บทที่ 3 บุคลิกภาพelearning.psru.ac.th/courses/195...GEPS 123 พฤต กรรมมน ษย ก บการพ ฒนาตน บทท 3 บ คล

GEPS 123 พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน

บทท 3 บคลกภาพ

ความหมายของบคลกภาพ (Definition of Personality) ค าวาบคลกภาพค าวา “Persona” ซงเปนภาษากรกหมายถงหนากาก บคลกภาพจงเปนรปแบบเฉพาะตวทางดนจตวทยา และกระบวนการท างานของรางกายทควบคมพฤตกรรมและความคด ท าใหบคคลมลกษณะแตกตางจากคนอน (Mcconnell & Philipchalk,1992) สวน Kagen & Segel (1992) อธบายวารปแบบทงหมดของบคลกภาพนบตงแตวธการคดความรสก รวมทงพฤตกรรมทมปฏสมพนธกบสงแวดลอม ท าใหคนเรามความแตกตางกน โดยมค าส าคญ (Key Words) ดงน 1.) บคลกภาพ (Characteristic) คอ คณลกษณะหรอนสยทแสดงออก ไมวาจะเปนวธการคด ความรสก พฤตกรรมทมความสม าเสมอและตอเนองเปนประจ า ดงนนพฤตกรรมทมความสม าเสมอและตอเนองเปนประจ า ดงนนพฤตกรรมทปรากฏใหเหนจงไมใชบคลกภาพเสมอไป เชน การทชายคนหนงแสดงอารมณรายใหปรากฏในรอบ 10 ป หากแตถาพฤตกรรมดงกลาวปรากฏเปนครงคราว เราอาจกลาวไดวาการมอารมณรายดงกลาวเปนสวนหนงของบคลกภาพ 2.) ลกษณะเฉพาะ (Distinctive) บคคลยอมมลกษณะเฉพาะตวทแสดงถงความแตกตางจากบคคลอน ไมวาบคคลจะถหลอหลอมจากสงคมใดกตาม ใหมลกษณะการคด การกระท า วถชวตทคลายคลงกนหากแตในความเหมอนนนยอมมลกษณะพเศษของบคคลทแสดงออก 3.) ความเกยวของ (Relating) เปนลกษณะความเกยวเนองสมพนธกบผอนในสงคม และแสดงผลใหปรากฏไมวาทางลบหรอลบ เชนความเปนเพอน ท าใหบคคลมพฤตกรรมเกยวของกบบคคลอน อนไดแกการชวยเหลอซงกนและกน สวนคณลกษณะทางลบ เชน ความกลวในการมปฏสมพนธกบผอน อาจท าใหเกดความกงวล ความลมเหลว และความเหงา เปนตน 4.) รปแบบ (Pattern) เปนลกษณะการแสดงออก อาจะเปนเพยงสวนหนงของบคลกภาพหรอภาพรวมทแสดงความเปนตวตนทแตกตางจากบคคลอน นอกจากน Michel (1986 อางถงใน Ettinger & Other, 1994) และ Santrock (1997) ยงใหความหมายทสอดคลองกนวา บคลกภาพเปนรปแบบของพฤตกรรมทรวมทงการคดและอารมณในการปรบตวตอสงคม มความคงตวชดเจน จากทกลาวมาจะเหนไดวา บคลกภาพคอ การสะทอนความเปนปจเจกบคคลนนเอง แนวคดและทฤษฎทางดานบคลกภาพ (Personality Perspectives) นกจตวทยาตางกมความเชอเกยวกบปจจยตางๆ ทเปนตวก าหนดบคลกภาพจงสรางทฤษฎทสอดคลองกบแนวคดนน เพออธบายหลกการดงกลาว ไดแก

1. มมมองทางดานจตวเคราะห (Psychoanalytic Perpective) กลมทฤษฎนมความเชอวาจตใตส านก (Unconscious) เปนสวนส าคญของบคลกภาพซงขนอยกบอารมณหรอความรสกมากกวาการตระหนกร (Awareness) พฤตกรรมจงเปนเพยงการแสดงออกทผวเผน การ


เขาใจบคคลอยางแทจรงจงตองมองลกถงจตใจ (Mind) นอกจากนยงเชอวาประสบการณในชวงตนของวยทมปฏสมพนธของพอแม จะพฒนาเปนบคลกภาพในเวลาตอมา มมมองดานนมแนวทางคดของ Freud เปนพนฐาน ท าใหมการพฒนาเปนทฤษฎตางๆ เพมเตม

2. ทฤษฎของ Freud (Freud’s Theory) Sigmund Freud (ค.ศ. 1856 - 1939) เปนจตแพทยชาวเวยนนา ไดน าประสบการณจากการรกษาคนไขมาเปนแนวคดในการสรางทฤษฏจตวเคราะห โดยกลาว ถงโครงสรางทางบคลกภาพและขนของพฒนาการทางบคลกภาพ ดงน 1.) โครงสรางทางบคลกภาพ (The Structure of Personality) ประกอบดวย 3 สวน ไดแก 1.1) ld เปนสงทตดตวมนษยมาตงแตเกด หรอทเราเรยกวา สญชาตญาณ (instincts) ซงแบงเปน 2 ประเภท คอ สญชาตญาณแหงชวต (Life lnstinct) และสญชาตญาณแหงความตาย (Dead lnstinct) ทง 2 ประเภทมพลงแหงการท างานเพอตอบสนองความสขของตน เรยกวา “Libodo” โดยท าตามหลกความพอใจ (Pleasure Principle) คอ เสาะแสวงหาความสขและหลกเลยงความเจบปวด กลาวคอสญชาตญาณประเภทแรก มพลงผลกดนใหบคคลกระท า เพอตอบสนองความสข โดยเฉพาะความตองการทางดานรางกาย ซง Freud เรยกวา กามารมณ (Sex) สวนสญชาตญาณประเภทหลงมพลงดนใหบคคลท าลายสงตางๆ รวมทงตนเอง เพอหลกเลยงความเจบปวด Freud เรยกวา ความกาวราว (Aggression) โครงสรางของ ld ทงหมดจะอยในสวนของจตใตส านกดงแสดงในแผนภมท 12-2 และตารางท 21-1 1.2 ) Ego เมอทารกเรมโตขนจะเรมเรยนรวาทกสงทตนตองการอาจไมไดรบการสนองตอบโดยทนท หรอบางสงบางอยางตองมเปลยนแปลงใหเหมาะสมกบสภาพ เชน เปลยนจากการใชผาออมเปนการเขาหองน า ไมองไหเมออยากไดของเลน หรอแยงของเพอน เปนตน สงเหลานคอรปแบบการท างานของ Ego ซงจะตอบสนองความตองการของ id บนพนฐานความเปนจรง (Reality Principle) ดงนนจงตองอาศยความสามารถในการรบร การคด การเรยนร และความจ า เปนองคประกอบทนกจตวทยาในปจจบนเรยกวา “Congnitive Processes” จะเหนไดวาสดสวนของโครงสรางทเปน Ego จะอยในสวนของจตส านก (Conscious) เปนสวนใหญ ดงแสดงในแผนภมท 12-2 และตารางท 12-1 1.3) Superego ในชวงแรกของชวต โครงสรางบคลกภาพเปนเพยงการตอบสนองความตองการตามความเปนจรง โดยไมค านงถงความถกตอง เนองจาก Superego ยงไมไดรบการพฒนาจนกวาเดกจะเรมรบรความสกผดชอบชวด ซงไดมาจากการอบรมสงสอนจากพอแม สงคม ศาสนา และยอมรบสงเหลานเขามาเปนสวนหนงของบคลกภาพ Superego ประกอบดวย 2 สวนยอยคอความส านก (Conscious) เปนขอหามทางศลธรรม (Moral) หรอสงทไมควรปฏบตมกจะเปนสวนหนงทมการเรยนรจากการลงโทษ ทงจากพอแมและความรสกผดทเกดขนในตนเอง อกสวนหนง คอตนในความคดทด (Ego – Ideal) หรอสงทควรกระท า ซงมกจะไดรบการยอมรบจากสงคมหรอแรงเสรมวาเปนสงทถกตอง ควรคาแกการอยากเปนอยากท า Freud เชอวาความรสกบางอยาง เชน ความละอายและความทะนงในศกดศรเปนสงส าคญในการสราง Superego เขาใหความสนใจเปนพเศษในบทบาทของความรสกผด (Guilt) หรอความละอายใจทจะมผล


ตอการยบยงแรงกระตนของ ID หรอการกอใหเกดบคลกภาพเบยงเบน (Personality Disorders) ไดหลายรปแบบ จากทกลาวมาจะเหนไดวา Superego ท าหนาทปองกนการกระท าอนเปนผลจากการกระตนของ ID อยางไรกตามยงมลกษณะบางประมาณรวมกน เชน Superego และ ID ตางกไมมเหตผล (Non – Rational) แต Superego ท าหนาทควบคมเชนเดยวกบ Ego และสงเหลานเองทมผลตอการแสดงออกทางดานบคลกภาพ เชน คนทม Superego สงมาจนขจดหรอควบคม ID ไดเกอบทงหมดมกจะเปนคนทเขมงวดเครงครดตอกรอบความดงาม จนดเหมอนวาไมมชวตจตใจ สวนคนท Superego มนอยมกจะควบคมตนเองไมได กลายเปนคนเหนแกตว (Self – Centered) หลงระเรง (Self – Indulgent) รวมทงมบคลกภาพแบบตอตานสงคม (Antisocial Personality) เปนตน (Ettingen & Others, 1994; Santrok, 1997) จะเหนวา Freud ไดรวมโครงสรางของจตและระดบความส านกเขาดวยกน เพอใหองเหนความสมพนวา Ego สวนใหญจะอยในสดสวนของจตส านก (Conscious) กบจตกอนส านก (Preconscious) และมบางสวนทอยจตใตส านก (Unconscius) Superego มสดสวนอยในจตกอนส านก จตส านก และจตใตส านก ตามล าดบ สวน id จะอยในจตใตส านกทงหมด องคประกอบทง 3 ของจต คอ Id,Ego และ Superego จะท างานในลกษณะเคลอนไหวหรอเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ซง Freud เรยกปฏสมพนธนวา “Dynamic Interations” กลาวคอ Ego จะท าหนาทเปนผตดสนเมอมความขดแยงเกดขนระหวางแรงขบของ id และกฏเกณฑทางศลธรรมของ Superego โดยอาศยหลกความเปนจรง เพอแสดงเปนพฤตกรรมในเวลาตอมา และในบางครงมการใชกลไกปองกนตวเอง จงกลาวไดวากาท างานขององคประกอบทง 3 เปนตวก าหนดบคลกภาพของบคคล (Monte, 1991 อางถงใน McConnnell & Phillpchalk, 1992 ; Matin, 1995) 2) ระดบความส านกตามแนวคดของ Freud (Freud’s Levels of Consciousness)

Freud แบงจตส านกเปน 3 ระดบ ไดแก จตใตส านก จตกอนส านก และจตส านกโดยเปรยบเทยบกบกอนน าแขงทลอยอยในน าจะเพยง 1 สวนทโผลพนน าขนมา อนเปนสวนแรกตามทกลาว สวนท 2 เปนสวนทคาบเกยวระหวางน ากบสวนบน และสวนลาง คอ สวนทอยใตน าซงมมากถง 9 สวน ดงแสดงในภาพท 1


ภาพท 1 แสดงระดบความส านกตามแนวคดของ Freud (Baron, 1985 : 374)

1. ระดบจตส านก (The conscious level) เปนความรสกหรอการตระหนกรทมอยใน

ขณะนน ไมวาจะเกยวของกบตนหรอสงแวดลอมกตาม เชน การคด โจทยปญหาทางคณตศาสตรในขณะนหรอการคาดการณถงสงทจะท าลวงหนาในวนตอไปเปนตน

2. ระดบจตกอนส านก (The Proconscious Level) เปนความรสกนกคดทตองใชความพยายามในการคนหาขอมลทไมสามารถตระหนกรในขณะนน เชน การระลกถงสงทอยในความพยายามในการคนหาขอมลทไมสามารถตระหนกรในขณะนน เชน การระลกถงสงทอยในความทรงจ าหรอความร ตลอดจนประสบการณเดม เปนตน

3. ระดบจตใตส านก (The Unconscious Level) เปนสงทบคคลมกจะเกบซอนความรสก ความปรารถนาทไมตองการใหคนอนร รวมถงสญชาตญาณของมนษยดวย Freud ใหความสนใจในระยะเวลาทยาวนาน อาจสงผลตอการแสดงพฤตกรรมหรอบคลกภาพในลกษณะเบบงเบน หรอไมไดรบกายอมรบจากสงคมได (Matlin, 1995) 3) ล าดบขนตอนของพฒนาการ (Stages of Psychsexual Development) จากการบ าบดคนไขดวยวธจตวเคราะห ท าให Freud เชอวาความผดปกตทางจตเปนผลสบเนองจากวยเดก ดวยเหตดงกลาวเขาจงใชเหตการณส าคญทเกดขนในชวงแรกของชวตอธบายบคลกภาพของผใหญโดยทวไป Freud กลาววา แรงขบทางเพศ (Libido) มผลตออวยวะเฉพาะทตามรางกายในชวงเวลาทแตกตางกน (Erogenous Zones) โดยแบงเปน 5 ขน ซงจะกลาวในล าดบตอไปการตอบสนองความตองการในแตละชวงทไมเหมาะสม ท าใหเกดการหยดชะงกพฤตกรรมหรอการตดขน (Fixation) ซงจะมผลท าใหเกดพฤตกรรมเบยงเบน (Behavioral Disorders) ในรปแบบตาง


3.1 ) ขนปาก (Oral Stage) ความสขของเดกอยทการดด กลน อาหาร หรอการใชกจกรรมทางปากตางๆ เชน อม เคยว กด การตดขนนอาจมผลท าใหบคคลมความตองการหรอเรยกรองมากเกนไป ชอบประชดหรอมความกลา สบบหร ดมเหลา กดเลบ เปนตน 3.2 ) ขนทวารหนก (Anal Stage) ความสขของเดกอยทบรเวณนดงนนการกระตนบรเวณดงกลาว เชน การขบถายจงท าใหเกดความพอใจ พอแมมกจะฝกใหเดกรจกการขบถายตามเวลาและสถานททเหมาะสม การเครงครดตอการฝกอาจท าใหเกดความขดแยง มผลการตดขน ท าใหกลายเปนคนเจาระเบยบ พถพถน รกความสะอาด ยดตดกบเวลา ขาดความยดหยน กาวราว เปนตน 3.3 ) ขนอวยวะเพศ (Phallic Stage) เดกจะมความรสกไวตอการสมผสบรเวณน จงพอใจทจะจบตอง Freud อธบายวาในชวงนเดกชายจะพฒนา Odipus Complex เชนกน ปมดงกลาวคอการทเดกมความรกพอแมของตนทเปนเพศตรงกนขาม กลาวคอ เดกชายรกแมและเดกหญงรกพอ พลงดงกลาวมความรนแรงทจะครอบครองพอหรอแมทตนรกแตผเดยวโดยตองการใหอกฝายถกก าจดไป เดกชายมกจะกลววาพอของตนจะรความตองการดงกลาวและถกลงโทษดวยการตอนหรอตดอวยวะเพศของตน ดงนนจงหาวธการขจดความกลวดวยการเลยนแบบ (Identification) พอซงจะท าใหเดการพฒนา Superego ในเวลาตอมา สวนเดกหญงมความรสกเปนศตรกบแมของตน เพราะเขาใจวาเปนสาเหตทท าใหไมมอวยวะเพศเหมอนผชาย (Penis Envy) Freud กลาววาในขนนเดกจะใชกลไกปองกนตนเอง (Defense Mechanism) ทเรยกวา “การเกบกด” (Repression) เพอปดบงความรสกทแทจรง ซงสงคมไมยอมรบ การตดยดในขนนอาจมผลใหรกและภาคภมใจในตนเองมากเกนไปหรอขาดกลวสงคม 3.4 ) ขนแฝง (latency Stage) เดกจะเกบกดความรสก ความสนใจเกยวกบเพศ และหนมาพฒนาทางดานสงคมและทกษะทางเชาวนปญญาแทน เปนทสงเกตไดวา เดกมกจะเขากลมกบเพอนเพศเดยวกน การทเดกไดท ากจรรมตางๆ จะชวยใหมการผอนปรนทางอารมณทรนแรงจากขนทแลว และน าไปสการพฒนาบคลกภาพทดตอไป 3.5 ) ขนความสขจากตางเพศ (Genital Stage) ในชวงนเดกจะเรมหนกลบมาสนใจเพศตรงกนขาม เพอทจะสรางความสมพนธทางเพศอยางแทจรง Freud เชอวาปมขดแยงกบพอแมทไมไดรบการแกไขจะเกดขนอกในชวงวยรน และหากผานไปดวยดกจะท าใหเดกสามารถพฒนาเปนผใหญทมวฒภาวะในการสรางสมพนธภาพกบเพศตรงกนขามดวยด (Matlin, 1995; Santrok, 1997)

อยางไรกตามแมบคคลจะผานพนพฒนาการในขนตางๆ แลวกตาม มไดหมายความวาเลกแสวงหาหรอไมพงพอใจในสวนตางๆ ตามทกลาวมา ตรงกนขามความรสกดงกลาวยงคงอย หากแตลดความเขมขนลงและอาจแปรเปลยนเปนพฤตกรรมอนทแฝงความรสกนนอย โดยมพลงเหลานเปนแรงจงใจพนฐาน

4) ปมขดแยงทางเพศ : วฒนธรรมและอคตทางเพศ ในบรรดาแนวคดของ Freud ปมขดแยงทางเพศนบวาไดรบความสนใจ และวพากษวจารณถงอทธพล

ทมตอพฒนาการบทบาทเพศเปนอยางมาก


หากจะแกะรอยความคดของ Freud อาจสนนษฐานไดวา ทฤษฎดงกลาวเกดขนในชวงวกตอเรย เมอประมานป ค.ศ. 1800 เรองเพศก าลงอยในความสนใจของคนทวไปในขณะทเพศหญงกลบตองเกบกดในเรองดงกลาว ตามทศนะของ Freud ในขนอวยวะเพศ จะเหนไดวาใหความส าคญเพศชายเหนอกวาเพศหญง โดยกลาวถง Penis Envy ทท าใหผหญงไมสามารถพฒนา Superego ไดดเทาชาย จะเหนไดวาแนวคดดงกลาวมความล าเอยงทางดานเพศ โดยไมค านงถงอทธพลของวฒนธรรมหรอประสบการณทไดรบ อยางไรกตามมขอพสจนทนาสนใจวาทกษะดงกลาวไมอาจเปนจรงไดกบทสงคมในป ค.ศ. 1927 นกมานษยวทยาชาวองกฤษชอ Brownislaw Malinowski ไดท าการศกษาชาวเกาะ Trobriand ซงตองถนฐานอยในแถบตะวนตกของคาบสมทร pacific พบวาชนเผานมวฒนธรรมทแตกตางจากทอนคอ พอไมไดท าหนาทเปนหวหนาครอบครว หากแตเปนลงซงเปนพชายของแมทท าหนาทดแลกฎเกณฑของบานแทน ดงนน Odipus Complex จงเปนไมเปนผลส าหรบชนเผาน

จากการศกษาพบวาเดกชายมกจะกลวลงของตนและมความรสกทางลบในบางครงแตไมพบปมขดแยงระหวางพอกบลกชาย ท าใหเขาลงขอสรปวาความสมพนธระหวางเพศ (Sexual Relations) ส าหรบคนในครอบครวไมจ าเปนตองสรางความขดแยงหรอความกลวใหเกดขนกบเดกเสมอไป (Santrock, 1997)

3. ทฤษฎของ Jung (Jung’s Therory) Carl Jung (ค.ศ. 1875 - 1961) เปนหนงในบรรดาลกศษยระดบแนวหนาของ Freud เชนเดยวกบการเปนเพอนทดคนหนง ความสมพนธดงกลาวยาวนานกวา 7 ป Jung จงไดเรมหนเหแนวคดกลายเปนนกวจารณทไมเหนดวยกบ Freud ทใหความส าคญกบเรองแรงจงใจทางเพศ (Sex Motivation) มากเกนไป ในชวงนป ค.ศ. 1917- 1953 Jung ยงคงใหความสนใจแนวคด Freud ในเรองความฝน (Theory of Dreams) ตอมาไดพฒนาทฤษฎของตนชอ จตวเคราะห (Analytical Psychology) โดยมแนวคดหลายดานทแตกตางจาก Freud อยางไรกตาม Jung ยงใหความส าคญของจตใตส านก (Unconscious) หากแตในทศนะของเขาไดบงออกเปน 2 สวน คอ 1) Persoual Unconscious เปนสวนทเกบสะสมสงทตองการลมหรอเกบกด (Repress) ความรสกอารมณเปรยบเทยบไดเทากบจตใตส านก (Unconscious) ตามความเชอของ Freud 2) Conllective Unconscious เปนสวนทเกบความจ าตางๆ ทมความเปนสากลอนประกอบไปดวย ความจ าจากการสงสมตงแตบรรพบรษ จนตนาการ สญลกษณ ตลอดจนแนวคดทเพมพนผานพฒนาการ Jung ใชค าวา “เปนกลม” (Collective) เพอเนนย าวาเนอหาในสวนนอนเปนจตใตส านก มเหมอนกนโดยทวไปในมวลมนษยโดยชใหเหนอยางเดนชดในเรอง Archetypes ซงประกอบดวยอานภาพหรอความมอทธพล (Powerful) พลงแหงอารมณ (Emotionally Charged) ความคดอนไรขอบเขต (Universal Images) หรอความคดรวบยอด อยางเชน ค าวา “แม” ในความหมายของความเปนแมตามความเปนจรงทรบรโดยทวไป


คอ ดแลลกของตนใหไดรบความสข นอกจากน Jung ยงกลาวถง Shadow ในนยามทใกลเคยงกบ Id ตามแนวคดของ Freud คอ เปนสวนทถกเกบกดไวภายในจตใตส านก รอบสงคม เชน ความกาวราว ความตองการทางเพศ เปนตน

ผลงานส าคญของ Jung อนเปนทรจกกนอยางแพรหลายในปจจบนกคอ การแบงบคลกภาพเปน 2 ประเภท คอ 1) Introversion เปนแบบบคลกภาพของคนทขอาย หลกหนหรอเกบตวจากสงคม (Withdrawn) มโลกสวนตว ชอบคดเงยบๆคนเดยว ไมคอยสนใจบคคลอน 2) Extraversion เปนแบบบคลกภาพทตรงกนขามกบประเภทแรกโดยสนเชงคอ ชอบสงคม สนใจสงรอบตว ท าตวสนกสนานราเรง เปนมตรกบคนทวไปและเปดเผย Jung ใหขอสงเกตวาโดยทวไปบคคลมกมบคลกภาพ 2 แบบอยดวยกน คนทมสขภาพจตดมกจะมลกษณะดงกลาวทสมดล กลาวคอ มปฏสมพนธทดตอสงแวดลอมขณะเดยวกบทสามารถคงความเปนสวนตวของตนไวได (Ettinger & Other, 1994; Matlin,1995) ลกษณะบคลกภาพดงกลาวนอยภายใตการท าหนาทของจต 4 ประการ ไดแก (1) การคด (Thinking) เปนเรองของความคด ความเขาใจ และสตปญญา จากการคดมนษยพยายามทเขาใจธรรมชาตของโลกและตวเอง (2) การรสก (Feeling) เปนการท าหนาทในการใหคณคา (Value) หมายถง การรสกในคณคาของสงตางๆ ทมาเกยวของกบบคคลท าใหเกดความรสกเปนสข หรอเกด ความเจบปวด โกรธ กลว เศราเสยใจ รนเรง และรก เปนตน (3) การรบรทางประสาทสมผส (Sensing) เปนการรบร (Perceptual) หรอ การท าหนาทตามความจรง (Reality Funtion) ท าใหรบรในสงทเปนรปธรรมหรอสงทมตวตนอยในโลก (4) การก าหนดรในใจ (Intuition) เปนการรบรโดยกระบวนการของจตใตส านก เปนการลวงหนาในสงตางๆ ดงน ความจรง ความรสก ความคด และขางรปแบบของความเปนจรงซง การก าหนดรในใจท าใหบคคลมความสามารถทจะรความเปนจรงทเปนจดส าคญๆได ธรรมชาตของการท าหนาท 4 ประการ ของบคลกภาพดงกลาวขางตนน Jung ไดยกตวอยางเพอท าใหเขาใจไดงายขนตอไป “สมมตวาชายคนหนงก าลงยนอยทรม Grand Canyon (หนาผาสงชนในอเมรกา) ของแมน า Colorado ถาการท าหนาทดานความรสกมอ านาจมากกวาความรสกอนๆ เขาจะรสกหวาดเสยว และมความกลวอาจรสกหายใจไมสะดวกแตถาชายคนนถกควบคมโดยการท าหนาทของการรบรทางประสาทสมผส เขาจะมองเหนวา Grand Canyon เปนภาพภาพหนงหรอเปนภาพธรรมชาต และถาการคดมอ านาจในการควบคมเขากจะพยายามเขาใจ Grand Canyon ในเรองของหลกการและทฤษฎทางภมศาสตร และทายทสดถาการก าหนดรในใจเดนกวาการท าหนาทอนๆ เขากจะมองวาหนาทสงนเปนความลกลบของธรรมชาต ” การคดและการรสกไดชอวาเปนการท าหนาทอยางมเหตผล เพราะไดใชเหตผลในการพนจพจารณาสงทเปนนามธรรม และการสรปครอบคลมท าใหมนษยสามารถทจะคนหากฎเกณฑในจกรวาล


