Embed Size (px)
Citation preview
ดน (Soil) , หน (Rocks) และ แร (Mineral)
หนวยการเรยนร ท 11
ทรพยากรธรณ
ว 22102 วทยาศาสตร 4 ระดบชนมธยมศกษาปท 2 โดย ครเสกสรรค สวรรณสข www.kruseksan.com
จดประสงคการเรยนร
ส ารวจและเขยนสรปสญลกษณของชนหนาตดดน สมบตของดน และ กระบวนการเกดดน
ส ารวจ วเคราะหและเขยนบรรยายการใชประโยชนและการปรบปรงคณภาพดน สรางสถานการณจ าลอง เพอเขยนสรปกระบวนการเกดลกษณะของเนอหน
ทดสอบและสงเกตองคประกอบและสมบตของหน เพอจ าแนกประเภทและ ชนดของหน และยกตวอยางการน าหนไปใชประโยชน ตรวจสอบและเขยนบรรยายลกษณะทางกายภาพของแรและรวบรวมขอมลเกยวกบ การน าแรไปใชประโยชน
1. ดน (Soil) • ดน คอ เปนผลลพธโดยตรงของหน แร
ทสลายตวผพงแลว ทบถมกนเกดเปนวตถตนก าเนดดน เมอผสมคลกเคลากบอนทรยวตถ และ ผานกระบวนการทางดน จะปรากฏลกษณะและเกดเปนชนดนตางๆ ขน ประกอบดวย 1. แรธาต (mineral matter ) 45% 2. สารอนทรย (organic matter) 5% 3. อากาศ (air) 25% 4. น า (water) 25%
1.1 สดสวนองคประกอบของดน
1.2 องคประกอบของดน
1. อนนทรยวตถ
2. อนทรยวตถ
3. น าในดน
4. อากาศในดน
• อนนทรยวตถ หรอ แรธาต เปนสวนประกอบทมปรมาณมากทสดในดนทวไป ไดมาจากการผพงสลายตวของหนและแร จากเปลอกโลก ขนาดของดนหรออนภาคดน แบงไดเปน 3 กลม ไดแก 1. กลมอนภาคขนาดทราย (เสนผาศนยกลาง 2.00-0.05 ม.ม.) 2. กลมอนภาคขนาดทรายแปง (เสนผาศนยกลาง 0.05-0.002 ม.ม.) 3. กลมอนภาคขนาดดนเหนยว (เสนผาศนยกลาง < 0.002 ม.ม)
1.2 องคประกอบของดน
1.อนนทรยวตถ
• อนทรยวตถในดน ในทนมความหมายครอบคลมตงแตสวนของซากพชซากสตวทก าลงสลายตว เซลลจลนทรย ทงทมชวตอยและในสวนทตายแลว ตลอดจนสารอนทรยทไดจากการยอยสลาย หรอสวนทถกสงเคราะหขนมาใหม แตไมรวมถงรากพช หรอเศษซากพช หรอสตวทยงไมมการยอยสลาย
1.2 องคประกอบของดน 2. อนทรยวตถ
• น าในดน หมายถง สวนของน าทพบอยในชองวางระหวางอนภาคดนหรอ เมดดน มความส าคญมากตอการปลก และการเจรญเตบโตของพช เนองจากเปนตวชวยในการละลายธาตอาหารตางๆ ในดน และเปนสวนส าคญใน การเคลอนยายอาหารพชจากรากไปสสวนตางๆของพช
1.2 องคประกอบของดน
3. น าในดน
• อากาศในดน หมายถง สวนของกาซตางๆ ทแทรกอยในชองวางระหวางเมดดนในสวนทไมมน าอย กาซทพบโดยทวไปในดน คอ กาซไนโตรเจน (N2) ออกซเจน (O2) และคารบอนไดออกไซด (CO2) ซงรากพชและจลนทรยดนใชในการหายใจ และสรางพลงงานในการด ารงชวต
1.2 องคประกอบของดน
4. อากาศในดน
• พฒนาการของดนเกดจากกระบวนการตางๆ หลายกระบวนการแบงไดเปน 2 ลกษณะใหญๆ คอ 1.กระบวนการท าลาย และ 2. กระบวนการสราง กระบวนการทงสองแบบนอาจเกดขนพรอมๆกน หรอเกดกระบวนการท าลายกอนแลวเกดการกระบวนการสรางดนตามมากได
1.3 พฒนาการของดน
1.ภมอากาศ
2.สงมชวต
3.สภาพพนท
4.วตถตนก าเนดดน
5.เวลา
1.4 ปจจยในการเกดดน
• อณหภมและหยาดน าฟา เชน ฝน น าคาง หมะ ฯลฯ เนองจากปจจยเหลานเปนตวควบคมการเกดปฏกรยาตางๆ ทงกายภาพ เคม และชวภาพ ซงมผลตออตรา การผพงสลายตวของวสดตางๆ ทงหน แร และเศษซากสงมชวตตางๆ รวมทงยงมอทธพลตอกระบวนการเปลยนแปลง เคลอนยาย และสะสมวสดตางๆ ทเกดขนในดนดวย
1.4 ปจจยในการเกดดน 1. ภมอากาศ (climate)
• พชพรรณธรรมชาต สตว รวมถงเอนไซมและสารตางๆ ทผลตออกมาจากพช สตว จลนทรย และกจกรรมของมนษย ซงมผลตอการเปลยนแปลงทางกายภาพและเคมของสวนประกอบในดน และเปนปจจยทส าคญทท าใหเกดความแตกตางกนของดน เชน การสะสมอนทรยวตถในดน การผสมคลกเคลาภายในหนาตดดน การหมนเวยนของธาตอาหารพช และความคงทนของโครงสรางดน เปนตน
1.4 ปจจยในการเกดดน
2. สงมชวตหรอ ปจจยทางชวภาพ (organism)
• อณหภมและหยาดน าฟา เชน ฝน น าคาง หมะ ฯลฯ เนองจากปจจยเหลานเปนตวควบคมการเกดปฏกรยาตางๆ ทงกายภาพ เคม และชวภาพ ซงมผลตออตรา การผพงสลายตวของวสดตางๆ ทงหน แร และเศษซากสงมชวตตางๆ รวมทงยงมอทธพลตอกระบวนการเปลยนแปลง เคลอนยาย และสะสมวสดตางๆ ทเกดขนในดนดวย
1.4 ปจจยในการเกดดน 3. สภาพภมประเทศ (relief)
• วตถซงเกดจากการผพงสลายตวของ หน แร และเศษซากพชและสตว ซงอาจเปนวสดทเกดจากการแปรสภาพอยกบท ณ บรเวณนนๆ หรอเปนพวกตะกอนตางๆ ทถกเคลอนยายมาจากแหลงอนโดย น า ลม หรอธารน าแขง แลวมาทบถมอยในบรเวณใดบรเวณหนง องคประกอบของวสดเหลานจะเปนปจจยส าคญทมอทธพลตอลกษณะและสมบตตางๆ ของดนทเกดขนเชน เนอดน สดน ชนดและปรมาณธาตอาหารในดน
1.4 ปจจยในการเกดดน 4. วตถตนก าเนดของดน (parent material)
