ลุ่มน ้ากก - Thaiwater.net · ร ปท 1.2-8 ความส มพ นธ ระหว างปร มาณน าท ารายป เฉล ยก บพ

สถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน)

การดาเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลโครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจาลองน าทวมน าแลง

บรษท แอสดคอน คอรปอเรชน จากดกมภาพนธ 2555

ลมน ากก

สารบญ

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ลมน ากก โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง สารบญ

ASD/PBW/WE/RT5306/P1719/RT213 ก

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง

ลมน ากก

สารบญ

สารบญ .............................................................................................................................................. ก

สารบญตาราง .................................................................................................................................... ค

สารบญรป ......................................................................................................................................... จ

บทท 1 ขอมลพ นฐานของลมน า ......................................................................................................... 1

1.1 สภาพทวไปของลมน า ............................................................................................................................. 1

1.1.1 สภาพภมประเทศ ...................................................................................................................... 1

1.1.2 ระบบลมน า ............................................................................................................................... 4

1.2 สภาพอตนยมวทยาและอทกวทยา .......................................................................................................... 7

1.2.1 สภาพภมอากาศ ........................................................................................................................ 7

1.2.2 ปรมาณฝน .............................................................................................................................. 10

1.2.3 ปรมาณน าทา .......................................................................................................................... 13

1.2.4 ปรมาณน าหลาก ..................................................................................................................... 17

1.2.5 ปรมาณตะกอน ....................................................................................................................... 19

1.2.6 อทกธรณวทยาและน าใตดน .................................................................................................... 20

1.2.7 คณภาพน า .............................................................................................................................. 24

1.3 ทรพยากรดนและการใชประโยชนทดน ................................................................................................. 27

1.3.1 ทรพยากรดน ........................................................................................................................... 27

1.3.2 การใชประโยชนทดน .............................................................................................................. 30

1.4 พ นทการเกษตรทมศกยภาพการพฒนา ................................................................................................ 33

1.4.1 พ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลก .......................................................................... 33

1.4.2 พ นทศกยภาพสาหรบการพฒนาระบบชลประทาน ................................................................. 36

1.5 ทรพยากรปาไม และช นคณภาพลมน า .................................................................................................. 39

1.5.1 ทรพยากรปาไม ....................................................................................................................... 39

1.5.2 ช นคณภาพลมน า .................................................................................................................... 44

1.6 ประชากร เศรษฐกจ และสงคม ............................................................................................................ 46

1.6.1 ประชากร ................................................................................................................................ 46

1.6.2 เศรษฐกจและสงคม ................................................................................................................. 46

บทท 2 โครงสรางพ นฐานของลมน า ................................................................................................. 49

2.1 โครงการพฒนาแหลงน าในปจจบน ....................................................................................................... 49

2.1.1 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดใหญ ......................................................................................... 51


ASD/PBW/WE/RT5306/P1719/RT213 ข

2.1.2 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดกลาง ........................................................................................ 51

2.1.3 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดเลก .......................................................................................... 52

2.1.4 โครงการสบน าดวยไฟฟาของกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน ................................................. 53

2.1.5 แหลงน าตามธรรมชาต/แกมลง/บอน าชมชน .......................................................................... 53

2.2 แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า .......................................................................................................... 54

บทท 3 ความตองการใชน า .............................................................................................................. 56

3.1 การศกษาและประเมนความตองการใชน า ............................................................................................ 56

3.2 น าใชเพอการอปโภคบรโภคและการทองเทยว ...................................................................................... 57

3.3 น าใชเพอการเกษตร .............................................................................................................................. 58

3.4 น าใชเพอการอตสาหกรรม .................................................................................................................... 65

3.5 น าใชเพอการปศสตว ............................................................................................................................. 66

3.6 น าใชเพอการรกษาระบบนเวศทายน า .................................................................................................. 67

3.7 ปรมาณความตองการใชน ารวม ............................................................................................................. 68

บทท 4 สภาพปญหาดานทรพยากรน า ............................................................................................. 69

4.1 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ......................................................................................................... 69

4.2 สภาพปญหาดานการขาดแคลนน าและภยแลง ..................................................................................... 70

4.3 สภาพปญหาดานน าทวม ....................................................................................................................... 71

4.4 สภาพปญหาดานสงแวดลอมและทรพยากรทเกยวของ ......................................................................... 73

4.5 สภาพปญหาดานการบรหารจดการน าปจจบน...................................................................................... 74

บทท 5 ยทธศาสตรและการบรหารจดการลมน า ............................................................................... 76

5.1 การวเคราะหสถานการณลมน า ............................................................................................................. 76

5.2 ยทธศาสตรการจดการลมน า ................................................................................................................. 78

5.2.1 ยทธศาสตรกลมจงหวดทเกยวของ .......................................................................................... 78

5.2.2 ยทธศาสตรการบรหารจดการลมน าและทรพยากรน า, กรมทรพยากรน า ............................... 79

5.2.3 ยทธศาสตรการพฒนาแหลงน าในลมน า, กรมชลประทาน ...................................................... 85

5.3 การบรหารจดการน าลมน า ................................................................................................................... 86

บทท 6 สรปและขอเสนอแนะ ........................................................................................................... 87

6.1 สรปขอมลพ นฐานและสถานภาพลมน า ................................................................................................. 87

6.1.1 ขอมลพ นฐานลมน า ................................................................................................................. 87

6.1.2 โครงการพฒนาแหลงน า/ตนทนน า ......................................................................................... 88

6.1.3 ความตองการใชน า ................................................................................................................. 89

6.2 ขอคดเหนและขอเสนอแนะ .................................................................................................................. 89

เอกสารอางอง .................................................................................................................................. 91

ภาคผนวก ภาคผนวก ก ขอมลอตนยมวทยาและอทกวทยา ภาคผนวก ข คาอธบายสญลกษณ


ASD/PBW/WE/RT5306/P1719/RT213 ค

สารบญตาราง ตารางท 1.1-1 รายละเอยดของจงหวดในลมน ากก .............................................................................................. 2

ตารางท 1.1-2 รายละเอยดของลมน าสาขาในลมน ากก ........................................................................................ 4

ตารางท 1.2-1 สรปคาเฉลยตวแปรภมอากาศหลกของสถานตรวจอากาศในลมน าแมกก ..................................... 8

ตารางท 1.2-2 ปรมาณน าทารายปเฉลยของแตละสถานวดน าในลมน ากก ......................................................... 16

ตารางท 1.2-3 ปรมาณน าหลากสงสดรายปเฉลยของแตละสถานวดน าในลมน ากก ........................................... 18

ตารางท 1.2-4 ปรมาณตะกอนแขวนลอยรายปเฉลยของแตละสถานวดน าในลมน ากก ...................................... 19

ตารางท 1.2-5 รายละเอยดช นหนอมน าในลมน ากก........................................................................................... 21

ตารางท 1.2-6 ขอมลคณภาพน าทสาคญและการประเมนเกณฑคณภาพน าในน าแมกก .................................... 24

ตารางท 1.2-7 ขอมลคณภาพน าทสาคญ และการประเมนเกณฑคณภาพน าในน าแมฝาง .................................. 27

ตารางท 1.3-1 รายละเอยดกลมชดดน ในลมน ากก ............................................................................................ 28

ตารางท 1.3-2 การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในลมน ากก ...................................................................... 30

ตารางท 1.4-1 พ นทเหมาะสมกบการเพาะปลกจากการวเคราะหดวย GIS ในลมน ากก .................................... 34

ตารางท 1.4-2 พ นทศกยภาพการพฒนาระบบชลประทานจากการวเคราะหดวย GIS ในลมน ากก ................... 37

ตารางท 1.5-1 ประเภทการใชประโยชนทดนในเขตปาสงวนแหงชาตทอยในลมน ากก ....................................... 39

ตารางท 1.5-2 รายละเอยดของทรพยากรปาไมในลมน ากก ............................................................................... 40

ตารางท 1.5-3 สภาพของทรพยากรปาไมในลมน ากก ........................................................................................ 42

ตารางท 1.5-4 รายละเอยดและมาตรการการใชทดนสาหรบช นคณภาพลมน าในลมน ากก ................................ 44

ตารางท 1.6-1 ขอมลประชากร เศรษฐกจ และสงคม ของ กชช.2ค ป 2552 ..................................................... 47

ตารางท 2.1-1 โครงการพฒนาแหลงน าทมอยในปจจบน ในลมน ากก ................................................................ 49

ตารางท 2.1-2 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดกลางทมอยในปจจบน ในลมน ากก .............................................. 51

ตารางท 2.1-3 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดเลกในลมน ากกทมอยในปจจบน .................................................. 53

ตารางท 2.1-4 โครงการสบน าดวยไฟฟาในลมน ากกทมอยในปจจบน ................................................................ 53

ตารางท 2.2-1 ประเภทและจานวนแผนโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ของหนวยงานตางๆ ........ 54

ตารางท 3.1-1 กรอบแนวคดการศกษาและประเมนความตองการใชน าสาหรบกจกรรมตางๆ ของลมน า .......... 56

ตารางท 3.2-1 ขอมลการประปาสวนภมภาคป พ.ศ.2551 ในลมน ากก .............................................................. 57

ตารางท 3.3-1 คาสมประสทธการใชน าของพช (KC) โดยวธ MODIFIED PENMAN .......................................... 59

ตารางท 3.3-2 คา ETP (POTENTIAL EVAPOTRANSPIRATION) โดยวธ MODIFIED PENMAN ..................... 60

ตารางท 3.3-3 ความตองการน าเพอการเกษตร สาหรบแตละลมน าสาขาในพ นทลมน ากก ................................ 64

ตารางท 3.4-1 ความตองการใชน าตามประเภทของโรงงานอตสาหกรรม ........................................................... 65

ตารางท 3.5-1 ความตองการใชน าเพอการปศสตวในลมน ากก ........................................................................... 66

ตารางท 3.6-1 ความตองการใชน าเพอรกษาระบบนเวศวทยาทายน าในลมน ากก .............................................. 67

ตารางท 3.7-1 สรปปรมาณความตองการใชน าท งลมน า .................................................................................... 68


ASD/PBW/WE/RT5306/P1719/RT213 ง

ตารางท 5.2-1 เปาหมายและมาตรการแกไขปญหาการบรหารจดการทรพยากรน าในพ นทลมน ากก ................. 80


ASD/PBW/WE/RT5306/P1719/RT213 จ

สารบญรป รปท 1.1-1 สภาพภมประเทศและลาน าสาขาในลมน ากก ..................................................................................... 3

รปท 1.1-2 ขอบเขตลมน าสาขาในลมน ากก ......................................................................................................... 5

รปท 1.1-3 ระบบลมน ากก (SCHEMATIC DIAGRAM) ........................................................................................ 6

รปท 1.2-1 การผนแปรรายเดอนของสภาพภมอากาศของสถานตรวจอากาศในลมน ากก .................................... 9

รปท 1.2-2 ปรมาณฝนรายเดอนเฉลยในลมน ากก .............................................................................................. 10

รปท 1.2-3 ตาแหนงสถานวดน าฝน สถานทนามาวเคราะห และเสนช นน าฝนรายปเฉลยในลมน ากก ................ 11

รปท 1.2-4 เสนช นน าฝนรายเดอนเฉลยในลมน ากก ........................................................................................... 12

รปท 1.2-5 กระบวนการเกดน าทา ..................................................................................................................... 13

รปท 1.2-6 ปรมาณน าทารายเดอนและรายปเฉลยในลมน ากก .......................................................................... 14

รปท 1.2-6 ตาแหนงสถานวดน าในลมน ากก ....................................................................................................... 15

รปท 1.2-8 ความสมพนธระหวางปรมาณน าทารายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน าในลมน ากก ....... 17

รปท 1.2-9 ความสมพนธระหวางปรมาณน าหลากสงสดรายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน า ในลมน ากก............ ..................................................................................................................................... 18

รปท 1.2-10 ความสมพนธระหวางปรมาณตะกอนแขวนลอยรายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน าในลมน ากก.... .................................................................................................................................... 20

รปท 1.2-10 สภาพอทกธรณวทยาในลมน ากก ................................................................................................... 22

รปท 1.2-11 ปรมาณการใหน าของช นหนในลมน ากก ........................................................................................ 23

รปท 1.2-12 แผนทแสดงตาแหนงสถานตรวจวดคณภาพน าบรเวณน าแมกก ..................................................... 25

รปท 1.3-1 กลมชดดนของลมน ากก ................................................................................................................... 29

รปท 1.3-2 สดสวนการใชประโยชนทดนในลมน ากก ป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2552 ........................................ 31

รปท 1.3-3 การใชประโยชนทดนในลมน ากก ป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2552 .................................................... 32

รปท 1.4-1 แผนผงในการวเคราะหพ นทเกษตรทมศกยภาพในการเพาะปลก ..................................................... 34

รปท 1.4-2 พ นทเหมาะสมกบการเพาะปลกจากการวเคราะหดวย GIS ในลมน ากก .......................................... 35

รปท 1.4-3 แผนผงในการวเคราะหพ นทเกษตรทมศกยภาพในการพฒนาระบบชลประทาน .............................. 36

รปท 1.4-4 พ นทศกยภาพการพฒนาระบบชลประทานจากการวเคราะหดวย GIS ในลมน ากก ........................ 38

รปท 1.5-1 พ นทปาสงวนแหงชาตในลมน ากก .................................................................................................... 41

รปท 1.5-2 ประเภททรพยากรปาไมในลมน ากก ................................................................................................. 43

รปท 1.5-3 ช นคณภาพลมน าในลมน ากก ........................................................................................................... 45

รปท 2.1-1 ตาแหนงโครงการพฒนาแหลงน า ขนาดกลาง ขนาดเลก และโครงการสบน าดวยไฟฟาทมอยในปจจบนในลมน ากก ............................................................................................................................ 50

รปท 2.2-1 ตาแหนงแผนโครงการพฒนาแหลงน าทมศกยภาพของหนวยงานตางๆ ............................................. 55

รปท 3.3-1 แบบจาลองแปลงนา ......................................................................................................................... 62


ASD/PBW/WE/RT5306/P1719/RT213 ฉ

รปท 4.1-1 การเปลยนแปลงปรมาณฝนรายเดอน สถาน สตอ.เชยงราย จงหวดเชยงราย .................................. 70

รปท 4.3-1 ขอบเขตพ นทน าทวมประจาในลมน ากก ........................................................................................... 72

รปท 5.1-1 การวเคราะหสถานภาพ (SWOT) โดยรวมของลมน ากก .................................................................. 77

บทท 1

ขอมลพนฐานของลมนา

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ลมน ากก โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง บทท 1 ขอมลพ นฐานของลมน า

ASD/PBW/WE/RT5306/P1719/RT213 1

บทท 1 ขอมลพ นฐานของลมน า

1.1 สภาพทวไปของลมน า

1.1.1 สภาพภมประเทศ

ลมน ากก มพ นทลมน าท งหมดประมาณ 10,875 ตารางกโลเมตร บางสวนของลมน าเปนพ นทอยในเขตสหภาพพมา สวนทอยในเขตประเทศไทยมพ นทลมน า 7,300.40 ตารางกโลเมตร พ นทลมน าสวนใหญครอบคลมพ นท 2 จงหวด คอ เชยงใหม และเชยงราย แตจะตดบรเวณขอบเขตจงหวดลาปางเลกนอย คดเปนรอยละ 0.02 ของพ นทลมน ากก ลมน ากกต งอยระหวางเสนรงท 19o 00 เหนอ ถงเสนรงท 20o 15 เหนอ และอยระหวางเสนแวงท 99o 00 ตะวนออก ถงเสนแวงท 100o 15 ตะวนออก โดยมอาณาเขตตดตอดงน ทศเหนอ ตดกบสหภาพเมยนมารและสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ทศใต ตดกบลมน าวง ทศตะวนออก ตดกบลมน าโขง (เหนอ) ทศตะวนตก ตดกบลมน าปงและสหภาพพมา สภาพภมประเทศประกอบไปดวยเทอกเขาสงชน ทางทศเหนอ คอเทอกเขาแดนลาว ทศใต คอ เทอกเขาขนตาล ทศตะวนออก คอเทอกเขาผปนน า ซงเปนตนกาเนดของแมน าสาขาทสาคญ มทราบเชงเขากระจายอยระหวางหบเขาและมทราบลมแมน าตลอดสองขางฝงลาน าแมน ากก มตนกาเนดมาจากภเขาทางเหนอในรฐเชยงตง สหภาพพมา ไหลเขาสเขตประเทศไทยทชองน าแมกก อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม แลวไหลไปทางทศตะวนออกผาน อาเภอแมอาย เขาสเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยงราย ผานตวเมองเชยงราย จากน นไหลไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอเขาสอาเภอเชยงแสน แลวไหลไปลงสแมน าโขงทบานสบกก ตาบลบานแซว อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงรายความยาวของแมน ากกรวมท งหมด 285 กโลเมตร ชวงแรกประมาณ 128 กโลเมตร อยในเขตสหภาพพมา สวนทอยในประเทศไทยยาวประมาณ 157 กโลเมตร โดยมสภาพภมประเทศและสภาพลมน าแตละลมน าสาขาดงน 1. ลมน าสาขาแมน าฝาง น าแมฝาง มตนน าอยบรเวณดอยขนหวยฝางและดอยหวโท ซงอยทางตอนใตของอาเภอไชยปราการ จงหวดเชยงใหม ไหลไปทางทศเหนอ ผานอาเภอฝาง แลวไหลไปบรรจบกบแมน ากกทตาบลท าตอน อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม ความยาวของลาน าแมฝางประมาณ 122 กโลเมตร ความลาดชนเฉลยประมาณ 1:750 โดยบรเวณตนน ามความลาดชนประมาณ 1:200 กลางน าประมาณ 1:1,500 และทายน าประมาณ 1:18,000 ลาน ายอยทสาคญ ไดแก น าแมทะลบ น าแมงอนนอย น าแมมาว น าแมนาวาง น าแมสาว และน าแมแหลงหลวง เปนตน 2. ลมน าสาขาน าแมลาว น าแมลาว มตนกาเนดจากเทอกเขาผปนน าในเขตอาเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย ไหลไปทางทศเหนอผานอาเภอเวยงปาเปา เขาสอาเภอแมสรวย จากน นเปนเสนแบงเขตระหวางอาเภอพานกบอาเภอเมอง จงหวดเชยงราย แลวไหลไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอเขาสอาเภอเมอง จงหวดเชยงรายจนไปบรรจบกบแมน ากกทบานปาตง ตาบลรอบเวยง อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย ความยาวของลาน าแมลาว ประมาณ 210 กโลเมตร ความลาดชนเฉลยประมาณ 1:1,000 โดยบรเวณตนน ามความลาดชนประมาณ 1:500 กลางน า



ประมาณ 1:1,000 และทายน าประมาณ 1:2,000 ลาน ายอยทสาคญ ไดแก น าแมโถ น าแมเจดย น าแมฉางขาว น าแมปนหลวง น าแมต า น าแมยางม น น าตาชาง น าแมสรวย และน าแมกรณนอย เปนตน 3. ลมน าสาขาน าแมสรวย น าแมสรวย มตนน าอยบรเวณดอยแมวงนอยและดอยหลมขาว ซงอยทางตอนเหนอของอาเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย โดยน าแมสรวยไหลลงไปทางทศตะวนออกเฉยงใต แลวไหลไปบรรจบกบน า แมลาว ทบานกาด ตาบลแมสรวย อาเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย ความยาวของลาน าแมสรวย ประมาณ 60 กโลเมตร ความลาดชนเฉลยประมาณ 1:200 4. ลมน าสาขาน าแมกกตอนลาง น าแมกก มตนกาเนดมาจากภเขาทางเหนอในรฐเชยงตง สหภาพพมา ไหลมาทางทศใตเขาสเขตประเทศไทยทชองน าแมกก อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม และมน าฝางไหลมารวมทตาบลทาตอน อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม จากน นไหลไปทางทศตะวนออก เขาสเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยงราย จากน นไหลไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอเขาสอาเภอเชยงแสน แลวไหลไปลงแมน าโขงทบานสบกก ตาบลบานแซง อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย ความยาวของแมน ากกเฉพาะสวนทอยในเขตประเทศไทยประมาณ 157 กโลเมตร ความลาดชนเฉลยประมาณ 1:1,500 ลาน ายอยทสาคญ ไดแก น าแมฝาง น าเมองงาม หวยน ารน หวยล หวยหมากเลยม น าแมยาว น าแมกรณ น าแมลาว และหวยเผอ เปนตน สาหรบรายละเอยดพ นทครอบคลมของลมน ากกในเขตจงหวดตางๆดงแสดงในตารางท 1.1-1

สภาพภมประเทศ ดงแสดงในรปท 1.1-1

ตารางท 1.1-1 รายละเอยดของจงหวดในลมน ากก

จงหวด พนทจงหวด รอยละของ รอยละของพนท

(ตร.กม.) (ตร.กม.) (ไร) พนทจงหวด ในลมนำกกเชยงราย 11,581.32 5,101.49 3,188,431 44.05 69.88

เชยงใหม 22,070.31 2,197.42 1,373,385 9.96 30.10ล าปาง 12,488.39 1.49 932 0.01 0.02

รวม 7,300.40 4,562,748 100.00

พนทในเขตลมนำกก



รปท 1.1-1 สภาพภมประเทศและล าน าสาขาในลมน ากก



1.1.2 ระบบลมน า

แมน ากกเปนแมน าทมความสาคญสายหนงในภาคเหนอ ประกอบดวย ลมน ำสำขำแมน ำฝำง มตนน าอยบรเวณดอยขนหวยฝางและดอยหวโท ซงอยทางตอนใตของอาเภอไชยปราการจงหวดเชยงใหม ไหลไปทาง ทศเหนอ ผานอาเภอฝาง แลวไหลไปบรรจบกบแมน ากกทตาบลทาตอน อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม ลมน ำสำขำแมน ำลำว มตนกาเนดจากเทอกเขาผปนน าในเขตอาเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย ไหลไปทางทศเหนอผานอาเภอเวยงปาเปา เขาสอาเภอแมสรวย จากน นเปนเสนแบงเขตระหวางอาเภอพานกบอาเภอเมอง จงหวดเชยงราย แลวไหลไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอเขาสอาเภอเมอง จงหวดเชยงราย จนไปบรรจบกบแมน ากก ทบานปาตง ตาบลรอบเวยง อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย ลมน ำสำขำน ำแมสรวย มตนน าอยบรเวณดอยแมวงนอยและดอยหลมขาว ซงอยทางตอนเหนอของอาเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย โดยน าแมสรวยไหลลงไปทางทศตะวนออกเฉยงใต แลวไหลไปบรรจบกบน าแมลาวทบานกาด ตาบลแมสรวย อาเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย และลมน าสาขาแมน ากกตอนลาง การแบงลมน าสาขาในลมน ากก ไดกาหนดตามผลการศกษาของโครงการศกษาสารวจออกแบบสถานอทกวทยา 25 ลมน าหลกของประเทศไทย ของกรมทรพยากรน า โดยพจารณาหลกเกณฑการแบงขอบเขตลมน าสาขา การเรยกชอลมน า ลาน า และการกาหนดรหสลมน า โดยยดถอ “มาตรฐานลมน าและลมน าสาขา” ของคณะอนกรรมการศนยขอมลสารสนเทศอทกวทยา (น าผวดน) ภายใตคณะกรรมการอทกวทยาแหงชาต (ปจจบนไดรวมอยในกรมทรพยากรน า) ซงปรากฏอยในรายงานผลการวจย เรอง ทะเบยนประวต และแผนทแสดงตาแหนงสถานอทกวทยาและอตนยมวทยาในประเทศไทย (กมภาพนธ 2539) เปนแนวทางในการดาเนนงาน และไดทาการปรบเพมเตมหลกเกณฑบางประการใหชดเจนและสมบรณข น โดยมการนาขอมลจากแหลงตางๆ มาพจารณารวม ไดแก แผนทการแบงขอบเขตลมน าของหนวยงานตางๆในระบบ GIS รายงานการศกษา แผนทแสดงขอบเขตพ นทชลประทาน แนวคนก นน าทวม และการสารวจสนามในบางพ นท รวมท งไดใชแผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000 ชดปจจบนจากกรมแผนททหารมาใชในการกาหนดขอบเขตลมน า ซงแบงพ นทลมน ากก ออกเปน 4 ลมน าสาขา รายละเอยดดงแสดงในตารางท 1.1-2 สาหรบขอบเขตลมน าสาขา

และระบบลมน ากก ดงแสดงในรปท 1.1-2 และรปท 1.1-3 ตามลาดบ

ตารางท 1.1-2 รายละเอยดของลมน าสาขาในลมน ากก

รอยละของพนท

(ตร.กม.) (ไร) ในลมนำกก จงหวด อำเภอ1 0302 น าแมฝาง 2,011.26 1,257,040 27.55 - เชยงใหม - ฝาง แมอาย และไชยปราการ

2 0303 น าแมลาว 2,798.42 1,749,014 38.33 - เชยงราย - เมอง พาน แมสรวย เวยงปาเปา และแมลาว

3 0304 น าแมสรวย 425.57 265,983 5.83 - เชยงราย - แมสรวย

4 0305 น าแมกกตอนลาง 2,065.14 1,290,712 28.29 - เชยงใหม - แมอาย

- เชยงราย - เมอง เวยงชย แมจน เชยงแสน และกง อ.ดอยหลวง

รวม 7,300.40 4,562,748 100.00

ลำดบ รหส ลมนำสำขำ พนท ครอบคลมพนทบำงสวน



รปท 1.1-2 ขอบเขตลมน าสาขาในลมน ากก



รปท 1.1-3 ระบบลมน ากก (Schematic Diagram)

14,400

166,000

8,000

10,000

.

64,000

.

78,000

.

10,000

.

.

10

17,000

73

10

/

10

8.6

: ,2554



1.2 สภาพอตนยมวทยาและอทกวทยา

1.2.1 สภาพภมอากาศ

จากการรวบรวมขอมลภมอากาศทสถานตางๆ ในเขตพ นทโครงการและบรเวณใกลเคยง ซงบนทกไวโดยกรมอตนยมวทยา ชวงป พ.ศ.2523-2552 จานวน 3 สถาน ไดแก สถานดอยอางขาง สถานจงหวดเชยงราย และสถาน สกษ.เชยงราย รายละเอยดแตละสถานดงแสดงในภาคผนวก ก สรปคาเฉลยชวงพสยของคาเฉลยรายเดอน คาสงสดรายเดอน และคาเฉลยตาสดรายเดอนของตวแปรภมอากาศหลกของแตละสถานตรวจอากาศแสดงดงตารางท 1.2-1 การผนแปรรายเดอนของตวแปรภมอากาศของสถานตรวจอากาศในลมน ากก แสดงดงรป

ท 1.2-1 และสรปคาเฉลยไดดงน - อณหภมเฉลยตลอดป 22.7 องศาเซลเซยส อณหภมเฉลยสงสดในเดอนเมษายนวดได 31.7

องศาเซลเซยส และอณหภมเฉลยตาสดในเดอนมกราคมวดได 12.6 องศาเซลเซยส ชวงพสยของคาเฉลยรายเดอน 18.2-25.6 องศาเซลเซยส

- ความช นสมพทธโดยเฉลยตลอดปจะอยระหวาง 76.6 เปอรเซนต คาความช นสมพทธสงสดวดได 95.7 เปอรเซนต และคาความช นสมพทธตาสดวดได 34.3 เปอรเซนต ชวงพสยของคาเฉลยรายเดอน 59.3-86.7 เปอรเซนต

- ปรมาณการระเหยโดยเฉลยตลอดท งป 1,182.7 มลลเมตร ชวงพสยของคาเฉลยรายเดอน 71.0-147.3 มลลเมตร

- ความคร มของเมฆโดยเฉลย 4.6 ออกตา (0-10 ออกตา) ชวงพสยของคาเฉลยรายเดอน 1.7-7.7 ออกตา

- ความเรวลมโดยเฉลยมคาประมาณ 2.1 นอต ชวงพสยของคาเฉลยรายเดอน 1.5-2.7 นอต - ปรมาณฝนเฉลยรายป 1,754.0 มลลเมตร ชวงพสยของคาเฉลยรายเดอน 4.4-358.4 มลลเมตร



ตารางท 1.2-1 สรปคาเฉลยตวแปรภมอากาศหลกของสถานตรวจอากาศในลมน าแมกก

สถำนตรวจวด ตวแปรภมอำกำศ คำเฉลยรำยป ชวงพสยของคำเฉลย คำเฉลยสงสด คำเฉลยตำสดสภำพภมอำกำศ รำยเดอน รำยเดอน รำยเดอน

ดอยอางขาง อณหภม (องศาเซลเซยส) 19.5 15.7 (ธ.ค.) - 22.6 (เม.ย.) 26.7 (เม.ย.) 12.3 (ธ.ค.)ความช นสมพทธ (เปอรเซนต) 74.6 46.0 (ม.ค.) - 91.0 (ส.ค.) 96.0 (ส.ค.) 34.0 (ม.ค.)ปรมาณการระเหยจากถาด (มม.) 1,113.0 61.0 (ต.ค.) - 163.0 (ม.ค.) - -ความคร มของเมฆ (0-10 ออกตา) 4.8 2.0 (ม.ค.) - 7.0 (ม.ย.) - -ความเรวลม (นอต) 4.8 3.6 (ธ.ค.) - 6.0 (ก.ค.) 41.0 (ต.ค.) -ปรมาณฝน (มม.) 1,937.2 0.4 (ธ.ค.) - 384.7 (ส.ค.) - -

จงหวดเชยงราย อณหภม (องศาเซลเซยส) 24.4 19.4 (ธ.ค.) - 27.2 (ม.ย.) 34.8 (เม.ย.) 12.6 (ม.ค.)ความช นสมพทธ (เปอรเซนต) 76.2 62.0 (ม.ค.) - 84.0 (ส.ค.) 95.0 (ก.ย.) 32.0 (ม.ค.)ปรมาณการระเหยจากถาด (มม.) 1,312.0 78.0 (ธ.ค.) - 158.0 (เม.ย.) - -ความคร มของเมฆ (0-10 ออกตา) 4.8 2.0 (ม.ค.) - 8.0 (ก.ค.) - -ความเรวลม (นอต) 1.2 0.7 (ม.ค.) - 1.6 (พ.ค.) 54.0 (ก.พ.) -ปรมาณฝน (มม.) 1,698.1 8.3 (ม.ค.) - 352.0 (ส.ค.) - -

สกษ.เชยงราย อณหภม (องศาเซลเซยส) 24.3 19.5 (ม.ค.) - 27.1 (ม.ย.) 33.7 (เม.ย.) 13 (ม.ค.)ความช นสมพทธ (เปอรเซนต) 79.1 70.0 (ม.ค.) - 85.0 (ส.ค.) 96.0 (ส.ค.) 37.0 (ม.ค.)ปรมาณการระเหยจากถาด (มม.) 1,123.0 74.0 (ม.ค.) - 121.0 (เม.ย.) - -ความคร มของเมฆ (0-10 ออกตา) 4.3 1.0 (ม.ค.) - 8.0 (ก.ค.) - -ความเรวลม (นอต) 0.2 0.1 (ม.ค.) - 0.4 (พ.ย.) 25.0 (เม.ย.) -ปรมาณฝน (มม.) 1,626.6 9.6 (ม.ค.) - 338.6 (ส.ค.) - -



รปท 1.2-1 การผนแปรรายเดอนของสภาพภมอากาศของสถานตรวจอากาศในลมน ากก

0

50

100

150

200

250

300

350

400

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

ปรมา

น า

ฝน (

มม.

ปรมา ฝน

40

60

80

100

120

140

160

180

200


ปรมา

กา

รระเห

ยจาก

ถาด

(มม.

ปรมา การระเหย

12

15

18

21

24

27

30


อ หภ

ม (อ

งศาเ

ลเ ย

ส

อ หภม

40

50

60

70

80

90

100


ความ

ช นสม

พทธ

(

ความช นสมพทธ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

ความ

เร วลม

(น อต

ความเร วลม

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9


ความ

คร มข

องเม

(อ

อกตา

ความคร มของเม

จงหวดเชยงราย สกษ.เชยงราย ดอยอางขาง



1.2.2 ปรมา ฝน

รวบรวมขอมลปรมาณฝนรายเดอนของสถานวดน าฝนทรวบรวมโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จานวน 34 สถาน พบวา มเพยง 5 สถาน ทมชวงเวลาของการจดบนทกขอมลคาปรมาณฝนรายเดอนเฉลยของแตละสถานครบตลอดท งป และมชวงเวลาการเกบมากกวา 20 ป ในชวงป พ.ศ.2497-2548 นอกจากน ยงนาคาปรมาณฝนจากสถานขางเคยงของลมน ามารวมวเคราะหเสนช นน าฝนและปรมาณฝนเฉลยในลมน ากกดวย

จากการวเคราะห พบวา มปรมาณฝนเฉลยรายป 1,460 มลลเมตร การกระจายตวของปรมาณฝนจะเกดต งแตเดอนพฤษภาคมไปจนถงเดอนกนยายน แสดงดงรปท 1.2-2 สาหรบตาแหนงสถานวดน าฝนในลมน า ตาแหนง

สถานทนามาวเคราะห เสนช นน าฝนรายปเฉลย และเสนช นน าฝนรายเดอนเฉลย แสดงดงรปท 1.2-3 และรปท

1.2-4 ตามลาดบ

รปท 1.2-2 ปรมา ฝนรายเดอนเฉลยในลมน ากก


ฝนเฉลยรายเดอน 13 9 20 71 194 178 251 307 237 119 44 19 ฝนเฉลยสะสม 13 21 41 112 306 484 735 1,042 1,279 1,398 1,441 1,460

0

250

500

750

1,000

1,250

1,500

1,750

0

50

100

150

200

250

300

350

ปรมา

ฝน

เฉลย

สะสม

(มม.

ปรมา

ฝน

เฉลย

รายเ

ดอน

(มม.

