หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ศลปะชนมธยมศกษาปท ๓

กลมสาระการเรยนรศลปะ

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

ผเรยบเรยง

จรพนธ สมประสงค

ผตรวจ

ผศ.รสรน สทองหลอ

จรวฒน โคตรสมบต

ผศ. ดร.ชยฤทธ ศลาเดช

บรรณาธการ

ผศ. ดร.ผดง พรมมล

จดพมพและจดจ�ำหนำยโดย

สงธนาณตสงจาย ไปรษณยลาดพราว

ในนาม บรษท แมคเอดดเคชน จำากด

เลขท ๙/๙๙ อาคารแมค ซอยลาดพราว ๓๘ ถนนลาดพราว

แขวงจนทรเกษม เขตจตจกร กรงเทพฯ ๑๐๙๐๐

☎ ๐-๒๙๓๘-๒๐๒๒-๗ โทรสาร ๐-๒๙๓๘-๒๐๒๘

www.MACeducation.com

พมพท : บรษท ไซเบอรพรนทกรป จำากด

ขอมลทำงบรรณำนกรมของส�ำนกหอสมดแหงชำตจรพนธ สมประสงค. หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ชนมธยมศกษาปท 3.--กรงเทพฯ : แมคเอดดเคชน, 2559. 276 หนา. 1. ศลปะ--การศกษาและการสอน (มธยมศกษา). I. ชอเรอง.

707ISBN 978-616-274-741-0

สงวนลขสทธ : พฤษภาคม ๒๕๕๙สงวนลขสทธตามกฎหมาย หามลอกเลยน ไมวาจะเปนสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษร

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ศลปะ

ชนมธยมศกษาปท ๓

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ชนมธยมศกษาปท ๓

ตรงตามสาระและมาตรฐานการเรยนร ดงน

สาระการเรยนร มาตรฐานการเรยนร

สาระท๑ทศนศลป ศ๑.๑สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการและความคดสรางสรรค

วเคราะห วพากษ วจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความร สก

ความคดตองานศลปะอยางอสระชนชมและประยกตใชในชวตประจ�าวน

ศ ๑.๒ เขาใจความสมพนธระหวางทศนศลป ประวตศาสตร และ

วฒนธรรมเหนคณคางานทศนศลปทเปนมรดกทางวฒนธรรมภมปญญา

ทองถนภมปญญาไทยและสากล

สาระท๒ดนตร ศ๒.๑เขาใจและแสดงออกทางดนตรอยางสรางสรรควเคราะหวพากษ

วจารณคณคาดนตร ถายทอดความรสกความคดตอดนตรอยางอสระ

ชนชมและประยกตใชในชวตประจ�าวน

ศ๒.๒เขาใจความสมพนธระหวางดนตรประวตศาสตรและวฒนธรรม

เหนคณคาของดนตรทเปนมรดกทางวฒนธรรม ภมปญญาทองถน

ภมปญญาไทยและสากล

สาระท๓นาฏศลป ศ๓.๑เขาใจและแสดงออกทางนาฏศลปอยางสรางสรรควเคราะหวพากษ

วจารณคณคานาฏศลปถายทอดความรสกความคดอยางอสระชนชม

และประยกตใชในชวตประจ�าวน

ศ๓.๒ เขาใจความสมพนธระหวางนาฏศลป ประวตศาสตร และ

วฒนธรรม เหนคณคาของนาฏศลป ท เป นมรดกทางวฒนธรรม

ภมปญญาทองถนภมปญญาไทยและสากล

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน ศลปะ ชนมธยมศกษาปท ๓ กลมสาระการเรยนรศลปะ

ชดน บรษท แมคเอดดเคชน จ�ากด ไดจดท�าและพฒนาขนใหมตามหลกสตรแกนกลางการศกษา

ขนพนฐานพทธศกราช๒๕๕๑โดยในการจดท�าและพฒนาหนงสอเรยนแมคครงนนอกจากจดเนอหา

ใหตรงกบสาระแกนกลางและตวชวดชนปทกระทรวงศกษาธการก�าหนดแลว ยงไดน�าผลการวจย

ประเมนผลการใชสอการเรยนรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช๒๕๔๔ซงบรษท

