⌫ (Navigational Simulator)

การจาลองเหตการณอยางใดอยางหนงเพอใชฝกหรอใชสอนนกเรยน เปนวธการเรยนรแบบหนงทชวยใหนกเรยนหรอผทไดเขารบการฝกกบการจาลองเหตการณดงกลาว เขาใจ สามารถนาความรทเรยนทางทฤษฎรวมทงการแนะนาเพมเตม จากครฝกมาประยกตใชแกไขปญหาสถานการณ ทถกจาลองขนมาไดอยางถกตองมเหตผลเหมาะสมตามหลกวชาการ ประการหนงการฝกจาลองเหตการณ อาจใชเปนวธการฝกเพอมงหวงใหผเขารบการฝก จดจาเพมความชานาญเกดความคนเคยกอนการปฏบตจรง การจาลองเหตการณตาง ๆ สาหรบการฝกในแตละสถานการณนนมใชเกมสหรอการแขงขนเอาชนะกนระหวาง ผฝกและครฝก แตเปนการสรางเสรมความร ประสบการณ ทกษะ ดงนนทงผฝกและครฝกตองมความเขาใจวตถประสงคในการฝกทตรงกน

การเจรญเตบโตอยางรวดเรวของเทคโนโลยมสวนอยางมากในการผลกดนใหเกดการพฒนา

ปรบปรง การสรางเครองฝกจาลองเหตการณตาง ๆ ทสามารถจาลองเหตการณไดดสมจรงเหมอนผฝกเขาไปอยในเหตการณนน ไมใชเฉพาะสวนเครองฝกในสวนของครฝกซงเปนสวนสาคญมการพฒนาเทคนค รปแบบการสอนเพอใหสอดคลองกบเครองฝกทมพฒนาการขนไปเทานน เครองฝกจาลองเหตการณยงถกออกแบบและสรางขนมาเพอใชฝกตามวตถประสงคทตองการ ทงทเปนเครองฝกทางทหารและทาง พลเรอนซงอาจมลกษณะองคประกอบของเครองฝกทคลายคลงกน แตการจาลองสถานการณแตกตางกนออกไป เชน เครองฝกจาลองการบน (Flight Simulator)

การจาลองเหตการณ สถานการณ และการแนะนาแกไขจากการฝก

ผเขารบการฝก ความร/ความ ชานาญใหม

ครฝก

ผเขารบการฝก ความร/ความ ชานาญเดมทม

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒ เครองฝกจาลองเรดาร (Radar Simulator) เครองฝกจาลองการขบรถบรรทก (Truck Simulator) เครองฝกจาลองการรบ (Combat /Gunnery Simulator) หรอเครองฝกจาลองการเดนเรอ เปนตน

สาหรบเครองฝกจาลองการเดนเรอ (Navigational Simulator) นนเปนเครองฝกทมลกษณะ

เฉพาะทสามารถแบงชนดของการฝกออกเปน ๒ แบบคอ การเดนเรอ (Navigation) มงหวงใหผทเขารบการฝกเขาใจเรองของการเดนเรอใหถกตองตาม

กฎ สามารถหาตาบลทเรอและรกษาเสนทางเดนเรอไดถกตอง การนาเรอ (Shiphandling) มงหวงใหผทไดเขารบการฝกเขาใจเรองของลกษณะอาการของเรอ

การเลยว การหน การใชความเรวและการเปลยนความเรว รวมทงการนาเรอใหถกตองตามลกษณะอาการของเรอในสภาพปกต หรอในสภาพทมผลกระทบจากสงแวดลอมภายนอก เชน กระแสนา กระแสลม คลน และพาย เปนตน

เครองฝกจาลองการเดนเรอเปนเครองมอชนหนง ทมสวนชวยกจการพาณชยนาวแกไขปญหาทเกดขนในทะเล โดยชวยในการปองกนหรอลดอบตเหตทอาจเกดขนจากการเดนเรอทไมมประสทธภาพ ไมมความระมดระวงหรอไมรอบคอบของผนาเรอซงอาจพาไปสความเสยหายใหญหลวงไดในทะเล ตามทหลาย ๆ ทานคงไดทราบขาว นอกจากนปจจบนยงมเครองฝกสาหรบเจาหนาทบนฝง ในการ ควบคมการจราจรทางนาทเรยกวา Vessel Traffic Service Simulation – VTSS เพอชวยใหการควบคมการใชการจราจรทางนาใหเหมาะสมกบปรมาณของเรอเดนทะเลทเพมขนอยางรวดเรวในปจจบน มการวเคราะหกลมปจจยททาใหเกดปญหาในทะเลเพอหาทางแกไขหรอลดปญหาทเกดขน ทงนมวตถประสงคเพอความปลอดภยของชวตทรพยสนและเรอในทะเลรวมทงรกษาทะเลมหาสมทรใหมความสะอาด จาก การวเคราะหมอย ๓ ปจจยททาใหเกดปญหา คอ ๑. ปจจยจากมนษย (Human factors) ๒. ปจจยทางเทคนค (Technical factors) ๓. ปจจยจากสภาพแวดลอม (Environmental factors)

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓ ในทนคงไมขอกลาวในรายละเอยด สาหรบปจจยจากมนษยและทางเทคนคสามารถแกไขใหลดนอยลงไดโดยการใชการฝกจาลองเหตการณในสภาพการตาง ๆ ทเกดขนในทะเล ดวยเครองฝกจาลอง การเดนเรอ และการใหปญหาจากครฝกทมความร ความชานาญ และประสบการณในการเดนเรอมาเปนอยางด

จากความสาคญดงกลาวองคการทางทะเลระหวางประเทศ (International Maritime Organization – IMO) ไดใหคาแนะนาประเทศสมาชกใหดาเนนการตามอนสญญาระหวางประเทศวาดวยมาตรฐาน การฝกอบรมและออกประกาศนยบตรการเขายามสาหรบคนประจาเรอ ค.ศ.๑๙๗๘ แกไขเพมเตม ๑๙๙๕, ๑๙๙๗ – STCW ๑๙๗๘ (International Convention on standards of Training, Certification and Watchkeeping for seafarers, 1978 as amended in 1995 and 1997) ดงนนการจาลอง สถานการณการเดนเรอโดยใชเครองฝกจาลองการเดนเรอ ครฝกและผฝกจะตองสามารถปฏบตการเดนเรอ ไดถกตองตามกฎการเดนเรอสากลและตามมาตรฐานสากลของการฝก อนไดแก การเตรยมการฝก (Exercise preparation) การปฏบต (Execution) การสงเกต (Monitoring) และการวจารณการฝก (Debriefing)

แตเดมเครองฝกจาลองการเดนเรอใชอปกรณอเลกทรอนกสยคแรกเรมขนหลงสงครามโลกครงท ๒ ในชวงป ค.ศ.๑๙๖๐ เครองฝกทใชเปนเครองพนฐานโจทยและการฝกไมยงยากซบซอน เนองจากเครองฝกมความสามารถเพยงการจาลองในลกษณะแสดงภาพการเคลอนทของเปาตามแนวแกนนอน จาลองเพยงการเคลอนทสมพนธในทางราบบนหนาจอเรดารเทานน จงมขอจากดทาการฝกปญหาไดนอยไมสามารถฝกการตดสนใจหรอการสงการได เปนเพยงแตการฝกคานวณระยะทางทเปาเขาใกล หรอจะเขาชน ไมสามารถแสดงเปาทมขนาดเลก เชน ทนเครองหมายทางเรอและไมสามารถจาลอง เหตการณตาง ๆ ทเหมอนจรงได ตอมาเมอยคสมยเปลยนไปววฒนาการของเครองฝกจาลองการเดนเรอ มการพฒนาไปอยางมาก แตเปนการพฒนาเพยงเฉพาะในสวนของโรงงานผผลตหรอดาเนนการผลตตามทลกคาตองการเทานนทาใหเกดชองวางของการพฒนาอยางจรงจงจนในราวป ค.ศ.๑๙๘๐ มการประชมรวมกนระหวางครฝกการจาลองการเดนเรอ และบรษทผผลตเครองฝกจาลองการเดนเรอ ทเมอง Liverpool ประเทศองกฤษมการจดตงคณะทางานครฝกการจาลองการเดนเรอ (Simulator Teacher’s Workshop) เพอรวมกนนาความรและประสบการณทม มาใหคาแนะนาจดทาแนวทางการพฒนาเครองฝกจาลองการเดนเรอใหกบบรษทผผลต เพอใหการผลตเครองฝกจาลองการเดนเรอสามารถพฒนาไปไดอยางถกตองและรวดเรว ซงตอมากลายเปนการประชมนานาชาตวาดวยการฝกสอนการจาลองการเดนเรอ (The International Navigation Simulator Lectures’s Conference – INSLC) มการประชมอยาง ตอเนองมาจนถงปจจบนน ในราวป ค.ศ.๑๙๘๒ กรมการขนสง องกฤษ (the United Kingdom Department of Transport - UKDTp )ไดจดทาเอกสารกาหนดคณลกษณะเฉพาะของเครองฝกจาลองการเดนเรอขนนบเปนการกาวสยคท ๒ ของเครองฝกจาลองการเดนเรอ ซงมการแยกการพฒนาระบบ Hardware Software สมพนธ

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔ กบพนทการฝกสภาวะแวดลอมของการฝก ไดแก กระแสนา กระแสลม และคลน เพอใหผฝกเรมมความ รสกทเหมอนจรงมากทสด มการจดสถานสาหรบครฝก (Instructor Station) เฉพาะทมสงอานวย ความสะดวกในการสอน การสงการ การปอนโจทยใหกบผเขารบการฝก

ในสหรฐอเมรกา มความรวมมอระหวางวทยาลยการเดนเรอพาณชยของรฐ (Merchant Marine Academies) โดยการสนบสนนจากภาครฐ กรมการขนสงของสหรฐอเมรกา (U.S. Department of Transportation) รวมกนจดตงคณะ The Maritime Academy Simulator Committee – MASC เพอ การวจย และพฒนามาตรฐานเครองฝกจาลองการเดนเรอ ใหมมาตรฐานการสอนทงในสวนของครฝกและ ผฝก ซงไดลงในรายละเอยดอยางมากเพอใหไดมาตรฐานตามทองคการทางทะเลระหวางประเทศกาหนดไวในอนสญญา STCW ตามทกลาวมาในเบองตน จงเหนวาเครองฝกจาลองการเดนเรอนน เปนเครองมอในการสอนทนานาชาตทวโลกใหความสาคญ โรงเรยนนายเรอ ซงเปนสถาบนการศกษาผลตนายทหารสญญาบตรทตองไปปฏบตงานบนเรอใหกบกองทพเรอ ไดจดหาเครองฝกจาลองการเดนเรอมาใชฝกทดแทนหรอเพมเตมการฝกในทะเล ตงแต ป พ.ศ.๒๕๓๖ โดยจดซอเครองฝกจาลองการเดนเรอและเครองวจารณการฝก (DEBRIEF) จากบรษท STN ATLAS ELECTRONIK GMBH ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ทาการตดตงและดาเนนการใชฝกนกเรยนนายเรอตงแตป พ.ศ.๒๕๓๘ เปนตนมา เครองฝกประกอบดวยอปกรณพนฐาน ซงแบงออกเปน ๕ สวนใหญ ๆ และสวนประกอบยอย ดงนคอ ๑.ระบบเครอขาย (LAN Server System) อปกรณตาง ๆ ของเครองฝกเชอมตอเขาดวยกนเปนระบบ Ethernet โดย Server จะทาหนาทเกบขอมลของระบบการฝกทงหมด ๒. สถานครฝก (Instructor Station) เปนสวนทครฝกใชในการวางแผนและควบคมการฝก โดยครฝกสามารถเลอกพนทการฝก ประเภทของเรอ (ซงม ๗ ประเภท เชน เรอคอรเวต เรอฟรเกต

M assStorage

RUDD ER

W B

RESET

ATLAS ELEKTRO NIK

20 30

4010

0

SPEED

50 18 0

60

120

060

120

180

DIRE CTION

RUDD ER20

40

10

0PORT

STBPORT STB40

30 30

20

10

RUDDER20

40

100

PORT STBPORT STB

40

30 30

2010

A TL AS 9 60 0A TLA S E LE KTR O NIK

C O NTR AS T

B AL AN CE

VECT OR TRUE

++

+

+

+

++

+

+

+

1 80

1 30

1 50

1 10

0 70

0 40

0 00

0 20

2 00

2 20

2 40

2 60

2 90

3 10

3 30

060

010

030

050

080

090

100

120

140

160

170190

210

230

250

270

280

300

320

340 350

TAR GET

X - BAND

TRM 1

LAT 0 : 0 0 . 500

LO N 0 : 0 1 . 0 00

RA NGE

G RID-

S CALE

SHO RT PU LSE

NOR TH U P

Man ual

ktS PEED

ktSPEE D

de g180. 0GY RO

53 : 51 . 9 52

E stima ted

L AT

LO N

TRAC K

VEC TOR T

TRA IL

CP A

TC PA

TC PA

C OUR SE

SPE ED

RAN GE

BEAR ING

VR M O FF

E SM OFF

NM

de g

k t

de g

10 . 57

C PA

m in

N M

N AP 1

m in

N M

m in

m in

N

E

LO N0 07 : 4 5 : 77 6 E

LAT 5 3 : 52 . 933 N

MAR KER

k t1 . 6 7

de g

INTF. R EJEC T

F TC

S TC

T UNE

0 .00

7.20

007 : 4 8 . 0 55

1 .5

2

0

0.5

10

0 .10

1 56 . 7

1 5 . 48

31 5 . 2

10 . 70

30 6 .3

1 . 50 NM

Radar

SIRACOBRLOC K

UNLO CK

RES ET

POW ER DIS K

Ad vanc ed

Per sona l Com pute r

LOC K

UNLO CK

RES ET

POW ER DIS K

Ad vanc ed

Perso nal Comp uter

LOC K

UNLO CK

RES ET

POW ER DIS K

Ad vanc ed

Per sona l Com pute r

LAN - ServerSystem Backup / Recording / Replay

SINA

Instructor

Overhead

Steering Stand

Control Console

NAV AID S

Chart Table

Navigator

System LAN

Bridge

Menu /Situat ion

GREEN

GREEN

GREEN

GREENGREEN

RED

RED

RED RED

RED

WHITE

WHITEWHITE

NAV. LIGHTS

FOREMAST

TOW L.

TOW H.

PORTSTB.

MAINMAST

ST ERN T OW

ST ERN

ALA RM SPORT ENGIN ENON CR ITICAL

PORT EN GINESLOW D OWNPORT EN GINE STAR T FAIL

PORT EN GINE O VERLOA D

PORT EN GINE SHUTDO WN

STB. ENGI NENON CR ITICAL

STB. ENG INESLOW D OWNSTB. ENG INE STAR T FAIL

STB. ENGI NE OVERL OAD

STB. EN GINE SHUTDO WN

PO WER PLA NT FA ILURE

COMP. AI RLOW PRESSUR E

FI RE ONBO ARD DEAD MAN GY ROCOMP ASS FAILU RERU DDERFAILU RE

LAM P TEST

AL ARM R ESET

PR OPELLER RP M

02040

6080100 10 080

604020

PITCH

STB. EN GINE

LOGRE SET

D OPL. R ESET

OVER HEAD

CONS OLE

HORN

BEL L GON G

ENAB LE

H ORN

30 SE C. 90 SE C. 120 S EC.

30 0

20

PORTSTB40

10

BAR

PROPELLER RPM

020406080100 100 80

604020

PITCH

STB. ENGINE

UP UP UPDW DW DW

HDGO

HDGO

HDGO

SHKL.OUT

STARBOARD STERN

TONS

ORD.SHKL.

PORT

ATLAS ELEKTRONIK

CALL

COMMUNICATION

ANCHORS AIR PRESS. DIM. / RESET

Pelorus

VR M : 2.5 m DEPT H : 4.9 m

0

10

2 0

30

mFATHO MS

PHAS E0 m

CUTTER

0

F EET

RANG E50 m

G AIN

3

ME TERS

PAPE R10min/ pg

VRM

2.5 m

BRIGH T+

BRIGH T-

BACKGRAU ND

AT LAS EL EK TR ONIK ATLA S EL EKT RONIK

RAD IO DIR EC TION F IND ER

1A

4

7

25

8

36

90

D

G

B

E

H

C

F

I

JE NTC LR

RBRG BRG HDG

FRQMUTE DTAB

MEM VOL+ BFO+

RCL VOL- BFO-

H ea din gG yro B rg 15 926 1

1

47

2

58

3

69

0 EN T

L/ L OFST

NAV WPT MARK

TIME ALRM

STAT HOLD INIT

LO RA N - C

DE L

TD

D EST

TIM EDE LA Y

3 49 35 .5 Y4 93 18 .9 Z

A TLA S EL EKTR ONIK

14

7

25

8

36

90 E NT

POS MARK

NA VW PTSATS

TIME ALRM

STAT KYBD INIT

GP S N AV IGA TOR

DE L

PLAN

DEST

GP S N 48 3 8 . 51P O S W 02 9 10 . 8 0

ATL AS E LEKT RON IK

1A

4

7

25

8

36

90

D

G

B

E

H

C

F

I

JENTCLR

POSN CHNS CORR

PLT WPT STR

M ARKTIME ALRM

STAT RCVR STVC

DE CC A N AVI GA TOR

A N / P 0 5 B P ri me1 C 22 . 24 1 I 4 7 . 89

AT LAS ELEK TRO NIK

1A

4

7

25

8

36

9

0

DG

B

EH

C

F

ENTCLR

POSNSTAT

CORR

PLT WPT STR

MARK TIME ALRM

STAT RCVR STVC

O ME GA NA VIG ATO R

SL CT

1 S T A C 5 91 . 2 2 PA IR BD 9 15 . 82

ECH OSOUND ERL ora n CDECCA

GPS RDFOMEGA

Visual System

DISI

Communications EL. Box

Communications

STC

Brief ing/ Debriefing Section

Brief ing/Brief ing/ DebriefDebriefing Sectioning Section

(Commissioned in 1997)

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕ เรอกวาดทนระเบด ฯลฯ) ในขณะทาการฝก ครฝกสามารถควบคมระบบตาง ๆ ของเรอ ตลอดจนสามารถจาลองสถานการณและสงแวดลอมอน ๆ เชน คลน ลม หมอก เวลากลางวนและ กลางคนได เปนตน

๓. ระบบแสดงภาพ (Visual System) เปนสวนททาหนาทเปน Image Generator คอ สรางภาพ Graphic ทจะใชในการฝก สมพนธกบพนทการฝกโดยจะรบขอมลจาก Server และสง ขอมลภาพ (Video) ไปแสดงบนจอภาพ ซงมองเหนไดในแนวระนาบ (Horizontal) เปนมม ๒๔๐ องศา นบจากหวเรอไปทางกราบขวาและกราบซายขางละ ๑๒๐ องศา โดยใชเครองฉาย (Projector) จานวน ๘ ตว

๔. สะพานเดนเรอ (Bridge Compartment) ในสวนนจะจาลองแบบของสะพานเดนเรอ และตดตงเครองมอเดนเรอตาง ๆ ครบถวนเหมอนกบสะพานเดนเรอจรง ซงในสวนนยงแบงออกเปน ๓ สวนยอย คอ ๔.๑ สวนควบคมสะพานเดนเรอ (Control Bridge – COBRA) ประกอบดวยอปกรณตาง ๆ คอ เครองถอทาย (Steering Stand) ประกอบดวยสวนควบคมระบบหางเสอแบบ ตาง ๆ ซงสามารถเลอกวธการบงคบหางเสอได ๓ วธ คอ Follow - Up , Non Follow - Up และ Auto สวนควบคมทวไปบนสะพานเดนเรอ (Bridge Console) ไดแก เครองสงจกร เครองสมอ ระบบสญญาณหวด ระบบแจงเตอนเหตขดของ อปกรณการสอสาร ระบบสญญาณไฟเดนเรอ ฯลฯ สวนแสดงผลเพอชวยในการนาเรอ (Overhead Panel) ไดแก คามมหางเสอ ทศ หวเรอ ความเรวและทศทางลม เวลาและความลก ฯลฯ ๔.๒ Simulation Radar (SIRA) ทาหนาทแสดงสถานะของเปาทจะปรากฎบนจอเรดารใหสมพนธกบพนทการฝกรวมทงขอมลของเปา ๔.๓ Simulation Navigation (SINA) ทาหนาทควบคมการทางานและแสดงสถานะของเครองชวยการเดนเรอ เชน LORAN , DECCA , OMEGA , GPS , เครองหยงนา โดยสมพนธกบตาบลทเรอในพนทการฝก ๕. เครองวจารณการฝก (DEBRIEF) ทาหนาทนาขอมลพนทททาการฝกตาง ๆ มาแสดงบนจอภาพ เพอใหครฝกหรอผควบคมการฝกแนะนาชแจงกอนหรอหลงการฝก

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๖

รปแบบระบบเครองฝกจาลองทจะปรบปรงใหม ปจจบนเครองฝกทโรงเรยนนายเรอมใชงานอยยงคงสามารถใชฝกไดเปนอยางด อยางไร กตามเนองจากอปกรณของเครองฝกใชงานมาเปนเวลานาน อปกรณตาง ๆ ยอมเสอมสภาพไปตามกาลเวลาและอายการใชงาน อกประการหนงอปกรณ Computer เปนววฒนาการในยคตนป ค.ศ.๑๙๙๐ ซงระบบ Computer ในยคนนกบปจจบนแตกตางกน โดยเฉพาะในเรองของ Software ทไดมการพฒนาไปอยางรวดเรวจนสามารถเรยนแบบสถานการณไดเหมอนจรง ดงนนแนวทางการปรบปรงเครองฝกในยคตอไป คงตองเปนการปรบปรงทงสวนของ Hardware และ Software ทตองสามารถตอบสนองตอกนได สามารถขยายขดความสามารถในการรบโปรแกรมการฝกสมยใหมทสามารถจาลองสถานการณการฝกและพนทการฝกหลากหลายพนททวโลก หรออาจสามารถสรางพนทฝกใหมขนมาเองได ตองสามารถทาการฝกในระบบ Electronic Display Information System – ECDIS และสามารถเชอมตอกบระบบสมยใหมทจะตามมาไดเปนอยางด

เอกสารอางอง ๑. W.R.Douglas. Simulation – The Didactic Approach . Ninth International Navigation Simulator Lecturers ‘ Conference, 1996 ๒. A.Redfern . Validation in Simulation – Post STCW 95 . Ninth International Navigation Simulator Lecturers ‘ Conference, 1996 ๓. STN ATLAS Elektronik . Maritime Simulation . STN ATLAS Elektronik GmbH ๔. กองวชาการเรอและเดนเรอ เครองฝกจาลองการเดนเรอ กองวชาการเรอและเดนเรอ ฝายศกษา โรงเรยนนายเรอ , พ.ศ.๒๕๔๐

