Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
ชอ วารสารวจยรำไพพรรณ
ดำเนนการผลตโดย สถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ 41ม.5ถ.รกศกดชมลต.ทาชางอ.เมองจ.จนทบร
ทปรกษา ศาสตราจารยดร.สรวฒนวงษศรรกษาราชการแทนอธการบด
ศาสตราจารยดร.เปยมศกดเมนะเศวต ศาสตราจารยดร.สนทสมครการ ศาสตราจารยดร.ดวงเดอนพนธมนาวน ดร.ดเรกพรสมา ศาสตราจารยนพ.ศาสตรเสาวคนธ
บรรณาธการ รองศาสตราจารยดร.วรวทยชวาพร วาทรอยตรผชวยศาสตราจารยดร.คมพลสวรรณกฏ
กองบรรณาธการ ศาสตราจารยดร.สภางคจนทวานช ศาสตราจารยดร.สทศนยกสาน ProfessorDr.MohamadPauzizakari ProfessorDr.GilS.Jacinto ProfessorDr.V.Subramanian รองศาสตราจารยดร.ถาวรฉมเลยง รองศาสตราจารยดร.สมเกยรตปยะธรธตวรกล รองศาสตราจารยดร.สมหมายแจมกระจาง รองศาสตราจารยอมพวนประเสรฐภกด รองศาสตราจารยเฉลาประเสรฐสงข รองศาสตราจารยปรากรมประยรรตน รองศาสตราจารยวรญาภเสตวงษ รองศาสตราจารยบรรจบวงษพพฒนพงษ รองศาสตราจารยพรทพานโรจน ผชวยศาสตราจารยดร.ปวรศาจรดล ผชวยศาสตราจารยดร.วระพลแจมสวสด ผชวยศาสตราจารยอรพงศคนธวลย ผชวยศาสตราจารยรจประทปฉาย ผชวยศาสตราจารยเกศนกลพฤกษ ผชวยศาสตราจารยดร.ชงโคแซตง ผชวยศาสตราจารยประเสรฐมาสปรด ดร.สวสดชยศรพนมธนากร วาทเรอตรดร.เอกชยกจเกษาเจรญ ดร.ประชาอนง ดร.นฤมลบญนม ดร.บญเหลอใจมโน ดร.อลตดษฐประณต ดร.ชวลรตนสมนก ดร.สภสตราเกาประดษฐทรพยชกล ดร.สรยมาศสขกส ดร.พรสวสดศรศาตนนท ดร.วกนยาสวรรณรตน ดร.ทรงธรรมไชยพงษ ดร.หยาดรงประทมยศ ดร.นกรบเถยรอำ นางสาวกรรณกาสขสมย นางสาวบศราสาระเกษ นางสาวชตมาพมลภาพ นางสาวปยาภรณกระจางศร นางสาวชลรตนผดงสน นางสาวอไรวรรณแสนเขยววงศ นางสาวนตยาตนสาย
ออกแบบรปเลม นางสาวนตยาตนสาย
ปทพมพ พ.ศ.2554
พมพท บรษทกรตการพมพจำกด83/73ม.3ต.บานสวนอ.เมองจ.ชลบร20000
ปท 5 ฉบบท 3 ประจำป 2554 (มถนายน - กนยายน) ISSN 1906-327X
วารสารวจยรำไพพรรณRajabhat Rambhai Barni Research Journal
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
บทบรรณาธการ
วารสารวจยรำไพพรรณ มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ เปนวารสารทางวชาการทเผยแพรบทความวชาการและ
บทความวจย ของนกวจย นกศกษา บณฑตศกษา คณาจารยทงภายในและภายนอกมหาวทยาลย ทสนใจมาอยางตอเนองเปน
ปท5โดยบทความทางวชาการทไดรบการคดเลอกใหตพมพในวารสารนไดผานการประเมนจากผทรงคณวฒตรงตามสาขา
กองบรรณาธการขอขอบคณผเขยนทกทานทสงบทความวจยมาใหพจารณาตพมพ ขอขอบพระคณผทรงคณวฒ
ในการพจารณาบทความ (Peer reviews) ทกทานทใหขอเสนอแนะในการปรบปรงแกไขบทความทางวชาการใหมความถกตอง
และขอขอบพระคณทกทานทมสวนสนบสนนการจดทำวารสารวจยรำไพพรรณฉบบนใหเสรจสมบรณดวยดหวงเปนอยางยงวา
วารสารวจยรำไพพรรณปท5ฉบบท3มถนายน-กนยายน2554จะสามารถตอบสนองความสนใจของผอานและหากทานผสนใจ
ตองการสงบทความวจยตพมพในวารสารวจยรำไพพรรณ สามารถสงมายงกองบรรณาธการวารสาร ซงจะไดดำเนนการรวบรวม
คดกรองเพอนำไปสการเผยแพรผลงานดานการวจยอนจะสงผลตอการยกระดบคณภาพการศกษาตอไป
บรรณาธการวารสารรำไพพรรณ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
4 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ความพงพอใจของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณตอการจดกจกรรมพฒนานกศกษา
The Satisfaction of Rambhai Barni Rajabhat University Students toward the Management of
Student Activities.
บรรจบ วงษพพฒนพงษ นภาวงษพพฒนพงษคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาความพงพอใจของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตามเพศ คณะประสบการณทเขารวมกจกรรมพฒนานกศกษาและรายไดทไดรบจาก
ผปกครองเปนรายเดอนกลมตวอยางทใชในการวจยเปนนกศกษาชนปท3คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรคณะวทยาศาสตร
และเทคโนโลยคณะวทยาการจดการคณะเทคโนโลยอตสาหกรรมและอญมณศาสตรคณะเทคโนโลยอตสาหกรรมคณะครศาสตร
และคณะนตศาสตร จำนวน 255 คน เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามชนดมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ
จำนวน 40 ขอ แบบสอบถามมคาความเชอมน .81 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ (Percentage) คาเฉลย
(Mean)คาความเบยงเบนมาตรฐาน(StandardDeviation)
ผลการวจยพบวา 1. นกศกษามความพงพอใจตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษาของมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ โดยรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง 2. ความพงพอใจของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจำแนก
ตามเพศ คณะ ประสบการณการเขารวมกจกรรมพฒนานกศกษาและรายไดทไดรบจากผปกครองเปนรายเดอน ผลปรากฏดงน
2.1) จำแนกตามเพศพบวา โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานพบวา นกศกษาชายพงพอใจดานการจด
บคลากรทเกยวของระดบมาก สวนดานอนๆ อยในระดบปานกลาง นกศกษาหญงพงพอใจระดบปานกลางทกดาน 2.2) จำแนก
ตามคณะโดยรวมพบวา นกศกษาคณะนตศาสตรพงพอใจการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษาระดบมาก สวนคณะอนๆ
อยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานพบวา นกศกษาคณะนตศาสตรและคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย พงพอใจ
ดานการจดบคลากรทเกยวของและดานการจดสงอำนวยความสะดวกระดบมาก นกศกษาคณะครศาสตรพงพอใจดานการจด
บคลากรระดบมาก สวนคณะอนๆพงพอใจระดบปานกลาง 2.3) จำแนกตามประสบการณการเขารวมกจกรรม โดยรวมพบวา
อยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานพบวา นกศกษาเขารวมกจกรรม 4 ครง มความพงพอใจดานการจดบคลากรท
เกยวของระดบมาก สวนนกศกษาทเขารวมกจกรรม 1-3 ครง และมากกวา 4 ครง พงพอใจการบรหารจดการกจกรรมพฒนา
นกศกษาทกดานระดบปานกลาง 2.4) จำแนกตามรายไดทไดรบจากผปกครองเปนรายเดอน โดยรวมและรายดานอยในระดบ
ปานกลาง
คำสำคญ :ความพงพอใจนกศกษาการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 25545
Abstract
Thepurposesof this researchwere tostudy thesatisfactionofRambhaiBarniRajabhatUniversitystudents
towardthemanagementofstudentactivitiesinoverallandeachaspectcategorizedbygender,faculty,studentactivity
experiences and the allowance from parents. The sample consisted of 255 third year students in the Faculty of
Humanities and Social Sciences, Sciences and Technology, Management Sciences, Industrial Technology and
GemologicalSciences,AgricultureandTechnology,EducationandFacultyofLaw.Theresearchinstrumentwasa5
rating–scalequestionnaireof40itemswhichhad.81reliabilitycoefficients.Thestatisticsusedfordataanalysiswere
percentage,meanvalueandstandarddeviation.
Theresultsofthisresearchwareasfollows;1.RambhaiBarniRajabhatUniversitystudents’overallsatisfaction
ofmanagementofstudentactivitieswasatamoderatelevel.2.Thestudents’satisfactionsofmanagementofstudent
activitiescategorizedbygender,faculty,studentactivityexperiencesandallowancefromparentspermonthwere;2.1)
Categorizedbygender,thestudents’overallsatisfactionwereatamoderatelevel.Ineachaspectthemalestudents
weremore satisfied than female students in personnelmanagement. 2.2)Categorized by faculty, the LawFaculty
studentssatisfiedthemanagementofstudentactivitiesatahighlevel,theotherswereatamoderatelevel.Ineach
aspect,TheLawFacultystudentsandTheSciencesandTechnologystudentssatisfied thepersonnelmanagement
and facilitiesatahigh level, theotherswereatamoderate level.2.3)Categorizedbystudentactivityexperiences,
overallsatisfactionwereamoderatelevel.Ineachaspect,thestudentswhohad4timesexperienceswersatisfiedat
a high level. The others were at amoderate level. 2.4) Categorized by allowance from parents permonth, the
students’overallsatisfactionwereatamoderatelevel.
Keywords :Satisfaction,Students,Management,StudentActivities
บรรจบ วงษพพฒนพงษ, นภา วงษพพฒนพงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
6 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
บทนำ
การพฒนาคณภาพนกศกษาหรอเยาวชนทอยในระบบ
โรงเรยน การเรยนการสอนเพอมงใหนกศกษาหรอเยาวชนให
มความรเพยงเนอหาวชาการเพยงอยางเดยวนนไมเพยงพอตอ
การพฒนาทรพยากรมนษยดงกลาวใหเปนผทมบทบาทสำคญ
ตอการพฒนาประเทศในอนาคต
ปจจยทสำคญอนจะสงผลตอการพฒนานกศกษาม
หลายประการ เชน การจดหลกสตรการเรยนการสอน การ
บรหารของสถานศกษา สภาพแวดลอมของสถาบน งาน
กจการนกศกษา เปนตน งานกจกรรมนกศกษา (Student
Activities) เปนสวนหนงของงานกจการนกศกษาทมความ
สำคญตอการพฒนาและเสรมสรางบคลกภาพของนกศกษา
ใหมความสมบรณทงทางดานรางกาย อารมณ สงคมและสต
ปญญา เพอนำไปสการประกอบอาชพและการเปนสมาชกทด
ของสงคม ดงจะเหนในขอกำหนดของพระราชบญญตการ
ศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2)
พ.ศ.2545ไดระบถงการจดการศกษาระดบอดมศกษาใหผเรยน
ไดเรยนรจากประสบการณจรง มการเรยนรจากสอการเรยน
การสอนและแหลงวทยาการประเภทตางๆ ทงภายในและ
ภายนอกสถาบนจดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานท
สถาบนควรจดกจกรรมนกศกษาอยางเหมาะสมและครบถวน
และสอดคลองกบการประกนคณภาพการศกษาทงระบบการ
ประกนคณภาพการศกษาภายในและการประเมนคณภาพการ
ศกษาภายนอก องคประกอบท 3 ตวบงชท 3.2 ไดกำหนด
เกณฑมาตรฐานใหสถาบนอดมศกษาจดกจกรรม นกศกษา
โดยสถาบนและองคการนกศกษาทสอดคลองกบวสยทศนและ
คณลกษณะบณฑตทพงประสงค ตลอดจนสอดคลองกบกรอบ
มาตรฐานคณวฒในแตละระดบการศกษา ซงอยางนอยตอง
ประกอบดวยกจกรรมวชาการ กจกรรมกฬาและการสงเสรม
สขภาพ กจกรรมบำเพญประโยชนและรกษาสงแวดลอม
กจกรรมนนทนาการและกจกรรมสงเสรมศลปวฒนธรรม
(คมอการประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษาระดบ
อดมศกษา. 2550 : 48)นอกจากนนกการศกษาหลายทานได
กลาวถงความสำคญของงานกจกรรมนกศกษาดงน
วลลภาเทพหสดนณอยธยา(2543:144)ไดกลาว
ถงความสำคญของกจกรรมนกศกษาไววา กจกรรมนกศกษา
เปนสวนหนงของชวตนกศกษา มความสำคญตอการพฒนา
นกศกษาเปนอยางยง นกศกษาจะเปนผใหญทสมบรณได
ยอมตองอยในสงแวดลอมทเอออำนวยตอความเจรญเตบโต
ทางดานสตปญญา ความคด ทศนคต คานยม การตดสนใจ
การควบคมอารมณ การรบผดชอบตอการพดและการกระทำ
ของตนเอง สามารถดำรงตนเปนทยอมรบนบถอ รกใครและ
ทำงานกบผอนได
สำเนาวขจรศลป(2543:20)ไดกลาวถงความสำคญ
ของกจกรรมนกศกษาวา มความสำคญจำเปนและเปนประโยชน
ตอนกศกษาสถาบนอดมศกษาและประโยชนตอประเทศชาต
จากขอกำหนดของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต
พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และความ
คดเหนของนกการศกษาทกลาวมาแลวนน มหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณตระหนกถงหนาทและภารกจ ทจะตองจด
การศกษาภายใตการกำกบดแลของสำนกงานคณะกรรมการ
การอดมศกษาและใหเปนไปตามเกณฑของสำนกงานรบรอง
มาตรฐานและการประเมนคณภาพการศกษา จงไดจดกจกรรม
นกศกษาเปนกจกรรมเสรมหลกสตร โดยมจดมงหมายทจะ
สงเสรมประสบการณทางวชาการและวชาชพ สงเสรม
พลานามย ปลกฝงคณธรรมและพฒนาบคลกภาพอนพง
ประสงคของนกศกษา เพอใหนกศกษามพฒนาการทดม
ทศนคตทดตอสงคมและ เปนบณฑตทมคณภาพในอนาคต
การดำเนนกจกรรมนกศกษาจงมจดประสงคดงน
1. เพอพฒนานกศกษาทางดานคณธรรม จรยธรรม
บคลกภาพและสรางคานยมทางศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม
ประเพณทดงามของชาตไทย
2. เพอพฒนาความรทางดานวชาการ การบรการและ
สรางสรรคพฒนาสงคม
3. เพอใหนกศกษาใชเวลาวางใหเปนประโยชนเขารวม
กจกรรมบำเพญประโยชนตอสงคม
4. เพอใหนกศกษาไดเรยนรและมประสบการณตรงใน
สถานทจรงของสงคม
5. เพอเสรมสรางคานยมดานความรวมมอ สามคค
รบผดชอบเสยสละเพอสวนรวมฝกการเปนผนำและผตามทด
รจกการวางแผนและการทำงานเปนหมคณะ
6. เพอเสรมสรางพลานามย
7. เพอเผยแพรชอเสยงของมหาวทยาลย
(มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ.2549:21)
จากเหตผลดงกลาว จงสรปไดวา งานกจกรรมนกศกษา
เปนเครองมอทสำคญในการพฒนานกศกษา ใหเปนบคคลทม
ความสมบรณ สามารถตอบสนองความตองการของสงคมและ
ของประเทศ จากการทผวจยไดปฏบตงานทเกยวของกบการ
จดกจกรรมนกศกษาเปนเวลา 4 ป พบวา นกศกษาสวนใหญ
ของมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณยงไมเหนความสำคญใน
การเขารวมกจกรรมททางมหาวทยาลยหรอองคการนกศกษา
จดให ซงทำใหผวจยสนใจทจะศกษาสาเหตหรอเหตผลของ
นกศกษาวามความพงพอใจตอการบรหารจดการกจกรรม
นกศกษาของมหาวทยาลยหรอองคการนกศกษาในดานการ
ดำเนนการ ดานการจดบคลากรทเกยวของดานการจดสง
อำนวยความสะดวกและดานการสนบสนนงบประมาณ และ
บรรจบ วงษพพฒนพงษ, นภา วงษพพฒนพงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 25547
ศกษาปจจยทมผลตอความพงพอใจของนกศกษา ในการ
บรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา เพอจะไดนำผลการวจย
ไปเปนประโยชนในการวางแผนปรบปรงและพฒนาการบรหาร
จดการกจกรรมนกศกษาของมหาวทยาลยและองคการนกศกษา
ใหตอบสนองความตองการของนกศกษา และกอใหเกด
ประโยชนสงสดในการพฒนานกศกษาตอไป
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษาระดบความพงพอใจของนกศกษาตอการ
บรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษามหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ
2. ศกษาความพงพอใจของนกศกษาตอการบรหาร
จดการกจกรรมพฒนานกศกษา จำแนกตามเพศ คณะ
ประสบการณทเขารวมกจกรรมพฒนานกศกษาและรายไดท
ไดรบจากผปกครองเปนรายเดอน
วธดำเนนการวจย
1. ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ไดแก
นกศกษาชนปท 3 จากคณะครศาสตร คณะมนษยศาสตรและ
สงคมศาสตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย คณะวทยาการ
จดการ คณะเทคโนโลยอตสาหกรรมและอญมณศาสตร คณะ
เทคโนโลยการเกษตรและคณะนตศาสตร ปการศกษา 2552
จำนวน729คน
2. กลมตวอยางทใชในการวจยไดแกนกศกษาชนปท
3 จากคณะครศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย คณะวทยาการจดการ คณะ
เทคโนโลยอตสาหกรรมและอญมณศาสตร คณะเทคโนโลย
การเกษตรและคณะนตศาสตร ในปการศกษา 2552 กำหนด
ขนาดกลมตวอยางโดยตารางของเคอซและมอรแกน (Kerjcie
& Morgan. 1970 : 608) ไดกลมตวอยางจำนวน 255 คน
จากกลมตวอยาง ทงหมดนำมาสมตวอยางแบบชน โดยใช
คณะเปนเกณฑในการแบงดวยการเทยบสดสวน โดยกลม
ตวอยางคอ คณะครศาสตร 51 คน คณะมนษยศาสตรและ
สงคมศาสตร 95 คน คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย 8 คน
คณะวทยาการจดการ 63 คน คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม
และอญมณศาสตร 17 คน คณะเทคโนโลยการเกษตร 3 คน
และคณะนตศาสตร18คน
ผลการวจย
จากการวจยความพงพอใจของนกศกษาตอการบรหาร
จดการกจกรรมพฒนานกศกษา มหาวทยาลยราชภฏรำไพ
พรรณสรปผลการวจยดงน
1. ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม
มจำนวนทงสน 255 คนพบวา ผตอบแบบสอบถามเปน
นกศกษาชาย 98 คน คดเปนรอยละ 38.40 นกศกษาหญง
จำนวน 157 คน คดเปนรอยละ 61.60 จำแนกตามคณะ
ประกอบดวย คณะวทยาศาสตร 8 คน คดเปนรอยละ 3.14
คณะครศาสตร 51 คน คดเปนรอยละ 20.00 คณะวทยาการ
จดการ 63 คนคดเปนรอยละ 24.71 คณะนตศาสตร 18 คน
คดเปนรอยละ 7.06 คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร
จำนวน 95 คน คดเปนรอยละ 37.25 คณะเทคโนโลย
อตสาหกรรมและอญมณศาสตรจำนวน 17 คน คดเปนรอยละ
6.67 และคณะเทคโนโลยการเกษตร 3 คน คดเปนรอยละ
1.18 นกศกษามประสบการณในการเขารวมกจกรรมพฒนา
นกศกษา1ครงจำนวน16คนคดเปนรอยละ6.27นกศกษา
เขารวมกจกรรม2ครงจำนวน27คนคดเปนรอยละ10.59
นกศกษาเขารวมกจกรรม 3 ครง จำนวน 65 คน คดเปน
รอยละ 25.49 นกศกษาเขารวมกจกรรม 4 ครง จำนวน
48 คน คดเปนรอยละ 18.82 และนกศกษาทเขารวมกจกรรม
เกนกวา 4 ครง จำนวน 99 คน คดเปนรอยละ 38.83
นกศกษามรายไดเดอนละ 2,000-3,000 บาท จำนวน 94 คน
คดเปนรอยละ 36.86 นกศกษามรายได 3,000-4,000 บาท
จำนวน58คนคดเปนรอยละ22.75นกศกษามรายได4,000
-5,000บาท จำนวน 66คนคดเปนรอยละ 25.88นกศกษา
มรายได 5,000-6,000 บาท จำนวน 18 คน คดเปนรอยละ
7.06 และนกศกษาทมรายไดมากกวา 6,000 บาท จำนวน
19คนคดเปนรอยละ7.45
2. ผลการวเคราะหความพงพอใจของนกศกษาตอการ
บรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษาโดยรวมพบวาอยใน
ระดบปานกลาง (X = 3.28) เมอพจารณาเปนรายดานพบวา
อยในระดบปานกลางทกดานเรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย
3 อนดบแรกคอ ดานการจดบคลากรทเกยวของ (X = 3.47)
ดานการจดสงอำนวยความสะดวก (X = 3.31) และดานการ
ดำเนนงาน (X = 3.29) เมอพจารณาเปนรายดานและรายขอ
ดงน
2.1 ดานการดำเนนงาน เมอพจารณาความพงพอใจ
ของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา
โดยรวมพบวาอยในระดบปานกลาง (X = 3.29) เมอพจารณา
เปนรายขอพบวาอยในระดบมาก 1 ขอ คอ การเปดโอกาสให
นกศกษาไดเขารวมกจกรรมอยางทวถงและเทาเทยม (X =
3.67) และพจารณาเปนรายขอพบวามความพงพอใจในระดบ
ปานกลาง เรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย 3 ลำดบแรกคอ
การกำหนดแผนกจกรรมตลอดป (X = 3.45) การสนบสนน
บรรจบ วงษพพฒนพงษ, นภา วงษพพฒนพงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
8วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
การจดกจกรรมของหนวยงานทเกยวของกบการจดกจกรรม
นกศกษา (X = 3.35) และการประชาสมพนธการจดกจกรรม
แตละครงนกศกษาทราบอยางทวถง(X=3.32)
2.2 ดานการจดบคลากรทเกยวของโดยรวมอยใน
ระดบปานกลาง (X = 3.47) เมอพจารณาเปนรายขออยใน
ระดบมาก 4 ขอ เรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย 3 ลำดบ
แรก คอ จำนวนอาจารยและบคลากรทเกยวของกบการจด
กจกรรมนกศกษาตอจำนวนนกศกษา (X= 3.75) ความ
สามารถของอาจารยทปรกษากจกรรมรวมทงบคลากรท
เกยวของในการแกปญหาทเกดขน จากการปฏบตกจกรรม
ของนกศกษา (X = 3.65) และอาจารยทปรกษากจกรรมเปด
โอกาสใหนกศกษาปฏบตงานไดอยางเตมท(X=3.61)
2.3 ดานการจดสงอำนวยความสะดวก โดยรวม
อยในระดบปานกลาง (X = 3.31) เมอพจารณาเปนรายขอ
พบวาอยในระดบมาก2ขอมคาเฉลยเทากน(X=3.58)คอ
ความสะดวกในการตดตอเกยวกบเรองการทำกจกรรมของ
นกศกษาและการยม-คน วสดอปกรณในการจดทำกจกรรม
นกศกษาและอยในระดบปานกลาง 3 ขอ เรยงตามคาเฉลย
จากมากไปนอย คอ สถานทและสภาพแวดลอมทสถานศกษา
จดใหนกศกษาทำกจกรรมในมหาวทยาลย ความรวมมอกบ
หนวยงานภายนอกในการจดกจกรรมนอกมหาวทยาลย และ
ความสะดวกในการขออนมตจดทำโครงการตางๆของนกศกษา
2.4 ดานการสนบสนนงบประมาณ โดยภาพรวม
อยในระดบปานกลาง (X = 3.04) เมอพจารณาเปนรายขอ
พบวาอยในระดบมาก 1 ขอ คอ การอำนวยความสะดวกใน
การเบกจายงบประมาณการจดกจกรรมนกศกษา (X = 3.59)
และในระดบปานกลางเรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย3ขอ
คอ เปดโอกาสใหนกศกษาบรหารงบประมาณในรปคณะ
กรรมการ การวางแผนการใชจายงบประมาณอยางรอบคอบ
รดกม และการอำนวยความสะดวกในการของบประมาณ
สนบสนนจากแหลงสนบสนนภายนอก
3. ผลการวเคราะหความพงพอใจของนกศกษาตอการ
บรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา จำแนกตาม เพศ
คณะ ประสบการณการเขารวมกจกรรมพฒนานกศกษาและ
รายไดทไดรบจากผปกครองรายเดอนโดยรวมและรายดาน
ผลปรากฏดงน
3.1 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานความพงพอใจ
ของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมนกศกษาจำแนกตาม
เพศ พบวา โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปน
รายดานพบวานกศกษาชายมความพงพอใจระดบมาก 1 ดาน
คอดานการจดบคลากรทเกยวของ(X=3.52)สวนดานอนๆ
อยระดบปานกลาง สวนนกศกษาหญงมความพงพอใจอยใน
ระดบปานกลางทกดาน
3.2 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานความพงพอใจ
ของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรม จำแนกตาม คณะ
โดยรวมพบวาคณะนตศาสตรมความพงพอใจมาก(X=3.74)
สวนคณะอนๆอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน
พบวา คณะนตศาสตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย และ
คณะครศาสตรมความพงพอใจดานการจดบคลากรทเกยวของ
ระดบมากเรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย (X = 3.95)(X =
3.65) และ (X = 3.53) สวนคณะอนๆ มความพงพอใจระดบ
ปานกลางคณะนตศาสตรและคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย
พงพอใจดานการจดสงอำนวยความสะดวกระดบมาก (X =
3.71)และ(X=3.69)คณะอนๆมความพงพอใจตอดานการ
จดสนบสนนงบประมาณระดบปานกลางเรยงตามคาเฉลยจาก
มากไปหานอย 2 คณะ คอ คณะนตศาสตร (X = 3.35) และ
คณะเทคโนโลยการเกษตร(X=3.24)
3.3 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานความ
พงพอใจของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนา
นกศกษา มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตาม
ประสบการณการเขารวมกจกรรม โดยรวมพบวา อยในระดบ
ปานกลาง เรยงตามคาเฉลยจากมากไปหานอย 3 ลำดบแรก
คอ นกศกษาเขารวมกจกรรม 2 ครง (X = 3.31) นกศกษา
เขารวมกจกรรม 4 ครง (X = 3.30) และนกศกษาเขารวม
กจกรรมเกน 4 ครง (X = 3.29) เมอพจารณาเปนรายดาน
พบวา นกศกษาเขารวมกจกรรม 4 ครง พงพอใจการจดการ
บคลากรทเกยวของ ระดบมาก (X = 3.58) สวนนกศกษาท
เขารวมกจกรรม1-3ครงและมากกวา4ครงมความพงพอใจ
การบรการจดการกจกรรมพฒนานกศกษาทกดานระดบ
ปานกลาง เรยงตามคาเฉลยจากมากไปหานอย 3 ลำดบแรก
คอ ดานการดำเนนงาน (X = 3.46) ดานการจดบคลากรท
เกยวของ (X = 3.46) และดานการจดสงอำนวยความสะดวก
(X=3.37)
3.4 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานความพงพอใจ
ของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมนกศกษาจำแนกตาม
รายไดทไดรบจากผปกครอง โดยรวมทกดานอยในระดบ
ปานกลาง เรยงตามคาเฉลย จากมากไปนอย 3 ลำดบแรก
นกศกษามรายไดจากผปกครอง 2-3 พนบาท (X = 3.31)
นกศกษามรายไดจากผปกครอง 3-4 พนบาท (X = 3.29)
และนกศกษาทมรายไดจากผปกครองมากกวา 6 พนบาท (X
=3.26)
อภปรายผล
จากผลการวจยการศกษาความพงพอใจของนกศกษา
บรรจบ วงษพพฒนพงษ, นภา วงษพพฒนพงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 25549
ตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา มหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณผวจยนำขอคนพบจากการวจยมาอภปรายผล
ดงตอไปน
1. ความพงพอใจของนกศกษาทมตอการบรหาร
จดการกจกรรมพฒนานกศกษามหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ โดยรวมอยในระดบปานกลาง เพราะจากการ
พจารณาเปนรายดานพบวา ความพงพอใจของนกศกษาดาน
การสนบสนนงบประมาณอยในระดบนอยกวาทกดาน และเมอ
พจารณาเปนรายขอ คาเฉลยของการสนบสนนงบประมาณ
ในการจดทำกจกรรมนกศกษาและความพอเพยงของเงน
งบประมาณในการจดกจกรรม มคาเฉลยนอยกวาขออน
การบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษาแตละครงตองใช
งบประมาณสำหรบคาวสด อปกรณในการจดทำกจกรรม
รวมทงคาใชสอยดแลนกศกษาในการจดกจกรรมแตละครง
เปนจำนวนมาก เพอทำใหการจดกจกรรมพฒนานกศกษาเกด
ประโยชนสงสด ทำใหนกศกษาไดมโอกาสพฒนาตนเองทง
ทางดาน สตปญญา สงคม อารมณ รางกายและจตใจ
(สำเนาว ขจรศลป. 2543 : 43) แตถาการจดกจกรรม
แตละครง มปญหาและอปสรรคในการดำเนนงานมาก
นกศกษาจะเกดความเบอหนาย สงผลตอความพงพอใจและ
ไมอยากเขารวมกจกรรมพฒนานกศกษา ซงสอดคลองกบ
งานวจยของลดดาวลย แดงใหญ (2546 :70)ททำการวจย
เรอง ความพงพอใจของนกเรยน นกศกษาทมตอการจด
กจกรรมนกเรยนในวทยาลยพาณชการ สงกดสำนกงาน
คณะกรรมการการอาชวศกษาในเขตกรงเทพมหานคร พบวา
ความพงพอใจของนกเรยนนกศกษาโดยรวมและรายดานอยใน
ระดบปานกลางทกดาน
2. เมอพจารณาเปนรายดานผลการวจยมดงน
2.1 ดานการดำเนนงาน โดยรวมอย ในระดบ
ปานกลางเมอพจารณาเปนรายขอพบวาอยในระดบมาก1ขอ
คอ การเปดโอกาสใหนกศกษาเขารวมกจกรรมอยางทวถงและ
เทาเทยม และอยในระดบปานกลางเรยงตามคาเฉลยจากมาก
ไปหานอย 3 ลำดบแรก คอ การกำหนดแผนการจดกจกรรม
ตลอดทงป การสนบสนนการจดกจกรรมของหนวยงานท
เก ยวของกบการจดกจกรรมพฒนานกศกษาและการ
ประชาสมพนธการจดกจกรรมแตละครงนกศกษาทราบทวถง
แสดงวา มหาวทยาลยไดบรการจดการใหนกศกษาไดเขารวม
กจกรรมแตละครงอยางเสมอภาค มการวางแผนการจด
กจกรรมตลอดทงปอยางเหมาะสม หนวยงานทเกยวของกบ
การจดกจกรรมพฒนานกศกษาใหการสนบสนนการจด
กจกรรมและประชาสมพนธอยางทวถง ซงสอดคลองกบ
โสรฏดาวงศรก(2536:บทคดยอ)พบวาการบรหารการจด
กจกรรมเสรมหลกสตรของวทยาลยพาณชยการ สงกดกรม
อาชวศกษา ในเขตกรงเทพมหานคร ดานการดำเนนงาน
ดานการควบคมดแลและดานการประสานงานสงเสรม
สนบสนน มความเหมาะสมและสอดคลองกบ สรสมย
เยนรมย(2553:บทคดยอ)พบวาความพงพอใจของนกเรยน
นกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมนกเรยนนกศกษาใน
วทยาลยเทคนคระยอง จนทบรและตราด ดานบคลากรและ
ดานการดำเนนงานอยในระดบมาก
2.2 ดานการจดบคลากรทเกยวของ โดยรวมอยใน
ระดบปานกลางเมอพจารณาเปนรายขออยในระดบมาก4ขอ
เรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย 3 ลำดบแรก คอ จำนวน
อาจารยและบคลากรทเกยวของกบงานกจกรรมนกศกษา
ความสามารถของอาจารยทปรกษากจกรรม รวมทงบคลากรท
เกยวของในการแกปญหา ทเกดขนจากการปฏบตกจกรรม
ของนกศกษา และอาจารยทปรกษากจกรรมเปดโอกาสให
นกศกษาปฏบตงาน ไดอยางเตมท แสดงวา มหาวทยาลย
ไดจดจำนวนอาจารยและบคลากร อาจารยทปรกษากจกรรม
รวมทงการเปดโอกาสใหนกศกษาปฏบตงานอยางเหมาะสม
ทำใหนกศกษาเกดความพงพอใจดานการจดบคลากรท
เกยวของกบการจดกจกรรมพฒนานกศกษา ซงสอดคลองกบ
สรสมย เยนรมย (2553 : บทคดยอ) พบวา ความพงพอใจ
ของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมนกเรยนนกศกษา
ในวทยาลยเทคนคระยอง จนทบรและตราด ดานบคลากร
อยในระดบมาก
2.3 ดานการจดสงอำนวยความสะดวก โดยรวม
อยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา อยใน
ระดบมาก2ขอคอความสะดวกในการตดตอเกยวกบการจด
กจกรรมพฒนานกศกษา การยม-คน อปกรณในการจดทำ
กจกรรมพฒนานกศกษา และอยในระดบปานกลาง เรยงตาม
คาเฉลยจากมากไปหานอย 3 ลำดบแรก คอ สถานทและ
สภาพแวดลอมทสถานศกษาจดใหนกศกษาทำกจกรรมภายใน
มหาวทยาลย ความรวมมอกบหนวยงานภายนอกในการจด
กจกรรมนอกมหาวทยาลย และความสะดวกในการขออนมต
จดทำโครงการตางๆ ของนกศกษา ซงสอดคลองกบ ชยเลศ
พชตพรชย (2552 : 20) ไดกลาวถงการบรหารจดการทด
จะบรรลวตถประสงคและเปาหมายตามทองคกรตงไวนน
ปจจยพนฐานควรประกอบดวยสงอำนวยความสะดวกในดาน
บคลากร เครองมอ และอปกรณ ถาหากมหาวทยาลยได
พจารณาดานการจดสงอำนวยความสะดวกใหครอบคลม
ทกดาน ทงทางดานสถานทในการจดกจกรรม ความพอเพยง
ของวสดอปกรณในการจดกจกรรมดานยานพาหนะของ
มหาวทยาลยในกรณจดกจกรรมนอกสถานทและสภาพการ
บรรจบ วงษพพฒนพงษ, นภา วงษพพฒนพงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
10วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ใชงานของวสดอปกรณในการจดกจกรรมพฒนานกศกษากจะ
สงผลตอความพงพอใจในการบรหารจดการกจกรรมพฒนา
นกศกษามากยงขน
2.4 ดานสนบสนนงบประมาณ โดยรวมอย ใน
ระดบปานกลางเมอพจารณาเปนรายขออยในระดบมาก1ขอ
การอำนวยความสะดวกในการเบกจายงบประมาณการจด
กจกรรมนกศกษาอยในระดบปานกลาง เรยงตามคาเฉลยจาก
มากไปหานอย3ลำดบแรกคอเปดโอกาสใหนกศกษาบรหาร
งบประมาณในรปคณะกรรมการการวางแผนการใชงบประมาณ
อยางรอบคอบ รดกมและการอำนวยความสะดวกในการขอ
งบประมาณสนบสนนจากแหลงสนบสนนภายนอก แสดงวา
มหาวทยาลยอำนวยความสะดวกในการเปดจายงบประมาณ
การจดกจกรรมนกศกษาไดอยางเหมาะสม แตมหาวทยาลย
ไมเปดโอกาสใหนกศกษามบทบาทในการบรหารงบประมาณ
ในรปคณะกรรมการมากเทาทควร การวางแผนการใช
งบประมาณอยางรอบคอบรดกมนกศกษายงมความพงพอใจ
ปานกลาง แสดงวา นกศกษายงพบขอบกพรองในการใช
งบประมาณในการบรหารจดการกจกรรมนกศกษา และจาก
การพจารณาเปนรายขอคาเฉลยทนอยทสดคอ ความพอเพยง
ของเงนงบประมาณในการจดกจกรรม ซงสอดคลองกบ
ลดดาวลย แดงใหญ (2546 : 70) พบวา ความพงพอใจของ
นกเรยน นกศกษาทมตอการจดกจกรรมนกเรยนในวทยาลย
พาณชยการ สงกดสำนกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา
ในเขตกรงเทพมหานคร ดานการสนบสนนงบประมาณอยใน
ลำดบสดทายจากการเรยงตามคาเฉลยจากมากไปนอย และ
สอดคลองกบ สรสมย เยนรมย (2553 : บทคดยอ) พบวา
ความพงพอใจของนกเรยนนกศกษาในวทยาลยเทคนคระยอง
จนทบรและตราด ในดานงบประมาณอยในระดบกลาง ดงนน
มหาวทยาลยควรจะพจารณางบประมาณในการจดกจกรรม
พฒนานกศกษาใหเหมาะสม แตทงนจะตองมระบบควบคม
การใชงบประมาณใหรอบคอบ รดกมและกอใหเกดประโยชน
สงสดในการพฒนานกศกษาใหเปนไปตามวตถประสงคของ
การจดกจกรรมพฒนานกศกษาอยางแทจรง
3. การวเคราะหคาเฉลยและคาเบยงเบนความพงพอใจ
ของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตาม เพศ คณะ
ประสบการณการเขารวมกจกรรมพฒนานกศกษา และรายได
ทไดรบจากผปกครองเปนรายได
3.1 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานความ
พงพอใจของนกศกษาทมตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนา
นกศกษา มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตาม เพศ
พบวา โดยรวมอยในระดบปานกลางเมอพจารณาเปนรายดาน
พบวา นกศกษาชายมความพงพอใจดานการจดบคลากรท
เกยวของอยในระดบมากอาจเปนเพราะนกศกษาชายมโอกาส
ไดทำงานเปนกรรมการ ในองคการนกศกษาหรอเปนทมงาน
ในองคการนกศกษา ซงสงผลใหมความพงพอใจมากกวา
นกศกษาหญง สวนดานการจดสงอำนวยความสะดวก ดาน
ดำเนนงานและดานสนบสนนงบประมาณ นกศกษาเพศชาย
และเพศหญงมความพงพอใจอยในระดบปานกลางทกดาน
ซงสอดคลองกบ ลดดาวลย แดงใหญ (2546 : 70) พบวา
ความพงพอใจของนกเรยนนกศกษาทมตอการจดกจกรรม
นกเรยนในวทยาลยพณชยการ สงกดสำนกงานคณะกรรมการ
อาชวศกษาในเขตกรงเทพมหานคร จำแนกตาม เพศ ดาน
สงอำนวยความสะดวกและดานการสนบสนนงบประมาณ
ไมแตกตางกน
3.2 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานความ
พงพอใจของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนา
นกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตาม คณะ
โดยรวมพบวา คณะนตศาสตรมความพงพอใจระดบมาก
เปนเพราะนกศกษาคณะนตศาสตรโดยธรรมชาตของวชาจะ
ชอบเขารวมกจกรรมพฒนานกศกษา ทกดาน ชอบมสวนรวม
ในการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา รวมทงการ
บรหารจดการบคลากรใหเปนไปตามหลกนตศาสตร ความ
ชอบในการเขารวมกจกรรมยอมหมายถงนกศกษามพนฐาน
ความพงพอใจในการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา
อยแลว จงสงผลใหนกศกษาคณะนตศาสตรมความพงพอใจ
มากกวาคณะอนๆ เมอพจารณาเปนรายดานพบวา คณะ
นตศาสตรมความพงพอใจดานการดำเนนงานระดบมาก สวน
คณะอนๆ มความพงพอใจระดบปานกลาง คณะนตศาสตร
คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย และคณะครศาสตร มความ
พงพอใจดานการจดบคลากรทเกยวของระดบมาก สวนคณะ
ทเหลอมความพงพอใจระดบปานกลาง สำหรบดานการ
สนบสนนงบประมาณทกคณะมความพงพอใจระดบกลาง
เปนเพราะนกศกษาทกคณะมความเหนสอดคลองกนวา
ความพอเพยงของเงนงบประมาณในการจดกจกรรมมนอย
มหาวทยาลยไมเปดโอกาสใหนกศกษามสวนในการบรหาร
งบประมาณการจดกจกรรมพฒนานกศกษา ซงสอดคลองกบ
สรสมย เยนรมย (2553 : บทคดยอ) พบวา ความพงพอใจ
ของนกเรยนนกศกษาวทยาลยเทคนคระยอง จนทบรและ
ตราด ตอการบรหารจดการกจกรรมนกศกษา ดานงบประมาณ
อยในระดบปานกลาง กลาวคอ การจดสรรงบประมาณในการ
บรหารจดการ กจกรรมนกศกษายงไมเพยงพอ จงสงผลถง
ความพงพอใจของนกศกษา การจดสรรงบประมาณอยาง
เหมาะสม กจะทำใหการบรหารจดการไดดบรรลวตถประสงค
บรรจบ วงษพพฒนพงษ, นภา วงษพพฒนพงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554 11
ตามเปาหมายดงทสมคด ตงสมพงษ (2548 : 9) กลาววา
ทรพยากรทเปนปจจยสำคญของการจดการม 4 ประการ คอ
คน(Man)เปนผปฏบตกจกรรมเงน(Money)ใชสำหรบเปน
คาใชจายในการดำเนนงานตางๆ วตถสงของ (Materials)
หมายถง อปกรณเครองมอรวมทงอาคารสถานท และการ
จดการ (Management) หมายถง ความรเกยวกบการจดการ
ในการบรหาร
3.3 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของความ
พงพอใจของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนา
นกศกษา มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตาม
ประสบการณการเขารวมกจกรรม โดยรวมพบวา อยในระดบ
ปานกลาง แตเมอพจารณาเปนรายดานพบวา นกศกษาทม
ประสบการณในการเขารวมกจกรรม 4 ครง มความพงพอใจ
การบรหารจดการกจกรรมพฒนา นกศกษาดานการจดบคลากร
ทเกยวของในระดบมาก แสดงวา นกศกษาไดมโอกาสทำ
กจกรรมรวมกบบคลากรทเกยวของกบงานกจกรรม เชน
อาจารยทปรกษาคอยใหคำแนะนำในการจดกจกรรม ฝกการ
ทำงานรวมกนและเปดโอกาสใหนกศกษาปฏบตงานไดอยาง
เตมท และเมอมปญหาและอปสรรคบคลากรทเกยวของกบ
งานกจกรรมพฒนานกศกษากชวยแกปญหาใหลลวงไปดวยด
จงสงผลใหนกศกษาเกดความพงพอใจดง สำเนาว ขจรศลป
(2543 : 34) กลาววา ประโยชนของกจกรรมนกศกษาทำให
เกดความสามคค รกหมคณะ เกดความเขาใจซงกนและกน
เพราะกจกรรมตองทำเปนกลม ตองอยรวมกน ไดพบความสข
ความทกขยากดวยกนจงเกดความประทบใจซงกนและกน
3.4 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานความ
พงพอใจของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนา
นกศกษา มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจำแนกตามรายได
ทไดรบจากผปกครองเปนรายเดอน โดยรวมอยในระดบ
ปานกลางเมอพจารณาเปนรายดานพบวานกศกษาทมรายได
จากผปกครอง 3,000-4,000 บาท พงพอใจดานการจด
บคลากรท เกยวของระดบมาก สวนนกศกษาทมรายได
2,000-3,000 บาท 4,000-5,000 บาท 5,000-6,000 บาท
และมากกวา 6,000 บาท พงพอใจดานการจดการบคลากร
ทเกยวของดานการจดสงอำนวยความสะดวก และดานการ
จดสรรงบประมาณในระดบปานกลางแสดงใหเหนวานกศกษา
ทมรายไดจากผปกครองในแตละเดอนจะแตกตางกนแตไมสงผล
ตอความพงพอใจในการบรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา
ดานการสนบสนนงบประมาณของมหาวทยาลย เพราะอยใน
ระดบปานกลางและมคาเฉลยนอยกวาดานอนๆ อยางไรกตาม
ผลจากการวจยความพงพอใจของนกศกษาตอการบรหาร
จดการกจกรรมพฒนานกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
ครงน อาจเปนขอมลพนฐานในการบรหารจดการกจกรรม
พฒนานกศกษาใหเปนไปตามความตองการของนกศกษา
และใหเปนไปตามวตถประสงคของการจดกจกรรมนกศกษา
ซง เฮลด (Held. 1958 : 88-90) ไดสรปวา การจดกจกรรม
นกศกษามวตถประสงคหลก คอ เพอประโยชนกบตว
นกศกษาเองเพอประโยชนในแงสงเสรมการสอนและหลกสตร
เพอประโยชนจะทำใหเกดการบรหารงานของสถาบนใหม
ประสทธภาพมากขน และเพอประโยชนทจะเกดขนกบสงคม
สวนรวม
ขอเสนอแนะ
จากการศกษาความพงพอใจของนกศกษาตอการ
บรหารจดการกจกรรมพฒนานกศกษา มหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณมขอเสนอแนะดงน
ขอเสนอแนะทวไป
1. ดานสนบสนนงบประมาณ จากการศกษาความ
พงพอใจของนกศกษาตอการบรหารจดการกจกรรมพฒนา
นกศกษาของมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ ดานการ
สนบสนนงบประมาณ นกศกษามความพงพอใจตำกวาดาน
อนๆ โดยรายขอคอ ความพอเพยงของเงนงบประมาณในการ
จดกจกรรมและการเปดโอกาสใหนกศกษามสวนรวมในการ
บรหารงบประมาณการจดกจกรรมนกศกษา ผทมสวนรบผดชอบ
ควรนำมาพจารณาเปนแนวทางในการบรหารจดการกจกรรม
พฒนานกศกษาใหเหมาะสม และกอใหเกดประโยชนสงสด
ในการพฒนานกศกษา
2. ดานการดำเนนงาน นกศกษามความพงพอใจ
คาใชจายในการเขารวมกจกรรมททางมหาวทยาลยเรยกเกบ
ลำดบสดทายอาจเปนเพราะมผลกระทบตอนกศกษาทมรายได
นอยมหาวทยาลยควรมการตรวจสอบการเกบคาใชจายในการ
เขารวมกจกรรมแตละครงใหเหมาะสมรวมทงควรมการสำรวจ
ความตองการของนกศกษาในการจดกจกรรมตางๆ ใหเปนไป
ตามความสนใจและความตองการของนกศกษา และนำผลการ
ประเมนการจดกจกรรมแตละครงมาพฒนาและปรบปรงแกไข
การจดกจกรรมในครงตอไปอยางเหมาะสม
3. ดานการจดสงอำนวยความสะดวกการบรหารจดการ
กจกรรมพฒนานกศกษาแตละครงสงอำนวยความสะดวกตางๆ
มความจำเปนตอการจดกจกรรมมาก โดยเฉพาะอยางยงถา
กจกรรมนนจะตองไปจดนอกสถานท ยานพาหนะทมสภาพ
การใชงานทดจำเปนอยางยงตอความปลอดภยในชวตของ
นกศกษายานพาหนะของมหาวทยาลยควรมสภาพการใชงาน
อยางด ในขอนนกศกษามความพอใจนอยทสด และรองลำดบ
สดทาย 2 ขอ คอ ความเหมาะสมและสภาพการใชงานของ
บรรจบ วงษพพฒนพงษ, นภา วงษพพฒนพงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
12วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
วสด-อปกรณในการจดกจกรรม
4. ดานการจดบคลากรทเกยวของ สงทควรนำมา
ปรบปรงคอ ความรบผดชอบของคณะกรรมการนกศกษาใน
การปฏบตงานดานกจกรรมนกศกษา โดยเฉพาะองคการ
นกศกษาและบคลากรทเกยวของตองพฒนาศกยภาพในการ
ดำเนนงานในการจดกจกรรมแตละครงใหเหมาะสม มการ
วางแผนและวางตวบคคลในการจดกจกรรมแตละครงอยางม
ประสทธภาพ
ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป
1. ควรศกษาความพงพอใจของนกศกษาตองาน
กจการนกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ และตอการ
บรหารจดการงานกจกรรมนกศกษา
2. ศกษารปแบบการจดกจกรรมพฒนานกศกษาอยาง
ยงยน
เอกสารอางอง
มหาวทยาลยราชฏรำไพพรรณ. (2549). คมอนกศกษา
ปการศกษา 2549.จนทบร:โรงพมพจนทนมต.
ลดดาวลย แดงใหญ. (2546).ความพงพอใจของนกเรยน
นกศกษาทมตอการจดกจกรรมนกเรยนใน
วทยาลยพณชยการ สงกดสำนกงานคณะกรรมการ
การอาชวศกษา ในเขตกรงเทพมหานคร. ศศ.ม.
(การบรหารการศกษา). นนทบร : บณฑตวทยาลย
มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.
วลลภา เทพหสดนณ อยธยา. (2543). งานบคลากรนสต
นกศกษา. กรงเทพฯ : ภาควชาอดมศกษา คณะ
ครศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
สมคด ตงสมพงษ. (2548). ความตองการความรดาน
บรหารจดการของคณะกรรมการกลมแมบาน
เกษตรกร จงหวดลพบร. (ออนไลน). แหลงทมา ;
http:research.doae.go.th.21สงหาคม2553.
สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2553).คมอการ
ประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษาระดบ
อดมศกษา พ.ศ. 2553.กรงเทพฯ:สำนกงานฯ.
สำเนาวขจรศลป.(2543).กจการนสตนกศกษา.กรงเทพฯ
:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
สรสมย เยนรมย. (2553).การศกษาความพงพอใจของ
นก เรยนนกศกษาทมตอการบรหารจดการ
กจกรรมนกเรยนนกศกษาในวทยาลยเทคนค
ระยอง จนทบรและตราด. วทยานพนธ ค.ม.
(การบรหารการศกษา).จนทบร:มหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ.
โสรฎดา วงศรก. (2536).การบรหารการจดกจกรรมเสรม
หลกสตรของวทยาลยพณชยการ สงกดกรม
อาชวศกษาในเขตกรงเทพฯ. วทยานพนธ คอ.ม.
(บรหารอาชวะและเทคนคศกษา). กรเทพฯ :
บณฑตวทยาลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา
พระนครเหนอ.
Held,WarrenH.(1958).What are the Aims, Objectives,
and Purposes of the Student Council.NewYork
:McGraw–Hill.
บรรจบ วงษพพฒนพงษ, นภา วงษพพฒนพงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255413
การศกษาบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
A Study of Students’ Personality in Rambhai Barni Rajabhat University
อมพวน ประเสรฐภกดวรญาภเสตวงษคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
การวจยครงนมวตถประสงคเพอการศกษาและเปรยบเทยบบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจำแนก
ตามเพศและสาขาวชากลมตวอยางเปนนกศกษาชนปท1มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจำนวน335คนสมตวอยางแบบงาย
เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลคอแบบสอบถามซงมคาความเชอมนเทากบ.96สถตทใชในการวจยคอคารอยละคาเฉลย
คาเบยงเบนมาตรฐานและการทดสอบคาท(t-test)ผลการวจยพบวา
1. บคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจะมลกษณะบคลกภาพทสามารถเรยงลำดบคาเฉลยจากมาก
ไปหานอยไดดงน1)แบบชอบเขาสงคม2)แบบทำตามระเบยบแบบแผน3)แบบจรงจง4)แบบกลาคดกลาทำ5)แบบมศลปะ
6)แบบชอบสบคน
2. ผลการทดสอบสมมตฐานการวจยพบวาบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจำแนกตามเพศและ
สาขาวชาไมแตกตางกน ยกเวนเมอจำแนกตามเพศบคลกภาพแบบกลาคดกลาทำแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ
.05 และเมอจำแนกตามสาขาวชาสายวทยาศาสตรและสงคมศาสตรบคลกภาพแบบชอบเขาสงคมแตกตางกนอยางมนยสำคญ
ทางสถตทระดบ.01
คำสำคญ :บคลกภาพ,นกศกษา,มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
Abstract
TheobjectivesofthisresearchweretostudyandtocomparethepersonalityofstudentsinRambhaiBarniRa-
jabhatUniversityclassifiedbysexandfield.Thesampleconsistedof335firstyearstudentsinRambhaiBarniRajabhat
University.Theinstrumentwasaquestionnairewith.96reliabilitycoefficient.Statisticsemployedfordataanalysiswere
percentage,mean,standarddeviationandt–test.
Theresearchfoundthat:
1. ThepersonalityofstudentsinRambhaiBarniRajabhatUniversitycouldbearrangedaccordingtothemean
scoresfromthehighesttothelowest:1)TheSocialType2)TheConventionalType3)TheRealisticType4)TheEn-
terprisingType5)TheArtisticType6)TheInvestigativeType.
2.Regardingtheresultsofthehypothesistesting,itwasfoundthatthepersonalityofstudentswithdifferentsexes
andfieldswerenotsignificantlydifferentwhilethosewhoweredifferentsexeshadsignificantlydifferentintheEnterprising
Typeat0.05level.Thepersonalityofscienceandsocialsciencesstudentsweresignificantlydifferentat0.01level.
Keywords :Personality,Students,RambhaiBarniRajabhatUniversity
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
14 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
บทนำ
ในการดำเนนชวตหรอในการประกอบอาชพตางๆ
ทงทางราชการเอกชนหรอวงการธรกจบคคลไดใหความสำคญ
เรองบคลกภาพเปนอยางมากโดยจะเหนไดจากการรบสมคร
บคคลเขาทำงานในตำแหนงตางๆ หรอศกษาตอ มกกำหนด
คณสมบตของบคลกภาพทดไวเปนประการสำคญ การม
บคลกภาพดจะมเสนหเปนทดงดดใจประทบใจแกผพบเหน
เปนการสงเสรมดานจตใจทำใหมความมนใจในตนเอง จงถอ
ไดวาบคลกภาพเปนคณสมบตอนสำคญของบคคลทจะเขา
สงคมไดดทำงานและดำเนนชวตกบผอนไดอยางราบรน
บคลกภาพมบทบาทสำคญตอการดำรงชวตในสงคมเปน
อนมาก ความสำเรจและความลมเหลวในการประกอบอาชพ
ของบคคลตางๆ ยอมขนอยกบบคลกภาพของบคคลนนเปน
สำคญ (อบลรตน หรายเจรญ.2539 :3) ในการศกษาแตละ
สาขาวชามลกษณะเฉพาะซงไมเหมอนกน นกศกษาทเรยน
แตละสาขาวชากมบคลกภาพแตกตางกนไป ผทมบคลกภาพ
ทดจะเปนทนยมชมชอบแกบคคลทเกยวของดงนนบคลกภาพ
จงมอทธพลตอกจกรรมของมนษยอยางยง ดงทอาร พนธมณ
(2546 : 65) ไดกลาวไวในทำนองเดยวกนวาการตดตอสอสาร
กบบคคลตองมลกษณะทดหรอบคลกภาพทดจงจะสามารถ
ทำงานรวมกบคนอนๆไดสามารถโนมนาวจตใจใหผทตดตอดวย
มความรสกพอใจเกดความนยมชมชอบรสกประทบใจยนด
รวมมอดวยความเตมใจกจะทำใหการทำงานรวมกนประสบ
ความสำเรจไดรบการสนบสนนอยางเตมทเกดประโยชนรวมกน
ตอตนเอง เพอนรวมงานและองคกรพฒนามนคง บคลกภาพ
ทดทไดรบการปรบปรงแลวเปรยบเหมอนขมทรพย ขมพลง
อนยงใหญทงในดานสวนตวและการประกอบอาชพ กอใหเกด
ประโยชนความสำเรจทงทางดานการเงน ตำแหนงและสงคม
บคลกภาพจงเปนขมทรพยททำใหเกดประโยชนตอตนเองและ
สงคม
ปจจบนจะพบวาครอาจารยและผบรหารในสถานศกษา
ตางใหความสำคญตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษา
มากกวาสงอนยงมไดใหความสนใจเกยวกบเรองบคลกภาพ
ของนกศกษาเทาใดนกหากมหาวทยาลยตางๆหนมาใหความ
สนใจดแลในเรองบคลกภาพของนกศกษานอกเหนอจากการ
สอนใหนกศกษามความรความสามารถในดานวชาการและ
วชาชพ เพอใหสามารถวางแนวทางในการสงเสรม สนบสนน
และพฒนาบคลกภาพทเหมาะสมใหแกนกศกษาได กจะเปน
การด(นรนทรสงขรกษาและประฤดาสรยนต.2551:135)
การเรยนการสอนไมวาในระดบการศกษาใดจะดำเนนไปดวยด
และมประสทธภาพกตอเมอไดรจกและเขาใจธรรมชาตของผเรยน
โดยเฉพาะอยางยงในเรองบคลกภาพ
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณไดตระหนกถงความ
สำคญของภารกจในดานการจดการศกษาจงพยายามผลต
กำลงคนทมคณภาพเพอตอบสนองความตองการของสงคม
และทองถน โดยในปจจบนมหาวทยาลยฯ ไดจดใหมการเรยน
การสอนทหลากหลายทงในดานวทยาศาสตรและสงคมศาสตร
ดงนนการวจยเพอศกษาบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณโดยเฉพาะนกศกษาชนปท1จะทำใหไดขอมล
ททำใหเขาใจบคลกภาพและพฤตกรรมของนกศกษาในกลม
ทเรยนสาขาวชาตางๆอนจะเปนประโยชนตอการนำไปปรบใช
ใหเหมาะสมกบการเรยนการสอนการวางแผนการจดการศกษา
และการจดกจกรรมใหแกนกศกษาในสาขาวชาตางๆ
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษาบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณ
2. เพอเปรยบเทยบบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณจำแนกตามเพศและสาขาวชา
วธดำเนนการวจย
1. ประชากรและกลมตวอยาง
1.1 ประชากรท ใ ช ใ นการว จ ยค อน กศ กษา
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณชนปท 1ภาคปกตทกคณะ
ทงสาขาวทยาศาสตรและสงคมศาสตรปการศกษา2553จำนวน
2,447คน
1.2 กลมตวอยางทใชในการวจย คอ นกศกษา
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณชนปท1ภาคปกตปการศกษา
2553 โดยใชตารางกำหนดขนาดของกลมตวอยางของเครจซ
และมอรแกน (Krejcie and Morgan. 1970 : 607-610)
ไดกลมตวอยาง335คน
2. เครองมอทใชในการวจย
เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถาม
บคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
โดยจดแบงแบบสอบถามออกเปน2ตอนดงน
ตอนท 1 เปนแบบสอบถามเกยวกบขอมลเบองตน
ของผตอบแบบสอบถามไดแกเพศและสาขาวชา
ตอนท2เปนแบบสอบถามเกยวกบบคลกภาพของ
นกศกษามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณลกษณะแบบสอบถาม
เปนแบบมาตราสวนประมาณคา(RatingScale)5ระดบของ
ลเคอรท(Likert.1993:247)ครอบคลมลกษณะทางบคลกภาพ
6 ลกษณะ ไดแก แบบจรงจง แบบชอบสบคน แบบมศลปะ
แบบชอบเขาสงคมแบบกลาคดกลาทำและแบบทำตามระเบยบ
แบบแผน
อมพวน ประเสรฐภกด, วรญา ภเสตวงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255415
3. การเกบรวบรวมขอมล
ผวจยและทมงานทำการเกบรวบรวมขอมลดวย
ตนเอง
4. การวเคราะหขอมล
การวเคราะหขอมลสำหรบการวจยครงน ผวจยใช
โปรแกรมคอมพวเตอรสำเรจรปเพอการวจยโดยใชคารอยละ
คาเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐานและวเคราะหเปรยบเทยบคาเฉลย
โดยใชคาท(t-test)
ผลการวจย
การวจยครงนสรปผลการวจยไดดงน
1. ผลการวเคราะหขอมลเบองตนของผตอบแบบ
สอบถามทเปนกลมตวอยาง พบวาสวนใหญเปนเพศชาย
รอยละ 75.20 เมอพจารณาสาขาวชาทศกษา พบวา ผตอบ
แบบสอบถามสวนใหญมาจากสาขาวชาทางสายสงคมศาสตร
รอยละ68.70
2. ผลการศกษาบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณปรากฏผลดงน
2.1 บคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณเมอจำแนกเปนรายดานตามลกษณะทางบคลกภาพ
พบวาสวนใหญอยในระดบมากเรยงคาเฉลยจากมากไปหานอย
คอแบบชอบเขาสงคมแบบทำตามระเบยบแบบแผนแบบจรงจง
แบบกลาคดกลาทำแบบมศลปะและแบบชอบสบคนสวนเมอ
พจารณารายขอตามลกษณะทางบคลกภาพพบวา สวนใหญ
อยในระดบมากเรยงตามคาเฉลยจากมากไปหานอยสามลำดบ
แรกคอรกอสระไมชอบเลยนแบบใครลดการขดแยงโดยการยอม
ความเพอรกษามตรภาพระหวางตนและเพอนมใหเสยไปและ
เปนคนทเรมตนทำสงใดแลวตองทำใหสำเรจสวนขอทมคาเฉลย
ตำสดคอมความสามารถทางดานศลปะ เชน ดนตร วาดภาพ
หรองานเขยนวรรณกรรมตางๆ
3. ผลการเปรยบเทยบบคลกภาพของนกศกษา
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจำแนกตามเพศและสาขาวชา
ปรากฏผลดงน
3.1 บคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณจำแนกตามเพศ โดยรวมแตกตางกนอยางไมม
นยสำคญทางสถตเมอพจารณาเปนรายดานพบวาแบบกลาคด
กลาทำแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ .05 สวน
ดานอนๆแตกตางกนอยางไมมนยสำคญทางสถต
3.2 บคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณจำแนกตามสาขาวชา โดยรวมบคลกภาพของ
นกศกษาสายวทยาศาสตรและนกศกษาสายสงคมศาสตร
แตกตางกนอยางไมมนยสำคญทางสถต เมอพจารณาเปน
รายดานพบวาแบบชอบเขาสงคมแตกตางกนอยางมนยสำคญ
ทางสถตทระดบ .01 สวนดานอนๆ แตกตางกนอยางไมม
นยสำคญทางสถต
สรปและอภปรายผล
จากผลการวจยบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณมประเดนสำคญทควรอภปรายดงน
1. บคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณเมอจำแนกเปนรายดานตามลกษณะทางบคลกภาพ
พบวาสวนใหญอยในระดบมากเรยงคาเฉลยจากมากไปหานอย
คอ แบบชอบเขาสงคม แบบทำตามระเบยบแบบแผน แบบ
จรงจง แบบกลาคดกลาทำ แบบมศลปะและแบบชอบสบคน
ทงนอาจเปนเพราะวา นกศกษามความจำเปนตองพฒนา
ศกยภาพของตนเองใหมประสทธภาพโดยมการแลกเปลยน
เรยนรซงกนและกนมการตนตวและปรบเปลยนพฤตกรรม
และบทบาทของตนใหเขากบสถานการณปจจบน ดงนน
นกศกษาจงมลกษณะทางบคลกภาพคอชอบเขาสงคม
ทำตามระเบยบแบบแผนและจรงจง ซงอาจจะเปนผลผลตของ
การจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.
2542และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2)พ.ศ. 2545มาตรา 22
(กระทรวงศกษาธการ.2546:11)ทระบไววาการจดการศกษา
ตองยดหลกวาผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนา
ตนเองไดและถอวาผเรยนมความสำคญทสด กระบวนการจด
การศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาต
และเตมตามศกยภาพ
เมอพจารณาเปนรายขอตามลกษณะทางบคลกภาพ
พบวา สวนใหญอยในระดบมาก เรยงตามคาเฉลยจากมาก
ไปหานอยสามลำดบแรก คอ รกอสระไมชอบเลยนแบบใคร
ลดการขดแยงโดยการยอมความเพอรกษามตรภาพระหวางตน
และเพอนมใหเสยไปและเปนคนทเรมตนทำสงใดแลวตองทำให
สำเรจทงนอาจเปนเพราะวาสถานศกษาตางๆโดยเฉพาะอยางยง
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการจดกระบวนการเรยน
การสอนทยดผเรยนเปนสำคญ เนนใหผเรยนไดคดวเคราะห
วพากษวจารณ แกปญหาเปน มความตระหนก มจตสำนก
และสามารถนำความรไปปฏบตในชวตประจำวนได ซงผเรยน
จะตองปรบเปลยนพฤตกรรมการเรยนรของตนจากการเปน
ผรบกลายเปนผสรางความร มความมงมนในการพฒนาตนเอง
มสวนรวมในกระบวนการจดการเรยนรทสอดคลองกบความ
ถนด ความสนใจและความสามารถของตน ซงสอดคลองกบ
สำนกงานปฏรปการศกษา(2542:29)ทกำหนดใหมการปฏรป
การเรยนร โดยเนนใหผเรยนเปนผทสำคญทสดและผเรยนม
ความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดและยงสอดคลองกบ
อมพวน ประเสรฐภกด, วรญา ภเสตวงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
16 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
อาร พนธมณ (2546 : 1) ทกลาววาผเรยนตองปรบวธเรยน
ปรบบทบาทจาก Passive Learner เปน Active Learner
จากทเปนผเรยนคอยครปอน บอกความรและสงใหทำตาม
มาเปนรเรมรวมกน คดกอนทำกอนและฝกฝนดวยตนเองจาก
พลงความสามารถในตนกลายเปนผเรยนเชงรกมากกวาเชงรบ
ดงนน การจดกจกรรมการเรยนรตองจดประสบการณการเรยนร
อยางเปนระบบและเปนประโยชนสงสดของผเรยนเปนสำคญ
โดยในการเรยนรจะตองมการเปลยนจากการทเปนการลอกเลยน
แบบ การทองจำ การบอกความรแกผเรยนมาเปนการคนหา
ความรพฒนาตนเองโดยการลงมอและสรางสรรคดวยตนเอง
ดงนนนกศกษาซงเปนผลผลตของการจดการศกษาโดยตรง
จงรกอสระไมชอบเลยนแบบใครนอกจากนมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ(2553:2)มการพฒนาผลการเรยนรของนกศกษา
ใหเปนไปตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร TQF
ทกรายวชา โดยเนนดานคณธรรมและจรยธรรม ดานความร
ดานทกษะทางปญญา ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคล
และความรบผดชอบ ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การ
สอสารและเทคโนโลยสารสนเทศและทกษะการปฏบตทาง
วชาชพ จงสงผลใหนกศกษาเขาสงคมไดด มมนษยสมพนธ
พยายามรกษามตรภาพระหวางตนกบเพอน รวมทงมความ
จรงจงมงมนเมอเรมตนทำสงใดแลวตองทำใหสำเรจมากขน
ซงสอดคลองกบงานวจยของสายใจอาจองค(2545:157-187)
ทศกษาความสมพนธระหวางปจจยบางประการกบบคลกภาพ
การเขาสงคมของนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาปท3ทพบวา
คาสมประสทธสหสมพนธพหคณของปจจยดานมนษยสมพนธ
ความรบผดชอบความเชอมนในตนเองและการอบรมเลยงดกบ
บคลกภาพการเขาสงคมสมพนธกนอยางมนยสำคญทางสถต
ทระดบ.01
2. การเปรยบเทยบบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณจำแนกตามเพศโดยรวมแตกตางกนอยาง
ไมมนยสำคญทางสถต เมอพจารณาเปนรายดานพบวา แบบ
กลาคดกลาทำแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ
.05สวนดานอนๆแตกตางกนอยางไมมนยสำคญทางสถตโดย
เพศหญงมแนวโนมทจะมบคลกภาพแบบกลาคดกลาทำมากกวา
เพศชาย ทเปนเชนนอาจเปนเพราะวา ลกษณะเดนในรายขอ
ของแบบกลาคดกลาทำคอการกลาโตแยงกบบคคลอนในกรณ
ทคดวาตนเองทำถกแลวทงนเพราะเพศหญงเปนผมความ
ละเอยดออนมเหตมผลมความสามารถทางดานภาษามทกษะ
ในการพดสงและมศลปะมากกวาเพศชาย ดงนนหญงจงกลา
โตแยงกลาคดกลาทำถาคดวาตนทำถกแลวซงสอดคลองกบ
เทอรแมนและไทเลอร(TermanandTylerอางถงในอารพนธมณ.
2546:37)ทศกษาพบวาหญงมความสามารถทางดานภาษา
การเขยนการพดและศลปะมากกวาชายสวนชายมความสามารถ
ทางดานคณตศาสตรภมศาสตรและวทยาศาสตรมากกวาหญง
และผลการวจยนยงสอดคลองกบอภญญา ศรขาว (2540 :
89-96) ทศกษาเปรยบเทยบบคลกภาพของนกศกษาพยาบาล
วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน กรงเทพมหานคร ชนปท 1
พบวา เพศแตกตางกนมบคลกภาพดานจตใจออนโยน
แตกตางกน
3. การเปรยบเทยบบคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตามสาขาวชา โดยรวมบคลกภาพ
ของนกศกษาสายวทยาศาสตรและสายสงคมศาสตรแตกตางกน
อยางไมมนยสำคญทางสถต เมอพจารณาเปนรายดานพบวา
บคลกภาพแบบชอบเขาสงคมแตกตางกนอยางมนยสำคญทาง
สถตทระดบ.01สวนดานอนๆแตกตางกนอยางไมมนยสำคญทาง
สถต โดยนกศกษาสายสงคมศาสตรมลกษณะบคลกภาพแบบ
ชอบเขาสงคมมากกวาสายวทยาศาสตร ทงนอาจเปนเพราะวา
นกศกษาสายสงคมศาสตรมลกษณะเดน คอ ชอบสมาคม
กบคนอน ชอบความสนกสนานรนเรง ชางพด ชอบแสดงออก
ทางศลปะ สวนนกศกษาสายวทยาศาสตรมลกษณะเดน คอ
ชอบสบคน มการฝกปฏบตทางหองทดลอง เนนการทดลอง
พสจนความจรงจงมกจะทำตามระเบยบแบบแผนซงสอดคลอง
กบทฤษฎการเลอกอาชพของฮอลแลนด (Holland. Online.
1985) ทกลาววาผทมบคลกภาพแบบชอบเขาสงคมมลกษณะ
ใหความรวมมอ มไมตรจต มความรบผดชอบ กลาแสดงออก
รจกกาลเทศะ มความเขาใจเพอนมนษย มความสามารถทาง
ดานมนษยสนใจอาชพประเภทงานบรการการศกษาและสงคม
สวนผทมบคลกภาพแบบชอบสบคน มลกษณะชอบวเคราะห
รอบคอบมหลกการและเหตผล เกบตว สนใจอาชพ ประเภท
งานวทยาศาสตรและเทคนค นอกจากนยงสอดคลองกบจง
(Jungอางถงในเตมศกดคทวณช.2548:239-242)ทกลาววา
บคลกภาพของบคคลจะขนกบการอบรมเลยงดมาตงแตวยเดก
และไดแบงบคลกภาพของคนไว 2 ประเภท คอ ประเภทแรก
พวกทชอบแสดงตว(Extrovert)เปนพวกทชอบสมาคมกบคนอน
ชอบความสนกสนานความรนเรงปรบตวใหเขากบสถานการณ
ใหมไดงายประเภททสองพวกทชอบเกบตว(Introvert)ไมชอบ
สงสงกบผใดไมสนใจโลกภายนอกทำอะไรดวยความระมดระวง
และวางแผนลวงหนาและผลการวจยนยงสอดคลองกบการวจย
ของนรนทร สงขรกษาและประฤดา สรยนต (2551 : 134)
ทพบวานกศกษาสายวทยาศาสตรมบคลกภาพหรอพฤตกรรม
ทเนนการปฏบตตามระเบยบแบบแผนมากกวานกศกษาสาย
สงคมศาสตร
อมพวน ประเสรฐภกด, วรญา ภเสตวงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255417
ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะทวไป
1. ผลทไดจากการวจยในครงนสามารถนำไปใชเปน
แนวทางในการจดกจกรรมเพอสงเสรมบคลกภาพทดของ
นกศกษาและนำไปใชปรบปรงการเรยนการสอนแบบบรณาการ
ทงสาขาวชาในสายวทยาศาสตรและสงคมศาสตร
2. ลกษณะทางบคลกภาพทควรจะเรงสรางใหเกดขน
แกนกศกษาทงสายวทยาศาสตรและสงคมศาสตร คอ การ
พฒนาบคลกภาพแบบชอบสบคน อนเปนบคลกภาพของผท
สนใจอาชพประเภทงานวทยาศาสตรและเทคนคซงจะเปนสงท
ชวยเสรมสรางใหนกศกษาสามารถสรางสรรคสงใหมๆ และเปน
การเพมศกยภาพของนกศกษา
ขอเสนอแนะสำหรบการวจย
1. ควรมการตดตามศกษาบคลกภาพของนกศกษาใน
ระยะยาวตงแตเรมเขาศกษาชนปท 1 จนถงปท 4 หรอปท 5
ซงเปนปสดทายเพอเปรยบเทยบวาบคลกภาพของนกศกษา
มการพฒนาหรอเปลยนแปลงไปอยางไรในแตละชนปทเรยน
เพอเปนแนวทางในการพฒนาบคลกภาพของนกศกษาในลกษณะ
ทพงประสงคใหมากขน
2. ควรมการศกษาลกษณะบคลกภาพของนกศกษา
ทประสบความลมเหลวดานผลการเรยนเพอจะไดหาแนวทาง
ชวยเหลอทเหมาะสมตอไป
3. ควรมการศกษาความสมพนธระหวางบคลกภาพ
กบผลสมฤทธทางเรยน เพอชวยใหการเรยนการสอนม
ประสทธภาพมากขน
เอกสารอางอง
กระทรวงศกษาธการ. 2546. พระราชบญญตการศกษา
แหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท2)
พ.ศ. 2545.กรงเทพฯ:กระทรวงศกษาธการ.
เตมศกด คทวณช. 2548. จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ:
ซเอดยเคชน.
นรนทร สงขรกษาและประฤดาสรยนต.2551. “การศกษา
บคลกภาพของนกศกษามหาวทยาลยมหดลสาขา
ตางๆ.” ศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.
5(มถนายน2550-มนาคม2551):134.
มหาวทยาล ยราชภฏรำไพพรรณ . 2553 . เอกสาร
ประกอบการอบรมเชงปฏบตการตามกรอบ
มาตรฐานคณวฒ ระดบปรญญาตร TQF. จนทบร:
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ.
สายใจ อาจองค. 2545.การศกษาความสมพนธระหวาง
ปจจยบางประการกบบคลกภาพการเขาสงคมของ
นกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 3. ปรญญานพนธ
ปรญญามหาบณฑต .กร ง เทพฯ: มหาวทยาลย
ศรนครนทรวโรฒ.
สำนกงานปฏรปการศกษา. 2542. “เปรยบเทยบนโยบาย
การปฏรปโรงเรยนในตางประเทศ.”วารสารวชาการ.
8(มกราคม-มนาคม):29.
อภญญา ศรขาว. 2540.บคลกภาพของนกเรยนพยาบาล
วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนกรงเทพ ชนปท 1
กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต.
กรงเทพฯ:มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.
อารพนธมณ.2546.จตวทยาสรางสรรคการเรยนการสอน.
กรงเทพฯ:ใยไหม.
Holland,1985.Making Vocational Choices : A theory of
vocational personalities and work environment.
(Online). Available: http://misittest.com/main.php?
menu=theory.htm22August2010.
KrejcieR.V.andMorganD.W.1970.“DeterminingSample
Size for Research Activities.”Educational and
Psychological Measurement.30(Autumn):607-610.