แมคเอดดเคชนจ�ากดไดด�าเนนการศกษาวจยมาด�าเนนการพฒนาหนงสอเรยนเลมนดงน

๑. จดท�าสาระการเรยนรใหตรงตามตวชวดชนปและครอบคลมมาตรฐานการเรยนรของ

หลกสตรทกมาตรฐานทหลกสตรแกนกลางก�าหนดใหเรยนในแตละป

๒.จดใหมกจกรรมเพอฝกกระบวนการเรยนรทมงพฒนาใหผเรยนไดเรยนรจนบรรลตาม

มาตรฐานการเรยนรและตวชวดชนปของหลกสตรซงสามารถศกษารายละเอยดไดจากแผนการจดการ

เรยนรทบรษทไดจดท�าขนตามแนวทางการวางแผนแบบมองยอนกลบ(BackwardDesign)ทงนผสอน

ควรชแจงและใหค�าแนะน�าเพมเตมเพอใหผเรยนทกคนปฏบตไดจรง

๓.เพอสนองนโยบายในการพฒนาประเทศ โดยยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและ

นโยบายใหมการขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาทกระดบไดมการเพมเตมเนอหาและ

กจกรรมการเรยนรในรปแบบภาระงานทมงใหผเรยนมความรความเขาใจบางหนวยทมเนอหาสอดคลอง

โดยใชตราสญลกษณโครงการขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษาของกระทรวงศกษาธการ

ก�ากบไว เพอเปนจดสงเกตส�าหรบครผสอนจะไดแนะน�าผเรยนและครควรเพมเตมรายละเอยด

เกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหแกผเรยนตามความเหมาะสมทงนควรเชอมโยงไปสการปฏบตจรง

ในชวตประจ�าวน

บรษทแมคเอดดเคชนจ�ากดขอขอบพระคณทกทานทใหความไววางใจเลอกใชสอการเรยนร

ของบรษทและขอตงปณธานวาจะสรางสรรคสอการเรยนรทมคณคาและเกดประโยชนสงสดตอวงการ

ศกษาตลอดไป

บรษท แมคเอดดเคชน จ�ากด

ค�ำชแจง

สำรบญ

หนา

ทศนศลป ๑

หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ ๒

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๑, ๒, ๓, ๔, ๖, ๗, ๘, ๙ และ ศ ๑.๒ ตวชวดขอ ๑, ๒

๑.๑ กระบวนการถายทอดงานทศนศลป ๓

- ลกษณะการถายทอดงานศลปะ ๓

- การถายทอดงานศลปะ ๔

- วธการถายทอดงานศลปะ ๕

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๐

๑.๒ การประยกตใชทศนธาต (ส แสงเงา พนผว บรเวณวางและมต) สรางงาน ๑๑

- พนฐานความเขาใจเกยวกบส ๑๑

- พนฐานความเขาใจเกยวกบแสงและเงา ๑๘

- พนฐานความเขาใจเกยวกบพนผว ๒๑

- พนฐานความเขาใจเกยวกบบรเวณวางและมต ๒๔

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๒๗

๑.๓ หลกการจดองคประกอบศลป ๒๘

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๓๖

๑.๔ หลกความงาม ๓๗

- การรบรความงาม ๓๘

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๔๒

หนา

หนวยการเรยนรท ๒ สรางสรรคงานศลปะ ๔๓

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๒, ๓, ๔, ๕, ๖, ๗, ๘, ๙, ๑๐ และ ศ ๑.๒ ตวชวดขอ ๑, ๒

๒.๑ เทคนคการสรางงานจตรกรรม ประตมากรรม และภาพพมพ ๔๔

- เทคนคงานจตรกรรม ๔๔

- เทคนคงานประตมากรรม ๔๗

- เทคนคภาพพมพ ๔๘

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๕๔

๒.๒ การสรางสรรคศลปะสอประสม ๕๕

๒.๓ การสรางสรรคศลปะประดษฐ ๕๘

- ประเภทของงานศลปะประดษฐ ๕๙

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๖๒

๒.๔ ศลปะในชวตประจ�าวนกบการประยกตใช ๖๓

- ศลปะกบการแตงกาย ๖๓

- ศลปะกบความประณตสวยงาม ๖๔

- ศลปะกบการประยกตใชสอย ๖๕

- ศลปะกบการพฒนาคณภาพชวต ๖๕

- ศลปะกบการเรยนรกลมสาระการเรยนรอนๆ ๖๖

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๖๘

หนวยการเรยนรท ๓ สนทรยะทางศลปะ ๖๙

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๒, ๓, ๗, ๘, ๙, ๑๑ และ ศ ๑.๒ ตวชวดขอ ๑