การสมมนา ครงท ๘

ณ โรงเรยนรวมเหลา ประเทศญปน (ตอนท ๒) น.อ.อภชาต ปญญากตตวฒน

จากตอนทแลวผเขยนไดเกรนนาความเปนมาของหวขอสมมนามาแลว ตอไปนกจะเขยนตอถง รายละเอยดและขอคดเหนของนายทหารแตละประเทศทเขารวมสมมนาวาเขามความคดเหนกนอยางไร เชญตดตามเลยครบ.... โดยทวไปการเรยนวชาดานศลปศาสตรนนวชาตาง ๆ มกสอนใหแกนกศกษาทเรมเขาเรยนในมหาวทยาลย ตงแตชนปท ๑ ทงนเพอเปนการปพนฐานความรทวไป หลงจากนนปตอ ๆ มาในชนทสงขน นกศกษาจะเรยนเจาะลกในวชาชพเฉพาะมากขน จะชอบหรอไมกตาม นกศกษาของญปนกตองเรยนในลกษณะนอยางตอเนอง ในชวงเวลาเดยวกน นกเรยนทหารทเรยนทโรงเรยนรวมเหลาญปน กตองเรยนวชาสาขาศลปศาสตร หลาย ๆ วชาใหมความรอบรและลกซงเปนพนฐานกอนทจะเรยนวชาเฉพาะทางดานวชาชพ และวชาเอก ในสาขานน ๆ สงขนไปตามลาดบ นกเรยนรวมเหลาญปนปท ๑ ตองศกษาวชาประวตศาสตรชาตตะวนออกและประวตศาสตรตะวนตก มการสอนในลกษณะเชนนโดยไมมการเปลยนแปลงเปนเวลาถง ๒๐ ป และนกเรยนรวมเหลาญปนจะ เลอกเรยนวชาหลก ๆ ทเนนหนกกไดแก วชาฟสกส และวศวกรรมศาสตรเปนสวนใหญ จากระบบการเรยนแบบนครอาจารยทสอนในโรงเรยนรวมเหลาญปนสงเกตพบวา ๘๕ เปอรเซนตของนกเรยนรวมเหลาทงหมด จาก ๔ ชน พวกเขาเหลานนขาดความรเบองตนหรอความรทวไปหลาย ๆ วชาซงไมไดเรยนในชนมธยมศกษา ตอนปลายมากอน การสอบเขามหาวทยาลยตาง ๆ ในประเทศญปนมกมการแขงขนกนสงมาก แตอยางไรกตาม จานวน ผเขาสมครสอบและปรมาณทงหมดทเขาสอบแขงขนกลบมปรมาณลดนอยลง ทาไมถงเปนเชนนน สาเหตใหญ เปนเพราะแนวโนมการสอบเขาเรยนในสาขาศลปศาสตรมผใหความสนใจนอยลง นกศกษาสวนใหญสนใจ แตจะเรยนในสาขาวชาฟสกส และวศวกรรมเปนสวนใหญเทานน ครและอาจารยทกทานในประเทศญปนสามารถพดไดเปนเสยงเดยวกนวานกเรยนมกจะเรยนวชาตาง ๆ เกยวกบประวตศาสตรในชวงทเรยนในระดบประถมศกษาตอนปลายและระดบมธยมศกษาตอนปลาย แตการเรยนเกยวกบประวตศาสตรในระดบการศกษาสงขนจากนนมการเรยนการสอนกนนอยมาก

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๘ ปจจบนคนรนใหมมกละเลยวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของชาตดงเดมจนเกอบหมดสน เขามกสนกสนานเพลดเพลนกบสงฟมเฟอย ความสะดวกสบายและเทคโนโลยสมยใหม หลงจากทเศรษฐกจของประเทศเจรญเตบโตเตมท แนวโนมของการทคนรนใหมจะจดจาและหนมาใสใจกบคณคาอนดงาม ของประเพณวฒนธรรมอนดของชนชาตตนในอดตนนแทบเปนไปไมไดในประเทศญปนขณะน เดกหรอคนญปนรนใหมมความคดทเปนลบหรอมกคดวาการเรยนประวตศาสตรของชาตมกนาเบอหนายและไมมอะไรทนาสนใจแลว เขาเหลานนลมไปวาหากไมสนใจเรยนประวตศาสตรหรอความเปนมาของอดต เรากจะไมเขาใจและอาจจะพฒนาสงตาง ๆ ในปจจบนไปในทศทางทผด ๆ และเราอาจตองเสยเวลากลบมาศกษาอดตอก มนยงกลบจะเสยเวลามากมายกวาจะฟนฟสงดงามของประเทศชาตใหดเหมอนเดม จากแนวความคดของคนรนใหมเปลยนไปครอบครวยคใหมกเปลยนไปกบความกาวหนาแบบใหมเชนเดยวกน คนรนใหมมกเสยเวลาไปกบสงใหมๆ กบสงทเปนนวตกรรมใหมๆ ทกคนจะมงแตศกษาความรเทคโนโลยสมยใหมแทบทกดาน เขาเลยลมหรอละเลยความเอาใจใสความรกความอบอนทตองสรางรวมกนในครอบครว คนรนใหมของญปนมกไมอาศยอยกนเปนครอบครวใหญหรออาศยอยกบพอแมญาตพนองทบานอนอบอน ซงประเดนนเปนศลปะและเปนศาสตรทผมความรและประสบการณมากอนกาลงชวยกนแกไขและปองกนมใหคนรนใหมทาลายวฒนธรรมทดงามเหลานจนสญสนไป ทโรงเรยนรวมเหลาญปนกเปนตวอยางหนงของเยาวชนรนใหมเชนกน จากการสอบถามนกเรยนรวมเหลาทงหมดปรากฏวามอยเพยง ๒ - ๓ คนเทานนทรจกชอของ ป ยา ตา ยาย พอแมพนองในครอบครว สวนทเหลอจานวนมากเหลอเกนไมทราบชอบรรพบรษของเขาเหลานนเลย และ ทหนกไปกวานนบางคนบางกลมยงจาไมไดเลยวาเคยพบกบป ยา ตา ยาย มากอนหรอไม ตวอยางของสงคมในประเทศญปนในปจจบนมนกเรยนรวมเหลา ๒ - ๓ คนทรจกชอของบรรพบรษไดเปนอยางด และกมอกเชนกนจานวนนกเรยนรวมเหลา ๑ คนใน ๑๐๐ คนจะรจกชอและมความใกลชดกบบรรพบรษ สาหรบเรองในลกษณะเชนน หากนกเรยนคดวามนเปนเรองทแปลกประหลาดแตกตางกนราวกบฟากบดนทเดยว ทพวกเขาจะมองถงประวตศาสตรหรอนกถงอดตทผานมา สามารถสมผสกบอดตไดเมอ เราครนคดเกยวกบเรองอายของเราหรออายของพอ แม ป ยา ตา ยาย ททานยงคงมชวตอย และในไมชาตอไป พวกเรากอาจจะเปน ป ยา ตา ยาย ใหกบอนชนหรอลกหลานไดตอไป แตอยางไรกตาม การทจะใหสภาพครอบครวมความใกลชดอบอนเชนในอดต มนเปนเรองยากเยนแสนเขญทเดยว ในประเทศญปน ณ วนน มประโยคหนงซงนาสนใจมาก ทานอาจนามนไปเปนเครองเตอนใจใหพวกเราไดยงคดกน จากประโยคดงตอไปนผเขยนไมตองแปลนะครบ อยากใหจดจากนเอง “If we can not feel the past, we can not feel the passion to study the past. Then, we can not recognize the continuity from the past to the present.”

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๙

รปท ๑ ผเขยนทามกลางนกเรยนรวมเหลาแตละเหลาของประเทศไทยในโรงเรยนรวมเหลาประเทศญปน

รปท ๒ ผเขยนในขณะทไปรวมสมมนาไดมโอกาสพบปะกบนายทหารไทยทงกองทพบกและกองทพอากาศทไป ศกษาในระดบปรญญาโท และปรญญาเอก ณ โรงเรยนรวมเหลาประเทศญปน

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๐ จากขอความตอนตน ๆ ทกลาวมาน พวกเราทกคนไมสามารถทจะไปตาหนนกศกษาหรอนกเรยนรวมเหลาไดเลย เหตผลประการหนงทตอบไดวาทาไมนกเรยนรวมเหลาหรอนกศกษาเหลานนไมไดแสดงความสนใจในการศกษาวชาประวตศาสตรของชาตตน กเพราะเนอหาทเรยนในหองเรยนมนเปนเพยงเสยวหนง หรอสวนหนงของอดตทผานมาแลวเทานนไมนาสนใจไมตนเตน และใน ขณะเดยวกนพวกเราซงเปนผอาวโสบางครงกไมไดสมผสกบ สงทนสมยและประสบการณสงมหศจรรยในวนน แถมสงใหม ๆ ในปจจบนกคอสภาพทเปนจรงของเหตการณทกสงซงเรากาลงเผชญอย ณ ทนเอง อาจารยหลาย ๆ ทานทไดสอนวชาประวตศาสตรในประเทศญปนซงเปนผวางรากฐานและเปนหลก ในการวางนโยบายการเรยนการสอนทางดานอกษรศาสตรนนมแนวความคดทจะพงเปาหมายของการสอนวชาประวตศาสตรตาง ๆ ไปในยคใดทจะเหมาะสมระหวางประวตศาสตรยคกลางหรอประวตศาสตรยคใหม ซงเปนสากล ดวยเหตทวาลกษณะเฉพาะหรอธรรมชาตในการศกษาวชาวรรณคดตาง ๆ มกไดรบอทธพล มาจากการศกษาประวตศาสตรตาง ๆ เปนสวนใหญ ดงนน หากอาจารยทจบการศกษามาจากคณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยทมชอเสยงในประเทศญปน สวนใหญกจะมงเนนสอนนกเรยนนกศกษาใหมความรทางประวตศาสตรยคกลางหรอไมกจะสอนยคใหม ทงนเพอทจะเกดประโยชนกบตวผเรยนและอาจารยทสอนดวย โดยประโยชนทจะไดรบระหวางครกบนกเรยนสามารถเรยนรไดซงกนและกน และสามารถเชอมโยงระหวางประวตศาสตรเกาแกดงเดมเพอเชอมตอกบปจจบนทกาลงพบเหนอย จะทาใหนกเรยนทราบวาเหตทเกดขนในปจจบนนนมสาเหตความเปนมาอยางไร และในขณะเดยวกนอาจารยสอนประวตศาสตรกไมได ลาสมย โดยสอนแนวโนมทจะเกดขนในอนาคต ซงเหมาะสมและเปนประโยชนแกผศกษาโดยแทจรง ดงนน นกเรยนนกศกษาทกาลงศกษาในวชาเอกเกยวกบการศกษาประวตศาสตรโดยตรงจะไดรบประโยชนอยางสงสดทงดานรากฐานทเปนประวตศาสตรความเปนมา และเรยนรถงในชวงยคกลาง ๆ ตลอดจนประวตศาสตร ยคใหม แตอยางไรกตามสาหรบนกศกษาผซงกาลงตดตามหรอศกษาทางดานการเรยนสาขาฟสกสหรอ ทางวศวกรรมตาง ๆ ครผสอนกควรตระหนกและระมดระวงการเรยนการสอนใหสอดคลองกบความตองการของนกศกษาทจะสามารถประยกตและดดแปลงใหสอดคลองกบวถชวตในปจจบนและจะเกดประโยชนสงสดแกนกศกษาเหลานนดวย มสงหนงซงมความสาคญหรอเปนเหตผลทสาคญประการหนงวาทาไมเนอหาสาระทบรรจในวชาประวตศาสตรไมสามารถทจะยกระดบใหเปนทนาสนใจในยคปจจบนนแกนกเรยนนกศกษาโดยทวไป เราตองยอมรบความจรงในเรองนเนองจากเราไมสามารถสรางสรรคหรอนาเอาสงทมคณคาทเปนประโยชนจากการศกษาประวตศาสตรตาง ๆ ของญปนมาใชกบในยคปจจบน สาเหตเพราะเราพายแพในสมยสงครามโลกครงทสอง นนเองเปนจดหนงททาใหการศกษาประวตศาสตรไมไดรบความสนใจอยางแทจรง

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๑ รปท ๓ งานเลยงสงสรรคพธปดการสมมนา ซงผบญชาการโรงเรยนรวมเหลาญปนคนใสสทดานซายมอของภาพ ใกลกบผเขยน

รปท ๔ ผบญชาการโรงเรยนรวมเหลาญปนมอบประกาศนยบตรใหแกนายทหารแตละประเทศทเขารวมสมมนา ในครงน

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๒ ในประเทศญปนมการถกแถลงหรอหาบทสรปเกยวกบสงครามโลกครงท ๒ โดยมหลายทาน ตงประเดนวาสงครามโลกครงท ๒ เปนสงครามแหงความโหดรายรนแรงใชหรอไม และทาไมภาพลกษณของสงครามโลกครงท ๒ จงเปนภาพทแสดงออกถงความแตกตางราวฟากบดน ระหวางประวตศาสตรสงครามโลก ครงนนกบการปรบปรงภาพพจนของประเทศญปนใหมความทนสมยและเปนประชาธปไตยมากขนตงแต พ.ศ.๒๔๑๐ เปนตนมา ประเทศตาง ๆ เพอนบานรอบ ๆ ประเทศญปนอาจมองวาประเทศญปนเปนชนชาตทไมดถามองในแงของความโหดรายทเกดขน แตถามองในแงทใหความบรสทธยตธรรมกบประเทศญปนแลว บางทอาจจะไดพบคาตอบวามนไมสามารถหลกเลยงไปสวธการอน ๆ ได จงทาใหเกดสงครามในลกษณะเชนนน ดงนน ถาเราทกคนทกประเทศหนมามองในสงด ๆ ทก ๆ ทานอาจไดความเปนจรงทถกตองไมเอนเอยงฝายใดฝายหนงกได นคอขอคดเหนของประชาชนและผมความรทางดานวชาประวตศาสตรญปนใหความคดเหนในลกษณะเชนน ความแตกตางอยางสดขวในคณคาของสงครามโลกครงท ๒ ทเกดขน ทงภาพพจนทไมดและ ภาพพจนทมองอยางใหความยตธรรมทกฝายมประเดนทหลาย ๆ คนอาจสงเกตอยางลกซงจะพบวาสงตพมพ ทกแขนงไมวาหนงสอหรอเอกสารใด ๆ กตาม จะระบถงภาพพจนทไมดของกองกาลงปองกนประเทศของญปนวาเปนตวการทกอใหเกดสงครามแหงความรนแรงทงมวล เมอประเทศญปนไดทบทวนการปฏบตหรอการทาสงครามในสมยสงครามโลกครงท ๒ ทผานมาแลว ประชาชนชาวญปนทงประเทศตองมความขยนขนแขงมากยงขนเพอทดแทนความเสยหาย และสญเสยทกอยางหลงสงครามโลกครงท ๒ ถงแมเศรษฐกจของประเทศไดรดหนาไปอยางรวดเรวและประชาชน มงคงขน แตคนญปนทงประเทศกไมสามารถลบรอยบอบชาจากการพายแพในสงครามโลกครงท ๒ ออก ไปได แมวาเหตการณตาง ๆ จะเกดขนทงดและไมดแกประเทศญปนในอดตทผานมา แต ณ ปจจบนน การเรยนรประวตศาสตรในมหาวทยาลยตาง ๆ ในประเทศญปน นกศกษาซงเลอกเรยนวชาเอกประวตศาสตร มความคดเหนตรงกนขามกบประวตศาสตรตาง ๆ ทตพมพเผยแพรความโหดรายของประเทศในสมยสงครามโลก ครงท ๒ เมอเขาเหลานนศกษาละเอยดขนและมการวจยถงเหตการณตาง ๆ ทเกดขนอยางชดเจน สวน นกศกษาอน ๆ ทศกษาในคณะอน ๆ เชน มนษยศาสตร หรออกษรศาสตร เขาไมสามารถคนควาวจย เจาะลกไดอยางลกซง ดงนน เขาจงไมสามารถแยกแยะสงทดงามของประวตศาสตรญปน และสวนทเกดจากขอบกพรองของประเทศญปนในการเขาทาสงครามโลกครงท ๒ ได จงสรปไดวาจะเปนการดกวาหรอ เลอกวธทดดวยกนทกฝายคอ การเรยนการสอนวชาประวตศาสตรของญปนควรทจะพดเปนกลาง ๆ หรอสอนเปนภาพรวมวามความแตกตางกนอยางไรทงในแงดและแงเสยของสงคราม เพอทเราจะนาคณคาของการเรยนประวตศาสตรไปใชประโยชนในยคปจจบน และในขณะเดยวกนเรากตองศกษา

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๓ ประวตศาสตร สมยชวงยคกลาง ๆ เชอมตอระหวางประวตศาสตรเกา ๆ กบดงเดมดวยเชนกน เพอลาดบความเปนมาตงแต ตนเรอยมาจนเกอบถงยคปจจบนน แตสงทคร อาจารยทสอนวชาประวตศาสตรควรหลกเลยงมากทสดกคอ การเรยนรสงทกาลงเกดขนในปจจบน จากบทสรปการเรยนประวตศาสตรดงทกลาวมาแลว การเรยนวชาประวตศาสตรใหไดผลอยางแทจรง ยงคงตองมการศกษาประวตศาสตรชาตของตนอยตอไป มเชนนนเราจะลมชนชาตของเรา และไมรวาบรรพบรษ ของเราไดสงสมคณงามความดมาอยางไร ณ สถาบนโรงเรยนรวมเหลาญปนกเชนกน โรงเรยนจะจดเนอหาของหลกสตรเรองสถานการณของบานเมองในปจจบนใหกบนกเรยนรวมเหลาดวยเชนกน สวนการเรยนประวตศาสตรของชาตกจะหลกเลยงการตงสมมตฐานขนเองวาเปนอยางโนนหรออยางน จะแยกเดนชดเพอทนกเรยนจะไดไมสบสนวาเรยนประวตศาสตรอะไรอย และหลงจากทจดการเรยนการสอนแบบน คร อาจารย ทสอนกพบวา ไมเกดปญหาทหนกใจในการเรยนการสอนอกตอไป ในขณะทนกวจย คร อาจารยทสอนและคนควาอยางละเอยดเกยวกบประวตศาสตรญปน ประวตศาสตร ชาตตะวนออก และประวตศาสตรชาตตะวนตก ยงคงตองเดนหนาหาแนวทางทเหมาะสมและถกตองตอไปขางหนา และเตรยมเผชญหนากบสงทเปลยนแปลงทกาลงจะเกดขนในอนาคต ปรากฏวาในแตละสาขาแตละแขนงกมประวตศาสตรของตนเองเหมอนกน ตางกมคณคามความดงามในสงทไดปฏบตตอเนองกนมาเชนเดยวกน ดงนนเราจะเหนไดวาการศกษาประวตศาสตรและบนทกไวอยางตอเนองมนเปนประโยชนเหมอนกนมใช ปลอยใหผานไปวนแลววนเลา ในสาขาประวตศาสตรทางดานการเมอง สาขาประวตศาสตร ดานเศรษฐกจ และประวตศาสตรทางดานการทหาร นกการทหาร นกการเมอง นกเศรษฐกจ ตองทาการศกษาและวจยคนควาเพอคนหาทงสงทดงามทควรยดถอปฏบตตอไป หรอสงใดทเปนขอบกพรองหรอไมดงามก จาเปนตองยกเลกหรอปรบเปลยนตอไป ขนบธรรมเนยมหรอประเพณวฒนธรรมเกยวกบประวตศาสตรซงเดมมแตการผกขาดหรอตางคนตางผกขาดมความเชยวชาญเฉพาะในประวตศาสตรของแตละสาขานน ปจจบนเรมออนลงและมขอขดแยงไมเหนดวยกบสงเดม ๆ มากขน และแนละมการกระตนหรอสงเราใจใหนกคนควาวจยในแตละสาขาทม ความเชยวชาญเฉพาะตนเรมเขามาศกษาและทางานรวมกนมากขนเพอนาขอดของแตละแขนงมาพฒนาใชกบสาขาของตนเอง เพอทาใหเกดสงทดงามควบคกนไปทกสาขา โดยมงเนนผสมผสานคณลกษณะพเศษ ของแตละแขนงในดานประวตศาสตรของการเมอง ประวตศาสตร การทหาร ประวตศาสตรเศรษฐกจ นามาเรยบเรยงทาใหดเพอจะไดงานหรอสงทคนควาวจยใหเกดสงทดขนในปจจบนและอนาคตตอไป สวนใน ดานการเรยนประวตศาสตรชวงยคกลางและอนาคต นกวจยนกคนควาตาง ๆ และแมกระทงครอาจารยทสอนจะไมเปลยนแปลงประวตศาสตรเกาแก และไมคดเกนเลยมากเกนไปถงอนาคตมากเกนไป ยกตวอยางของการศกษาประวตศาสตรดงทกลาวมาน ไดแก ประวตศาสตรดานการตลาด ประวตศาสตรเกยวกบคลอง