อมพวน ประเสรฐภกด, วรญา ภเสตวงษ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
18วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
รปแบบการสอสารและการมสวนรวมเพออนรกษการแสดงพนบานในจงหวดจนทบร
The Communication Format and the Participation for Acting Folk Media
Reservation in Chanthaburi
รจนชวาต แซตนจตรคงวธ
คณะนเทศศาสตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
การวจยเรองรปแบบการสอสารและการมสวนรวมเพออนรกษการแสดงพนบานในจงหวดจนทบร มวตถประสงคเพอ
(1) ศกษาบรบทของกลมชมชนเกยวกบการแสดงพนบานในจงหวดจนทบร (2) ศกษารปแบบของการสอสารและการมสวนรวม
ในการอนรกษสอการแสดงพนบานในจงหวดจนทบร และ (3) หาแนวทางในการอนรกษสอการแสดงพนบานในจงหวดจนทบร
โดยการใชวธการสมภาษณเชงลก การสนทนากลม การสงเกตการณแบบมสวนรวม ตลอดจนจดเวทเสวนาเพอหาแนวทาง
อนรกษการแสดงพนบานในจงหวดจนทบร กบกลมเปาหมายคอศลปนทองถน 4 ชมชน ไดแก รำสวดชมชนเกาะขวาง
ยนแยชมชนชองเขาคชฌกฏ ละครชาตร (เทงตก) ชมชนปากนำแขมหน และเพลงหงสฟางชมชนตะปอน ผลการวจยพบวา
การแสดงพนบานในแตละชมชนมการสบทอดจากรนสรน บรบทดานการแสดงลวนนำมาจากการดำเนนชวตประจำวนตงแตเกด
จนตาย การแสดงรำสวดของชมชนเกาะขวางสามารถสรางความสขไดจากงานเศรา การแสดงหงสฟางชมชนตะปอนสะทอนวถ
ชวตการกระบวนการทำนา การแสดงยนแยแสดงถงวถชวตของชองทตองการผอนคลายความตงเครยดจากการทำงาน และการ
แสดงละครชาตรของชมชนปากนำแขมหนเปนหลกสตรการเรยนรของเยาวชนทสะทอนเรองราวคตธรรมภาษาจากวรรณคดไทย
รปแบบการสอสารการแสดงพนบานพบวา ในชวงของการเตรยมการแสดงเกดรปแบบการสอสารสองทาง ลกษณะการสอสาร
มทงทเปนทางการและไมเปนทางการ มทศทางการไหลของสารจากบนลงลาง จากลางขนบน และในระดบเดยวกน รปแบบการ
สอสารในชวงถายทอดกจกรรมการแสดงพนบานพบวา ใชการปฏบตจรงเปนเครองมอในการถายทอดเปนสวนใหญ โดยมการ
ใชทงวจนภาษาและอวจนภาษา นอกจากนการมสวนรวมจะเกดเมอตองการแสดงความคดเหนเปนแนวทางในการปฏบตงาน
และการตดสนใจ โดยลกษณะของกลมทำใหเกดการมสวนรวมเพอแสดงความคดเหนเปนแนวทางในการดำเนนงานและตดสนใจ
ความสมพนธอนดของสมาชกผนำศลปนเปดโอกาสใหสมาชกแสดงความคดเหนสมาชกใหความสำคญกบการแสดงพนบานและ
การรวมกนทำงานฝกซอมโดยการเชอฟงผใหญเปนปจจยใหสมาชกไดเขามสวนรวมในการปฏบตงานและตดสนใจภายในกลม
สำหรบแนวทางการอนรกษสอการแสดงพนบานในจงหวดจนทบรสามารถพฒนาแบบจำลองได 2 แนวทางดวยกนคอ
แบบจำลองการอนรกษการแสดงพนบานมมมองนกนเทศศาสตร และการอนรกษการแสดงพนบานมมมองนกพฒนา ซงการวจย
ในระยะตอไปควรเนนการหาแนวทางการอนรกษทรวมออกแบบโดยศลปนผเกยวของโดยตรง
คำสำคญ :การแสดงพนบานจนทบร,การสอสาร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255419
Abstract
Theresearchaimed(1)tostudythecontextof4communitiesrelatedtofolkactinginChantaburi(2)tostudy
thecommunicationformatandtheparticipationinregardtofolkactingmediainChantaburiand(3)todesignthemodel
ofhowtoreservefolkactingmediainChantaburi.Theresearchwasconductedthroughin-depthinterviews,observa-
tion,participationandseminar.ThesamplewasartistsinChantaburicommunities;Ramsuad(KohKwangCommunity),
YanYea(ChongKitchakootCommunity),TengTuk(FolkDram),PakNumKhamNuCommunity,andHongFangSong
(TapornCommunity).
Theresultsfoundthat:
1. Thecontextoffolkactingshowedthecommunitylifestylefrombirthofdeath.RamsuadofKhoKwangCom-
munityrevealedhappinessinsteadofsadnessoffuneral.HongFangSongofTapornCommunitydemonstratedtherice
farmingprocess.YanYeaofChongKitchakootCommunityshowedtheirlifestylesafterworking.TengTuk(FolkDrama)
ofPakNamKhamNuCommunityadaptedThailiteraturetobetaughtinschools.
2. Theformatofthecommunicationwasbothformalandinformalway.Thewaystocommunicateweretop-down,
bottom-upandhorizontalstyles.Verbalandnonverballanguagewasused.Theartistssharedtheiropinionsanddecision
folk.
3. Themodelhowtoreservethefolkactingmedia,theresearchshowedthatthereweretwowaystodo.One
shouldbereservedbythemediaitself,theothershouldbedonebydevelopers.
Keywords :FolkActingMedia,Communication
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
20วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
บทนำ
จากบรบทชมชนในอดต สอพนบานจะเปนสอทมอย
ประเภทเดยวในชมชนทองถน แมวาแตละทองถนจะมสอ
พ น บ า นห ล า กหล า ย ชน ด ต า มภ ม ภ า ค ต า ม ว ถ ช ว ต
ความเปนอย แตจะมการจดแบงเวลา สถานท กลมคน
กจกรรมทไมทบเสนทางกน สอพนบานจงสามารถผกขาด
กลมผชมไดทกเพศทกวย ทงนบทบาทหนาทของสอพนบาน
หรอศลปนพนบานจงมบทบาทเฉกเชนเดยวกบการสอสาร
มวลชนทวา สงขาวสารเฝาระวง ใหความร -การศกษา
ถายทอด มรดกทางวฒนธรรมและใหความบนเทง นอกจากน
อาจจะเพมเตมหนาทอนๆ เชน สรางอตลกษณ เสรมสราง
ขวญและกำลงใจ วพากษวจารณผมอำนาจ อบรมบมเพาะ
และปลดปลอยพลงทางเพศ จวบจนกระทงสอพนบานเปน
เครองมอสำคญในการสอสารเพอการพฒนา
กระบวนทศนของการสอสารเพอการพฒนา ในปจจบน
อาจจำแนกไดเปน2กระแสใหญๆ คอประการแรกกระบวนทศน
กระแสหลก (Dominant paradigm) ซงมทศทางการสอสาร
จากศนยกลางความเจรญเพอนำพาสงคมไปสความทนสมย
แบบจำลองการสอสารการสอสารในกระบวนทศนน เรยกวา
แบบจำลองเชงการถายทอดขาวสาร (TransmissionModel)
ตามรปซงเปนรปแบบการสอสารแบบทางเดยวและการสอสาร
จะมงใหผรบสารเหนคลอยตามผสงสารเปนสำคญคอ(กาญจนา
แกวเทพ, 2546. หนา 3) การสอสารในกระบวนทศนนจะให
ความสำคญกบการสอสารทเปนทางการจากรฐสประชาชน
และเนนการสอสารผานสอสารมวลชนซงเปนวธการทรวดเรว
และเขาถงประชาชนอยางกวางขวาง
ประการทสองกระบวนทศนแบบเครอขาย(Networking
Paradigm)ซงเปนการสอสารเชอมโยงกนหลายทศทางและมง
ใหเกดการแลกเปลยนเรยนรระหวางกนแบบจำลองการสอสาร
ในกระบวนทศนนคอ แบบจำลองเชงพธกรรม (Ritualistic
Model) ซงผสงและผรบสารจะสลบสบเปลยนบทบาทกนไปมา
หลงการสอสาร ทงคของการสอสารจะเรยนรขอมลขาวสาร
ซงกนและกน (กาญจนา แกวเทพ. 2546: 3) การสอสารใน
กระบวนทศนนจะไมคอยใหความสำคญกบตวสอ แตจะให
ความสำคญกบกาละเทศะในการสอสาร และมงเนนใหเกด
โอกาสในการพบปะและการเขารวมในการสอสารมากกวา
หากพจารณาพฒนาการแนวคดและแนวทางปฏบต
ของเรอง “การพฒนา” ทเรมตนตงแตราวทศวรรษ 1960
เปนตนมาจนถงปจจบนนเราอาจแบงยคสมยของการพฒนาการ
ดงกลาวออกไดเปน3ชดใหญๆตามลกษณะของกระบวนทศน
คอ(กาญจนาแกวเทพ.2543:24)
1. Dominant / Modernization Paradigm ไดแก
ชวงทศวรรษ 1960-1970 ทเนนเรองการพฒนาประเทศโลกท
สามใหมความทนสมยแบบตะวนตก
2. DependencyParadigmเปนกระบวนทศนทโตแยง
กระบวนทศนแรกโดยมแนวคดหลกวาการพฒนาความทนสมย
นนเปนกระบวนการนำเอาประเทศโลกทสามไปพงพาขนตอ
ประเทศตะวนตกทพฒนาแลว
3. Alternative/AnotherDevelopment/Multiplicity
Paradigm นบตงแตทศวรรษ 1980 มาจนถงปจจบน ไดเกด
กระบวนทศนใหมในการพฒนา ซงมใชเพยงการปฏเสธ
กระบวนทศนหลก (Dominant Paradigm) จากแบบขาว
เปนดำเชนทDependencyParadigmกระทำเทานนหากแต
เปนการนำเสนอใหมการเปลยนแปลงตงแตรากฐานและ
คำนยามของการพฒนา รวมทงยงไดนำเสนอทศนะใหมท
ทาทายวา การพฒนาไมจำเปนตองมเพยงกระบวนทศนเดยว
ทใชกนอยางเปนสากลทวโลก หากแตละทแตละแหงอาจจะม
กระบวนทศนเฉพาะของตนเอง
Singhal และ Rogers (1999: 55) ไดกลาวอยาง
ชดเจนวา การกำหนดบทบาทของการสอสารในการพฒนานน
จะเปนไปอยางไรยอมขนอยกบคำนยามของการพฒนา ดงนน
เมอเราไดเหนการเปลยนแปลงคำนยามของการพฒนาทอยใน
Dominant Paradigmทเนนเรองปรมาณของอตราความเจรญ
เตบโตของเศรษฐกจมาเปนเรองคณภาพชวตของประชาชนหรอ
การแบงสรรความเจรญอยางยตธรรมในAlternativeParadigm
บทบาทของการสอสารเพอการพฒนากจำเปนตองปรบเปลยน
ตามไปดวย จากการสอสารแบบเดมทมลกษณะจากบนสลาง
เปนการสอสารทางเดยวและถกวางแผนมาจากสวนกลางมาเปน
การสอสารแบบลางขนบนหรอการสอสารในแนวระนาบเปนการ
สอสารสองทางและเปนการสอสารทวางแผนมาจากทองถนเพอ
ตอบสนองความตองการของชมชน
ความเปนนเทศศาสตรตองพยายามทจะศกษาใหรอบร
เกยวกบการสอสารทเปนพลวตร การสอสารในทกรปแบบ
โดยเฉพาะอยางย งภารกจเพอมวลชนความสำคญของ
นเทศศาสตรประการหนงคอทำหนาทถายทอดมรดกทาง
วฒนธรรม ดงนนหากจะอธบายความเปนนเทศศาสตรในดาน
การสอสารเพอการพฒนาทองถนสการอนรกษ และคงไวซง
วฒนธรรมทองถนยอมเปนทมาของการพจารณาปจจยดาน
สนบสนนสงเสรมซงกนและกนระหวางตวสอ (Media form)
และเนอหา (Message) ทปรากฏในการสอสารประเดนเชง
วฒนธรรม กระบวนการจงเปนในลกษณะการสอสารแบบ
มสวนรวมจากชมชนทองถน โดยยดหลกสทธเจาของทาง
วฒนธรรมเขามามสวนรวมในการออกแบบเตมเตมสอเพอ
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255421
การนำเสนอเรองราวทางวฒนธรรมทองถนนนๆอยางตอเนอง
เปนมตความสมพนธระหวางมหาวทยาลย และชมชนทองถน
เกดการถายทอดความหมาย คณคาแหงอตลกษณ เกดพลง
แหงการมสวนรวมและมความสขอยางแทจรง
จากหลกการและเหตผลทกลาวในเบองตนจงเปนทมา
ของการศกษาเรอง“รปแบบการสอสารและการมสวนรวมเพอ
อนรกษการแสดงพนบานในจงหวดจนทบร” เพอใหเหนถง
สถานการณวฒนธรรมทองถนดานการแสดงพนบาน อนจะ
เชอมโยงสการอนรกษวฒนธรรมทองถนของตนอยางยงยน
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษาบรบทของกลมชมชนเกยวกบการแสดง
พนบานในจงหวดจนทบร
2. เพอศกษารปแบบของการสอสารและการมสวนรวม
ในการอนรกษสอการแสดงพนบานในจงหวดจนทบร
3. เพอหาแนวทางในการอนรกษสอการแสดงพนบาน
ในจงหวดจนทบร
สมมตฐาน
1. บรบทการแสดงพนบานในจงหวดจนทบรทง4พนท
ในปจจบนเปนอยางไร
2.รปแบบการสอสารเพอหาแนวทางการอนรกษ
การแสดงพนบานในจงหวดจนทบรเปนอยางไร
3.ลกษณะการมสวนรวมของชมชนเพอหาแนวทาง
การอนรกษการแสดงพนบานในจงหวดจนทบรเปนอยางไร
4. แนวทางการอนรกษสอการแสดงพนบานในจงหวด
จนทบรควรเปนอยางไร
ขอบเขตของโครงการวจย
การวจยเรองการสอสาร และการมสวนรวมเพออนรกษ
สอการแสดงพนบานในจงหวดจนทบรจะดำเนนการศกษา
เฉพาะสอการแสดงพนบานในจงหวดจนทบรโดยแบงพนท
การศกษาดงน
สอการแสดงพนบาน พนท
ยนแย ชมชนชองอ.เขาคชฌกฏ
ละครชาตร(เทงตก) ชมชนบางกะไชยอ.แหลมสงห
รำสวด ชมชนเกาะขวางอ.เมอง
เพลงหงษ ชมชนตะปอนอ.ขลง
สำหรบระยะเวลาในการทำวจยจะดำเนนการตงแต
เดอนเมษายน-กนยายน2553
ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
1.งานวจยเปนขอมลพนฐานในการเสรมความรความ
เขาใจโดยการใชการสอสารเปนเครองมอในการพฒนาชมชน
โดยเฉพาะสอพนบานใหเกดการอนรกษอยางยงยน
2. ผลการศกษาทไดเปนขอมลในการปรบปรงรปแบบ
การสอสาร รวมทงปจจยตางๆทสงผลใหสมาชกไดมสวนรวม
ในการสอสารเพอสบทอดการแสดงในจงหวดจนทบรซงรวมทง
การแสดงพนบานตางๆในชมชนชนบท
วธดำเนนการวจย รปแบบการวจย
การศกษาเรองรปแบบการสอสารและการมสวนรวม
เพออนรกษการแสดงพนบานในจงหวดจนทบรเปนการวจยเชง
คณภาพ (Qualitative Research) เนองจากการสอสาร และ
การมสวนรวมเพออนรกษการแสดงพนบานในชมชนชนบท
จงหวดจนทบรนน เปนพนฐานของการสรางแนวทางอนรกษ
สอพนบานประเภทการแสดงซงมความเกยวเนองและสมพนธ
กบสวนอนๆในสงคมอยางสลบซบซอนดงนนเพอใหไดขอมล
ทหลากหลายและครอบคลมทกสวนทงหมดผวจยจงไดเลอกวธ
วจยเชงคณภาพโดยใชวธการสมภาษณและสนทนากลม(Focus
Group)เปนหลก
ขนตอนในการทำวจย
ในการศกษาครงนผวจยไดแบงวธการดำเนนการวจย
ออกเปน3สวนคอ
1. การคนควาจากเอกสาร(DocumentaryResearch)
เพอใหทราบความเปนมาของกจกรรมตางๆ และวตถประสงค
ของการแสดงพนบานแตละชนดของแตละชมชน รวมทง
รปแบบการสอสารในลกษณะตางๆ ลกษณะการมสวนรวมใน
การสอสารของประชาชนซงเปนการคนควาจากเอกสารชนรอง
(Secondary Data) เชน หนงสอเกยวกบประวตเมองจนทบร
พงศาวดารหนงสอวชาการและวทยานพนธเกยวกบการสอสาร
และการมสวนรวม
2. การเกบขอมลจากกลมเปาหมาย(FieldResearch)
ในลกษณะการสมภาษณพดคยแบบไมเปนทางการจากประเดน
คำถามทกำหนดไว ตลอดจนเขาไปลงพนทสงเกตการณแบบ
มสวนรวมกบชมชนเพอใหไดขอมลเกยวกบบรบทชมชน
ลกษณะของกลมแตละระดบในชมชน รปแบบการสอสาร
การมสวนรวมในการสอสารรวมทงไดแนวทางการอนรกษ
การแสดงพนบานของสมาชกในชมชนเชนแกนนำกลมศลปน
พนบาน เยาวชนผสบทอด หนวยงานทเกยวของในการ
สนบสนน
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
22วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
3. การบนทกขอมล ในการวจยภาคสนามผวจยม
แนวคำถามในการสมภาษณโดยในขณะทสมภาษณจะทำการ
บนทกขอมลในสมดบนทก ประกอบกบใชเครองบนทกเสยง
ชวยในการบนทกขอมลจากนนนำขอมลทไดจากการสมภาษณ
ในแตละวนมาทำการสรปและจดหมวดหมของคำตอบตาม
แนวทางทไดตงไว
วธการเกบรวบรวมขอมล
ผวจยเกบขอมลโดยการสมภาษณกลมเปาหมาย ซง
แบงเปน2ประเภทคอ
1. การสมภาษณแบบไมเปนทางการ (Informal
Interview) โดยเปนการพดคยตามโอกาสและความเหมาะสม
ซงผวจยใชการสมภาษณประเภทนในชวงของการสรางความ
สมพนธกบกลมเปาหมายและการเกบขอมลทวไป
2. การสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview)
โดยเปนการสมภาษณโดยทผวจยจะมแนวคำถาม (Interview
Guide) เพอเปนแนวทางในการสมภาษณเพอใหไดขอมล
ครบถวนและตรงตามทตองการศกษาซงจะเนนสมภาษณเฉพาะ
กลมแกนนำศลปนและเยาวชนผสบทอดบางคน
3. การจดเวทสนทนากลม (Focus Group) มการ
จดสมมนาเกยวกบสอการแสดงพนบานโดยเชญฝายตางๆ
มารวมกนแบงกลมระดมความคดเหนเกยวกบการอนรกษสอ
การแสดงพนบานในจงหวดจนทบรใหคงอย
กลมเปาหมาย
จากกรอบแนวคดทใชในการศกษาขางตนผวจยจงไดม
การแบงกลมเปาหมายเพอเกบขอมลดงน
1. กลมแกนนำศลปนไดแกคณะนกแสดงศลปนพนบาน
จากชมชนตางๆ เพอทราบขอมลทวไปของชมชน รปแบบ
การสอสาร และการมสวนรวมซกซอมการแสดงของเยาวชน
ผสบทอดในชมชน
2. กลมเยาวชนผสบทอด ไดแก เยาวชนทตดสนใจ
เขารวมเปนสวนหนงของการแสดงโดยไดรบการถายทอด
กระบวนการทารำ การแสดงตางๆ จากกลมศลปนพนบานใน
แตละชมชน
3. หนวยงานทเกยวของในการสนบสนนใหการแสดง
พนบานในจงหวดจนทบรใหคงอย เชน องคการปกครอง
สวนทองถนสภาวฒนธรรมอำเภอการทองเทยวจงหวดจนทบร
วดโรงเรยนเปนตน
ผลการวจย
1. บรบทชมชนเกยวกบการแสดงพนบานใน
จงหวดจนทบร
รำสวด โดยปกตแลวโอกาสในการแสดงรำสวดจะเลน
ในงานศพ ซงเปนคนสดทายของงาน หรองานบรรจอฐ
งานทำบญวนตาย และเวลาฝกหดเลนรำสวด มกหามไมให
ฝกทบาน แตจะไปหาทฝกกนเฉพาะ เชน วด หรอศาลเจา
เปนตน แตในปจจบนบางคณะ เชน คณะผใหญแพน สขโต
จากตำบลเกาะขวาง ไดงบประมาณจากโครงการสอพนบาน
สารสข (สพส.) ภายใตชอโครงการ “รำสวดสขจากงานเศรา”
ผเสนอโครงการไดตงขอสงเกตวาในประเพณงานศพของภาค
ตะวนออกในอดตนน ขณะทอยทามกลางความทกขโศก
และการพลดพราก ชาวบานไดรงสรรคสอพนบานอยาง
“รำสวด” ขนมาโดยเฉพาะอยางยง เมอสมยกอนมธรรมเนยม
การนอนคางทวดเพออย เปนเพอนศพทกคนทมการสวด
ชาวบานกจะใชการเลนรำสวดรองรำทำเพลงเพอบรรเทาความ
ทกขโศกของญาตผตายกนจนถงสวาง อยางไรกตามปจจบน
การอยนอนเปนเพอนศพเรมหมดความนยมไปโดยเฉพาะพนท
ของเมองสมยใหมเชนพระสวดเสรจแขกเหรอกมกจะแยกยายกน
กลบไปดงนนเมอชองทางของงานศพถกตดทอนไปสถานภาพ
และตวตนของรำสวดจงคอยๆเปลยนแปลงและสญหาย
ดวยเหตนจงไดประยกตนำการรำสวดไปแสดงใน
พธทไมเกยวกบความตายแลว โดยเปนแสดงในลกษณะ
ประชาสมพนธ การแสดงศลปวฒนธรรมพนบานของ
จงหวดจนทบร โดยอาศยการปรบแตงเนอหาโดยอาจารย
สเวศน ภระหงษ และแปลงชอใหมเปน “รำขวญจนทบร”
แสดงในงานมงคลตางๆ เชน งานขนบานใหม งานกาชาด
งานเปดสนามบน เปนตน เพยงแตคณะจะตองระวงมให
นำบทรองทเกยวกบความตายไปใชเทานน แตจะใชลำแตง
ทแตงขนมาใหมเพองานนนๆโดยเฉพาะเชนเปนเพลงอนรกษ
ปาไมหรอเพลงตอตานโรคเอดส เปนตน สำหรบคาตอบแทน
ในการแสดงเลนรำสวดนจะเหมาจายทงคณะประมาณ 2,000-
5,000บาททงนขนกบระยะทางของสถานทวาใกล-ไกลเพยงใด
ดวย แตกมกรณยกเวน เชน เปนญาตพนองของคณะรำสวด
กจะไมคดคาตอบแทนถอวาเปนการมาชวยเหลอทำบญรวมกน
ละครเทงตก ชาวบานบางกลมเรยก “เทงกรก” ตาม
เสยงกลอง ทใหจงหวะการแสดงเปนการละเลนพนบานแถบ
อำเภอแหลมสงห จงหวดจนทบร มคณะละครตงบานเรอนอย
2 ตำบล คอ ตำบลบางกะไชย ทบานบางกะไชย และตำบล
ปากนำแหลมสงห ทบานชำหานมลกษณะการเลนเหมอน
ละครชาตร ซงคลายกบการแสดงโนราของทางภาคใตหรอ
ผสมระหวางโนราและลเก เครองดนตรประกอบดวย โทน
2 ใบ กลองตก (กลองชาตร) 1 ใบ ฉง ฉาบ และกรบ ซง
ตางจากละครชาตรภาคกลางทใชเครองดนตรมากชนกวา และ
เครองดนตรของละครเทงตก ไมมระนาด หรอป การบรรเลง
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255423
จะใชสอดแทรกระหวางการเลนรองเทานนการแตงกายตวละคร
สวมเสอแขนสนมอนธนบนบา สวมถงเทาขาวคลายลเก
สวมมงกฎตวพระนงโจงหางหงสสวมเสอมอนธนใสทบทรวง
และสวมมงกฎ ตวนางนงผายกจบหนานาง ผาหมหางใส
กระบงหนาและสวมมงกฎในดานการแสดงนนจะมการบชาคร
เพอเปนสรมงคลกอนแลวจงมการโหมโรงโดยตวพระจะออกมา
รำซดแลวจงเรมแสดง เรองทแสดงนนแตเดมจะมเลนเฉพาะ
นยายพนบานเชนเรองไชยเชษฐสงขทองพระรถเมรไกรทอง
เปนตนตอมาในระยะหลงมการแสดงเรองราวทองชวตประจำวน
มรกโลภโกรธหลงอจฉารษยาเหมอนในละครวทยและโทรทศน
เวลาแสดงละครทกตวจะตองรองเอง การแสดงจะเรยกเสยง
หวเราะไดจากตวตลกและสรางอารมณ เคยดแคนดวยตวนาง
กะแหรงหรอตวอจฉาละครเทงตกจะนยมเลนในงานทงกระจาด
ตามศาลเจาพอและศาลหลกเมองซงเปนงานประจำปงานแกบน
ตามโอกาสของผวาจาง และงานอนๆ เชน ขนบานใหม งาน
เทศกาลตางๆตามวาระและโอกาสของผวาจาง
สำหรบทมาของละครชาตร “คณะมนสไชยวฒนา”
เรมมาจากเดมใชชอวา “ลำดวนนาฏศลป” ซงเปนพสาว
ของกำนนมนสไทยทกษบานเรอแตกตำบลปากนำแขมหน
อำเภอบางกะไชย จงหวดจนทบร ซงไดรบการสบทอดจาก
บรรพบรษคนเกาคนแกแตทางคณะมไดใสใจในเชงการประกอบ
การแสดงเปนอาชพเนนการถายทอดและเผยแพรใหการแสดง
เทงตกคงอยกบคนรนใหมจงเปนครสอนใหกบการศกษาตาม
อธยาศยหรอกศน. เดมหรอการเปนวทยากรใหกบโรงเรยน
ปากนำแขมหนหรอโรงเรยนในละแวกใกลเคยงทสนใจอยากให
มการสบทอดการแสดงเทงตก และพยายามสรางการแสดง
ดงกลาวใหเกดคณคาและความสขทงตวศลปน ผสบทอด และ
ผชมการแสดง
เพลงหงสฟาง เปนเพลงทเลนในฤดหนาวหรอหนา
เกยวขาว ในการนวดขาวชาวนาจะตองระดมววไปชวยกน
เหยยบยำใหเมลดขาวหลดจากรวงในลานนวดขาว ดงนน
ลานนวดขาวจงเปนทชมนมคนจำนวนมากทำใหตองแสวงหา
ระเบยบหรอขวญในการทำงานและหาความสนกสนาน
ผอนคลายความเหนอยยากในระหวางการทำงานขนดวย โดย
กอนนวดขาวจะตองมพธทำขวญลาน
ยนแย เปนการแสดงของชาวชอง ซงเปนชนพนเมอง
เดมอาศยอยแถบตำบลตะเคยนทอง และตำบลคลองพล
กงอำเภอเขาคชฌกฏ แตเดมเพลงยนแยใชเปนเพลงสำหรบ
กลอมเดก ผรองจะรองเปนภาษาชอง เนอหาเพลงจะกลาวถง
ชวตความเปนอย การทำมาหากน สอดแทรกปรชญา ความ
เชอถอในสงศกดสทธทเขานบถอ ไมมการแตงเนอเพลงเปน
ลายลกษณอกษรผรองจะรองดนสดๆมลกษณะการหยอกเอน
กระเซาเยาแหยโตตอบเปนทำนองสนกสนาน ตอมาจงมผเอา
ทำนองเพลงยนแยมาแตงบทรองใหเปนบทโตตอบรองเกยว
พาราสระหวางหนมสาวเพอใชแสดง
2. รปแบบการสอสาร
การสอสารเปนการสอสารสองทาง(Two-wayCommu-
nication) ซงเกดขนในระหวางผถายทอดกบผรบการถายทอด
และระหวางผถายทอดดวยกน การถายทอดสอการแสดง
พนบานมลกษณะการสอสารในการถายทอดอยางไมเปนทางการ
(NonformalCommunication)การถายทอดผานการปฏบตจรง
ทงผถายทอดและรบการถายทอดตางกสอสารกนในลกษณะ
ทใชในชวตประจำวนทวไป และสวนใหญมกไมรสกวาเปน
การถายทอดความร แตจะเปนการสอสารเพอใหงานสำเรจ
ดวยด จงทำใหเกดการถายทอดความรตลอดเวลาทมการ
เขารวมกจกรรมการฝกซอมการแสดง มการใชทงอวจนภาษา
(Nonverbal Communication) และวจนภาษา (Verbal
Communication) เพราะเปนการถายทอดโดยการปฏบตจรง
จงทำใหผรบการถายทอดเขาใจไดงายขน
ทศทางการไหลจะม 2 ทศทางคอจากบนลงลาง (Top-
down Communication) และในระดบเดยวกน (Horizontal
Communication)ซงทศทางการไหลของสารทงสองลกษณะได
สงผลตอการถายทอดกจกรรมการแสดงพนบานคอการถายทอด
ในสมาชกศลปนทมความชำนาญแตกตางกนและการถายทอด
ใหกบสมาชกศลปนทมความชำนาญในระดบเดยวกน
3. การมสวนรวมในการอนรกษการแสดงพนบาน
ในจงหวดจนทบร
การมสวนรวมในการอนรกษการแสดงพนบานในจงหวด
จนทบรสามารถแบงเปน2ชวงคอการมสวนรวมในชวงของ
การจดเตรยมฝกซอมการแสดง และการมสวนรวมในชวงของ
การแสดงซงการมสวนรวมในการสอสารทง2ชวงของสมาชก
ในแตละกลมมดงน
3.1 การมสวนรวมในชวงการจดเตรยม เนองจาก
ในชวงเตรยมงานยงไมมการลงมอปฏบตกจกรรมจงทำให
การมสวนรวมในการสอสารเพอปฏบตงาน อยในลกษณะของ
การมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเพอเปนแนวทางใน
การปฏบตงานเชนการคดประดษฐทารำการวางแผนคนแสดง
การใชเครองดนตร
การมสวนรวมในการสอสารของสมาชกนนเกดทง
ในและนอกทประชมสมาชกซงสวนใหญผนำศลปนมบทบาทได
แสดงความคดเหนของตนเกยวกบการจดงาน การวาจางของ
เจาภาพตอทประชม
สมาชกศลปนคนอนๆ จะทำหนาทในการลงมตเพอ
ตดสนใจหรอรบรองความคดเหนทมการเสนอในทประชม โดย
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
24วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
สวนใหญกอนทจะตดสนใจลงมตสมาชกมกจะทำการปรกษา
และแลกเปลยนความคดเหนกบสมาชกทมความสนทหรอทนง
ใกลๆกนในทประชมในลกษณะทไมเปนทางการ
3.2 การมสวนรวมในชวงของการแสดงพนบาน
เนองจากกจกรรมทจดการแสดงในหมบาน หรอแตละพนท
มหลายกจกรรม จงทำใหการมสวนรวมในการเพอถายทอด
การแสดงจงแตกตางไปตามประเภทของกจกรรม และลกษณะ
ของผทเขารวมกจกรรมโดยเฉพาะการแสดงนนจะเปนการแสดง
อยางแทจรงหรอประยกตจากการละเลน
การมสวนรวมการแสดงจะเกดขนในกลมสมาชก
ศลปนทมความชำนาญในกจกรรมทปฏบตงาน สวนการม
สวนรวมในการสอสารเพอปฏบตงานนนจะเกดขนในกจกรรม
ทผถายทอดและรบการถายทอดมปฏสมพนธตอกนโดยตรง
สวนกจกรรมทผถายทอดและรบการถายทอดไมไดมปฏสมพนธ
ตอกนโดยตรง
การมสวนรวมในการสอสารในลกษณะแรกเพอให
เกดความเขาใจในกจกรรมซงเปนผลตอการปฏบตการแสดง
นนจะไมสามารถเกดขนไดแตอยางไรกตามสมาชกทมบทบาท
เปนผรบการถายทอดในกจกรรมสามารถทจะมสวนรวมในการ
ถายทอดความรทตนมแตไมวาจะเปนกจกรรมใดกตามสมาชก
ทเขารวมกจกรรมตางมบทบาทในการสอสารเพอกระตนให
สมาชกคนอนไดเขารวมกจกรรมโดยการชกชวนหรอแมแตการ
ตำหนตเตยนเมอสมาชกผใดไมเขารวมกจกรรมซงกลมอาจจะ
มอบหมายใหทำ
4. แนวทางการอนรกษสอการแสดงพนบานใน
จงหวดจนทบร
จากการจดเวทเสวนาพดคยเพอหาแนวทางอนรกษ
การแสดงพนบานในจงหวดจนทบร โดยผวจยไดเชญผทรง
คณวฒทเปนนกวชาการ ตลอดจนศลปนพนบานในการแสดง
ประเภทตางๆหนวยงานทเกยวของมาดำเนนการพดคยพบวา
สามารถไดมมมองแนวคดการอนรกษการแสดงพนบาน 2
แนวทาง ไดแก แนวทางของนกวชาการ นเทศศาสตร และ
แนวทางของนกพฒนา
4.1 แนวทางการอนรกษการแสดงพนบานมมมอง
นกนเทศศาสตรพบวาบทบาทของบคคลและหนวยงานภายนอก
บคคลและหนวยงานภายนอก ทมไดจำกดเฉพาะหนวยงาน
ทางดานวฒนธรรมเทานนแตยงหมายถงภาคทเกยวของอนๆ
เชนการหนนเสรมการสบทอดสอพนบานการสงเสรมสถานภาพ
ของสอพนบานการประสานรอยราวทางวฒนธรรม
การปรบตวของกระบวนการสอสารเพอสบทอดสอ
การแสดงพนบาน S M C R ไดแก การปรบตวของศลปน
(Sender) หมายถง การปรบตวดานความร การปรบตวดาน
มมมองผสงสารมาเปนผรบสาร และการปรบโดยขยายรสนยม
ขามชนชน การปรบเนอหา (Message) หมายถง การปรบ
โดยการสรางใหม แสดงแบบสาระบนเทง และปรบโดยให
ความสำคญและนกดนตรมากขน การปรบชองทาง พนท
วาระโอกาส (Channel)ปรบพนทฝกหดขยายพนทการแสดง
ขยายตวไปตามเทคโนโลยการสอสาร และสอสมยใหม
การปรบตวของผชม(Receiver)ปรบดานทศนคตความรและ
รสนยมมมมองทมตอสอพนบานทมองวาโบราณ เกาแกแต
สามารถผสมผสานกบยคสมยไดอยางกลมกลน
การปรบตวดานบทบาทหนาท ซงนอกเหนอจาก
บทบาทหนาทหลกตามการสอสารไดแกใหขาวสารใหการศกษา
ใหความบนเทงอบรมคณธรรมจรยธรรมแลวยงพบหนาทดาน
อนๆทแฝงไวไดแกการแสดงเอกลกษณตวตนการวพากษวจารณ
ประสานรอยราวในชมชนเสรมความสามคคพฒนาภมปญญา
และปลดปลอยแรงผลกดนทางเพศทมผลกระทบตอรากฐานท
มาจากปจเจกบคคลตลอดจนการรวมตวกนเปนชมชนทองถน
ทงนจงตงคำถามตอไปวาหนาทเหลานจะยงคงอยหรอไม
อยางไรในอนาคตถาหากปราศจากความเปนสอพนบานซงอาจ
เรยกไดวาเปนหนาทของการทำกระบวนการขดเกลาทางสงคม
(Socialization)ไดดอกวธหนง
4.2 แนวทางการอนรกษการแสดงพนบานมมมอง
นกพฒนาพบประเดนสำคญทแสดงใหเหนถงการพฒนาโจทย
เพอเปนประเดนแนวทางในการศกษาสอพนบาน 3 ประเดน
คอปจจยสำคญทมาจากภายในและภายนอกการปรบเปลยน
และการเชอมโยงองคความร ซงหากมองภาพรวมสอพนบาน
นนมการปรบเปลยนไปตามกาลเวลา เรยกไดวาเปน “พลวตร
การแปรเปลยน” แมวาบางประเภทอาจจะยงคงอยในรปแบบ
ของการผสมผสานอยางลงตวแตกมความสลบซบซอนเกยวกบ
โครงสรางทางสงคมบางประการโดยเฉพาะอยางยงเทคโนโลย
การสอสารทเปนตวกลางในการแพรกระจายขาวสารการรบ
กระแสวฒนธรรมตางชาตโดยรตว และไมรตว ดงนนเบองตน
หากถาพดถงการปรบเปลยนกตองสอดคลองกบสมยยคปจจบน
แตตองไมเสยอรรถรสความเปนของเดม คออยไดอยางมศกด
การเปนสมบตชนสำคญชนหนงของทองถน
สรปและอภปรายผล
จากการดำเนนงานวจยสามารถพฒนาแบบจำลองเพอ
การอนรกษการแสดงพนบานไดดงน
1. แบบจำลองการอนรกษสอการแสดงพนบานมมมอง
นกนเทศศาสตร
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255425
จากแบบจำลองสามารถอธบายไดวาการศกษาสอพนบานโดย
เฉพาะดานการแสดงนน ตองเรมทจะเขาใจนยามความหมาย
ตลอดจนประเภทของสอพนบานกอนซงในทนเนนศกษาเฉพาะ
สอพนบานประเภทการแสดง (กอนแสดงทกครงตองมการไหว
คร) กจะพบวาสามารถแยกออกเปนปกซาย ปกขวา ซงจะม
คณลกษณะรปแบบเนอหาการนำเสนอทแตกตางกน ซงทาง
ปกซายเนนเนอหาแบบดงเดมทมาจากวรรณคดของไทย
ในขณะททางปกซาย จะเปนลกษณะของวถชวตและความ
เปนอยของชมชนอยางแทจรง ซงอาจจะหมายถงโลกสองโลก
ไดแก โลกในอดมคต (Ideology) และ โลกแหงความเปนจรง
(Constructivism) แตทงสองรปแบบกไดสะทอนภาพของการ
ใหความรผนวกความบนเทงเขาไวดวยกน (Edutainment)
นอกจากนยงเปนทมาของคณลกษณะของสอการแสดงพนบาน
2. แบบจำลองดานปจจยทมผลตอการสบทอดสอการ
แสดงพนบาน(สชาดาพงษกตตวบลย,2552)
แพรกระจายขาวสารการรบกระแสวฒนธรรมตางชาตโดยรตว และไมรตว ดงนนเบองตนหากถาพดถงการปรบเปลยนกตองสอดคลองกบสมยยคปจจบน แตตองไมเสยอรรถรสความเปนของเดม คออยไดอยางมศกดการเปนสมบตชนสาคญชนหนงของทองถน สรปและอภปรายผล จากการดาเนนงานวจยสามารถพฒนาแบบจาลองเพอการอนรกษการแสดงพนบานไดดงน 1. แบบจาลองการอนรกษสอการแสดงพนบานมมมองนกนเทศศาสตร คณลกษณะของสอการแสดงพนบาน ตลาดผชมหรอผรบสาร (Receivers) เวทหรอชองทางการแสดง การเปนสอการแสดงในเชงรก สอการแสดงพนบานมความสด ใหม เนอหาเกานกแสดงใหม (เหลาเกาในขวดใหม) การแบงบทบาทชดเจนระหวางผแสดงและผชม มทงมตทางโลกและมตทางธรรม เออตอการมสวนรวมกบผชม จากแบบจาลองสามารถอธบายไดวา การศกษาสอพนบานโดยเฉพาะดานการแสดงนน ตองเรมทจะเขาใจนยามความหมาย ตลอดจนประเภทของสอพนบานกอน ซงในทนเนนศกษาเฉพาะสอพนบานประเภทการแสดง (กอนแสดงทกครงตองมการไหวคร) กจะพบวาสามารถแยกออกเปนปกซาย ปกขวา ซงจะมคณลกษณะรปแบบเนอหาการนาเสนอทแตกตางกน ซงทางปกซายเนนเนอหาแบบดงเดมทมาจากวรรณคดของไทย ในขณะททางปกซาย จะเปนลกษณะของวถชวตและความ
สอพนบาน
นยาม
ประเภท พธกรรม วตถ
การแสดง
- เกดกอนยคสอมวลชน - เชอมโยงถายทอดขอมลขาวสาร - เนนอารมณ และความรสกรวม (การปลดปลอยทางเพศ)
- วฒนธรรมของชมชน - ชมชนเปนเจาของรก และหวงแหน
ไหวคร
การแสดง (เทงตก, ราสวด) - ใชดนตรวงมโหรเปนเครองประกอบจงหวะ - ดาเนนเรองตามวรรณคดไทย 5 รส เชน ความรก ชนชมยนด โกรธ ตลก และเศรา - บทพด-บทรอง - มการประยกตใชเพลงลกทงปจจบนสอดแทรกการแสดง - แฝงคตธรรมชนะอธรรม ทาดไดดทาชวไดชว
การละเลน (หงสฟาง,ยนแย) - สาธตประกอบการแสดง - เนนสะทอนวถชวตความเปนอย และการประกอบอาชพทานา - เกยวพาราส (หนม-สาว) - ผอนคลายจากการทางานทแสนจะเมอยลา - เปนการออกกาลงกายเพอสขภาพ จากทาทางการรายราประกอบเพลง - รองดนสด ๆ ตามประสบการณ และจนตนาการของศลปน
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
26วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
บทบาทการหนนเสรมของบคคลและหนวยงานภายนอก
เปนอยของชมชนอยางแทจรง ซงอาจจะหมายถงโลกสองโลกไดแก โลกในอดมคต (Ideology) และ โลกแหงความเปนจรง (Constructivism) แตทงสองรปแบบกไดสะทอนภาพของการใหความรผนวกความบนเทงเขาไวดวยกน (Edutainment) นอกจากนยงเปนทมาของคณลกษณะของสอการแสดงพนบาน 2. แบบจาลองดานปจจยทมผลตอการสบทอดสอการแสดงพนบาน (สชาดา พงษกตตวบลย, 2552) จากแบบจาลองดงกลาวสามารถอธบายตามลกษณะของปจจยตาง ๆ ไดดงน 1. บทบาทของบคคลและหนวยงานภายนอกบคคลและหนวยงานภายนอก ไดแก นกวจย สถาบนการศกษา องคกรบรหารสวนทองถน หนวยงานดานการทองเทยว ฯลฯ ทมไดจากดเฉพาะหนวยงานทางดานวฒนธรรมเทานนแตยงหมายถงภาคทเกยวของอน ๆ เชน การหนนเสรมการสบทอดสอพนบาน การสงเสรมสถานภาพของสอพนบาน การประสานรอยราวทางวฒนธรรม 2. การปรบตวของกระบวนการสอสารเพอสบทอดสอการแสดงพนบาน S M C R ไดแก 2.1 การปรบตวของศลปน (Sender) หมายถง การปรบตวดานความร การปรบตวดานมมมองผสงสารมาเปนผรบสาร และการปรบโดยขยายรสนยมขามชนชน 2.2 การปรบเนอหา (Message) หมายถง การปรบโดยการสรางใหม แสดงแบบสาระบนเทง และปรบโดยใหความสาคญและนกดนตรมากขน 2.3 การปรบชองทาง พนท วาระโอกาส (Channel) ปรบพนทฝกหด ขยายพนทการแสดง ขยายตวไปตามเทคโนโลยการสอสาร และสอสมยใหม 2.4 การปรบตวของผชม (Receiver) ปรบดานทศนคต ความร และรสนยมมมมองทมตอสอพนบานทมองวาโบราณ เกาแกแตสามารถผสมผสานกบยคสมยไดอยางกลมกลน 3. การปรบตวดานบทบาทหนาท สามารถสรางแบบจาลองเพมเตมไดดงน
การสบทอดสอการแสดงพนบาน
การปรบตวของกระบวนการสอสารเพอสบทอดการแสดงพนบาน S M C R
การปรบตวดานบทบาทหนาท จากแนวคดการ
พลกเหลยมมมบททบาทหนาทสอพนบาน
การมสวนรวมในการสบทอดสอการแสดงพนบาน
จากแบบจำลองดงกลาวสามารถอธบายตามลกษณะของปจจย
ตางๆไดดงน
1. บทบาทของบคคลและหนวยงานภายนอกบคคล
และหนวยงานภายนอก ไดแก นกวจย สถาบนการศกษา
องคกรบรหารสวนทองถน หนวยงานดานการทองเทยว ฯลฯ
ทมไดจำกดเฉพาะหนวยงานทางดานวฒนธรรมเทานน
แตยงหมายถงภาคทเกยวของอนๆ เชน การหนนเสรมการ
สบทอดสอพนบาน การสงเสรมสถานภาพของสอพนบาน
การประสานรอยราวทางวฒนธรรม
2. การปรบตวของกระบวนการสอสารเพอสบทอดสอ
การแสดงพนบานSMCRไดแก
2.1 การปรบตวของศลปน (Sender) หมายถง
การปรบตวดานความร การปรบตวดานมมมองผสงสารมาเปน
ผรบสารและการปรบโดยขยายรสนยมขามชนชน
2.2 การปรบเนอหา(Message)หมายถงการปรบ
โดยการสรางใหมแสดงแบบสาระบนเทงและปรบโดยใหความ
สำคญและนกดนตรมากขน
2.3 การปรบชองทางพนทวาระโอกาส(Channel)
ปรบพนทฝกหด ขยายพนทการแสดง ขยายตวไปตาม
เทคโนโลยการสอสารและสอสมยใหม
2.4 การปรบตวของผชม (Receiver) ปรบดาน
ทศนคต ความร และรสนยมมมมองทมตอสอพนบานทมอง
วาโบราณ เกาแกแตสามารถผสมผสานกบยคสมยไดอยาง
กลมกลน
3. การปรบตวดานบทบาทหนาท สามารถสรางแบบ
จำลองเพมเตมไดดงน
บทบาทการหนนเสรมของบคคลและหนวยงานภายนอก
เปนอยของชมชนอยางแทจรง ซงอาจจะหมายถงโลกสองโลกไดแก โลกในอดมคต (Ideology) และ โลกแหงความเปนจรง (Constructivism) แตทงสองรปแบบกไดสะทอนภาพของการใหความรผนวกความบนเทงเขาไวดวยกน (Edutainment) นอกจากนยงเปนทมาของคณลกษณะของสอการแสดงพนบาน 2. แบบจาลองดานปจจยทมผลตอการสบทอดสอการแสดงพนบาน (สชาดา พงษกตตวบลย, 2552) จากแบบจาลองดงกลาวสามารถอธบายตามลกษณะของปจจยตาง ๆ ไดดงน 1. บทบาทของบคคลและหนวยงานภายนอกบคคลและหนวยงานภายนอก ไดแก นกวจย สถาบนการศกษา องคกรบรหารสวนทองถน หนวยงานดานการทองเทยว ฯลฯ ทมไดจากดเฉพาะหนวยงานทางดานวฒนธรรมเทานนแตยงหมายถงภาคทเกยวของอน ๆ เชน การหนนเสรมการสบทอดสอพนบาน การสงเสรมสถานภาพของสอพนบาน การประสานรอยราวทางวฒนธรรม 2. การปรบตวของกระบวนการสอสารเพอสบทอดสอการแสดงพนบาน S M C R ไดแก 2.1 การปรบตวของศลปน (Sender) หมายถง การปรบตวดานความร การปรบตวดานมมมองผสงสารมาเปนผรบสาร และการปรบโดยขยายรสนยมขามชนชน 2.2 การปรบเนอหา (Message) หมายถง การปรบโดยการสรางใหม แสดงแบบสาระบนเทง และปรบโดยใหความสาคญและนกดนตรมากขน 2.3 การปรบชองทาง พนท วาระโอกาส (Channel) ปรบพนทฝกหด ขยายพนทการแสดง ขยายตวไปตามเทคโนโลยการสอสาร และสอสมยใหม 2.4 การปรบตวของผชม (Receiver) ปรบดานทศนคต ความร และรสนยมมมมองทมตอสอพนบานทมองวาโบราณ เกาแกแตสามารถผสมผสานกบยคสมยไดอยางกลมกลน 3. การปรบตวดานบทบาทหนาท สามารถสรางแบบจาลองเพมเตมไดดงน
การสบทอดสอการแสดงพนบาน
การปรบตวของกระบวนการสอสารเพอสบทอดการแสดงพนบาน S M C R
การปรบตวดานบทบาทหนาท จากแนวคดการ
พลกเหลยมมมบททบาทหนาทสอพนบาน
การมสวนรวมในการสบทอดสอการแสดงพนบาน
บทบาทการหนน
เสรมของบคคลและ
หนวยงานภายนอก
จากภาพเปนการแสดงใหเหนถงบทบาทหนาทของ
สอพนบานในดานตางๆ ซงนอกเหนอจากบทบาทหนาทหลก
ตามการสอสารไดแกใหขาวสารใหการศกษาใหความบนเทง
อบรมคณธรรมจรยธรรม แลวยงพบหนาทดานอนๆ ทแฝงไว
ไดแกการแสดงเอกลกษณตวตนการวพากษวจารณประสาน
รอยราวในชมชน เสรมความสามคค พฒนาภมปญญา และ
ปลดปลอยแรงผลกดนทางเพศ ทมผลกระทบตอรากฐานท
มาจากปจเจกบคคลตลอดจนการรวมตวกนเปนชมชนทองถน
ทงนจงตงคำถามตอไปวาหนาทเหลานจะยงคงอยหรอไม
อยางไรในอนาคตถาหากปราศจากความเปนสอพนบาน ซง
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255427
จากภาพเปนการแสดงใหเหนถงบทบาทหนาทของสอพนบานในดานตาง ๆ ซงนอกเหนอจากบทบาทหนาทหลกตามการสอสารไดแก ใหขาวสาร ใหการศกษา ใหความบนเทง อบรมคณธรรมจรยธรรม แลวยงพบหนาทดานอน ๆ ทแฝงไว ไดแก การแสดงเอกลกษณตวตน การวพากษวจารณ ประสานรอยราวในชมชน เสรมความสามคค พฒนาภมปญญา และปลดปลอยแรงผลกดนทางเพศ ทมผลกระทบตอรากฐานทมาจากปจเจกบคคล ตลอดจนการรวมตวกนเปนชมชนทองถน ทงนจงตงคาถามตอไปวาหนาทเหลานจะยงคงอยหรอไมอยางไรในอนาคตถาหากปราศจากความเปนสอพนบาน ซงอาจเรยกไดวาเปนหนาทของการทากระบวนการขดเกลาทางสงคม (Socialization) ไดดอกวธหนง 4. การมสวนรวมในการสบทอดสอการแสดงพนบาน ประกอบดวย 4.1 การมสวนรวมมไดจากดเฉพาะแคการมสวนรวมทางการแสดง 4.2 การสรางสรรคชองทางหรอกจกรรมในการมสวนรวมแบบใหม - การมสวนรวมในคณะทางาน - การมสวนรวมในการดาเนนกจกรรม - การมสวนรวมในการประเมนผล 4.3 การมสวนรวมกนระหวางศลปน 4.4 การทสอการแสดงเขาไปมสวนรวมในงานของชมชน มขอเสนอแนะเกยวกบสอการแสดงพนบาน ดงน 1. การสบทอดสอพนบานประเภทการแสดงตองสบทอดผรบสารดวย 2. การสบทอดสอพนบานตองเปดโอกาสใหคนในชมชนเขามามสวนรวม 3. การสบทอดสอพนบานตองการ “มอทสาม” เขาไปชวยเหลอ 4. การสบทอดตองเนนความหลากหลายของสอพนบาน 5. การผลกดนเขาสสถาบนการศกษาเปนแนวทางหนงในการสรางความยงยน 3. แบบจาลองภาพรวมสอพนบานจากแนวคด (ไพโรจน แสงจนทร, 2552) จากแบบจาลองภาพรวมสอพนบานตามแนวคดของไพโรจน แสงจนทร (2552) สามารถอธบายไดวา พบประเดนสาคญทแสดงใหเหนถงการพฒนาโจทยเพอเปนประเดนแนวทางในการศกษาสอพนบาน 3 ประเดน คอ ปจจยสาคญทมาจากภายใน และภายนอก การปรบเปลยน และการเชอมโยงองคความร ซงหากมองภาพรวมสอพนบานนนมการปรบเปลยนไปตามกาลเวลา เรยกไดวาเปน “พลวตรการแปรเปลยน” แมวาบางประเภทอาจจะยงคงอยในรปแบบของการผสมผสานอยางลงตวแตกมความสลบซบซอนเกยวกบโครงสรางทางสงคมบางประการโดยเฉพาะอยางยงเทคโนโลยการสอสารทเปนตวกลางในการแพรกระจายขาวสารการรบกระแสวฒนธรรมตางชาตโดยรตว และไมรตว ดงนนเบองตนหาก
พลวตรแปรเปลยน วฒนธรรม vs กาลเวลา ภาพรวมสอพนบาน
ปจจยสาคญ
การเชอมโยงองคความร
การปรบเปลยน
สอดคลองกบยคสมยปจจบน อยไดอยางมศกดศร
(หลกสทธเจาของทางวฒนธรม)
ภายนอก -นกวชาการ -สถาบนวชาการ -หนวยงานภาคทเกยวของ
พลงจากภายใน -การรวมตวของชมชนทองถน -เรยนรรวมกน วจยแบบมสวนรวม -สรางสานกความเปนทองถนรวมกน - เพมชองทางการเรยนรทหลากหลาย
*เขาใจ *เขาถง *พฒนา
-มตวฒนธรรมพนบาน -ประวตศาสตรทองถน -นเวศนวฒนธรรม -ระบบการผลต/วฒนธรรมเปนสนคา -ความสมพนธระหวางภมภาคกบตางประเทศ
ภมภาค พนท ชมชน การผสมผสานความเปนทองถน ความสลบซบซอนของโครงสรางทางสงคม
-เทคโนโลยการสอสาร -วฒนธรรมสอกระแสหลก vs รอง - วฒนธรรมลกผสม (Hybridization)
อาจเรยกไดวาเปนหนาทของการทำกระบวนการขดเกลาทาง
สงคม(Socialization)ไดดอกวธหนง
4. การมสวนรวมในการสบทอดสอการแสดงพนบาน
ประกอบดวย
4.1 การมสวนรวมมไดจำกดเฉพาะแคการม
สวนรวมทางการแสดง
4.2 การสรางสรรคชองทางหรอกจกรรมในการม
สวนรวมแบบใหม
-การมสวนรวมในคณะทำงาน
-การมสวนรวมในการดำเนนกจกรรม
-การมสวนรวมในการประเมนผล
4.3 การมสวนรวมกนระหวางศลปน
4.4 การทสอการแสดงเขาไปมสวนรวมในงานของ
ชมชน
มขอเสนอแนะเกยวกบสอการแสดงพนบานดงน
1. การสบทอดสอพนบานประเภทการแสดงตองสบทอด
ผรบสารดวย
2 การสบทอดสอพนบานตองเปดโอกาสใหคนในชมชน
เขามามสวนรวม
3. การสบทอดสอพนบานตองการ “มอทสาม” เขาไป
ชวยเหลอ
4. การสบทอดตองเนนความหลากหลายของสอ
พนบาน
5. การผลกดนเขาสสถาบนการศกษาเปนแนวทางหนง
ในการสรางความยงยน
3. แบบจำลองภาพรวมสอพนบานจากแนวคด (ไพโรจน
แสงจนทร,2552)
จากแบบจำลองภาพรวมสอพนบานตามแนวคดของ
ไพโรจนแสงจนทร(2552)สามารถอธบายไดวาพบประเดน
สำคญทแสดงใหเหนถงการพฒนาโจทยเพอเปนประเดน
แนวทางในการศกษาสอพนบาน 3 ประเดน คอ ปจจยสำคญ
ทมาจากภายใน และภายนอก การปรบเปลยน และการ
เชอมโยงองคความร ซงหากมองภาพรวมสอพนบานนนมการ
ปรบเปลยนไปตามกาลเวลา เรยกไดวาเปน “พลวตรการ
แปรเปลยน” แมวาบางประเภทอาจจะยงคงอยในรปแบบของ
การผสมผสานอยางลงตวแตกมความสลบซบซอนเกยวกบ
โครงสรางทางสงคมบางประการโดยเฉพาะอยางยงเทคโนโลย
การสอสารทเปนตวกลางในการแพรกระจายขาวสารการรบ
กระแสวฒนธรรมตางชาตโดยรตว และไมรตว ดงนนเบองตน
หากพดถงการปรบเปลยนกตองสอดคลองกบสมยยคปจจบน
แตตองไมเสยอรรถรสความเปนของเดม คออยไดอยางมศกด
การเปนสมบตชนสำคญชนหนงของทองถน
นอกจากน ยงมมมมองทวาการทำใหสอพนบาน
เชอมโยงองคความรตางๆ แบบมองความสมพนธกบมตเชง
วฒนธรรม ประวตศาสตรทองถน ระบบนเวศนวฒนธรรม
การทำใหวฒนธรรมกลายเปนสนคา และความสมพนธท
เชอมโยงองคความรจากนานาชาตหรอตางประเทศในลกษณะ
แลกเปลยนเรยนร
สำหรบปจจยสำคญของสอพนบานประกอบดวยปจจย
ภายนอก และปจจยพลงภายใน ปจจยสำคญทงสองประเภท
ตองอาศยหลกการทวาดวย เขาใจ เขาถง และพฒนา คำวา
“เขาใจ” อยางนอยตองเขาใจความเปนสอพนบานของแตละ
ชมชนแตละทองถนวาเปนอยางไรและกจะเปนขนตอนของการ
เขาถงสอพนบานของแตละชนด แตละประเภท จากนนจง
ทำการพฒนาโดยอาจจะประยกตใช ปรบเปลยนตามความ
เหมาะสมของกาลเวลาทงนปจจยภายนอกหมายถงการไดรบ
ความรวมมอและความชวยเหลอจากบคคลหนวยงานภาคท
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
28วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
เกยวของในการสงเสรมสนบสนนใหสอยงคงอย ขณะเดยวกน
ภายในกเนนการสรางพลงทมาจากกระบวนการมสวนรวมจาก
ชมชนทองถน เรมจากการรวมตวกนของศลปนพนบานแบบ
ดงเดม ตลอดจนผสบทอดมาดำเนนการเรยนรรวมกนแบบม
สวนรวมกระตนจตสำนกความเปนทองถนรวมกน และสราง
ชองทางการเรยนรทหลากหลาย สรางแนวทางการปฏบตทด
รวมกนเพอคงไวซงสอพนบาน
เอกสารอางอง
กาญจนา แกวเทพ. (2543).สอเพอชมชน การประมวล
องคความร.กรงเทพฯ :ภาควชาการสอสารมวลชน
จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
กาญจนาแกวเทพ.(2544).ศาสตรแหงสอและวฒนธรรม
ศกษา.กรงเทพฯ:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
กาญจนาแกวเทพ.(2551).การจดการความรเบองตนเรอง
การสอสารชมชน. กรงเทพ ฯ: สำนกงานกองทน
สนบสนนการวจย.
ไพโรจน แสงจนทร. (2552).การสงเคราะหภาพรวมสอ
พนบาน.(เอกสารประกอบการสมมนา).โครงการสมมนา
ทางวชาการเรอง การสอสารแบบมสวนรวมเพอการ
อนรกษวฒนธรรมดานการแสดงทองถนจงหวดจนทบร,
จนทบร:มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ.
สชาดาพงษกตตวบลย.(2552).สงเคราะหการแสดงพนบาน:
บทเรยนจากชมชน. (เอกสารประกอบการสมมนา).
โครงการสมมนาทางวชาการเรอง การสอสารแบบม
สวนรวมเพอการอนรกษวฒนธรรมดานการแสดง
ทองถนจงหวดจนทบร,จนทบร :มหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ.
Singhal, A., & Rogers, E. M. (1999). Entertainment
education: A communication strategy for social
change.Mahwah,NJ:LawrenceErlbaumAssociates
รจนชวาต แซตน, จตร คงวธ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255429
การรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
Perception of the Organizational Climate and Personnel Development of
Rambhai Barni Rajabhat University
ถาวร ฉมเลยงคณะเทคโนโลยการเกษตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาและเปรยบเทยบการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณจำแนกตามอายเพศสถานภาพและระยะเวลาปฏบตงานกลมตวอยางทใชในการวจยคอพนกงานมหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณจำนวน320คนเครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามสถตทใชในการวเคราะหขอมลคอคารอยละคาเฉลย
สวนเบยงเบนมาตรฐานการทดสอบท(t-test)การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยวและทดสอบความแตกตางรายคดวยวธของ
เชฟเฟ(Scheffe’)
ผลการวจยพบวาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศองคการโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง
(X=3.29,S.D.=0.54)เมอพจารณาเปนรายดานพบวามการรบรบรรยากาศองคการดานโครงสรางการปฏบตงานอยในระดบมาก
สวนดานการตดสนใจในการปฏบตงานความเปนอสระและยดหยนในการปฏบตงานการยอมรบผลงานและรางวลการสนบสนน
การฝกอบรมและพฒนาบคลากร ความอบอนและการสนบสนนการปฏบตงาน ความมนคงในการปฏบตงาน และการตดตอและ
การเผยแพรขาวสาร อยในระดบปานกลาง การทดสอบสมมตฐานพบวา พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทมเพศ อาย
ระดบการศกษาสถานภาพและระยะเวลาในการปฏบตงานตางกนมการรบรบรรยากาศองคการโดยรวมและรายดานไมแตกตางกน
คำสำคญ :การรบรบรรยากาศองคการการพฒนาพนกงาน
Abstract
Theobjectivesofthisresearchweretostudyandtocomparetheperceptionoforganizationalclimateandper-
sonneldevelopmentofRambhaiBarniRajabhatUniversityclassifiedbyage,education,status,anddurationofworking.
Thesampleconsistedof320RambhaiBarniRajabhatUniversityofficials.Theinstrumentusedwasaquestionnaire.The
statisticsusedfordataanalysiswerepercentage,mean,standarddeviation,t-test,andone-wayANOVA.TheScheffe’
methodwasemployedforpaircomparison.
Theresultsofthisresearchrevealedthattheperceptionoforganizationalclimateandpersonneldevelopmentof
RambhaiBarniRajabhatUniversityofficialswasatamediumlevel.Whenconsideredineachdimensionsitwasfound
thattaskstructurewasatthehighlevelwhiledecisionmaking,freeofself–responsibilityandflexibility,jobstability,
acceptanceofachievementandgivingareward,promotionoftrainingandpersonneldevelopment,warmthandworking
support,andcommunicationandinformationwasatamediumlevel.Thehypothesistestingdemonstratedthattheofficials
withdifferentage,education,status,anddurationofworkinghadnodifferentleveloftheperceptionoforganizational
climateandpersonneldevelopmentofRambhaiBarniRajabhatUniversityfortheoverallandeachdimentions.
Keywords :Perception,Organizationalclimate,Personeldevelopment
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
30วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
บทนำ
ในชวง 10 ป ทผานมาสถาบนอดมศกษาตองเผชญ
กบปญหาและแรงกดดนจากสถานการณการเปลยนแปลง
ตางๆ ทเกดขนทงทเปนปจจยภายในและภายนอกประเทศ
มากมาย ไมวาจะเปนการขยายตวอยางรวดเรวของสถาบน
การศกษา การเปลยนแปลงของจำนวนผเรยน อนเนอง
มาจากการเปลยนแปลงโครงสรางจำนวนประชากร ภาวะการ
แขงขนจากนโยบายการเปดเสรทางการศกษา ขดจำกด
ในเรองทรพยากร ผลกระทบของเทคโนโลยใหมๆ รวมทง
ผลจากการปฏรปการศกษา จงทำใหมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ มความจำเปนทจะตองสรางความมนใจแกสงคม
วาสามารถพฒนาองคความรและผลตบณฑต ตอบสนองตอ
ยทธศาสตรการพฒนาประเทศใหมากขนไมวาจะเปนการสราง
ขดความสามารถในการแขงขนระดบสากล การพฒนาภาค
การผลตจรงทงอตสาหกรรมและการบรการ การพฒนาอาชพ
คณภาพชวต ความเปนอยระดบทองถนและชมชน ดงนน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจงตองมการปรบเปลยนตวเอง
ใหมประสทธภาพมากยงขนกวาเดม รวมทงคำนงถงการ
เปลยนแปลงของสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอก
องคการ (Internal and External Organization Change)
การบรหารงานในองคการ จงตองเนนทความร (Knowledge)
ความชำนาญ (Skill) และความสามารถ (Ability) ในการ
ปฏบตงานของบคลากรหรอพนกงานมหาวทยาลยเปนสำคญ
การปรบตวใหทนกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปโดยมการ
นำเอาเทคโนโลยหรอวทยาการใหมๆ เขามาปรบใชเพอเพม
ประสทธภาพการทำงานจงมความจำเปนตองพฒนาทรพยากร
มนษยใหมความพรอมทจะรบความเจรญกาวหนาของเทคโนโลย
และความรใหมๆ ซงสงเหลานจะชวยใหองคการอยรอดและ
สามารถแขงขนกบองคการอนได(นสดารกเวชยานนท,2539;
SwieringandWierdsma,1992) ในปจจบนทกองคการจะให
ความสำคญในดานทรพยากรมนษยมากขนการพฒนาองคการ
ใหมความเจรญกาวหนาและสามารถดำเนนกจการตอไปได
ตองมการปรบเปลยนกลยทธตางๆภายในองคการโดยเฉพาะ
บรรยากาศองคการ (Organization Environment) ทเออตอ
การทำงาน มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทไมมการบรรจ
อาจารยเปนขาราชการแตมการจางเปนพนกงานมหาวทยาลย
ทงสายวชาการ (อาจารย) และสายสนบสนน ซงนบวนจะม
จำนวนมากขน การพฒนาพนกงานมหาวทยาลยจงมความ
สำคญตอเปาหมายโดยรวมขององคการเปนอยางมาก จงเปน
เรองทผบรหารควรใหความสนใจเพราะในการทำงานนน
คนเปนทรพยากรทมความสำคญทสดของหนวยงานทจะตอง
ไดรบการบรหารและใชอยางมคณคาเพอใหเกดประโยชนสงสด
ถาหากบคลากรในหนวยงานมคณภาพชวตการทำงานทด
ยอมเออใหเกดการปฏบตงานของบคลากรในหนวยงานทำงาน
ไดบรรลตามเปาหมายและกอใหเกดประสทธผลแกองคการ
ตอไป เนองจากบรรยากาศองคการเปนความรสกนกคด
เกยวกบการรบรและความเขาใจของสมาชกในองคการเกยวกบ
สภาพแวดลอมและความเปนไปในองคการจะมผลพฤตกรรม
ของคนในการทำงาน ดงนน ผวจยจงมความสนใจทจะศกษา
เรองการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ เพอเปนแนวทางในการ
พจารณาปรบปรงและพฒนาใหบรรยากาศในองคการเอออำนวย
ตอการทำงานและเปนแนวทางในการพฒนานกงานมหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณตอไป
วตถประสงคของการวจย
การวจยครงนมวตถประสงคดงตอไปน
1. เพอศกษาการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนา
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
2. เพอเปรยบเทยบการรบรบรรยากาศองคการกบการ
พฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตาม
เพศอายการศกษาสถานภาพและระยะเวลาปฏบตงาน
วธดำเนนการวจย
1. ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากรทใชในการศกษาครงนเปนพนกงานมหาวทยาลย
และอาจารยของมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ ทปฏบตงาน
อยตามหนวยงานตางๆ ของมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
จำนวนทงสน486คนโดยไมรวมผทลาศกษาตอดงนนผวจย
จงใชจำนวนพนกงานและอาจารยทงหมดเปนกลมตวอยาง
ในการศกษาวจยครงนซงเกบรวบรวมแบบสอบถามกลบคนมา
และคดเฉพาะฉบบสมบรณไดจำนวน 320 ชด คดเปนรอยละ
65.84
2. เครองมอทใชในการวจย
เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลสำหรบการวจย
ครงนเปนแบบสอบถาม (Questionaire) ทสรางและพฒนาขน
โดยสมหมายศรทรพย(2546)ซงผวจยไดมการปรบปรงดาน
คำถามเพยงเลกนอยใหเหมาะสมกบมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณโดยแบงเนอหาออกเปน2ตอนคอ
ตอนท1เปนคำถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบ
แบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพ
ระยะเวลาปฏบตงานและหนวยงานทสงกดตามลำดบจำนวน
6ขอ
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255431
ตอนท2เปนคำถามเกยวกบการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจำนวน
60ขอซงเปนมาตรวดแบบLikert’sScale(พวงรตนทวรตน,
2543)โดยแบงออกเปน8ดานไดแกโครงสรางการปฏบตงาน
การตดสนใจในการปฏบตงานจำนวนความเปนอสระและยดหยน
ในการปฏบตงาน การยอมรบผลงานและรางวล การสนบสนน
การฝกอบรมและการพฒนาบคลากร ความอบอนและการ
สนบสนนการปฏบตงานความมนคงในการปฏบตงานการตดตอ
และการเผยแพรขาวสาร
3. การวเคราะหขอมล
ในการวเคราะหขอมลครงนใชสถตในการวเคราะห
ดงนคอ
1) ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามวเคราะห
โดยใชคาสถตการแจกแจงความถ (Frequency) และหาคา
รอยละ(Percentage)
2) ขอมลเกยวกบการรบรบรรยากาศองคการกบการ
พฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณวเคราะหโดย
ใชคาเฉลย(ArithmeticMean)และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน
(StandardDeviation)
3) การเปรยบเทยบการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
จำแนกตามเพศโดยใชt-test
4) การเปรยบเทยบการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
ตามลกษณะสวนบคคลทแตกตางกน 4 ลกษณะ ไดแก อาย
ระดบการศกษา สถานภาพ และระยะเวลาปฏบตงาน โดยใช
การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (OneWay ANOVA)
และทดสอบการรบรบรรยากาศองคการทแตกตางกนเปนรายค
ดวยวธการของเชฟเฟ(ScheffeTest)
ผลการวจย
ผลการวจยการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนา
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ สามารถสรป
สาระสำคญดงน
1. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม
กลมตวอยางในการวจยครงนเปนพนกงานมหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณสวนใหญเปนเพศหญง จำนวนทงสน 204
คน คดเปนรอยละ 63.75 สวนใหญมอายระหวาง 20-30 ป
คดเปนรอยละ39.38(จำนวน126คน)ระดบการศกษาสวนใหญ
มวฒการศกษาระดบปรญญาโทคดเปนรอยละ56.56(จำนวน
181 คน) กลมตวอยางสวนใหญมสถานภาพเปนพนกงานสาย
สนบสนน คดเปนรอยละ 37.81 (จำนวน 121 คน) สวนใหญ
มระยะเวลาปฏบตงานในมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
เปนระยะเวลา1-5ปคดเปนรอยละ34.38(จำนวน110คน)
กลมตวอยางทใชในการวจยครงน สงกดคณะวทยาศาสตร
และเทคโนโลยมจำนวนมากทสดคดเปนรอยละ15.63(จำนวน
50คน)
2. การรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
ในสวนของการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนา
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ โดยภาพรวม
อยในระดบปานกลาง(X=3.29)และเมอพจารณาเปนรายดาน
ทง8ดานโดยการวเคราะหจากคาเฉลยในแตละดานพบวา
1. ดานโครงสรางการปฏบตงานพนกงานมหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนา
พนกงานมหาวทยาลยในดานโครงสรางการปฏบตงานอยใน
ระดบมาก(X=3.53)
2. ดานการตดสนใจในการปฏบตงาน พนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานการตดสนใจในการ
ปฏบตงานอยในระดบปานกลาง(X=3.29)
3. ดานความเปนอสระและยดหยนในการปฏบตงาน
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศ
องคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานความ
เปนอสระและยดหยนในการปฏบตงาน อยในระดบปานกลาง
(X=3.38)
4. ดานการยอมรบผลงานและรางวล พนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานการยอมรบผลงาน
และรางวลอยในระดบปานกลาง(X=3.11)
5. ดานการสนบสนนการฝกอบรมและพฒนาบคลากร
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศ
องคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยดานการสนบสนน
การฝกอบรมและพฒนาบคลากรอยในระดบปานกลาง (X =
3.19)
6. ดานความอบอนและการสนบสนนการปฏบตงาน
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศ
องคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานความอบอน
และการสนบสนนการปฏบตงานอยในระดบปานกลาง (X =
3.15)
7. ดานความมนคงในการปฏบตงาน พนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณณมการรบรบรรยากาศ
องคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานความมนคง
ในการปฏบตงานอยในระดบปานกลาง(X=3.34)
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
32วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
8. ดานการตดตอและการเผยแพรขาวสาร พนกงาน
มหาวยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานการตดตอและการ
เผยแพรขาวสารอยในระดบปานกลาง(X=3.32).
3. การเปรยบเทยบการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนา
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณจำแนกตามเพศอาย
ระดบการศกษาสถานภาพและระยะเวลาปฏบตงาน
ผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางระหวาง
ลกษณะสวนบคคล 5 ลกษณะ ไดแก เพศ อาย ระดบ
การศกษา สถานภาพ และระยะเวลาปฏบตงานกบการรบร
บรรยากาศองคการทง8ดานไดแกดานโครงสรางการปฏบตงาน
ดานการตดสนใจในการปฏบตงาน ดานความเปนอสระและ
ยดหยนในการปฏบตงาน ดานการยอมรบผลงานและรางวล
ดานการสนบสนนการฝกอบรมและพฒนาบคลากร ดานความ
อบอนและการสนบสนนการปฏบตงาน ดานความมนคงในการ
ปฏบตงานและดานการตดตอและการเผยแพรขาวสารพบวา
1. พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทมเพศ
ตางกนมการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณไมแตกตางกน(P>.05)
2. พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทมอาย
ตางกนมการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณไมแตกตางกน(P>.05)
3. พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทมระดบ
การศกษาตางกนมการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนา
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณไมแตกตางกน
(P>.05)
4. พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทม
สถานภาพตางกนมการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนา
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณไมแตกตางกน
(P>.05)
5. พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทมระยะ
เวลาปฏบตงานตางกนมการรบรบรรยากาศองคการกบการ
พฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณไมแตกตางกน
(P>.05)
อภปรายผลการวจย
จากผลการวจย การรบรบรรยากาศองคการกบการ
พฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ มประเดน
สำคญทควรนำมาอภปรายดงตอไปน
1. พนกงานมหาวทยาลยมการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน
จะเหนวา พนกงานมหาวทยาลยมการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณดาน
โครงสรางการปฏบตงานอยในระดบมาก สวนในอก 7 ดาน
อยในระดบปานกลาง โดยเรยงคาเฉลยจากมากไปหานอยได
ดงน ดานความเปนอสระและยดหยนในการปฏบตงาน ดาน
ความมนคงในการปฏบตงาน ดานการตดตอและการเผยแพร
ขาวสารดานการตดสนใจในการปฏบตงานดานการสนบสนน
การฝกอบรมและพฒนาบคลาการ ดานความอบอนและการ
สนบสนนการปฏบตงานและดานการยอมรบผลงานและรางวล
ซงอภปรายในแตละดานดงน
1) ดานโครงสรางการปฏบตงานผลการวจยพบวา
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศ
องคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานโครงสราง
การปฏบตงานโดยภาพรวมอยในระดบมาก ทงนเนองจาก
มหาวทยาลยไดกำหนดวสยทศน นโยบาย และเปาหมาย
การทำงานไวชดเจน(มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ,2552)
และไดมการกำหนดบทบาทหนาท และความรบผดชอบของ
งานในแตละตำแหนง (Job Description) ไวอยางชดเจน
สายการบงคบบญชาไมซบซอนมกฎระเบยบและขอบงคบเพอ
เปนแนวทางใหพนกงานมหาวทยาลยหรอบคลากรถอปฏบต
อยางเหมาะสมทำใหปฏบตงานไดคลองตวและผบงคบบญชา
จะเปนผกำหนดแนวทางในการปฏบตงาน ไดมการแจงให
พนกงานมหาวทยาลยทราบทงการประชาสมพนธและการ
ประชมชแจงสรางความเขาใจบอยๆ นอกจากนพนกงาน
มหาวทยาลยทกคนตางมความรบผดชอบในบทบาทหนาท
ของตนตามเกณฑการประเมนคณภาพการศกษาซงสอดคลอง
กบแนวความคดของ Burahnatanung (1993) ทกลาวถง
บรรยากาศองคการวาควรกำหนดขอบเขตความรบผดชอบ
ในตำแหนงของผปฏบตงานแตละรายบคคลใหชดเจน และ
สมยศ นาวการ (2544) ยงไดกลาวไววาบรรยากาศในการ
ทำงานทดและเหมาะสมนนจะตองแบงแยกงานตามความถนด
มการจดระบบการทำงานทเหมาะสม การกำหนดสายงาน
บงคบบญชาทชดเจน การกำหนดอำนาจหนาทอยางครบถวน
ซงความชดเจนของขนตอนการทำงาน ถอเปนสงสำคญอก
อยางหนงเพราะการทบคลากรรวาตนตองทำงานสงนนอยางไร
มขนตอนทชดเจน ความผดพลาดทเกดขนจะนอยลงและ
ไมเกดความเคลอบแคลงสงสย รขนตอนลำดบกอนหลง
การดำเนนงานมความรวดเรวผลงานทไดรบกมทงประสทธภาพ
และประสทธผล ทำใหเกดความรสกทดตองานและองคการ
และนำไปสบรรยากาศขององคการในทสด
2) ความเปนอสระและยดหยนในการปฏบตงาน
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศ
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255433
องคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานความเปน
อสระและยดหยนในการปฏบตงานอยในระดบปานกลางทงน
อาจเนองจากสภาพการปฏบตงานของพนกงานมหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณ ตองปฏบตงานภายใตกฎ ระเบยบ และ
ขอบงคบของทางราชการ โดยมสายบงคบบญชาตามขนตอน
(Hierachy)บางครงพนกงานมหาวทยาลยโดยเฉพาะพนกงาน
สายสนบสนนอาจเกดความรสกอดอดอยบางทตองปฏบต
ตามกฎระเบยบดงกลาวแตอยางไรกตามโอกาสของพนกงาน
มหาวทยาลยสายสนบสนนสวนใหญจะมความเปนอสระในการ
ตดสนใจคอนขางจำกดอยภายในกรอบทเปนบทบาทหนาท
ของตน สวนพนกงานมหาวทยาลยทเปนอาจารยนนคอนขาง
จะมอสระในการแสดงความคดเหน การอภปรายเรองตางๆ
ในการทำงานไดและมความยดหยนในการทำงานตามบทบาท
หนาทในการทำงานทงดานการสอนการวจยการบรการวชาการ
แกสงคมและการทำนบำรงศลปะและวฒนธรรม อยางไรกตาม
ผบรหารระดบคณบด ผอำนวยการสำนกและผอำนวยการ
สถาบนในมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณใหการสนบสนนและ
เปดโอกาสในแสดงความคดเหน และใหมการนำเสนอแนวคด
หรอวธการใหมๆมาปรบใชในการปฏบตงานอยเสมอเกยวกบ
เรองนมนกวชาการหลายทานทพบวา คนทมอสระตดสนใจใน
วธการทำงานดวยตนเองมาก จะมความผกพนตอองคการ
มากกวาคนทมอสระในวธการทำงานดวยตนเองนอยหรอ
ความเปนอสระในงานมความสมพนธกบความผกพนตอ
องคการ เพราะความเปนอสระและยดหยนในการปฏบตงาน
ถอเปนรางวลอยางหนงทองคการใหกบพนกงาน (โสภา
ทรพยมากอดม, 2533; นนทนา ประกอบกจ, 2538) และใน
องคการอตสาหกรรมทใหความสำคญดานบคลากร ดานความ
ยดหยนในการปฏบตงานจะทำใหไดผลผลตมากกวาองคการท
ไมใหความสำคญทางดานน(Pattersonetal.,2004)
3) ดานความมนคงในการปฏบตงาน ผลการวจย
พบวา พนกงานมหาวทยราชภฏรำไพพรรณณมการรบร
บรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดาน
ความมนคงในการปฏบตงานอยในระดบปานกลาง ทงนอาจจะ
เนองจากมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณเปนมหาวทยาลยท
อยในระบบราชการทำใหพนกงานมหาวทยาลยมความรสกวา
มความมนคงสภาพแวดลอมภายในองคการดรวมทงคณภาพ
ชวตในการทำงานจดอยในระดบด และเนองจากมการเปลยน
ผบรหารระดบสงใหมเกอบทกตำแหนง รวมทงมการกำหนด
นโยบายวสยทศนทมความเปนไปไดมากทจะพฒนามหาวทยาลย
ใหกาวหนา จงทำใหมความมนใจในอนาคตของมหาวทยาลย
นอกจากนหากเทยบกบมหาวทยาลยอนหรอองคการอนอก
หลายแหง และอตราการลาออกของขาราชการและพนกงาน
มหาวทยาลยคอนขางนอยหรอแมแตการประเมนใหออกกมนอย
แสดงใหเหนวาพนกงานมหาวทยาลยมความรสกมนคงในการ
ปฏบตงานซงสอดคลองกบSteersandPorter(1983)ทศกษา
เรองนพบวา หากหนวยงานไมสามารถสรางความรสกมนคง
ในการทำงาน กจะเปนสาเหตหนงททำใหผปฏบตงานลาออก
โอนยายไปจากองคการหรอไมอยากมาทำงานโดยการขาดงาน
ลางานบอยๆดงนนในดานความมนคงในการทำงานจะเหนวา
บคลากรซงทำงานในหนวยงานทมความนาเชอถอและมความ
มนคงในการทำงาน กจะสงผลตอบรรยากาศองคการใหดมาก
ขนดวย
4) ดานการตดตอและการเผยแพรขาวสาร
ผลการวจยพบวาพนกงานมหาวยาลยราชภฏรำไพพรรณมการ
รบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยใน
ดานการตดตอและการเผยแพรขาวสารอยในระดบปานกลาง
ทเปนเชนนอาจเนองจาก มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
มการแบงสวนราชการออกเปนคณะ สำนก สถาบน ซง
พนกงานมหาวทยาลยแตละคนจะปฏบตงานตามหนาททตน
รบผดชอบและประจำอยในหนวยงานของตนจงอาจทำใหการ
ตดตอสอสารระหวางกนลาชาไปบาง แตปจจบนมการตดตอ
สอสารกนมากขนโดยใชสอทางอเลกทรอนกส ทำใหสะดวก
ในการจดเกบเอกสารและการสบคนไดสะดวกขน นอกจากน
พนกงานมหาวทยาลยสายสนบสนนมการจดกจกรรมหลายอยาง
รวมกน ไมวาจะเปนดานกฬา การจดงานประเพณวนขน
ปใหม และการประชมพบปะกนบอยๆ จงทำใหมความรจก
สนทสนมกน จงมการแลกเปลยนขอมลขาวสารของพนกงาน
มหาวทยาลยในหนวยงานเดยวกนและระหวางหนวยงานมการ
แลกเปลยนเรยนรระหวางกน นอกจากนมหาวทยาลยยงมการ
ประชาสมพนธทงในรปประชาสมพนธสาร วทยกระจายเสยง
ซงสงเหลานสอดคลองกบท มณวรรณ ฉตรอทย (2530)
ไดกลาวไววาการตดตอสอสารภายในองคการมความสำคญตอ
การปฏบตงาน และการสรางสมพนธภาพทดตอเพอนรวมงาน
เพราะการสอสารจะมผลตอพฤตกรรมการแสดงออกของพนกงาน
ทำใหบรรยากาศในการทำงานดขนซงผลการวจยครงนอาจจะ
แตกตางจากผลการวจยของสมหมายศรทรพย(2546)ทพบวา
บคลากรของสำนกเทคโนโลยการศกษามหาวทยาลยรามคำแหง
มการรบรบรรยากาศองคการ ดานการตดตอและการเผยแพร
ขาวสารอยในระดบนอย
5) ดานการตดสนใจในการปฏบตงาน พนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานการตดสนใจใน
การปฏบตงานโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ทงนอาจ
เนองจากวามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณเปนองคการทเปน
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
34วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ระบบราชการ อกทงแนวทางในการปฏบตงานของพนกงาน
มหาวทยาลยหรอบคลากรจะยดหลกและปฏบตตามกฎระเบยบ
ของทางราชการ ซงอยภายใตกรอบการทำงานตามทไดรบ
มอบหมาย โดยกำหนดไวในโครงสรางการบรหารองคการ
อยแลว ดวยเหตนอาจสงผลใหพนกงานมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณโดยเฉพาะสายสนบสนนมโอกาสคอนขางจำกดใน
เรองการตดสนใจ จะอยภายในขอบเขตหนาทความรบผดชอบ
ของตนเทานน อยางไรกตามหากผบรหารไดเปดโอกาสให
พนกงานมหาวทยาลยมสวนรวมในการตดสนใจทงระดบนโยบาย
และระดบปฏบตการโดยมการกระจายอำนาจการตดสนใจใหแก
พนกงานมหาวทยาลยและไมใชอำนาจหนาทตามรปแบบทเปน
ทางการ(FormalAuthority)มากเกนไปกจะสงผลตอบรรยากาศ
การทำงานของผใตบงคบบญชาไดเปนอยางดอกทงเทากบเปด
โอกาสใหพนกงานมหาวทยาลยไดใชความคดรเรมสรางสรรค
อกดวยนอกจากนบญใจลมศลา(2542อางถงLikert,1976)
กลาววา การทผบรหารใหความเชอถอและไววางใจผรวมงาน
เปดโอกาสใหผรวมงานมสวนรวมในการตดสนใจ มผลทำให
เกดแรงจงใจในการปฏบตงาน และ Burahnatanung (1993)
ยงกลาวอกวาบคลากรควรมอสระในการดำเนนการและตดสนใจ
ในการปฏบตงานภายในขอบเขตหนาทความรบผดชอบของตน
เชนเดยวกบDenison(1990)ทพบวาบคลากรทไดรบมอบหมาย
ใหรบผดชอบในการตดสนใจจะสงผลใหองคการประสบความ
สำเรจ
6) ดานการสนบสนนการฝกอบรมและพฒนา
บคลากรพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ มการ
รบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลย
ดานการสนบสนน การฝกอบรมและพฒนาบคลากรอยใน
ระดบปานกลาง ทงนอาจเนองจากมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณใหความสำคญกบการพฒนาบคลากรเปดโอกาส
ใหพนกงานมหาวทยาลยไดมการพฒนาตนเองโดยมการ
จดสรรงบประมาณสนบสนนการพฒนาบคลากร มการจด
กจกรรมทหลากหลายเพอพฒนาทกษะความร ความสามารถ
และทศนคตของบคลากร เพอรองรบการเปลยนแปลงในการ
เปนมหาวทยาลยใหมนอกจากนมหาวทยาลยยงใหการสนบสนน
ในการวจยและสงเสรมความกาวหนาในตำแหนงหนาทการงาน
โดยมแผนพฒนาบคลากรทชดเจนทงสายวชาการและสาย
สนบสนน จงทำใหพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
สวนใหญเหนวาไดรบการตอบสนองในเรองการพฒนาบคลากร
ซงจะสอดคลองกบHellriegelandSlocum (2006)ทอธบาย
วาองคการจะประสบความสำเรจถาใหความสำคญในดาน
บคลากร
7) ดานความอบอนและการสนบสนนการปฏบตงาน
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศ
องคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานความอบอน
และการสนบสนนการปฏบตงานอยในระดบปานกลาง ทงน
อาจเปนเพราะวามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณเปน
มหาวทยาลยขนาดเลกมบคลากรไมมากทำใหมความใกลชด
สนทสนม และโครงสรางองคการมหนวยงานภายในไมมาก
จงมบรรยากาศของความเปนกนเองของผบงคบบญชาและ
เพอนรวมงาน ซงสวนใหญผบงคบบญชาใหความสนบสนน
ชวยเหลอ ใหคำแนะนำ มความเปนพนองสง หรอชวยแกไข
ปญหาซงนภาแกวศรงาม(2532)กลาวไววาสงทจะสรางใหเกด
บรรยากาศทดเหมาะแกการทำงานไดแกการมการบงคบบญชา
ทด การทสมาชกในองคการมขวญและกำลงใจในการทำงานด
รวมทงการทองคการมสภาพแวดลอมทางกายภาพทางสงคม
และทางจตใจทดเชนเดยวกบวฒนนทวมลศลป(2533,อางถง
HalpinandCroft,1966)กลาววาการทผบงคบบญชามความ
เปนกนเอง มความใกลชดและจรงใจจะกอใหงานสำเรจลลวง
อยางมประสทธภาพบรรยากาศแบบนใหโอกาสและเสรมสราง
ขวญกำลงใจใหแกผรวมงาน
8) ดานการยอมรบผลงานและรางวล พนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบรบรรยากาศองคการ
กบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยในดานการยอมรบผลงาน
และรางวลอยในระดบปานกลางทงนอาจเนองจากมหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณมการพจารณาความดความชอบและการให
รางวลนนตองปฏบตตามกฏ ระเบยบและขอบงคบของทาง
ราชการ มหาวทยาลยจงมการดำเนนงานในรปคณะกรรมการ
และมการประกาศแจงใหบคลากรทกคนทราบเกยวกบหลกเกณฑ
รวมทงผลการพจารณาและสามารถคดคานหรอขอดผลการ
ประเมนไดถาไมไดรบความเปนธรรม โดยทวไปแลวความ
ยตธรรมในการพจารณาความดความชอบเปนปจจยทมผลตอ
บรรยากาศองคการบคลากรทมความรสกวาตนเองไดรบความ
ยตธรรมยอมมความผกพนตอองคการมากกวาบคลากรทรสก
วาตนไมไดความยตธรรม เพราะเมอบคลากรไดการพจารณา
ความดความชอบอยางเปนธรรมจะทำใหรสกวาตนมคณคา
(สมหมายศรทรพย,2546)และผบรหารมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณไดมการประกาศเกยรตคณและยกยองชมเชยแก
พนกงานมหาวทยาลยทมผลงานดเปนประจำทกป
2. การเปรยบเทยบการรบรบรรยากาศองคการกบการ
พฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จำแนกตาม
เพศอายระดบการศกษาสถานภาพและระยะเวลาปฏบตงาน
การศกษาการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จากกลมตวอยางทมความ
แตกตางระหวางลกษณะสวนบคคล4ลกษณะไดแกเพศอาย
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255435
ระดบการศกษาสถานภาพและระยะเวลาปฏบตงานมการรบร
บรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณไมแตกตางกนอภปรายผลไดดงน
1) เพศจากการทดสอบสมมตฐานพบวาพนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทมเพศแตกตางกนมการรบร
บรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณในภาพรวมไมแตกตางกนซงสอดคลองกบสมมตฐาน
ทตงไวอภปรายไดวาเนองจากมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
ใหความสำคญของเพศพอๆ กน ทงเพศหญงหรอเพศชายม
สทธเทากนมโอกาสกาวหนาพอๆกนไมวาจะดำรงตำแหนงหรอ
หนาทใดจะขนอยกบตนเองเปนสำคญแมการรบรบรรยากาศ
องคการระหวางพนกงานมหาวทยาลยทมเพศตางกนจะ
ไมแตกตางกน แตหากพจารณาคาเฉลยแลวจะพบวาพนกงาน
มหาวทยาลยทเปนเพศชายจะมการรบรบรรยากาศองคการ
สงกวาเพศหญง ทงนอาจเปนเพราะเพศชายมกมการตดสนใจ
ทรวดเรวกวา ไมคดมาก มความละเอยดรอบคอบนอยกวา
เพศหญง และใหความสนใจในสงคมรอบตวนอยกวา ซงผล
การวจยครงนจะแตกตางจากผลการวจยของบญญตารกษเจรญ
(2545)ทพบวาพนกงานเพศหญงมการรบรบรรยากาศองคการ
ไดดกวาเพศชาย
2) อายจากการทดสอบสมมตฐานพบวาพนกงาน
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทมอายตางกน ไดแก ตำกวา
20ป20-30ป31-40ป41-50ปและอาย51ปขนไปมการ
รบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลย
ไมแตกตางกนซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไวอภปรายไดวา
แมการรบรบรรยากาศองคการระหวางพนกงานมหาวทยาลยท
มอายตางกนจะไมแตกตางกนแตหากพจารณาคาเฉลยแลวจะ
พบวาพนกงานทมอายระหวาง31-40ปจะมการรบรบรรยากาศ
องคการคอนขางมากซงเปนพนกงานมหาวทยาลยทอยในวยท
มความพรอมในการทำงาน มความกระตอรอรนในการทำงาน
ซงสวนใหญจะมหนาทและความรบผดชอบเทากน มลกษณะ
งานทคลายกนหรอใกลเคยงกนทำใหมความคดเหนตอการรบร
บรรยากาศองคการไมแตกตางกน นอกจากนกลมพนกงาน
มหาวทยาลยทมอายระหวาง20-30ปและอายระหวาง31-40
ป จะมจำนวนมากทสดในมหาวทยาลย ซงเปนวยหนมสาว
ชอบแสวงหาความรทดลองสงใหมๆซงพนกงานมหาวทยาลย
กลมนเปนกลมทเพงจะสำเรจการศกษาเขามาปฏบตงานเปน
สวนใหญ ทมความตองการความกาวหนาในหนาทการงาน
และความมนคงในอาชพ จงมความตองการในการพฒนา
ตนเองมากในเกอบทกดานความคดเหนตอการรบรบรรยากาศ
องคการจงใกลเคยงกน และวระวฒน ปนนตามย (2538)
กลาววา คนรนใหมทมลกษณะมงทจะไดเรยนร ไดพฒนา
ความรความสามารถของตนอยเสมอสอดคลองกบผลงานวจย
ของกาญจนาเกยรตธนาพนธ (2542)สพตราจนทรเทยน
(2543)สมหมายศรทรพย(2546)และณชารยภสร(2547)
ทพบวาบคลากรทมอายสถานภาพสมรสระดบตำแหนงตางกน
ไมมความแตกตางกนในเรองการรบรบรรยากาศองคการ
เชนเดยวกน
3) ระดบการศกษา จากการทดสอบสมมตฐาน
พบวา พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณทมระดบ
การศกษาแตกตางกน 4 ระดบ ไดแก ตำกวาปรญญาตร
ปรญญาตรปรญญาโทและปรญญาเอกมการรบรบรรยากาศ
องคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลยไมแตกตางกน
ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงใว สามารถอภปรายไดวา
พนกงานมหาวทยาลยทมระดบการศกษาตางกนอาจจะ
พงพอใจในลกษณะงาน สภาพแวดลอมของการทำงานและ
บรรยากาศองคการเหมอนกนเนองจากการรบสมครเขาทำงาน
จะเปนตำแหนงเฉพาะของแตละบคคลทมบทบาทหนาทชดเจน
จงทำใหระดบการศกษาไมสงผลใหการรบรบรรยากาศองคการ
แตกตางกนหรออาจจะเปนเพราะระดบการศกษาเปนลกษณะ
เฉพาะของแตละคนและกลมตวอยางสวนใหญสำเรจการศกษา
ระดบปรญญาตร(สายสนบสนน)และปรญญาโท(สายวชาการ)
นอกจากนมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ ไดสงเสรมให
พนกงานมหาวทยาลยพฒนาศกยภาพการศกษาของตนใหสงขน
โดยการจดตงกองทนการศกษาและใหทนสนบสนนการศกษาตอ
เปนประจำทกป จงสงผลใหพนกงานมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณทมระดบการศกษาตางกน มการรบรบรรยากาศ
องคการไมแตกตางกนซงสอดคลองกบผลงานวจยของจงกลน
เจรญสข(2541)สมถวลแกวปลง(2542)และสมหมายศรทรพย
(2546)และยงสอดคลองกบผลงานวจยของบญญตารกษาเจรญ
(2545)ทพบวาอายระดบเงนเดอนระดบการศกษาระดบชน
และระยะเวลาในการปฏบตงานไมมผลตอการรบรบรรยากาศ
องคการของพนกงานธนาคารนครหลวงไทยจำกด(มหาชน)
4) สถานภาพของพนกงานมหาวทยาลย จาก
การทดสอบสมมตฐาน พบวา พนกงานมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณทมสถานภาพแตกตางกนไดแกพนกงานราชการ
พนกงานสายวชาการพนกงานสายสนบสนนและอาจารยและ
ขาราชการมการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงาน
มหาวทยาลยไมแตกตางกน ทงนอาจเนองจาก มหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณเปนองคการระบบราชการทมการกำหนด
ตำแหนงตางๆตามบทบาทหนาทไวอยางชดเจนภายใตขอบเขต
อำนาจหนาทไมกาวกายซงกนและกน พนกงานมหาวทยาลย
ไดรบความยตธรรมในสทธประโยชนหรอสวสดการตางๆทพง
ไดรบตามสถานภาพ มความรสกมนคงในการทำงาน และ
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
36วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
สถานภาพของพนกงานมหาวทยาลยไมวาจะเปนขาราชการ
หรอมไมนนจะมความรสกไมแตกตางกนเพราะมจำนวนมากกวา
และจำนวนขาราชการทบรรจใหมไมมนอกจากนมหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณไมมการบรรจพนกงานทเปนขาราชการ
ใหมเลยจงทำใหพนกงานมหาวทยาลยมความรสกตอบรรยากาศ
องคการไมแตกตางกน สอดคลองกบผลงานวจยของ พรศกด
ตระกลชวพานตต(2541)สมถวลแกวปลง(2543)สมหมาย
ศรทรพย (2543 และ 2546) และณชารย ภสร (2547) แต
อยางไรกตามผลงานวจยนจะแตกตางจากผลงานวจยของ
บญญตารกษาเจรญ(2545)และอารยาธนารกษ(2547)ท
พบวาพนกงานทมสายงานแตกตางกนมการรบรบรรยากาศ
องคการแตกตางกน
5) ระยะเวลาการปฏบตงาน จากการทดสอบ
สมมตฐานพบวา พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณท
มระยะเวลาการปฏบตงานตำกวา1ป1-5ป6-10ป11-15
ป16-20ป21-25ป26-30ปและมากกวา31ปมการรบร
บรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงานมหาวทยาลย
ไมแตกตางกน ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว สามารถ
อภปรายไดวา พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณนน
มสภาพแวดลอมในการทำงานไมแตกตางกน มความอบอน
ในการทำงาน เนองจากเปนมหาวทยาลยขนาดเลกทำใหมงาน
ทตองปฏบตรวมเปนประจำ มความเปนอสระและยดหยนใน
การปฏบตงานและมความกาวหนาในหนาทการงานไมตางกน
นอกจากนพนกงานมหาวทยาลยสวนใหญมระยะเวลาการ
ปฏบตงาน 1-5 ป มอายใกลเคยงกน จงสงผลใหพนกงาน
มหาวทยาลยทมระยะเวลาในการปฏบตงานตางกน มการรบร
บรรยากาศองคการไมแตกตางกน ซงสอดคลองกบผลงานวจย
ของเสาวรภย เรองเทพ(2537)พรศกด ตระกลชวพานตต
(2541)สมถวลแกวปลง(2543)สมหมายศรทรพย(2546)
และของอารยา ธนารกษ (2547) ทพบวา บคลากรทมระยะ
เวลาในการปฏบตงานในองคการแตกตางกนมการรบรบรรยากาศ
องคการไมแตกตางกน แตผลการศกษาครงนตางจากผลการ
ศกษาของณชารยภสร(2547)ทพบวาบคลากรทมระยะเวลา
ปฏบตงานตางกนมความคดเหนตอบรรยากาศองคการตางกน
ขอเสนอแนะ
ผลการศกษาการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนา
พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณไดกลาวมาแลวขางตน
ในทนผวจยมขอเสนอแนะดงน
1. ขอเสนอแนะจากผลการศกษา
จากผลการศกษาพบวาพนกงานมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณมการรบรบรรยากาศองคการกบการพฒนาพนกงาน
มหาวทยาลยอยในระดบปานกลาง แตอยางไรกตามจะเหนวา
มบางดานทมคาเฉลยของการรบรคอนขางนอย จงควรมการ
ปรบปรงบรรยากาศองคการในดานตางๆดงน
1.1 การยอมรบผลงานและรางวล จากการศกษา
พบวา พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการรบร
ในเรองไดรบการชมเชยจากผบงคบบญชาถงแมวาจะทำงาน
ไดมประสทธภาพและมการประกาศเกยรตคณ ยกยอง/ชมเชย
จากผบงคบบญชามผลงานยอดเยยมอยในระดบปานกลางกตาม
แตคาเฉลยคอนขางจะนอยกวาทกขอดงนนควรมการประกาศ
เกยรตคณสำหรบพนกงานมหาวทยาลยทมผลงานดหรอยกยอง
ชมเชยการปฏบตงานของพนกงานมหาวทยาลยเพอเปนแรงจงใจ
และเปนขวญกำลงใจในการปฏบตงานและถอเปนการตอบแทน
การปฏบตงานของพนกงานมหาวทยาลยดวยเชนเดยวกบการ
พจารณาความดความชอบควรอยบนพนฐานของความสามารถ
ความยตธรรม และควรแจงใหพนกงานมหาวทยาลยทราบ
เกยวกบหลกเกณฑในการพจารณาใหชดเจนลวงหนานอกจากน
การประเมนผลการปฏบตงานควรยดหลกความสามารถในการ
ทำงานไมใชระบบพรรคพวกหรอตอบแทนบญคณ
1.2 การสนบสนนการฝกอบรมและพฒนาจากการ
ศกษาพบวา พนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณมการ
รบรในเรองฝกอบรม เพอพฒนาความรทงกอนปฏบตงานและ
เมอเขาปฏบตงานแลวเปนระยะๆ อยในระดบปานกลางกตาม
แตคาเฉลยคอนขางจะนอยกวาทกขอ ดงนนจงควรใหความ
สำคญในการพฒนาบคลากร โดยจดหางบประมาณสนบสนน
จดทำแผนพฒนาบคลากรทงระยะสนและระยะยาวเพอเตรยม
ความพรอมในการเปนสถาบนอดมศกษาเพอการพฒนาทองถน
และสนบสนนใหมความกาวหนาในตำแหนงหนาทการงานและ
ควรแจงใหบคลากรทราบอยางทวถง
2. ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป
2.1 ควรทำการศกษาความสมพนธระหวางบรรยากาศ
องคการกบการพฒนาบคลากรของมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ หรอ หนวยงานระดบคณะ เพอนำผลทไดมา
เปรยบเทยบและหาแนวทางรวมกนในการพฒนาบคลากร
2.2 ควรทำการศกษาปจจยทมอทธพลตอคณภาพ
ชวตของการทำงานของพนกงานมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
เพอใหมความผกพนและมความรกตอองคการ
2.3 ควรทำการศกษาเรองความคาดหวงหรอความ
ตองการในการพฒนามหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณในอนาคต
ขางหนา
2.4 ควรทำการศกษาตวแปรอนทคาดวานาจะมสวน
หรอมความสมพนธหรอสงผลกระทบตอบรรยากาศในการทำงาน
เชน ภาวะผนำ ความผกพนตอองคการ ลกษณะงานททำ
ขวญและกำลงใจเปนตน
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255437
2.5 ควรทำการวจยเชงคณภาพประกอบดวยเพอ
ใหไดขอมลในดานเชงลกยงขน
เอกสารอางอง
กาญจนา เกยรตธนาพนธ. 2542.บรรยากาศองคการท
เออตอการพฒนาไปสองคการแหงการเรยนร
กรณศกษากองสาธารณสขภมภาค สำนกงาน
ปลดกระทรวงสาธารณสข. ภาคนพนธปรญญาโท
โครงการบณฑตศกษาพฒนาทรพยากรมนษย,กรงเทพฯ
:สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.
จงกลนเจรญสข.2541.ขวญในการปฏบตงานของขาราชการ
สายบรหารทางวชาการในสถาบนเทคโนโลย
พระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.ปรญญานพนธ
ปรญญาโทกรงเทพฯ:มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ
ประสานมตร.
ณชารย ภสร. 2547.บรรยากาศองคการในสำนกงาน
อธการบด มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต
บางเขน. วทยานพนธปรญญาโท. กรงเทพฯ :
มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
ธวชชยนกวเชยร.2542.ความพงพอใจในการปฏบตงาน
ของบคลากรดานการเรยนการสอนทางไกล
มหาวทยาลยรามคำแหง.สำนกเทคโนโลยการศกษา
กรงเทพฯ:มหาวทยาลยรามคำแหง.
นนทนาประกอบกจ.2538.ปจจยทมผลตอความผกพนตอ
องคการ : ศกษากรณฝายพฒนาชมชน สำนกงานเขต
สงกดกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาโท.
กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
นภา แกวศรงาม. 2532.จตวทยาองคการ. พมพครงท 3.
กรงเทพฯ:สำนกพมพมหาวทยาลยรามคำแหง.
นสดารก เวชยานนท. 2539.การพฒนาทรพยากรมนษย.
วารสารการบรหารและการจดการ (กนยายน-
ธนวาคม):121.
บญญตา รกษาเจรญ. 2545.การรบรบรรยากาศองคการ
ของพนกงานธนาคารนครหลวงไทย จำกด (มหาชน)
: กรณศกษาสำนกงานใหญ.ปญหาพเศษปรญญาโท.
ชลบร:มหาวทยาลยบรพา.
บญใจ ลมศลา. 2542.บรรยากาศองคการกบการรบร
คณภาพชวตในการทำงาน : กรณศกษาขาราชการ
สถาบนพระบรมราชชนก สำนกงานปลดกระทรวง
สาธารณสข. ภาคนพนธปรญญาโท โครงการบณฑต
ศกษาการพฒนาทรพยากรมนษย.กรงเทพฯ:สถาบน
บณฑตพฒนบรหารศาสตร.
พรศกด ตระกลชวพานตต. 2541.ความพงพอใจในการ
ปฏบตงานของขาราชการในสำนกงานปลด
ทบวงมหาวทยาลย. ปรญญานพนธปรญญาโท.
กรงเทพฯ:มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร.
พวงรตนทวรตน.2543.วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตร
และสงคมศาสตร. พมพครงท 8. กรงเทพฯ : ศนย
หนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
มณวรรณ ฉตรอทย. 2530. เอกสารประกอบการสอนวชา
พฤตกรรมองคการ.โครงการบณฑตศกษาการพฒนา
ทรพยากรมนษย. กรงเทพฯ : สถาบนบณฑตพฒน
บรหารศาสตร.
มณฑราบญมาก.2542.การรบรบรรยากาศองคการกบการ
พฒนาคณาจารย กรณศกษาสถาบนราชภฏ
พระนครศรอยธยา. ภาคนพนธปรญญาโท โครงการ
บณฑตศกษาการพฒนาทรพยากรมนษย. กรงเทพฯ :
สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ.2552.รายงานการประเมน
คณภาพการศกษาภายในประจำปการศกษา 2551
(1 มถนายน - 31 พฤษภาคม 2552). จนทบร :
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ.
วฒนนท วมลศลป. 2533.บรรยากาศองคการกบความ
พงพอใจในงานของครโรงเรยนมธยมเพอพฒนา
ชนบท. วทยานพนธปรญญาโท คณะพฒนาสงคม
กรงเทพฯ:สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.
สมถวล แกวปลง.2542.บรรยากาศองคการในสำนกงาน
อธการบด มหาวทยาลยรามคำแหง. วทยานพนธ
ปรญญาโทกรงเทพฯ:มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ
ประสานมตร.
สมหมายศรทรพย.2546.การรบรบรรยากาศองคการกบ
การพฒนาบคลากร สำนกเทคโนโลยการศกษา
มหาวทยาลยรามคำแหง. รายงานการวจย สำนก
เทคโนโลยการศกษา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลย
รามคำแหง.
สมยศ นาวการ. 2544. ทฤษฎองคการ. พมพครงท 4.
กรงเทพฯ:บรรณกจ.
สพตราจนทรเทยน.2543.การรบรบรรยากาศองคการและ
ศกยภาพการพฒนาไปสองคการแหงการเรยนร
กรณศกษา : วทยาลยพยาบาลบรมราชนนในเขต
กรงเทพมหานคร. ภาคนพนธปรญญาโท โครงการ
บณฑตศกษาการพฒนาทรพยากรมนษย. กรงเทพฯ.
สถาบนพฒนบรหารศาสตร.
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
38วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
โสภาทรพยมากอดม.2533.ความยดมนผกพนตอองคการ
: ศกษาเฉพาะกรณการไฟฟาฝายผลตแหง
ประเทศไทย. สารนพนธปรญญาโท. กรงเทพฯ :
มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
เสาวรภยเรองเทพ.2537.ความพงพอใจในการปฏบตงาน
ของขาราชการสายธรการ มหาวทยาลยรามคำแหง.
วทยานพนธปรญญาโทโครงการบณฑตศกษาการพฒนา
ทรพยากรมนษย.กรงเทพฯ:สถาบนพฒนบรหารศาสตร.
อารยาธนารกษ.2547.การศกษาการรบรบรรยากาศองคการ
ของบคลากรโรงเรยนดาราสมทรบรหารธรกจ.
ปญหาพเศษปรญญาโท.ชลบร:มหาวทยาลยบรพา.
Burahnatanung,N.1993.Factors Affecting Job Perfor-
mance of Extension Workers in the Department of
Agricultural Extension Central Office, Thailand.
Doctor’sThesis.Laguna:UniversityofthePhilippines
atLosBanos.College.
Denison,D.1990.Corporate Culture & Organizational
Effectiveness.,NewYork:JohnWiley&Sons.
Halpin, A.W. and D.B. Croft. 1966. TheOrganizational
ClimateofSchools.InAHalpin(Ed.).Theory and
Research in Administration.131-249.,NewYork
:MacmillanPublishingCo.,Inc.
Hellriegel, D. and J.W. Slocum. 2006.Organizational
Behavior.11thEdition.Cincinnati:South-Western
CollegePublishing.
Litwin, G.H. and R.A. Stringer. 1968.Motivation and
Organizational Climate.Boston:DivisionofResearch.
GraduateSchoolofBusinessAdministration.Harvard
UniversityPress.
Patterson,M.,P.WarrandM.West.2004.Organizational
climate andCompany Productivity : TheRole of
theEmployeeAffectandEmployeeLevel.Journal
of Occupational and Organizational Psychology.
77(2)June:193-216.
Steers, R.M. and L.W. Porter. 1983.Motivation and
Work Behavior.3rdEdition.NewYork:McGraw-Hill
BookCompany.
Sweitzer, R 1969. An Assessment of Two Theoretical
FrameWorks. In :Organizational and Human
Behavior : Focus on School.,123-167.NewYork.:
McGraw-HillBookCompany.
Swiering, J. and A. Wierdsma.1992. Becoming a
Learning Organization : Beyond the Learning
Curve.Cambridge:Addison–Wesley.
ถาวร ฉมเลยง
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255439
การศกษาผลกระทบของการตงโรงงานอตสาหกรรมทมตอชวตชมชนกระแสบน
อำเภอแกลง จงหวดระยอง
The Study of the Impact of the Industrialization that Affect the Krasabon
Community in Klaeng, Rayong
สวดษฐ พงษพศาลโอภาศอนทรวงษไพโรจนแสงจนทรคณะเทคโนโลยอตสาหกรรมและอญมณศาสตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
การวจยครงน มวตถประสงค 1) เพอศกษาบรบทของชมชนและความเปลยนแปลงของวถชวตชมชนหลงการตงโรงงาน
อตสาหกรรม2) เพอศกษาผลกระทบทางสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมหลงการตงโรงงานอตสาหกรรม3) เพอศกษาความ
คดเหนของผทอาศยอยในชมชนตอแนวทางการแกไขปญหาเพอลดผลกระทบดานตางๆหลงจากการตงโรงงานอตสาหกรรมเกบ
รวบรวมขอมลจากการจดเวทสนทนาชาวบานและการศกษาขอมลเชงลกโดยทมวจยสมภาษณเชงลกใชขบวนการวเคราะหชมชน
แบบมสวนรวมกบผนำชมชนผอาวโสชาวบานกบผนำชมชนองคการบรหารสวนตำบลภาครฐและภาคโรงงาน
ผลการวจยพบวา1)บรบทของชมชนความเปลยนแปลงของชมชนตงแตอดตถงปจจบนและแนวทางการปรบตวของชมชน
แบงออกเปน3ชวงเวลาคอยคกอนการตดถนนปพ.ศ.2500ยคทมการตดถนนเรมการเปลยนแปลงเมอปพ.ศ.2510และ
ยคของการตงโรงงานอตสาหกรรม2)การศกษาผลกระทบทางสงคมเศรษฐกจและสงแวดลอมหลงการตงโรงงานอตสาหกรรม
สรปไดดงนผลกระทบดานสงคมประกอบดวยระบบสาธารณปโภคครวเรอนมใชเพมขนการคมนาคมมความสะดวกสบายเพมขน
ความสมพนธในชมชนและครอบครวลดนอยลงการยายถนฐานมการอพยพของคนตางถนเขามาในพนทจำนวนมากปญหาชมชน
ทเกดขน ไดแก ปญหาดานโรคตดตอ การลกขโมย อาชญากรรม อบตเหต ยาเสพตด และความเขมแขงของชมชนลดนอยลง
ผลกระทบดานเศรษฐกจ ประกอบดวยอาชพหลก เปลยนจากทำการเกษตรเพอบรโภคเปนการเกษตรเพอปอน โรงงาน รายได
เศรษฐกจในชมชนดขนมาก หนสน ชาวบานมหนสนเพมขน โอกาสทางการศกษา บตรหลาน มโอกาสเรยนตอในระดบทสงขน
ผลกระทบดานสงแวดลอมปาไมพบวาปาไมตามธรรมชาตมจำนวนนอยมากมการขยายพนทปลกยางพาราทดแทนพนทปาไม
เดมแหลงนำธรรมชาตไมสามารถใชประโยชนไดอากาศเปนพษเกดมลพษทางเสยงมควนพษออกมาจากโรงงานเปนจำนวนมาก
มขยะเพมขนในชมชนเปนจำนวนมากเศษวตถดบทปอนเขาโรงงานสงผลกระทบตอการสญจรไปมาและสงแวดลอม3)แนวทาง
การแกปญหาทผานมาไดจดทำบนทกขอตกลงรวมระหวางโรงงาน อตสาหกรรมและองคการบรหารสวนตำบลกระแสบน ซง
องคการบรหารสวนตำบลกระแสบนมนโยบายในการบรหารจดการพนทใหมและหากจะมการตงโรงงงานในชมชนตองผาน2ขนตอน
คอทำเวทประชาคมระดบตำบลและนำเสนอเขาระดบสภาตำบล
คำสำคญ :ผลกระทบโรงงานอตสาหกรรมชมชน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
40วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
Abstract
Thepurposesoftheresearchwere(1)tostudythecontextofthecommunityandpeople’swaysoflifeafterfac-
toriessetup,(2)tostudythesocialeffects,economicseffectsandenvironmenteffectsafterfactoriesand(3)tostudy
people’sattitudetowardshowtosolveproblems.
Theresultsfoundwere:
1. Thepeople’swaysoflifechangedafterthefactoriessetup.Fromthepasttopresentthecontentofduration
couldbecategorizedinto3periods:before1953,there,werenoroads,1953-1963theroadswereconstructedand
often1963thefactoriessetup.
2. Afterthefactoriessetup,thesociety,economicsandenvironmentofthecommunitywaseffected.
2.1 Societyeffects,thenumberofutilitiessystemshadincreasedthereweremoreroads,therelationship
amongpeopleandfamilywerewiden.Morepeoplemovedinthanthosemovedoutofthecommunity.Thereweremore
criminals,diseases,younglaboursanddrugs.Thecommunitybecameweak,thefamiliesweremoreindependent.
2.2 Economiceffects,thecommunityproductstransferredfromthecommunitytothefactories,peoplegot
moreincomeandmovedebtsatthesametime.Childrenhadhighereducation.
2.3 Environmenteffects,deforestinghadincreasedforpararubberplanting.Naturalwaterfromrain,swamps
andcanalscouldnotconsume.Wastewaterfromthefactoriesdrainedintowaterways.Thedamsblockedwaterways
alsoextincedwateranimals.Theairpollutionfromthefactoriesandtransportationannoyedroutineliving24hours.There
weremoreroads,thereweremoreaccidents.
3. Howtosolvethoseproblems:TheMemorandumbetweenthefactoriesandKrasaebonSub-districtAdmin-
istrativeOrganizationhadsigned.Theorganizationshouldhaveanewareaforfactoriesandapublichearinginthe
communitymustbedonebeforesittingupanewfactory.
Keywords :impactindustrializationcommunity
สวดษฐ พงษพศาล, โอภาศ อนทรวงษ, ไพโรจน แสงจนทร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554 41
บทนำ
จงหวดระยองเปนจงหวดทมประวตศาสตรอนยาวนาน
นบจากรชสมยของสมเดจพระธรรมาราชา แหงกรงศรอยธยา
ซงเรมมชอ“ระยอง”ปรากฏในพงศาวดารปพ.ศ.2113ลกษณะ
ภมประเทศของจงหวดเปนพนทภเขาและเนนเขาสลบกบทราบ
มแมนำ2สายไหลผานอำเภอเมองและอำเภอแกลงมชายฝง
ทะเล ยาวประมาณ 100 กโลเมตร สถานททองเทยวทสำคญ
คอเกาะเสมดซงไดชอวาเปนเกาะแกวพสดารตามนยายเรอง
พระอภยมณ นอกจากนยงเปนถนฐานบานเกดของสนทรภ
กวเอกของโลกและเปนสถานททสมเดจพระเจาตากสนมาตงทพ
เพอรวบรวมไพรพลทอยในเขตอำเภอเมองบรเวณวดลมมหาชย
เดมมชนเผาพนเมอง คอ ชาวฌอง เปนชมชนเกาแกทอย
บรเวณปากแมนำคออำเภอเมองอำเภอแกลงในปจจบนจงหวด
ระยองมพนทประมาณ 3,552 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ
2,220,000 ไร แบงเขตปกครองเปน 6 อำเภอ 2 กงอำเภอ
ไดแก อำเภอเมอง อำเภอแกลง อำเภอปลวกแดง อำเภอ
บานคายอำเภอบานฉางอำเภอวงจนทรกงอำเภอนคมพฒนา
กงอำเภอเขาชะเมา(สำนกงานจงหวดระยอง.2550:8-17)ม
ประชากรตามทะเบยนราษฎรจำนวน583,470คนมโรงพยาบาล
1แหงโรงพยาบาลชมชน7แหงสำนกงานสาธารณสขจงหวด
1 แหง สำนกงานสาธารณสข 8 แหง สถานอนามย 93 แหง
สถานอนามยเฉลมพระเกยรต1แหง(สำนกงานจงหวดระยอง.
2550:53-55)โครงสรางทางเศรษฐกจของจงหวดประกอบดวย
3 สวน คอ ภาคการเกษตร ภาคอตสาหกรรม และภาคการ
ทองเทยวมมลคาผลตภณฑ (GPP)ตามราคาประจำป 2549
เทากบ527,366ลานบาทมลคาผลตภณฑเฉลยตอหว996,079
บาท
ในภาคอตสาหกรรม นบจากป พ.ศ. 2524 จงหวด
ระยองถกกำหนดใหเปนเมองหลกของโครงการพฒนาพนท
ของชายฝงทะเลตะวนออกโดยพฒนาเปนศนยกลางความเจรญ
แหงใหมของประเทศ มนคมอตสาหกรรม 8 แหง และเขต
ประกอบการอตสาหกรรมอก 5แหงนคมอตสาหกรรม ไดแก
นคมอตสาหกรรมมาบตาพด นคมอตสาหกรรมตะวนออก
นคมอตสาหกรรมผาแดง นคมอตสาหกรรมเอเชย นคม
อตสาหกรรมอสเทนรนซบอรด นคมอตสาหกรรมอมตะ นคม
อตสาหกรรมเหมราชอสเทนรนซบอรด นคมอตสาหกรรม
อารไอแอลจำนวนโรงงานอตสาหกรรมนอกพนทจงหวดระยอง
1,702 โรงงาน ซงมโรงงานในเขตพนทนคมอตสาหกรรม
จำนวน330โรงงานคนงาน39,181คนจำนวนโรงงานในเขต
ประกอบการอตสาหกรรม 115 โรงงาน คนงาน 18,994 คน
โรงงานอตสาหกรรมนอกเขตนคมอตสาหกรรมและนอกเขต
ประกอบการอตสาหกรรมจำนวน 1,257 โรงาน มคนงาน
68,767 คน (สำนกงานจงหวดระยอง. 2550 : 30) ซงการม
โรงงานอตสาหกรรมและคนงานจำนวนมากจงสงผลใหจงหวด
ระยองเกดการขยายตวในภาคอตสาหกรรมอยางรวดเรวและ
ตอเนอง รวมทงโครงสราง ทางเศรษฐกจของจงหวดไดมการ
เปลยนแปลงจากภาคเกษตรกรรมเปนภาคอตสาหกรรมและ
บรการทองเทยวเปนหลกอนเปนผลมาจากแผนพฒนาพนท
ชายฝงทะเลตะวนออกทมแนวโนมของการขยายตวในอตรา
เพมขนทกปอกทงยงมความพรอมทางดานระบบสาธารณปโภค
พนฐานทอยใกลทาเรอแหลมฉบงการคมนาคมขนสงทางรถยนต
ทสะดวกและไดรบการสนบสนนจากภาครฐจะเหนไดวาจงหวด
ระยองมศกยภาพของการลงทนในภาคอตสาหกรรมทสงมาก
การลงทนในภาคอตสาหกรรมจำนวนมากทำใหมสงท
ตามมาดวยคอมลพษจากอตสาหกรรมซงจะสงผลกระทบตอ
สงแวดลอมและวถชวตของชมชนอยางเลยงไมได ชมชนตำบล
กระแสบนอำเภอแกลงจงหวดระยองจงเปนชมชนหนงทไดรบ
อทธพลจากการขยายตวของภาคอตสาหกรรมจากศนยกลาง
ของจงหวด ตลอดระยะเวลาทผานมามโรงงานอตสาหกรรม
เขามาสรางจำนวนมากทำใหชมชนเปลยนแปลงวถชวตมการ
เปลยนแปลงอาชพจากภาคเกษตรเขาสภาคอตสาหกรรม ซง
ปจจบนมโรงงานตางๆ ทยอยเขามาสรางในพนทมากขน เชน
โรงงานแปงมนไทวาโรงงานนำยางพาราโรงงานแปรรปนำยาง
(ทำถงมอ) รวมทงอตสาหกรรมตอเนอง เชน โรงงานแปรรป
ไมยางพารา โรงงานเฟอรนเจอรจากไมยางพารา เปนตน
ในเขตตำบลกระแสบนมโรงงานอตสาหกรรม ทงสน จำนวน
22 โรงงาน สงผลกระทบตอการดำเนนชวตของชาวบานใน
ชมชน ซงเปนผมสวนไดสวนเสยจากการเขามาของโรงงาน
อตสาหกรรม บางสวนไดรบความเดอดรอน บางสวนได
ประโยชน มการรองเรยนหรอประทวงเรยกรองในเรองตางๆ
ทสงผลกระทบตอการดำเนนชวตและกระทบตอสงแวดลอม
ของชมชนอยเปนประจำ โดยหากไมมการศกษาผลกระทบ
ทจรงแลวจะไมสามารถปองกนและลดความรนแรงของผล
กระทบทเกดขนได
ผวจยเขาอาศยอยในชมชนตำบลกระแสบน ตงแตป
พ.ศ. 2537 จนถงปจจบน ไดสงเกต ผลกระทบทเกดขนกบ
ชมชนแหงน จงมความสนใจทจะศกษาผลกระทบจากการตง
โรงงานอตสาหกรรมทมตอวถชวตชมชน ซงประกอบดวย
การศกษาความสมพนธระหวางโรงงานกบชมชน การดแล
สงแวดลอมชมชนการปรบตวของชมชนอกทงศกษาแนวทาง
การแกไขปญหาทเกดขนเพอนำไปสการพฒนาการอยรวมกน
และนำขอมลทได ไปใชในการกำหนดแผนการพฒนาในดาน
ตางๆ เชน เศรษฐกจ สงคม การคมนาคม สาธารณสข
ความปลอดภยในชวตและทรพยสน การปองกนยาเสพตด
สวดษฐ พงษพศาล, โอภาศ อนทรวงษ, ไพโรจน แสงจนทร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
42วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
และการจดการดานสงแวดลอมรวมกนสำหรบหนวยงานราชการ
เทศบาลตำบลองคการบรหารสวนตำบลเพอเปนการพฒนาวถ
ชวตของประชากรในตำบลกระแสบนอยางยงยนตอไป
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษาบรบทของชมชนและความเปลยนแปลง
ของวถชวตชมชนหลงการตงโรงงานอตสาหกรรม
2. เพอศกษาผลกระทบทางสงคม เศรษฐกจ และ
สงแวดลอมหลงการตงโรงงานอตสาหกรรม
3. เพอศกษาความคดเหนของผทอาศยอยในชมชน
ตอแนวทางการแกไขปญหาเพอลดผลกระทบดานตางๆหลงจาก
การตงโรงงานอตสาหกรรม
อปกรณและวธดำเนนการวจย
1. ประชากร
ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก
1.1 ชาวบานในชมชนตำบลกระแสบนอำเภอแกลง
จงหวดระยองจำนวน14หมบาน
1.2 กลมผนำชมชนไดแกองคการบรหารสวนตำบล
กำนนผใหญบานผชวยใหญบานผอาวโสจำนวน18คน
1.3 หนวยงานราชการ ไดแก หนวยงานราชการ
ในเขตอำเภอแกลง จงหวดระยอง และหนวยงานภาครฐอนๆ
ทเกยวของ
2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวบขอมล
เครองมอทใชในการเกบรวบรวบขอมลในการวจย
ครงน ไดแก
2.1 แบบสมภาษณเชงลกเกยวกบบรบทของชมชน
วถชวตชมชน และผลกระทบหลงการตงโรงงานอตสาหกรรม
มลกษณะเปนแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง
2.2 การจดประชมFocusGroupDiscussion
2.3 การวเคราะหชมชนแบบมสวนรวม(Participa-
toryRuralAppraisal)
2.4 การสงเกตแบบมสวนรวม
2.5 การจดเวทแลกเปลยนขอมล
3. การเกบรวบรวมของมล
การเกบรวบรวมขอมลครงน รวบรวมจากการจดเวท
สนทนาชาวบาน Focus Group Discussion และการศกษา
ขอมลเชงลกโดยทมวจยสมภาษณเชงลก(In-depthInterview)
ใชขบวนการวเคราะหชมชน แบบมสวนรวม (Participatory
Rural Appraisal) กบผนำชมชน ผอาวโส ชาวบานกบผนำ
ชมชนองคการบรหารสวนตำบลภาครฐและภาคโรงงานจำนวน
127คน
4. การวเคราะหขอมล
4.1 การวเคราะหขอมลเปนการวเคราะหจากขอมล
เชงคณภาพขอมลทไดจากภาคสนามเชนคำสนทนาการจด
บนทกจากการสมภาษณเชงลก ขอสรปจากการจดเวทเรยนร
นกวจย อยในพนสามารถศกษาเพมเตมเพราะขอมลอาจ
ไมเพยงพอ
4.2 การวเคราะหขอมลจากเอกสารใชการวเคราะห
จดหมวดหมและการวเคราะหทเชอมโยงกบบรบทของการวจย
ในครงน
ผลการวจย
1. การศกษาบรบทของชมชนและความเปลยนแปลง
ของวถชวตชมชนหลงการตงโรงงานอตสาหกรรมสรปไดดงน
บรบทของชมชน ความเปลยนแปลงของชมชน ตงแต
อดตถงปจจบนและแนวทางการปรบตวของชมชนโดยแบงออก
เปน3ชวงเวลาและแนวทางการปรบตวของชมชนโดยเฉพาะ
ความเปลยนแปลงทเกดจากการตงโรงงานอตสาหกรรมม
พฒนาการทสำคญดงน
1.1ยคกอนการตดถนนปพ.ศ.2500
1.2ยคทมการตดถนนเรมการเปลยนแปลงเมอป
พ.ศ.2510
1.3ยคของการตงโรงงานอตสาหกรรม
2. การศกษาผลกระทบทางสงคม เศรษฐกจ และ
สงแวดลอมหลงการตงโรงงานอตสาหกรรมสรปไดดงน
2.1 ผลกระทบดานสงคม
2.1.1 สาธารณปโภค ระบบสาธารณปโภค
ครวเรอนมนำประปาใชมไฟฟาใชเพมขน
2.1.2 การคมนาคม มความสะดวกสบาย
เพมขนการเดนทางชาวบานใชทางถนนเปนหลก
2.1.3 ความสมพนธในชมชน ความสมพนธ
ในครอบครวลดนอยลงและมความอบอนนอยลงการพงพาอาศย
กนนอยลงเปลยนจากการขอแรงกนเปนการจางดวยเงนแทน
2.1.4 การยายถนฐานชาวบานในชมชนมการ
ยายออกไปจำนวนนอยมาก แตมการอพยพเขามาในพนท
จำนวนมากเปนประชากรแฝงซงเปนคนจากตางถนไมไดยาย
สำมโนครวมา
2.1.5 ปญหาชมชนคอปญหาดานโรคตดตอ
มมากขนและตดตองายขน ปญหาการลกเลกขโมยนอย
ปญหาอาชญากรรม ปญหาเรองของความปลอดภยในชวต
มการใชแรงงานเดกเดกเรมทำงานตงแตอาย12-16ปอบตเหต
ยาเสพตด
สวดษฐ พงษพศาล, โอภาศ อนทรวงษ, ไพโรจน แสงจนทร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255443
2.1.6 ความเขมแขงของชมชนลดนอยลงการ
ชวยเหลอซงกนละกนมนอยมากแตละครอบครว พงตวเองสง
ทำใหขาดความรวมมอในการแกไขปญหาตางๆ ทกระทบตอ
ชมชนตางคนตางแกกนเองซงแสดงวาชมชนออนแอลง
2.2 ผลกระทบดานเศรษฐกจ
2.2.1 อาชพหลกเปนการเปลยนแปลงในทาง
ทดขน เปลยนจากทำการเกษตรเพอบรโภคเปนการเกษตร
เพอปอนโรงงานดงนทำสวนยางพาราทำสวนผลไมและพชไร
ประกอบธรกจสวนตวและคาขายทเกยวของกบโรงงานเพมขน
ทำงานในโรงงานอตสาหกรรม
2.2.2 รายได เศรษฐกจในชมชนดขนมาก
รายไดจากการขายทดนการลงทนคาขายรายไดจากการทำงาน
ในโรงงาน รายไดจากผลผลตในครวเรอน ทำใหรายไดตอ
ครวเรอนเพมขน
2.2.3 หนสน เปนผลกระทบทางลบชาวบาน
มหนสนเพมขน ซงมากบความมนคงในอาชพ ทำใหมเครดต
สามารถกเงนจากแหลงเงนทนตางๆ เชน เปนลกหนธนาคาร
หนกองทนหมบานลกหนSMLหนนอกระบบเปนหนเพอซอ
สงอำนวยความสะดวกมาใช
2.2.4 โอกาสทางการศกษา เปนผลกระทบ
ทางบวก บตรหลานมโอกาสเรยนตอ ในระดบทสงขนและม
ทางเลอกทางการศกษาเพมมากขนได สงผลใหมโอกาส
ประกอบอาชพทมผลตอบแทนสงขน
2.3 ผลกระทบดานสงแวดลอม
2.3.1 ปาไม พบวา ปาไมหลากหลายพนธ
ตามธรรมชาตมจำนวนนอยมากจะคงเหลอเฉพาะทเปนภเขา
เทานนมการขยายพนทปลกยางพาราทดแทนพนทปาไมเดม
2.3.2 นำฝนนำบงนำคลองทใชในการอปโภค
บรโภคไมไดเมอรองทงไวจะมตะกอนเปนสดำจำนวนมาก
ตองขดบอนำดมและซอมาดม โรงงานมการปลอยนำเสยลง
ลำนำลำประแส มการทำฝายกนนำเปนระยะเพอกกนำไวให
อตสาหกรรมและการเกษตรสงผลกระทบตอสตวนำ ทำใหม
จำนวนลดนอยลงมหลายสายพนธทหมดไป ซงคงตองทำการ
วจยตอไปนำประปาจากแหลงตางๆไมมคณภาพเพราะนำดบ
มสงสกปรกปนอยมาก
2.3.3 อากาศและกลนยงไมมการพสจนแนชด
วาเปนอนตรายตอชมชนหรอไม แตมควนสขาวและสดำออก
จากปลองโรงงานตางๆบางครงชาวบานบรเวณใกลเคยงแสบตา
ระคายเคอง มกลนเหมนไหม กลนเหมนเนาคลายกลนนำเนา
ไดรบกลนกระจายไปทวทงชมชน
2.3.4 เสยงตงแตมการตงโรงงานอตสาหกรรม
เขามาจะมเสยงเครองจกรทกำลงทำงานดงตลอดเวลานอกจาก
เสยงเครองจกรของโรงงานแลว ยงมเสยงจากการเคลอนยาย
ขนสงสนคาและพาหนะคนเดนทาง ตลอด 24 ชวโมง สงผล
กระทบตอรบกวนพกผอนในเวลากลางคนของชาวบาน
2.3.5 ควนสามารถมองเหนไดชดเจนแตละ
โรงงานจะมปลองควนปลอยควนเสยออกมา มควนสดำมาก
บางโรงงานเปนควนสขาว การสงเกตผลกระทบทพบหลงคา
บานเรอนทอยใกลโรงงานจะมฝนเขมาแตกตางจากบานเรอนท
อยไกลออกไปผลกระทบโดยตรงคอนำฝนทตกลงมาไมสามารถ
ใชดมกนได เพราะจะมกลนเหมนไหมและมฝนละอองเลกๆ
ปนอย
2.3.6 ขยะมลฝอย ปจจบนมขยะเพมขน
นอกจากขยะครวเรอนแลวยงมขยะทเกดจากขบวนการผลต
ของโรงงานตางๆเปนขยะมพษกากของเสยรวมทงโลหะตางๆ
บางชนดไมสามารถกำจดดวยวธธรรมชาต ขยะมมากเกนกวา
ทจะนำมาใชใหมองคการบรหารสวนตำบลไมสามารถขจดขยะ
ไดหมดยงมตกคางในพนทจำนวนมาก
2.3.7 เศษวตถดบ เศษวตถดบทปอนเขา
โรงงานตางๆ ตกตามพนถนน สงผลกระทบตอชาวบาน
ทสญจรไปมา ทำใหเกดอบตเหตบอยครง สารเคมทตดมากบ
เศษวตถดบทรวงหลนตามพน ทำใหปนเปอน ลงในดนเกด
ผลกระทบตอสงแวดลอม
3. ศกษาความคดเหนของผทอาศยอย ในชมชน
ตอแนวทางการแกไขปญหาเพอลดผลกระทบดานตางๆ
หลงจากการตงโรงงานอตสาหกรรมสรปไดดงน
3.1 การรองเรยน
3.1.1 การรองเรยนเมอวนท7มนาคมพ.ศ.
2550 หมบานหมท 6 และ 8 ไดรบความเดอดรอนจากกลน
นำยางเนาเหมนจากโรงงานแหงหนงรองเรยนไปยงหนวยงาน
ทเกยวของกระทบตอชาวบานกวา80หลงคาเรอนการแกไข
นายกองคการบรหารสวนตำบล ไดทำหนงสอเตอนโรงงาน
และแจงใหอตสาหกรรมจงหวดตรวจสอบ ปจจบนชาวบานยง
เดอดรอนเหมอนเดม
3.1.2 การรองเรยนเมอวนท 21 พฤษภาคม
พ.ศ. 2550 เจาของบอดดทราย หมบานหมท 4 ไดแจงนายก
องคการบรหารสวนตำบลกระแสบนวา บรษท บางกอกกลาส
จำกด ปลอยนำเสยลงบอสาธารณะและบอสวนบคคล การ
แกไขปญหา องคการบรหารสวนตำบล ตรวจสอบพบวานำท
ปลอยออกมาไมใชนำจากกระบวนการผลต ของบรษท
บางกอกกลาส จำกด แตอยางใด แตเปนนำทขงจากฝนตก
ลงมาเปนระยะเวลานาน ของสวนยาง เจาหนาทสาธารณสขฯ
จงไดเกบตวอยางนำเพอนำไปตรวจหาคาBCDผลการตรวจสอบ
เงยบหายไป
สวดษฐ พงษพศาล, โอภาศ อนทรวงษ, ไพโรจน แสงจนทร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
44 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
3.1.3 การรองเรยนเมอวนท 7 มถนายน
พ.ศ.2550ชาวบานรวมเขาชอทำหนงสอรองเรยนไปยงคณะ
กรรมาธการวสามญรฐสภาการคดคานคดคานการสรางโรงงาน
ผลตยางแทงของ บรษท ไตรบเบอร จำกด การแกไขปญหา
คณะกรรมาธการวสามญรฐสภาไดประชม ในวนท 8 สงหาคม
พ.ศ. 2550 เวลา 09.00 น. ณ หองประชมหมายเลข 308
อาคารรฐสภา 2 มมตใหทำประชาคมชาวบาน ผลการทำ
ประชาคมชาวบานสวนใหญเหนชอบ แตมชาวบานบางสวน
บอกวาการทำประชาคมไมโปรงใสทำใหชาวบานแบงออกเปน
สองฝาย
3.2 แนวทางการแกปญหา
แนวทางการแกปญหาทผานมาไดจดทำบนทก
ขอตกลงรวมระหวางโรงงานอตสาหกรรมและองคการบรหาร
สวนตำบลกระแสบน คอ โรงงานไตรบเบอรและโรงงาน
ศรไทยเทพ ทง 2 โรงงาน โดยมขอตกลงรวม 9 ขอ สวน
โรงงานอนยงไมมผรองเรยนแบบมเหตมผลนอกจากนองคการ
บรหารสวนตำบลกระแสบนยงมนโยบายในการบรหารจดการ
พนทใหมถาหากจะมาสรางโรงงงานในชมชนตองผาน2ขนตอน
คอ ทำเวทประชาคมระดบตำบล และนำเสนอขอมลเขาระดบ
สภาตำบล
3.3 ปญหาของการบรหารจดการ
แนวทางการแกปญหาทผานมา ชมชนไมรวมกน
แกปญหาอยางจรงจง เจาของโรงงานไมไดรบทราบถงปญหา
ผลกระทบทแทจรง ภาครฐ องคการบรหารสวนตำบล แกไข
ปญหาไมไดทงหมดการดำเนนการลาชาหลายขนตอน
3.4 สงทชมชนตองการ
สงทชมชนตองการ ประกอบดวย การมสวนรวม
รบผดชอบผลกระทบของโรงงานในการแกไขปญหาและ
ตอบแทนชมชนโดยการรวมกจกรรมทชมชนจดขน รวมทง
มสวนรบผดชอบในการดแลสขภาพของคนในชมชน อนเนอง
มาจากไดรบผลกระทบจากขบวนการผลตของโรงงาน
สรปและอภปรายผล
จากผลการศกษาผลกระทบของการตงโรงงานอตสาหกรรม
ทมผลตอวถชวตชมชนกระแสบน อำเภอแกลง จงหวดระยอง
สามารถนำมาอภปลายผลไดดงน
1. ผลกระทบทางสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม
หลงการตงโรงงานอตสาหกรรม
1.1 ผลกระทบดานสงคม สาธารณปโภค ระบบ
สาธารณปโภคครวเรอนมนำประปาใชมไฟฟาใชเพมขนการ
คมนาคมมความสะดวกสบายมากขน การเดนทางใชทางถนน
เปนหลกความสมพนธในครอบครวและมความอบอนลดนอยลง
การพงพาอาศยกนนอยลงเปลยนจากการขอแรงกนเปนการ
จางดวยเงนแทน การยายถนฐานประชากรในชมชนมการ
ยายออกไปจำนวนนอยมาก แตในทางกลบกนมคนอพยพ
เขามาในพนทจำนวนมาก เปนประชากรแฝง ซงเปนคนจาก
ตางถนและตางดาว สวนใหญไมไดยายสำมโนครวมา ทำให
สนเปลองงบประมาณทรฐจดสรรใหชมชนในดานสาธารณสข
สรางปญหาสงผลกระทบตอชมชน มกจะถกลกขโมยสงของ
และผลผลตทางการเกษตร ปญหาการใชแรงงานเดกมอาย
ตงแตอาย 12-16 ป สวนใหญเปนแรงงานตางดาว ปญหา
อาชญากรรม ปญหาเรองความปลอดภยในชวต มการจ
ชงทรพยบอยครง ชาวบานถกทำรายถงแกชวตเพอประสงค
ตอทรพยสนปญหาอบตเหตอตราการเกดอบตมสงมากเพราะ
การจราจรพลกพลานใชความเรวสง และไมเคารพกฎจราจร
อบตเหตทรายแรงจะเปนรถบรรทกชนกบรถบรรทกสราง
ความเสยหายใหกบชมชนมาก ปญหายาเสพตด ปจจบนม
ผเสพยาเสพตดเพมขนเปนจำนวนมาก โดยเฉพาะยาบามาก
เปนอนดบหนงผเสพเปนกลมผใชแรงงานเปนหลกความเขมแขง
ของชมชนลดนอยลง การชวยเหลอซงกนละกนมนอยมาก
แตละครอบครวพงตวเองสงทำใหขาดความรวมมอในการแกไข
ปญหาตางๆ ทกระทบตอชมชน ตางคนตางแกกนเองซง
แสดงวาชมชนออนแอลง
1.2 ผลกระทบดานเศรษฐกจ เศรษฐกจในชมชน
ดขนมาก มรายไดมากขนทำใหชมชนสามารถประกอบอาชพ
ไดหลากหลายกวาเดม มการลงทนประกอบธรกจสวนตว
รายไดในครวเรอนสงขนชมชนเจรญขนในทกๆดานทำใหเกด
ความสะดวกสบายรวดเรวในการเดนทางโอกาสทางการศกษา
ชมชนมความสามารถสงลกหลานไปเรยนโรงเรยนทมระดบ
การศกษาสงกวาในตำบลไดและมทางเลอกทางการศกษาเพม
มากขน สงผลใหมโอกาสสามารถเลอกงานทมผลตอบแทน
สงๆ ได อตราคนวางงานไมม สอดคลองกบผลการศกษาของ
ปารชาต สงขทพย (2546 : บทคดยอ) ทศกษาเรองความ
คดเหนเกยวกบผลกระทบจากการตงโรงงานอตสาหกรรมท
สงผลกระทบตอชมชนแหลมฉบงในดานเศรษฐกจผลการศกษา
พบวา สมาชกมความคดเหนตอผลกระทบในทางบวกทงอาจ
เปนเพราะคนในชมชนมโอกาสหางานทำไดมากขนเศรษฐกจ
ในครอบครวดขน สามารถซอสงอำนวยความสะดวกตางๆ ได
ซงตรงกบผลการศกษาของผวจยพบวา ชาวบานมรายได
ครวเรอนสงขนอนเนองมาจากการประกอบอาชพทเกยวพน
กบโรงงาน
1.3 ผลกระทบดานสงแวดลอม ชมชนหลงการตง
โรงงานอตสาหกรรม ครวเรอนมหนสนสงขน เมอมเครดต
สามารถกเงนจากแหลงเงนทนตางๆ ได เพอซอสงอำนวย
สวดษฐ พงษพศาล, โอภาศ อนทรวงษ, ไพโรจน แสงจนทร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255445
ความสะดวก รวมทงการกมาลงทน กเพอซอทดน กปลกบาน
สรางรากฐานใหกบครอบครว ซงบางครงเกนกำลงเงนทหาได
และบางอยางทซอมาเกนความจำเปนกลายเปนชมชนท
ไมพอเพยง ผลกระทบ ทางลบ อกดานหนงคอผลกระทบตอ
สงแวดลอมของชมชน ชวงเวลาทผานมาชมชนไมไดใหความ
สำคญและสนใจเทาทควร ทกคนมงแตทจะรบผลประโยชนท
ไดจากการ เขามาตงโรงงาน ผลกระทบตอสงแวดลอมนบวน
จะทวความรนแรงขน เชน อากาศถกปนเปอนดวยสารพษ
ตางๆ ทโรงงานปลอยควนสดำและสขาวออกมาตลอดเวลา
ทโรงงานเดนเครอง อากาศมกลนเหมนไหม เหมนเปรยว
เหมนเนา กลนรนแรงมาก โดยเฉพาะในฤดหนาวสดดมนานๆ
จะทำใหหายใจไมสะดวกคดจมกซงสอดคลองผลการศกษาของ
ชมเชยสรทพยและคณะ(2548:ก)ซงไดทำการวจยแนวทาง
การแกไขปญหาผลกระทบจากโรงงานตมเกลอชมชนบานคอกมา
บานหนองไรและบานโนนคอตำบลโคกพระอำเภอกนทรวชย
จงหวดมหาสารคามพบวาผลกระทบเรองกลนจากการประกอบ
อาชพโรงงานตมเกลอและสบนำเกลอขอมลไดจากการสอบถาม
คนในชมชนและใชการสงเกต/ทดลองรวม ไดทดลองสดหายใจ
อยหางจากโรงงานรศม 1 กม. พบวารสกหายใจไมสะดวก
คดจมก และรสกแสบโพรงจมก แตในกระบวนการศกษาวจย
ไมไดใชกระบวนการทางวชาการ มาพสจนขอเทจจรง วา
ผลกระทบทเกดขนนมผลตอสขภาพในระยะยาวอยางไร
การศกษาของผวจยกเชนกนไดทดลอง/ทดสอบ ดวยตวเอง
และทมวจยซงกลนเหมนจากโรงงานยงพสจนไมไดวาหากสด
ดมทกวนสขภาพระยะยาวจะเปนอยางไรนำฝนนำในบงคลอง
ดมกนไมได นำประปาทใชในชมชนชาวบาน ไมมความมนใจ
ในความสะอาดของนำ ตองซอนำดมหรอขดบอนำใตดนดม
ผลกระทบทางเสยงตงแตมการตงโรงงานอตสาหกรรมจะไดยน
เสยงเครองจกร ทกำลงทำงานดงตลอดเวลา นอกจากเสยง
เครองจกรแลวยงมเสยงจากการเคลอนยายของรถขนสง
สนคา ตลอด 24 ชวโมง อกทงเสยงดงจากรถพนกงานท
สญจรไปมาผลกระทบนทำชาวบานเกดความเครยดโดยไมรตว
การเจบไขไดปวยมจำนวนเพมขน ผลกระทบเรองขยะมลฝอย
ปจจบนขยะมเพมมากขนและเปนขยะทจะทำลายไดยากมาก
ขยะมพษบางชนดไมสามารถกำจดดวยวธธรรมชาต ขยะ
อกสวนหนงเกดจากขบวนการผลตของโรงงานบางโรงงานกม
การคดแยกเปนประเภทๆ เพอแยกไปกำจด สวนทเหลอเปน
ภาระขององคการบรหารสวนตำบล ขยะมจำนวนมากเกนกวา
ทจะนำมาใชใหม ปรมาณขยะมมาก ทำใหองคการบรหาร
สวนตำบลจดการไมทนตองนำไปทงตามบอรางทองคการบร
หารสวนตำบลไดซอไวทำเปนบอขยะ ไมมการควบคมทำให
สงกลนเนาเหมน เมอฝนตกมา ทำใหนำเสยซมลงดน สวน
ขยะมพษจากโรงงานอตสาหกรรมมบางบรษทอางวาไดปฏบต
ตามกฎหมายในการนำไปกำจด แตชมชนไมทราบ สอดคลอง
กบผลการศกษาของปารชาตสงขทพย(2546:บทคดยอ)พบวา
สมาชกมความคดเหนตอผลกระทบในทางลบคอนขางมาก
เนองมาจากผลการพฒนาอตสาหกรรมไดกอใหเกดมลภาวะ
ทงทางนำทางอากาศเสยงและขยะมลฝอย
2. การศกษาความคดเหนของผทอาศยอยในชมชนตอ
แนวทางการแกไขปญหาเพอลดผลกระทบดานตางๆหลงจาก
การตงโรงงานอตสาหกรรม
ซงจากแนวทางการลดผลกระทบของการตงโรงงาน
อตสาหกรรมทสงตอวถชวตชมชนพบวามผลกระทงทางบวก
และทางลบ จากการสรป ผลกระทบทเปนปญหามากทสดคอ
กระทบตอสงแวดลอมของชมชนในเวลาทผานมาทำใหชาวบาน
บางสวนคดวามผลกระทบมาก จนไมสามารถทจะดำเนนชวต
อยางปกตได จงมการรวมตวกนรองเรยนในเรองผลกระทบตอ
สงแวดลอมหลายครงกบหนวยงานของรฐและโรงงานผลทไดม
การแกไขปญหาใหแตเปนครงคราวเมอเวลาผานไปผลกระทบ
กเกดขนอกแบบซำซากไมมการแกไขปญหาอยางยงยน
เปนอยางนมาตลอด ทำใหเกดความขดแยงระหวางชาวบาน
และโรงงานความไมเชอใจตอผแทนผนำชมชนแตชาวบาน
จำตองทนเนองมาจากมการคาขายผลผลตกบโรงงาน ฝาย
โรงงานเองกทราบดวามผลกระทบ จงพยายามปฏบตตาม
กฎหมายเทาทระบไวใหครบทกอยาง หากจะใหลดผลกระทบ
สงแวดลอมเลยจะตองลงทนสงมากการแกไขจงอยทปลายเหต
โดยภาครฐและองคการบรหารสวนตำบล เปนตวกลางเพอหา
ขอยตความขดแยงของปญหาเทานนเอง แนวทางในการลด
ผลกระทบทชาวบานสวนใหญตองการ นนคอ ใหโรงงาน
อตสาหกรรมผมสวนไดสวนเสยกบชมชนรบผดชอบผลกระทบ
ทเกดกบชมชนโดยการตอบแทนชมชน ซงเปนผมสวนได
สวนเสยกบโรงงานอตสาหกรรม หากชมชนลมสลายโรงงาน
อตสาหกรรมกตองสญเสยเชนกน จงอยากใหภาครฐ ภาค
อตสาหกรรมรวมกบชาวบานหารปแบบในการอยรวมกนยงยน
ตอไปซงสอดคลองกบแนวคดของศรชยสาครรตนกล(2548:
29)อางถงความรบผดชอบตอสงคมของธรกจเปนความมงมน
หรอพนธะสญญาทธรกจมอยอยางตอเนองในการทจะประพฤต
ปฏบตอยางมจรยธรรม และมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจ
ดวยการปรบปรงคณภาพชวตของผใชแรงงาน ตลอดจน
ครอบครวของเขาเหลานน ตลอดจนมสวนรวมในการพฒนา
ชมชนทองถนและสงคมในวงกวางคอคำวาCSRทยอมาจาก
คำวาcorporatesocial responsibilityระบวาซงหากโรงงาน
อตสาหกรรมในชมชนกระแสบนเขาใจและมความตระหนกเรอง
CSR.กเพยงพอแลวสำหรบการลดผลกระทบอยางยงยน
สวดษฐ พงษพศาล, โอภาศ อนทรวงษ, ไพโรจน แสงจนทร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
46 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
เอกสารอางอง
ชมเชย สรทพยและคณะ. (2548). โครงการวจยแนวทาง
การแกไขปญหา ผลกระทบจากโรงงานตมเกลอ
และสบนำเกลอชมชนบานคอกมา ตำบลโคกพระ
อำเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม.มหาสารคาม
:สำนกงานกองทนสนบสนนการวจย.
ปารชาตสงขทพย.(2546).ความคดเหนเกยวกบผลกระทบ
จากโรงงานอตสาหกรรม ทสงผลตอชมชนแหลมฉบง
จงหวดชลบร.วทยานพนธรป.ม.(การบรหารทวไป).
ระยอง:วทยาลยการบรหารรฐกจ.
ศรชยสาครรตนกล.(14กรกฎาคม2548).“ประชาชาตคอลมน
ระดมสมอง,”ประชาชาตธรกจ.หนา29.
สำนกงานจงหวดระยอง. (2550). คมอบรการประชาชน.
ระยอง:ศนยราชการจงหวดระยอง.