๓.๑ ความงามของศลปะ ๗๐

- คณคาความงามของศลปะ ๗๑

๓.๒ การแสดงความคดเหนในงานศลปะ ๗๓

- การแสดงความคดเหนในงานศลปะประเภทตางๆ ๗๓

- ขนตอนการแสดงความคดเหนในงานศลปะ ๗๔

หนา

- หลกการปฏบตในการแสดงความคดเหนในงานศลปะ ๗๔

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๗๘

๓.๓ การจดนทรรศการศลปะ ๗๙

- รปแบบของนทรรศการ ๘๐

- การวางแผนการจดนทรรศการ ๘๑

- การออกแบบการจดนทรรศการ ๘๒

- ขนตอนการจดนทรรศการศลปะ ๘๓

- สถานทจดนทรรศการศลปะ ๘๔

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๘๖

หนวยการเรยนรท ๔ ศลปวฒนธรรม ภมปญญาไทยและสากล ๘๗

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๒, ๓, ๔, ๖, ๗, ๘ และ ศ ๑.๒ ตวชวดขอ ๑, ๒

๔.๑ วฒนธรรมการสรางงานศลปะไทยและสากล ๘๘

- ศลปะไทย ๘๘

- ศลปะสากล ๙๐

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๙๔

๔.๒ หลกการเขยนภาพและปนรปวถชวตและวฒนธรรม ๙๖

- หลกการเขยนภาพวถชวตและวฒนธรรม ๙๖

- หลกการปนรปวถชวตและวฒนธรรม ๙๖

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๙๙

๔.๓ คณคาและการสรางงานศลปวฒนธรรมไทย ๑๐๐

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๐๒

หนา

ดนตร ๑๐๓

หนวยการเรยนรท ๕ รอบรเรองศลปะการดนตร ๑๐๔

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๒.๑ ตวชวดขอ ๑, ๕, ๗ และ ศ ๒.๒ ตวชวดขอ ๑, ๒

๕.๑ การเปรยบเทยบองคประกอบทใชในงานดนตรและงานศลปะอนๆ ๑๐๕

- เทคนคการสรางสรรคงานดนตรและศลปะแขนงอน ๑๐๖

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๐๗

๕.๒ ความเปนมาและยคสมยของดนตรไทย ๑๐๘

- ยคสมยของดนตรไทย ๑๐๘

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๑๓

๕.๓ ความเปนมาและยคสมยของดนตรสากล ๑๑๔

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๒๑

๕.๔ ดนตรแนวเพลงไทย ๑๒๓

- ประเภทของเพลงไทย ๑๒๓

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๒๗

๕.๕ ดนตรแนวเพลงไทยสากล ๑๒๘

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๓๑

๕.๖ วงดนตรสากลและโอกาสในการแสดง ๑๓๒

- วงแบนด ๑๓๒

- วงดรยางค ๑๓๔

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๓๗

หนา

หนวยการเรยนรท ๖ ทกษะทางดนตร ๑๓๘

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๒.๑ ตวชวดขอ ๒, ๓, ๔, ๕

๖.๑ หลกการฟงและขบรองเพลงไทย ๑๓๙

- หลกการฟงเพลงไทย ๑๓๙

- หลกการขบรองเพลงไทย ๑๓๙

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๔๓

๖.๒ หลกการขบรองเพลงสากล ๑๔๔

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๔๘

๖.๓ การบรรเลงดนตร ๑๔๙

- การบรรเลงกตารโปรง ๑๔๙

- สวนประกอบของกตารโปรง ๑๔๙

- การตงสายกตาร ๑๕๐

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๖๑

๖.๔ การประพนธเพลงในอตราจงหวะ ๒๔ และ ๔๔ ๑๖๒

- จงหวะและเครองหมายก�าหนดจงหวะ ๑๖๒

- การประพนธท�านองเพลง ๑๖๕

- การประพนธบทรอง ๑๖๖

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๖๘

หนวยการเรยนรท ๗ อทธพลความงามของดนตร ๑๖๙

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๒.๑ ตวชวดขอ ๖ และ ศ ๒.๒ ตวชวดขอ ๒