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๔ ประวตศาสตรเกยวกบภาษศลกากร และประวตศาสตรทางดานอาหารของประเทศ แตกมการผสมผสานสงทดงามของแตละภมภาคเขามาดวยเพอใหเกดการพฒนาและการนาไปใชในปจจบน เชน ศกษาทางดาน แขนงวชาประวตศาสตรเหลานควบคกนไปดวย ซงจะเกดประสทธภาพสงสด เชน การศกษาประวตศาสตรชาตตะวนตก ประวตศาสตรชาตตะวนออกของตนเอง ประวตศาสตรทางดานการเมองการปกครอง และประวตศาสตรทางดานเศรษฐกจควบคกนไปดวยเสมอ ในป พ.ศ.๒๕๓๙ นกศกษา คร อาจารย ผชานาญการและผทาการวจยตาง ๆ ไดรวมตวกนขนในประเทศญปน โดยเฉพาะผทมความรทางดานศลปศาสตรและมนษยศาสตรตลอดจนสงคมศาสตรตงชอวชา ทผสมผสานกนทก ๆ ดานทกลาวมาวา เปนการเรยนแบบผสมผสานหรอการเรยนแบบประยกต การเรยนวชาประวตศาสตรมการแพรขยายขอบเขตมากขนไปตามกาลเวลา ทโรงเรยนรวมเหลาประเทศญปนในปจจบนมการเรยนดงตอไปน ไดแก วชาประวตศาสตรประเทศญปนทวไป วชาประวตศาสตร และปรชญาของประเทศญปน วชาปรชญาทางดานการเมองของประเทศญปน วชาประวตศาสตรเกยวกบการเมองประเทศญปน วชาประวตศาสตรทวไปของประเทศแถบตะวนตก วชาประวตศาสตรยโรปโบราณ วชาประวตศาสตรทางดานศาสนาโดยทวไป วชาพนฐานวฒนธรรมชาวตะวนตก วชาประวตศาสตรประเทศในแถบอาเซยน วชาประวตศาสตรสากล วชาประวตศาสตรทางทหารของชาตในอาเซยน วชาประวตศาสตรและความสมพนธระหวางรสเซยและญปน วชาประวตศาสตรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ระบบการเรยนทางดานการศกษาวชาประวตศาสตรนบวนยงมกระบวนการเรยนรทมากขน ขยายตวมากขนตามกาลเวลาทผานไป ยงเวลาผานลวงเลยไปนานเทาใดการเรยนรวชาประวตศาสตรยงมขอมลมากยงขน และจะทาอยางไรใหนาเอาวชาความรทางดานประวตศาสตรมาประยกตใชกบปจจบนซงนบวนจะมความสลบซบซอนกนมากยงขน นคอประเดนททาทายทครอาจารยสอนวชาประวตศาสตรจะจดทาหลกสตรอยางใดใหนกเรยน นกศกษา หรอนกเรยนรวมเหลาจะตงใจเรยนวชาประวตศาสตรและไมลมประวตศาสตรชาตของตน ไมลมสงทดมคณคาทบรรพบรษไดสงสมคณงามความดใหเกดขนจนคนรนหลงไดอยอาศยและมชวตอยไดอยางผาสกในปจจบนน ผเขยนไดสรปเนอหาทศาสตราจารยชาวญปนทสอนในโรงเรยนรวมเหลาประเทศญปนไดแถลงในการสมมนา International Seminar for Military Science ครงท ๘ ณ โรงเรยนรวมเหลาประเทศญปนมาเพยงบางสวนเทานน ตอไปนเปนตวอยางความคดเหนของผแทนประเทศทเขารวมสมมนา นายทหารทานแรกเปนนายทหารบกชาวออสเตรเลย LTC.Clay J. Sutton ตาแหนง Chief Instructor, Australian Defense Force Academy เขาใหความสาคญในการเรยนประวตศาสตรไววา History was a compulsory subject at Royal Military College (RMC), Duntroon, up until the mid – 70S. However, now less than 40% of Year 1 ADFA cadets study History. Perhaps political, strategic and operational level History is considered too advanced for cadets who do not train

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๕ beyond section/squad level whilst at ADFA. Perhaps formal History should be studied at the captain/major rank, where experience at division, brigade and/or battalion level, assist them to place lessons in historical context. อกทานหนงซงเมอกอนเปนชนชาตของประเทศมหาอานาจนนคอประเทศรสเซย นายทหารทานนคอ COL.Bodryagin Alexander Nikolaevich ตาแหนงของทานคอ Deputy Chief, Research Dept, Main Directorate of International Military Cooperatiion, Ministry Defense. นายทหารทานนกลาวอะไรหลาย ๆ อยางใหพวกเรารบทราบในทประชมไดอยางหลากหลาย เขาพดไดถง ๔ ภาษา คอ ภาษาองกฤษ ภาษาจน ภาษารสเซย ภาษาญปน แตตวเขาเองกลบไมยอมเขยนอะไรไวเปนหลกฐานแมแตชนเดยว เขาคงกลวเรองการแสดงความคดเหนทเปนลายลกษณอกษร เขาไมเขยนบทความ หรอแมกระทงขอความสน ๆ ทงไวในทประชมแมแตบรรทดเดยว นคอลกษณะของนายทหารทานน เขากลาววา การเรยนวชาประวตศาสตรในสถาบนตาง ๆ ทงทางทหารและมหาวทยาลยเอกชนในรสเซยมมากมาย เหลอเกน สามารถเรยนไดปรญญาตงแตปรญญาตร โท และเอก ไดอยางเสร คนทไดรบปรญญาทางดานประวตศาสตรชาวรสเซยเดนเตรกนมากมาย เดนชนไหล กระทบไหลกนจนเปนเรองปกต เขาใหความเหนวาประวตศาสตรกคอประวตศาสตร ไมควรเอามากลาวถงมนอก ไมควรทจะสนใจมากจนเกนไป ประวตศาสตรชนชาตรสเซยมอะไรทบอบชาและเศราโศกเสยใจหลาย ๆ อยางเราไมนานาสงเหลานมากลาวถง เราควรจะเรยนสงใหม ๆ ดกวาเพราะวาวนพรงนยงคงตองเดนหนาตอไป ทกคนทสนใจประวตศาสตรในประเทศรสเซย สามารถไปหาหนงสออานหรอเขาศกษาไดแทบทกมหาวทยาลยทสนใจ หรอหาอานไดในหองสมดตาง ๆ สรป เปนอนวาเขาไมคอยมความรสกดนกกบประวตศาสตรชนชาตของเขา ประเทศของเขาในปจจบนมปญหามากมาย ทงทางดานเศรษฐกจ การเมอง การทหาร และสงคม จนประเทศตองแตกแยกออกไปเปนประเทศเลก ๆ อกมากมายหลาย ๆ ประเทศ ตกเยนพอเขาเลกการสมมนาเขากพาเพอนชาวมองโกเลย และเพอน ๆ รสเซยนในประเทศญปนไปทานเลยงฉลองกนจนดกดนแทบไมไดนอนทงคน ผมกยงแปลกใจวาเขามความกลดกลมหรอเกบกดเกยวกบประวตศาสตรของประเทศเขามากมายถงขนาดนทเดยวหรออยางไร หรอเปนเฉพาะเขาคนเดยวเทานนทคดแบบนคนเดยว ทานตอไปทแสดงความคดเหนการเรยนประวตศาสตรและศาสตรตาง ๆ ในสาขาศลปศาสตรไดอยางนาดเหมอนกน นายทหารทานนเปนนายทหารบก ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ทานชอ LTC. Li Wen ตาแหนงคอ Associate Professor, National Defense University of China People’s Liberation Army. นายทหารทานนกลาวไววา History is like a long river. There is no absolute seperation of its past, present and future. Understanding history is an essential prerequisite to understand the present. No one have a deep understanding of the present without knowing the history. Only

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๖ finding out the law and nature of the development of history, can we forecast and shape the future. In China, most people have their history education as a part of liberal arts at primary schools and high schools. At universities and colleges, some students take history as their specialty. Their objectives are to become history teachers or researchers. China’s military academies put emphases of history education on military history. The reason is that military history education is essential to train and develop officers. The critical functions of studying military history are as follows : 1. Studying military history is the basis of developing military theory 2. Studying military history is one of the main means to found and develop new military theory 3. Studying military history is the important pretext for correct military decision-making 4. The Knowledge of military history is the important component of military commanders’ quality. 5. Cultivate the sense of responsibility of military officers to give allegiance to their country and safeguard peace. ผเขยนไดกลาวถงแนวความคดของศาสตราจารยจากประเทศญปน นายทหารจากประเทศออสเตรเลย นายทหารจากประเทศรสเซย นายทหารจากประเทศจนมาแลว ตอไปผเขยนจะกลาวถงคนรองสดทายเปนนายทหารจากประเทศสหรฐอเมรกา เขาเปนนายทหารอากาศ ชอ LT.Col Lance Alan Forbes ตาแหนง Director of Technology, Air Command and Staff College เขากลาวไววา The goal of the United States Air Force (USAF) Air Command and Staff College (ACSC) is educating mid-career officers toward a full and Common understanding of air and space power, history, doctrine, Joint and Combined operations, leadership, and USAF Core Values. We do not teach history for history’s sake. Rather, history is used to illustrate joint doctrine, air force doctrine, leadership, and the development of air and space power. For example, the battle of Cannae, World War I, and Desert Storm are compared to illustrate the concept of envelopment-tactical and operational, horizontal and Vertical.

ผเขยนขอกลาวเปนคนสดทายกอนทจะจบบทความในตอนน ผเขยนตองศกษาเพมเตมวาจะเอาอะไร ไปโชวและแสดงออกถงสงทดงามในกองทพเรอและโรงเรยนนายเรอไทย ผเขยนไดมโอกาสอนดไดรบทนจากกองทพเรอสงไปเรยนทโรงเรยนเสนาธการทหารเรออนโดนเซย ทาใหไดพบเพอนตางเหลาตางประเทศและตางทวปจงทาใหผเขยนทราบวาประเทศมหาอานาจเขาคดอยางไร ประเทศกาลงพฒนากาลงคดอะไร ทก

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๗ สง ทกอยางมนเปนศลปะตองทาใหดงามและทาใหงดงาม โดยเฉพาะอยางยง กคอคาวา “ศลปะ” นนเอง ความหมายสาคญอยทความงาม แลวกความเปนสงทตองใชฝมอ คอ ทายาก แลวกใหสาเรจประโยชนสงสด

ในความมงหมายของเรองนน ๆ ศลปะนไมใชเรองหลอกลวง เรองคดโกง เรองปลอมเทยมอะไร แตศลปะเปนสงททาใหสาเรจประโยชน ตองประณต ตองละเอยดและทายากยงดวย ผเขยนเลยตองอางองถงกาเนดของโรงเรยนนายเรอวามประวตความเปนมาอยางไร ตลอดจนประวตของกองทพเรอ และรายละเอยด เกยวกบกจกรรมของนกเรยนนายเรอ โรงเรยนนายเรอ และกองทพเรอ รวมทงวชาทเรยนทสาคญ ๆ ทง ในสวนทเปน Liberal Arts และ Military Science ในการสมมนา ครงท ๘ ทเมองโยโกสกะในครงน โรงเรยนรวมเหลาไดเตรยมการอยางดมากทกลาดบขนตอน ในวนแรกทเดนทางถงสถานทประชม เจาหนาทตาง ๆ ตอนรบนายทหารจากทกประเทศไปดหองตาง ๆ ตงแตหองสมดของโรงเรยน รวมเหลาซงเฉพาะแค หองสมดแบบธรรมดาทเขาใชเกบขอมล เกบตาราทใชในการเรยน การสอน การคนควา อางอง เขามถง ๒ ตกใหญ หนงสอจดเปนหมวดหมเรยบรอย ในสวนทเปนหนงสอของประเทศญปนเองกมมากมายอยแลว ในสวนของภาษาตางประเทศ เชน เอกสารอางองของสวนทเปนภาษาองกฤษกจดหมวดหมไว สวนประเทศอน ๆ เชน เกาหล จน และชาตทางยโรป เขากมหนงสออางองใหนกเรยนรวมเหลาไดคนควากนอยาง กวางขวาง นนคอ เขากไมลมตว ไมลมชนชาตของเขา ยงคงรกและรกษาสงทดงามของญปนไว สวนในระดบสากลเขากไดมการเตรยมการไวใหนกเรยนรวมเหลาของเขาไดพด ไดฝก ภาษาตาง ๆ อยางเหมาะสม นเปนสงทนาชนชมในการจดการทด ณ โรงเรยนรวมเหลาญปน การสมมนาในชวงทผเขยนตองบรรยายและตอบขอซกถาม เขามการแบงเวลาไวอยางชดเจนคอ บรรยายใชเวลา ๒๐ นาท และตอบขอซกถามอกประมาณ ๒๐ นาท การบรรยายของผเขยนไดเนนการพดถงแนวความคดทางดานการศกษาประวตศาสตรของนกเรยนนายเรอไทยวาเรามการเรยนทงในสวนของประวตศาสตร ไทย และประวตศาสตรสากล เรยนทงบคคลทสาคญ ๆ อนเปนผนาในระดบประเทศ แมทพหรอผนาทางการทหารทมความร ความสามารถ ความกลาหาญในแตละยค แตละสมยทงในประเทศ และตางประเทศ ทง ยโรปและอเมรกา ผเขยนไดพดถงประวตศาสตรความเปนมาของกองทพเรอ และโรงเรยนนายเรอวามความเปนมาอยางไร ผลปรากฏวาเปนทนาภาคภมใจ และไดผลดอยางไมคาดฝน หลาย ๆ ประการกลาวคอ คร อาจารยและนายทหารหลาย ๆ นาย และแทบจะสวนใหญดวย ยงไมเคยมาทโรงเรยนนายเรอไทย เขาไมเคยเหนของจรงวา โรงเรยนนายเรอไทยมการพฒนาปรบปรงมาตามลาดบอยางไร ผเขยนหลงจาก บรรยายในเรองตาง ๆ ทเกยวของกบ Liberal Arts แลวกไดเสรมไปเกยวกบบคคลสาคญ ๆ ตลอดจน ปชนยบคคลของไทยทบคลากรของกองทพไทยยกยองเทอดทนไดแกใครบาง โดยเฉพาะผเขยนไดนา พระบรมฉายาลกษณของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พลเรอเอกพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาอาภากรเกยรตวงศ กรมหลวงชมพรเขตอดมศกด “องคบดาของทหารเรอไทย” สมเดจพระสงฆราชและ

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๘ ภาพของผบญชาการทหารเรอหลาย ๆ ทาน ตลอดจนภาพผบญชาการโรงเรยนนายเรอ ไปนาเสนอและแสดงใหเหน ณ ทสมมนา ภาพประวตศาสตรเกาแกของโรงเรยนนายเรอทใชบรรยายใหแกแขกบานแขกเมอง หรอผบงคบบญชาระดบสงของประเทศเพอนบานตาง ๆ ทมาเยยมชมกจการโรงเรยนนายเรอ และภาพการฝกภาคทะเลของนกเรยนนายเรอ นน นบเปนจดทนาสนใจเปนอยางทสดของผเขารวมสมมนา ผเขยนตองตอบคาถามแกครอาจารยของโรงเรยนรวมเหลาประเทศญปน และขอซกถามแกศาสตราจารย ผบรหารของมหาวทยาลยชนนาของญปนหลายทานทไดรบเกยรตมารวมงานสมมนาในครงน ตลอดจนตองตอบคาถามจากเพอน ๆ ซงเปนนายทหารจากตางประเทศทเขาสงสยวาประเทศคณมแบบน นกเรยนนายเรอ เรยนและฝกแบบนหรอ ซงผเขยนรสกวา มนเปนการผสมผสานระหวางความรทางดาน Liberal Arts และ Military Science เขาดวยกน มนกลายเปนการผสมผสานทเหมาะสมคลองจอง กจะเกดผลงานทออกมาด อยางทเหน และนายทหารทกทานในทประชมสมมนานนประจกษดวยสายตาของเขาเอง มนไมออนเกนไป พลเรอนมากไป หรอทหารเขมแบบแขงกระดางจนเกนไป ผเขยนสงเกตจากผลงานทออกมาในครงน จงสรปใหผอานทกทานไดเหนภาพจนตนาการเหมอนทผเขยนไดเหนมา ในประเดนทเกยวกบเรองการเรยนประวตศาสตรตาง ๆ ประวตศาสตรของแตละสาขา แตละประเทศในประเดนทตางคนตางกมมมมองทแตกตางกนไป สดแทแตขนบธรรมเนยมประเพณหรอเหตการณทมนเปนฝนด หรอฝนรายททกคนอาจไมอยากกลาวถงกเปนได แตสดทายผเขยนกไดคาตอบทผอานทกทานอาจจะไดแงคดนาไปใชประโยชนไดทงการเรยนการสอน การพฒนาทางวชาการ การพฒนาหนวย และแมกระทงใชกบการพฒนาครอบครว พฒนาตนเองกไดครบ โดยคนควาจากตาราของพระธรรมปฎก ทานกลาวไววา “ไมวาอดตหรออนาคต กตองปจจบนเปนหลก” นายทหารจากตางชาตหลาย ๆ ทานอาจมองเรองของกาลเวลาเปนสวนหนงของ Liberal Arts ความเปนจรงทควรปฏบตไดคอปจจบนเทานน เวลาอดตลวงเลยมานาน พวกเราทกทานกคงยอนกลบไปทาอะไรมนไมได อนาคตเรากยงทาอะไรไมได มนไมไดอยกบเรา สงทอยกบเราแนนอนกคอปจจบน ผเขยนและนายทหารหลาย ๆ ทานทเขารวมสมมนา มความเหนคลาย ๆ กนหลายคนบอกวา เรามกเหนพฤตกรรมของคนหรอของคร อาจารย และนกเรยนรวมเหลาจานวนมากมกไมอยกบปจจบน ไมไดอยกบสงทเปนอยหรอเวลาทตวมอย แตจะพยายามมองถงวาทาอยางไรจะใหผานพนเกาใหเปนอดตไปเสยทง ๆ ทมนยงไมได แตไมปฏบตใหเปนปจจบน มนกเลยเปนอดตทสญเปลาไปแลวพรอมกนนนกหวงไปในอนาคต โดยทไมยดปจจบนใหแนนไว เมอเราเอาปจจบนเปนหลก อดตกจะมความหมาย เหมอนทโรงเรยนรวมเหลาญปนไดพยายามหาแนวทางทเหมาะสมทสดเพอจะไดนาไปแกไขปญหาใหแกอนชนรนหลงของประเทศญปน อดตจะมความหมายอยางไร?

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๑๙ อดตนนเมอเอาปจจบนเปนหลกกจะมความหมายในแงทวา มนโยงใยในทางเหตปจจย กลาวคอ ปจจบนนเปนอยางไรกเพราะเหตปจจยทเกดขนในอดต หรอททามาในอดต เราตองสบสาวหามนเพอทเราจะไดรวาทาไมเราจงมาเปนแบบน

ดวยวธนเรากจะไดตรวจสอบวา อะไรมนยง อะไรมนหยอน อะไรมนขาด อะไรมนเกน ควรจะแกไขอะไร อะไรเปนบทเรยน อดตกจะเปนประโยชนขนมา พรอมกนนเราจะเตรยมวางแผนอนาคต กตองทากบปจจบนนแหละ จงจะมองเหนวา อนาคตเรามแนวโนมอยางน มความพรอมเทาน มทนดานน แลวควรจะเปนไปอยางไรตอไป เสรจแลวจงจะวางแผนไดถกตอง การทอดตกบอนาคตมาโยงกบปจจบน โดยยดปจจบนเปนหลกนแหละจงจะเปนการปฏบตทถกตองในเรองกาลเวลา ผเขยนขอจบรายละเอยดในการสมมนาในประเดนทเหมาะสมและสาคญมาเขยนใหผอานไดทราบพอสงเขป หากมขอผดพลาดประการใดกราบขออภยไวดวยนะครบ หากเปนประโยชนบางไมมากกนอย ผมขอมอบคณงามความดใหกบ โรงเรยนนายเรอ และครอาจารย ผบงคบบญชา ทเปนทเคารพอยางสงสดของนกเรยนนายเรอทกทานครบ ฉบบหนาผมจะเขยนเกยวกบเรอง Military Science อกครบ หากบรรณาธการใหความสนใจ ขอบคณครบ

⌦⌫ ⌫

⌫

⌦ ⌫

หลกสตรการศกษา เปนเสมอนโครงการและแนวทางเพอนาการศกษาไปสจดหมายทพงประสงค นกการศกษาถอวา หลกสตรคอหวใจของการจดการศกษา ดวยเหตน หลกสตรตามนยแหงยทธศาสตร จงคอ เครองมอเชงรกทสาคญทใชเปนแนวทางในการสรางคน อนมผลโดยตรงตอรปลกษณของกองทพในอนาคต สมควรไดรบการพฒนาปรบปรงใหมความเหมาะสมและทนสมยอยเสมอ การศกษาวจยครงน ใชกระบวนวธศกษาอนาคต เพอตรวจสอบการเปลยนแปลงในดานตางๆ ทคาดวาจะเกดขนและมผลตอการทหารเรอไทยในระยะเวลา ๑๐ ปขางหนา แลวนามาประมวลดวยเทคนควธวจยทเปนระบบ เพอคนหาขอสรปและนาเสนอเปน แนวทางการจดหลกสตรการศกษา โรงเรยนนายเรอ สาหรบ นกเรยนนายเรอพรรคนาวนทเหมาะสมกบสถานการณในทศวรรษหนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ทรพยากรบคคล นบวาเปนสงทมความสาคญและเปนศนยกลางของการพฒนาในทกดาน บคคลทเปนกลไกหลกของกองทพเรอ กคอ นายทหารสญญาบตรทสาเรจการศกษาจากโรงเรยนนายเรอ สถาบนทถอเปน …แหลงผลตนายทหารเรอ อนเปนรากแกวของกองทพเรอ(๑) โดยมปณธานในการ “…ใหการศกษาและอบรมแกนกเรยนนายเรอ เพอใหเปนนายทหารสญญาบตร ทมความร ความสามารถ ความคดรเรม มความเปนผนา เพยบพรอมดวยคณธรรม จรยธรรม สาหรบปฏบตราชการในกองทพเรอ รวมทงมความจงรกภกดตอชาต ศาสนาและพระมหากษตรย” ภารกจอนยงใหญนจะสามารถบรรลไดดวยการจดการศกษาทด อนมหลกสตรการศกษาเปนองคประกอบหลก แตการเตรยมบคลากรของ กองทพโดยการใหการศกษานน เปนกระบวนการเชงอนาคต กอปรกบ ความเปลยนแปลงตางๆ ในยคโลกาภวฒนไดกอตวขนและสงผลอยางอยางรวดเรวในทกดานและทกระดบ อนสงผลกระทบตอการทหารเรอไทยอยางหลกเลยงไมได ปจจยเหลานลวนเปนผลใหการจดหลกสตรการศกษา จาเปนตอง

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๑ คานงถงสถานการณในปจจบนและแนวโนมทจะเกดขนในอนาคตมากขนอยางทไมเคยเปนมากอน เพอเตรยมนายทหารสญญาบตรใหพรอมทจะปฏบตหนาทไดอยางเหมาะสมกบสถานการณทคาดวาจะ เกดขนในอนาคตอยางมคณภาพและประสทธภาพ

จากการศกษาขอมลในขนตน พบวา ธรรมชาตการปฏบตหนาทของนายทหารสญญาบตร พรรคนาวนนน มคณลกษณะเฉพาะตวทไมเหมอนกบการทางานของนายทหารสญญาบตรในพรรคอน ๆ ในลกษณะทเรยกวา “General Line”(๒) กลาวคอ เปนการทางานทตองอาศยความรและทกษะเพอการปฏบตหนาททหลากหลายแบบสหวชาการ ดงนน การจดหลกสตรการศกษาใหเหมาะสมกบธรรมชาตการปฏบตหนาทในลกษณะดงกลาว จงเปนประเดนทละเอยดออนและควรไดรบการพจารณาเปนพเศษ เพราะหากหลกสตรการศกษาจดสาระและประสบการณเรยนรไมสอดคลองกบลกษณะของการทางานและเมอสาเรจการศกษาแลว นายทหารสญญาบตรไมไดนาความรทไดรบในระหวางการศกษาไปใชในการปฏบตหนาทอยางแทจรง ยอมสามารถกลาวไดวาเปน การสญเปลาของการจดการศกษา ดวยเหต น จงทาใหผวจยสนใจทจะทาการศกษาหลกสตรการศกษาโรงเรยนนายเรอ ทเหมาะสมกบสถานการณ ในทศวรรษหนา สาหรบนกเรยนนายเรอพรรคนาวนโดยเฉพาะ เพอคนหาและนาเสนอแนวทางท เหมาะสมสาหรบการจดหลกสตรการศกษาตอไป