การรบรทางประสาทสมผส และการก าหนดรในใจไดรบการพจารณาวาเปนการท าหนาททไมมเหตผล เพราะตงอยบนรากฐานของการรบร (Perception) เปนเรองของรปธรรม สวนการก าหนดรในใจกเปนเรองพเศษทผดธรรมดา หรอเปนเรองของความบงเอญ ถงแมวาบคลกภาพจะมการท าหนาท 4 ประการดงกลาวขางตน แตหนาททง 4 ประการกไมไดพฒนาขนมาอยางเทาเทยมกนโดยทวๆ ไปลกษณะ 1. อยางใน4อยางจะมความแตกตางไปอก 3 ลกษณะและจะแสดงอ านาจในจตส านกมากกวา ลกษณะทเดนนเรยกวา Superior Function (การท าหนาทเดน) และจะมอก 1 ลกษณะจาก 3 ลกษณะ ทเหลอทจะเขามาท าหนาทชวยเหลอ Superior Function คอถา Superior Function ไดถกปองกนไมใหท าหนาทลกษณะทชวยเหลออยจะท าหนาทแทนอตโนมต ลกษณะทชวยเหลอเรยกวา Auxiliary function ลกษณะทท าหนาทนอยทสดของการท าหนาท 4 ประการ เรยกวา Inferior Function (การท าหนาทดอย) มนจะถกเกบกดและอยในจตไรส านก แตมนจะแสดงออกถงตวของมนเอง โดยความฝนและการสรางจนตนาการ นอกจากน Inferior Function กจะม Auxiliary function เขามาสมพนธดวย เชนเดยวกบ Superior Function ทมลกษณะชวยเหลอเขามาท าหนาทแทนดงกลาวไดแลว ถาการท าหนาท 4 ประการของบคลกภาพเปนไปในลกษณะทท าหนาทแตละอยางอยบนเสนรอบวงกลมโดยมระยะหางเทาๆกน จดศนยกลางของวงกลม (Psyche) แสดงถงการเขามารวมกนของหนาททง 4 ประการซงแสดงถงความสมดล ในการเขามารวมกนนจะไมม Superior Function (การท างานทเดน) หรอ Inferior Function (การท าหนาทดอย) และไมมสงทชวยเหลอ (Auxiliary function) เพราะการท าหนาทแตละอยางจะมแรงเทาๆกนในบคลกภาพ การเขารวมมารวมกนเชนนสามารถปรากฏเมอตน (Self) อยในลกษณะเขาใจตนอยางสมบรณ (Fully Actualized) (นวลละออ, 2527)

4. ทฤษฎของ Adler (Adler’s Theory) Alfred Adler (ค.ศ. 1870 - 1937) มความเหนเชนเดยวกบ Jung ทกลาววา Freud ใหความสนใจในเรองราวความเกบกดทางเพศ (Repressed Sexual) และความขดแยงเกยวกบความกาวราว (Aggression Confilicts) จนไมใหความส าคญประเดนอน ในป ค.ศ. 1911 Adler ไดแยกออกมาตงกลม “The Society for Indivdual Psychology” โดยมงเนนในเรองสงแวดลอมทางสงคม (Social Environment) รวมทงไมยอมรบแนวคดเรองแรงขบทางเพศ (Sexual Drivers) ตามทฤษฎของ Freud เขาย าวาบคคลสามารถลขตชวตตน และสามารถสรางความเปนหนงในสงคมดวย การพงพอใจกบการสนองตอบความตองการขนพนฐานโดยผานปญหาของตน (Ansbacher & Ansbacher,1973 อางถงใน McConnell & Philipalk, 1992) นอกจากน Adler ยงกลาวถงองคประกอบทมผลตอบคลกภาพ 3 ประการ ดงน 1) ปมดอย (The Inferiority Complex) Adler ใหขอสงเกตวาเดกทมรางกายออนแอหรอบกพรองมกจะมความรสกดอย แมวาโตขนจะลายเปนผมสขภาพแขงแรงกตาม หากแตในชวงแรกของชวตท าใหเกดการสรางความรสกดอยเกดขน และสง


เหลานเองทกลายเปนแรงจงใจในการน าพาความส าเรจมาสตน ซง Adler เรยกวา การชดเชย (Compensation) ความรสกดอยมไดเกดขนเฉพาะทกลาวมาขางตนเทานน หากแตเปนสงท Adler อางวาฝงอยในจตส านกของบคคลทวไป ทงนความรสกทางลบ (Felt Minus) จะพฒนาสความรสกทางบวก (Felt Plus) ในทสด ดวยการหาวธการเปลยนแปลงไปในทางทเหมาะสมตามทตนรบร Adler ใหขอสรปวามนษยทกคนตองการแสวงหาความเปนเลศ หรอเหนอกวาบคคลทวไป เพอเตมเตมใหตนมความสมบรณ (Perfect Themselves) 2) ล าดบการเกด (Birth Order) Adler เชอวาล าดบการเกดหรอต าแหนงในครอบครวมผลตอบคลกภาพของบคคลดงน

2.1) ลกคนแรก มกจะไดรบความสนใจทงหมดจากพอแมใหมทงหลายจนกระทงมนองตามมา ลกษณะทเหนชดคอ การใฝอ านาจ

2.2) ลกคนทสอง พอแมเรมมประสบการณในการเลยงดจงไมเครยดเทาลกคนแรก นอกจากนนยงมพเปนตวแบบท าใหลกคนรองมกจะท าตาม จนอาจกลายเปนการชอบแขงขน

2.3) ลกคนเลก ไดรบความสนใจมากจากพอแมและพๆ ท าใหมกจะถกเลยงดอยางตามใจ ในขณะเดยวกนกขาดอสระในการด าเนนชวตของตน

2.4) ลกคนเดยว สวนมากมลกษณะคลายลกคนแรกคอ ไดรบความสนใจจากครอบครว ซงอาจจะรสกสญเสยในสวนน เมอเขาเรยนและรบรวาตนอาจมใชศนยกลางอกตอไป

นอกจากน Adler ยงกลาววาการเขาใจถงความใฝฝน รวมทงความทรงจ าในวยเดกจะชวยใหเกดความเขาใจความเปนมาของแบบแผนชวตแตละคนอยางถองแท

3) รปแบบชวต (Style of life) Adler ไดชอวาเปนผมองโลกแงด เขาเชอวามนษยมความตองการทรวมมอกบบคคลอนในการทจะท าใหสงคมใหดขน อยางไรกตามการกระท าดงกลาวตองอาศยการแนะน าจากคนอน เพอใหการแสดงออกเปนไปอยางเหมาะสม เปนทยอมรบในสงคม ทงนดวยการเรยนรผานประสบการณชวตตลอดจนการฝกอบรม (Trainning) เพอน าไปสการพฒนาเปนรปแบบชวตของตนเองทมความเปนเอกลกษณเฉพาะตว ในทศนะของ Adler รปแบบชวต หมายถง ความมนคงในตนเอง (Self-Consistent) และเปาหมายทมทศทางอนเปนแกนหลกของบคลกภาพ (Goal-Oriented Core of Personality) โดยเรมกอรปในชวงวยเดกพฒนาเรอยมาจนสมบรณแบบเมอเขาสวยผใหญ ดงนนจงอาจกลาวไดวาแนวคดของเขาเปนทฤษฎหนงทใหความส าคญของชวงพฒนาการของชวต (Life Span Development) นอกจากนเขายงกลาววาองคประกอบทางสงคม (Social Factors) มบทบาทส าคญในการก าหนดบคลกภาพ ซงในปจจบนเปนทรจกกนในการศกษาทางดานจตวทยาสงคม (Social Psychology) เชนเดยวกบแนวคดบางดาน เชน การควบคมพฤตกรรมดานจตทใฝดอนเปนพนฐานของมนษยสอดคลองกบความเชอของกลมมนษยนยม (Humanistic Psychology) (McConnell & Philipchalk, 1992)


12.2.2 มมมองดานพฤตกรรมนยมและการเรยนรทางสงคม (Behavioral and Social Learning Perpectives) นกจตวทยากลมนมความเหนวาบคลกภาพสามารถสงเกตไดจากพฤตกรรม ซงผานการเรยนรจากประสบการณ ดงนนจงสามารถวดไดดวยกระบวนการทางจตวทยา (Staats, 1996 อางถงใน Santrock, 1997)

5. พฤตกรรมนยมของ Skinner (Skinner’s Behaviorism) B.F. Skinner (ค.ศ. 1904 - 1990) ใหขอสรปวา บคลกภาพคอพฤตกรรมของบคคลซงถกก าหนดโดยสงแวดลอมภายนอก (External Environment) โดยไมเกยวของกบชวภาพหรอกระบวนการความคด ในทศนะของ Skinner บคลกภาพสามารถสงเกตได เนองจากเปนพฤตกรรมภายนอก (Overt Behaviors) โดยไมไมรวมถงลกษณะภายใน (Internal Traits) หรอการคด ตวอยาง เชน จากการสงเกตพฤตกรรมของบคคลหนงพบวาคอนขางขอาย เกรงใจผอน และมแรงจงใจใฝสมฤทธ สงเหลานคอบคลกภาพของบคคลดงกลาว ซงเกดจากการเสรมแรงหรอการลงโทษทไดรบจากสงแวดลอม ไมวาจะเปนครอบครว เพอน โรงเรยน หรอบคคลอนๆ ทมสวนในการปรบพฤตกรรม กลมพฤตกรรมนยมเชอวาบคลกภาพไมคงทนถาวร สามารถปรบเปลยนได ขนอยกบสถานการณหรอสงแวดลอมทเปลยนไป เชน พฤตกรรมขอายบคคลทกลาวมา อาจไมปรากฏกบเพอนทใกลชด และเขาอาจไมชอบเรยนบางวชาแมวาจะมแรงจงใจใฝสมฤทธกตาม ทงนเปนผลจากการเสรมแรงทเขาไดรบในแตละสถานการณ Skinner เชอวาพฤตกรรมของคนเรามการเปลยนแปลง เนองจากมการเรยนรสงใหมเขามาอยเรอยๆ โดยมการเสรมแรงเปนองคประกอบทส าคญ (Santrock,1997)

6. การเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) Albert Bandura (1952) เปนนกจตวทยาชาวแคนาดาทมความเหนเชนเดยวกบพวกพฤตกรรมนยมทงหลาย นนคอ สงแวดลอม (External Events) เปนสวนส าคญในการก าหนดบคลกภาพ อยางไรกตามเขากใหความส าคญในเรองการคด การรสก การรบร อนเปนกระบวนการภายในทจะท าใหเกดความร ความเขาใจ ในการเรยนรจากการสงเกต สงทแตกตางอยางเหนไดชด คอ Bandura ใหความสนใจทบทบาทของกระบวนการภายในทจะมปฏสมพนธกบสงแวดลอม เพอทจะแสดงออกหรอปรบพฤตกรรมใหเหมาะสมโดยมการเสรมแรงเปนเครองมอ สงทนาสนใจในทฤษฎนไดแก 1) การเรยนรจากการสงเกต (Observation Learning) เปนองคประกอบทส าคญ เพราะท าใหเกดพฤตกรรมใหมจากการเฝาดและเลยนแบบตวอยางเชน นกศกษาใหมทเพงเขามหาวทยาลยมกจะสงเกตและท าตามรนพ เพอใหเดการยอมรบในสงคม ซงถอวาเปนแรงเสรมทไดรบตวแบบ (Model) โดยทวไป อาจไมใชตวแบบทมชวตกได บางครงอาจจะเปนตวแบบสญลกษณ (Symbolic) เชน ตวละครจากโทรทศน ภาพยนตร หรอเรองราวตางๆ จากหนงสอ เปนตน Bandura ไดท าการทดลองตางๆ ภายใตความเชอทวาเดกสามารถเรยนรลกษณะทางบคลกภาพ (Personality Traits) ผานการสงเกตจากตวแบบ ดงเชน ในป ค.ศ. 1965 ไดรวมกบ Water Mischel ท าการ


ทดลองกบเดกอาย 9-10 ขวบ เพอทดสอบวากลมตวอยางมความโนมเอยงในการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางไรทจะชอบการเสรมแรงทนทหรอแบบถวงเวลา หลงจากถกปลอยใหอยกบตวแบบทเปนผใหญ ขนท 1 ใหกลมตวอยางท าแบบทดสอบการเลอกรางวลในการเสรมแรงโดยแบงเปน 3 ประเภท คอ การเสรมแรงทนท รอเวลา และแบบถวงเวลา เพอแบงประเภทความชอบของการไดรบแรงเสรม เปนความอดทนในการรอสง และมความอดทนในการรอต า ขนท 2 ปลอยใหกลมตวอยางอยในเงอนไข 1 ใน 3 เงอนไข ดงน 1) ตวแบบทเปนผใหญ ซงมพฤตกรรมตรงกนขามกบความชอบกลมตวอยาง 2) ตวแบบสญลกษณ (ขอมลทอยในรปการเขยน) ทสนบสนนพฤตกรรมตรงขาม 3) ไมมตวแบบ ขนตอมา หลงจากสนสดกระบวนการดงกลาวแลว ท าการประเมนความชอบของกลมตวอยางอกครง โดยใชแบบทดสอบทมการสรางสถานการณ ขนสดทาย ท าการประเมนในเวลาตอมาอก 1 เดอน เพอตรวจสอบความคงทนของพฤตกรรมทเปนผลจากการสงเกตตวแบบ ผลการวจยพบวาตวแบบ 2 ประการแรก คอ ตวแบบมชวตและตวแบบสญลกษณมผลตอการเปลยนแปลงความชอบของกลมตวอยางในขณะนนอยางนอยเปนเวลา 1 เดอนยงกวานนยงพบสงทนาสนใจกคอ กลมตวอยางทรจกการรอเวลาในการเสรมแรง มแนวโนมทจะพฒนาความร ความเขาใจ และความสามารถทางสงคมมากยงขนในชวงวยรน (Mischel, 1989 อางถงใน Ettinger & Other, 1994) 2) Reciprocal Influences ความแตกตางของบคคลเรมตนจากองคประอบ 3 ประการทมอทธพลตอว๔ชวตไดแก ความรความเขาใจ (Person/Cognutive) พฤตกรรม (Behavior) และสงแวดลอม (Environment) โดยแตละสวนมผลกระทบซงกนและกน และตวอยางเชน คนทบคลกภาพเปนมตร ชอบแสวงหาเพอนมกจะรบรหรอคาดหวงวาตนจะประสบการส าเรจในการสรางสมพนธภาพกบผอน สงนกคอ ความร ความเขาใจ ทจะมผลตอพฤตกรรมกคอ การแสดงออกหรอชอบทจะแสดงตนใหเปนทรจกแกคนทวไป ดงนนจะเหนบคลเหลานมปฏสมพนธกบคนรอบขางอนเปนสงแวดลอม ในขณะเดยวกนสงคมกจะเปนตวสงเสรมใหบคคลประสบความส าเรจดงกลาวดวยการยอมรบ ท าใหมความเชอมนในตนเองยงขน ตรงกนขามกบบคคลทเกบตวมกจะหลกเลยงจากสงคม และในทสดกขากกลวทจะสรางสมพนธภาพกบบคคลอน 3) สมรรถภาพ (Self-Efficacy) Bandura เชอวาสงทส าคญทางดานการคดอนเปนสวนหนงของบคลกภาพกคอสมรรถภาพหรอความเชอมนในความสามารถและประสทธภาพของตน สงนไมพยงแตมอทธพลตอพฤตกรรมทจะประสบผลส าเรจเทานน หากแตรวมไปถงการคดและความคาดหวงมากกวาการกระท าทจะเกดเสยดวยซ า ซงตรงกนขามกบกลมพฤตกรรมนยมทใหความสนใจทการกระท ามากกวา มผลตอการวจยพบวาบคคลทมความเชอมนในความสามารถของตนสงมกจะประสบความส าเรจในดานตางๆ โดยยนยนไดจากความส าเรจในโรงเรยน เปนตน นอกจากนยงพบวาบคคลเหลานนไมคอยมความกงวลหรอเกบกดในเรองใดๆ (Maddux & Stanley, 1986 อางถงใน Matlin, 1995) มมมมองทดในการเผชญ


กบประสบการณทท านาย มกจะตงเปาหมายไวคอนขางสง (Bandura & Jourden, 1991 อางถงใน Matlin, 1995 )

7. มมมองของดานมนษยนยม (The Humanistic Approach to Personality) กลมมนษยนยมไดเรมมชอเสยงเปนประจกษในชวงตนป ค.ศ. 1960 เมอ Carl Rogers (1961) และ Abraham Masiow (1962) ตางกพมพผลงานของตนแพรหลายจนไดรบการยอมรบวาเปนคลนท 3 (Thied Forces) ของวงการจตวทยาในขณะนนโดยมกลมจตวเคราะหและกลมพฤตกรรมนยมมชอเสยงอยกอนหนานน แนวคดของกลมนใหความสนใจในเรองของการรบรตน (Perceptions of Ourselves) และสงแวดลอมหรอโลกในความคด เพอท าความเขาใจในเรองบคลกภาพของแตละบคคลในองครวม (Holism) อนประกอบดวยสมรรถภาพของบคคลในการพฒนาตวตนอสรเสรภาพในการด าเนนตนและคณภาพชวตในทางบวก นกจตวทยาทมแนวคดดงกลาวเชอวาแตละคนมความสามารถในการเผชญความเครยด ควบคมวถชวตของตน จนกระทงบรรลเปาหมายทตองการไดสบ เนองจากศกยภาพของความเปนมนษยทงสน

8. แนวคดของ Rpgers (Carl Roger’s Approach) Carl Rogers มชวตอยในชวงป ค.ศ. 1902-1987 มลกษณะการท างานคลายกบ Freud คอใชประสบการณจากการบ าบดแนวใหม เรยกวา “Client – Centered Therapy” Rogers เปนคนแรกทใชค าวา “Client” แทน “Partient” ทสอนยถงอาการปวยทางจต เพราะ เหนวาคนทมารบการรกษายงอยภายใตจตส านกเหมอนคนปกตทวไป เพยงแตมความคดเกยวกบตนเอง (Self-Concept) รวมทงความรสกและการกระท าในทางลบ Rogers เชอวามนษยทกคนมความใฝดเปนคณสมบตเดม คอ มเหตผลในการตดสนใจ มคณคา และศกดศรของความเปนคน สามารถทจะพฒนาตน โดยมแนวโนมนาวเปลยนแปลงทางบวก ตางจาก Freud ทกลาววาแรงขบทางเพศและความกาวราว (Sexual and Aggressive Impulses) เปนพลงขบดนพฤตกรรม ความส าคญตามทฤษฎบคลกภาพของ Rogers จงเปนเรองความคดรวบยอดเกยวกบตวตน (Concept of Self) อนหมายถงการรบรความสามรถ พฤตกรรมและบคลกภาพของตนเอง การกอเกดตวตน (Self) เปนการรบรผานประสบการณของแตละบคคลถงความมอยของ I หรอ Me คอการรบรวาตนเปนใครและสามารถท าอะไรไดบาง Rogers ไมเชอวาทกดานของตนจอยในขอบขายทตระหนกรทงหมด อยางไรกตามเขากลาววาทงหมดนนสามารถทจะเขาถงจตส านกไดโดยงาย (all accessible to consciouness) บคคลจะตอบสนองตอสงแวดลอมตามการรบรของตน (Self-concept) เชนถาบคคลรบรตนในทางทด มความเชอมานในตนเอง กมกจะมการสมาคมกบบคคลอน และมความสขทไดท าเชนนน ตรงกนขามกบบคคลทรบรตนในทางลบ มกจะหลบเลยงสงคมความคดรวบยอดจงเปนตวก าหนดการรบรและพฤตกรรมของบคคล


ในทศนะของ Rogers การผสมกลมกลน (Conguence) ของตวตนทรบร (Self-Concept) กบการกระท าหรอตวตนตามความเปนจรง (Real Self) เปนกญแจส าคญทจะท าใหบคคลสามารถปรบตวไดและมความสข ตวอยางเชน ถาเรารบรวาตนเปนคนสนกสนานราเรง ชอบพบปะผคน สงทควรจะเกดขนคอ เปนคนทมเพอนมาก เปนทรกของบคคลทวไปในทางตรงกนขามเมอเวลาผานไประยะหนงกลายเปนสมพนธภาพราวฉานไมสามารถคบกบใครไดไมนาน นนแสดงวาตนตนตามการรบรกบตวตนตามทแทจรงมความขดแยงกน ซง (Maladjustment) ดงนนจงตองแกไขโดยการเปลยนการรบรของตนหรอพฤตกรรมใหมความสอดคลองกน นอกจากน Rogers ไดกลาวถงตวตนในความคด (Ideal Self) ไดแก ความรสกอยากเปนในสงทตองการหรอความใฝฝนของบคคล เชนเดยวกนหากมความแตกตางจากตวตนทรบรหรอตวตนทแทจรงยอมเปนสาเหตทท าใหเกดการปรบตวไมดได ความเปนจรงนกจตบ าบดของ Rogers ท าใหเขาตระหนกวาบคลกภาพทเหมาะสมมาจากการปรบตวทด อนเปนผลสบเนองจากความกลมกลน (Congruence) ของตวตนทง 3 รปแบบดงทกลาวมาแลว (Ettinger &Others, 1994 ; Santrock, 1997)

9. แนวคดของ Maslow (Maslow’s Approach) Abraham Maslow (ค.ศ. 1908-1870) แตเดมเปนนกจตวทยาในกลมพฤตกรรมนยม ตอมาเหนวาการใหรางวลและการลงโทษไมสามารถตอบค าถามเกยวกบพฤตกรรมมนษยไดทงหมด จงเรมหนมาสนใจแนวคดทางดานมนษยนยม Maslow ใชเวลาสวนใหญหมดปบการคนควาและพฒนาทฤษฎ แรงจงใจและบคลกภาพ ซงเขาใหความส าคญมนษยในดานบวก โดยศกษากบคนปกตทวไปมากกวา การสงเกตพฤตกรรมบคคลทเขารบการบ าบดรกษาทางคลนก ดงนนสงทเขาพบจงเปนเรองเกยวกบความคดสรางสรรค ความมชวตชวา ความกระตอรอรน อารมณขน มากกวาทจะใสใจเรองความโกรธ วตกกงวล ความขดแยง ตลอดจนความเกยดชง อนเปนดานลบของมนษย สงเหลานนบเปนคณสมบตทส าคญในการกระตนใหมนษยสามารถพฒนาถงสดขดสดของศกยภาพ (Self-Actualization) ได อยางไรกตามเขาเชอวาปจจยทมาจากสงคม การหลอหลอม หรอการเรยนรทผด จากการศกษาอาจเปนตวท าลายหรอบดเบอนคณลกษณะดงกลาวได (Crooks & Stein, 1991) เมอศกษาแนวคดของ Maslow จะพบวาเขาแบงความตองการของมนษยเปน 2 กลม คอ ความตองการขนพนฐาน (Basic Needs) และความตองการขนสง (Mettaneeds)ความตองการขนพนฐานสวนมากมาจากความตองการทางรางกาย (Physiological) อนไดแก อาหาร น า อากาศ เปนตน บางสวนจดไดวาเปนความตองการทางจตวทยา (Phychological) ไดแก ความรกใคร (Afection) ความปลอดภย (Security) ความภาคภมใจ (Self-Esteem) เปนตน ความตองการเหลานเรยกวา ความตองการทขาดแคลน (Deficiency Needs หรอ D-Need) เนองจากเปนสงจ าเปนมนษยตองแสวงหา ความค าอธบายของ Maslow D-Needs มไดเปนเพยงความตองการทจ าเปนเทานน หากหมายรวมถงความรสกทตนขาดแคลนดวยดงตวอยางทกลาวมา ดงนนจงอาจครอบคลมถงความตองการอนเปนนามธรรม เชน ความตองการทางอารมณ สงคม จตใจ เปนตน


สวน Metaneed หรอ Growth Needs เปนความตองการขนสง เพอน าไปสการเจรญงอกงาม ท าใหมนษยมคณคาและศกดศร ไดแก ความดงาม (Goodness) ความยตธรรม (Justice) ความเปนเอกลกษณ (Unity) เปนตน เราเรยกความตองการเหลานวาความตองการเพอความคงอย (Being – Needs หรอ B - Values) (Bootzin & Others, 19991; McConnell & Phillipch, 1992)

Maslow เชอวาความตองการ(Needs) เปนแรงผลกดนใหเกดแรงจงใจ (Motive) แหงพฤตกรรม อนสงผลบคลกภาพ ในขณะทพฤตกรรมเดยวกนอาจมสาเหตแตกตางกน ดงเชน การชวยเหลอบคคลอนอาจเกดความตองการไดรบการยกยองจดวาเปน D-Needs สวนการชวยเหลอทเกดจากความจรงใจ นบวาเปน B – Values เพราะเปนสงทเกดจากคณคามนษยดงกลาว