สวดษฐ พงษพศาล, โอภาศ อนทรวงษ, ไพโรจน แสงจนทร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255447
แนวทางการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนในประเทศไทย
Approach for the Registration of Carbon Reduction Label in Thailand
เบญจมาศ เอยมหน,วสาขาภจนดา คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอมสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร
บทคดยอ
การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาปญหาและอปสรรคในกระบวนการ ขนตอนการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอน เพอ
นำมากำหนดแนวทางการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนใหกบหนวยงานททำการขนทะเบยนฉลากลดคารบอนและหนวยงาน
ภาครฐทเกยวของ รวมถงภาคอตสาหกรรมหรอผผลตอนๆ โดยการสมภาษณหนวยงานททำการขนทะเบยนฉลากลดคารบอน
และบรษททไดรบการขนทะเบยนฉลากลดคารบอนแลว ผลการศกษาพบวา ในการดำเนนการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอน
ยงขาดการประชาสมพนธและเผยแพรในเรองของฉลากลดคารบอนใหกบผประกอบการและผบรโภคทวไปทราบ อกทงในเรอง
ของขนตอนการเกบรวบรวมขอมลของบรษทและหนวยงานททำการขนทะเบยนมความยงยากและลาชา รวมไปถงการขาดความ
รวมมอของผประกอบการอนๆ จากปญหาอปสรรคดงกลาวนำมากำหนดแนวทางการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนได โดยให
หนวยงานททำการขอขนทะเบยนผลกดนภาคธรกจจดทำฉลากลดคารบอนเพอเตรยมความพรอมสำหรบการทำคารบอนฟตพรนท
จดอบรมเพอสรางความเขาใจในเรองฉลากลดคารบอนใหกบภาคธรกจเขาใจไดอยางถกตองและปรบปรงกระบวนการหรอกฎเกณฑ
ในการขอขนทะเบยนใหสอดคลองกบสถานการณปจจบน อยางไรกตามภาคธรกจควรสรางสอประชาสมพนธเพอจงใจใหผบรโภ
คสนใจฉลากลดคารบอนมากขน ทงนภาครฐควรสงเสรมการดำเนนการและใหการสนบสนนงบประมาณในการขนทะเบยนฉลาก
ลดคารบอน
คำสำคญ :ฉลากลดคารบอนการขนทะเบยนโรงงานอตสาหกรรม
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
48วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
Abstract
Theaimofthisresearchwastostudyproblemsandobstaclestotheprocessofcarbonreductionlabelregistra-
tion.Theresultsofthestudywillbeutilizedforindentifyingtheregistrationapproachesthatcouldbeusedamongthe
responsiblepublicorganization,therelevantstateagencies,andtheindustrialsectorsormanufacturers.Thisresearch
wascarriedoutbyinterviewingpeoplefromresponsiblepublicorganizations,andprivatefirmsthathavealreadyregistered
forthecarbonreductionlabel.Theresearchfoundthattheweakpublicrelationsandinadequatedisseminationofinfor-
mationofcarbonreductionlabeltoentrepreneursandconsumersweremajorproblemsandobstaclesoftheregistration
process.Inaddition,thecomplicateddatacollectionfortheregistration,andtheignoranceofsomeentrepreneursledto
thedelayintheregistrationprocess.Accordingtosuchtheproblemsandobstacles,approachesfortheregistrationof
carbonreductionlabelwerecreated.Theresponsiblepublicorganizationshouldencourageprivateenterprisestoregis-
terforthecarbonreductionlabel,whichwouldhelppreparingthemforthefurthercarbonfootprintprocess.Moreover,
thesepublicorganizationsshouldtraintheprivatesectorsforgainingmoreunderstandingonthecarbonreductionlabel.
Theprocessesorrulesfortheregistrationshouldbeimprovedtocopewiththepresentsituation.Inthemeantime,the
privatesectorsshouldsetpublicrelationprogramformotivatingconsumertogiveinterestonthecarbonreductionlabel.
Thepublicsectors,bythesametoken,shouldalsopromoteandsupportbudgetfortheregistrationofcarbonreduction
label.
Keywords :Carbonreductionlabel,Registration,Industrialfactory.
เบญจมาศ เอยมหน, วสาขา ภจนดา
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255449
บทนำ
การเปลยนแปลงของภาวะภมอากาศทวโลกทำใหผคน
จำนวนมากหนมาสนใจและตระหนกถงปญหาโลกรอนมากขน
ซงทำใหประเทศตางๆ กเรมใหความสนใจและหาแนวทาง
รวมกนเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก ดงจะเหนไดจากการ
ลงนามในพธสารเกยวโตทประเทศญปน ทใหประเทศสมาชก
ทำการลดปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดหรอกาซ
เรอนกระจกตามเปาหมายทวางไว จากสาเหตดงกลาวจงไดม
ความพยายามในการทจะลดการปลดปลอยกาซคารบอนได-
ออกไซดซงหนงในวธนนคอการวเคราะหคารบอนฟตพรนท
(Carbon Footprint) ของผลตภณฑตลอดวฏจกรชวตของ
ผลตภณฑและบรการโดยการประเมนวงจรชวตผลตภณฑ(Life
CycleAssessment :LCA)ซงครอบคลมตงแตการไดมาของ
วตถดบกระบวนการผลตการแปรรปการขนสงการใชงานและ
การกำจดขนสดทาย และจากการพฒนาคารบอนฟตพรนทนน
เพอใชเปนเครองมอในการประเมนการปลอยกาซเรอนกระจก
อนจะนำไปสการกระตนใหมการจดการเพอลดปรมาณการปลอย
กาซเรอนกระจกในภาคการผลตในปจจบนมเพยงไมกประเทศท
มการดำเนนงานดานฉลากคารบอนไดแกองกฤษสหรฐอเมรกา
นวซแลนดญปน เกาหลและจนสำหรบในประเทศไทยฉลาก
คารบอนนนม 2 แบบ คอ ฉลากคารบอนฟตพรนท (Carbon
Footprint)และฉลากลดคารบอน(CarbonReductionLabel)
ซงประเทศแรกทมการใชฉลากลดคารบอนคอประเทศไตหวน
ฉลากคารบอนเปนฉลากทแสดงระดบการลดการ
ปลอยกาซเรอนกระจกออกสบรรยากาศตอหนวยผลตภณฑ
โดยการประเมนวงจรชวตผลตภณฑ (LCA) ซงแสดงผลอยใน
รปของกาซคารบอนไดออกไซดเทยบเทา(CO2equivalent)แต
ขอมลLCAในประเทศไทยนนยงไมสมบรณทจะนำมาประยกต
ใชกบฉลากคารบอนได ดงนน ในระยะแรกนฉลากคารบอนจง
เปนผลจากการประเมนการลดกาซเรอนกระจกในกระบวนการ
ผลตเทานน ซงจะเปนฉลากลดคารบอน (CarbonReduction
Label)ทแสดงใหผบรโภครบทราบปรมาณคารบอนไดออกไซด
ทลดลงหลงจากทผประกอบการไดมการปรบเปลยนกระบวนการ
ผลตแลว ซงกลมเปาหมายคอผลตภณฑและบรการทจำหนาย
ในประเทศ (DomesticMarket) เพอสรางความตระหนกและ
ทางเลอกแกประชาชนชาวไทยไดมสวนรวมในการลดการปลอย
กาซเรอนกระจกหรอบรรเทาภาวะโลกรอน รวมทงยงเปนการ
เตรยมความพรอมในการพฒนาไปสในการจดทำฉลากลด
คารบอนในระดบสากลทมการวดขนาดคารบอนฟต พรนท
(Carbon Footprint) หรอปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก
ตลอดวฎจกรชวตของผลตภณฑเมอประเทศไทยมฐานขอมล
LCA ทมความสมบรณเพยงพอ รวมทงเตรยมความพรอม
เขาสระบบมาตรฐานไอเอสโอ14067(ISO14067)ทมการนำ
กาซเรอนกระจกเขามาพจารณารวมเปนครงแรกอกดวย(Thai-
landGreenhouseGasManagementOrganization,2009)
สำหรบหนวยงานทออกฉลากลดคารบอนในประเทศไทย คอ
องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก(องคการมหาชน)ซงม
สถาบนสงแวดลอมไทยเปนทปรกษาเพยงแหงเดยวททำหนาท
เชงปฏบตและในปจจบนม25บรษทไดรบการออกใบอนญาต
ฉลากคารบอนไปแลวโดยมสนคาจำนวน110รายการ(ขอมล
ณ วนท 2 กมภาพนธ 2554 จากองคการบรหารจดการกาซ
เรอนกระจก)
ดงนน ผวจยสนใจศกษาฉลากลดคารบอน (Carbon
ReductionLabel) ในดานปญหาและอปสรรคตางๆทพบจาก
การดำเนนการของหนวยงานททำการขนทะเบยนฉลากลด
คารบอน และบรษททผานการขนทะเบยนแลว เพอกำหนด
แนวทางในการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนใหกบหนวยงาน
ททำการขนทะเบยนฉลากลดคารบอน และหนวยงานภาครฐ
ทเกยวของ รวมไปถงภาคอตสาหกรรมหรอผผลตอนๆ ทยง
ไมไดทำการขนทะเบยนฉลากลดคารบอนอกดวย
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษาปญหาและอปสรรคในขนตอนการขอ
ขนทะเบยนฉลากลดคารบอน(CarbonReductionLabel)
2. เพอเสนอแนวทางการขอขนทะเบยนฉลากลด
คารบอน(CarbonReductionLabel)ในประเทศไทย
วธดำเนนการวจย
การศกษาวจยเรองแนวทางการขอขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนในประเทศไทยเปนการวจยเชงคณภาพโดยมวธการ
ศกษาสถานการณปจจบน กระบวนการ/ขนตอนในการขอขน
ทะเบยนฉลากลดคารบอนรวมทงปญหาและอปสรรคในขนตอน
การขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนของภาคอตสาหกรรมหรอ
ผผลตเพอเปนแนวทางในการสงเสรมการขอขนทะเบยนฉลาก
ลดคารบอนในประเทศไทย โดยประชากรทใชในการศกษาจะ
จำแนกกลมประชากรออกเปน 2 กลม กลมแรกคอ เจาหนาท
ขององคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)
กลมทสองคอ เจาหนาทของบรษททมผลตภณฑทไดรบการ
ขนทะเบยนฉลากลดคารบอน (Carbon Reduction Label)
เปนทเรยบรอยแลวจำนวน 6 บรษท ซงกลมแรกททำการ
สมภาษณเจาหนาทหนวยงานททำการขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนมจำนวน2ทานคอองคการบรหารจดการกาซเรอน
กระจก(องคการมหาชน)และสถาบนสงแวดลอมไทยและกลมท2
เบญจมาศ เอยมหน, วสาขา ภจนดา
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
50วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ทำการสมภาษณเจาหนาทของบรษททมผลตภณฑทไดรบการ
ขนทะเบยนฉลากลดคารบอนแลว โดยการสมตวอยางแบบ
เจาะจง ซงทำการแบงประเภทอตสาหกรรมเปนอปโภคบรโภค
และวสดกอสรางโดยเลอกมาหมวดละ2บรษทจำนวน6ทาน
ทงนมการศกษารวมกบขอมลทตยภมจากเอกสาร หนงสอ
และการคนควางานวจยทเกยวของ เพอนำมาใชการออกแบบ
เครองมอเกบรวบรวมขอมลจากนนนำขอมลทงหมดมาวเคราะห
เชงพรรณาความ เพอมากำหนดแนวทางการขอขนทะเบยน
ฉลากลดคารบอนในประเทศไทย
ผลการวจย
1. ผลสมภาษณหนวยงานรบผดชอบ
ผลการสมภาษณหนวยงานททำการขนทะเบยนฉลาก
ลดคารบอน2หนวยงานคอหนวยงานองคการบรหารจดการ
กาซเรอนกระจก (องคกรมหาชน) ซงทำหนาทเชงนโยบาย
ดแลงานดานการบรหารงานการรบคำขอขนทะเบยนฉลากฯ
หรอการรบสมครในเบองตนและหนวยงานสถาบนสงแวดลอม
ไทย ซงเปนทปรกษาและทำหนาทในเชงปฏบตการ โดยสรป
ฉลากลดคารบอนยงไมเปนทรจกโดยทวไปทงทางภาคธรกจเอง
และผบรโภคซงในการดำเนนโครงการในปจจบนโดยสวนใหญ
แลวเปนการสมครใจรวมโครงการจากผประกอบการมากกวาซง
สวนใหญจะเปนอตสาหกรรมขนาดใหญและยงเปนอตสาหกรรม
ประเภททงผลตเพอสงออกหรอจำหนายภายในประเทศอกดวย
รวมทงยงไมมนโยบายและมาตรการของภาครฐทเกยวของ
อยางชดเจนทจะสนบสนนใหการตดฉลากลดคารบอนเปน
ขอบงคบหรอกฎหมาย และยงขาดการสนบสนนในเรอง
งบประมาณ การเผยแพรขอมลในเรองของฉลากลดคารบอน
รวมทงการประชาสมพนธเกยวกบการขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนทมอยในปจจบนยงคงมอยนอย ซงขอเสนอแนะ
จากหนวยงานรบผดชอบในการขอขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนนน มความเหนวาควรทจะมความรวมมอจากหลายๆ
ฝาย ไมวาจะเปนภาครฐเอง/หนวยงานทเกยวของหรอแมแต
สถานประกอบการณนนดวย เพอการสนบสนนทงในเรองของ
งบประมาณและบคลากรทเชยวชาญในการประเมน เพราะจะ
เปนการแสดงความรบผดชอบตอสงคม (CSR) เปนหนทาง
ชวยลดตนทนการผลตและสามารถแขงขนในตลาดโลกได
อกทงการทำฉลากลดคารบอนยงเปนการทำฐานขอมลเพอ
เตรยมความพรอมสำหรบในการทำคารบอนฟตพรนท(Carbon
Footprint)อกดวย
2. ผลสมภาษณบรษททมผลตภณฑทไดรบการ
ขนทะเบยนฉลากลดคารบอน
ผลการสมภาษณบรษททมผลตภณฑทไดรบการขน
ทะเบยนฉลากลดคารบอน จำนวน 6 บรษท โดยสรปพบวา
สวนใหญแลวบรษททเขารวมโครงการการขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนจะมนโยบายทจะผลตสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม
ใหความสำคญกบการรกษาและลดผลกระทบตอสงแวดลอม
รวมถงการใชพลงงานทสะอาดเปนมตรตอสงแวดลอมดวย ซง
การเขารวมโครงการนจะมสวนชวยในเรองของการลดตนทน
การผลต รวมถงสามารถลดการใชทรพยากรทสนเปลองได
เนองจากทางบรษทจะตองทำการปรบปรงและพฒนากระบวน
การผลตอยางตอเนองเพอทำใหตนทนการใชพลงงานลดลง
แตทงนยงมกลมตวอยางผผลตบางบรษทมความเหนตางวา
บรษททมนโยบายในการลดผลกระทบตอสงแวดลอมในทก
กระบวนการผลตอยแลวผลทไดกทำใหเกดการลดตนทนไปโดย
ปรยายโดยอาจจะไมตองเขารวมโครงการเลยกได สวนในเรอง
ภาพลกษณและเจตนารมณทรบผดชอบตอสงคมนน กลม
ตวอยางผผลตนนมองวาเปนการเพมภาพลกษณทดใหกบบรษท
รวมถงตราสนคาของทางบรษท ทำใหผบรโภคเชอมนไดวา
ทกขนตอนของกระบวนการผลตสนคา ทางบรษทจะใสใจใน
คณภาพชวตและเหนความสำคญตอสงแวดลอม ชมชน และ
สงคม อกทงผมสวนไดสวนเสยจะเหนความตงใจของบรษท
ในการผลตสนคาและบรการทตอบสนองความตองการของลกคา
ทรกษาสงแวดลอมอกดวย ทางดานคาใชจายในการขอขน
ทะเบยนนนจะมปญหาสำหรบบรษทเลกๆ ทเงนทนไมสงมาก
และในเรองของอายของฉลากซงกำหนดให3ปถอวาเหมาะสม
แลว เนองจากเมอครบกำหนดอายของฉลากกควรทจะมการ
ตรวจสอบและประเมนอกครงหนงเพอรกษามาตรฐานในการ
ขอขนทะเบยนฉลากฯแตทงนยงมกลมตวอยางผผลตบางบรษท
มความเหนตางวาฉลากฯ ควรมอายมากกวาเดมจาก 3 ป
เนองจากระยะเวลาในการขอขนทะเบยนกวาจะสำเรจกใชเวลา
นานอยแลว และในเรองของการประชาสมพนธฉลากลด
คารบอนยงเปนทรบรอยในวงแคบลกคายงไมคอยรบรและเขาใจ
ในเรองของฉลากลดคารบอนและยงไมไดใหความสนใจในเรอง
ฉลากลดคารบอนมากเทาทควร
3. สรปปญหาและอปสรรค
ผลการศกษาจากการสมภาษณทำใหทราบประเดน
ปญหาและอปสรรคทสำคญในการขอขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนเพอนำมาเปนแนวทางในการขอขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนโดยสรปสามารถแยกปญหาและอปสรรคเปนประเดน
ไดดงน
3.1 ดานหนวยงานททำการขอขนทะเบยนฉลาก
ลดคารบอน
1) การเกบขอมลทใชในการประเมนคอนขาง
เบญจมาศ เอยมหน, วสาขา ภจนดา
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255451
ยงยาก ซบซอน ทำใหตองใชเวลายาวนาน รวมถงการบนทก
ขอมลของบางบรษทยงไมมความสมบรณเพยงพอ อยางเชน
บรษทบางแหงกยงไมมการจดเกบขอมลการใชทรพยากร
วตถดบและพลงงานอยางเปนระบบทำใหการจดเกบลาชาหรอ
การไดมาซงขอมลการจดการสงแวดลอมเชนการจดการนำเสย
และของเสยรวมถงขอมลในสวนระบบสนบสนนภายในโรงงาน
เชน ระบบผลตไฟฟา ระบบผลตไอนำทไดมาคอนขางลำบาก
อกทงโรงงานบางแหงกยงไมไดมการจดเกบขอมลแยกของการ
ใชทรพยากรตางๆ รวมไปถงความลาชาในการสรปขอมลของ
ทางบรษทรวมกบทางสถาบนสงแวดลอมไทย และการตดตาม
ขาดความตอเนองอยบาง เนองจากขอมลยงไมสมบรณ
ครบถวน
2) การพจารณาตามเกณฑขอ 3คอกรณท
กระบวนการผลตมการใชเทคโนโลยทมประสทธภาพสงใน
ภาคอตสาหกรรมประเภทนนๆ ทางหนวยงานคณะทำงาน
สงเสรมการใชฉลากลดคารบอนจะพจารณาเปนกรณไป
ซงจะทำไดคอนขางยาก เกดความลาชาในการประเมนและ
ไมมแนวทางทชดเจน เนองจากตองใชขอมลสนบสนนจำนวน
มากเพอประกอบการประเมนในแตละเทคโนโลยการผลต และ
ไมมมาตรฐานประเภทเทคโนโลยทควรเลอกใชของแตละ
ประเภทอตสาหกรรมในปจจบน รวมถงไมมคามาตรฐานหรอ
คากลางของการใชพลงงานหรอการปลอยกาซเรอนกระจก
ของเทคโนโลยนนๆทแนนอนประกอบกบบางโรงงานไมสามารถ
แสดงผลการใชพลงงานหรอผลการปลอยกาซเรอนกระจกท
ลดลงจากเทคโนโลยนนๆไดเนองจากไมไดมการวเคราะหการ
ใชพลงงานหรอการปลอยกาซเรอนกระจกในสวนเทคโนโลย
ทมการเพมเตม/ปรบปรง หรอไดใชเทคโนโลยดงกลาวตงแต
เรมการผลตแลว
3) อายของฉลากฯ ควรเพมขนมากกวาเดม
(3 ป) เนองจากระยะเวลาในการขอขนทะเบยนของทางบรษท
จะใชเวลานานในการเกบขอมล
4) ฉลากลดคารบอนยงไมเปนทรจกของ
ผบรโภคมากนก เนองจากขาดการประชาสมพนธและเผยแพร
ในเรองของฉลากลดคารบอนใหกบผบรโภคไดรบรรวมทง
ผประกอบการอนๆดวย
5) ทางหนวยงานมคาใชจายในการดำเนนการ
ขององคการTGOจะตองมการเบกจายกอนแลวจงมาเรยกเกบ
กบบรษททมาขอขนทะเบยนเมอเสรจสนโครงการ เชนกรณท
บางบรษทมจำนวนสาขามากหรอมทวประเทศ ทำใหตองใช
งบประมาณมากในการเดนทางและตองเกบขอมลหลายครง
รวมทงคาตดตอสอสารดวย หรอในบางบรษทไดมการเกบ
ขอมลไปแลวแตขอยกเลกระหวางการดำเนนงาน กทำให
องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (TGO) เสยเวลาและ
งบประมาณโดยเปลาประโยชน
3.2 ดานบรษท/ภาคธรกจ
1) ระบบการจดเกบขอมลบางบรษทมการทำ
มากอนแลวตงแตตนและดมาตลอด กบบรษททยงไมไดทำเลย
แตใชเกณฑในการประเมนเดยวกนมาเปรยบเทยบกทำใหเปน
การประเมนทไมยตธรรมสำหรบบางบรษท
2) การไมใหความรวมมอจากผประกอบการ
รวมทงความไมเขาใจโครงการอยางแทจรงของผประกอบการ
ซงการออกฉลากฯจะออกในนามของบรษทไมใชตวผลตภณฑ
ซงถาโรงงานมจำนวนสาขาทวประเทศมากและบรษทแมเหนดวย
แตบรษทลก(สาขา)ไมเหนดวยกทำใหการเกบขอมลลาชาและ
สนเปลองงบประมาณมาก
3) โรงงานสวนใหญไมไดมการมอบหมาย
บคคลทรบผดชอบโดยตรง และการประเมนปรมาณการปลอย
กาซเรอนกระจกตองอาศยขอมลจากหลายฝายในโรงงาน เชน
ฝายบญชฝายการผลตฝายพลงงานและสงแวดลอมทำใหเกด
ความยากลำบากและลาชาในการประสานขอขอมล
4) งบประมาณคาใชจายทคอนขางสงของ
บรษทเลกๆทยงเปนอปสรรคอย รวมถงในกรณบรษททมาขอ
ขนทะเบยนฉลากฯมผลตภณฑหลายๆตวตองเสยคาใชจาย
อยางมากในการขนทะเบยนของแตละผลตภณฑ
5) ธรกจขนาดเลกอาจมปญหาในเรองระบบ
การจดเกบขอมล เชน SMEs หรอ ผผลตสนคา OTOP
เนองจากฉลากลดคารบอนเปนการประเมนการลดลงของ
การปลอยกาซเรอนกระจกเฉพาะของแตละผลตภณฑ ซง
ภาคธรกจขนาดเลกอาจไมมการจดเกบขอมลการใชทรพยากร
การจดการนำเสยและของเสยอกทงไมมระบบการจดเกบขอมล
แยกตามผลตภณฑหรอในแตละขนตอนการผลตไว
จากปญหาและอปสรรคดงกลาว นำผลมา
วเคราะหเพอใหไดแนวทางในการสงเสรมและพฒนาปรบปรง
การดำเนนงานในการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนใน
ประเทศไทยมดงน
4. แนวทางการขนทะเบยนฉลากลดคารบอน
4.1 แนวทางสำหรบหนวยงานททำการขอขน
ทะเบยนฉลากลดคารบอน
1) องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก
(องคการมหาชน) และสถาบนสงแวดลอมไทยผลกดนใหภาค
ธรกจทสงออกสนคาไปยงตางประเทศทำฉลากลดคารบอนเพอ
เปนฐานขอมลในการเตรยมความพรอมสำหรบการทำCarbon
Footprint(ISO14067)
2) องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก
เบญจมาศ เอยมหน, วสาขา ภจนดา
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
52วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
(องคการมหาชน) และสถาบนสงแวดลอมไทยมการจดอบรม
จากผเชยวชาญในเรองการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอน
เพอสรางความเขาใจในเรองฉลากลดคารบอนใหกบภาคธรกจ
อนๆไดเขาใจอยางถกตอง
3) องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก
(องคการมหาชน) และสถาบนสงแวดลอมไทยปรบปรง
กระบวนการ/เกณฑในการขอขนทะเบยนใหสอดคลองกบ
สถานการณปจจบน
4.2 แนวทางสำหรบบรษท/ภาคธรกจ
1) บรษทสรางสอประชาสมพนธของผลตภณฑ
ในบรษทของตนเองเพอเปนการโฆษณาจงใจใหคนสนใจในเรอง
ฉลากลดคารบอนมากขน
2) บรษทควรโยกยายงบประมาณจากการทำ
CSR สวนหนงมาทำ ฉลากลดคารบอนแทน เพราะเปนการ
รบผดชอบตอสงคมอกทางหนงเชนกน
3) ใหบรษทตระหนกถงความคมคาของการ
ทำฉลากฯ แมจะใชงบประมาณในการทำสงแตคมทสามารถ
แขงในตลาดโลกได
4.3 แนวทางสำหรบภาครฐ
1) ภาครฐควรรณรงคและกระตนใหภาคธรกจ
ตางๆสนใจในฉลากทเกยวกบสงแวดลอมมากขน
2) ภาครฐเขามาสงเสรมและสนบสนนใน
การดำเนนการและงบประมาณในการขนทะเบยนฉลากลด
คารบอน
3) ภาครฐใหการสงเสรมและสนบสนนธรกจ
ขนาดเลก (SMES) ในระบบจดเกบขอมล โดย TGO และ
สถาบนสงแวดลอมไทยเปนทปรกษาและชวยประสานงาน
4) การสนบสนนจากทางภาครฐในการ
ประชาสมพนธผานสอโทรทศน/วทยอยางแพรหลาย
5) ภาครฐควรใหทางหนวยงานราชการตางๆ
ใหความรวมมอการซอขายสนคาทมฉลากลดคารบอนเพอใชใน
สำนกงานและเพอเปนการรณรงคอกทางดวย
สรปและอภปรายผล
ในการดำเนนการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนใน
ประเทศไทยพบปญหาและอปสรรคในการดำเนนการทสำคญ
ไดแก 1) การขาดการประชาสมพนธและเผยแพรในเรองของ
ฉลากลดคารบอนใหกบผบรโภคและผประกอบการไดรบร 2)
การเกบขอมลทใชในการประเมนคอนขางยงยากและซบซอน
3) การพจารณาเกณฑในกรณทกระบวนการผลตมการใช
เทคโนโลยทมประสทธภาพสง ซงทำไดคอนขางยากและไมม
แนวทางทชดเจน4)ปญหางบประมาณคาใชจายทคอนขางสง
ของบรษทเลกๆหรอบรษททมผลตภณฑหลายๆตวตองเสย
คาใชจายอยางมาก5)การไมใหความรวมมอจากผประกอบการ
หรอบรษทอนๆ รวมทงความไมเขาใจโครงการอยางแทจรง
ของผประกอบการ 6) ขาดบคคลทรบผดชอบเรองนโดยตรง
จงทำใหการเกบขอมลและการดำเนนการคอนขางลาชา 7)
งบประมาณในการดำเนนการและการประชาสมพนธทมอย
อยางจำกดซงจากปญหาอปสรรคตางๆดงกลาวนำมากำหนด
แนวทางการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอน โดยมประเดน
หลกๆ ดงน 1) ดานการสงเสรมสนบสนนของทางภาครฐ 2)
ดานการรณรงคและผลกดนใหทกภาคสวนสนใจในฉลาก
สงแวดลอมมากขน3)ดานการโฆษณาและสอสารประชาสมพนธ
4) ดานการปรบปรงกระบวนการผลต/กฎเกณฑ เหนไดวา
แนวทางการขนทะเบยนฉลากลดคารบอนนสอดคลองกบ
งานวจยของจตรลดา โกสนทรานนท (2549) ททำการศกษา
เรองแนวทางการเลอกซอสนคาอปโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม
พบวา สนคาทไดฉลากเขยวมจำนวนนอยมากในตลาดทำให
ผบรโภคมทางเลอกนอยและขาดแรงจงใจในการเลอกซอดงนน
ผมสวนเกยวของโดยเฉพาะภาครฐควรรวมมอกนสงเสรมสนคา
ทเปนมตรตอสงแวดลอมเพอใหไดรบความนยมมากขน โดย
ภาครฐควรใหการสงเสรมและสนบสนนผผลต และผบรโภคใน
ทกๆดานเพอใหเกดความรความเขาใจเกยวกบสนคาทเปนมตร
ตอสงแวดลอมมากยงขนอกทงผผลตกควรปรบปรงเปลยนแปลง
กระบวนการผลตใหมประสทธภาพทงนยงสอดคลองกบงานวจย
ของธนวากาญจนพนธ(2551:79)ทศกษาเรองแนวทางการ
จดการขยะมลฝอยของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรพบวา
แนวทางการจดการขยะมลฝอยทเหมาะสมของสถาบนบณฑต
พฒนบรหารศาสตรทเปนรปธรรม คอ การสนบสนนใหมการ
ปลกฝงทศนคต รวมถงการประชาสมพนธและรณรงคอยาง
ตอเนอง ทสำคญตองมการสงเสรมและสนบสนนในเรอง
ของงบประมาณและอตรากำลงทเหมาะสมแกหนวยงานท
รบผดชอบนอกจากนงานวจยนสอดคลองกบงานวจยของ
รงตะวน เกดโภคา(2553:204)ทศกษาเรองแนวทางพฒนา
การทองเทยวเชงนเวศอยางยงยนของจงหวดอทยธาน พบวา
แผนพฒนาการทองเทยวเชงนเวศระยะสน ควรมแผนการ
เผยแพรความรและประชาสมพนธการทองเทยวไมวาจะเปนการ
เผยแพรความรหรอใหความรเกยวกบการจดการและอนรกษ
ทรพยากรธรรมชาตในแหลงทองเทยวแกประชาชนในพนท
มการจดฝกอบรม และสงเสรมการผลตสนคาในชมชนทองถน
เพอจำหนายแกนกทองเทยว รวมทงการสนบสนนเผยแพร
ความรความเขาใจรวมกนของประชาชนและหนวยงานท
เกยวของเกยวกบแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ
ดวย
เบญจมาศ เอยมหน, วสาขา ภจนดา
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255453
ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะทวไป
จากการศกษาวจยเรองนผวจยไดมขอเสนอแนะสำหรบ
การนำผลการวจยไปใชครงตอไปมดงน
1) ขอเสนอแนะเชงนโยบาย
(1) ภาครฐควรสงเสรมและสนบสนนในเรองของ
งบประมาณในการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนโดยเฉพาะ
บรษทขนาดเลกเชนSMEsหรอผผลตสนคาOTOP
(2) ภาครฐควรสงเสรมและสนบสนนในสนคาทม
ฉลากลดคารบอนบนผลตภณฑ เชน ผลกดนใหผลตภณฑท
ไดรบฉลากลดคารบอนเปนสนคาทอยในรายการการจดซอ
จดจางสเขยว หรอมมาตรการทางภาษใหกบฉลากสงแวดลอม
และควรขยายความรวมมอไปยงตางประเทศ
2) ขอเสนอแนะเชงปฏบต
(1) ทงภาครฐและหนวยงานททำการขนทะเบยน
ควรสงเสรมและเรงการประชาสมพนธในเรองของฉลากลด
คารบอนทงในสวนผผลตเพอใหทราบถงขนตอน/กระบวนการ
ในการขอขนทะเบยนฉลากลดคารบอนและเขารวมโครงการฯ
มากขน รวมถงในสวนผบรโภคเพอจะไดรบรในเรองฉลากลด
คารบอนในวงกวางและมความสนใจมากขน
(2) ทางหนวยงานททำการขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนควรปรบปรงกระบวนการ/กฎเกณฑในการขอขน
ทะเบยนใหเหมาะสมกบลกษณะของเทคโนโลยและสอดคลอง
กบสถานการณปจจบน
(3) ทางหนวยงานททำการขนทะเบยนฉลากลด
คารบอนควรมการคดคาใชจายตามกระบวนหรอขนตอนของ
การขอขนทะเบยนในแตละขน เพอลดปญหาการสนเปลอง
งบประมาณในกรณทบรษททมาขอขนทะเบยนขอยกเลก
กลางคนในระหวางการขอขนทะเบยน
2. ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป
2.1 ศกษาความสำเรจในการขอขนทะเบยนฉลาก
ลดคารบอนของบรษททเขารวมโครงการขอขนทะเบยนฉลาก
ลดคารบอน
2.2 ศกษาประสทธภาพในการทำฉลากลดคารบอน
เปรยบเทยบกบฉลากสงแวดลอมอนๆ ทงในและตางประเทศ
รวมถงมมมองของผบรโภคทมตอฉลากนนๆดวย
เอกสารอางอง
ธนวากาญจนพนธ.2551.แนวทางการจดการขยะมลฝอย
ของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. สารนพนธ
วทยาศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒน
บรหารศาสตร.
จตรลดาโกสนทรานนท.2549.แนวทางการเลอกซอสนคา
อปโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม.โครงงานศกษาทาง
วศวกรรมสงแวดลอม. โครงงานศกษาทางวศวกรรม
สงแวดลอม ปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต
มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.
รงตะวน เกดโภคา. 2553.แนวทางพฒนาการทองเทยว
เชงนเวศอยางยงยนของจงหวดอทยธาน.วทยานพนธ
ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒน
บรหารศาสตร.
องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก(องคกรมหาชน).2552.
ฉลากคารบอน.สบคนเมอวนท22ตลาคม2552.http://
www.tgo.or.th/index.php?option=com_content&task
=blogcategory&id=31&Itemid=42
เบญจมาศ เอยมหน, วสาขา ภจนดา
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
54วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
การจดระเบยบชมชนและการเปลยนแปลง: ศกษากรณ ชมชนบางไพร จงหวดสมทรสงคราม
Social Order and Change: A Case of Bangpai Community, Samurtsongkram Province.
โสมาภา หาญวณชานนท สพรรณไชยอำพร คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอมสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร
บทคดยอ
การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาการจดระเบยบชมชน ขนตอนการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชน
การสนบสนนของภาครฐและหนวยงานทเกยวของและปญหาอปสรรค ผศกษาไดใชการวจยเชงคณภาพ โดยเกบรวบรวมขอมล
ดวยวธการสมภาษณเชงลกของผใหขอมลทสำคญ(Key-informants)จำนวน15คนประกอบดวยผนำทางการและตามธรรมชาต
ผอาวโสในชมชน ผทเกยวของทงภาครฐและเอกชน การวเคราะหขอมลไดยดหลกตรรกะเทยบเคยงแนวคด ทฤษฎและงานวจย
ทเกยวของควบคกบบรบท(Context)โดยใชสถตเชงพรรณนาประกอบ
ผลการศกษาการจดระเบยบชมชนใน3มตคอ(1)มตครอบครวพบวาการมความสมพนธทดและรวมกำหนดแนวทาง
ปฏบตในเรองสำคญ เชน งานบาน คาใชจาย การแบงเวลาในเรองสวนตวกบเรองของครอบครว การแบงปนเครองอปโภค
รวมทงการใชทรพยากรสวนกลาง สามารถกอใหเกดความเปนระเบยบได (2) มตเศรษฐกจ พบวา การมทศนะทดตออาชพ
ทำใหไมลวงละเมดในขอตกลงทมรวมกนในขนตอนการผลต การแลกเปลยนทางตลาด รวมทงการจดประชมทกเดอนเพอ
พดคยปรกษาหารอทำใหเกดความเปนระเบยบอยางยงยนมากกวาการมมาตราการลงโทษ(3)มตชมชนพบวากฎระเบยบนน
ยดหลกของศาสนาและความเชอในเรองกฎแหงกรรม ตลอดจนจารตขนบธรรมเนยม โดยมการสอสารเชงรกผานเสยงตามสาย
และการประชมในทกเดอนขนตอนการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชนมทงหมด6ขนตอนไดแกขนท1)การรบทราบ
และวเคราะหปญหาและความตองการ ขนท 2) การสรางแรงบนดาลใจตอการเปลยนแปลง ขนท 3) การจดทำแผนปฏบตการ
ขนท 4) การรวมดำเนนกจกรรมและการเรยนรรวมกน ขนท 5) การทบทวนปญหาและสรปบทเรยน และขนท 6) การขยายผล
การสนบสนนของภาครฐและหนวยงานๆพบวา หนวยงานทเขามาสนบสนน 4 หนวยงาน คอ องคการบรหารระดบจงหวด
และตำบล สำนกงานสงเสรมการเกษตร และหนวยงานสาธารณสข นอกจากนยงไดรบชวยเหลอจากหนวยงานภายนอก
มการสนบสนนงบประมาณสงของ และความรในดานตางๆทเปนประโยชนตอครอบครว เศรษฐกจ และชมชนปญหาอปสรรค
สำคญ คอ ความขดแยงในการกระจายผลประโยชนทมโอกาสพฒนาความรนแรงในอนาคต และสมาชกไมมการรวมกลมอยาง
เปนระบบขอเสนอแนะสำคญจากการศกษา คอ ควรจดกจกรรมใหมปฏสมพนธอยางตอเนองเชอมโยงทวชมชน และควรเฝา
ระวงพฤตกรรมเสยงของเดกและเยาวชนโดยการรณรงคสรางจตสำนกในการมสวนรวมพฒนาชมชน
คำสำคญ :การจดระเบยบชมชนการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบการสนบสนนทางสงคม
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255455
Abstract
Theobjectivesofthisresearchweretoexaminecommunityordering,anditsmovestochangemechanismfor
communityordering;tostudythestateandotherrelevantoffices’supportsonthecommunityordering;andtosearch
forproblemsandobstaclesofthecommunityordering.Thisresearchmadeuseofqualitativeresearchwithin-depth
interviewof15keyinformantsasitsmajormethod.Thesekeyinformantsincludedformalandinformalleaders,senior
citizensofthecommunityandrelevantpartiesfrombothpublicandprivateorganizations.Inordertoanalyzedata,the
logicalanalysisincomparisonwithconcepts,theories,relevantresearchesandthesocialcontextwasutilized.Inaddi-
tion,descriptivestatisticswereusedtofurtheranalyzethedata.
Theresearchresultsrevealedthatthecommunityorderinghadthreedimensions.Firstwasthefamilydimen-
sion.Thecommunityordercouldbeoriginatedfromagoodrelationshipwithcollectivedecision-makingamongfamily
membersonimportantfunctionsandmatterssuchashousework,expenditures,thebalanceofpersonalandfamilyaf-
fairs,theshareofconsumingproductsandtheuseofpooledresources.Secondwastheeconomicdimension.Itwas
foundthatthepositiveattitudetowardprofessionshelpedmaintainingtheagreedproductionprocessandthemarket
exchange.Furthermore,themonthlymeetingforconsultationratherthantheusingofpunishmentmeasurewouldlead
tothesustainablecommunityorder.Thethirddimensionwasaboutcommunityitself.Itwasfoundthatthecommunity
rulesweretiedwithreligiousprinciples,thebeliefinretributionandsocialconvention.Theseruleswereactivelyspread
outthroughthelocalaudiowireandduringthemonthlymeeting.
Themovestochangemechanismforthecommunityorderingcomprisedofsixsteps.Theywere(1)gettinginfor-
mation,andanalyzingproblemandthecommunity’sneeds;(2)creatinginspirationforchanges;(3)makingtheaction
plan;(4)thecooperativeperformingandlearning;(5)reviewingproblems,andsummarizingthelesson-learned;and(6)
expandingtheresults.
Fourstateandrelevantofficeshadsupportedthecommunityordering.TheywereProvincialAdministrativeOr-
ganization,TambonAdministrativeOrganization,theOfficeofAgriculturalExtensionandthePublicHealthAgency.The
communityalsoreceivedsupportsfromexternalsectors,particularlyonthemattersofbudget,materialsandknowledge
thatwereapplicabletofamilies,thecommunity’seconomicsandthecommunityitself.
Amainproblemfoundinthisresearchwastheconflictamongcommunitypeople,particularlyonthedistribution
ofbenefit.Thisconflictwaslikelytobecomeviolenceinthefuture,ifthecommunitymemberscouldnotsystematically
cooperateamongeachother.Importantrecommandationsproposeforsolvingtheproblem.Firstistoestablishactivities
thatcouldbringaboutthecontinuouslyinteractionsandlinkagesbetweenpeopleinthecommunity.Secondly,therisky
behaviorofchildrenandtheyouthshouldalsobemonitoredthroughthecampaigningprogramforconsciousness-making
andcommunitydevelopmentparticipation
Keywords :SocialOrder,Themechanismtoorganizethecommunity,Socialsupport
โสมาภา หาญวณชานนท, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
56วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
บทนำ
สบเนองจากในสงคมไทยปจจบนมการเปลยนแปลงไป
อยางมากผคนในสงคมมการเบยงเบนความสมพนธไปจากเดม
สงผลใหสถาบนทางสงคมทำหนาทไมครบสมบรณ สงเหลาน
เปนปจจยพนฐานททำใหเกดปญหาสงคมปญหาทเหนเดนชด
ในปจจบนน อาท ปญหาเดกและเยาวชนทงปญหายาเสพตด
และการมวสมตามสถานบนเทง ปญหาอาชญากรรม ทงการ
ประทษรายทางรางกายและทรพยสนปญหาทจรตคอรรปชนเปน
ปญหาทอยในสงคมไทยมาเปนเวลานาน และนบวนยงรนแรง
มากยงขน ทำใหประเทศตองสญเสยงบประมาณจำนวนมาก
แตสภาพชวตของผคนยงไดรบความเดอดรอนและไดรบการ
ชวยเหลอไมทวถง อกทงผคนบางกลมไมยดถอกฎเกณฑ
กตกา สงผลใหไมสามารถทำหนาทไดอยางราบรน เปนสงคม
ไมมคณภาพ ไมสามารถอยรวมกนเปนกลมทางสงคมไดอยาง
สงบสขอนเรยกสภาพการณนวา“สงคมไรระเบยบ”อนเกดจาก
การทำหนาทไมสมบรณทางสงคม(พทยาสายห,2544)อาจ
นำไปสภาวการณลมสลายของสงคมไดในทสดจากววฒนาการ
การจดระเบยบสงคมไทย เหนไดวาในอดตสงคมไทยเปนแบบ
ดงเดม กฎเกณฑการอยรวมกนทางสงคมเปนลกษณะของ
การยดถอจารตประเพณ อนยดโยงอทธพลความเชอทาง
พระพทธศาสนาและเชอในเรองกฎแหงกรรม ผคนจงเกด
ความเกรงกลวตอบาป การดำเนนกจกรรมตางๆ ของผคนจง
เนนไปทางการสรางคณงามความด ในการดำเนนชวต
(พระพรหมมหาคณาภรณ,2548:9-11)สงผลใหการจดระเบยบ
เปนแบบเรยบงาย ไมวนวาย แตทงนในความเปนจรงสงคม
มอาจหยดนงอยกบทระบบสงคมทซบซอนเรมเกดขนอนเนอง
จากการเขามาของสงคมทนนยมทำใหเกดการแขงขนทางการ
ผลตคอนขางสง ทรพยากรธรรมชาตไมสามารถรองรบความ
ตองการใชของมนษยทเพมขน สงผลกระทบใหมการทำลาย
ทรพยากรและสงแวดลอมทางธรรมชาตทำใหนายทนมอทธพล
อยางมากในการทำการคาทงทางอตสาหกรรมและเกษตรกรรม
จงเปนชองวางใหนายทนอาศยอทธพลทางการคาเอารด
เอาเปรยบชาวไร ชาวนา และกรรมกรทมฐานะความยากจน
ทำใหเกดความเหลอมลำในเรองกระจายรายไดโอกาสทางสงคม
และสทธในการครอบครองทรพยากรธรรมชาตตางๆ สงคมใน
เกดการเสยระเบยบอยางเหนไดชดเจน ความเปนพลวตนเอง
ทำใหสงคมเกดการเปลยนแปลงไปตามระดบสภาพปญหาทาง
สงคมทมปรมาณและระดบความรนแรงเรอยๆ
ทงนสบเนองจากการปะทะทางสงคมมไดหยดแตเพยง
เทาน ส งคมไทยในปจจบนน ไดรบอทธพลจากกระแส
โลกาภวตนสภาพปญหาลกลามเรอยมาไดพฒนาเปนภยคกคาม
มลกษณะแขงขนกนสงเพอครอบครองวตถดบ รวมทงความ
ไดเปรยบทางการคา การบรโภคเทคโนโลย แฟชน สนคา
นำไปสการสงเขาจากตางประเทศ คานยมจงไมสามารถดำรง
คงไวซงอตลกษณเฉพาะของประเทศและสงคมได กอใหเกด
ปญหาสงคมทตามมาเปนลกโซ สงผลกระทบตอชมชน สงคม
จนถงระดบประเทศ อาท ปญหายาเสพตด ปญหาคามนษย
ปญหาความมนคง ปญหาอาชญากรรมคอมพวเตอร ฯลฯ
เปนตน
จากววฒนาการและสภาพปญหาสงคมในอดตถง
ปจจบน การศกษาในเรองของการจดระเบยบ จงตองมการจะ
ศกษาชมชนทยงมแบบแผนและวถชวตความเปนอย คานยม
ในรปแบบเดยวกนและดำรงอยอยางมประสทธภาพอาศยการ
จดระเบยบของผคนในชมชนทงนบางชมชนยงมการดำรงชวต
ทามกลางอาณาเขตปรมณฑลของความเปนเมองและความ
เปนชนบท ดงเชน “ชมชนบางไพรจงหวดสมทรสงคราม”
เปนชมชนตนแบบ ในเรองของการดำเนนชวตแบบเศรษฐกจ
พอเพยง และการทองเทยวเชงเกษตร จนไดรบรางวลดเดนใน
สาขาตางๆและยงเปนทยอมรบจากผคนภายนอกโดยมประเดน
ในการศกษาการจดระเบยบในการดำเนนชวตในระดบครอบครว
ระดบชมชนระดบสงคมอยางไรภายใตกระแสการเปลยนแปลง
ยคโลกาภวตน และการเปลยนแปลงกลไกในการจดระเบยบ
ชมชนอยางไรตอวถครอบครวเศรษฐกจและในชมชนจงเปน
ประเดนทนาศกษาอยางยง เพอเปนตนแบบและแนวทางท
สำคญตอกระบวนการและกลไกในการดำเนนกจกรรมตางๆ
ในระดบครอบครวระดบชมชนและระดบสงคมสามารถนำมาใช
เปนแบบแผนใหเกดคณคา ประโยชนสงสดตอบคคลในสงคม
ทกระดบ
วตถประสงคของการวจย
1.เพอศกษาการจดระเบยบชมชน
2. เพอศกษาขนตอนการเปลยนแปลงกลไกการจด
ระเบยบชมชน
3. เพอศกษาการสนบสนนของรฐและหนวยงานตางๆ
ทมสวนเกยวของตอการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบ
ชมชน
4. เพอศกษาปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะในการ
เปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชน
ขอบเขตของานวจย
การวจยครงน ผวจยมงศกษาการจดระเบยบชมชนใน
3มตคอมตดานครอบครวมตดานเศรษฐกจและมตดานชมชน
โดยกลมเปาหมาย ประกอบดวยผนำทางการและผนำตาม
โสมาภา หาญวณชานนท, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255457
ธรรมชาต ผอาวโสในชมชน กลมแกนนำศนยการเรยนร
กลมผทเกยวของกบการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบของ
ชมชนและสงคมทงภาครฐและเอกชน
วธการดำเนนวจย
กลมผใหขอมลทสำคญในการศกษาวจยครงน เจาะจง
คดเลอกจากลมผนำ และประชาชนในชมชนบางไพร* ทอาศย
อยในชมชนแหงนมาแลวไมนอยกวา 3 ป และทำกจกรรม
รวมกบชมชน ตงแต 1 ปขนไปมความเตมใจใหขอมล
ประกอบไปดวยกลมแกนนำทเปนทางการและตามธรรมชาต
ผอาวโสในชมชน และผทเกยวของทงภาครฐและเอกชน รวม
15คน
แนวประเดนการสมภาษณทใชในการศกษาวจยครงน
ผวจยไดพฒนาจากแนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ
แบงออกเปน 6 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1) ขอมลพนฐาน
ของผใหขอมลทสำคญ ตอนท 2) สภาพความเปนอยของ
สมาชกในชมชน ตอนท 3) รปแบบการจดระเบยบชมชนใน
แตละมต ตอนท 4) การเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบใน
ชมชน ตอนท 5) การสนบสนนของภาครฐและหนวยงานท
เกยวของตอการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชน และ
ตอนท6)ปญหาและอปสรรคและขอเสนอแนะ
การเกบรวบรวมขอมล
1. ผวจยไดรวบรวมขอมลจากเอกสารตางๆ ทมอยใน
ชมชน อาท ประวตความเปนมาของชมชน แผนแมบทชมชน
รวมทงกจกรรมตางๆทเกยวของกบการจดระเบยบชมชน
2. ผวจยใชวธการสงเกตแบบมสวนรวมในกจกรรม
ตางๆ ของชมชน ตลอดจนสภาพแวดลอมทางกายภาพของ
ชมชน โดยเขาไปในบทบาทของนกศกษาสถาบนบณฑตพฒน
บรหารศาสตร
3. ผวจยรวบรวมขอมลจากการสมภาษณโดยการ
เจาะลก (In-depth Interview) โดยใชวธการสรางแนวประเดน
คำถาม (Interview Guide) และตะลอมกลอมเกลาใหผให
ขอมลทสำคญพรรณนาประเดนทเกยวของแลวจงมาเรยบเรยง
ตความหมายและวเคราะหเชอมโยงในประเดนทตองการจะ
ศกษา
แนวคดนำในการศกษา
1. ทฤษฎการจดระเบยบสงคม (Social Order)คอ
การพฒนากฎเกณฑแนวทางมาตรการททกคนในสงคมนนตอง
ยดถอและปฏบตรวมกนจงอยพนฐานของความสมพนธระหวาง
บคคลและกลมทางสงคม ในการนำไปสกระบวนการทางสงคม
ในลกษณะตางๆใหเหมาะสมและสอดคลองกบสงแวดลอมและ
ผคนในชมชนหรอสงคมนนอาทการแบงหนาทการชวยเหลอ
ความรวมมอรวมใจฯลฯ เปนตน เพอนำไปสการเปลยนแปลง
ทดทงทางการพงพาทางเศรษฐกจและจตใจทดของผคน
ในสงคมรวมกน ดวยการทำหนาทอยางราบรนและนำไปส
คณภาพชวตทดในสงคม
2. แนวความคดของการเปลยนแปลงทางสงคม
และวฒนธรรม คอ การเปลยนแปลงโดยในฐานะของเวลา
ทำใหเกดการเปลยนแปลงของระบบความสมพนธระหวาง
สมาชกในสงคม โดยเกดขนในระดบกลมบคคลและในระดบ
สถาบนทางสงคม อาท สถาบนครอบครว สถาบนเศรษฐกจ
สถาบนการศกษา ฯลฯ นอกจากนยงมความสมพนธกบการ
เปลยนแปลงทางวฒนธรรม อนเปนการเกดขนในดานตางๆ
ของมนษยประดษฐทสรางขนและเปลยนแปลงในดานคานยม
บรรทดฐานและระบบสญลกษณตางๆ ในสงคมนน ทงน
ความแตกตางลกษณะตางๆ ทเกดขนเกดจากเหตทมนษย
เปนผกำหนด หากมภมคมกบตอการเปลยนแปลงทด ยอม
นำสในทศทางทดตอสงคม หากเกดผลกระทบตอวถชวตของ
ผคนตองอาศยการเปลยนแปลงทนำไปสดลยภาพสมบรณทสด
เพอฟนฟชมชนและสงคมทมใหกลบคณภาพทดขน
3. แนวคดขนตอนการเปลยนแปลงกลไกการจด
ระเบยบชมชน (สพรรณ ไชยอำพร, 2549) คอ การทำงาน
หรอการพฒนาใดๆ ตองคำนงถงคนเปนตวตง ซงเปนทงผรบ
(actress) ผกระทำ (actor) และผตดสนใจ (decisionmaker)
ทงนขนอยกบประสบการณ และการรทางเลอกทางรอดในการ
พฒนาไปพรอมกนซงอาจจะไมมเวลาเปนตวตงแตมเปาหมาย
และวธการในระดบการปฏบตการในพนท6ขนตอน
4. ทฤษฎและปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงกลไก
การจดระเบยบชมชนม3แนวคดไดแก
4.1 ทฤษฎกระบวนการเรยนร Krathwohl Bloom
and Masia Krathwohl Bloom and Masia(1964อางถงใน
สพรรณ ไชยอำพร,2550 : 18-20) ไดจำแนกระดบคณภาพ
การเรยนรดานจตใจ (Affective Domain) โดยจดสำดบขน
คณลกษณะดานความรสกไว 5 ประการ คอ 1) การรบร
(Receiving) การเรยนรและเกดความรสกตอสถานการณหรอ
สงเราทปรากฏ 2) การตอบสนอง (Responding) การม
ปฏกรยาตอบสนองตอสงเราทรบร3)การเหนคณคา(Valuing)
การประเมนสถานการณหรอเรองราวตางๆ วามประโยชน
หรอไมอยางไร 4) การจดระบบ (Organization) การรวบรวม
เรองราว แลวจดคณคาเขาเปนระบบ มความเชอมโยง
ความสมพนธระหวางคณคาของเรองราวหรอสงตางๆ ของ
จดเดน 5) การสรางลกษณะนสย (Characterization) เปน
แบบแผนกฎเกณฑขนใหมใหมการกระทำทคงเสนคงวาโดยม
การจดระบบของตนเองและยดถอจนเปนการกระทำอตโนมต
โสมาภา หาญวณชานนท, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
58วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
4.2 แนวคดการสนบสนนทางสงคม Farber
(1983:5อางถงในจตราเจรญภทรเภสช,2537:46)ลกษณะ
ของการสนบสนนทางสงคมแบงออกดงนคอ1)การสนบสนน
ทางดานสงคมและอารมณ (Socio Emotional Support) คอ
ความสนใจ กำลงใจ การยอมรบ 2) สนบสนนทางสงคมดาน
การเงนและสงของเครองใช (Financial and Instrument Aid)
3)การไดรบคำแนะนำแกไขปญหา(InformationAid)หมายถง
การไดรบคำแนะนำแกไขปญหาทงดานการงานและเรอง
สวนตว
4.3 แ น ว ค ด ก า ร ข ด เ ก ล า ท า ง ส ง ค ม ค อ
กระบวนการทบคคลยอมรบทกษะ ความร ทศนคต คานยม
และแรงจงใจ ทปรากฏอยในกลมทงหลายทเขาเปนหรอจะ
เปนสมาชกและเปนสงทมนษยตองประสบตงแตเดกจนเปน
ผใหญ โดยเรยนรถงคานยมกฎเกณฑ ระเบยบแบบแผนท
มนษยในสงคมนนๆ วางไว เพอใหความสมพนธและการอย
รวมกนสามารถดำเนนตอไปไดดวยด
การวเคราะหขอมล
การวเคราะหขอมลในการวจยครงนเปนการวเคราะห
ขอมลเชงพรรณนา(DescriptiveAnalysis)โดยการจดหมวดหม
ขอมลทไดจากการสมภาษณ การประชมกลม และการสงเกต
แบบมสวนรวม เพอเชอมโยงกบแนวความคด และการศกษา
อนๆ ทเกยวของสอดคลองกบเนอหาสาระโดยยดหลกตรรกะ
เทยบเคยงกบแนวคดทฤษฎควบคบรบท (Context) รวมทง
เชอมโยงหาความสมพนธของขอมล (Successive Approxi-
mation) ใหสามารถนำไปสความเขาใจตอการดำรงอย การ
เปลยนแปลงของปรากฏการณทศกษาโดยหาแบบแผนภายใต
บรบทของสงคม วฒนธรรมทศกษาและทำความเขาใจกบ
ความหลากหลายของขอมลทไดมา ตลอดจนแยกแยะเงอนไข
เพออธบายสาเหตทเกดขน เพอใหทราบถงแนวโนมการ
เปลยนแปลงปรากฏการณไดชดเจนแลวนำมาวเคราะหหา
ความสมพนธ
ผลการวจย
จากผลการวเคราะหขอมลเกยวกบการจดระเบยบชมชน
และการเปลยนแปลงสรปสาระสำคญของการศกษาดงน
ตอนท 1 ผลการวเคราะหการจดระเบยบชมชนม3มตคอ
1.1 ครอบครว เกดจากการมแนวทางพฤตกรรม
รวมกนคอการแบงหนาทในงานบานพอและแมหารายไดและ
ตดสนใจรวมกน และแบงปนการใชสอยเครองอปโภคและ
ทรพยากรในการใชรวมกนได วธการอบรมขดเกลาและ
เสรมสรางความเปนระเบยบ คอ เนนเนอหาสาระการขดเกลา
ไดแกการวางตนในกรอบของจารตและศลธรรมยกแบบอยาง
ทดและไมดจากสอหรอละครทางโทรทศนทงนการเปลยนแปลง
ทางสงคม เทคโนโลยไดเขามามบทบาทในการดำเนนชวต
ภาพท 1 แสดงปรชญาการพฒนาในระดบปฏบตการ(สพรรณไชยอำพร,2549)
6
5 3 4 2
1
ภาพท 1 แสดงปรชญาการพฒนาในระดบปฏบตการ (สพรรณ ไชยอาพร, 2549) 4. ทฤษฎและปจจยทมผลตอการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชน ม 3 แนวคดไดแก 4.1 ทฤษฎกระบวนการเรยนร Krathwohl Bloom and Masia Krathwohl Bloom and Masia (1964 อางถงใน สพรรณ ไชยอาพร , 2550 : 18-20) ไดจาแนกระดบคณภาพการเรยนรดานจตใจ (Affective Domain) โดยจดสาดบขนคณลกษณะดานความรสกไว 5 ประการ คอ 1) การรบร (Receiving) การเรยนรและเกดความรสกตอสถานการณหรอสงเราทปรากฏ 2) การตอบสนอง (Responding) การมปฏกรยาตอบสนอง ตอสงเราทรบร 3) การเหนคณคา (Valuing) การประเมนสถานการณหรอเรองราวตาง ๆ วามประโยชนหรอไมอยางไร 4) การจดระบบ (Organization) การรวบรวมเรองราว แลวจดคณคาเขาเปนระบบ มความเชอมโยงความสมพนธระหวางคณคาของเรองราวหรอสงตาง ๆ ของจดเดน 5) การสรางลกษณะนสย (Characterization) เปนแบบแผนกฎเกณฑขนใหม ใหมการกระทาทคงเสนคงวา โดยมการจดระบบของตนเอง และยดถอจนเปนการกระทาอตโนมต
4. 2 แนวคดการสนบสนนทางสงคม Farber (1983: 5 อางถงใน จตรา เจรญภทรเภสช, 2537: 46) ลกษณะของการสนบสนนทางสงคมแบงออกดงน คอ1) การสนบสนนทางดานสงคมและอารมณ (Socio Emotional Support) คอ ความสนใจ กาลงใจ การยอมรบ 2) สนบสนนทางสงคมดานการเงนและสงของเครองใช (Financial and Instrument Aid) 3) การไดรบคาแนะนาแกไขปญหา (Information Aid) หมายถง การไดรบคาแนะนาแกไขปญหาทงดานการงานและเรองสวนตว
4.3 แนวคดการขดเกลาทางสงคม คอ กระบวนการทบคคลยอมรบทกษะ ความร ทศนคต คานยม และแรงจงใจ ทปรากฏอยในกลมทงหลายทเขาเปนหรอจะเปนสมาชกและเปนสงทมนษยตองประสบตงแตเดกจนเปนผใหญ โดยเรยนรถงคานยมกฎเกณฑ ระเบยบแบบแผนทมนษยในสงคมนน ๆ วางไว เพอใหความสมพนธและการอยรวมกนสามารถดาเนนตอไปไดดวยด
6.ลกษณะเดนทคานงถงสวนรวม(Collective Personality Society) นาไปสความรบผดชอบในสงคม
5. ความพยายามในการพงตนเอง (Self-reliance) การแกปญหาตาง ๆ ดวยตนเอง และใชทรพยากรทมอย ภายใตสภาพแวดลอมทเปนอย
4. การมสวนรวม (People Participation) ความผกพนรวมดแลรกษา และเมอผดพลาดกหนมารวมมอกน
3.ไมทาใหรสกแปลกแยกหรอเคารพในศกดศร (Delineation) ทาใหเหนวาสมาชกเปนสวนสาคญในเรองนน
2. ความอยากได อยากด อยากเปลยนแปลงอยางมขอบเขต (Aspiration Frontier)
1.ตระหนกในชองวาง(Consciousness Gap) สะทอนในรปปญหาและความตองการ
1. ตระหนกในชองวาง (Con-
sciousness Gap) สะทอนในรป
ปญหาและความตองการ
2. ความอยากได อยากด อยาก
เปลยนแปลงอยางมขอบเขต (As-
pirationFrontier)
3. ไมทำใหรสกแปลกแยกหรอ
เคารพในศกดศร (Delineation)
ทำใหเหนวาสมาชกเปนสวนสำค
ญในเรองนน
4. การมสวนรวม(PeoplePartici-
pation)ความผกพนรวมดแลรกษา
และเมอผดพลาดกหนมารวมมอกน
5. ความพยายามในการพงตนเอง
(Self-reliance)การแกปญหาตางๆ
ดวยตนเองและใชทรพยากรทมอย
ภายใตสภาพแวดลอมทเปนอย
6. ลกษณะเดนทคำนงถงสวนรวม
(CollectivePersonality Society)
นำไปสความรบผดชอบในสงคม
โสมาภา หาญวณชานนท, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255459
จงสอนใหรจกใชอนเตอรเนต มอถอใหเหมาะสม เพอมใหเกด
ความสมเสยงตอปญหาอาศยการเปนแบบอยางทดของพอแม
และพดคยปรกษาหารอรวมกน มกฎทยดหยนมาเพอให
สอดคลองกบการเปลยนแปลงของสงคม หากมการละเมดหรอ
ฝาฝนขอตกลงในครอบครวและสงคม จะไมใชวธการลงโทษ
ทรนแรง อาศยความรกและความเขาใจ เพอใหปฏสมพนธทด
ในครอบครว สมาชกจงเกดการยอมรบและปฏบตตามบทบาท
หนาทจนเปนนสย สามารถปรบตวสสมดลของระบบครอบครว
และไมสรางปญหาใหชมชนและสงคม
1.2 เศรษฐกจ มการเผชญปญหาทางเศรษฐกจ
อาท การขาดแคลนปจจยในการผลต การยอมรบทางสงคม
และความขดแยง แนวทางจดการ คอ การลองผดลองถกและ
คนหาแนวทางในการปฏบตรวมกนการเปลยนแปลงทางสงคม
ทำใหอาชพมความหลากหลายจงนยมแบงหนาทตามความถนด
เฉพาะบคคล เนนการแลกเปลยนแบบกลไกราคาและตลาด
สวนผลกระทบทางสงคมทมตอกลมเครอขายอาชพ มการ
จดมาตรการเพอดแลกนเอง อาท การสรางหองเกบเสยง การ
ไมใหมการดมสรา และการเฝาระวงความปลอดภย เปนตน
โดยมการประชมประจำเดอนทกเดอน เพอหาแนวทางหรอ
ขอตกลงรวมในการผลตการแลกเปลยนการกระจายผลประโยชน
ยดพฤตกรรมโดยการเหนแบบอยางทด อาท บรรพบรษ
ปราชญชาวบาน ผนำ และยดตามหลกธรรมทางศาสนา อาท
คณธรรม ศลธรรม สจจะ และหรโอตบปะ หากมการละเมด
กตกาหรอกอปญหาทไมขนรนแรง ใชมาตรการลงโทษกนเอง
อาท วากลาวตกเตอน ไมสมาคม ไมทำธรกรรมใดใดรวม
แตหากเปนปญหาทสงผลกระทบตอวถชวตและภาพลกษณ
ในชมชน อาท ปญหาอาชญากรรม เชน การยงปนขนฟา
ปญหายาเสพตด การลกขโมยใชกลไกทางกฎหมายในการ
ควบคม ทงนสถานการณเหลานเกดขนไมบอย เพราะสมาชก
สวนใหญยอมรบและปฏบตตามบทบาทหนาท ไมกอปญหาตอ
กลมอาชพและชมชน
1.3 การจดระเบยบในชมชน ทศนะของสมาชก
ยดถอความเชอเรองศาสนา จารต พธกรรม และประเพณท
ปฏบตรวมกนในชมชน เชอมโยงจตใจของสมาชกใหเกดความ
เปนอนหนงอนเดยวกนมขอตกลงรวมกนอยางไมเปนทางการ
จากการประชมและพดคยแลกเปลยนประสบการณรวมกนใน
ทกเดอน ทำใหมปฏสมพนธทดในการทำกจกรรมรวมกน เกด
การรบรและปฏบตจนเปนนสยอาทประเพณตกบาตรขนมครก
กจกรรมททำรวมกนในวนพฒนา ยงมการประชาสมพนธผาน
ตามเสยงตามสาย ทงนสมาชกเขารวมกจกรรมในชมชนดวย
ความสมครใจ และมการเฝาระวงสอดสองดแลความปลอดภย
และสวสดภาพในชมชนโดยพดคยรวมกนในครอบครวและกลม
ภาพรวมสมาชกในชมชนจะไมกอปญหาและความไมสงบใน
ชมชน แตทงนการเปลยนแปลงทางสงคม สวนใหญเกดขน
จากคนภายนอกเขามากอปญหา อาท ปญหาอาชญากรรม
ปญหายาเสพตดและปญหาวยรน หากละเมดกฎเกณฑกตกา
ใชกลไกทางกฎหมายในจดการปญหา
ตอนท 2 สำหรบการวเคราะหขนตอนการเปลยนแปลงกลไก
การจดระเบยบชมชนไดมการวเคราะหกระบวนการเปลยนแปลง
กลไกจากสพรรณไชยอำพร(2549)สามารถสรปขนตอนการ
เปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชนได6ขนตอนคอ
ขนท 1 การรบทราบและวเคราะหปญหาและความ
ตองการคอผนำและแกนนำตามธรรมชาตชกชวนดวยตวเอง
ผานทางเสยงตามสายและปากตอปากของสมาชก เพอสมาชก
ในชมชนใหมารวมพดคย แลกเปลยนถงสภาพปญหาและ
ความตองการและแนวโนมของปญหาทจะเกดขนเพอวเคราะห
ความรายแรงของปญหาดวยการจดลำดบปญหาความตองการ
ในการแกไข
ขนท2การสรางแรงบนดาลใจตอการเปลยนแปลงคอ
ผนำเลาเหตการณเชอมโยงวถชวตและการตอสของบรรพบรษ
และมการจดประชมและบรรยายความรและการจดศกษาดงาน
การเปดเวทประชมระดบชมชน การแลกเปลยนประสบการณ
ความคดเหนการจดเวทประชาคมการจดใหคำแนะนำรวมทง
ใหเงนทนในการประกอบอาชพและคาใชจายครอบครว การ
อบรมกลมอาชพแขนงตางๆฯลฯเปนตน
ขนท 3 การจดทำแผนปฏบตการ แบงเปน 3 ระดบ
คอ (1) การพดคยในครอบครว ตอการอบรมขดเกลา ทกษะ
ความชำนาญและประสบการณโดยมพอแมเปนผถายทอดและ
เปนแบบอยางขยายวงกวางไปยงสมาชกในชมชนและภายนอก
ชมชน (2) การพดคยแลกเปลยนในระดบกลม จากการศกษา
ดงาน ประสบการณการทำงาน มการแลกเปลยนเรยนรกน
ทกสนเดอน(3)การจดประชมอยางเปนทางการในระดบชมชน
ระดบตำบลจนถงระดบจงหวดโดยประสานงานรวมระหวางผนำ
และเจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถน สมาชกในชมชน
องคกรชมชนรวมทงภาคเครอขายทเกยวของ
ขนท 4 การรวมดำเนนกจกรรมและการเรยนรรวมกน
มการดำเนนการตามแผนกจกรรม มการอบรมใหความรและ
ศกษาดงาน รวมทงมการประสานความรวมมอกบหนวยงาน
ทงภายในและภายนอกชมชนคออำเภอจงหวดองคการบรหาร
สวนตำบล โรงเรยน วด และผประกอบการธรกจสนบสนน
การทำงานดานความร งบประมาณ สถานทประชม อบรม
และบคลากร
ขนท 5 การทบทวนปญหาและสรปบทเรยน โดย
มกระบวนการทสำคญ คอ (1) การสรปบทเรยน เปนการ
โสมาภา หาญวณชานนท, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
60วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ประเมนผลจากการสงเกตของสมาชกทงในครอบครวกลมอาชพ
เดยวกน และผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมในทางทดขน
(2) การพงตนเอง มความรกในถนทอย ไมคดยายถนทอย
มความรบผดชอบในหนาทการงานความรบผดชอบในบทบาท
หนาทของครอบครวและการปฏบตกจกรรมรวมในชมชน
ขนท6การขยายผลอนนำไปสความรบผดชอบในสงคม
(SocialResponsibility)คอจากคนตอคนหรอจากครอบครว
ตอครอบครวจากหมบานตอหมบาน และจากกลมอาชพและ
กลมเครอขายไปสการปฏบตการรวมของชมชนโดยสรางความ
รวมมอปฏบตกบชมชนใกลเคยงและภายนอก และสรางความ
รวมมอในกลมอาชพและความรในแขนงตางๆ อาท การ
ประสานงานรวมการศนยการศกษานอกโรงเรยนเกษตรจงหวด
นกพฒนากรชมชน สงเสรมสนบสนนใหประชาชนกลม
เปาหมายสามารถใชเทคโนโลยในการนำเทคโนโลยมาใช
ประโยชนในการประกอบอาชพและดำเนนชวตประจำวนได
ตอนท 3 การสนบสนนของภาคสวนตางๆ ทมตอการ
เปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชนคอ(1)การสนบสนน
ทางดานสงคมและอารมณ (Socio Emotional Support) โดย
สรางความสนทสนมภายในกลมอาชพชมชนรวมทงหนวยงาน
ทเกยวของ ไดแกองคการบรหารสวนจงหวดองคกรปกครอง
สวนทองถนสำนกงานสงเสรมการเกษตรและชมชนสาธารณสข
(2) การสนบสนนทางสงคมดานการเงนและสงของเครองใช
(Financial and Instrument Aid) ไดแก สำนกงานสงเสรม
การเกษตร มบทบาทสนบสนนความรทางเศรษฐกจ อาท
การจดตงกลมอาชพการสรางเครอขายดานขอมลขาวสารทเปน
ประโยชนตอการพฒนา (3) การไดรบคำแนะนำแกไขปญหา
(InformationAid)ทงดานการงานและเรองสวนตวซงเนนการ
ประสานความรวมมอจากองคกรภายนอก ในดานการใหขอมล
ตางๆ และการวางแผนในอาชพการทำงานและในเรองของ
ครอบครวไดแกการทองเทยวแหงประเทศไทยมบทบาทในการ
สนบสนนขาวสารและประชาสมพนธการทองเทยวเชงเกษตร
จดทำเวบไซตในการเขาถงขอมลตางๆเปนปฏทนกจกรรมของ
ในชมชนอยางตอเนอง และธนาคารเพอการเกษตรและ
สหกรณใหความรและใหความชวยเหลอทางการเงนแกกลม
อาชพตางๆ
ตอนท 4 ปญหาและอปสรรคดานบคคล ซงเปนปญหาของ
สมาชกในชมชนนน ประเดนท เปนปญหามากทสด คอ
สมาชกขาดความรและไมใหความสำคญในการเปลยนแปลง
กลไกการจดระเบยบชมชน ทงนความหลากหลายของอาชพ
เชน รบราชการ ทำโฮมสเตย ทำสวนและคาขาย และปญหา
อปสรรคดานการดำเนนการประเดนทมความสำคญทสด คอ
สมาชกไมมการรวมกลมอยางเปนระบบเนองจากการรวมกลม
ของสมาชกในชมชนเปนลกษณะโดดเดนเฉพาะกลมซงเกดขน
จากการสงเสรมจากหนวยงานเขามาสนบสนนใหแกกลมท
เกยวของกบศนยการเรยนรทำใหสมาชกในชมชนทเคยเขารวม
และดำเนนการเสรจสนเรยบรอยกลมเลกไปหรอตางคนตางทำ
เพราะไมมการดำเนนการอยางตอเนอง
สรปและอภปรายผล
จากผลการวจย การจดระเบยบชมชนและการ
เปลยนแปลง:ศกษากรณชมชนบางไพรจงหวดสมทรสงคราม
มประเดนสำคญทควรนำมาอภปรายดงน
1. การจดระเบยบครอบครว พบวา ตวชวดในการจด
ระเบยบคอ(1)ความสมพนธทดในครอบครว(2)การมแนวทาง
และพฤตกรรมรวมกนอาทงานบานคาใชจายบทบาทหนาท
และการใชใชสอยเครองอปโภคและทรพยากรรวมกน (3)
เนอหาการอบรมขดเกลาเนนการประพฤตตนและเลอกคบเพอน
ในกรอบของจารต การพดจาและการเคารพผอาวโส ทงนการ
เปลยนแปลงทางสงคม สอและเทคโนโลยเขามามบทบาทใน
ชวตมากขน ผปกครองจะยกแบบอยางทดและไมดจากสอ
ทงการแตงกายและการใชอนเตอรเนตและโทรศพทมอถอ
และแบงเวลาใหเหมาะสม (4) วธการอบรมขดเกลาทนยม คอ
การเปนแบบอยางของพอแม และพดคยปรกษาหารอและ
ยดหยนในกฎกตกา ใหสอดคลองการเปลยนแปลงทางสงคม
(5) การควบคมทางสงคม คอ หากมการละเมดหรอฝาฝน
ขอตกลง จะไมใชวธการลงโทษทรนแรง อาศยความรก
ความเขาใจกำลงใจ เมอทำดชมเชยและใหรางวลอาทพาไป
ตากอากาศ ทานขาวนอก ทำใหเกดปฏสมพนธทดตอกน
ลดความขดแยงในครอบครว สมาชกจงยอมรบและปฏบตตาม
หนาทจนเปนนสยไมกอปญหาใหชมชนและสงคม
2. การจดระเบยบทางเศรษฐกจ ตวชวดในการจด
ระเบยบ (1) วธคดหรอทศนะตออาชพของสมาชกในชมชน
ไมคดเปลยนอาชพ คอ ไดรบการยอมรบของผคนในสงคม
และมความสขใจในงานทถนด (2) การกอเกดการจดระเบยบ
ทางเศรษฐกจ จากการเผชญปญหาในเรองความสมพนธและ
ความขดแยงในผลประโยชน จงตองกำหนดแนวทางปฏบต
ในการทำงาน ลองผดลองถกและพฒนาจดเสยเปรยบใน
ราคาและคณภาพสนคา (3) มาตรการและขอตกลงรวมกน
คอ เนนการผลตทรกษาสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต
เนนคณภาพผลผลตและราคาทเปนธรรมแกผบรโภค และ
แบงงานตามความถนดเฉพาะดานเกดความรความชำนาญ
เฉพาะทาง สวนการแลกเปลยนกบเครอขายและผบรโภค
แลกเปลยนดวยกลไก จากการเปลยนแปลงทางสงคมและ
วฒนธรรมทมตอระบบเศรษฐกจ แตทงนการแลกเปลยนแบบ
โสมาภา หาญวณชานนท, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554 61
พงพาของเครอขายในลกษณะประณประนอมกน และการเฝา
ระวงผลกระทบทางสงคมตอกลมเครอขายไมมมาตรการควบคม
ตองดแลความปลอดภยเอง (4) การเสรมสรางมาตรการกลไก
คอการเหนแบบอยางทดของบรรพบรษปราชญชาวบานผนำ
และมการจดประชมประจำเดอน เพอกำหนดกตกาและหา
แนวทางในการแกไขปญหารวมกนในกลมอาชพและชมชน (5)
การควบคมทางเศรษฐกจ เนนการควบคมเชงลบ มมาตรการ
ลงโทษกนเองในกลมอาชพและชมชน คอ ไลออก ไมสมาคม
นนทา และใชกลไกกฎหมายควบคมปญหา สวนการชมเชย
รางวลและกำลงใจในการทำงานใหแกสมาชกพบไมมากสมาชก
สวนใหญยอมรบและปฏบตตามบทบาทหนาทไมกอปญหาและ
ปฏบตตามจนเปนนสยแตทงนมโอกาสสมเสยงในการไมปฏบต
ยอมเกดขน การเปลยนแปลงทางสงคม ทำใหมโอกาสพฒนา
ความขดแยงในกลมอาจแสดงออกชดเจนขน (6) การนำ
ภมปญญาและเทคโนโลยประยกตใชในการทำงาน คอ การทำ
เวบไซตและใชงานดานสารสนเทศ และนำภมปญญามาพฒนา
ใหเกดเอกลกษณเชนการเกษตรการทำอาหารการแกะสลก
ผลไมฯลฯเปนตน
3. การจดระเบยบในชมชนตวชวดในการจดระเบยบ(1)
ความสมพนธของสมาชกในชมชนมความเอออาทร ชวยเหลอ
เกอกลนอยลง ในงานบญ งานประเพณ และงานสำคญตางๆ
เกดขนแตไมชดเจนทงนไดรบผลกระทบการเปลยนแปลง
ทางสงคมตอความสมพนธแบบทตยภมมากขน(2)ดานทศนะ
ตอการดำเนนวถชวต ยดความเชอตามหลกศาสนาและ
กฎแหงกรรมในการดำเนนชวต ตองการใหเดกและเยาวชน
ประพฤตตนอยในกรอบจารต การแตงกายสภาพไมสรางความ
แปลกแยกหรอขดกบวถชวตในชมชน (3) มาตรการและ
ขอตกลงรวมกน คอ ไมมการกำหนดกฎเกณฑหรอมาตรการ
อยางเปนทางการ ประสานความรวมมอกบเครอขาย อาท
ผนำชมชน ตำรวจ อภปร. มการตรวจตราและดำเนนการ
แตผลไมทวถงและมประสทธภาพ มเพยงมาตรการรบร
รวมกนโดยปรยาย คอ ไมสงเสยงดงหรอสรางความรำคาญ
หลงสทมขนไปในชมชน และมการชวยเหลอรวมแรงรวมใจ
ทำความสะอาดวดโรงเรยนและชมชนในวนสำคญอาทวนพอ
วนแม และวนสำคญทางศาสนา การลงแรงทำแทนกนได
รวมทงมสวนรวมงานวนสำคญทางศาสนาและงานประเพณ
ทองถน (4) การเสรมสรางมาตรการกลไก คอ การประชม
ประจำเดอน และการเหนแบบอยางทด อาท บรรพบรษ
ปราชญชาวบาน ผนำ มการพดคยอยางไมเปนทางการตาม
งานประเพณตางๆ (5) การควบคมปญหาในชมชน สมาชก
นยมการควบคมเชงลบ โดยหากละเมดกตกา ใชกลไกทาง
กฎหมายในการควบคมปญหา และมมาตรการลงโทษกนเอง
อาทการตนนทาไมสมาคมสวนการควบคมเชงบวกในการ
ปฏบตไดดยกยอง ชมเชย และใหรางวลเชดช มบางแต
ไมมาก สมาชกจงมการยอมรบและปฏบตตามบทบาทหนาท
ไมกอปญหาในชมชนมากทสด(6)ดานเทคโนโลยในการสอสาร
และประชาสมพนธในชมชน พบวา มการใชเสยงตามสาย
กระจายขาวสารตางๆ ในชมชนและมการตดตอสอสารทาง
โทรศพท เพอใหสมาชกในชมชนไดมการรบรทมประสทธภาพ
มากขน
4. ขนตอนการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชน
พบวากระบวนการเปลยนแปลงกลไกการจดระเบยบชมชนนน
ไดมการวเคราะหขนตอนการเปลยนแปลงกลไกใหเกดความ
เปนระเบยบในชมชน ดดแปลงจาก สพรรณ ไชยอำพร
(2549) สามารถสรปการเปลยนแปลงกลไกการระเบยบชมชน
ได6ขนตอนโดยสมาชกในชมชนสวนใหญมสวนรวมในขนตอน
การเปลยนแปลงกลไกในการจดระเบยบชมชนอยางชดเจน
5. การสนบสนนของภาคสวนตางๆพบวาหนวยงานหลก
ทเขามาสนบสนนในกระบวนการขบเคลอนระเบยบชมชน
อยางตอเนองและมแนวโนมทจะสนบสนนตอไปคอ(1)องคการ
บรหารสวนจงหวดใหงบประมาณในพฒนาชมชน จำนวนเงน
800,000บาทบรหารงานรวมกบองคการปกครองสวนทองถน
(2) หนวยงานองคกรปกครองสวนทองถน โดยรวมดำเนนการ
กบองคการบรหารสวนตำบลจำนวนเงน400,000บาทรวมทง
ดานสวสดการ คอ การสนบสนนเงนเบยผสงอาย 60 ปขนไป
ทกคน คนละ 500 บาท ทกเดอน งบประมาณพฒนาชมชน
อาท การสรางถนน การสรางสะพานคอนกรต การเพมจด
เสยงตามสายฯลฯ (3)สำนกงานสงเสรมการเกษตรสนบสนน
ความรดานการประกอบอาชพและมการใหคำปรกษาและใหทน
ในการวางแผนการประกอบอาชพและครอบครว และ (4)
หนวยงานสาธารณสข ประสานงานรวมกบอาสาสมคร
สาธารณสขจดอบรมความรแกประชาชน และวธการปองกน
โรคตางๆอาทโรคความดนและโรคเบาหวานและการเฝาระวง
เรองลกนำยงลายเพอปองกนไขเลอดออก
ทงนการประสานความรวมมอจากองคกรภายนอก
ในดานการใหขอมลตางๆและการวางแผนในอาชพการทำงาน
และในเรองของครอบครวอาทการทองเทยวแหงประเทศไทย
มบทบาทในการสนบสนนขาวสารและประชาสมพนธ การ
ทองเทยวเชงเกษตรในชมชน มการจดทำเวบไซตใหสมาชกใน
และนอกชมชนและเขาถงขอมลตางๆเปนปฏทนกจกรรมของใน
ชมชนอยางตอเนอง และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ
ใหความรกบเกษตรกร ใหความชวยเหลอทางการเงนแกกลม
อาชพตางๆ ตามกฎเกณฑ เพอเพมรายไดและวางแผนการ
จดการใหแกเกษตรกรหรอครอบครวในชมชน
โสมาภา หาญวณชานนท, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
62วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะทวไป
1.1 ควรมการเสรมสรางสถาบนครอบครวใหม
ความมนคง มสมพนธภาพทด มความเขมแขงทางคณธรรม
จรยธรรมโดยจดกจกรรมปฏสมพนธอยางตอเนองมการใชสอ
ชมชนและสอสาธารณะใหขอมลขาวสารสนเทศทเปนประโยชน
ในการดำรงชวต
1.2 ควรมการจดพฒนาศกยภาพของชมชนและ
องคกรปกครองสวนทองถนอยางเปนรปธรรม โดยเชอมโยง
บทบาทระหวางสถาบนครอบครวสถาบนศาสนาโรงเรยนและ
องคกรปกครองสวนทองถนสรางเครอขายการดแล คมครอง
การจดสวสดการสงคมภายในชมชน รวมถงการชวยเหลอ
ผดอยโอกาสทกประเภท และดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต
และสงแวดลอม
1.3 ควรมการรวมมอระหวางชมชน สถาบน
การศกษา สถาบนศาสนา องคกรปกครองสวนทองถนจด
เครอขายรวมในการเฝาระวงพฤตกรรมเสยงของเดกและเยาวชน
รณรงคสรางจตสำนกสาธารณะใหสมาชกในชมชนเปนมความ
รบผดชอบตอสวนรวม
1.4 หนวยงานทเกยวของควรมการสงเสรมการ
จดตงกลมอาชพ หรอสรางเครอขายอาชพรวมกบภายนอก
ชมชน มการสรางเสรมความเขมแขงของสมาชกในชมชนให
เกดความรวมมอในการแบงปนปจจยการผลต และเกดกลมท
เขมแขงในการกระจายผลประโยชนอยางทวถงและเปนธรรม
1.5 การเปลยนแปลงกลไกการระเบยบชมชน
หนวยงานทเกยวของควรมการสนบสนนความรทางวชาการ
เกยวกบหลกการ และแนวทางทถกตองใหกบสมาชกในชมชน
เพอทำใหเกดความเขาใจทถกตองและสามารถขบเคลอนการ
จดระเบยบชมชนดานตางๆไดอยางมประสทธภาพมากขน
2. ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป
2.1 ควรทำการศกษากลไกการปฏบตงานตลอดจน
เปลยนแปลงกฎหมายระเบยบขอบงคบขององคการปกครอง
สวนทองถนทเกยวของกบการดำเนนนโยบายในการพฒนา
ชมชนดานตางๆอยางเปนรปธรรม
2.2 ควรทำการศกษาเกยวกบการเสรมสรางความ
เปนธรรมในชมชน เพอเสรมสรางความเปนธรรม อนนำมาส
ความเปนระเบยบใหเกดขนภายในชมชนอยางแทจรง
เอกสารอางอง
จตราเจรญภทรเภสช.2537.การสนบสนนทางสงคมของ
ครอบครวตอผปวยเอดสเตมขน : ศกษาเฉพาะกรณ
ครอบครวของผปวยเอดสเตมขนโรงพยาบาล
บำราศนราดร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต
มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
พทยา สายห . 2544. กลไกสงคม. พมพคร งท 10.