• ดนทมอายนานกวาจะมสภาพหนาตดขางของดนสมบรณกวาดนทมอายนอย แตถาเกดอยในภมอากาศทท าใหวตถมการสลายตวเรว เชน ในเขตรอนชน ลกษณะของหนาตดขางของดนทเกดขนจะคอนขางสมบรณ ถงไมจะใชเวลานอยกวาปกต
1.4 ปจจยในการเกดดน 5. เวลา(time)
• นกวทยาศาสตรทางดนหรอนกปฐพวทยา เรยกผวดานขางของหลมดนทตดลงไปจากผวหนาดนตามแนวดงซงปรากฏใหเหนชนตางๆ ภายในดนนวา หนาตดดน (soil profile) และเรยกชนตางๆ ในดนทวางตวขนานกบผวหนาดนวา ชนดน (soil horizon) การศกษาหนาตดดนมกจะท ากนในชวงความลกตงแตผวหนาดนลงไปประมาณ 2 เมตร
1.5 หนาตดดน (soil profile)
• ชนดน (Soil Horizon) ถาแบงแบบหยาบๆ จะแบงได 2 ชน คอ ดนชนบนและดนชนลาง ถาแบงอยางละเอยดได 5 ชน 1. ดนชนบน (Top soil) : ดนสคล า เพราะมอนทรยวตถ (ฮวมส) อยมาก เมดดนโต รวนซย เหมาะแกการเพาะปลก 2. ดนชนลาง (Sub soil) : ดนสออน อนทรยวตถนอย และมแรตางๆ มาก เปนหนและแร
1.6 ชนดน หรอ ชนก าเนดดน (Soil Horizon)
• หนาตดของดนหนงๆ นน ประกอบดวยชนตางๆ มากมาย โดยทชนเหลานอาจเปนชนทเกดจากกระบวนการทางดน หรอเปนชนของวสดตางๆ กได ชนดนหลกๆ มอยดวยกน 5 ชน คอ ชน O, A, E, B และ C แตในบางหนาตดดนอาจพบ ชน R ซงเปนชนหนพนทอาจจะมความเกยวของกบชนดนหลกตอนบนหรอไมกได
1.6 ชนดน หรอ ชนก าเนดดน (Soil Horizon)
• ชน “O” หรอเรยกวา ชนดนอนทรย คอ ชนทมการสะสมอนทรยวตถทงทมาจากพชและสตว ซงสวนใหญมกจะมาจากพช เชน ใบไม กงไม หญา และพชอนๆ ทงพวกทมการสลายตวเพยงเลกนอย สลายตวปานกลาง หรอสลายตวมากจนไมสามารถสงเกตเหนลกษณะของชนสวนดงเดม
1.6 ชนดน (Soil Horizon) ชน O horizon
1.6 ชนดน (Soil Horizon) ชน A , E horizon
“ชน A” (topsoil) หรอ ชนดนบน ชนดนทประกอบดวยอนทรยวตถทสลายตวแลวผสมคลกเคลาอยกบแรธาตในดน มแรธาตและซากพชซากสตวสมบรณ มกมสคลา สดาเขม
“ชน E” หรอ ชนชะลาง เปนชนดนทมสซดจาง มปรมาณอนทรยวตถนอยกวากวาชน A และมกจะมเนอดนหยาบกวาชน B ทอยตอนลางลงไป
1.6 ชนดน (Soil Horizon) ชน B และ C horizon
“ชน B” หรอ ชนดนลาง (subsoil) เปนชนทแสดงถงการเคลอนยายมาสะสมของวสดตางๆ เชน อนภาคดนเหนยว
“ชน C” หรอ ชนวตถตนก าเนดดน เปนชนของวสดทเกาะตวกนอยหลวมๆ อยใตชนทเปนดน ประกอบดวยหนและแรทกาลงผพงสลายตว ชนหนพนฐาน หรอทเรยกกนวา ชน R ซงเปนชนของหนแขงชนดตางๆ ทยงไมมการผพงสลายตวอย
1.6 ชนดน (Soil Horizon) ชน R horizon
“ชน R” หรอ ชนหนพน หรอ ชนหนดาน (Bed rocks) เปนชนหนแขงทยงไมผพงสลายตว อาจจะมหรอไมมในหนาตดดนกได หนดานของแตละพนทอาจเปนหนชนดตางๆกน ขนอยกบโครงสรางของชนหนในพนทนนๆ หนดานในพนทจดเปน หนตนกาเนดดน ในพนทดงกลาว (ไมถอเปนชนหน)
1.6 ชนดน (Soil Horizon)
• เปนสมบตของดนทมองเหนไดชดเจน เปนคณสมบตทสะทอนถงสภาพแวดลอม กระบวนการเกดดน แรทเปนองคประกอบของดน หรอวสดอนๆ ทอยในดน สของดน มหลายส สวนใหญอยในชวงสด า น าตาล แดง เหลอง เหลองแดง เหลองเทา หรอสเทา
1.7 สมบตบางประการของดน
1. สของดน (soil color)
1.1 ดนสด า คอ ดนทมฮวมสอยมาก และแร Mn เปองคประกอบ เหมาะแกการเพาะปลกพช 1.2 ดนสเขยวปนน าเงน คอ ดนทมธาตเหลกเปนองคประกอบ 1.3 ดนสเหลอง , น าตาล และเทา คอ ดนทม SiO2 , CaCO3 , Mg และยปซม เปนองคประกอบ 1.4 ดนสแดง คอ ดนทมอายมาก ผานการสลายตวอยางรนแรง ไมมแรธาต
1.7 สมบตบางประการของดน
1. สของดน (soil color)
• วดดวยคา pH เปนสมบตทส าคญทมผลตอการเจรญเตบโตของพช โดยคา pH จะขนอยกบปรมาณแรธาตในดน หลกๆ คอ Ca , Mg , K และ Na
1.7 สมบตบางประการของดน
2. ความเปนกรด-เบสในดน
• 2.1) ดนทมสภาพเปนกลาง คอ ดนทมคา pH เทากบ 7 มความสมดลระหวางปรมาณอนทรยสาร และอนนทรยสารในดน ท าใหดนเหมาะแก การเพาะปลกสวนใหญ 2.2 ดนทมสภาพเปนกรด หรอดนเปรยว คอ ดนทม pH ต ากวา 7 สาเหต : เกดจากการเนาเปอยผพงของสารอนทรยมากเกนไป , ฝนกรด หรออาจเกดจากการใสปยเคมจ าพวกแอมโมเนยซลเฟต [(NH4)2SO4] การปรบปรง : ท าไดโดยการใสสารทเปนเบส (ดาง) เชน ปนขาว (CaO)
1.7 สมบตบางประการของดน
2. ความเปนกรด-เบสในดน
• 2.3 ดนทมสภาพเปนเบส หรอดนเคม คอ ดนทม pH มากกวา 7 สาเหต : เกดจากการสลายตวของหนปน , การเตมปนขาวในดนมากเกนไป จะท าใหเกดการสะสมตวของแรแคลเซยม (Ca2+ ) น าทะเลทขงตวอยในดนเปนเวลานาน จะท าใหเกดการสะสมตวของ Na+ , Mg2+ , K+ การปรบปรง : ท าไดโดยใชน าจดชะลาง แลวท าทางระบายน าเกลอทงออกไป หรอสารใสก ามะถน (S) เพอท าใหปฏกรยาเกดเปนกรดซลฟวรก (H2SO4) เพอเพมความเปนกรด