วตถประสงคของการวจย เพอศกษาวา หลกสตรการศกษาโรงเรยนนายเรอทใชเตรยมนายทหารสญญาบตร พรรคนาวน

เพอใหมความรความสามารถทเหมาะสมกบการปฏบตหนาทราชการในสภาวะแวดลอมอก ๑๐ ปขางหนา (พ.ศ.๒๕๔๕ - ๒๕๕๔) ควรมแนวทางในการจดอยางไร

ขอบเขตการวจย ๑. พจารณาหลกสตรการศกษาเฉพาะในสวนนกเรยนนายเรอพรรคนาวนเทานน ไมรวมนกเรยนนาย

เรอ พรรคนาวน เหลาอทกศาสตรและเหลาพเศษ (พลาธการ) ทมหลกสตรการศกษาเฉพาะสาขาอยแลว ๒. พจารณาเฉพาะคณลกษณะทสาคญและโครงสรางของหลกสตร ไมพจารณาลงลกถงรายละเอยด

ของเนอหาสาระหรอรายวชาทตองศกษา

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๑. ประโยชนตอการจดหลกสตรการศกษา ผลการวจยครงน จะทาใหทราบแนวทางการจด

หลกสตรการศกษา สาหรบนกเรยนนายเรอพรรคนาวน ทสอดคลองกบความเปลยนแปลง ทาใหสามารถเตรยมนายทหารสญญาบตรใหมคณลกษณะทเหมาะสมสาหรบการปฏบตหนาทภายใตสถานการณทคาดวาจะเกดขนในหวงเวลา ๑๐ ปขางหนา

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๒ ๒. ประโยชนตอการพฒนาดานวชาการของโรงเรยนนายเรอ โดยขอคนพบจากการศกษาครงน

จะทาใหครอาจารยและบคลากรทางการศกษา ทราบทศทางและแนวโนมทเปลยนแปลงไปในทศวรรษหนา ซงจะทาใหสามารถพฒนางานดานวชาการใหสอดคลองตอการเปลยนแปลงทคาดวาจะเกดขน เพอใหการผลตนายทหารสญญาบตร พรรคนาวนบรรลผลสาเรจตามปณธานของโรงเรยนนายเรอ ทตงไว

หลกการและทฤษฎทเกยวของ ทฤษฎสาคญทใชเปนพนฐานของการวจยครงน คอ ทฤษฎดาน การพฒนาหลกสตร

(Curriculum Development) ซงอาจมความหมายได ๒ นยคอ การทาหลกสตรทมอยแลวใหดขน สมบรณขน หรอการสรางหลกสตรขนใหม เพอใหสอดคลองกบสภาพแวดลอมในขณะหนง ๆ(๓)

จากการวเคราะหรปแบบการพฒนาหลกสตรของนกการศกษาทสาคญหลายทาน เชน Ralph W.Tyler (1949) Hilda Taba (1962) และ Saylor J.Galen & Alexander W.William (1981) ทาใหทราบองคประกอบสาคญของการพฒนาหลกสตรการศกษา ดงน

๑. การวเคราะหขอมลทเกยวกบผเรยน สงคมและปรชญาทางการศกษา ๒. การกาหนดจดมงหมายของหลกสตร ๓. การกาหนดเนอหาสาระและประสบการณเรยนร ๔. การนาหลกสตรไปใช ๕. การประเมนผลหลกสตร

จากองคประกอบสาคญดงกลาว สามารถนามาพฒนาเปน รปแบบการพฒนาหลกสตร (Proposed Curriculum Development Model) ทเสนอขน เพอใชสาหรบการพฒนาหลกสตรการศกษา รร.นร. ดงแสดงในภาพท ๑

เนอหาสาระและประสบการณเรยนร

ขอมลยอนกลบจากบณฑตและหนวยผใช

วตถประสงค บณฑต (นายทหารสญญาบตร)

กฎ ระเบยบ ขอบงคบ

นโยบาย ทร.

สภาวะแวดลอม ในอนาคต

ภาพท ๑ รปแบบการพฒนาหลกสตรสาหรบโรงเรยนนายเรอ

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๓

จากรปแบบทนาเสนอ ปจจยปอนเขา (Input) ทสาคญ คอ นโยบายกองทพเรอและสภาวะ แวดลอมในอนาคต จะเปนตวกาหนดคณลกษณะทพงประสงคของนายทหารสญญาบตร ทจะถก แปลออกมาใหอยในรปของ วตถประสงคหรอจดหมายทตองการ (Desired End State) ของการจด การศกษา โดยมกฎ ระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ เปนกรอบควบคมการจดหลกสตรใหมเนอหาสาระและประสบการณเรยนรทสอดคลองกบวตถประสงคทตงไว เมอหลกสตรถกนาไปใช และนกเรยนนายเรอสาเรจการศกษาเปนนายทหารสญญาบตรออกไปปฏบตหนาทราชการ ยอมเกดขอมลยอนกลบ (Feedback) ทงจากนายทหารสญญาบตรเองและหนวยผใช วานายทหารสญญาบตรทสาเรจการศกษาออกไปนน มความรความสามารถ ทกษะดานงานอาชพทจาเปนและมคณธรรมสาหรบการปฏบตหนาทราชการ มากนอยเพยงใด เปนไปตามความตองการของทางราชการหรอไม เหลานลวนเปนขอมลทจาเปนทสามารถนามาใชในการปรบปรงหลกสตรใหดขนตอไป

รปแบบทนาเสนอนมคณลกษณะทสาคญ ๓ ประการ คอ ๑. มความเปนพลวต (Dynamic) นนคอ แสดงถงกระบวนการทตองดาเนนการอยางตอเนอง ๒. เปนกระบวนการเชงรก (Proactive) จากความจรงทวา นกเรยนนายเรอทไดรบการศกษาในปจจบน จะเปนผกาหนดทศทางและรปลกษณของกองทพในอนาคต ดงนน หลกสตรทดในขณะนจงจาเปนตองทางานเชงรกในการเตรยมคน เพอไปสรางการเปลยนแปลงทพงประสงคใหเกดขนตอไป ๓. แสดงถงความสามารถในการปรบเปลยน (Reactive) กลาวคอ หลกสตรควรไดรบการ ปรบปรงในทนททไดรบขอมลยอนกลบ (Feedback) อาจเปนการปรบยอยไปจนถงการปรบใหญตาม นาหนกและความสาคญของขอมลยอนกลบทไดรบ

ซงรปแบบทนาเสนอน จะนามาใชเปนกรอบแนวคดเพอกาหนดขนตอนการวจยดวย

ขนตอนการวจย เนองจาก การวจยครงน มวตถประสงคเพอหาแนวทางการจดหลกสตรการศกษาทเหมาะสมกบ

สถานการณในทศวรรษหนา จงจดวาเปนการสรางหลกสตรขนใหม เพอใหสอดคลองกบสภาพของสภาวะแวดลอมในอนาคต ดงนน จงเปนการวจยเชงอนาคต (Future Research)(๔) และประกอบดวยการดาเนนการวจย ๕ ขนตอน ดงแสดงในภาพท ๒

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๔

ภาพท ๒ ขนตอนการวจยทใชในการวจยครงน

เทคนควธวจย ขนตอนการวจยท ๑, ๓ และ ๔ ใชเทคนควธวจยแบบการวเคราะหสาระ (Content Analysis)(๕)

และขนตอนการวจยท ๒ ใชเทคนคการวจยเชงอนาคตแบบ EFR (Ethnographic Future Research) หลงจากนน จงนาขอมลทไดจากการวจยทง ๔ ขนมาเปนพนฐานในการสงเคราะห (Synthesis) และพฒนาเปนแนวทางการจดหลกสตรการศกษาโรงเรยนนายเรอ สาหรบนกเรยนนายเรอพรรคนาวน ตอไป สาหรบ เทคนคการวจยเชงอนาคตแบบ EFR ทใชในขนตอนการวจยท ๒ นน เปนเทคนค วธวจยทมงเนนการประมวลผลขอมลทไดจากกลมตวอยาง เพอนามาสรางเปนภาพอนาคตทเกยวเนองกบกระบวนการเปลยนแปลงของประเดนทสนใจศกษา โดยกลมประชากรหรอกลมผทรงคณวฒทใชในการศกษาครงน ไดจากการเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) และเพอเปนการสนองวตถประสงคหลกของการวจย ดงนน จงกาหนดคณสมบตของผทรงคณวฒไวดงนคอ เปนนายทหารชนผใหญ พรรคนาวนชนยศนาวาเอกขนไป (ทงทยงรบราชการอยและทเปนขาราชการบานาญ) มความรความสามารถ ประสบการณ ความเชยวชาญและความชานาญในการทางานสายวชาชพของพรรคนาวน มานาน ตลอดจนเหนความสาคญของการวจยครงนและยนดใหความรวมมออยางแทจรง ซงมผทรงคณวฒ

เนอหาสาระ กรอบการจด แนวทางอนๆ

ขนท ๕ การสงเคราะห แนวทางการจดหลกสตรการศกษาโรงเรยนนายเรอ

สาหรบ นกเรยนนายเรอพรรคนาวน

ขนท ๑ ศกษาและประเมนสภาวะแวดลอม

ขนท ๒ กาหนดคณลกษณะบณฑตทพงประสงค

ขนท ๓ ศกษากฎ ระเบยบ ขอบงคบทเกยวของ

ขนท ๔ ศกษาหลกสตร การศกษาโรงเรยน นายเรอตางประเทศ

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๕ กรณาใหความอนเคราะหในการวจยครงนจานวน ๓๗ ทาน จาแนกเปน พลเรอเอก พลเรอโท พลเรอตร และ นาวาเอก จานวน ๑๖, ๗, ๔ และ ๑๐ ทาน ตามลาดบ

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ม ๒ แบบ คอ แบบสมภาษณ(๖) และแบบสอบถาม(๗)

ประเดนในการเกบรวบรวมขอมลนน ม ๒ ประเดนหลก คอ คณลกษณะทพงประสงคของ นายทหารสญญาบตร พรรคนาวน (ระหวางชนยศ เรอตร – เรอเอก) ในทศวรรษหนา และ คณลกษณะ ทสาคญและแนวทางการจดหลกสตร ทใชในการผลตนายทหารสญญาบตร พรรคนาวน เพอใหม คณลกษณะทพงประสงคดงกลาว

การเกบรวบรวมขอมล กระทาระหวาง พฤษภาคม – กรกฎาคม ๒๕๔๔ การประมวลผลขอมล กระทาตามเทคนควธการวเคราหสาระ (Content Analysis) โดยใชแผนท

ทางความคด (Mind Map) เปนเครองมอ

ผลการวจย ผลการประเมนสภาวะแวดลอม (ตารางท ๑) ทไดจากการวเคราะหสาระในขนตอนการวจยท ๑

ไดถกนาเสนอตอกลมผทรงคณวฒ เพอตรวจสอบความถกตอง เหมาะสม และใชเปนพนฐานในการกาหนดคณลกษณะนายทหารสญญาบตรทพงประสงคซงการประมวลผลความคดเหนของกลมผทรงคณวฒ พบวา

๑. ในทศวรรษหนา นายทหารสญญาบตรพรรคนาวน ยงจาเปนตองมคณลกษณะของการเปนนายทหารเรอทด และมความเชยวชาญในวชาชพทหารเรอเปนอยางดดวย

๒. นายทหารสญญาบตรในอนาคตจาเปนจะตองมบคลกภาพของนกวชาชพ (Professionals) ๓ ดานประกอบกน คอ นายทหารเรออาชพ นกปกครอง (ทมความเปนประชาธปไตย) และนกบรหาร (เพอบรหารทรพยากรทมอยอยางจากดใหมประสทธผลและประสทธภาพสงสด)

๓. ตองมความสามารถในการปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงไดอยางรวดเรวและเหมาะสม บน ฐานของความร เรมจากการมความกระตอรอรน ใฝร รแหลงความรและมทกษะในการแสวงหาความร ตลอดจนมทกษะดานการคดวเคราะหและการนาความรไปประยกตใช

๔. ในดานการปฏบตงาน จะตองสามารถปฏบตงานทมความ หลากหลาย ไดมากขน มความรในดาน เทคโนโลย (โดยเฉพาะดาน เทคโนโลยการสอสารและสารสนเทศเปนอยางด) มความสามารถในการใช ภาษาองกฤษ เปนภาษาทสอง และเตรยมพรอมสาหรบ ระบบปลดถายกาลงพล ทจะเกดขน

การวจยในขนตอนท ๓ พบขอสรปวา กฎ ระเบยบ ขอบงคบทเกยวของกบการจดหลกสตร การศกษาโรงเรยนนายเรอ มทงหมด ๔ หวขอ คอ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ ขอบงคบสภาการศกษาวชาการทหาร วาดวย การกาหนดมาตรฐานหลกสตรการศกษาระดบปรญญาตรของโรงเรยนทหาร พ.ศ.๒๕๓๘ ประกาศทบวงมหาวทยาลยเรอง เกณฑมาตรฐานหลกสตรระดบปรญญาตร พ.ศ.๒๕๔๒ และเปาหมายการจดการศกษาของโรงเรยนนายเรอ (ปรชญา ปณธาน และวตถประสงค)(๘)

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๖ จากผลการวเคราะห พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ นน พบวา แมวา

โรงเรยนนายเรอจะจดเปนสถาบนอดมศกษาทจดการศกษาเฉพาะทาง (มาตรา ๒๑) แตการจดการศกษายงจาเปนตองสอดคลองกบแนวทางการจดการศกษาทไดบญญตไวใน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต ดงมสาระสาคญ พอสรปไดดงน ๑. ผเรยนมความสาคญทสด (มาตรา ๒๒)

๒. มงพฒนาผเรยนใหเปนมนษยทสมบรณ (รางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม) (มาตรา ๖)

๓. มงพฒนาผเรยนใหเตมศกยภาพ โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคลในดานความสนใจและความถนด เปนสาคญ (มาตรา ๒๔)

ในสวนของวตถประสงค โรงเรยนนายเรอนน ม ๓ ประการ คอ ใหความรระดบปรญญาตรแก นกเรยนนายเรอ ทางวทยาศาสตรและวศวกรรมศาสตรสาขาตาง ๆ ตามความตองการของกองทพเรอ ใหความรและประสบการณดานวชาชพทหารเรอเบองตน และ พฒนาดานรางกายจตใจและความมคณธรรม การศกษาหลกสตรการศกษา โรงเรยนนายเรอตางประเทศ(๙) ทาใหพบลกษณะเดนของการ จดการศกษา จากการจดหลกสตรการศกษาของ โรงเรยนนายเรอสหรฐอเมรกา(๑๐) ดงนคอ

๑. เนนความหลากหลายของสาขาวชา โดยมหลกสตรให นกเรยนนายเรอเลอกไดมากถง ๑๘ สาขาวชา (ทงสายวทยาศาสตรและศลปศาสตร)

๒. มหลกสตรและโครงการศกษาพเศษ เพอใหโอกาสทางการศกษาแกผทมความสามารถพเศษทางดานวชาการ ไดแก โครงการ Trident Scholars โครงการ Honors Program โครงการ Voluntary Graduate Education Program (VGEP)

จากผลการวเคราะหสาระทง ๔ ขนตอนขางตน สามารถนามาสรปเปน กลมคาสาคญ (Key Words) สาหรบใชเปนพนฐานในการจดหลกสตรการศกษา ดงแสดงในภาพท ๓

ภาพท ๓ กลมคาสาคญทไดจากการวเคราะหในขนตอนตางๆ

เนอหาสาระ กรอบการจด แนวทางอนๆ

หลากหลาย (การทางาน) เทคโนโลย

ภาษาองกฤษ ระบบปลดถาย

หลากหลาย (สาขาวชา) โอกาสทางการศกษา

ผเรยนสาคญทสด พฒนาเตมศกยภาพ

(ตามความแตกตางระหวางบคคล) มนษยทสมบรณ

แนวทางการจดหลกสตรการศกษา โรงเรยนนายเรอสาหรบ นกเรยนนายเรอพรรคนาวนทเหมาะสมกบสถานการณในทศวรรษหนา

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๗ สรปผลการวจย

จากกลมคาสาคญ จะเหนวา ในอนาคต ลกษณะและรปแบบการปฏบตหนาทจะมความหลากหลาย มากขน ทาใหบคลากรของกองทพควรจะตองมความรทหลากหลายมากขนดวย แตการใหการศกษาแกบคคลในหวขอทหลากหลายอยางกวางขวางเกนไป ภายในกรอบระยะเวลาจากด อาจทาใหการจด การศกษาไมสามารถลงลกในรายละเอยดของเนอหาและอาจเปนผลเสยแกตวผรบการศกษา ในแงของภาระงาน (Loading) ทหนกมากเกนไป และอาจทาใหบคคลทรบการศกษาไมมความเชยวชาญใด ๆ ทโดดเดน ในระดบทจะสามารถทางานในลกษณะเจาะลกและสรางสรรคเพอการดารงอยและการพฒนาอยางยงยนได แตอาจจะเตรยมคนใหสามารถทางานไดในระดบของงานประจา (Routine work) เทานน ดงนน การเปรยบเทยบความสาคญ (Trade-off) ระหวางการใหการศกษาเพอความสามารถทหลากหลายและความเชยวชาญในสายงานอาชพใดอาชพหนงโดยเฉพาะ จงเปนสงทสาคญและจาเปน

ซงจากการวเคราะหความคดเหนจากกลมผทรงคณวฒ พบวา หนทางปฏบตทเหมาะสมทสด คอ การใหการศกษาเพอใหบคคลมความเชยวชาญในงานอาชพทเขามความสนใจและความถนด บนพนฐานความจรงทวา ในยคแหงการแขงขนและมขอจากดทางทรพยากรในดานตาง ๆ กองทพของแตละประเทศกมงทจะพฒนาบคลากรของตนใหมความเชยวชาญเฉพาะดาน เพอเพมผลการทางานใหมประสทธภาพสงสด อนนาไปส ขอแนะนา (Recommendations) เพอเปนแนวทางในการจดหลกสตรการศกษาโรงเรยนนายเรอ จานวน ๖ ประเดน (ตารางท ๒) ซงจะทาใหมขอดทเหนไดชดเจน กคอ นายทหารสญญาบตร พรรคนาวนจะสาเรจการศกษาในสาขาวชาตาง ๆ ทหลากหลายมากขน ทาใหงายตอการคดสรรบคคลเขาปฏบตหนาททมความหลากหลายไดอยางเหมาะสมมากขนดวย

ภาพท ๔ ภาพตดขวาง แสดงความสมพนธของภาควชาตาง ๆ ตามโครงสรางหลกของหลกสตรการศกษา ทไดจากการศกษาวจย

ภาควชาชพทหารเรอ ภาควชาการเฉพาะสาขา ภาควชาการพนฐานระดบอดมศกษา

ชนปท ๕

ชนปท ๑

ชนปท ๒ - ๔

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๘ ขอเสนอแนะในการวจย

ผลการวจยทไดจากการศกษาและนาเสนอในทนนน ในทางการวจยการศกษา ถอวาเปน ผลการวจยขนตน สมควรไดรบการแถลงผลในวงกวาง เพอรบฟงความคดเหนอยางกวางขวางในลกษณะของประชาพจารณ (Public Hearing) จากผทมสวนได-เสยจากการจดการศกษา (Stakeholders) เพอนาผลทไดไปแกไขปรบปรง กอนสรปผลออกมาเปนแนวทางการพฒนาหลกสตรการศกษาในขน สดทาย(๑๑) เพอเสนอขอความเหนชอบจากกองทพเรอ และดาเนนการพฒนาหลกสตรในรายละเอยด ตอไป

กตตกรรมประกาศ การศกษาวจยครงน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรเสนาธการทหารเรอ ประจา

ปการศกษา ๒๕๔๔ ผวจยขอแสดงความขอบคณเปนอยางสงตอนายทหารทปรกษางานวจย ไดแก นาวาเอก ศนยปน โสมภร และ นาวาเอกสมชาย ณ บางชาง และผทรงคณวฒทง ๓๗ ทานทให ความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๒๙ เชงอรรถ ๑. ปรชญาโรงเรยนนายเรอ ๒. พลเรอเอก ประเจตน ศรเดช. ขอมลจากแบบสอบถาม ๘ มถนายน ๒๕๔๔. ๓. สงด อทรานนท. พนฐานและหลกการพฒนาหลกสตร. ๒๕๒๗. ๔. เปนการวจยทตงอยบนแนวคดของปรชญาอนาคตนยม ทเชอวา อนาคตเปนเรองทสามารถจะศกษา

ไดอยางเปนระบบ เพอเลอกทาอนาคตทพงประสงคใหเกดขน หรอคดหาทางปองกนไมใหอนาคตทไมพงประสงคเกดขนดวย และอาจศกษาแนวทางแกไขหรอเตรยมตว หากอนาคตทไมพงประสงคเกดขนจรง

๕. เปนเทคนควธวจยสาหรบการวเคราะหเอกสารหรอขอมลดวยวธการเชงปรมาณอยางเปนระบบ โดยเนนทองคประกอบสาคญ ๓ ประการคอ ความมระบบ มสภาพเปนปรนยและองกรอบแนวคดทฤษฎ โดยความเทยง (Reliability) ของการวเคราะหสาระเกดจากความถกตองของขอมล และความตรง (Validity) เกดจาก ความตรงของขอมล ความตรงของภาษาและความตรงของผล (เสนห จยโต. วสยทศนและกลยทธในการบรหารอดมศกษา : กรณศกษาของผบรหารระดบสง. วทยานพนธระดบดษฎบณฑต คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๔๑.)