ปรมา ฝนเฉลยลมน ากก

ฝนเฉลยรายเดอน ฝนเฉลยสะสม



รปท 1.2-3 ต าแหนงสถานวดน าฝน สถานทน ามาวเคราะห และเสนช นน าฝนรายปเฉลยในลมน ากก



รปท 1.2-4 เสนช นน าฝนรายเดอนเฉลยในลมน ากก



1.2.3 ปรมา น าทา

การประเมนปรมาณน าทาในลมน าใดๆ ทาไดโดยการวเคราะหจากปรมาณฝนทตกในพ นท เนองจากฝนทตกลงมาไมสามารถเปลยนเปนน าทาไดท งหมด เพราะมการสญเสยเกดข นในขณะทฝนตก ไดแก การเกบกกบนตนไม การซมลงดน และการระเหย เปนตน โดยปรมาณน าทเหลอจะไหลผานผวดนลงสแมน า และไหลลงสทะเลตอไป กระบวนการเกดน าทา แสดงดงรปท 1.2-5 สาหรบคาการสญเสยตางๆ เรยกวา สมประสทธน าทา (C) ซงนามาใชในการประเมนปรมาณน าทาของลมน า มข นตอนดงน

รปท 1.2-5 กระบวนการเกดน าทา

1. คดเลอกสถานวดน าทาลมน ายอยทมขอมลสมบรณ และไมอยทายอางเกบน า เพอหลกเลยงผลกระทบจากการบรหารจดการน าของอางเกบน า 2. คานวณปรมาณฝนเฉลยของลมน ายอย โดยวธ ธเอสเสน 3. คานวณคาสมประสทธน าทา (C) ของลมน ายอย จากสมการ

สมประสทธน าทา (C)= ปรมาณน าทา / (ปรมาณฝนเฉลย x พ นทลมน ายอย )

4. คานวณปรมาณน าทาของลมน า จากสมการ

“ปรมาณน าทาของลมน า = P1C1A1 + P2C2A2 + ………+ PnCnAn”

โดย P1 = ปรมาณฝนเฉลยของลมน ายอยท 1 C1 = สมประสทธน าทาของลมน ายอยท 1 A1 = พ นทลมน ายอยท 1 Pn = ปรมาณฝนเฉลยของลมน ายอยท n Cn = สมประสทธน าทาของลมน ายอยท n An = พ นทลมน ายอยท n

จากข นตอนการประเมนปรมาณน าทาในลมน ากก พบวา ลมน ากกมปรมาณน าทารายปเฉลย 3,515 ลาน ลบ.ม. และมการกระจายรายเดอนเฉลยอยในชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนกนยายน แสดงดงรปท 1.2-6



รปท 1.2-6 ปรมา น าทารายเดอนและรายปเฉลยในลมน ากก นอกจากน ทาการทบทวนการรวบรวมขอมลปรมาณน าทาจากสถานวดน าในลมน ากกของหนวยงานตางๆ ไดแก กรมชลประทาน กรมอตนยมวทยา และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จานวน 43 สถาน มเพยง 53 สถาน ทมชวงเวลาของการจดบนทกขอมลคาปรมาณน าทาครบตลอดท งป ตาแหนงและรายละเอยดสถานวดน าในลมน ากก แสดงดงรปท 1.2-7 และตารางท 1.2-2 ทาการวเคราะหความสมพนธระหวางปรมาณน าทารายปเฉลยและพ นทรบน า ผลการวเคราะหความสมพนธ แสดงดงรปท 1.2-8 และมความสมพนธเชงเสนในรปสมการถดถอยดงน QF = aAb โดย QF = ปรมาณน าทารายปเฉลย (ลาน ลบ.ม.) A = พ นทรบน าฝน (ตร.กม.) a และ b = สมประสทธถดถอย

QF = 0.7790A0.9353 (R2 = 0.9107)


รายเดอนเฉลย 26 22 58 192 485 420 603 698 583 278 108 43รายเดอนสะสม 26 48 106 298 783 1,203 1,806 2,503 3,086 3,364 3,472 3,515

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

3,000

3,500

4,000

0

100

200

300

400

500

600

700

800

ปรมา

น า

ทาเฉ

ลยสะ

สม (ล

าน ล

บ.ม.

ปรมา

น า

ทาเฉ

ลยรา

ยเดอ

น (ล

าน ล

บ.ม.

ปรมา น าทาเฉลยลมน ากก

รายเดอนเฉลย รายเดอนสะสม



รปท 1.2-7 ต าแหนงสถานวดน าในลมน ากก



ตารางท 1.2-2 ปรมา น าทารายปเฉลยของแตละสถานวดน าในลมน ากก

ลำดบ สถำนวดนำ รหส จงหวด หนวยงำน พกด พนทรบนำ ชวงป จำนวนป ปรมำณนำทำรำยป (ลำน ลบ.ม.)สถำน รบผดชอบ ละตจด (น.) ลองตจด (อ.) (ตร.กม.) สถตขอมล ทงหมด เฉลย ฤดฝน

(พ.ค.-ต.ค.)ฤดแลง

(พ.ย.-เม.ย.)1. น าแมกกทเชยงราย G.2A เชยงราย RID 19-55-14 99-50-57 6,063 2501 - 2525 25 3,556.63 2,639.12 917.512. น าแมกรณทบานปางรมกรณ G.4 เชยงราย RID 19-50-22 99-40-23 49 2543 - 2546 4 61.11 42.73 18.383. น าแมทะลบหลวงทบานแมทะลบหลวง G.7 เชยงใหม RID 19-42-41 99-12-49 85 2529 - 2535 7 12.98 10.44 2.544. น าแมลาวบานตนยาง G.8 เชยงราย RID 19-47-27 99-45-10 2,934 2537 - 2546 10 834.23 653.42 180.805. น าแมสรวยบานกระเหรยงทงพราว G.9 เชยงราย RID 19-44-56 99-30-28 386 2542 - 2546 5 200.85 134.76 66.106. น าแมลาวบานหนองผ า G.10 เชยงราย RID 19-39-21 99-32-50 2,614 2546 - 2546 1 836.61 639.76 196.857. น าแมกกทบานทาตอน 030101 เชยงใหม DWR 20-03-36 99-21-48 2,980 2511 - 2545 35 2,123.12 1,523.34 599.798. น าแมกกทบานโปงนาค า 030102 เชยงราย DWR 19-56-40 99-44-22 5,870 2509 - 2545 37 3,567.52 2,614.20 953.329. น าแมกกทสะพานเชยงราย 030103 เชยงราย DWR 19-55-09 99-50-59 6,060 2522 - 2537 16 3,396.02 2,420.36 975.6610. น าแมกกทบานแมแพง 030107 เชยงราย DWR 20-06-28 100-01-12 10,100 2536 - 2545 10 6,565.12 5,049.10 1,516.0211. น าแมฝางทบานทาไมเลยม 030201 เชยงใหม DWR 20-02-06 99-21-35 1,800 2511 - 2545 35 831.28 634.07 197.2112. น าแมฝางทบานสบขา 030202 เชยงใหม DWR 19-48-00 99-10-24 541 2513 - 2517 5 341.76 255.52 86.2413. น าแมฝางทบานรมฝาง 030203 เชยงใหม DWR 19-54-06 99-13-02 968 2513 - 2519 7 489.03 378.06 110.9714. แมน าฝางทบางแพงมะขามปอม 030204 เชยงใหม DWR 19-37-01 99-07-58 126 2515 - 2517 3 94.83 70.88 23.9615. น าแมนาวางทบานปาแดง 030211 เชยงใหม DWR 19-43-30 99-17-42 88 2514 - 2517 4 26.39 18.40 7.9816. น าแมสาวทบานแมสาว 030212 เชยงใหม DWR 20-01-02 99-16-16 114 2513 - 2517 5 105.28 69.05 36.2317. น าแมใจทบานโปงน ารอน 030213 เชยงใหม DWR 19-56-48 99-09-59 62 2514 - 2527 14 54.16 37.55 16.6118. น าแมมาวทบานมวงชม(มเซอรขนเมา) 030214 เชยงใหม DWR 19-57-42 99-06-25 121 2514 - 2545 32 82.23 53.75 28.4819. หวยไครทบานหวยไคร(บานเหมองแร) 030215 เชยงใหม DWR 19-48-22 99-14-35 69 2515 - 2517 3 26.13 20.77 5.3620. น าแมสาวทบานในหวย(บานหมอกเปา) 030216 เชยงใหม DWR 20-01-42 99-14-42 111 2515 - 2545 31 129.64 86.08 43.5621. น าแมสาวทบานแมกลาง 030217 เชยงใหม DWR 20-01-36 99-15-32 113 2516 - 2521 6 186.75 110.30 76.4522. น าแมกมหลวงทเหนอเขอนแมกมหลวง 030219 เชยงใหม DWR 20-02-27 99-14-43 58 2526 - 2545 20 70.49 44.34 26.1523. น าแมลาวทบานทาสาย 030301 เชยงราย DWR 19-51-14 99-50-46 3,080 2513 - 2545 33 855.53 658.54 196.9924. น าแมลาวทบานโปงฟเฟอง 030302 เชยงราย DWR 19-41-37 99-35-00 2,630 2513 - 2545 33 760.76 555.10 205.6625. น าแมปนหลวงททต งเขอน 030304 เชยงราย DWR 19-25-60 99-27-51 258 2515 - 2545 31 79.92 55.94 23.9826. น าแมลาวทบานสบโปง(บานจ าบอน) 030306 เชยงราย DWR 19-07-34 99-29-54 150 2519 - 2545 27 46.10 31.46 14.6427. น าแมเจดยทบานหนองสระ 030307 เชยงราย DWR 19-11-13 99-28-50 164 2519 - 2545 27 46.02 32.03 14.0028. น าแมโถทบานหวยมวง 030308 เชยงราย DWR 19-04-59 99-27-28 51 2521 - 2545 25 27.30 17.08 10.2129. แมน าสรวยททต งเขอน 030401 เชยงราย DWR 19-42-00 99-31-11 426 2514 - 2542 29 177.66 122.62 55.0430. น าแมกกททากก 030506 เชยงราย DWR 20-08-38 100-03-36 10,300 2513 - 2530 18 5,319.97 3,903.86 1,416.11

หมายเหต : RID = กรมชลประทาน , DWR = กรมทรพยากรน า



รปท 1.2-8 ความสมพนธระหวางปรมา น าทารายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน าในลมน ากก

1.2.4 ปรมา น าหลาก

ทาการทบทวนการรวบรวมขอมลปรมาณน าหลากจากสถานวดน าในลมน ากกของหนวยงานตางๆ ไดแก กรมชลประทาน กรมอตนยมวทยา และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จานวน 146 สถาน มเพยง 35

สถาน รายละเอยดของแตละสถาน แสดงดงตารางท 1.2-3 ทมชวงเวลาของการจดบนทกขอมลคาปรมาณน าหลากครบตลอดท งป ทาการวเคราะหความสมพนธระหวางปรมาณน าหลากสดสดรายปเฉลยและพ นทรบน า ผลการวเคราะหความสมพนธ แสดงไดดงรปท 1.2-9 และมความสมพนธเชงเสนในรปสมการถดถอยดงน

QP = aAb ในเมอ QP = ปรมาณน าหลากสงสดรายปเฉลย (ลบ.ม./วนาท) A = พ นทรบน าฝน (ตร.กม.) a และ b = สมประสทธถดถอย

QP = 0.9771A0.7156 (R2

= 0.8599)

G.2A

G.4

G.7

G.8

G.9

G.10

3 1 1 3 1 2 3 1 3

3 1 7

3 2 1

3 2 2 3 2 3

3 2 4

3 211

3 212 3 213

3 214

3 215

3 216 3 217

3 219

3 3 1 3 3 2

3 3 4 3 3 6 3 3 7

3 3 8

3 4 1

3 5 6

1

10

100

1,000

10,000

100,000

10 100 1,000 10,000 100,000

ปรมา

น า

ทารา

ยปเฉ

ลย (ล

าน ล

บ.ม.

พ นทรบน า (ตร.กม.

ความสมพนธระหวางปรมา น าทารายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน าในลมน ากก

QF = A

R2 =0.



ตารางท 1.2-3 ปรมา น าหลากสงสดรายปเฉลยของแตละสถานวดน าในลมน ากก

รปท 1.2-9 ความสมพนธระหวางปรมา น าหลากสงสดรายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน า ในลมน ากก

ลำดบ สถำนวดนำ รหส จงหวด หนวยงำน ชวงป จำนวนป พนทรบนำ ปรมำณนำหลำกรำยป (ลบ.ม./วนำท)สถำน รบผดชอบ ละตจด (น.) ลองตจด (อ.) สถตขอมล ทมขอมล (ตร.กม.) เฉลย สงสด ตำสด

1. น าแมกกทเชยงราย G.2A เชยงราย RID 19-55-14 99-50-57 2501 - 2525 25 6,063 631.60 864.00 313.002. น าแมกรณทบานปางรมกรณ G.4 เชยงราย RID 19-50-22 99-40-23 2543 - 2546 4 49 90.60 130.00 57.903. น าแมทะลบหลวงทบานแมทะลบหลวง G.7 เชยงใหม RID 19-42-41 99-12-49 2529 - 2535 7 85 23.00 41.38 13.524. น าแมลาวบานตนยาง G.8 เชยงราย RID 19-47-27 99-45-10 2537 - 2546 10 2,934 288.49 451.05 129.405. น าแมสรวยบานกระเหรยงทงพราว G.9 เชยงราย RID 19-44-56 99-30-28 2542 - 2546 5 386 69.32 109.10 47.006. น าแมลาวบานหนองผ า G.10 เชยงราย RID 19-39-21 99-32-50 2546 - 2546 1 2,614 320.74 320.74 320.747. น าแมกกทบานทาตอน 030101 เชยงใหม DWR 20-03-36 99-21-48 2512 - 2545 34 2,980 372.41 551.00 220.008. น าแมกกทบานโปงนาค า 030102 เชยงราย DWR 19-56-40 99-44-22 2509 - 2545 37 5,870 585.20 1,070.00 367.009. น าแมกกทบานแมแพง 030107 เชยงราย DWR 20-06-28 100-01-12 2537 - 2545 9 10,100 1,076.78 1,450.00 729.0010. น าแมฝางทบานทาไมเลยม 030201 เชยงใหม DWR 20-02-06 99-21-35 2512 - 2545 34 1,800 162.52 326.00 76.3011. น าแมมาวทบานมวงชม(มเซอรขนเมา) 030214 เชยงใหม DWR 19-57-42 99-06-25 2515 - 2545 31 121 36.84 115.00 9.3012. น าแมสาวทบานในหวย(บานหมอกเปา) 030216 เชยงใหม DWR 20-01-42 99-14-42 2516 - 2545 30 111 39.94 88.80 15.4013. น าแมกมหลวงทเหนอเขอนแมกมหลวง 030219 เชยงใหม DWR 20-02-27 99-14-43 2527 - 2545 19 58 13.11 24.60 6.8014. น าแมลาวทบานทาสาย 030301 เชยงราย DWR 19-51-14 99-50-46 2514 - 2545 32 3,080 179.95 257.00 86.8015. น าแมลาวทบานโปงฟเฟอง 030302 เชยงราย DWR 19-41-37 99-35-00 2514 - 2545 32 2,630 201.63 568.00 89.7016. น าแมปนหลวงททต งเขอน 030304 เชยงราย DWR 19-25-60 99-27-51 2515 - 2545 31 258 43.68 82.60 16.5017. น าแมลาวทบานสบโปง(บานจ าบอน) 030306 เชยงราย DWR 19-07-34 99-29-54 2520 - 2545 26 150 17.70 36.00 5.7018. น าแมเจดยทบานหนองสระ 030307 เชยงราย DWR 19-11-13 99-28-50 2520 - 2545 26 164 21.79 55.80 5.5319. น าแมโถทบานหวยมวง 030308 เชยงราย DWR 19-04-59 99-27-28 2522 - 2545 24 51 8.41 15.90 1.36

หมายเหต : RID = กรมชลประทาน, DWR = กรมทรพยากรน า

พกด

G.2A

G.4

G.7

G.8

G.9

G.10 3 1 1

3 1 2 3 1 7

3 2 1

3 214 3 216

3 219

3 3 1 3 3 2

3 3 4

3 3 6 3 3 7

3 3 8

1

10

100

1,000

10,000

10 100 1,000 10,000 100,000

ปรมา

น า

หลาก

สงสด

รายป

เฉลย

(ลบ.

ม. ว

นาท


ความสมพนธระหวางปรมา น าหลากสงสดรายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน าในลมน ากก

QP= A

R2 =0.



1.2.5 ปรมา ตะกอน

ทาการทบทวนการรวบรวมขอมลปรมาณตะกอนแขวนลอยจากสถานวดน าในลมน ากกของหนวยงานตางๆ ไดแก กรมชลประทาน กรมอตนยมวทยา และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย จานวน 146 สถาน มเพยง 28 สถาน ทมชวงเวลาของการจดบนทกขอมลคาปรมาณตะกอนแขวนลอยครบตลอดท งป รายละเอยดของแตละสถาน แสดงดงตารางท 1.2-4 ทาการวเคราะหความสมพนธระหวางปรมาณตะกอนแขวนลอยรายปเฉลยกบพ นทรบน า ผลการวเคราะหความสมพนธ แสดงดงรปท 1.2-10 และมความสมพนธเชงเสนในรปสมการถดถอยดงน

QS = aAb

ในเมอ QS = ปรมาณตะกอนเขวนลอยรายปเฉลย (ตนตอป) A = พ นทรบน าฝน (ตร.กม.) a และ b = สมประสทธถดถอย

QS = 40.389A1.1167 (R2

= 0.945)

ตารางท 1.2-4 ปรมา ตะกอนแขวนลอยรายปเฉลยของแตละสถานวดน าในลมน ากก

ลำดบ สถำนวดนำ รหส หนวยงำน จงหวด พกด ชวงป จำนวนป พนทรบนำ ปรมำณตะกอนสถำน รบผดชอบ ละตจด (น.) ลองตจด (อ.) สถตขอมล ทมขอมล (ตร.กม.) รำยปเฉลย (ตน)

1 น าแมลาวบานตนยาง G.8 RID เชยงราย 19-47-27 99-45-10 2540 - 2545 6 2,934 154,1762 น าแมกกทบานทาตอน 030101 DWR เชยงใหม 20-03-36 99-21-48 2511 - 2545 35 2,980 437,3273 น าแมกกทบานโปงนาค า 030102 DWR เชยงราย 19-56-40 99-44-22 2509 - 2545 31 5,870 833,2154 น าแมกกทบานแมแพง 030107 DWR เชยงราย 20-06-28 100-01-12 2536 - 2545 10 10,100 1,503,8225 น าแมฝางทบานทาไมเลยม 030201 DWR เชยงใหม 20-02-06 99-21-35 2512 - 2545 34 1,800 105,0326 น าแมฝางทบานสบขา 030202 DWR เชยงใหม 19-48-00 99-10-24 2515 - 2516 2 541 150,6127 น าแมฝางทบานรมฝาง 030203 DWR เชยงใหม 19-54-06 99-13-02 2515 - 2519 5 968 91,7678 แมน าฝางทบางแพงมะขามปอม 030204 DWR เชยงใหม 19-37-01 99-07-58 2515 - 2517 3 126 12,8329 น าแมนาวางทบานปาแดง 030211 DWR เชยงใหม 19-43-30 99-17-42 2515 - 2517 3 88 4,44910 น าแมสาวทบานแมสาว 030212 DWR เชยงใหม 20-01-02 99-16-16 2515 - 2517 3 114 5,49011 น าแมใจทบานโปงน ารอน 030213 DWR เชยงใหม 19-56-48 99-09-59 2515 - 2527 13 62 5,18812 น าแมมาวทบานมวงชม(มเซอรขนเมา) 030214 DWR เชยงใหม 19-57-42 99-06-25 2515 - 2545 31 121 10,65313 หวยไครทบานหวยไคร(บานเหมองแร) 030215 DWR เชยงใหม 19-48-22 99-14-35 2515 - 2517 3 69 3,64114 น าแมสาวทบานในหวย(บานหมอกเปา) 030216 DWR เชยงใหม 20-01-42 99-14-42 2515 - 2545 31 111 11,35915 น าแมสาวทบานแมกลาง 030217 DWR เชยงใหม 20-01-36 99-15-32 2515 - 2521 6 113 20,20816 น าแมกมหลวงทเหนอเขอนแมกมหลวง 030219 DWR เชยงใหม 20-02-27 99-14-43 2527 - 2543 16 58 3,46817 น าแมลาวทบานทาสาย 030301 DWR เชยงราย 19-51-14 99-50-46 2514 - 2545 32 3,080 217,29918 น าแมลาวทบานโปงฟเฟอง 030302 DWR เชยงราย 19-41-37 99-35-00 2514 - 2545 32 2,630 220,98619 น าแมปนหลวงททต งเขอน 030304 DWR เชยงราย 19-25-60 99-27-51 2515 - 2545 31 258 18,30920 น าแมลาวทบานสบโปง(บานจ าบอน) 030306 DWR เชยงราย 19-07-34 99-29-54 2519 - 2545 27 150 5,67921 น าแมเจดยทบานหนองสระ 030307 DWR เชยงราย 19-11-13 99-28-50 2519 - 2545 27 164 5,89022 น าแมโถทบานหวยมวง 030308 DWR เชยงราย 19-04-59 99-27-28 2521 - 2545 25 51 2,21823 แมน าสรวยททต งเขอน 030401 DWR เชยงราย 19-42-00 99-31-11 2515 - 2542 28 426 49,21324 น าแมกกททากก 030506 DWR เชยงราย 20-08-38 100-03-36 2513 - 2530 18 10,300 1,195,130

หมายเหต : RID = กรมชลประทาน, DWR = กรมทรพยากรน า



รปท 1.2-10 ความสมพนธระหวางปรมา ตะกอนแขวนลอยรายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน าในลมน ากก

1.2.6 อทกธร วทยาและน าใตดน

จากการรวบรวมแผนทอทกธรณวทยา มาตราสวน 1:1,000,000 จดทาโดยกรมทรพยากรธรณ ป พ.ศ.2544 พบวา ลกษณะอทกธรณวทยาของลมน ากกเปนช นหนอมน าในตะกอนหนรวน และช นหนอมน าในหนแขงรวม 18 ชนด โดยพ นทสวนใหญเปนช นหนอมน าหนแกรนต 1,600,441 ไร คดเปนรอยละ 35.08 ของพ นทลมน ากก รายละเอยดแสดงดงตารางท 1.2-5 สาหรบคาอธบายสญลกษณของช นหนอมน าแตละชนด แสดงใน

ภาคผนวก ข และสภาพอทกธรณวทยาและปรมาณการใหน าของช นหนในลมน ากก แสดงดงรปท 1.2-11 และ

รปท 1.2-12 ตามลาดบ

G.8

3 1 1

3 1 2 3 1 7

3 2 1 3 2 2

3 2 3

3 2 4

3 211 3 212 3 213

3 214

3 215

3 216

3 217

3 219

3 3 1 3 3 2

3 3 4

3 3 6 3 3 7

3 3 8

3 4 1

3 5 6

1,000

10,000

100,000

1,000,000

10,000,000

10 100 1,000 10,000 100,000

ปรมา

ตะ

กอนแ

ขวนล

อยรา

ยปเฉ

ลย (ต

น


ความสมพนธระหวางปรมา ตะกอนแขวนลอยรายปเฉลยกบพ นทรบน าของแตละสถานวดน าในลมน ากก

QS=40 389A 1167

R2 =0. 45



ตารางท 1.2-5 รายละเอยดช นหนอมน าในลมน ากก

ลำดบ สญลกษณ รำยละเอยด ควำมลกของชนนำบำดำล

ควำมสำมำรถในกำรใหนำ

รอยละของพนทในลมนำกก

(เมตร) (ลบ.ม./ชม.) (ตร.กม.) (ไร)1 Bs ช นหนอมน าหนบะซอลต 10-30 1-35 0.17 104 0.002

2 Cms ช นหนอมน าหนช นกงแปร - - 162.53 101,580 2.23

3 DEmm ช นหนอมน าหนแปรยคดโวเนยน-แคมเบรยน - - 263.38 164,612 3.61 4 Emm ช นหนอมน าหนแปรยคแคมเบรยน - - 903.59 564,743 12.38 5 Gr ช นหนอมน าหนแกรนต 10-30 1-10 2,560.71 1,600,441 35.08 6 Jmk ช นหนอมน าหนชดโคราชตอนกลาง 30-60 2-10 26.09 16,304 0.36 7 Ols ช นหนอมน าหนปนอายออรโดวเชยน - - 42.90 26,814 0.59 8 Pc ช นหนอมน าหนคารบอเนตอายเพอรเมยน 20-40 1-40 156.70 97,938 2.15 9 PCms ช นหนอมน าหนช นกงแปร 10-60 1-20 419.76 262,353 5.75 10 Qfd ช นหนอมน าตะกอนน าพา 15-50 5-30 128.17 80,108 1.76 11 Qot ช นหนอมน าตะกอนตะพกน ายคเกา - - 888.16 555,099 12.17 12 Qyt ช นหนอมน าตะกอนตะพกน ายคใหม - - 943.50 589,690 12.92 13 SDmm ช นหนอมน าหนแปร - - 11.94 7,461 0.16 14 TRc ช นหนอมน าหนคารบอเนตอายไทรแอสซก - - 2.46 1,536 0.03 15 TRJlk ช นหนอมน าหนชดโคราชตอนลาง 30-60 2-10 33.52 20,953 0.46 16 TRlp ช นหนอมน าหนชดล าปาง - - 149.54 93,466 2.05 17 Tsc ช นหนอมน าตะกอนหนรวนกงแขงตว 30-50/200 1-20 262.12 163,827 3.59 18 Vc ช นหนอมน าหนภเขาไฟ 10-30 1-10 341.18 213,237 4.67 19 No data ไมมขอมล - - 3.98 2,484 0.05

รวมพนททงลมนำ 7,300.40 4,562,748 100.00

พนท



รปท 1.2-11 สภาพอทกธร วทยาในลมน ากก



รปท 1.2-12 ปรมา การใหน าของช นหนในลมน ากก



1.2.7 ค ภาพน า

ผลการรวบรวมและทบทวนขอมลคณภาพจากรายงานการศกษาโครงการจดทาแผนรวมการบรหารจดการทรพยากรน าในพ นทลมน ากกและโขง (เหนอ), กรมทรพยากรน า, สงหาคม 2549 โดยรวบรวมขอมลของกรมควบคมมลพษทมการเกบตวอยางและวเคราะหคณภาพน าผวดนจากสถานตรวจวดตางๆ ในพ นทลมน ากก พบวา มดชนคณภาพน าทสาคญสาหรบใชวเคราะหประกอบดวย คาออกซเจนละลาย คาบโอด ความเปนกรดเปนดาง ความขน ความนาไฟฟา ความเคม กลมโคลฟอรมแบคทเรยท งหมด และแบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม นอกจากน ยงมดชนคณภาพน าอนๆททาการวเคราะห ซงรวมถงการวเคราะหปรมาณ และสารเคมกาจดแมลง โดยเรมเกบตวอยางน าต งแตป 2547 จากสถานตรวจวดในแมน าสายสาคญเทาน น เชน น าแมกก แตสาหรบน าแมฝางเรมมการวเคราะหคณภาพน าต งแต ป 2548 เปนตนมา ลมน ากก ประกอบดวย 4 ลาน าสาขาคอ น าแมกกตอนลาง น าแมฝาง น าแมลาว และน าแมสรวย สาหรบขอมลของคณภาพน าในลมน ากกทไดรวบรวมขอมล ป 2548 สวนใหญเปนขอมลคณภาพน าของน าแมกกตอนลาง น าแมฝาง และน าแมลาว ซงมรายละเอยดดงตอไปน 1. น าแมกก จากแผนทแสดงตาแหนงจดตรวจวดคณภาพน า สถาน KK1, KK2, KK3 และ KK4 ในน าแมกกจานวน 4 สถาน ดงแสดงในรปท 1.2-13 ขอมลคณภาพน าทไดจากการตรวจวดโดยกรมควบคมมลพษพบวา คณภาพน าในลาน าแมกกใน ป 2548 มแนวโนมคณภาพตาลงแตเมอระยะทางหางจากปากแมน ามากข น โดยบรเวณทผานอาเภอเชยงแสน (KK1) แมจน (KK2) และเมองเชยงราย (KK3) คณภาพน ายงอยในเกณฑคอนขางด ซงเขาขายแหลงน าประเภทท 2 ในน าแมกกชวงทผานทายเมองเชยงราย (KK4) มแนวโนมคณภาพน าตาลงโดยจะเหนไดจากคา DO ลดลงและมคาความสกปรกเพมมากข น เขาเกณฑแหลงน าประเภทท 3 รายละเอยดแสดงดงตารางท 1.2-6

ตารางท 1.2-6 ขอมลค ภาพน าทส าคญและการประเมนเก ฑค ภาพน าในน าแมกก

สถาน คาค ภาพน าทส าคญ 1

เก ฑ ค ภาพน า DO

(มก. ล. BOD

(มก. ล. TCB

(หนวย* FCB

(หนวย* NH3

(มก. ล. KK 1 7.6 0.7 4,000 400 0.00 ด KK 2 7.9 0.8 2,500 400 0.00 ด KK 3 6.9 0.7 3,500 790 0.00 ด KK 4 6.9 1.1 9,400 1,700 0.00 พอใช

มาตรฐานประเภทท 2 >= 6.0 <= 1.5 <= 5,000 <= 1,000 <= 0.5 ด มาตรฐานประเภทท 3 >= 4.0 <= 2.0 <= 20,000 <= 4,000 <= 0.5 พอใช มาตรฐานประเภทท 4 >= 2.0 <= 4.0 <= 60,000 <= 60,000 <= 0.5 เสอมโทรม

ทมา : ฐำนขอมลคณภำพน ำ กรมควบคมมลพษ ( /1 ขอมลปรบปรงลำสด 12 ตลำคม 2548 * หนวย MPN ตอ 100 มลลลตร)



ทมา : ฐานขอมลคณภาพน า กรมควบคมมลพษ

รปท 1.2-13 แผนทแสดงต าแหนงสถานตรวจวดค ภาพน าบรเว น าแมกก

KK1

KK2

KK4

KK3

น าแมกก



นอกจากน ขอมลคณภาพน าดบของการประปาเชยงราย ท มการสารวจในชวงระหวาง เดอนมกราคม ถงเดอนตลาคม 2548 พบวา มปรมาณของแขงแขวนลอย ความขน คาบโอดและปรมาณเหลกเพมสงข น แตคณภาพน ายงอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพน าผวดน โดยขอมลการตรวจวดต งแตป 2537 ถงป 2548 โดยกรมควบคมมลพษ พบวา คณภาพน าในน าแมกกอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพน าเปนประเภทท 2-4 คณภาพน าอยในเกณฑด มบางปทอยในเกณฑพอใชและบางปอยในเกณฑเสอมโทรม ปญหาสวนใหญทพบมกเกดจากมการปนเปอนของแบคทเรยในน า (ในรปของปรมาณโคลฟอรมแบคทเรยท งหมด และฟคอลโคลฟอรมแบคทเรย) ปรมาณสง ซงสาเหตเกดจากการปลอยน าเสยจากแหลงกาเนดตางๆ ลงสแหลงน าดงกลาว โดยเฉพาะจากชมชนและการเล ยงสตวในบรเวณทอยใกลกบแหลงน า สวนปรมาณการปนเปอนของโลหะหนก และสารเคมกาจดแมลง พบวายงอยในเกณฑมาตรฐาน ยกเวนในป 2540 ทมคาเฉลยของปรมาณปรอทและไซยาไนดสงเกนเกณฑมาตรฐาน และป 2542 มคาเฉลยปรมาณสงกะสสงเกนเกณฑมาตรฐาน ซงปญหานาจะมาจากการปลอยน าเสยจากโรงงานอตสาหกรรมบางประเภทโดยไมมการกาจดปรมาณสารโลหะหนกกอน และจากขอมลทะเบยนโรงงานอตสาหกรรม ยงพบวามโรงงานประเภททมกระบวนการชบโลหะในกระบวนการผลต สวนการปนเปอนสารเคมกาจดแมลงทไดมการตรวจวดทบรเวณสะพาน อาเภอแมจน จงหวดเชยงราย (KK 2) ต งแตป 2547 เปนตนมา พบวาคาเฉลยรายปของสารเคมกาจดแมลงอยในเกณฑมาตรฐาน 2. น าแมฝาง สถานตรวจวดคณภาพน าในน าแมฝาง มจานวน 2 สถาน ประกอบดวยสถาน FA1 บรเวณสะพานขามแมน า ตาบลศรดงเยน อาเภอไชยปราการ และสถาน FA2 บรเวณสะพานขามแมน า อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม จากการรวบรวมผลการตรวจวดคณภาพน าป 2547 โดยกรมควบคมมลพษ พบวา คณภาพน าในลาน าแมฝางมแนวโนมคณภาพตาลง โดยบรเวณใกลปากแมน าบรเวณสถาน FA1 ทผานอาเภอไชยปราการมคณภาพน าคอนขางด สาหรบคณภาพน าในน าแมฝางทสถาน FA2 ชวงทผานอาเภอแมอาย มแนวโนมคณภาพตาลง เนองจากมการปนเปอนของโคลฟอรมแบคทเรยท งหมด และฟคอลโคลฟอรมแบคทเรยในปรมาณสง ซงจดอยในเกณฑคณภาพน าประเภทท 5 และ 3 แตมคาเฉลย DO และคาความสกปรก (บโอด) อยในเกณฑแหลงน าประเภทท 2 รายละเอยดขอมลคณภาพน าดงกลาวแสดงในตารางท 1.2-7 คณภาพน าทมการตรวจวดในน าแมฝาง ป 2547-2548 สวนใหญอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพน าในแหลงน าผวดนประเภทท 2-4 และพบวา มการปนเปอนของแบคทเรยในน า (ในรปของปรมาณโคลฟอรมแบคทเรยท งหมดและฟคอลโคลฟอรมแบคทเรย) ในปรมาณสง ซงสาเหตสวนใหญมาจากการปลอยน าเสยจากชมชนและการเล ยงสตวในบรเวณทใกลกบแหลงน าลงสลาน า สาหรบการวเคราะหหาปรมาณการปนเปอนจากสารเคมกาจดแมลง ทเรมตรวจวดในป 2548 พบวา คาเฉลยรายปของปรมาณความเขมขนจากสารเคมตางๆ อยในเกณฑมาตรฐาน 3. น าแมลาว คณภาพน าในน าแมลาวบรเวณจดสบน าดบของการประปาเทง ระหวางเดอนมกราคม 2548 ถงเดอนตลาคม 2548 (พจารณาเฉพาะคาพเอช แอมโมเนย-ไนโตรเจน และแมงกานส) พบวา คณภาพน าจดอยในคณภาพน าประเภทท 2 ซงอยในเกณฑด มปรมาณสารเจอปนตางๆในปรมาณตา แตยงมอทธพลจากการกดเซาะหนาดนและการชะลางตะกอนดนทมผลตอคณภาพน าในน าแมลาวอย ซงมปรมาณสารแขวนลอย ความขน ซโอด และเหลกเพมข นในชวงฤดฝน



ตารางท 1.2-7 ขอมลค ภาพน าทส าคญ และการประเมนเก ฑค ภาพน าในน าแมฝาง

สถาน คาค ภาพน าทส าคญ 1

เก ฑ ค ภาพน า DO

(มก. ล. BOD

(มก. ล. TCB

(หนวย* FCB

(หนวย* NH3

(มก. ล. FA 1 8.0 0.6 2,600 400 0.3 ด FA 2 8.8 1.2 160,000 2,600 0.06 เสอมโทรม

มาตรฐานประเภทท 2

>= 6.0 <= 1.5 <= 5,000 <= 1,000 <= 0.5 ด


>= 4.0 <= 2.0 <= 20,000 <= 4,000 <= 0.5 พอใช


>= 2.0 <= 4.0 <= 60,000 <= 60,000 <= 0.5 เสอมโทรม

ทมา : ฐานขอมลคณภาพน า กรมควบคมมลพษ(/1 ขอมลเฉลยป 2547 * หนวย MPN ตอ 100 มลลลตร) 1.3 ทรพยากรดนและการใชประโยชนทดน

1.3.1 ทรพยากรดน

จากการศกษาขอมลแผนทกลมชดดนของกรมพฒนาทดน ป พ.ศ.2544 พบวา ทรพยากรดนในพ นทลมน ากก ประกอบดวย กลมชดดน 36 กลมชดดน แตละกลมชดดนมลกษณะคณสมบตดงแสดงใน ภาคผนวก ข สามารถสรปรายละเอยดดงตารางท 1.3-1 และรปท 1.3-1 โดยกลมชดดนทพบสวนใหญ ไดแก กลมชดดนท 62, 29 และ 5 มพ นทประมาณ 2,783,010, 569,446 และ 393,442 ไร คดเปนรอยละ 60.99, 12.48 และ 8.62 ของพ นทลมน า ตามลาดบ สาหรบกลมชดดนอนๆ ทพบนอกจากน จะกระจายอยทวไปตามพ นทลมน าซงมสดสวนพ นทคอนขางนอย



ตารางท 1.3-1 รายละเอยดกลมชดดน ในลมน ากก

ลำดบ กลมชดดน รอยละของพนท ลำดบ กลมชดดน รอยละของพนท(ตร.กม.) (ไร) ลมนำกก (ตร.กม.) (ไร) ลมนำกก