นอกจากน Maslow ยงกลาววาพฤตกรรมทเกดจากแรงจงใจประการแรก ถามความรนแรงจะท าใหบคคลมความโนมเอยงเปนโรคจต โรคประสาท แตพฤตกรรมทเกดจากมลเหตประการหลงจะยงสรางความมนคงและพฒนาบคลกใหเจรญงอกงาม นอกจากจะปองกนไมใหสขภาพจตเสอมแลวยงเปนพลงทท าใหบคคลกลาเผชญกบความทกขยากของชวตทเกดจากทางกายหรอสภาพสงคม (Social lll) อกดวย (ศรเรอน, 2539)

การพฒนาคณคาดงกลาวจนเตมศกยภาพ Maslow เรยกการเขาถงสจจะแหงชวต (Self-Actualization) ซงนอยคนทสามารถไปถงจดนน เขามแนวคดวาการศกษาบคลกภาพทดควรศกษาจากบคคลทมชวตเปนปกตสข มสขภาพจตด เพอทราบแนวทางหรอวถชวตทด าเนนจนถงจดสงสด (Peak Experience) โดยพบวามเพยงไมกคน ซงลวนแตมชอเสยงเปนทยอมรบกนทวไป ไดแก Eleanor Rooseveit, Albert Einstein ,Abraham Lincoln, Walt Whitman, William James และ Ludwig Van Beethoven เปนตน (Santrock,1997) อยางไรกตาม Maslow พบวาเปนการยากทจะก าหนดความหมายทชดเจนของ Self – Actualization เนองจากมความซบซอนเกนกวาทคดในเบองตน จงใหขอบขายวาบคคลดงกลาวตองไมเพยงแต

1) มความเพยงพอในชวตทปราศจากความเจบปวยทางจต

2) มความพงพอใจกบความตองการพนฐาน

3) มความคดทจะใชความสามารถของตนในทางบวก

4) แตจะตองมแรงจงใจอนทรงคาทจะบรรลเปาหมายอยางทระนง

(Maslow, 1971 อางถงใน McConnell & Phillipchalk, 1992)

เพอใหเกดความเขาใจทกระจาง Maslow จงอธบายบคลกภาพดงกลาวใหเปนรปธรรม ดงน

1) ยอมรบตนเองและผอนตามกฎเกณฑธรรมชาต

2) รบรสภาพความเปนจรงและปรบตวใหเขากบสภาพการณ


3) มความโนมเอยงทจะซาบซงบคคลหรอแนวคดใหม โดยปราศจากการสรปเหมารวมดวยอคต

4) พอใจกบสมพนธภาพในกลมบคคลใกลชดมากกวาการคบโดยผวเผน

5) มชวตชวาดวยอารมณขนทรนรม

6) ไมคลอยตามกบความเชอทสบทอดกนมาเพยงเพอจะเขากบกลม

7) แสดงความสามารถทจะปรบปรงสภาพแวดลอมใหดขนมากกวาการคดหรอวจารณเพยงอยางเดยว

8) มความคดสรางสรรค

9) เหนคณคาในความเปนประชาธปไตย

10) ใชปญหาเปนศนยกลาง โดยไมน าพาตวตนเขาไปเกยวของ

11) มความเปนอสระในการกระท าไมยดตดกบความเหนของใครเปนเบองหลง

12) เปดเผยตนและเปนไปตามธรรมชาต

13) แสวงหาความเปนสวนตว พอใจกบชวตตามล าพง

14) ใหความส าคญกบความเทาเทยมในการ เปนมนษยเหมอนกน

15) มความสามารถในการแยกแยะความถกตองอยางชดเจน

16) มประสบการณทางดานสนทรยภาพ

10. มมมองของดานลกษณะบคลกภาพ (The Trait Approach to personality)

เปนแนวคดทกลาวถงบคลกภาพในภาพรวมของอารมณ ลกษณะนสย (Traits) ซงมแนวโนมทจะน าไปสการตอบสนองในรปแบบทเฉพาะเจาะจง (Characteristic Responses) หรออาจจะกลาวไดวาความตอเนองของพฤตกรรมเปนตวบงชบคลกภาพของบคคล ไมวาจะเปนลกษณะทแสดงออกถงการเปนมตรหรอการชอบอยตามล าพงกตาม

พฤตกรรมทมความโดดเดนในการแสดงออกตอสภาพการณ จดไดวาเปนคนทมลกษณะนสยชดเจน ตรงกนขามกบพฤตกรรมทไมคอยแสดงออกอาจไมสามารถบงบอกลกษณะนสยไดเดนชด

นกจตวทยาในกลมนมความเชอวาลกษณะนสยไดรบอทธพลมาจากชวภาพ (Biological) เปนพนฐานในการสรางรปแบบบคลกภาพ (Cloninger, 1996 อางถงใน Santrock, 1997) ท าใหมการศกษาบคลกภาพ


เปน 2 แนว คอ Idiographic Approach เปนการศกษารายบคคล (Individual) ทเจาะลกถงความแตกตางทางบคลกภาพของบคคลสวน Monothetic Approach ท าการศกษากบกลมคน โดยเนนภาพรวมของบคลกภาพทแสดงออก เชน การศกษาของ Cattell สวนกลมแรก ไดแก Allport เปนตน (Ettinger & Others, 1994)

11. ทฤษฎลกษณะนสยของ Allport (Allport’s Trait Theory) Gordon Allport (ค.ศ. 1897 – 1967) เชอวาแตละบคคลมลกษณะเฉพาะบางอยาง (Unique) ทผสมผสานเปนลกษณะนสย อนเปนพนฐานในการสรางบคลกภาพและความเปนตวตนทแตกตางจากบคคลอน (Individual) เขาท าการศกษารายละเอยดเหลานอยางลกซงดวยวธการศกษารายบคคลในระยะยาว (Long – Term Case Studies) ผลการวจยน าไปสขอสรปวาทกคนมลกษณะนสย (Trait) หรอแนวโนมทจะแสดงลกษณะเฉพาะตนอนเปนการสรางรปแบบของบคลกภาพ เขาอธบายวาลกษณะนสยเหลานท าหนาทเสมอนตวแปรแทรกซอน (Intervening Variables) หรอ “Predispositions” ในการตอบสนองหรอแนวโนมในการกระท าโดยทวไป (Generalized Action Tendencies) เขายงขยายความตอไปวาเจตนารมณ ซงเปนโครงสรางทางจต (Mental Structures) ของแตละคนจะแสดงออกมาเปนความสม าเสมอของพฤตกรรม

ตอขอสงสยทวาท าไมลกษณะนสยจงเปนตวสรางความสม าเสมอทางพฤตกรรม Allport ใหทศนะวาลกษณะนสยมความคงทน และขอบเขตทชดเจนในการแสดงความเปนตวตน หรอลกษณะเฉพาะในสถานการณตางๆ ตวอยางเชน คนทมลกษณะเปนมตร (Friendliness) มกจะถกคาดหวงวามความพอใจทจะคบคาสมาคมกบคนทวไป ในสวนของการท างานกจะเปนบคคลทชวยเหลอผอน เปนทรกใครของผรวมงาน นอกจากนยงเปนสมาชกทดของครอบครว มความอบอน เขาอกเขาใจบคคลรอบขาง เขาเชอวาลกษณะนสยอนเปนบคลกภาพเปนตวก าหนดรปแบบเฉพาะในการสนองตอบเหตการณรอบตนดงนนเหตการณในท านองเดยวกนอาจสงผลใหเกดพฤตกรรมทแตกตางกนในแตละบคคล ดงเชน คนทมลกษณะนสยขอาย (Shyness) มกจะถอนตวออกจากสงคม หรอหากจ าเปนตองเผชญ หนากบบคคลอนกมกจะมอากปกรยาตางๆ เชน หนาแดง ทาทางเงอะงะ ไมคอยสบสายตา เปนตน (Crooks & Stein, 1991 ; Zimbardo & Gerring, 1996)

ในป ค.ศ. 1963 Allport และ Odbert ไดรวมกนศกษา Trait โดยใชค าทมอยในพจนานกรม พบวามถง 17,953 ค าในภาษาองกฤษทบงชถงลกษณะเฉพาะดงกลาว ตอมาไดรวบรวมค าทมความหมายคลายกน ท าใหเหลอเพยง 171 Traits ทยงคงใชอย (Baron, 1989)

Allport ไดแบงลกษณะนสยทเปนโครงสรางทางบคลกภาพออกเปน 3 ประเภท ไดแก

1) Cardinal Trait เปนลกษณะเดยว (Single Trait) ทบคคลแสดงออกมพลงมากกวาลกษณะนสยสวนอนจนโดดเดน ชดเจนกวาดานอน และด าเนนตอเนองตลอดอายขย ตวอยางเชน ถาคณชอบการแขงขน ไมวาจะเปนการสอบ การกฬา หรออน ๆ ทมการตอสแพชนะ นนหมายความวา ภาพโดยรวมของบคลกภาพจดอยในประเภทนกตอส ผชอบแขงขน ผมชอเสยงหลายคนทมลกษณะ Cardinal Trait เดนชด


ไดแก Adolf Hitler (ดานความเกลยดชง) Marquis de Sade (ดานความโหดราย) Don Juan (ดานตณหาราคะ) เปนตน โดยทวไปจะมเพยงสวนนอยในสงคมทม Cardinal Trait เปนทประจกษชดเจน

2) Central Trait เปนลกษณะโดยทวไปทบคคลแสดงออกอยางสม าเสมอ (Habitural) จนเปนลกษณะเฉพาะตน มกจะประกอบไปดวยคณลกษณะ 5 - 10 ประการ ทหลอหลอมเปนบคลกภาพพนฐาน ไดแก ความเปราะบางทางอารมณ (Sensitivity) ความซอสตย (Honesty) และความโอบออมอาร (Generosity) เปนตน

3) Secondary Trait มผลตอบคลกภาพคอนขางนอย โดยมากเปนการแสดงออกตอสถานการณเฉพาะอยาง ในลกษณะความชอบหรอรสนยม เชน การเลอกเสอผา เครองประดบ รปแบบในการออกก าลงกาย เปนตน ลกษณะดงกลาวนอาจเปลยนแปลงได ไมคงทหรอสม าเสมอเหมอนลกษณะ 2 ประการทกลาวมา อยางไรกตาม Secondary Trait ชวยใหเราท านายพฤตกรรมบคคลไดในระดบหนง แมวาไมสามารถท าใหเราเขาใจบคลกภาพของบคคลไดทงหมดกตาม (Ettinger & Others, 1994; Baron, 1995)

นอกจากน Allport ยงกลาวถงกญแจส าคญทท าใหเรามความแตกตางกนโดยแบงเปน 2 ประเภท ดงน

1) Common Traits เปนรปแบบพนฐานในการปรบตวทสามารถพบไดในบคคลทวไปเปรยบเทยบกบบคคลอนได เชน ความกาวราวทสามารถวดไดในระดบความรนแรง

2) Individual Traits เปนวธการเฉพาะทบคคลตอบสนองตอสงแวดลอมซงตอมา Allport เรยกลกษณะดงกลาววา “Persoual Disposition” เนองจากเชอวาประสบการณของบคคลจะพฒนากลมของอารมณ ความรสกไปในทศทางทแสดงออกถงลกษณะเฉพาะตน ลกษณะดงกลาวนไมสามารถวดไดดวยแบบทดสอบทวไป นอกจากการศกษาเปนรายบคคล (Bootzin & Otherss, 1991)

นาเปนทสงเกตวาวฒนธรรมหรอสภาพแวดลอมสงผลกระทบตอ Common Traits โดยธรรมชาต Allport จงใหความสนใจทจะคนหา Individual Trait ทเกดจากการรวมตวของลกษณะนสยทเปนโครงสรางทางบคลกภาพ 3 ประการทกลาวมา โดยการสนบสนนใหมการศกษาเปนรายบคคล ดงเชน การวจยทมชอเสยงทท าการศกษาจดหมายจ านวน 301 ฉบบ ทเขยนโดยผหญงทมนามวา Jenney เปนเวลานานกวา 11 ป ท าการวเคราะหเนอความเพอหารปแบบของลกษณะบคลกภาพและท าการตรวจสอบซ าดวยวธการทางสถตพบวามลกษณะ Cardinal Traits 7 ชนดทแสดงถงความเปนตวตนของเจาของจดหมาย เมอท าการแยกแยะในขนตอนของการทดลอง โดยใหผตดสนจ านวน 36 คน อานพบวาม Cardinal Traits ถง 8 ประการ เชน ความกาวราว ความรสกออนโยน ความเปนเจาของ เปนตน ผลการทดสอบทเปนอสระตอกนทง 2 กลมพบวา Trait มลกษณะใกลเคยงกนมาก นนแสดงวาบคลกภาพอาจเกดไดอกจากแหลงอน ซงวดไมพบในขณะนนดวยแบบทดสอบทางบคลกภาพโดยทวไป การศกษารายบคคลจงใหรายละเอยดทชดเจนกวา (Allport, 1965, 1966 อางถงใน Zimbardo & Gerrig, 1996)


กลาวไดวา Allport ใหความส าคญในเรองโครงสรางบคลกภาพ (Personality Structures) มากกวาเงอนไขของสงแวดลอม (Environmental Conditions) และถอวาเปนตวก าหนดพฤตกรรมของบคคลดงค ากลาวทวา “ไฟอยางเดยวกนสามารถละลายเนยหรอท าใหไขสกได” (The same fire that melt the butter hardens the egg)

12. ความเกยวของทางชววทยากบรปแบบบคลกภาพตามแนวคดของ Eysenck’s Biological Typography)

Hans Eysenck ส าเรจการศกษาระดบปรญญาเอกดานจตวทยาการทดลอง เขาเรมงานแรกทโรงบาลจตเวช ในประเทศองกฤษ จากประสบการณในการท างาน ท าใหเขาไมศรทธาวธการบ าบดตางๆ ไมวาจะเปนจตบ าบดหรอจตวเคราะห อยางไรกตามแนวคดของเขาไดรบอทธพลของ Jung อยางมากในเรองการแบงบคลกภาพเปน 2 แบบคอ Introversion และ Extraversion

งานวจยชนหนงในชวงแรก Eysenck ไดขอใหจตแพทยท าการประเมนประวตสวนตวและการท างานของจต (Mental Functioning) ของคนไขในโรงพยาบาลจ านวน 700 คน ท าการวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) ของขอมลดวยวธการทางสถตพบองคประกอบทส าคญ 3 ชนด ไดแก Extraversion Neuroticism และ Psychoticism องคประกอบเหลานสามารถจดแบงไดเปน 2 ดานทแตกตางกนอยางชดเจน (Bipolar Dimensions) ในแตละดานจะม Traits ทมลกษณะใกลเคยงหรอเกยวของไปในทศทางเดยวกนกลาวคอ

มาตรวดดานท 1 (The First of Eysenck’s Personality Scale) เรมจากความปกต (Normal) จนจรดอาการทางประสาท (Neurotic) ซงอยอกดาน คนไขทมคะแนนอยในระดบปกตแสดงวามการปรบตวดในทางบคลกภาพ หางไกลจากความทกขรอน วตกกงวล มสขภาพรางกายด สวนคนไขทมคะแนนเรมตนทอาการทางประสาทจะมพฤตกรรมตรงกนขามกบทกลาวมาขางตนทกประการ

มาตรวดดานท 2 (The Second of Eysenck’s Personality Scale) เรมจาก Introversion ถงExtraversion ซงเปนค าศพทท Jung ใช และ Eysenck ไมยอมรบค านยามดงกลาว เมอน ามาใชจงไดเปลยนความคดรวบยอดเปน “รปแบบของการท างานของประสาท” (Patterns of Neural Functioning)

สวนองคประกอบ 3 ชนด มทศทางตรงกนขามเปนค ๆ ไดแก Extraversion ตรงกนขามกบ Introversion Neuroticism กบ Emotional Stability และ Psychoticism กบ Self – Control ตามล าดบ

ตามทศนะของ Eysenck ใหความหมายของ Introversion วาเปนพวกทหลกเลยงสงคม ชอบอยคนเดยวหรอท ากจกรรมตามล าพง คนเหลานมกมกระบวนการแหงความตนเตน ดใจในระบบประสาทรนแรง ดงนนกลมคนพวกนจงไดรบนสยใหมคอนขางเรว แตพวกเขาคอนขางทจะออนแอในการยบยงระบบประสาท ท าให Introverts มแนวโนมทจะไมเรยนรหรอยกเลกนสยเดมอยางไมเตมใจ อาจกลาวไดวา กลมนเรยนรไดงาย แตเมอถงคราวทตองเปลยนนสยกลบยดตดกบสงนนตลอดกาล (Stick Forever) เพราะระบบประสาท


ของพวกเขาไมสามารถพอทจะท าการยบยงการหยดชะงกของปรากฏการณทางพฤตกรรมดวยเหตน Eysenck จงกลาววา Introvert มแนวโนมทจะยอมรบสงทเกดเขามาเปนลกษณะนสยดวยการเปนฝายตงรบ (Passive) และไมมการเปลยนแปลง (Unchanging) วถชวต

สวน Etrovert นน Eysenck หมายถง พวกทมความเปนมตรโดยธรรมชาต ชอบท ากจกรรมตางๆ เสมอ จะเหนไดวาบคลกภาพตรงกนขามกบกลมแรกโดยสนเชง ทงนเขามแนวคดวาระบบประสาทในสวนทแสดงความตนเตนดใจของพวกเขา Extravert ท างานไมเขมแขง ท าใหขาดความสามารถในการเรยนรทกษะใหมๆ ยงกวานนยงมกระบวนการท างานขงระบบประสาททท าหนาทยบยงอยางรนแรง เปนเหตใหกลมคนเหลานสามารถสรางการสกดกนไดอยางรวดเรว จงยกเลก “นสยใหม” (New Habit) ไดเกอบจะทนททตองการ Eysenck สรปบคลกภาพของกลมคนดงกลาววามความโนมเอยงทจะรบหนาทเปนผกระท า (Active) กจกรรมและเปลยนแปลง (Changeable) วถชวตของตนเสมอ ทงนเพราะขาดความสามารถในการไดรบ (Acquire) และการตดยด (Stick) กบความสม าเสมอของรปแบบพฤตกรรม

นกวจยหลายคนไดรายงานถงหลกฐานทแสดงการสนบสนนแนวคดวากระบวนการทางชวภาพเปนพนฐานทางดานบคลกภาพ (Bus, 1990; Stelmack, 1990; Zuckerman, 1990 อางถงใน McConnell & Phillipchalk, 1992) ดงเชน การศกษาของ Bouchard และ Lykken ทจะกลาวถงตอไปน

ในป ค.ศ. 1979 Thomas Bouchard, Jr. ซงเปนนกจตวทยาของมหาวทยาลย Minesota และผรวมงานไดเรมท าการศกษาระยะยาว (Long – Term Study) กบเดกฝาแฝดทแยกกนเลยงดตงแตแรกเกด โดยท าการศกษากบคแฝดจ านวน 77 ค และฝาแฝด 3 คนอก 4 ชด นอกจากนนนกจตวทยากลมนยงท าการศกษากบฝาแฝดทเลยงดรวมกนอกประมาณ 100 ค วตถประสงคหลกของงานวจยคอ ตองการทราบวาองคประกอบทางพนธกรรมมผลตอการพฒนาบคลกภาพดานใด

David Lykken หนงในบรรดานกจตวทยาในกลมไดสงเกตพบวาเปนเรองทนาแปลกทฝาแฝดจ านวนมากซงถกแยกกนเลยงดตงแตแรกกลบมลกษณะนสย (Trait) ทคลายคลงกน ตวอยางเชน คแฝดทชอ Jerry Levey และ Mark Newman ซงแยกกนตงแตแรกเกดโดยเปนบตรบญธรรมของพอแมทตางกน ทงคกลบมาพบกนเมออาย 30 ป นอกจากน าหนกทตางกนแลว ไมมอะไรทบงบอกวาทง 2 ไมใชฝาแฝดกน ไวหนวดและจอนแบบเดยวกน สวมแวนตารปทรงเหมอนกน มอาชพเดยวกน เปนนกผจญเพลง อาสาสมคร ดมสราประเภทเดยวกน ทนาแปลกกคอ ทาทางในการดมเปนลกษณะเดยวกน ทงคยงโสด ลกษณะนสยคอนขางเจาช พดคยเสยงดงและอารมณด

Lykken กลาววาไมใชฝาแฝดทกคทเลยงดแยกกนจะมลกษณะทเหมอนกนเสมอไป บางคกอาจมขอแตกตางกน นนแสดงใหเหนวา Genes ไมใชตวแบบของ IQ หรอบคลกภาพเสมอไป แตมนท าหนาทผลตโปรตน ซงมกระบวนการทางชวเคม (Biochemical Steps) ทมาจาก Trait ทซบซอนและความสามารถบางอยางในตวตนบคคลท าใหปรากฏในรปพฤตกรรม นอกจากนนยงไมอาจมองขามความส าคญของ


สงแวดลอมทเขามามอทธพลเหมอนพนธกรรมในบางครง เขาจงสรปแนวคดวา Trait เปนผลมาจากพนธกรรม โดยมการเรยนร เปนสวนปรบแตงพฤตกรรมหรอลกษณะนสย (McConnell & Phillipchalk, 1992)

องคประกอบตอมาคอ Neuroticism หมายถง คนทเตมไปดวยความวตกกงวล ความรสกผด (Guilt) ในขณะทความมนคงทางอารมณ (Emotional Stability) หมายถง ความรสกผอนคลายและสงบของบคคล องคประกอบสดทายคอ Psychoticism เปนความกาวราว (Aggressive) เหนแกตว (Ecocentric) และตอตานสงคม (Antisocial) ตรงกนขามกบ Self – Control ทหมายถง คนทเคารพกฎเกณฑของสงคมหรอกฎหมาย มความสภาพ ใจด และละเอยดรอบคอบ

Eysenck ใหความหมายค าวา Psychoticism ตางจากนกจตวทยาคลนกทวไป โดยหมายถงพวกทมแนวโนมตอตานสงคม แตไมมอาการปวยทางจต (Mental Illness) ดงนนบคคลทบคลกภาพสดโตงทางดาน Psychoticism ตามท Eysenck กลาวจะไดรบการวนจฉยวาบคลกภาพเบยงเบนในลกษณะตอตานสงคม (Antisocial Personality Disorder)

ตามทศนะของ Eysenck สงทส าคญทสดในการก าหนดบคลกภาพกคอ การผสมกลมกลนของมตทง 3 ของ Extraversion, Neuroticism และ Psychoticism อยางไรกตามงานวจยของเขาสวนมากจะเกยวของกบ 2 องคประกอบแรกทกลาวถง คอ Extraversion และ Neuroticism

13. แนวคดใหมของ Eysenck ตามการแบงลกษณะนสย 4 แบบ ของ Galen (Eysenck’s New Version of Galen’s Four Temperament)

เกอบประมาณ 2,000 ปมาแลว นกสรรวทยาชาวกรกชอ Galen ไดอาศยความแตกตางของอารมณ (Humors) หรอของเหลว (Fluids) ในรางกายแบงบคลกภาพออกเปน 4 แบบ ไดแก Sanguine, Phlegmatic, Choleric และ Melancholic

Eysenck ไดน าองคประกอบพนฐานของการวดบคลกภาพ (Two Basic Personality Scale) ของตนเขามาผสมผสานกลายเปนทฤษฎใหมทมแนวคดดงเดม โดยมขอบเขตครอบคลมความเปนมนษยมากขน (Less Humorous)

เขาเชอวาบคคลเกดมาพรอมกบแนวโนมทถกจดวางตามธรรมชาตวามทงความเปนปกตและประสาทวปลาส (Neurotic – Normal) ในขณะเดยวกนบคลกภาพอาจแสดงออกในรป Extraversion และ Introversion ทง 2 สวนนจะมปฏสมพนธ (Interact) ในแตละบคคล เพอสรางเปนบคลกภาพตามลกษณะนสย (Temperament) ท Galen กลาวไว

นกจตวทยาดานสรรวทยาชอ J.A. Gray (1970, 1987 อางถงใน Carlson, 1990) เหนดวยกบ Eysenck ในเรองความส าคญของ Extraversion สวน Introversion ตรงกนขามกบ Impulsivty โดยดานแรกมความกลวในการถกลงโทษ ดวยการหลกเลยงสงเราหรอมความวตกกงวล สนนษฐานวายากลอมประสาท


เชน Valium ท าหนาทลดการท างานของระบบประสาทในวงจรท าหนาทประสานงานระหวางพฤตกรรมและผลทางอารมณของการลงโทษ สวนอกดานของบคลกภาพแสดงความรสกในการไดรบแรงเสรม แนวคด การย าคดย าท า (Impulsivty) หรอบคคลไดรบแรงเสรมงายในการกระท า แตไมสามารถยบยงการกระท าของตนได

ถงแมวา Eysenck และ Gray จะมความเหนแตกตางกนในสวนรายละเอยดทเปนบทบาทของชวภาพ อนเปนองคประกอบบคลกภาพ แตทง 2 ตางยอมรบวาความแตกตางทางชวภาพเปนสงส าคญทจ าเปนตองศกษาทงในสวนของพฤตกรรมและสรรวทยาเพอใหเกดความเขาใจอยางแทจรงถงสาเหตทท าใหบคคลมนสยแตกตางกน (Carlson, 1990; McConnell & Phillipchalk, 1992; Zimbardo & Gerring, 1996)