กรงเทพมหานคร : สำนกพมพแหงจฬาลงกรณ
มหาวทยาลย.
พระพรหมคณาภรณ(ป.อ.ปยตโต).2548.การจดระเบยบสงคม
ตามคตนยมแหงสงฆะ. กรงเทพมหานคร: มลนธ
พทธธรรม.
สพรรณ ไชยอำพร. 2549.การศกษาศนยการเรยนรการ
พฒนาสงคมและสวสดการชมชน : กรณศกษาชมชน
เขาคราม ตำบลเขาคราม อำเภอเมอง จงหวดกระบ.
กรงเทพมหานคร:สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร
สพรรณไชยอำพร.2550.รปแบบแหลงเรยนรดานคณธรรม
เพอการพฒนาชมชนอยางยงยน.กรงเทพมหานคร:
ศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม
(ศนยคณธรรม)สำนกงานบรหารและพฒนาองคความร
(องคการมหาชน).
โสมาภา หาญวณชานนท, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255463
ความเปนธรรมในทศนะของชาวชมชนมสลมชานเมอง
กรณศกษา : ชมชนธรณคำ* เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร
The Perception of Fairness Among Muslim Suburb Communites: A Case Study of
Torraneekom Community Of Nongjok Bangkok
วฒชย สายบญจวงสพรรณไชยอำพร คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอมสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร
บทคดยอ
การวจยมวตถประสงค เพอศกษาความหมายความเปนธรรม และลกษณะความเปนธรรมของชมชน วธการเสรมสราง
ความเปนธรรมในวถของชมชนมสลมในเขตชานเมอง ทามกลางการเปลยนแปลงของเมองหลวง และศกษาปญหาอปสรรค
แนวทางแกไขเพอเสรมสรางความเปนธรรม ตลอดจนขอเสนอแนะเพอใหเกดความเปนธรรม การเกบขอมลใชวธการสมภาษณ
เชงลกผใหขอมลทสำคญ(Key-informants)จำนวน15คนประกอบดวยผนำทเปนทางการและตามธรรมชาตผอาวโสในชมชน
ผนำทางศาสนา ผนำกลมสตรและเยาวชนทมบทบาทในการพฒนาชมชน ขอมลทไดนำมาวเคราะหตามหลกตรรกะเทยบเคยง
แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของควบคบรบท(Context)โดยใชสถตเชงพรรณนาประกอบ
ผลการศกษาพบวา
ความหมายของความเปนธรรมคอการมความเสมอภาคและเทาเทยมกนการไดรบโอกาสตางๆตามสทธของความเปน
มนษยและมความเทยงธรรมไมเอนเอยงการไดรบการปฏบตจากรฐอยางเทาเทยมกนและไดรบความคมครองตามกฎหมายอยาง
เสมอภาคและเทาเทยมกนไมเบยดเบยนและละเมดสทธของกนและกนมความโปรงใสและไมเอารดเอาเปรยบกน
ลกษณะหรอสงบงชถงความเปนธรรมประกอบดวยการรกษาคำพดและรกษาสญญาชองวางระหวางรายไดของประชาชน
ลดลง ไมมความเหลอมลำในสงคม ประชาชนสามารถเขาถงโอกาสตางๆ ทควรจะไดรบอยางเทาเทยมกน ไมมการทะเลาะ
หรอขดแยงกนการใชสทธการรบการชวยเหลอสนบสนนการพฒนาและรบสวสดการจากรฐมความเทาเทยมกนมเสรภาพในการ
ทำงานการแสดงออกและแสดงความคดเหนไมมการกดกนในสงคม
วธการสำคญในการเสรมสรางความเปนธรรมในวถชมชนใชวธการบอกกลาวอยางตรงไปตรงมาวาอนไหนถกอนไหนผด
อนไหนควรทำและไมควรทำ การกระทำตนเปแบบอยาง การด-ลงโทษ การยกตวอยางและสถานการณทพบเจอเปนตวอยางใน
การถายทอด
ปญหาและอปสรรคสำคญ ในการเสรมสรางความเปนธรรม คอการเหนแกพวกพองและประโยชนสวนตน ความไมเขาใจ
ในสงทพดการมอคตตอกนไมรบฟงความคดเหนของกนและชงดชงเดนกนและความเหนแกตว
แนวทางในการแกไขปญหาอปสรรคสำคญในทศนะของชาวชมชน คอการไมเหนแกประโยชนสวนตน หรอพวกพอง
และการไมคอรปชนการพบปะพดคยอธบายชแจงกนเปนประจำการพดคยเจรจาและการใชสถานการณเฉพาะหนาเปนแนวทาง
และผนำตองเปนแบบอยางทดและรจกเสยสละ
ขอเสนอแนะสำคญในการเสรมสรางความเปนธรรม คอทกๆ คนตองรจกเสยสละเพอสวนรวม การสรางความเขาใจและ
ใชเวลาในการเสรมสรางสถาบนสำคญทมสวนเกยวของกบการเสรมสรางความเปนธรรมในชมชนคอ1)สถาบนครอบครวโดย
ผนำครอบครวตองมความยตธรรมใหกบทกคนในครอบครวและการปลกฝงเรองการไมเอาเปรยบการไมเหนแกตวความซอสตย
และการใหรจกชวยเหลอเกอกลกนในครอบครว 2) สถาบนทางการศกษา เรมจากผบรหารโรงเรยนตองไมคอรบชนและหลกสตร
การเรยนการสอนควรมเนอหาสาระเกยวกบเรองของความเปนธรรมควรมการฝกใหรจกในเรองของการบรจาคการเออเฟอเผอแผ
ครตองเปนตวอยางทดแสดงความรกของอยางเทาเทยมกนเปนตวอยางใหกบนกเรยน3)สถาบนทางศาสนาควรนำเอาคำสอน
ทมเนอหาเกยวกบความยตธรรมมาสอนประชาชนอยางสมำเสมอ และผนำทางศาสนาตองวางตวเปนกลาง ไมแบงพรรค
แบงพวก ไมเอาเลกเอานอย 4) ผนำ ตองทำตวเปนแบบอยางและตองวางตวเปนกลาง รจกเสยสละเพอสวนรวม รบฟงความ
คดเหนของประชาชน
*นามสมมตตามระเบยบวธวจยเชงคณภาพ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
64 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ขอเสนอแนะสำคญจากการศกษา ควรมการพบปะพดคย อธบายชแจงและรบฟงความคดเหนของกนและกนในหมชาว
ชมชนดวยกน ควรจดระบบการไกลเกลยใหอภยกนและกน เนนคานยมทสอดคลองกบวฒนธรรมวถชวตโดยเฉพาะการใหผนอย
เขาหาผใหญและควรใชเวลาในการทำความเขาใจเพอความแนใจและเพอความเหนพองตองกน
คำสำคญ :ความเปนธรรมการเสรมสรางวถชมชนอปสรรค
Abstract
Theobjectivesofthisresearchwere:toinvestigatethedefinitionoffairnessanditscharacteristicsinthecommu-nities’view;tostudymethodsforcreatingfairnessinaccordancewithwaysoflifeoftheMuslimsuburbancommunities,whichweresurroundedbychangingenvironmentofthecapitalcity;andtofindouttheproblemoffairness,andSolutionsforcreatingfairness.Thisresearchalsorecommendedseveralfairness-makingapproaches.Themajorresearchwasthein-depthinterviewof15key-informans,includingtheformalandinformalcommunityleader,someseniorcitizensofcommunity,thereligiousleaders,thefemalegroupleadersandtheyouthwithactiverolesinthecommunity.Inordertoanalyzedata,thelogicalanalysisincomparisonwithconcepts,theories,relevantresearchesandthesocialcontextwasutilized.Inaddition,descriptivestatisticswereusedtofurtheranalyzethedata. Theresearchresultswere: Thedefinitionoffairnesswasaboutequality.Humansshouldreceivejustlyandimpartiallybasedontheirright.Theyshouldbetreatedequallybythestatepractices,andtheyshouldbeequallyprotectedinlinewiththelaw.Nooneshouldabuseorviolateotherpeople’sright.Theconceptoftransparencyandnon-exploitationbehaviorshouldbeap-pliedall. Thecharacteristicsoffairnesscomprisedofthefollowings.Firstpeopleshouldtrytokeeptheirwordsandpromises.Second,theincomedisparityamongpeopleshouldbedecreased,andthereshouldbenosocialdisparityanymore.Third,thepeopleshouldhaveanequalityofopportunity.Forth,thereshouldbenosocialconflict.Fifth,thepeopleshouldfairlyreceivedevelopmentalsupportsandsocialwelfaresfromthestate.Theprinciplesofthefreedomofwork,thefreedomofexpressionandthenon-discriminationpracticesshouldbeappliedforall. Themethodstocreatefairnessusedbythecommunitywere:franklyspeakingwitheachotherinthecommunityaboutrightandwrongbehaviors;leadingbyexamples;blamingandpunishingforbadlybehavior;andexplainingbyraisingsomesituationsasexamples. Theproblemoffairness-makingderivedfrom:one’sfocusingonself-interestandpatronagesystem;theerrorcommunication;practicesofprejudice,egocentric,self-centeredandcompetingforabetterposition. Thesolutionstothoseproblemsinthecommunity’sviewsweretostopself-interestpractices,patronagesystemandcorruption.Otherwaystosolveproblemsweretheregularmeeting,discussing,explainingandnegotiatingamongcommunitypeopletheutilizingofimmediatesituationasanexampleforexplanation;andthegoodleaderswhowereusuallycontributethemselvestothesociety. Arecommendationforcreatingfairnesswasthateverybodymustlearnhowtodedicatethemselvesforothers.Theyshouldounderstandeachotherandspendtimeforfairness-making. Thereareseveral important institutions related to the fairness-making.Was the family institution.The familyleadershadtoprovidejusticestoeveryoneinthefamily.Thebehaviorsofnon-egocentric,andnon-exploitationshouldbeimplantedamongfamily’smembers.Honestyandkindnessshouldalsobeinstilled.Second,theeducationalinstitu-tionshadtobeginwiththeuncorruptadministrations.Theinstitutions’curriculumsshouldcompriseoffairnessmatters.Studentsshouldbetrainedaboutdonationandkindnesspractices.Teachershadtoleadandpracticeasexamples,andtheyhadtoexpresstheirlovetostudentsequally.Thirdwasthereligiousinstitutions.Thereligiousleadersshouldactneutrally,andnottakeonanysides.Thereligiousinstitutionswerethecommunity’sleadersthattheyhadtoleadandactneutrally.Theyshouldcontributethemselvesforthecommunityandlisteningtothepeople Recommendationsderivingfromtheresearchwere:(1)thepeopleinthecommunityshouldregularlymeet,discusandexplaintoeachother(2)thereconciliationsystemshouldbeestablishedbystressingonvaluesinaccordancewiththecultureandseniorcitizens;and(3)peopleinthecommunityshouldsharetheirtimeformoremeeting.
Keywords:fairness,creating,wayoflifeofcommunity,problems
วฒชย สายบญจวง, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255465
บทนำ
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถอไดวาเปนปจจย
สำคญตอการการดำรงชวตของมนษยและทำใหมนษยสามารถ
ดำรงชพอยไดทงนเพราะทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนน
เปนสงทเอออำนวยประโยชนตลอดจนเปนแหลงทมาของปจจย
ในดานตางๆ ของมนษย ซงความสมพนธระหวางมนษยกบ
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนนถอไดวามความสมพนธ
กนอยางใกลชดทงในฐานะทมนษยเปนสวนหนงของธรรมชาต
และเปนผใชประโยชนจากธรรมชาต เชน เปนแหลงทมาของ
วตถดบและผลตผลใชเปนทรองรบในการทำกจกรรมตางๆดงนน
บรการตางๆ ทมนษยเราไดรบจากทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม จงชวยใหมนษยสามารถมชวตอยไดและสามารถ
ทำใหคณภาพชวตของมนษยดขน
ในขณะทอตราการเพมขนของประชากรเปนไปอยาง
รวดเรว ประกอบกบการใชเทคโนโลยสมยใหมเพอเพมผลผลต
ทางอตสาหกรรม ทำใหมการนำเอาทรพยากรธรรมชาตมาใช
เพอเอออำนวยประโยชนทางเศรษฐกจ ทางการเกษตรและ
อตสาหกรรมเพมมากขนอกทงพฤตกรรมของมนษยในปจจบน
มพฤตกรรมแบบบรโภคนยมหรอการบรโภคแบบฟมเฟอย
เกนความจำเปนอนสบเนองมาจากความตองการใหมชวตทดขน
และมความสะดวกสบายมากขน
จากความตองการดงกลาว ไดสงผลใหทรพยากรทมอย
เกดความไมเพยงพอกบความตองการของประชากรทเพมขน
อยางตอเนองและไมเพยงพอกบพฤตกรรมการบรโภคทเกน
ความจำเปนของมนษย เปนผลใหเกดความไมสมดลระหวาง
จำนวนประชากรกบจำนวนทรพยากรธรรมชาต ฉะนนมนษย
จงตองหาวธการและอาศยความไดเปรยบทมอย ทงอำนาจ
อทธพล และเครองมอตางๆ มาแสวงหาทรพยากร เพอนำมา
เปนสงอำนวยประโยชนใหกบตนเองจนสงผลใหเกดการแขงขน
การแยงชงและเกดความขดแยงในการใชทรพยากรของกลม
คนตางๆมากขนตามมาโดยเฉพาะอยางยงการใชอทธพลเพอ
เขาถงทรพยากร ซงจะเกดขนทงระหวางประชาชนกบภาครฐ
และผมอทธพลหรอระหวางประชาชนดวยกนเอง และผลพวง
ทตามมาจากความขดแยงดงกลาวสงผลใหเกดความเหลอมลำ
ความเสยเปรยบและความไมเปนธรรมในการเขาถงโอกาสตางๆ
ทควรจะไดรบ และไดกอใหเกดปญหาตางๆ ตามมามากมาย
เชนปญหาความยากจนอาชญากรรมการทำลายสงแวดลอม
ความขดแยงทางการเมอง การแยงชงทรพยากรรนแรงขน
และทำใหเกดชองวางระหวางคนจนกบคนรวยยงหางมากขน
และทสำคญคอปญหาการแตกแยกของคนในสงคม
จงกลาวไดวา ความเปนธรรมเปนปจจยสำคญในการ
ดำรงชวตและการอยรวมกนของมนษยดงทประเวศวะส(2553)
ไดอธบายวา ความเปนธรรมเปนเรองสำคญทสดของการอย
รวมกนถามความเปนธรรมผคนจะรกกนมากและรกสวนรวม
ถาขาดความเปนธรรม กจะเกดความขดแยงและความรนแรง
ผคนจะมพฤตกรรมทางลบตางๆ ดงนน จดลงตวใหมจงอยท
ความเปนธรรม
วสยทศนประเทศไทย ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและ
สงคมแหงชาตฉบบท11 จงไดมงส “สงคมอยรวมกนอยางม
ความสข” ดวยความเสมอภาค เปนธรรมและมภมคมกนตอ
การเปลยนแปลง และมการกำหนดยทธศาสตรการพฒนา
ประเทศใหเหมาะสมกบสภาพปญหาดงกลาวโดยการสรางความ
เปนธรรมในสงคมเพอสรางโอกาสการเขาถงปจจยการประกอบ
อาชพ แหลงทน โครงสรางพนฐานและทกษะความรทจะเปน
ฐานการประกอบอาชพทมนคงรวมทงโอกาสทางธรกจนำไปส
การยกระดบคณภาพชวตใหทกคนในสงคมไทยทกคนมความ
เทาเทยมกน ในการเขาถงบรการทางสงคมทมคณภาพและ
สามารถดำรงชวตอยไดอยางมศกดศร ประชาชนทกคนไดรบ
การคมครองสทธพนฐานอนพงมพงได เขาถงกระบวนการ
ยตธรรมอยางเสมอภาครวมทงสรางความโปรงใสในกระบวนการ
ตดสนใจของระบบบรหารราชการแผนดน บนพนฐานของการ
ใชหลกนตธรรมหลกคณธรรมจรยธรรมและหลกผลประโยชน
สวนรวมของประเทศสนบสนนใหภาคมการพฒนาทกภาคสวน
มสวนรวมแกไขปญหาความเหลอมลำและลดความขดแยงใน
สงคมไทยและดำรงชวตอยในสงคมอยางเปนนำหนงใจเดยวกน
(สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหง
ชาต,2554)
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550
วาดวยความเสมอภาคระบวา บคคลยอมเสมอกนในทาง
กฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยม
กน การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหต
แหงความแตกตาง ในเรองถนกำเนด เชอชาต เพศ อาย
ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล
ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคมความเชอทางศาสนาการศกษา
อบรม หรอความคดเหนทางการเมอง อนไมขดตอบทบญญต
รฐธรรมนญจะกระทำมได และแนวนโยบายดานกฎหมาย
และการยตธรรม ระบวารฐตองดแลใหมการปฏบตและบงคบ
การใชใหเปนไปตามกฎหมายอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม
และทวถง สงเสรมการใหความชวยเหลอและใหความรทาง
กฎหมายแกประชาชน และจดระบบงานราชการและงานรฐ
อยางอนในกระบวนการยตธรรมใหมประสทธภาพ โดยให
ประชาชนและองคกรวชาชพมสวนรวมในกระบวนการยตธรรม
และการชวยเหลอประชาชนทางกฎหมาย คมครองสทธและ
เสรภาพของบคคลใหพนจากการลวงละเมด ทงโดยเจาหนาท
วฒชย สายบญจวง, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
66 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ของรฐและโดยบคคลอน และตองอำนวยความยตธรรมแก
ประชาชนอยางเทาเทยมกน(รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
พทธศกราช,2550:34)
ในประเทศไทยมประชากรทงหมดกวา 65 ลานคน
ประกอบดวย ชาวไทยพทธ ชาวไทยมสลมและชาวไทยครสต
อกจำนวนหนง ประชากรสวนใหญนบถอศาสนาพทธ ซงเปน
ศาสนาประจำชาต สวนประชากรทนบถอศาสนาอนๆ อาท
ศาสนาอสลามกมจำนวนประชากรรองลงมา ซงมผนบถอ
ศาสนาอสลามมากกวา 7 ลานคน คดเปนรอยละ 10 ของ
จำนวนประชากรทงหมด (สำนกความสมพนธตางประเทศ
สำนกงานปลดกระทรวงศกษาธการ,2554)
ชาวไทยมสลมใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต เปนชาว
มสลมอกจำนวนหนง ทไดอาศยอยในพนทของประเทศไทย
มความเชอและภมใจในศกดศรของชาตพนธทเกาแก เชอวา
มนษยทกคนเกดจากนบอาดม ทพระผเปนเจาสรางขนจากดน
คนทกคนจงเสมอภาคกนทงหมดตามทพระผเปนเจาสรางมา
ไมมใครในหมผใดเหนอกวาชาตพนธใด และนอกจากนยงม
ศาสนา วฒนธรรมภาษา และความเปนมาทางประวตศาสตร
ทยาวนาน
ดวยความความแตกตางทางวฒนธรรม ทางศาสนา
ภาษาและขนบธรรมเนยมประเพณ ไดทำใหเกดชองวางทาง
ความเขาใจและการสอสารกบเจาหนาทรฐทมาจากภายนอก
ทำใหคนทองถนรสกวาตนตองประสบปญหาหลายประการ
มากกวาคนพนทอน อนเนองจากทศนคตหรอเจตคตท
สวนทางกนระหวางประชาชนกบเจาหนาทรฐ โดยประชาชน
รสกวามอคตและถกเหยยดหยามจากเจาหนาทของรฐและ
สงคมภายนอก และยงถกปฏบตลกษณะเปนคนชายขอบ
ไมไดรบความเคารพใหเกยรต แมกระทงในการดำรงชวต
ประจำวนและการประกอบศาสนกจอยางเสรตามวถชวตของ
อสลาม กตองปรบเขาสกฎเกณฑของบานเมองและกฎหมายท
ไมสอดคลองและไมเออตอศาสนาอสลามและยงถกมองวาเปน
ผกอความไมสงบทำใหเกดความหวาดระแวงและเปนปฏปกษ
ตอกน ประชาชนไมเชอถอเจาหนาทของรฐ เพราะเหนวา
สงคมมสลมมกไมไดรบความเปนธรรมจากรฐ เจาหนาท
ไมมเอกภาพไมมศกยภาพ ขาดความจรงใจ และเจาหนาทรฐ
ทำงานกเพราะเหนแกเงนเดอน ยศศกด ขาดคณธรรม ทำให
ประชาชนขาดความไววางใจตอเจาหนาทการประกนสทธความ
เสมอภาคไมถงประชาชนในทางปฏบตอยางแทจรง สทธท
จะไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกนในกระบวนการยตธรรม
ภายใตศาลและองคกรอนกยงเปนปญหาไมมขอมลใหประชาชน
ทราบวธการจะมาใชบรการและมปญหาในการสอสาร ไมเคย
รบทราบขอมลและไมเขาใจขนตอน สวนสทธทจะไดรบ
สวสดภาพและความคมครองโดยรฐ ประชาชนรสกวาไดรบ
ความคมครองแตไมแนใจวาจะมสวสดภาพและความปลอดภย
เพราะมทงทหารและตำรวจรวมทงฝายปกครองทเขมแขงแต
กลบมการกดขการสอบสวนประชาชนทงตำรวจและทหารจะใช
วธการซอมและกระทำทารณการใชไฟฟาชอตภายในรางกาย
และแมจะเปนนกเรยนนกศกษากจะถกตดตามสอดสองพฤตกรรม
ครอบครวกถกคกคาม สทธทางการเมอง การลงคะแนนเสยง
เลอกตงสามารถกระทำไดแตมโอกาสนอยในการเขารวมรฐบาล
การเขารวมในการดำเนนกจกรรมสาธารณะทำไดยากลำบาก
สทธในการไดรบบรการสาธารณสขและการดแลทางการแพทย
ตลอดจนการประกนสงคมและบรการทางสงคมกไดรบบรการ
ไมคอยดในดานการศกษาและอบรมไมมการบงคบใชกฎหมาย
ดานการศกษาอยางจรงจง เดกเรยนไมจบตามการศกษาภาค
บงคบกไมมการตดตามจากคร ซงครบางคนกเนนทำผลงาน
เพอเพมวฒและเงนเดอนใหตนเองมากกวาการสอนเดกอยาง
จรงจง(นเวศอรณเบกฟา,2554.)
จากความขดแยงดงกลาว ไดสะทอนใหเหนถงความ
เหลอมลำในสงคมมสลมทำใหเกคความไมเปนธรรมในหลายๆ
ดาน และผลพวงจากความเหลอมลำดงกลาว เปนผลใหเกด
การเรยกรองหาความเปนธรรมในสงคมมสลม ทงจากนโยบาย
ของภาครฐและการปฏบตของเจาหนาทของภาครฐ เพอให
สอดคลองกบวถชวตของชาวมสลมและชวยแกไขปญหาของ
ชาวมสลมอยางแทจรงและสามารถสรางความเทาเทยม
เสมอภาคและเปนธรรมในสงคมมสลม ทถอวาเปนประชาชน
กลมนอยทอาศยอยในประเทศไทย ภายใตรฐธรรมนญแหง
ราชอาณาจกรไทยและระบอบการปกครองในระบอบประชา-
ธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนพระประมขในทางกลบกน
มสลมอกจำนวนหนงทอาศยอยในพนทอน ซงมลกษณะความ
สมพนธทแตกตาง จากสามจงหวดชายแดนภาคใต เชน กลม
มสลมทอาศยอยในแถบภาคกลาง ซงมความหลากหลายทาง
วฒนธรรมสงแตรปแบบการดำเนนชวตระหวางชาวไทยพทธและ
ชาวไทยมสลมกสามารถผสมผสานเขากนไดอยางเหมาะสม ม
การแบงปนกนในกลมชนเดยวกนอยางสนตสามารถหลกเลยง
ความขดแยงทางศาสนามความเมตตาเออเฟอเผอแผโอบออม
อารตอกนคนไทยมสลมมความรสกภาคภมใจทเกดเปนชาวไทย
และมความสขทไดมอสรภาพในการนบถอศาสนาอสลาม
(สำนกความสมพนธตางประเทศ สำนกงานปลดกระทรวง
ศกษาธการ,2550)
ชมชนธรณคำ* เปนชมชนมสลมอกชมชนหนง ทม
ความโดดเดนทางวฒนธรรมและมความสมพนธทางสงคมอยาง
เหนยวแนน อยทามกลางการเปลยนแปลงของเมองหลวง อน
เปนศนยกลางของทกกจกรรมหลกของประเทศและถกถาโถม
วฒชย สายบญจวง, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255467
ดวยกระแสโลกาภวฒนแตชมชนกยงสามารถจดระเบยบชมชน
ใหเกดความเปนธรรมไดอยางเทาเทยมกนและเสมอภาค
ประกอบกบเปนชมชนทมภาพของการพฒนาชมชนอยาง
ตอเนองมาโดยตลอด
ดวยเหตน ผศกษาจงมความสนใจ ในประเดนเรอง
ความเปนธรรมในทศนะของชาวชมชนมสลม โดยใชชมชนน
เปนกรณศกษา เพอนำผลการศกษาทได มาใชเปนแนวทาง
สำคญในการสรางและสงเสรมความเปนธรรมใหเกดขนใน
สงคมมสลมไทยตอไป
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษาความหมายความเปนธรรมและลกษณะ
ความเปนธรรมของชมชน
2. เพอศกษาวธการเสรมสรางความเปนธรรมในวถ
ของชมชน
3. เพอศกษาปญหาอปสรรคและแนวทางแกไขตลอดจน
ขอเสนอแนะเพอใหเกดความเปนธรรม
แนวคดนำในการศกษา
จากการทบทวนแนวคดทเกยวของกบความเปนธรรม
จะพบแนวคดอย 2 กระแสหลกๆ กลาวคอ ยคแรก เนน
ความยตธรรม ซงมผใหความสนใจในแนวคดนมากมาย ทง
นกกฎหมาย นกปกครอง รวมทงกลมตางๆ ทเหนวา ความ
เปนธรรม คอความยตธรรม ทมความเทาเทยมตามกฎหมาย
และหรอระเบยบกฎกตกาขอตกลงซงนบเปนกลมใหญและม
อทธพลตอการนำมาใชในปจจบนอยางมาก เชน Pythagoras
(อางในปรชาชางขวญยน,2534:66)อธบายวาความยตธรรม
สามารถอธบายไดดวยแนวคดเรองความเสมอภาคไดวา
ความยตธรรม คอ รฐทยตธรรมตองเปนรฐททกสวนเทากน
หรอเสอภาคกน เชน เรองของการแบงผลประโยชนจากฝายท
ไดมากไปเพมใหแกฝายทไดนอย อกกระแสจะเนนความ
ชอบธรรมวาจะนำไปสความเปนธรรมซงความชอบธรรมทเนน
คอ ความเทาเทยมในการเขาถงและการไดรบสทธบนพนฐาน
ของคณธรรมคานยมบรรทดฐานของสงคมอยางทนำมาใชใน
หมนกสงคมนกสวสดการทงหลายเชนยศสนตสมบต(2553)
ทไดแสดงทศนะเกยวกบความเปนธรรมวา ความเปนธรรม
คอ การลดชองวางของรายได ความเหลอมลำในการเขาถง
ทรพยากรและทนซงจะนำไปสการลดความแตกตางทางชนชน
และการปฏรประบบกฎหมายและระบบภาษทลาสมยใหม
ความเปนธรรมมากขน และอกทานคอ อานนท ปนยารชน
(2553) ทไดแสดงทศนะเกยวกบความเปนธรรมวา ความ
เปนธรรมหมายถงการกระจายรายไดทมความสมดลมความ
เทาเทยมกนในการเขาถงและเทาเทยมในโอกาสไมมการกดกน
ทางสงคมและมความจำเปนทจะตองรบรขอเรยกรองทชอบธรรม
และรบฟงเสยงของกลมตางๆในสงคม
จากการทบทวนแนวคดทเกยวของกบความเปนธรรม
สามารถสรปไดวา ความเปนธรรม หมายถง การทบคคลม
ความเสมอภาคความเทาเทยมกนในสงคมและในการเขาถง
โอกาสตางๆ ทควรจะไดรบตามสถานะตามสทธทางกฎหมาย
หรอสทธตามธรรมชาตของแตละบคคลโดยไมมการเลอกปฏบต
เนองจากความแตกตางเพศเชอชาตชนชนสถานะทางเศรษฐกจ
และสงคม
วธดำเนนการวจย
วธการศกษาครงน ใชการวจยเชงคณภาพ (Qualita-
tive Research) เปนหลกการสำคญ โดยใชขอมลปฐมภม
(Primary Data) เปนขอมลการสมภษณแบบเจาะลก (In-
depth Interview) กบบคลทเกยวของกบความเปนธรรมของ
ชมชน โดยอาศยแนวประเดนสมภาษณ (Interview Guide)
ตามประเดนทตองการศกษา และการศกษาโดยการสงเกต
(Observation) ผศกษาใชวธการสงเกตแบบมสวนรวม โดย
เขาไปในบทบาทของนกศกษาสถาบนบณฑตพฒนบรหาร
ศาสตรในลกษณะของผวจย ประกอบกบการเขาไปใชบรการ
บานพกโฮมเสตยทมอยในชมชน การศกษาเครอญาตและ
การทำแผนทของชมชน และทำการศกษาขอมลทตยภม
(Secondary Data) เปนขอมลจากการศกษาคนควาจาก
วทยานพนธสารนพนธหนงสอรายงานบทความทางวชาการ
รายงานวจยทเกยวของบทวเคราะหจากวารสารหนงสอพมพ
อนเตอรเนทและสอตางๆทเกยวของ
การรวบรวมขอมล ผศกษาไดขอมลโดยตรงจากผให
ขอมลทสำคญ วธการเขาถงผใหขอมลนน ผศกษาใชเทคนค
ทเรยกวา Rapid Rural Appraisal: RRA โดยเรมจากการ
สอบถาม ผทรและเกยวของกบความเปนธรรมของชมชน
จากชาวชมชนจำนวนทงหมด130หลงคาเรอนแลวนำรายชอ
ทงหมดมาทำการหาคาคะแนน เรยงจากคามากทสดมาถงคา
คะแนนในลำดบท 15 ซงจะไดรายชอผใหขอมลทสำคญ (Key
Informant)จำนวนทงสน15คนตามคาคะแนนการตรวจสอบ
ความนาเชอถอของขอมลผศกษาใชเทคนคสามเสา(Triangula-
tion)แลวเขยนบรรยายผลการวเคราะห
ผลการวจย
1. ความหมายความเปนธรรมและลกษณะความ
เปนธรรมของชมชนคอการมความเสมอภาคและเทาเทยมกน
การไดรบโอกาสตางๆ ตามสทธของความเปนมนษย และม
วฒชย สายบญจวง, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
68วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ความเทยงธรรมไมเอนเอยง การไดรบการปฏบตจากรฐอยาง
เทาเทยมกน และไดรบความคมครองตามกฎหมายอยาง
เสมอภาคและเทาเทยมกน ไมเบยดเบยนและละเมดสทธ
ของกนและกน มความโปรงใส และไมเอารดเอาเปรยบกน
การรกษาคำพดและรกษาสญญา ชองวางระหวางรายไดของ
ประชาชนลดลง ไมมความเหลอมลำในสงคม ประชาชน
สามารถเขาถงโอกาสตางๆ ทควรจะไดรบอยางเทาเทยมกน
ไมมการทะเลาะหรอขดแยงกนการใชสทธการรบการชวยเหลอ
สนบสนนการพฒนาและรบสวสดการจากรฐมความเทาเทยมกน
มเสรภาพในการทำงาน การแสดงออกและแสดงความคดเหน
ไมมการกดกนในสงคม
2. วธการเสรมสรางความเปนธรรมในวถของชมชน
คอ การบอกกลาวอยางตรงไปตรงมาวา อนไหนถกอนไหนผด
อนไหนควรทำและไมควรทำ ทงนกเพอใหผทถกอบรมมการ
ปฎบตหรอมความประพฤตตามความตองการของผอบรม
วธการตอมาคอการกระทำตนเปนแบบอยางโดยผทถายทอด
จะทำตวเปนตวอยางใหกบผทรบการถายทอดไดเหน เพอให
เกดการเรยนรหรอการลอกเลยนแบบจากตวแบบทกระทำใหด
เปนแบบอยาง และอกวธการในการเสรมสรางคอการด-ลงโทษ
อนเปนวธการควบคม ใหบคคลประพฤตปฏบตตามคำสงของ
พอแมหรอตามกฎเกณฑของสงคมทวางไวโดยใชการลงโทษ
มาเปนเครองมอควบคม ซงการลงโทษจะระงบหรอกลบเราให
เกดพฤตกรรมทถกลงโทษนนๆเพมมากขนการยกตวอยางและ
สถานการณทพบเจอเปนตวอยางในการถายทอดซงเปนวธการ
ทผอบรมยกเหตการณหรอการแสดงตนเปนแบบอยางใหกบ
ผทถกอบรมไดเรยนรและเลยนแบบพฤตกรรมจากตวอยางหรอ
จากเหตการณทไดพบ
3.ปญหาและอปสรรคเพอเสรมสรางความเปนธรรม
คอการเหนแกพวกพองและประโยชนสวนตน ความไมเขาใจ
ในสงทพด การมอคตตอกน การไมรบฟงความคดเหนของกน
และกนการชงเชงเดนกนและความเหนแกตว
4.แนวทางการแกไขปญหาและอปสรรคในการ
เสรมสรางความเปนธรรม คอการไมเหนแกประโยชนสวนตน
หรอพวกพองและการไมคอรปชน โดยการยดของระบบหรอ
ระเบยบของทางราชการเปนแนวทางในการทำงานและเปน
เครองมอเพอตรวจสอบการทำงาน การพบปะพดคยอธบาย
ชแจงกนเปนประจำและใชเวลาในการเสรมสราง ผนำตองเปน
แบบอยางทด รจกเสยสละและทกๆ คน ตองรจกเสยสละเพอ
สวนรวม ตองสรางความแนใจและความเหนพองตองกน และ
ทายทสด คอการใชวธการพดคยเปนการสวนตว เพอประสาน
ความเขาใจและผลประโยชนของแตละฝาย ประกอบกบการใช
สถานการณเฉพาะหนาเปนตวนำทางในการแกปญหา
5. ขอเสนอแนะในการเสรมสรางความเปนธรรม คอ
ทกๆ คนตองรจกเสยสละเพอสวนรวม ตองสรางความเขาใจ
สรางความสมานฉนท และใชเวลาในการเสรมสราง ทสำคญ
คอการใชเวลาในการทำความเขาใจ
6. สถาบนทมสวนเกยวของกบการเสรมสรางความ
เปนธรรมในชมชน คอ 1) สถาบนครอบครว เรมทหวหนา
ครอบครวตองมความยตธรรมใหกบทกคนในครอบครวกอน
เพราะหากผนำครอบครวมความยตธรรมแลว คนในครอบครว
กยอมมทศนคตทดและควรมการปลกฝงเรองการไมเอาเปรยบ
ไมชงชงไมแขงขนกน เรองของการไมเหนแกตวความซอสตย
และการใหรจกชวยเหลอเกอกลกนในครอบครว 2) โรงเรยน
โดยเรมตงแตผบรหารทไมควรเกบเลกเกบนอย ไมคอรรปชน
ไมทจรต และหลกสตรการเรยนการสอน ควรมเนอหาสาระ
เกยวกบเรองของความเปนธรรม โดยเฉพาะเดก ควรมการฝก
ใหรจกในเรองของการบรจาค การเออเฟอเผอแผ และครก
ตองเปนตวอยางทด เชน แสดงความรกอยางเทาเทยมกน
ไมควรเลอกทรกมกทชง ทำตวเปนตวอยางใหกบนกเรยน
ไดเหน เชน ถาชมกตองชมเหมอนๆ กน การแสดงออก
ตองมความเทาเทยมกน และโรงเรยนควรจดกจกรรมท
เปดโอกาสใหนกเรยนไดเขามามสวนรวม
3) สถาบนทางศาสนา ควรนำเอาคำสอนทมเนอหา
เกยวกบความยตธรรม มาสอนประชาชน อยางสมำเสมอ
และทสำคญ คอผนำศาสนาตองวางตวเปนกลางไมแบงพรรค
แบงพวก ไมเอาเลกเอานอย ไมเอาเปรยบหรอคดโกง
ผบรหารมสยด อนไดแก อหมาม คอเตบ บหลน ตองมการ
อบรมเรองความเปนธรรม ความยตธรรมหรอปลกฝงใหอยใน
จตใจของคนใหได
4) สถาบนการปกครอง(ผนำ)ตองทำตวเปนแบบอยาง
และตองวางตวเปนกลาง รจกเสยสละเพอสวนรวมและรบฟง
ความคดเหนของประชาชน
สรปและอภปรายผล
การศกษาความเปนธรรมในทศนะของชาวชมชนมสลม
กรณศกษา: ชมชนธรณคำ* เขตหนองจอก กรงเทพมหานคร
สามารถสรปความหมายสงบงชการเสรมสรางความเปนธรรม
และปญหาอปสรรค แนวทางการแกไขและขอเสนอแนะเพอ
เสรมสรางความเปนธรรมและสถาบนทมสวนเกยวของกบการ
เสรมสรางความเปนธรรมในทศนะของชาวชมชนไดวา
ความหมาย/สงบงชถงความเปนธรรมในทศนะของชาว
ชนชนพบวาเปนไปตามแนวคดทผศกษาไดใชเปนแนวคดนำ
ในการศกษาคอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช
(2550) ความยตธรรมในคมภรอลกรอานและอลหะดษ
วฒชย สายบญจวง, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255469
ประเวศวะส(2553)ไพบลยวฒนศรธรรม(2553)และสพรรณ
ไชยอำพร (2554) ซงสอดคลองกบงานวจยเรอง รปแบบและ
ขนตอนการขบเคลอนคณภาพสงคมของชมชน
ผลการศกษาพบวา ความหมายของความเปนธรรม
เนนทผลลพธทสะทอนความหมายมากกวาวธการ สอดคลอง
กบงานวจยของสพรรณ ไชยอำพร (2554) ทงนเนองมาจาก
คนไทยสวนใหญ จะมลกษณะของปฏบตนยม (Pragmatism)
คอชอบหรอคาดหวงทจะเหนไดรวดเรวมากกวาทจะเนนวธการ
ซงใหผลชากวา(แมจะมผลทยงยน)
ดานการเสรมสรางความเปนธรรมในวถชมชนจะเปนไป
ในลกษณะการอบรมเลยงดในครอบครวซงผทมบทบาทสำคญ
ในการอบรมคอบดาและมารดา ซงมกจะใชวธการบอกกลาว
อยางตรงไปตรงมาวาอนไหนผดอนไหนถกและควรทำไมควรทำ
พรอมกบการกระทำตนเปนแบบอยางใหเหน ประกอบการ
กบการยกตวอยางจากสถานการณทพบเจอใหเหน เพอเปน
สถานการณใหผทถกอบรมเหนภาพจนนำไปสการเกดพฤตกรรม
ตามทผอบรมตงใจใหเกด
เมอวเคราะหจะพบวาแนวทางหรอวธการและแหลงทมา
ของการขดเกลา คอพอแมจะมบทบาทและมอทธพลมากทสด
ตอการอบรมเลยงดตงแตในระดบเดกวยรนจนมาถงวยทำงาน
และมครอบครว ทงนเพราะพอแมจะเปนผทใกลชดและม
ความผกพนอยางลกซงและมอทธพลตออารมณ ทศนคตและ
เปนแบบของความประพฤต ทงนอาจเปนเพราะวา ตามวถ
ของชาวมสลมนบตงแตเกดทบดามารดา กตองกลาวอะซาน
(กรอกทหขางหวา) และกอมด (กรอกทหขางซาย) ใหกบเดก
จนมาถงการสหนดทผปกครอง กตองทำพธเขาสหนดหรอ
พธคนใหตามหลกการทางศาสนาอสลามและเมอถงวยศกษา
บดามารดาหรอผปกครองกจะเรมใหเรยนภาษาอาหรบและ
คมภรอลกรอานซงจะเหนไดวาบทบาทของพอแมมความสำคญ
ตอการอบรมเลยงดเปนอยางยงประกอบกบสงคมไทยเปนสงคม
ทอยกนในลกษณะของครอบครวและมครอบครวเปนจดเรมตน
ในการปลกฝงถายทอดทงแนวความคดพฤตกรรมตางๆโดยม
พอและแมเปนผทมบทบาทสำคญในการดำเนนการในเรอง
ดงกลาวจงเหนไดวาในการเสรมสรางความเปนธรรมของชมชน
จะเรมกระทำตงแตวยเดกจนมาถงวยผใหญ และเปนหนวย
ทางสงคมทสำคญหนวยหนงในการหลอหลอมพฤตกรรม
แนวความคดตางๆโดยผานกระบวนการอบมเลยงดเชนการ
บอกกลาว การเปนแบบอยางตลอดจนการวากลาวหรอลงโทษ
เปนตน
สถาบนทางสงคมทชาวชมชนเหนวามบทบาทในการ
เสรมสรางความเปนธรรมเมอวเคราะหจะพบวาสถาบนดงกลาว
มบทบาทและมอทธพลตอมนษยมากทสด ครอบครว ซงเปน
สถาบนหนวยแรกทมนษยมความสมพนธดวยและเปนความ
สมพนธในลกษณะใกลชด ผกพนอยางแนบแนน โรงเรยนเปน
สถานททำใหมโอกาสเรยนรวชาการตางๆ อยางเปนทางการ
และยงเปนสถานทไดใหโอกาสไดรบความรและคณคาตางๆ
โรงเรยนจงมผลตอการพฒนาบคลกภาพของบคคลเปนอยาง
มากสถาบนทางศาสนาหรอตวแทนทางศาสนาจะชวยขดเกลา
ในแงการใหหลกเกณฑเกยวกบศลธรรม จรยธรรมและความ
ประพฤตทถกทควร ตลอดจนหลกปรชญาในการดำเนนชวต
สถาบนทางการปกครอง ซงจะคอยอำนวยประโยชน ในดาน
การรกษาความสงบเรยบรอยและจดระเบยบสงคมใหเกดสนตสข
การทำตวเปนแบบอยางใหกบคนในสงคม ทงนกเพอใหผคน
ในสงคมอยรวมกนไดอยางสงบสข
ปญหาและอปสรรคในเรองการเหนแกพวกพองและ
ประโยชนสวนตน เปนประเดนปญหาสำคญมากทสด ทงน
เนองจากสงคมไทยเปนสงคมนบถอตวบคคลและพวกพอง
ของตน ทำใหเมอคดทจะทำสงใด กมกจะนกถงประโยชน
สวนตวหรอเฉพาะกลม อนจะทำใหอกฝายเสยเปรยบทำให
เกดความไมเทาเทยมกนไดจนนำมาสปญหาความไมเปนธรรม
ในสงคมและเกดความเลอมลำกนในสงคมสวนปญหารองลงมา
คอความไมเขาใจในสงทพดการมอคตตอกนและการไมรบฟง
ความคดเหนของกน ซงเปนปญหาทเกดจากการไมรบฟงกน
และกนจนนำมาสปญหาความไมเขาใจกนและทำใหเกดความ
ขดแยงกน ปญหาตอมา คอการชงดชงเดนกนและความ
เหนแกตว ทำใหเกดการแขงขนและไมเหนแกประโยชนของ
สวนรวมสงผลใหเกดการแกงแยงและผทไมมพลงกเสยเปรยบ
จนทำใหเกดความเลอมลำกนขน
แนวทางการแกไขปญหาและอปสรรคในการเสรมสราง
ความเปนธรรมทจะนำมาใชเปนประเดนแรก คอการไมเหนแก
ประโยชนสวนตนหรอพวกพองและการไมคอรรปชน โดยการ
ยดของระบบหรอระเบยบของทางราชการเปนแนวทางในการ
ทำงานและเปนเครองมอเพอตรวจสอบการทำงานปญหาทเกด
จากความไมเขาใจในสงทพดการมอคตตอกนและการไมรบฟง
ความคดเหนของกน ควรแกโดย มการพบปะพดคยอธบาย
ชแจงกนเปนประจำและใชเวลาในการเสรมสราง สวนปญหา
การชงดชงเดนกนและการเหนแกตวควรแกโดยผนำตองเปน
แบบอยางทดและรจกเสยสละ
ขอเสนอแนะในการเสรมสรางความเปนธรรมในทศนะ
ของชาวชมชน เปนขอเสนอแนะทมาจากประเดนปญหาทเกด
จากการเสรมสรางความเปนธรรม โดยสงทผใหขอมลทสำคญ
(Key-Informant) เสนอเพอเสรมสรางความเปนธรรม คอ
ทกๆ คนตองรจกเสยสละเพอสวนรวม ทงนเพราะถามการ
เสยสละเพอสวนรวมกสามารถทำใหทกคนมความเทาเทยมกน
วฒชย สายบญจวง, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
70วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
และพงพอใจประเดนตอมาคอการสรางความเขาใจสรางความ
สมานฉนทและใชเวลาในการเสรมสราง และในการทจะสราง
ความเปนธรรมจำเปนทจะตองทำใหเกดความเขาใจตรงกน
เหนพองตองกนและทสำคญคอการใชเวลาในการทำความเขาใจ
เพอความแนใจและเพอความเหนพองตองกน
สถาบนทมสวนเกยวของในการเสรอมสรางความเปนธรรม
สถาบน บทบาท
1. ครอบครว
2.การศกษา
3.ศาสนา
ผนำครอบครวตองใหความยตธรรมกบมาชกในครอบครว สอนใหรจกเรองของการบรจาค, การชวยเหลอ
เกอกลกนในรอบครว
ผบรหารไมคดโกงครเปนแบบอยางและไมเลอกทรกมกทชง
ผนำทางศาสนาไมคดโกง ไมแบงพรรคแบงพวก การปลกฝง เรองความยตธรรม ความเปนธรรม ใหอยใน
จตใจคน
แผนภมท 1 : โมเดลการเสรมสรางความเปนธรรมในวถชมชน
แหลงทมา : พฒนาโดยผวจย,2554.
ทกๆคนตองรจกเสยสละเพอสวนรวม ทงนเพราะถามการเสยสละเพอสวนรวมกสามารถทาให ทกคนมความเทาเทยมกนและพงพอใจ ประเดนตอมาคอ การสรางความเขาใจสรางความสมานฉนทและใชเวลาในการเสรมสราง และในการทจะสรางความเปนธรรมจาเปนทจะตอง ทาใหเกดความเขาใจตรงกน เหนพองตองกน และทสาคญคอ การใชเวลาในการทาความเขาใจ เพอความแนใจและเพอความเหนพองตองกน
สถาบนทมสวนเกยวของในการเสรอมสรางความเปนธรรม
สถาบน บทบาท 1. ครอบครว ผนาครอบครวตองใหความยตธรรมกบมาชกในครอบครว สอนให รจกเรองของการ
บรจาค,การชวยเหลอเกอกลกนในรอบครว 2. การศกษา ผบรหารไมคดโกง ครเปนแบบอยางและไมเลอกทรกมกทชง
3. ศาสนา ผนาทางศาสนาไมคดโกง ไมแบงพรรคแบงพวก การปลกฝง เรองความยตธรรม ความเปนธรรม ใหอยในจตใจคน
แผนภมท 1: โมเดลการเสรมสรางความเปนธรรมในวถชมชน แหลงทมา : พฒนาโดยผวจย, 2554. ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะสาหรบแนวทางการปฏบตภายในชมชน 1.1 ควรมการพบปะพดคยอธบายชแจงและรบฟงความคดเหนของกนและกนในหมชาวชมชนดวยกน ควรไกลเกลยใหอภยกนและกนผนอยเขาหาผใหญ และควรใชเวลาในการทาความเขาใจเพอความแนใจและเพอความเหนพองตองกน 1.2 ผนาตองวางตวเปนกลางและเปนแบบอยางทดใหกบประชาชนในชมชน 1.3 ทกคนตองไมเหนแกประโยชนสวนตนและพวกพอง 2. ขอเสนอแนะสาหรบแนวทางการวจย 2.1 ควรทาการศกษาเปรยเทยบทศนะเรองความเปนธรรมในแตละพนท จะทา ใหเหนทศนะตอความเปนธรรมทหลากหลายภายใตบรบทชมชนทแตกตางกน เพอนาไปประยกตใชในแตละพนทไดอยางเหมะสม 2.2 ควรศกษาเกยวกบการเสรมสรางความเปนหนงเดยวกนในชมชนเพอเสรมสรางความเปนหนงเดยวกนใหเกดขนภายในชมชน 3. ขอเสนอแนะสาหรบหนวยงานทเกยวของ 3.1 หนวยงานทเกยวของควรนาเอาขอมลทไดจากการศกษาในครงนไปประยกตใชตอเพอวางแผนในการเสรมสรางความเปนธรรม
การบอกกลาวอยางตรงไปตรงมา การแสดงตนเปนแบบอยางและการยกตวอยาง การด-การลงโทษ
- การเหนแกประโยชนสวนตนและพวกพอง - ความไมเขาใจในสงทพด - การมอคตตอกนและไมรบฟงความคดเหนกน
ความเปนธรรมของชมชน 1. ความเสมอภาคเทาเทยม 2. การไดรบโอกาสตาง ๆ ตามสทธ 3. มความเทยงธรรมไมเอน เอยง 4. ไดรบการปฏบตจากรฐ อยางเทาเทยม 5. ไดรบความคมครองตาม กฎหมายอยางเทาเทยมกน 6.ไมเบยดเบยนและไมเอา เปรยบกน
1. ยดระบบหรอระเบยบของ ราชการ 2. การพบปะพดคย ชแจง กนเปนประจา 3. ผนาตองเปนแบบอยางทด 4. ใชเวลาในการเสรมสราง 5. การใชสถานการณเฉพาะ หนาเปนแนวทาง 6. การเจรจา ประสาน ผลประโยชน
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะสำหรบแนวทางการปฏบตภายใน
ชมชน
1.1 ควรมการพบปะพดคยอธบายชแจงและ
รบฟงความคดเหนของกนและกนในหมชาวชมชนดวยกน
ควรไกลเกลยใหอภยกนและกน ผนอยเขาหาผใหญ และควร
ใชเวลาในการทำความเขาใจเพอความแนใจและเพอความ
เหนพองตองกน
1.2 ผนำตองวางตวเปนกลางและเปนแบบอยางทด
ใหกบประชาชนในชมชน
1.3 ทกคนตองไมเหนแกประโยชนสวนตนและ
พวกพอง
2. ขอเสนอแนะสำหรบแนวทางการวจย
2.1 ควรทำการศกษาเปรยเทยบทศนะเรองความ
เปนธรรมในแตละพนท จะทำใหเหนทศนะตอความเปนธรรม
ทหลากหลายภายใตบรบทชมชนทแตกตางกน เพอนำไป
ประยกตใชในแตละพนทไดอยางเหมะสม
2.2 ควรศกษาเกยวกบการเสรมสรางความเปน
หนงเดยวกนในชมชนเพอเสรมสรางความเปนหนงเดยวกนให
เกดขนภายในชมชน
3. ขอเสนอแนะสำหรบหนวยงานทเกยวของ
3.1 หนวยงานทเกยวของควรนำเอาขอมลทไดจาก
การศกษาในครงนไปประยกตใชตอเพอวางแผนในการเสรมสราง
ความเปนธรรม
3.2 ในการสรางความเปนธรรมหรอความเทาเทยม
ความเสมอภาคหนวยงานทเกยวของควรรบฟงจากทศนะของ
ประชาชนเปนหลก
3.3 หนวยงานทเกยวของควรยดระบบและระเบยบ
วฒชย สายบญจวง, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255471
ของทางราชการ เพอเปนแนวทางในการสรางความเปนธรรม
ใหเกดขน
เอกสารอางอง
เกษดาทองเทพไพโรจน.2553.การวเคราะหเปรยบเทยบ
มโนทศนเรองความยตธรรมของจอหนรอลสกบ
พระพทธศาสนา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต
มหาวทยาลยธรรมศาสตร
จลกจรตนมาศทพย.2551.วาทกรรมวาดวยสงคม, กฎหมาย
และความยตธรรมในประเทศไทย. กรงเทพฯ:
หลอแอนดเลงพบลซซง.
นเวศอรณเบกฟา.2554.สภาพสถานการณทางดานสทธ
และเสรภาพของจงหวดชายแดนใต.สบคนวนท15
สงหาคม2554จากwww.Oknation.Net
ณรงค เพชรประเสรฐ. 2553. ปฏรปประเทศไทยตอง
“ปฏรปความสมพนธเชงอำนาจ”. สบคนวนท 8
กนยายน2553จากhttp://www.thaireform.in.th
บาเหมกอเมง.2541.ความเปนธรรมในคมภรอลกรอาน
และอลหดษะกบทศนะของจอหน ลอค.วทยานพนธ
ปรญญามหาบณฑตมหาวทยาลยสงขลานครนทร.
ประเวศ วะส. 2553.ความเปนธรรมเรองใหญทสดของ
ประเทศ.สบคนเมอวนท3กนยายน2553จากhttp://
www.thaipost.net
ปรชาชางขวญยน.2534.เอกสารการสอนชดวชาปรชญา
การเมองหนวยท 1-5.กรงเทพฯ:มหาวทยาลยสโขทย
ธรรมาธราช.
พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ.
นามม
พงษกฤษณ มงคลสนธ. 2533. แนวคดความยตธรรม.
กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
ไพบลยวฒนศรธรรม.2553.วกฤตคดเชงบวก.สบคนวนท
5ตลาคม2553จากhttp://www.thaipost.net
สภารางรฐธรรมนญ.รางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย
ฉบบลงมต พ.ศ. 2550.กรงเทพฯ:องคการสงเคราะห
ทหารผานศก
ยศสนตสมบต.2553.เปลยนโจทยประเทศไทย.สบคนวนท
3กนยายน2553จากhttp://www.bangkokbiznews.
com/home/detail/politics/opinion/yossan/
ศนยสาธารณประโยชนและประชาสงคม.ความเปนธรรม.
สบคนวนท3กนยายน2553จากhttp://www.msociety.
go.th/msodoc.php.
สพรรณไชยอำพร.2554.รปแบบและขนตอนการขบเคลอน
คณภาพสงคมของชมชน.กรงเทพฯ:คณะพฒนาสงคม
และสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.
(ผลงานวจย)
สำนกงานคณะกรรมพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต
2554.วสยทศนและทศทางของแผนพฒนาเศรษฐกจ
และสงคมแหงชาต ฉบบท 11. เอกสารประกอบ
การประชมประจำป2554วนพฤหสบดท7กรกฎาคม
2554.ณเมองทองธานจงหวดนนทบร.
สำนกความสมพนธตางประเทศสำนกงานปลดกระทรวง
ศกษาธการ.ความสมานฉนทระหวางชาวไทยมสลม
กบชาวไทยพทธเปนสงทเปนไปได. สบคนวนท 31
สงหาคม2554จากwww.bic.moe.go.th
อานนท ปนยารชน. 2553.ความยตธรรม..หวใจลดความ
เหลอมลำ. สบคนวนท 5 ตลาคม 2553 จาก www.
bangkokbiznews.com
วฒชย สายบญจวง, สพรรณ ไชยอำพร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
72วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ผลการจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทานทมตอพฒนาการ
ดานความคดสรางสรรคของเดกปฐมวย
The Effect of Drawing on Story Telling Activities on Creative Thinking Development of
Early Childhood
พรรณภา เจรญทว ธรศกดอนทรมาตยเฉลาประเสรฐสงขคณะครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
การวจยครงนเปนการวจยเชงทดลอง(ExperimentResearch)มวตถประสงคเพอ1)ศกษาผลของการจดกจกรรมวาดภาพ
ประกอบการเลานทานทมผลตอพฒนาการดานความคดสรางสรรคของเดกปฐมวย2)เปรยบเทยบพฒนาการดานความคดสรางสรรค
ของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทานประชากรทใชในการวจยคอเดกปฐมวยชนอนบาลปท
2โรงเรยนบานมะขาม(สาครมะขามราษฎร)สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจนทบรเขต2ภาคเรยนท2ปการศกษา
2553จำนวน2หองเดกปฐมวย50คนกลมตวอยางทใชในการวจยเปนการสมตวอยางอยางงาย(Simplerandomsampling)
โดยการจบฉลากไดเดกปฐมวยชนอนบาลปท2/2เดกปฐมวยจำนวน25คนเปนกลมตวอยางเครองมอทใชในการวจยประกอบ
ดวย แผนการจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทาน และแบบประเมนพฒนาการดานความคดสรางสรรค สถตทใชในการ
วเคราะหขอมลคอคาเฉลย(X)และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน(S.D.)และการทดสอบคาทt-test
ผลการวจยพบวา 1) การจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทานเปนระยะเวลา 8 สปดาห มผลทำใหเดกปฐมวยม
พฒนาการความคดสรางสรรคเพมขนคอดานความคดคลองแคลวมพฒนาการเพมขนอยในระดบมาก(X =2.35,S.D.=0.34)
ดานความคดรเรมมพฒนาการเพมขนอยในระดบมาก (X =2.37,S.D.=0.35)ดานความคดละเอยดลออมพฒนาการเพมขน
อยในระดบมาก(X =2.42,S.D.=0.21)2)เดกปฐมวยทไดรบการจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทานเปนระยะเวลา8
สปดาหมพฒนาการความคดสรางสรรคสงกวากอนการจดกจกรรมอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.05
คำสำคญ :กจกรรมวาดภาพ,การเลานทาน,ความคดสรางสรรค,เดกปฐมวย
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255473
Abstract
Thepurposeofthisexperimentresearchwere1)tostudytheeffectofdrawingonstorytellingactivitiesoncreative
thinkingdevelopmentofearlychildhoodand2)tocomparetheeffectofcreativethinkingdevelopmentonpretestand
posttest.Thesampleofthisresearchwassecondyearearlychildhoodstudentsofthesecondsemesterinthe2010
academicyearofBanMakhamschoolunderChantaburiEducationalServiceAreaOffice2.Thesamplewasselectedby
simplerandomsamplingtomakeanexperimentalgroupof25students.Theresearchinstrumentswereteachingplans
ofdrawingonstorytellingactivitiesandcreativethinkingtest.Thedatawereanalyzedbymean(X),standarddeviation
andt-test.
Thefindingswereasfollows:
Thecreativethinkingdevelopmentofearlychildhoodstudentswhoweretaughtbydrawingonstoryactivities
wasrelativelyhigh.ThefluencydevelopmentwasrelativelyhighX =2.35,S.D.=0.34).Theoriginalitydevelopmentwas
relativelyhigh(X =2.37,S.D.=0.35).Theelaborationdevelopmentwasrelativelyhigh(X =2.42,S.D.=0.21).2)The
earlychildhoodstudentsofdrawingonstorytellingactivitieshadachievedhighercreativethinkingdevelopmentscorein
theposttestthaninthepretestatthe.05levelofsignificance.
Keywords :drawing,storytelling,creativethinking,earlychildhood
พรรณภา เจรญทว, ธรศกด อนทรมาตย, เฉลา ประเสรฐสงข
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
74วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
บทนำ
ความคดสรางสรรคเปนความสามารถทสำคญอยางหนง
ของมนษยและเปนปจจยทจำเปนในการสงเสรมความเจรญ
กาวหนาของประเทศชาตมความจำเปนตอการดำเนนชวตของ
มนษยในทกยคทกสมยเหนไดจากความพยายามทจะปรบปรง
ชวตความเปนอยและสงแวดลอมใหเกดความผาสกขนโดยอาศย
ผลผลตทางความคดทเกดจากแรงดลใจซงทอแรนซ(Torrance,
1962) ไดกลาววา ความคดสรางสรรคเปนกระบวนการของ
ความรสกไวตอปญหาตอสงทขาดหายไปตอสงทไมประสานกน
แลวเกดความพยายามในการสรางแนวคด ตงสมมตฐาน
ทดสอบสมมตฐาน และเผยแพรผลทไดใหผอนไดรบรและ
เขาใจ อนเปนแนวทางคนพบสงใหมตอไป โดยกระบวนการ
ของความคดสรางสรรคตามแนวคดของทอแรนซ ม 5 ขน
ประกอบดวยขนท1การพบความจรงขนท2การคนพบปญหา
ขนท3การตงสมมตฐานขนท4การคนพบปญหาและขนท5
ยอมรบผลจากการคนพบและเดวส(David,1986)ยงกลาวอกวา
การคดแกปญหาตางๆ อยางลกซง ซงเปนลกษณะภายใน
ตวบคคลทสามารถคดไดหลายแงมมผสมผสานจนไดเปน
ผลผลตใหมทถกตองสมบรณกวาเดม ทำใหเกดการพฒนา
เปนเทคโนโลยทสามารถตอบสนองความตองการดงกลาวและ
เทคโนโลยทไดรบการพฒนาขนนไดกลายมาเปนสวนสำคญ
ของการดำรงชวตในยคปจจบน นอกจากการสงเสรมความคด
สรางสรรคเพอใชในการพฒนาความเจรญภายในประเทศแลว
ความคดสรางสรรคยงมสวนเสรมสรางความรความเขาใจสง
ตางๆ ใหกบเดกและเยาวชน เปนภมคมกนเพอปองกนการ
ตกเปนทาสของเทคโนโลยทมนษยเปนผสรางขนมา
การพฒนาความคดสรางสรรคนนทอแรนซ(Torrance,
1964) ไดเสนอหลกในการสงเสรมความคดสรางสรรคของเดก
เชนการสงเสรมใหเดกถามครแสดงความสนใจความกระตอ
รอรนตอคำถามแปลกๆของเดกเนนใหเดกเหนคณคาของตนเอง
กระตนและสงเสรมใหนกเรยนเรยนรดวยตวเอง โดยเฉพาะ
ในชวงวยกอนเรยนซงเปนระยะทเดกมจนตนาการสงศกยภาพ
ดานความคดสรางสรรคกำลงพฒนา ซงเปนชวงทความคด
จนตนาการสรางสรรคมการพฒนาไดเรวกวาความฉลาด ดงท
ทอรแรนซ (อาร รงสนนท,2545:2 ;อางองจากTorrance,
1964) กลาววา ควรสงเสรมความคดสรางสรรคแกเดกตงแต
ปฐมวย โดยเฉพาะเดกปฐมวยในชวงอาย 4-6 ป ซงเปน
ชวงทมจนตนาการด ควรทจะไดรบการสงเสรมความคดเชง
สรางสรรคทเหมาะสมและตอเนอง
ปญหาพฒนาการดานความคดสรางสรรคของเดก
ปฐมวย เหนไดจากการแสดงพฤตกรรมตางๆ ทเปนการ
ลอกเลยนแบบจากตนแบบมากกวาการสรางสรรคสงใหม เชน
การตอบคำถามหลงการฟงนทานทมกมการลอกเลยนจาก
เพอนในหองเมอมการสนทนา การพยายามทจะปนดนนำมน
ใหเหมอนกบทเพอนปนไปแลว การตงชอสงตางๆ ตามเพอน
เพอใหไดรบคำชมเชนเดยวกบเพอน เปนตน ซงแสดงใหเหน
วาเดกขาดการสงเสรมพฤตกรรมดานความคดสรางสรรค และ
ไมพยายามทจะแสดงความคดสรางสรรคของตนเอง อยาง
เปนธรรมชาตซงอาจจะเกดขนจากปจจยหลายๆอยางททำให
เดกมพฤตกรรมดงกลาว สวนหนงอาจเปนเพราะความคด
สรางสรรคตามธรรมชาตของเดกถกจำกดลง เมอมการเรยนร
ขอกำหนดตางๆทางสงคมและสภาพแวดลอมซงสามารถเหน
ไดอยางชดเจนในชวงปฐมวยทมการเปลยนแปลงจากการเรยนร
ดวยความคดจนตนาการไปสมกฎเกณฑและตองการความ
เปนเหตเปนผลมากขนทำใหเดกขาดความมนใจทจะแสดงออก
ตามความคดจนตนาการตามธรรมชาตสอดคลองกบแนวคดของ
สยมพรเคไพบลย(2543:53)กลาววาการบนทอนกระบวนการ
คดและโอกาสในการแสดงความสรางสรรคของเดก ทำใหเดก
ขาดความสามารถ ตงใจ สนใจ ตอกจกรรมอยางใดอยางหนง
ทกำลงกระทำอย เปนการแสดงออกทางพฤตกรรมชนดหนง
ทเดกมกแสดงออกจนเปนลกษณะเฉพาะตว ประกอบดวย
พฤตกรรมทไมเหมาะสมกบวย หรอระดบพฒนาการปกต
มาตรฐานเชนซนมากไมมระเบยบวอกแวกไมมสมาธกาวราว
ซงพฤตกรรมตางๆ เหลานจะสงผลกระทบกบพฤตกรรมและ
ความสามารถในการเรยนรในอนาคต จงถอไดวาเปนประเดน
ทสำคญทผเกยวของจะตองมสวนในการคงสภาพและสงเสรม
ความคดสรางสรรคของเดกในขณะทจดประสบการณการเรยนร
สงเสรมใหเดกเรยนรสงแปลกใหมตามวยและโอกาสอนควร
ปลกฝงเพอใหเดกเกดความมนใจทจะแสดงความคดสรางสรรค
ของตน
กจกรรมเพอพฒนาความคดสรางสรรคของเดกปฐมวย
นนบรค(กรมวชาการ,2543:2;อางองจากBurke,1994)
ไดกลาววา การเลานทานเปนกจกรรมหนงทนยมใชในการจด
ประสบการณเพอสงเสรมความคดสรางสรรคสำหรบเดกปฐมวย
เนองจากนทานเปนการสอสารเรองราวทเหมาะกบเดกเปนสอท
เราความสนใจใหเดกมสมาธและจนตนาการมากยงขนเรองราว
ในนทานจะชวยใหเดกสามารถเชอมโยงสงทเปนรปธรรมและ
นามธรรมไดงายทสด เกยรตวรรณ อมาตยกล (2541 : 9)
ยงกลาววา เสนใยประสาททเปนตวเชอมโยงสมองทงสองซก
ของเดกเลกๆ ยงกอตวไมสมบรณ สมองซกซายยงทำหนาท
เฉพาะของตนเองไมไดครบถวน ดงนนเดกเลกๆ จงไมชอบ
การคดหรอคำสอนทเตมไปดวยเหตผล การคดตามธรรมชาต
จำเปนตองคดดวยสมองซกขวา ซงเปนการคดแบบจตนาการ
และความคดคำนงฝนอมเอมใจซงทำใหเดกเกดการเรยนรไดด
พรรณภา เจรญทว, ธรศกด อนทรมาตย, เฉลา ประเสรฐสงข
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255475
โดยนทานสำหรบเดกควรทจะเปนเรองทมเนอหาสนๆ งายๆ
มการเคลอนไหวของเรองราวและตวละครทไมจำเจ พรทพย
วนโกมนทร(2542:37)กลาววานทานสำหรบเดกควรมภาพ
ประกอบเนอเรองทเหมาะสมซงภาพทใชในนทานเดกควรทจะ
เปนภาพทมลายเสนไมซบซอน มขนาดทเหนไดอยางชดเจน
และทำความเขาใจไดงาย ซงจะทำใหการใชสอนทานในการจด
กจกรรมสำหรบเดกมคณคาและไดประโยชนอยางแทจรง
จากทกลาวมาขางตนผวจยจงจดกจกรรมวาดภาพ
ประกอบการเลานทานทมผลตอความคดสรางสรรคของเดก
ปฐมวย สำหรบการเลานทานเพอสงเสรมความคดสรางสรรค
สำหรบเดกปฐมวยในการวจยครงนผวจยใชกระบวนการกระตน
ความคดสรางสรรคตามธรรมชาตของเดกปฐมวย และเรา
ความสนใจดวยเพลงหรอกลอนแลวเลานทานโดยใชหนมอ
หนนว รปภาพ นำเสยง ทาทาง และครแสดงบทบาทสมมต
แลวขยายความรสกนกคดของเดกดวยการสนทนา ใหเดก
ตอบคำถาม คดหาคำตอบของคำถามทครกำหนด แลวใหเดก
ฝกวาดภาพแทนคำตอบทตวเองคดไวจากคำถามของคร เมอ
วาดภาพเสรจแลวใหเดกนำเสนอผลงานของตนเปนรายบคคล
บอกชอภาพหรอเลาเกยวกบภาพทวาด ครจะกระตนและ
สนทนารวมกบเดกและนำผลงานของเดกไปตดไวทในชนเรยน
การกระตนใหเดกพยายามคนหาคำตอบและใชความคด
จนตนาการในการสรางสรรคคำตอบทแปลกใหมไดอยางเตมท
นอกจากจะเปนการกระตนใหเดกเกดความคดสรางสรรคในการ
เรยนรแลวยงทำใหเกดความสนกสนานเพลดเพลนอกดวย
วตถประสงคการวจย
1. เพอศกษาผลการจดกจกรรมวาดภาพประกอบการ
เลานทานทมตอพฒนาการดานความคดสรางสรรคของเดก
ปฐมวย
2.เพอเปรยบเทยบพฒนาการดานความคดสรางสรรค
ของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมวาดภาพประกอบ
การเลานทาน
วธดำเนนการวจย
ประชากรและกลมตวอยาง
ประชากรทใชในการศกษาวจย คอ เดกปฐมวยทกำลง
ศกษาอยในชนอนบาลปท 2 โรงเรยนบานมะขาม (สาคร
มะขามราษฎร) สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา
จนทบรเขต2ภาคเรยนท2ปการศกษา2553จำนวน2หอง
เดกปฐมวย50คน
กลมตวอยาง ไดแก เดกปฐมวยทกำลงศกษาอยในชน
อนบาลปท2หอง2โรงเรยนบานมะขาม(สาครมะขามราษฎร)
สำนกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจนทบร เขต 2
ภาคเรยนท2ปการศกษา2553จำนวน25คนดวยวธการสม
ตวอยางอยางงาย(Samplerandomsampling)
ตวแปรทศกษา
1. ตวแปรอสระไดแกการจดกจกรรมวาดภาพประกอบ
การเลานทาน
2. ตวแปรตามไดแกพฒนาการดานความคดสรางสรรค
ของเดกปฐมวย ประกอบดวย ดานความคดคลองแคลว ดาน
ความคดรเรมดานความคดละเอยดลออ
เครองมอทใช
เครองมอทใชในการวจย ประกอบดวยแผนการจด
กจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทาน และแบบประเมน
พฒนาการดานความคดสรางสรรค (แบบทดสอบความคด
สรางสรรคโดยอาศยรปภาพแบบ ก ของ ทอแรนซ ซงแปล
และปรบปรงโดยอารรงสนนท)
การเกบรวบรวมขอมล
ผวจยไดดำเนนการทดลองโดยใชแผนการทดลองแบบ
One-GroupPretest-PosttestDesignตามขนตอนดงน
1. ดำเนนการจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทาน
(Treatment) ตามแผนการจดกจกรรมในแตละสปดาห คอ
วนทหนงเลานทานกระตนความคดคลองแคลว วนทสองเลา
นทานกระตนความคดรเรมวนทสามเลานทานกระตนความคด
ละเอยดลออ และวนทสประเมนพฒนาการดานความคด
สรางสรรคดวยแบบประเมนพฒนาการดานความคดสรางสรรค
โดยใชเวลาวนละ30นาทและเกบขอมลระหวางการทดลอง
2. ประเมนพฒนาการดานความคดสรางสรรคหลงการ
ทดลอง(Posttest)และนำขอมลมาวเคราะหดวยวธทางสถต
การวเคราะหขอมล
การวเคราะหขอมล ผวจยไดดำเนนการตามขนตอน
ดงน
1. วเคราะหหาคาสถตพนฐาน คาเฉลย (Mean) คา
สวนเบยงเบนมาตรฐาน(StandardDeviation)ของพฒนาการ
ดานความคดสรางสรรคของเดกปฐมวยหลงการทดลอง
2. วเคราะหเปรยบเทยบพฒนาการดานความคด
สรางสรรคของเดกปฐมวยกอนและหลงการทดลองโดยใชสถต
t-testแบบDependent
สรปผลการวจย
จากการวจยพบวาการจดกจกรรมวาดภาพประกอบการ
เลานทานทมผลตอพฒนาการดานความคดสรางสรรคของเดก
ปฐมวยสรปไดดงตอไปน
พรรณภา เจรญทว, ธรศกด อนทรมาตย, เฉลา ประเสรฐสงข
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
76วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
1. การจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทานมผล
ชวยพฒนาความคดสรางสรรคของเดกปฐมวยคอ
1.1 ความคดสรางสรรคดานความคดคลองแคลว
ของเดกปฐมวยหลงการเขารวมกจกรรมวาดภาพประกอบ
เลานทานมการพฒนาขนตามลำดบ
1.2 ความคดสรางสรรคดานความคดรเรมของเดก
ปฐมวยหลงการเขารวมกจกรรมวาดภาพประกอบเลานทาน
มการพฒนาขนตามลำดบ
1.3 ความคดสรางสรรคดานความคดละเอยดลออ
ของเดกปฐมวยหลงการเขารวมกจกรรมวาดภาพประกอบ
เลานทานมการพฒนาขนตามลำดบ
2. เมอเปรยบเทยบพฒนาการดานความคดสรางสรรค
ของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมวาดภาพประกอบ
การเลานทานมรายละเอยดการเปรยบเทยบพฒนาการความคด
สรางสรรคเปนรายดานดงน
2.1 พฒนาการความคดสรางสรรคดานความคด
คลองแคลวของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมวาดภาพ
ประกอบการเลานทานแตกตางกนพบวาเดกปฐมวยมพฒนาการ
ความคดสรางสรรคดานความคดคลองแคลวหลงการทดลอง
สงกวากอนการทดลองอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.05
2.2 พฒนาการความคดสรางสรรคดานความคดรเรม
ของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมวาดภาพประกอบ
การเลานทานแตกตางกนพบวาเดกปฐมวยมพฒนาการความคด
สรางสรรคดานความคดรเรมหลงการทดลองสงกวากอนการ
ทดลองอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.05
2.3 พฒนาการความคดสรางสรรคดานความคด
ละเอยดลออของเดกปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรม
วาดภาพประกอบการเลานทานแตกตางกนพบวาเดกปฐมวยม
พฒนาการความคดสรางสรรคดานความคดละเอยดลออหลง
การทดลองสงกวากอนการทดลอง อยางมนยสำคญทางสถต
ทระดบ.05
อภปรายผล
การจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลานทานเปนเวลา
8 สปดาห มผลตอชวยพฒนาการความคดสรางสรรคของเดก
ปฐมวย ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว แสดงวา กจกรรม
วาดภาพประกอบการเลานทานทผวจยสรางขนกระตน
พฒนาการดานความคดสรางสรรคของเดกปฐมวย มความ
สอดคลองกบการพฒนาและสงเสรมความคดสรางสรรคของ
ทอแรนซ(อารพนธมณ.2540:82;อางองจากTorrance.