1.7 สมบตบางประการของดน
2. ความเปนกรด-เบสในดน
• 4) ดนทขาดความอดมสมบรณ หรอดนจด คอ ดนทขาดแรธาตอาหาร ของพช เนองจากการขาดการบ ารงดนแกไขไดโดยการเตมปยอนทรย เพอเพมปราณแรธาต และเพมความรวนซยของดน 5) ดนมารล หรอดนสอพอง คอ ดนทม CaCO3 ปนอยมาก เกดจากการผพงของหนปน ใชท าดนสอพอง สภาพดนมสมบตเปนเบส ใชแกความเปนกรดของดน เมอหยดกรดลงไปจะไดแกส CO2 เปนผลตภณฑ
1.7 สมบตบางประการของดน
2. ความเปนกรด-เบสในดน
โครงสรางดน หมายถง รปแบบของการยดและ การเรยงตวของอนภาคเดยวของดนเปนเมดดนในหนาตดดน เมดดนแตละชนดมความแตกตางกนทงดานขนาดและรปราง ซงแบงออกเปน 7 ชนด คอ 1. แบบกอนกลม (Granular ) 2. แบบกอนเหลยม (Blocky) 3. แบบแผน (Platy)
4. แบบแทงหวเหลยม (Prismatic)
5. แบบแทงหวมน (Columnar)
6. แบบกอนทบ (Massive) 7. แบบอนภาคเดยว (Single Grained)
1.8 โครงสรางดน (soil structure)
มรปรางคลายทรงกลม เมดดนมขนาดเลกประมาณ 1 - 10 มลลเมตร มกพบในดนชน A เนอดนมความพรนมาก จงระบายน าและอากาศไดด รวมทงการกระจายของรากด
1.8 โครงสรางดน (soil structure)
1. แบบกอนกลม (Granular )ดน (soil color)
Photo – Thank you Dr. Lindo - NCSU
มรปรางคลายกลอง เมดดนมขนาดโตกวาประเภทกอนกลม คออยในชวง 5-50 มลลเมตร มกพบในดนชน B น าและอากาศซมผานได มการกระจายของรากพชปานกลาง
1.8 โครงสรางดน (soil structure)
2. แบบกอนเหลยม (Blocky)
กอนดนแบนวางตวในแนวราบ และซอนเหลอมกนเปนชน มกเปนดนชน A ทถกบบอดจากการบดไถของเครองจกรกลการเกษตร ขดขวางการไหลซมของน าและอากาศ รวมทงการกระจายตวของรากพช
1.8 โครงสรางดน (soil structure)
3. แบบแผน (Platy)
กอนดนแตละกอนมผวหนาแบนและเรยบ เกาะตวกนเปนแทงหวเหลยมคลายปรซม กอนดนมลกษณะยาวในแนวดง สวนบนของปลายแทงมกมรปรางแบน เมดดนมขนาด10-100 มลลเมตร มกพบในดนชน B น าและอากาศซมไดปานกลาง
1.8 โครงสรางดน (soil structure)
4. แบบแทงหวเหลยม (Prismatic)
มการจบตวคลายคลงกบแบบแทงหวเหลยม แตสวนบนของปลายแทงมลกษณะกลมมน ปกคลมดวยเกลอ เมดดนมขนาด 10-100 มลลเมตร มกพบในดนชน B และเกดในเขตแหงแลง น าและอากาศซมผานไดนอย และมการสะสมของโซเดยมสง
1.8 โครงสรางดน (soil structure)
5. แบบแทงหวมน (Columnar)
เปนดนเนอละเอยดยดตวตดกนเปนกอนใหญ เชน ดนนาทผานการท าเทอกหรอย ากวนมาใหมๆ ขนาดประมาณ 30 เซนตเมตร ดนไมแตกตวเปนเมด จงท าใหน าและอากาศซมผานไดยาก
1.8 โครงสรางดน (soil structure)
6. แบบกอนทบ (Massive)
ไมมการยดตวตดกนเปนกอน ไดแก ดนเนอหยาบประเภทดนทราย ซงน าและอากาศซมผานไดด
1.8 โครงสรางดน (soil structure)
7. แบบอนภาคเดยว (Single Grained)
1. การน าหนาดนซงอดมสมบรณไปใชงานอนทไมเหมาะสม 2. การใชประโยชนจากทดนผดประเภท 3. การชะลางพงทลายของหนาดนอนเกดจากการท าเกษตรกรรมไมถกวธ บนทลาดเขา 4. การปลกพชและการใชปย ใชยาปราบศตรพชผดวธ และการมสารพษ สะสมจากกระบวนการตางๆ 5. เกดภาวะน าทวม ท าใหปรมาณน าในดนมากเกนไป หรอการทมน าทะเล ไหลบาเขามาท าใหดนเคม
1.9 สาเหตทท าใหดนเสอมสภาพ
2. หน (Rock) หน (Rock) หมายถง มวลของแขง ทประกอบขนดวยแรชนดเดยวกนหรอหลายชนดรวมตวกนอยตามธรรมชาต
เปลอกโลกประกอบดวยชนของหนมานานกวาหลายลานป หนบรเวณพนผวเปลอกโลกจะมการสกกรอนเนองจาก น า น าแขง ลม และจากการเคลอนตวของเปลอกโลก สงผลใหหนบนผวโลกมการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพและลกษณะทางเคมไปเปนหนประเภท ตางๆ ได
2.1 ลกษณะทวไปของหน
หนเปนวตถทมมากทสดในโลก เมอเปรยบเทยบกบวตถอนๆ หนจะมคณสมบตทแตกตางกน เชน
มความแขง หรอสทแตกตางกน หนอาจจะประกอบดวยแรเพยงชนดเดยว หรอประกอบดวยแรแคลไซท
เพยงอยางเดยว
2.1 ลกษณะทวไปของหน
หนม 3 ประเภท ไดแก 1. หนตะกอน 2. หนอคน 3. หนแปร ทงหมดลวนมตนก าเนดจาก “แมกมา” หรอ “หนหนด” ทอยในชนเนอโลกแทรกตวออกมาตามรอยแยกเปลอกโลก เมอ แมกมาแทรกตวออกมาบรเวณเปลอกโลก จะเรยกวา “ลาวา” ท าใหเกดวฏจกรหน
2.2 ประเภทของหน
เกดจาก : การผพงของเศษหน ดน แร และการเนาเปอยของของอนทรยวตถตางๆ ทบถมกนเปนชนๆ เปนเวลานาน จนแขงตวกลายเปนหนในทสด การจบตวกนของเศษหน ดน และซากพชซากสตว เกดจากตวประสาน คอ แรทละลายน าและตกผลกเชอมประสานเมดตะกอนตางๆ เขาไวดวยกน
2.2 ประเภทของหน 1. หนตะกอน (Sedimentary Rocks)
1. การเกดหนตะกอน