14. องคประกอบ 16 ประการของบคลกภาพตามแนวคดของแคตเทล (Cattell’s Sixteen personality Factors)

Raymon B. Cattell (1950 อางถงใน McConnell & Phillipchalk, 1992) เปนอกผหนงทโดงดงทางแนวคดลกษณะนสยทเปนพนฐานของบคลกภาพ เขาและผรวมงานไดท าการลด Trait ท Allport และ Odbert ท าการศกษาไวจาก 18,000 ลกษณะนสยเหลอเพยง 16 ประการ ดวยวธการวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis)

ขอสนนษฐานขอแรกทเขากลาวถงกคอ บคคลทวไปม “Common Factors” เพยงเลกนอย ภายใตลกษณะนสยทงหมดทนกวทยาศาสตรกลาวถง ตอมาเขาไดท าวจยพบวาม Trait หลายชนดสามารถรวมกนเปนกลมไดจากการสงเกตและผลจากการใชแบบทดสอบ ท าให Cattell สามารถรวบรวมไดถง 35 ชนด ตามทศนะของเขา Trait เหลานเปนเพยง “Surface” หรอพฤตกรรมภายนอกทแสดงออกถงรปแบบขนพนฐานของบคลกภาพซงตอมาเขาเรยก Trait เหลานวา “Surface Trait”

ครงหนง Cattell พยายามทจะก าหนดกลมของคณลกษณะ (Trait Cluster) ดวยการหาองคประกอบพนฐานทสมพนธกนของ Surface Trait ดงกลาว และจบลงดวยการแยกองคประกอบทเปน Source Traits ซงเขากลาววาเปนโครงสรางทางบคลกภาพของทกคนทวดได

Source Trait 16 ประการน แบงไดเปน 2 ขว (Bipolar) แตละประเภทมความแตกตางกนสดโตง (Extremes) ดงแสดงในตาราง 12 – 4

ตอมาเขาไดพฒนาแบบวดบคลกภาพชอ 16 องคประกอบทางบคลกภาพ (16 Personallity Factor Inventory sinv 16 PF) ซงเขาเชอวาสามารถวดบคลกลกษณะทง 16 ประการของ Source Trait ในแตละบคคลได ทงนคะแนนทไดจากแบบทดสอบดงกลาวมความเปนปรนยพยงพอทจะยนยนความเปน “สวนลก” ของตวตน อยางไรกตามภาพรวมของบคคลแลว Cattell ยงคงตองการขอมลบางสวนเพมเตม เพอความสมบรณของบคลกภาพ

Cattel ท าการเกบรวบรวมขอมลดานพฤตกรรมดวยวธการตอไปน


1) บนทกบคคลปจจบนและจากการรายงานของเพอนหรอญาตพนอง

2) การสมภาษณความคดเหน

3) คะแนนแบบทดสอบทมความเปนปรนย

หลงจากท าการวเคราะหขอมลทงหมด กจะท าใหทราบบคลกภาพของบคคลอยางละเอยด พอทจะท านายพฤตกรรมในอนาคตได ดงเชน การศกษาบคลกลกษณะของบคคลทมอาชพตางกน โดย Cattell และผรวมงานใชแบบทดสอบ 16 PF ท าการวด Source Trait ของกลมตวอยางทมอาชพเปนนกเขยน กปตนเครองบน และผสรางสรรคงานศลปะ ผลการวจยพบวานกเขยนและศลปนผสรางงานศลปมลกษณะทวไปมากกวานกบน

นอกจากน Cattell ยงแสดงใหเหนถงศกยภาพของการน าความรเรองทฤษฎลกษณะนสยและแบบทดสอบทสรางขนมาเพอวด Source Trait ตวอยางเชน การศกษาคสมรสจ านวน 180 ค พบวาคทมความพงพอใจสงสวนมากมบคลกภาพทคลายคลงกนเปนสวนมากในรายละเอยดทไดจากแบบทดสอบ 16 PF (Cattell, 1973 อางถงใน Ettinger & Others, 1994)

ทฤษฎของ Cattell ยอมรบอทธพลทางดานชวภาพและสงแวดลอมวาเปนองคประกอบส าคญทท าใหคนเรามความแตกตางกน จงเรยกทฤษฎของตนวา “ชวสงคม” (Biosocial) โดยถอวาลกษณะนสยสวนใหญถกก าหนดจากพนธกรรม ในขณะเดยวกนประสบการณและการเรยนรกเปนผลจากสงแวดลอม แนวคดดงกลาวไดรบการสนบสนนจากงานวจยตางๆ เชน ฝาแฝดแททเลยงดในสภาพแวดลอมทตางกน แตกลบมบคลกลกษณะนสย รวมทงทศนคตทคลายคลงกน เปนตน

นอกจากนยงมการศกษาทสนบสนนวาองคประกอบทางพนธกรรมมบทบาทตอบคลกภาพตงแตวยทารก (Infant Temperament) โดยท าการศกษารปแบบทเปนลกษณะพฤตกรรมเฉพาะของทารกแตละราย พบวาหลงคลอดเพยงเลกนอยทารกเรมมพฤตกรรมแตกตางกนในระดบกจกรรมทวไป ความรนแรงของการตอบสนองและรปแบบของภาวะอารมณชวคราวทเกดขน (Typical Mood) ไมวาความสขหรอการรองกวนใจในแตละวน (Thomas & Chess, 1981 อางถงใน Baron, 1989) ยงกวานนยงพบวาความแตกตางของลกษณะนสยดงกลาวยงคงอยจนถงวยเดก (Childhood) ตลอดจนโตเปนผใหญ (Buss & Plomin, 1975, 1984 อางถงใน Baron, 1989) ดวยเหตผลดงทกลาวมา เราอาจสรปไดวา พฤตกรรมมนษยทเตมไปดวยความซบซอนไดรบการเพาะบม (Shaped) จากพนธกรรมและสงแวดลอมควบคกน ตลอดเทาความเปนมนษยยงคงอย (Baron, 1989; Crooks & Stein, 1991; McConnell & Phillipchalk, 1992)

15. องคประกอบ 5 ประการของบคลกภาพ “Big Five Traits” (Five – Factor Model) “Five Basic Dimensions” “Big Five Traits”


องคประกอบ 5 ประการของบคลกภาพเปนทรจกดในอกหลายชอ เชน “Five Basic Factors” “Five Robust Factors” “Five – Factor Model” รวมทง “Big Five Traits” เปนตน โดยน าแนวคดของนกวทยาศาสตรของดานลกษณะนสย (Trait Theorists) หลายทาน ไมวาจะเปน Eysenck, Cattell รวมทง Allport ทมผลงานรวมกบ Odbert ในป ค.ศ. 1936 มาผสมผสานเปนแนวคดใหมในชวงทศวรรษท 70 ดวยวธการทางการวจย ซงแตกตางจากทฤษฎบคลกภาพอนๆ ทเกดจากแนวคดหรอสมมตฐานทมการพสจนหาขอเทจจรงเพอน ามาอางองเปนหลกฐานตอไป

วธการหนงทนาสนใจในการวเคราะหองคประกอบทางบคลกภาพกคอ การน าค าคณศพททแสดงถงลกษณะบคลกภาพตางๆ มาใหคาคะแนน (Rating) ตามลกษณะนสยหรอพฤตกรรมของบคคล ถอยค าเหลานสะทอนถงวฒนธรรมของหมชนตามทเขาเหลานนไดสงเกตหรอคดประดษฐถอยค าทพรรณนาถงคณลกษณะดงกลาว โดย Tupes และ Christal ไดเรมด าเนนการในป ค.ศ. 1961 และตอมา Norman ไดท าซ าในป ค.ศ. 1963 โดยน า Trait ท Allport และ Odbert สรางขนจ านวน 18,000 รายการมาลดลงเหลอ 20 ตววด เพอท าการประเมนคาและวเคราะหองคประกอบ ท าใหไดองคประกอบ 5 ประการของบคลกภาพ

หลงจากนนในป ค.ศ. 1986 McCrae, Costa และ Busch ไดพยายามหาคาความตรงขององคประกอบทง 5 ของบคลกภาพดวยการใชแบบทดสอบ California Q – Set ซงมค าทใชอธบายบคลกภาพถง 100 ค า ขอกระทงถกสรางขนโดยนกจตวทยาจ านวนมาก ซงพยายามคนหาถอยค าทไมโนมเอยงไปทางทฤษฎใดโดยเฉพาะ ผลการศกษาพบวาไดผลเชนเดยวกบองคประกอบทง 5 ของบคลกภาพ แตถอยค าทใชไดถกปรบเปลยนเปนภาษาทใชในชวตประจ าวนมากขน

McCrae และ Costa ไดอธบายถงบคลกภาพ Agreeableness ใหเขาใจชดเจน โดยชใหเหนลกษณะตรงกนขามทางดานลบ ซงเรยกวา Antagonism วาเปนคนทมลกษณะหยาบคาย ไมนาคบ ไมไววางใจคนอน หวาดระแวง ไมมความเหนอกเหนใจ และมกจะไมใหความรวมมอ บคลกภาพเหลานมกมลกษณะคลายกบ Psychoticism ของ Eysenck อยางไรกตามไมใชคนทมลกษณะ Antagonistic ทงหมดทแสดงความกาวราวอยางเปดเผยบางคนอาจแสดงออกในลกษณะมเลหเหลยมกลโกง

นอกจากนยงกลาววาการเปนคนทนาคบจนเกนไป (Being too Agreeble) กอาจไมใชสงทสงคมตองการเสมอไป เชน คนทตองพงพาผอน (Dependent) หรอการประจบเอาใจผอน เปนตน

สวนบคลกภาพทางดาน Conscientiousness หมายถง แนวโนมทจะเปนคนมานะ พยายามอดทนตอการท างาน กระฉบกระเฉง ทะเยอทะยาน ซงเปนลกษณะทคลายกบแรงจงใจใฝสมฤทธท McClelland และ Atkinson กลาวถง

ลกษณะตรงกนขามของบคลกภาพดานนเรยกวา Undirectedness หมายถง คนทไรจดหมายไมมเปาหมายในชวต ขาดระบบการจดการทด มความเกยจครานเปนนสย (Carlson, 1990)


จากการศกษาขามวฒนธรรมพบวาองคประกอบ 5 ประการของบคลกภาพ เปนลกษณะทพบไดทวไปในหลาย ๆ ชาต ไมวาจะเปนแคนาดา ฟนแลนด โปแลนด เยอรมน รวมทงจน (Pannonen, 1992; Costa & McCrae, 1992 อางถงใน Marlin, 1995) โดยมพฤตกรรมทส าคญในแตละดานเรยงตามล าดบดงน

1) Extraversion ไดแก ความสามารถในการสมาคม (Sociable) พดมาก (Talkative) รกสนก เปนทรกใครชนชมของคนทวไป และชอบการผจญภย สวนบคลกภาพดานตรงกนขาม คอ ขอาย เครงขรม สงบเสงยม และระแวดระวง

2) Agreeableness ไดแกความเปนธรรมชาตไมเสแสรง สภาพ ใหความรวมมอ ซอสตย ชอบชวยเหลอ สวนบคลกภาพดานตรงขาม ไดแก ความหงดหงด โหดเหยม หวแขง ขระแวง ไมใหความรวมมอ

3) Conscientiousness ไดแก ความเปนคนทมระเบยบวนย มระบบในการจดการทด มความละเอยดรอบคอบและรบผดชอบ สวนบคลกภาพดานตรงขาม คอ ขาดระบบในการจดการ ไมรอบคอบ ไมมความตงใจ

4) Emotional Stability ไดแก ใจเยน สงบ เปนคนทเตรยมพรอม ตรงกนขามกบอาการทางประสาท กงวล ตนเตน วนวาย รวมทงโรคอปทานตางๆ โดยเฉพาะทางดานสขภาพ

5) Openess to Experience ไดแก มความคดสรางสรรค ออนไหว ฉลาด และปรบปรงตนเอง ดานทตรงขามกนคอ ไมหวนไหวกบสงรอบขาง ไมประณต คบแคบในความคด คดพนๆ งาย ๆ (Simple)

ถงแมวาองคประกอบดงกลาวจะเปนทยอมรบกนวาครอบคลมบคกภาพทกดานกตาม การศกษาลกษณะเฉพาะดานของบคลกภาพ (Specific Aspects of Personality) กนบวาเปนสงส าคญทไมอาจละเลยได เพราชวยใหเขาใจพฤตกรรมของบคคลไดอยางด ตามหลกการทกลาววายงมความเฉพาะเจาะจงของพฤตกรรม และขอก าหนดลกษณะนสย (Trait) ทแนนอน กจะสามารถบงชหรอท านายพฤตกรรมทจะเกดขนไดชดเจน ตวอยางเชนเราสามารถคาดการณไดวานกศกษาระดบวทยาลยจะมความวตกกงวลสงในสถานการณนดพบเพอนตางเพศ (Dating Situations) ซงโดยทวไปองคประกอบทางดานบคลกภาพทจะเกยวของม 2 สวน คอ ความมนคงทางอารมณ (Emotional Stability) และการเปดตวกบสงคม (Extraversion) อยางไรกตามขอมลเฉพาะดาน เชน เปนบคคลทมความวตกกงวลในเรองดงกลาว (Dating Anxiety) หรอไม จะยงเปนประโยชนอยางแทจรงในการท านายผลพฤตกรรม (Mischel, 1985 ; Baron & Byrne, 1992 อางถงใน Baron, 1992)

จงกลาวไดวาประจกษพยานขางตนเปนขอยนยนวาองคประกอบทง 5 ของบคลกภาพสามารถบรรยายลกษณะบคลกภาพไดชดเจน ไมวาจะเปนการกลาวถงบคคลทวไปทเพงพบกน หรอการกลาวถงตนเองกตาม ดงเชน งานวจยของ Watson (1989 อางถงใน Baron, 1992) ทท าการศกษากบนกศกษาทงหญงและ


ชายจ านวน 250 คน โดยใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถาม และท างานรวมกนเปนกลมใหญประมาณ 15 – 40 คน หลงจากทกรอกขอมลแลวจงท าการจดกลมใหมเปนกลมยอย มสมาชกจ านวน 5 – 10 คน เพศเดยวกน จดโตะท างานรวมกนในลกษณะวงกลม ใหแตละคนแนะน าตนเองสน ๆ โดยสมาชดในกลมเปนผประมาณคาบคลกภาพ (Rating) ตามองคประกอบ 5 ประการทกลาวมาพรอม ๆ กบประมาณคาตนเองดวยวธเดยวกน ขอสงเกตทนาสนใจกคอ กอนทจะเรมเขากลม กลมตวอยางมกจะแยกตวและมงอยกบงานของตนจนไมมโอกาสทจะมปฏสมพนธกบคนรอบขาง จนกลาวไดวาไมมใครทจะพดกบคนอนกอน แตกระนนกตาม ผวจยยงพบวาผลการประเมนคาบคลกภาพ 2 ดาน คอ การเปดเผยตวตอสงคม (Extraversion) และความมระเบยบ (Conscientiousness) จากการประมาณคาของตนเองและผอนมคาใกลเคยงกนและมคาสอดคลองกน เมอถกประมาณคาจากกลมคนจ านวนมาก

ตอขอสงสยทวาเหตใดการประมาณคาจงมความสมพนธเชงบวกทงๆทกลมตวอยางแทบจะไมมโอกาสสรางสมพนธภาพตอกน Watson ใหขอคดเหนวาค าตอบทไดนาจะมาจากการสงเกตคณลกษณะบางประการทเปนสงสะทอนถงบคลกภาพ เชน คนทมลกษณะนสยเปดเผยตวตอสงคม มกจะชอบสมาคมกบผอนและแสดงออกเปนพฤตกรรมทเดนชดกวาบคคลอน สวนคนทละเอยดรอบคอบอาจจะสงเกตไดตงแตการแตงกายทประณต เรยบรอย เขยนหนงสอเปนระเบยบสวยงาม เปนตน

นอกจากองคประกอบทง 5 ประการของบคลกภาพจะมอทธพลตอการแสดงออกเปนพฤตกรรมโดยตรงแลวยงมผลทางออมในการรบรพฤตกรรมของบคคลทมตอบคคลอนในสงคมอนดวย (Baron, 1992)

ดงเชน ผลการวจยของ Funder และ Sneed (1993 กลาวถงใน Baron, 1995) ทท าการศกษาโดยถายวดทศนพฤตกรรมของกลมตวอยาง ซงเปนนกศกษาระดบวทยาลยทไมเคยรจกกนมากอน นกวจยพบวา เมอกลมตวอยางตกอยในสถานการณทเพงรจกกนครงแรก ไดมพฤตกรรมตาง ๆ ทบนทกไดถง 62 ประเภท เชน มพลงหรอกระตอรอรนสง ในการสรางปฏสมพนธ พดหรอแสดงสงทนาสนใจ แสดงความไมใยดทจะรจกคนอนๆ แสดงความรสกผอนคลาย เปนธรรมชาต แสดงความรงเกยจ เปนตน

สวนกลมท 2 ใหสงเกตพตกรรมของกลมแรกเปนรายบคคลแลวน ามาประมาณคา (Rating) วาควรมบคลกภาพใดใน 5 องคประกอบทกลาวถง ผลการวจยพบวาการประมาณคาดงกลาวมคาใกลเคยงกนในแตละบคคล จากผประเมนแตละคจนสามารถสรปเปนลกษณะบคลกภาพ (Trait) ได

การประเมนบคลกภาพ (Personality Assessment)

จากการศกษาแนวคดและทฤษฎบคลกภาพ ท าใหเราทราบวามความหลากหลายตามความเชอและหลกการ การประเมนบคลกภาพจงมหลายแนวทางเพอความเหมาะสม และสอดคลองกบกฎเกณฑดงกลาว จงอาจแบงวธการประเมนเปน 3 ประเภท ดงน

1. การสงเกตพฤตกรรม (Behavioral Observation) หรอทนกจตวทยาบางกลมเรยกวา Behavioral Assessment เปนวธการประเมนบคลกภาพ โดยธรรมชาตตามสภาพความเปนจรงทคนเราใชใน


ชวตประจ าวนทวไป โดยการสงเกตจากพฤตกรรมในแตละสภาพการณทปรากฏ ทงนดวยความเหนพองกนของกลมพฤตกรรมนยม (Behavioral) และกลมการเรยนรทางสงคม (Social Learning) ทถอวาการประเมนบคลกภาพทมความเปนปรนย (Objective) ควรไดมาจากการสงเกตโดยตรง (Directed Observation) ภายใตเงอนไขหรอสภาวการณทบคคลมปฏสมพนธ เนองจากนกจตวทยาเหลานเชอวาสงแวดลอม เปนตวกระตนใหบคคลแสดงรปแบบของพฤตกรรมอนเปนสวนหนงของบคลกภาพ

ดวยเหตดงกลาวท าใหผทท างานเกยวของกบจตวทยาหลายแขนง เชน นกจตวทยาคลนก นกสงคมสงเคราะห และจตแพทย มกใชวธการนศกษาบคลกภาพของผมาใชบรการ ไมวาจะเปนลกษณะ ทาทาง การพดจา การแสดงออกทางสหนา หรอปฏกรยาการตอบค าถาม สงเหลานสามารถน าไปสขอมลทมความส าคญในการชวยเหลอหรอบ าบดได

ถงแมวาวธการดงกลาวจะดเหมอนเหมาะสมดวยหลกการและเปนไปไดดในทางปฏบตแตสงหนงทตองยอมรบคอ เราไมอาจสงเกตพฤตกรรมไดตลอดชวงเวลาของบคคลนน พฤตกรรมทพบจงอาจเปนเพยงสวนใดสวนหนงของบคลกภาพเทานน เชน พฤตกรรมของบคคลทเกบตว ขอาย ไมชอบสงคม อาจแปรเปลยนเปนตรงกนขามเมออยในกลมเพอนสนท หรอมกจกรรมทตนพอใจ เปนตน ดงนนการสรปพฤตกรรมจงตองกระท าดวย ความรอบคอบ ตรวจสอบในหลายสถานการณจนกวาจะพบวาเปนบคลกภาพทแทจรง เพราะแตละสถานการณอาจมความจ ากดทจะท าใหเกดพฤตกรรมหรอกลาวไดวาสงเราในสถานการณนนไมอาจท าใหเกดพฤตกรรมทงหมดของบคคลนนได

นกจตวทยาไดตระหนกถงปญหาทเกดขน จงพยายามหาวธการทจะน าชวงเวลาเขามามสวนรวมเปนโครงสรางของการสงเกตพฤตกรรมในแตละสภาพการณ ตวอยาง เชน นกจตวทยาเดกทสนใจศกษาพฒนาการทางบคลกภาพของเดกเลกอาจท าการสงเกตพฤตกรรมในสภาพการณตางๆ เชน การเลนกบเพอน ความกาวราว การยอมตามผอน เปนตน การสงเกตพฤตกรรมในชวงเวลาและสถานการณทตางกนนท าใหไดขอมลส าคญของบทบาทสงแวดลอมทมผลตอการสรางลกษณะนสย (Trait) ของบคคลไดอยางชดเจน

การก าหนดโครงสรางหรอขอบขายการสงเกตชวยใหประเมนบคลกภาพไดถกตองและมความเชอถอได (Reliability) อยางไรกตามขอสงเกตทนาสนใจกคอ ความล าเอยง (Bias) ทเกดจากการสงเกตรวมทงบคลกภาพหรอสถานะของผสงเกตเองทอาจมอทธพลตอผถกสงเกต จนท าใหพฤตกรรมทสงเกตไดคลาดเคลอนไปจากความเปนจรง

เพอแกไขขอบกพรองดงกลาว นกจตวทยาจงไดพฒนาแบบประเมนคา (Rating Scale) หรอแบบตรวจสอบ (Checklist) เพอชวยใหการสงเกตพฤตกรรมเปนระบบยงขน โดยท าหนาทเปนเครองมอบงชบคลกภาพหรอพฤตกรรมตามระดบทก าหนด ดงแสดงในตารางท 12-8 และ 12-9 ตามล าดบ ดงนนจากตวอยางทกลาวมาขางตน นกวจยสามารถศกษาพฒนาการดานบคลกภาพในบางสถานการณ พรอมกบหาขอมลเพมเตมดวยการสอบถามผทเกยวของกบเดกทเปนกลมตวอยาง เชน พอแม พนอง คร เพอน เพอน ามาประมาณคาพฤตกรรมตางๆ ทตองการศกษา


การสงเกตพฤตกรรมเปนวธการหนงทใชในการบ าบดรกษาโดยการใหคนไขรายงานพฤตกรรมของตน เชน คนทมความผดปกตในเรองการรบประทานอาหาร (Eating Disorder) จะตองบนทกจ านวนครงการรบประทาน เพอรายงานผลประกอบการรกษา เปนตน

และมอกไมนอยทนกจตวทยาน าไปใชรวมกบเทคนคอน เชน สงเกตพฤตกรรมคนไขขณะทท าแบบทดสอบประเภทฉายจต (Projectire Test) การสรางสถานการณเพอทดสอบ (Situation) เปนตน (Kagan, 1992; Ettinger & Others, 1994; Matlin, 1995; Santrock, 1997)

2. การสมภาษณ (Interviews)

เปนวธการศกษาบคลกภาพดวยการซกถาม ท าใหไดขอมลโดยตรง แตเดมนกจตวทยากลมจตวเคราะหนยมใช เพราะเชอวาท าใหเขาใจถงจตใตส านก (Unconscious) ไดปจจบนไดแพรหลายเขาไปในกลมอนๆ แมแตนกพฤตกรรมนยมเองกยอมรบวธการดงกลาว

การสมภาษณมหลายรปแบบตงแตประเภทไมเปนทางการ (Informal) คอ ไมก าหนดโครงสรางการถาม แตเปนการแลกเปลยนความคดเหนทวๆ ไป โดยผสมภาษณถามค าถามกวางๆ เพอเปดโอกาสใหผถกสมภาษณไดแสดงทศนะของตนอยางเตมท สวนอกประเภทมการก าหนดรปแบบของการถามทชดเจน เพอใหไดขอมลทตองการตามล าดบความส าคญ

สวนดทส าคญของการสมภาษณ คอ ความยดหยน (Flexibility) กลาวคอ ค าถามไมชดเจน ผสมภาษณสามารถอธบายใหผสมภาษณเขาใจได และค าถามอาจเปลยนแปลงใหเหมาะสมกบความตองการหรอวตถประสงคได นอกจากนผสมภาษณยงมโอกาสทจะสรางความสมพนธ (Rapport) ซงจะชวยใหการสมภาษณด าเนนไปดวยดในขณะทวธการอน เชน การตอบแบบสอบถาม (Questionnaires) ไมอาจท าไดการสมภาษณยงมขอดในแงทผสมภาษณสามารถซกถามขอมลในสวนทตนเหนวานาสนใจเพมเตมไดทนทวงท ทงนขนกบความสามารถและขอสงเกต รวมทงประสบการณของผสมภาษณดวย การสมภาษณทไมมโครงสรางเปนตวก าหนด (Unstructured Interviews) ท าใหผสมภาษณมอสระในการเลอกทจะถามเพอเจาะขอมลเฉพาะสวนหรอหยดค าถามเมอไดขอมลเพยงพอแลว ยงกวานนในขณะทด าเนนการสมภาษณ ผสมภาษณยงมโอกาสสงเกตพฤตกรรม เพอน ามาประกอบใหขอมลสมบรณขน