1 กลมดนชดท 3 19.51 12,192 0.27 20 กลมดนชดท 44 4.25 2,655 0.06 2 กลมดนชดท 5 629.51 393,446 8.62 21 กลมดนชดท 46 81.15 50,716 1.11 3 กลมดนชดท 6 93.36 58,349 1.28 22 กลมดนชดท 47 6.18 3,862 0.08 4 กลมดนชดท 7 139.58 87,240 1.91 23 กลมดนชดท 48 105.74 66,090 1.45 5 กลมดนชดท 15 99.17 61,983 1.36 24 กลมดนชดท 52 20.75 12,969 0.28 6 กลมดนชดท 16 1.32 827 0.02 25 กลมดนชดท 55 9.84 6,147 0.13 7 กลมดนชดท 17 20.97 13,108 0.29 26 กลมดนชดท 56 0.76 473 0.01 8 กลมดนชดท 18 15.26 9,539 0.21 27 กลมดนชดท 59 135.82 84,886 1.86 9 กลมดนชดท 21 25.74 16,089 0.35 28 กลมดนชดท 60 1.70 1,061 0.02 10 กลมดนชดท 22 18.09 11,309 0.25 29 กลมดนชดท 61 14.28 8,927 0.20 11 กลมดนชดท 24 0.57 354 0.01 30 กลมดนชดท 62 4,452.82 2,783,010 60.99 12 กลมดนชดท 25 27.18 16,985 0.37 31 กลมดนชดท RL 2.65 1,653 0.04 13 กลมดนชดท 29 911.11 569,446 12.48 32 ทรองลก 0.11 70 0.002 14 กลมดนชดท 30 165.26 103,287 2.26 33 ทลมช นแฉะหรอทลมสนน 30.04 18,773 0.41 15 กลมดนชดท 31 1.40 874 0.02 34 ทอยอาศย 12.49 7,806 0.17 16 กลมดนชดท 33 41.95 26,220 0.57 35 บอกอนกรวด,บอลกรง 1.66 1,039 0.02 17 กลมดนชดท 35 97.96 61,226 1.34 36 แหลงน า 0.62 386 0.008 18 กลมดนชดท 38 104.35 65,217 1.43 37 ไมมขอมล 3.69 2,307 0.05 19 กลมดนชดท 40 3.56 2,227 0.05

รวมทงลมนำ 7,300.40 4,562,748 100.00

พนท พนท



รปท 1.3-1 กลมชดดนของลมน ากก



1.3.2 การใชประโยชนทดน

จากการศกษาขอมลการใชประโยชนทดนของกรมพฒนาทดน ป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2552 ของลมน ากกตามตารางท 1.3-2 และรปท 1.3-2 พบวา พ นทสวนใหญของลมน ากกเปนพ นทปาไม แตป พ.ศ.2552 มสดสวนลดลงจากป พ.ศ.2545 อยางเหนไดชด และพ นทเกษตรกรรมและพ นทอนๆ (พ นทชมชนและสงปลกสราง) จะเหนไดวามสดสวนเพมจากป พ.ศ.2545 คอนขางมาก เปนผลสบเนองจากพ นทปาไมเปลยนสภาพเปนพ นทเกษตรกรรมและพ นทเมองมากข น ดงรปท 1.3-3 แสดงการใชประโยชนทดนในลมน ากก

ตารางท 1.3-2 การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในลมน ากก

ประเภทกำรใชทดนลมนำกก พนท (ไร) สดสวน (%) พนท (ไร) สดสวน (%)

นาขาว 560,814 12.29 562,102 12.32 เพมข นพชผก 38 0.0008 16,584 0.36 เพมข นพชไร 641,614 14.06 686,403 15.04 เพมข นไมผล - ไมยนตน 375,585 8.23 539,321 11.82 เพมข นเกษตรกรรมอนๆ* 1,012 0.02 18,719 0.41 เพมข นปาไม 2,747,359 60.21 2,346,036 51.42 ลดลงพ นทอนๆ** 236,326 5.18 393,583 8.63 -

รวมพนท 4,562,748 100.00 4,562,748 100.00หมายเหต : * เกษตรกรรมอนๆ ไดแก ทงหญาเล ยงสตวและโรงเรอนเล ยงสตว, พชน า (Aquatic plan), สถานทเพาะเล ยงสตวน า

(Aqua cultural land) และเกษตรผสมผสาน/ไรนาสวนผสม (Integrated farm/Diversified farm)

** พ นทอนๆ ไดแก พ นทชมชนและสงปลกสราง (Urban and Built-up land), พ นทน า (Water Body) และพ นทเบดเตลด

(Miscellaneous land)

ป พ.ศ. 2545 ป พ.ศ. 2552 กำรเปลยนแปลง



รปท 1.3-2 สดสวนการใชประโยชนทดนในลมน ากก ป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2552

0.56, 12.29%0.00, 0.00%

0.64, 14.06%

0.38, 8.23%

0.001, 0.02%

2.75, 60.21%

0.24, 5.18%การใชประโยชนทดนลมน ากก ป 2545

นาขาว พชผก พชไร ไมผล-ไมยนตน เก ตรกรรมอน ป าไม พ นทอน

พ นท (ลานไร สดสวน ( พ นทรวม 4.56 ลานไร

0.56, 12.32%0.02, 0.36%

0.69, 15.04%

0.54, 11.82%

0.02, 0.41%

2.35, 51.42%

0.39, 8.63%การใชประโยชนทดนลมน ากก ป 2552

นาขาว พชผก พชไร ไมผล-ไมยนตน เก ตรกรรมอน ป าไม พ นทอน

พ นท (ลานไร สดสวน ( พ นทรวม 4.56 ลานไร



รปท 1.3-3 การใชประโยชนทดนในลมน ากก ป พ.ศ.2545 และป พ.ศ.2552



1.4 พ นทการเก ตรทมศกยภาพการพฒนา

จากการศกษาดานการเกษตรจากแผนทการใชประโยชนทดนของกรมพฒนาทดน ป พ .ศ.2552 พบวา ลมน ากกมพ นททาการเกษตรท งหมด 1,823,129 ไร หรอ 2,917.01 ตร.กม. คดเปนรอยละ 39.96 ของพ นทท งลมน า โดยพ นทท งหมดน เปนพ นททราษฎรใชในการประกอบอาชพเกษตรกรรมท งหมดจากแผนทการใชทดน ซงอาจมพ นทบางสวนอยในเขตพ นททไมเหมาะสมตอการเพาะปลก เชน มปญหาดนเปร ยว ดนเคม หรออยในพ นททมความลาดชนสง เปนตน นอกจากน ยงมพ นทบางสวนราษฎรรกล าเขาไปในเขตปาอนรกษทประกาศตามกฎหมายอกดวย ดงน นในการศกษาถงพ นทการเกษตรทมศกยภาพในการพฒนาจงตองพจารณาพ นทการเกษตรในปจจบนรวมกบขอมลชนดดน ความลาดชนของพ นท และขอบเขตปาอนรกษ ประกอบดวย ซงในการพจารณาพ นทการเกษตรทมศกยภาพการพฒนาไดพจารณาใน 2 ระดบ ดงน (1) พ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลก (2) พ นทศกยภาพสาหรบการพฒนาระบบชลประทาน พ นทศกยภาพชลประทาน (ตามรายงานการศ ก าโครงการศ ก าเพอจดท าแผนหลกรองรบการพฒนาแหลงน าและปรบปรงโครงการชลประทานส าหรบแผนฯ 9, กรมชลประทาน 2548) หมายถง พ นทเกษตรทมศกยภาพการพฒนาระบบชลประทานโดยแรงโนมถวงโลก (ความลาดชนนอยกวา 20%) และเปนดนทเหมาะสมกบสาหรบการปลกขาว และไมอยในเขตพ นทปาอนรกษตามกฎหมาย และเขตรกษาพนธสตวปา 1.4.1 พ นทการเก ตรทเหมาะสมกบการเพาะปลก

พ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลก หมายถง พ นทการเกษตรทมความเหมาะสมตอการปลกพชไมวาจะเปนขาว พชไร พชผก หรอไมผล ชนดใดชนดหนงหรอหลายชนดรวมกนกได และจะตองเปนพ นททไมอยในเขตปาอนรกษตามประกาศของกรมปาไม รวมถงไมใชพ นททมความลาดชนจนเกนไป โดยในการศกษาจะพจารณาจากพ นทททาการเกษตรในปจจบนจากแผนทการใชทดน จากน นจงนามาพจารณารวมกนกบปจจยในดานอน ๆ ไดแก ชนดดน ขอบเขตพ นทปาไม และความลาดชนของพ นดนมาวเคราะหซอนทบแบบเวคเตอร(Vector Overlay analysis) ดวยฟงกชนในระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System, GIS) แสดงแผนผงในการวเคราะหในรปท 1.4-1 โดยเงอนไขในการซอนทบประกอบดวย - ชนดดนทไมเหมาะสมกบการปลกพช ไดแก ดนประเภทท 3 (ดนทไมเหมาะสมกบการปลกพช

แตสามารถปรบปรงใหปลกพชบางชนดได) และดนประเภทท 4 (ดนทไมเหมาะสมกบการปลกพชใดๆ)

- พ นทเฉพาะซงเปนพ นทลมและช นแฉะประเภท Wet Land ซงไดแก แหลงน า พ นทชมน า พ นทพรรมชายทะเล เปนตน

- พ นทปาอนรกษตามกฎหมาย รวมถงพ นทอทยาน และเขตรกษาพนธสตวปา - พ นททมความลาดชนเกนกวา 20 เปอรเซนต



รปท 1.4-1 แผนผงในการวเคราะหพ นทเก ตรทมศกยภาพในการเพาะปลก

จากการพจารณาตดขอมลในดานตางๆ ดงกลาว จะคานวณพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลกท งหมดในลมน ากกได สรปพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลกและพ นทการเกษตรท งหมดในลมน ากกแยกเปนรายพช ดงแสดงในตารางท 1.4-1 และแสดงขอบเขตพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการ

เพาะปลกในลมน ากก ดงรปท 1.4-2

ตารางท 1.4-1 พ นทเหมาะสมกบการเพาะปลกจากการวเคราะหดวย GIS ในลมน ากก

จากรปท 1.4-2 พบวา พ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลกในพ นทลมน ากก สวนใหญจะกระจายอยบรเวณตอนดานทศตะวนตก และดานทศตะวนออกบรเวณทราบรมฝงแมน ากกต งแตตนน าจนถงบรเวณจดบรรจบแมน าโขงตอนลาง ซงพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลกท งหมดในลมน ากกมจานวน 611,421 ไร คดเปนรอยละ 33.54 ของพ นทการเกษตรท งหมด หรอรอยละ 13.40 ของพ นทท งลมน า (มพ นทลมน า 4,562,748 ไร) และเมอพจารณาแยกเปนรายพช พบวา ในพ นทลมน าสาละวน มพ นททเหมาะสมในการปลกขาวมากทสด และเมอพจารณาการเพาะปลกในปจจบนในพ นทลมน ากก พบวา มการปลกพชไรเปนสวนใหญ รองลงมาเปนการปลกขาว รอยละ 15.04 และ 12.32 ของพ นทลมน า ตามลาดบ แตปลกอยในพ นททเหมาะสมเพยงรอยละ 11.81 และ 69.93 ของพ นทเพาะปลก ตามลาดบ แสดงใหเหนวา การเพาะปลกพชไรและขาว ยงปลกบนพ นดนทมความเหมาะสมไมเพยงพอ สาหรบพชอนๆ กเชนเดยวกน

Erase Overlay

Land use 2552พ นทเก ตรกรรม

Soil suitabilityไมเหมาะสมเพาะปลก

Slope>20%

Forest

พ นทเก ตรทมศกยภาพในการ

เพาะปลก(ลบ) (เทากบ)

พนทกำรเกษตร / พนทกำรเกษตรทเหมำะสม (ไร) รวมพนท

ลมนำกก ไมผล/ ทงหมด

ไมยนตน (ไร)พ นทการเกษตรท งหมด 562,102 16,584 686,403 539,321 18,719 1,823,129พ นททเหมาะสมกบการเพาะปลก 393,063 8,005 81,098 118,735 10,519 611,421รอยละของพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลกตอพ นทการเกษตรท งหมด

69.93 48.27 11.81 22.02 56.20 33.54

รอยละของพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลกตอพ นทลมน าท งหมด

8.61 0.18 1.78 2.60 0.23 13.40

หมายเหต : * เกษตรกรรมอนๆ ไดแก ทงหญาเล ยงสตวและโรงเรอนเล ยงสตว, พชน า (Aquatic plan), สถานทเพาะเล ยงสตวน า (Aqua cultural land)

และเกษตรผสมผสาน /ไรนาสวนผสม (Integrated farm/Diversified farm)

ขำว พชไรพชผกเกษตรกรรม

อน ๆ



รปท 1.4-2 พ นทเหมาะสมกบการเพาะปลกจากการวเคราะหดวย GIS ในลมน ากก



1.4.2 พ นทศกยภาพส าหรบการพฒนาระบบชลประทาน

พ นทศกยภาพสาหรบการพฒนาระบบชลประทาน ซงในทน จะเปนการพจารณาเฉพาะในดานศกยภาพของพ นทเพยงอยางเดยว โดยยงไมพจารณาถงความเพยงพอของปรมาณน า โดยจะพจารณาจากพ นทการเกษตรทมความเหมาะสมตอการปลกขาว (อาจเหมาะสมตอการปลกพชชนดอน เชน พชไร พชผก หรอไมผล ดวยกได) มสภาพพ นทคอนขางเปนทราบสามารถพฒนาระบบชลประทานโดยเฉพาะแบบแรงโนมถวงได และจะตองเปนพ นททไมอยในเขตปาอนรกษ ซงจากการพจารณาเกณฑดงกลาว จะเหนวาพ นททมศกยภาพสาหรบการพฒนาระบบชลประทานจะเปน พ นทสวนหนงของพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลก ดงน นในการศกษาจงนาพ นทการเกษตร ทเหมาะสมกบการเพาะปลกมาซอนทบกบขอมลชนดดนดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร จากน นจงทาการตดดนชนดดนทไมเหมาะสมกบการปลกขาวออกเพมเตม (เนองจากการพฒนาระบบชลประทานสวนใหญจะเนนการปลกขาวเปนหลก และพ นทดนทมความเหมาะสมสาหรบการปลกขาวสวนใหญอยในทราบ ซงสามารถพฒนาระบบสงน าชลประทานได) ไดแก ดนประเภทท 2 (ดนทเหมาะสมตอการปลกพชชนดอน แตไมเหมาะสมตอการปลกขาว) สวนดนประเภทท 3 (ดนทไมเหมาะสมกบการปลกพชแตสามารถปรบปรงใหปลกพชบางชนดได) และดนประเภทท 4 (ดนทไมเหมาะสมกบการปลกพชใด ๆ) ไดทาการตดออกแลวในข นตอนการศกษาพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลก และตดพ นทชลประทานทพฒนาแลวออก แสดงแผนผงในการวเคราะหดงรปท 1.4-3

รปท 1.4-3 แผนผงในการวเคราะหพ นทเก ตรทมศกยภาพในการพฒนาระบบชลประทาน จากการพจารณาตดขอมลดนประเภทท 2 เพมเตมดงกลาว จะคานวณพ นททมศกยภาพสาหรบการพฒนาระบบชลประทานท งหมดในลมน ากกได สรปพ นทการเกษตรทเหมาะสมกบการเพาะปลก และพ นทศกยภาพสาหรบการพฒนาระบบชลประทาน ในพ นทลมน ากกเปนรายพช ดงตารางท 1.4-2 และแสดงพ นท

ศกยภาพสาหรบการพฒนาระบบชลประทานดงรปท 1.4-4

Intersect Overlay

พ นทเก ตรทมศกยภาพในการเพาะปลก

Soil suitabilityเหมาะสมปลกขาว

พ นทชลประทานทพฒนาแลว

พ นทเก ตรทมศกยภาพในการพฒนา

ระบบชลประทาน(ลบ) (เทากบ)



ตารางท 1.4-2 พ นทศกยภาพการพฒนาระบบชลประทานจากการวเคราะหดวย GIS ในลมน ากก

จากรปท 1.4-4 พบวา พ นททมศกยภาพการพฒนาระบบชลประทานในพ นทลมกก สวนใหญจะกระจายอยบรเวณตอนดานทศตะวนตก และดานทศตะวนออกบรเวณทราบรมฝงแมน ากกต งแตตนน าจนถงบรเวณจดบรรจบแมน าโขงตอนลาง โดยพ นทลมน าสาละวนมพ นทท เหมาะสมสาหรบการพฒนาระบบชลประทานท งหมด 487,429 ไร คดเปนรอยละ 10.68 ของพ นทลมน า ซงไดรบการพฒนาระบบชลประทานไปแลว 105,591 ไร คดเปนรอยละ 2.31 ของพ นทลมน า และยงมพ นททเหมาะสมทสามารถพฒนาระบบชลประทานเพมไดอก 381,839 ไร คดเปนรอยละ 8.37 ของพ นทลมน า

พนทของพชแตละชนด (ไร) รวมพนท

ลมนำกก ไมผล/ ทงหมด

ไมยนตน (ไร)

พ นทการเกษตรท งหมด 562,102 16,584 686,403 539,321 18,719 1,823,129

พ นททเหมาะสมกบการเพาะปลก 393,063 8,005 81,098 118,735 10,519 611,421

พ นทศกยภาพการพฒนาระบบชลประทาน 257,949 7,197 27,497 82,931 6,265 381,839รอยละของพ นทศกยภาพการพฒนาระบบชลประทานตอ

- พ นททเหมาะสมกบการเพาะปลก 65.63 89.90 33.91 69.85 59.56 62.45

- พ นทการเกษตรท งหมด 45.89 43.40 4.01 15.38 33.47 20.94

- พ นทลมน าท งหมด 5.65 0.16 0.60 1.82 0.14 8.37หมายเหต : * เกษตรกรรมอนๆ ไดแก ทงหญาเล ยงสตวและโรงเรอนเล ยงสตว, พชน า (Aquatic plan), สถานทเพาะเล ยงสตวน า (Aqua cultural land)

และเกษตรผสมผสาน /ไรนาสวนผสม (Integrated farm/Diversified farm)

ขำว พชไรพชผกเกษตรกรรม

อน ๆ



รปท 1.4-4 พ นทศกยภาพการพฒนาระบบชลประทานจากการวเคราะหดวย GIS ในลมน ากก



1.5 ทรพยากรป าไม และช นค ภาพลมน า

1.5.1 ทรพยากรป าไม

ประเทศไทยมแหลงทรพยากรทางธรรมชาตมากมายทมความสาคญในลมน ากก ประกอบดวย พ นทปา ปาสงวนแหงชาต อทยานแหงชาต และวนอทยาน จากขอมลของกรมอทยาน สตวปา และพนธพช 2543 พบวา เขตปาสงวนแหงชาตทอยในลมน ากกมเน อทรวม 3,707,512 ไร (5,932.02 ตารางกโลเมตร) หรอคดเปนรอยละ 81.26 ของพ นทลมน า สาหรบขอบเขตของพ นทปาไมในพ นทลมน ากก แสดงดงรปท 1.5-1รายละเอยดทรพยากรปาไม มดงน (1 ป าสงวนแหงชาต เขตพ นทปาสงวนแหงชาตในพ นทลมน ากกดงแสดงในรปท 1.5-1 มพ นทรวมท งหมด 3,707,512 ไร (5,932.02 ตร.กม ) หรอคดเปนรอยละ 81.26 ของพ นทลมน ากก แบงออกเปน เขตพ นทอนรกษ (C) เขตพ นทปาเศรษฐกจ (E) เขตพ นทเกษตรกรรม (A) ตามลาดบรายละเอยดแสดงดงตารางท 1.5-1

ตารางท 1.5-1 ประเภทการใชประโยชนทดนในเขตป าสงวนแหงชาตทอยในลมน ากก

(2 อทยานแหงชาต อทยานแหงชาตในพ นทลมน ากก มจานวน 6 แหง มพ นทรวม 3,308,075 ไร ประกอบดวย อทยานแหงชาตขนแจ อทยานแหงชาตแจซอน อทยานแหงชาตเชยงดาว อทยานแหงชาตดอยหลวง อทยานแหงชาตแมฝางและอทยานแหงชาตศรลานนา รายละเอยดแสดงดงตารางท 1.5-2 4 วนอทยาน ลมน ากกมวนอทยานจานวน 8 แหง มพ นทรวม 29,450 ไร ประกอบดวย วนอทยานน าตกตาดควน น าตกแมโท น าตกหวยแมสก น าตกหวแมคา พญาพภกด ภช ฟา ภลงกา และสนผาพญาไพร รายละเอยดแสดงดงตารางท 1.5-2

ประเภทกำรใชทดนในเขต รอยละของพนท

ปำสงวนแหงชำต ตร.กม. ไร ในลมนำกก

1 A เขตเกษตรกรรม (Agriculture) 83.09 51,930 1.14

2 C เขตอนรกษ (Conservation) 4,477.32 2,798,324 61.33

3 E เขตพ นทปาเศรษฐกจ (Economic) 697.77 436,103 9.56

4 N พ นทกนออก (Non - RFD control) 27.80 17,374 0.38

5 NF ไมมขอมล 646.05 403,780 8.85

รวม 5,932.02 3,707,512 81.26

ลำดบ รหส พนทในลมนำ



ตารางท 1.5-2 รายละเอยดของทรพยากรป าไมในลมน ากก

ตร.กม. ไร ตร.กม. ไร1 อทยำนแหงชำต 6 แหง 1,373.83 858,645 18.82

1.1 ขนแจ 270.00 168,750 292.71 182,942 4.011.2 แจซอน 592.00 370,000 0.76 472 0.011.3 เชยงดาว 521.00 325,625 112.62 70,387 1.541.4 ดอยหลวง 1,170.00 731,250 400.51 250,319 5.491.5 ปาลมน าแมฝาง 524.00 327,500 527.37 329,609 7.221.6 ศรลานนา 1,406.00 878,750 39.87 24,916 0.55

2 เขตรกษำพนธสตวปำ 1 แหง - - - 2.1 เวยงลอ 371.00 231,875 - - -

3 เขตรกษำพนธสตวปำ 1 แหง 4.36 2,724 0.06 3.1 เขตหามลาสตวปาหนองบงคาย 4.34 2,711 4.36 2,724 0.06

4 พนทชมนำ 14 แหง 48.47 30,295 0.66 4.1 ลมน าเชยงแสน 62.40 39,000 24.39 15,247 0.334.2 พรหญาทาตอน 59.36 37,100 19.77 12,354 0.274.3 หนองหลวง 14.71 9,196 4.31 2,694 0.06

5 วนอทยำน 4 แหง - - - 5.1 น าตกตาดควน 3.36 2,100 - - - 5.2 น าตกแมโท 6.40 4,000 - - - 5.3 น าตกหวยแมสก 4.48 2,800 - - - 5.4 น าตกหวแมค า 5.60 3,500 - - - 5.5 พญาพภกด 6.00 3,750 - - - 5.6 ภช ฟา 4.00 2,500 - - - 5.7 ภลงกา 12.48 7,800 - - - 5.8 สนผาพญาไพร 4.80 3,000 - - -

ลำดบ พนทปำไม พนทตำมประกำศ พนทในลมนำกก รอยละของพนทในลมนำกก



รปท 1.5-1 พ นทป าสงวนแหงชาตในลมน ากก



จากการรวบรวมขอมลสภาพทรพยากรปาไมของกรมอทยาน สตวปา และพนธพช ป พ.ศ.2543 พบวา ลมน ากกแยกประเภทปาไมออกตามสภาพ ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 1.5-3 และรปท 1.5-2 สาหรบความหมายของปาไมแตละประเภท แสดงในภาคผนวก ข

ตารางท 1.5-3 สภาพของทรพยากรป าไมในลมน ากก

รหส รอยละของพนทประเภทปำ ตร.กม. ไร ในลมนำกก

1 ปาดบเขา HE 424.91 265,570 5.82 2 ปาดบแลง DE 288.86 180,539 3.96 3 ปาเตงรง DD 80.28 50,176 1.10 4 ปาทพ นฟตามธรรมชาต SG 34.91 21,819 0.48 5 ปาเบญจพรรณ MD 2,933.76 1,833,601 40.19 6 ปาไผ BB 1.09 683 0.01 7 ปาสนเขา PI 79.73 49,828 1.09 8 ไมมขอมล NF 1,071.16 669,476 14.67

รวม 4,914.71 3,071,693 67.32

ลำดบ ประเภทปำไมพนท



รปท 1.5-2 ประเภททรพยากรป าไมในลมน ากก



1.5.2 ช นค ภาพลมน า

จากการศกษาขอมลแผนทช นคณภาพลมน าของสานกนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ป พ.ศ.2544 พบวา ช นคณภาพลมน าในพ นทลมน ากกดง สวนใหญเปนพ นทช นคณภาพลมน าช นท 1A มพ นทประมาณ 1,536,173 ไร รอยละ 33.67 ของพ นทลมน า รองลงมาคอ พ นทลมน าช นท 5 มพ นทประมาณ 942,610 ไร รอยละ 20.66 ซงพบวาพ นทเกอบ 39.29 เปอรเซนตของพ นทลมน า คอ พ นทเพอการอนรกษเปนตนน าลาธาร และพ นทสวนอนอกประมาณ 60.71 เปอรเซนต เปนพ นททใชประโยชนเพอกจกรรมอนๆ ได แตตองมการวางแผนการใชทดนตามมาตรการอนรกษดนและน า ซงรายละเอยดของพ นทช นคณภาพลมน าในพ นทลมน ากกแสดงดงตารางท 1.5-4 และขอบเขตช นคณภาพน าในพ นทลมน ากกแสดงดงรปท 1.5-3

ตารางท 1.5-4 รายละเอยดและมาตรการการใชทดนส าหรบช นค ภาพลมน าในลมน ากก

รอยละของพนท(ตร.กม.) (ไร) ในลมนำกก

1A ปาตนน าล าธาร หามมการใชประโยชนอยางอน 2,457.88 1,536,173 33.671B ปาตนน าล าธาร และควบคมการใชประโยชนเปนพเศษ 410.08 256,302 5.622 ท าเหมองแร สวนยางพารา หรอพชทมความมนคงตอเศรษฐกจ 1,169.54 730,962 16.023 ท าไม เหมองแร ถาดนต นปลกปาและทงหญา ถาดนลกปลกไมผล 903.66 564,789 12.384 ท าไม เหมองแร ถาดนลกลาดชนมากปลกไมผล ลาดชนนอยปลกพช 846.57 529,104 11.605 ท าไม เหมองแร ไมผล ทงหญา พชไร ขาว 1,508.18 942,610 20.66N ไมมขอมล 4.49 2,809 0.06

รวม 7,300.40 4,562,748 100.00

ชนคณภำพลมนำ

มำตรกำรกำรใชทดน พนท



รปท 1.5-3 ช นค ภาพลมน าในลมน ากก



1.6 ประชากร เศร ฐกจ และสงคม

1.6.1 ประชากร

จากขอมล กชช. 2ค ป พ.ศ.2552 ประชากรในพ นทลมน ากกมท งส น 657,940 คน แยกเปนประชากรชาย 329,048 คน และประชากรหญง 328,892 คน จานวนครวเรอน 206,334 ครวเรอน เฉลย 3 คน/ครวเรอน และมวยแรงงานท งหมด 368,230 คน เฉลย 2 คน/ครวเรอน คดเปนรอยละ 55.97 ของจานวนประชากรท งลมน า 1.6.2 เศร ฐกจและสงคม

ลมน ากก ประกอบดวยพ นท 2 จงหวด 14 อาเภอ และ 68 ตาบล/เทศบาล และ 828 หมบาน ประกอบดวย จงหวดเชยงราย และเชยงใหม (จงหวดลาปาง ไมมขอมลเศรษฐกจและสงคม เนองจากอยบรเวณขอบของลมน า และเปนพ นทปาไม) จากขอมล กชช.2ค. ป พ.ศ.2552 สรปขอมลดานเศรษฐกจ-สงคมแสดงดงตารางท 1.6-1



ตารางท 1.6-1 ขอมลประชากร เศร ฐกจ และสงคม ของ กชช.2ค ป 2552

รำยละเอยด หนวย รวมเชยงรำย เชยงใหม ลมนำกก

1. เขตกำรปกครองหมบาน 592 236 828 ต าบล 48 20 68 อ าเภอ 10 4 14 จงหวด 1 1 2

2. โครงสรำงดำนประชำกร2.1 ประชำกร

จ านวนประชากรชายในลมน า คน 202,203 126,845 329,048 จ านวนประชากรหญงในลมน า คน 205,690 123,202 328,892 จ านวนประชากรในลมน า คน 407,893 250,047 657,940 รอยละของประชากรในลมน า รอยละ 62.00 38.00 จ านวนครวเรอนในจงหวด ครวเรอน 384 525 จ านวนครวเรอน ครวเรอน 127,776 78,558 206,334 รอยละของจ านวนครวเรอนท งลมน า รอยละ 61.93 38.07 ประชากรเฉลยตอครวเรอน คน 3 3 3 วยแรงงาน คน 225,924 143,240 368,230 รอยละของวยแรงงานในลมน า รอยละ 55.39 57.29 55.97 ประชากรในจงหวด คน 1,227,317 1,670,317 รอยละของประชากรในจงหวด รอยละ 33.23 14.97 วยแรงงานเฉลยตอครวเรอน คน 2 2 2

2.2 ระดบกำรศกษำของประชำกรป.1-ม.3 (การศกษาภาคบงคบ) 87,529 51,907 139,436 ม.4-ม.6 (หรอเทยบเทา) 15,087 6,267 21,354 อนปรญญาหรอเทยบเทา 6,542.00 2,926.00 9,468 ปรญญาตรหรอสงกวา 8,593 3,008 11,601 ก าลงศกษา 66,438 32,107 98,545 ไมรหนงสอ 19,091 7,672 26,763

3. โครงสรำงทำงกำรเกษตร3.1 พนทและกำรถอครองทำงกำรเกษตร

พ นทการเกษตร ไร 1,464,766 478,628 1,943,394 ครวเรอนทประกอบอาชพเกษตร ครวเรอน 47,912 17,430 65,342 พ นทการเกษตรตอครวเรอน ไร 27 22 49 เปนของตนเอง ครวเรอน 44,569 17,489 62,058 ของตนเองและเชา ครวเรอน - - - เชา ครวเรอน 8,756 4,620 13,376

จงหวดในลมนำกก

คน



ตารางท 1.6-1 ขอมลประชากร เศร ฐกจ และสงคม ของ กชช.2ค ป 2552 (ตอ

รำยละเอยด หนวย รวมเชยงรำย เชยงใหม ลมนำกก

3.2 กจกรรมทำงกำรเกษตรท านา ไร 413,831 76,909 490,740 ท าไร ไร 257,881 65,215 323,096 ท าสวน ไร 194,623 133,167 327,790 เกษตรฤดแลง ไร 34,246 16,167 50,413 เล ยงสตวเพอขาย ครวเรอน 6,412 3,102 9,514 ประมง ครวเรอน 1,030 42 1,072 เพาะเล ยงสตวน า ครวเรอน 910 158 1,068

3.3 รำยไดเฉลยครวเรอนเกษตร บาท/ครวเรอน/ป 700,842 716,490 1,417,332 3.4 อำชพรบจำง ครวเรอน 28,844 14,220 43,064

4. กำรอตสำหกรรม4.1 จำนวนโรงงำนและอตสำหกรรม

จ านวนโรงงาน แหง 55 19 74 อตสาหกรรมในครวเรอน แหง 989 399 1,388 โรงสขาว แหง 701 157 858

5. โครงสรำงพนฐำนและกำรบรกำร5.1 ปจจยพนฐำนดำนสำธำรณปโภค

หมบานทมไฟฟาใช หมบาน 536 219 755 ครวเรอนทมประปาใช ครวเรอน 53,448 19,854 73,302 มโทรศพทสาธารณะใช เครอง 747 332 1,079 หมบานทมถนนไปอ าเภอ หมบาน 552 222 774

6. ดำนแหลงนำและทรพยำกรธรรมชำต6.1 ควำมพอเพยงของนำใช

ความพอเพยงของน าดมและบรโภค ครวเรอน 70,924 31,335 102,259 ความพอเพยงของน าใช ครวเรอน 71,447 31,315 102,762 ความไมพอเพยงของน าเพอการเกษตร ไร 69,392 20,908 90,300 ความไมพอเพยงของน าเพอการเกษตร ครวเรอน 5,732 2,232 7,964

6.2 คณภำพแหลงน าผวดน แหง 1,392 453 1,845 - คณภาพเหมาะสมด แหง 661 205 866 - คณภาพเหมาะสมพอใช แหง 676 234 910 - คณภาพไมเหมาะสม แหง 55 14 69

จงหวดในลมนำกก

บทท 2

โครงสรางพนฐานของลมนา

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ลมน ากก โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง บทท 2 โครงสรางพ นฐานของลมน า


บทท 2 โครงสรางพ นฐานของลมน า

2.1 โครงการพฒนาแหลงน าในปจจบน

การพฒนาแหลงน าในลมน ากก มวตถประสงคในระยะแรกเพอหาแหลงน า สาหรบการเกษตรและอปโภค-บรโภค แตในระยะหลงๆ เมอมการขยายตวและพฒนาของอตสาหกรรมมากข น ทาใหมความตองการน าในรปแบบอนๆ เพมข น เชน เพอการอตสาหกรรม ปศสตว การทองเทยว กรมชลประทานจงไดดาเนนการพฒนาแหลงน าในหลายๆ รปแบบ คอ ประเภทโครงการอางเกบน า ฝายทดน า และการสบน าจากลาน า แยกเปนโครงการขนาดกลาง ขนาดเลก ในสวนของหนวยงานอนๆ ทมสวนรวมในการพฒนาแหลงน า เชน กรมเรงรดพฒนาชนบท กรมพฒนาทดน กรมโยธาธการ กรมสงเสรมการเกษตร และองคกรสวนทองถน ฯลฯ กไดรวมพฒนาแหลงน าขนาดเลกในลมน าเชนเดยวกน เพอใหการกระจายโครงการประเภทตางๆ เขาถงประชาชนในพ นทไดมากข น โครงการพฒนาแหลงน าตางๆ ทรวบรวมไดถงปจจบนในพ นทลมน ากก มจานวนท งส น 129 โครงการ ความจ เกบกกรวม 135.29 ลาน ลบ.ม. พ นทรบประโยชน 417,212 ไรดงแสดงรายละเอยดในตารางท 2.1-1 และแสดง

ตาแหนงโครงการพฒนาแหลงน าในลมน ากกดงรปท 2.1-1

ตารางท 2.1-1 โครงการพฒนาแหลงน าทมอยในปจจบน ในลมน ากก

ลำดบ โครงกำร จำนวน ควำมจอำงเกบนำ พนทรบประโยชนโครงกำร (ลำน ลบ.ม.) (ไร)

1 โครงการขนาดใหญ-ฝายแมลาว 1 - 39,697

2 โครงการขนาดกลาง 9 96.22 142,275 3 โครงการขนาดเลก 102 39.07 210,280 4 โครงการสบน าดวยไฟฟา 17 - 24,960

รวม 129 135.29 417,212



รปท 2.1-1 ต าแหนงโครงการพฒนาแหลงน า ขนาดกลาง ขนาดเล ก และโครงการสบน าดวยไฟฟาทมอยใน

ปจจบนในลมน ากก



2.1.1 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดใหญ

โครงการพฒนาแหลงน าขนาดใหญในปจจบนม 1 โครงการ ไดแก ฝายแมลาว เปนฝายน าลน ของกรมชลประทานสรางปดก นลาน าแมลาวบรเวณเขตตดตอบานดงมะดะ ตาบลดงมะดะ อาเภอเมอง และบานสนมะแฟน ตาบลธารทอง อาเภอพาน จงหวดเชยงราย มพ นทรบน าฝนประมาณ 2,641 ตารางกโลเมตร ตวฝายเปนฝายคอนกรตแบบ Ogee Weir สง 2.50 เมตร ยาว 30.50 เมตร ระดบสนฝาย อยทระดบ 427.50 ม.รทก. กอสรางแลวเสรจในป พ.ศ. 2506 จากการวางโครงการครอบคลมพ นทโครงการท งส น 221,300 ไร เปนพ นทชลประทาน 184,000 ไร และเปนพ นทสงน า 166,000 ไร แตจากสภาพการใชทดนทมการเปลยนแปลงไป ปจจบนจงเหลอพ นทชลประทานทไดรบน าจากโครงการ 148,343 ไร อยในลมน ากก 39,697 ไร และลมน าโขง (เหนอ) 108,646 ไร 2.1.2 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดกลาง

โครงการพฒนาแหลงน าขนาดกลางของกรมชลประทาน ในปจจบนม 9 โครงการ มปรมาตรความจเกบกกรวมท งส น 96.22 ลานลกบาศกเมตร และมพ นทชลประทานรวมท งหมด 142,275 ไร ดงแสดงรายละเอยดโครงการในตารางท 2.1-2

ตารางท 2.1-2 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดกลางทมอยในปจจบน ในลมน ากก

สาหรบรายละเอยดของโครงการพฒนาแหลงน าขนาดกลางทสาคญมดงน 1) อางเกบน าแมทะลบหลวง ปดก นลาน าแมทะลบหลวง ซงเปนลาน าสาขาของน าแมฝาง หวงานต งอยทบานแมทะลบ ตาบลแมทะลบ อาเภอไชยปราการ จงหวดเชยงใหม มพ นทรบน าเหนอเขอน 85 ตารางกโลเมตร ตวเขอนกอสรางแลวเสรจในป พ.ศ. 2546 มความจอางทระดบเกบกกปกต 15.30 ลานลกบาศกเมตร พ นทชลประทาน 9,300 ไร 2) อางเกบน าแมแหลงหลวง ปดก นลาน าแมแหลงหลวง ซงเปนลาน าสาขาของน าแมฝาง หวงานต งอยทบานแมแหลงหลวง ตาบลแมอาย อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม มพ นทรบน าเหนอเขอนประมาณ 11 ตารางกโลเมตร ตวเขอนกอสรางแลวเสรจในป พ.ศ. 2539 มระดบเกบกกปกต 541.80 ม.รทก. ความจอางทระดบเกบกก 3.64 ลานลกบาศกเมตร พ นทชลประทาน 3,190 ไร

ลำดบ โครงกำร ทตง ลมนำสำขำ ประเภท ควำมจเกบกก พนทชลประทำน หนวยงำนตำบล อำเภอ จงหวด (ลำน ลบ.ม.) (ไร) เรม เสรจ รบผดชอบ

1 ฝายแมสาว แมสาว แมอาย เชยงใหม น าแมฝาง I - 12,000 2519 2524 ชป.2 อางเกบน าแมแหลงหลวง แมอาย แมอาย เชยงใหม น าแมฝาง SI 3.641 3,190 2537 2539 ชป.3 อางเกบน าหวยเดอ แมงอน ฝาง เชยงใหม น าแมฝาง SI 4.276 3,385 2535 2536 ชป.4 อางเกบน าแมทะลบหลวง แมทะลบ ไชยปราการ เชยงใหม น าแมฝาง SI 15.300 9,300 2543 2546 ชป.5 ฝายถ าวอก จอมหมอกแกว เมอง เชยงราย น าแมลาว I - 8,000 2533 2539 ชป.6 ฝายโปงนก หวฝาย เวยงปาเปา เชยงราย น าแมลาว I - 14,400 2524 ชป.