การเกดหนตะกอนเกดจาก 4 ขนตอน ดงน 1. การสลายตว : หนอคน , หนแปร และซากพชซากสตวเกดการผพง เกดจากลม น า และแสงแดด 2. การพดพา : ตะกอนถกน าพดพาไปทบถมกนบรเวณดนดอนสามเหลยมหรอบรเวณแองกระทะ 3. การทบถม : เศษซากทเกดจากการสลายตวเกดการทบถมตามโรงโนมถวง ตะกอนขนาดใหญจะอยดานลาง 4. การอดแนน : เกดจากแรพวกซลกา (SiO2) หรอเหลกออกไซด (Fe2O3) หรอคารบอเนต (CaCO3) เปนตวประสาน
2.2 ประเภทของหน 1. หนตะกอน (Sedimentary Rocks)
2. กระบวนการเกดหนตะกอน
ประเภทของหนตะกอน นกธรณวทยาจ าแนกหนตะกอนตามลกษณะ การเกดออกเปน 3 กลม คอ 1. หนตะกอนอนภาค (Clastic rocks) 2. หนตะกอนเคม (Chemical sedimentary rocks) 3. หนตะกอนอนทรย (Organic sedimentary rocks)
2.2 ประเภทของหน 1. หนตะกอน (Sedimentary Rocks)
3. ชนดของหนตะกอน ตามลกษณะการเกด
2.2 ประเภทของหน 1. หนตะกอน (Sedimentary Rocks)
3.1 หนตะกอนอนภาค (Clastic rocks)
รป หน แรหลก ลกษณะ ทมา
หนกรวดมน Conglomerate
ขนอยกบ
กอนกรวด
ซงประกอบกน
เปนหน
เนอหยาบ เปนกรวดมนหลายกอน
เชอมตดกน
เมดกรวดทถกพดพา
โดยกระแสนา และเกาะตดกนดวย
วสดประสาน
หนทราย Sandstone
ควอรตซ
SiO2
เนอหยาบสนาตาล
สแดง
ควอรตซใน
หนอคน ผพงกลายเปนเมดทราย
ทบถมกน
2.2 ประเภทของหน 1. หนตะกอน (Sedimentary Rocks)
3.1 หนตะกอนอนภาค (Clastic rocks)
รป หน แรหลก ลกษณะ ทมา
หนดนดาน Shale
แรดนเหนยว
Al2SiO5(OH)4
เนอละเอยดมาก
สเทา ผสมสแดง
เนองจากแรเหลก
เฟลดสปารใน
หนอคน ผพงเปนแรดนเหนยว ทบถมกน
2.2 ประเภทของหน 1. หนตะกอน (Sedimentary Rocks)
3.2 หนตะกอนเคม (Chemical sedimentary) rocks)
รป หน แรหลก ลกษณะ ทมา
หนปน Limestone
แคลไซต
CaCO3
เนอละเอยดมหลายส ทาปฏกรยากบ
กรด
การทบถมกนของ
ตะกอนคารบอนเนต
ในทองทะเล
หนเชรต Chert
ซลกา
SiO2
เนอละเอยด
แขงสออน
การทบถมของซาก
สงมชวตเลกๆ
ในทองทะเล จนเกดการ
ตกผลกใหมของซลกา
2.2 ประเภทของหน 1. หนตะกอน (Sedimentary Rocks)
3.3 หนตะกอนอนทรย (Organic sedimentary rocks rocks)
ไดแก ถานหน (Coal) เกดจากการทบถมของซากพชทยงไมเนาเปอยไปหมดเนองจากสภาวะออกซเจนต า สภาวะเชนนเกดตามหวยหนองคลองบง ในแถบภมอากาศแบบเสนศนยสตร การทบถมท าใหเกดการแรงกดดนทจะระเหยขบไลน าและสารละลายอนๆออกไป ยงมปรมาณคารบอนมากขนถานหนจะยงมสด า ลกไนต (Lignite) เปนถานหนคณภาพปานกลาง มมากทเหมองแมเมาะ จ.ล าปาง แอนทราไซต (Anthracite) เปนถานหนคณภาพสง ตองน าเขาจากตางประเทศ
เกดจาก : หนทเกดจากการรวมตวของแรทตกผลกจากสารหลอมละลายหรอหนหนด หรอMagma (หนหนดทถกผลกดนสผวโลกหรอเรยกหนละลาย หรอ lava)
ทอณหภมสง ประกอบดวยสารประกอบจ าพวกซลเกตเปนสวนใหญทมก าเนดอยใตผวโลกลกลงไป
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
1. การเกดหนอคน
แบงไดเปน 2 ชนด ตามลกษณะเนอหน (Texture) และสถานทๆ แรตกผลก คอ 1. หนอคนแทรกซอน (Intrusive igneous rocks)
2. หนอคนพ (Extrusive igneous rocks)
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2. ชนดของหนอคน ตามลกษณะการเกด
หมายถง หนอคนเนอหยาบทเกดจากการเยนตวอยางชา ๆ ตกผลกและแขงตวจากการหลอมละลาย ณ ระดบหนงใตผวโลก (โดยทวไปลกมากกวา 2 กโลเมตร)
หนอคนแทรกซอนอาจเรยกอกอยางวา หนอคนบาดาล(Plutonic rock) เชน หนแกรนต , หนไดออไรต , หนแกบโบร ,
หนแพรโดไทต
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2.1 หนอคนแทรกซอน (Intrusive igneous rocks)
- หนแกรนต(Granite) เปนหนอคน แทรกซอน สขาวเทาอาจมจดประสด าๆ ประกอบดวย แรเขยวหนมาน (Quartz; สขาวใส) แรฟนมา (feldspar; สขาวขน) และแรด าๆ เชน แรไบโอไทท (biotite) เปนสวนใหญ
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2.1.1 หนแกรนต(Granite)
-หนไดโอไรท(Diorite) เปนหนอคนแทรกซอน สคล าเขมกวาหนแกรนตออกไปทางสเทา,เขยว เนองจากมปรมาณแรเขยวหนมานลดลงมากปรมาณแรฟนมาและแรด าๆ เชน ไบโอไตและฮอน เบลนด (hornblende;สด าเสยนยาว) เพมมากขนจงเหนเปนสขาวประด าเปนสวนใหญ ในเมองไทยพบไมมากนก
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2.1.2 หนไดโอไรท(Diorite)
- หนแกบโบร(Gabbro) เปนหนอคน แทรกซอน สเขมถงด า และประกอบดวย แรไพรอกซน (Pyroxene;สด าเสยนสน) แรฟนมาชนดแพลจโอเคลส(Plagioclase) เปนสวนใหญและอาจมแรโอล-วน(Olivine;สเขยวใส) อยบาง
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2.1.3 หนแกบโบร(Gabbro)
หมายถง หนอคนเนอละเอยดหรอละเอยดมาก (คลายแกว)