๖. ใชวธการสมภาษณกงมโครงสรางแบบเปด ซงเปนการสมภาษณในลกษณะปฏสมพนธ (Interactive Interview) และใชเทคนคการสมภาษณแบบสรปสะสม (Cumulative Summarization) เพอใหได ขอมลทมความนาเชอถอ ทงดานความตรงและความเทยง

๗. ใชคาถามปลายเปด ทมลกษณะเปดกวางและไมชนา เพอใหผทรงคณวฒเขยนตอบโดยอสระ ๘. ขอบงคบสภาการศกษาวชาการทหารฯ และประกาศทบวงมหาวทยาลยฯ กลาวถงจานวนปททา

การศกษาและรายละเอยดของจานวนหนวยกตททาการศกษา ซงเกนขอบเขตของงานวจย จงไม ขอนามากลาว ณ ทน

๙. จานวน ๘ หลกสตร คอ หลกสตรการศกษา โรงเรยนนายเรอประเทศสหรฐอเมรกา สหราชอาณาจกร เยอรมน สเปน ญปน แอฟรกาใต สงคโปร และมาเลเซย

๑๐. <http://www.usna.edu/admissions/educate.htm> ๑๑. สอดคลองกบ มาตรา ๘ (วรรค ๒) และ ๙ (วรรค ๖) แหง พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.

๒๕๔๒ ทบญญตใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา ซง ”สงคม” ในบรบทของกองทพเรอ กคอ หนวยงานตาง ๆ ของกองทพเรอ ทงทมหนาทกาหนดทศทางของกองทพและทใชผลผลตจาก โรงเรยนนาเรอ ทงนกเพอ โรงเรยนนายเรอจะไดสามารถผลตบคลากรไดตรงกบความตองการของ “สงคม” ไดอยางแทจรง

การตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษา คอ หวใจสาคญของการประกนคณภาพการศกษาโรงเรยนนายเรอ

บทนา การตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษาคออะไร และสาคญอยางไรตอการประกนคณภาพ การศกษาของโรงเรยนนายเรอ ตลอดจนรปแบบและวธการในการตดตามและประเมนผล ผสาเรจการศกษา คอเนอหาสาระทผเขยนจะไดนาเสนอใหผอานทราบในลาดบตอไป ๑. นยามและความสาคญของการตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษา การตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษา (Follow up Study) คอกระบวนการทจะใหขอมลยอนกลบมาสสถาบนการศกษาวาคณภาพของบณฑตทสาเรจการศกษา ออกไปทางานนนดเพยงใด เปนไปตามวตถประสงคของสถาบน และเปนทพงพอใจของผใชงานหรอไม เพอใหไดแนวทางในการปรบปรง และพฒนาการดาเนนงานจดการศกษาของสถาบนไดอยางเปนรปธรรม ซงการตดตามและประเมนผลดงกลาวถอวาเปนองคประกอบ / ดชนชวดคณภาพ ทสาคญในการประกนคณภาพการศกษาของสถาบนอดมศกษา โรงเรยนนายเรอ ในฐานะสถาบนอดมศกษาของกองทพเรอ ซงมปณธาน และวตถประสงคทจะใหการศกษาและฝกอบรมแกนกเรยนนายเรอ เพอใหเปนนายทหารสญญาบตรทมความรความสามารถ และความคดรเรม มความเปนผนาทเพยบพรอมดวยคณธรรมและจรยธรรม สาหรบปฏบตราชการในกองทพเรอ อกทงมความจงรกภกดตอชาต ศาสนา และพระมหากษตรย ควรทจะตองมการตดตามและประเมนผลนายทหารผสาเรจการศกษา ซงเปนผลผลตของโรงเรยนนายเรอ วามคณภาพตรงตามวตถประสงค และความตองการของกองทพเรอหรอไม อยางไร ทงนเพอประโยชนในการปรบปรงและพฒนาคณภาพ การจดการศกษาของโรงเรยนนายเรอ ใหไดผลผลต คอ นายทหารสญญาบตรทมคณภาพตรงตามวตถประสงคของโรงเรยนนายเรอ และตรงตามความตองการของกองทพเรอ ไดอยางเปนรปธรรมและยงยนตอไป

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓๑ จากหลกการสาคญของการประกนคณภาพการศกษาโรงเรยนนายเรอ ในผลการวจยระบบ การประกนคณภาพการศกษาโรงเรยนนายเรอ (ประอร สนทรวภาต, ๒๕๔๔) ทวาโรงเรยนนายเรอจะตองสรางระบบการประกนคณภาพการศกษา ททาใหโรงเรยนนายเรอผลตนายทหารสญญาบตรทมคณภาพตามวตถประสงคทกาหนดไวและตอบสนองความตองการของกองทพเรอ หากไมมการวจยตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษาแลวโรงเรยนนายเรอ จะทราบไดอยางไรวา ผลผลตของโรงเรยนนายเรอ คอ นายทหารสญญาบตรผสาเรจการศกษาจากโรงเรยนนายเรอ นนมคณภาพตรงตามวตถประสงค ของโรงเรยนนายเรอทกาหนดไว และตรงตามความตองการของกองทพเรอ

ดงนนการตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษา จงเปนเครองมออนสาคญยงของการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนนายเรอ เพอเปนขอมลยอนกลบใหโรงเรยนนายเรอไดดาเนนงานไปอยางถกทศทาง และบรรลวตถประสงค

ระบบการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนนายเรอ จากผลการวจยของ ประอร สนทรวภาต, น.อ.หญง (๒๕๔๔) จงไดกาหนดใหการตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษา เปน องคประกอบในการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนนายเรอ (องคประกอบท ๖)

องคประกอบท ๖ : การตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษา เกณฑ : มการตดตามและประเมนผลนายทหารผสาเรจการศกษา ออกไป ปฏบตงานตามหนวยตาง ๆ ในกองทพเรออยางสมาเสมอ

(๑) มการตดตาม และประเมนผลนายทหารผสาเรจการศกษาจาก โรงเรยนนายเรออยเสมอ ตามหวงเวลาทเหมาะสมทงในเรองความรความสามารถในการปฏบตงาน คณลกษณะผนาทหาร คณธรรม และจรยธรรม

(๒) มการนาผลจากการตดตามและประเมนผลนายทหารผสาเรจการศกษา มาเปนแนวทางในการปรบปรง และพฒนาการดาเนนงานในทกดานอยางตอเนอง เพอใหไดนายทหารสญญาบตรทมคณภาพตามวตถประสงค และตรงกบความตองการของกองทพเรออยางแทจรง

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓๒ ๒. รปแบบและวธการตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษา

๒.๑ รปแบบการตดตามและประเมนผล การตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษา กระทาใน ๒ รปแบบใหญ ๆ คอ การประเมนเชงปรมาณ และการประเมนเชงคณภาพ (วจตร ศรสอาน, ๒๕๒๓) ๒.๑.๑ การประเมนเชงปรมาณ เปนรปแบบการสารวจวาบณฑตทสาเรจการศกษาในหลกสตร ตาง ๆ จากสถาบนนน มความเพยงพอตอความตองการของสงคมหรอไม และเกยวของกบการวาจางงานในตลาดแรงงานเพยงใด ๒.๑.๒ การประเมนเชงคณภาพ เปนรปแบบการตดตามเพอทจะทราบวาคณภาพของบณฑต ทออกไปทางานเปนอยางไร เปนทนาพอใจหรอไม หรอเปนไปตามวตถประสงคของการจดหลกสตรทตงไวเพยงใด การประเมนเชงคณภาพนกระทาโดย ๑) การถามตวผสาเรจการศกษาในประเดนของการไดงาน วาตรงกบวชาทเรยนหรอไม วชาทเรยนใชประโยชน ไดเพยงใด และนาไปประยกตใชไดหรอไม ๒) การถามกบผใชบณฑต หรอผบงคบบญชาของบณฑต เปนขอมลยอนกลบทสาคญมาก วาผใชบณฑตนนพงพอใจในคณภาพของบณฑตมากนอยเพยงใด ๓) การถามผรวมงาน และผรบบรการจากบณฑต ซงอาจมขอยกเวนวาอาจทาไมไดนอกเสยจากในกรณทผรวมงานและผรบบรการจากบณฑตมตวตนอยเดนชด

๒.๒ วธการตดตามและประเมนผล ๒.๒.๑ เบอรด และคณะ (Berdie and others,๑๙๖๓) ไดเสนอแนะแนวทางในการดาเนนการตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษาไวดงน ๑) ประชมปรกษาหารอกนระหวางคณะผบรหารการศกษา ถงวตถประสงคและความตองการในการตดตามผล และเรองอนๆ ทตองการทราบ ๒) ตงวตถประสงคและประโยชนทสถานศกษาจะไดรบ ๓) จดตงคณะกรรมการดาเนนงานในการศกษาและตดตามผล ๔) นาวตถประสงคและขอเสนอแนะตาง ๆ ไปทบทวนรวมกบคณะครและบคคลทเกยวของ ทงหมด เพอฟงขอเสนอแนะและขอความชวยเหลอ ๕) วธการและขบวนการตาง ๆ รวมทงการวเคราะหผล จะตองมความเชอถอได ดงนน จงควรอาศยผชานาญ ซงไดแก นกวจย เพอชวยในการวางแผน และเขยนแบบสอบถาม

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓๓ ๖) มการวางแผน และเตรยมงานอยางด ในการเกบรวบรวมขอมล ๗) การเลอกกลมตวอยาง อาจเลอกตามปทสาเรจการศกษา ตามหองเรยนหรอจากกลมเฉพาะกได ตามความเหมาะสม ๘) ตองตดสนใจลวงหนา วาอยางนอยควรจะไดแบบสอบถามคนมาเทาใด เพราะการไดรบคนมาทงหมดยอมเปนไปไมได แตถาไดรบคนมานอยเกนไป กไมไดขอมลทสมบรณในการสรปผล ๙) นาผลทไดไปใชใหเปนประโยชน ๒.๒.๒ สชา จนทรเอม (๒๕๒๐) กลาวถงวธการตดตามผลผสาเรจการศกษาวา สามารถทาไดหลายวธ ขนอยกบความตองการและความเหมาะสมกบสภาพการณ งบประมาณและจานวนนกเรยนเปนตน โดยจะตองพจารณาถงเครองมอและวธการดงน ๑) การใชแบบสอบถาม (questionnaire) หรอแบบสารวจ ควรพจารณาจากขอบขายของงาน แลวนามาสรางเปนคาถามเพอใหนกเรยนไดประเมน โดยอาจจะมคาถามปลายเปดดวย เพอใหนกเรยนไดแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะตาง ๆ ซงวธการนเหมาะสาหรบตดตามผลนกเรยนทจบการศกษาออกจากโรงเรยนไปแลว ซงมขอด คอ สะดวก รวดเรว และประหยดเวลาในการตดตามผล ซงมนกเรยนเปนจานวนมาก และนอกจากนยงเปนวธการทไดขอมลถกตองกวาวธอน เนองจากการใชแบบสอบถามมระบบ ระเบยบ และวธการควบคม สถานการณตาง ๆ ไดรดกม มเกณฑทแนนอน กลาวคอ ผตอบแตละคนตองตอบคาถามเดยวกน วธการใหคะแนนใชเกณฑเดยวกน ซงอาจจะมปญหาเกยวกบจานวนแบบสอบถามทไดรบคน แตอยางไรกตาม วธการใชแบบสอบถามกเปนวธการทนยมใชมากทสด ๒) วธการสมภาษณ เปนวธการทชวยใหทราบทศนคตของนกเรยนทมตอโรงเรยน โดยนกเรยนอาจมขอเสนอแนะตาง ๆ ทเปนประโยชนในการปรบปรงและพฒนาโรงเรยน จงเปนวธการทเหมาะสมสาหรบการตดตามผลรายบคคลในโรงเรยนของนกเรยนในปจจบน มขอดคอ ทาใหไดขอมลทเปนความจรงและไดขอมลมากกวาวธอน และถาผถกสมภาษณไมเขาใจคาถาม ผสมภาษณกสามารถอธบายขยายความใหเขาใจได แตมขอเสยคอ ผสมภาษณตองมความชานาญ รขนตอนของการสมภาษณ และจดทาขอคาถามในการสมภาษณอยางมระบ มเชนนนขอมลทไดรบจะกระจดกระจายหรอไมสมบรณตามทตองการ ๓) การใชแบบตรวจสอบ ( Checklist ) สารวจทศนคต ความคดเหน ตลอดจน ขอเทจจรงตาง ๆ ทโรงเรยนตองการทราบ แบบตรวจสอบจะรวบรวมคาถามไว และใหนกเรยนทาเครองหมายเพอตอบเทานน จากวธการตาง ๆ ทงหมดในการตดตามผล วธทสะดวกทสด ไดขอมลมากทสด และเปนทนยมมากทสด คอ การใชแบบสอบถาม (Questionnaire )

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓๔ ๒.๒.๓ โทมส ดม (Thomas Deam อางใน จนทมา โกญจนาท ๒๕๒๔ : ๒๙) ไดทาการวจยเกยวกบวธการทใชในการตดตามผลผสาเรจการศกษา และความคดเหนของนกศกษาทมตอวธการเหลานน ผลการวจยพบวา แนวทางทจะนาไปใชในการดาเนนการตดตามผลม ดงน ๑) วตถประสงคเบองตนในการตดตามผล ควรจะประเมนและปรบปรงเกยวกบการดาเนนการของสถาบนวา บรรลวตถประสงคของสถาบนหรอไม ตลอดจนคณภาพของหลกสตร บรการ แนะแนว และการสอน ๒) ควรมหนวยงานเฉพาะ เพอการศกษาตดตามผล ซงจะมหนาทรบผดชอบโดยตรง ๓) การดาเนนงานของหนวยงาน จะตองอยภายใตการสงการของคณะกรรมการบรหารงาน ซงประกอบดวย คณาจารย ผบรหาร นกศกษาปจจบน และกรรมการทอยนอกวงการศกษา ๔) ขอสรปทไดจากการตดตามผลน ควรจดพมพเผยแพรใหกบบคคลทเกยวของกบการบรหารการศกษาไดรบทราบดวย ๕) ขอเทจจรงทควรจะรวบรวมไดจากนกศกษาเกาไดแก งานทนกศกษาเกาทาอย หรองานททาหลงจากออกจากสถาบนการศกษาแลว ความคดเหนเกยวกบการเพมสถาบนการศกษา แกนกศกษาปจจบนและอนาคต ความพงพอใจในการประกอบอาชพของนกศกษา และความประทบใจทไดรบจากสถาบนการศกษา ๖) วธการทใชในการตดตามผล ควรจะประกอบดวยวธการตาง ๆ รวมกน เชน รายงานจากนายจาง การสมภาษณ รายงานจากสถาบนการศกษา การตดตอทางโทรศพท และการสงแบบสอบถามทางไปรษณย ๗) เครองมอทใช ไดแก รายงานจากนายจาง และจากสถาบนการศกษาตาง ๆ การวเคราะหบนทกตาง ๆ แบบสมภาษณ แบบสอบถาม และแบบแสดงความคดเหน ๘) แหลงตาง ๆ ทควรตดตออยางสมาเสมอ เพอชวยในการตดตามผล ไดแก นกศกษาเกา ผบงคบบญชา หรออาจารยทปรกษาของนกศกษา อาจารย อาจารยแนะแนว ผบรหารของสถาบนการศกษาชนสง รวมทงนายทะเบยน ๙) ควรมการคานวณคาใชจาย และจดตงงบประมาณเฉพาะไวในงบประมาณประจาป ของสถาบนการศกษานน ๆ ๑๐) สถาบนการศกษา ควรพรอมทจะเปลยนแปลงแกไขวธการ เมอปรากฏผลวา การดาเนนงานมสงบกพรอง บทสรป ในกระบวนการผลตนายทหารสญญาบตรหลกของโรงเรยนนายเรอ นอกจากจะประกอบดวยปจจยนาเขาและกระบวนการผลต เพอใหไดผลผลตตามวตถประสงคของโรงเรยนนายเรอและตรงตามความตองการของกองทพเรอแลว จาเปนตองมการตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษาเพอใหไดขอมล

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓๕ ยอนกลบมาสการปรบปรงและพฒนาปจจยนาเขา และกระบวนการผลตอยางเปนระบบ (ตามแผนภมขางลาง)

กระบวนการผลตนายทหารสญญาบตรหลกของ รร.นร. (นาวาเอก หญง ประอร สนทรวภาต, ๒๕๔๔)

Input Process Output

นตท.(ทร.) กระบวนการฝกศกษา นายทหารผสาเรจการศกษา นนร. การปลกฝง ฯ ของ รร.นร. จาก รร.นร.

สาหรบรายงานผลการวจยตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษาของโรงเรยนนายเรอ ซงไดดาเนนการมาแลว ๒ ครง คอ ปการศกษา ๒๕๔๐ และ ๒๕๔๓ ทานผอานคงอยากทราบผลวาเปนเชนไร นายทหารผสาเรจการศกษาจากโรงเรยนนายเรอ เปนทพงพอใจของผบงคบบญชา และหนวยตาง ๆ ของกองทพเรอ หรอไมอยางไร ซงผวจยจะขอนาเสนอในฉบบหนาตอไป เอกสารอางอง จนทมา โกญจนาท. การตดตามผลผสาเรจการศกษาระดบประกาศนยบตรศลปศกษา ชนกลาง

วทยาลยชางศลป กรมศลปากร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณ มหาวทยาลย , ๒๕๒๔.

ประอร สนทรวภาต , น.อ.หญง ระบบการประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนนายเรอ. เอกสาร วจยโรงเรยนนายเรอ (ไดรบทนอดหนนการวจยจากกองทพเรอ) , ๒๕๔๔.

วจตร ศรสอาน. “ คาบรรยายเรองการศกษาตดตามผล ” รายงานสมมนามหาวทยาลยมหดล ครงท ๘ (๑ - ๓ ตลาคม) , ๒๕๒๓.

สชา จนทรเอม และ สรางค จนทรเอม. จตวทยาการแนะแนว กรงเทพ : โรงพมพ อกษรบณฑต , ๒๕๒๐.

การตดตามและ ประเมนผลผสาเรจ

การศกษา

โรงเรยนนายเรอ. การตดตามและประเมนผลผสาเรจการศกษาจากโรงเรยนนายเรอ ปการศกษา ๒๕๔๓ . เอกสารวจยแผนกศกษาและวจย กองสถตและวจย , ๒๕๔๔.

⌫ ⌫⌦

⌫ ⌫

ปจจบนโรงเรยนนายเรอไดรบการอนมตใหใชหลกสตรการศกษา พ.ศ.๒๕๔๕ ซงหลกสตร ดงกลาวเปดสาขาวชาใหนกเรยนนายเรอเลอกเรยนไดถง ๑๑ สาขาวชา ดงน

(๑) สาขาวศวกรรมไฟฟา (๒) สาขาวศวกรรมเครองกลเรอ (๓) สาขาวศวกรรมอทกศาสตร (๔) สาขาวศวกรรมโยธา (๕) สาขาวศวกรรมอากาศยาน (๖) สาขาวศวกรรมตอเรอ (๗) สาขาวศวกรรมอตสาหการ (๘) สาขาวศวกรรมคอมพวเตอร (๙) สาขาวทยาการคอมพวเตอร (๑๐) สาขาบรหารศาสตร (๑๑) สาขาวชาการจดการทรพยากรชายฝงและสงแวดลอม

ในทางปฏบตตามหลกสตรใหมนโรงเรยนนายเรอเปดโอกาสใหนกเรยนนายเรอทสอบไดชน ปท ๑ เลอกเขาศกษาในสาขาวชาทตนพอใจไดตามความสมครใจ โดยนกเรยนนายเรอจะเลอกเขาศกษา สาขาใดไดหรอไมขนอยกบคะแนนเฉลยสะสมของนกเรยนแตละนาย โดยทผไดคะแนนเฉลยสะสมสงกวามสทธเลอกไดกอน จงนาสงสยวาการทนกเรยนนายเรอคนหนง ๆ เหมาะสมทจะเรยนสาขาใดนน นอกจากตามความสมครใจแลว จะมวธการใดทเหมาะสมและถกตองสามารถยนยนได ตามหลกวชาการ วาวธการนนสามารถตดสนใจคดเลอกนกเรยนเขาศกษาไดอยางถกตอง ตรงตามความสามารถของผเรยน อยางแทจรง วชาสถตในขนตนทเรา ๆ ทาน ๆ รจกกนมกจะเปนเรองเกยวกบขอมล คาทเปนตวแทนทดของกลมขอมลเชนคาเฉลย (mean) มธยฐาน (median) ฐานนยม (mode) เปอรเซนต (percentage) ฯลฯ จนถงเรองของการทดสอบสมมตฐาน แตในทายสดของวชาสถตเมอเปนสถตขนสง จะเปนการนาขอมลจากสถตขนตนมาชวยในการตดสนใจของผบรหาร สถตจงเกยวของอยในทกวงการไมวาจะเปน

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓๗ วงการธรกจ การคา การลงทน การศกษา โดยการตดสนใจทอาศยสถตนสามารถยนยนไดเปนระดบของคาตวเลข เพอใหผบรหารเลอกใช เลอกตดสนใจอยางมหลกเกณฑ วธการของสถตชนสงมหลายวธ ไดแก การทดสอบความแปรปรวน (Analysis of Variance) การวเคราะหตวแปร (Factor Analysis) การสรางฟงกชน (Discriminant Function) การแบงกลม (Clacisfied) เปนตน การคดเลอกนกเรยนนายเรอเขาศกษาในสาขาวชาตาง ๆ เปนสงทผเขยนสนใจมากอนหนาท จะใชหลกสตรทง ๑๑ สาขาน เนองจากมความคดวาถาไมมนโยบายดานกาลงพลมาจากด กองทพเรอนาจะไดทรพยากรบคคลจากนกเรยนนายเรอทมความสามารถ มความเชยวชาญตรงตามสาขาวชาทสาเรจการศกษามากทสด ดงนนนาจะมเครองมอทไดมาตรฐานทางวชาการเพอใชคดเลอกนกเรยนนายเรอ กอนเขาสาขาวชา วาใครเหมาะสมเขาศกษาในสาขาวชาใดมาประกอบใหนกเรยนรตววา ตวเขานน มความเหมาะสมทจะศกษาสาขาใด เพอประกอบกบความชอบความสนใจของตน จงจะทาใหนกเรยนเปน ผเรยนทมประสทธภาพ เมอสาเรจการศกษาแลวกจะเปนนายทหารทมประสทธภาพดวยเชนกน