7 ฝายชยสมบต * ทาสาย เมอง เชยงราย น าแมลาว I - 12,000 2525 2526 ชป.

8 อางเกบน าแมสรวย ** แมสรวย แมสรวย เชยงราย น าแมสรวย SI 73.000 2,000 2542 2545 ชป.9 ฝายเชยงราย รอบเวยง เมอง,เวยงชย เชยงราย น าแมกกตอนลาง I - 78,000 2535 2542 ชป.

96.217 142,275 หมายเหต : S = การเกบกกน าโดยเขอนหรออางเกบน า I = การทดน าและสงน า (เหมองฝาย) ชป . = กรมชลประทาน * = โครงการฝายชยสมบตมพ นทชลประทานเดม 35,000 ไร แตในปจจบนมพ นทชลประทานเพยง 12,000 ไร เนองจากมพ นทบางสวนซอนทบกบโครงการฝายเชยงราย ** = โครงการอางเกบน าแมสรวย มระบบชลประทานดานทายอาง 2,000 ไร และสงน าเสรมใหกบฝายแมลาว 148,343 ไร

รวมทงสน

ระยะเวลำกอสรำง



3) อางเกบน าหวยเดอ ปดก นหวยเดอ ซงเปนลาน าสาขาของน าแมฝาง หวงานต งอยท บานหวยเดอ ตาบลแมงอน อาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม มพ นทรบน าเหนอเขอนประมาณ 25 ตารางกโลเมตร ตวเขอนกอสรางแลวเสรจในป พ.ศ. 2536 มระดบเกบกกปกต 592.00 ม.รทก. ความจอางทระดบเกบกก 4.28 ลานลกบาศกเมตร พ นทชลประทาน 3,385 ไร 4) ฝายแมสาว ปดก นลาน าแมสาว ซงเปนลาน าสาขาของน าแมฝาง หวงานต งอยทจงหวดเชยงใหม มพ นทรบน าฝนประมาณ 113 ตารางกโลเมตร ตวฝายเปนฝายคอนกรตสง 8.50 เมตร สนฝายยาว 23.00 เมตร ระดบสนฝายอยทระดบ 477.50 ม.รทก. กอสรางแลวเสรจในป พ.ศ. 2524 มพ นทรบประโยชน 12,000 ไร 5) ฝายชยสมบต ปดก นลาน าแมลาวบรเวณบานทาสาย ตาบลทาสาย อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย มพ นทรบน าฝนประมาณ 3,198 ตารางกโลเมตร ตวฝายเปนฝายคอนกรตสง 2.70 เมตร สนฝายยาว 50.00 เมตร กอสรางแลวเสรจในป พ.ศ.2526 มพ นทรบประโยชน 35,000 ไร แตในปจจบนมพ นทรบประโยชนเหลอเพยง 12,000 ไร 6) ฝายโปงนก ปดก นลาน าแมลาวบรเวณบานโปงนก ตาบลเวยงกาหลง อาเภอเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย มพ นทรบน าฝนประมาณ 440 ตารางกโลเมตร ตวฝายเปนฝายคอนกรตสง 3.10 เมตร สนฝายยาว 44.00 เมตร กอสรางแลวเสรจในป พ.ศ. 2524 มพ นทรบประโยชน 14,400 ไร 7) ฝายถ าวอก ปดก นลาน าแมลาวบรเวณบานสบหวย ตาบลจอมหมอกแกว อาเภอแมลาว จงหวดเชยงราย มพ นทรบน าฝนประมาณ 2,799 ตารางกโลเมตร ตวฝายเปนฝายคอนกรตสง 2.10 เมตร สนฝายยาว 60.00 เมตร กอสรางแลวเสรจในป พ.ศ. 2539 มพ นทรบประโยชน 8,000 ไร 8) อางเกบน าแมสรวย ปดก นน าแมสรวยทบานเดนหา ตาบลแมสรวย อาเภอแมสรวย จงหวดเชยงราย มพ นทรบน าเหนอเขอนประมาณ 423 ตารางกโลเมตร ตวเขอนเปนเขอนดนและคอนกรตบดอด กอสรางระหวางป พ.ศ. 2542-2545 มระดบเกบกกปกต 507 ม.รทก. ระดบเกบกกตาสด 472 ม.รทก. ความจอางใชงาน 70 ลานลกบาศกเมตร มระบบชลประทานดานทายอาง 2,000 ไร และสงน าเสรมใหกบโครงการ ฝายแมลาวซงมพ นทชลประทาน 148,343 ไร โดยเฉพาะอยางยงในชวงฤดแลงและฝนท งชวงในชวงตนฤดฝน 9) ฝายเชยงรายปดก นแมน ากกทบานปาบง ตาบลรอบเวยง อาเภอเมอง จงหวดเชยงราย มพ นทรบน าประมาณ 5,851 ตารางกโลเมตร ตวฝายเปนฝายประตเหลก ขนาดกวาง 11 เมตร สง 4 เมตร จานวน 11 บาน กอสรางเสรจในป พ.ศ. 2542 ระดบเกบกกปกต 389 ม.รทก. ระยะทางเกบกกตามลาน าแมกก 9.10 กโลเมตร และลาน าแมกรณ 3.16 กโลเมตร มพ นทสงน า 78,000 ไร 2.1.3 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดเล ก

โครงการพฒนาแหลงน าขนาดเลกทกอสรางแลวเสรจในพ นทลมน ากก ประกอบไปดวย โครงการ ประเภทอางเกบน าและฝายของกรมชลประทาน จานวน 95 โครงการ มปรมาตรความจเกบกกรวม 30.21 ลานลกบาศกเมตร รวมพ นทรบประโยชน 187,455 ไร และโครงการประเภทอางเกบน าและฝายน าลนของกรมทรพยากรน า จานวน 7 โครงการ มปรมาตรความจเกบกกท งหมด 8.86 ลานลกบาศกเมตร รวมพ นทรบประโยชน 22,825 ไร มพ นทรบประโยชนรวมกนท งส น 210,280 ไร ซงสรปแตละลมน าสาขาไดดงตารางท 2.1-3



ตารางท 2.1-3 โครงการพฒนาแหลงน าขนาดเล กในลมน ากกทมอยในปจจบน

2.1.4 โครงการสบน าดวยไฟฟาของกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน

โครงการสบน าดวยไฟฟาของกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน (เดม) ทกอสรางแลวเสรจในพ นทลมน ากก มจานวนท งส น 17 โครงการ และมพ นทสงน า 24,960 ไร ซงสรปแตละลมน าสาขาไดดงตารางท 2.1-4

ตารางท 2.1-4 โครงการสบน าดวยไฟฟาในลมน ากกทมอยในปจจบน

2.1.5 แหลงน าตามธรรมชาต แกมลง บอน าชมชน

จากการนาฐานขอมลสารสนเทศดานทรพยากรน ามาตราสวน 1:20,000 ป พ.ศ.2548 มาตรวจสอบพ นทขอบเขตแหลงน า (Water Body Shape) แบงเปน

พ นท (ไร ความจ (ลาน ลบ.ม. คดทความล ก 3 เมตร

- แหลงน าธรรมชาตทมชอกาหนด 10,915 52.39

- พ นทแหลงน าอนๆ 3,166 15.20

รวม 14, 81 67.59

ชอลมนำสำขำ รหสลมนำสำขำ จำนวนโครงกำร ควำมจเกบกก (ลำน ลบ.ม.) พนทรบประโยชน (ไร)

1. น าแมฝาง 0302 57 10.03 120,495

2. น าแมลาว 0303 22 20.02 56,325

3. น าแมสรวย 0304 1 - 600

4. น าแมกกตอนลาง 0305 22 9.02 32,860

102 39.07 210,280รวมลมนำกก

ชอลมนำสำขำ รหสลมนำสำขำ จำนวนโครงกำร พนทรบประโยชน (ไร)

1. น าแมฝาง 0302 3 5,6402. น าแมลาว 0303 2 1,8003. น าแมสรวย 0304 - -4. น าแมกกตอนลาง 0305 12 17,520

17 24,960รวมลมนำกก



2.2 แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า

ประเทศไทยมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณเหมาะกบการประกอบอาชพเกษตรกรรมตลอดระยะเวลาทผานมาประเทศไทยประสบปญหาการขาดแคลนน าเพอการเกษตร การอปโภค-บรโภค และการอตสาหกรรม จงจาเปนตองมการวางแผนบรหารจดการทรพยากรน าอยางมประสทธภาพเพอเปนรากฐานสาหรบการพฒนาทยงยน ซงจากผลการทบทวนการศกษารวบรวมแผนโครงการพฒนาแหลงน าทมศกยภาพของรายงานแผนลงพฒนาและการบรหารจดการน าและการชลประทาน ป พ .ศ.2552-2554 ของคณะกรรมการพฒนาและบรหารจดการทรพยากรน าและการชลประทาน, กรกฎาคม 2551 พบวา มโครงการพฒนาแหลงน า ทมศกยภาพ การกระจายแผนโครงการพฒนาแหลงน าในลมน ากก แสดงดงตารางท 2.2-1 และรปท 2.2-1

ตารางท 2.2-1 ประเภทและจ านวนแผนโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ของหนวยงานตาง

ลำดบ โครงกำรพฒนำแหลงนำทมศกยภำพ กรม กรม กรม กรมพฒนำ กรมอทยำน สตวปำลมนำกก ชลประทำน ทรพยำกรนำ ปำไม ทดน และพนธพช

1 ฟนฟศกยภาพแหลงน าธรรมชาต 52 บ ารงรกษาและปรบปรงโครงสรางระบบ 1 53 พฒนาแหลงเกบกกน าใหม 15 64 ระบบสงน า ระบบระบายน า และระบบ

แพรกระจายน า10

5 ระบบผนน า (เลยงเมอง และขามลมน า) 16 สงเสรมงานวจย การเกบขอมล และการใช

สารสนเทศเชงบรณาการ2

7 อนรกษฟนฟแหลงน าและฝายชะลอน า 3 100 268 งานปองกนบรรเทาภยน าทวม 5 19 แกมลงธรรมชาตและพ นทเกษตรรบน านอง 1

รวม 35 19 100 1 26



รปท 2.2-1 ต าแหนงแผนโครงการพฒนาแหลงน าทมศกยภาพของหนวยงานตาง

บทท 3

ความตองการใชนา

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ลมน ากก โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง บทท 3 ความตองการใชน า


บทท 3 ความตองการใชน า

3.1 การศ ก าและประเมนความตองการใชน า

การศกษาและประเมนความตองการใชน าของกจกรรมการใชน าตางๆ พจารณาจากสภาพปจจบนของกจกรรมการใชน า และจากการรวบรวมขอมลจากแหลงขอมลตางๆ ทเกยวของ สาหรบการประเมนความตองการใชน าในอนาคต ไดจากการคาดการณความตองการใชน าเพมข นในแผนระยะยาวอนาคต 20 ปขางหนา กรอบแนวคดการศกษาและประเมนความตองการใชน าของลมน า ดงแสดงในตารางท 3.1-1

ตารางท 3.1-1 กรอบแนวคดการศ ก าและประเมนความตองการใชน าส าหรบกจกรรมตาง ของลมน า

กจกรรมการใชน า การศ ก า ประเมนความตองการใชน า ขอมล การประเมน ค านว

การอปโภค-บรโภค - ประปา/แหลงน าดบ/กาลงผลต - ประชากร

ประเมนจานวนประชากรอนาคต/ความตองการใชน า และแผนงานขยายกาลงผลตประปา

การเกษตร รวบรวมขอมลกจกรรมการปลกพชในพ นทลมน า ไดแก - ชนดพช - ชวงระยะเวลาการเพาะปลก - การใชน า/ปรมาณน าทสงใหแกพ นทชลประทาน

- การขาดแคลนน า - ความเสยหายการเกษตร - ฯลฯ

ศกษาและจาลองปรมาณความตองการใชน าโดยใชแบบจาลองคณตศาสตร ไดแก WUSMO (พ นทชลประทาน) และ SWAT (พ นทเกษตรน าฝน) จาก Cropping Pattern และฝนใชการจากสถานตรวจวดเปนรายลมน ายอย

การอตสาหกรรม - ขอมลโรงงานอตสาหกรรม - การใชน า/อตราการใชน า (สภาพปจจบนและอนาคต)

แนวโนมอตราการเตบโตของผลตภณฑมวลรวมภาคอตสาหกรรมรายจงหวดและประเมนอตราการใชน า

การปศสตว กชช.2ค./ปศสตวระดบตาบล (สภาพปจจบนและอนาคต)

แนวโนมของอตราการเตบโตผลตภณฑมวลรวมภาคการเกษตรรายจงหวด

รกษาระบบนเวศนทายน า ปรมาณน าตาสดทเคยเกด (ลบ.ม./วน/ตร.กม.)

ไมนอยกวาปรมาณน าตาสดทเคยเกดและคาเฉลยตอพ นทรบน า



3.2 น าใชเพอการอปโภคบรโภคและการทองเทยว

ความตองการน าเพอการอปโภค-บรโภค เปนความตองการน าเพอการอปโภค-บรโภคของประชากรท งหมด ท งทอาศยอยในเขตเมองและนอกเขตเมอง ซงจะมความตองการใชน าทแตกตางกน โดยไดจาแนกอตราการใชน าของประชากรตามลกษณะชมชน คอ เทศบาลนคร เทศบาลเมอง เทศบาลตาบล นอกเขตเทศบาล และการปกครองทองถนรปแบบพเศษ (กรงเทพมหานครและเมองพทยา) ดงน

- เทศบาลนคร กาหนดอตราการใชน าเทากบ 250 ลตร/คน/วน - เทศบาลเมอง กาหนดอตราการใชน าเทากบ 200 ลตร/คน/วน - เทศบาลตาบล กาหนดอตราการใชน าเทากบ 120 ลตร/คน/วน - นอกเขตเทศบาล กาหนดอตราการใชน าเทากบ 50 ลตร/คน/วน - การปกครองทองถนรปแบบพเศษ กาหนดอตราการใชน าเทากบ 400 ลตร/คน/วน

(กรงเทพมหานครและพทยา) นอกจากประเมนความตองการใชน าของประชากรท งหมด จะพจารณาขอมลของการประปาสวนภมภาค ไดแก กาลงผลตและแผนมา ประกอบการพจารณาเพมเตมดวย จากการรวบรวมและทบทวนขอมลประปาป พ.ศ.2551 จากเวบไซตการประปาสวนภมภาค (http://www.pwa.co.th) พบวา ในลมน ากกมสานกงานประปารวม 3 แหง แบงออกเปน 6 หนวยบรการ-แมขาย มจานวนผใชน ารวม 21,146 ราย ปรมาณการผลตรวม 7.89 ลาน ลบ.ม./ป และความตองการน าดบรวม 9.47 ลาน ลบ.ม./ป รายละเอยดของแตละหนวยบรการ-แมขาย แสดงดงตารางท 3.2-1

ตารางท 3.2-1 ขอมลการประปาสวนภมภาคป พ.ศ.2551 ในลมน ากก

ลำดบ ภำค เขต สำนกงำน หนวยบรกำร-แมขำย ผใชนำ ปรมำณกำรผลต ควำมตองกำรนำดบ แหลงนำดบปจจบนประปำ (รำย) (ลบ.ม./ป) (ลบ.ม./ป)

1 1 9 ฝาง แมขายฝาง 2,769 942,292 1,130,750 ล าน ามาว 2 1 9 ฝาง หนวยบรการแมอาย 526 130,266 156,319 แมน าฝาง,น าแมอาย 3 1 9 ฝาง หนวยบรการไชยปราการ 151 76,771 92,125 อางเกบน าหนองควายตก 4 1 9 เชยงราย แมขายเชยงราย 16,068 6,391,994 7,670,393 แมน ากก 5 1 9 แมขะจาน หนวยบรการวงเหนอ 391 77,891 93,469 แมน าวง 6 1 9 แมขะจาน แมขายแมขะจาน 1,241 268,687 322,424 หวยตนปน

รวมทงหมด 21,146 7,887,901 9,465,480ทมำ: เวปไซตการประปาสวนภมภาค, 2552 (http://www.pwa.co.th)หมำยเหต: จ านวนผใชน า เปนขอมลเดอน ม.ย.52 สวนปรมาณการผลตและความตองการน าดบเปนขอมลป 2551



3.3 น าใชเพอการเก ตร

ในการประเมนความตองการใชน าเพอการเกษตร จะศกษาและจาลองปรมาณความตองการใชน าโดยใชแบบจาลองคณตศาสตร ไดแก WUSMO (พ นทชลประทาน) และ SWAT (พ นทเกษตรน าฝน) จาก Cropping Pattern และฝนใชการจากสถานตรวจวดเปนรายลมน ายอย มรายละเอยดดงน

1 การค านว ความตองการใชน าชลประทานดวยแบบจ าลอง WUSMO ในการคานวณหาความตองการน าชลประทานไดใชแบบจาลองทางคณตศาสตร WUSMO (Water Uses Study Model) มขอมลพ นฐานในการคานวณสรปไดดงน

- พ นทเพาะปลก - อตราการคายระเหย และปรมาณฝนของแตละพ นทเพาะปลก - สมประสทธการคายระเหยของพชชนดตางๆ - ชนดของพชทปลก - ปฏทนการปลกพชชนดตางๆ ในแตละพ นท

แบบจาลอง WUSMO มข นตอนการคานวณและขอกาหนดพ นฐานทใช ไดแก (1) การประเมนความตองการใชน าของพชใด (ETo) การประเมนความตองการใชน า ของพช โดยพจารณาจากคาสมประสทธการใชน าของพช (Kc) และ Potential Evapotranspiration (ETp) ดงน ETo = Kc x Etp เมอ ETo = ความตองการใชน าของพช (มม./วน) Kc = สมประสทธการใชน าของพช ETp = Potential Evapotranspiration (มม./วน) สาหรบคาสมประสทธการใชน าของพช (Kc) ซงข นอยกบชนดและอายการเจรญเตบโตของพช และคา ETp (Potential Evapotranspiration) คานวณโดยวธ “Modified Penman” แสดงดงตารางท 3.3-1 และตารางท 3.3-2 รวบรวมจากเวบไซตกลมงานวจยการใชน าชลประทาน สวนการใชน าชลประทาน สานกอทกวทยาและบรหารน า (http://water.rid.go.th/hwm/cropwater/index.htm)



ตารางท 3.3-1 คาสมประสทธการใชน าของพช (Kc) โดยวธ Modified Penman

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20ขำว กข. ขำวขำวดอก

มะล 105ขำวบำสมำต

ขำวสำล ขำวโพดเลยงสตว

ขำวโพดหวำน

ขำวฟำง ถวเหลอง ถวเขยว งำ ทำนตะวน แตงโม กะหลำดอก คะนำ มะเขอเทศ หอมหวใหญ หอมแดง มะระ บำนชน ขำวนำหวำนนำตม (สพรรณบร 1)

1 0.9 0.6 1.11 0.41 0.5 0.55 0.49 0.57 0.49 0.49 0.56 0.67 0.89 0.46 0.59 0.59 0.59 0.68 0.25 0.822 0.94 0.7 1.18 0.43 0.57 0.58 0.52 0.62 0.74 0.58 0.6 0.86 0.95 0.54 0.66 0.6 0.67 0.84 0.42 0.843 0.98 0.86 1.23 0.5 0.68 0.71 0.59 0.73 1 0.73 0.62 1.21 1 0.61 0.74 0.64 0.77 0.98 0.56 1.094 1.13 1.05 1.27 0.63 0.89 0.84 0.73 0.91 1.24 0.96 0.64 1.44 1.03 0.64 0.82 0.71 0.85 1.08 0.68 1.055 1.21 1.2 1.29 0.95 1.12 0.96 0.91 1.13 1.13 1.06 0.66 1.59 1.04 0.7 0.91 0.81 0.93 1.14 0.79 0.956 1.27 1.3 1.3 1.08 1.26 1.01 1.05 1.22 1.05 1.1 0.69 1.48 1.02 0.74 0.98 0.9 0.97 1.18 0.88 1.427 1.32 1.39 1.3 1.14 1.33 1 1.12 1.25 0.58 1.11 0.73 1.35 1 0.65 1.05 0.96 0.97 1.19 0.95 1.368 1.3 1.42 1.3 1.16 1.35 0.95 1.15 1.23 0.39 1.08 0.77 1.12 0.6 1.1 1.04 0.93 1.18 1.01 1.079 1.26 1.4 1.28 1.14 1.34 0.78 1.14 1.16 0.3 1.01 0.83 0.8 1.12 1.07 0.84 1.14 1.05 1.0410 1.21 1.36 1.26 1.07 1.3 0.59 1.09 1 0.88 0.9 0.6 1.12 1.08 0.72 1.1 1.1111 1.11 1.32 1.22 0.92 1.2 0.5 0.99 0.78 0.63 0.94 0.52 1.09 1.09 0.6 1.04 1.0912 0.85 1.24 1.17 0.67 1 0.83 0.68 0.49 0.98 0.41 1.04 1.07 0.52 1.213 0.75 1.1 1.06 0.48 0.77 0.69 0.64 0.8 0.96 1.04 0.8614 1.09 0.92 0.88 0.35 0.58 0.61 0.62 0.7 0.85 1.01 0.8715 0.3 0.57 0.63 0.72 0.9516 0.55

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40มะนำว (1-3ป)

มะนำว (3-5ป) มะมวง สมโอ หญำแฝก กหลำบ หญำรซ หญำเนเปยรแคระ

ถวไมยรำ กลวยนำวำ ปทมมำ ธปฤำษ ขนน มะล กลวยหอม ฝาย ออย ละหง หนอไมฝรง เผอก

มค. 0.91 0.97 1.04 0.91 0.62 1.21 0.43 1.42 1.02 1.76 0.72 1 1.14 1.82 0.71 0.47 0.7 0.62 0.93เมย. 1.17 1.25 1.06 0.87 0.79 1.25 0.8 1.67 1.63 0.65 1.31 0.82 1.57 1.03 0.68 0.79 1 1.15พค. 1.25 1.31 1.04 1 1.06 0.93 0.68 1.67 1.92 0.27 0.71 1.48 1.4 1.4 1.08 0.85 0.82 1.27 2.06มย. 1.3 1.38 1.84 1.73 1.07 1.04 0.96 1.49 1.77 0.48 0.85 1.38 1.11 1.46 0.98 1.03 0.84 1.31 2.16กค. 1.12 1.17 2.06 2.04 1.24 1.6 0.76 1.03 0.53 2.48 0.52 1.07 1.07 0.7 1.61 0.75 1.2 0.81 1.07 1.62สค. 0.94 0.99 2.33 2.17 1.09 1.37 0.72 0.93 1.15 2.58 0.49 1.23 1.26 1.34 1.68 0.55 1 0.73 0.88 1.46กย. 1.15 1.18 2.07 1.79 1 1.66 0.6 0.85 1.23 2.75 0.92 1.3 1.46 1.69 1.8 0.86 0.6 0.71ตค. 1.23 1.25 2.12 1.82 0.99 1.76 0.83 0.57 0.6 1.86 0.55 1.23 0.68 1.8 1.84 0.65 0.41 0.56พย. 1.03 1.06 2.29 1.74 1.08 1.39 0.44 1.18 0.42 1.25 0.41 1.23 0.5 1.68 1.5 0.5 0.47ธค. 0.99 1.07 1.54 1.44 0.69 1.44 0.93 1.47 0.52 0.88 0.57 1.34 0.96 1.93 1.5 0.42 0.54มค. 0.88 0.96 1.44 1.32 0.6 0.70 0.64 1.29 0.7 1.11 1.38 0.99 1.82 1.78 0.66กพ. 0.85 0.92 1.29 1.19 0.66 0.78 0.95 1.4 0.87 1.25 1.24 0.79 1.02 1.6 0.66

สปดำห

เดอน

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ลมน ากก โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง บทท 4 สภาพปญหาดานทรพยากรน า


ตารางท 3.3-2 คา ETp (Potential Evapotranspiration) โดยวธ Modified Penman

มกรำคม กมภำพนธ มนำคม เมษำยน พฤษภำคม มถนำยน กรกฎำคม สงหำคม กนยำยน ตลำคม พฤศจกำยน ธนวำคม

แมฮองสอน 3.13 3.94 5.22 6.26 5.37 4.24 3.98 3.77 3.95 3.88 3.45 2.97แมสะเรยง 3.33 4.14 5.43 7.05 5.42 4.07 3.84 3.7 4 4.03 3.65 3.17

เชยงราย 3.08 3.97 5.03 5.89 5.37 4.7 4.4 4.18 4.29 4.03 3.38 2.87พะเยา 3.22 4.19 5.51 6.04 5.44 4.93 4.47 4.3 4.29 3.97 3.36 2.88เชยงใหม 3.17 4.01 4.8 5.31 5.04 4.19 3.87 3.67 3.84 3.78 3.31 2.94ล าปาง 3.43 4.31 5.48 6.23 5.47 4.8 4.51 4.21 4.12 3.97 3.54 3.13ล าพน 3.33 4.4 5.71 6.45 5.58 4.9 4.59 4.27 4.15 3.91 3.4 3.01แพร 3.66 4.61 5.97 6.8 5.74 5.01 4.64 4.33 4.23 4.22 3.81 3.43นาน 3.2 4.03 5.07 5.78 5.23 4.63 4.28 4 4.12 4.05 3.48 3

ทาวงผา 3.06 3.68 4.89 5.52 5.03 4.28 3.98 3.81 4.05 3.84 3.27 2.78อตรดตถ 3.8 4.54 5.52 6.18 5.41 4.54 4.33 4.06 4.25 4.4 3.98 3.62ตาก 3.93 5.37 6.9 7.58 5.87 4.88 4.98 4.67 4.29 3.9 3.69 3.48

แมสอด 3.92 4.87 6.24 6.98 5.56 4.21 4.02 3.82 4.12 4.35 4.21 3.76เขอนภมพล 4.08 5.48 6.7 7.15 5.79 4.94 4.91 4.71 4.38 4.18 3.83 3.57

อมผาง 3.35 3.92 4.87 5.29 4.62 3.5 3.38 3.15 3.37 3.66 3.49 3.07พษณโลก 3.6 4.36 5 5.57 5.1 4.33 4.11 3.96 3.91 4.04 3.75 3.43เพชรบรณ 3.53 4.19 4.88 5.22 4.96 3.89 3.65 3.41 3.56 3.76 3.64 3.38

หลมสก 3.86 4.57 5.34 5.85 5.25 4.57 4.25 4.01 4.09 4.27 3.95 3.61วเชยรบร 4.16 5.04 5.61 6.42 5.46 4.73 4.42 4.45 4.04 4.38 4.24 3.89

ก าแพงเพชร 3.96 4.85 5.69 6.28 5.37 4.46 4.39 4.07 4.23 4.07 3.83 3.6

หนองคาย 3.72 4.5 5.46 5.9 5.06 4.36 4.25 3.96 4.36 4.35 3.97 3.54เลย 3.29 4.04 4.58 5.01 4.54 4.13 3.96 3.77 3.73 3.67 3.31 3.04อดรธาน 3.75 4.59 5.56 6.03 5.19 4.59 4.53 4.2 4.41 4.53 4.04 3.61สกลนคร 3.51 4.1 4.71 5.13 4.62 4.01 4.08 3.78 3.98 4.02 3.68 3.31นครพนม 3.35 3.84 4.4 4.78 4.43 3.66 3.65 3.47 3.71 3.9 3.55 3.19ขอนแกน 3.63 4.29 4.91 5.32 4.95 4.33 4.21 3.97 3.91 4.04 3.76 3.39มกดาหาร 4.42 5.14 6.08 6.28 5.33 4.66 4.59 4.2 4.41 4.85 4.82 4.31มหาสารคาม _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

โกสมพสย 3.69 4.46 5.4 6.03 5.28 4.71 4.51 4.14 4.26 4.31 3.9 3.53ชยภม 4.62 5.4 6.22 6.45 5.71 5.2 5.04 4.76 4.52 4.9 4.85 4.5รอยเอด 3.67 4.33 4.92 5.37 5 4.43 4.38 4.06 4 4.11 3.76 3.44อบลราชธาน 3.86 4.51 5.05 5.31 4.89 4.28 4.23 3.97 3.87 4.06 3.85 3.56นครราชสมา 4.08 4.85 5.56 5.78 5.16 4.91 4.79 4.5 4.15 4.3 4.12 3.87

โชคชย 4.03 4.81 5.58 6.01 5.23 4.92 4.88 4.5 4.25 4.31 4.14 3.81สรนทร 3.86 4.51 5.06 5.25 4.89 4.29 4.27 4.13 3.96 4.07 3.79 3.57

ทาตม 3.94 4.7 5.51 6.03 5.38 4.72 4.63 4.41 4.36 4.56 4.22 3.9บรรมย _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

นางรอง 4.04 4.74 5.48 5.91 5.39 4.97 4.8 4.47 4.47 4.53 4.24 3.92

จงหวดETp - Potential Evapotranspiration (มม./วน)

ภาคเหนอ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ



ตารางท 3.3-2 คา ETp (Potential Evapotranspiration) โดยวธ Modified Penman (ตอ

มกรำคม กมภำพนธ มนำคม เมษำยน พฤษภำคม มถนำยน กรกฎำคม สงหำคม กนยำยน ตลำคม พฤศจกำยน ธนวำคม

นครสวรรค 3.89 4.65 5.21 5.69 5.13 4.48 4.26 4.07 3.94 4.06 3.86 3.61สพรรณบร 4.67 5.38 6.35 6.75 5.91 5.51 5.22 4.94 4.56 4.65 4.74 4.58ลพบร 5.02 5.66 6.5 6.64 5.61 5.07 4.77 4.51 4.35 4.68 4.95 5.01

บวชม 4.53 5.23 6.05 6.3 5.26 4.57 4.42 4.05 3.97 4.39 4.46 4.26กาญจนบร 4.48 5.35 6.24 6.56 5.62 4.94 4.84 4.68 4.45 4.3 4.37 4.3

ทองผาภม 3.66 4.25 5.18 5.63 4.92 3.68 3.56 3.23 3.57 3.88 3.76 3.32

ปราจนบร 4.49 5.07 5.67 5.69 4.98 4.59 4.51 4.32 4.18 4.54 4.67 4.49กบนทรบร 4.36 5.03 5.5 5.71 4.8 4.03 4.01 3.74 3.79 4.3 4.64 4.51

สระแกว _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _อรญประเทศ 4.69 5.33 5.91 5.89 5.16 4.67 4.54 4.35 4.27 4.4 4.43 4.35

ชลบร 5.08 5.59 6.22 6.33 5.45 5.33 5.14 4.98 4.53 4.61 4.97 5.12พทยา 3.91 4.36 4.77 4.97 4.34 3.89 3.98 3.85 3.72 3.57 3.68 3.75สตหบ 3.45 3.75 4.23 4.29 3.74 3.48 3.52 3.42 3.28 3.34 3.35 3.33

ระยอง 3.98 4.53 4.91 5.11 4.4 3.93 4 3.85 3.79 3.84 3.94 3.83จนทบร 4.06 4.4 4.61 4.82 4.08 3.56 3.53 3.49 3.41 3.73 3.98 3.91ตราด _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