จนมองดวยตาเปลาไมเหนซงเกดจากการเยนตวอยางรวดเรวจากหนละลาย (Lava) ทไหลขนมาสผวโลก หนอคนพอาจเรยกอกอยากวา หนภเขาไฟ (Volcanic rock)
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2.2 หนอคนพ (Extrusive ingneous rocks)
-หนไรโอไลท (Rhyolite) เปนหนภขาไฟทมสขาวเทาเนอละเอยดและมสวนประกอบทางแรคลายกบหนแกรนต มกประกอบดวยผลกดอก(Phenocryst) ซงมองดวยตาเปลาไดชดเจนกระจดกระจายอยในเนอหน หนไรโอไลทมกเกดเปนภเขาหรอเนนกลม ๆ บางทกเรยงรายเปนเทอกเขา
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2.2.1 หนไรโอไลท (Rhyolite)
หนแอนดไซท (Andesite) เปนหนภเขาไฟทมสเขยวหรอเขยวเทาเนอละเอยด มสวนประกอบทางแรคลายหนไดโอไรท ผลกดอกมกเปนแรฟนมา แรไพรอกซนและแรแอมฟโบล มกเกดเปนแนวเทอกเขาเปนแนวยาว
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2.2.2 หนแอนดไซท (Andesite)
-หนบะซอลต (Basalt) เปนหนภเขาไฟสเขมถงด า เนอละเอยดมสวนประกอบทางแรคลายหนแกบโบร ผลกดอกมกเปนแรโอลวน หรอไพรอกซน หนมกพบแร กระจายเปนบรเวณกวาง
2.2 ประเภทของหน 2. หนอคน (Igneous Rocks)
2.2.3 หนบะซอลต (Basalt)
เกดจาก : หนทแปรสภาพไปจากโดย การกระท าของความรอน แรงดน และปฏกรยาเคม หนแปรบางชนดยงแสดงเคาเดม บางชนดผดไปจากเดมมากจนตองอาศยดรายละเอยดของเนอใน หรอสภาพสงแวดลอมจงจะทราบทมา อยางไรกตามหนแปรชนดหนงๆ จะมองคประกอบเดยวกนกบหนตนก าเนด แตอาจจะมการตกผลกของแรใหม เชน หนชนวนแปรมาจากหนดนดาน หนออนแปรมาจาก หนปน เปนตน
2.2 ประเภทของหน 3. หนแปร (Metamorphic rocks)
1. การเกดหนแปร
หนแปรสวนใหญเกดขนในระดบลกใต เปลอกโลกหลายกโลเมตร ทซงมความดนสงและอยใกลกลบหนหนดรอนในชนแอสทโนสเฟยร แตการแปรสภาพในบรเวณใกลพนผวโลกเนองจากสงแวดลอมโดยรอบกคงม นกธรณวทยาแบงการแปรสภาพออกเปน 2 ประเภท คอ 1. การแปรสภาพสมผส (Contact metamorphism)
2. การแปรสภาพบรเวณไพศาล (Regional metamophic)
2.2 ประเภทของหน 3. หนแปร (Metamorphic rocks)
2. การแปรสภาพของหนแปร
การแปรสภาพสมผส (Contact metamorphism) เปนการแปรสภาพเพราะความรอน เกดขน ณ บรเวณทหนหนดหรอลาวาแทรกดนขนมาสมผสกบหนทองท ความรอนและสารจากหนหนดหรอลาวาท าใหหนทองทในบรเวณนนแปรเปลยนสภาพผดไปจากเดม
2.2 ประเภทของหน 3. หนแปร (Metamorphic rocks)
2.1 การแปรสภาพสมผส (Contact metamorphism)
การแปรสภาพบรเวณไพศาล (Regional metamophic) เปนการแปรสภาพของหนซงเกดเปนบรเวณกวางใหญไพศาลเนองจากอณหภมและความกดดน โดยปกตการเปรสภาพแบบนจะไมมความเกยวพนกบมวลหนอคน และมกจะม “รวขนาน” (Foliation) จนแลดเปนแถบลายสลบส บดยวยแบบลกคลน ซงพบในหนชสต หนไนส ทงนเปนผลมาจากการการตกผลกใหมของแรในหน ทงนรวขนานอาจจะแยกออกไดเปนแผนๆ และมผวหนาเรยบเนยน เชน หนชนวน
2.2 ประเภทของหน 3. หนแปร (Metamorphic rocks)
2.2 การแปรสภาพบรเวณไพศาล (Regional metamophic)
1. หนแปรรวขนาน : ลกษณะเนอหนจะเปนแรเรยงตวขนานกน เมอกะเทาแลว หนจะแตกออกเปนแผนๆ 2. หนแปรไมรวขนาน : ลกษณะเนอหนจะเปนเมดแรขนาดเทาๆ กน ไมมการจดเรยงตวเปนแนว ท าใหเนอหนสมานแนน มกพบในหนทเกดจากแรเพยง ชนดเดยว
2.2 ประเภทของหน 3. หนแปร (Metamorphic rocks)
3. ชนดของหนแปร
2.2 ประเภทของหน 3. หนแปร (Metamorphic rocks)
หนแปร แรหลก หนตนก ำเนด
ค ำอธบำย
หนไนซ (gneiss)
ควอรตซ เฟลดสปาร
ไมกา
หนแกรนต
หนแปรเนอหยาบ มรวขนาน หยกคดโคงไมสมาเสมอ สเขมและจางสลบกน แปรสภาพมาจากหนแกรนต โดยการแปรสภาพบรเวณไพศาล ทมอณหภมสงจนแรหลอมละลาย และตกผลกใหม (Recrystallize)
หนควอรตไซต (Quartzite)
ควอรตซ
หนทราย (Sandstone)
หนแปรเนอละเอยด เนอผลกคลายนาตาลทราย มสเทา หรอสนาตาลออน โดยการแปรสภาพบรเวณไพศาลทมอณหภมสงมาก จนแรควอรตซหลอมละลายและตกผลกใหม จงมความแขงแรงมาก
2.2 ประเภทของหน 3. หนแปร (Metamorphic rocks)
หนแปร แรหลก หนตนก ำเนด
ค ำอธบำย
หนชนวน (Slate)
แรดนเหนยว
หนดนดาน (Shale)
หนแปรเนอละเอยดมาก เกดจากการแปรสภาพของหนดนดานดวยความรอนและความกดอดทาใหแกรง และเกดรอยแยกเปนแผนๆ ขนในตว โดยรอยแยกนไมจาเปนตองมระนาบเหมอนการวางชนหนดนดานเดม หนชนวนสามารถแซะเปนแผนใหญ
หนชตส (Schist)
ไมกา
หนชนวน (Slate)
หนแปรมเนอเปนแผน เกดจากการแปรสภาพบรเวณไพศาลของหนชนวน แรงกดดนและความรอนทาใหผลกแรเรยงตวเปนแผนบางๆ ขนานกน
2.3 วฏจกรหน (Rock Cycle)