อยางไรกตามการสมภาษณยงมขอจ ากดบางประการ ดงท Anatasi (1988 อางถงใน Crooks & Stein, 1991) กลาววาขอมลเบองตนจากการสมภาษณทบคคลกลาวถงตนเองไมสามารถวดไดอยางแทจรง ดวยเหตนผลทบนทกจงเปนเรองทผสมภาษณประทบใจหรอเปนการลงความเหน และสงนกคอ ความล าเอยง (Bais) ของผสงเกต

อกประการหนง การไมมรปแบบหรอวธการแสวงหาขอมลของผสมภาษณ (Interviewer’s Approach) สงผลตอผถกสมภาษณเชนกน จะเหนไดวา การทผสมภาษณมแนวคดหรอความเชอทจะโนมเอยง


ไปทางทฤษฎบคลกภาพใดแลว กมกจะมอทธพลตอการตอบสนองตอผถกสมภาษณใหคลอยตามแนวคดนนดวยเชนกน (Feshback & Weiner, 1982 อางถงใน Crooks & Stein, 1991)

3. การวดบคลกภาพตามแบบวดบคลกภาพมาตรฐาน

แบบสอบถาม (Paper and Pencil Questionnaires) หรอแบบวดการรายงานตนเอง (Self – Reports Tests)

ในขณะทการสงเกตและการสมภาษณประสบผลส าเรจ กลบปรากฏวายงขาดความเปนปรนย (Objective) หรอมาตรฐาน (Standardized) ตามทนกจตวทยาบคลกภาพคาดหวง เนองจากวธการดงกลาวเปนเพยงเครองมอทจะบอกวากลมตวอยางพดหรอท าอะไร โดยทไมสามารถทราบถงความคดหรอความรสกทชดเจน เพอแกไขจดออนดงกลาวนกจตวทยาจงไดพฒนาแบบวดบคลกภาพทเรยกวา “Paper and Pencil Questionnaires” ขนมาหลายฉบบ เพอใหมความเปนปรนย โดยออกแบบใหมการรายงานตน (Self – Reports) อนเปนวธการทางวทยาศาสตร ในการวดคณลกษณะ (Characteristics) หรอลกษณะนสย (Traits) ซงเปนโครงสรางทางบคลกภาพ

โดยทวไปแบบวดบคลกภาพประเภทนเปนการถามตอบสงทจรงหรอไมจรงเกยวกบความรสก การคด และการกระท า แบบทดสอบบางชนดสรางขนเพอการวดเฉพาะอยาง เชน ความวตกกงวล ความคดเกยวกบตน (Self – Concept) บคลกภาพดานการปดตวหรอเปดตว (Introversion – Extraversion) เปนตน สวนแบบวดบคลกภาพโดยทวไป ไดแก MMPI/CPI เปนตน

แบบวดบคลกภาพ The Minnesota Multiphasic Personality Inventory (MMPI)

เปนแบบวดทนยมใชกนอยางกวางขวาง สรางโดย Stark Hathaway และ J.R. Mckinley ในชวงป ค.ศ. 1993 (Crooks & Stein, 1991) เพอท าการวนจฉยและแบงประเภทความผดปกตของบคคลทางจตวทยา (Psychological Disorder) ดวยการรวบรวมขอกระทงค าถาม (Test – Item Statements) ถง 1,000 ขอ ทบรรยายถงสภาพอารมณ (Mood States) คานยม (Attihedes) และพฤตกรรมภายนอก (Overt Behavior) ขอความเหลานถกน ามาจากแหลงตางๆ เชน แบบทดสอบทางบคลกภาพทว ๆ ไป ต าราทางดานจตเวชและจตวทยา ตอจากนนนกวจยไดน าไปทดสอบกบกลมมาตรฐาน (Standardization Group) โดยแบงเปนคนไขทางจตเวช (Psychiatric Patients) ดวยอาการตางๆ กนประมาณ 200 คน และคนปกต 724 คน ซงไดมาจากผสมครเปนนกศกษามหาวทยาลย (University Applicants) ผมาเยยมคนปวย (Hospital Visitors) และผทพกอาศยในเมอง Indianapolis

ดวยกระบวนการดงกลาวนท าใหแบบวด MMPI มขอกระทงค าถามเหลอเพยง 566 ขอ เปนเรองเกยวกบพฤตกรรม ความคด หรอการแสดงออกทางอารมณ (Emotional Reactions)


คณลกษณะเฉพาะของแบบวด MMPI คอ มเกณฑเฉพาะในการแยกประเภทความผดปกต (Crieterion – Keyed Test) กลาวคอ ในบรรดาขอกระทงแบบวดทง 556 ขอนน สามารถแบงเปนกลมความผดปกตทางจตเวชได 10 ประเภท

การบงชความผดปกตทางจตเวชนมขอทนาสงเกตคอ แตละขอกระทงค าถามลวนเปนดชนทอาจเปนอาการของความผดปกตไดทงสน ดงนนในการพฒนาแบบวดทกลาวมาขางตนจงพบวากลมตวอยางทมาจากคนปกตทวไป ไดรบการวนจฉยวามแนวโนมของความแปรปรวนทางจตดวยเชนกน เชน ในขอทคนปกตสวนมากตอบวา “ไมใช” ส าหรบขอค าถามวา “ฉนเชอวาคนอนมแผนการตอตานฉน” ในทางตรงกนขาม คนทมความผดปกต ประเภทหวาดระแวง (Paranoid Disorder) มกจะตอบวา “ใช” ดงนนขอกระทงนจงเปนดชนวดความผดปกตในกลมอาการหวาดระแวง อยางไรกตามค าถามเพยงขอเดยวไมอาจวนจฉยหรอตดสนไดแนนอน นกวจยจงจ าเปนตองอาศยกระบวนการทางสถต เพอท าเกณฑตดสนมความชดเจนขน โดยน ามาประกอบกบหลกการหรอเงอนไขทก าหนดโดยทางคลนกบ าบด ตวอยางเชน มาตรวดอาการหวาดระแวง (Paranoid Scale) ประกอยดวยขอกระทงซงตอบโดยบคคลทมอาการหวาดระแวง โดยค าตอบนนมความแตกตางอยางชดเจนจากบคคลปกตทวไป หรอบคคลทถกวนจฉยวามความผดปกตดวยอาการอยางอน

แบบวด MMPI นไดรบความนยมอยางกวางขวาง ในการน าไปใชเพอวนจฉยความแปรปรวนทางจต (Psychological Disorder) อนเปนจดประสงคแตแรกเรม นกจตวทยาคลนกจ านวนมากในปจจบนทพบวามประโยชนอยางยงในการชวยเพมความแมนตรงในกระบวนการวนจฉยอาการของโรค สวนนกจตวทยาบคลกภาพพบวาแบบวด MMPI มประโยชนในการเปนแหลงขอมลเพอแยกแยะบคลกภาพปกตโดยทวไป

อยางไรกตามแบบวดดงกลาวไดวาการวพากษวจารณเปนอยางมากเกยวกบจ านวนกลมตวอยางทใช ประการแรก นกจตวทยาบางสวนแสดงความกงขาในเรองกลมตวอยาง เนองจากมความจ ากดทงในเรองขนาดกลมตวอยาง (Sample Size) และสภาพถนทอย (Geographic Representation) กลาวคอ กลมตวอยางทเปนคนไขจตเวชมเพยง 200 คน สวนกลมตวอยางทเปนคนปกต (Normal Group) มเฉพาะประชากรในเมอง Indianapolis เทานน ท าใหกลมตวอยางดงกลาวไมอาจเปนตวแทนของกลมมาตรฐานทแทจรง

ประการตอมา คอ เรองความตรง (Validity) และความเชอถอไดของขอมล (Reli – ability) อนเปนผลกระทบจากเหตผลประการแรกทกลาวมาคอ ขนาดและการกระจายของกลมตวอยาง ซงอาจไมใชกลมตวแทนของประชากรทเหมาะสม

นอกจากนยงมการกลาวถงขอกระทงค าถามบางสวนทเกยวของกบความแตกตางเรองเพศหรอศาสนา อนแสดงใหเหนถงการลวงละเมดในสทธสวนบคคล เชน ขอกระทงค าถามทผหญงตอบวาชอบการลาสตวและตกปลา จะถกแปลความวามความผดปกคอมความเปนผชาย (Masculine) เนองจากกจกรรมดงกลาวเปนทนยมของเพศชายขอกระทงค าถามทมากเกนไปกอาจมผลใหกลมตวอยางบางคนขาดความรอบคอบในการตอบค าถาม เพอเรงรบใหเสรจสนกระบวนการ


แตกระนนกตาม MMPI มกลยทธทดในการแยกแยะความตางของคนทมความแปรปรวนทางจตออกจากคนปกตทวไป แตยงขาดความเชอถอไดในความแตกตางระหวางบคคลในกลมเดยวกนของขอกระทงค าถาม ความจ ากดทส าคญนท าให MMPI ไมเปนแบบวดทยงประโยชนในการประเมนความแตกตางระหวางบคคล

ในป ค.ศ. 1989 ไดมการปรบปรงแบบวด MMPI เปน MMPI–2 หลงจากทใชกนมานานถงครงศตวรรษโดยท าการหาเกณฑมาตรฐานใหม (Restandardized Norms) จากกลมตวอยางจ านวน 2,600 คน ในเมอง Minnesota และเมองอนๆ อก 6 เมองท าใหไดเกณฑปกตจากกลมทไมไดเปนคนไขจตเวชทงยงมความหลากหลายทางวฒนธรรมและเชอชาต

แบบวด MMPI-2 แบงเปนมาตรวดทางคลนก 15 Scales และมาตรวดความตรง 5 Scales รวมขอค าถามทงหมด 567 ค าถาม

เมอเปรยบเทยบกบ MMPI จะพบวา MMPI-2 ยตการใชภาษาทท าใหเกดความล าเอยงเกยวกบเพศ (Sexist Language) วฒนธรรม (Cultural Bias) รวมทงบางค าถามทเกยวของกบเพศ ศาสนา และขอค าถามทลาสมย อยางไรกตามขอค าถามทถอวาเปนหลกส าคญ (Core Statements) คอมาตรวดพนฐานดานคลนก (Clinical Scales) ไมไดมการเปลยนแปลง สวนมาตรวดทางดานเนอหา (Content Scales) ซงสมพนธกบขอบเขตทนาสนใจในสวนนกคลนก (Clinicians) และนายจาง (Employers) ไดถกเพมเขาไปเนอหาใหมของ MMPI-2 ไดพงประเดนไปทรายละเอยดของพฤตกรรมทผดทาง เชน ความผดปกตในการรบประทาน (Eating Disorders) การเกบกด (Repression) ความโกรธ (Angry) ปญหาทางครอบครว (Family Problems) ความภาคภมใจในตนเองต า (Low Self – Esteem) รวมทงการขาดความสามารถในการท างาน เปนตน

นอกจากนยงมมาตรวดการโกหก (Lie Scale) ทชวยประเมนความตรงอกดานหนง คาความเชอถอได (Reliability) ของแบบวด MMPI และ MMPI-2 นบวาอยในเกณฑสงของบคลกภาพทวไป คอ มคาระหวาง .78 - .85 (Graham, 1990’ Kaplan & Saccuzzo, 1993 อางถงใน Matlin, 1995)

สวนคาความตรง (Validity) ไดมการศกษาเปนจ านวนมากทงในสวนของ MMPI และ MMPI-2 ตวอยางเชน การศกษาคสมรสจ านวน 882 ค โดยใหแตละคนท าแบบวด MMPI-2 แลวน าผลทคของตนประเมนมาเปรยบเทยบในขอกระทงค าถามเดยวกน พบวาไดคาความตรงมความสมพนธกนสง (Butcher, 1990 อางถงใน Matlin, 1995)

นอกจากนยงพบวาการทดสอบคนไขจตเวช (Psychiatric Patients) โดยทวไปมความสมพนธกบการประมาณคาพฤตกรรมภายนอกทด าเนนการโดยนกจตวทยา

ขอดของแบบวด MMPI-2 คอ สะดวกในการใชและคมคาในการด าเนนการ ทงยงมประโยชนในการวนจฉยพยาธสภาพทางดานจตวทยา (Psychopathology) ยงกวานนขอกระทงทรวบรวมไวยงน ามาใชได


หลากวตถประสงค ตวอยางเชน สามารถสรางมาตรวดความคดสรางสรรคดวยการเปรยบเทยบความแตกตางของค าตอบจากแบบวด MMPI-2 ของกลมตวอยางทมความคดสรางสรรคและไมมความคดสรางสรรค เปนตน

ในขณะเดยวกนจดเดนขอนกลบถกวจารณวาท าใหคาความตรงคลาดเคลอนเนองจากแบบวดถกน าไปใชหลากวตถประสงค ดงนนจงตองประเมนความตรงและเชอถอไดในแตละวตถประสงคทน าไปใชอยางรอบคอบ

แบบวดบคลกภาพ The California Psychological Inventory (CPI)

สรางขนโดย Harrison Gough ในป ค.ศ. 1957 (Zimbardo & Gerring, 1996) เปนแบบวดบคลกภาพทใชส าหรบคนปกตทวไป ในขณะท MMPI มงใชเพอวดความผดปกตเพอบ าบดรกษา (Clinical Problem) อยางไรกตามยงคงลกษณะหรอรปแบบของกระทงค าถามทคลายกน มเกณฑพจารณาเฉพาะ (Criterion Keyed) เชนเดยวกน โดยแบงเปนเกณฑการวดความปกต (Normal) ของบคลกลกษณะ (Personality Traits) 15 ประการ ไดแก การขมผอน (Dominance) การชอบสงคม (Sociability) การยอมรบตน (Self – Acceptance) ความเปนอยทางสงคม (Social Presence) การควบคมตน (Self – Control) ผลสมฤทธโดยการคลอยตาม (Achierement via Conformance) ผลสมฤทธโดยการเปนอสระ (Achievement via Independence) ความรบผดชอบ (Responsibility) ประสทธภาพของเชาวนปญญา (Intellectual Efficiency) ความยดหยน (Flexibility) กระบวนการกลอมเกลาทางสงคม (Socialization) ความเปนผหญง (Femininty) สมรรถภาพของสถานะ (Capacity for Status) สภาพจตใจ (Psychological Mindedness) และความอดกลน (Tolerance)

คาความตรง (Validity Scales) ถกจดรวมอยในตวแบบทดสอบเพอคนหารปแบบการตอบสนองทไมเหมาะสม (Invalid) คาทวดไดจะแสดงใหเหนเปนเอกสารทบรรยายคณลกษณะสน ๆโดยมคะแนนในแตละการวด ซงสมพนธกบเกณฑมาตรฐานทเปนเพศเดยวกน (Same – Sex Norms)

อาจกลาวไดวา CPI มความเปนมาตรฐานกวา MMPI เนองจากใชกลมตวอยางในการสรางแบบวดมากถง 13,000 คน โดยแบงเปนชาย 6,000 คน และหญง 7,000 คนกลมตวอยางดงกลาวมการควบคมองคประกอบทางดานฐานะทางเศรษฐกจและสงคม (Social Status) ถนทอยอาศย (Geographical Locate) และอาย นอกจากนยงมการหาคาความสมพนธกบแบบวด MMPI และหาคาความเชอถอได (Reliability) ดวยการทดสอบซ าไดคาสงถง .90 (Ross, 1987 อางถงใน Crooks & Stein, 1991) สวนคาความตรง (Validity) พบวาสามารถใชในการพยากรณตามจดมงหมายตางๆ ไดอยางถกตอง เชน อาชพ การเปนผน า การคลอยตาม และการตอบสนองความเครยด นอกจากนยงมการน าไปใชในการศกษาระยะยาวของการจางงาน (Longitudinal Studies) เนองจากชวยใหเขาใจวธการพฒนาบคลกภาพ ลกษณะนสย (Traits) ในชวงผใหญตอนตนทมความสมพนธกบเหตการณในชวต แมเวลาจะลวงเลยไปถง 40 ป ในเวลาตอมากตาม การศกษาดงกลาวนสวนมากน าไปใชในการวจยและการประยกตใชทวไป


แบบวดบคลกภาพ The NEO Personality Inventory (NEO-PI)

เปนแบบวดบคลกภาพส าหรบบคคลปกตทวไปในระดบผใหญ สรางขนตามแนวคดของทฤษฎบคลกภาพ 5 องคประกอบ (Five-Factor Model of Personality) เมอท าการทดสอบคาคะแนนจะปรากฏขน เพอเปรยบเทยบกบคะแนนมาตรฐาน (Norm) ของแตละดาน ไดแก Neuroticism, Extraversion, openness, Agreeableness และ Conscientiousness

NEO-PI ฉบบปรบปรงใหมไดมการประเมนลกษณะนสยแยกยอยถง 30 ประเภท โดยแบงจาก 5 องคประกอบเดม ตวอยางเชน บคลกภาพดาน Neuroticism สามารถแบงออกเปน 6 ชนด ไดแก กงวล (Anxiety) โกรธ เกลยด (Angry Hostility) เกบกด (Depression) ประหมา (Self-consciousness) หนหน (Impulsiveness) และความบาดเจบหรอเสยหาย (Vulnerability)

จากรายงานการวจยเปนจ านวนมาก พบวา NEO-PI มเนอหาแตละดานสอดคลองกน (Homogeneous) มคาความเชอมนสง มความตรงตามโครงสราง (Construct Validity) และเกณฑการบงช (Criterion) ทด McCrae & Costa, 1987, 1989; (Costa & McCrae, 1992 อางถงใน Zimbardo & Gerrig, 1996)

แบบวด NEO-PI ใชในการศกษาบคลกภาพทคงทและพฒนาการทางบคลกภาพทใชเปลยนแปลงในแตละวย ความสมพนธระหวางลกษณะบคลกภาพกบความสมบรณทางรางกาย รวมทงเหตการณทผานเขามาในชวต เชน ความส าเรจในหนาทการงาน หรอ การเกษยณการท างานกอนเกษยณอาย เปนตน

นอกจาก NEO-PI จะยดตามความเชอองคประกอบ 5 ประการของบคลกภาพ (Five Factor Model) และแบบทดสอบ The Big Five Questionnair (BFQ) แลวยงไดรบการยอมรบวามความตรงในการทจะใชกบกลมคนตางวฒนธรรมดวย เชน อตาล สหรฐอเมรกา สเปน โดยพบวา 2 ชาตหลงมลกษณะบคลกทคลายคลงกนจากคาทวดไดตามมาตรวดทางจตวทยา (Psychometric Characteristics) และไดคาเกณฑมาตรฐานทเหมาะสม ส าหรบกลมตวอยางชาวฝรงเศส เยอรมน ฮงการ และโปแลนด

ถงแมวาแบบทดสอบ BFQ จะมคาสหสมพนธสงกบแบบวด NEO-PI ความแตกตางทส าคญควรกลาวถงคอ องคประกอบหนงใหคาดานพละก าลงหรอกจกรรมมากกวาการเปดเผยตวตอสงคม (เพอลดการซ าซอนดานสงคมในเรองความพอใจในการคบบคลอน) นอกจากนแบบสอบถาม BFQ ยงรวมถงมาตรวดทสามารถบอกไดวากลมตวอยางตอบสนองอยางล าเอยงตอความตองการของสงคม ยงกวานนยงจดไดวามความงายกวา NEO-PI คอ มเพยงดานละ 2 องคประกอบในจ านวนทงหมด 5 ดาน ตวอยางเชน พละก าลงประกอบดวยแงมมของการขบเคลอน (Dynamism) และการขมขผอน (Dominance) ดงนนองคประกอยทกลาวถงสงแรก ไดแก ความแตกตางภายในตวบคคล (Intrapersonal) สวนอกชนดไดแก ความแตกตางระหวางบคคลอน (Interpersonal)


ในปจจบนโลกววฒนาการกาวหนาจนแทบจะไรขอบเขตในการตดตอ (Global) นกจตวทยาจงจ าเปนตองพฒนาเครองมอใหทนตอการเปลยนแปลง เพอใหใชไดดกบการศกษาขามวฒนธรรมทมความแตกตางดานเชอชาตและภาษา อนเปนแนวคดทส าคญในการศกษาบคลกภาพและจตวทยาสงคม

แบบวดบคลกภาพ แบบทดสอบฉายจต (Projective tests)

แบบทดสอบทมชอเรยกอกอยางหนงวา “Subjective tests” เนองจากไมมโครงสราง (Loose Structure) ทชดเจนหรอเปนสงเราทก ากาม (Ambiguous) ทผตอบสามารถใหค าตอบไดอยางกวางขวาง ไมมขอบเขตจ ากด เพราะถอวาสงเหลานสะทอนถงความรสก (Feelings) ความปรารถนา (Desires) ความตองการ (Needs) และทศนคต (Attitude) ในรปแบบทตนมองเหนซงแตกตางในแตละบคคล แมจะเปนแบบทดสอบชดเดยวกนกตาม กลาวไดวาแบบทดสอบลกษณะนไดถกออกแบบเพอคนหาตวตนทแทจรง อนซอนอยภายใตกระบวนการจตใตส านก (Unconscious Processes) ทไมอาจสงเกตไดโดยตรงจงเปนแบบทดสอบทวดไดลกซงกวาแบบทดสอบบคลกภาพทวไป

อยางไรกตามแบบทดสอบฉายจตมเกณฑการวดทซบซอน และมความเฉพาะทางสาขาวชาชพ การวดและแปรผลจงจ าเปนตองอาศยผเชยวชาญ ทมความช านาญโดยเฉพาะ เชน นกจตวทยาคลนก เปนตน

แบบวดบคลกภาพ แบบทดสอบค าสมพนธ (Word Association Test)

เปนเครองมอชนแรกของแบบทดสอบประเภทฉายจตทสรางขนโดย Francis Galton เมอประมาณกวา 100 ปมาแลว ตอมา Carl Jung ไดน ามาปรบปรงแกไขในชวงศตวรรษท19

แบบทดสอบประกอบดวยรายการค าทเปนสงเรา (List of Stimuli Word) ซงผทดสอบจะใชค าทก าหนด กระตนผรบการเขาทดสอบ เพอสงเกตปฏกรยาการตอบสนองแตละค า เชน ความกลวความสข โดยผเขารบการทดสอบจะตองตอบทนททค าแรกผดขนมาในความคด รายการค าทใหมานนบางค าอาจกอใหเกดความรสกหรออารมณ (Emotionally Charged) สวนบางค าอาจไมสงผลตออารมณ (Emotionally Neutral)

ทง Galton และ Jung ตงขอสนนษฐานวาถาผรบการทดสอบแสดงอาการปฏเสธค าบางค า เชน เพศสมพนธ ดวยความนงเฉย หรอเรมมเหงอออก เปนลม หรอแสดงอาการไมเหมาะสมอยางรนแรง เชน ฮดฮด ปงปง หรอไมสนใจไยด นนแสดงใหเหนวาผเขารบการทดสอบอาจมปญหาเกยวกบการมเพศสมพนธ ในบางครงผทดสอบอาจใชเทคนคอนๆ เขารวมกระบวนการทดสอบดงกลาว เชน เครองมอจบเทจ (Lie Detector) หรอ Polygraph เพอตรวจสอบการเปลยนแปลงทางรางกายในขณะตอบสนองค าเหลาน (McConnell & Philipchalk, 1992)

แบบวดบคลกภาพ เตมประโยคใหสมบรณ (Sentence Completion)

มวธการคลายคลงกบค าสมพนธคอ เปนการสรางประโยคทมขอความไมครบสมบรณใหเปนสงเรา เชน


- ผหญง.......................................................

- ฉนมกจะรสกวา........................................

- ฉนอยากจะท า..........................................

- แมของฉน.................................................