คลองใหญ 4.77 4.89 5.19 5.18 4.64 3.97 3.96 3.85 3.84 4.14 4.61 4.82

เพชรบร 4.3 5.3 6.21 6.39 5.52 4.77 4.73 4.42 4.22 4.14 4.17 4.01ประจวบครขนธ 4.82 5.12 5.76 6.14 5.51 5.07 5.08 4.96 4.89 4.57 5.14 5.27หวหน 4.04 4.57 4.92 5.15 4.61 4.04 3.97 3.92 3.9 3.85 3.85 3.85ชมพร 4.54 5.03 5.58 5.6 4.81 4.44 4.4 4.31 4.3 4.17 4.11 4.38สราษฎธาน 3.91 4.63 4.86 4.83 4.19 3.89 3.92 3.96 3.82 3.54 3.26 3.34เกาะสมย 4.88 5.52 5.87 5.71 5.26 5.26 5.26 5.26 5.08 4.44 4.2 4.52นครศรธรรมราช 4.28 4.95 5.43 5.34 4.78 4.96 4.86 4.93 4.57 4.19 3.75 3.88สงขลา 4.38 4.92 5.05 5.16 4.57 4.25 4.25 4.38 4.27 3.93 3.53 3.61นราธวาส 4.7 5.32 5.58 5.66 4.94 4.66 4.63 4.67 4.7 4.44 3.96 4.1ระนอง 4.71 5.14 5.59 5.36 4.37 3.97 3.95 3.81 3.82 3.93 4.08 4.48พงงา _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ตะกวปา 4.71 5.15 5.51 5.12 4.48 4.57 4.41 4.67 4.29 4.13 4.1 4.56ภเกต 5.43 5.86 6.08 5.61 4.73 4.76 4.64 4.92 4.54 4.43 4.54 5.08สตล 5.84 5.99 5.82 5.01 4.35 4.35 4.29 4.41 4.16 4.09 4.13 5.07ทมา : เวปไซตกลมงานวจยการใชน าชลประทาน สวนการใชน าชลประทาน ส านกอทกวทยาและบรหารน า (http://water.rid.go.th/hwm/cropwater/index.htm)

ภาคใต

จงหวดETp - Potential Evapotranspiration (มม./วน)

ภาคกลาง/ตะวนตก

ภาคตะวนออก



(2 แบบจ าลองปรมา ฝนใชการ (Effective Rainfall Model) ฝนใชการ หมายถง ฝนทพชสามารถนาไปใชประโยชนได ปรมาณฝนใชการของพชแตละชนดจะแตกตางกนตามชนดของพชและวธการใหน า เชน ฝนใชการของขาวเปนสวนของปรมาณน าฝนทขงอยในแปลงนาในระดบทไมเปนอนตรายแกตนขาว สวนฝนใชการของพชไรหรอพชอนเปนสวนของปรมาณน าฝนทซมอยในเขตรากพชและพชสามารถดด ไปใชได แบบจาลองปรมาณฝนใชการเปนแบบจาลองทใชวเคราะหประเมนปรมาณฝนทสามารถนามาใชแทนน าชลประทาน ซงข นอยกบปจจยทสาคญคอ ปรมาณฝนตกในแตละชวงเวลา ปรมาณการใชน าของพช และความสงของคนนา กลาวคอ หากเกษตรกรนยมเกบน าชลประทานไวในแปลงนาทระดบตาเมอฝนตกลงมากจะสามารถ ทจะเกบน าฝนไวในแปลงนาไดมาก เปนตน ดงน นในสปดาหทมปรมาณฝนตกนอย รอยละของฝนใชการจะสงกวาสปดาหทมฝนตกมากและยงข นอยกบปรมาณฝนทตกในสปดาหกอนๆ อกดวย ผลการประเมนปรมาณฝนใชการโดยแบบจาลองดงกลาว มคาปรมาณน าฝนใชการรายวนแลวจงนามารวมกนเปนรายสปดาหหรอรายเดอน เพอใชเปนขอมลนาเขาแบบจาลองความตองการน า แบบจาลองปรมาณฝนใชการ แสดงดงในรปท 3.3-1 โดยกาหนดใหมคาระดบน าฝนใชการสามารถถงระดบน าในแปลงเพาะปลก โดยแบงออกเปน 3 ระดบคอ - ระดบน าในแปลงทความจตาสด (STMIN) = 45 มม. - ระดบน าในแปลงนาทความจหลงการใหน า (STO) = 90 มม. - ระดบน าในแปลงนาทความจสงสด (STMAX) = 120 มม. (3) ปรมา น าเตรยมแปลง การปลกขาวตองการปรมาณน าจานวนหนง เพอใชในการเตรยมแปลงท งในฤดฝนและฤดแลงซงการปลกพชชนดอนตองการนอยมาก และปรมาณน าสวนน จะแปรผนกบปจจยทสาคญ ไดแก คณสมบตทางกายภาพของดน ความช นของดน ชนดของดน ความสามารถการระเหยของน า วธและระยะเวลาในการเตรยมแปลง ปรมาณน าเตรยมแปลงมคาประมาณ 200-300 มม. ระยะเวลาในการเตรยมแปลงสาหรบนาขาว 1 ไรเทากบ 2-3 สปดาห (4) ปรมา น า มลงไปในดน การปลกขาวจาเปนตองมน าขงอยในแปลงนาในระดบ ทเหมาะสม ดงน นจะมปรมาณน าสวนหนงทซมเลยเขตรากพชลงไปในดน ซงพชไมสามารถนามาใชประโยชนได ปรมาณน าซมลงในดนข นอยกบองคประกอบและปจจยทสาคญ ไดแก คณสมบตของดน วธการเตรยมแปลง ความสงของน าทขงในแปลงนาและระดบน าใตดน ซงพจารณากาหนดใหปรมาณน าทซมลงในดนประมาณ 1.0-3.0 มม./วน

รปท 3.3-1 แบบจ าลองแปลงนา

STO



(5) ประสทธภาพการชลประทาน ประสทธภาพการชลประทานเปนคาดชนช วดปรมาณน าชลประทานทตองการ ซงปรมาณน าชลประทานดงกลาวควรมากกวาปรมาณความตองการใชน าของพชทแปลงเพาะปลก ท งน เพอทดแทนปรมาณน าทสญเสยระหวางทางลาเลยงน าและทสญเสยในกระบวนการใชน า สาหรบโครงการน กาหนดประสทธภาพการชลประทานเทากบรอยละ 55 (6) ความตองการน าชลประทาน (Irrigation Demand) แบบจาลองความตองการน าชลประทาน (Irrigation Demand Model) ใชวเคราะหประเมนและจาลองความตองการน าชลประทานรายสปดาห หรอปรมาณน าทตองการบรเวณอาคารบงคบน าปากคลองสงน า เพอใหสามารถลาเลยงน าไปถงแปลงเพาะปลกดวยปรมาณน าทเพยงพอ สาหรบการเพาะปลกขาว พชไรพชผก หรออนๆ ตามคาจากดความดงน

านพการชลประทประสทธภา

ฝนใชการบนแปลงการรวซมชชน าของพปรมาณการใ ชลประทานตองการน าปรมาณความ

(7) รปแบบการปลกพช (Crop Pattern) สาหรบลมน ายอยตางๆ จากการรวบรวมขอมลจดเกบของหนวยงานในพ นท กรมชลประทานและเกษตรจงหวด อาเภอ เปนตน

2 การค านว ความตองการใชน าเก ตรน าฝนดวยแบบจ าลอง SWAT ในการคานวณหาความตองการน าพ นทเกษตรน าฝน โดยใชแบบจาลองทางคณตศาสตร SWAT (Soil and Water Assessment Tool) จากการนาเขาขอมลการใชประโยชนทดน และเทคนคการซอนทบกนของพารามเตอรตางๆ เชน ฝน ดน เปนตน สรปขอมลพ นฐานในการคานวณไดดงน

- ขอมลการใชประโยชนทดน ของกรมพฒนาทดน ป พ.ศ.2552 - ขอมลแผนทแสดงความสงเชงตวเลข (Digital Elevation Model) - ขอมลแผนทกลมชดดน ของกรมพฒนาทดน ป พ.ศ.2545 - ขอมลสภาพภมอากาศของกรมอตนยมวทยา ป พ.ศ.2514-2543 ประกอบดวย ขอมล

ฝนรายวน อณหภมสงสดและตาสดรายวน - ขอมลปรมาณน าทา ของกรมชลประทาน - ขอมลคณภาพน า ของกรมควบคมมลพษ - ขอมลเศรษฐกจและสงคม ของสานกงานสถตแหงชาต - ขอมลภาคสนาม สาหรบการตรวจสอบการใชประโยชนทดน

แบบจาลอง SWAT มข นตอนการวเคราะหขอมล ดงน (1) นาเขาขอมลแผนทการใชประโยชนทดนของกรมพฒนาทดนปลาสด ในการศกษาคร งน ใชขอมลป พ.ศ.2552 ในแบบจาลอง SWAT MODEL จาแนกประเภทการใชประโยชนทดนแตละพ นท (2) นาเขาขอมลความสงเชงตวเลข (Digital Elevation Model:DEM) ในแบบจาลอง SWAT MODEL ใชขอมลความสงเชงตวเลขนามาลากแบงพ นทลมน า สาหรบคานวณทศทางการไหล (Flow Direction) และผลรวมหนวยการไหลสะสม (Flow Accumulation) จานวนหนวยขอมลทไหลมารวมจากพ นททอยสงลงสพ นทตา การกาหนดเสนลาน าในพ นทลมน า และขอบเขตพ นทลมน า (3) นาเขาขอมลแผนทของดน ในแบบจาลอง SWAT MODEL จะนาเขาขอมลคณลกษณะของดนในประเทศไทย จากระบบฐานขอมลกรมพฒนาทดนทไดทาการพฒนาโปรแกรม DLD ขอมลดนเปน 62 กลมดน และไดนาขอมลคณลกษณะดนบางประการจากเอกสารงานวชาทไดศกษาคณลกษณะของดนตามการจาแนกประเภทเน อดนมาประกอบในระบบฐานขอมล (4) นาเขาขอมลอตนยมวทยา ไดแก ปรมาณฝนรายวน อณหภมสงสดและตาสดรายวน ครอบคลมพ นทศกษา



(5) การหาปรมาณน าทา จะใชแบบจาลอง SWAT เชอมตอกบโปรแกรม ArcView มาชวยวเคราะหโดยแบบจาลอง SWAT กาหนดตวแปรทใชไดแก ขอมลความสงเชงตวเลข การแบงพ นทลมน ายอย ขอมลโครงขายลาน า จดกาหนดใหน าออกจากลมน า ขอมลการใชประโยชนทดน ขอมลคณลกษณะของดน ขอมลหนวยตอบสนองทางอทกวทยาในพ นทลมน ายอย ขอมลทต งสถานตรวจอากาศ ขอมลภมอากาศ ขอมลทต งสถานวดน าทา และขอมลน าทา แบบจาลอง SWAT จะนาขอมลใหอยในลกษณะระบบสารสนเทศทางภมศาสตรและนามาคานวณหาปรมาณน าทาในแตละลมน ายอย (6) การปรบเทยบแบบจาลอง เปนการลดความแตกตางระหวางขอมลจากการวดจรงกบขอมลทไดจากแบบจาลอง ในการศกษาคร งน เปนการปรบเทยบทประมาณคาจากการเฉลยตอพ นทของพ นทลมน ายอย จากการรวบรวมและทบทวนผลการศกษาจากรายงานการศกษาโครงการจดทาแผนรวมการบรหารจดการทรพยากรน าในพ นทลมน ากกและโขง (เหนอ), กรมทรพยากรน า, สงหาคม 2549 พบวา แบงการออกเปนพ นททอยในเขตชลประทาน และในพ นทเกษตรน าฝน มรายละเอยดดงตอไปน 1) ปรมาณน าเพอการชลประทาน เปนความตองการใชน าของพชในแปลงเพาะปลกทรวมการสญเสยตางๆ โดยความตองการน าของพชจะตองหกออกดวยปรมาณฝนใชการ (Effective Rainfall) ในการคานวณการใชน าของพชไดจากการนาสมประสทธการใชน าของพชแตละชนด คณดวยศกยการคายระเหย (Potential Evapotranspiration) คานวณโดยวธ Modified-Penman ซงจาเปนตองใชขอมลภมอากาศจากสถานตรวจวดสภาพภมอากาศของกรมอตนยมวทยาทอยใกลเคยงพ นทโครงการชลประทาน จากน นตองกาหนดคาสมประสทธการใชน าของพชแตละชนด อตราการซมลงดน ปรมาณน าเพอการเตรยมแปลงและตกกลา รวมท งประสทธภาพการชลประทานทเหมาะสมในแตละโครงการเพอใชประกอบการคานวณการใชน า เพอการชลประทานสาหรบแตละโครงการในแตละลมน าสาขายอย 2) ปรมาณความตองการน าเพอการเกษตรนอกเขตชลประทาน ไดทาการรวบรวมขอมลการเพาะปลกจากรายงานสถตการเกษตรของประเทศไทยสาหรบปเพาะปลก 2547/2548 จากศนยสารสนเทศ กรมสงเสรมการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ประกอบดวย ขาวนาป ขาวนาปรง ขาวโพด-เล ยงสตว ถวเขยว ถวเหลอง ถวลสง และกระเทยม เปนตน โดยการประเมนความตองการน านอกเขตชลประทานน น จะไมคดประสทธภาพการชลประทาน เนองจากเปนความตองการน าทแปลงเพาะปลกโดยไมมระบบการชลประทาน ผลการประเมนความตองการน าเพอการเกษตรท งในพ นทในเขตชลประทานและพ นทนอกเขตชลประทานสาหรบแตละลมน าสาขาในพ นทลมน ากก แสดงดงตารางท 3.3-3

ตารางท 3.3-3 ความตองการน าเพอการเก ตร ส าหรบแตละลมน าสาขาในพ นทลมน ากก

รหส ลมน าสาขา ลมน าสาขา

ความตองการน าเพอการเก ตร (ลาน ลบ.ม. รวม ในเขตชลประทาน นอกเขตชลประทาน ลมน ากก

0302 น าแมฝาง 151.60 305.10 456.70 0303 น าแมลาว 172.73 196.62 369.35 0304 น าแมสรวย 5.70 24.45 30.15 0305 แมน าแมกกตอนลาง 129.61 144.89 274.50

รวมลมน ากก 459.64 489.94 949.58



3.4 น าใชเพอการอตสาหกรรม

การศกษาความตองการใชน าเพอการอตสาหกรรม เปนการศกษาถงความตองการน าเพอการอตสาหกรรมของโรงงานประเภทตางๆ ซงมความตองการใชน าทแตกตางกนตามประเภทของโรงงานอตสาหกรรม ซงไดจาแนกไวเปน 10 ประเภท ดงตารางท 3.4-1

ตารางท 3.4-1 ความตองการใชน าตามประเภทของโรงงานอตสาหกรรม

รหส ประเภท รายละเอยดประเภทอตสาหกรรมหลก ปรมา ความตองการน า (ลบ.ม. ไร วน

01 Accessory อตสาหกรรมผลตช นสวน อปกรณตางๆ 6.00 02 Chemical อตสาหกรรมเคมภณฑ 8.00 03 Food อตสาหกรรมอาหาร เครองดม 12.00 04 Metal อตสาหกรรมถลง หลอ โลหะ 5.00 05 Other อตสาหกรรมทวไป 7.00 06 Outside อตสาหกรรมกลางแจง เชน โม-บดหน ดดทราย เผาถาน หบฝาย อบเมลดพช ฯลฯ 4.00 07 Paper อตสาหกรรมกระดาษ เชน ผลตเยอกระดาษ ภาชนะจากกระดาษ ฯลฯ 4.00 08 Textile อตสาหกรรมสงทอ ฟอกหนง ยอมส 5.00 09 Unmetal ผลตภณฑอโลหะ เชน แกว กระเบ องเคลอบ ปน ฯลฯ 8.00 10 Wood ผลตภณฑไม เครองเรอน 3.00

การประเมนความตองการใชน าเพอการอตสาหกรรม ใชฐานขอมลจากทะเบยนโรงงานอตสาหกรรมของกรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม โดยนาขอมลในสวนของผลตภณฑทแตละโรงงานผลตไดมาคณกบอตราการใชน าตอหนวยผลตภณฑประเภทตางๆ ซงกรมโรงงานอตสาหกรรมไดประเมนไวหลงจากน น จะรวมปรมาณการใชน าของโรงงานตางๆ ทอยในพ นทลมน าเขาดวยกน สวนการคาดการณปรมาณการใชน าเพอการอตสาหกรรมในอนาคต จะอาศยแนวโนมของอตราการเตบโตผลตภณฑมวลรวมภาคอตสาหกรรมรายจงหวด ในปยอนหลงมาคาดการณคาในอนาคต เพอหาอตราการเตบโตภาคเศรษฐกจดงกลาว แลวนาอตราสวนน มาคานวณปรมาณการใชน าเพอการอตสาหกรรมในอนาคต จากการรวบรวมและทบทวนผลการศกษาจากรายงานการศกษาโครงการจดทาแผนรวมการบรหารจดการทรพยากรน าในพ นทลมน ากกและโขง (เหนอ), กรมทรพยากรน า, สงหาคม 2549 การประเมนความตองการใชน าเพอการอตสาหกรรม คานวณไดจากอตราการใชน าตอหนวยพ นทของอตสาหกรรมประเภทตางๆ คณกบพ นทประกอบการอตสาหกรรม อตราการใชน าตามประเภทของโรงงานโดยอาศยฐานขอมลทะเบยนโรงงานของกรมโรงงานอตสาหกรรม ป พ.ศ. 2546 ทมขอมลพ นทประกอบการอตสาหกรรมรายตาบล จาแนกตามประเภทโรงงาน ท งโรงงานอตสาหกรรมทวไปและโรงงานทต งอยในนคมอตสาหกรรมหรอเขตอตสาหกรรม พบวา ในป พ.ศ.2548 ลมน ากกมความตองการน าเพอการอตสาหกรรม 10.83 ลาน ลบ.ม./ป สาหรบลมน าสาขาในลมน ากกทมความตองการน าเพอการอตสาหกรรมสงทสด คอ น าแมฝาง มปรมาณ 4.64 ลาน ลบ.ม./ป รองลงมา คอ น าแมลาว น าแมกกตอนลาง และน าแมสรวย มปรมาณ 3.17, 3.02 และ 0.01 ลาน ลบ.ม. /ปตามลาดบ



3.5 น าใชเพอการปศสตว

ในการประเมนความตองการใชน าเพอการปศสตว ใชฐานขอมลจากขอมล กชช.2ค. ป 2541 จากกรมพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย ซงไดรวบรวมประเภทและจานวนปศสตวไวในระดบตาบล นามาวเคราะหตอโดยนาขอมลจานวนสตวแตละประเภทมาคณกบอตราการใชน าตอตวตอวนของสตวแตละประเภท ซงไดจากการประเมนของกรมปศสตวและบางสวนจากรายงานการศกษาตางๆ ไดแก - โค และกระบอ อตราการใชน า 80 ลตร/ตว/วน - หม อตราการใชน า 20 ลตร/ตว/วน - แพะ และแกะ อตราการใชน า 15 ลตร/ตว/วน - ไก และเปด อตราการใชน า 3 ลตร/ตว/วน - อนๆ (เฉลย) อตราการใชน า 15 ลตร/ตว/วน สวนการคาดการณปรมาณการใชน าเพอการปศสตวในอนาคต จะอาศยแนวโนมของอตราการเตบโตผลตภณฑมวลรวมภาคการเกษตรรายจงหวด ในปยอนหลงมาคาดการณคาในอนาคต เพอหาอตราการเตบโตภาคเศรษฐกจดงกลาว แลวนาอตราสวนน มาคานวณปรมาณการใชน าเพอการปศสตวในอนาคต จากขอมลการปศสตวของ กชช.2ค. ป พ.ศ.2552 นามาวเคราะหความตองการใชน าเพอการปศสตวโดยแบงออกเปนการเล ยงสตวประเภทตางๆ พบวา ในลมน ากกมความตองการน าเพอการปศสตว 16.78 ลาน ลบ.ม./ป รายละเอยดแตละประเภท แสดงดงตารางท 3.5-1

ตารางท 3.5-1 ความตองการใชน าเพอการปศสตวในลมน ากก

ลำดบ รำยละเอยด รวมควำมตองกำรใชนำ

เชยงรำย เชยงใหม ลมนำกก1 ววเน อ 2.358 2.709 5.07 2 ววนม 0.069 0.299 0.37 3 ควาย 0.278 0.377 0.65 4 หม 1.128 0.823 1.95 5 เปด-ไก 0.411 1.125 1.54 6 อนๆ 6.302 0.901 7.20

รวม 10.544 6.234 16.78 หมายเหต : ขอมลปศสตวจาก กชช.2ค. ป พ.ศ.2552

โค และกระบอ 80 ลตร/ตว/วนหม 20 ลตร/ตว/วนแพะ และแกะ 15 ลตร/ตว/วนไก เปด และหาน 3 ลตร/ตว/วน

ควำมตองกำรใชนำเพอกำรปศสตวของจงหวดในลมนำกก (ลำน ลบ.ม./ป)



3.6 น าใชเพอการรก าระบบนเวศทายน า

เนองจากการใชน าในพ นทตนน ามผลทาใหน าในพ นทปลายน าลดลง จงตองมการวางแผนและจดการการใชน าใหเกดความเปนธรรม อนงในการใชน าจะตองมการปลอยน าลงทายน าในปรมาณทเหมาะสม เปนธรรมตอผทอยทายน าไดใชน าและเปนการรกษาสมดลนเวศทายน า ความตองการใชน าเพอรกษาสมดลนเวศวทยาทายน า คอ ปรมาณน าตาสดทไหลในฤดแลงของลาน าน นๆ ในอดต ซงประเมนจากอตราการไหลรายวน ในชวงระยะเวลาระหวางเดอนมกราคมถงเมษายน เนองจากเปนชวงทอตราการไหลมคาตา และทาการวเคราะหจากสถตขอมลน าทาทสถานวดน าในลมน า ซงคาอตราการไหลตาสดทไดเปนคาทความมนคงไมนอยกวารอยละ 80 ของเวลา ณ สถานทนามาวเคราะห ผลทไดจะนามากาหนดอตราการไหลข นตา (Minimum Flow) ในทกลาน าของลมน ายอย ตอพ นทรบน า 1 ตร.กม. ความตองการปรมาณน าตาสดดานทายน า โดยปกตจะกาหนดจากผลการวเคราะหระบบนเวศและสงแวดลอมเพอรกษาสมดลของระบบ และในบางคร งกจะกาหนดตามปรมาณความตองการน าดานทายน า เชน การขบไลน าเคม-น าเสย การรกษาระดบน าเพอการเดนเรอ ความตองการดานอปโภค-บรโภค อตสาหกรรม เปนตน ดงน นปรมาณน าตาสดดานทายน าทจาเปนตองรกษาไวในแตละโครงการจงมความแตกตางกน สาหรบในการศกษาน จะพจารณาปรมาณน าตาสดจาก Flow Duration Curve ของปรมาณน าทารายเดอน โดยพจารณาทคาปรมาณน าทา 90 เปอรเซนต ซงจากการคานวณตามเกณฑดงกลาว สรปไดวาลมน ากกมคาปรมาณน าตาสด เพอรกษาระบบนเวศบรเวณจดออกของลมน าประมาณ 89.95 ลาน ลบ.ม./เดอน หรอ 1,079.40 ลานลบ.ม./ป (34.23 ลบ.ม./วนาท) และสรปปรมาณความตองการน าตาสดเพอรกษาระบบนเวศวทยาทายน า สาหรบแตละลมน าไดดงตารางท 3.6-1

ตารางท 3.6-1 ความตองการใชน าเพอรก าระบบนเวศวทยาทายน าในลมน ากก

รหส ลมน าสาขา ลมน าสาขา

ปรมา น าต าสดเพอรก าระบบนเวศวทยาทายน า ลบ.ม. วนาท ลาน ลบ.ม. ป

0302 น าแมฝาง 5.84 184.32 0303 น าแมลาว 1.61 50.88 0304 น าแมสรวย 2.15 67.80 0305 แมน าแมกกตอนลาง 34.23 1,079.40

รวมลมน ากก 34.23 1 79.4



3.7 ปรมา ความตองการใชน ารวม

จากผลการรวบรวมและทบทวนขอมลความตองการใชน าในดานตางๆ สามารถสรปปรมาณความตองใชน าท งลมน า ไดดงตารางท 3.7-1

ตารางท 3.7-1 สรปปรมา ความตองการใชน าท งลมน า

ลำดบ ควำมตองกำรใชนำ ปรมำณควำมตองกำรใชนำลมนำกก (ลำน ลบ.ม./ ป)

1 น าใชเพอการอปโภคบรโภคและการทองเทยว 9.472 น าใชเพอการเกษตร 949.583 น าใชเพอการอตสาหกรรม 10.834 น าใชเพอการปศสตว 16.78

รวม 986.66

5 น าใชเพอการรกษาระบบนเวศทายน า 1,079.40รวมควำมตองกำรใชนำทงหมด 2,066.06

บทท 4

สภาพปญหาดานทรพยากรนา



บทท 4 สภาพปญหาดานทรพยากรน า

4.1 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

การผนแปรของปรมาณฝน ซงเปนสภาพทเกดข นตามธรรมชาตไมสามารถเปลยนแปลงหรอแกไขได จากสภาพการผนแปรของปรมาณฝนตกดงกลาวน สงผลใหเกดภาวะภยแลงในชวงทฝนท งชวง โดยเฉพาะในพ นททอยหางไกลจากแหลงน า หรอแมแตในพ นทอยตดลาน าสาขาหากฝนท งชวงตดตอกนเปนเวลานานกจะเกดการขาดแคลนน าได สวนในชวงทฝนตกหนกในชวงส นๆ กกอใหเกดปรมาณน าจานวนมากไหลหลากมาตามลาน าเขาทวมพ นทอยอาศยและพ นทเกษตรกรรม สภาพความผนแปรของปรมาณฝนจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเรมปรากฏใหเหนชดเจนข น ในภาพรวมการเปลยนแปลงดงกลาวจะมการเพมข นของปรมาณฝนเฉลยตอป การเปลยนแปลงดานการกระจายตวของปรมาณฝนรายเดอนซงอาจสงผลกระทบตอการเกษตร ฝนตกตดตอกนหลายเดอน และการระบายน าฝนมากกวาปกตในชวงฤดฝนกรณปกต จากขอมลปรมาณของกรมอตนยมวทยาในป พ.ศ.2549-2553 เทยบกบคาสงสด คาตาสด และคาเฉลยในรอบ 30 ป (ชวงป 2514-2543) พบวา มการกระจายตวของฝนเปลยนแปลงจากคาเฉลยในรอบ 30 ปเกดข นอยางเหนไดชด ดงรปท 4.1-1



รปท 4.1-1 การเปลยนแปลงปรมา ฝนรายเดอน สถาน สตอ.เชยงราย จงหวดเชยงราย

4.2 สภาพปญหาดานการขาดแคลนน าและภยแลง

ปญหาภยแลงเปนปญหาทเกดจากสภาพลมฟาอากาศโดยเกดภาวะฝนท งชวงยาวนาน นอกจากน ความแหงแลงยงเกดจากการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมทาใหเกดการเสยสมดลทางระบบนเวศวทยา เชน การบกรกพ นทปาไม ทาใหชวงหนาฝนน าไหลหลากรวดเรว สงผลใหเกดการชะลางพงทะลายของดนเกดตะกอนสะสมในลาน า ทาใหแหลงน าเกดการต นเขนไมสามารถเกบกกน าไดเตมประสทธภาพ สงผลกระทบตอพ นทการเกษตรนอกเขตชลประทานหรอทเรยกวาพ นทเกษตรน าฝน ซงไมมแหลงน าทมนคงมาสนบสนนในภาวะทเกดภยแลง รวมถงภาวะการขาดแคลนน าเพอการอปโภค-บรโภคในชวงฤดแลงซงเปนปญหาทเกดข นเปนประจา

0

100

200

300

400

500

600

700

800


ปรมา

ฝน

รายเ

ดอน

(มม.

การเปลยนแปลงปรมา ฝนรายเดอน สถาน สตอ.เชยงราย จงหวดเชยงราย

ชวงคาสงสด-ต าสด (ป2514-43 คาเฉลย (ป2514-43 คาเฉลย (ป2549-53 5 ปยอนหลง

คาเฉลย (ป2544-53 1 ปยอนหลง ฝนป 2549 ฝนป 255

ฝนป 2551 ฝนป 2552 ฝนป 2553

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.เฉลย 11.2 12.2 20.9 94.6 194.7 194.8 319.1 377.7 271.2 130.7 56.6 18.5สงสด 79.1 102.3 109.5 249.9 319.2 420.8 492.0 701.6 452.9 320.6 279.3 95.9ตำสด 0.0 0.0 0.0 14.2 87.3 64.5 146.0 155.8 93.9 13.9 0.4 0.0เฉลย 11.8 14.1 44.6 101.1 269.3 176.8 308.3 340.9 344.7 135.6 41.0 11.9สงสด 60.5 46.4 121.4 213.8 642.9 280.8 390.9 483.4 545.1 214.8 222.2 54.6ตำสด 0.0 0.0 4.2 23.7 80.8 119.2 201.0 235.3 149.0 62.7 0.0 0.0เฉลย 6.2 13.1 30.5 132.9 262.7 196.1 299.7 370.4 337.7 153.1 27.4 1.3สงสด 30.8 46.4 40.4 213.8 387.0 280.8 390.9 483.4 498.2 214.8 85.9 2.5ตำสด 0.0 0.0 23.9 52.1 148.6 131.3 201.0 283.4 169.6 77.0 0.0 0.0

0.0 17.9 27.3 129.9 207.4 218.0 390.9 483.4 329.2 129.2 0.0 2.00.0 1.4 28.9 213.8 342.0 280.8 201.0 308.5 419.3 194.9 51.1 0.030.8 46.4 40.4 178.9 228.4 131.3 295.5 304.6 169.6 214.8 85.9 2.50.0 0.0 31.9 52.1 387.0 183.9 337.5 283.4 272.2 77.0 0.0 0.00.2 0.0 23.9 89.8 148.6 166.6 273.7 472.2 498.2 149.6 0.0 2.0

ฝนป 2549ฝนป 2550ฝนป 2551ฝนป 2552ฝนป 2553

ปรมำณฝน (มม.)

ป2514-2543

ป2544-2553

ป2549-2553



เกอบทกปโดยเฉพาะพ นททอยหางไกลจากแหลงน า หรอแมแตในพ นทเขตชลประทานเอง หากมการขยายตวของพ นทเพาะปลกมากจนเกนปรมาณน าทเกบกกในอางเกบน า การใชน าเพอการเพาะปลกในฤดแลงเพมมากข น รวมถงการใชน าในกจกรรมตางๆ เพมข น กสามารถเกดภาวะการขาดแคลนน าไดเชนกน 1 ปญหาการขาดแคลนน าดานการอปโภค-บรโภค ลมน าสาขาทอยในพ นทลมน ากกทมการขาดแคลนระบบประปามากทสด คอ ลมน าสาขา น าแมกกตอนลางและลมน าทมการขาดแคลนระบบประปานอยทสด คอ ลมน าแมสรวย 2 ปญหาการขาดแคลนน าดานการเก ตร พ นทลมน ากกสวนใหญจะเปนการปลกขาว จากการทบทวน พบวาพ นทเพาะปลกในเขตชลประทานสวนใหญมปญหาการขาดแคลนน านอย สาหรบพ นทนอกเขตชลประทานสวนใหญเปนการปลกพชไร มการปลกขาวบางบรเวณทราบรมลาน า และไมผลอกเลกนอย การขาดแคลนน าอาจจะมบางในชวงทฝนท งชวง ยกเวนลมน าสาขาน าแมฝาง พ นทสวนใหญเปนการปลกไมผลโดยเฉพาะสม ซงเปนพชทตองการน ามาก จงทาใหเกดปญหาการขาดแคลนน าในลมน าสาขาน าแมฝางคอนขางมาก

4.3 สภาพปญหาดานน าทวม

ปญหาอทกภยในลมน ากก แบงออกไดเปน 2 ลกษณะ คอ ปญหาอทกภยในลกษณะน าทวมฉบพลน/น าปาไหลหลาก และปญหาอทกภยในลกษณะน าบาลนตลง 1) ปญหาอทกภยในลกษณะน าทวมฉบพลน/น าปาไหลหลาก เปนสภาวะทเกดข นอยางฉบพลนจากการเคลอนตวอยางรวดเรวของปรมาณน าจานวนมากจากทสงสทตา มกเกดหลงจาก ฝนตกหนก เนองจากสภาพภมประเทศเปนทราบระหวางภเขาประกอบกบพ นทปาตนน าถกทาลายจงทาใหเกดน าปาไหลหลาก ลมน าาขาทประสบปญหาดงกลาว ไดแก ลมน าสาขาน าแมฝาง และลมน าสาขาน าแมลาว ซงเปนลมน าสาขาของลมน ากก และเนองจากสภาพภมประเทศของลมน าสาขาดงกลาวมพ นทสวนใหญเปนภเขา ความ ลาดชนสง ประกอบกบพ นทปาตนน าถกบกรกเพอทาการเกษตรจนเกดความเสอมโทรมทาใหเกดปญหาการชะลางพงทลายของดนดวยอกประการหนง ดงน นลมน าสาขาท งสองจงมกเกดปญหาน าปา ไหลหลากและโคลนถลมพรอมกน 2) ปญหาอทกภยในลกษณะน าบาลนตลง เปนสภาพทเกดข นเมอมฝนตกหนกและตอเนองในพ นทลมน าและสภาพลาน าต นเขน มการบกรกทางน าจงทาใหน าลนตลงเขาทวมพ นทการเกษตรและทอยอาศย โดยบรเวณทประสบปญหา ไดแก

- อาเภอเมองเชยงราย มสาเหตสาคญจากลาน าแมกรณ ซงไหลผานตวเมองเชยงรายไปลงแมน ากกมความสามารถในการระบายน าลดลง เนองจากสภาพลาน าต นเขน บางชวงลาน าแคบ มการกอสรางสงกดขวางทางน าและมการบกรกทางน า ประกอบกบชวงทายลาน ามความลาดชนนอยและไดรบอทธพลจากการหนนของน าในแมน ากกทาใหการระบายน าเปนไปไดอยางจากด

- อาเภอแมจน จงหวดเชยงราย มสาเหตจากการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนบรเวณตนน าและลาน าคามสภาพต นเขน

- อาเภอแมลาว จงหวดเชยงราย มสาเหตจากความจของลาน าแมลาวไมสามารถรองรบปรมาณน าทมเปนจานวนมากได ประกอบกบลาน ามความลาดชนนอย จงทาใหเกดน าลนตลง