เครองมอนนจะตองใชตวแปร (Variables) เปนผลการเรยนในชนแรกของนกเรยนทศกษาเหมอนกนทกคน ภายใตสมมตฐานวาผสาเรจการศกษาโดยไมไดระดบคะแนน F ทกรายวชาตลอดหลกสตร ถอวาเปนผทมความสามารถในสาขาวชานน จากนนเมอนาตวแปรทคดเลอกวาเหมาะสม มาสรางเปนฟงกชน (Function) ตามจานวนสาขาวชา หากทาการทดสอบทางสถต แลววาฟงกชนเหลานนม ความนาเชอถอทางสถตเพยงพอ ทกฟงกชนกจะเปนเครองมอในการคดเลอกนกเรยนนายเรอเขาศกษาในแตละสาขาวชาไดอยางถกตองตามหลกวชาการ แนวคดนตรงกบวธการทางสถต คอการสรางฟงกชน การจาแนก (Discriminant Function) แตเนองจากขอจากดของการสรางฟงกชนการจาแนก คอ ขอมลทผานมาแลวเพอทจะสรางฟงกชนไวใชกบขอมลทจะเขามาใหม เพอจาแนกเขากลม เชน ถาตองการสรางฟงกชนเพอคดเลอกนกเรยนนายเรอเขาศกษาสาขาวทยาการคอมพวเตอรตองมขอมลนกเรยนนายเรอ ทสาเรจการศกษาสาขาวชาวทยาการคอมพวเตอร โดยมจานวนขอมลเพยงพอทวธการทางสถตยอมรบคอไมควรตากวา ๓๐ ขอมล ผเขยนจงยงไมมขอมลพอทจะสรางฟงกชนเพอคดเลอกนเรยนนายเรอ เขาศกษาใน ๑๑ สาขาวชาตามหลกสตรใหมปการศกษา ๒๕๔๕ นได

จากแนวความคดนผเขยนทาการศกษามาแลววา หากใชการสรางฟงกชนการจาแนกกบนกเรยนนายเรอ ตามหลกสตรเดมซงม ๖ สาขาวชา ไดแก สาชาวชาวศวกรรมไฟฟา (อเลกทรอนกส) สาชาวชาวศวกรรมไฟฟา (กาลง) สาขาวชาวศวกรรมอทกศาสตร สาขาวชาวศวกรรมเครองกล สาขาวชาวศวกรรมเครองกลเรอ และสาขาวชาบรหารศาสตรฟงกชนการจาแนกทสรางมาจะมความนาเชอถอแคไหน ถาหากนาเชอถอมากกแสดงวาแนวคดการสรางฟงกชนตามหลกสตรใหม มความเปนไปได ซงการศกษานผเขยนไดจดทาเปนรายงานการวจยเรอง“การใชฟงกชนการจาแนก (Discriminant Functions) เพอคดเลอกนกเรยนนายเรอเขาศกษาในสาขาวชาตาง ๆ “ เมอธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๒ ถงเวลาจะผานมากวา ๒ ป แตเนองจากชวงป พ.ศ. ๒๕๔๓ ถง พ.ศ. ๒๕๔๕ เปนชวงการจดทาหลกสตรใหม ผเขยนยงไมมขอมลของผลการเรยนตามหลกสตรใหมมาศกษาเพมเตมได แตเพอใหผอานทราบแนวทาง

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓๘ ในการใชวธการทางสถตเพอการคดเลอกนกเรยนนายเรอเขาศกษาในสาขาวชาตาง ๆ ของโรงเรยนนายเรอ จงขอสรปผลของรายงานการวจยในครงนน ดงน

ประชากรในการศกษา ประชากรทศกษาคอนกเรยนนายเรอทสาเรจการศกษาชนปท ๕ ปการศกษา ๒๕๔๑ ทสาเรจการศกษาเมอ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยพจารณาเฉพาะผทมผลการศกษารายวชาไมมระดบคะแนน F เลยตลอดหลกสตร จานวน ๑๐๔ นาย จาแนกตามสาขาวชาดงน สาขาวชาวศวกรรมไฟฟา (อเลกทรอนกส) ๕๓ นาย

สาขาวชาวศวกรรมไฟฟา (กาลง) ๔ นาย สาขาวชาวศวกรรมเครองกลเรอ ๑๖ นาย สาขาวศวกรรมเครองกล ๔ นาย สาขาวชาวศวกรรมอทกศาสตร ๔ นาย สาขาวชาบรหารศาสตร ๒๓ นาย รวม ๑๐๔ นาย

ขอมลทใชในการศกษา เปนขอมลทตยภม (Secondary data) จากกองสถตและวจยโรงเรยนนายเรอเปนคะแนนรายวชา ในวชาพนฐานทศกษาในชนปท ๑ และ ๒ กอนทจะแยกสาขา จานวน ๓๖ รายวชาและระดบคะแนนเฉลยสะสม (GPA) ถงชนปท ๒ จดเปนตวแปร ๓๗ ตวแปร

วธวเคราะหขอมล จากขอมลจานวน ๑๐๔ ขอมล ตวแปร ๓๗ ตวแปร จดตวแปรตามกลม (Tyre) ซงคอ สาขาวชาได ๖ สาขาวชา (6 Tyre) ใชวธวเคราะหการจาแนกโดยใชตวแปรทกตว (Direct Method) โดยจดใหตวแปรตาม (Dependent Variable) คอ Tyre 1 ถง Tyre 6 ตวแปรอสระ (Independent Variable) คอตวแปร ๓๗ ตวแปร วธการวเคราะหนมหลกคอ ตองการสรางฟงกชน ๕ ฟงกชน โดยคดจากคาเฉลยของตวแปร ทกตว ตวแปรใดคาเฉลยใกลเคยงกนใหอยกลม (Type) เดยวกน โดยคดจากลาดบของระยะหาง (Distrance) จากจดกลาง (Centroid) ทยอมรบไดทง ๕ ฟงกชนจงมลาดบและนาหนกของตวแปรทง ๓๗ ตวไมเทากน ไดเปนฟงกชน ๕ ฟงกชน มตวแปรตาม ๕ ตว คาเฉลยทไดจากตวแปรตามทง ๕ คาน จะแสดงคาประจาเปนกลมทจาแนกโดยฟงกชนการจาแนก ๕ ฟงกชนนทนท เชน ขอมลชดหนงเมอแทนคาหาคาเฉลยจากตวแปรตามทง 5 คานแลว ได เทากบ 6 กจะหมายความวา จาแนกแลวเหมาะสม

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๓๙ ทจะอยกลมท ๖ นนเอง ทงนทกขนตอนมระดบนยสาคญทางสถตแสดงดวยเสมอ

ผลจากการวเคราะหขอมลจากขอมล ๑๐๓ ขอมล (เนองจากม Missing value ๑ ขอมล) ไดฟงกชนการจาแนก ๕ ฟงกชน มอานาจการจาแนกทเชอถอไดตามหลกสถตถง ๘๕.๔๔% และเมอ นาผลของการใชฟงกชนการจาแนกยอนกลบไปดวา มนกเรยนนายเรอในปนนจานวนมากนอยเพยงใด ทเมอใชการเลอกสาขาโดยใชฟงกชนการจาแนก ทาใหเขาทราบความเหมาะสมทควรเลอกศกษา สาขาวชาอน แทนสาขาวชาทเขาเลอก ดงน สาขาวชาวศวกรรมไฟฟา (อเลกทรอนกส) ๕๓ นาย จาแนกถก ๔๒ นาย

สาขาวชาวศวกรรมไฟฟา (กาลง) ๔ นาย จาแนกถก ๔ นาย สาขาวชาวศวกรรมเครองกลเรอ ๑๖ นาย จาแนกถก ๑๒ นาย สาขาวศวกรรมเครองกล ๔ นาย จาแนกถก ๔ นาย สาขาวชาวศวกรรมอทกศาสตร ๔ นาย จาแนกถก ๔ นาย สาขาวชาบรหารศาสตร ๒๒ นาย จาแนกถก ๒๒ นาย รวม ๑๐๓ นาย

(เนองจากม Missing value ๑ ขอมลใน สาขาวชาบรหารศาสตร) ในจานวนนกเรยนนายเรอ ๑๐๓ นาย ฟงกชนจาแนกถก ๘๘ นาย คดเปนรอยละ ๘๕.๔๔ ทเหลอ จาแนกเปนกลมอน อก ๑๕ นาย คดเปนรอยละ ๑๔.๕๖ หากพจารณาดวา ถานกเรยนนายเรอจานวน ๑๕ นายน จะทราบกอนวาเขาเหมาะสมทจะศกษาในสาขาใด นามาประกอบการตดสนใจ จะไดเขาศกษาในสาขาทตรงตามความสามารถของเขา ผลดยอมเกดขนตอการศกษาของเขาอยางแนนอน

จะเหนวา การสรางฟงกชนการจาแนก เปนวธการทางสถตขนสงวธหนงท สามารถใชสาหรบ คดเลอกนกเรยนนายเรอเขาศกษาในสาขาวชาตาง ๆ ตามหลกสตรใหมได ทงนตองมการศกษาระยะยาว เพอใหไดขอมลนกเรยนนายเรอแตละสาขาวชาพอเพยง จงจะนาไปสฟงกชนทมอานาจการจาแนกมากพอ ซงผลทคาดวาจะไดรบคอ

๑. โรงเรยนนายเรอ และนกเรยนนายเรอ มหลกการทางวชาการเพอประกอบการตดสนใจ ในการคดเลอกผเขาศกษาในแตละสาขาวชา

๒. หากผเขาศกษาในแตละสาขาวชาตรงตามจานวนทฟงกชนจาแนกไว โดยไมมขอจากด อนใด กองทพเรอสามารถกาหนดแผนการบรหารกาลงพลในสวนของนกเรยนนายเรอ ทกาลงศกษาอยไดลวงหนาตามความรความสามารถทแทจรง

การทรงตวเรอขณะเกยตน (Stability When Grounded)

น.อ.ผศ.สมศกด แจมแจง ผชวยศาสตราจารย ฝายศกษา โรงเรยนนายเรอ

การทรงตวในขณะทเรอตดตนนน สามารถอธบายไดเชนเดยวกบกรณการพจารณาการทรงตวเรอ ขณะกาลงเขาอแหง (Dry Docking) หลายทานอาจสงสยในความสมพนธของ ๒ เหตการณดงกลาว โดยเฉพาะผทไมคอยคนเคยกบอแหง ผเขยนขออธบายลกษณะของการอแหงโดยยอดงน อแหงคอบรเวณทจดเตรยมไวซอมทาตวเรอหรอสวนประกอบใตแนวนา คลาย ๆ อางกกนาทมประตเปดและปด ไดอยางสนท พนดานลางมกทาเปนแทนหลก ๆ เปนระยะ ๆ ไวสาหรบวางเรอและมการใชทอนไม (Wooden Blocks) ตางๆ เขามาเสรมเพอปรบแตงใหเหมาะสมกบเรอแตละลา เมอนาเรอเขามาในอาง และปดประตอางเรยบรอยแลวจะสบนาออกโดยเรว กอนททายเรอจะเรมวางบนหมอนจะหยดสบนาชวคราว เพอปรบแตงใหเรออยในแนวการวางทเหมาะสม แลวจงสบนาออกตอไปอยางชา ๆ เรอจะคอย ๆ วางบนหมอนรองกระดกงทเตรยมไว ในขณะเดยวกนมกใชไมคายนเรอไวคราว ๆ จากทายเรอไลไปทาง หวเรอ ตาแหนงทยนเรอควรตรงกบแนวกงเรอเพอปองกนมใหแผนเหลกขางเรอทะลเสยหาย เมอคายนแนนหนาเรยบรอยตอไปจะเรงสบนาออกใหเรวขน สดทายเมอระดบนาลดลงเกอบถง

ทองเรอจะลดอตราการสบนาลงอกครง เพอจะสอดหมอนรองตามสวนโคงทองเรอ (Bilge Blocks) อกท แตละจดทเรอสมผสกบหมอนรองเปรยบไดกบจด

ทเรอเกยตนตางกนทลกษณะของพนทองนาทเรอตดตน และลกษณะการเกย สวนการลดลงของนา ขนกบการขนลงตามธรรมชาตของกระแสนา นอกจากนนยงอาจมความเสยหายเกดขนกบเรอบางสวน แตสงท

แตกตางกนมากทสดคอการตดตนของเรอมกเกดขนโดยไมมการเตรยมลวงหนา รปท ๑ กอนหนาทจะเขาในอแหงเรอมกลอยในลกษณะเกดทรมทางทาย ทงนเพราะตองเตรยมเรอใหมนาหนกเบาทสด โดยเฉพาะไมควรมนามนเชอเพลงและสงทอาจเปนอนตรายอยในเรอขณะซอมทา (การจดวางนาหนกหลก ๆ ประจาทในเรอทาใหเมอเรอมนาหนกนอยมกเกดทรมทายเสมอ) เมอเปนเชนนจงควรจดวางหมอนรองกระดกงใหมลกษณะลาดเอยงสอดคลองกบการเกดทรมเรอ เพอใหกระดกงสมผสกบหมอนรองตามลาดบอยางเหมาะสม เมอระดบนาคอย ๆ ลดลง สวนทายของเรอจะเรมแตะกบหมอนรองกอน แรงทหมอนรองรบเรอในแตละขณะจะมขนาดเทากบผลตาง ของระวางขบนาเมอเรอลอยในนาอยางสมบรณ (ไมสมผสกบสงใดเลย) กบระวางขบนาทคานวณได ขณะนน ๆ (ดจากแนวนาขางเรอ)

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๑

แรงรบเรอทเกดจากหมอนรองกระดกงจะสงผลเชนเดยวกบการนานาหนกทมขนาดเทาแรงนนออกจากจดทสมผส เมอเกดแรงปฏกรยาจากหมอนรองยอมสงผลใหระยะ GM เรอลดลง เรออาจไมเสถยร และจะมการทรงตวนอยทนทททกจดตามแนวกระดกงเรมวางบนหมอนรอง ชวงเวลานถงขณะทระดบนาลดลงจนพนทองเรอและกอนทชางอจะเสรมหมอนรองตามสวนโคงทองเรอ (Bilge Blocks) ถอเปนเวลาวกฤตของการทรงตวเรอขณะเขาอแหง การสอดหมอนรองตามสวนโคงทองเรอจะตองกระทากอนทเรอจะเอยงทางขางมากและนาหนกสวนใหญกดลงบนหมอนรองกระดกงมากเกนไป ถายงสอดหมอนรองตามสวนโคงทองเรอไมเสรจเรออาจเอยงจนพลกควา การหลกเลยงปญหานสาหรบเรอทมระยะ GM นอยอยแลวคอจดใหเรอเกดรมทางทาย โดยพยายามใหขนานกบความลาดเอยงของหมอนรองกระดกงทเตรยมไว เพอใหแตละจดบนกระดกงวางลงบนหมอนในเวลาไลเลยกนและเสรจสนโดยเรว

รปท ๒

ในขณะทเรอเรมวางบนหมอนรองกระดกงเปนจดแรก เรอจะถกพยงไวดวยนาสวนหนงและจากแรงปฏกรยาจากหมอนรองอกสวนหนง รปท ๒ แสดงตวอยางของเรอเมอเรมวางบนหมอนรองกระดกงและมระดบกนนาลกเทากบ W1L1 โดยกอนทเรอจะแตะกบหมอนรอง เรอลอยอยทระดบกนนาลก WL โดยมความหมายของจดตาง ๆ ทปรากฏในรป ดงน

P = แรงปฏกรยาจากหมอนรองทกระทาตอกระดกง M1 = จดศนยเสถยร (Metacenter) เมอเรอลอยทแนวนา W1L1 G = จดศนยถวงเรอ เมอเรอลอยอยางสมบรณ (Water-borne) ทแนวนา WL

W = ระวางขบนาเมอเรอลอยในนาอยางสมบรณ W-P = ระวางขบนาเมอเรอลอยทแนวนา W1L1 (วางบนหมอนรองเรอ) 1GM = ความสงศนยเสถยรทแทจรงชวขณะของเรอ (Virtual Metacentric

Height) เมอเรอลอยทแนวนา W1L1

ถาแรง P เปรยบเสมอนนาหนกทเอาออกจากเรอตรงจด K และทาใหจดศนยถวงเรอเลอนขนไปอยทจดGV ซงเปนจดศนยถวงทแทจรงชวขณะนนของเรอ และการทเรอลอยโดยถกพยงดวยนาสวนหนงและวางบนหมอนรองสวนหนง สามารถเขยนความสมพนธระหวางแรงและโมเมนตตาง ๆ ได ดงน ( )PW

PKGGGV −

⋅=

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๒ ความสงจดศนยถวงทแทจรงชวขณะนนของเรอ จากแนวกระดกง คอ

( )PWPKG

KGKGV −⋅

+=

หรอ ( )PWWKG

KGV −⋅

=

ดงนนระยะความสงศนยเสถยรเรอ ในขณะกาลงเขาอ (หรอเกยตน) คอ

( )PWWKG

KMMGV −⋅

−= 11

รปท ๓

ถาระยะ 1MGV มคานอยหรอตดลบ จะเสยงตอการเกดอนตราย คอเรออาจเอยงมากจนพลกควาในอกอนทจะคายนดานขางและสอดหมอนรองสวนโคงทองเรอไดทน รปท ๓ แสดงสถานะเมอทายเรอเรมวางบนหมอนรองกระดกง โดยมแรง P เปนแรงปฏกรยาตรงจดสมผสและทาใหเกดโมเมนตเปลยนทรม (Trimming Moment) ถาจดสมผสดงกลาวอยหางจากจดศนยกลางการลอยทางยาว (LCF) เปนระยะ เทากบ l ดงนนจงเกดโมเมนตรอบจด F เทากบ l×P โมเมนตดงกลาวทาใหระดบกนนาลกหวเรอเปลยน จากความสมพนธระหวางโมเมนตเปลยนทรมและคา MCT1 cm คานวณการเปลยนแปลงทมได ดงน

( ) MCT1cmP

MCT1cm

MomentTrimming

l×==·ÃÔÁt

โดย t = การเปลยนแปลงทรมทเกดขน l = ระยะจากจดสมผสหมอนรองกระดกงถงจดศนยกลางการลอยทางยาวของแนวนา MCT1 cm = คาโมเมนตทตองการเพอเปลยนทรมเรอขณะนน 1 cm

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๓

รปท ๔ รปท ๕

รปท ๔ และ ๕ แสดงภาพขวางของเรอขณะเขาอแหงและเอยงเทากบ θ เมอเรอเอยงและมโมเมนตของแรงจากภายนอกมากระทา ยอมทาใหความสามารถในการทรงตวลดลง ลกษณะนจดศนยถวงเรอจะเลอนสงขนชวขณะ ทาใหความยาวแขนโมเมนตตงตรงเรอ (Righting Arm) ลดลง แนวทางวเคราะหกระทาได ๒ วธ ดงน

วธการ (ก) พจารณาการเปลยนแปลงตาแหนงจดศนยเสถยร

เมอพจารณาแรงขนาน P และ (W-P) ในรปท ๓ ซงแรงลพธของแรงทง ๒ มขนาด W และกระทาผานจด M1 ดงนน สมการสมดลของโมเมนตรอบจด M1 คอ ( ) XPYPW ×=×− หรอ ( ) θ×=θ×− sinKMPsinMMPW 11 11 KGPGGW ×=× ( ) ( ) 111 KMPMMPMMW ×=×−× ( ) ( )111 MMPKMPMMW ×+×=× ( )11 MMKMP += KMP ×=

WKMP

MM×

=∴ 1

เหนไดวาจากเดมทเรอมความสงศนยเสถยรเทากบ GM แตเมอวางบนหมอนรองกระดกง ความสงศนยเสถยรลดลงเหลอ GM1 ระยะ MM1 จงเปรยบเสมอนความสงศนยเสถยรทสญเสยไป ดงนน

WKMP

MM GM of loss Virtual 1

×==

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๔ เมอเรอมระยะ GM นอยลง แขนโมเมนตตงตรงเรอยอมสนลง เรอจะเรมไมเสถยรมากขน การพจารณาการทรงตวกระทาโดยนาระยะ GM ทเหลอคอ GM1 ไปหาขนาดแขนโมเมนตตงตรงเรอ (ดวยสตร Wall-sided Formula) แลวนาไปพลอตเสนโคงการทรงตวขณะนน ตอจากนนใหตรวจสอบคณสมบตการ ทรงตววาเหลอระยะการทรงตวเปนบวก (Range of Stability) อกเทาใด เพอระวงมใหเรอเอยงเกนกวายานการทรงตวดงกลาว (รายละเอยดเรองน ดไดใน วารสารโรงเรยนนายเรอ ปท ๒ ฉบบท ๒ และ ฉบบท ๓)

วธการ (ข) พจารณาการเปลยนแปลงตาแหนงจดศนยถวง

วธการนแตกตางจากวธการ (ก) คอ แทนทจะคานวณหาการเปลยนแปลงทเกดขนกบจด M แตจะคานวณการเลอนขนของจด G แทน พจารณาไดดงน จากรปท ๕ สมมตวาจดศนยถวงเรอเลอนขนไปอยทจด G1 ซงขณะนนเรอถกพยงดวยหมอนรองกระดกงไวสวนหนง ระดบนาทเรอลอยจงลดลง ดงนนนาหนกเรอทกระทาผานจด G1 จงมปรมาณเทากบ (W – P) และสมการสมดลของโมเมนตรอบจด G1 คอ XPYW ×=× หรอ θ×=θ× sinKGPsinGGW 11 11 KGPGGW ×=× ( )1GGKGP += 1GGPKGP ×+×= KGPGGPGGW ×=×−× 11 ( ) KGPPWGG ×=−1 ( )PW

KGPGG

−×

=1

ระยะ 1GG จงเปรยบเสมอนการสญเสยความสงศนยเสถยรทเกดขน ดงนน

( )P-WKGP

GG GM of loss Virtual 1

×==

เมอนาระยะ GM ทเหลอคอ G1M ไปหาขนาดแขนโมเมนตตงตรงเรอทเหลอดงในวธการ (ก) จะสามารถตรวจสอบสมรรถนะการทรงตวกบเกณฑตาง ๆ ไดเชนกน จากขางตนอาจกลาวไดวา การพจารณาความสามารถในการทรงตวเรอขณะเขาอแหงหรอเกยตน สามารถกระทาได ๒ วธ การจะพจารณาการลดลงของจด M ดงในวธ (ก) หรอการเลอนขนของจด G ในวธ (ข) นนมใชประเดนสาคญ เนองจากความสามารถในการทรงตวเรอจะพจารณาหลก ๆ จาก ขนาดแขนโมเมนตตงตรงหรอโมเมนตตงตรง (Righting Moment) มใชความสงจดศนยเสถยรทเหลอเพยง

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๕ อยางเดยว เรอทยงมระยะศนยเสถยรอยมากอาจไมปลอดภยขณะเขาอแหงกไดหากเอยงจนเกนยานการทรงตวทเรอสามารถกลบมาตงตรงไดเอง

ตวอยางท ๑ เรอลาหนงมระวางขบนา 6,000 tonnes กาลงถกนาเขาอแหงและลอยในลกษณะเกด ทรมทาย 0.3 m. ขอมล Hydrostatics ในปจจบนของเรอคอ มระยะ KM = 7.5 m., KG = 6 m., MCT1cm = 90 tonnes-m จดศนยกลางการลอยทางยาวของแนวนาปจจบน (LCF) อยหางจากทายเรอ 45 m. จะคานวณหาระยะความสงศนยเสถยรในขณะเรมวกฤต ซงหมายถงขณะเมอทายเรอเรมวางบนหมอนรองกระดกง ไดดงน

วธทา สมมตวาเมอเกดสถานการณวกฤตแลวเรอลอยแบบขนาน คอทนทททายเรอวางบนหมอนรอง เกดการเปลยนทรมหว 0.3 m. ดงนนจากความสมพนธของโมเมนตเปลยนทรมและคา MCT1cm จะคานวณขนาดแรงทกอใหเกดการเปลยนทรมดงกลาว ไดดงน

l

tcmMCTP

×=

1 P = แรงปฏกรยาจากหมอนรองเรอ, l = ระยะ LCF จากทายเรอ, t = การเปลยนทรม

เพราะฉะนน 60453090 =×

=P tonnes

พจารณาดวยวธ (ก) พจารณาดวยวธการ (ข)

จาก Virtual loss of GM (MM1) = WKMP × จาก Virtual loss of GM (GG1) = ( )PW

KGP−×

0006

5760,

.×= ( )600006

0660−

×=

,.