๗.๑ คณคาของดนตรไทย ๑๗๐

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๗๑

๗.๒ อทธพลของดนตร ๑๗๒

- อทธพลของดนตรตอบคคล ๑๗๒

หนา

- อทธพลของดนตรตอสงคม ๑๗๓

- ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๗๕

นาฏศลป ๑๗๖

หนวยการเรยนรท ๘ รอบรนาฏศลป ๑๗๗

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๓.๑ ตวชวดขอ ๑, ๒, ๓, ๖, ๗ และ ศ ๓.๒ ตวชวดขอ ๑, ๒

๘.๑ นาฏศลปไทย ๑๗๘

-การก�าเนดนาฏศลปไทย ๑๗๘

-ทาร�าตามแบบแผนนาฏศลปไทย ๑๗๘

-ดนตรเพลงการขบรองเพลงไทยประกอบการแสดงนาฏศลปไทย ๑๘๒

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๘๗

๘.๒ นาฏศลปสากล ๑๘๘

-การก�าเนดนาฏศลปสากล ๑๘๘

-ลกษณะการแตงกายประกอบการแสดงนาฏศลปสากล ๑๙๑

-เครองดนตรในการแสดงนาฏศลปสากล ๑๙๓

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๑๙๕

๘.๓ รปแบบการแสดงนาฏศลป ๑๙๖

-การแสดงเปนหม ๑๙๖

-การแสดงเดยว ๑๙๙

-การแสดงละคร ๒๐๐

-การแสดงเปนชดเปนตอน ๒๐๖

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๒๐๘

๘.๔ องคประกอบของบทละคร ๒๐๙

-การแสดงละคร ๒๑๑

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๒๑๒

หนา

หนวยการเรยนรท ๙ ทกษะการแสดงออกทางนาฏศลป ๒๑๓

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๓.๑ ตวชวดขอ ๒, ๓, ๔

๙.๑ ภาษาทาหรอภาษาทางนาฏศลป ๒๑๔

-ภาษาทาทมาจากธรรมชาต ๒๑๔

- ภาษาทาทมาจากการประดษฐ ๒๑๘

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๒๑๙

๙.๒ การแสดงร�าวงมาตรฐาน ๒๒๐

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๒๒๕

๙.๓ การประดษฐสรางสรรคทาร�านาฏศลป ๒๒๖

-หลกการในการประดษฐสรางสรรคทาร�าทางนาฏศลป ๒๒๖

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๒๓๙

หนวยการเรยนรท ๑๐ สนทรยภาพทางนาฏศลป ๒๔๐

ตรงตามมาตรฐาน ศ ๓.๑ ตวชวดขอ ๕ และ ศ ๓.๒ ตวชวดขอ ๓

๑๐.๑ สนทรยะทางนาฏศลป ๒๔๑

- องคประกอบของนาฏศลปไทย ๒๔๑

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๒๔๕

๑๐.๒ การอนรกษสบทอดนาฏศลปไทย ๒๔๖

-ค�าถามตรวจสอบความเขาใจ ๒๕๐

บรรณานกรม ๒๕๑

ภาคผนวก ๒๕๓

ดชน ๒๖๓

กลมสาระการเรยนรศลปะ

ทศนศลป

๑ กระบวนการทางศลปะ

๑.๒ กำรประยกตใชทศนธำต (ส แสงเงำ พนผว บรเวณ

วำงและมต) สรำงงำน (มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๑, ๓, ๔, ๖, ๗, ๙ และ ศ ๑.๒ ตวชวดขอ ๑)

ตวชวดชนป ๑. บรรยายสงแวดลอมและงานทศนศลปทเลอกมา โดยใชความรเรองทศนธาตและหลกการออกแบบ (มฐ. ศ ๑.๑