แสดงขอบเขตพ นทน าทวมประจาในลมน ากกดงรปท 4.3-1



รปท 4.3-1 ขอบเขตพ นทน าทวมประจ าในลมน ากก



4.4 สภาพปญหาดานสงแวดลอมและทรพยากรทเกยวของ

1. การบกรกป าไมในพ นทลมน ากก การบกรกพ นทปาไมในลมน ากกสวนใหญมสาเหตมาจาก เกษตรกรบกรกพ นทปาไมเพอทาการเกษตรโดยมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนจากเดม ซงเปนพ นทปาไมมาเปนพ นทเกษตรกรรม เชน ขาวโพด พชไร ไมผล-ไมยนตน และนาขาว ลมน าสาขาทมการบกรกพ นทปาไมมากทสด คอ น าแมสรวยและ น าแมกกตอนลาง 2. การใชประโยชนทดนไมเหมาะสมในพ นทลมน ากก ปญหาการใชประโยชนทดนไมเหมาะสมตอการเพาะปลกของเกษตรกรในพ นทลมน ากก พบวา พชทเกษตรกรปลกในพ นทไมเหมาะสม ประกอบดวย ขาว ไมผลและพชไร โดยเฉพาะพชไรน นไดปลกในพ นททไมเหมาะสมเปนบรเวณกวาง ซงพบมากทสดในพ นทลมน าสาขาน าแมลาว ท งน เพราะลมน ากกมพ นทเกษตร ในสดสวนทคอนขางสง โดยเฉพาะในลมน าสาขาน ากกตอนลางในขณะทพ นททมศกยภาพและเหมาะสาหรบการเพาะปลกมคอนขางนอยและจากด ดงน นจงเปนอกสาเหตททาใหเกษตรกรตองมการเพาะปลกในพ นททมศกยภาพไมเหมาะสม 3. ปญหาการชะลางพงทลายของดน การชะลางพงทลายของดนบรเวณพ นทลมน ากกโดยสวนใหญท งพ นทราบลมและพ นทภเขาสง มการชะลางพงทลายของดนอยในระดบตา คอ มอตราการชะลางพงทลายของดนเทากบ 0-2 ตน/ไร/ป อยางไรกตามในพ นทภเขาสงบางสวนยงมการชะลางพงทลายในระดบรนแรงมากทสด (>20 ตน/ไร/ป) ถงรอยละ 15.99 ของพ นทลมน า เนองจากสภาพพ นทปาไมถกบกรกทาลายเปลยนสภาพเปนพ นทเกษตรกรรม และลมน าสาขาทมปญหาการชะลางพงทลายของดนในระดบรนแรงมากทสด คอ ลมน าสาขาน าแมสรวย น าแมกกตอนลาง และ น าแมฝาง ดงน นในพ นทลมน าดงกลาวจงตองมการควบคมและกาหนดมาตรการดานการอนรกษดนและน า เพอลดอตราการชะลางพงทลายของดนใหนอยลง 4. ปญหาดนถลม ปญหาดนถลมในพ นทลมน ากก พบวาพ นทสวนใหญมากกวารอยละ 50 ของพ นทลมน า เปนพ นทเสยงภยดนถลม ซงกระจายทวไปในแตละลมน าสาขา โดยลมน าสาขาทมพ นทเสยงภยดนถลมมากทสดในกรณทฝนตก 100 มลลเมตร/วนข นไป คอ น าแมสรวย รองลงมาคอ น าแมลาวและน าแมฝาง ซงพ นทดงกลาวมลกษณะภมประเทศเปนเนนเขาและภเขาสงช นมความลาดเทสงกวา 35 เปอรเซนต มความสงจากระดบน าทะเล 1,000-1,400 เมตร ซงเปนพ นททเสยงตอการเกดดนถลมสง และนอกจากน ยงพบวาในกรณท ฝนตกมากกวา 200 มลลเมตร/วน มพ นทเสยงตอการเกดดนถลม 5. ปญหาค ภาพน า จากการรวบรวมและทบทวนขอมลทเกยวของทาใหสามารถสรปสภาพปญหาทเกดข นในพ นทลมน ากก ไดดงตอไปน

1 สภาพปญหาค ภาพน าผวดน ปญหาคณภาพน าโดยการจาแนกออกตามประเภทแหลงกาเนดน าเสย ของลมน ากก พบวา น าเสยทเกดข นมแหลงกาเนดมาจากการทาเกษตรกรรมมากทสด รองลงมาคอ จากแหลงชมชนและอตสาหกรรม ตามลาดบ และลมน าสาขาทมปญหาคณภาพน าโดยการจาแนกออกตามประเภทแหลงกาเนดน าเสยมากทสด คอ น าแมลาว น าแมฝาง และลมน าสาขาน าแมฝาง ตามลาดบ คณภาพน าผวดนอาจกอใหเกดปญหาตอสขภาพกบผทใชน าโดยตรงและปญหาทเกดจากการบรโภคสตวน าทอยในแหลงน า จากปญหาทพบในแตละลมน าสาขามสภาพคลายคลงกน คอ เกดจากการปนเปอนของคาความสกปรก (บโอด) และเช อโรค (แบคทเรย กลมโคลฟอรมและกลมฟคอลโคลฟอรม) พบในปรมาณทสงเกนมาตรฐาน ซงอาจเสยงตอสภาวะการแพรกระจายของโรคทางเดนอาหาร และมผลกระทบตอสตวน าเนองจากปรมาณออกซเจนในน าลดลงทาใหสตว



น าไมสามารถดารงชวตอยได จากสาเหตการปนเปอนของสารเคมอาจทาใหสตวน าทอาศยอยสะสมสารพษไวหากนาไปบรโภคอยางตอเนองจะทาใหเกดสารพษสะสมในรางกายจนอาจเกดอนตรายถงชวตได 2 สภาพปญหาค ภาพน าบาดาล ปญหาคณภาพน าบาดาลในพ นทลมน ากก พบวา ปรมาณเหลก สงเกนมาตรฐาน ซงทาใหน ามสแดงและมกลนสนมเหลก คาความเปนกรด-ดาง ปรมาณไนเตรทสง ทาใหไมเหมาะสาหรบการนาไปบรโภคและปญหาน าบาดาลมปรมาณฟลโอไรดสงเกนมาตรฐาน จะทาใหผดมน าจากแหลงน าน ตอเนองเกดฟนตกกระและขอกระดกแขง ลมน าสาขาทประสบปญหาดงกลาวมากทสด คอ ลมน าสาขาน าแมฝางและลมน าสาขาน ากกตอนลาง ตามลาดบ 4.5 สภาพปญหาดานการบรหารจดการน าปจจบน

จากการรวบรวมและทบทวนขอมลทเกยวของ พบวา การบรหารจดการลมน าในพ นทลมน ากกโดยภาพรวม ยงขาดการบรหารจดการทเปนระบบ โดยมสถานการณทสาคญพอสรปไดดงน 1. ทรพยากรหลกทมความสมพนธกน ไดแก ทรพยากรปาไม ทรพยากรดน ทรพยากรน า ยงถกมองแบบแยกสวน ปาตนน าถกทาลายเปนจานวนมาก และยงถกทาลายอยางตอเนอง การพงทลายของดนลงทบถมแหลงน า ปจจบนยงขาดแนวทางและแผนงานทชดเจนเปนรปธรรมทจะแกไขปญหาดงกลาวได ท งในระดบนโยบาย (Policy Maker) และระดบปฏบตการในทองถน 2. ความสมพนธของระบบสายน าทไหลจากตนน าไปทายน า จากหวยและลาคลอง รวมท งแมน าสาขา ลงสแมน ากก โดย เฉพาะลมน าสาขาแมน าฝาง พบปญหาดงกลาวในระดบรนแรงในเขตอาเภอ แมอายและอาเภอฝางบรเวณตาบลแมขาในลาหวยแมขาหลวง ท งน เนองจากเกษตรกรในพ นทลมน ามพ นทปลกสมเปนจานวนมาก และมแนวโนมทจะขยายพ นทมากข นเรอยๆ เพอเพมศกยภาพในการเพมผลผลตและสมบางสายพนธ เชน สายน าผ ง มความตองการน ามากในชวงฤดแลง ตองใหน าทก 3-4 วน จงทาใหเกดปญหาการแยงน าเพอการเกษตรรนแรงยงข นเรอยๆ โดยทเกษตรกรรายใหญหรอนายทนบางรายดงน าเขาไปใชในพ นทของตนดวยวธการตางๆ ดงน ขดเปลยนเสนทางน าเหมองฝาย ใชทอขนาดใหญดดน าในแมน าและลาเหมองสาธารณะ รวมท งใชทอขนาดตางๆ ดดน าจากอางน าขนาดเลกใหไหลลงสอางเกบน าในพ นทของตน การกระทาดงกลาวทาใหเกษตรกรในพ นททายน าทตองการน าเขาพ นทเกษตรเกดความเดอดรอน จงทาใหเกดกรณพพาทข น และมการรองเรยนเกยวกบปญหาดงกลาวอยเปนระยะๆ ยงไมถกนามาเปนพ นฐานเพอการบรหารจดการ แตจะใชขอบเขตของการปกครอง เปนพ นฐานในการบรหารจดการ ทาใหไมสามารถแกไขปญหาในเชงระบบได 3. ความเหลอมซอนกนของหนวยงานรบผดชอบ หนวยงานทเกยวของกบการบรหารจดการน าในพ นทต งแตระบบการจดการทมขนาดเลก เชน ประปาและบาดาล เหมองฝายไปจนถงการจดการอางเกบน าขนาดกลางมหนวยงานรบผดชอบดาเนนการท งในดานการกอสรางอาคาร ระบบชลประทาน รวมไปจนถงการจดการกลม องคกร มหนวยงานทมแนวทางและระเบยบปฏบตทแตกตางกนมากมาย ความเหลอมซอนเหลาน สรางความสบสนใหกบผปฏบตงานและผใชน าในพ นท โดยเฉพาะการมบทบาทมากข นขององคกรปกครองสวนทองถน ยงทาใหปญหาน ขยายตวมากข น 4. การมสวนรวมในการกาหนดและตดสนใจของผมสวนได-สวนเสยกลมตางๆ ยงมนอยและไมทวถงทกกลมทผานมาน น ตวแทนของผใชน าจากภาคบรการและภาคอตสาหกรรมทเปนกลมผใชน าทสาคญและมสดสวนมากกวาสวนอนๆ ยงมาเขารวมการประชมนอยเกนไป จนอาจทาใหขอตกลงทไดจากการปรกษา หารอ เพอกาหนดแนวทางและแผนการบรหารจดการรวมกน ไมมผลในทางการปฏบตเทาทควร 5. ขาดระบบและกลไกการประสานทางานรวมกน คณะอนกรรมการลมน ายงไมสามารถบรหารจดการทรพยากรน าและทรพยากรอนๆ ทเกยวของไดอยางมประสทธภาพเทาทควร ท งน เนองจากความไม



เหมาะสมของโครงสรางทมความใหญโต ซบซอนและภารกจรบผดชอบ ทกวางขวางหลากหลาย ต งแตการแกไขปญหาระดบพ นทจนถงการวางนโยบายการบรหารจดการ การไมมกลไกระดบพ นททชวยสะทอนปญหา ความตองการของผมสวนเกยวของทสามารถตอบสนองไดอยางทนสถานการณ รวมท งการขาดระบบแผนและกลไกการประสานงานทปฏบตไดจรง ทาใหผลดาเนนการทผานมาไมตอบสนองตอปญหาทรมเรามากข น นบแตการแกไขวกฤตน าทวม ไปจนถงการแกปญหาการแยงชงน าและการจดการน าเสยจากแหลงตางๆ

บทท 5

ยทธศาสตรและการบรหารจดการลมนา

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ลมน ากก โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง บทท 5 ยทธศาสตรและการบรหารจดการ


บทท 5 ยทธศาสตรและการบรหารจดการลมน า

5.1 การวเคราะหสถานการ ลมน า

จากขอมลพ นฐานและสภาพปจจบนของลมน า เมอทาวเคราะหสถานการณของลมน าดวยวธ SWOT Analysis ผลดงแสดงในรปท 5.1-1



รปท 5.1-1 การวเคราะหสถานภาพ (SWOT) โดยรวมของลมน ากก



5.2 ยทธศาสตรการจดการลมน า

5.2.1 ยทธศาสตรกลมจงหวดทเกยวของ

จากการรวบรวมและทบทวนผลการศกษาจากรายงานการศกษาโครงการจดทาแผนรวมการบรหารจดการทรพยากรน าในพ นทลมน ากกและโขง (เหนอ), กรมทรพยากรน า, สงหาคม 2549 พบวา ยทธศาสตรของกลมจงหวดเชยงราย และเชยงใหม ซงเปน 2 จงหวดในกลมจงหวดลานนา 8 จงหวดน น มเพยง 2 ยทธศาสตรจากท งหมด 5 ยทธศาสตร ของกลมจงหวดทเกยวของกบการพฒนาทรพยากรน าและทรพยากรธรรมชาตอนๆ ไดแก ยทธศาสตรท 3 : สรางความเขมแขงใหกบภาคการเกษตร อตสาหกรรมและการทองเทยว เพอเพมมลคาใหกบฐานเศรษฐกจเดมไดอยางยงยน เปาประสงคของยทธศาสตรท 3 น ไดแก การเพมมลคาทางภาคเกษตร อตสาหกรรม หตถกรรม และการทองเทยว ซงกลยทธหลกในการดาเนนงานเนนการปลกขาวหอมมะล พชผกเมองหนาว และสมนไพร เพอการสงออก สาหรบเกษตรอตสาหกรรมเนนการปลกยางพารา ซงมพ นทนารองอยทจงหวดเชยงใหม สงเสรมการแขงขนดานอตสาหกรรมโดยเฉพาะแปรรปการเกษตร และการพฒนาทองเทยวเชงนเวศ ประวตศาสตร และวฒนธรรม ซงมพ นททมศกยภาพครอบคลมอยทกจงหวดในจงหวดเชยงราย เชยงใหม และพะเยา ประเดนการบรหารจดการทรพยากรน าเกยวของกบยทธศาสตรท 3 สรปไดดงน 1) ยทธศาสตรของกลมจงหวดไมไดเนนการพฒนาแหลงน าและชลประทาน แตการพฒนาปจจยพ นฐานทางการเกษตรตองมแหลงน าเพอสนบสนนในการเพมผลผลต ปจจบนไมมพ นท ทสามารถพฒนาโครงการขนาดใหญได จาเปนตองพฒนาเฉพาะโครงการชลประทานขนาดกลางและขนาดเลกใหกระจายทวพ นทการเกษตรในกลมจงหวดของลมน ากก ไดแก เชยงราย และเชยงใหม 2) การปองกนและบรรเทาอทกภย ไมปรากฏในยทธศาสตรของกลมจงหวด ซงตามขอเทจจรงในการพฒนาเกษตรอตสาหกรรม เชน พชผกเมองหนาว สมนไพร รวมถงการปลกยางพารา ใชพ นทเพาะปลกบรเวณทสง ดงน นปญหาดานอทกภยไมเปนปญหาสาคญของพ นท 3) การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทกจงหวดมเปาหมายในการอนรกษ และรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดสมดลและยงยน สงเสรมการมสวนรวม โดยองคกรปกครองสวนทองถนมการตนตวทจะดาเนนการ มาตรการอนรกษเพอรองรบการทองเทยวเชงอนรกษ ยทธศาสตรท 5 : ดารงความเปนฐานทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณและจดการคณภาพสงแวดลอมทด เปาประสงคของยทธศาสตรท 5 ไดแก ความสมบรณของทรพยากรน า ปาไม ดนและสภาพแวดลอมในเมอง/ชมชนดข น ซงกลยทธหลกในการดาเนนงาน ไดแก การฟนฟทรพยากร-ธรรมชาต เนนการมสวนรวมของเอกชนและชมชน เรงรดการจดระบบบรหารจดการทรพยากรในลมน าหลกและลมน าสาขา เพมประสทธภาพแหลงเกบกกน าโดยเฉพาะฝายแมว เพอฟนฟพ นทปาอนรกษตนน าลาธาร ปองกนการชะลางพงทลายและฟนฟคณภาพดน นอกจากน ตองมการบรหารจดการคณภาพสงแวดลอมของเมองและชมชนโดยการแกไขสภาวะอากาศ น าเสย และขยะมลฝอย เสรมสรางขดความสามารถในการบรหารจดการคณภาพสงแวดลอมขององคกรปกครองสวนทองถน และการมสวนรวมของภาคเอกชนและชมชน ยทธศาสตรและมาตรการบรหารจดการทรพยากรน า และทรพยากรธรรมชาตอนๆ ของลมน าทสอดคลองและสนบสนนยทธศาสตรของกลมจงหวด ไดแก 1) ยทธศาสตรการจดการพ นทตนน า ซงมกลยทธดานการอนรกษทรพยากรสงแวดลอม ตนน าลาธาร 2) ยทธศาสตรการจดการพ นทกลางน า ซงมกลยทธดานการแกปญหาภยแลงกบการแกปญหาอทกภย 3) ยทธศาสตรการจดการพ นททายน า ซงมกลยทธดานการฟนฟทรพยากรน า



4) ยทธศาสตรการบรหารจดการ ซงมกลยทธดานการเสรมสรางความเขมแขงใหกบองคกรและการปลกจตสานกและการมสวนรวมในการบรหารจดการของประชาชน 5.2.2 ยทธศาสตรการบรหารจดการลมน าและทรพยากรน า กรมทรพยากรน า

กรมทรพยากรน ามนโยบายมงเนนการบรหาร จดการ อนรกษ ฟนฟ พฒนา และแกไขปญหาทรพยากรน าอยางมประสทธภาพ เปนธรรมอยางยงยน ภายใตหลกธรรมาภบาล โดยเนนการมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน ชมชนประชาคม เครอขายภาคเอกชน ตลอดจนทกภาคสวนของสงคม เพอคณภาพชวตทดของประชาชน ยทธศาสตรการบรหารจดการลมน าและทรพยากรน าของกรมทรพยากรน าในพ นทลมน ากก จากรายงานการศกษาโครงการจดทาแผนรวมการบรหารจดการทรพยากรน าในพ นทลมน ากกและโขง (เหนอ), กรมทรพยากรน า, สงหาคม 2549 โดยยดกรอบแผนทรพยากรน าทไดวางไวจากวสยทศนและนโยบายน าแหงชาต มดงน วสยทศน “มความใสสะอาด อดมสมบรณ เกดจากจตสานก การมสวนรวมของทกภาคสวนดวยการบรณาการ องคความร ภมปญญา ตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงเพอนาไปสความสมดลของธรรมชาตและคณภาพชวตอยางยงยน” พนธกจ (เปาหมาย) 1) การบรหารจดการทรพยากรน าโดยเนนกระบวนการมสวนรวมของทกฝายแบบพหภาครวมกนใชทรพยากรน าอยางคมคา 2) ชมชนรวมกนกาหนดแผนนโยบาย การรกษาสงแวดลอมและรวมกนปฏบตภายในกฎระเบยบ 3) สงเสรมการมสวนรวมของชมชนในการประเมนผลกระทบสงแวดลอมชมชน 4) พฒนาคณภาพชวตของชมชนพ นทลมน าแบบบรณาการอยางยงยน 5) สรางเครอขายสงแวดลอมระดบหมบาน ตาบล จงหวด 6) สรางจตสานกชมชนในการอนรกษทรพยากรน าโดยผานกระบวนการสงแวดลอมศกษาและการศกษาวจยแบบมสวนรวม 7) สงเสรมการฟนฟปาตนน าลาธาร ปลกปาตนน าลาธาร 8) ปรบปรงจดระบบทางเดนของน าและมการตรวจวดคณภาพน า 9) จดระบบฐานขอมลในระดบพ นทลมน า 10) องคการปกครองสวนทองถน และเครอขายชมชน รณรงคสนบสนนใหมการทาการเกษตรแบบผสมผสาน และเกษตรอนทรยเพอพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในลมน า 11) สงเสรมการทองเทยวเชงอนรกษ วตถประสงค 1) มยทธศาสตรแผนงานและการดาเนนงานตางๆ ทมาจากทกภาคสวนในลมน ารวมกนดาเนนการ 2) มแผนการพฒนาแหลงน าทสอดคลองกบศกยภาพ สภาพปญหา และสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของลมน าตามความตองการของประชาชนในพ นท โดยคานงถงการใชประโยชนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 3) มแผนการปองกนและบรรเทาภยทเกยวกบน าทเหมาะสม ท งการใชมาตรการไมใชสงกอสราง และมาตรการใชสงกอสรางรวมกน 4) มแผนการอนรกษ ฟนฟตนน า และทรพยากรน า เพอความสมดลและยงยน ยทธศาสตร เปาหมายยทธศาสตรและมาตรการ กลยทธ/มาตรการในการแกไขปญหาดานทรพยากรน าและทรพยากรทเกยวของในพ นทลมน า เพอใชเปนกรอบและเปาหมายในการพฒนา แกไขปญหา เสรมจดแขง ลดจดออน ใชโอกาสทเอ ออานวย และกาจดอปสรรคใหหมดไปหรอใหเหลอนอยมากทสด ไดยทธศาสตรโดยสอดคลองกบยทธศาสตรของประเทศ 4 ดาน คอ



1) ยทธศาสตรดานการจดการตนน า 2) ยทธศาสตรดานการจดการกลางน า 3) ยทธศาสตรดานการจดการทายน า 4) ยทธศาสตรดานการบรหารจดการ ยทธศาสตรแตละดานจะกาหนดเปาหมายเชงยทธศาสตรและมาตรการในการดาเนนการ เพอ ใหบรรลวตถประสงคในแตละยทธศาสตรและเปนกรอบในการพจารณาวางโครงการ เพอแกไขปญหาตางๆ รายละเอยดดงตารางท 5.2-1

ตารางท 5.2-1 เปาหมายและมาตรการแกไขปญหาการบรหารจดการทรพยากรน าในพ นทลมน ากก

1) ยทธศาสตรดานการจดการตนน า เปาหมายเชงยทธศาสตร ระยะแผน มาตรการ

1. การบกรกพ นทป าตนน า รกษา ฟนฟสภาพปาและเพมพ นทปาใหมากข น

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - ฟนฟสภาพปาตนน าทเสอมโทรมโดยการปลกปาเพอฟนฟสภาพ

ปา กอสรางฝายตนน า (Check Dam) เพอเพมความชมช นในดน - อนรกษ ฟนฟและเพมพ นทปาใหไดมากทสด ท งในพ นทอทยาน

แหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา วนอทยานและปาสงวนแหงชาต ปาเศรษฐกจ รวมถงปาชมชน

มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - จากดพ นททากนและใหสทธทชดเจนกบประชาชนในการจดสรร

พ นททากนและพ นทอนรกษ - ปลกจตสานกใหกบประชาชน โดยเฉพาะเยาวชน ไดเหนคณคา

การรกษาปา ใหประชาชนตระหนกถงความสาคญและมสวนรวมในการอนรกษทรพยากร-ธรรมชาตและสงแวดลอม (ดน น า ปาไม) อยางเปนระบบ

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - ฟนฟสภาพปาทเสอมโทรม ลดการกดเซาะ ชะลางพงทลายของ

ดนในพ นทตนน าและมการดแลรกษาอยางตอเนอง มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - ใหองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) มสวนรวมในการอนรกษ

ปาพ นทตนน าบรเวณเชงเขาและพ นทสาธารณะเพอรกษาความสมดลทางนเวศวทยา

2. การชะลางพงทลายของดน ลดการชะลางพงทลายของดนในบรเวณทลาดเชงเขาและลดความเสยหายจากแผนดนถลม

ส น/กลาง/ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - จดใหมโครงสรางปองกนการพงทลายของพ นทลาดเชงเขา

(Slope Protection) - กอสรางฝายตนน าลาธาร (Check Dam) เพอดกตะกอน - ในพ นททถกบกรกเพอทาการเกษตรแลวน น ควรพจารณาระบบ

ปลกพชทเหมาะสม เชน ปลกพชหมนเวยน ปลกพชแทรกระหวางแถว ปลกพชคลมดน ปลกหญาแฝก เพอลดอตราการชะลางพงทลายของดน

มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - กาหนดพ นทเสยงตอการชะลางพงทลายของดน พ นทเสยงภยตอ

แผนดนถลมและกาหนดเขตอนรกษดนและน าอยางมประสทธผล - สนบสนนใหมการใชมาตรการอนรกษดนและน า และเปลยน

ทศนคตในการปลกพชชนดเดยวมาปลกพชอนสลบใหเหมาะสม



ตารางท 5.2-1 เปาหมายและมาตรการแกไขปญหาการบรหารจดการทรพยากรน าในพ นทลมน ากก (ตอ

2) ยทธศาสตรดานการจดการกลางน า เปาหมายเชงยทธศาสตร ระยะแผน มาตรการ

1. การขาดแคลนน าเพอการเก ตร ปองกนและแกไขปญหาภยแลงอยางเปนระบบตามศกยภาพของลมน า

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - พฒนาแหลงน าขนาดกลางและขนาดเลกทมศกยภาพเพมเตมให

สอดคลองกบความตองการและคานงถงผลกระทบสงแวดลอม - พฒนาแหลงน าขนาดเลกใหกระจายไปในพ นทลมน าสาขาตางๆ

ทมความเหมาะสมอยางทวถง - เพมประสทธภาพการสงน า โดยเฉพาะบรเวณพ นทนอกเขต

ชลประทานทอยตามทสง มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - กาหนดเขตพ นทเสยงภยแลง - พฒนาอาชพเสรมและคณภาพชวตในพ นทเสยงภยแลง

ใชทรพยากรน าอยางมประสทธภาพเพมการเกบกกน าในฤดฝนไวใชในฤดแลง เพอลดปญหาการขาดแคลนน า สงเสรมการใชน าอยางมประสทธภาพ

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - พฒนาแหลงน าชมชนหรอทองถนเพอเปนแหลงน าสารองสาหรบ

ใชในฤดแลง รวมถงการจดหาภาชนะกกเกบน าไวใชประจาบานเรอนใหเพยงพอ

มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - สงเสรมใหมการเกบกกน าในพ นทเกษตรของตนเองตามทฤษฎ

ใหม - สงเสรมการปรบเปลยนพฤตกรรม การเพาะปลกใหสอดคลองกบ

ปรมาณฝนและความเหมาะสมของดน 2. การขาดแคลนน าเพอการอปโภค-บรโภค ใหมน าสะอาดเพอการอปโภค-บรโภคอยางเพยงพอใหครบทกหมบาน

ส น/กลาง/ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - กอสรางระบบประปาเพมเตมใหครบและทวถงทกหมบาน พรอม

ท งแหลงน าตนทนสาหรบประปา มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - ปลกจตสานกการอนรกษน าและใชน าอยางประหยด - เพมขดความสามารถขององคกรปกครองสวนทองถนในการ

บรหารจดการระบบประปา 3. ปญหาน าป าไหลหลากบรเว ทราบเชงเขา มระบบเตอนภยลวงหนากอนเกดอทกภยอยางมประสทธภาพและทนเวลา

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - ตดต งระบบเตอนภยน าทวม มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - พฒนาระบบการพยากรณและเตอนภยจากอทกภย - สงเสรมใหมการใชประโยชนทดนใหเหมาะสมกบพ นทเสยงตอ

การเกดอทกภยและดนถลม




2) ยทธศาสตรดานการจดการกลางน า (ตอ) เปาหมายเชงยทธศาสตร ระยะแผน มาตรการ

3. ปญหาน าป าไหลหลากบรเว ทราบเชงเขา (ตอ แกปญหาอทกภยท งระบบลมน าแบบบรณาการ เพอลดความสญเสยท งชวตและทรพยสน

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - ตดต งระบบเตอนภยน าทวม - กอสรางอางเกบน าบรเวณตนน าเพอชวยเกบน าสวนเกนไวในอาง

ฯ ในลมน าทมศกยภาพในการกอสรางอางเกบน าขนาดกลาง - ปรบปรงลาน าธรรมชาตโดยการขยายความกวางและความลกของ

ลาน าเพอเพมความจและขณะเดยวกนสามารถเพมประสทธภาพการระบายน าดวย

- ปรบปรงอาคาร/สงกอสรางประเภทฝายทดน า ซงเปนสงกดขวางการไหลของน า

- พฒนาแหลงเกบกกน าและแกมลงทมศกยภาพ เพอลดปรมาณน าหลาก

4. ปญหาน าทวมเออลนตลง แกปญหาอทกภยท งระบบลมน าแบบบรณาการ เพอลดความสญเสยท งชวตและทรพยสน

ส น/กลาง/ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - กอสรางอางเกบน าบรเวณตนน าเพอชวยเกบน าสวนเกนบางสวน

ไวในอางฯ ในลมน าทมศกยภาพในการกอสรางอางเกบน าขนาดกลาง

- ปรบปรงลาน าธรรมชาตโดยการขยายความกวางและความลกของลาน าเพอเพมความจ

- ปรบปรงอาคาร/สงกอสรางประเภทฝายทดน า ซงเปนสงกดขวางทางไหลของน า ทาใหน าเออลนตลง โดยการเชอมชวงระบายและควบคม โดยระบบปด-เปดบานประต

มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - ควบคมและกาหนดแนวทางปองกนและแกไขปญหาอทกภย - ควบคมการกอสรางอาคารกดขวางทางระบายน าและปองกนการ

รกล าลาน าสาธารณะ 5. ปญหาน าทวมขงในเขตชมชน ความเสยหายจากการเกดน าทวมลดลง ประชาชนทต งบานเรอน หรอประกอบอาชพบรเวณพ นทเสยงตอการเกดน าทวมไมเพมข น

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - การปรบปรงและเพมประสทธภาพการปองกนและระบายน าทวม

ในพ นทชมชน - การตดต งระบบเตอนภย และการวางผงเมองรวม เพอปองกน

สงกอสรางกดขวางทางน า มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - วางผงเมองรวมและควบคมการใชประโยชนทดนใหสอดคลองกบ

พ นทเสยงภยน าทวม - ใชมาตรการทางกฎหมายและสงคมและการวางผงเมองในการลด

การบกรกแหลงน า




3) ยทธศาสตรดานการจดการทายน า เปาหมายเชงยทธศาสตร ระยะแผน มาตรการ

1. ปญหาดานค ภาพน าเสอมโทรม ลดปรมาณสารปนเปอนจากพ นทเกษตรกรรม ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรไมใชสงกอสรำง

- เสรมสรางขดความสามารถขององคกรบรหารสวนทองถนในการสรางมาตรการและการตดตามแกไขปญหา

- ปลกจตสานกของเกษตรกรในการอนรกษคณภาพน า - รณรงคเพอลดการใชสารเคมในพ นทเกษตรกรรม โดยหนมาใช

ระบบเกษตรอนทรย 2. ปญหาดานค ภาพน าเนาเสยบรเว พ นทชมชน คณภาพน าในแหลงน าธรรมชาตมสภาพดข น ประชาชนและผประกอบการตระหนกถงมลพษทางน าและลดการปลอยมลพษลงสแหลงน า

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - สนบสนนการบาบดน าเสยทแหลงกาเนดน าเสย - กอสรางระบบรวบรวมและบาบดน าเสยในเขตเมองใหสมบรณ

โดยประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการวางแผนและกอสราง โดยใหทองถนมสวนรวมในกระบวนการสารวจแผนงานดานการปองกนแกไขปญหาน าท งจากชมชนเมอง

มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - รณรงคสรางจตสานกในการอนรกษทรพยากรน า สงเสรมการลด

มลพษลงสแหลงน า - เฝาระวง ตดตาม ตรวจสอบคณภาพน าโดยองคกรปกครองสวน

ทองถนและเครอขายเฝาระวง - เสรมสรางขดความสามารถของผประกอบการในพ นท เพอเขามา

รบงานการดแลและดาเนนการระบบบาบดน าเสยจากองคกรปกครองสวนทองถน เพอใหระบบสามารถดาเนนการไดอยางเตมประสทธภาพ




4) ยทธศาสตรดานการบรหารจดการทรพยากร เปาหมายเชงยทธศาสตร ระยะแผน มาตรการ

1. ปญหาการแยงน าระหวางพ นทตนน าและทายน า ลดปญหาการขาดแคลนน าและความขดแยงดานการใชทรพยากรน า โดยการบรหารจดการแหลงน าทมประสทธภาพ

ส น/กลาง/ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - พฒนาเพมแหลงเกบกกน าในพ นทของเกษตรกรใหเพยงพอกบ

ความตองการน าทเพมมากข น มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - สงเสรม/เพมประสทธภาพกลมหรอองคกรทกระดบทเกยวของกบ

การบรหารจดการน าเพอการจดการน าทเสมอภาคระหวางเกษตรกรผใชน าแตละกลม

2. การบรหารจดการน ายงไมมประสทธภาพเพยงพอ การบรหารจดการน ามประสทธภาพ ผ า น ก า ร ม ส ว น ร ว ม ข อ ง ป ร ะ ช า ช น คณะกรรมการลมน า คณะทางานและองคกรทองถนมความเขมแขง มความรความเขาใจในการบรหารจดการน า

ส น / กลาง / ยาว มำตรกำรใชสงกอสรำง - การปรบปรงและเพมประสทธภาพการปองกนและระบายน าทวม

ในพ นทชมชน - การตดต งระบบเตอนภย และการวางผงเมองรวม เพอปองกน

สงกอสรางกดขวางทางน า มำตรกำรไมใชสงกอสรำง - สงเสรมการมสวนรวมของประชาชน ชมชนและองคกรเอกชนใน

การบรการจดการน า - ศกษาระดบความวกฤตดานการใชน าในลมน าตางๆ เพอกาหนด

ขอบเขตพ นทการจดการน าตามประเภทของกจกรรม - จดทาโครงการนารองสาหรบทองถนทมความพรอม โดยเฉพาะ

อยางยงในดานความรวมมอขององคกรปกครองสวนทองถน เพอเสรมสรางประสบการณและใชเปนกรณตวอยางในการดาเนนงานในพ นทอนๆ ตอไป



5.2.3 ยทธศาสตรการพฒนาแหลงน าในลมน า กรมชลประทาน

จากรายงานการศกษาโครงการศกษาเพอทาแผนหลกรองรบการพฒนาแหลงน าและปรบปรงโครงการชลประทานสาหรบแผนฯ 9, กรมชลประทาน, 2546 พบวา การศกษาเพอกาหนดยทธศาสตรของกรมชลประทาน “รายงานแผนกลยทธการบรหารการจดการลมน าแบบบรณาการของลมน าทวประเทศ” ไดกาหนดยทธศาสตรของกรมชลประทานไว 8 ขอ ดงน 1. เสรมสรางบทบาทกรมชลประทาน เพอการปรบโครงสรางการผลตและสนบสนนตลาด ทางการเกษตร 2. เรงรดการปรบปรงโครงสรางและระบบการบรหารใหสามารถเพมบทบาทและประสทธภาพในยคของการแขงขน 3. เพมประสทธภาพของระบบการชลประทาน 4. ดาเนนการปองกน แกไข และบรรเทาภยจากน า 5. ปฏรประเบยบการบรหารจดการ การเงน พสด งบประมาณ ระบบการตดตามการประเมนผล และบคลากร 6. พฒนาแหลงน าและระบบชลประทาน เพอรองรบการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของประเทศ 7. พฒนาระบบสารสนเทศและประชาสมพนธงานชลประทาน 8. พฒนาการมสวนรวมในการพฒนาแหลงน า และบรหารการจดการน า และเสรมสรางความเขมแขงขององคกรผใชน า เนองจากสภาพของแตละลมน ามความแตกตางกน ดงน นในการกาหนดวายทธศาสตรของกรมชลประทานขอใดจะมความเหมาะสมกบลมน าใดน น ตองทาการศกษาถงโอกาสและขอจากดในแตละลมน า (SWOT) ดงน น กรมชลประทานจงไดทาการศกษาถงโอกาสและขอจากดในลมน ากก จากขอมลสภาพลมน ากก ไดสรปถง จดแขง จดออน โอกาส และภยคกคาม ในลมน าไดดงน จดแขง : มปรมาณน าทามากเมอเทยบกบความตองการน าในพ นทลมน า มสดสวนปรมาณน าทาในชวงฤดแลงสง มสดสวนพ นทปาตอพ นทลมน าสงและมโอกาสหาตาแหนงทจะกอสรางแหลงเกบกกน าเพมเตมได จดออน : ไมมโครงการเกบกกน าขนาดใหญในพ นท มพ นททมศกยภาพในการพฒนาเปนพ นทชลประทานนอย โอกาส : สามารถผนน าไปชวยลมน าขางเคยงได (ผนไปชวยลมน าเจาพระยา และลมน าทาจนได โดยโครงการกก-อง-นาน) พฒนาโครงการชลประทานขนาดเลกได ภยคกคาม : ลมน าใกลเคยงขาดแคลนน า จากการวเคราะหถงจดแขง จดออน โอกาส และภยคกคาม ทางดานกายภาพในพ นทลมน ากก และการศกษาผลผลตรวม (GDP) และ Productivity ของภาคการเกษตร (พช) จากรายงานแผนกลยทธการบรหารการจดการลมน าแบบบรณาการของลมน าทวประเทศ นามากาหนดยทธศาสตรการพฒนาสาหรบลมน ากก ไดดงน 1) ยทธศาสตรท 2 : เรงรดการปรบปรงโครงสรางและระบบการบรหารใหสามารถเพมบทบาทและประสทธภาพในยคของการแขงขน 2) ยทธศาสตรท 5 : ปฏรประเบยบการบรหารจดการ การเงน พสด งบประมาณ ระบบการตดตามการประเมนผล และบคลากร 3) ยทธศาสตรท 7 : พฒนาระบบสารสนเทศและประชาสมพนธงานชลประทาน