2.3 วฏจกรหน (Rock Cycle)
2.3 วฏจกรหน (Rock Cycle)
1. ตระกลซลเกต เฟลดสปาร (Feldspar) เปนกลมแรทมมากกวารอยละ 50 ของเปลอกโลก ซงเปนองคประกอบสวนใหญของหนหลายชนดในเปลอกโลก เฟลดสปารมองคประกอบหลกเปนอะลมเนยม ซลเกต รปผลกหลายชนด เมอเฟลดสปารผพงจะกลายเปนอนภาคดนเหนยว (Clay minerals)
ควอรตซ (SiO2) เปนซลกาไดออกไซดบรสทธ มรปผลก ทรงหกเหลยมยอดแหลม มอยทวไปในเปลอกทวป แตหา ไดยากในเปลอกมหาสมทรและแมนเทล เมอควอรตซผพงจะกลายเปนอนภาคทราย (Sand) ควอรตซมความแขงแรงมาก ขดแกวเปนรอย
2.4 แรประกอบหน
1. ตระกลซลเกต ไมกา (Mica) เปนกลมแรซงมรปผลกเปนแผนบาง มองคประกอบเปนอะลมเนยมซลเกตไฮดรอกไซด มอยทวไปในเปลอกทวป ไมกามโครงสรางเชนเดยวกบ แรดนเหนยว
(Clay minerals) ซงเปนองคประกอบส าคญของดน
แอมฟโบล (Amphibole group) มลกษณะคลายเฟลดสปารแตมสเขม มองคประกอบเปนอะลมเนยมซลเกต ไฮดรอกไซด ทมแมกนเซยม เหลก หรอ แคลเซยม เจอปนอย มอยแตในเปลอกทวป ตวอยางของกลมแอมฟโบลทพบเหนทวไปคอ แรฮอรนเบลนด ซงอยในหนแกรนต
2.4 แรประกอบหน
1. ตระกลซลเกต ไพรอกซน (Pyroxene group) มสเขม มองคประกอบ ทเปนแมกนเซยมและเหลกซลเกตอยมาก มลกษณะคลาย แอมฟโบล มอยแตในเปลอกมหาสมทร
โอลวน (Olivine) มองคประกอบหลกเปนแมกนเซยมและเหลกซลเกต มอยนอยมากบนเปลอกโลก ก าเนดจากแมนเทลใตเปลอกโลก
2.4 แรประกอบหน
2. ตระกลคารบอเนต
แคลไซต (Calcite) เปนแคลเซยมคารบอเนต (CaCO3) เปนองคประกอบหลกของหนปนและหนออน โดโลไมต (Dolomite) ซงเปนแรคารบอเนตอกประเภทหนงทมแมงกานสผสมอย CaMg(CO3)2 แรคารบอเนตท าปฏกรยากบกรดเปนฟองฟใหกาซคารบอนไดออกไซดออกมา
2.4 แรประกอบหน
3. แร (Mineral) เกดขนเองในธรรมชาต เปน สารอนนทรย เปนของแขง มโครงสรางภายในทเปนระเบยบ กลาวคอ อะตอมถกจดเปนระเบยบทแนนอน และมสวนประกอบทางเคมทแนนอน โดยอาจแปรผนไดในวงจ ากด จงสามารถเขยนเปนสตรโครงสรางทางเคมได
3.1 ลกษณะทวไปของแร
3. แร (Mineral) สวนประกอบและโครงสรางภายในของแร ประกอบไปดวย ธาต อะตอม และ ไอออน สวนประกอบของแร และโครงสรางของผลกแรสามารถวเคราะหไดในหองปฎบตการดวยเครองมอเฉพาะ หากแรมผลกใหญและรปผลกสมบรณ อาจสะทอนใหเหนโครงสรางการจดตวของอะตอมภายในของแรนนได เพราะรปทรงผลกจะถกก าหนดและเกยวของโดยตรงกบ การจดวางตวของโครงสรางภายใน
3.1 ลกษณะทวไปของแร
3. แร (Mineral) แรในธรรมชาตสวนใหญมกไมมรปผลกใหญทสามารถตรวจสอบไดดวยตาเปลา ยงกวานนแรทมรปทรงคลายกนอาจมหลายชนด การตรวจสอบแรเพอรถงสวนประกอบทางเคมจงตองอาศยสมบตทางกายภาพอนๆ สนบสนน ในกรณทตองการทราบเบองตนและไมมเครองมอวทยาศาสตรใหใชอยางสะดวก
3.1 ลกษณะทวไปของแร
3. แร (Mineral)
เปนสมบตทแสดงใหเหนไดอยางชดเจน แตจะใหระบชนดของแรวาเปนแรตวใดนนเปนสงทยากเพราะแรหลายชนดมสคลายๆกน จงไมเหมาะทจะใชการดสเปนหลกเกณฑตายตวในการบอกชนดของแร เพยงแตสามารถน ามาใชในการคาดเดาวาอาจจะเปนแรชนดใด แลวจงน าสมบตอนๆ มาเปรยบเทยบ ตอไป
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 1. ส (Color)
แรควอตซทมสแตกตางกน
3. แร (Mineral)
สผงของแรทไดจากการขด หรอ บดเปนผงอาจจะแตกตางจากสทเปนจรงของแร และแรจะมสผงละเอยดทแนนอน เชน แคลไซต ในแรชนดเดยวกนจะมความแตกตางกนทงทาง ส และรปราง แตแคลไซตทกตวจะมสผงละเอยดเปนสขาวเหมอนกน การดจากสผงละเอยด จะท าใหสามารถแยกแรทมสเหมอนกนแตแตกตางกนในสของผงละเอยด ตวอยางเชน ทอง gold) กบ ชารโคไพไรท (chalcopyrite) ซงมสของแรเปนสเหลองเหมอนกน แตท าใหเปนผงแลวสของแรทงสองนจะแตกตางกนอยางชดเจน คอ ทองจะมสผงละเอยดเปนสเหลองแตชารโคไพไรทจะมสผงละเอยดเปนสด า
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 2. สผง (streak)
3. แร (Mineral) 3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 2. สผง (streak)
ทอง (gold) ชารโคไพไรท (chalcopyrite)
เปรยบเทยบความคลายของสแตถาขดสผงละเอยดออกมาจะตางกน
3. แร (Mineral)
เปนสมบตหลกของแร ดวยรปลกษณและสมบตนท าใหสามารถจ าแนกแรไดงายขน ความแขงของแร หมายถง ความทนทานตอการขดหรอการกะเทาะของแร เชน ถาน าแร A มาขดกบแร B แลวท าใหแร B เปนรอยได แตเมอน าแร B มาขดแร A ไมสามารถท าใหแร A เปนรอยได แสดงวา แร A มความแขงกวาแร B ความแขงโดยใชสเกลของ เฟเดอรก โมห (Frederick Mohs) ซงมอย 10 แร เรยงตามล าดบจากออนสดไปหาแขงสด ไดดงน
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 3. ความแขง (hardness)