แบบทดสอบทนยมใช ไดแก แบบเตมประโยคใหสมบรณของ Rotter (The Rotter Completion Sentence Blank) ซงพฒนาโดย Rotter และ Rafferty (ศภลคน, 2540; Santrock, 1997)

แบบวดบคลกภาพ แบบทดสอบภาพหยดหมก (Rorschach Inkblot Test)

สรางขนโดยจตแพทยชาวสวสชอ Hermann Rorschach เมอป ค.ศ. 1921 นบเปนแบบทดสอนทนยมใชกนอยางแพรหลาย ในการวดการรบรภาพหยดหมกเพอบงชบคลกภาพของบคคล ตวแบบทดสอบมทงหมด 10 แผน เปนสขาวด า 5 แผน และภาพส 5 แผน

วธการทดสอบใหคนไขหรอผเขารบการทดสอบดภาพหยดหมกครงละ 1 แผนดวยการบรรยายสงทตนเหนวาเปนภาพอะไร จนครบทง 10 แผน ตอจากนนจงน าภาพทง 10 แผนถามรายละเอยดผรบการทดสอบอกครงหนงวาสงทเหนนนอยตรงสวนใดของภาพ และลกษณะภาพอยางไรจงท าใหมองเหนเปนเชนนน นอกจากจะตองบนทกค าตอบทไดแลวผทดสอบจะตองบนทก ทศนคต ลกษณะทาทาง รวมทงอากปกรยาอาการแปลกๆ ดวยเพอใหไดภาพรวมทชดเจนของผเขารบการทดสอบ

แบบวดบคลกภาพ แบบทดสอบ TAT (The Thematic Apperception Test)

สรางขนโดย Henry Murray และ Christina Morgan ในชวงป ค.ศ. 1930 เปนภาพวาดทมความชดเจนกวาภาพหยดหมก โดยเปนชดของเรองราวแตละตอน ททบคคลในภาพ 2-3 คน มทงหมด 30 ภาพ และเปนแผนเปลาไมมภาพ 1 แผน

วธด าเนนการ ผทดสอยเลอกภาพ 20 แผน โดยใชเกณฑจากอายและเพศของผรบการทดสอบ ตอจากนนจงใหบรรยายภาพแตละแผนวาเกดอะไรขน มความเปนมาอยางไรและก าลงจะด าเนนตอไปอยางไร บคคลในภาพคดหรอรสกอยางไร และผลของเหตการณจะเปนอยางไร

เชนเดยวกบหลกการของภาพหยดหมก แบบทดสอบ TAT ตงอยบนความเชอทวาผรบการทดสอบจะตอบสนองสงเราทไมมโครงสรางแนชด (Unstructured Stimuli) ดวยการเปดเผยสงทซอนเรนในความรสกภายใน หรอกลาวไดวาสงเราดงกลาวสามารถดงความตองการ ความขดแยง ความรสกทถกปกปดในยามปกต ใหแสดงออกมาเปนเรองราวของภาพในแบบทดสอบ นกจตวทยาใหขอสงเกตวาแบบทดสอบนเหมาะกบผรบการทดสอบทยงอยในขอบเขตของการมสต (Well – Recognized) เนองจากเมอท าการแปลผลจากภาพหรอ


เลาเรองจากแบบทกสอบ ซงเปนภาพเหตการณก ากวม (Ambigous Social Situation) ผเลามกจะถายทอดประสบการณของตน ซงจะเปดเผยใหเหนบคลกภาพทแทจรงของบคคลดงกลาว (Ettinger & Others, 1994)

แบบวดบคลกภาพ แบบทดสอบ CAT (Children Apperception Test)

พฒนาขนโดย Leopold Bellak และ Sonya Sorel Bellak เปนภาพวาดท านองเดยวกบแบบทดสอบ TAT แตแบบทดสอบ CAT ใชกบเดกอายระหวาง 3-10 ป ดงนนภาพทใชจงมกจะเกยวของกบการดแลใหอาหาร การทะเลาะกนระหวางพนอง ทศนคตตอบดามารดา โดยใชภาพสตวแสดงเรองราวตางเพราะเดกจะเปรยบเทยบตนเองกบสตวตางๆ มากกวาคนหรอผใหญ (ศภลคน, 2540)

แบบวดบคลกภาพ การวาดรป (Drawing)

นกจตวทยาไดน างานศลปะ โดยเฉพาะอยางยงการวากรปมาใชในการทดสอบ ตวอยางเชน แบบทดสอบการวาดรปคนของMachover Draw-A-Person Test หรอยอวา D-A-P) Karen Machover เปนผน าวธการนมาใช โดยกลาววาการวาดรปนนเปนการแสดงถงบคลกภาพของผวาดแตละคนดวยดงแสดงในภาพท 12-6 สวนแบบทดสอบการวาด รปบาน ตนไม คน (The House – Tree – Person Projective Technique หรอยอวา H-T-P) นน John N. Buck เปนผสราง โดยก าหนดใหวาดรปบาน ตนไม และคน

ภาพดงกลาวนถกวาดโดยชายหนมทใชคอนทบตเพอนหญงดายโทสะแหงความรษยานกจตวยาไดแปลผลจาดภาพ ดงน

การยกมอ หายถง การแสดงความกาวราว เตรยมพรอมทจะท ารายหรอโจมต

วาดขาสนไมไดสดสวน แสดงถงความรสกของการไมเพยงพอสงใดสงหนง ซงอาจหมายถงความตองการทางเพศ (Sexual Inadequacy)

ใชสแดงระบายเสอ หมายถง ความรสกทรนแรงหนหนพลงพลาน

จากทกลาวมาจะเหนไดวาแบบทดสอบประเภทฉายจตมวธการศกษาบคลกภาพในรปแบบตางๆ บนพนฐานความเชอเดยวกนคอ มงสะทอนความรสกภายใน ซงไมอาจสงเกตหรอวดไดโดยตรง และเมอไมนานมานไดมการพฒนาศาสตรทางดานการศกษาลายมอเขยนเพอคนหาบคลกภาพ (Graphology) แมจะมขอโตแยงวาศาสตรดงกลาวไมอาจพสจนไดในทางวทยาศาสตรแตกลบเปนทนยมในวงการทวไปดงทกลาวถงพอสงเขป

Graphology หมายถง การวเคราะหลายมอเขยน (Hand Writing) เพอบงชบคลกภาพ

จากการส ารวจพบวาบรษทในสหรฐอเมรกาอยางนอย 3, 000 รายใช Graphology ชวยวเคราะหบคคลในการจางาน สวนประเภทอนๆ เชน อสราเอล และญปน กพบวามการวเคราะหการดงกลาวเพอการจางงานเพมขนอยางแพรหลายเชนเดยวกบบรษทในยโรปรอยละ 85 ทใชวธการเดยวกนในกระบวนการคดเลอกลกจาง (Employee Selection Process) (Lary, 1979 อางถงใน Santrock, 1997)


เหตผลดงกลาวนมผใหสรปวา Graphology สามารถเปดเผยถงความสามารถความเชยวชาญและความถนดของบคคล ซงผสมคงานบางคนอาจคาดไมถง หรอไมไดตระหนกถงสงดงกลาว (Van Deventer, 1983 อางถงใน Santrock, 1997)

สวนทางดานความกลาวหนาในสวนของงานวจยพบวาผลโดยทวไปคอนขางไปทางลบดงเชน Ben – Shakhar & Others (1986 อางถงใน Santrock, 1997) ไดท าการศกษาเปรยบเทยบการประเมนบคลกภาพ จากนกอานลายมอเขยนและนกวจย โดนใหนกอานลายมอเขยน (Professional Graphologist) 3 คน ท าการประมาณคา (Rate) ลายมอเขยนของกลมตวอยางทเปนพนกงานธนาคารจ านวน 52 คน ในดานความสามารถในหนาทการงาน ความสมพนธกบเพอนรวมงาน โดยการประเมนลายมอเขยนจากประวตยอของตนเอง (Autographical Essays) และการตอบค าถามสนๆ เกยวกบประวตสวนตว (Biographical Questionnaire)

ในขณะทกลมนกวจยศกษาขอมลของกลมตวอยางจากอาย ควรสนใจเกยวกบงานคณภาพของรยงความสวยงามของลายมอ เพอประเมนความสามารถของพนกงานทเปนกลมตวอยาง

หลงจากนนจงน าผลทง 2 กลมมาเปรยบเทยบกบความเหนทไดจากการประมาณคา (Rating) ของหวหนางาน ผลการศกษาพบวานกอานลายมอเขยนไมสามารถท าไดดกวานกวจย เมอเปรยบเทยบความใกลเคยงจากการประมาณคาของหวหนางาน นอกจากนยงพบวาแบบทดสอบบคลกภาพแบบเปนชด (Battery of personality Test) สามารถวดไดดกวาเมอเปรยบเทยบกบการประมาณคาของหวหนางาน

ส าหรบการศกษาครงท 2 ใหนกอานลายมอเขยน 5 คน ท าการศกษาลายมอเขยนจ านวนหลายหนาของกลมตวอยางทเปนผประสบความส าเรจในวชาชพ 40 คน ผลการศกษาพบวานกอานลายมอเขยนไมสามารถท านายอาชพไดดกวาโอกาสในการตอบถกโดยทวไป

ถงแมวาผลการวจยสวนมากจะลมเหลว แตเปนทนาสนใจวาความนยมในการใชกลวธดงกลาวยงไดรบการยอมรบและแพรหลายมากขนจนอาจกลาวไดวาการวเคราะหลายมอเขยนเปนสงทลกลบมหศจรรยและทรงพลงอยางนาพศวง ผทมความช านาญในการอานลายมอมกจะสรางความประทบใจแกคนทวไป จนท าใหเกดความเชอถอไดงายกวาคนเหลานมความสามารถพเศษในการรสงตางๆ ทมอย

นบเปนความส าเรจดานหนงทการอานลายมอเขยนมกจะปรากฏบนนตยสารหรอขอเขยนทเกยวของกบธรกจ ผคนยงหลงใหลอยกบวธการน และเชอวาลายมอเขยนสามารถบอกเรองราวของตนเองไดเหมอนกบทเชอวานกโหราศาสตรรวมทงนกพยากรณลายมอสามารถลวงรวถชวตและท านายได เสนหของสงเหลานจงเปนเรองทเกดขนเฉพาะบคคลและยงคงทาทายตอการพสจนตอไป

แบบวดบคลกภาพ การใชสถานการณทดสอบ (Situation Test)

การทดสอบลกษณะนผด าเนนการตองสงเกตพฤตกรรมของผรบการทดสอบในสถานการณทเจตนาสรางขน เพอดงบคลกภาพทแทจรงออกมา ตวอยางเชน สภาพการณทดสอบความเครยด (Situation Stress


Test) ผรบการทดสอบอาจถกขอใหท างานบางอยางซงมความยากเกยวกบเครองยนตใหส าเรจ โดยมผชวยทมลกษณะตลกคะนองไมจรงจงตองาน ทงยงไมไหความรวมมอ และมทาทดหมนงานทท า หรอผรบการทดสอบอาจถกน าไปสมภาษณในสถานการณทมเจตนาสรางความรสกเกลยดชงใหเกดขนหรอมจดประสงคในการแสรงถาม เปนตน

การใชสถานการณทดสอบไดน าไปประยกตใชอยางแพรหลาย เพอแสดงใหเหนวามการแสดงออกทางดานบคลกภาพในชวตประจ าวนอยางไร ตวอยางเชน การปลอยใหเดกเลนอยในกลมเดกอนๆ ทไมคนเคย เพอดวาเดกจะมปฏกรยาตอบสนองอยางไร ขอายหรอกลาแสดงออก เปนตน แบบทดสอบประเภทนอาจน าไปใชในการคดเลอกบคคลเขาท างาน ทตองใชความสามารถดานใดดานหนงโดยเฉพาะ เชน งานสบสวนหรอสายลบ (Spies) ดวยการทดสอบลกษณะนสย (Traits) จากสถานการณทก าหนด

อยางไรกตามจดออนของแบบทดสอบประเภทนกคอ เปนการยากทจะรวาสถานการณทสมมตขนใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงหรอไมอยางไร และแรงจงใจกบพฤตกรรมทเกดขนจะเหมอนกบในชวตจรงหรอไม นอกจากขขอสรปทไดจากการสงเกตของผทดสอบ 2 คน อาจมขอแตกตางกนในรายละเอยดปลกยอย ดงนนการใชแบบทดสอบประเภทนจงตองตความ (Interpreted) ดวยเหตผลอยางรอบคอบ จงจะสามารถบงชลกษณะนสย (Traits) หรอบคลกภาพได

แบบวดบคลกภาพ แบบทดสอบทนยมใช ไดแก

1) การเลน วธนเหมาะส าหรบเดก แตกไดดดแปลงใชกบผใหญดวย เปนการใหผรบเขาการทดสอบไดเลนอยางเสร มนการเลนนนจะมอปกรณทเปนของเลน เชน ตกตาตางๆ วธการทดสอบโดยการเลนนมนกจตวทยาพยายามคดคนของเลนทท าใหเปนมาตรฐานเพอดงบคลกลกษณะของผเขารบการทดสอบ ชดของเลนทเปนทรจกกนด คอ แบบทดสอบ World Test ซง Lovenfeld ไดพฒนาแบบทดสอบมาตรฐานขน ครงสดทายแบบทดสอบนไดรบการแกไขโดย Buhler และผรวมงาน วสดทใชในแบบทดสอบนประกอบดวยสงของชนเลกๆ เปนจ านวนมากตงแต 150 – 300 ชน ทมความแตกตางกนทาง ดานรปแบบ ตวอยางไดแก บาน คน สตว สะพาน ตนไม รถยนต รว และวสดทวๆ ไป อนๆ อกทสามารถพบไดภายในบาน

2) การแสดงละคร ผทน าการแสดงละครมาใชคอ จตแพทยผหนงชอ Jacob L. Moreno วธการของเขามชอวา Psychodrama เปนวธการแสดงละครแบบไมมพธรตองอะไร ไมมบทพด และบทแสดง ผแสดงแตละคนจะแสดงและพดไปตามความรสกนกคดของตนเองในขณะนน ในการแสดงนนผอ านวยการการแสดง (ผด าเนนการสอบหรอผบ าบด) เปนผอ านวยการแสกงจะเปนผแนะวาจะแสดงเรองอะไร โดยพจารณาจากสถานการณทจตวา (เขารบการทดสอบมกเกดความขดแยงทางอารมณ เชน อาจเปนเรองความรก ความตาย ครอบครว หรอเศรษฐ โดยปกตจะมผชวยแสกงคนอนๆ อกทจะแสดงบทบาทตางๆ กน

การแสดงละครจตวทยานเปนสถานการณทใหการบ าบด ในสถานการณเชนนผเขารบการทดสอบซงแสดงบทบาทในฉากตางๆ มโอกาสไดแสดงความรสกของตนเองออกมาในทศนคตใหมๆ เกยวกบพฤตกรรม


ของตน ซงท าใหเกดความเขาใจตนเองดขน และคลายความรสกหวนไหวตอเรองสะเทอนใจดวย วธการแสดงละครนจะชวยใหทราบรองรอยบางอยางทจะน าไปใชวเคราะหปญหาของผเขารบการทดสอบไดดวย อยางไรกตามผทใชวธนไดดตองเปนบคคลทมความรและเชยวชาญเปนอยางด (ศภลคน, 2540)

แบบวดบคลกภาพ ขอจ ากดของการใชแบบทดสอบระบายความรสก

แบบทดสอบระบายความรสกเปนการศกษาบคลกถาพอยางรวมๆ แตละวธใชศกษาลกษณะตางๆ ของบคคล โดยค านงวาลกษณะนนปฏบตงานรวมเปนอนหนงอนเดยวกน วธการนมประโยชนจ ากด เพราะบคคลทจะใชวธการนนตองไดรบการฝกฝนมาเปนพเศษ อกนนยงตองใชเวลามากในการด าเนนการสอบและแปลความหมายอกดวยจงไมควรใชเปนเครองมอโดยล าพง แตควรใชรวมกบวธการอนๆ

ประโยชนของการวดและประเมนบคลกภาพ

1. ใชในการศกษาบคลกภาพของบคคลส าหรบหาความแปรปรวนเพอประโยชนในการปรบพฤตกรรม 2. ใชในบรการใหค าปรกษา เพอชวยใหผขอรบค าปรกษาไดรจกและเขาใจตนเองดขน 3. ใชในการคดเลอกบคคล ไดแก

คดเลอกในวงการการศกษา เชน การคดเลอกนกเรยน นสต นกศกษา เพอประกอบการพจารณารบเขาศกษาในสถานศกษาตางๆ

คดเลอกบคลากรในวงการตางๆ เชน การคดเลอกเพอพจารณาใหท างาน โดยเฉพาะบางลกษณะงานทตองการบคคลทมลกษณะเฉพาะเหมาะกบงานนนๆ

ใชในโครงการแนะแนว ไดแก o การแนะแนวการศกษา เพอวางแผนการศกษาใหเหมาะสมกบบคลกภาพ เชน ผทม

คะแนนสงในลกษณะบางประการ ควรจะเลอกศกษาในสาขาวชาชพ เปนตน o การแนะแนวอาชพ บคคลในแตละสาขาวชาชพจะมลกษณะบคลกภาพเฉพาะ

เหมาะกบอาชพมากนอยแตกตางกน การประเมนบคลกภาพนจะชแนะใหรวาลกษณะบคลกภาพนนๆ เหมาะสมทจะประกอบอาชพนนๆ หรอไม หรอเหมาะสมกบอาชพใด (ศภลคน, 2540)

การพฒนาบคลกภาพ (Personality Development)

บคลกภาพของคนเรามทงสวนทควบคมไมไดหรอควบคมไดยาก ไดแก สงทมแตก าเนด เชน รปรางหนาตา สผว เปนตน และสวนทสามารถควบคมได ไดแก การแตงกาย กรยาทาทาง การพดจา และมารยาทความประพฤต เปนตน ซงในสวนทควบคมไดน เมอเราทราบขอบกพรอง กควรทจะพจารณาใหเหมาะสมตอไป


ในการพฒนาบคลกภาพอาจจ าแนกออกเปน 6 ดาน ไดแก รางกาย เครองแตงกาย กรยาทาทาง ค าพด จตใจ และความคด ดงรายละเอยดตอไปน (พสษฐ ศรรกษ, 2540)

1. รางกาย

เปนการพฒนารปรางใหมสดสวนเหมาะสม ไมอวนหรอผอมจนเกนไป มน าหนกตวสดสวนทสมพนธกน (โดยประมาณ น าหนกของชายทพอเหมาะคอ สวนสงลบดวย 105 สวนน าหนกตวของหญงคอ สวนสงลบดวย 110 ) นอกจากนความแขงแรงและการมสขภาพทดปราศจากโรคภยกนบวาเปนสงจ าเปนยง แนวทางการพฒนาดานรางกายมดงน

1.1 การบประทานอาหาร ตองรบประทานใหครบ 5 หม ถาอายมากขนควรหลกเลยงอาหารประเภทคารโบไฮเดรตและไขมน ควรรบประทานอาหารในปรมาณทพอเหมาะ ทงนขนอยกบการใชพลงงานของแตละคน และหลกเลยงอาหารทเปนพษตอรางกายหรออาหารทเกนความตองการ

1.2 การออกก าลงกาย ควรออกก าลงกายทกวนอยางนอยวนละ 30 นาท การออกก าลงกายสามารถท าไดทงในรมและกลางแจง ควรฝกเลนกฬาอยางใดอยางหนงเปนประจ า เชน เทนนส แบดมนตน ทงนเพอจะไดออกก าลงกายไดอยางเพลดเพลนและสม าเสมอ

1.3 การพกผอน ควรพกผอนใหเพยงพอโดยนอนวนละ 6-8 ชวโมง นอกจากนควรรจกพกผอนดวยวธอนดวย เชน การฟงเพลง การท างานอดเรก การอานหนงสอ เปนตน

1.4 การรกษารางกายใหสะอาดและแขงแรงปราศจากโรคภยเบยดเบยน อาบน าช าระรางกายใหสะอาดอยเสมอ และพบแพทยเพอตรวจสขภาพเปนระยะๆ

1.5 การไวทรงผม ทรงผมเปนสวนประกอบส าคญทชวยสงเสรมบคลกภาพ เชน คนสงควรไวผมยาวใหเลกนอยเพอความสมดล คนเตยกไมควรไวผมยาวเพราะจะท าใหดเตยลง เปนตน

นอกจากนควรดแลรกษาสวนอนๆ ทเกยวของกบรางกาย เชน ผวหนง ควรรกษาใหสะอาด หนวดเคราควรโกนใหเรยบรอย ปจจบนนมการใชการศลยกรรมตบแตงเขามาชวยพฒนาบคลกภาพทางดานรางกาย แตถาสามารถดแลรางกายใหเปนไปตามธรรมชาตจะดทสด

2. เครองแตงกาย

การแตงกายนนมความส าคญตอการสงเสรมบคลกภาพของคนเรามาก ดงค ากลาวทวา “ไกงามเพราะขน คนงามเพราะแตง” ดงนนจงควรรจกแตงกายใหเหมาะสมทงดานเสอผาและเครองประดบตางๆ แนวทางการพฒนาการแตงกายควรยดหลก 3 ประการ ดงน

2.1 ความเหมาะสม การแตงกายควรดวาจะไปงานอะไร หรออยในสถานการณใด การเลอกแบบเสอผา สสน รปทรง ตองใหถกกาลเทศะและเหมาะสมกบรปรางของคนสวมใส เชน คนทผอมใส


เสอผาสออนๆ จะท าใหดตวใหญขน คนสงไมควรใสเสอผาทเปนทางตรง ควรเปนลายขวางจะดเหมาะสมกวา คนทรปรางเตยควรเลอกรองเทาทสนสง ซงจะชวยใหดสงขนได เปนตน

2.2 ความเรยบรอย เสอควรรบใหเรยบรอย ไมปลอยใหมรอยขาดวน กระดมมไมครบหรอปลอยใหเสอทใสโผลหรอมแลลบออกมาขางนอก ถาหากใชเครองประดบควรตดใหเรยบรอย

2.3 ความสะอาด ตองดแลรกษาเสอผาและเครองแตงกายใหสะอาด รองเทาควรขดอยเสมอ ความสะอาดจะชวยใหผพบเหนอยากเขาใกลและรสกสบายใจ ท าใหผสวมใสดนาเชอถอ

ส าหรบสภาพบรษการแตงกายอาจไมมอะไรหยมหยมเหมอนสภาพสตร แตควรค านงถงความเหมาะสม ความเรยบรอย และความสะอาด เชนเดยวกน การแตงกายทดไมไดหมายความวาตองใสเสอผาหรอเครองประดบทมราคาแพง คนทมรายไดไมสงกควรเลอกแตงกายใหเหมาะสมไดตามฐานะของตน

3. กรยาทาทาง

เปนการพฒนาเกยวกบพฤตกรรมทแสดงออกในดานตางๆ เชน การเดน การยน การนง มค ากลาววา “ส าเนยงสอภาษา กรยาสอสกล” ซงหมายถงวาเสยงทพดออกไปท าใหรวาเปนใครมาจากไหน สวนการแสดงออกหรอพฤตกรรมจะบอกใหรวาคนนนไดรบการอบรมเลยงดมาจากครอบครวแบบใด แตกอนนนนยมยกยองคนทกรยาเรยบรอยเหมาะสมวามความเปนผดสภาพสตรควรระวงทางดานกรยาใหมากเพราะสงคมไทยยงใหความส าคญทางดานนอย สงทควรค านงในการพฒนาดานกรยาทาทาง คอ

3.1 กรยาทพงระวง เชน การยน การเดน การนง การไอ การจาม การลวง การแคะ แกะ เกา การหาว การใชเสยง การถมน าลาย การแคะฟน การโดยสารรถประจ าทาง เปนตน

3.2 การพฒนากรยาแตละอยางจะตองค านงถงมารยาทและขอปฏบตทสงคมนนยอมรบ เชน วาอยตอหนาผใหญควรท าตวอยางไร อยกบเพอนฝงควรท าตวอยางไร ทงนตองอาศยการสงเกตและฝกปฏบตอยเสมอ

4. ค าพด

สงคมไทยใหความส าคญในเรองการพดอยมาก ดงจะเหนไดจากค าพงเพยหรอสภาษต เชน “ปากเปนเอกเลขเปนโท” “พดดเปนศรแกปาก” “อนออยตาลหวานลนแลวสนซาก แตลมปากหวานหไมรหาย” เปนตน ดงนนจงควรระวดระวงและรจกใชค าพดใหเหมาะสมกบบคคลและเหตการณ

การพดเปนศลปะอยางหนงทเรยกวา “วาทศลป” บางคนมพรสวรรคทางการพด พดดและพดเกง หลายคนประสบความส าเรจเพราะการพด แตหลายคนกลมเหลวเพราะการพดเชนกน ปจจบนนมการสอนหรอการฝกพดอยทวไป ซงผสนใจสามารถศกษาและพฒนาไดหากมความสนใจ การพดทดนน


อาจยดหลดงายๆ 4 ประการ คอ 1) มสาระ 2) ไพเราะ ชวนฟง 3) ใชถอยค าสภาพ ถกกาลเทศะ และ 4) เราใจและชวนใหตดตาม

ค าพดของคนเรามผลตอผพดอยางมาก หลายคนไดดมชอเสยงจากการพดในทางตรงกนขามหลายคนเสอมเสยชอเสยงเพราะการพด ดงนน กอนทจะพดอะไรควรคดใหรอบคอบ “จงคดทกครงกอนทจะพด แตจงอยาพดทกอยางทคด” ค าเตอนในเรองการพดทควรจดจ าไวเตอนตนเอง คอ “เมอยคนเดยวใหระวงความคด อยกบมตรใหระวงวาจา”

5. จตใจ

จตใจ คอ ความรสกนกคดทอยภายในใจ พฤตกรรมของคนเรายอมเปนไปตามความรสกของจตใจ จตใจทดหรอการมความคดทดยอมสงผลใหคนเราประพฤตปฏบตในทางทด ลกษณะจตใจทดตองมองคประกอบ 3 ประการ คอ 1) ตองเปนใจทบรสทธสะอาด 2) ตองเปนใจทตงมน และ 3) ตองเปนใจทวองไวตอหนาท

การพฒนาทางดานจตใจ ควรเรมทการเปนคนทมเหตผล ตดสนใจตามความเปนจรง ไมใชอารมณอยเหนอเหตผล การปฏบตตนตามค าสอนทางศาสนาจะชวยพฒนาจตใจไดมากทสด ดงนน เมอมโอกาสจงควรเรยนรและฝกปฏบตธรรมบางตามสมควร

6. ความคด

คนทรปรางหนาตาผวพรรณด วาจาไพเราะ แตงกายภมฐาน กรยามารยาทเรยบรอยและจตใจงดงาม แตขาดความคด ขาดหลกการทถกตอง ไมมความรรอบตวหรอความรในงานทเกยวของ ยอมไมเปนทพงปรารถนาในสงคมในปจจบน ดงนน คนทมบคลกภาพทดจะตองแสดงออกทางดานสมองไดดดวย