ตวชวดขอ ๑) ๒. ระบและบรรยายเทคนค วธการของศลปนในการสรางงานทศนศลป (มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๒) ๓. วเคราะหและบรรยายวธการใชทศนธาตและหลกการออกแบบในการสรางงานทศนศลปของตนเองใหมคณภาพ

(มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๓) ๔. มทกษะในการสรางงานทศนศลปอยางนอย ๓ ประเภท (มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๔) ๕. สรางงานทศนศลป ทง ๒ มต และ ๓ มตเพอถายทอดประสบการณและจนตนาการ (มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๖) ๖. สรางสรรคงานทศนศลปสอความหมายเปนเรองราว โดยประยกตใชทศนธาตและหลกการออกแบบ (มฐ. ศ ๑.๑

ตวชวดขอ ๗) ๗. วเคราะหและอภปรายรปแบบ เนอหา และคณคาในงานทศนศลปของตนเองและผอนหรอของศลปน (มฐ. ศ ๑.๑

ตวชวดขอ ๘) ๘. สรางสรรคงานทศนศลปเพอบรรยายเหตการณตางๆ โดยใชเทคนคทหลากหลาย (มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๙) ๙. ศกษาและอภปรายเกยวกบงานทศนศลปทสะทอนคณคาของวฒนธรรม (มฐ. ศ ๑.๒ ตวชวดขอ ๑) ๑๐. เปรยบเทยบความแตกตางของงานทศนศลปในแตละยคสมยของวฒนธรรมไทยและสากล (มฐ. ศ ๑.๒ ตวชวด

ขอ ๒)

กระบวนกำรทำงศลปะ๑.๔ หลกควำมงำม

(มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๒, ๘)

๑.๓ หลกกำรจดองคประกอบศลป (มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๑, ๓, ๔, ๖, ๗, ๙ และ ศ ๑.๒ ตวชวดขอ ๑)

๑.๑ กระบวนกำรถำยทอดงำนทศนศลป(มฐ. ศ ๑.๑ ตวชวดขอ ๒, ๔, ๙ และ ศ ๑.๒ ตวชวดขอ ๒)

3หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ

๑.๑ กระบวนกำรถำยทอดงำนทศนศลป

กระบวนกำร คอ แนวทางดำาเนนงานเรองใดเรองหนงตามขนตอนซงวางไวอยางเปนลำาดบ ตงแตตนจนจบ แลวเสรจตามวตถประสงคทกำาหนดไว ขนตอนดงกลาวชวยใหการดำาเนนงาน มประสทธภาพ นำาไปสความสำาเรจตามจดประสงคและเปาหมายได โดยใชเวลาและทรพยากรนอยทสด กำรถำยทอดงำนศลปะ หมายถง การแสดงออกเกยวกบความคด ความรสก หรอ การกระทำาใหปรากฏ ซงเกดจากการมองเหน การไดอาน การไดฟง หรอการไดสมผส กระบวนกำรถำยทอดงำนศลปะ หมายถง การคดสรางผลงานศลปะอยางเปนระบบ มขนตอนในการปฏบตงาน เพอมงเนนใหผลงานสำาเรจลลวงไดผลงานทมคณภาพ ตามขนตอน การปฏบต เชน การวางแผนการสรางงาน การปฏบตตามแผน การตรวจสอบหรอปรบปรงผลงาน การพฒนางานอยางตอเนอง เปนตน

กษณะกำรถำยทอดงำนศลปะ

ลกษณะการถายทอดงานศลปะเกดขนไดจากการรบรและเขาใจในสงทตองการสอ ซงสามารถถายทอดไดดงน ๑. กำรถำยทอดจำกควำมคดและจนตนำกำร คอ การรวบรวมประสบการณของสมองสงการใหเกดเปนภาพเปนเรองราวตางๆ ซงเกดขนดวยการคดไตรตรองสำารวจ คาดคะเน และนกคด ๒. กำรถำยทอดจำกควำมรสก คอ การสรางภาพเปนเรองราวขนในจตใจ แตถกประมวลมาจากประสบการณทเกดจากความรสกประทบใจในสงหนง แลวนำามาคดสรางเปนภาพขนในใจ