4) ยทธศาสตรท 8 : พฒนาการมสวนรวมในการพฒนาแหลงน า และบรหารการจดการน า และเสรมสรางความเขมแขงขององคกรผใชน า

5.3 การบรหารจดการน าลมน า

ในพ นทลมน ากกน น สวนใหญยงไมมโครงการพฒนาแหลงน าขนาดใหญ มเพยงขนาดกลางและขนาดเลกเทาน น นอกจากน ยงมพ นทการเกษตรทอยนอกเขตชลประทานอก มโครงการพฒนาแหลงน าขนาดใหญเพยง 1 แหง อยในลมน าสาขาน าแมลาว สาหรบปญหาการแยงน าระหวางตนน ากบทายน าในพ นทลมน ากก พบวา ลมน าสาขาทมปญหาดงกลาว คอ ลมน าสาขาน าแมจน ลมน าสาขาน าพง ลมน าสาขาน าองตอนลาง ลมน าสาขาน าแมฝาง และลมน าสาขาน าแมลาว โดยเฉพาะในพ นทลมน าสาขาน าแมฝางพบปญหาดงกลาวในระดบรนแรงในเขตอาเภอแมอายและอาเภอฝางบรเวณตาบลแมขาในลาหวยแมขาหลวง ท งน เนองจากเกษตรกรในพ นทลมน ามพ นทปลกสมเปนจานวนมาก และมแนวโนมทจะขยายพ นทมากข นเรอยๆ เพอเพมศกยภาพในการเพมผลผลตและสมบางสายพนธ เชน สายน าผ ง มความตองการน ามากในชวงฤดแลง ตองใหน าทก 3-4 วน จงทาใหเกดปญหาการแยงน าเพอการเกษตรรนแรงยงข นเรอยๆ โดยทเกษตรกรรายใหญหรอนายทนบางรายดงน าเขาไปใชในพ นทของตนดวยวธการตางๆ ดงน ขดเปลยนเสนทางน าเหมองฝาย ใชทอขนาดใหญดดน าในแมน าและ ลาเหมองสาธารณะ รวมท งใชทอขนาดตางๆ ดดน าจากอางน าขนาดเลกใหไหลลงสอางเกบน าในพ นทของตน การกระทาดงกลาวทาใหเกษตรกรในพ นททายน าทตองการน าเขาพ นทเกษตรเกดความเดอดรอน จงทาใหเกดกรณพพาทข น และมการรองเรยนเกยวกบปญหาดงกลาวอยเปนระยะๆ

บทท 6

สรปและขอเสนอแนะ

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ลมน ากก โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง บทท 6 สรปและขอเสนอแนะ


บทท 6 สรปและขอเสนอแนะ

6.1 สรปขอมลพ นฐานและสถานภาพลมน า

จากการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลของลมน ากกนามาสรปขอมลพ นฐานในประเดนหลกและสาระสาคญทแสดงสถานะภาพในปจจบนและภาวะการณในอนาคตของลมน า ดงน 6.1.1 ขอมลพ นฐานลมน า

- สภาพภมประเทศ : สภาพภมประกอบไปดวยเทอกเขาสงชน ทางทศเหนอ คอเทอกเขาแดนลาว ทศใต คอ เทอกเขาขนตาล ทศตะวนออก คอเทอกเขาผปนน า ซงเปนตนกาเนดของแมน าสาขาทสาคญ มทราบเชงเขากระจายอยระหวางหบเขาและมทราบลมแมน าตลอดสองขางฝง ลาน าแมน ากกมตนกาเนดมาจากภเขาทางเหนอในรฐเชยงตง สหภาพเมยนมาร ไหลเขาสเขตประเทศไทยทชองน าแมกก อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม แลวไหลไปทางทศตะวนออกผาน อาเภอแมอาย เขาสเขตอาเภอเมอง จงหวดเชยงราย ผานตวเมองเชยงราย จากน นไหลไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอเขาสอาเภอเชยงแสน แลวไหลไปลงสแมน าโขงทบานสบกก ตาบลบานแซว อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงรายความยาวของแมน ากกรวมท งหมด 285 กโลเมตร ชวงแรกประมาณ 128 กโลเมตร อยในเขตสหภาพ- เมยนมาร สวนทอยในประเทศไทยยาวประมาณ 157 กโลเมตร

- ปรมาณฝน : ปรมาณฝนเฉลยรายปในพ นทลมน ากก 1,460 มลลเมตรฝนแรกจะตกในราวเดอนพฤษภาคม ไปจนถงเดอนกนยายน

- ปรมาณน าทา : ปรมาณน าทาเฉลยรายปของท งพ นทลมน ากก 3,515 ลาน ลบ.ม. ปรมาณน าทากวารอยละ 80 ของปรมาณน าทารายปเฉลยจะอยในชวงเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคมและประสบกบภาวะน าทวมในชวงดงกลาว

- ทรพยากรดนและการใชประโยชนทดน : มพ นทการเกษตรในปจจบนรวม 1,823,129 ไร คดเปนรอยละ 39.96 ของพ นทท งลมน า ในจานวนน มพ นททดนมความเหมาะสาหรบการปลกพช 611,421 ไร คดเปนรอยละ 33.54 ของพ นทการเกษตรท งหมด หรอรอยละ 13.40 ของพ นทท งลมน า และมพ นทศกยภาพสาหรบพฒนาระบบชลประทานไดอก 381,839 ไรหรอคดเปนรอยละ 20.94 ของพ นทการเกษตรท งหมด หรอรอยละ 8.37 ของพ นทท งลมน า

- ทรพยากรปาไม : มพ นทปาไมทรวม 3,707,512 ไร คดเปนรอยละ 81.26 ของพ นทลมน า - ประชากร เศรษฐกจ และสงคม : ประชากรรวมท งพ นทลมน ากก 657,940 คน คดเปนรอยละ 1.04

ของประชากรท งประเทศ แยกเปนประชากรชาย 329,048 คน และประชากรหญง 328,892 คน มครวเรอนทประกอบอาชพเกษตรกรรม คดเปนรอยละ 31.67 ของจานวนครวเรอนท งลมน า และมประชากรในวยแรงงาน คดเปนรอยละ 55.97 ของจานวนประชากรท งลมน า



6.1.2 โครงการพฒนาแหลงน า ตนทนน า

- โครงการพฒนาแหลงน าในปจจบน : โครงการพฒนาแหลงน าขนาดใหญ มจานวน ท งส น 1 โครงการ คอ ฝายแมลาว พ นท

ชลประทานรวม 148,343 ไร อยในลมน ากก 39,697 ไร และอยในลมน าโขง (เหนอ) 108,646 ไร

โครงการพฒนาแหลงน าขนาดกลาง มจานวน ท งส น 9 โครงการ ความจรวม 96.22 ลานลบ.ม. พ นทชลประทานรวม 142,275 ไร

โครงการพฒนาแหลงน าขนาดเลก มจานวนท งส น 102 โครงการ ความจรวม 39.07 ลาน ลบ.ม. พ นทชลประทานรวม 210,280 ไร

โครงการสบน าดวยไฟฟา มจานวนท งส น 17โครงการ พ นทชลประทานรวม 24,960 ไร รวม ความจ 132.29 ลานลบ.ม. และพ นทชลประทานรวม 417,212 ไร

- แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า : แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทฟนฟศกยภาพแหลงน า

กรมทรพยากรน า มจานวนท งส น 5 โครงการ แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทบารงรกษาและปรบปรง

โครงสรางระบบ กรมชลประทาน 1 โครงการ กรมทรพยากรน า 5 โครงการ แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทพฒนาแหลงเกบกกน า

ใหม กรมชลประทาน 15 โครงการ และกรมทรพยากรน า 6 โครงการ แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทระบบสงน า ระบบระบายน า

และระบบแพรกระจายน า กรมชลประทาน มจานวนท งส น 10 โครงการ แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทระบบผนน า (เลยงเมอง

และขามลมน า) กรมชลประทาน มจานวนท งส น 1โครงการ แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทสงเสรมงานวจย การเกบ

ขอมล และการใชสารสนเทศเชงบรณาการ กรมชลประทาน 2 โครงการ แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทอนรกษฟนฟแหลงน าและ

ฝายชะลอน า กรมทรพยากรน า 3 โครงการ กรมปาไม 100 โครงการ และกรมอทยาน สตวปา และพนธพช 26 โครงการ

แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทงานปองกนและบรรเทาภยน าทวม กรมชลประทาน 5 โครงการ กรมพฒนาทดน 1 โครงการ

แผนงานโครงการพฒนาแหลงน า ป พ.ศ.2552-2554 ประเภทแกมลงธรรมชาตและพ นทเกษตรรบน านอง กรมชลประทาน 1 โครงการ

- แหลงน าตามธรรมชาต/แกมลง/บอน าชมชน :

พ นท (ไร ความจ (ลาน ลบ.ม. คดทความล ก 3 เมตร

แหลงน าธรรมชาตทมชอกาหนด 10,915 52.39 พ นทแหลงน าอนๆ 3,166 15.20

รวม 14, 81 67.59



6.1.3 ความตองการใชน า

สรปปรมาณความตองใชน าท งลมน า ไดดงน

ความตองการใชน า ปรมา ความตองการใชน า (ลาน ลบ.ม. ป

1. น าใชเพอการอปโภคบรโภคและการทองเทยว 9.47 2. น าใชเพอการเกษตร 949.58 3. น าใชเพอการอตสาหกรรม 10.83 4. น าใชเพอการปศสตว 16.78

รวม 986.66 5. น าใชเพอการรกษาระบบนเวศทายน า 1,079.4

รวมความตองการใชน าท งหมด 2 66. 6 6.2 ขอคดเห นและขอเสนอแนะ

เนองจากลกษณะของลมน าเปนพ นทตนน าทมความชมช นอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยเฉพาะลมน ากก ซงมพ นทลมน าตอนบนอยในประเทศเพอนบาน คอ สหภาพพมา ซงมสภาพอดมสมบรณเปนแหลงผลตทรพยากรน าจานวนมาก เมอพจารณาเหนวาควรจะพฒนาลมน าท งลมน ากก เปนลมน าฐานการผลตทรพยากรน า ซงปรมาณน าสวนเกนหลงจากไดใชในกจกรรมตางๆ ของพ นทลมน าท งหมดแลว แทนทจะปลอยใหไหลลงสแมน าโขง กนาจะนามาชวยพ นทลมน าอนๆ ทอยตอนลาง อาทเชน ลมน าปงและลมน านาน เปนตน แนวคดเชนน จะเปนไปไดกตอเมอมการวางแผนบรหารจดการทรพยากรน าในอนาคตทดดงน 1. การแกไขปญหาการบกรกแผวถางและตดไมท าลายป า - เพมความอดมสมบรณและฟนฟปาอนรกษ ปาสงวนแหงชาต โดยใหชมชนมสวนรวมในการจดการปาชมชนเพมข น นอกจากน นจะตองเนนดานงบประมาณใหแกหนวยงานทดแล ไดแก กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช สาหรบการปลกปาทดแทนและการบารงรกษา การปลกหญาแฝกเพออนรกษดน รวมท งการสรางฝายตนน าลาธารตามแนวพระราชดาร - จดทาแนวเขตปาอนรกษทชดเจนและปองกนรกษาปาเชงรก โดยการจดทาขอมลระบบสารสนเทศทางภมศาสตรและการใชขอมลทางไกล (Sattlelite) เพอตรวจสอบและตดตามการบกรกทาลายปา - กาหนดมาตรการปองกนราษฎรบกรกปาไมและนาทดนบรเวณเชงเขาและตนน าลาธารมาทาการเกษตร โดยผานองคกรระดบจงหวดเพอใชเปนแนวทางในการปองกนและปราบปรามตามอานาจหนาทของหนวยงานตางๆ อยางจรงจง - สนบสนนรปแบบการอนรกษและการจดการทรพยากรธรรมชาต โดยการมสวนรวมของชมชนภายใตขอกาหนดของกฎหมายทเหมาะสมกบสภาพพ นท และมการอนรกษแหลงความหลากหลายทางชวภาพเพอการพฒนาองคความรรวมกนในชมชน 2. การแกไขปญหาการขาดแคลนน าเพอการเก ตร - จากดพ นทการเกษตรทสอดคลองกบความเหมาะสมของดนเปนหลก ท งน สบเนองจากเกษตรกรไดขยายพ นททากนออกไปในบรเวณพ นทเชงเขาหรอทลาดชน ซงคณสมบตของดนไมมความเหมาะสมในการทาการเกษตร เปนตน - จดหาแหลงน าใหมากข น โดยเนนโครงการประเภทเกบกกน าขนาดเลกและขนาดกลาง ใหเกษตรกรสามารถใชน าทเกบกกในชวงฤดแลงได



- เนนโครงการปรบปรงประสทธภาพการชลประทาน โดยเฉพาะโครงการทมหวงานแต ไมมระบบสงน า ท งน เพอกระจายน าเขาสพ นทการเกษตรทอยหางไกลจากแหลงน าและประสบปญหาขาดแคลนน าในฤดแลง 3. การแกไขปญหาน าทวม ปญหาน าทวมเปนปญหาสาคญของท งลมน ากก โดยเฉพาะทน าแมลาวต งแตอาเภอแมสรวยจนถงอาเภอเมองทน าแมลาวบรรจบกบน าแมกก และทน าองต งแตอาเภอดอกคาใตจนถงอาเภอเชยงของ เปนตน การแกไขปญหาควรทาเปนระบบ ดงน - กอสรางอางเกบน าขนาดกลางถงขนาดใหญ บรเวณลมน าสาขาทมลาน าไหลลงมารวมกบลาน าสายหลก ไดแก น าแมลาวและน าอง เพอชวยในการชะลอน าและกกเกบน าบางสวนไมใหไหลลงสลาน าหลกในคราวเดยวกน - การขดลอกลาน าและกอสรางคนก นน าของแมน าสายหลก เชน น าแมลาว น าองและ น าฝางน น ควรดาเนนการตลอดท งสายของลาน า จะทาใหเกดประสทธภาพการระบายน าและปองกนน าทวมเกดประโยชนสงสด - ในกรณทเปนพ นทลมตา อาทเชน บรเวณพ นทอาเภอเมองเชยงราย ซงเปนพ นททายน าและมลาน าหลายสายมาบรรจบ เชน น าแมลาว น าแมกรณ และน ากก ไมสามารถดาเนนการปองกนดวยวธอนได ควรพจารณาโครงการผนน าแมกรณเปนโครงการเรงดวน อนงยงมพ นทมปญหาใกลเคยงกน ไดแก อาเภอแมจน ซงควรพจารณาโครงการผนน าแมคาเชนเดยวกน - ควรพจารณาปรบปรงอาคารทขวางลาน า เปนอปสรรคในการระบายน า โดยเฉพาะอยางยงในพ นทของแมน าองและน าพง ซงมฝายซงกอสรางโดยหนวยงานของรฐและทองถนเปนจานวนมาก โดยการปรบปรงเพมชองระบายน าใหมากข น เปนตน 4. การแกไขปญหาดานค ภาพน า - กาหนดมาตรการในการปองกนและดแลผประกอบการทจะควบคมการปนเปอนของปยและสารเคมลงลาน าธรรมชาต - สงเสรมโครงการเกษตรอนทรยใหแกผประกอบการนาไปปฏบต - มงเนนการมสวนรวมของประชาชนรวมถงการปลกจตสานกถงการดแลคณภาพน า - พจารณากอสรางระบบบาบดน าเสยในเขตชมชน - อาจตองพจารณาโครงการทมลกษณะเปน Intercept Drain โดยเฉพาะพ นทเกษตรกรรมรมน าแมฝาง ซงเปนพ นทวกฤตในเรองคณภาพน า

การด าเนนการดานการรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล ลมน ากก โครงการพฒนาระบบคลงขอมล 25 ลมน า และแบบจ าลองน าทวมน าแลง เอกสารอางอง


เอกสารอางอง

1. กรมทรพยากรน า. (มนาคม 2548). โครงกำรศกษำ สำรวจ ออกแบบ สถำนอทกวทยำ 25 ลมน ำหลกของประเทศไทย. รายงานการศกษา. บรษท มหานคร คอนซลแตนท จากด, บรษท ซกมา ไฮโดร คอนซลแตนท จากด, บรษท รซอสส เอนจเนยรง คอนซลแตนส จากด.

2. กรมทรพยากรน า. (สงหาคม 2549). โครงกำรจดทำแผนรวมกำรบรหำรจดกำรทรพยำกรน ำในพ นทลมน ำกกและโขง (เหนอ). รายงานการศกษา. บรษท พร ดเวลลอปเมนท คอนซลแตนท จากด, บรษท ซกมา ไฮโดร คอนซลแตนท จากด, บรษท แบลค แอนด วชช ไทยอนฟราสทรคเจอร จากด.

3. กรมชลประทาน. (2546). โครงกำรศกษำเพอทำแผนหลกรองรบกำรพฒนำแหลงน ำและปรบปรงโครงกำรชลประทำนสำหรบแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท 9. รายงานการศกษา.

4. คณะกรรมการพฒนาและบรหารจดการทรพยากรน าและการชลประทาน. (กรกฎาคม 2551). แผนลงทนพฒนำและกำรบรหำรจดกำรน ำและกำรชลประทำน ป พ.ศ.2552-2554 . รายงานการศกษา

5. คณะกรรมาธการวสามญพจารณาศกษาการแกไขปญหาน า , สภาผแทนราษฎร. (พฤศจกายน 2551). กำหนดกรอบแนวทำงกำรบรหำรจดกำรทรพยำกรน ำของประเทศไทย. รายงานการศกษา.

6. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . (มถนายน 2550). งำนศกษำวเครำะหภำพรวมปรมำณน ำตนทนและควำมตองกำรน ำของประเทศไทย. รายงานการศกษา.

7. สานกนโยบายสาธารณะ, สานกงานสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต . (กรกฎาคม 2547). โครงกำรศกษำกำรบรหำรจดกำรทรพยำกรน ำของชำตอยำงมประสทธภำพ และกำรจดกำร 25 ลมน ำสำคญของประเทศ. รายงานการศกษา. คณะวศวกรรมศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ภาคผนวก ก

ขอมลอตนยมวทยาและอทกวทยา

ขอมลอตนยมวทยาทสถานตรวจอากาศ ดอยอางขาง (พ.ศ.2523-2552)

ชอสถาน ดอยอางขาง ระดบสถาน 1,529.00 ม.

รหสสถาน 48302 ระดบบาโรมเตอร 314.00 ม.

ละตจด 19o55' N ความสงของเทอรโมมเตอรเหนอพนดน 1.20 ม.

ลองตจด 99o02' E ความสงของเครองมอวดความเรวลมเหนอพนดน 8.90 ม.

ความสงของเครองมอวดนาฝน 0.80 ม.

รายการ ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. รายป ความดน (เฮคโตปาสคาล)

เฉลย 1,011.0 1,008.7 1,005.7 1,004.8 1,004.2 1,002.6 1,002.2 1,002.9 1,005.1 1,008.8 1,011.1 1,011.8 1,006.6 เฉลยสงสด 1,022.0 1,022.4 1,016.3 1,013.1 1,012.4 1,007.9 1,009.9 1,016.4 1,014.7 1,015.8 1,021.2 1,021.0 1,016.1 เฉลยตาสด 1,005.2 1,002.5 0,998.8 0,998.8 0,999.8 0,998.5 0,998.0 0,997.3 1,000.5 1,001.7 1,004.6 1,006.0 1,001.0 การเปลยนแปลงตอวน 4.9 5.7 6.1 6.0 4.3 3.8 3.5 3.7 4.4 4.4 4.5 4.4 4.6

อณหภม (องศาเซลเซยส)

เฉลย 16.5 19.0 22.2 22.6 20.4 20.7 20.2 19.9 19.9 19.2 17.1 15.7 19.5

เฉลยสงสด 19.7 22.7 26.2 26.7 23.4 23.7 22.7 22.4 22.5 21.9 19.7 18.5 22.5

เฉลยตาสด 12.7 14.8 17.5 18.1 17.3 17.7 17.5 17.6 17.5 16.9 14.3 12.3 16.2

สงสด 23.5 28.0 30.4 31.1 29.1 28.2 26.6 26.6 26.3 28.2 25.2 23.7 31.1

ตาสด 11.5 13.0 14.2 14.8 15.7 17.2 16.9 16.7 16.5 16.5 12.0 11.5 11.5

ความชนสมพทธ (เปอรเซนต)

เฉลย 64 50 46 63 83 85 88 91 88 88 77 72 75

เฉลยสงสด 75 61 58 76 92 93 94 96 95 94 86 82 84

เฉลยตาสด 54 39 34 51 74 77 81 84 81 82 69 63 66

ตาสด 34 23 17 28 53 61 66 69 65 68 44 43 17

จดนาคาง (องศาเซลเซยส)

เฉลย 8.9 7.1 8.5 14.3 17.1 18.1 18.0 18.3 17.8 17.1 12.8 10.3 14.0

ปรมาณการระเหยจากถาด (มม.)

เฉลยจากถาด 103.0 127.0 163.0 134.0 84.0 73.0 93.0 70.0 75.0 61.0 68.0 62.0 1,113.0

เมฆปกคลม (0-10)

เฉลย 2.0 3.0 3.0 5.0 6.0 7.0 7.0 7.0 6.0 5.0 3.0 3.0 4.8

ชวโมงทมแสงแดด (ชม.)

เฉลย ไมมการตรวจวด

ทศนวสย (กม.)

07.00LST 7.0 7.0 4.0 5.0 7.0 9.0 10.0 7.0 7.0 4.0 7.0 7.0 6.0

เฉลย 8.675

ความเรวลม (นอต)

ความเรวลมเฉลย 4.4 5.1 5.1 4.8 5.2 5.0 6.0 5.2 4.6 4.1 4.6 3.6 4.8

ทศทางลม -

ความเรวลมสงสด 34 30 37 38 35 33 37 33 39 41 34 25 41

ฝน (มม.)

เฉลย 41.1 17.6 19.6 106.1 319.1 171.8 283.1 384.7 300.3 250.4 43.0 0.4 1,937.2

จานวนวนทฝนตก (วน) 3 3 5 12 22 21 26 27 19 17 4 1 160

ฝนสงทสดใน 24 ชม. 41.0 13.6 11.8 43.9 105.1 51.6 70.7 63.0 92.6 149.4 53.2 0.6 149.4

จานวนวนทเกด (วน)

เมฆหมอก 10.0 14.0 27.0 19.0 3.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 5.0 6.0 85.0

หมอก 4.0 2.0 1.0 4.0 10.0 9.0 10.0 16.0 14.0 16.0 7.0 2.0 95.0

ลกเหบ 0.0 1.0 0.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2.0

ฟาคะนอง 0.0 1.0 3.0 8.0 12.0 8.0 7.0 11.0 8.0 6.0 0.0 0.0 64.0

พายฝน 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

ทมา : สถตภมอากาศของประเทศไทย กรมอตนยมวทยา, 2554

CLIMATOLOGICAL DATA FOR PERIOD 1980 - 2009 Index : 48302 (Station : 327202-DOI ANG KANG)

ขอมลอตนยมวทยาทสถานตรวจอากาศ จงหวดเชยงราย (พ.ศ.2523-2552)

ชอสถาน จงหวดเชยงราย ระดบสถาน 390.00 ม.






เฉลย 1,014.0 1,011.7 1,009.0 1,007.2 1,006.0 1,004.3 1,004.3 1,004.8 1,007.7 1,011.3 1,014.0 1,015.9 1,009.2 เฉลยสงสด 1,026.5 1,025.1 1,031.7 1,019.9 1,015.8 1,012.0 1,013.2 1,013.2 1,017.6 1,022.9 1,028.4 1,028.2 1,021.2 เฉลยตาสด 1,008.3 1,010.0 1,010.0 1,010.0 1,010.0 1,010.0 1,010.0 1,010.0 1,010.0 1,010.0 1,009.4 1,010.9 1,009.9 การเปลยนแปลงตอวน 7.2 7.8 8.0 4.0 2.6 -11.9 4.5 -1.9 5.5 5.7 6.0 6.6 3.7


เฉลย 19.6 21.5 24.6 27.1 27.1 27.2 26.6 26.5 26.2 25.0 22.2 19.4 24.4

เฉลยสงสด 28.6 31.3 33.9 34.8 33.1 32.0 31.0 30.9 31.1 30.4 28.8 27.2 31.1

เฉลยตาสด 12.6 13.6 16.8 20.6 22.5 23.5 23.4 23.3 22.6 21.0 17.2 13.4 19.2

สงสด 34.3 37.0 39.3 40.7 40.8 39.6 36.2 35.6 35.0 34.3 34.9 33.5 40.8

ตาสด 11.6 13.4 16.0 19.9 21.4 23.1 23.2 22.8 21.7 20.5 15.2 11.9 11.6


เฉลย 75 67 62 66 76 80 82 84 84 82 79 77 76

เฉลยสงสด 94 91 87 88 91 92 93 94 95 95 95 94 92

เฉลยตาสด 42 33 32 39 54 61 66 67 64 61 53 47 52

ตาสด 39 29 25 31 53 56 57 60 57 54 47 41 25


เฉลย 14.2 13.9 15.6 19.1 21.9 23.1 23.2 23.4 22.9 21.4 18.0 14.7 19.3


เฉลยจากถาด 86.0 109.0 141.0 158.0 142.0 116.0 103.0 98.0 102.0 96.0 83.0 78.0 1,312.0


เฉลย 2.0 2.0 2.0 4.0 6.0 7.0 8.0 8.0 7.0 5.0 4.0 3.0 4.8




07.00LST 5.0 5.0 3.0 6.0 11.0 12.0 11.0 10.0 8.0 6.0 7.0 5.0 6.0

เฉลย 7.9 7.0 4.2 7.1 11.6 12.1 11.6 11.0 10.5 10.1 10.0 8.9 8.675


ความเรวลมเฉลย 0.7 1.0 1.2 1.5 1.6 1.5 1.4 1.3 1.1 1.1 1.1 0.9 1.2

ทศทางลม S S S S S S S S S NE NE NE -

ความเรวลมสงสด 18 54 34 45 51 28 32 50 34 28 22 22 54

ฝน (มม.)

เฉลย 8.3 14.3 27.5 95.7 217.0 184.9 313.9 352.0 280.1 123.5 63.8 17.1 1,698.1

จานวนวนทฝนตก (วน) 1 2 3 11 18 20 23 24 17 11 5 2 137

ฝนสงทสดใน 24 ชม. 28.4 53.0 55.6 77.6 102.2 135.3 157.8 156.1 132.6 105.2 138.6 69.6 157.8


เมฆหมอก 13.0 20.0 27.0 17.0 1.0 0.0 0.0 0.0 2.0 4.0 4.0 7.0 95.0

หมอก 7.0 1.0 1.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2.0 5.0 5.0 8.0 30.0

ลกเหบ 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

ฟาคะนอง 0.0 1.0 3.0 9.0 14.0 11.0 11.0 13.0 10.0 4.0 1.0 0.0 77.0

พายฝน 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0


CLIMATOLOGICAL DATA FOR PERIOD 1980 - 2009 Index : 48303 (Station : 303201-CHIANG RAI)

ขอมลอตนยมวทยาทสถานตรวจอากาศ สกษ.เชยงราย (พ.ศ.2523-2552)

ชอสถาน สกษ.เชยงราย ระดบสถาน 390.00 ม.






เฉลย 1,013.4 1,010.9 1,007.9 1,006.6 1,005.4 1,003.6 1,003.2 1,003.8 1,006.2 1,010.0 1,012.9 1,013.8 1,008.1 เฉลยสงสด 1,025.4 1,023.9 1,017.3 1,015.5 1,014.6 1,009.4 1,012.1 1,010.6 1,012.5 1,017.8 1,023.4 1,023.4 1,017.2 เฉลยตาสด 1,006.6 1,004.0 1,000.6 1,000.0 1,001.0 0,999.6 0,998.2 0,997.3 1,001.4 1,004.5 1,006.8 1,007.2 1,002.3 การเปลยนแปลงตอวน 7.1 7.3 7.6 6.8 5.2 4.5 4.0 4.3 5.2 5.5 5.9 6.6 5.8


เฉลย 19.5 21.6 24.2 26.7 26.4 27.1 26.6 26.5 26.3 25.3 22.0 19.6 24.3

เฉลยสงสด 28.5 30.9 33.4 33.7 31.8 32.0 30.8 30.9 31.3 30.6 28.8 27.8 30.9

เฉลยตาสด 13.0 14.8 17.3 21.5 22.6 23.6 23.7 23.5 22.9 21.7 17.1 13.7 19.6

สงสด 32.0 36.5 37.7 38.4 36.8 36.1 34.7 35.2 36.1 33.6 34.7 33.0 38.4

ตาสด 10.7 12.7 15.5 19.5 21.0 22.5 23.0 22.3 21.6 20.0 12.6 11.3 10.7


เฉลย 78 74 70 73 80 81 83 85 83 84 79 79 79

เฉลยสงสด 95 95 93 92 94 94 94 96 96 96 95 96 95

เฉลยตาสด 43 38 37 48 59 62 67 67 63 61 50 46 53

ตาสด 36 28 21 33 45 50 57 57 50 49 38 35 21


เฉลย 14.7 15.8 17.4 20.9 22.3 23.3 23.4 23.5 23.0 22.1 17.6 15.2 19.9


เฉลยจากถาด 74.0 79.0 103.0 121.0 113.0 109.0 91.0 89.0 102.0 82.0 85.0 75.0 1,123.0


เฉลย 1.0 2.0 1.0 4.0 6.0 7.0 8.0 8.0 6.0 5.0 2.0 2.0 4.3




07.00LST 3.0 4.0 3.0 7.0 8.0 9.0 9.0 8.0 7.0 5.0 5.0 3.0 6.0

เฉลย 8.675


ความเรวลมเฉลย 0.1 0.2 0.2 0.3 0.3 0.3 0.3 0.1 0.2 0.2 0.4 0.1 0.2

ทศทางลม -

ความเรวลมสงสด 8 10 23 25 24 10 10 12 12 15 13 6 25

ฝน (มม.)

เฉลย 9.6 13.9 25.0 85.3 214.2 191.3 310.8 338.6 250.4 112.4 60.1 15.0 1,626.6

จานวนวนทฝนตก (วน) 1 2 3 10 19 19 23 24 18 11 5 2 137

ฝนสงทสดใน 24 ชม. 31.7 43.4 48.0 77.6 107.9 129.3 161.8 126.7 105.1 83.0 147.4 71.1 161.8


เมฆหมอก 11.0 22.0 29.0 12.0 3.0 0.0 0.0 0.0 3.0 8.0 10.0 14.0 112.0

หมอก 12.0 3.0 3.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 7.0 8.0 14.0 48.0

ลกเหบ 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0

ฟาคะนอง 0.0 1.0 3.0 11.0 11.0 14.0 10.0 13.0 13.0 6.0 0.0 0.0 82.0

พายฝน 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0 1.0


CLIMATOLOGICAL DATA FOR PERIOD 1980 - 2009 Index : 48304 (Station : 303301-CHAING RAI AGROMET.)

คาเฉลยรายป ชวงพสยของคาเฉลยรายเดอน คาเฉลยสงสดรายเดอน และคาเฉลยตาสดรายเดอน

ของตวแปรภมอากาศหลกในพนทลมนากก

สถานตรวจวด ตวแปรภมอากาศ คาเฉลยรายป ชวงพสยของคาเฉลย คาเฉลยสงสด คาเฉลยตาสด

สภาพภมอากาศ รายเดอน รายเดอน รายเดอน

ดอยอางขาง อณหภม (องศาเซลเซยส) 19.5 15.7 (ธ.ค.) - 22.6 (เม.ย.) 26.7 (เม.ย.) 12.3 (ธ.ค.)

ความชนสมพทธ (เปอรเซนต) 74.6 46.0 (ม.ค.) - 91.0 (ส.ค.) 96.0 (ส.ค.) 34.0 (ม.ค.)

ปรมาณการระเหยจากถาด (มม.) 1,113.0 61.0 (ต.ค.) - 163.0 (ม.ค.) - -

ความครมของเมฆ (0-10 ออกตา) 4.8 2.0 (ม.ค.) - 7.0 (ม.ย.) - -

ความเรวลม (นอต) 4.8 3.6 (ธ.ค.) - 6.0 (ก.ค.) 41.0 (ต.ค.) -

ปรมาณฝน (มม.) 1,937.2 0.4 (ธ.ค.) - 384.7 (ส.ค.) - -

จงหวดเชยงราย อณหภม (องศาเซลเซยส) 24.4 19.4 (ธ.ค.) - 27.2 (ม.ย.) 34.8 (เม.ย.) 12.6 (ม.ค.)

ความชนสมพทธ (เปอรเซนต) 76.2 62.0 (ม.ค.) - 84.0 (ส.ค.) 95.0 (ก.ย.) 32.0 (ม.ค.)

ปรมาณการระเหยจากถาด (มม.) 1,312.0 78.0 (ธ.ค.) - 158.0 (เม.ย.) - -

ความครมของเมฆ (0-10 ออกตา) 4.8 2.0 (ม.ค.) - 8.0 (ก.ค.) - -

ความเรวลม (นอต) 1.2 0.7 (ม.ค.) - 1.6 (พ.ค.) 54.0 (ก.พ.) -

ปรมาณฝน (มม.) 1,698.1 8.3 (ม.ค.) - 352.0 (ส.ค.) - -

สกษ.เชยงราย อณหภม (องศาเซลเซยส) 24.3 19.5 (ม.ค.) - 27.1 (ม.ย.) 33.7 (เม.ย.) 13 (ม.ค.)

ความชนสมพทธ (เปอรเซนต) 79.1 70.0 (ม.ค.) - 85.0 (ส.ค.) 96.0 (ส.ค.) 37.0 (ม.ค.)