การพฒนาทางดานสตปญญา สามารถท าไดตลอดเวลา เชน การรบฟงขาวสาร การสนทนากบผร การอานหนงสอประเภทตางๆ เปนตน ดงนนผทรจกจะใฝหาความรและตดตามความกาวหนาของโลกและขาวสารบานเมองอยเสมอ ยอมท าใหเปนผมสตปญญางดงาม

การบรหารจดการเวลา (Time Management)

การบรหารจดการเวลา คอ การใชเวลาวางอยางมประสทธภาพเพอใหบรรลเปาหมายทส าคญ (Ferner, 1995, p. 3) ดงนนหลกส าคญของการบรหารจดการเวลา คอ การท างานโดยใชเวลาจ ากด ออกแรงนอย แตไดประสทธภาพงานสง

1. ขนตอนในการบรหารจดการเวลา

การบรหารจดการเวลาเพอใหเกดประสทธภาพสงสด มขนตอนดงน (ส านกงานสภาสถาบนราชภฎ, 2546)


1.1 ส ารวจการใชเวลาของตนเองในปจจบน โดยการใชการบนทกประจ าวนเกยวกบการใชเวลาของตนเองตามทเปนจรงเปนเวลา 1 สปดาห

1.2 ทบทวนสงทบนทกไวเมอครบสปดาห เพอพจารณากจกรรมทไดท าไป จากนนจดหมวดกจกรรม เชน หมวดกจกรรมการบประทานอาหาร หมวดกจกรรมเขาชนเรยน กจกรรมเกยวกบการเรยนนอกชนเรยน การนอน และกจกรรมทางสงคม เปนตน

1.3 ระบเปาหมายระยะยาวทมคาตอตนเอง โดยการคดและระบใหไดวาสงทมความส าคญและมคา มความหมายตอเรา คอ อะไร เชน เราอยากจะเปนผทมความเชยวชาญทางดานคอมพวเตอรทก าลงเรยน ละเปาหมายทระยะยาวทมความเกยวของกบการเปนผเชยวชาญดานคอมพวเตอรทเรยนอย คอ การไดท างานในโปรแกรมเมอรหลงส าเรจการศกษา หรอไดเกรดเฉลยสะสมอยางนอย 3.50 จากนนระบเปาหมายระยะยาว เชน ไดเกรดเทอมนไมต ากวา 3.00

1.4 ระบกจกรรมแตละอยางทจ าเปนตองท า เพอใหบรรลปาหมายระยะสนแตละอยาง เชน การไดเกรดภาคเรยนท 1 ไมต ากวา 3.00 ตองท ากจกรรมทเกยวกบการเรยนทส าคญๆ เชน การอานหนงสอ เขาหองสมด ท างานทไดรบมอบหมาย ท ารายการเพอตรวจสอบการท างานของตนเองทกวน

1.5 เปรยบเทยบกจกรรมทระบในขนท 4 กบกจกรรมทท าอยในปจจบน ซงบนทกในขนท 1 และขนท 2 จากนนปรบกจกรรมทจะตองท า ใหมลกษณะทเปนจรงมากขนและรสกยนดทจะท า ซงกเปนการบงบอกการใหคณคากบกจกรรมทจะท าใหม

1.6 ระบแผนการใชเวลา โดยการเขยนเปนตารางเวลาการท ากจกรรม ดงน

1.6.1 ระบจ านวนชวโมงทตองใชส าหรบกจกรรมแตละอยางในแตละวนใหชดเจน ซงเวลาทงสนใหท ากจกรรมทกอยางรวมแลวเทากบ 24 ชวโมง/วน หรอเทยบเทากบ 168 ชวโมง/สปดาห

1.6.2 เปรยบเทยบความแตกตางของการใชเวลาทท างานอยในปจจบนกบเวลาทจดท าในตาราง

1.6.3 เปรยบตารางเวลาถาพบวาตารางเวลาทวางแผนไวไมนาเปนจรงได

1.7 บรหารตารางการใชเวลา เปนการท าตารงทก าหนดตามตารางทก าหนดไว ซงตองใชทกษะการตดสนใจ การจดล าดบความส าคญกอนหลง เพอใหจ านวนเวลาในแตละกจกรรมเปนไปตามตารางทก าหนดนนใหได

1.8 ประเมนผลการบรหารตารางการใชเวลา เพอตรวจสอบความเหมาะสมของแผนและปญหาทท าใหทไมเปนไปตามแผนทอาจเกดขนได เพอปรบแผนใหมใหเหมาะสมโดยการประเมนชวงแรกควรท าเมอไดลงมอปฏบตตามตารางแลว 1 สปดาห ซงพบวาตารงมความไมเหมาะสมใหปรบตารางการใชเวลา


ใหเหมาะสมกบความเปนจรง และประเมนผลตอไปใหเปนระยะเพอแกไขอสระและการควบคมการใชเวลาของตนเองใหเพอใหบรรลเปาหมายสดทายไดตามทตงไว

2. ปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการเวลา

การบรหารจดการเวลาเปนพฤตกรรมทมความซบซอนและเกยวของกบปจจยหลายอยาง เชน ความคด ความรสก พฤตกรรมเดมๆ การประสบความส าเรจในการบรหารจดการเวลาจงขนอยกบความรสกความเขาใจในปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการเวลาตอไปนดวย ซงจะชวยใหการบรหารจดการเวลาประสบความส าเรจมากยงขน (เรยม ศรทอง, 2542)

2.1 การรเทาทนและแกไขอารมณความรสกทเปนอปสรรค การเดนตามตารางทก าหนดตองใชความพยายามและอดทนอยางมาก โดยเฉพาะการอดทนและตอสกบสงทท าใหเราไมไดท าในสงทตงใจจะท า ซงไดแก

2.1.1 การบอกตวเองวา “ตอนนฉนยงไมมอารมณท างาน”

2.1.2 ใสใจและหวงใยตอตารางก าหนดการท างานของตนเองนอย

2.1.3 ความกงวล วาวน เมอเวลาจวนเจยน

2.1.4 เปนทกขเมอคดวางานทท าไดเกรดหรอคะแนนต า

2.1.5 ความรสกโกรธ กงวล ซมเศรา จะเพมมากขนตามจ านวนเวลาทสญเสยไป

2.1.6 ความรสกออนลาและตงเครยด

2.2 จ ากดพฤตกรรมทเปนตวท าลายเวลา เปนพฤตกรรมทท าใหเราหนเหไปจากเปาหมายทเราวางไว เชน การดทว การงบนอน การมองเหมอ และการคยโทศพท ดงนนเราจงควรจ ากดเวลาในการท าพฤตกรรมเหลานใหอยในปรมาณทเหมาะสม

2.3 ใชตวชวยทเรยกวาตวกอบกเวลา ซงหมายถง สงทชวยใหการใชเวลาในการท ากจกรรมมประสทธภาพยงขน ไดแก

2.3.1 การใชรายการตรวจสอบงานทตองท าและไดท าเสรจไปแลว

2.3.2 การท างาน 2 อยางในเวลาเดยวกน เชน การฟงเทปบรรยายของอาจารย การอานหนงสอระหวางนงรถเมลเดนทางไป – กลบ หรออานหนงสอกบเพอน กจะไดทงการมเวลาอยกบเพอนและไดการเรยนไปดวย


2.4 ปฏเสธกจกรรมบางอยางทผอนใหท าในเวลาทจ าเปน การชวยเหลอเกอกลผอนเปนสงทดแตในเวลาทจ าเปนถาการใชเวลาในการชวยเหลอผอน จะท าใหเราท างานส าคญไมทน การปฏเสธการขอความชวยเหลอเปนสงทตองท า โดยสอสารใหผรองขอความชวยเหลอไดทราบความจ าเปนของเรา

การจดการกบความเครยด (Stress Management)

ความเครยด เปนปฏกรยาตอบสนองของรางกาย จตใจ ความคด และพฤตกรรมของบคคลทมตอสงเราทงภายในและภายนอก ซงอาจจะเปนบคคล ความรสกนกคด สถานการณ หรอสงแวดลอม โดยบคคลจะรบรวาเปนภาระกดดน คกคาม หรอบบคน ถาบคคลสามารถปรบตวไดจะเกดการตนตว เกดพลงในการจดกานสงตางๆ และเปนพลงทจะเสรมความแขงแกรงทางรางกายและจตใจดวย แตถาไมสามารถปรบตวได จะท าใหบคคลนนเกดความเครยด สงผลใหเกดความเสยสมดลในการด าเนนชวตในสงคมได แนวการจดการกบความเครยดมหลายวธ ซงไมจ าเปนตองใชทกวธ แตสามารถเลอกใชไดตามสะดวกและความชอบของแตละคน ในทนขอน าเสนอวธทนาสนใจดงน (เจษฎา บญมาโฮม, 2546)

1. การท าสมาธ

การท าสมาธถอเปนการผอนคลายความเครยดทลกซงทสด เพราะจตใจจะสงบและปลอดภยจากความคกทซ าซาก ฟงซาน วตกกงวล เศรา โกรธ เปนตน หลกของการท าสมาธ คอ การเอาใจไปจดจอกบสงใดสงหนงเพยงอยางเดยว ซงสวนใหญจะเปนการก าหนดลมหายใจเปนหลก หากฝกสมาธเปนประจ าจะท าใหใจเบกบาน อารมณเยน สมองแจมใส หายเครยดจนตวเองและคนใกลชดรสกถงความเปลยนแปลงในทางทดไดอยางชดเจน วธการฝกม 3 ขนตอนดงน

ขนท 1 นงในทาทสบาย จะเปนการนงขดสมาธ นงพงเพยบ หรอนอนกไดในกรณทเปนผปวย หลบตาหายใจเขาออกชาๆ เรมนบลมหายใจเขาออกดงน กายใจเขานบ 1 หายใจออกนบ 1 หายใจเขานบ 2 หายใจออกนบ 2 นบไปเรอยๆ จนถง 5 แลวกลบมานบ 1 ใหม นบจนถง 6 แลวกลบมานบ 1 ใหม นบจนถง 7 แลวกลบมานบ 1 ใหม นบจนถง 8 ท าอยางนไปเรอยๆ ในการฝกครงแรกๆ อาจไมมสมาธพอท าใหนบเลขผดพลาดบาง หรอบางทอาจมความคดอนแทรกเขามาแลวท าใหรบรแลวปลอยใหผานไปเกบมาคดตอ ในทสดกสามารถนบเลขไดอยางตอเนองและไมผดพลาดเพราะมสมาธดขน

1.2 ขนท 2 เมอจตใจสงบมากขน ใหเรมนบเลขเรวขนไปอก คอ หายใจเขานบ 1 หายใจออกนบ 2 หายใจเขานบ 3 หายใจออนบ 4 หายใจเขานบ 5 หายใจออกนบ 1 ใหมจนถง 6 7 8 9 10 ตามล าดบคลายลกษณะขนท 1

1.3 ขนท 3 เมอนบลมหายใจไดเรวและไมผดพลาด แสดงวาจตใจสงบแลว จากนนใหใชสตรบรลมหายใจเขาออกเพยงอยางเดยว ไมนบเลขและไมคดเรองใดๆ มแตความสงบเทานน

2. การจนตนาการ


การจนตนาการเปนการเบยงเบนความสนใจจากสถานการณอนเครงเครยดในปจจบนไปสประสบการณเดมในอดตจะชวยใหจตใจผอนคลายละวางจากความเครยดไดระยะหนงการใชจนตนาการเปนวธการผอนคลายความเครยดไดชวคราวไมใชวธการแกปญหาทสาเหต จงไมเหมาะสมทจะน ามาใชบอยๆ ในขณะจนตนาการตองพยายามใหเหมอนจรงทสดคลายสมผสไดครบทงภาพ รส กลน เสยง และสมผส เพอจะไดเกดอารมณคลอยตามจนรสกสขสงบไดเหมอนอยในสถานการณนนจรงๆ วธการฝกคอ เลอกสถานททสงบเปนสวนตว ปลอดจากการรบกวนของผอน นงในทาทสบายถาไดเกาอทมพนกพงศรษะดวยจะเปนการดมากหลบตาลง การด าน าชมธรรมชาต เมอจนตนาการจนจตสงบแลวเพลดเพลนแลวใหบอกสงดๆ กบตนเองวา ฉนเปนคนด ฉนเปนคนเกง ฉนไมหวนกลวอปสรรคตางๆ อยางแนนอน นบ 1…2…3…แลวคอยๆลมตาคงความรสกสงบไวทจะตอสกบปญหาอปสรรคในชวตใหม

3.การนวดคลายเครยด

ความเครยดเปนสาเหตท าใหกลามเนอหดเกรง เลอดไหวเวยนไมสะดวก ปวดตนคอ ปวดหลง เปนตน การนวดจะชวยผอนคลายกลามเนอ กระตนการไหลเวยนของเลอด ท าใหรสกปลอดโปรง สบายตว หายเครยด และลดอาการเจบปวยตางๆ การนวดไทยสามารถคลายเครยดได แตมขอระวงคอ ไมควรนวดขณะทก าลงเปนไขหรอกลามเนอบรเวณนนอกเสบ หรอเปนโรคผวหนง เปนตน และควรตดเลบใหสนกอนนวดทกครง

3.1 หลกในการนวดทถกวธ มดงน

3.1.1การกดใหใชปลายนวทถนด ไดแก หวนวแมมอ นวชหรอนวกลาง

3.1.2ในการนวดจะใชการกด และการปลอยเปนสวนใหญ โดยใชเวลากดแตละครงประมาณ 10 วนาท และใชเวลาปลอยนานกวาเวลากด

3.1.1 การกดคอยๆ เพมแรงทละนอย และเวลาปลอยใหคอยๆ ปลอย 3.1.2 แตละจดควรนวดซ าประมาณ 3-5 ครง

3.2 จดทควรนวด มดงน 3.2.1 จดกลางระหวางคว ใชปลายนวชหรอนวกลางกด 3-5 ครง 3.2.2 จดใตคว ใชปลายนวชหรอปลายนวกลางกด 3-5 ครง

3.2.3จดขอบกระดกทายทอย จดกลางใชนวหวแมมอกด 3-5 ครง จดสองจดดานขางใชวธประสานบรเวณทายทอยแลวใชนวหวแมมอทงสองขางกดจดพรอมๆ กน 3-5 ครง

3.2.4บรเวณตนคอ ประสานมอบรเวณทายทอยใชนวหวแมมอทงสองขางกดตามแนวทงสองขางของกระดกตนคอโดยกดไลจากตนผมลงมาถงบรเวณบา 3-5 ครง


3.2.5บรเวณบา ใชปลายนวขวาบบไหลซายไลจากบาเขาหาตนคอ ใชปลายนวมอซายบบไหลขวาไลจากบาเขาหาตอคอ ท าซ า 3-5 ครง

3.2.6บรเวณบาดานหนา ใชนวหวแมมอขวากดจดใตกระดกไหปลารา จดตนแขน และจดเหนอรกแรบนบาซาย ใชนวหวแมมอซายกดจดเดยวกนทบาขวา ท าซ า 3-5 ครง

3.2.7บรเวณบาดานหลง ใชนวทถนดของมอขวาออมไปกดจดบนและจดกลางของกระดกสะบก และจดรกแรดานหลงของบาซาย ใชนวทถนดของมอซายกดจดเดยวกนทบาท าซ า 3-5 ครง

การจดการกบความโกรธ (Anger Management)

ความโกรธ เปนปฏกรยาของบคคลทมตอสงแวดลอม เหตการณ และบคคลดวยกน (keiiey, 1979 อางถงใน เรยม ศรทอง,2542, หนา 194) โดยทวไปผลทเกดขนกบบคคลเมอมความโกธร ม 2 อยางคอ ท าลายและสรางสรรคผลในทางท าลายเกดขน เมอบคคลแสดงความโกรธออกมาอยางไมเหมาะสม มงท ารายคนอน ซงอาจกอใหเกดการทะเลาะววาทตามมา หรออาจยอนกลบมาท ารายตนเอง เชน เปนโรคกระเพาะอาหาร ปวดศรษะ เปนตน สวนผลในทางสรางสรรคนน ท าใหมแรงจงใจ ทาทาย ตนเตน ท าใหรสกเปนมตรกนมากขน เปนตน

1. ลกษณะของความโกรธ ทานพทธทาสภกข (2548) ไดกลาวถงลกษณะของความโกรธวาม 3 ระดบ คอ 1.1 ขดใจ (ปฏฆะ) คอ โกรธในปรมาณนอยๆ หงดหงด 1.2 โกรธ (โกธะ) คอ โกรธเตมความหมาย บนดาลโทสะ งนงาน 1.3 ผกโกรธ (อปนาหะ) คอ เจบใจ จองเวร พยาบาท

2. แนวทางการจดการกบความโกรธ

มผเสนอแนวทางการจดการกบความโกรธไวหลายแนวทาง ในทนของเสนอแนวทางทนาสนใจ 2 แนวทาง ดงน

2.1แนวทางของจอหนสน (Johnson, 1990) ซงไดน าเสนอแนวทางการจดการกบความโกรธอยางสรางสรรคไวดงน

2.1.1 พงระลกและยอมรบความจรงวาตนมความโกรธ เพราะความโกรธเปนเรองธรรมดาของปถชน การยอมรบความโกรธโยไมหลกเลยงจะชวยลดการปวดศรษะ โรคกระเพาะอาหาร ความเจบปวดกลามเนอ และอาการทางกายอน พงระลกวาความโกรธและกาวราวไมเหมอนกน เราแสดงความโกรธโดยไมกาวราวได

2.1.2 พงตดสนใจวาปรารถนาจะแสดงความโกรธออกหรอไม โดยค านงถงขนตอน 2 อยางคอ พจารณาความใสใจของอกฝายหนง แลวเลอกวธทจะโตตอบอยางมสต พงระลกไวเสมอวายงความ


โกรธเพมขน ความสามารถจดการขอมลกดอยลงเทานน การแสดงความโกรธอยางถกคน ถกเวลา ถกสถานททถกตอง

2.2.3 บอกถงอารมณโกธรอยางตรงไปตรงมาเมอเหนวาเหมาะสม โดยอธบายถงบคคล หรอเหตการณทท าใหเราโกรธอยางเฉพาะเจาะจงใหสอดคลองกบการแสดงออกของอวจนะภาษากบบคคล

2.2.4 หากไมสามารถจะแสดงความโกรธตอวตถเปาหมายโดยตรง อาจเปลยนการท ากจกรรมอยางอนแทน เชน

1) กจกรรมทางกาย เชน การวง การวายน า หรอกฬาอนๆ ทจะชวยผอนคลายความโกรธลงได

2) การท าอะไรสวนตว เชน การตะโกน การรองไห การทบหมอน หรออนๆทเปนสวนตวทไมอนตรายตอตนเองและผอน

3) อยาใสใจ (Psychological Detachment) โดยคดเสยวาความโกรธเปนสวนหนงของชวต ไมนานกผานไป

4) ใชการผอนคลาย เชน การรองเพลง การนวด เปนตน จะชวยลดความโกรธลงได

2.2.5 อยกบมน (Stay Task Oriented) เมอโกรธกน อยาหน ใหอยเผชญกบความเปนจรง (แตมใชทะเลาะกน) ดวยการรบฟงอยางสงบ และคอยๆหาทางท าความเขาใจรวมกน

2.2.6 วเคราะห ท าความเขาใจตอปฏกรยาการโกรธ เปนการตรวจสอบหาตนตอของความโกรธวาพฤตกรรมหรอเหตการณใดทกระตนใหโกรธ เพอจะไดท าความเขาใจตนตอทแทจรงของความโกรธ หากเราสามรถคนพบไดอยางแทจรง จะชวยใหเราวางแผนทจะจดการไดเรวยงขน และจะชวยฝกใหเราจดการกบความโกรธไดอยางเปนนสย

2.2.7 แสดงความชนชมเมอเราจดการกบความโกรธอยางสรางสรรคบรรลผล ซงจะชวยเสรมก าลงใจใหเรามความมงมนตอไป อยาพยายามนกถงความลมเหลวเพราะจะท าใหทอแท

2.2.8 แสดงอารมณอยางอนมากกวาความโกรธ โดยเฉพาะอยางยงการแสดงความรสกทางบวก เมอเกดความขดแยง ซงจะชวยเสรมสรางสมพนธภาพทยงยนกบบคลอน

2.2 แนวของพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (2540) ซงไดเสนอแนวทางการจดการกบความโกรธตามหลกพระพทธศาสนาไวดงน


2.2.1 นกถงผลเสยของความเปนคนมกโกรธ เชน คนทโกรธเขากอนกนบวาเลวอยแลว คนทไมมสตรเทาทน หลงโกรธตอบอกกเทากบสรางความเลวใหยดยาวเพมมากขน นบวาเลวหนกลงไปอก เปนตน

2.2.2 พจารณาโทษของความโกรธ เชน คนขโกรธจะมผวพรรณไมงาม นอนกเปนทกข นงกเปนทกข ท าใหท าสงทไมดไดงาย แตภายหลงหายโกรธแลว ตองเดอดรอนใจเหมอนถกไฟเผา เปนตน

2.2.3 นกถงความดของคนทเราโกรธ เพราะแตละคนยอมความดไมมากกนอย

2.2.4 พจารณาวาความโกรธคอการสรางทกใหตนเอง และเปนการลงโทษจนเองใหสมใจศตร อาจสอนเองวา “ถาศตรท าทกขใหทรางกายของเจา แลวไฉนเจาจงมาคดท าใหทกขในทใจของตวเอง ซงไมใชรางกายของศตรสกหนอยเลย”

2.2.5 พจารณาความทสตวมกรรมของตน ความโกรธเปนกรรมอนหนง เราจะตองไดรบผลแหงกรรมเปนทแนนอน

2.2.6 พจารณาพระจรยาวตรในปางกอนของพระพทธเจา

2.2.7 พจารณาความเคยเกยวของกนในสงสารวฏ มพทธพจนบทหนงวา “ในสงสารวฏ คอ การเวยนวายตายเกดทหาจดเรมตนไมได สตวทไมเคยเปนบดามารดาหรอบตรกนและกน มใชหาไดงายๆ หากโกรธใคร พงพจารณาวา คนทเราโกรธ อาจเคยเปนบดามารดาหรอบตรเรามากอน”

2.2.8 พจารณาอานสงคของเมตตา เมตตาจะตรงขามกบความโกรธ พระพทธเจาตรสแสดงอานสงคของเมตตาไว 11 ประการ คอ หลบกเปนสข ตนกเปนสข ไมฝนราย เปนทรกของมนษยทงหลาย เปนทรกของอมนษยทงหลาย เทวดารกษา ไฟ พษ และศตรไมกล ากลาย จตตงมนใจสมาธเรว สหนาผองใส ตายกมสต เมอยงไมบรรลธรรมทสงกวายอมเขาสพรหมโลก

2.2.9 พจารณาโดยวธแยกธาต โดยมองดวาชวตนหาใชสตว บคคล เรา เขา ทแทจรงเปนเพยงแตสวนประกอบทงหลายมากมายมาประชมกนเขา แลวสมมตเปนคน สตว ฉน เธอ เรา เขา เทานน

2.2.10 ปฏบตฐาน คอ การใหหรอแบงปนสงของ เปนการแกความโกรธทไดผลชะงดสามารถระงบเวรและผกพนกนมายาวนานลงได ท าใหศตรกลายเปนมตร การใหอาจดวยการเอาของตนใหแกคนทเปนปรปกษ และรบของปรปกษมาเพอตน หรออยางนอยอาจใหของแกตนแกเขาฝายเดยวกได

วธการทง 10 ขอน ไมจ าเปนตองเรยงตามล าดบ หากแตพจารณาดตามความเหมาะสม ทส าคญก คอ ผทใชแกไขความโกธรของตนเองจะบงเกดผลประโยชนอยางแทจรง


การแสดงออกอยางเหมาะสม (Assertive Behavior)

การแสดงออกอยางเหมาะสม เปนการแสดงออกของบคคลอยางเคารพในสทธของตนเองและผอน โดยสามารถยนยนสทธของตนเองไดอยางจรงใจ เปดเผยและชดเจน ขณะเดยวกนกไมละเมดสทธของผอน

1. ประเภทของการแสดงออก

นกจตวทยาไดจ าแนกพฤตกรรมการแสดงออกเปน 3 ประเภท ดงตอไปน (Alberti & Emmons, 1978 as cited in O’keed & Berger. 1997)

1.1.พฤตกรรมกาวราว (Aggressive Behaveior) เปนการแสดงความคด ความรสกความตองการและสทธของตน โดยละเมดสทธของบคคลอน เพอเอาชนะหรอการมอทธพลเหนอบคคลโดยบงคบผอนแพ ขายหนา ซงจะกอใหเกดผลเสยในระยะยาว เชน การสญเสยเพอนและความส าเรจของงานได เนองจากบคคลอนยอมรบพฤตกรรมดงกลาวไมได