ลล

ภาพ “ลอยกลยา” เปนภาพการถายทอดจากความคด โดย ธรรมนญ เรองสวสด

4 หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ

ภาพ “เสน ส ลวดลายในจนตนาการ” เปนภาพถายทอดจากจนตนาการ

โดย พลเชษฐ ทปนวชร

ในการถายทอดงานศลปะจากความคดและจากจนตนาการทางศลปะเปนผลงานตางๆ ไดนนตองผานกระบวนการนำาวสดอปกรณและเทคนควธการทางศลปะมาดดแปลงประยกตใชใหถกตอง และจะตองคำานงถงความงามและประโยชนใชสอยใหมากทสด เชน ถาตองการถายทอดงานศลปะ จากความคดหรอจนตนาการดวยการวาด เพอใหเกดภาพตามตองการโดยการใชเสนถายทอดนน จะตองผานกระบวนการเลอกใชวสดอปกรณ ตลอดจนเทคนควธการถายทอดทถกตองและเหมาะสมกบงาน ในลกษณะเดยวกนการถายทอดดวยวธการอนๆ เชน การวาดภาพระบายส การปน และ การพมพภาพตางๆ กตองถายทอดผานกระบวนการคดและเลอกสรรวสดอปกรณ และนำาเทคนค วธการทางศลปะมาใชใหถกตองและเหมาะสมเชนกน

กกำรถำยทอดงำนศลปะ

ศลปะเปนสงทมนษยสรางสรรคขนจากความรสกนกคดและความประทบใจในแงมมตางๆ ทมนษยพบเหนมา ซงเปนมลเหตใหเกดรปแบบและเทคนควธการถายทอดออกมาเปนผลงานศลปะ และเหตผลสำาคญททำาใหมนษยคดสรางสรรคผลงานศลปะ มดงน ๑. ควำมชนชอบประทบใจในธรรมชำตและสงแวดลอม มนษยรบรดวยการสงเกต เรยนร ซมซบรบแรงบนดาลใจจากธรรมชาตและสงแวดลอม รปแบบในการถายทอดจงเลยนแบบ จากสงทตนประทบใจในธรรมชาตและสงแวดลอมรอบๆ ตว

5หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ

๒. แรงบนดำลใจ เปนสภาพแวดลอมทมนษยซมซบรบไวมานาน เกดขนไดจากความ เชอถอ ความศรทธาในเรองตางๆ เชน เรองชาตบานเมอง ศาสนา กษตรย เทพเจาหรอสงทตนเอง มความเคารพบชา รปแบบของการถายทอดผลงานศลปะจงมกเปนงานนอกเหนอความเปนจรง เปนแบบอดมคต เชน เรองจากตำานาน พงศาวดาร ภาพเทพเจาหรอรปปนพระพทธรปสมยตางๆ เปนตน ๓. รปสญลกษณ เปนสงทกำาหนดขนเพอใหใชหมายความแทนอกสงหนง เปนการเชอมโยงความคดในทางสรางสรรค เปนสงแทนใหเกดความเขาใจในการอยรวมกน รปแบบในการถายทอด จะแสดงเปนเครองหมาย รปสญลกษณแทนคำาพดใหเขาใจโดยทวกนได เชน ความรก ( ) เพศ ( ) หาม () เปนตน

ววธกำรถำยทอดงำนศลปะ

ในการถายทอดงานศลปะไมวารปแบบใดกคอการนำาเอาทศนธาตมาจดวางเปนองคประกอบของงานศลปะดวยการถายทอดในลกษณะ รปราง รปทรง เสน แสง ส ลลา ตามทตองการ จะถายทอดโดยการเลยนแบบหรอคดสรางสรรคขนใหมตามจนตนาการ ความรสก ความประทบใจดวยรปแบบและวธการตางๆ เชน ๑. กำรเขยนภำพ วำดเสน หรอภำพระบำยสแบบตำงๆ เชน แบบเหมอนจรง แบบตดทอน แบบนามธรรม เปนตน

ภาพ “ตลาดเชา” แสดงการถายทอดการเขยนภาพ โดย มานตย นเวศนศลป

6 หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ

๒. กำรปนและกำรแกะสลก ในรปแบบตางๆ เชน แบบนนตำา แบบนนสง แบบลอยตว เปนตน

ภาพ “กวาง” แสดงการถายทอดการปน ภาพ “เครองไมสกทอง” แสดงการถายทอดการแกะสลก โดย ไพฑรย เมองสมบรณ โดย นกศกษาวชาการเครองไม สถาบนเทคโนโลยราชมงคล