= 0.075 m. = 0.061 m. GM ใหมคอ KM–KG–MM1=7.5–6.0–0.075 = 1.425 m.

GM ใหมคอ KM–KG–GG1=7.5–6.0–0.061 = 1.439 m.

ถงแมระยะ GM ทคานวณไดจากทง ๒ วธมคาไมเทากนแตลวนเปนคาตอบทเชอถอได เพราะเมอนา คาตอบจากทง ๒ วธไปคานวณขนาดโมเมนตตงตรงเรอจะไดคาใกลเคยงกน ทงนเพราะวธการทงสองลวน วเคราะหจากสมดลของแรงและโมเมนต พสจนไดดงน สมมตวา ขณะทเรอในตวอยางท ๑ เรมวางบนหมอน เรอเอยงไปเปนมมเลก ๆ เทากบ θ ดงนน

จากวธ (ก) โมเมนตตงตรง = W x GM1 sin θ จากวธ (ข) โมเมนตตงตรง= (W – P) x G1M sin θ = 6,000 x 1.425 sin θ = (6,000 – 60) x 1.439 sin

θ = 8,550 sin θ tonnes-m. = 8,549 sin θ tonnes – m.

เหนไดวาโมเมนตตงตรงเรอทคานวณไดมคาใกลเคยงกนมาก ความสามารถในการทรงตวเรอจะขนอยกบขนาดของโมเมนตตงตรงเรอดงกลาว ซงจะตองพลอตและตรวจดจากเสนโคงการทรงตวเรอวาขณะน

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๖ เรอเอยงไดมากเทาไรกอนทโมเมนตจะเปลยนเปนโมเมนตควาเรอ (Heeling Moment)

ตวอยางท ๒ เรอขนาดระวางขบนา 3,000 tonnes ยาว = 100 m. มระยะ KM = 6 m., KG = 5.5 m. จดศนยกลางการลอยทางยาวอยหางจากกลางลาไปทางทายเรอ 2 m., MCT1cm = 40 tonnes-m. ถาตองการควบคมมใหระยะ GM ชวงเวลาวกฤตขณะเขาอแหงมระยะไมตากวา 0.3 m. จะคานวณหาทรมมากทสดทยอมใหเกดขนไดกอนเรอเขาอแหง ไดดงน

วธทา การพจารณาตวอยางนกอนอนตองสมมตวา การนาเรอเขาอแหงนยมแตงเรอใหลอยในลกษณะ ทรมทายเสมอ และถาเรอลานมระยะ GM ในชวงวกฤตนอยกวา 0.3 m. อาจมเสถยรภาพการทรงตวไมด

สมการสมดลของ Virtual loss of GM ทยอมใหเกดไดคอ KM – KG – Change of GM = 0.3 ดงนน ระยะ GM ทเปลยนไปคอ 6.0 – 5.5 – 0.3 = 0.2 m.

วธการ (ก) จาก Virtual loss of GM (MM1) = WKMP ×

100063000201 ==

×=∴

×.

.KM

WMMP tonnes

แรงปฏกรยาสงสดททาใหเกดโมเมนตเปลยนทรมหวเรอ คอ 100 tonnes ดงนนจากความสมพนธระหวางโมเมนตเปลยนทรมกบคา MCT1cm คอ

cmMCT

PcmMCT

t11l×

==MomentTrimming

1204048100

==× cm ทางทายเรอ

วธการ (ข) จาก Virtual loss of GM (GG1) = ( )PWKGP−×

( ) ( )55

3000201

.. P

KG

PWGGP

−=

−=∴

2610575600 ..P == tonnes

ดงนน 32126404826105

1..

cmMCTP

t ==×

=×l cm. ทางทายเรอ

คาตอบจากทง ๒ วธลวนถกตองและเปนไปได ทเปนเชนนเพราะจด M และจด LCF ของเรอมไดอยคงทตลอดเวลา โดยเฉพาะเมอระวางขบเรอนาเปลยน ดงนนการใชระยะ KM และตาแหนง LCF กอนเรอ วางบนหมอนรองมาคานวณ จงไมถกตองทเดยวนก แตอยางไรกตามในทางปฏบตสามารถยอมรบ วธการคานวณตามแบบ (ก) และ (ข) ได เพราะเหตการณนเกดขนเรวมากและสถานะการณอาจ แปรเปลยนไปไดเรอย ๆ คาตอบทแนนอนจงไมใชสาระสาคญทสด การเตรยมการ การระวง และความ

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๗

เขาใจธรรมชาตการทรงตวในแตละขณะนบวามความสาคญมากกวา คาแนะนาสาหรบเรองนคอหากม ขอมลพอควรคานวณทง ๒ วธไวลวงหนา และวเคราะหเลอกคาตอบทนาใหความปลอดภยแกเรอ มากกวา เชนควรปรบทรมทายกอนเรอเขาอเปนเทาใด หรอเมอเรอนงบนหมอนรองเรอแลวอยาใหเอยงเกนเทาใด เปนตน เพอจะได เตรยมการ นาเรอเขาอแหงไดอยางเหมาะสม ในขณะเดยวกนกไมควร ละเลยผลการคานวณจากวธอน

ตวอยางท ๓ เรอขนาด 5,000 tonnes กอนเขาอแหงมระดบกนนาลกทายเรอมากกวาหวเรออย 0.45 m. มระยะ KM = 7.5 m., KG = 6 m., MCT1cm = 120 tonnes-m. มจด LCF อยหางทายเรอ 60 m. จะคานวณหาความสงศนยเสถยรขณะวกฤตกอนทเรอจะวางบนหมอนทงหมดเสรจสน (สมมตใหจด M เลอนสงขน 0.075 m.) ไดดงน

วธทา คานวณโมเมนตเปลยนทรมเรอไดดงน

9060451201

==×

=×

l

tcmMCTP tonnes

วธการ (ก) Virtual loss of GM (MM1) = 136000055760 .,.

WKMP

==× × m.

วธการ (ข) Virtual loss of GM (GG1) = ( ) ( ) 1100900005660 .,PW

KGP ==

−×

−× m.

จากวธการ (ก) คานวณระยะ GM ขณะวกฤตได ดงน GM1 = KM + (Rise of M) – KG – MM1 = 7.5 + 0.075 – 6 –0.136 = 1.439 m. จากวธการ (ข) คานวณระยะ GM ขณะวกฤตได ดงน GG1 = KM + (Rise of M) – KG – GG1 = 7.5 + 0.075 – 6 – 0.110 = 1.465 m.

การสญเสยระยะ GM เมอเรอวางบนหมอนรองเรอ เมอเรอวางบนหมอนรองกระดกงครบทกตาแหนง เรอจะเปลยนทรมตอไปอกไมได ดงนน ระดบนาขางเรอจะเรมลดลงทนทและลดตอเนองอยางสมาเสมอตามอตราการสบนาออกจากอ ชวงเวลานสามารถคานวณแรงลอยตวทลดลงแตละระดบกนนาลก 1 cm. ไดจากคา T.P.C. ของเรอ แรงลอยตว ทลดลงดงกลาวจะมขนาดเทากบแรงปฏกรยาของหมอนรองกระดกงทจะตองรบภาระเพมขนเรอย ๆ หมอนรองกระดกงจะรบภาระนาหนกเตมทเทากบนาหนกเรอเมอเรอไมถกพยงดวยนาอกตอไป ดงนนขนาดของแรงปฏกรยา (P) ในแตละขณะสามารถคานวณไดจากผลตางของนาหนกเรอทงหมด (หาไดกอนเขาอแหง) กบระวางขบนาขณะนน ๆ (หาจากระดบนาขางเรอ)

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๘

การคานวณภาวะวกฤตของการสญเสยระยะ GM เมอเรอวางบนหมอนเรยบรอยแลวแตนาในอยงสบออกไมหมด จะพจารณาจากจดทเรอเรมวางบนหมอนครบถวน และดวาเหลอระยะกนนาลกอก เทาใด เพราะระยะกนนาลกทเหลอเกยวของโดยตรงกบสมรรถนะการลอยของเรอ ซงอธบายดวยความสงของจดศนยเสถยร (M) และจดศนยกลางการลอย (B)

ตวอยางท ๔ เรอลาหนงมระวางขบนากอนเขาอแหงเทากบ 5,000 tonnes และลอยในลกษณะไมเกดทรม มระยะ KM = 6 m., KG = 5.5 m. มคา T.P.C. = 50 tonnes จะคานวณหาการสญเสยระยะสงศนยเสถยร (Virtual loss of GM) ในขณะทเรอวางบนหมอนครบทงหมด และยงเหลอระดบกนนาลกขางเรออก 0.24 m. (สมมตใหใชขอมล Hydrostatics เหมอนกนทง ๒ สถานะ) ไดดงน

วธทา จากคา T.P.C. ทกาหนดให ดงนนแรงทจะยงคงถายทอดลงสหมอนรองกระดกงทงหมดกคอ นาหนกทตองการใหเรอเปลยนระยะกนนาลกอก 24 cm. คอ

P = T.P.C.x 24 cm. = 50 x 24 = 1,200 tonnes พจารณาดวยวธ (ก) พจารณาดวยวธการ (ข) จาก Virtual loss of GM (MM1) =

WKMP ×

จาก Virtual loss of GM (GG1) =

( )PWKGP−×

0005

0620011 ,

., ×=∴ MM ( )20010005

5520011 ,,

.,−×

=∴ GG

= 1.44 m. = 1.74 m.

การเกยตนกบการเขาอแหงเปรยบเสมอนเหตการณเดยวกน ตางกนตรงทการเกยตนมกเกดขนโดยไมมเตรยมการลวงหนา เรอจงมนาหนกมาก ตวเรออาจไดรบความเสยหายและการเปลยนแปลงระดบนาขางเรอเปนไปตามธรรมชาต แตการคานวณยงคงใชหลกการเดยวกบการนาเรอเขาอแหง ตวอยางของการคานวณเมอเรอเกยตนเปนดงน

ตวอยางท ๕ เรอขนาดระวางขบนา 8,000 tonnes เกยตนบนสนทรายในลกษณะไมเกดทรม และหยงความลกจากแนวนาถงพนทรายไดเทากบ 5.2 m. ถาขณะนนนาลดลงเรอย ๆ ซงเมอคานวณและตรวจสอบจากมาตรานา พบวานาจะลดลงจนกระทงระดบกนนาลกเรอเหลอ 3.2 m. คานวณหาระยะความสงศนยเสถยรของเรอเมอนาลดลงเตมทดงกลาว (ขอมล Hydrostatics ของเรอเมอเรมเกยตนคอ KM = 5.0 m. และมคา T.P.C. = 15 tonnes และ KG = 4.0 m.) ไดดงน

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๔๙ วธทา จาก P = T.P.C. x การลดของระดบนา = 15 x (5.2 – 3.2) x 100 = 3,000 tonnes พจารณาดวยวธ (ก) พจารณาดวยวธการ (ข) จาก Virtual loss of GM (MM1) =

WKMP ×

จาก Virtual loss of GM (GG1) =

( )PWKGP−×

8810008

0500031 .

,.,

==∴×

MM m. ( ) 40200030008040003

1 .,,.,

==∴−×

GG m.

11 MMKGKMGM −−=∴ = 5.0 – 4.0 – 1.88 = -0.88 m.

11 GGKGKMMG −−=∴ = 5.0 – 4.0 – 2.40 = -1.40 m.

ทงสองวธใหผลการคานวณระยะ GM เปนลบ แสดงวาไมวาจะเชอถอผลการคานวณจากวธใด ถาระดบนาขางเรอลดลงเหลอ 3.2 m. เรอจะมการทรงตวไมเสถยร เมอพจารณาจากกรณแยทสด คอ เรอมระยะ GM เทากบ -1.40 m. ดงนน คานวณยอนกลบเพอหาขนาดแรง P ทพอดทาใหเรอมระยะ GM เทากบ 0 ไดดงน G1M = KM – KG – 0 = 5.0 – 4.0 = 1.0 m. ∴ ( )PW

KGP.−×

=01

( ) 67266648000 .P

KGPW

P =−

=−

= tonnes

จากคา T.P.C. เรอจะลดระดบนาลงไดอก ดงน 78110051672666

100 ...

.C.P.TP

==× × m.

แสดงวาระดบนาขางเรอทเรมไมเสถยรคอ 5.2 – 1.78 = 3.42 m. ดงทกลาวไวเบองตนวา ไมควรละเลยวธพจารณาอน ดงนน คานวณหาระยะกนนาลกทเรอเรมไมเสถยรดวยวธการ (ก) ไดดงน

WKMP. ×

=01

160058000

===KMW

P tonnes

ระดบนาขางเรอจะลดลงไดอกดงน 0671100151600 .

.C.P.TP

== × m.

แสดงวาเมอพจารณาตามวธการ (ก) ระดบนาทเรอเรมไมเสถยร คอ 5.2 – 1.067 = 4.13 m. ดงนนหากตองการนาเรอออกจากตนควรกระทาใหเสรจสนกอนทระดบนาขางเรอจะลดเหลอ 4.13 m. ซงนาจะปลอดภยกวาการเลอกคาตอบจากวธการ (ข) คอ 3.42 m. แตอยางไรกตามเหตการณเรอควาอาจเกดขนกอนหนานได คอในชวงทเรอมระยะ GM เปนบวกแตมแขนโมเมนตตงตรงเรอและยานการทรงตวเหลอนอย หากถกกระทาดวยแรงจากภายนอก เชน คลน-ลมทแรงมาก เรออาจพลกควาไดทกขณะ

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕๐ สรป

การเปลยนแปลงระยะ GM ของเรอขณะเขาอแหงเกดขนเรวมากและสถานะการณอาจแปรเปลยนไปไดเรอย ๆ การเตรยมการ การระวง และความเขาใจธรรมชาตการทรงตวในแตละขณะนบวามความสาคญมาก หากมขอมลพอเพยงควรคานวณทง ๒ วธไวลวงหนา และวเคราะหเลอกคาตอบทนาใหความปลอดภยแกเรอมากกวา เพอเตรยมการนาเรอเขาอแหงไดอยางเหมาะสม ในขณะเดยวกนกไมควรละเลยผลการพจารณาอนๆ จากความรเกยวกบการนาเรอเขาอแหงทไดกลาวมาทงหมด เหนไดวาการเกยตนกบการเขาอแหงเปรยบเสมอนเหตการณเดยวกน ตางกนตรงทการเกยตนมกเกดขนโดยไมมเตรยมลวงหนา การกลาวเชนนคงไมถกตองทสดนก เพราะการเกยตนเปนยทธวธสาคญในการยกพลขนบก และถาหากมความรอบรเกยวกบสมรรถนะของเรอและการเกยตนเปนอยางด สามารถใชในยทธวธการรบขนสงของเรอผวนาใด ๆ และเรอดานาใหไดเปรยบในเชงยทธได นอกจากนนในสถานการณคบขน เชน บงคบเรอไมไดหรอตองการหลบพาย การนาเรอเกยตนประกอบกบการทอดสมออาจชวยชวตและรกษาเรอไวไดทางหนง ผเขยนจะพยายามนาสาระเกยวกบวศวกรรมทางเรอ ในลกษณะใหความรและเปนประโยชนกบการเรยนการสอนในโรงเรยนนายเรอเชนน มาเสนอในโอกาสตอ ๆ ไป เอกสารอางอง D.R.Derrett, Ship Stability for Masters and Mates, 4th Edition H.J.Pursey, Merchant Ship Stability (Metric Edition), Navtical Press, Southampton,1982. Lewis, E.V. (Ed.) (1988), Principle of Naval Architecture, Volume 1, SNAME, New York. เอกสารประกอบการสอน วชาการคานวณการทรงตวเรอ โดย น.อ.ผศ.สมศกด แจมแจง, กองวชาวศวกรรมเครองกลเรอ, โรงเรยนนายเรอ

⌫ ๒

⌫

ตอนทแลวไดกลาวถงปรากฏการณเกดฟาผาตามธรรมชาต ซงเปนผลใหเกดความเสยหายตออปกรณไฟฟา สงกอสราง และทาใหเกดอนตรายตอสงมชวต นอกจากนนไดกลาวถงหลกการทฟาจะผาลงทใด และไดทราบถงยานปลอดภยจากฟาผาซงเราสามารถหลบไปอยในยานนนไดในขณะเกดฝนฟาคะนอง ในตอนท ๒ นจะไดกลาวถง การปองกนฟาผาแกระบบสงจายไฟฟากาลงและการปองกนฟาผา ตออาคารและสงกอสราง สวนการปองกนฟาผาตอสงมชวตจะไดกลาวในตอนตอไป

วธปองกนฟาผา การปองกนฟาผาหมายถง การปองกนมใหเกดอนตรายอนเปนผลจากฟาผา ซงเปนผลในรป

ความรอน แรงกลและผลทางไฟฟา ฟาผามกกอใหเกดความเสยหายและเปนอนตรายตอชวต ถาหากไมมการปองกน หรอปองกนไวไมถกตองตามหลกวชาการ การศกษาวจยและบนทกขอมลเกยวกบ ฟาผา ทาใหมนษยรจกหาวธปองกนอนตรายดงกลาวได โดยจะไดกลาวแยกออกเปน ๓ สวน ดงน

๑. การปองกนฟาผาแกระบบสงจายไฟฟากาลง ๒. การปองกนฟาผาตออาคารและสงกอสราง ๓. การปองกนฟาผาตอสงมชวต

๑.การปองกนฟาผาแกระบบสงจายไฟฟากาลง ระบบสงจายพลงงานไฟฟาทงสายสงและสถานจายไฟแบบกลางแจงจะมโอกาสไดรบผลกระทบจากฟาผา ทงโดนฟาผาโดยตรงจากแรงดนเกนทคลนจรมาและแรงดนเกนเพราะความตานทานของรากสายดนกบแรงดนเหนยวนา ถาเปนสายแบบเคเบลฝงใตดนหรอ GIS จะไมมผลโดยตรงจากฟาผา แต จะมในรปแรงดนเกนแบบคลนจร แรงดนเกนลกษณะนอาจปองกนไดดวย กบดกฟาผา (LIGHTNING ARRESTER) ซงเปนอปกรณปองกนแรงดนเกนโดยมความตานทานไมเปนเชงเสนกลาวคอ คาความตานทานจะลดลงเมอกระแสไฟฟาไหลผานมากขน จงทาใหแรงดนเกนนนถกตดทอนลงใหมคาตาลงมาก ๆ แตในยามปกตกบดกฟาผาจะมลกษณะเปนฉนวน อปกรณไฟฟาอน ๆ ในระบบสงจายไฟฟากาลงกใชวธปองกนแรงดนเกนจากฟาผาดวยกบดกฟาผาเชนกน สวนการปองกนฟาผาโดยตรงบนสายสงไฟฟา แรงสงและอปกรณในสถานจายไฟนน อาจปองกนไดโดยใชสายดนขงอากาศ (OVERHEAD GROUND WIRE) ขงไวสงกวาสายสงกาลง ทาหนาทเปนเกราะปองกนมใหฟาผาโดยตรงลงบนสายสงกาลง

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕๒

A ลดเดอร S

Ο สายดน Ο B S สายสง สายสง C D

จากรป ยาน AB เปนยานทลดเดอรวงเขาหาสายดน ดงนนฟาจะผาลงสายดน

ยาน BC เปนยานทลดเดอรวงเขาหาสายสง ดงนนฟาจะผาลงสายสงได ยาน CD เปนยานทลดเดอรวงเขาหาพนดน ดงนนฟาจะผาลงดนได S หมายถง ระยะฟาผา หมายถง สายสง Ο หมายถง สายดน

๒. การปองกนฟาผาตออาคารและสงกอสราง สงกอสรางในทโลงแจงหรอสงเดนกวาทอน ๆ ในบรเวณใกลเคยงมกจะเปนเปาอยางดหรอเสยงตอการถกฟาผา จงควรทจะมระบบปองกน อยางไรกดหลกเกณฑในการตดสนใจสรางระบบปองกน สงหนงทจะตองพจารณาคานงถงคอ หลกการประหยด สมมตวาเราทราบคาเสยหายจากการเกดฟาผา คาของระบบปองกนจะตองตากวาคาใชจายในการซอมแซมความเสยหายจากฟาผา เมอเราตดสนใจจะทาระบบปองกนฟาผาสาหรบอาคารหลงหนง หากไดมการรวมมอวางแผนระหวางสถาปนกกบวศวกรออกแบบปองกนฟาผาและเจาของอาคารกอนทจะลงมอสราง จะชวยใหประหยดคาใชจายไดมากทเดยว คาใชจายจะสงมากหากใหวศวกรออกแบบปองกนฟาผาหลงจากทไดสรางอาคารไปแลวหรอไดวางรากฐานไปเรยบรอยแลว การออกแบบลวงหนาและมแผนวาจะใชโครงสรางหรอสวนประกอบของอาคารใหเปนประโยชน คาใชจายจะลดลง ความสวยงามของอาคารไมเสยไปและความมนคงของระบบปองกนกจะสงขนดวย

พนดน

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕๓

การปองกนอนตรายจากฟาผามใหเกดความเสยหายแกสงกอสรางหรออาคาร วธทดและปลอดภยทสดเทาทมนษยรจกในปจจบนนกคอ วธของฟาราเดย

สวนประกอบของระบบปองกนฟาผาแบบฟาราเดย ระบบปองกนฟาผาแบบฟาราเดยประกอบดวยสวนสาคญ ๓ สวน คอ ๑. สายอากาศลอฟา (AIR TERMINAL) ๒. สายนาลงดน (DOWN CONDUCTER) ๓. รากสายดน (EARTH ELECTRODE)