1964) ทไดเสนอหลกในการสงเสรมความคดสรางสรรค ซง
เนนตวครกบนกเรยน คอ ครสงเสรมใหเดกถาม และแสดง
ความสนใจตอคำถามทแปลกๆ ของเดก และไมควรมงท
คำตอบทถกอยางเดยว แตควรกระตนใหเดกวเคราะห คนหา
เพอพสจนการเดาโดยใชการสงเกตจากประสบการณของ
เดกเอง แมจะเปนความคดทไมเคยไดยน กอยาเพงตดสน
และลดรอนความคดนน รบฟง กระตอรอรน และตอบคำถาม
อยางมชวตชวาหรอชแนะใหเดกคนหาคำตอบจากแหลงตางๆ
ดวยตวเดกเอง ครเนนใหเดกเหนคณคาของความคดของเดก
และนำไปใชใหเกดประโยชน เชน การนำภาพทเดกวาดนน
ไปเปนลายถวยชามภาชนะบตรส.ค.ส.เปนตนสงนจะทำให
เดกเกดความภาคภมใจมกำลงทจะคดสรางสรรคตอไป
การประเมนพฒนาการของเดกทผวจยนำมาใช ทำการ
ประเมนตอเนองเพอนำขอมลมาพจารณาสงเสรมใหเดกไดรบ
การพฒนาตามจดหมายของหลกสตร สอดคลองกบหลกสตร
การศกษาปฐมวยพทธศกราช2546ทกรมวชาการกระทรวง
ศกษาธการกรมวชาการ(2546:26-38)กำหนดใหการประเมน
พฒนาการควรยดหลกประเมนพฒนาการของเดกครบทกดาน
และนำผลมาพฒนาเดก ประเมนเปนรายบคคลอยางสมำเสมอ
ตอเนองตลอดป สภาพการประเมนควรมลกษณะเชนเดยว
กบการปฏบตกจกรรมประจำวน ประเมนอยางเปนระบบ
มการวางแผน เลอกใชเครองมอและจดบนทกไวเปนหลกฐาน
ประเมนตามสภาพจรงดวยวธการหลากหลายเหมาะกบเดก
รวมทงใชแหลงขอมลหลายๆดานไมควรใชการทดสอบสำหรบ
วธการประเมนทเหมาะสมและควรใชกบเดกอาย 3-5ป ไดแก
การสงเกต การบนทกพฤตกรรม การสนทนา การสมภาษณ
การวเคราะหขอมลจากผลงานเดกทเกบอยางมระบบ
ความคดสรางสรรคนบเปนพฤตกรรมทสำคญทควร
สงเสรม ดงนนครผสอนจงตองนำสาระการเรยนรมาจดใน
ลกษณะหนวยการสอนแบบบรณาการหรอเลอกใชวธการสอน
ทสอดคลองกบปรชญาและหลกการศกษาปฐมวยโดยการจด
ประสบการณสำหรบเดกปฐมวยนนควรจดประสบการณใหเดก
ไดรเรมคดวางแผนลงมอกระทำ เสนอความคดใหเดกม
ปฏสมพนธกบสอและแหลงการเรยนรทหลากหลาย โดย
ครผสอนเปนผสนบสนนและอำนวยความสะดวก และ
สอดคลองกบการศกษาของดกสน จอหนสน และซอลท
(Dixon, Johnson and Salt. 1977) ทพบวาเดกทไดรบการ
เลานทานแลวมการสนทนาจะเกดผลดตอความคดของเดก
และเนอเรองในนทานถาเปนเรองไกลความจรงจะมผลดตอ
ความคดของเดกไดดกวานทานทมเนอเรองใกลชวตของเดก
และสอดคลองกบการศกษาของคลอรและโรเบรด(Cloreand
Robert. 1978) ทพบวา นทานมผลโดยตรงตอพฤตกรรมและ
ทศนคตทมนคงของเดก และสอดคลองกบการศกษาของ
คมเอมสก(Kuziemski;อางองจากนนทกาทวปกล.2542:41)
พรรณภา เจรญทว, ธรศกด อนทรมาตย, เฉลา ประเสรฐสงข
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255477
ทพบวาการเลนทใชจนตนาการมความสมพนธกบความคด
สรางสรรคและสอดคลองกบการศกษาของปารชาตอรณศกด
(2533 : 62) ทพบวาการเลานทานไมจบสงเสรมการคดแบบ
อเนกนยของเดกปฐมวยในทง 3 องคประกอบ คอ ความคด
คลองแคลวความยดหยนและความคดรเรมและสอดคลองกบ
การศกษาของวสทธศกด หวานพรอม(2543:102)ทพบวา
การนำกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมสงผลให
นกเรยนมพฤตกรรมทแสดงออกในดานความคดสรางสรรค
เพมขนและสอดคลองกบการศกษาของประสทธรกษเจรญผล
(2547:บทคดยอ)ทพบวากจกรรมศลปะสรางสรรคตอเตมดวย
ลายเสนชวยพฒนาความคดสรางสรรคของเดกปฐมวย
การเปรยบเทยบพฒนาการความคดสรางสรรคของเดก
ปฐมวยกอนและหลงการจดกจกรรมวาดภาพประกอบการเลา
นทานพบวาเดกปฐมวยหลงจากไดรบการจดกจกรรมวาดภาพ
ประกอบการเลานทานมพฒนาการความคดสรางสรรคดาน
ความคดคลองแคลวดานความคดรเรมดานความคดละเอยดลออ
สงกวากอนการการทดลอง ซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว
แสดงวา กจกรรมเลานทานทสรางขนกระตนการคดของเดก
ปฐมวยและกจกรรมการวาดภาพทใหเดกวาดนนชวยพฒนา
การถายทอดความคดออกมาเปนรปภาพ และการนำเสนอ
ผลงานศลปะของเดกยงชวยกระตนกระบวนการคดการถายทอด
ความคดออกมาใหผอนไดเขาใจสอดคลองกบแนวคดของ
ทอรแรนซ(อารพนธมณ2540:82;อางองจากTorrance,
1964)นกจตวทยาและนกการศกษาชาวอเมรกนททำการวจย
เรองความคดสรางสรรคกบการเรยนการสอนวา การสงเสรม
ความคดสรางสรรคใหเนนทตวนกเรยนเชนสงเสรมใหเดกสนใจ
เอาใจใสตอความคดแปลกๆ ของเดก แสดงเนนใหเดกเหน
คณคาของความคดของเดกและนำไปใชใหเกดประโยชนรวมทง
กระตนและสงเสรมใหนกเรยนเรยนรดวยตวเอง และแสดงวา
ขณะทเดกไดรวมกจกรรม เดกไดรบการพฒนาทกระตน
ความคดสรางสรรคจงมผลใหเดกมพฒนาการดานความคด
สรางสรรคเพมขน สอดคลองกบแนวคดของ ทอแรนซ
(Torrance,1964)ทกลาววาการศกษาทมงเนนใหเดกปฐมวย
รจกการยอมรบฟงความคดเหนของผอนกลาคดกลาแสดงออก
จะชวยใหเดกปฐมวยแตละคนไดพฒนาความคดสรางสรรค
ของตนเองอยางเตมทความคดสรางสรรคมความจำเปนตอการ
ดำรงชวตมาก เพราะผสอนไมสามารถสอนทกสงทกอยาง
ของชวตใหเดกได เดกตองคดคนวธนำความรและแสวงหา
ความรไปใชในการแกปญหาตางๆ ในการดำรงชวต ความคด
สรางสรรคเปนกระบวนการของความรสกไวตอปญหา สงท
ขาดหายไปสงทไมประสานกน แลวเกดความพยายามในการ
สรางแนวคด ตงสมมตฐาน ทดสอบสมมตฐาน และเผยแพร
ผลทไดใหผอนไดรบรและเขาใจเพอเปนแนวทางคนพบสงใหม
ตอไปและไดใหความหมายของความคดสรางสรรค หมายถง
ความสามารถของบคคลในการคดสรางสรรค ผลตผลหรอ
สงแปลกๆ ใหมๆ ทไมรจกมากอน อาจเกดจากการรวบรวม
ความรตางๆจากประสบการณแลวเชอมโยงกบสถานการณใหม
สงทเกดขนไมจำเปนตองเปนสงทสมบรณอยางแทจรง อาจจะ
ออกมาในรปของผลตผลทางศลปะวรรณคดวทยาศาสตรหรอ
อาจจะเปนเพยงกระบวนการเทานนแลวรวบรวมความคดเหน
สมมตฐานและทำการทดสอบสมมตฐานแลวรายงานผลทไดรบ
จากการคนพบซงสามารถอภปรายถงปจจยตางๆทสนบสนน
ในการพฒนาความคดสรางสรรคของเดกปฐมวยไดดงน
1. ดานบรรยากาศการเรยนในหองเรยนการจดกจกรรม
การเรยนรดวยกจกรรมการวาดภาพประกอบการเลานทานนน
หองเรยนมบรรยากาศทเออตอการเรยนร ไมตงเครยด เนนให
เดกทำอยางสนกสนานเพลดเพลน
2.ดานบทบาทของครและเดกไดมสวนรวมในการ
กำหนดวธการเรยนรระดมสมองการระดมสมองเปนการสงเสรม
การคดหลายๆดานเดกมอสระในการคดอยางสรางสรรคเดกม
สวนรวมในการจดหาสออปกรณตางๆเพอเรยนร
3.ดานลกษณะของกจกรรมทสงเสรมความคดสรางสรรค
จะมลกษณะของการแสดงออกทางอารมณดานศลปะ ซงเดก
สามารถเลอกทำไดอยางชอบใจ จงเปนการสรางความมนใจใน
การเรยนรใหกบเดก
ดงนนการจดกจกรรมการวาดภาพประกอบการเลานทาน
มความสำคญอยท เนนใหเดกเปนศนยกลางมความเปนอสระ
เดกไดแสดงออกและกระทำสงตางๆดวยตนเอง
ขอเสนอแนะ
ขอคนพบตางๆ จากผลการวจยเรองการจดกจกรรม
วาดภาพประกอบการเลานทานทมผลตอพฒนาการดานความคด
สรางสรรคของเดกปฐมวยมขอเสนอแนะดงน
ขอเสนอแนะทวไป
1. การทำกจกรรมศลปะสอวสดอปกรณตองใหพรอม
มจำนวนพอเพยง ปลอดภยกบเดกปฐมวย และสอบางอยาง
สามารถหาไดในทองถน
2.ขณะทำกจกรรมศลปะควรมการกระตนอยางอน
ประกอบเชนเพลงนทานเสยง
3.แบบฝกพฒนาการดานความคดสรางสรรคควร
หลากหลายกวาน
4. แบบฝกควรมการผสมผสานระหวางลายเสนกบ
รปทรงเรขาคณต
พรรณภา เจรญทว, ธรศกด อนทรมาตย, เฉลา ประเสรฐสงข
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
78วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ขอเสนอแนะสำหรบการวจย
1.ควรศกษาและวจยผลของการจดกจกรรมศลปะ
กลมตางๆ ในระยะยาวเพอตดตามผลการทดลองทสงผลตอ
ความคดสรางสรรคของเดกปฐมวย
2. ควรมการศกษาผลของการจดกจกรรมศลปะทมผล
ตอความสามารถดานอนๆเชนทกษะพนฐานทางคณตศาสตร
ทกษะทางภาษาดานการเขยนและการสงเสรมพฒนาการดาน
กลามเนอเลก
3. ควรมการตดตามผลเปนระยะหลงการทดลอง เชน
1 เดอน 3 เดอน หรอ แตละภาคเรยน เปนตน เพอศกษา
ความคงทนของความคดสรางสรรค
เอกสารอางอง
กรมวชาการ. (2543). การสรางองคความรดวยตนเอง.
กรงเทพฯ : โครงการสงเสรมและพฒนา. คณภาพ
การศกษาของสถานศกษา.
กรมวชาการ. (2546). คมอหลกสตรการศกษาปฐมวย
พทธศกราช 2546.กรงเทพฯ:โรงพมพครสภา.
เกยรตวรรณอมาตยกล.(2541).ศาสตรแหงการรจกตนเอง.
กรงเทพฯ:ท.พ.
ปารชาต อรณศกด. (2533). การศกษาการเลานทานท
ไมจบเรองสมบรณทไมมผลตอความคดแบบเอกนย
ของเดกปฐมวย. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต
สาขาวชาการศกษาปฐมวยบณฑตวทยาลยมหาวทยาลย
ศรนครนทรวโรฒประสานมตร.
พรทพย วนโกมนทร. (2542).นทานและหนสำหรบเดก
ปฐมวย.ปทมธาน:สถาบนราชภฏเพชรบรวทยาลงกรณ
ในพระบรมราชปถมภ.
วสทธศกด หวานพรอม. (2543).การวจยเชงปฏบตการ
แบบมสวนรวมเพอพฒนาความคดสรางสรรคของ
เดกปฐมวย. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตร
มหาบณฑต สาขาวชาว จ ยและสถตการศกษา
มหาวทยาลยเชยงใหม.
อาร พนธมณ. (2540).ความคดสรางสรรคกบการเรยนร.
กรงเทพฯ:ตนออแกรมม.
อาร รงสนนท. (2545).ฝกใหคดเปน คดใหสรางสรรค.
กรงเทพฯ:ใยไหม.
Clore,G.L. ;&Robert,M.Bray. (1978).The Effects of
Children’s Stories on Behavior and Attitudes
ModelingandVicariousRoleplaying.Resourcesin
Education.
David,A.(1986).“ThinkingFrame”,Educational Leader
Ship.43(Vol1986),4-10.
Dixon,JohnsonandSalt.(1977).Training Disadvantaged
Preschoolers on various Fantasy Activities:
“Effects on Cognitive Functioning and lmpulse
control”,ChildDevelopment.2(3):67-379.
Kuziemski,N.E.(1977).Relationship Among Imaginative
play predisposition creative thinking, and
reflectivity impassivity in second-graders,
Dissertation Abstracts International.38:1961B-
1963B.
Torrance, E. P. (1962).Education and The Creative
Potential.Minneapolis:TheLundPress.
Torrance, E. P. (1964). “Education and Creativity” In
Creativity : Progress and Potential. edited by
Calvin W. -Taylor.NewYork:McGraw-Hill.
พรรณภา เจรญทว, ธรศกด อนทรมาตย, เฉลา ประเสรฐสงข
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255479
การใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษา เพอการสอสารเพอสงเสรม
ความสามารถในการฟง - พดภาษาองกฤษ ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5
An Implementation of Role-Play Exercises Based on Comunication Approach to Promote
English Listening- Speaking Abilities of Grade 5 Students
อมรรตน เยรมย สรชยปยานกลคระครศาสตรมหาวทยาลยราชภฏบรรมย
บทคดยอ
ในการวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) หาประสทธภาพของการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการ
สอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท5ทมประสทธภาพตามเกณฑ75/75
2) เพอประเมนความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยนโดยการใชแบบฝกบทบาท
สมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ3)เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธ
ทางการเรยนกอนเรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยนโดยการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการ
สอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ และ 4) ศกษาความพงพอใจของนกเรยนชน
ประถมศกษาปท 5 ทเรยนโดยการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถใน
การฟง-พดภาษาองกฤษกลมตวอยางทใชในการวจยครงนคอนกเรยนชนประถมศกษาปท5ปการศกษา2553โรงเรยนบานเสมด
สำนกงานเขตพนทการศกษาบรรมย เขต 2 อำเภอพลบพลาชย จงหวดบรรมย จำนวน 30 คน ไดมาโดยการสมแบบเจาะจง
เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยแบบฝกบทบาทสมมต จำนวน 14ชด แผนการจดการเรยนรจำนวน 14ชด แบบทดสอบ
ความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ และแบบสอบถามความพงพอใจนกเรยนทมตอการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนว
การสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอคาเฉลย
สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบสมมตฐานการวจยโดยใชคาสถต t (One-Sample t-test) ผลการวจยสรปไดดงน
1. ประสทธภาพของแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พด
ภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท5มประสทธภาพเทากบ79.99/77.50ซงสงกวาเกณฑ75/75
2. ความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยนโดยการใชแบบฝกบทบาทสมมต
ตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษอยในระดบมาก
3.ผลสมฤทธทางการเรยนโดยการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารของนกเรยนหลงเรยน
สงกวากอนเรยนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.01
4. นกเรยนมความพงพอใจตอการเรยนฟง-พดภาษาองกฤษโดยการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอ
การสอสารโดยรวมอยในระดบมาก
คำสำคญ : แบบฝกบทบาทสมมตการสอนภาษาเพอการสอสารความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ
แผนการจดการเรยนร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
80วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
Abstract
Theobjectivesoftheresearchwere1)todeveloprole-playexercisesbasedonancommunicationapproachto
promoteEnglishlistening-speakingabilitiesofgrade5studentsandtodetermineitseffectiveness,2)toinvestigatethe
Englishlistening-speakingabilitiesofthestudents,3)tocomparethepretestandposttestscoresofthestudents,and4)
tostudythestudents’opiniontowardstheapproach.Thesamplewas30grade5studentsstudyinginthefirstsemester
of theacademicyear2010ofBansametSchool,OfficeofBuriramEducationalServiceArea2,PlupplachaiDistrict,
BuriramProvince.Theywereselectedbypurposivesamplingmethod.Theinstrumentswerelessonplans,14role-play
exercises,Englishlistening-speakingtestsandaquestionnaire.Thedatawereanalyzedbymeans,standarddeviation
andt-test.
Theresultswere:
1. Theeffectivenessoftherole-playexercisesontheCommunicativeApproachtopromotetheEnglishListening-
Speakingabilitieswas79.99/77.50
2.TheEnglishlistening-speakingabilitiesofthestudentswereatahighlevel.
3.Theposttestscoresofthestudentswerehigherthanthepretestscoressignificantlyat0.01level.
4.Thestudents’opinionstowardstheapproachwasatahighlevel.
Keywords :Role-playexercises,CommunicativeApproach,EnglishListening-SpeakingAbilitiesLessonPlans
อมรรตน เยรมย, สรชย ปยานกล
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255481
บทนำ
โลกในยคปจจบนเปนยคโลกาภวตน (Globalization)
ทมความเจรญกาวหนาดานเทคโนโลยสารสนเทศและมการ
เปลยนแปลงในดานตางๆ เกดขนอยางรวดเรว จงจำเปนท
แตละประเทศตองเรยนร เพอจะปรบตวตลอดเวลาใหทนกบ
การเปลยนแปลงทเกดขนและเตรยมพรอมทจะเผชญกบความ
ทาทายจากกระแสโลกภาษาองกฤษซงเปนภาษาสากลททวโลก
ใชในการตดตอสอสารกนจงกลายเปนเครองมออนสำคญยงใน
การสอสารความรสกนกคดเพอใหเกดความเขาใจซงกนและกน
ในการศกษาหาขอมล ความร และถายทอดวทยาการตางๆ
แกกนไมวาจะเปนการตดตอสวนตว การเจรจาทางการทต
ทางการเมองการคาขายการทองเทยวและการประกอบอาชพ
อยางมประสทธภาพ การรภาษาตางประเทศจะชวยสราง
สมพนธภาพอนดระหวางชนชาตไทยและชนชาตอน เพราะ
สามารถสอสารเขาใจกนไดด สามารถปฏบตตนตอกนไดอยาง
ถกตอง เหมาะสม สามารถถายทอดวฒนธรรมไทยไปสสงคม
โลก
การจดการเรยนการสอนทจะชวยใหผเรยนมความ
สามารถในการสอสารไดนน รตตยา ภมสายดร (2540 : 6)
กลาวไววาควรจะใหผเรยนไดมโอกาสในการใชภาษาในลกษณะ
จรง โดยจดสรางสอการสอน หรอกจกรรมหลายๆ รปแบบ
กจกรรมดงกลาวจะชวยใหนกเรยนสามารถตดตอสอสารกน
และรจกถายโอนประสบการณทตนเคยพบเหนในหองเรยน
นำไปสสถานการณทเปนจรงในชวตประจำวนนนคอจะตองให
ผเรยนไดมโอกาสปฏสมพนธโดยตรงกบภาษาทเรยนมากกวา
ทเรยนภาษาดวยการฝกโครงสรางภาษาสอดคลองกบ สมตรา
องวฒนกล(2536:4)ทกลาววาการจดกจกรรมการเรยนการสอน
ภาษาเพอการสอสารควรเนนทกษะดานการปฏบต กลาวคอ
ใหนกเรยนไดฝกปฏบตดวยตนเองมากทสด รวมทงการวด
และประเมนผลกใหสอดคลองกบทกษะและกจกรรมการเรยน
การสอน
สภาพปจจบนปญหาในการเรยนการสอนภาษาองกฤษ
ของโรงเรยนบานเสมด สำนกงานเขตพนทการศกษาบรรมย
เขต2อำเภอพลบพลาชยจงหวดบรรมยคอนกเรยนไมสามารถ
สอสารภาษาองกฤษได นกเรยนขาดทกษะในการนำภาษา
องกฤษไปใชในชวตประจำวนตลอดจนการจดกจกรรมการเรยน
การสอนของครไมเออตอการเรยนภาษาองกฤษ ไมกระตนให
นกเรยนเรยนอยางสนกสนานและอยากทจะเรยนร สงผลตอ
ทศนคตทไมดตอการเรยนภาษาองกฤษ ดงนนเพอแกปญหา
ดงกลาวขางตน ผวจยจงสนใจศกษาคนควาเพอหาแนวทาง
แกไขและพฒนาการสอนภาษาองกฤษใหดยงขน จงไดเลอก
วธการเรยนรโดยใชแบบฝกบทบาทสมมตเขามาจดกจกรรม
การเรยนการสอนภาษาองกฤษเพอสงเสรมความสามารถ
ในการฟง-พดและสนองตอบตอจดมงหมายของหลกสตร
การศกษาขนพนฐานพทธศกราช2551
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษาประสทธภาพของแบบฝกบทบาทสมมต
ตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถ
ในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5
ทมประสทธภาพตามเกณฑ75/75
2.เพอประเมนระดบความสามารถในการฟง-พดภาษา
องกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยนโดยการใช
แบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร
เพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ
3.เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนกอน
เรยนและหลงเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยน
โดยการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการ
สอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ
4. เพอศกษาความพอใจของนกเรยนชนประถมศกษา
ปท 5 ทเรยนโดยการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการ
สอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการ
ฟง-พดภาษาองกฤษ
สมมตฐานของการวจย
1.แบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอ
การสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ
ของนกเรยนชนประถมศกษาปท5มประสทธภาพ75/75
2.ระดบความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของ
นกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยนโดยใชแบบฝกบทบาท
สมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความ
สามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษอยในระดบมาก
3. ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชนประถม
ศกษาปท 5 ทเรยนโดยใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการ
สอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการ
ฟง-พดภาษาองกฤษหลงเรยนสงกวากอนเรยน
4.นกเรยนมความพงพอใจ ตอการเรยนวชาภาษา
องกฤษ โดยใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษา
เพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษา
องกฤษโดยรวมอยในระดบมาก
วธดำเนนการวจย
1. กลมเปาหมาย
กลมเปาหมายทใชในการวจยครงนไดแก
อมรรตน เยรมย, สรชย ปยานกล
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
82วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
นกเรยนชนประถมศกษาปท5ภาคเรยนท1ปการศกษา
2553โรงเรยนบานเสมดสำนกงานเขตพนทการศกษาบรรมย
เขต 2 อำเภอพลบพลาชย จงหวดบรรมย ทเรยนกลมสาระ
ภาษาตางประเทศ(วชาภาษาองกฤษ)จำนวน30คน
2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล
เครองมอทใชในการวจยครงนไดแก
2.1 แบบฝกบทบาทสมมตจำนวน14ชด
2.2แผนการจดการเรยนรโดยใชแบบฝกบทบาท
สมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารจำนวน14ชด
2.3แบบประเมนความสามารถในการฟง-พด
2.4 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนกอน-
หลง
2.5แบบสอบถามความพงพอใจ
3. การเกบรวบรวมขอมล
การวจยครงนเปนการศกษาการใชแบบฝกบทบาทสมมต
ตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถ
ในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5
ผวจยไดดำเนนการวจยโดยมขนตอนดงน
3.1 การปฐมนเทศกอนดำเนนการทดลองผวจยได
ทำการปฐมนเทศนกเรยนเพอสรางความเขาใจเกยวกบการจด
การเรยนรโดยใชแบบฝกบทบาทสมมต ซงเปนการสอนท
เนนผเรยนเปนสำคญ ใหนกเรยนไดทราบถงแนวคด หลกการ
ตลอดจนวธการและบทบาทหนาทของนกเรยนในขณะ
ดำเนนการจดกจกรรม
3.2 ทดสอบกอนเรยน(Pre-test)โดยใชแบบทดสอบ
วดผลสมฤทธทางการเรยนจำนวน40ขอทผวจยสรางขนเอง
โดยทำการทดสอบนอกเวลาทดลอง เพอประเมนวานกเรยน
มความรเรองนมากนอยเพยงใด แลวบนทกคะแนนสอบไวเปน
คะแนนกอนเรยน
3.3 ดำเนนการสอนนกเรยนซงเปนกลมตวอยางโดย
ใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร
ประกอบดวยแผนการจดการเรยนรจำนวน14ชด
3.4 ครผสอนทำการสงเกตโดยใชแบบประเมน
ระดบความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนโดย
การประเมนจากงานทครมอบหมายให คอ การแสดงบทบาท
สมมตหลงจากทเรยนไปแลวในแตละแผนจำนวน14ชดนำผล
การประเมนมาหาคาระดบปฏบตเพอนำมาแจกแจงความถตาม
ระดบความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษแลวนำเสนอ
เปนคาเฉลย
3.5 ทดสอบหลงเรยน (Post-test) โดยใชแบบ
ทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทผวจยสรางขนจำนวน 40
ขอซงเปนแบบทดสอบชดเดมทใชสอบกอนเรยนแลวบนทกผล
คะแนนการสอบไวเปนคะแนนหลงเรยน
3.6 ใหนกเรยนตอบแบบสอบถามความพงพอใจ
ของนกเรยนทมตอการใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการ
สอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-
พดภาษาองกฤษ
การวเคราะหขอมล
ในการวเคราะหขอมล ผวจยไดดำเนนการตามขนตอน
ดงตอไปน
1.การวเคราะหหาประสทธภาพของแบบฝกบทบาท
สมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความ
สามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถม
ศกษาปท 5 โดยนำคะแนนเฉลยจากการทดสอบยอยและ
คะแนนสอบหลงการทดลองมาวเคราะห
2. นำคะแนนจากแบบประเมนการฟง-พดมาวเคราะห
3. หาคาเฉลยของคะแนนการทดสอบกอนเรยนและ
หลงเรยนแลวทำการเปรยบเทยบ
4. ทดสอบสมมตฐานโดยใช t-test กบคะแนนสอบ
กอนทดลองและหลงทดลอง
5. วเคราะหระดบความพงพอใจของนกเรยนทมตอ
การจดกจกรรมการเรยนรภาษาองกฤษเพอการสอสารโดยใช
แบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร
โดยใชคาเฉลย
ผลการวจย
รายละเอยดของผลการวเคราะหขอมลในแตละตอน
มดงน
ตอนท 1 ประสทธภาพของแบบฝกบทบาทสมมตตาม
แนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถ
ในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5
มประสทธภาพตามเกณฑ75/75
กลาวคอ นกเรยนมคะแนนจากแบบทดสอบยอย
ทายแผนการจดการเรยนรทง14 ชด จากคะแนนเตม 140
คะแนน มคะแนนเฉลยเทากบ 113.01 คดเปนรอยละ 79.99
สวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ8.60นนคอE1 เทากบ79.99
และมคะแนนจากการทำแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการ
ฟง-พดหลงเรยนจากคะแนนเตม 40 คะแนน มคะแนนเฉลย
เทากบ 31.00 คดเปนรอยละ 77.50 สวนเบยงเบนมาตรฐาน
เทากบ7.20นนคอE2เทากบ77.50
ตอนท 2 ระดบคะแนนความสามารถในการฟง-พด
ภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท5ทเรยนโดยใช
แบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร
เพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ
อมรรตน เยรมย, สรชย ปยานกล
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255483
พบวา ระดบความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ
ของนกเรยนชนประถมศกษาปท5ทเรยนโดยใชแบบฝกบทบาท
สมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความ
สามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษโดยรวมอยในระดบมาก
คาเฉลยเทากบ 3.63 เมอพจารณาแตละรายการพบวา
ดานความคลองแคลว อยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ
3.90 รองลงมาคอ การใชภาษาความถกตองของการพดและ
โครงสรางตามสถานการณ มคาเฉลย 3.60 ความเหมาะสม
ถกตองของเนอหา และการใชคำศพท มคาเฉลย 3.53 การ
เนนหนกคำในประโยคออกเสยงพยญชนะในตำแหนงตางๆ
ถกตองตามหลกการออกเสยงมคาเฉลย3.50ตามลำดบ
ตอนท 3 เปรยบเทยบคะแนนสอบกอนเรยนและ
หลงเรยนโดยใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอน
ภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พด
ภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท5
พบวา การใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอน
ภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พด
ภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 หลงเรยน
สงกวากอนเรยนอยางมนยสำคญทางสถตทระดบ.01
ตอนท 4 การวเคราะหระดบความพงพอใจของนกเรยน
ทมตอการใชแบบฝกแบบสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการ
สอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของ
นกเรยนชนประถมศกษาปท5
พบวานกเรยนชนประถมศกษาปท 5ทไดรบการสอน
โดยใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการ
สอสารเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ
มคาเฉลยความพงพอใจในการเรยนภาษาองกฤษโดยรวมอยใน
ระดบมาก(X=3.87)โดยเรยงลำดบคาเฉลยจากมากไปหานอย
3 อนดบ คอ นกเรยนมความสนกสนานในการเรยนเมอได
จนตนาการและแสดงความคดสรางสรรค (X =4.43) แบบฝก
บทบาทสมมตทำใหนกเรยนมความกระตอรอรนในการเรยน
(X = 4.40) นกเรยนคดวาการนำแบบฝกบทบาทสมมตมาใช
ในการเรยนทำใหนกเรยนพฒนาความสามารถในการฟง-พด
(X =4.37)
สรปผลการวจย
การวจยครงนเปนการศกษาความสามารถทางในฟง-
พดภาษาองกฤษโดยใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการ
สอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถในการ
ฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ของ
โรงเรยนบานเสมดสำนกงานเขตพนทการศกษาบรรมยเขต2
อำเภอพลบพลาชยจงหวดบรรมยสรปผลการวจยดงน
1. การหาประสทธภาพของแบบฝกบทบาทสมมตตาม
แนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถ
ในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5
มประสทธภาพ 79.99/77.50 ซงสงกวาเกณฑ 75/75 ทตงไว
อยางมนยสำคญทางสถต.05ซงเปนไปตามสมมตฐาน
2. ระดบความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของ
นกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ทเรยนโดยใชแบบฝกบทบาท
สมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารพบวา ระดบ
ความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษอยในระดบมาก
คาเฉลยเทากบ 3.63 เมอพจารณาแตละรายการพบวา ดาน
ความคลองแคลว อยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ 3.90
รองลงมาคอ การใชภาษาความถกตองของการพด และ
โครงสรางตามสถานการณ มคาเฉลย 3.60 ความเหมาะสม
ถกตองของเนอหา และการใชคำศพท มคาเฉลย 3.53 และ
การเนนหนกคำในประโยคออกเสยงพยญชนะในตำแหนงตางๆ
ถกตองตามหลกการออกเสยงมคาเฉลย3.50ตามลำดบ
3. ผลจากการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใช
แบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร
เพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษตาม
ขนตอนตางๆ ทกลาวมาลวนเปนปจจยสงเสรมใหนกเรยนใน
กลมเปาหมายทไดรบการสอน มผลสมฤทธทางการเรยน
หลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ
.01
4. ระดบความพงพอใจทมตอการใชแบบฝกบทบาท
สมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความ
สามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถม
ศกษาปท 5 มคาเฉลยระดบความพงพอใจในการเรยนภาษา
องกฤษ โดยรวมอยในระดบมาก (X = 3.87) โดยเรยงลำดบ
คาเฉลยจากมากไปหานอย 3 อนดบ คอ นกเรยนมความ
สนกสนานในการเรยนเมอไดจนตนาการและแสดงความคด
สรางสรรค (X = 4.43) แบบฝกบทบาทสมมตทำใหนกเรยนม
ความกระตอรอรนในการเรยน (X = 4.40) นกเรยนคดวาการ
นำแบบฝกบทบาทสมมตมาใชในการเรยนทำใหนกเรยนพฒนา
ความสามารถในการฟง-พด(X=4.37)
อภปรายผล
การวจยครงนเปนการศกษาความสามารถทางการ
ฟง-พดวชาภาษาองกฤษเพอการสอสารโดยใชแบบฝกบทบาท
สมมตเพอสงเสรมความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ
ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ของโรงเรยนบานเสมด
สำนกงานเขตพนทการศกษาบรรมยเขต2อำเภอพลบพลาชย
จงหวดบรรมยอภปรายผลดงน
อมรรตน เยรมย, สรชย ปยานกล
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
84วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
1. การหาประสทธภาพของแบบฝกบทบาทสมมตตาม
แนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรมความสามารถ
ในการฟง-พดภาษาองกฤษของนกเรยนชนประถมศกษาปท
5มประสทธภาพ79.99/77.50ซงสงกวาเกณฑ75/75ทตงไว
อยางมนยสำคญทางสถต .05ซงเปนไปตามสมมตฐานการท
แบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร
มประสทธภาพเชนน เปนผลมาจากแบบฝกทผวจยสรางขน
ทำใหเกดกจกรรมการเรยนรทตอเนองสมพนธกนและใชเวลา
ในการสอนเหมาะสมโดยยดหลกการเนนผเรยนเปนศนยกลาง
นกเรยนไดฝกทกษะทางภาษาทกๆ ทกษะไปพรอมๆ กน
สอดคลองกบงานวจยของสกญญา ศลประสาท (2544,
บทคดยอ) ไดศกษาผลการใชกจกรรมบทบาทสมมตในการ
พฒนาความสามารถดานการพดภาษาองกฤษของนกเรยนชน
มธยมศกษาปท4จำนวน34คนผลปรากฏวาการสอนโดยใช
กจกรรมบทบาทสมมตทำใหนกเรยนมความสามารถในการพด
ภาษาองกฤษหลงการทดลองเพมขนอยางมนยสำคญทางสถต
ทระดบ.01
2. ระดบความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษของ
นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ทเรยนโดยใชแบบฝกบทบาท
สมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร พบวา ระดบ
ความสามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษ อยในระดบมาก
คาเฉลยเทากบ 3.63 ซงสอดคลองกบงานวจยของวชรพงษ
ทองงาม(2541,บทคดยอ)ไดศกษาการพฒนากจกรรมการละคร
แบบมบทพดเพอสงเสรมทกษะการฟง-พดภาษาองกฤษสำหรบ
นกเรยนนาฏศลปชนกลาง วทยาลยนาฏศลปเชยงใหม ทมตอ
กจกรรมการละครแบบมบทพด ผลการศกษาพบวา กจกรรม
การละครแบบมบทพดเพอสงเสรมทกษะการฟง พดภาษา
องกฤษของนกเรยนนาฏศลปชนกลางไดรบการพฒนาให
เหมาะสมกบระดบความรความสามารถของนกเรยนมากและ
ทำใหนกเรยนมความคดเหนในเชงบวกและเหนดวยตอกจกรรม
การละครแบบมบทพดนอกจากนกจกรรมบทบาทสมมตยงชวย
ใหเกดบรรยากาศการเรยนทสนกสนานและชวยกระตนใหเกด
แรงจงใจในการเรยนภาษาอยางมประสทธภาพ
3. ผลจากการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใช
แบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร
ตามขนตอนตางๆทกลาวมาลวนเปนปจจยสงเสรมใหนกเรยน
ในกลมเปาหมายทไดรบการสอนแบบกจกรรมบทบาทสมมต
ตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารมผลสมฤทธทางการเรยน
หลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางมนยสำคญทางสถตทระดบ
.01 สอดคลองกบงานวจยของกรรณการ กาญจนดา (2546,
บทคดยอ) ทไดศกษาการใชกจกรรมบทบาทสมมตระหวางแล
ะหลงการเรยนโดยใชกจกรรมบทบาทสมมตตามแนวการสอน
ภาษาเพอการสอสารและเพอเปรยบเทยบแรงจงใจของนกเรยน
กอนและหลงเรยนโดยใชกจกรรมบทบาทสมมตตามแนวการ
สอนภาษาเพอการสอสาร พบวา นกเรยนมคะแนนความ
สามารถในการฟง-พดภาษาองกฤษผานเกณฑทกำหนดไว
รอยละ60หลงการเรยนโดยใชกจกรรมบทบาทสมมตตามแนว
การสอนภาษาเพอการสอสาร
4. ระดบความพงพอใจของนกเรยนทมตอการใช
แบบฝกบทบาทสมมตตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสาร
โดยรวมอยในระดบมาก โดยระดบความพงพอใจทมคาเฉลย
สงสด 3 อนดบแรกคอ การเรยนโดยใชแบบฝกบทบาทสมมต
ใหความสนกสนาน กจกรรมบทบาทสมมตทำใหนกเรยนม
ความกระตอรอรนในการเรยนและนกเรยนพฒนาความสามารถ
ในการฟง-พดสอดคลองกบงานวจยของคอรทเนย(Courtney,
2544, บทคดยอ) ไดใชกจกรรมบทบาทสมมตในการเรยนการ
สอนวชาภาษาองกฤษเกยวกบการสนทนาและการอภปรายใน
ปการศกษา2538คณะศลปศาสตรสาขาวชาภาษาองกฤษธรกจ
มหาวทยาลยอสสมชญโดยไดสำรวจความคดเหนของนกศกษา
เกยวกบวธการเรยนการสอน และกจกรรมทใชในหองเรยน
ผลการสำรวจพบวา นกศกษาสวนใหญเหนวาการเรยนโดย
กจกรรมบทบาทสมมตทำใหนกเรยนมสวนรวมในการเรยน
นกศกษาไดแสดงความคดเหนอยางเตมทมอสระในการพด
มบรรยากาศในการเรยนทผอนคลาย และมโอกาสไดฝกพดใน
สถานการณตางๆนกศกษามการแลกเปลยนขอมลซงกนและกน
รจกคดสรางสรรคและการมปฏสมพนธกนนกศกษามพฒนาการ
และเกดความมนใจในการใชภาษาองกฤษ
จากผลการวจยทงหมดทกลาวมาสรปไดวาการพฒนา
กจกรรมการเรยนการสอนโดยใชแบบฝกบทบาทสมมตตามแนว
การสอนภาษาเพอการสอสารทผวจยสรางขน เปนนวตกรรม
ทสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมการเรยนรของผเรยนทำให
ผเรยนสามารถเรยนรไดบรรลตามเปาหมาย อกทงยงเปน
นวตกรรมทเหมาะสมกบการเรยนรในยคปฏรปการศกษาท
ตองการใหครจดกระบวนการเรยนรโดยยดผเรยนเปนสำคญ
ใหผเรยนไดเรยนรตามความสามารถและความถนด ครตอง
เปลยนบทบาทจากผบรรยายมาเปนผจดสถานการณจดเตรยม
สอการเรยนการสอนและใหคำแนะนำ ในการจดรปแบบการ
เรยนรนนครตองใหผเรยนมสวนรวมใหมากทสดเชนเดยวกบ
กจกรรมบทบาทสมมต
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะในการนำไปใช
1.1 การเรยนภาษาองกฤษเพอใหไดผลควรมจำนวน
นกเรยนไมมากทงนเพราะทกคนจะไดมโอกาสฝกฝนอยางเตมท
อมรรตน เยรมย, สรชย ปยานกล
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255485
1.2 ควรใหนกเรยนไดมโอกาสเลอกเนอหาใน
การเรยนการสอนเพราะจะทำใหนกเรยนมความสนใจใน
กระบวนการเรยนการสอนมากยงขน
1.3 การเรยนการสอนโดยใชแบบฝกบทบาทสมมต
ไมควรจะจดซำกนบอยๆในรปแบบเดมเพราะจะทำใหนกเรยน
เกดความเบอหนายได
2. ขอเสนอแนะสำหรบการวจยครงตอไป
2.1 นำแบบฝกบทบาทสมมตไปใชทดลองกบวชาอน
เชน วชาภาษาไทย หรอกบระดบของนกเรยนทตางระดบชน
เชนชนมธยมศกษาตอนตนหรอชนมธยมศกษาตอนปลาย
2.2 นำแบบฝกบทบาทสมมตเปนเครองมอชวด
ความคงทนตอการใชคำศพทและโครงสรางไวยากรณทนกเรยน
ไดเรยนไปแลวเปรยบเทยบกบการเรยนโดยวธปกต
2.3 ในการเรยนโดยใชแบบฝกบทบาทสมมตตาม
แนวการสอนภาษาเพอการสอสารเปนกจกรรมการเรยนทมง
สงเสรมใหผเรยนมความสามารถในการฟง-พดซงกอนทผเรยน
จะสามารถพดสอสารไดนนตองมการเขยนบทสนทนากอนจง
ควรมการวจยเพอศกษาความสามารถในการเขยนของนกเรยน
2.4 นำแบบฝกบทบาทสมมตมาใชเปนกจกรรมใน
การเรยนททำใหผเรยนเกดกระบวนการคดอยางสรางสรรคเชน
การแสดงละครในแนวสรางสรรค
เอกสารอางอง
กรรณการกาญจนดา.2546.การใชกจกรรมบทบาทสมมต
ตามแนวการสอนภาษาเพอการสอสารเพอสงเสรม
ความสามารถในการฟง พดภาษาองกฤษและ
แรงจงใจของนกเรย ชนมธยมศกษาปท 3.วทยานพนธ
ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการสอน
ภาษาองกฤษบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเชยงใหม.
รตตยาภมสายดร.2540.การพฒนารปแบบการสอนภาษา
องกฤษเพอการสอสารของนกเรยนประถมศกษา
ปท 6 โดยใชหลกการจดกจกรรม The Information
Gap Principle. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร
มหาบณฑต สาขาวชาการสอนภาษาองกฤษ บณฑต
วทยาลยมหาวทยาลยขอนแกน.
วชราพงษ ทองงาม. 2541.การพฒนากจกรรมการละคร
แบบมบทพดเพอสงเสรมทกษะการฟง-พดภาษา
องกฤษสำหรบนกเรยนนาฏศลปชนกลาง.วทยานพนธ
ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการสอน
ภาษาองกฤษบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเชยงใหม.
สกญญาศลประสาท.2544.การพฒนาความสามารถดาน
การพดภาษาองกฤษของนกเรยนชนมธยมศกษา
ปท 4 โดยใชกจกรรมบทบาทสมมต. สารนพนธ
ศลปศาสตรมหาบณทต การสอนภาษาองกฤษในฐานะ
ภาษาตางประเทศ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย
ศรนครนทรวโรฒ.
สมตรา องวฒนกล.2536.แนวคดและเทคนควธการสอน
ภาษาองกฤษระดบมธยมศกษา. พมพครงท 1.
กรงเทพฯ:สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
Courtney,J.J.2001.TheEnglishTeacher.An International
Journal,1,1DeformedFrogAssessmentRubric
(Online). Available : http://www.biopoint.com/web
Questes/Csd99/rubric.html.
อมรรตน เยรมย, สรชย ปยานกล
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
86วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
การศกษาแนวโนมของปรมาณนำฝนในรปแบบเชงพนทและเชงเวลาโดยใช
ระบบสารสนเทศภมศาสตร : กรณศกษาพนทจงหวดจนทบร
A Study Trend of Precipitation in Spatial and Temporal Pattern by Using Geographic
Information System; Case Study in Chanthaburi Province
คชา เชษฐบตร
คณะวทยาการคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
วตถประสงคหลกของวจยชนน คอ การศกษารปแบบปรมาณนำฝนในรปแบบเชงพนทและเชงเวลา กรณศกษาพนท
จงหวดจนทบร ตงแตชวงปพ.ศ. 2518-2552 เปนระยะเวลา35ป ในขนตอนการศกษาใชขอมลปรมาณนำฝนเปนขอมลหลกท
สำคญรวมกบฐานขอมลทางดานระบบสารสนเทศภมศาสตร ดชนทใชในการศกษา คอ ดชน Decile และดชนนำฟามาตรฐาน
(SPI)เปนดชนทสามารถวเคราะหไดงายและใชตวแปรนอยแตใหผลเปนทนาเชอถอรวมกบระบบสารสนเทศภมศาสตรทสามารถ
วเคราะหในลกษณะเชงพนทไดโดยในการศกษาไดใชเทคนคการประมาณคาในชวง(Interpolation)แบบIDW(InverseDistance
Weighting) เพอวเคราะหในลกษณะเชงพนทผลการวจยพบวา 1) การกระจายตวของปรมาณนำฝนเฉลยรายเดอนของจงหวด
จนทบรเปนการกระจายตวแบบระฆงเดยว(BellShape)ซงเปนการกระจายตวของปรมาณนำฝนทดไมมความแหงแลงหรอเกด
ฝนทงชวงในชวงกลางฤดฝนทำใหการจดการระบบเพาะปลกพชพรรณทำไดงาย2)ผลการวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนเชงพนท
โดยใชดชนDecileแบบ12เดอนพบวาพนทบรเวณทศใตของจงหวดไดแกพนทอำเภอแหลมสงหอำเภอขลงอำเภอทาใหม
เปนพนททมสภาวะชมชนหรอมระดบปรมาณนำฝนมากกวาคาปกตในขณะทพนททางทศเหนอของจงหวดไดแกอำเภอแกงหางแมว
ประสบกบปญหาความแหงแลงเลกนอยนอกจากนการวเคราะหเชงพนทโดยใชดชนSPIในชวงเวลาแบบ3เดอน6เดอน9เดอน
และ12เดอนพบวาเปนไปในทศทางเดยวกนกบผลของการใชดชนDecileแบบ12เดอน
คำสำคญ :ระบบสารสนเทศภมศาสตรดชนDecileดชนSPIการประมาณคาในชวงIDW
Abstract
TheresearchwasastudyofspatialandtemporalrainfallpatternintheChanthaburiProvinceduring1975-2009.
TheprimarysourcewasthedecileindexandstandardPrecipitationIndex(SP.I)oftherainfallandtheothersourcewas
fromGIS.
Theresultsfoundwere:
1. ThetemporaldistributionofmonthlyaveragerainfallinChanthaburiProvincewasabellshapewhichcould
beinterpretedthatitwasgooddistribution.Therewasnodroughtordryspellduringthemiddleoftherainyseason.
2. Thespatialrainfallpatternwasclassifiedinto2parts,First,for12monthdecileindex,thesouthernpartsofthe
province,includingLaemSing,KhlungandThaMaihadmoremoistureandmorerainfallwhilethenorthernpartsuch
asKaengHarngMaewhadlessmoistureandrainfall.Second,fortheSP.I3,6,9and12months.thesouthernpartof
theprovincehadhigherrainfallthanthenorthernpart.
Keywords :GeographicInformationSystem,Decile,SPIIndex,Interpolation,IDW
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255487
บทนำ
เนองจากประชากรสวนใหญของประเทศไทยประกอบ
อาชพเกษตรกรรมและผลผลตทางเกษตรกรรมเปนสนคา
สงออกหลกของประเทศ สรางความมนคงทางเศรษฐกจและ
สงคมใหกบประเทศ ทำใหเกษตรกรมรายไดและมอาชพหลก
ทมความมนคงในพนททำกน ยงผลทำใหเกดการจางงานและ
การลดจำนวนของประชากรทตองอพยพเขาไปทำงานใน
กรงเทพมหานครฯ หรอลดการเคลอนยายของประชากรจาก
ภาคเกษตรกรรมไปยงภาคการคาและภาคอตสาหกรรม ซงจะ
ชวยแกไขปญหาทอาจสงผลกระทบไดหลายอยาง เชน ลด
ปญหาความหนาแนนของทอยอาศยทกอใหเกดชมชนแออด
ลดปญหาสภาพแวดลอมเปนพษ ลดปญหาอาชญากรรม และ
ปญหาทางดานสงคมและเศรษฐกจอนๆ
พนทภาคตะวนออก ถอไดวาเปนพนทมปรมาณนำฝน
คอนขางมากเมอเปรยบเทยบกบพนทภาคอนของประเทศเชน
ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคเหนอ จงหวดจนทบร เปน
อกจงหวดหนงในภาคตะวนออกทมฝนตกชกนานประมาณ
ปละ5เดอนมปรมาณนำฝนตกมากทสดในปพ.ศ.2542วดได
3,509 มลลเมตร จำนวนฝนตก 185 วน สวนใหญประชากร
ยงประกอบอาชพเกษตรกรรม การใชประโยชนทดนเพอการ
เกษตรกรรม คดเปนพนท รอยละ 37.44 ของพนททงจงหวด
หรอประมาณ 1,483,003 ไร (Chantaburi netfirms, 2010)
พชเศรษฐกจหลกของจงหวด คอ ไมผล พชไร ขาว พชผก
และยางพาราโดยพนทสวนใหญเปนเกษตรอาศยนำฝนดงนน
ปรมาณนำฝนจงเปนปจจยทสำคญตอการเพาะปลกและการให
ผลผลตของพชพรรณ
การศกษารปแบบของปรมาณนำฝนลกษณะเชงพนท
และเชงเวลาทำใหทราบวาลกษณะชวงเวลาของปรมาณนำฝน
เปนรปแบบระฆงเดยวหรอแบบระฆงค (สรพร กมลธรรม,
2543) ซงจะบงบอกถงชวงทมปรมาณนำฝนสงสด และชวงท
มปรมาณนำฝนตำสดในรอบป การศกษาถงการผนแปรของ
ปรมาณนำฝนรายป รายเดอน ในระดบประเทศ ระดบภาค
และระดบจงหวด เพอดแนวโนมภาพรวมในแตละชวงเวลา
รวมถงสามารถนำมาเปนขอมลสนบสนนในการตดสนใจแก
ปญหาตางๆ เชน ปญหาดานการจดการทรพยากรนำ ความ
ตองการนำของพชพรรณทไมเพยงพอตอการเจรญเตบโต และ
ปญหาการใชประโยชนทดนผดประเภทหรอเพาะปลกพชในชวง
ทไมเหมาะสม ซงตองมมาตรการกำหนดชนดของพชพรรณท
สามารถปลกไดในแตละชวงเวลา
การศกษาลกษณะทเกยวกบปรมาณนำฝน โดยการ
แบงเกณฑระดบตามชวงคาปรมาณนำฝนมวธการหรอเทคนค
หลายวธดวยกน เชน ประเทศไทยใชเกณฑการแบงระดบ
ปรมาณนำฝน ทบงบอกถงระดบปรมาณนำฝนมาก (ชมชน)
หรอปรมาณนำฝนนอย (แหงแลง) โดยใชดชน Decile การ
วเคราะหแบบวธเปอรเซนตของคาปกต (Percent of normal)
(วรชมณสาร,2530)สวนในตางประเทศมเกณฑการแบงระดบ
ปรมาณนำฝน เชน ดชนนำฟามาตรฐาน (Standardized
PrecipitationIndex:SPI)ซงเปนดชนทสามารถนำมาวเคราะห
โดยใหผลทนาเชอถอและนอกจากนยงสามารถวเคราะหระดบ
ความแหงแลงและชมชนได (ชลาลย แจมผล,2547;McKee
et al, 1993) ซงจะบงบอกถงสภาวะภยแลงทอาจเกดขนใน
พนทได
ผลลพธจากดชนทนำมาวเคราะหปรมาณนำฝนสามารถ
แสดงไดในลกษณะเชงพนทโดยอาศยระบบสารสนเทศภมศาสตร
(สญญา สราภรมย, 2549) ทสามารถวเคราะหขอมลทงใน
ลกษณะเชงพนทและคณลกษณะโดยแสดงผลเปนแผนทตาราง
หรอกราฟ ทำใหการตดสนในการแกปญหาและวางแนวทาง
ตางๆทำไดอยางมประสทธภาพและสะดวกรวดเรว
ดงนนในงานวจยนจงไดทำการศกษารปแบบของปรมาณ
นำฝนทงในลกษณะเชงพนทและเชงเวลาซงปรมาณนำฝนเปน
ปจจยหลกในการเพาะปลกพชพรรณ ดชนทใชในการศกษา
คอ ดชน Decile และดชน SPI เปนดชนทสามารถวเคราะห
ไดงายและใชตวแปรนอย แตใหผลเปนทนาเชอถอรวมกบ
ระบบสารสนเทศภมศาสตรทสามารถวเคราะหในลกษณะเชง
พนทได
วตถประสงคของการวจย
1. เพอสำรวจรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะเชงพนท
และเชงเวลาโดยใชดชนDecileและดชนSPI
2. เพอจดทำแผนทปรมาณนำฝนเฉลยรายป และ
แผนทดชนSPIชวงเวลา3,6,9และ12เดอนโดยใชระบบ
สารสนเทศภมศาสตร
ขอบเขตของงานวจย
การวจยครงนเปนการวจยเพอศกษารปแบบของปรมาณ
นำฝนเชงเวลาและเชงพนท โดยใชขอมลปรมาณนำฝนรวมกบ
ฐานขอมลทางดานระบบสารสนเทศภมศาสตรดชนทนำมาใชคอ
ดชนDecileและดชนSPIพนทจงหวดจนทบรดงภาพท 1
ชวงปพ.ศ.2518-2552
วธการดำเนนวจย
การวเคราะหระดบปรมาณนำฝนทบงบอกระดบความ
แหงแลงหรอความชมชน มขนตอนในการดำเนนการวจย
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
88วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
แบงออกไดเปน2ขนตอนดวยกนดงรายละเอยดตอไปน
1.การวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะ
เชงเวลา เปนการวเคราะหเพอตองการเขาใจในการผนแปร
ของปรมาณนำฝนในแตละชวงเวลาทตอเนองกนทสงผลตอ
ระดบความแหงแลงหรอความชมชนทเกดขนโดยในการศกษา
จะแบงยอยออกเปน3สวนยอยคอ
1.1 การวเคราะหปรมาณนำฝนเฉลยรายป เพอ
ศกษารปแบบและแนวโนมของปรมาณนำฝนในระดบจงหวด
จนทบรทเกดขนในชวงระยะเวลา35ป
1.2 การวเคราะหปรมาณนำฝนเฉลยรายเดอนเพอ
ศกษาการกระจายตวปรมาณนำฝนเชงเวลาของจงหวดจนทบร
แบบเฉลยรายเดอน
1.3 การวเคราะหความผนแปรของระดบปรมาณ
นำฝนโดยใชดชนDecileและดชนSPI
2. การวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะ
เชงพนทองตามปรมาณนำฝน เปนการวเคราะหในลกษณะ
ขอมลเชงพนท (Spatial Data) ซงขอมลมความสมพนธกบ
ตำแหนงทางภมศาสตร เชนตำแหนงสถานตรวจวดปรมาณ
นำฝน จะแสดงสญลกษณในรปแบบจด (Point) ทมตำแหนง
ทางภมศาสตรจากนนทำการประมาณคา(Interpolation)ดชน
DecileและดชนSPIโดยในการศกษาจะแบงยอยออกเปน2
สวนยอยคอ
2.1 การวเคราะหรปแบบการกระจายตวของปรมาณ
ฝนเชงพนท เพอศกษาพนททมคาปรมาณนำฝนเฉลยรายป
นอยกวาคาปรมาณนำฝนเฉลย 35 ป และพนททมคาปรมาณ
นำฝนเฉลยรายปมากกวาคาปรมาณนำฝนเฉลย 35 ป โดยใช
ดชน Decile เพอบอกระดบความแหงแลงหรอความชมชนท
เกดขนในแตละพนท
2.2 การวเคราะหระดบความแหงแลง โดยใชดชน
SPI เพอบอกระดบความแหงแลงหรอความชมชนทเกดขนใน
แตละพนทตามเกณฑของดชนSPI
อปกรณและวธดำเนนการวจย
เครองมอและอปกรณทใชในการวจยมดงตอไปน
1. เครองคอมพวเตอรสำหรบเกบขอมลและประมวลผล
มหนวยประมวลผลกลางเทากบ Intel Core 2 Quad Q940
ความเรวในการประมวลผล 2.66GHZ มหนวยความจำหลก
(RAM)4GB
2. โปรแกรมสำเรจรป และโปรแกรมการจดการ
ฐานขอมล(Database)
ภาพท 1 แสดงพนทในการวจยคอจงหวดจนทบร
วตถประสงคของการวจย 1. เพอสารวจรปแบบปรมาณนาฝนในลกษณะเชงพนทและเชงเวลา โดยใชดชน Decile และดชน SPI
2. เพอจดทาแผนทปรมาณนาฝนเฉลยรายป และแผนทดชน SPI ชวงเวลา 3 6 9 และ 12 เดอน โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ขอบเขตของงานวจย การวจยครงน เปนการวจยเพอศกษารปแบบของปรมาณนาฝนเชงเวลาและเชงพนท โดยใชขอมลปรมาณนาฝนรวมกบฐานขอมลทางดานระบบสารสนเทศภมศาสตร ดชนทนามาใชคอ ดชน Decile และ ดชน SPI พนทจงหวดจนทบร ดงภาพท 1 ชวงป พ.ศ. 2518 -2552
ภาพท 1 แสดงพนทในการวจย คอ จงหวดจนทบร
วธการดาเนนวจย การวเคราะหระดบปรมาณนาฝนทบงบอกระดบความแหงแลงหรอความชมชน มขนตอนในการดาเนนการวจย แบงออกไดเปน 2 ขนตอนดวยกน ดงรายละเอยดตอไปน 1. การวเคราะหรปแบบปรมาณนาฝนในลกษณะเชงเวลา เปนการวเคราะหเพอตองการเขาใจในการผนแปรของปรมาณนาฝนในแตละชวงเวลาทตอเนองกนทสงผลตอระดบความแหงแลงหรอความชมชนทเกดขน โดยในการศกษาจะแบงยอยออกเปน 3 สวนยอย คอ 1.1 การวเคราะหปรมาณนาฝนเฉลยรายป เพอศกษารปแบบและแนวโนมของปรมาณนาฝนในระดบจงหวดจนทบรทเกดขนในชวงระยะเวลา 35 ป 1.2 การวเคราะหปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอน เพอศกษาการกระจายตวปรมาณนาฝนเชงเวลาของจงหวดจนทบร แบบเฉลยรายเดอน 1.3 การวเคราะหความผนแปรของระดบปรมาณนาฝน โดยใชดชน Decile และดชน SPI
ภาพท 2 แสดงการคำนวณของโปรแกรมดชน SPI ใน
ชวงเวลาแบบตางๆ
ภาพท 2 แสดงการคานวณของโปรแกรมดชน SPI ในชวงเวลาแบบตางๆ 2. การวเคราะหรปแบบปรมาณนาฝนในลกษณะเชงพนทองตามปรมาณนาฝน เปนการวเคราะหในลกษณะขอมลเชงพนท (Spatial Data) ซงขอมลมความสมพนธกบตาแหนงทางภมศาสตร เชนตาแหนงสถานตรวจวดปรมาณนาฝน จะแสดงสญลกษณในรปแบบ จด (Point) ทมตาแหนงทางภมศาสตร จากนนทาการประมาณคา (Interpolation) ดชน Decile และ ดชน SPI โดยในการศกษาจะแบงยอยออกเปน 2 สวนยอย คอ 2.1 การวเคราะหรปแบบการกระจายตวของปรมาณฝนเชงพนท เพอศกษาพนททมคาปรมาณนาฝนเฉลยรายปนอยกวาคาปรมาณนาฝนเฉลย 35 ป และพนททมคาปรมาณนาฝนเฉลยรายปมากกวาคาปรมาณนาฝนเฉลย 35 ป โดยใช ดชน Decile เพอบอกระดบความแหงแลงหรอความชมชนทเกดขนในแตละพนท 2.2 การวเคราะหระดบความแหงแลง โดยใช ดชน SPI เพอบอกระดบความแหงแลงหรอความชมชนทเกดขนในแตละพนท ตามเกณฑของดชน SPI
อปกรณและวธดาเนนการวจย เครองมอและอปกรณทใชในการวจย มดงตอไปน 1. เครองคอมพวเตอร สาหรบเกบขอมลและประมวลผล มหนวยประมวลผลกลางเทากบ Intel Core 2 Quad Q940 ความเรวในการประมวลผล 2.66 GHZ มหนวยความจาหลก (RAM) 4 GB 2. โปรแกรมสาเรจรป และโปรแกรมการจดการฐานขอมล (Database) 3. โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ทใชในการวเคราะหขอมลเชงพนท 4. อปกรณแสดงผล ไดแก เครองพมพภาพสและขาว-ดา ขนาดกระดาษ A4, A3 5. เครองกวาดภาพ (Scanner) และ เครอง GPS การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลสาหรบการวจยครงน ขนตอนในการดาเนนการวจย แบงออกไดเปน 2 ขนตอนดวยกน คอ 1. การวเคราะหรปแบบปรมาณนาฝนในลกษณะเชงเวลา แบงออกเปน 3 ขนตอนดงน 1.1 การวเคราะหปรมาณนาฝนเฉลยรายป เปนการวเคราะหขอมลปรมาณนาฝนเฉลยรายป ยอนหลง 35 ป ตงแต ป พ.ศ. 2518 ถง พ.ศ. 2552 ระดบจงหวดจนทบร เพอศกษารปแบบและแนวโนมของปรมาณนาฝนเฉลยรายปและการกระจายตวของปรมาณนาฝนเฉลยรายปในชวงเวลาดงกลาววามลกษณะเปนอยางไร โดยบนทกขอมลปรมาณนาฝนเฉลยรายป ทงหมด 35 ป ใหอยในรปแบบ Excel จากนนนาคาทไดมาสรางกราฟแสดงการผนแปรของปรมาณนาฝนในรอบ 35 ป และสรางกราฟการกระจายตวของปรมาณนาฝนวาเปนฟงกชนการแจกแจงแบบใด 1.2 การวเคราะหปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอน เปนการวเคราะหขอมลปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอน ใชขอมลยอนหลง 35 ป ตงแต ป พ.ศ. 2518 ถง พ.ศ. 2552 ในพนทจงหวดจนทบร เพอดการกระจายตวของปรมาณนาฝนเชงเวลา โดยสรางกราฟเสนการกระจายตวของปรมาณนาฝน แสดงความสมพนธระหวาง ปรมาณนาฝน กบ ชวงเดอน
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255489
3.โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร ทใชในการ
วเคราะหขอมลเชงพนท
4.อปกรณแสดงผลไดแกเครองพมพภาพสและขาว-ดำ
ขนาดกระดาษA4,A3
5. เครองกวาดภาพ(Scanner)และเครองGPS
การวเคราะหขอมล
การวเคราะหขอมลสำหรบการวจยครงนขนตอนในการ
ดำเนนการวจยแบงออกไดเปน2ขนตอนดวยกนคอ
1.การวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะเชงเวลา
แบงออกเปน3ขนตอนดงน
1.1 การวเคราะหปรมาณนำฝนเฉลยรายป
เปนการวเคราะหขอมลปรมาณนำฝนเฉลยรายป
ยอนหลง35ปตงแตปพ.ศ.2518ถงพ.ศ.2552ระดบจงหวด
จนทบร เพอศกษารปแบบและแนวโนมของปรมาณนำฝน
เฉลยรายปและการกระจายตวของปรมาณนำฝนเฉลยรายป
ในชวงเวลาดงกลาววามลกษณะเปนอยางไร โดยบนทกขอมล
ปรมาณนำฝนเฉลยรายปทงหมด35ปใหอยในรปแบบExcel
จากนนนำคาทไดมาสรางกราฟแสดงการผนแปรของปรมาณ
นำฝนในรอบ35ปและสรางกราฟการกระจายตวของปรมาณ
นำฝนวาเปนฟงกชนการแจกแจงแบบใด
1.2 การวเคราะหปรมาณนำฝนเฉลยรายเดอน
เปนการวเคราะหขอมลปรมาณนำฝนเฉลยรายเดอน
ใชขอมลยอนหลง 35 ป ตงแตปพ.ศ. 2518 ถง พ.ศ. 2552
ในพนทจงหวดจนทบร เพอดการกระจายตวของปรมาณนำฝน
เชงเวลา โดยสรางกราฟเสนการกระจายตวของปรมาณนำฝน
แสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำฝนกบชวงเดอน
1.3 การวเคราะหการผนแปรของระดบความรนแรง
ของความแหงแลงโดยใชดชนDecileและดชนSPIซงแบง
การวเคราะหออกเปน3สวนคอ
สวนท1การวเคราะหการผนแปรของระดบปรมาณ
นำฝนรายป
เพอวเคราะหระดบปรมาณนำฝนรายปทบงบอก
ถงระดบความแหงแลงหรอความชมชนรายป โดยใชดชน
Decile และ ดชน SPI โดยใชปรมาณนำฝนในรอบ 35 ป
ทผานมา ทงน ดชน Decile ใหใชแบบ 12 เดอน คอ ตงแต
เดอนมกราคม ถงเดอนธนวาคม สวนดชน SPI ใหใชแบบ 6
เดอนคอตงแตเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคมและดชนSPI
แบบ12เดอนคอตงแตเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม
สวนท 2 การวเคราะหความสมพนธของปรมาณ
นำฝนกบคาดชนDecileและดชนSPI
เปนการวเคราะหความสมพนธระหวางคาปรมาณ
นำฝนรายปกบคาดชนDecileแบบ12เดอนและคาดชนSPI
แบบ12เดอนรวมถงความสมพนธระหวางดชนDecileกบดชน
SPI เพอศกษาถงความสอดคลองของดชนทงสอง ทสามารถ
นำมาวเคราะหปรมาณนำฝนในลกษณะเชงเวลาได
สวนท3การวเคราะหการผนแปรของระดบปรมาณ
นำฝนรายเดอน
เปนการศกษาการผนแปรของระดบปรมาณนำฝน
ในลกษณะรายเดอนเปนระยะเวลา 30 ป หรอ 360 เดอน
โดยใชคาดชนSPIชวงเวลา3เดอน6เดอน9เดอนและ12
เดอน ในการวเคราะหผล โดยในแตชวงเวลาจะสงผลกระทบ
ทำใหเกดชนดของความแหงแลงหรอความชมชนทแตกตาง
กนไปโดยนำคาดชนSPIทง4ชวงเวลาสรางกราฟเพอศกษา
ถงการผนแปรของคาดชนทกเดอน
2. การวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะเชง
พนท
การวเคราะหในสวนนเปนการจดทำแผนทการกระจาย
ตวของปรมาณนำฝนองตามดชน Decile และ ดชน SPI
โดยจดทำแผนทปรมาณนำฝนเฉลย 35 ป มขนตอนในการ
ดำเนนงานแบงออกเปน2ขนตอนคอ
2.1 การวเคราะหรปแบบการกระจายตวของปรมาณ
นำฝนเชงพนทโดยใชดชนDecile
เปนการวเคราะหรปแบบการกระจายตวของปรมาณ
นำฝนเฉลย35ปในลกษณะเชงพนทมขนตอนการดำเนนงาน
คอ บนทกขอมลปรมาณนำฝนเฉลย 35 ป ของแตละสถาน
ตรวจวดปรมาณนำฝน ใหอยในรปแบบ Excel จากนนแปลง
ใหอยในรป Shape file และเชอมตอตารางฐานขอมล กบ
Shape file ทเปนตำแหนงของสถานตรวจวดปรมาณนำฝน
แลวใชการประมาณคาแบบInverseDistanceWeighted:IDW
เพอวเคราะหเชงพนท
2.2 การวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะ
เชงพนทโดยใชดชนSPI
เปนการวเคราะหระดบปรมาณนำฝนในลกษณะเชง
พนทโดยใชดชนSPIแบบ3เดอน6เดอน9เดอนและแบบ
12 เดอน ชวงเวลาทเลอกศกษาคอ ตงแต ป พ.ศ. 2543 ถง
พ.ศ.2552จำนวน10ปโดยใชการประมาณคาแบบInverse
DistanceWeighted:IDWเพอวเคราะหเชงพนท
ผลการวจย
ผลการวเคราะหขอมลสามารถแบงออกไดเปน 2 ตอน
สรปสาระสำคญของการศกษาดงน
1. ผลการวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะ
เชงเวลา ประกอบดวย3สวนคอ
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
90วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
สวนท 1 ผลการวเคราะหปรมาณนำฝนเฉลยรายป
พบวา รปแบบของเสนกราฟโดยสวนใหญมลกษณะเพมสงขน
และลดตำลงสลบกนเปนแบบฟนปลา กลาวคอ มกมปรมาณ
นำฝนในแตละปมากและนอยสลบกนไป แตในบางชวงปอาจม
ปรมาณนำฝนมากกวาคาปรมาณนำฝนเฉลยตดตอกน 2-3 ป
และมอตราสวนในการเปลยนแปลงไมคงทดงภาพท3
ภาพท 3 แสดงปรมาณนำฝนเฉลย35ป (2518-2552) ในพนทจงหวดจนทบรAคอคาปรมาณนำฝนเฉลยรายปและBคอ
ปรมาณนำฝนสงตำกวาคาปกต
ภาพท 3 แสดงปรมาณนาฝนเฉลย 35 ป (2518 – 2552) ในพนทจงหวดจนทบร A คอ คาปรมาณนาฝนเฉลยรายป และ
B คอ ปรมาณนาฝนสงตากวาคาปกต
สวนท 2 ผลการวเคราะหปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอน จากภาพท 4 พบวา การกระจายตวของปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนในพนทจงหวดจนทบร เปนการกระจายตวแบบระฆงเดยว (Bell Shape) ซงเปนการกระจายตวของปรมาณนาฝนทด ไมมความแหงแลงหรอเกดฝนทงชวงในชวงกลางฤดฝน ทาใหการจดการระบบเพาะปลกพชพรรณทาไดงาย พนททมการกระจายของฝนรปแบบนเกษตรกรมกปลกไมผลหรอไมยนตน เนองจากมความชนของอากาศสงและสมาเสมอ เชน ทเรยน เงาะ มงคด และลาไย ซงเปนพชเศรษฐกจของจงหวด
ภาพท 4 แสดงการกระจายตวของปรมาณนาฝนเชงเวลาเฉลยรายเดอน ในพนทจงหวดจนทบร
สวนท 3 ผลการวเคราะหความผนแปรของระดบปรมาณนาฝน โดยใชดชน Decile และดชน SPI พบวา ลกษณะของเสนกราฟของดชนทง 3 ดชน มรปแบบทเหมอนกนและมความสอดคลองกนคอนขางมาก ดงภาพท 5 นอกจากนยงพบวา ปรมาณนาฝนรายปกบดชน Decile แบบ 12 เดอน และปรมาณนาฝนรายปกบดชน SPI แบบ 12 เดอน มความสอดคลองกนมากมคาเทากบ 0.902 และ 0.998 ตามลาดบ ดงภาพท 6 และผลการวเคราะหการผนแปรของระดบปรมาณนาฝนรายเดอน โดยใชคาดชน SPI ชวงเวลา 3 เดอน 6 เดอน 9 เดอน และ 12 เดอน ดงภาพท 7 ซงเปนผลการวเคราะหการผนแปรของปรมาณนาฝนรายเดอน โดยใชดชน SPI ชวงทกคา
A B
ภาพท 3 แสดงปรมาณนาฝนเฉลย 35 ป (2518 – 2552) ในพนทจงหวดจนทบร A คอ คาปรมาณนาฝนเฉลยรายป และ
B คอ ปรมาณนาฝนสงตากวาคาปกต
สวนท 2 ผลการวเคราะหปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอน จากภาพท 4 พบวา การกระจายตวของปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนในพนทจงหวดจนทบร เปนการกระจายตวแบบระฆงเดยว (Bell Shape) ซงเปนการกระจายตวของปรมาณนาฝนทด ไมมความแหงแลงหรอเกดฝนทงชวงในชวงกลางฤดฝน ทาใหการจดการระบบเพาะปลกพชพรรณทาไดงาย พนททมการกระจายของฝนรปแบบนเกษตรกรมกปลกไมผลหรอไมยนตน เนองจากมความชนของอากาศสงและสมาเสมอ เชน ทเรยน เงาะ มงคด และลาไย ซงเปนพชเศรษฐกจของจงหวด
ภาพท 4 แสดงการกระจายตวของปรมาณนาฝนเชงเวลาเฉลยรายเดอน ในพนทจงหวดจนทบร
สวนท 3 ผลการวเคราะหความผนแปรของระดบปรมาณนาฝน โดยใชดชน Decile และดชน SPI พบวา ลกษณะของเสนกราฟของดชนทง 3 ดชน มรปแบบทเหมอนกนและมความสอดคลองกนคอนขางมาก ดงภาพท 5 นอกจากนยงพบวา ปรมาณนาฝนรายปกบดชน Decile แบบ 12 เดอน และปรมาณนาฝนรายปกบดชน SPI แบบ 12 เดอน มความสอดคลองกนมากมคาเทากบ 0.902 และ 0.998 ตามลาดบ ดงภาพท 6 และผลการวเคราะหการผนแปรของระดบปรมาณนาฝนรายเดอน โดยใชคาดชน SPI ชวงเวลา 3 เดอน 6 เดอน 9 เดอน และ 12 เดอน ดงภาพท 7 ซงเปนผลการวเคราะหการผนแปรของปรมาณนาฝนรายเดอน โดยใชดชน SPI ชวงทกคา
A B
สวนท 2 ผลการวเคราะหปรมาณนำฝนเฉลยรายเดอน
จากภาพท 4 พบวา การกระจายตวของปรมาณนำฝนเฉลย
รายเดอนในพนทจงหวดจนทบร เปนการกระจายตวแบบระฆง
เดยว (Bell Shape) ซงเปนการกระจายตวของปรมาณนำฝน
ทด ไมมความแหงแลงหรอเกดฝนทงชวงในชวงกลางฤดฝน
ทำใหการจดการระบบเพาะปลกพชพรรณทำไดงาย พนททม
การกระจายของฝนรปแบบนเกษตรกรมกปลกไมผลหรอ
ไมยนตนเนองจากมความชนของอากาศสงและสมำเสมอเชน
ทเรยนเงาะมงคดและลำไยซงเปนพชเศรษฐกจของจงหวด
ภาพท 4 แสดงการกระจายตวของปรมาณนำฝนเชงเวลาเฉลยรายเดอนในพนทจงหวดจนทบร
สวนท 3 ผลการวเคราะหความผนแปรของระดบ
ปรมาณนำฝน โดยใชดชน Decile และดชน SPI พบวา
ลกษณะของเสนกราฟของดชนทง3ดชนมรปแบบทเหมอนกน
และมความสอดคลองกนคอนขางมาก ดงภาพท 5 นอกจากน
ยงพบวา ปรมาณนำฝนรายปกบดชน Decile แบบ 12 เดอน
และปรมาณนำฝนรายปกบดชน SPI แบบ 12 เดอน มความ
สอดคลองกนมากมคาเทากบ 0.902 และ 0.998 ตามลำดบ
ดงภาพท 6 และผลการวเคราะหการผนแปรของระดบปรมาณ
นำฝนรายเดอนโดยใชคาดชนSPIชวงเวลา3เดอน6เดอน9
เดอนและ 12 เดอนดงภาพท 7ซงเปนผลการวเคราะหการ
ผนแปรของปรมาณนำฝนรายเดอนโดยใชดชนSPIชวงทกคา
2. ผลการวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะ
เชงพนท เปนการศกษารปแบบการกระจายตวของปรมาณ
นำฝนเชงพนทแบงเปน2สวนคอ
สวนท 1 ผลการวเคราะหโดยใชดชนDecileแบบ12
เดอนเฉลย35ปพบวาพนทโดยสวนใหญของจงหวดจนทบร
อยในสภาวะชมชนหรอมปรมาณนำฝนมากกวาคาปกตในเกอบ
ทกอำเภอดงภาพท8โดยมพนทในแตละระดบดงตารางท1
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255491
ภาพท 5 แสดงความสมพนธระหวางดชนDecileแบบ12เดอนดชนSPIแบบ6เดอนและดชนSPIแบบ12เดอน
ภาพท 6 แสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำฝนรายปกบดชนDecileแบบ12เดอนและดชนSPIแบบ12เดอน
ภาพท 7 แสดงดชนSPIแบบ3,6,9และ12เดอนโดยใชคาดชนทกเดอนตงแตปพ.ศ.2523-2552
0123456789
101112
2518
2519
2520
2521
2522
2523
2524
2525
2526
2527
2528
2529
2530
2531
2532
2533
2534
2535
2536
2537
2538
2539
2540
2541
2542
2543
2544
2545
2546
2547
2548
2549
2550
2551
2552
ป
Decile
-3.0 -2.5 -2.0 -1.5 -1.0 -0.5 0.00.51.01.52.02.53.0
SPI
Decile แบบ 12 เดอน ชวงเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคมSPI แบบ 6 เดอน ชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคมSPI แบบ 12 เดอน ชวงเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม
ภาพท 5 แสดงความสมพนธระหวางดชน Decile แบบ 12 เดอน ดชน SPI แบบ 6 เดอน และ ดชน SPI แบบ 12 เดอน
R2 = 0.9978
R2 = 0.9017
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000
ปรมาณนาฝน (มม.)