1.2พฤตกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสม (Assertive Behaveior) เปนการแสดงออกซงความคด ความรสก และความเชอของบคคลออกมาตรงตามทเปนจรงไดอยางเหมาะสม โดยไมรกรานสทธของตนเองและผอน ไมท าใหผอนดอยคาลง รวมทงการใหเกยรตตอตนเองและผอนดวย ลกษณะส าคญของพฤตกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสม คอ เนนความส าเรจของเปาหมายทตงใจ ค านงถงสทธการอยรวมกน และมความรบผดชอบตอผลของพฤตกรรมทแสดงออก ผทแสดงออกอยางเหมาะสมมกจะเปนบคคลทมทศนคตและความรสกตอตนเองเชงบวก มความเชอมนและเหนคณคาในตนเองระดบสง

1.3พฤตกรรมไมกลาแสดงออก (Passive Behavior) เปนความไมกลาแสดงออกถงความรสกนกคด ความตองการและสทธของตนใหบคคลอนไดทราบ มกยอมท าตามบคคลอนและยอมใหบคคลอนละเมดสทธของตน เปาหมายกเพอหลกเลยงความขดแยง

พฤตกรรมการแสดงออกของบคคล มความเกยวของกบความรสก ความคด และการกระท า ดงแสดงในตารางท 7.1

ตารางท 7.1 ลกษณะความรสก ความคด และการกระท าของบคคลทมพฤตกรรมการแสดงออกแบบตางๆ


กาวราว (Aggressive)

แสดงออกอยางเหมาะสม (Assertive)

ไมกลาแสดงออก (Passive)

ความรสก รสกโกรธหรอคบของใจมากเมอมสงทเปนไปตามทตองการ

รสกสบายๆ รสกกงวล โดยเฉพาะกรณทอาจมความขดแยงเกดขน

ความคด เชอวาความตองการและความคดของตนเองมความส าคญมากทสด

เชอวาความตองการและความคดของตนเองมความส าคญเทาๆ กบ บคคลอน

เชอวาความตองการและความคดของตนเองมความส าคญนอยกวาบคคลอน

การกระท า -โจมตหรอคกคามผอนทางวาจาใหผอนเสยหายหรอท ารายรางกายผอน -ไมรบฟงผอน

-กลาพดเพอตนเองและผอนเมอจ าเปน -การแสดงออกมความชดเจนและไมคกคามผอน -มการรบฟงผอนอยางจรงจง

-ไมกลาพดความตองการและสทธของตนเอง -ไมคอยสบตาและมกจะพดเสยงเบาเมอแสดงความคดของตนเอง

2. ขนตอนการพฒนาพฤตกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสม

การพฒนาตนจากทเดมเปนการไมกลาแสดงออกหรอกาวราว ใหมาเปนผแสดงออกอยางเหมาะสมนน มขนตนดงน (ส านกงานสภาราชภฎ, 2546)

2.1 ขนการเปลยนแปลงความรสก ความคด และพฤตกรรม

2.1.1สงเกตความรสกทางลบของตวเองใหทน พฤตกรรมการเกบเงยบไมโตตอบหรอพฤตกรรมโตตอบอยางกาวราวตางเกดจากอารมณทางลบทไมเหมาะสม ดงนนการเปลยนแปลงพฤตกรรมทงสองแบบนน จงตองสงเกตและระบไดวาความรสกทางลบทก าลงเกดขนคออะไร

2.1.2วเคราะหความคดทอยเบองหลงหรอเปนตวกระตนความรสกนน แลวเปลยนความคดนน เปนความคดในแงบวกแทน เชน โกรธทเพอนผดนด เพราะคดวาเพอนไมมความรบผดชอบ เปลยนความคดเปนเพอนอาจมธระดวนทจ าเปนและไมสามารถโทรมาเลอนนดได หรอเพอนก าลงมาแตรถตดมากเปนพเศษในทางทเพอนเดนทาง

2.1.3 ถาขณะนนความรสกทเกดขนมมากเกนกวาจะวเคราะหได ใหผอนอารมณดวยการผอนคลาย ซงวธการทท าไดงายและท าไดทนท คอ การสดลมหายใจลกๆ และผอนออก 3-5 ครง หรอจนกวาอารมณพลงพลานไดคลายลงแลว

2.2 ขนการฝกการแสดงออกไดอยางเหมาะสมดวยตวเอง


พฤตกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสมประกอบดวยองคประกอบทส าคญ 2 ประการ คอ การพด และการฟง ดงนนการฝกพฤตกรรมการแสดงออกทเหมาะสมจงตองฝกทงการพดและการฟง ดงน

2.2.1 ฝกการพด การพดขอความทยนยนสทธตนอยางเหมาะสม เปนขอความทประกอบดวย 3 สวน คอ

1) บอกความรสกของตนเอง

2) บอกพฤตกรรมของเขาทรบกวนเรา

3) บอกทางออกอนใหเขากระท าเพอจะไดไมรบกวน

ตวอยางเชน “ผกาจะ ฉนไมมสมาธทจะอานหนงสอ ทเธอเปดเพลงดงขนาดน ถาเธอชวยเบาเสยงลงหนอยฉนกจะไดอานหนงสอเตรยมสอบพรงนจะ”

2.2.2 ฝกการฟง เขยนยนยนสทธของตนเองตองอาศยการฟงอยางเขาใจดวย การฟงทดมวตถประสงคเพอเขาใจผพด ซงมลกษณะดงตอไปน

1) ฟงโดยไมขดจงหวะการพด

2) จบประเดนสาระส าคญ และพยายามเขาใจความรสกของผพดเสมอนเราเปนเขา แตไมใชเขาเปนเรา

3) ถามในสงทฟงแลวเขาใจไมชดเจน

4) ไมโตแยงหรอพดแกตวกอนเขาใจในสงทเขาพดอยางถองแทเสยกอน

2.1.3 ขนการเปลยนแปลงพฤตกรรมในสภาพการณจรง

จากการฝกซอมพฤตกรรมการแสดงออกดวยตนเองตามล าพง จะท าใหเกดทกษะการแสดงออกทเหมาะสมและมความมนใจในการเปลยนแปลงตนเองใหมพฤตกรรมการการแสดงออกทเหมาะสมมากขน การฝกหดดวยตนเองเชนนน กลาวไดวาเปนการฝกหดในสถานการณจ าลอง ขนตอนสดทายของการเปลยนแปลงตนเอง คอการเขาไปอยในสภาพการณจรงและสามารถแสดงออกในสภาพการณจรงไดอยางเหมาะสม ครงแรกๆของการเปลยนแปลงตนเอง เราควรเลอกสภาพการณทคดวา จะสามารถควบคมตนเองใหประสบความส าเรจไดสงกอนทคอยๆ กาวไปสสถานการณทมความยากมากขน ความส าเรจในครงแรกจะเปนก าลงใจใหเรามความเชอมนและเปลยนแปลงตนเองในสภาพการณจรงตอๆไป

ผลดของการแสดงออกอยางเหมาะสม มหลายประการ เชน ลดความกงวล ความอดอดใจ หรอความเครยดทเกดจากการตองเกบกดหรอเกบความไมพอใจไวเงยบๆ โดยไมโตตอบใดๆเลย ชวยปองกนความ


ขดแยงทอาจเกดขนจากการเกบเงยบจนเปนความโกรธททนไมได รวมทงมความรสกทดตอตนเอง เพราะท าใหเราไดรบความเคารพในสทธจากผอน และขณะเดยวกนกเปนการใหความเคารพในสทธของผอนดวย จงท าใหเกดสมพนธภาพทดตอกน

การใสใจในการเรยน (Study Attention)

การใสใจในการเรยน หมายถง ความสนใจและตงใจในการเรยน ทงขณะเรยนในชน การศกษาคนควาเพมเตม และรบผดชอบตอการทไดรบมอบหมายอยางมวนยในตนเอง ซงสามารถพฒนาการใสใจในการเรยนไดดงน (Pauk, 1984 อางถงใน เจษฎา บณมาโฮม, 2546)

1. พฒนานสยในการท างานและการเรยน

นสยในการท างานและการเรยนทจะชวยใหเกดการใสใจในการเรยนมดงน

1.1นสยในการเรยนทมเปาหมายและพฤตกรรมชดเจน เพอสะดวกในการปฏบตและตรวจสอบประเมนผลในการพฒนานสยในการเรยนทดขน

1.2 ท างานหรอเรยนในสถานททมชอเสยงและการรบกวนจากสงตางๆ นอย

1.3 การนงอานหนงสอหรอนงท างาน ควรใชเกาอแบบหลงตรง ไมควรใชเกาอแบบนงพกผอน หรอเปนเกาอทเหมาะแกการหลบ

1.4 ไมวางสงของหรอสงทอาจกอใหเกดการรบกวนหรอเบยงเบนความสนใจ เชน การนงนตยสาร รปภาพ หรอการทานอาหารบนโตะท างาน เพราะอาจท าใหเปลยนความสนใจจากสงท าอยไปยงสงเหลานนได

1.5 ควรท างานหรอเรยนในหองทมอากาศถายเทไดสะดวกไมรอนหรอเยนเกนไป

1.6 ตงเปาหมายในการท างานไดชดเจนและท าใหส าเรจ ผเรยนอาจมปญหาวามงานคงคางมากและเปนงานทยงยากซบซอนมนการท างาน ดงนนจงควรแยกยอยงานใหญออกเปนงานทเลกชดเจน เจาะจง สามารถลงมอไดทนท จะชวยใหท างานไดงายขนและควรเอาชนะงานใหไดในแตละชวง บางครงงานทมเปาหมายตองใชระยะเวลายาวนาน ถาจดแบงงานเปนเปาหมายทงายขน ชดเจน และเปนปาหมายระยะสน งานนนอาจจะไดรบความส าเรจและเปนก าลงใจใหท างานชนอนๆ ตอไป

1.7 ตดสนใจในสงทจะท าใหส าเรจ บคคลจะคนหาตวเองในการท างานหลายๆอยาง ท าใหท างานตางๆ ดวยใจทกงวล และในทสดกจะท างานไมส าเรจ ดงนนการตดสนใจท าในสงทเปนการเอาชนะงานควรเขยนบนทกไวและขดฆาออกเมอท างานนนเสรจ


1.8 ลงมอท างานนนทนท ไมตองคอยแรงบนดาลใจหรอแรงผลกดน แมวาจะรสกไมชอบการเรยนทตองใชเวลามาก าหนด ปลอยใหทกอยางผานไปตามกระบวนการและความใสใจจะเกดตามมาไมชา ถาหากตองเตรยมหวของควรเขยนรายละเอยดไวแมจะไมสมพนธกนวชานนกตามแตการเขยนจะชวยใหเกดการคดอยางเหมาะสม

1.9 แขงขนกบตนเอง เลอกงานทสามารถท าใหส าเรจในชวงเวลาทมและบงคบตนเองใหท าส าเรจ ถามเวลาหรออาจะเพมปรมาณงานทสามารถจะท าไดส าเรจในแตละวน การกระท าเชนนจะผลกดนใหบคคลมความสนใจ และท างานอยางมประสทธภาพ

1.10 เอาใจใสตองานสงเดยวในชวงเวลานน ไมพยายามท างานหลายอยางหรอเอาใจใสงานหลายเรองในเวลาเดยวกน

2. มเจตคตทดตอการเรยน

พยายามใหเรองทศกษาเปนทนาสนใจหรอคดวาเปนการเรยนรจะดกวาการคดวาเปนงานทนาท าไมนาพอใจ อยางไรกตามหากจ าเปนตองเรยนในรายวชาทคอนขางยาก ไมมความสนใจและถนด กอาจปรบเปลยนเจตคตดวยวธการดงตอไปน

2.1 พยายามอภปรายจดกลมยอย โดยเนนในรายวชาทยากหรอวชาทรสกเบอในระหวางการเปลยนการอภปรายกนนน ผเรยนอาจรสกสนใจและกระตอรอรนในรายวชานนมากขน

2.2 หาเพอนชวยทบทวนหรอตวให เมอรวาประสบปญหาในการเรยนควรหาเพอนรวมชนเรยนทเขาใจวชาทเรยนและมการเตรยมพรอมชวยทบทวนหรอตวให เพอนอาจจะชวยใหผเรยนเขาใจบทเรยนไดในระยะเวลาสนๆ

2.3 การอานต าราหลายๆ เลม ต าราบางเลมจะเขาใจยากกวาต าราเลมอนๆ เนองจากวธการเขยนของผเขยนแตละคนไมเหมอนกน ดงนนผเรยนควรเขาหองสมดหาหนงสอหวขอเดยวกนทผแตงคนอนเขยนไว การไดอานหนงสอหลายๆ เลม จะชวยใหผเรยนเขาใจบทเรยนมากขน

2.4 การใชหนงสอคมอหรอเอกสารประกอบการเรยน เนองจากผเรยนจ าเปนตองท าความเขาใจกบเนอหาการเรยน จ าเปนตองฝกฝนและเรยนร ผเรยนอาจใชหนงสอคมอในการฝกปฏบตเรมจากโจทยงายๆกอน ผลการแกไขโจทยไดนนขนตนจะชวยใหผเรยนใสใจและจดจ าไดมาก

3. การใชเทคนคชวยในการเรยน

เทคนคในการชวยใหสนใจเรยนมากขนมหลายเทคนค เชน


3.1 ควบคมตนเองทจะไมสนใจกบสงตางๆ ทเขามารบกวนในชวงทก าลงศกษาคนควา เชน อาจจะมคนเดนผานไปมาขณะทผเรยนนงเรยนหรอหองสมด ผเรยนตองพยายามควบคมตนเองโดยเฉพาะดานการก าหนดจตใจใหจดจออยกบสงทท าอย ชวงระยะแรกอาจจะท าใหยากแตหากฝกฝนบอยกจะสามารถควบคมจตและสมาธของตนใหอยกบสงทตนท าอยได

3.2 เตรยมอปกรณทกอยาง เชน กระดาษ ปากกา หนงสอ เปนตน ใหพรอมกอนทจะนงเรยนหรอท างาน

3.3 จดหองสวนตวใหเปนสถานทท างานหรออานหนงสอ เพราะหองสวนตวมกจะไมมผอนมารบกวน ดงนนหากเราจดหองสวนตวใหเหมาะสมและเอออ านวยตอการท างานหรออานหนงสอยอมท างานหรออานหนงสอไดเตมท

3.4 บงคบตวเอง การบงคบตวเองโดยเตอนตวเองวาตงใจเพอใหใสใจกลบจะท าใหขาดความสนใจ เพราะแทนทจะใสใจกบงาน ความคดและความใสใจจะมาอยทตนเอง และหากรสกเมอยหรอไมสบายตวเนองจากนงท างานหรออานหนงสอเปนเวลานานกควรเปลยนอรยาบถบาง ทงไมควรนงท างานตดตอกนเปนเวลานานเกน 1 ชวโมง เพราะอาจท าใหเกดปญหาปวดหลงได

3.5 ใชเทคนคการใหคะแนน โดยการเตรยมกระดาษไว 1 แผน เมอรสกวาตนเองขาดความใสใจหรอขาดสมาธใหขดเครองหมายบนกระดานนน ท าเชนนทกครงทรสกวาไมไดใสใจกบสงทก าลงท า กระท าดงกลาวจะชวยใหผเรยนหนกลบมาท างานได เมอเรมการท าแรก ผเรยนอาจขดคะแนน 20 ครง ตอการอานหนงสอ 1 หนา หลงจากนนกจะคอยพฒนาสมาธและการใสใจในการเรยนโดยการขดคะแนนจะลดลงเรอยๆ

ลกษณะบคลกภาพของคนไทย

บคลกลกษณะของคนไทยทจะกลาวถงตอไปน เปนขอสรปจากทศนะของชาวตะวนตก หลายชนชาต หลายอาชพ ทเขามาอยในประเทศไทยในหลายยค หลายสมย บางคนรจกคนไทยในกลมแคบๆ บางคนรจกในวงกวางจงมขอสรปทเหนพองตองกนและขอสรปทตรงกนขาม ซงนกศกษาจะตองวนจฉยอกครงหนง โดยเทยบจากประสบการณทงทางตรงและทางออม

ลกษณะบคลกภาพของคนไทยสวนทเหนพองตองกน

ตอไปนเปนบคลกลกษณะของคนไทยทชาวตะวนตกมความเหนสอดคลองตองกนเปนสวนใหญ (อรยา ศวะศรยานนท และคณะ, 2523 : 52 - 62)

1. ความใจบญสนทาน


ในสมนกอนคนไทยจะนยมตกน าใสตมตงไวหนาบาน เพอบรรเทาความกระหายน าของผเดนทาง สรางศาลาพกรอนไวตามรมทางทมคนผานไปมาเพออาศยหลบแดด หลบฝน หรอใหทพกชวคราว หงหาอาหารใหผมาเยอนจนเปนประเพณ ดงค ากลาวทวา “ธรรมเนยมไทยแทแตโบราณ ใครมาถงเรอนชานตองตอนรบ”

2. ความรกสนก

ไมวาคนไทยจะมความเศรา หรอหมกมนกบปญหาเครงเครยด หรอท างานเหนดเหนอยเพยงใด กไมวายเลนสนกรองร าท าเพลง ดดสตเปา และปรบมอเปนจงหวะพรอมๆกนอยเสมอ และมการละเลนมากมายในคนทกเพศทกวย

3. ความเกยจคราน

ตามความเหนของชาวตะวนตก มกสรปกนวาคนไทยเกยจครานโดยเฉพาะเพศชาย มกปลอยเวลาในแตละวนใหหมดไปกบการเลนพนน สบยา ดมสรา และสงไรสาระอนๆ เชน นงคยกน เอนหลงหลบ เปนตน คนไทยสวนใหญมกพอใจในชวตงายๆ สะดวก สบาย สนโดษมากกวา ความมเกยรต ความมงคงใดๆ อนจะพงไดจากการท างาน ถาคนไทยขยนอกสกนดกจะสามารถท าอะไรๆ ทเปนประโยชนไดมาก เพราะคนไทยมสตปญญาเฉยบแหลม นอกจากนพวกเขายงสรปไดวา ความเกยจคราน ท าใหคนไทยเปนคนเฉอยชา และชอบผดวนประกนพรง โดยเฉพาะเรองเกยวกบงานหรอธระส าคญๆ

4. ค านงถงแตประโยชนเฉพาะหนาและเอาตวรอด

ลกษณะอกอยางหนงของคนไทยในสายตาชาวตะวนตกกคอ มกท าอะไรโดยค านงถงแตประโยชนเฉพาะหนา ไมค านงวาวธการไดมานนดหรอเลว นอกจากนคนไทยยงมนสยขขอ รวาอะไรด อะไรไมด แตกยงชอบท าในสงไมด เชน ชอบเลนการพนน ชอบพดเทจเพอแกตว (โดยเฉพาะกบผใหญ) นยมการรดไถจากผนอย มการฆาสตวตดชวต ทงๆทนบถอศาสนาพทธ รบประทานสตวทกชนด โดยไมรงเกยจ (กนไมเลอก) แลวถอเอาความมนคงเปนเครองวดสถานภาพทางสงคม

5. เกบซอนความรสก

คนไทยมกไมแสดงความรสกทแทจรงของตนออกมา (เกบซอนไว) และอาจแสดงความรสกทตรงกนขามออกมาดวย (เสแสรง) การทคนไทยเคยชนกบการเกบซอนความรสก ท าใหเหนวาคนไทยไมพยาบาทใคร ไมรจกแกแคนมกไมพยายามโตกลบดวยตนเอง แตจะอาศยผใหญหรอเจานายชวยแกไขเหตการณให หรอไมกหาโอกาสท ารายกนลบหลง

ลกษณะบคลกภาพของคนไทยสวนทเหนไมตรงกน


บคลกภาพของคนไทยตอไปน เปนลกษณะทชาวตะวนตกมความเหนไมลงรอยกนซงมทงลกษณะในทางบวกและลบ ดงน (วรยา ศระศรยานนท และคณะ, 2523 : 39 - 53)

1. ความนอบนอมถอมตนและความถอด

ความเหนในขอนเปนการสรปตงแตเมอครงทคนไทยเรมตดตอกบชาวตางชาตเปนตนมา ตวอยางเชน เมอราชทตไทยไปเจรญสมพนธไมตรกบตางประเทศ และไดรบเกยรตใหนงรวมโตะรบประทานอาหาร กบทานหญงแหงฝรงเศส แตราชทตไทยไมยอมนงรวมโตะ โดยกลาววาวาสนาไมคเคยง จนตองออนวอนกนอยนานจงยอม นอกจากนนยงแสดงอปนสยโอบออมอารมมารยาทงดงามรกาลเทศะ มความออนนอมกบชาวฝรงเศส คนอนทมาเยยมเยอน จนไดรบการยกยองทวไป

ในขณะทชาวตะวนตกบางคน เหนวาคนไทยนอบนอมถอมตน แตกมชาวตะวนตกอกกลมหนงทยงเหนวาคนไทยมความถอตว และหยงจองหอง เชน นยมการปลกบานชนเดยว เพราะทนไมไดทจะเหนคนรบใชอยหองชนบน ขณะทนายอยชนลางหรอ เมอบาวพดกบนายตองลดตวลงต ากวา และยงถอวาศรษะเปนของสง ใครขามหรอแตะตองศรษะ ถอวาเปนการดถกดหมน

2. ความซอตรงและความโกหกหลอกลวง

เมอชาวตะวนตกท างานกบคนไทยกไดขอสรปวา คนไทยไมซอตรงในดานการคา เปนคนโกง ไมจรงใจ ไวใจไมได ชอบพดปด พวกเขาตองระวงตวอยเสมอ เพอปองกนอบายและความหลอกลวงของคนไทย มชาวตะวนตกเพยงเลกนอยเทานนทเหนวาคนไทยเปนคนซอตรงดานการคา

3. ความรกสงบ วานอนสอนงาย และการยอมเปนทาส

ขอสรปทเกดขนเมอครงกรงสยาม ชาวตางชาตรสกมความปลอดภยในชวตและทรพยสน อยางทไมเคยพบในยโรป หรอประเทศอนๆ ในเอเชย คนไทยไมชอบการทะเลาะววาท เปนคนวานอนสอนงาย แมจะเผยแพรศาสนาครสตหรอศาสนาอนๆ ใหฟงกเชอถอไดทงสน และคงเปนดวยเหตนทท าใหคนไทยยอมลดตวเปนทาสของผอนได

4. ความอดออม รจกประมาณในการใชจาย และความละโมบในทรพยสน

ขอสรปนมาจากเรองอาหารการกน ซงชาวตะวนตกเหนวาเปนเรอส าคญมาก แตกลบเหนวาคนไทยบรโภคอยางอดออมและนอยจนเกนไป ซงชาวตะวนตกบรโภคทงปรมาณและคณภาพ แตลกษณะตรงกนขามทพวกเขาเหนก คอ คนไทยมกแสดงอาการละโมบโลภมากออกมาอยางเปดเผย กลาขอแมสงทมโอกาสไดนอยมาก

ไมรสกกระดากอายเมอถกปฏเสธในสงทขอ นอกจากนคนไทยยงมนสยชกชาในการใหแตพรอมเสมอในการรบ และมกไมแสดงความสรนสรายออกมาใหเหนเทาใดนก


5. การมสตปญญาฉบไว

ชาวตะวนตกกลาววา คนไทยมสตปญญาทฉบไวและเฉยบแหลม แตเบอเรว จงไมสามารถทจะด าเนนการใครครวญกจกรรมใดใหยดยาวได โดยเฉพาะเมอมองไมเหนประโยชนอนพงจะไดรบ และการมภาวะอากาศทรอนจดท าใหคนไทยไมอดทนในการด าเนนกจกรรมตางๆ ไดนาน

6. ความสะอาด

ชาวตะวนตกเหนวา คนไทยอาบน าวนละ 2 – 3 เวลาเปลยนผานงทกวน มการน าเสอผาและเครองใชหลายอยางไปผงแดดอยเสมอ คนในวยหนมสาวกโกนหนวดเคราจนเกลยง ใชน ามนใสผม รกษาฟน ไมคอยพบคนทมกลนปากเหมน รวมความวา คนไทยสะอาดหมดจด ปลกบานเรอนถกสขลกษณะ เขากนไดดกบดนฟาอากาศ (แบบบานคนไทยแตเดมกมชองลมมาก) และรกษาบานเรอนใหสะอาดตาแตกมชาวตะวนตกบางกลม ทเหนวา คนไทยไมสรกษาความสะอาดเทาใดนก เชน มงทใชเปนปโดยไมไดซก ไมมผาคลมเตยง มแมงมม หยากไยตามมมหอง ฯลฯ นอกจากนยงมความเหนวาคนไทยไมคอยชอบการรกษาความสะอาด อาคารสถานทสาธารณะเทาใดนก

จะเหนวาลกษณะบคลกภาพของคนไทย ทชาวตะวนตกเหนพองตองกนและทงทมความเหนแตกตางกนน เปนลกษณะทเคยเปนอยในอดต บางลกษณะกยงคงอยในปจจบน แตบางลกษณะไดแปรเปลยนไป ผศกษาจงควรวเคราะหวนจฉยหาสาเหต และหาทางปรบปรงแกไขในสวนทเคยเปนทชนชอบและความภาคภมใจกลบมาเหมอนเดม สวนลกษณะทไมดไมงาม กควรชวยกนปรบปรงแกไขเพอสรางภาพพจนใหมใหกบชาวไทยตอไป

Documents

บทที่ 3 บุคลิกภาพelearning.psru.ac.th/courses/195...GEPS 123 พฤต กรรมมน ษย ก บการพ ฒนาตน บทท 3 บ คล