3. แร (Mineral) 3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 3. ความแขง (hardness)
3. แร (Mineral) 3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 3. ความแขง (hardness)
ทลก (talc) ยปซม (gypsum)
แคลไซต (calcite) ฟลออไรต (fluorite)
อะพาไทต (apatite) เฟลดสปาร (feldspar)
3. แร (Mineral) 3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 3. ความแขง (hardness)
เพชร (diamond)
ควอตซ (quartz) โทแพซ (topaz)
คอรนดม (corundum)
3. แร (Mineral)
วตถอนทมความแขงใกลเคยง เลบมอ มคาความแขงประมาณ 2.5
เหรยญหรอลวดทองแดง มคาความแขงประมาณ 3-3.5
ตะป มดพบ และกระจก มคาความแขงประมาณ 5-6
ตะใบเหลก มคาความแขงประมาณ 6.5-7
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 3. ความแขง (hardness)
3. แร (Mineral)
คอ ลกษณะผวแรทเกดการสะทอนแสง แบงออกไดเปน 3 พวก คอ ความวาวแบบโลหะ (metallic luster) ความวาวแบบอโลหะ (non-metallic luster) และความวาวแบบกงโลหะ (sub-metallic luster)
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 4. ความวาว (Luster)
3. แร (Mineral)
1. วาวแบบโลหะ
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 4. ความวาว (Luster)
ไพไรต (pyrite)
แมกนไทต (magnetite)
3. แร (Mineral)
2. วาวแบบอโลหะ วาวแบบแกว (vitreous luster) เชน ควอตซ
วาวแบบเพชร (adamentine luster) เชน เพชร
วาวแบบยางสน (resinous luster) หรอวาวแบบไข (waxy luster)
วาวแบบมก (pearly luster) เชน มสโคไวต
วาวแบบอาบน ามน (greasy luster) เชน โอปอ
วาวแบบใยไหม (silky luster) เชน แรใยหน
ดานเหมอนดน (earthy luster หรอ dull luster) เชน ดนขาว
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 4. ความวาว (Luster)
3. แร (Mineral)
3. วาวแบบกงโลหะ
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 4. ความวาว (Luster)
อลเมไนต (ilmenite)
โครไมต (chromite)
3. แร (Mineral)
ความวาว : เกดจากลกษณะในการสะทอนแสงของแร ม 8 แบบ ดงน 1. แบบ M (Metallic) คอ มนวาวเหมอนโลหะ เชน แรไพไรต 2. แบบ A (Adamentine) คอ มนวาวเหมอนเพชร เชน เพชร , ดบก 3. แบบ V (Vitreous) คอ วาวใสเหมอนแกว เชน ควอตซ , โทแพซ 4. แบบ R (Resinous) คอ มนมเหลอบนอยๆ คลายยางไม เชน สฟาเลอไรต 5. แบบ P (Pearly) คอ มนวาวเหลอบสรงคลายไขมก เชน ทลก , มสโคไวต
6. แบบ G (Greasy) คอ มนวาวเหลอบผวอาบน ามนบางๆ เชน แกรไฟต 7. แบบ S (Silky) คอ มนวาวเหมอนเสนไหม เชน ยปซม , เซอรเพนทน 8. แบบ D (Dull) คอ ดานๆ เหมอนเดน เชน ดนขาว , ชอลค
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 4. ความวาว (Luster)
3. แร (Mineral)
ดจากลกษณะแสงทผานไปได จ าแนกออกเปน 3 แบบ คอ
- โปรงใส (transparent) คอ ความโปรงทสามารถมองทะลผานได เชน หนเขยวหนมาน (rock crystal)
- โปรงแสง (translucent) คอ ความโปรงทยอมใหแสงทะลผานไดอยางเดยว เชน คาลซโดน (chalcedony)
- ทบแสง (opaque) คอ ไมยอมใหแสงและสายตาผานได เชน ควอตซสขาวขน
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 5. ความโปรงแสง (diaphaneity หรอ
transparency)
3. แร (Mineral)
ผลกประกอบดวยหนาผลก ซงจดเรยงกนอยางมระเบยบ และสมพนธกบโครงสรางการจบกนของอะตอม มมระหวางหนาผลกทตดกนคงตว
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 6. ผลก (crystal)
ผลกรปเขมของรไทล ทงอกอยในผลกควอตซ
ผลกรปเสนใยของแรใยหน
3. แร (Mineral)
คอ ผวแตกของแรไมสม าเสมอ ไมมทศทางแนนอน มหลายลกษณะ
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 7. รอยแตก (fracture)
รอยแตกโคงเวา (Conchoidal)
รอยแตกแบบเสยน (Splintery)
รอยแตกหยกแหลม (Hackly)
รอยแตกขรขระ (Uneven) รอยแตกเรยบ (Even)
3. แร (Mineral)
คอ อตราสวนความหนาแนนของสารตอ ความหนาแนนของน า 1. ความหนาแนนของแร โดยท D = ความหนาแนนของแร หนวยความหนาแนน g/ cm3
M = มวลของแร หนวยมวล g V = ปรมาตรของกอนแร หนวยปรมาตร cm3
2. ความถวงจ าเพาะของแร : จะมคาเทากบความหนาแนนของแร แตไมมหนวย เพราะเกดจากการเปรยบเทยบความหนาแนนของแร กบความหนาแนนของน า ซงเทากบ 1 g/cm3
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 8. ความถวงจ าเพาะของแรง (Relative Density)