Dec
ile
-2.50
-2.00
-1.50
-1.00
-0.50
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
SPI 1
2M
Decile-12Dec
SPI12-Dec
สมการเชงเสนตรงของดชน SPI-12M
สมการเชงเสนตรงของดชน Decile-12M
ภาพท 6 แสดงความสมพนธระหวางปรมาณนาฝนรายป กบดชน Decile แบบ 12 เดอน และดชน SPI แบบ 12 เดอน ภาพท 7 แสดงดชน SPI แบบ 3 6 9 และ12 เดอน โดยใชคาดชนทกเดอน ตงแตป พ.ศ. 2523 – 2552
0123456789
101112
2518
2519
2520
2521
2522
2523
2524
2525
2526
2527
2528
2529
2530
2531
2532
2533
2534
2535
2536
2537
2538
2539
2540
2541
2542
2543
2544
2545
2546
2547
2548
2549
2550
2551
2552
ป
Decile
-3.0 -2.5 -2.0 -1.5 -1.0 -0.5 0.00.51.01.52.02.53.0
SPI
Decile แบบ 12 เดอน ชวงเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคมSPI แบบ 6 เดอน ชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคมSPI แบบ 12 เดอน ชวงเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม
ภาพท 5 แสดงความสมพนธระหวางดชน Decile แบบ 12 เดอน ดชน SPI แบบ 6 เดอน และ ดชน SPI แบบ 12 เดอน
R2 = 0.9978
R2 = 0.9017
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000
ปรมาณนาฝน (มม.)
Dec
ile
-2.50
-2.00
-1.50
-1.00
-0.50
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
SPI 1
2M
Decile-12Dec
SPI12-Dec
สมการเชงเสนตรงของดชน SPI-12M
สมการเชงเสนตรงของดชน Decile-12M
ภาพท 6 แสดงความสมพนธระหวางปรมาณนาฝนรายป กบดชน Decile แบบ 12 เดอน และดชน SPI แบบ 12 เดอน ภาพท 7 แสดงดชน SPI แบบ 3 6 9 และ12 เดอน โดยใชคาดชนทกเดอน ตงแตป พ.ศ. 2523 – 2552
0123456789
101112
2518
2519
2520
2521
2522
2523
2524
2525
2526
2527
2528
2529
2530
2531
2532
2533
2534
2535
2536
2537
2538
2539
2540
2541
2542
2543
2544
2545
2546
2547
2548
2549
2550
2551
2552
ป
Decile
-3.0 -2.5 -2.0 -1.5 -1.0 -0.5 0.00.51.01.52.02.53.0
SPI
Decile แบบ 12 เดอน ชวงเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคมSPI แบบ 6 เดอน ชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคมSPI แบบ 12 เดอน ชวงเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม
ภาพท 5 แสดงความสมพนธระหวางดชน Decile แบบ 12 เดอน ดชน SPI แบบ 6 เดอน และ ดชน SPI แบบ 12 เดอน
R2 = 0.9978
R2 = 0.9017
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
0 500 1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000
ปรมาณนาฝน (มม.)
Dec
ile
-2.50
-2.00
-1.50
-1.00
-0.50
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
SPI 1
2M
Decile-12Dec
SPI12-Dec
สมการเชงเสนตรงของดชน SPI-12M
สมการเชงเสนตรงของดชน Decile-12M
ภาพท 6 แสดงความสมพนธระหวางปรมาณนาฝนรายป กบดชน Decile แบบ 12 เดอน และดชน SPI แบบ 12 เดอน ภาพท 7 แสดงดชน SPI แบบ 3 6 9 และ12 เดอน โดยใชคาดชนทกเดอน ตงแตป พ.ศ. 2523 – 2552
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
92วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ตารางท 1 พนทและเปอรเซนตในแตละระดบของดชนDecileแบบ12เดอนชวงเวลาเฉลย35ป
Decile Range สภาวะ ปรมาณนำฝน (มม.)เฉลย 35 ป
ตร.กม. เปอรเซนต
1 แหงแลงรนแรงมาก <798.0 - -
2 แหงแลงรนแรง 798.0-1086.4 - -
3 แหงแลงปานกลาง 1086.4-1323.9 - -
4–5 แหงแลงเลกนอย 1323.9-1760.0 213.60 3.36
6–7 ชมชนเลกนอย 1760.0-2258.1 2,167.98 34.10
8 ชมชนปานกลาง 2258.1-2595.4 1,334.90 20.99
9 ชมชนสง 2595.4-3097.5 2,379.22 37.42
10 ชมชนสงมาก >3097.5 262.93 4.14
รวม 6,358.63 100.00
ภาพท 8 แสดงแผนทดชนDecileแบบ12เดอนโดยใชปรมาณนำฝนเฉลย35ปจงหวดจนทบร
2 ผลการวเคราะหรปแบบปรมาณนาฝนในลกษณะเชงพนท เปนการศกษารปแบบการกระจายตวของปรมาณนาฝนเชงพนท แบงเปน 2 สวน คอ สวนท 1 ผลการวเคราะหโดยใชดชน Decile แบบ 12 เดอน เฉลย 35 ป พบวา พนทโดยสวนใหญของจงหวดจนทบรอยในสภาวะชมชนหรอมปรมาณนาฝนมากกวาคาปกตในเกอบทกอาเภอ ดงภาพท 8 โดยมพนทในแตละระดบดงตารางท 1 ตารางท 1 พนทและเปอรเซนตในแตละระดบของดชน Decile แบบ 12 เดอน ชวงเวลาเฉลย 35 ป
Decile Range สภาวะ ปรมาณนาฝน(มม.) เฉลย 35 ป
ตร.กม. เปอรเซนต 1 แหงแลงรนแรงมาก 798.0 - - 2 แหงแลงรนแรง 798.0 - 1086.4 - - 3 แหงแลงปานกลาง 1086.4 - 1323.9 - -
4 – 5 แหงแลงเลกนอย 1323.9 - 1760.0 213.60 3.36 6 – 7 ชมชนเลกนอย 1760.0 - 2258.1 2,167.98 34.10
8 ชมชนปานกลาง 2258.1 - 2595.4 1,334.90 20.99 9 ชมชนสง 2595.4 - 3097.5 2,379.22 37.42 10 ชมชนสงมาก 3097.5 262.93 4.14
รวม 6,358.63 100.00
ภาพท 8 แสดงแผนทดชน Decile แบบ 12 เดอน โดยใชปรมาณนาฝนเฉลย 35 ป จงหวดจนทบร
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255493
สวนท 2 ผลการวเคราะหโดยใชดชนSPIแบบ3,6,
9และ12เดอนการศกษาแบงออกเปน5ชวงดงน
2.1 ผลการวเคราะหดชนSPIแบบ3เดอนชวงเวลา
ตงแตเดอนพฤษภาคม ถง เดอนกรกฎาคม เปนชวงฤดฝน
ในชวงแรกทมปรมาณนำฝนสงสดในเดอนมถนายน จากการ
วเคราะหดชนSPIแบบ3เดอนในลกษณะลำดบเวลาชวง10
ปพบวาพนทโดยสวนใหญมความชมชนหรอมปรมาณนำฝน
คอนขางดเชนในปพ.ศ.2547และพ.ศ.2550ครอบคลมพนท
ทงจงหวดหรอพนททางดานทศใตของจงหวด สวนพนทไดรบ
ผลกระทบจากความแหงแลงหรอมปรมาณนำฝนคอนขางนอย
เกดในพนททางดานทศเหนอของจงหวดเชนในปพ.ศ.2548
ไดแกอำเภอแกงหางแมวและอำเภอสอยดาวดงภาพท9
2.2 ผลการวเคราะหดชนSPIแบบ3 เดอนชวง
เวลาตงแต เดอนสงหาคม ถงเดอนตลาคม เปนชวงฤดฝนใน
ชวงทสองทไมแตกตางจากชวงแรกและมปรมาณนำนอยกวา
เลกนอย โดยมปรมาณนำฝนสงสดในเดอนสงหาคม จากการ
วเคราะหดชนSPIแบบ3เดอนในลกษณะลำดบเวลาชวง10
ป พบวา พนทสวนใหญมปรมาณนำฝนคอนขางนอยหรออย
สภาวะแหงแลงเชนในปพ.ศ.2544,2547และพ.ศ.2550
ครอบคลมพนททางดานทศเหนอ และตอนกลางของจงหวด
ไดแก อำเภอแกงหางแมว อำเภอสอยดาว และพนทบางสวน
ของอำเภอมะขามและในชวงปพ.ศ.2549และพ.ศ.2551ม
ปรมาณนำฝนมากกวาคาปกตหรออยในสภาวะชมชนเลกนอย
ครอบคลมพนทอำเภอเมองและอำเภอทาใหมดงภาพท10
2.3 ผลการวเคราะหดชนSPIแบบ6 เดอนชวง
เวลาตงแตเดอนพฤษภาคม ถงเดอนตลาคมเปนชวงฤดฝน
ทครอบคลมทงฤด มปรมาณนำฝนสงสดในเดอนมถนายน
จากการวเคราะหดชนSPIแบบ6เดอนในลกษณะลำดบเวลา
ชวง10ปพบวาพนทโดยสวนใหญมปรมาณนำฝนมากกวาปกต
หรอมความชมชนจะกระจายตวแตกตางกนไปในแตละป เชน
ปพ.ศ.2543,2549และพ.ศ.2551ครอบคลมพนทโดยสวนใหญ
ทงจงหวดไดแกอำเภอมะขามอำเภอทาใหมอำเภอขลงและ
อำเภอเมองสวนในปพ.ศ.2544,2545,2546,2547และพ.ศ.
2548 ไดรบผลกระทบจากปรมาณนำฝนนอยกอใหเกดความ
แหงแลงครอบคลมพนทบรเวณอำเภอเมองดงภาพท11
2.4 ผลการวเคราะหดชนSPIแบบ9 เดอนชวง
เวลาตงแตเดอนมนาคมถงเดอนพฤศจกายนจากการวเคราะห
ดชนSPIแบบ9เดอนในลกษณะลำดบเวลาชวง10ปพบวา
พนทโดยสวนใหญทรบผลกระทบจากความแหงแลงหรอชมชน
จะกระจายตวแตกตางกนไปในแตละปเชนปพ.ศ.2543,2549
และพ.ศ.2551พนทโดยสวนใหญทงจงหวดไดรบปรมาณนำฝน
ทำใหเกดความชมชนโดยเฉพาะบรเวณทางดานตอนกลางและ
ดานทศใตของจงหวดสวนในปพ.ศ.2544,2545,2546,2547
และพ.ศ.2548ไดรบผลกระทบจากปรมาณนำฝนนอยกอใหเกด
ความแหงแลงครอบคลมพนทจงหวดดงภาพท12
2.5 ผลการวเคราะหดชนSPIแบบ12เดอนชวง
เวลาตงแตเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคมจากการวเคราะหดชน
SPIแบบ12เดอนในลกษณะลำดบเวลาชวง10ปพบวาพนท
โดยสวนใหญทรบผลกระทบจากความแหงแลงหรอชมชนจะ
กระจายตวแตกตางกนไปในแตละปโดยพนททไดรบผลกระทบ
จากความแหงแลงสวนใหญอยบรเวณทางดานทศเหนอของ
จงหวดสวนในปพ.ศ.2549และพ.ศ.2551ไดรบปรมาณนำฝน
คอนขางมากททำใหเกดความชมชนอยบรเวณทางดานตอน
กลางและทศใตของจงหวด ไดแก อำเภอเมองอำเภอทาใหม
อำเภอขลงอำเภอแหลมสงหและอำเภอมะขามดงภาพท13
สรปและอภปรายผล
การศกษาครงนเปนการศกษารปแบบปรมาณนำฝนใน
ลกษณะเชงพนทและเชงเวลาพนทจงหวดจนทบรตงแตชวงป
พ.ศ.2518-2552เปนระยะเวลา35ปโดยในขนตอนการศกษา
ใชขอมลปรมาณนำฝนเปนขอมลหลกทสำคญรวมกบฐานขอมล
ทางดานระบบสารสนเทศภมศาสตร จากการศกษารปแบบ
ปรมาณนำฝนเชงเวลาเพอวเคราะหปรมาณนำฝนเฉลยรายป
โดยใชดชนDecileพบวารปแบบปรมาณนำฝนมลกษณะเพม
สงขนและลดตำลงสลบกนเปนแบบฟนปลา แตมชวงเวลาท
ไมแนนอนในแตละคาบการเพมขนหรอลดลงสวนการวเคราะห
ปรมาณนำฝนเฉลยรายเดอนพบวาการกระจายตวของปรมาณ
นำฝนเปนการกระจายตวแบบระฆงเดยว(BellShape)ซงเปน
การกระจายตวของปรมาณนำฝนทด ไมมความแหงแลงหรอ
เกดฝนทงชวงในชวงกลางฤดฝนทำใหการจดการระบบเพาะปลก
พชพรรณทำไดงาย
สวนของการวเคราะหความผนแปรของระดบปรมาณ
นำฝนโดยใชดชนDecileและดชนSPIพบวาคาดชนDecile
แบบ 12 เดอน ของแตละปสวนใหญอยในชวงระดบปรมาณ
นำฝนปกต หรอ Decile ท 4 และ 5 ในขณะท คาดชน SPI
แบบ 6 เดอน และ 12 เดอน ของแตละปสวนใหญอยในชวง
ระดบความแหงแลงเลกนอยหรอมปรมาณนำฝนคอนขางนอย
นอกจากน ในสวนการวเคราะหความสมพนธของปรมาณ
นำฝนกบคาดชนDecileและดชนSPIเปนการวเคราะหเพอ
ศกษาความสอดคลองของขอมลทง 3 จากการศกษาพบวา ม
ความสอดคลองกนคอนขางสงโดยเฉพาะอยางยงความสมพนธ
ระหวางปรมาณนำฝนรายปกบดชนSPIแบบ12 เดอนมคา
ความสอดคลองกนเทากบ0.998
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
94วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
2543 2544 2545
2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 ภาพท 10 แผนทดชน SPI-3M (October) พนทจงหวดจนทบร ชวงป พ.ศ. 2543 - 2552 ซงบงบอกระดบการผนแปรของคาปรมาณนาฝนสะสมในระหวางเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม ของแตละป จากคาเฉลยระยะยาวของชวงเวลาเดยวกนในรอบ 35 ป (พ.ศ. 2518-2552)
ภาพท 9 แผนทดชนSPI-3M (July)พนทจงหวดจนทบร ชวงปพ.ศ. 2543-2552ซงบงบอกระดบการผนแปรของคาปรมาณ
นำฝนสะสมในระหวางเดอนพฤษภาคมถงเดอนกรกฎาคม ของแตละป จากคาเฉลยระยะยาวของชวงเวลาเดยวกน
ในรอบ35ป(พ.ศ.2518-2552)
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255495
2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 ภาพท 11 แผนทดชน SPI-6M (October) พนทจงหวดจนทบร ชวงป พ.ศ. 2543 - 2552 ซงบงบอกระดบการผนแปรของคาปรมาณนาฝนสะสมในระหวางเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคม ของแตละป จากคาเฉลยระยะยาวของชวงเวลาเดยวกนในรอบ 35 ป (พ.ศ. 2518-2552)
ภาพท 10 แผนทดชน SPI-3M (October) พนทจงหวดจนทบร ชวงป พ.ศ. 2543-2552 ซงบงบอกระดบการผนแปรของคา
ปรมาณนำฝนสะสมในระหวางเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม ของแตละป จากคาเฉลยระยะยาวของชวงเวลาเดยวกน
ในรอบ35ป(พ.ศ.2518-2552)
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
96วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552
ภาพท 12 แผนทดชน SPI-9M (November) พนทจงหวดจนทบร ชวงป พ.ศ. 2543 - 2552 ซงบงบอกระดบการผนแปรของคาปรมาณนาฝนสะสมในระหวางเดอนมนาคมถงเดอนพฤศจกายน ถงเดอนตลาคม ของแตละป จากคาเฉลยระยะยาวของชวงเวลาเดยวกนในรอบ 35 ป (พ.ศ. 2518-2552)
ภาพท 11 แผนทดชน SPI-6M (October) พนทจงหวดจนทบร ชวงป พ.ศ. 2543-2552 ซงบงบอกระดบการผนแปรของคา
ปรมาณนำฝนสะสมในระหวางเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคมของแตละปจากคาเฉลยระยะยาวของชวงเวลาเดยวกน
ในรอบ35ป(พ.ศ.2518-2552)
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255497
2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 ภาพท 13 แผนทดชน SPI-12M (November) พนทจงหวดจนทบร ชวงป พ.ศ. 2543 - 2552 ซงบงบอกระดบการผนแปรของคาปรมาณนาฝนสะสมในระหวางเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคม ถงเดอนตลาคม ของแตละป จากคาเฉลยระยะยาวของชวงเวลาเดยวกนในรอบ 35 ป (พ.ศ. 2518-2552)
ภาพท 12 แผนทดชน SPI-9M (November) พนทจงหวดจนทบร ชวงป พ.ศ. 2543-2552 ซงบงบอกระดบการผนแปรของคา
ปรมาณนำฝนสะสมในระหวางเดอนมนาคมถงเดอนพฤศจกายน ถงเดอนตลาคม ของแตละป จากคาเฉลยระยะยาว
ของชวงเวลาเดยวกนในรอบ35ป(พ.ศ.2518-2552)
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
98วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
2543 2544 2545
2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 ภาพท 9 แผนทดชน SPI-3M (July) พนทจงหวดจนทบร ชวงป พ.ศ. 2543 - 2552 ซงบงบอกระดบการผนแปรของคาปรมาณนาฝนสะสมในระหวางเดอนพฤษภาคมถงเดอนกรกฎาคม ของแตละป จากคาเฉลยระยะยาวของชวงเวลาเดยวกนในรอบ 35 ป (พ.ศ. 2518-2552)
ภาพท 13 แผนทดชนSPI-12M(November)พนทจงหวดจนทบรชวงปพ.ศ.2543-2552ซงบงบอกระดบการผนแปรของคา
ปรมาณนำฝนสะสมในระหวางเดอนมกราคมถงเดอนธนวาคมถงเดอนตลาคมของแตละปจากคาเฉลยระยะยาวของ
ชวงเวลาเดยวกนในรอบ35ป(พ.ศ.2518-2552)
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 255499
ในกรณการวเคราะหรปแบบปรมาณนำฝนในลกษณะ
เชงพนทแบงการวเคราะหเปน2แบบคอการวเคราะหเชงพนท
โดยใชดชนDecileแบบ12เดอนพบวาพนทบรเวณทศใตของ
จงหวดไดแกพนทอำเภอแหลมสงหอำเภอขลงอำเภอทาใหม
บางสวนของอำเภอมะขามและอำเภอโปงนำรอนเปนพนททม
สภาวะชมชนหรอมระดบปรมาณนำฝนมากกวาคาปกตในขณะท
พนททางทศเหนอของจงหวดไดแกอำเภอแกงหางแมวประสบ
กบปญหาความแหงแลงเลกนอยในขณะทการวเคราะหเชงพนท
โดยใชดชนSPIในชวงเวลาแบบ3เดอน6เดอน9เดอนและ
12 เดอนพบวา สวนใหญพนททางดานทศใตของจงหวดเปน
พนททมปรมาณนำฝนมากกวาคาปกตหรอมความชมชน
สวนพนทดานทศเหนอของจงหวดเปนพนททมปรมาณนำฝน
นอยกวาคาปกตหรอมความแหงแลง
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะทวไป
1.1 การวเคราะหดวยดชนSPIขอมลปรมาณนำฝน
ทนำมาใชในการวเคราะหควรมขอมลมากกวา 30 ป เพอผล
การวจยทไดมความถกตองแมนยำมากขน
1.2 เนองจากจำนวนสถานตรวจวดปรมาณนำฝนใน
พนทจงหวดจนทบรมจำนวนคอนขางนอยซงไมครอบคลมพนท
ศกษาเมอทำการประมาณคาชวง(Interpolation)ทำใหคาทได
อาจคลาดเคลอนจากความเปนจรงได
2. ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป
2.1 ควรนำขอมลปรมาณนำฝนจากหนวยงานอนๆ
มาใชในการวเคราะหผลเพอใหมความถกตองมากยงขน
2.2 ควรศกษาการประมาณชวงคาวธการตางๆ ท
เหมาะสมกบรปแบบของขอมลปรมาณนำฝนในพนทจงหวด
จนทบรซงจะทำใหไดคาใกลเคยงความเปนจรงมากขน
2.3 ควรศกษาวธการสรางเครองมอในการตรวจวด
ปรมาณนำฝน และขอมลอน เพอตดตงสถานตรวจวดปรมาณ
นำฝนเพมเตม
2.4 ควรเพมจำนวนสถานตรวจวดปรมาณนำฝนให
ครอบคลมพนทซงถอไดวาเปนวธทใหไดขอมลทมความถกตอง
และใกลเคยงความเปนจรงมากทสด
เอกสารอางอง
ชลาลยแจมผล.(2547).เอกสารวชาการเรอง ความรนแรง
ของความแหงแลงรนแรงในประเทศไทย.กรงเทพฯ:
กองภมอากาศกรมอตนยมวทยา.
วรชมณสาร.(2530).เอกสารวชาการเรอง เกณฑฝนของ
ประเทศไทยโดยวธหาเปอรเซนตสงตำกวาคาปกต.
กรงเทพฯ:กองภมอากาศกรมอตนยมวทยา.
สญญา สราภรมย. (2549). เอกสารประกอบการสอน
วชาระบบสารสนเทศภมศาสตร. นครราชสมา :
มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.
สรพร กมลธรรม. (2543).การวเคราะหรปแบบของนำฝน
เชงพนทและเชงเวลาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
ของประเทศไทย: การประยกตระบบสารสนเทศ
ภมศาสตร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะ
วทยาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน.
Chantaburinetfirms.(2010).สบคนเมอวนทJanuary5,2010
[On-line].Available:http://www.chantaburi.netfirms.
com/prawat/chan001.htm
McKee, T.B., Doesken, N.J. and Kleist, J. (1993). The
relationship of drought frequency and duration to
timescales.In Proceedings of the 8th Conference
of Applied Climatology (pp 179-184). Anaheim,
California:AmericanMeterologicalSociety.
คชา เชษฐบตร
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
100วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
การศกษาอตราการแพรกระจายกาซมเทนในนาขาวจากดชนพชพรรณโดยประยกตใชดาวเทยม
LANDSAT-5 TM กรณศกษา อำเภอบางนำเปรยว จงหวดฉะเชงเทรา
Estimateing methane emission by using vegetation indices from landsat-5 TM: A Case Study of
Amphoe Bang Num Priao, Chacheongsao Province.
คมกฤษณ ครรมย จนตนาอมรสงวนสนคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอมสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร
บทคดยอ
วตถประสงคของการศกษาครงนเพอ 1) เพอศกษาคาการสะทอนพลงงานของคาดชนพชพรรณของขาวตงแตเรมปลก
จนกระทงเกบเกยวดวยภาพถายดาวเทยมLANDSAT-5TM2)เพอศกษาความสมพนธระหวางดชนพชพรรณกบคามเทนตามระยะ
การเจรญเตบโตของขาวและ3)เพอประเมนอตราการแพรกระจายของกาซมเทนจากดชนพชพรรณโดยประยกตใชภาพถายดาวเทยม
LANDSAT-5TMระหวางเดอนกมภาพนธถงเดอนพฤษภาคมพ.ศ.2553และขอมลตางๆทเกยวของมารวมวเคราะห
ผลการศกษาพบวาคาการสะทอนพลงงานของดชนพชพรรณตางๆไดแกNDVIRVISAVIMSAVIและGNDVIทกคาดชน
พชพรรณจะมแนวโนมคาเฉลยเพมขนตงแตหลงจากเรมเพาะปลก16วน32วนและ64วนจนกระทงมคาเฉลยสงสดหลงจาก
เรมเพาะปลก80วนหลงจากนนจะลดลงเลกนอยหลงจากเรมเพาะปลกไปแลว112วนสวนความสมพนธของดชนพชพรรณตางๆ
ไดแกNDVIRVISAVIMSAVIและGNDVIกบอตราการแพรกระจายของกาซมเทนตามระยะการเจรญเตบโตของขาวมความ
สมพนธไปในทศทางเดยวกน ซงดชนพชพรรณMSAVI สามารถนำมาใชในการสรางสมการเนองจากมคาสมประสทธความ
สมพนธกนสงสดเทากบ0.834โดยสมการพยากรณอตราการแพรกระจายกาซมเทนจากดชนพชพรรณเขยนไดดงน
Y=-157.01X2+247.68X–14.629,R
2=0.71
เมอ Y=อตราการแพรกระจายกาซมเทนของนาขาว
X=คาดชนพชพรรณMSAVI
คำสำคญ :กาซมเทนดาวเทยมLANDSAT-5TMดชนพชพรรณ
Abstract
Theobjectivesofthisstudyware;(i)tostudythevegetationindicesvalueinpaddyfieldduringplantingandharvest
season,(ii)tostudytherelationshipbetweenvegetationindicesandmethaneemissionand(iii)toestimatemethane
emissionbyusingvegetationindicesfromLANDSAT-5TM.Inthisstudy,thefivevegetationindices(NDVIRVISAVI
MSAVIandGNDVI)werederivedin16days,32days,64days,80daysand112daysofplanting.Theresultsshowed
thatafterplanting,everyvegetationindexvaluehadincreased,thehighestvaluewasinthe80daysofplantingand
decreaseslightlyinthe112daysofplanting.Thecoefficientofmethaneemissionandvegetationindicesshowedperfect
positivecorrelation.ThemostsuitablevegetationindexforestimatemethaneemissionwasMSAVI(themodifiedsoil
adjustedvegetationindex)whichhadthehighestcoefficientvalue(0.834).Theestimatedformulaisasfollows.
Y=-157.01X2+247.68X–14.629,R
2=0.71
when Y=methaneemissionrateinpaddyfield
X=themodifiedsoiladjustedvegetationindexvalue
Keywords :VegetationindicesMethaneemissionLANDSAT-5TM
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554101
บทนำ
ปจจบนปญหาภาวะโลกรอนสงผลกระทบตอประชาชน
ทวทงโลกโดยสาเหตหลกของปญหานเกดจากกาซเรอนกระจก
(GreenhouseGases) ซงเปนกาซทมคณสมบตในการดดซบ
และแผรงสความรอนจากผวโลก ชนบรรยากาศและกลมเมฆ
กาซเหลานมความจำเปนตอการรกษาอณหภมในบรรยากาศ
ของโลก กาซเรอนกระจกนสงผลกระทบคอทำใหอณหภม
โดยเฉลยของโลกสงขน นำมาซงการเปลยนแปลงและสราง
ผลกระทบมากมายตอการดำรงชวตของมนษยในปจจบน
กาซเรอนกระจกทเกดขนลวนมาจากกจกรรมของมนษยทงสน
โดยกาซทมความสำคญอยางมาก คอกาซมเทน ทมความ
สามารถในการเพมอณหภมของโลกไดมากกวากาซคารบอนได-
ออกไซดถง26.5 เทา โดยกาซคารบอนไดออกไซด1สวนใน
ลานสวนโดยปรมาตร จะทำใหอณหภมของโลกสงขน 0.0049
องศาเซลเซยสในขณะทกาซมเทน1สวนในลานสวนโดยปรมาตร
จะทำใหอณหภมของโลกสงขนถง0.13องศาเซลเซยส(Lashof
andTripak,1990อางถงในระววรรณกาญจนสนทร,2537:24)
โดยแหลงปลอยกาซมเทนขนสบรรยากาศทสำคญไดแกนาขาว
หนองบงเหมองถานหนบรเวณฝงกลบขยะและสตวเคยวเออง
จากขอมลของ Cicerone and Oremland (1988 อางถงใน
ระววรรณกาญจนสนทร,2537:21)ไดระบไววานาขาวเปนแหลง
ปลอยกาซมเทนทใหญทสด ซงจากการประชมพธสารเกยวโต
(Kyoto Protocol) ไดมการกำหนดใหประเทศทเขารวมประชม
แสดงขอมลปรมาณการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากภาค
กจกรรมตางๆซงเปนขอถกเถยงกนระหวางประเทศอตสาหกรรม
และประเทศเกษตรกรรม ในเรองของการเปนผผลตกาซเรอน
กระจก
จากรายงานแหงชาตภายใตอนสญญาสหประชาชาต
วาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอ Thailand’s
NationalGreenhouseGasInventory1994สรปไววาในปพ.ศ.
2537 ประเทศไทยปลอยกาซมเทนคดเปนปรมาณทงสน 3.16
ลานตนประมาณรอยละ91ของปรมาณทปลอยนมาจากภาค
การเกษตรในจำนวนนประมาณรอยละ74เกดจากการปลกขาว
นาป และอกรอยละ 22มาจากปศสตว (รายงานฉบบสมบรณ
การจดทำบญชกาซเรอนกระจกในประเทศไทยในสวนภาค
การเกษตร, 2553: 61) สำหรบประเทศไทยนนเปนประเทศ
เกษตรกรรมรายใหญโดยมพนทเพาะปลกนาขาวประมาณ 60
ลานไรซงการผลตและสงออกขาวของไทยนนอยในอนดบตนๆ
ของโลกเรอยมาดงนนประเทศไทยจงควรใหความสำคญตอการ
เกดการปลดปลอยมเทนจากนาขาว เพอเปนทางออกในการ
ลดการปลดปลอยกาซมเทนออกสบรรยากาศและปฏบตตาม
อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพอากาศ
(TheUnitedNations FrameworkConvention onClimate
Change) ซงประเทศไทยไดใหสตยาบนเพอเขารวมเปนภาค
ดวย
ขาวเปนพชชนดหนงทสามารถนำหลกการของการ
สำรวจระยะไกลมาประยกตใชในการศกษาวจยถงปรมาณการ
สะทอนพลงงานของขาว และสามารถนำมาวเคราะหหาความ
สมพนธรวมกบตวแปรอนๆได(เศวตฉตรศรสรตน,2549:2)
เนองจากขาวในระยะการเจรญเตบโตทางลำตนและใบมการ
แตกกอและจำนวนใบนอยทำใหคลอโรฟลลมปรมาณนอยสงผล
ใหเกดการสะทอนพลงงานในความยาวชวงคลนอนฟราเรดใกล
นอยกวาการสะทอนพลงงานในความยาวชวงคลนแสงสแดง
เมอเปรยบเทยบเปนดชนพชพรรณออกมาจะปรากฏคานอย
หลงจากขาวเรมแตกกอและใบมการเจรญเตบโตทำใหพนท
ใบมมากขนปรมาณคลอโรฟลลมากขน (สมสร สวสดเฉลม,
2550:111)โดยในการศกษาครงนผวจยเลอกพนทของอำเภอ
บางนำเปรยวจงหวดฉะเชงเทราซงเปนพนทปลกขาวทสำคญ
ของประเทศไทยมาตงแตอดต และมความหลากหลายของชวง
เวลาในการทำนาโดยมพนทการทำนามากกวา 90 เปอรเซนต
ของพนท ซงมสวนสำคญในการปลอยกาซมเทนออกส
บรรยากาศ
วตถประสงคของการวจย
1. เพอศกษาคาการสะทอนพลงงานของคาดชน
พชพรรณของขาวตงแตเรมปลกจนกระทงเกบเกยวดวย
ภาพถายดาวเทยมLANDSAT-5TM
2. เพอศกษาความสมพนธระหวางดชนพชพรรณกบ
คามเทนตามระยะการเจรญเตบโตของขาว
3. เพอประเมนอตราการแพรกระจายของกาซมเทน
จากดชนพชพรรณ
อปกรณและวธดำเนนการวจย
เครองมอและอปกรณทใชในการศกษาวจยครงนคอ
จดแบงออกเปน 2 ตอน คอ ในสวนของขอมลตางๆ ทใชใน
การศกษาวจย และในสวนของอปกรณทใชในการวจยดงน
1. ขอมลประกอบไปดวยภาพถายดาวเทยมLANDSAT
5TMPath129Row50บรเวณอำเภอบางนำเปรยวจงหวด
ฉะเชงเทรา บนทกขอมลระหวางเดอนมกราคม–พฤษภาคม
พ.ศ. 2553 จำนวน 5 ภาพ โดยเปนภาพถายวนท 16, 32,
64, 80, 112 จากสำนกพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสาร
สนเทศ (องคการมหาชน), ขอมลเชงตวเลข (GIS) ขอบเขต
พนทการปกครองและเขตการจำแนกการใชประโยชนทดน
คมกฤษณ ครรมย, จนตนา อมรสงวนสน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
102วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
อำเภอบางนำเปรยว จงหวดฉะเชงเทรา พ.ศ. 2550 จาก
กรมพฒนาทดน, แผนทภมประเทศบรเวณจงหวดฉะเชงเทรา
มาตราสวน 1: 50000 จากกรมแผนททหาร ลำดบชด L7018
ระวาง5136Iและ5236IV,ขอมลอนๆไดแกขอมลวนทเรมปลก
ขาวจากเกษตรกรผปลกขาวรวมถงขอมลทางวชาการตางๆ
2. อปกรณประกอบไปดวยคอมพวเตอรPC,Note-
book, โปรแกรมวเคราะหขอมลจากภาพถายดาวเทยม Erdas
Imagine9.2,โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตรArcgis9.3,
เครองระบตำแหนงพกดภมศาสตรGPS (GlobalPositioning
System) ยหอ Garmin รน 60 CSx, กลองถายภาพดจตอล
(DigitalCamera)
การเกบรวบรวมขอมล
1. การเลอกพนทศกษา ใชขอบเขตการปกครองของ
อำเภอบางนำเปรยวจงหวดฉะเชงเทราจากภาพถายดาวเทยม
LANDSAT-5TMโดยนำภาพถายดาวเทยมไปทำการปรบแกไข
ความผดพลาดทางเรขาคณต(GeometricCorrection)ซงทำให
ไดภาพทมระบบพกดถกตองตามตำแหนงบนพนผวโลกจากนน
นำขอบเขตอำเภอบางนำเปรยว จงหวดฉะเชงเทรา มาตดกบ
ภาพถายดาวเทยมทำใหไดภาพถายดาวเทยมทมขอบเขต
เฉพาะพนทศกษา
2. การแปลความภาพดาวเทยม โดยใชโปรแกรม
วเคราะหขอมลจากภาพถายดาวเทยมLANDSAT-5TM เพอ
แบงลกษณะการใชประโยชนทดนในบรเวณพนทศกษา โดย
วธการจำแนกประเภทขอมล ใชวธการจำแนกประเภทขอมล
แบบกำกบดแล (SupervisedClassification) โดยการกำหนด
พนทตวอยางจากขอมลภาคสนาม ทำการเลอกพนทตวอยาง
(TrainingArea)ใหครอบคลมพนทศกษาจากนนใชโปรแกรม
วเคราะหทำการจำแนกประเภทขอมลโดยใชเฉพาะพนททเปน
นาขาว
3. การสมตวอยางเพอใชในการศกษานำขอมลจากพนท
ศกษาทจำแนกประเภทการใชประโยชนทดนเพอเลอกพนท
นาขาว เพอนำไปเปนพนทในการเกบตวอยางไปใชในการหา
คาการสะทอนพลงงานของดชนพชพรรณตอไป แตเนองจาก
พนทอำเภอบางนำเปรยวมทงสน 10 ตำบล โดยใชการสม
ตวอยางเลอกพนทโดยศกษาตำบลละหนงพนทโดยเลอกพนท
ศกษาจากการวเคราะหขอมลพนทในระบบสารสนเทศภมศาสตร
โดยในหนงตำบลจะมการเกบตวอยางทใชในการศกษา 1
ตวอยางคอเกบตวอยางพนททเรมมการเรมปลกขาวพรอมกน
อายตนขาวเทากน
4. การศกษาคาสะทอนพลงงานในแตระยะความยาว
ชวงคลนของขาว เพอนำไปหาคาดชนพชพรรณของขาว
ตลอดชวงการเจรญเตบโตตงแตเดอนกมภาพนธ–พฤษภาคม
พ.ศ.2553โดยคำนวณจากโปรแกรมวเคราะหภาพถายดาวเทยม
ซงในการศกษาครงนใชดชนพชพรรณ5ดชนดวยกนโดยแตละ
ดชนพชพรรณประกอบดงตอไปน
4.1 RVI(RatioVegetationIndex)จากสตร
RVI=NIR/Red
4.2 NDVI (Normalized Difference Vegetable
Index)จากสตร
NDVI=NIR-Red/NIR+Red
4.3 SAVI (Soil Adjusted Vegetation Index)
จากสตร
SAVI=(1+L)x(NIR-Red)/NIR+Red+L
4.4 MSAVI(ModifiedSoilAdjustedVegetation
Index)จากสตร
MSAVI=2(NIR+1)-(2NIR+1)2-8(NIR–Red)/2
4.5 GNDVI(GreenNormalizedDifferenceVeg-
etationIndex)จากสตร
GNDVI=NIR-Grn/NIR+Grn
โดยทNIR(NearInfrared)คอชวงคลนอนฟราเรดใกล
มความยาวชวงคลน0.76-0.90ไมโครเมตรRedคอชวงคลน
แสงสแดง มความยาวคลน 0.60-0.70 ไมโครเมตร และGrn
(Green)คอคอชวงคลนแสงสเขยวมความยาวคลน0.50-0.60
ไมโครเมตร
5. การศกษาคาการปลดปลอยมเทนในแตระยะชวงเวลา
การเจรญเตบโตของขาว ไดจากการศกษาทบทวนวรรณกรรม
โดยนำคาการปลดปลอยมเทนของผททำการศกษาวจยไวแลว
มาใช โดยไมไดสนใจเรองของปจจยอนๆ ทมผลตอการ
ปลดปลอยมเทน แตเพยงเพอการนำมาประยกตกบระบบ
ภมสารสนเทศเทานนโดยใชผลทดลองของเศวตฉตรศรสรตน
(2549) ททำการศกษาการประเมนการแพรกระจายของกาซ
มเทนจากนาขาวชลประทานโดยใชดชนพชพรรณซงทำการ
แยกวดคามเทนตามการเจรญเตบโต ซงมระยะเวลาประมาณ
120 วน ออกเปน 5 ชวงของการเพาะปลกขาวโดยเกบขอมล
ในชวงตนกลา(7วนหลงการเพาะปลก)มอตราการแพรกระจาย
มเทนเทากบ 25.01 มลลกรม/ตารางเมตร/วน ชวงแตกกอ
(25 วนหลงการเพาะปลก) มอตราการแพรกระจายมเทนเ
ทากบ 30.96 มลลกรม/ตารางเมตร/วน ชวงแตกกอเตมท
(50 วนหลงการเพาะปลก) มอตราการแพรกระจายมเทน
เทากบ 50.87 มลลกรม/ตารางเมตร/วน ชวงออกรวง (90
วนหลงการเพาะปลก) มอตราการแพรกระจายมเทนเทากบ
68.47 มลลกรม/ตารางเมตร/วน ชวงกอนเกบเกยว (110
วนหลงการเพาะปลก) มอตราการแพรกระจายมเทนเทากบ
35.71มลลกรม/ตารางเมตร/วนของปพ.ศ.2549จากนนนำ
คมกฤษณ ครรมย, จนตนา อมรสงวนสน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554103
คามเทนทมการตรวจวดแลวมาทำการคำนวณหาสมการ
คาดคะเน เพอทำนายอตราการแพรกระจายกาซมเทนให
ตรงกบระยะเวลา (วน) ของการโคจรถายภาพของดาวเทยม
LANDSAT-5TMคอวนท16,32,64,80,112
การวเคราะหขอมล
เพอหาความสมพนธของอตราการแพรกระจายของ
กาซมเทนกบดชนพชพรรณแตละดชน วเคราะหขอมลโดยใช
โปรแกรมวเคราะหขอมลทางสถต และใชสมการในการหาคา
ความสมพนธระหวางอตราการแพรกระจายของมเทนกบดชน
พชพรรณจากสมการหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน
(CorrelationCoefficientsofPearson)มสตรดงน
หลงจากการหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน
แลวนำตวแปรทมความสมประสทธสหสมพนธทมความสมพนธ
กนมากทสดไปใชในการสรางสมการประมาณคาอตราการแพร
กระจายกาซมเทนจากดชนพชพรรณโดยสมการควอดราตกหรอ
สมการกำลงสอง คอ สมการของพหนามตวแปรเดยวทมดกร
เทากบสองโดยรปแบบทวไปของสมการมสตรดงนคอ
y=ax2+bx+c
ผลการวจย
1. ในการศกษาคาการสะทอนพลงงานของดชน
พชพรรณประกอบดวยคา NDVI, RVI, SAVI,MSAVI และ
GNDVI ในทกคาดชนพชพรรณจะมแนวโนมเพมขนตงแตวน
หลงจากเรมเพาะปลก 16 วนไปจนกระทงถงวนหลงจากเรม
เพาะปลก80วนหลงจากนนจงลดลงเรอยๆดงแสดงในตาราง
ตอไปน
2. ในการศกษาการแพรกระจายของกาซมเทนจาก
นาขาวอตราการแพรกระจายกาซมเทนในชวงแรกหลงจากเรม
เพาะปลก16วนเทากบ25.44มลลกรม/ตารางเมตร/วนจากนน
อตราการแพรกระจายกาซมเทนเพมขนหลงจากเรมเพาะปลก
32วนเทากบ34.79มลลกรม/ตารางเมตร/วนและอตราการ
แพรกระจายกาซมเทนเพมขนในชวงหลงจากเรมเพาะปลก64
วนเทากบ64.75มลลกรม/ตารางเมตร/วนจนกระทงคาอตรา
การแพรกระจายกาซมเทนเพมสงสดหลงจากเรมเพาะปลก 80
วนเทากบ71.10มลลกรม/ตารางเมตร/วนจากนนในชวงหลง
จากเรมเพาะปลก112 วน คาอตราการแพรกระจายกาซมเทน
ลดลงอยท35.71มลลกรม/ตารางเมตร/วน
3. ในการศกษาหาความสมพนธระหวางดชนพชพรรณ
และอตราการแพรกระจายกาซมเทนของนาขาวระดบความ
สมพนธของคาสมประสทธสหสมพนธระหวางดชนพชพรรณ
กบอตราการแพรกระจายกาซมเทนในนาขาวพบวาระดบความ
สมพนธกนนอยมากมความสมพนธกนนอยและมความสมพนธ
กนปานกลางไมพบ สวนทพบ คอ ระดบทมความสมพนธกน
คอนขางสงพบในคาดชนพชพรรณNDVI,RVIและSAVIซงม
คาระดบความสมพนธอยท0.725,0.740และ0.768ตามลำดบ
สำหรบระดบความสมพนธกนสงมากพบในคาดชนพรรณพช
MSAVIและGNDVIซงมคาระดบความสมพนธอยท0.843และ
0.823 ตามลำดบนนแสดงวาดชนพชพรรณและอตราการแพร
กระจายมเทนของนาขาวมความสมพนธกนในระดบคอนขางสง
และสงมากนนเอง
4. ในการศกษาการประเมนอตราการแพรกระจายกาซ
มเทนของนาขาวจากดชนพชพรรณ ใชสมการประมาณอตรา
การแพรกระจายของกาซมเทนจากดชนพชพรรณ MSAVI
เนองจากมคาสมประสทธสหสมพนธระหวางดชนพชพรรณ
MSAVIและอตราการแพรกระจายกาซมเทนสงทสดหรอมความ
สมพนธกนสงมากคอ0.843โดยสมการทไดคอ
y=-157.01x2+247.68x–14.629(R
2=0.71)
เมอ y=อตราการแพรกระจายกาซมเทนของนาขาว
X=คาดชนพชพรรณMSAVI
สรปและอภปรายผล
1. การศกษาการสะทอนพลงงานของดชนพชพรรณ
ของขาว ประกอบดวยคาดชนพชพรรณNDVI, RVI, SAVI,
MSAVIและGNDVIในทกคาดชนพชพรรณจะมคาการสะทอน
พลงงานเพมขนเรอยๆตงแตวนหลงจากเรมเพาะปลก16วน
32วนและ64วนจนกระทงเพมสงสดในวนหลงจากเรมเพาะ
ปลก 80 วน และจะลดลงหลงจากเรมเพาะปลก 112 วน
n Σ XY - Σ X Σ Y
[ n Σ X 2 - (Σ X)2 ][n Σ Y 2 - (Σ Y)2 ]r=
ดชนพชพรรณจำนวน(วน)หลงจากเรมเพาะปลก
16 32 64 80 112
NDVI
RVI
SAVI
MSAVI
GNDVI
0.070
0.762
0.154
0.178
0.122
0.098
0.854
0.240
0.260
0.166
0.126
0.932
0.288
0.316
0.210
0.248
1.510
0.540
0.514
0.336
0.150
1.048
0.345
0.323
0.218
คมกฤษณ ครรมย, จนตนา อมรสงวนสน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
104วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ซงสอดคลองกบ อภชาต พงษศรหดลชย และคณะ (2539 :
ภาคผนวก จ) คอ การสะทอนพลงงานของขาวจะเพมขนตาม
ระยะเวลาระหวางการเจรญเตบโตจนกระทงถงจดสงสดในระยะ
ขาวสก หลงจากนนจะลดลงเลกนอย โดยอธบายไดตามระยะ
การเจรญเตบโตในชวงระยะเวลาตงแตเรมปลกวนท0-60เปน
ระยะการเจรญเตบโตทางลำตนและใบ ในชวงระยะเวลาตงแต
เรมปลกวนท60-90เปนระยะการเจรญเตบโตทางการเจรญพนธ
และในชวงระยะเวลาตงแตเรมปลกวนท 90-120 เปนระยะการ
เจรญเตบโตของเมลด(DeDatta,1981:161)ซงสอดคลองกบ
การศกษาของประพาสวระแพทย(2531:80)ทกลาววาในวน
หลงจากการเพาะปลก30วนขาวจะมใบงอกใหมทกๆ3-4วน
แตหลงจากเรมเพาะปลก60และ90วนซงระยะนขาวจะมการ
แตกกอสงสดและมการเจรญเตบโตทางใบจากนนเมอขาวอยใน
วนหลงจากเรมเพาะปลก120วนใบจะเรมมสเหลองเนองจาก
ขาวในระยะการเจรญเตบโตทางลำตนและใบมการแตกกอและ
จำนวนใบนอยทำใหคลอโรฟลลมปรมาณนอยสงผลใหเกดการ
สะทอนพลงงานในความยาวชวงคลนอนฟราเรดใกล (NIR)
นอยกวาการสะทอนพลงงานในความยาวชวงคลนแสงสแดง
(Red) เมอเปรยบเทยบเปนดชนพชพรรณออกมาจะปรากฏ
คานอย หลงจากขาวเรมแตกกอและใบมการเจรญเตบโตทำให
พนทใบมมากขนปรมาณคลอโรฟลลมากขน การสะทอน
พลงงานในความยาวชวงคลนอนฟราเรดใกล (NIR) มคามาก
กวาการสะทอนพลงงานในความยาวชวงคลนแสงสแดง (Red)
ซงมการสะทอนพลงงานนอยลง เมอเปรยบเทยบเปนดชน
พชพรรณออกมาปรากฏวามคามากขน ซงดชนพชพรรณจะ
เพมสงสดประมาณวนหลงจากเรมเพาะปลก90วนหลงจากนน
ใบจะเรมเหลองและตายทำใหปรมาณคลอโรฟลลลดลงการ
สะทอนพลงงานในชวงความยาวคลนแสงสแดงเพมขน (สมสร
สวสดเฉลม, 2550: 111) เปนไปตามการศกษาของ Gidson
andPower(2000)ทกลาววาพชพรรณธรรมชาตทสมบรณจะ
มปรมาณคลอโรฟลลในใบมปรมาณมากมผลตอการสะทอน
พลงงานไดดในความยาวชวงคลนอนฟราเรดใกล และสะทอน
พลงงานในความยาวชวงคลนแสงสแดงไมด หากพชพรรณท
ใกลตายหรอมใบทเหยวเฉาแลวจะมการสะทอนพลงงานในชวง
คลนอนฟราเรดนอยลงและสะทอนพลงงานในชวงคลนแสงสแดง
เพมขนนนคอ ดชนพชพรรณจะเพมขนเรอยๆ ตามระยะการ
เจรญเตบโตของขาว จนไปถงระยะทขาวเรมมการเจรญเตบโต
ทางใบสงสดคาดชนพชพรรณจะเพมขนสงสดและจะลดลงใน
ระยะทขาวมการเจรญทางเมลดใบของขาวเรมมสเหลองชวงนน
ดชนพชพรรณจะลดลงเลกนอย
2. การศกษาความสมพนธของดชนพชพรรณและอตรา
การแพรกระจายกาซมเทนจากนาขาวในการศกษาความสมพนธ
ของดชนพชพรรณNDVI,RVI,SAVI,MSAVIและGNDVIกบ
อตราการแพรกระจายกาซมเทนของนาขาว โดยคาของดชน
พชพรรณมคาเพมขนจากวนทเรมเพาะปลก16วนเพมไปเรอยๆ
มคาสงสดหลงจากเรมปลก80วนและลดลงเลกนอยหลงจากเรม
เพาะปลก112วนซงมทศทางสมพนธกบอตราการแพรกระจาย
คามเทน ทมคาเพมขนจากวนทเรมเพาะปลก 16 วน เพมไป
เรอยๆ มคาสงสดหลงจากเรมปลก 80 วน และลดลงเลกนอย
หลงจากเรมเพาะปลก112วนซงสอดคลองกบการศกษาของ
เศวตฉตรศรสรตน(2549:74)ทกลาววาคาดชนพรรณพชม
คาเพมขนตงแตชวงตนกลา (7 วนหลงการเพาะปลก) เพมขน
เรอยๆ จนไปสงสดในชวงออกรวง (90 วนหลงการเพาะปลก)
จากนนจนไปถงชวงกอนเกบเกยว(110วนหลงการเพาะปลก)
คาดชนพชพรรณจะมคาลดลงเชนเดยวกบอตราการแพรกระจาย
ของกาซมเทน ซงมคาเพมขนตงแตชวงตนกลาจนไปสงทสด
ในชวงออกรวง จากนนจนไปถงชวงกอนเกบเกยวอตราการ
แพรกระจายของกาซมเทนมคาลดลง จงแสดงใหเหนวาอตรา
การแพรกระจายกาซมเทนมความสมพนธไปในทางเดยวกบ
คาดชนพชพรรณ
3. การประเมนอตราการแพรกระจายของกาซมเทน
จากดชนพชพรรณการนำดชนพชพรรณทง 5ชนดประกอบ
ไปดวยดชนพชพรรณNDVI,RVI,SAVI,MSAVIและGNDVI
พบวาดชนพชพรรณ MSAVI เปนดชนพชทสามารถนำมา
ประมาณอตราการแพรกระจายกาซมเทนไดดทสด เนองจาก
มคาสมประสทธสหสมพนธสงทสด คอ 0.834 จงนำคาดชน
พชพรรณ MSAVI มาสรางสมการประมาณอตราการแพร
กระจายกาซมเทนของนาขาวจากคาดชนพชพรรณซงสมการ
คอy=-157.01x2+247.68x–14.629โดยyคออตราการ
แพรกระจายกาซมเทนของนาขาว และ x คอ ดชนพชพรรณ
MSAVIซงสามารถนำไปใชประเมนอตราการแพรกระจายกาซ
มเทนจากนาขาวไดดทสดในพนทศกษา
ขอเสนอแนะ
1. ขอเสนอแนะทวไป
1.1 ควรมการวดคามเทนของพนทศกษาดชน
พชพรรณเพอความถกตองของผลการวจยมากยงขน
1.2 การกำหนดจำนวนและตำแหนงของจดสำรวจ
ในพนทศกษาควรมจำนวนทมากและใหกระจายทวพนท เพอ
ใหสมการพยากรณมความถกตองยงขน
1.3 ขอมลจากภาพถายดาวเทยมLANDSAT-5TM
ทนำมาใชในการศกษาบนทกภาพไวในชวงระยะเวลาทแตกตาง
กนทำใหภาพบางภาพมเมฆปกคลมซงสงผลตอความถกตอง
ของขอมล
คมกฤษณ ครรมย, จนตนา อมรสงวนสน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554105
2. ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป
2.1 ในการศกษาครงตอไป ควรนำดชนพชพรรณ
อนๆ มาใชเปรยบเทยบเพอเพมความหลากหลายของผลการ
วจยมากยงขน
2.2 คาดชนพชพรรณทไดจากดาวเทยมLANDSAT
5-TMควรมการวเคราะหรวมกบการวดดวยเครองSpectrora-
diometerในพนทศกษาจรงเพอเปรยบเทยบคา
2.3 ควรมการนำภาพถายดาวเทยมทมคาความ
ละเอยดสงมาใชในการศกษา เพอความถกตองของการจำแนก
ขอมลหรอสรางแบบจำลอง
เอกสารอางอง
ประพาสวระแพทย.2531.ความรเรองขาว.พมพครงท3.
กรงเทพมหานคร:ไทยวฒนาพานช.
ระววรรณกาญจสนทร.2537.ผลการทำนาสวนและนาไรตอ
การปลอยกาซมเทนในจงหวดเชยงใหม.วทยานพนธ
ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณ
มหาวทยาลย.
สมสร สวสดเฉลม. 2550.การประมาณผลผลตตอไรของ
ขาวนาปรง จากการสะทอนพลงงาน กรณศกษา
จงหวดสพรรณบร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตร
มหาบณฑตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.
เศวตฉตรศรสรตน.2549.การประเมนการแพรกระจายของ
กาซม เทนจากนาขาวโดยใชดชนพชพรรณ .
กรงเทพมหานคร: คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลย
ศรนครนทรวโรฒ.
อภชาตพงษศรหดลชยและคณะ.2540.รายงานฉบบสมบรณ
เรองการตดตามการเพาะปลกขาวโดยใชขอมล
SAR จากดาวเทยม ERS-1 ในจงหวดกาญจนบร
ในรายงานผลการดำเนนงาน โครงการความรวมมอ
ดานการสำรวจทรพยากรธรรมชาตดวยดาวเทยม
ระบบเรดาร ERS-1 ระหวางประชาคมยโรปกบ
ภมภาคอาเซยน. กองสำรวจทรพยากรธรรมชาตดวย
ดาวเทยม สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต,
ภาคผนวกจ.กรงเทพมหานคร:อารตโปรเกรส.
DeDatta,SurajitK.1981.Priciples and Practices of Rice
Production.NewYork:Wiley
Gibson,PaulJandClareH.Power.2000. Introductory
Remote Sensing: Digital Image Processing and
Applications.London:Routledge.
คมกฤษณ ครรมย, จนตนา อมรสงวนสน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
106วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
การปนเปอนสารบอแรกซในตวอยางอาหารบรเวณเขตชมชนเมองจนทบร
Borax Contamination in Food in Muang District, Chanthaburi Province
ชวลรตน สมนกเกษมศรพรมมภานวฒนทองกอน
คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
การศกษาและเปรยบเทยบการปนเปอนสารบอแรกซในตวอยางอาหาร 5 ชนด คอ หมบด ลกชนหม ไสกรอกหม
เฉากวย และผกดอง จากพนทตลาดสด (ตลาดสวนมะมวง ตลาดโบวลง และตลาดนำพ) กบหางสรรพสนคา (หางเทสโกโลตส
หางโรบนสนและหางแมคโคร) ในเขตชมชนเมองจนทบร โดยทำการเกบตวอยางอาหารสปดาหละหนงครง เปนเวลา 1 เดอน
ผลการตรวจสอบไมพบการปนเปอนสารบอแรกซในอาหารจากหางสรรพสนคา แตพบสารบอแรกซปนเปอนในตวอยางอาหาร
จากตลาดสดคดเปนรอยละ11.66โดยพบการปนเปอนสงสดในผกดองคดเปนรอยละ20จากตลาดสดโบวลงรองลงมาคอหมบด
คดเปนรอยละ10จากตลาดสวนมะมวงและลกชนหมคดเปนรอยละ5จากตลาดนำพซงผลการปนเปอนสารบอแรกซในอาหาร
บรเวณเขตชมชนเมองจนทบรโดยเฉลยมคาเทากบรอยละ 5.83 จากผลการศกษาในครงนแสดงใหเหนวายงมการลกลอบใช
บอแรกซใสในอาหารทงทบอแรกซถกกำหนดใหเปนวตถหามใชในอาหาร ดงนนหนวยงานทเกยวของควรมการตรวจตดตามการ
ปนเปอนสารบอแรกซอยางเขมงวดเพอความปลอดภยและสขภาพอนามยทดของผบรโภค
คำสำคญ :การปนเปอนจนทบรบอแรกซ
Abstract
BoraxcontaminationinfoodsamplefromMuangdistrict,Chanthaburiprovincewasexaminedingroundpork,pork
balls,porksausage,blackjellyandpickledvegetable.Thesamplewascollectedonceaweekforonemonthfromlocal
markets(Suanmamuang,BowlingandNampu)andsupermarkets(TescoLotus,RobinsonandMakro).Thisstudyshowed
theboraxcontaminationfromthemarketswith11.66%butwasnotfoundfromthesupermarkets.Thecontamination
wasfoundinpicklevegetablefromBowlingmarket(20%),groundporkfromSuanmamuangmarket(10%)andporkballs
fromNampumarket(5%),respectively.Theaverageoftheboraxcontaminationinthisareawas5.83%.Theseresults
indicatedthatthereisstillusingboraxinfoodevenifboraxisasubstanceprohibitedtobeaddedinfood.Therefore,it
isimportanttostrictlymonitorthecontaminationforsafetyandhealthofconsumers.
Keywords :BoraxChantaburiContamination
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554107
บทนำ
บอแรกซ เปนสารเคมในรปเกลอของสารประกอบ
โบรอน มสตรทางเคมวา Na2B4O7 หรอ Na2B4O7.10H2O ม
ชอเรยกทางเคมวาโซเดยมบอเรต(Sodiumborate)ไดโซเดยม
เตตราบอเรต (Disodium tetraborate) หรอโซเดยมไพโร
บอเรต (Sodium pyroborate) หรอทเรยกชอทางการคาวา
นำประสานทอง เพงแซ หรอผงกรอบ เปนตน มลกษณะ
เปนผงละเอยดสขาวละลายนำไดด(นวลจตตเชาวกรตพงศ,
2542; นธยา รตนาปนนทและวบลย รตนาปนนท, 2543)
สวนใหญนำมาใชในอตสาหกรรมการผลตเครองแกวและเครอง
เคลอบตางๆในการผลตยาและเครองสำอางบอแรกซสามารถ
เกดสารประกอบเชงซอนกบสารประกอบอนทรยบางชนดทำให
มลกษณะหยนกรอบและยงมคณสมบตเปนวตถกนเสย ทำให
ผผลตบางรายมการเจอปนสารบอแรกซผสมในอาหารเพอเพม
ความคงตวและรกษาสภาพของอาหารใหคงอยไดนาน แต
สารบอแรกซมพษตอเซลลรางกายความรนแรงของการเกดพ
ษขนอยกบปรมาณทรางกายไดรบและการสะสมในรางกายโดย
บอแรกซมกสะสมในเนอเยอของกรวยไต ทำใหเกดอาการไต
อกเสบในกรณของเดกหากรบประทานเกน4.5กรมในครงเดยว
สามารถทำใหเกดพษและในผใหญถารบประทานเกน 15 กรม
อาจทำใหเสยชวตได (กรมวทยาศาสตรการแพทย, 2536;
ไมตรสทธจตต,2551)กระทรวงสาธารณสขจงไดออกประกาศ
กระทรวงสาธารณสขฉบบท151(พ.ศ.2536)กำหนดใหสาร
บอแรกซเปนวตถทหามใชในอาหารและประกาศคณะกรรมการ
วาดวยฉลากฉบบท8พ.ศ.2544กำหนดใหบอแรกซเปนสนคา
ควบคมฉลากตองมขอความ“บอแรกซอนตรายอาจทำใหไตวาย
หามใชในอาหาร”
สถานการณในปจจบนประเทศไทยยงคงมการตรวจ
พบการปนเปอนสารบอแรกซในอาหารอยทวไป โดยเฉพาะ
ในเนอหมบด ขนมหวานบางชนด ผกและผลไมดอง (กรม
วทยาศาสตรการแพทย, 2536; สพตรา บำรงเชอ, 2540;
ชนนทร เจรญพงศ และคณะ, 2545) โดยปรมาณของสาร
บอแรกซทตรวจพบมคาแตกตางกนไป เชน ในพนทตลาดสด
เขตเทศบาลเมองจงหวดนครปฐมพบสารบอแรกซปนเปอนใน
ทบทมกรอบและขนมรวมมตรอยในชวง 0.0278-0.2615 ppm
(ดวงธดา กอนทอง, 2547) และในเทศบาลเมองนครราชสมา
ตรวจพบในลกชนหมและลอดชองคดเปน8.33%จากตวอยาง
ทงหมด 144 ตวอยาง (ประกายมาศ พงษชาต และพนดา
ทองแดง, 2549) หรอแมแตในพนทกรงเทพมหานครยง
พบอาหารมการปนเปอนสารบอแรกซในโรงอาหารรวมของ
จฬาลงกรณมหาวทยาลยดวย(ทพยเนตรอรยปตพนธ,2552)
ดงนนการตรวจสอบการปนเปอนสารบอแรกซในอาหารจงเปน
สงสำคญตอความปลอดภยของผบรโภคเนองจากมนษยทกคน
ตองบรโภคอาหารเพอการดำรงชวตและการเสรมสรางรางกาย
ใหเจรญเตบโตและแขงแรง อาหารทบรโภคควรถกสขลกษณะ
ปราศจากสงเจอปนทเปนอนตรายทงกายภาพเคมและจลนทรย
มฉะนนอาจมผลกระทบตอสขภาพอนามยซงนำไปสการเจบปวย
และตายกอนวยอนสมควรได การวจยครงนจงมจดมงหมาย
ในการศกษาการปนเปอนของอาหารทมกมการตรวจพบการ
ปนเปอนสารบอแรกซบอยครง โดยเกบตวอยางในเขตชมชน
เมองจนทบรและทำการตรวจสอบอยางงายดวยชดทดสอบการ
ปนเปอน เพอใชเปนแนวทางในการลดอนตรายและหลกเลยง
การเกดพษของสารบอแรกซตอผบรโภค
วตถประสงคของการวจย
เพอตรวจหาการปนเปอนสารบอแรกซในอาหารบางชนด
ในเขตชมชนเมองจนทบรและเปรยบเทยบปรมาณการปนเปอน
สารบอแรกซระหวางตวอยางอาหารในตลาดสดและหาง
สรรพสนคาแตละแหง
วธดำเนนการวจย
สมเกบตวอยางอาหาร 5 ชนด คอ หมบด ลกชนหม
ไสกรอกหม เฉากวย และผกดอง จากรานคาในตลาดสด
3 แหง (ตลาดสวนมะมวง ตลาดโบวลงและตลาดนำพ)
และหางสรรพสนคา 3 แหง (หางเทสโกโลตส หางโรบนสน
และหางแมคโคร) ในพนทเขตชมชนเมองจนทบร ทำการสม
เกบตวอยางอาหารสปดาหละหนงครง เปนเวลา1 เดอนจาก
รานเดยวกนทเกบตวอยางอาหารแตละชนดตลอดการทดลอง
จากนนทำการตรวจสอบการปนเปอนสารบอแรกซดวยชด
ทดสอบบอแรกซในอาหารจากสำนกงานสาธารณสขจงหวด
จนทบร ซงเปนเทคนคการตรวจวดการเกดสแดงของกระดาษ
ขมนจากการทำปฏกรยาระหวางนำยาทดสอบกบสารบอแรกซ
ทปนเปอนในอาหาร จากนนวเคราะหผลการตรวจสอบในรป
ของรอยละการปนเปอน
ผลการวจย
ผลการตรวจสอบการปนเปอนสารบอแรกซในตวอยาง
อาหาร 5 ชนด คอ หมบด ลกชนหม ไสกรอกหม เฉากวย
และผกดอง รวมทงหมด 120 ตวอยาง จำนวน 4 ครง เปน
ระยะเวลา1เดอนไมพบการปนเปอนของสารบอแรกซในตวอยาง
อาหารทงหมดจากการสมเกบตวอยางจากทกหางสรรพสนคา
สวนผลการสมเกบตวอยางจากพนทตลาดสดไมพบ
การปนเปอนสารบอแรกซในตวอยางไสกรอกหมและเฉากวย
ชวลรตน สมนก, เกษมศร พรมม, ภานวฒน ทองกอน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
108วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
แตพบสารบอแรกซปนเปอนสงทสดในผกดองจากรานคาใน
ตลาดโบวลงจำนวน24ตวอยางคดเปนรอยละ20รองลงมา
คอหมบดจากตลาดสวนมะมวง จำนวน 12ตวอยาง คดเปน
รอยละ 10 และลกชนหม จากตลาดนำพ จำนวน 6 ตวอยาง
คดเปนรอยละ 5 ตามลำดบ (ตารางท 1) ซงคาเฉลยรอยละ
โดยรวมของผลการปนเปอนสารบอแรกซในตวอยางอาหารจาก
ตลาดสดและหางสรรพสนคาในตวอยางอาหารเขตเมองจนทบร
มคาอยในอตรารอยละ5.83(ภาพท1)
ตารางท 1 ผลการตรวจสอบการปนเปอนสารบอแรกซในอาหารจำนวน4ครงจากตลาดสด
ชนดของอาหาร ตลาดโบวลง ตลาดนำพ ตลาดสวนมะมวง
สปดาหท สปดาหท สปดาหท
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
หมบด
ลกชนหม
ไสกรอกหม
เฉากวย
ผกดอง
-
-
-
-
+
-
-
-
-
+
-
-
-
-
+
-
-
-
-
+
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
-
-
-
-
หมายเหต + ตรวจพบการปนเปอนสารบอแรกซ
- ไมพบการปนเปอนสารบอแรกซ
ภาพท 1 รอยละการปนเปอนสารบอแรกซจากบรเวณตลาดสดกบหางสรรพสนคาในเขตเมองจนทบร
ชนดของอาหาร ตลาดโบวลง ตลาดนาพ ตลาดสวนมะมวง
สปดาหท
สปดาหท สปดาหท 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
หมบด ลกชนหม
ไสกรอกหม เฉากวย ผกดอง
- - - - +
- - - - +
- - - - +
- - - - +
- + - - -
- - - - -
- - - - -
- - - - -
+ - - - -
- - - - -
- - - - -
+ - - - -
หมายเหต + ตรวจพบการปนเปอนสารบอแรกซ - ไมพบการปนเปอนสารบอแรกซ
ภาพท 1 รอยละการปนเปอนสารบอแรกซจากบรเวณตลาดสดกบหางสรรพสนคาในเขตเมองจนทบร
สรปและอภปรายผล การปนปอนของสารบอแรกซในอาหารยงคงมการตรวจพบไดในพนททวไปเปนประจา ซงอาหารแตละประเภทม
ความเสยงอยในระดบตางกน โดยอาหารกลมเนอสตวบดมความเสยงในการปนเปอนสารบอแรกซสงถง 43.3% รองลงมาไดแก กลมเนอสตวและขนมจากแปง (ทบทมกรอบ แปงกรบ และรวมมตร) มความเสยง 20.3% สวนกลมขนมหวานและผลไมดอง มความเสยง 10.1% ตามลาดบ (ชนนทร เจรญพงศ และคณะ, 2545) โดยจากการตรวจสอบการปนเปอนของสารบอแรกซในอาหารจานวน 5 ชนดทเกบตวอยางมาจากตลาดสดและหางสรรพสนคาในชมชนเมองจนทบร พบวามการปนเปอนของสารบอแรกซในตวอยางอาหารจากตลาดสดจานวน 3 ชนด อยในอตรารอยละ 11.66 โดยตรวจพบมากทสดในผกดอง รองลงมาคอ หมบด และลกชนหม ตามลาดบ สวนตวอยางอาหารจากหางสรรพสนคาไมพบการปนเปอนของสารบอแรกซ ทงนเนองมาจากอาหารในตลาดสดยงขาดการควบคมและการตรวจสอบการปนเปอนปรมาณสารบอแรกซทมประสทธภาพ จงมกพบการปนเปอนในอาหาร และจากการสอบถามแมคาในตลาดสดทาใหทราบวาอาหารบางชนดททาเอง เชน ผกดอง ลกชน หมบด ในระหวางการทามการใสสารบอแรกซปนเปอนลงไปดวย เพอการรกษาสภาพของอาหาร และใหอาหารนารบประทานมากขน ซงสารบอแรกซทาใหอาหารมลกษณะหยน กรอบ และมคณสมบตเปนวตถกนเสยอยดวย จงถกนามาใชผลตอาหารประเภทดงกลาว รวมถงยงพบวามการนาเอาบอแรกซ ไปละลายนาแลวทาทเนอหม เนอวว เพอใหดสด ไมบดเนากอนเวลา บางแหงใชเนอหมเนอววจมลงในนาบอแรกซอกดวย
การศกษาครงนชใหเหนวาแมสารบอแรกซเปนสารควบคมทไมใหใชในอาหาร แตในสภาพความเปนจรงแลวยงมการลกลอบใชทงโดยตงใจและไมตงใจ ซงอาจทาใหเกดผลกระทบตอผบรโภคได ฉะนนวธทดทสดผบรโภคควรมความระมดระวงในการเลอกซออาหารทจะนามาบรโภคในชวตประจาวน ไมเลอกซออาหารทมสฉดฉาด สวยงาม กรอบและสด
สรปและอภปรายผล
การปนปอนของสารบอแรกซในอาหารยงคงมการตรวจ
พบไดในพนททวไปเปนประจำซงอาหารแตละประเภทมความ
เสยงอยในระดบตางกนโดยอาหารกลมเนอสตวบดมความเสยง
ในการปนเปอนสารบอแรกซสงถง43.3%รองลงมาไดแกกลม
เนอสตวและขนมจากแปง(ทบทมกรอบแปงกรบและรวมมตร)
มความเสยง 20.3% สวนกลมขนมหวานและผลไมดอง
มความเสยง10.1%ตามลำดบ(ชนนทรเจรญพงศและคณะ,
2545) โดยจากการตรวจสอบการปนเปอนของสารบอแรกซ
ในอาหารจำนวน 5 ชนด ทเกบตวอยางมาจากตลาดสดและ
หางสรรพสนคาในชมชนเมองจนทบร พบวามการปนเปอน
ของสารบอแรกซในตวอยางอาหารจากตลาดสดจำนวน3ชนด
อยในอตรารอยละ 11.66 โดยตรวจพบมากทสดในผกดอง
รองลงมาคอหมบดและลกชนหมตามลำดบสวนตวอยางอาหาร
จากหางสรรพสนคาไมพบการปนเปอนของสารบอแรกซ ทงน
เนองมาจากอาหารในตลาดสดยงขาดการควบคมและการ
ตรวจสอบการปนเปอนปรมาณสารบอแรกซทมประสทธภาพ
จงมกพบการปนเปอนในอาหาร และจากการสอบถามแมคาใน
ตลาดสดทำใหทราบวาอาหารบางชนดททำเอง เชน ผกดอง
ลกชน หมบด ในระหวางการทำมการใสสารบอแรกซปนเปอน
ชวลรตน สมนก, เกษมศร พรมม, ภานวฒน ทองกอน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554109
ลงไปดวย เพอการรกษาสภาพของอาหาร และใหอาหาร
นารบประทานมากขน ซงสารบอแรกซทำใหอาหารมลกษณะ
หยน กรอบ และมคณสมบตเปนวตถกนเสยอยดวย จงถก
นำมาใชผลตอาหารประเภทดงกลาว รวมถงยงพบวามการ
นำเอาบอแรกซ ไปละลายนำแลวทาทเนอหม เนอวว เพอให
ดสด ไมบดเนากอนเวลา บางแหงใชเนอหมเนอววจมลงใน
นำบอแรกซอกดวย
การศกษาครงนชใหเหนวาแมสารบอแรกซเปนสาร
ควบคมทไมใหใชในอาหาร แตในสภาพความเปนจรงแลวยงม
การลกลอบใชทงโดยตงใจและไมตงใจ ซงอาจทำใหเกด
ผลกระทบตอผบรโภคได ฉะนนวธทดทสดผบรโภคควรม
ความระมดระวงในการเลอกซออาหารทจะนำมาบรโภคใน
ชวตประจำวน ไมเลอกซออาหารทมสฉดฉาด สวยงาม กรอบ
และสดใหมเกนไป เนองจากแมคา/ผผลตอาจเจอปนสาร
บอแรกซลงไปในอาหาร นอกจากนควรจดใหมการเผยแพร
ความรใหกบประชาชนและผขายอาหารใหทราบถงโทษและ
อนตรายของสารปนเปอนตางๆ ซงตามทประกาศกระทรวง
สาธารณสขฉบบท151(พ.ศ.2536)กำหนดใหสารบอแรกซ
เปนวตถทหามใชในอาหาร ผฝาฝนมโทษใหปรบไมเกน
20,000บาท(พรชยเหลองอาภาพงศ,2543)และสำนกงาน
คณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) จงไดประกาศ
คณะกรรมการวาดวยฉลาก ฉบบท 8 พ.ศ. 2544 กำหนดให
บอแรกซเปนสนคาควบคมฉลากโดยตองมขอความไวในฉลาก
ภาชนะบรรจสนคาในหนาเดยวกน วา “บอแรกซอนตราย
อาจทำใหไตวายหามใชในอาหาร” นอกจากการระบไวขางตน
ผประกอบการทผลตหรอจำหนายจะตองแสดงฉลากสนคา
ใหครบถวนตามกฎหมายอกดวย ไดแก ชอ - ทอยของสถาน
ประกอบการ ขนาดปรมาณ บรรจวนเดอนปทบรรจ และ
ราคา ถาไมมฉลากหรอมฉลากแตการแสดงฉลากไมถกตอง
ระวางโทษจำคกไมเกน6เดอนหรอมโทษปรบไมเกน50,000
บาท หรอทงจำทงปรบ ถาเปนการกระทำของผผลตหรอผสง
หรอนำเขาตองระวางโทษจำคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกน
1 แสนบาท และควรจดใหหนวยงานทเกยวของมการเฝาระวง
การปนเปอนโดยการเกบตวอยางอาหารมาตรวจอยางสมำเสมอ
เพอความปลอดภยและสขภาพอนามยทดของประชาชนทวไป
ซงการตรวจสอบดวยชดทดสอบการปนเปอนบอแรกซจาก
กรมวทยาศาสตรการแพทยทนำมาใชในการวจยนเปนวธการ
ทสะดวก รวดเรว วเคราะหงาย แตใหผลไดแคในเชงคณภาพ
ซงยงมเทคนคอนทสามารถตรวจสอบบอแรกซในเชงปรมาณ
เชน วธการวเคราะหโดยการเทยบส (Colorimetric method)
หรอเทคนคการดดกลนนวตรอนเทอรมล เปนตน (จตปราณ
วระพงษและคณะ, 2535; กสมา นาแถมทอง และบลลงก
หนทะรกษ, 2546; ดวงธดา กอนทอง, 2547) โดยผลการ
วเคราะหสามารถทำใหทราบแนวโนมการใชสารบอแรกซใน
อาหารได
ขอเสนอแนะ
1. ควรเพมชนดและจำนวนตวอยางอาหารในการ
ทดสอบการปนเปอน
2. ควรเพมแหลงเกบตวอยางทงตลาดสดและหาง
สรรพสนคาใหครอบคลมในพนทจงหวดจนทบรและพนท
ใกลเคยง
3. หนวยงานทเกยวของควรตดตามตรวจสอบการ
ปนเปอนสารบอแรกซในอาหารอยางตอเนอง
เอกสารอางอง
กรมวทยาศาสตรการแพทย. 2536.คมอการใชชดทดสอบ
อาหาร.กรงเทพฯ:โรงพมพการศาสนา.