๑. สายอากาศลอฟา (AIR TERMINAL ) อาจเปนเสาโลหะ หรอสายตวนายดไวบนยอดสงสดของสงกอสรางหรออาคารหรอสงทตองการปองกน สายอากาศลอฟานมกจะนยมทาปลายยอดใหแหลม เพอใหเกดความเขมสนามไฟฟา ณ จดนนมคาสงกวาทอนในบรเวณใกลเคยง ซงจะสงผลใหฟาผาลงทสายอากาศลอฟาถาหากเกดฟาผาขนในยานนน ตาแหนงทตดเสาหรอสายอากาศลอฟาขนอยกบลกษณะสงกอสรางสวนบนสด เชน หลงคาทรงแหลม หรอหลงคาแบนราบ มปลองไฟหรอมโครงสรางอน ๆ ดงแสดงในรป

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕๔ สายอากาศลอฟา สายอากาศลอฟา สายนาลงดน อาคารหลงคาทรงแหลม อาคารหลงคาทรงราบ รากสายดน รากสายดน

๒. สายนาลงดน ( DOWN CONDUCTER ) เปนสายตวนาไฟฟาซงตอกบสายอากาศลอฟา เมอฟาผาลงบนสายอากาศลอฟาแลว กระแสจะไหลลงสพนดนผานสายนาลงดน แลวกระจายลงไปในดนอยางรวดเรวผานทางรากสายดน สายนาลงดนซงตออยระหวางสายอากาศลอฟากบรากสายดน จะตองมคาอมพแดนซตาและมคาความเหนยวนานอย ดงนนในบางกรณอาจจาเปนตองใชสายนาลงดนหลายๆเสนขนานกน โดยขนอยกบขนาดความกวางยาวของตวอาคาร ถาตวอาคารยงกวางยาวมากกตองใชสายตวนาลงดนมากขน และจะตองตอเชอมโยงถงกนในชวงกลางของความสงดวย ถาตวอาคารนนสงมาก ๆ เพอกนมใหเกดการสปารคดานขาง

พนดน

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕๕

อนเนองจากแรงดนเหนยวนา ความยาวโดยประมาณของสายตวนาลงดนจะตองมการเชอมโยงตอถงกน โดยมความสมพนธดงน L ≤ 20 D L คอความยาวของสายนาลงดนหนวยเปนเมตร D คอระยะชองวางในอากาศระหวางสายนาลงดน กบสวนทเปนโลหะอนทตอลงดนหนวยเปนเมตร โดยทวไปจะเชอมโยงสวนทเปนโลหะ เชน ถงโลหะ ฝาผนงเหลก บนไดเหลก สายพานโลหะ สายเคเบล ทอแกส ทอนาประปา เขากบสายนาลงดนหรอระบบปองกนฟาผา

๓. รากสายดน ( EARTH ELECTRODE ) เปนโลหะฝงอยในดน เชนแทงเหลกชบสงกะส หรอเหลกหมทองแดง เพอชวยใหความตานทานของระบบสายดนหรอของระบบปองกนฟาผามคาตา กระแสฟาผาจะไดไหลกระจายออกไปไดสะดวกและรวดเรว ในบางกรณตองใชรากสายดนจานวนหลายอน และฝงใหลกลงไปในดนใหมาก ทงนขนอยกบความตานทานจาเพาะของดน ขนาดของสงกอสรางทตองการตดตงระบบปองกนฟาผา โดยคานงถงหลกสองประการคอ ความตานทานของระบบสายดนจะตองไมทาใหเกดการสปารคดานขางในอาคารอนเนองจากแรงดนตกครอมความตานทานดงกลาว และจะตองไมทาใหเกดความตางศกยระหวางชวงกาวบนพนดนรอบๆอาคาร เกนกวาทกาหนด เพราะจะทาใหเกดอนตรายแกสงมชวตทเดนอยในบรเวณนนเมอเกดฟาผา เพอมใหเกดการสปารคดานขางภายในอาคารอนเนองมาจากแรงดนตกครอมความตานทานของรากสายดน คาความตานทานดงกลาวจะตองมคาความสมพนธดงน RE ≤ 5 D RE คอความตานทานของรากสายดน

D คอระยะชองวางในอากาศระหวางสายนาลงดนกบสวนทเปนโลหะอนทตอลงดนหนวยเปนเมตร

๓. การปองกนฟาผาตอสงมชวต อนตรายจากฟาผาทเกดตอสงมชวต เกดขนได ๒ แบบคอ ๑. เกดจากถกลาฟาผาโดยตรง เมอคนหรอสงมชวตอนใดอยในทโลงแจงและเปนจดเดนหรอเกดจากการสปารคดานขางโดยทฟาผาลงตนไมหรอสงอนทมความตานทานสง ทาใหคนและสงมชวต ทอยในระยะใกลพอทจะทาใหเกดการสปารคขามได เชนคนเราอยใกลโคนตนไมทถกฟาผา ๒. เกดจากกระแสฟาผาไหลกระจายลงไปในดนทมความตานทานสง ทาใหเกดแรงดนไฟฟาทมคาสงพอทจะทาใหเกดอนตรายแกคนหรอสงมชวตทอยในบรเวณใกลเคยงได

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕๖ การปองกนอนตรายจากฟาผาโดยตรงกคอ

๑. อยาไปอยในทโลงแจงในขณะทมฝนฟาคะนอง ๒. การพายเรอ วายนาในทะเลหรอในแมนา ขณะทมฝนฟาคะนองควรหลกเลยง

เพราะคนทอยในเรอ หรอศรษะคนในขณะวายนา จะเปนจดเดนลอใหเกดฟาผาไดงาย

๓. การหลบฝนใตตนไมสงเดนทอาจจะถกฟาผาได ควรอยใหหางจากโคนตนไมพอสมควรประมาณ ๒ - ๓ เมตร เพอปองกนการสปารคดานขาง โดยทาตวเราใหราบ ตดดนใหมากทสด นอนใหลาตวตงฉากกบแนวรศมของตนไม นนกคอการนอนไปตามแนวเสนทมศกยไฟฟาเทา

๔. การหลบหรอกาบงในยามทมฝนฟาคะนอง ควรหลบในททมระบบปองกนฟาผา เชน อาคารทมสายลอฟา หรอโครงสรางโลหะทมลกษณะเปนลกกรงฟาราเดย หรอทมตวถงโลหะหอหม เชนรถยนต

เอกสารอางอง ๑. Naidu, M. & Kamaraju,V, Hjgh Voltage Engineering , Tata Mc Graw Hill ๒. Khalifa, M., Hjgh Voltage Engineering , Mareel Dekker , New York ๓. ดร. สารวย สงขสะอาด , วศวกรรมไฟฟาแรงสง

The Polymer Electrolyte

Membrane Fuel Cell น.อ.สบสข ลละบตร

รองผอานวยการกองวชาฟสกสและเคม

เมอประมาณ ๑๐ ปทผานมา กาลงของเครองยนตโดยใชเซลเชอเพลงดเหมอนจะเปนนยายทางวทยาศาสตรเสยมากกวาจะเปนความจรง แตในปจจบนการพฒนาเทคโนโลยของเซลเชอเพลงสาหรบการขนสงมความเปนไปไดมาก โดยใช The Polymer Electrolyte Membrane Fuel Cell แบบของ เซลเชอเพลงนมการแลกเปลยนโปรตอนทเมมเบรน (Membrane) ของเซลเชอเพลงอยางงายนเรยกวา “PEM” (The Polymer Electrolyte Membrane) สาหรบเซลเชอเพลงมอยหลายชนดขนอยกบอเลกโตรไลส ทใช ดงจะไดกลาวตอไปน

The Polymer Electrolyte Membrane โดยปกตสารอเลกโตรไลสคอ สารซงแตกตวใหประจบวกและประจลบในนาทาใหสารละลาย เกดการนาไฟฟา สารละลายอเลกโตรไลสในโพลเมอรอเลกโตรไลสเมมเบรนของเซลเชอเพลงเปนแบบ พลาสตค สารอเลกโตรไลสมอยมากมายขนอยกบผผลตแตทใชแพรหลายมากทสดคอ Nafion ซง ผลตโดยบรษท DuPont คลายคลงกบพลาสตคหอของใชสาหรบซลอาหาร วสดเมมเบรนมเนอสาร มากกวาพลาสตคทใชหอของธรรมดามความหนาจาก ๕๐ ถง ๑๗๕ ไมครอน (ขนาดกระดาษ A4 สาหรบเขยนโดยทวไป จะมความหนาเพยง ๒๕ ไมครอน) ดงนนความหนาของโพลเมอรอเลคโตรไลส ดคลายกบละอองความชนเลก ๆ บนพลาสตค PEM (บางครงไมไดอยในสารละลายทใชนาเปนตวทาละลาย) ซงพรอมทจะดดซบอออนลบโดยยดจบไวภายในโครงสรางของ PEM มเพยงอออนบวกทบรรจอยภายในเมมเบรนจะเคลอนยายผานเมมเบรนออกมาเปนอสระ PEM ในเซลเชอเพลง ประจบวกคอ ไฮโดรเจนอออน หรอโปรตอนซงมการแลกเปลยนประจกนทเมมเบรน โดยโปรตอนจะเคลอนทจากขวแอโนด (Anode) ผานเมมเบรนไปยงขวแคโทด (Cathode) ซงเปนหลกการทางานของเซลเชอเพลงหากปราศจาก การเคลอนทของอออนภายในเซลเชอเพลง กจะไมเกดการไหลของกระแสไฟฟา เพราะวาโครงสราง ของ PEM ซงทาดวย Teflon เปนวสดทแขงและคงตว แมวาจะมความบางแตมประสทธภาพในการแยกกาซไฮโดรเจนออกจากอากาศ PEM ไมไดเหนยวนาอเลกตรอนและโครงสรางของ PEM โดยธรรมชาตแลวจะเปนฉนวนไฟฟา ซงเปนลกษณะสาคญของการทางานของเซลเชอเพลงอเลกตรอนไมสามารถ วงผานเมมเบรนแตจะวงผานลวดภายนอกไปยงอกดานหนงของเซลทาใหครบวงจรเกดกาลงงานไฟฟา สามารถหมนมอเตอรไฟฟาหรอทาใหรถยนตวงได

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕๘

ขวไฟฟา (The Electrode) ปฏกรยาไฟฟาเคมประกอบดวย ปฏกรยาครงเซลออกซเดชน เกดขนทขวแอโนด (Anode) และปฏกรยาครงเซลรดกชนเกดขนทขวแคโทด (Cathode) ขวแอโนด (Anode) และขวแคโทด (Cathode) ถกแยกจากกนโดยเมมเบรนซงอยในสารละลายอเลกโตรไลส ในปฏกรยาครงเซลออกซเดชน จะเกดไฮโดรเจนอออนเคลอนทผานเมมเบรนไปยงขวแคโทด (Cathode) และอเลกตรอนจะเคลอนทจากขวแอโนด (Anode) ไปยงขวแคโทด (Cathode) ในวงจร ภายนอก (External Circuit) ในปฏกรยาครงเซลรดกชนออกซเจนจากอากาศไหลผานจากขวแคโทด (Cathode) และรวมตวกบไฮโดรเจนอออนและอเลกตรอน เกดเปนนาและความรอนปฏกรยาครงเซลทงสองน ปกตจะเกดขนอยางชา ๆ ทอณหภมตา ประมาณ 800C ของเซลเชอเพลง PEM ดงนนจง ใช คะตะไลส (Catalyst) ชวยเรงปฏกรยาทงสองใหเกดเรวขน คะตะไลส (Catalyst) จะมประสทธภาพด เมอใชขว Platinum ซงมราคาแพง ผลตภณฑของปฏกรยาทเกดขนจะไดกระแสไฟฟา นา และความรอน ฉะนนการหลอเยน (Cooling) จงจาเปนตองนามาใชควบคมอณหภมใหอยประมาณ 800C ณ อณหภมนผลตภณฑนาทเกดขนทขวแคโทด (Cathode) จะเปนทงนาและไอนา ซงจะถกกาจดออกจากเซลโดยการผานอากาศ Electrochemistry of Fuel Cells Oxidation half-reaction 2H2 4H+ + 4e- Reduction half-reaction O2 + 4H+ + 4e- 2H2O Cell reaction 2H2 + O2 2H2O

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๕๙

ขบวนการทางไฟฟาเคมทเกดขนแตละขวจะซบซอนทเดยวทขวแอโนด (Anode) กาซไฮโดรเจน (H2) จะแพรกระจายไปตามทางจนถงขว platinum (Pt) พลาตนมคะตะไลสจะแยกโมเลกลของ H2 ออกเปนสองไฮโดรเจนอะตอม (H) จะปลอยอเลกตรอน เกดเปนไฮโดรเจนอออน (H+) ซงจะเคลอนท ผานเมมเบรนไปยงขวแคโทด (cathode) ขณะทอเลกตรอนจะเคลอนทผานจากขวแอโนด (Anode) ตามวงจรภายนอกไปยงขวแคโทด (cathode) ปฏกรยาของออกซเจน (O2) หนงโมเลกลทขวแคโทด (Cathode) จะเกดสอเลกตรอนในขบวนการ รดกชน (ดงสมการขางตน) ซงจะเกดขนอยางตอเนองเปนขนตอน ทขวพลาตนม (Pt) จะทาให กาซออกซเจนเกดปฏกรยารดกชนไดรวดเรวขน ทอณหภมตาประมาณ 800C เหมาะสาหรบการทางานของเซลเชอเพลง PEM ยงถกจากดดวยขนตอนแรกโดยอตราการเกดอยางชา ๆ ของครงปฏกรยารดกชนของ O2 ซงชามากกวารอยเทาของปฏกรยาครงเซลออกซเดชนของ H2

Why a Fuel Cell Goes “Platinum” ครงปฏกรยาทเกดขนแตละขว สามารถเกดปฏกรยาไดรวดเรวทผวของ Pt catalyst เทานน พลาตนมมคณสมบตเฉพาะตวทจะเกดการสรางพนธะ H และ O ในขน Intermediate ไดตามตองการทขวของปฏกรยาจะสามารถผานขน Intermediate ไปสผลตภณฑสดทาย (The final product) ไดอยาง มประสทธภาพ จากตวอยางขบวนการทขวแอโนดเมอโมเลกล H2 แตกตว Pt จะสรางพนธะกบ H อะตอม และจะปลดปลอย H อะตอมออกมาเปน H+ + e- ดงสมการ H2 + 2Pt 2Pt-H 2Pt-H 2Pt + 2H+ + 2e- ความตองการทจะสรางพนธะ (Bonding) กบ H อะตอม จะตองไมออนเกนไปและไมแขงแรง จนเกนไป ซงคณลกษณะเฉพาะทดของคะตะไลส แตความเปนจรงแลวคะตะไลสทดทสดสาหรบเซล เชอเพลง PEM จะมราคาแพง หนทางเลอกทดทสดคอพยายามทาโครงสรางของคะตะไลสใหมชน (Layer) ใหมากทสดเพอเพมพนทในการสรางพนธะ ขวอเลกโทรดอน ๆ ประกอบดวยแทงคารบอน (C) พรน ซงสามารถสรางพนธะไดนอยกวาขว Pt การทขวอเลกโทรดมรพรนเพอทจะใหกาซแพรกระจาย ผานไปยงขวซงทาหนาทเปนคะตะไลสดวย ทงขว Pt และ C จะเหนยวนาอเลกตรอนไดด ดงนน อเลกตรอนจะเคลอนทผานขวไดอยางอสระ อนภาคของ Pt มขนาดเลก เสนผาศนยกลางประมาณ ๒ นาโนเมตร (nm) (1 nm = 10-9 m) ซงมผลทาให Pt มพนทผวเปนจานวนมากเพอทจะสมผสกบโมเลกลของกาซ ซงเปนคณลกษณะเฉพาะทดของคะตะไลส และเปนสงสาคญทจะทาใหอเลกตรอนเคลอนทไปได ดงเชนกระแสในเซลเชอเพลง เปนตน

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๖๐

Water and Fuel Cell Performance การกาจดนาเปนกญแจสาคญทมผลตอระบบเซลเชอเพลง PEM แมวานาคอผลพลอยไดของปฏกรยาเซลเชอเพลงและถกกาจดออกจากเซลระหวางการทางาน ซงเปนสงทนาสนใจวาทงเชอเพลงและอากาศทเขามาภายในเซลเชอเพลง จาเปนจะตองมความชน สภาวะเชนนนาจะทาให PEM เกดเปนไฮเดรท ความเชอของกาซจาเปนจะตองควบคมอยางระมดระวง ละอองนาทเลกเกนไปจะ ปองกนเมมเบรนจากการเหนยวนา ไฮโดรเจนอออน (H+) ทาใหกระแสภายในเซลลดตาลง ถาอากาศผานขวแคโทด (Cathode) ชาเกนไป อากาศไมสามารถพานาทงหมดทขวแคโทด(Cathode) ออกจากเซลเชอเพลงไดจะเกด “Floods” เซลอาจจะเกดอนตรายเพราะ O2 ไมเพยงพอทจะสามารถผานทะลนาไปถงขวแคโทด(cathode) ทคะตะไลสได

The membrane/Electrode Assembly การประกอบขว Electrode กบ Membrane เขาดวยกนมโครงสรางมากมายหลายแบบ ขบวนการผลตหนงในจานวนนนกคอ Los Alamos National Laboratory เปนสถาบนวจยเซลเชอเพลง ทมประสทธภาพมาก สารคะตะไลสไดถกเตรยมขนโดยในขนตอนแรกใชของเหลวทเรยกวา “Ink” เปนการผสมเขาดวยกนตามสดสวนทเหมาะสมของคะตะไลส (ผงพลาตนมกระจายอยบนคารบอน) ซง สารละลายของสารเมมเบรนจะละลายอยในแอลกอฮอล ของเหลว “Ink” ถกเตรยมขนมาใหมอกครง และไดนามาประยกตเปนพนผวของเมมเบรน ซงเปนของแขงตามสดสวนทแตกตางกนไปตามกรรมวธ วธงาย ๆ กคอ การทาคะตะไลส “Ink” โดยตรงแลวปลอยใหแหงบนผวของเมมเบรน ชนคะตะไลสเปยก และเมมเบรนนาไปใหความรอนจนกระทงชนของคะตะไลสแหง ชนเมมเบรนจะถกกลบอกดานหนงและทาเชนเดยวกบครงแรก จะทาใหมชนคะตะไลสบนเมมเบรนทงสองดาน ขวเมมเบรนจะถกรดนาออก

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๖๑

(Rehydrated) โดยการจมลงในสารละลายกรดทเดอดเบา ๆ เพอทาใหมนใจวาเมมเบรนสามารถทาใหเกดไฮโดรเจนอออน ทตองการสาหรบเซลเชอเพลงในการทางาน ขนตอนสดทายผานการลางดวย นากลน ขวเมมเบรน/อเลกโทรดน สามารถทจะใสเขาไปในโครงสรางเซลเชอเพลงตอไป

The backing Layers ชนผนงกนของเซลเชอเพลง (Backing Layers) ถกออกแบบมาเพอใหเกดกระแสมากทสดซงไดรบจากเมมเบรน/อเลกโทรด ดานหนงจะตอกบขวแอโนด (Anode) อกขวหนงจะตอกบขวแคโทด (Cathode) ซงโดยปกตจะทาดวยกระดาษคารบอนทมรพรนหรอผาคารบอนซงมความหนา ๑๐๐ ถง ๓๐๐ ไมครอน (ประมาณ ๔ - ๑๒ แผนกระดาษ) ชนผนงกนททาดวยวสดคารบอนสามารถนาอเลกตรอนออกจากขวแอโนด (Anode) ไปยงขวแคโทด (Cathode) รพรนของสารทใชทาผนงกนเซล เชอเพลงจะตองมประสทธภาพในการแพรกระจายของกาซ (Reactant Gas) กบตวเรง (Catalyst) บนเมมเบรน/อเลกโทรด ในการแพรกระจายหมายถงการไหลของโมเลกลกาซจากสวนทมความเขมขนสง (ดานนอกผนงแผนกน) ซงกาซจะไหลไปตามทางทไดออกแบบไว สวนทมความเขมขนตา ดานในของผนงแผนกนตดกบชนคะตะไลสซงกาซจะถกหลอมรวมกนโดยปฏกรยา โครงสรางของชนผนงกนจะ ทาใหกาซแยกตวออกขณะทแพรกระจาย ดงนนเมอกาซไหลทะลผานผนงกนกาซจะถกสมผสตดกบผวของคะตะไลสเมมเบรนทงหมด ชนผนงกนยงชวยกาจดนาระหวางการทางานของเซลเชอเพลง ซงนาในปรมาณทนอยมาก ๆ หรอมากเกนไปจะทาใหเซลหยดทางาน การแกไขโดยเลอกใชวสดททาผนงกนเพอควบคมปรมาณไอนาใหมความชนทเหมาะสมทไหลไปยงเมมเบรน/อเลกโทรด

วสดททาผนงกนยงชวยใหนาทเกดขนทขวแคโทด (Cathode) ออกจากเซลโดยไมทาใหเกดการ “Floods” ชนผนงกนจะเปยกชนอยเสมอซงทาดวย Teflon จะไมเกดการ “Clogged” ของนา และจะ ปองกนการแพรของกาซอยางรวดเรวซงจาเปนสาหรบการเกดปฏกรยาทเหมาะสมทขวอเลกโทรด

ปท ๒ ฉบบท ๔ ตลาคม - ธนวาคม ๒๕๔๕

๖๒

อตราการเกดความรอนของเซลเชอเพลง (Rate of heat Generation in an Operating Fuel Cell) พนท ๑๐๐ cm2 ของเซล ทความดน ๑ บรรยากาศ 800C , 0.7 Volt และ 0.6 A/cm2 (total current of 60 A) ขบวนการเกดความรอนของเซลสามารถคานวณไดจากสมการดงน Power due to heat = Total power generated – Electrical power Pheat = Ptotal - Pelectrical = (Videal x Icell ) - (Vcelll x Icell )

= (Videal - Icell ) x Icell = (1.16 V – 0.7 V) x 60 A = 0.46 V x 60 coulombs / sec x 60 seconds/min. = 1650 J/min เซลเชอเพลงนสามารถผลตความรอนประมาณ 1.7 KJ ทก ๆ นาทของการทางาน ขณะท

การผลตไฟฟาไดประมาณ 2.5 KJ ตอนาท เอกสารอางอง

๑. http://www.cedelftnl ๒. http://www.eduction.lanl.gov/resources/fuelcells ๓. http://www.ott.doe.gov ๔. http://www.ukace.org/