D = M
V
3. แร (Mineral)
3. วธการหาความถวงจ าเพาะโดยใชหลก อารคมดส : หลกอารคคมดส กลาววา เมอชงน าหนกน า น าหนกของวตถทหายไปจะเทากบน าหนกของของน าทถกวตถแทนท * น าหนกของแรทหายไป = น าหนกแรในอากาศ – น าหนกแรในน า
จาก ความถวงจ าเพาะของวตถ = นาหนกของวตถ
นาหนกของนาทปรมาตรเทาวตถ
จะไดวา ความถวงจ าเพาะของแร = นาหนกของแร
นาหนกของแรในอากาศ−นาหนกของแรในนา
3.2 ลกษณะสมบตทางกายภาพของแร 8. ความถวงจ าเพาะของแรง (Relative Density)
3. แร (Mineral)
1. การจ าแนกชนดของแรโดยใชสวนประกอบทางเคมเปนเกณฑ แบงไดเปน แรโลหะ แรอโลหะ แรรตนชาต และแรเชอเพลง 2. ถาจ าแนกโดยใชลกษณะการน าไปใชประโยชนเปนเกณฑ แบงไดเปน แรกมมนตรงส แรรตนชาต แรโลหะ แรอโลหะ และแรเชอเพลง
3. การจ าแนกแรเปนกลม 2 กลม คอ
1) แรประกอบหน คอ แรทมกพบอยในหนชนดตางๆ เปนกลมแรซลเกตทมธาตซลกอน ออกซเจน อะลมเนยม เหลก เปนสวนประกอบ
2) แรเศรษฐกจ คอ แรทมคณคาทางเศรษฐกจ เชน แรโลหะ และอโลหะ
3.3 ชนดของแร
3. แร (Mineral)
คอ แรทสลายตวแลวใหกมมนตรงสซงมพลงงานมหาศาล น าไปใชประโยชนในดานวศวกรรมพลงงาน การแพทย และการเกษตรได ตวอยางเชน แรยเรเนยม เรเดยม โคบอลต-60 เปนตน
3.3 ชนดของแร 3.3.1 แรกมมนตรงส
แรเดยม
แรโคบอลต
3. แร (Mineral)
คอ แรทน ามาเจยระไนแลวมความสวยงาม น าไปใชเปนเครองประดบได แบงออกปน 2 ประเภท คอ 1. แรทเกดจากอนทรสาร เชน ไขมก อ าพน
อ าพนเกดจากยางสนในในรปของฟอสซลธรรมชาตฟอรมตวจนแขงเปนเรซน
2. แรทเกดจากอนนทรยสาร เชน เพชร ทบทม มรกต
3.3 ชนดของแร 3.3.2 แรรตนชาต
3. แร (Mineral) 3.3 ชนดของแร 3.3.2 แรรตนชาต
3. แร (Mineral)
แรโลหะ คอ แรทมโลหะผสมอย เวลาจะใชตองน ามาถลงกอน
ตวอยางของแรอโลหะ เชน ทองค า เงน ทองแดง เหลก ตะกว แมงกานส
แรอโลหะ คอ แรทไมมการถลง น าไปใชประโยชนไดทนท เชน ก ามะถน กราไฟต ยปซม
3.3 ชนดของแร 3.3.3แรโลหะและแรอโลหะ
3. แร (Mineral)
แรโลหะ คอ แรทมโลหะผสมอย เวลาจะใชตองน ามาถลงกอน
ตวอยางของแรอโลหะ เชน ทองค า เงน ทองแดง เหลก ตะกว แมงกานส
แรอโลหะ คอ แรทไมมการถลง น าไปใชประโยชนไดทนท เชน ก ามะถน กราไฟต ยปซม
3.3 ชนดของแร 3.3.4 แรโลหะและแรอโลหะ
3. แร (Mineral)
คอ แรทน ามาใชเปนเชอเพลงในโรงจกรผลตกระแสไฟฟา และโรงงานอตสาหกรรมตางๆ เชน ถานหน ลกไนต และปโตรเลยม
3.3 ชนดของแร 3.3.3แรแรเชอเพลง
3. แร (Mineral)
เปนแรเชอเพลงทมสถานะเปนของแขง มความเปราะมสตางๆ เชน สด า น าตาล น าตาลแกมด า และน าตาลเขม เกดจากการทบถมและแปรสภาพจากพช ม 4 ชนด คอ 1. พต 2. ลกไนต
3. บทมนส 4. แอนทราไซต
3.3 ชนดของแร 3.3.4 แรแรเชอเพลง
3. แร (Mineral) 3.4 สมบตของแรบางชนดทควรรจก
ชอสามญ ชอทางธรณ
วทยา ภาพ ส สผง การใชงาน
ดบก แคสซเทอไรต เทาดา ขาว ใชผสมโลหะทาตะกวบดกร , ใชฉาบเหลกใน
กระปองบรรจอาหาร
ทงสเตน วลแฟรมไมต นาตาล
ดา ดา ผลตไสหลอดไฟฟา , โลหะผสม
3. แร (Mineral) 3.4 สมบตของแรบางชนดทควรรจก
ชอสามญ ชอทางธรณ
วทยา ภาพ ส สผง การใชงาน
เหลก ฮมาไทต นาตาลแดง
แดงเลอดหม
เมอถลงเหลกออกมาแลวจะนาไปแปรรปหรอขนรปใชในอตสาหกรรมอนๆ
ทองแดง ซาลโคไพไรต แดง แดง ใชผลตลวดทองแดงในงานวงจรไฟฟา
3. แร (Mineral) 3.4 สมบตของแรบางชนดทควรรจก
ชอสามญ ชอทางธรณ
วทยา ภาพ ส สผง การใชงาน
สงกะส สฟาเลอไรต เหลอง นาตาลออน
เคลอบโลหะปองกนการกดกรอน + สนม , ปลอกถานไฟฉาย
ตะกว กาลนา เทา เทา ใชทาตะกวบดกร
3. แร (Mineral) 3.4 สมบตของแรบางชนดทควรรจก
ชอสามญ ชอทางธรณ
วทยา ภาพ ส สผง การใชงาน
พลวง สตปไนต เทา เทา ผาทนไฟ , ไมขดไฟ , กระสนปน , หมกพมพ
โรเนยว , เครองเคลอบ
บษราคม โทแพซ เหลอง - อญมณ
3. แร (Mineral) 3.4 สมบตของแรบางชนดทควรรจก
ชอสามญ ชอทางธรณ
วทยา ภาพ ส สผง การใชงาน
ยปซม ยปซม ขาวเทา ขาว ใชผลตปนซเมนตปอรตแลนด , ปน
ปลาสเตอร
หนปน แคลไซต ขาว ขาวเทา ปนซเมนต , ปนขาว , เครองปนดนเผา ,
หนประดบ
3. แร (Mineral) 3.4 สมบตของแรบางชนดทควรรจก
ชอสามญ ชอทางธรณ
วทยา ภาพ ส สผง การใชงาน
เขยว หนมาน
ควอตซ ไมมส ขาว เลนสของกลองจลทรรศน , ควบคมความ
เทยงตรงของนาฬกา
แรฟนมา เฟลดสปาร ขาวนวล ขาวเทา นาเคลอบในอตสาหกรรมเซรามก
3. แร (Mineral) 3.4 สมบตของแรบางชนดทควรรจก
ชอสามญ ชอทางธรณ
วทยา ภาพ ส สผง การใชงาน
พลอยออน ฟลออไรต นาตาลออน
ไมมส ใชกาจดสงเจอปนในการถลงเหลก , ใชใน
อตสาหกรรมเครองปนดนเผา