ภาพ “พมพแกะไม” แสดงการถายทอดการพมพภาพ โดย รจนา ขนจำานงค

๓. กำรพมพภำพ ดวยเทคนควธการตางๆ จากแมพมพโดยตรง และแมพมพทประดษฐสรางสรรคขน

๔. กำรประดษฐ เปนการประดษฐผลงานจากวสดตางๆ ทเรยกวา “ศลปะประดษฐ”

ภาพ “โคมไฟ” แสดงการถายทอดการประดษฐจากเศษวสดเหลอใช

โดย นกศกษาวชาหตถกรรม สถาบนเทคโนโลยราชมงคล

7หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ

ฝกปฏบตกจกรรม ๑ กำรถำยทอดงำนศลปะ

ควำมมงหมำย วสด/อปกรณ๑. กระดาษวาดเขยน ดนสอ ส

พกน๒. วสดในการปนตางๆ๓. วสดในการพมพภาพตางๆ๔. เศษวสดเพอประดษฐงาน สรางสรรค

๑. ใหนกเรยนฝกถายทอดเปนผลงานศลปะตามความคด จนตนาการ ความรสกประทบใจ โดยเลอกรปแบบการถายทอดไดเองตามความถนดและความสนใจ ๒. สนกสนาน ชนชม และเหนคณคา ในผลงานศลปะ เกดความรกและความมนใจใน การสรางสรรคงานศลปะ

ขนตอน/เทคนคปฏบต ๑. วางแผนตามกระบวนการสรางสรรคงาน (ทเลอก) ๒. ปฏบตตามแผนทวางไวตามขนตอนการสรางงาน ๓. ตรวจสอบ/ปรบปรง และพฒนาผลงาน

ภำพตวอยำงกำรเขยนภำพแบบตำงๆ

การเขยนภาพแบบเหมอนจรง

การเขยนภาพแบบนามธรรม การเขยนภาพแบบตดทอน

8 หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ

ภำพตวอยำงกำรปนและกำรแกะสลก

งานปนนนสง ผลงานของ ธระพงษ โพธสาร

การแกะสลกผลไม (ภาพจากสารานกรมไทยสำาหรบเยาวชน เลม ๑๓)

9หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ

ภำพตวอยำงกำรพมพภำพแบบตำงๆ

การพมพภาพจากวสด การพมพจากแมพมพประดษฐ

ภำพตวอยำงกำรสรำงสรรคงำนศลปะประดษฐแบบตำงๆ

การประดษฐจากกอนหน การประดษฐจากไมไอศกรม

การประดษฐจากไมจมฟน

10 หนวยการเรยนรท ๑ กระบวนการทางศลปะ

ค�ำถำมตรวจสอบควำมเขำใจ

๑. กระบวนการถายทอดงานศลปะตามความคดของนกเรยน หมายถงอะไร ๒. การถายทอดงานศลปะแตกตางกบการสรางสรรคงานศลปะอยางไร ๓. การถายทอดงานศลปะจากความคด หมายถงอะไร ๔. การถายทอดงานศลปะจากจนตนาการ หมายถงอะไร มรปแบบเฉพาะอยางไร ๕. ใหนกเรยนอธบายเหตผลทมนษยคดสรางสรรคงานศลปะจากความคดของนกเรยน (อธบาย

ไมนอยกวา ๓ บรรทด)

แนวกำรวดผลและประเมนผล

วธวดผล สงเกตพฤตกรรมการทำางานในชนเรยน โดยเลอกใชเครองมอวดผลหมายเลข ๑, ๒, ๓, ๔ และ ๗

เครองมอวดผล เลอกใชเครองมอวดผลจากการทำากจกรรมฝกปฏบตและคำาถามตรวจสอบความเขาใจ โดยใชเครองมอวดผลหมายเลข ๑, ๒, ๓, ๔ และ ๗

เกณฑกำรผำน ผานเกณฑปานกลางในทกกจกรรม