กสมา นาแถมทอง และบลลงก หนทะรกษ. 2546.การ
วเคราะหหาปรมาณบอแรกซในเนอหมกของ
เนอยางเกาหลโดยเทคนคอลตราไวโอเลต-วสเบล
สเปคโตรสโคป. งานวจยปรญญาวทยาศาสตรบณฑต
มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม.
จตปราณ วระพงษ และคณะ. 2535. การหาปรมาณความ
เขมขนของบอแรกซในลกชนเนอและลกชนปลา
โดยเทคนคการดดกลนนวตรอนเทอรมล. วารสาร
วทยาศาสตร มศว.8:28-34.
ชนนทรเจรญพงศและคณะ.2542.การสำรวจสถานการณ
“บอแรกซ” วตถหามใชในอาหาร.กรงเทพฯ:โรงพมพ
สงเคราะหทหารผานศก.
ดวงธดากอนทอง.2547.การวเคราะหหาปรมาณบอแรกซ
ในทบทมกรอบและรวมมตรทจำหนายในตลาดสด
เขตเทศบาลนครปฐม โดยวธยว-วสเบลสเปกโทร
โฟโตเมตร. งานวจยปรญญาวทยาศาสตรบณฑต
มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.
ทพยเนตร อรยปตพนธ.2552.โครงการจดทำระบบความ
ปลอดภยของโรงอาหารรวมในจฬาลงกรณ
มหาวทยาลย . รายงานการวจย จฬาลงกรณ
มหาวทยาลย
นวลจตตเชาวกรตพงศ.2542.สารพษในอาหาร.กรงเทพฯ:
ไทยวฒนาพานช.
นธยา รตนาปนนท และวบลย รตนาปนนท. 2543.
สารพษในอาหาร.กรงเทพฯ:โอเตยนสโตร.
ชวลรตน สมนก, เกษมศร พรมม, ภานวฒน ทองกอน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
110วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ประกายมาศพงษชาตและพนดาทองแดง.2549.การตรวจ
หาสารบอแรกซในอาหารในเขตเทศบาลนครราชสมา
อำเภอเมอง จงหวดนครราชสมา. งานวจยปรญญา
บณฑต สาขาวทยาศาสตรสงแวดลอม มหาวทยาลย
ราชภฏนครราชสมา.
ประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 151พ.ศ. 2536. เรอง
กำหนดวตถทหามใชในอาหาร. ราชกจจานเบกษา.
ฉบบประกาศทวไป111,ตอนพเศษ9ง(4กมภาพนธ
2536).
ประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 8 พ.ศ. 2544. เรองให
บอแรกซเปนสนคาทควบคมฉลาก.ราชกจจานเบกษา.
ฉบบประกาศทวไป 118, ตอนท 77 ง (25 กนยายน
2544).
พรชยเหลองอาภาพงศ.2543.สารบอแรกซในหม.ขาวกรม
วทยาศาสตรการแพทย.14(10)(ตลาคม):9
ไมตรสทธจตต.2551.สารพษรอบตว.กรงเทพฯ:ดวงกมล
พบลชชง.
สพตราบำรงเชอ.2540.การวเคราะหหาปรมาณบอแรกซ
ในผกกาดดอง. งานวจยปรญญาวทยาศาสตรบณฑต
มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร.
สำนกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค. 2552. “บอแรกซ”
อนตรายทไมควรมองขาม.เขาถงไดจาก:http://www.
thaihealth.or.th/healthcontent/article/8375(13มนาคม
2552).
ชวลรตน สมนก, เกษมศร พรมม, ภานวฒน ทองกอน
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554 111
การพฒนาผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศโดยใชเจลลกสำรองทดแทนไขมน
Development of Hybrid Catfish Sausage by Using Jelly of Malva Nut
(Scaphium macropodum Beaum) as Fat Substitute
อไรวรรณ ฉมสด วรศชนมนลนนทวกนยาประทมยศคณะเทคโนโลยการเกษตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ
บทคดยอ
งานวจยนมจดประสงคเพอศกษาปรมาณของเจลลกสำรองทเหมาะสม เพอทดแทนไขมนในผลตภณฑไสกรอก
ปลาดกอยเทศ โดยใชเจลลกสำรองทดแทนไขมนในปรมาณ 25 50 75 และ 100% โดยนำหนก และศกษาอายการเกบรกษา
ของผลตภณฑผลการวเคราะหคณภาพทางประสาทสมผสพบวาไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง75%ไดรบการยอมรบดานกลน
เนอสมผส และการยอมรบโดยรวมสงสด รองลงมา คอไสกรอกทมการเตมเจลลกสำรองปรมาณ 25 50 และ 100%ตามลำดบ
โดยมความแตกตางกนอยางมนยสำคญกบสตรควบคม (p<0.05) จากการศกษาอายการเกบรกษาพบวาไสกรอกทกสงทดลอง
สามารถเกบรกษาไดเปนระยะเวลา 9 วน ทอณหภม 4oC โดยผลตภณฑมปรมาณจลนทรยไมเกนเกณฑมาตรฐานทกำหนด
คอจำนวนจลนทรยทงหมดนอยกวา106CFU/gจำนวนโคลฟอรมนอยกวา500CFU/gและไมพบเชอEscherichia coliดงนน
การพฒนาผลตภณฑดวยการใชเจลลกสำรองจงสามารถนำมาใชเปนสารทดแทนไขมนในผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศ
ลดไขมนได
คำสำคญ : ลกสำรองปลาดกอยเทศไสกรอก
Abstract
Thepurposesofthisresearchweretostudytheoptimumofmulvanut jellyasfatsubstituteinhybridcatfish
sausagewith25,50,75and100%(w/w),andtoevaluateshelf lifeoftheproduct.Theresultofsensoryproperties
showedthatthefishsausageasfatsubstitutewith75%ofjelly(w/w)gotthehighestacceptabilityinflavor,textureand
overallpreference,while25,50,and100%ofjelly(w/w)wereacceptability,respectively.Thereweresignificantlydiffer-
ent(p<0.05)withthecontroltreatments.Forshelflifeevaluation,alltreatmentscouldprolongshelflifeupto9daysat
4oCstorage,whichtotalviablecountandcoliformswerefoundlessthan10
6CFU/gand500CFU/g,respectively,and
Escherichia coliwasnotfound.Therefore,thedevelopmentoffishsausagewithMulvanutjellycouldbeusedasafat
substituteinthereduced-fatHybridCatfishsausage.
Keywords :mulvanuthybridcatfishsausage
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
112วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
บทนำ
ปลาดกอยเทศหรอบกอย (Hybrid Catfish) เปนปลา
ทนยมเลยงกนอยางแพรหลายทวประเทศไทย มอตราการ
เจรญเตบโตทรวดเรว มความตานทานตอโรคตางๆ ไดดและ
ใหผลผลตสง (สถาบนประมงนำจดแหงชาต, 2534) เนอปลา
มลกษณะคอนขางเหลองและนม ไมเหลว มรสชาตด ทำให
เกษตรกรมการเลยงปลาดกอยเทศกนมาก ผลผลตปลาท
ออกมาสทองตลาดจงมปรมาณมาก สงผลใหในบางครงราคา
ของปลาดกอยเทศตกตำเปนผลใหเกษตรกรเกดความเดอดรอน
การแปรรปปลาดกเทศจงเปนหนทางหนงทสามารถแกปญหา
ดงกลาวได โดยเฉพาะการนำเนอปลาดกอยเทศมาใชเปน
วตถดบหลกในผลตภณฑไสกรอกปลาอมลชนเนองจากไสกรอก
เปนผลตภณฑอาหารทผบรโภคใหความนยม ในขณะทกระแส
การบรโภคเพอสขภาพมมากขน ดงนนการผลตไสกรอกจาก
เนอปลาจงมความเปนไปไดสง เนองจากเนอปลาเปนแหลง
โปรตนทมคณภาพสงและยอยงาย มสารอาหารพวกกรด
อะมโนทเปนประโยชน และยงอดมไปดวยวตามนและเกลอแร
อยางไรกตามเนองจากการผลตไสกรอกอมลชนนนมความ
จำเปนตองใชไขมนแขงจากไขมนสกรเพอชวยใหผลตภณฑ
มลกษณะคณสมบตทดของไสกรอกอมลชน ดงนนการทดแทน
ไขมนแขงดวยเจลลกสำรองจงเปนสงทผวจยใหความสนใจ
โดยสำรองเปนไมยนตนพบมากในจงหวดจนทบรและตราด
ลกสำรองมรปรางรและสนำตาลเปลอกหมเมลดชนนอกหรอเนอ
สมผสมสารเมอกประเภทมวซเลจเปนจำนวนมาก มคณสมบต
ในการอมนำไดด เมอดดซบนำจะพองตวออกมลกษณะเหมอน
วนยดหยนคลายไขมน จดเปนพชสมนไพรทมสรรพคณทางยา
คอใชรบประทานแกรอนในกระหายนำและชวยขบเสมหะไดด
(ประภาศร และคณะ, 2549) จงมความเปนไปไดของการใช
ทดแทนไขมนจากสตว ดงนนผวจยจงสนใจศกษาหาปรมาณ
การใชเจลสำรองทเหมาะสมเพอทดแทนไขมน และศกษาอาย
การเกบรกษาของผลตภณฑทงนเพอชวยเพมมลคาของวตถดบ
และเพอประโยชนตอการพฒนาผลตภณฑเพอสขภาพตอไป
วตถประสงคการวจย
1. เพอศกษาอตราสวนเจลลกสำรองทเหมาะสมใน
ผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศลดไขมนดวยการทดสอบทาง
ประสาทสมผส
2. เพอศกษาอายการเกบรกษาของผลตภณฑไสกรอก
ปลาดกอยเทศทใชเจลลกสำรองทดแทนไขมน
วธดำเนนการวจย
1. วตถดบและการเตรยม
1.1 ปลาดกอยเทศสดขนาดเฉลย3-4ตว/กโลกรม
นำมาชำแหละเฉพาะเนอ และเกบรกษาไวทอณหภมไมเกน
10oCเพอรอการผลต
1.2 ลกสำรอง เตรยมเจลลกสำรองตามวธการของ
Somboonpanyakul (2005) โดยนำลกสำรองแหงมาตดหว
และทายออกเลกนอย ลางนำใหสะอาด นำมาแชในนำเดอด
ประมาณ15-20นาทใหวนลกสำรองพองตวเตมทนำเนอวน
ลกสำรองมาแยกเปลอกรกเมดออกใหหมดและลางนำสะอาด
2ครงกรองเอาเฉพาะเนอวนใสๆสนำตาลนำไปตมในนำเดอด
ประมาณ20นาทเกบใสภาชนะสะอาดปดสนทและเกบรกษา
ทอณหภม10oCเพอรอการผลต
1.3 สวนประกอบสำหรบผลตไสกรอกอมลชนไดแก
มนหมแขง เกลอ ฟอสเฟต นำตาลทราย นำปลา ซอวขาว
ใบมะกรดกระเทยมพรกไทยปนนำแขงไขขาวและแปงมน
2. วธการ
กรรมวธการผลตไสกรอกปลาใชสตรดดแปลงจากสถาบน
ประมงนำจดแหงชาต(2534)(แสดงในตารางท1)และขนตอน
การผลตดดแปลงจากศรภาว และรศม (2547) ดงแสดงใน
ภาพท1
2.1 การศกษาอตราสวนเจลลกสำรองทเหมาะสม
ทดแทนมนหมแขงดวยในผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศ
ลดไขมน
การศกษาหาอตราสวนการทดแทนมนหมแขงดวย
เจลลกสำรองในผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศลดไขมนท
ระดบตางๆโดยการใชเจลลกสำรอง255075และ100%ของ
ปรมาณไขมนหมแขงทำการผลตไสกรอกปลา5สตรสตรละ
3ซำวางแผนการทดลองแบบCRD(CompletelyRandom-
izedDesign) ประเมนคณภาพผลตภณฑโดยการทดสอบทาง
ประสาทสมผสทางดานสกลนรสชาตลกษณะเนอสมผสและ
ความชอบโดยรวมใชจำนวนผทดสอบ30คนดวยวธ9-point
HedonicScaleโดยลำดบความไมชอบมากทสดเทากบ1และ
ชอบมากทสดเทากบ9วางแผนการทดลองแบบRCBD(Ran-
domizedCompletelyBlockDesign)เปรยบเทยบความแตกตาง
โดยวธDuncan’snewmultiplerangetest
2.2 ศกษาอายการเกบรกษาของผลตภณฑไสกรอก
ปลาดกอยเทศ
โดยการนำไสกรอกทง5สตรมาศกษาอายการเกบ
รกษาโดยบรรจผลตภณฑใสถงพลาสตกชนด Polyethylene
(PE)ในสภาวะบรรยากาศปกตเกบรกษาทอณหภม4oCและ
ทำการสมตรวจคณภาพผลตภณฑทกๆ 3 วน เปนระยะเวลา
15วนวเคราะหคณภาพทางจลนทรยไดแกปรมาณจลนทรย
อไรวรรณ ฉมสด, วรศชนม นลนนท, วกนยา ประทมยศ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554113
ทงหมด(TotalViableCount)ColiformbacteriaและEscheri-
chia coliตามวธของBAM(1995)
ตารางท 1 สตรพนฐานการผลตไสกรอกปลาอมลชน
วตถดบ ปรมาณ (กรม)
เนอปลา 1000
ไขมนหม 250
เกลอ 12
นำปลา 10
ซอวขาว 15
นำตาลทราย 10
ฟอสเฟต 4
ใบมะกรด 3
นำแขง 100
ไขขาว 55
แปงมน 66
พรกไทยปน 15
เมดผกช 5
กระเทยม 30
ผลการวจยและอภปรายผล
1. ผลการทดสอบคณภาพทางประสาทสมผสจาก
การใชเจลลกสำรองทดแทนไขมนสตวในผลตภณฑไสกรอก
ปลาดกอยเทศ
จากตารางท 2 ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดาน
คณลกษณะของผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศพบวาการใช
เจลลกสำรองทดแทนมนหมแขงในปรมาณทแตกตางกนในการ
ผลตไสกรอกปลาดกอยเทศมผลทำใหคณภาพทางประสาท
สมผสดานสกลนรสชาตเนอสมผสและความชอบโดยรวมของ
ผลตภณฑมความแตกตางกนดงน
ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดานสของผลตภณฑ
ไสกรอกปลาดกอยเทศลดไขมนพบวาผทดสอบใหการยอมรบ
สของไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง 25% สงสดดวยคะแนน
เทากบ 7.80 โดยมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต
(p<0.05) กบไสกรอกปลาสตรควบคม และไสกรอกทใชเจล
ลกสำรอง 50 75 และ 100% ขณะทไสกรอกปลาทใชเจล
ลกสำรอง100%มคะแนนความชอบดานสตำสดซงสอดคลอง
กบการทดลองของประภาศรและคณะ(2549)ซงพบวาการใช
ลกสำรองทดแทนไขมนทงหมด ผบรโภคใหคะแนนสลดลง
เพราะการใชปรมาณลกสำรองมากเกนไปทำใหผลตภณฑม
สนำตาลทเขมมากเกนไป
ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดานกลนของผลตภณฑ
ไสกรอกปลาดกอยเทศพบวาผทดสอบใหการยอมรบไสกรอกปลา
ทใชเจลลกสำรอง75%มากทสดดวยคะแนนความชอบเทากบ
7.56 โดยไมมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต
(p>0.05) กบไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง 25% แตมความ
แตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต(p<0.05)กบไสกรอกปลา
สตรควบคมไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง50และ100%โดย
สตรควบคมมคะแนนความชอบดานกลนตำสด
ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดานรสชาตของ
ผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศ พบวา ผทดสอบใหการ
ยอมรบไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง 50% มากทสด ดวย
คะแนนความชอบเทากบ 8.10 โดยไมมความแตกตางกน
อยางมนยสำคญทางสถต (p>0.05) กบไสกรอกปลาทใช
เจลลกสำรอง 75% แตมความแตกตางกนอยางมนยสำคญ
ปลาดกอยเทศสด
เตรยมวตถดบ (ตดหว ลอกหนง และแยกกางเอาเฉพาะเนอ)
บดเปนชนเลก ๆ
สบผสมกบเกลอ นาน 2 นาท
เตมสวนผสมตางๆ สบผสมตออก 3 นาท
เตมมนหมแขงหรอเจลลกสารอง โดยใชเจลลกสารอง 25 50 75 และ 100 % ของปรมาณมนหมแขง
สบผสมตออก 5 นาทจนไดอมลชน
บรรจไส มดเปนทอน
รมควนท 70C 30 นาท
แชนารอนทอณหภม 70C 15-20 นาท
บรรจใสถงพลาสตก
เกบรกษาในตเยน
ภาพท 1 ขนตอนการผลตไสกรอกปลาอมลชน ตารางท 2 ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดานคณลกษณะของผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศ
ทรทเมนต ส กลน รสชาต เนอสมผส ความชอบโดยรวม สตรควบคม(ใชมนหมแขง) 7.00b 6.50a 5.56a 5.56a 6.26a
ไสกรอกปลาเจลลกสารอง 25% 7.80c 7.10bc 7.33b 7.33c 7.43b
ไสกรอกปลาเจลลกสารอง 50% 6.63ab 6.76ab 8.10c 6.36b 7.03b
ไสกรอกปลาเจลลกสารอง 75% 6.73ab 7.56c 8.03c 8.03c 8.20c
ไสกรอกปลาเจลลกสารอง 100% 6.36a 6.60ab 5.83a 5.83ab 5.96a a,b,c อกษรตางกนในแนวตงแสดงถงความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05)
ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดานรสชาตของผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศ พบวา ผทดสอบใหการยอมรบไสกรอกปลาทใชเจลลกสารอง 50 % มากทสด ดวยคะแนนความชอบเทากบ 8.10 โดยไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p0.05) กบไสกรอกปลาทใชเจลลกสารอง 75 % แตมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p<0.05) กบไสกรอกปลาสตรควบคม ไสกรอกปลาทใชเจลลกสารอง 25 และ 100% โดยสตรควบคมมคะแนนความชอบดานรสชาตตาสด
ภาพท 1 ขนตอนการผลตไสกรอกปลาอมลชน
อไรวรรณ ฉมสด, วรศชนม นลนนท, วกนยา ประทมยศ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
114 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ทางสถต (p<0.05) กบไสกรอกปลาสตรควบคม ไสกรอกปลา
ทใชเจลลกสำรอง 25 และ 100% โดยสตรควบคมมคะแนน
ความชอบดานรสชาตตำสด
ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดานเนอสมผสของ
ผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศพบวาผทดสอบใหการยอมรบ
ไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง 75% มากทสด ดวยคะแนน
ความชอบเทากบ 8.03 โดยไมมความแตกตางกนอยางมนย
สำคญทางสถต(p>0.05)กบไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง25
% แตมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต (p<0.05)
กบไสกรอกปลาสตรควบคมไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง50
และ100% โดยสตรควบคมมคะแนนความชอบดานเนอสมผส
ตำสด
ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดานความชอบโดยรวม
ของผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศพบวา ผทดสอบใหการ
ยอมรบไสกรอกปลาทใชเจลลกสำรอง75%มากทสดดวยคะแนน
ความชอบเทากบ8.20โดยมความแตกตางกนอยางมนยสำคญ
ทางสถต (p<0.05) กบไสกรอกปลาสตรควบคม ไสกรอกปลา
ทใชเจลลกสำรอง2550และ100%โดยไสกรอกปลาทใชเจล
ลกสำรอง100%มคะแนนความชอบโดยรวมตำสด
2. ผลการศกษาอายการเกบรกษาของผลตภณฑ
ไสกรอกปลาดกอยเทศ
การศกษาอายการเกบรกษาของผลตภณฑไสกรอก
ปลาดกอยเทศลดไขมนเมอพจารณาคณภาพทางจลนทรยของ
ผลตภณฑไสกรอกปลา ซงจดเปนอาหารทผานกรรมวธหรอ
ปรงสกแลวทวไปตามเกณฑคณภาพมาตรฐานทางจลชววทยา
ของอาหาร กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข
ไดกำหนดใหผลตภณฑดงกลาวมจลนทรยรวมตอกรมนอยกวา
106โคโลนมจำนวนColiformsตอกรมนอยกวา500โคโลน
และมจำนวนE.coliตอกรมนอยกวา3โคโลน(กรมวทยาศาสตร
การแพทย, 2548) จากการวเคราะหปรมาณจลนทรยทงหมด
ปรมาณColiformbacteriaและปรมาณE.coliในผลตภณฑ
ไสกรอกปลาดกอยเทศทง5สตรทเกบรกษาในถงพลาสตกชนด
Polyethylene (PE) สภาวะบรรยากาศปกต ทอณหภม 4oC
(ตารางท 3)พบวาทระยะการเกบรกษาเรมตน (อายการเกบ
รกษา0วน)จนอายการเกบรกษา15วนผลตภณฑไสกรอกปลา
ทกสงทดลองมปรมาณจลนทรยทงหมดเพมสงขนเมออายการ
เกบรกษานานขน โดยผลตภณฑไสกรอกปลาทงหมดมจำนวน
จลนทรยทงหมดไมเกนเกณฑมาตรฐานทอายการเกบรกษา
ไมเกน 9 วน ซงสอดคลองกบการทดลองของศภชย (2543)
ทพบวา ไสกรอกปลาอมลชนจากปลาดกอยเทศและซรมทเกบ
รกษาในสภาวะบรรยากาศปกต มอายการเกบรกษาได 9 วน
โดยผลตภณฑมปรมาณจลนทรยไมเกนเกณฑมาตรฐานทกำหนด
ซงการเกบรกษาทอณหภมตำมสวนชวยใหยดอายการเกบรกษา
ไวไดนานขนเชนเดยวกบการเกบรกษาไสกรอกมาตรฐานโดย
ทวไป
สำหรบผลการวเคราะหปรมาณจลนทรยทบงบอก
สขลกษณะคอColiformbacteriaและE.coli ในผลตภณฑ
ไสกรอกปลาทงหมดพบวามปรมาณColiformbacteriaตำกวา
500CFU/gทอายการเกบรกษาเรมตน(ทอายการเกบรกษา0
วน) จนกระทงอายการเกบรกษาท 12 วน และพบวาหลงจาก
เกบรกษาผลตภณฑไว 15 วน มปรมาณColiform bacteria
เกนเกณฑมาตรฐานทกำหนดและไมพบการเจรญของE.coli
ในผลตภณฑไสกรอกปลาทงหมดตลอดอายการเกบรกษา
สรปผลการวจย
เจลลกสำรองสามารถนำมาใชเปนสารทดแทนไขมนใน
ผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศไดโดยไสกรอกปลาทมการเตม
เจลลกสำรอง75%ผทดสอบใหการยอมรบคณลกษณะดานกลน
ลกษณะเนอสมผสและการยอมรบโดยรวมมากทสดรองลงมา
ตารางท 2 ผลการทดสอบทางประสาทสมผสดานคณลกษณะของผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศ
ทรทเมนต ส กลน รสชาต เนอสมผส ความชอบโดยรวม
สตรควบคม(ใชมนหมแขง) 7.00b
6.50a
5.56a
5.56a
6.26a
ไสกรอกปลาเจลลกสำรอง25% 7.80c
7.10bc
7.33b
7.33c
7.43b
ไสกรอกปลาเจลลกสำรอง50% 6.63ab
6.76ab
8.10c
6.36b
7.03b
ไสกรอกปลาเจลลกสำรอง75% 6.73ab
7.56c
8.03c
8.03c
8.20c
ไสกรอกปลาเจลลกสำรอง100% 6.36a
6.60ab
5.83a
5.83ab
5.96a
a,b,cอกษรตางกนในแนวตงแสดงถงความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต(p<0.05)
อไรวรรณ ฉมสด, วรศชนม นลนนท, วกนยา ประทมยศ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554115
ตารางท 3 ผลการวเคราะหคณภาพทางจลนทรยของผลตภณฑไสกรอกปลาดกอยเทศสตรตางๆ
สตรควบคม
Time (Day) Total viable count (CFU/g) Coliform bacteria (CFU/g) E. coli (CFU/g)
0 1.9X103
3.2X10 ND
3 3.4X103
4.8X10 ND
6 6.2X104
1.3X102
ND
9 7.0X105
3.7X102
ND
12 2.9X106
4.2X102
ND
15 3.4X107
7.6X102
ND
ไสกรอกเจลลกสำรอง 25%
Time (Day) Total viable count (CFU/g) Coliform bacteria (CFU/g) E. coli (CFU/g)
0 1.6X103
2.3X10 ND
3 4.9X103
2.7X10 ND
6 2.6X104
1.1X102
ND
9 6.4X105
2.9X102
ND
12 1.7X106
3.7X102
ND
15 1.6X107
6.4X102
ND
ไสกรอกเจลลกสำรอง 50%
Time (Day) Total viable count (CFU/g) Coliform bacteria (CFU/g) E. coli (CFU/g)
0 1.7X103
1.9X10 ND
3 4.1X103
4.7X10 ND
6 2.8X104
1.2X102
ND
9 5.8X105
2.1X102
ND
12 1.1X106
2.5X102
ND
15 1.3X107
5.7X102
ND
ไสกรอกเจลลกสำรอง 75%
Time (Day) Total viable count (CFU/g) Coliform bacteria (CFU/g) E. coli (CFU/g)
0 1.6X103
1.9X10 ND
3 3.7X103
4.3X10 ND
6 2.1X104
1.2X102
ND
9 6.2X105
2.4X102
ND
12 1.6X106
3.4X102
ND
15 1.7X107
7.6X102
ND
ไสกรอกเจลลกสำรอง 100%
Time (Day) Total viable count (CFU/g) Coliform bacteria (CFU/g) E. coli (CFU/g)
0 1.4X103
1.1X10 ND
3 2.7X103
3.6X10 ND
6 2.2X104
1.2X102
ND
9 5.7X105
2.2X102
ND
12 1.1X106
3.7X102
ND
15 1.2X107
6.1X102
ND
ND=notdetect
อไรวรรณ ฉมสด, วรศชนม นลนนท, วกนยา ประทมยศ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
116 วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
คอไสกรอกทมการเตมเจลลกสำรอง2550และ100%ตามลำดบ
โดยไสกรอกปลาทมการเตมเจลลกสำรองไดรบการยอมรบ
มากกวาไสกรอกสตรควบคมและจากการศกษาอายการเกบรกษา
พบวาไสกรอกทกสงทดลองสามารถเกบรกษาไดเปนระยะเวลา
9วนในถงพลาสตกชนดPolyethylene(PE)ทอณหภม4oC
โดยผลตภณฑมปรมาณจลนทรยไมเกนเกณฑมาตรฐานท
กำหนด ดงนนการพฒนาผลตภณฑดวยการใชเจลลกสำรอง
จงสามารถนำมาใชเปนสารทดแทนไขมนในผลตภณฑไสกรอก
ปลาดกอยเทศลดไขมนได
เอกสารอางอง
กรมวทยาศาสตรการแพทย. 2548. เกณฑคณภาพทาง
จลชววทยาของอาหารและภาชนะสมผสอาหาร.
กรงเทพฯ : กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวง
สาธารณสข.
ประภาศร เทพรกษา นณน ออนหวาน และอทยวรรณ
ทองทงวงศ. 2549.การใชลกสำรองทดแทนไขมน
ในผลตภณฑหมยอ.กรงเทพฯ:ภาควชาวทยาศาสตร
และเทคโนโลยอาหารคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย
มหาวทยาลยธรรมศาสตร.
สถาบนประมงนำจดแหงชาต. 2534. อาหารประมงเพอ
การเกษตร.กรงเทพ:กรมประมงกระทรวงเกษตรและ
สหกรณ.
ศรภาว ศรเจรญและรศม ชชพ. 2547.ผลของระดบนำมน
ถวเหลองในการผลตไสกรอกปลานลอมลชนคลอเลส-
เตอรอลตำ.วารสารวจยมหาวทยาลยขอนแกน.9(2):
19-30.
ศภชย จทน. 2543.การผลตไสกรอกปลาอมลชนจาก
ปลาดกอยเทศและซรม. วทยานพนธปรญญาโท
กรงเทพฯ:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร,.
BAM.1995.Food and Drug Administration.Bacteriological
AnalyticalManual,Inc.DC.
Somboonpanyakul,P.2005.Textural and sensory quality
of poultry meat batter containing malva nut gum,
salt and phosphate.DepartmentofFoodTechno-
logy,FacultyofScience,ChulalongkornUniversity.
อไรวรรณ ฉมสด, วรศชนม นลนนท, วกนยา ประทมยศ
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554117
การเจรญเตบโตของกกจนทบร ภายใตอทธพลของปยชวภาพ ปยอนทรย ปยเคม
และปยอนทรยเสรมเคม ในจงหวดจนทบร
The Growth of Chanthaboon Sedge (Cyperus corymbosus Rottb.)
under 4 Kinds of Fertilizer (Bio Fertilizer, Organic Fertilizer, Chemical Fertilizer and Organic
Mixed with Chemical Fertilizer) in Chantaburi Province
พชย สราญรมย สหพลสรรพสตยคณะเทคโนโลยการเกษตรมหาวทยาลยราชภฎรำไพพรรณ
บทคดยอ
การศกษาการเจรญเตบโตของกกจนทบร ภายใตอทธพลของปยชวภาพ ปยอนทรย ปยเคม และปยอนทรยเสรมเคม
ในจงหวดจนทบรมวตถประสงคเพอศกษาการเจรญเตบโตของกกจนทบรในดานความยาวจำนวนใบและความเหนยวของใบกก
โดยเรมทำการทดลองตงแต วนท 15 มกราคม 2553ถงวนท 14 เมษายน 2553 รวม 90 วน วางแผนการทดลองแบบCRD
8 สงทดลอง ประกอบดวย ไมมการใสปย ใสปยชวภาพ (สตรเรงใบ) ใสปยอนทรย (มลไกอดเมด) ใสปยเคม (สตร 16-16-16)
ใสปยเคม (สตร 46-0-0) ใสปยอนทรยเสรมเคม (สตรฟนฟตน 9-3-0) ใสปยอนทรยเสรมเคม (สตรบำรงตน 5-3-5) ใสปย
อนทรยเสรมเคม(สตรดาง3-0-0-20-8-3)แตละสงทดลองทำจำนวน5ซำโดยบนทกขอมลดานความความยาวจำนวนใบและ
ความเหนยวของใบกกเมอครบ30,60และ90วน
ผลการทดลอง พบวา ทางดานความยาวของใบนนขนอยกบชนดของปยทใช โดยขอมลแสดงความแตกตางอยางมนย
สำคญยงทางสถต โดยเรยงลำดบจากใบทยาวทสด ไปสใบทสนทสดตามลำดบคอ ปยเคมสตร 16-16-16, ปยเคมสตร 46-0-0,
ปยอนทรยผสมเคมสตรบำรงตน 5-3-5, ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง 3-0-0-20-8-3, ปยอนทรยผสมเคม (สตร 9-3-0ฟนฟตน),
ปยอนทรย(ปยขไก),ปยชวภาพ(สตรเรงใบ)และไมใสปยตามลำดบสำหรบจำนวนใบทงอกในชวงอายตางๆกนพบวาปยทง
8 ชนด สงผลตอจำนวนใบของกกจนทบรแตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถตทกระยะการเจรญเตบโต โดยเรยงลำดบจำนวนใบ
ของใบกกจนทบรจากมากทสด ดงนคอ ปยอนทรยผสมเคมสตรบำรงตน 5-3-5, ปยเคมสตร 16-16-16, ปยเคมสตร 46-0-0,
ปยชวภาพ (สตรเรงใบ), ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง 3-0-0-20-8-3, ปยอนทรย (ปยขไก), ปยอนทรยผสมเคม (สตร 9-3-0
ฟนฟตน) และไมใสปย ตามลำดบ สำหรบคาความเหนยวของกกจนทบรในชวงอายตางๆ กน พบวา ปยทง 8 ชนด สงผลตอ
ความเหนยวของกกจนทบรแตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถต โดยเรยงลำดบคาความเหนยวของใบกกจนทบรจากมากทสด
ดงนคอ ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง 3-0-0-20-8-3, ปยอนทรยผสมเคมสตรบำรงตน 5-3-5, ปยเคมสตร 46-0-0, ปยเคมสตร
16-16-16,ปยอนทรยผสมเคม(สตร9-3-0ฟนฟตน),ปยชวภาพ(สตรเรงใบ),ไมใสปยและปยอนทรย(ปยขไก)ตามลำดบ
คำสำคญ :กกจนทบรความยาวของใบจำนวนใบความเหนยวปยเคมและปยเคมเสรมอนทรย
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
118วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
Abstract
TheobjectiveoftheresearchwastostudythegrowthofChanthaboonsedge(CyperuscorymbosusRottb.)which
wasfertilizedby5fertilizers.TheexperimentwasconductedattheFacultyofAgriculturalTechnology,Rambhaibarni
RajabhatUniversityduringJanuary15,2010-April14,2010.Thegrowthofthesedgewascollectedfromthelength
ofaleaf,thenumberofanemergingleafandtensileofaleafatthe30th,60
thand90
thdayrespectively.Thefertilizers
werebiofertilizer,organicfertilizer,chemicalfertilizerandorganic-chemicalfertilizer.
Theresultsfoundthatthelengthoftheleafwashighlysignificantdifferentafterrtheexperiment.Thelengthof
theleafwasdependedonchemicalfertilizer,organic-chemicalfertilizer,organicfertilizerandbiofertilizerrespectively.
Thenumberoftheemergingleafshowedhighlysignificantdifferentafterfertilizingorganic-chemicalfertilizer,chemical
fertilizer,biofertilizerandorganicfertilizerrespectively.Thetensileofthesedgewashighestwithbiofertilizer.
Keywords :Chanthaboonsedgelengthofleavenumberofemergingandtensile(strengthofleave)andbiofertilizer
พชย สราญรมย, สหพล สรรพสตย
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554119
บทนำ
จงหวดจนทบรเปนจงหวดทเนนผลผลตทางการเกษตร
โดยเฉพาะอยางยงไมผลเขตรอนอาทเชนทเรยนมงคดเงาะ
ลำไยตลอดจนกระทงพชเศรษฐกจอนๆเชนยางพาราพรกไทย
เปนตน ขณะเดยวกนมพชทไดรบการยอมรบ จนกลายเปน
ผลตภณฑสญลกษณของจงหวดจนทบร คอ เสอจนทบร
ทำมาจากตนกก เรยกวา กกจนทบร เสอจนทบรมลกษณะ
โดดเดนเฉพาะตวในเรองความคงทนของวตถดบทใช การทอ
ประณตงดงาม เปนงานฝมอทเลองชอของจงหวดจนทบร
โดยเฉพาะชมชนบางสระเกาอำเภอแหลมสงหจงหวดจนทบร
เปนชมชนทผลตเสอจนทบรทใหญทสดของจงหวด และผลต
เสออยางครบวงจร เรมตงแตการปลกกก เปนวตถดบในการ
ทอเสอ การแปรรปวตถดบ การทอเปนผนเสอ จนการเปน
เอกลกษณของชมชนสรางชอเสยงใหคนรจก(พชยสราญรมย
และคณะ. 2546 2550-2551ก. 2550-2551ข. 2553) อยางไร
กตามในการผลตเสอกกนนยงประสบปญหาเรองวตถดบไมได
คณภาพ ไมเพยงพอไมไดขนาดทตรงตามความตองการ ซง
การทดลองเกยวกบกกในประเทศไทยมนอยมากเพราะกระทรวง
เกษตรและสหกรณและมหาวทยาลยตางๆ ลวนแลวแตศกษา
วจยเกยวกบพชเศรษฐกจหลก เชน ขาว ขาวโพด ทเรยน
เงาะ ลำไย ดงนนการทดลองการปลกกกจนทบรโดยใชชนด
ของปยทแตกตางกน คอ ปยทใชในการทดลอง เปนปยเคม
ปยอนทรยผสมเคมปยอนทรยปยชวภาพตามคำแนะนำของ
นกวชาการผเชยวชาญดานปยของประเทศไทย ไดแก ยงยทธ
โอสถสภา, (2551), อำนาจ สวรรณฤทธ, (2548) และธงชย
มาลา, (2546) เพอใหมผลตอการเจรญเตบโตของกกจนทบร
ซงนอกเหนอผลงานวจยเกยวกบปยแลวยงเปนการแสดง
ความรบผดชอบของมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ จนทบร
ทสนใจตอการพฒนาชมชนทองถน โดยเฉพาะกกจนทบร
ซงแทบจะไมมผลงานวจยผานมา ในการทดลองครงนอาจเปน
ทางเลอกหนงใหกบชมชนหรอเกษตรกรทสนใจในการปลกกก
จนทบร เพอทจะไดผลผลตทดตรงตามความตองการในการ
ทอเสอหรอนำไปแปรรปผลตภณฑตางๆตอไป
วตถประสงคของการวจย
เพอศกษาการเจรญเตบโตของกกจนทบร ในดาน
ความยาวจำนวนใบและความเหนยวของใบกกภายใตอทธพล
ของปยชวภาพ ปยอนทรย ปยเคม และปยอนทรยเสรมเคม
ในจงหวดจนทบร
อปกรณและวธดำเนนการวจย การศกษาไดมการเตรยมอปกรณและวธการทดลอง
ดงน
1) อปกรณการทดลอง
1. ตนกกจนทบรจำนวน40ตน(กอ)
2. กระถางเพาะจำนวน40ใบ
3. เครองชง
4. เครองวดความเหนยวTensileTestingMachine
(ซงเปนเครองมอวดความเหนยวยดหยนของยางพาราของ
คณะเทคโนโลยอตสาหกรรมและอญมณศาสตร มหาวทยาลย
ราชภฎรำไพพรรณโดยดดแปลงมาวดความเหนยวของตนกก)
2) การวางแผนการทดลอง
ในการทดลองนดำเนนการสำรวจหาตนกกจนทบรตงแต
เดอนพฤศจกายน2550เรมทำการทดลองวนท15มกราคม
2553ถงวนท14เมษายน2553รวม90วนหลงจากนนจงได
คำนวณ วเคราะหการทดลองและสรปผลการทดลองทงหมด
ในเดอนกรกฎาคม2553วางแผนการทดลองแบบสมสมบรณ
(Completely Randomized Design) โดยกำหนดใหม 8
สงทดลอง(T)5ซำการทดลอง(R)40หนวยการทดลองให
1 กระถางปลก คอ 1 หนวยการทดลอง จากการทดลองนใช
กระถางปลกกกจนทบรทงหมด40กระถางใชระยะเวลา90วน
กำหนดให
สงทดลองท1 ไมมการใสปย(control)
สงทดลองท2 ปยชวภาพ (สตรเรงใบ) ยหอ Green
garden
สงทดลองท3 ปยคอก(มลไกอดเมด)
สงทดลองท4 ปยเคม(สตร16-16-16)
สงทดลองท5 ปยเคม(สตร46-0-0)
สงทดลองท6 ปยอนทรยเสรมเคมตรากงนำเงนบรษท
เทพมณการเกษตรจำกด(สตรฟนฟตน
9-3-0)
สงทดลองท7 ปยอนทรยเสรมเคมตรากงนำเงนบรษท
เทพมณการเกษตรจำกด(สตรบำรงตน
5-3-5)
สงทดลองท8 ปยอนทรยเสรมเคมตรากงนำเงนบรษท
เทพมณการเกษตร จำกด (สตรดาง
3-0-0-20-8-3)
3) ขนตอนการทดลอง
1) เตรยมดน โดยเอาวชพชออกใหหมด นำลงใน
กระถาง
2) เตรยมตนกลาตนกกจนทบร โดยการแยกหนอ
และคดตนเดมใหเหลอ50ซม.ลงปลกในกระถาง
พชย สราญรมย, สหพล สรรพสตย
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
120วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
3) ใสนำในกระถางปลกใหอยระดบเดยวกนทก
กระถางใหสงจากดน5เซนตเมตร
4) ทำการใสปยสตรตางๆ ลงในกระถางทดลองใน
ปรมาณทเทากนโดยทำการใสทกๆ15วน
5) ศกษาการเจรญเตบโตของใบกกโดยวดความยาว
ใบเมอครบ30,60และ90วนวดเปนหนวยเซนตเมตร
6) ศกษาจำนวนใบกกทงอกทงหมดโดยนบจำนวน
ใบเมอครบ30,60และ90วนโดยวดหนวยเปนใบ
7) ศกษาความเหนยวของใบกกจนทบรเมอครบ90
วนโดยเครองTensileTestingMachineวดหนวยเปนกโลกรม/
นวตน(Kg/N)
8) นำขอมลทไดมาวเคราะหAnalysisofvariation
และทดสอบความแตกตางของสงทดลองการตรวจสอบความ
แตกตางของคาเฉลยโดยใชวธ Ducan newmultiple range
test
ผลการวจย
จากการวจยอทธพลของปยชวภาพปยอนทรยปยเคม
และปยอนทรยเสรมเคม ทมผลตอการเจรญเตบโตของกก
จนทบร พบวามผลตอการเจรญเตบโตของกก ทางดานตางๆ
ดงน
1. ความยาวของใบกกจนทบรทปลกในกระถางปลกท
ใสปย8ชนดเมออายครบ30,60และ90วน
การใสปยเคม(สตร16-16-16)สงผลใหใบกกมความยาว
ดทสดตลอดระยะการเจรญเตบโตและมากกวาการใสปยเคม
(สตร 46-0-0) ปยอนทรยเคม (สตรบำรงตน) ปยอนทรยเคม
(สตรดาง)ปยอนทรยเคม(สตรฟนฟตน)ปยอนทรย(ปยขไก)
ปยชวภาพ(สตรเรงใบ)ไมใสปยตามลำดบเมอนำคาเฉลยของ
ความยาวใบกกทปลกในกระถางทใสปยทง8ชนดเมอครบ30,
60และ90วนทไดจากการทดลองไปวเคราะหความแปรปรวน
ทางสถตพบวาแตกตางกนอยางมนยสำคญยงทางสถต
ตารางท 1ความยาวของใบกกเฉลยทใสปย8ชนดเมอครบ30,60และ90วน(หนวย:ซม.)
ชนดของปยจำนวนวน
30 วน 60 วน 90 วน
1) ไมใสปย 50.14c
89.62f
131.80f
2)ปยชวภาพ(สตรเรงใบ) 51.4c
100.60e
137.54ef
3)ปยอนทรย(ปยขไก) 53.12bc
101.24e
140.72de
4)ปยเคม(สตร16-16-16) 63.50a
133.04a
181.38a
5)ปยเคม(สตร46-0-0) 57.34b
127.66ab
167.88b
6)ปยอนทรยผสมเคม(สตรฟนฟตน9-3-0) 57.22b
112.40d
143.92d
7)ปยอนทรยผสมเคม(สตรบำรงตน5-3-5) 55.62bc
123.24bc
163.10bc
8)ปยอนทรยผสมเคม(สตรดาง3-0-0-20-8-3) 54.96bc
120.22c
159.08c
หมายเหต คาเฉลยทกำกบดวยตวอกษรนนแสดงเฉพาะชวงระยะเวลา30,60และ90วนเทานน
abcคอคาเฉลยทมอกษรกำกบตางกนในแถวเดยวกนมความแตกตางกนอยางมนยสำคญ(P≤0.05)
2. จำนวนใบกกจนทบรทปลกในกระถางปลกทใสปย8
ชนดเมออายครบ30,60และ90วน
การใสปยอนทรยเคม(สตรบำรงตน)สงผลใหกกมจำนวน
ใบมากทสดตลอดระยะการเจรญเตบโตและมากกวา ใสปยเคม
(สตร16-16-16)ปยเคม(สตร46-0-0)ปยชวภาพ(สตรเรงใบ)
ปยอนทรยเคม(สตรดาง)ปยอนทรย(ปยขไก)ปยอนทรยเคม
(สตรฟนฟตน)ไมใสปยตามลำดบ
เมอนำคาเฉลยของจำนวนใบกกทปลกในกระถางทใสปย
ทง8ชนดเมอครบ30,60และ90วนทไดจากการทดลองไป
วเคราะหความแปรปรวนทางสถตพบวามความแตกตางกน
อยางมนยสำคญยงทางสถต
พชย สราญรมย, สหพล สรรพสตย
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554121
3. ความเหนยวของใบกกจนทบรทปลกในกระถางปลก
ทใสปย8ชนดเมออายครบ90วน
การใสปยอนทรยเคม (สตรดาง 3-0-0-20-8-3) สงผล
ใหกกมคาความเหนยวของใบมากกวา ใสปยอนทรยเคม (สตร
บำรงตน) ปยเคม (สตร 46-0-0) ปยเคม (สตร 16-16-16)
ปยอนทรยเคม (สตรฟนฟตน 9-3-0) ปยชวภาพ (สตรเรงใบ)
ไมใสปยปยอนทรย(ปยขไก)ตามลำดบ
เมอนำคาความเหนยวเฉลยของใบกกทปลกในกระถาง
ทใสปยทง 8 ชนด เมอครบ 90 วน ทไดจากการทดลองไป
วเคราะหความแปรปรวนทางสถต พบวาคาแตกตางกนอยาง
มนยสำคญยงทางสถต
ตารางท 2 จำนวนใบกกเฉลยทใสปย8ชนดเมอครบ30,60และ90วน(หนวย:ใบ)
ชนดของปยจำนวนวน
30 วน 60 วน 90 วน
1) ไมใสปย 3.80cd
6.60c
15.20e
2)ปยชวภาพ(สตรเรงใบ) 4.60abcd
8.40c
26.60c
3)ปยอนทรย(ปยขไก) 4.60abcd
9.20c
20.60d
4)ปยเคม(สตร16-16-16) 6.20abc
15.40b
34.00ab
5)ปยเคม(สตร46-0-0) 6.40ab
13.40b
32.00b
6)ปยอนทรยผสมเคม(สตรฟนฟตน9-3-0) 4.00bcd
8.60c
18.80de
7)ปยอนทรยผสมเคม(สตรบำรงตน5-3-5) 6.80a
20.60a
36.80a
8)ปยอนทรยผสมเคม(สตรดาง3-0-0-20-8-3) 3.60d
9.60c
20.80d
หมายเหต คาเฉลยทกำกบดวยตวอกษรนนแสดงเฉพาะชวงระยะเวลา30,60และ90วนเทานน
abcd
คอคาเฉลยทมอกษรกำกบตางกนในแถวเดยวกนมความแตกตางกนอยางมนยสำคญ(P≤0.05)
ตารางท 3 ความเหนยวของกกจนทบรทปลกในกระถางปลกทใสปย8ชนดเมอครบ90วน(หนวย:Kg/N.)
ชนดของปย คาเฉลย**
1) ไมใสปย 13.37d
2)ปยชวภาพ(สตรเรงใบ) 14.54d
3)ปยอนทรย(ปยขไก) 13.31d
4)ปยเคม(สตร16-16-16) 17.64c
5)ปยเคม(สตร46-0-0) 20.24b
6)ปยอนทรยผสมเคม(สตรฟนฟตน9-3-0) 15.60cd
7)ปยอนทรยผสมเคม(สตรบำรงตน5-3-5) 22.26ab
8)ปยอนทรยผสมเคม(สตรดาง3-0-0-20-8-3) 24.32a
หมายเหต คาเฉลยทกำกบดวยตวอกษรทเหมอนกนแสดงวามความแตกตางกนอยางไมมนยสำคญยงทางสถต
พชย สราญรมย, สหพล สรรพสตย
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
122วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
3. ความเหนยวของใบกกจนทบรทปลกในกระถางปลกทใสปย 8 ชนด เมออายครบ 90 วน การใสปยอนทรยเคม (สตรดาง3-0-0-20-8-3) สงผลใหกกมคาความเหนยวของใบมากกวา ใสปยอนทรยเคม (สตรบารง
ตน) ปยเคม (สตร46-0-0) ปยเคม (สตร16-16-16 ) ปยอนทรยเคม (สตรฟนฟตน 9-3-0) ปยชวภาพ (สตรเรงใบ) ไมใสปย ปยอนทรย (ปยขไก) ตามลาดบ
เมอนาคาความเหนยวเฉลยของใบกกทปลกในกระถางทใสปยทง 8 ชนด เมอครบ 90 วน ทไดจากการทดลองไปวเคราะหความแปรปรวนทางสถตพบวาคาแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต ตารางท 3 ความเหนยวของกกจนทบรทปลกในกระถางปลกทใสปย 8 ชนดเมอครบ 90 วน (หนวย : Kg/N.)
ชนดของปย คาเฉลย**
1) ไมใสปย 13.37d
2) ปยชวภาพ(สตรเรงใบ) 14.54d
3) ปยอนทรย (ปยขไก) 13.31d
4) ปยเคม(สตร16-16-16 ) 17.64c
5) ปยเคม (สตร 46-0-0) 20.24b
6) ปยอนทรยผสมเคม (สตร9-3-0 ฟนฟตน) 15.60cd
7) ปยอนทรยผสมเคม (สตรบารงตน 5-3-5) 22.26ab
8) ปยอนทรยผสมเคม (สตรดาง 3-0-0-20-8-3) 24.32a
หมายเหต คาเฉลยทกากบดวยตวอกษรทเหมอนกนแสดงวามความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญยงทางสถต
รปท 1 แสดงกกจนทบรทอาย 30 วน(หลงการปลก) รปท 2 แสดงตนกกเรมมการแตกแขนง
3. ความเหนยวของใบกกจนทบรทปลกในกระถางปลกทใสปย 8 ชนด เมออายครบ 90 วน การใสปยอนทรยเคม (สตรดาง3-0-0-20-8-3) สงผลใหกกมคาความเหนยวของใบมากกวา ใสปยอนทรยเคม (สตรบารง
ตน) ปยเคม (สตร46-0-0) ปยเคม (สตร16-16-16 ) ปยอนทรยเคม (สตรฟนฟตน 9-3-0) ปยชวภาพ (สตรเรงใบ) ไมใสปย ปยอนทรย (ปยขไก) ตามลาดบ
เมอนาคาความเหนยวเฉลยของใบกกทปลกในกระถางทใสปยทง 8 ชนด เมอครบ 90 วน ทไดจากการทดลองไปวเคราะหความแปรปรวนทางสถตพบวาคาแตกตางกนอยางมนยสาคญยงทางสถต ตารางท 3 ความเหนยวของกกจนทบรทปลกในกระถางปลกทใสปย 8 ชนดเมอครบ 90 วน (หนวย : Kg/N.)
ชนดของปย คาเฉลย**
1) ไมใสปย 13.37d
2) ปยชวภาพ(สตรเรงใบ) 14.54d
3) ปยอนทรย (ปยขไก) 13.31d
4) ปยเคม(สตร16-16-16 ) 17.64c
5) ปยเคม (สตร 46-0-0) 20.24b
6) ปยอนทรยผสมเคม (สตร9-3-0 ฟนฟตน) 15.60cd
7) ปยอนทรยผสมเคม (สตรบารงตน 5-3-5) 22.26ab
8) ปยอนทรยผสมเคม (สตรดาง 3-0-0-20-8-3) 24.32a
หมายเหต คาเฉลยทกากบดวยตวอกษรทเหมอนกนแสดงวามความแตกตางกนอยางไมมนยสาคญยงทางสถต
รปท 1 แสดงกกจนทบรทอาย 30 วน(หลงการปลก) รปท 2 แสดงตนกกเรมมการแตกแขนง
รปท 3 แสดงกกจนทบรทปลกในกระถางปลก รปท 4 แสดงตนกกเรมมการออกดอกมาบางแลว ทใสปย 8 ชนด เปนระยะเวลา 60 วน
รปท 5 แสดงการรวมการจดวางตนกกจนทบร รปท 6 แสดงการนาเอาตนกกทสงทสดของแตละทรทเมนต ออกมาวางเปรยบเทยบกน
รปท 7 เปรยบเทยบความสง รปท 8 แสดงดอกกกจนทบร บานเตมทและพรอม ของตนกกจนทบรจากสงสดมาตาสด สาหรบการเกบเกยว
รปท 3 แสดงกกจนทบรทปลกในกระถางปลก รปท 4 แสดงตนกกเรมมการออกดอกมาบางแลว ทใสปย 8 ชนด เปนระยะเวลา 60 วน
รปท 5 แสดงการรวมการจดวางตนกกจนทบร รปท 6 แสดงการนาเอาตนกกทสงทสดของแตละทรทเมนต ออกมาวางเปรยบเทยบกน
รปท 7 เปรยบเทยบความสง รปท 8 แสดงดอกกกจนทบร บานเตมทและพรอม ของตนกกจนทบรจากสงสดมาตาสด สาหรบการเกบเกยว
รปท 3 แสดงกกจนทบรทปลกในกระถางปลก รปท 4 แสดงตนกกเรมมการออกดอกมาบางแลว ทใสปย 8 ชนด เปนระยะเวลา 60 วน
รปท 5 แสดงการรวมการจดวางตนกกจนทบร รปท 6 แสดงการนาเอาตนกกทสงทสดของแตละทรทเมนต ออกมาวางเปรยบเทยบกน
รปท 7 เปรยบเทยบความสง รปท 8 แสดงดอกกกจนทบร บานเตมทและพรอม ของตนกกจนทบรจากสงสดมาตาสด สาหรบการเกบเกยว
รปท 3 แสดงกกจนทบรทปลกในกระถางปลก รปท 4 แสดงตนกกเรมมการออกดอกมาบางแลว ทใสปย 8 ชนด เปนระยะเวลา 60 วน
รปท 5 แสดงการรวมการจดวางตนกกจนทบร รปท 6 แสดงการนาเอาตนกกทสงทสดของแตละทรทเมนต ออกมาวางเปรยบเทยบกน
รปท 7 เปรยบเทยบความสง รปท 8 แสดงดอกกกจนทบร บานเตมทและพรอม ของตนกกจนทบรจากสงสดมาตาสด สาหรบการเกบเกยว
รปท 3 แสดงกกจนทบรทปลกในกระถางปลก รปท 4 แสดงตนกกเรมมการออกดอกมาบางแลว ทใสปย 8 ชนด เปนระยะเวลา 60 วน
รปท 5 แสดงการรวมการจดวางตนกกจนทบร รปท 6 แสดงการนาเอาตนกกทสงทสดของแตละทรทเมนต ออกมาวางเปรยบเทยบกน
รปท 7 เปรยบเทยบความสง รปท 8 แสดงดอกกกจนทบร บานเตมทและพรอม ของตนกกจนทบรจากสงสดมาตาสด สาหรบการเกบเกยว
รปท 3 แสดงกกจนทบรทปลกในกระถางปลก รปท 4 แสดงตนกกเรมมการออกดอกมาบางแลว ทใสปย 8 ชนด เปนระยะเวลา 60 วน
รปท 5 แสดงการรวมการจดวางตนกกจนทบร รปท 6 แสดงการนาเอาตนกกทสงทสดของแตละทรทเมนต ออกมาวางเปรยบเทยบกน
รปท 7 เปรยบเทยบความสง รปท 8 แสดงดอกกกจนทบร บานเตมทและพรอม ของตนกกจนทบรจากสงสดมาตาสด สาหรบการเกบเกยว
ภาพท 1 แสดงกกจนทบรทอาย30วน(หลงการปลก) ภาพท 2 แสดงตนกกเรมมการแตกแขนง
ภาพท 3 แสดงกกจนทบรทปลกในกระถางปลกทใสปย8ชนด
เปนระยะเวลา60วน
ภาพท 4 แสดงตนกกเรมมการออกดอกมาบางแลว
ภาพท 5 แสดงการรวมการจดวางตนกกจนทบร ภาพท 6 แสดงการนำเอาตนกกทสงทสดของแตละทรทเมนต
ออกมาวางเปรยบเทยบกน
ภาพท 7เปรยบเทยบความสง ของตนกกจนทบรจากสงสด
มาตำสด
ภาพท 8 แสดงดอกกกจนทบรบานเตมทและพรอมสำหรบ
การเกบเกยว
พชย สราญรมย, สหพล สรรพสตย
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554123
สรปผลการวจย
จากการวจยสรปไดวา ทางดานความยาวของใบกก
จนทบรนน ปยทง 8 ชนด สงผลตอความยาวของใบกก
จนทบรแตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถตทกระยะการ
เจรญเตบโต โดยเรยงลำดบความยาวของใบกกจนทบรจาก
มากทสดดงนคอปยเคมสตร16-16-16,ปยเคมสตร46-0-0,
ปยอนทรยผสมเคมสตรบำรงตน 5-3-5, ปยอนทรยผสม
เคมสตรดาง 3-0-0-20-8-3, ปยอนทรยผสมเคม (สตร 9-3-0
ฟนฟตน), ปยอนทรย (ปยขไก), ปยชวภาพ (สตรเรงใบ)
และไมใสปย ตามลำดบ สำหรบจำนวนใบทงอกในชวงอาย
ตางๆ กน พบวา ปยทง 8 ชนด สงผลตอจำนวนใบของกก
จนทบรแตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถตทกระยะการเจรญ
เตบโตโดยเรยงลำดบจำนวนใบของใบกกจนทบรจากมากทสด
ดงนคอ ปยอนทรยผสมเคมสตรบำรงตน 5-3-5, ปยเคมสตร
16-16-16, ปยเคมสตร 46-0-0, ปยชวภาพ (สตรเรงใบ),
ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง3-0-0-20-8-3,ปยอนทรย(ปยขไก),
ปยอนทรยผสมเคม(สตร9-3-0ฟนฟตน)และไมใสปยตามลำดบ
สำหรบคาความเหนยวของกกจนทบรในชวงอายตางๆ กน
พบวา ปยทง 8 ชนด สงผลตอความเหนยวของกกจนทบร
แตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถต โดยเรยงลำดบคาความ
เหนยวของใบกกจนทบรจากมากทสดดงนคอปยอนทรยผสม
เคมสตรดาง 3-0-0-20-8-3, ปยอนทรยผสมเคมสตรบำรงตน
5-3-5,ปยเคมสตร46-0-0,ปยเคมสตร16-16-16,ปยอนทรย
ผสมเคม(สตร9-3-0ฟนฟตน),ปยชวภาพ(สตรเรงใบ),ไมใสปย
และปยอนทรย(ปยขไก)
อภปรายผล
สำหรบความยาวของใบนนพบวาปยเคมสตร16-16-16
ใหความยาวสงทาสด เพราะมไนโตรเจนถง16%รองลงมาคอ
ปยเคมสตร 46-0-0 โดยแตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถต
ในปยเคมสตร46-0-0ถงแมจะมไนโตรเจนถง46%ถงเนนหนก
ในการเจรญเตบโตทางvegetativegrowthรวมทงการแบงเซลล
และการยดขยายของใบแตการไมมธาตอนๆเสรมเชนPและ
Kซงการมธาตอาหารไนโตรเจน(N)นนจะทำหนาททางvegeta-
tivegrowthควรมธาตตวอนเสรมดวยปยอนทรยทผสมเคมนน
จะสงผลใหความยาวของกกจนทบรตามมาอยางเหนไดชดเจน
โดยเฉพาะปยอนทรยผสมเคม (สตร 9-3-0 ฟนฟตน) จะให
ความยาวนอยกวาปยอนทรยผสมเคมสตรบำรงตน5-3-5ซงม
ธาตอาหารครบทงสามตว ทงนการใสปยทกชนด ใหผลตอ
ความยาวของกกจนทบร ดกวาไมใสทกชวงระยะการเจรญ
เตบโต
ทางดานจำนวนใบของกกจนทบรนน มการตอบเสนอง
ไดดจากปยอนทรยผสมเคมสตรบำรงตน 5-3-5 ซงเปนเพราะ
มธาตหลกครบทงสามตวสงทสด ซงการมปยอนทรยเสรม
สะทอนใหเหนวา ดกวาการใชปยเคมอยางเดยว โดยแตกตาง
อยางมนยสำคญยงทางสถต กบปยเคมสตร 16-16-16 และ
ปยเคมสตร 46-0-0 ซงการจดการปยทดสำหรบกกจนทบร
จำเปนตองมปยอนทรยและปยเคมในปรมาณทมากเพยงพอ
กบการเจรญเตบโต อนจะสงผลใหจำนวนใบมากทสด และม
ความยาวมากทสดดวย
สำหรบความเหนยวของกกจนทบรซงเปนคณภาพ
ของผลผลตนน พบวาคณภาพของผลผลต หรอความเหนยว
จะขนอยกบธาตอาหารรองหรอธาตอาหารเสรม มากวาจะเปน
ธาตอาหารหลก ดงจะเหนไดจาก ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง
3-0-0-20-8-3ซงมธาตหลกอยนอยแตมธาตรองในปรมาณทสง
กลบเพมคณภาพความเหนยวไดสงสดเปนอนดบหนง ซง
คอนขางมองเหนไดชดเจนวาธาตอาหารหลกของพช(NPK)
จะสงเสรมการเจรญเตบโตทางดาน vegetative growth เชน
ความยาวใบจำนวนใบทงนควรเตมเตมดวยธาตอาหารรองดวย
(CaMgS)ทงนการเจรญเตบโตทด เพอใหไดทงปรมาณและ
คณภาพนนจำเปนตองมการจดการธาตอาหารหลกธาตอาหาร
รองและธาตอาหารเสรมหรอครบทง17ธาตทเปนธาตอาหาร
ทจำเปนตอการเจรญเตบโตของพชตอพชกลมกกจนทบร
เอกสารอางอง
จเรสดากร.2553.วงศกก.ขาวกองพฤกษศาสตรและวชพช.
แหลงทมา:http://th.wikipedia.org/wiki,21พฤศจกายน
2553.
จนตนาเขยวผอง.2553.จากการสมภาษณเรองปญหาของ
การปลกกก.วนท3มกราคม2553.
ธงชยมาลา.2546.ปยอนทรยและปยชวภาพ.กรงเทพฯ:
มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.
ภาพท 9 เครองมอทใชทดสอบวดความเหนยวของกกจนทบร
รปท 9 เครองมอทใชทดสอบวดความเหนยวของกกจนทบร สรปผลการวจย
จากการวจยสรปไดวา ทางดานความยาวของใบกกจนทบรนน ปยทง 8 ชนด สงผลตอความยาวของใบกกจนทบรแตกตางอยางมนยสาคญยงทางสถตทกระยะการเจรญเตบโต โดยเรยงลาดบความยาวของใบกกจนทบรจากมากท สด ดงนคอ ปยเคมสตร 16-16-16 , ปยเคมสตร 46-0-0 , ปยอนทรยผสมเคมสตรบารงตน 5-3-5, ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง 3-0-0-20-8-3, ปยอนทรยผสมเคม (สตร 9-3-0 ฟนฟตน), ปยอนทรย (ปยขไก), ปยชวภาพ(สตรเรงใบ) และไมใสปยตามลาดบ สาหรบจานวนใบทงอกในชวงอายตางๆกน พบวา ปยทง 8 ชนด สงผลตอจานวนใบของกกจนทบรแตกตางอยางมนยสาคญยงทางสถตทกระยะการเจรญเตบโต โดยเรยงลาดบจานวนใบของใบกกจนทบรจากมากทสด ดงนคอปยอนทรยผสมเคมสตรบารงตน 5-3-5, ปยเคมสตร 16-16-16, ปยเคมสตร 46-0-0,ปยชวภาพ(สตรเรงใบ), ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง 3-0-0-20-8-3,ปยอนทรย (ปยขไก), ปยอนทรยผสมเคม (สตร 9-3-0 ฟนฟตน)และไมใสปย ตามลาดบ สาหรบคาความเหนยวของกกจนทบรในชวงอายตางๆกน พบวา ปยทง 8 ชนด สงผลตอความเหนยวของกกจนทบรแตกตางอยางมนยสาคญยงทางสถต โดยเรยงลาดบคาความเหนยวของใบกกจนทบรจากมากทสด ดงนคอ ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง 3-0-0-20-8-3, ปยอนทรยผสมเคมสตรบารงตน 5-3-5, ปยเคมสตร 46-0-0, ปยเคมสตร 16-16-16, ปยอนทรยผสมเคม (สตร 9-3-0 ฟนฟตน), ปยชวภาพ(สตรเรงใบ),ไมใสปย และปยอนทรย (ปยขไก) อภปรายผล
สาหรบความยาวของใบนน พบวา ปยเคมสตร 16-16-16 ใหความยาวสงทาสด เพราะมไนโตรเจนถง 16% รองลงมาคอ ปยเคมสตร 46-0-0 โดยแตกตางอยางมนยสาคญยงทางสถต ในปยเคมสตร 46-0-0 ถงแมจะมไนโตรเจนถง 46% ถงเนนหนกในการเจรญเตบโตทาง vegetative growth รวมทงการแบงเซลลและการยดขยายของใบ แตการไมมธาตอนๆเสรม เชน P และ K ซงการมธาตอาหารไนโตรเจน (N) นนจะทาหนาททาง vegetative growth ควรมธาตตวอนเสรมดวย ปยอนทรยทผสมเคมนน จะสงผลใหความยาวของกกจนทบรตามมาอยางเหนไดชดเจน โดยเฉพาะ, ปยอนทรยผสมเคม (สตร 9-3-0 ฟนฟตน) จะใหความยาวนอยกวา ปยอนทรยผสมเคมสตรบารงตน 5-3-5 ซงมธาตอาหารครบทงสามตว ทงนการใสปยทกชนด ใหผลตอความยาวของกกจนทบร ดกวาไมใสทกชวงระยะการเจรญเตบโต
ทางดานจานวนใบของกกจนทบรนน มการตอบเสนองไดดจากปยอนทรยผสมเคมสตรบารงตน 5-3-5 ซงเปนเพราะมธาตหลกครบทงสามตวสงทสด ซงการมปยอนทรยเสรม สะทอนใหเหนวา ดกวาการใชปยเคมอยางเดยว โดยแตกตางอยางมนยสาคญยงทางสถต กบปยเคมสตร 16-16-16 และ ปยเคมสตร 46-0-0 ซงการจดการปยทดสาหรบกกจนทบร จาเปนตองมปยอนทรยและปยเคมในปรมาณทมากเพยงพอกบการเจรญเตบโต อนจะสงผลให จานวนใบมากทสด และมความยาวมากทสดดวย
สาหรบความเหนยวของกกจนทบรซงเปนคณภาพของผลผลตนน พบวาคณภาพของผลผลต หรอความเหนยวจะขนอยกบธาตอาหารรองหรอธาตอาหารเสรม มากวาจะเปนธาตอาหารหลก ดงจะเหนไดจาก ปยอนทรยผสมเคมสตรดาง3-0-0-20-8-3 ซงมธาตหลกอยนอย แตมธาตรองในปรมาณทสง กลบเพมคณภาพความเหนยวไดสงสดเปนอนดบหนง ซงคอนขางมองเหนไดชดเจนวา ธาตอาหารหลกของพช (N P K) จะสงเสรมการเจรญเตบโตทางดาน vegetative growth เชน
พชย สราญรมย, สหพล สรรพสตย
มหาวท
ยาลยรา
ชภฏรำไ
พพรรณ
124วารสารวจยรำไพพรรณ ปท 5 ฉบบท 3 เดอนมถนายน - กนยายน 2554
ธวชชย อบลเกด, สมยศ เดชภรตนมงคล. 2544.การเพม
ผลผลตกกพนธพนเมอง 2 พนธ โดยใชระดบนำ
ทเหมาะสม.ภาควชาเทคโนโลยการผลตพช:สถาบน
เทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.
พชยสราญรมยและคณะ.2546.ทางรอดของเสอกกจนทบร.
จนทบร:สถาบนราชภฏรำไพพรรณ.
พชย สราญรมย. 2553. เอกสารประกอบการเรยนวชา
เทคโนโลยการผลตปย. จนทบร : คณะเทคโนโลย
การเกษตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ.
พชยสราญรมย.2550-2551ก.เอกสารทางวชาการภายใต
โครงการอทยานการเรยนร แนวทางการพฒนากก
ในมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ. สำนกศลป
วฒนธรรมและพฒนาชมชน มหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ.
พชย สราญรมย. 2550-2551ข. อทธพลของความเคม
ในนำทมผลตอการเจรญเตบโตของกกจนทบร.
สำนกศลปวฒนธรรมและพฒนาชมชน มหาวทยาลย
ราชภฏรำไพพรรณ.
พชย สราญรมย และพนต เนยมเปย. 2550.อทธพลของ
ปยเคม ปยอนทรยผสมเคม ปยคอก ทมผลตอการ
เจรญเตบโตของกกจนทบร.จนทบร:คณะเทคโนโลย
การเกษตรมหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ.
พชย สราญรมยและมาโนชญ ครองตน.2550.คณสมบต
ของดน 4 ชด ทมผลตอการเจรญเตบโตของกก
จนทบร. จนทบร : คณะเทคโนโลยการเกษตร
มหาวทยาลยราชภฏรำไพพรรณ.
พชยสราญรมยและรงโรจนเกษบงกาฬ.2550.การศกษา
ความเคมของนำ 6 ระดบ 0, 5, 10, 15, 20 และ
30 ppt. ทมผลตอการเจรญเตบโตของกกจนทบร.
จนทบร:คณะเทคโนโลยการเกษตรมหาวทยาลยราชภฏ
รำไพพรรณ.
ยงยทธโอสถสภา.2551.ปยเพอการเกษตรยงยน.กรงเทพฯ
:สำนกพมพเกษตรศาสตร.
วฒ.2551.ปยคอก. เกษตรแผนดนทอง.แหลงทมา:http://
www.rakbankerd.com/agriculture/wb/show.php?Cat
egory=agriculture&No=14414,9มถนายน2551
สถาบนพฒนาองคกรชมชน. 2549. เสอกกบางสระเกา
ภมปญญาทองถน.จนทบร:วทยาการจดการทางสงคม,
เครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง.
อำนาจสวรรณฤทธ.2548.ปยกบการเกษตรกบสงแวดลอม.
กรงเทพฯ : สำนกพมพเกษตรศาสตร. มหาวทยาลย
เกษตรศาสตร.
พชย สราญรมย, สหพล สรรพสตย