ปรมาณการระเหยจากถาด (มม.) 1,123.0 74.0 (ม.ค.) - 121.0 (เม.ย.) - -

ความครมของเมฆ (0-10 ออกตา) 4.3 1.0 (ม.ค.) - 8.0 (ก.ค.) - -

ความเรวลม (นอต) 0.2 0.1 (ม.ค.) - 0.4 (พ.ย.) 25.0 (เม.ย.) -

ปรมาณฝน (มม.) 1,626.6 9.6 (ม.ค.) - 338.6 (ส.ค.) - -

เฉลยทงลมนา อณหภม (องศาเซลเซยส) 22.7 18.2 - 25.6 31.7 12.6

ความชนสมพทธ (เปอรเซนต) 76.6 59.3 - 86.7 95.7 34.3

ปรมาณการระเหยจากถาด (มม.) 1,182.7 71.0 - 147.3

ความครมของเมฆ (0-10 ออกตา) 4.6 1.7 - 7.7

ความเรวลม (นอต) 2.1 1.5 - 2.7 40.0

ปรมาณฝน (มม.) 1,754.0 4.4 - 358.4

ภาคผนวก ข

คาอธบายสญลกษณ

ภาคผนวก ข.1

ชนหนอมนา

ชนหนอมนา

1) ชนหนอมนาตะกอนหนรวน (Unconsolidated Aquifers) ประกอบขนดวย ตะกอนจาพวกกรวด ทราย ทรายแปง เศษหน และดนเหนยว ซงยงไมสมานตวหรอยงไมจบตวกน โดยทวไปแลวชนหนอมนาประเภทน นาบาดาลจะถกกกเกบอยในชองวางระหวางเมดตะกอนตาง ๆ ปรมาณนาบาดาลจะมากหรอนอยขนอยกบ ความหนาของแหลงสะสมตะกอนมาก มการคดขนาดของเมดตะกอนด และเมดตะกอนมความกลมมนมาก กจะกกเกบนาบาดาลไวไดมาก ชนหนอมนาในตะกอนหนรวนในลมนาปาสก ประกอบดวย (1) ชนหนอมนาตะกอนนาพา (Quaternary Flood Plain Deposits Aquifer ; Qfd) ประกอบดวยชนตะกอนของกรวด ทราย ทรายแปง และดนเหนยว ซงเกดจากการพดของแมนาปาสก และตะกอนลมนาหลากของแมนาเจาพระยา รวมทงตะกอนทางนาตางๆ ทเกดเปนบรเวณแคบๆ ตามแนวคดโคงของลานา จดเปนชนนาบาดาลระดบตน ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 15-50 เมตร ความสามารถในการใหนาอยในชวง 5-30 ลบ.ม./ชม. (2) ชนหนอมนาตะกอนตะพกนา (Quaternary Terrace Deposits Aquifer ; Qt) เกดจากการสะสมตวของตะกอนพวกกรวด ทราย ทรายแปง และดนเหนยว ซงเปนตะกอนยคเกาของทราบลมเจาพระยา ตะกอนยคเกานบางสวนจะวางตวอยใตชนนาทราบนาหลากทมอายออนกวา ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 50-150 เมตร ความสามารถในการใหนาอยในชวง 10-100 ลบ.ม./ชม. ซงชนนาประเภทนไดหมายถงชนนาบาดาลทพฒนาจากชนดนมารลดวย (3) ชนหนอมนาทรายชายหาด (Beach Sand Deposits Aquifer ; Qbs)

ชนนจะประกอบดวยทรายละเอยด ถงทรายหยาบสะสมตวตามแนวชายหาดทงเกาและปจจบน จดเปนชนหนอมนาระดบตน โดยมความลกเฉลยของการใหนา 2-6 เมตร และไดปรมาณนาประมาณ 5-10 ลบ.ม./ชม. (4) ชนหนอมนาตะกอนเศษหนเชงเขา (Colluvial Aquifers ; Qcl)

ชนหนอมนาประกอบดวย กรวด ทราย ทรายแปง และดนเหนยว และเศษหนแตกหก มลกษณะหนา ไมมการคดขนาด และความลกกขนอยกบลกษณะภมประเทศ ซงจะมความลกตงแต 10-40 เมตร และอตราการใหนาประมาณ 2-10 ลบ.ม./ชม. แตบางทมความหนามากทาใหสามารถใหนา 20 ลบ.ม./ชม. 2) ชนหนอมนาตะกอนหนรวนกงหนแขง (Tertiary Semi-consolidated Aquifer ; Tsc) ประกอบดวย หนชนดตาง ๆ ในกลมหนยคเทอรเชยร ไดแก หนดนดาน หนโคลน และหนทรายละเอยด โดยนาบาดาลจะถกกกเกบอยในรอยแตก รอยแยก รอยเลอน หรอรอยตอระหวางชนหน ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 30-50 เมตร บางแหงอาจจะลกถง 200 เมตร ความสามารถในการใหนาอยในชวง 1-20 ลบ.ม./ชม. 3) ชนหนอมนาหนแขง (Consolidated Aquifers) ชนหนอมนาในหนแขง สวนใหญนาบาดาลจะถกกกเกบอยในชองวางของโครงสรางตาง ๆ ไดแก รอยแตก รอยแยก รอยเลอน รอยตอระหวางชนหน โพรงหรอถาในชนหน และชองวางของชนหนผ ปรมาณนาบาดาลจะมมากหรอนอย ขนอยกบขนาด และความตอเนองกนของโครงสรางทมอยในชนหนนนๆ ถาโครงสรางมขนาดใหญและตอเนองถงกนด จะมนาบาดาลกกเกบอยมาก ชนหนอมนาในหนแขงในลมนาปาสก ประกอบดวย (1) ชนหนอมนาโคราชตอนกลาง (Middle Khorat Aquifer ; Jmk)

ประกอบดวย หนทรายสเหลอง สชมพเทา สแดงเทา หนกรวด หนดนดานสนาตาลแดง สเทาเขยว และหนทรายแปง ไดแก ชนหนของหนวยหนพระวหาร เสาขง และภพาน (Phra Wihan Saokhua and Phu Phan Formations) ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 30- 60 เมตร ปรมาณนาอยในเกณฑ 2-10 ลบ.ม/ชม. แบงออกเปน 2 ประเภทไดแก (2) ชนหนอมนาโคราชตอนลาง (Lower Khorat Aquifer ; TrJlk) ประกอบดวย หนกรวดมนสเทา หนทรายเนอเถาภเขาไฟสเทานาตาลเขมถงแกมเทา หนดนดานสเทาถงดา นาตาลแกมแดง เนอปนปน หนโคลนและหนปนปนโคลนสเทา กรวดมนสเทา หนทรายเนอเถาภเขาไฟสเทานาตาลเขมถงแกมเทา หนดนดานสเทาจนถงดานาตาลแกมแดง เนอปนปน หนโคลน และหนปนโคลนสเทา ไดแก ชนหนของหนวยหนหวยหนลาด นาพอง และภกระดง (Huai Hin Lat Nam Phong and Phu Kradung Formations) ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 30- 60 เมตร ปรมาณนาอยในเกณฑ 2-10 ลบ.ม/ชม. (3) ชนหนอมนาคารบอเนตอายเพอรเมยน (Permian Carbonate Aquifer ; Pc) ประกอบดวย หนปนสเทา มหนเชรตสดา หนดนดานสเทา หนทรายและหนกรวดมนสเทาขาว นาตาลแกมแดงแทรกสลบ ไดแก หนปนในกลมหนราชบร (Ratburi Group) ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 20-40 เมตร ความสามารถในการใหนาอยในชวง 1-40 ลบ.ม./ชม. (4) ชนหนอมนาหนชนกงแปร (Permian-Carboniferous Metasediments Aquifer ; PCms) ประกอบดวย หนทรายกงหนควอรตไซต (Quartzitic sandstone) หนดนดานกงหนชนวน (Phyllitic to Slaty shale) และหนกรวดมน ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 10-60 เมตร ความสามารถในการใหนาอยในชวง 1-20 ลบ.ม./ชม. (5) ชนหนอมนาหนภเขาไฟ (Volcanic Aquifer ; Vc) ประกอบดวย หนแอนดไซต ไรโอไลต และหนทฟฟ ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 10-30 เมตร ความสามารถในการใหนาอยในชวง 1-10 ลบ.ม./ชม. (6) ชนหนอมนาหนแกรนต (Granitic Aquifer ; Gr) ประกอบดวย หนแกรนต แกรโนไดโอไรต ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 10-30 เมตร ความสามารถในการใหนาอยในชวง 1-10 ลบ.ม./ชม. (7) ชนหนอมนาหนบะซอลต (Basalt Aquifer ; Bs) ประกอบดวย หนบะซอลต ความลกของชนนาบาดาลประมาณ 10-30 เมตร ความสามารถในการใหนาอยในชวง 1-35 ลบ.ม./ชม. (8) ชนหนอมนาลาปาง (Lampang Aquifers ; TRlp)

เปนชนหนทใหนาทประกอบดวยหนทราย หนทรายแปง หนดนดานและหนกรวดมน

HYDROUNT DESCRIPT_T DESCRIPT_E Bs ชนหนอมนาหนบะซอลต Basaltic Aquifer C ชนหนอมนาอายคารบอนเฟอรรส Carboniferous Aquifers Cms ชนหนอมนาหนชนกงแปร Carboniferous Metasedments Aquifer D ชนหนอมนาอายดโวเนยน Devonian Aquifers DEmm ชนหนอมนาหนแปรยคดโวเนยน-แคมเบรยน Cambrian-Devonian Metamorphic Aquifer

HYDROUNT DESCRIPT_T DESCRIPT_E Emm ชนหนอมนาหนแปรยคแคมเบรยน Cambrian Metamorphic Aquifer Ems ชนหนอมนาหนชนกงแปร Cambrian Metasediments Aquifer Gr ชนหนอมนาหนแกรนต Granitic Aquifers Hl ชนหนอมนาหนชดหวยหนลาด Huai Hin Lat Aquifers Ig ชนหนอมนาหนอคน Igneous Aquifers Jmk ชนหนอมนาหนชดโคราชตอนกลาง Middle Khorat Aquifer Kk ชนหนอมนาหนชดโคกกรวด Khok Kruat Aquifers KTpt ชนหนอมนาหนชดภทอก Phu Thok Aquifer KTpt/Ms ชนหนอมนาหนชดภทอก/หนชดมหาสารคาม Phu Thok/Maha Sarakham Aquifers Kuk ชนหนอมนาหนชดโคราชตอนบน Upper Khorat Aquifer Ms ชนหนอมนาหนชดมหาสารคาม Maha Sarakham Aquifers Nd ชนหนอมนาหนชดนาดก Nam Duk Aquifers Np ชนหนอมนาหนชดนาพอง Namphong Aquifers Olc ชนหนใหนาชดหนปนอายออรโดวชยน Ordovician Limestone Aquifers Ols ชนหนอมนาหนปนอายออรโดวเชยน Ordovician Limestone Aquifer Ot ชนหนอมนาตะกอนตะพกนา Terrace Deposits Aquifer Pc ชนหนอมนาหนคารบอเนตอายเพอรเมยน Permian Carbonate Aquifer Pcl ชนหนอมนาหนตะกอนมวลเมดอายเพอรเมยน Clastic Sediment Aquifers

PCms ชนหนอมนาหนชนกงแปร Permian Carboniferous Metasedments Aquifer

Pemm ชนหนอมนาหนแปรยคพรแคมเบรยน Precambrian Metamorphic Aquifer Pk ชนหนอมนาหนชดภกระดง Phu Kradung Aquifers Pms หนปนปนเมดทราย และดนเหนยวสเทาเขม

สลบกบหนควอรตไซต Argillaceous limestone , dark gray with argillite and quartzite

Pp ชนหนอมนาหนชดภพาน Phuphan Aquifers Pw ชนหนอมนาหนชดพระวหาร Phra Wihan Aquifers Qbs ชนหนอมนาตะกอนทรายชายหาด Beach Sand Deposit Aquifer Qcl ชนหนอมนาตะกอนเศษหนเชงเขา Colluvial Deposits Aquifer Qcm ชนหนอมนาหนชดเชยงใหม Chiang Mai Aquifer Qfd ชนหนอมนาตะกอนนาพา Floodplain Deposits Aquifer Qfd(m) ดนเหนยวชายทะเล Marine Clay Qot ชนหนอมนาตะกอนตะพกนายคเกา Old Terrace Deposits Aquifer Qt ชนหนอมนาตะกอนตะพกนา Terrace Deposits Aquifer Qyt ชนหนอมนาตะกอนตะพกนายคใหม Younger Terrace Deposits Aquifer S ชนหนอมนาอายไซลเรยน Silurian Aquifers SDmm ชนหนอมนาหนแปร Silurian-Devonian Metamorphic Aquifer SDms ชนหนอมนาหนชนกงแปร Sirurian-Devonian Metasediments Aquifer Sk ชนหนอมนาหนชดเสาขว Sao Khua Aquifers

HYDROUNT DESCRIPT_T DESCRIPT_E TRc ชนหนอมนาหนคารบอเนตอายไทรแอสซก Triassic Carbonate Aquifer TRJlk ชนหนอมนาหนชดโคราชตอนลาง Lower Khorat Aquifer TRlp ชนหนอมนาหนชดลาปาง Lampang Aquifer TRms ชนหนอมนาหนชนกงแปร Triassic Metasediments Aquifer Tsc ชนหนอมนาตะกอนหนรวนกงหนแขง Tertiary Semi-consolidated Aquifer Vc ชนหนอมนาหนภเขาไฟ Volcanic Aquifer W แหลงนา Water body No data ไมมขอมล No data


กลมชดดน

กลมชดดน 62 กลม

กลมชดดนท 1 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนนา บรเวณเทอกเขาหนปนหรอหนภเขาไฟ ลกษณะดนเปนดนลก มการระบายนาเลวหรอคอนขางเลว เนอดนเปนดนเหนยวจด หนาดนแตกเปนรองลกในฤดแลง มกพบรอยไถลในดน สดนสวนมากเปนสดาหรอสเทาแก มจดประสแดง เหลอง อาจพบจดประสแดงบาง ชนดนลางมกมกอนปนปะปน pH ประมาณ 6.5-8.0 มความอดมสมบรณปานกลางถงสง ปญหา : ดนเหนยวจด แตกเปนรองลก ไถพรวนลาบาก และพชทปลกอาจขาดแคลนนาไดงายเมอฝนทงชวงนานกวาปกต ชดดน: โคกกระเทยม ชองแค บานหม วฒนา บานโภชน บรรมย หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 2 ลกษณะดน : เกดจากวตถตนกาเนดดนพวกตะกอนผสมของตะกอนลานา และตะกอนนาทะเลแลวพฒนาในสภาพนากรอย พบบรเวณชายฝงทะเลหรอทราบลมภาคกลาง ดนมการระบายนาเลว เนอดนเปนดนเหนยวจด สดนเปนสเทาหรอเทาแกตลอด มจดประสนาตาล เหลอง หรอแดงปะปน อาจพบผลกยปซมบางเลกนอย และพบชนดนเหนยวสเทาทมจดประสเหลองของจาโรไซต ทความลก 100-150 ซม. ทบอยบนชนดนเลนตะกอนนาทะเลสเทาปนเขยว ปฏกรยาดนเปนกรดจดมาก pH ประมาณ 4.5-5.0 มความอดมสมบรณปานกลาง การใชประโยชน : ทานา ปญหา : ดนเปนกรดจดมาก และมศกยภาพกอใหเกดความเปนกรดของดนเพมขนในดนลาง ชดดน : อยธยา บางเขน มหาโพธ ทาขวาง บางนาเปรยวหรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 3 ลกษณะดน : เกดจากวตถตนกาเนดดนพวกตะกอนผสมของตะกอนลานา และตะกอนนาทะเลแลวพฒนาในสภาพนากรอย พบบรเวณทราบลมชายฝงทะเลหรอหางจากทะเลไมมานก เปนดนลก มการระบายนาเลว เนอดนเปนดนเหนยวจด ดนบนสดา สวนดนลางสเทาหรอนาตาลออน มจดประสเหลองและนาตาลตลอดชนดน บางบรเวณอาจพบจดประสแดง หรอพบผลกยปซมบาง ทความลก 100-150 ซม. พบชนตะกอนสเขยวมะกอกและมเปลอกหอยปะปน pH ประมาณ 6.5-8.0 ดนมความอดมสมบรณปานกลางถงสง การใชประโยชน : ทานา ปญหา :บรเวณทลมมากๆ จะมปญหานาทวมในฤดฝน ชดดน: สมทรปราการ บางกอก ฉะเชงเทรา บางเลน บางแพ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 4 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา พบบรเวณทราบตะกอนนาพา พนทเปนทราบลมหรอราบเรยบ เปนดนลกมการระบายนาเลวหรอคอนขางเลว เนอดนเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวจด สดา หรอสเทาเขม ดนลางสเทา นาตาล นาตาลออน หรอเทาปนเขยวมะกอก มจดประสนาตาลปนเหลอง เหลอง หรอแดง อาจพบกอนปน หรอกอนเคมสะสมของเหลกและแมงกานสในดนลาง ดนมความอดมสมบรณปานกลาง pH ประมาณ 5.5-6.5 แตถามกอนปนปะปน pH จะอยในชวง 7.0-8.0 การใชประโยชน : ทานา ปญหา : บรเวณทลมมากๆ จะมปญหานาทวมในฤดฝน ชดดน: ราชบร สระบร ชมแสง พมาย สงหบร ทาเรอ บางมลนาก บางปะอน ชยนาท ศรสงคราม ทาพล หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 5 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา ในบรเวณพนทราบตะกอนนาพา พนทเปนทราบลมหรอราบเรยบ เปนดนลกมการระบายนาเลว ดนบนเปนดนรวนเหนยว หรอดนเหนยว สเทาแก ดนลางเปนดนเหนยวสนาตาลออนหรอเทา มจดประสนาตาล เหลอง หรอแดงตลอดชนดน มกพบกอนเคมสะสมของเหลกและแมงกานสปะปนอย และในดนลางลกๆ อาจพบกอนปน ความอดมสมบรณคอนขางตา-ปานกลาง pH ประมาณ 5.5-6.5 5 แตถามกอนปนปะปน pH จะอยในชวง 7.0-8.0 การใชประโยชน : ใชทานา หรอหากมแหลงนาอาจปลกพชไรพชผก ยาสบ ในฤดแลง ปญหา : ชดดน: หางดง พาน ละง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 6 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา ในบรเวณพนทราบตะกอนนาพา พนทเปนทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ เปนดนลกมการระบายนาเลวหรอคอนขางเลว ดนบนเปนดนรวนเหนยว หรอดนเหนยว สเทาแก ดนลางเปนดนเหนยวสนาตาลออนหรอเทา มจดประสนาตาล เหลอง หรอแดงตลอดชนดน บางแหงมศลาแลงออน หรอ กอนเคมสะสมของเหลกและแมงกานส ความอดมสมบรณตาหรอคอนขางตา pH 4.5-5.5 การใชประโยชน : ใชทานา หรอหากมแหลงนาอาจปลกพชไรพชผก ยาสบ ในฤดแลง ปญหา : ดนมความอดมสมบรณตา ชดดน: บางนารา เชยงราย สไหงโกลก คลองขด มโนรมย นครพนม ปากทอ พะวง พทลง สตล แกลง ทาศาลา วงตง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 7 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา ในบรเวณพนทราบตะกอนนาพา พนทเปนทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ เปนดนลกมการระบายนาเลวหรอคอนขางเลว ดนบนเปนดนรวนเหนยว หรอดนเหนยว สเทาแก ดนลางเปนดนเหนยวสนาตาลออน เทา หรอ นาตาลปนเทา มจดประสนาตาล เหลอง หรอแดงตลอดชนดน ความอดมสมบรณปานกลาง pH 6.0-7.0 การใชประโยชน : ใชทานา หรอหากมแหลงนาอาจปลกพชไรพชผก ยาสบ ในฤดแลง ปญหา : ชดดน: นครปฐม อตรดตถ ทาตม เดมบาง สโขทย นาน ระโนด ผกกาด หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 8 ลกษณะดน : เปนกลมดนทมการยกรอง เนอดนเปนดนเหนยว ดนบนมลกษณะการทบถมเปนชนๆ ของดน และอนทรยวตถ ทไดจากการขดลอกรองนา ดนลางมสเทา บางแหงมเปลอกหอยปนอย การใชประโยชน : ดดแปลงพนทเพอปลกไมผล ไมยนตน ปญหา : ชดดน: ดาเนนสะดวก ธนบร สมทรสงคราม

กลมชดดนท 9 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนผสมของตะกอนลานา และตะกอนนาทะเลแลวพฒนาในสภาพนากรอย พบในบรเวณทราบลมชายฝงทะเล ทอาจมนาทะเลหรอนากรอยทวมเปนครงคราว เปนดนลก ระบายนาเลว เนอดนเปนดนเหนยว สเทา มจดประสเหลองหรอแดงปะปน พบจดประสเหลองฟางขาวของจาโรไซตในระดบตนกวา 50 ซม. ดนลางสเทาปนเขยว มเศษซากพชทกาลงเนาเปอย ความอดมสมบรณตา ปฏกรยาดนชนบนเปนกรดจดมากหรอเปนกรดรนแรงมาก pH 4.5 หรอนอยกวา สวนดนลางเปนดนเลน pH ประมณ 7.0-8.5 การใชประโยชน : ใชทานา ปญหา : ดนเปนกรดรนรงมาก และเปนดนเคม ชดดน: ชะอา หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 10 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนผสมของตะกอนลานา และตะกอนนาทะเลแลวพฒนาในสภาพนากรอย พบในบรเวณทราบลม หางจากทะเลไมมากนก เปนดนลก มการระบายนาเลวหรอคอนขางเลว เนอดนเปนดนเหนยว สดาหรอเทาแก ดนลางสเทา มจดประสนาตาล เหลองหรอแดงปะปนตลอดชนดน พบจดประสเหลองฟางขาวของจาโรไซตในระดบตนกวา 50 ซม. ความอดมสมบรณตา ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากหรอเปนกรดรนแรงมาก pH นอยกวา 4.5 การใชประโยชน : ใชทานา ปญหา : เปนกรดจดมาก มกขาคธาตอาหารพชพวกไนโตรเจน และฟอสฟอรส และมกจะมอะลมนมและเหลกเปนปรมาณมากจนเปนพษตอพช จดเปนดนเปรยวจด ชดดน: องครกษ มโนะ เชยรใหญ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 11 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนผสมของตะกอนลานา และตะกอนนาทะเลแลวพฒนาในสภาพนากรอย พบในบรเวณทราบลม หางจากทะเลไมมากนก โดยเฉพาะทราบลมภาคกลาง เปนดนลก มการระบายนาเลวหรอคอนขางเลว เนอดนเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวจด ดนบนสดาหรอเทาแก ดนลางสเทา มจดประสนาตาล เหลองหรอแดง ปะปนอยมากในชวงดนลางตอนบน พบจดประสเหลองของจาโรไซต ทความลก 100-150 ซม. ความอดมสมบรณตา ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากหรอเปนกรดรนแรงมาก pH 4.0-5.0 ปญหา : เปนกรดจดมาก มกขาคธาตอาหารพชพวกไนโตรเจน และฟอสฟอรส และมกจะมอะลมนมและเหลกเปนปรมาณมากจนเปนพษตอพช จดเปนดนเปรยวจด ชดดน: รงสต เสนา ธญบร ดอนเมอง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 12 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนนาทะเล ในบรเวณทราบนาทะเลทวมถง และชะวากทะเล เปนดนลก การระบายนาเลวมา เนอดนเปนพวกดนเหนยว หรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ททลกษณะเปนดนเลน ดนบนสดาปนเทา มจดประสนาตาลเลกนอย ดนลางเปนดนเลนสเทาแก หรอ เทาปนเขยว ความอดมสมบรณปานกลาง-สง pH ประมาณ 7.0-8.5 ปญหา : เปนดนเลนทมโครงสรางเลว และเปนดนเคม และพนทยงคงมนาทะเทวมถงอย ชดดน: ทาจน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 13 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนนาทะเล พบในบรเวณทราบนาทะเลทวมถงและชะวากทะเล เปนดนลกทมการระบายนาเลวมาก ลกษณะดนเปนเลนเละ เนอดนเปนดนเหนยวหรอดนเหนยวปนทรายแปง ดนบนสดาปนเทา มจดประสนาตาลเลกนอย ดนลางเปนดนเลนสเทาแก หรอเทาปนเขยว มเศษรากพชปะปน เปนดนทมสารประกอบกามะถนมาก เมอดนเปยก ปฏกรยาดนเปนกลางหรอดางจด มคา pH ประมาณ 7.0-8.5 แตเมอมการระบายนาออกไป หรอดนแหง สารประกอบกามะถนจะแปรสภาพปลอยกรดกามะถนออกมา ทาใหดนเปนกรดจดมาก pH ประมาณ 4.0 การใชประโยชน : เดมเปนปาชายเลน แตมการดดแปลงมาทานากง ปญหา : จดเปนดนเคมทมกรดแฝงอย ชดดน: บางปะกง ตะกวทง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 14 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนผสมของตะกอนลานา และตะกอนนาทะเลแลวพฒนาในสภาพนากรอย พบในบรเวณลมตาชายฝงทะเล หรอบรเวณพนทพร มนาแชขงนานในรอบป เปนดนลก มการระบายนาเลว เนอดนเปนดนเหนยว หรอดนรวนละเอยด ดนบนมสดาหรอเทาปนดา มปรมาณอนทรยวตถสง ดนลางมสเทา มจดประสเหลองและนาตาลเลกนอย ระหวางความลก 50-100 ซม. มลกษณะของดนเลนสเทาปนเขยวทมสารประกอบกามะถนมาก ความอดมสมบรณของดนตา ดนเปนกรดจดถงเปนกรดรนแรงมาก pH 4.0-4.5 การใชประโยชน : เปนปาเสมด บางแหงใชทานา

ปญหา : ดนเปนกรดจดมาก และความเปนกรดจะเพมขนอยางมาก ถาดนแหงเปนเวลานานตดตอกน และมปญหานาทวมในฤดเพาะปลก ชดดน: ระแงะ ตนไทร ปตตาน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 15 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนนา พบบรเวณทราบตะกอนนาพา เปนดนลกทมการระบายนาคอนขางเลวหรอเลว เนอดนเปนดนรวนเหนยวหรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ดนบนสนาตาลปนเทา ดนลางสนาตาลหรอเทาปนชมพ พบจดประสเหลองหรอนาตาลปนเหลองตลอดหนาตดดน ในดนลางมกพบกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานส ดนมความอดมสมบรณตา–ปานกลาง pH 6.0-7.5 การใชประโยชน : ใชทานา ในฤดแลงอาจใชปลกพชไรพวกยาสบ หรอพชผก ปญหา : ดนมความอดมสมบรณตา หนาดนแนนทบ ชดดน: แมสาย หลมสก แมทะ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 16 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนนา พบบรเวณทราบตะกอนนาพา เปนดนลกทมการระบายนาคอนขางเลวหรอเลว เนอดนเปนดนรวน ดนรวนเหนยว ดนรวนปนทรายแปงหรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง มสนาตาลออนหรอสนาตาลปนเทา มจดประสนาตาลเขม เหลองหรอแดงในดนลาง บางพนทจะพบกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานสปะปน ดนมความอดมสมบรณตา–คอนขางตา pH ประมาณ 5.0-6.0 การใชประโยชน : ใชทานา ในฤดแลงอาจใชปลกพชไรพวกยาสบ หรอพชผก ปญหา : ดนมความอดมสมบรณตา หนาดนแนนทบ ชดดน: หนกอง ศรเทพ ลาปาง เกาะใหญ พานทอง ตากใบ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 17 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ เปนดนลกมากมการระบายนาคอนขางเลว ดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนรวน ดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทราย หรอดนรวนเหนยว ในบางพนทอาจมเนอดนเปนพวกดนทรายแปงละเอยด สนาตาลออนถงสเทา มจดประสนาตาล เหลอง หรอแดง บางแหงพบศลาแลงออนหรอกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานสในดนลา มความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 4.5-5.5 การใชประโยชน : ใชทานา บางแหงปลกพชไรหรอไมยนตน ปญหา : มนาแชขงในฤดฝน ชดดน: บณฑรก หลมเกา เขมราฐ สไหงปาด ปากคม รอยเอด เรณ สายบร โคกเคยน สงขลา วสย หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 18 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ เปนดนลกทมการระบายนาคอนขางเลว ดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนรวน ดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทรายหรอดนรวนเหนยว สนาตาลออนถงสเทา มจดประสนาตาล เหลอง หรอแดง บางแหงพบศลาแลงออนหรอกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานสในดนลาง มความอดมสมบรณตา ชนดนบนมกมปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) สวนดนลางเปนกรดปานกลางถงเปนดางเลกนอย (pH 6.0-7.5) การใชประโยชน : ใชทานา บางแหงปลกออย หรอพชลมลก ปญหา : มความอดมสมบรณตา ดนบนคอนขางเปนทราย เสยงตอการขาดนา ชดดน: ชลบร เขายอย โคกสาโรง ไชยา หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 19 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ เปนดนลกทมการระบายนาคอนขางเลว ดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนทราย ดนลางเปนชนดนแนนทบ เนอดนเปนดนรวนเหนยวปนทรายหรอดนเหนยว เหนยว สนาตาลออนถงสเทา มจดประสนาตาลแดง หรอ เหลอง บางแหงมศลาแลงออน มความอดมสมบรณตา มปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดเลกนอย (pH 5.0-6.5) การใชประโยชน : ใชทานา แตใหผลผลตตา ปญหา : ดนบนคอนขางเปนทราย ดนลางแนนทบ ฝนตกลงมามนาแชขง แตถาฝนทงชวงดนจะขาดนา ชดดน: วเชยรบร มะขาม หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 20 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ ทมหนเกลอรองรบอย หรออาจไดรบอทธพลการแพรกระจายเกลอทางผวดน เปนดนลกทมการระบายนาคอนขางเลว-ดปานกลาง ดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนทราย ดนลางเปนชนดนแนนทบทมการสะสมเกลอโซเดยม เนอดนเปนดนรวนเหนยวปนทรายหรอดนรวนปนดนเหนยว สนาตาลออนถงสเทา มจดประสนาตาล เหลอง หรอแดง หรอมกอนเคมสะสมของเหลกและแมงกานสในดนลาง มความอดมสมบรณตา ปฏกรยาของดนบนเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง (pH 5.0-6.0) สวนดนลางเปนกรดปานกลาง-เปนกลาง กลาง (pH 6.0-7.0) แตถามกอนปนปะปน pH ประมาณ 7.0-8.5 ในฤดแลงพบคราบเกลอ การใชประโยชน : ใชทานา /เปนแหลงเกลอสนเธาว ปญหา : เปนดนเคม มโซเดยมสงจนเปนพษตอพช เนอดนเปนทราย โครงสรางไมด แนนทบ ชดดน: กลารองไห หนองแก อดร ทงสมฤทธ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 21 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนนา บรเวณทราบตะกอนนาพาทเปนสวนตาของสนดนรมนา เปนดนลกทมการระบายนาดปานกลางถงคอนขางเลว เนอดนเปนพวกดนรวน ดนรวนเหนยว หรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง สนาตาลปนเทา นาตาลออน มจประสเทา นาตาล หรอนาตาลปนเหลอง มกพบแรไมกาปะปนอยในเนอดน มความอดมสมบรณปานกลาง pH 5.5-7.0 การใชประโยชน : ใชทานา ปญหา : อาจมปญหานาทวมเฉยบพลนในฤดนาหลาก ชดดน: สรรพยา เพชรบร หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 22 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ เปนดนลกทมการระบายนาคอนขางเลว ดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนทรายปนดนรวน ดนลางเปนดนรวนปนทราย สพนเปนสเทาหรอนาตาลปนเทา มจดประสนาตาลปนเหลองหรอเหลองปนนาตาล อาจพบศลาแลงออนในชนดนลาง มความอดมสมบรณตา pH 4.5-5.5 การใชประโยชน : ใชทานา ปญหา : มความอดมสมบรณตา เนอดนเปนทราย มความสามรถในการอมนาตา ชดดน: นากระจาย สนทราย สทน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 23 ลกษณะดน : เกดจาตะกอนลานาเนอหยาบ พบบรเวณทลมระหวางสนทรายหรอระหวางเนนทรายชายฝงทะเล เปนดนลกทมการระบายนาคอนขางเลวถงเลว เนอดนเปนพวกดนทราย สเทา มจประส นาตาล หรอเหลอง บางแหงมเปลอกหอยปะปนในดนลาง มความอดมสมบรณตา pH 6.0-7.0 แตถามเปลอกหอย pH 7.0-8.5 การใชประโยชน : ใชทานา ปญหา : มความอดมสมบรณตา เนอดนเปนทรายจด มความสามรถในการอมนาตา มนาทวมขงนานในรอบป ชดดน: ทรายขาว วลเปรยง บางละมง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 24 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ เปนดนลกทมการระบายนาคอนขางเลว-ดปานกลาง เนอดนเปนดนทรายปนดนรวน หรอดนทราย สนาตาลปนเทาหรอเทาปนชมพ มจดประสนาตาล เหลองหรอเทา ในชนดนลางบางแหงอาจพบชนทมการสะสมอนทรยวตถ เปนชนบางๆ มความอดมสมบรณตามาก pH 5.5-6.5 การใชประโยชน : ใชทานา/มนสาปะหลง ออย ปอ ปญหา : เนอดนเปนทราย มความสามรถในการอมนาตา ชดดน: อบล บานบง ทาอเทน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 25 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ วางทบอยบนชนหนผ เปนดนตนทมการระบายนาคอนขางเลว เนอดนเปนดนรวนปนทราย หรอดนรวน สวนดนลางเปนดนเหนยวหรอรวนปนดนเหนยวทมกรวดหรอลกรงปนเปนปรมาณมาก ภายในความลก 50 ซม. ดนมสสนาตาลออนถงสเทามจดประสนาตาล เหลองหรอแดง ใตชนลกรงอาจพบชนดนเหนยวทมศลาแลงออนปะปน มความอดมสมบรณตามาก pH 4.5-5.5 การใชประโยชน : ใชทานา ปญหา : เปนดนตน มความอดมสมบรณตา มโอกาสขาดนา ชดดน: อน เพญ กนตง พะยอมงาม สะทอน ทงคาย ยานตาขาว หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 26 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก เกดจากวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอละเอยด ทมาจากหนตนกาเนดตางๆ ทงหนอคน ตะกอน และหนแปร พบบรเวณทดอน เปนดนลกมาก การระบายนาด เนอดนเปนพวกดนเหนยว สนาตาล เหลอง หรอแดง มความอดมสมบรณปานกลาง-ตา pH 4.5-5.5 การใชประโยชน : ปลกยางพารา ไมผล ปญหา : มความอดมสมบรณตา ในบรเวณพนทลาดชน มความเสยงตอการชะลางพงทลายสง ชดดน: พงงา อาวลก หวยโปง โคกกลอย กระบ ลาภรา ภเกต ปากจน ปะทว ทายเหมอง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 27 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคตะวนออก เกดจากการสลายตวผพงของหนภเขาไฟ พวกบะซอลต พบบรเวณทดอน เปนดนลกมาก การระบายนาด เนอดนเปนพวกดนเหนยวทคอนขางรวนซยและมโครงสรางด สนาตาลปนแดงหรอสแดง มความอดมสมบรณปานกลาง pH 5.0-5.5 การใชประโยชน : ทาสวนผลไม พรกไทย และยางพารา ปญหา : ดนมการแทรกซมนาไดเรว ขาดนาไดงาย ชดดน: หนองบอน ทาใหม หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 28 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวตถตนกาเนดทมาจากหนบะซอลต แอนดไซต พบบรเวณทดอน ใกลกบภเขาหนปน หรอหนภเขาไฟ เปนดนลก มการระบายนาด ปานกลาง-ด เนอดนเปนพวกดนเหนยวหรอดนเหนยวจด หนาดนแตกระแหงเปนรองลกในฤดแลง พบรอยไถลในดน สดนเปนสดา เทาเขม หรอนาตาล ดนลางอาจพบชนปนมารมความอดมสมบรณปานกลาง-สง pH 7.0-8.5 การใชประโยชน : ปลกพชไร เชนขาวโพด ขาวฟาง ฝาย ไมผล ปญหา : เนอดนเหนยวจด ตองทาการไถพรวนขณะทดนมความชนพอเหมาะ ฤดฝนมนาแชขงไดงาย ชดดน: ลพบร ชยบาดาล ดงลาน ลพบร นาเลน วงชมภ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 29 ลกษณะดน : เกดจากวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดหลายชนดทมเนอละเอยด ทงจากหนตะกอน หนภเขาไฟ หรอตะกอนนา พบบรเวณทดอน เปนดนลก มการระบายนาด เนอดนเปนพวกดนเหนยว สดนเปนสนาตาล เหลองหรอแดง ความอดมสมบรณคอนขางตา pH 4.5-5.5 การใชประโยชน : ปลกไมผล ปญหา : ความอดมสมบรณคอนขางตา อาจขาดนาไดหากฝนทงชวงนาน ชดดน: บานจอง หนองมด แมแตง ปากชอง โชคชย เชยงของ สงเนน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 30 ลกษณะดน : เปนกลมดนทพบในบรเวณภเขาสง สงจากระดบนาทะเล 500 เมตรขนไป เกดจากการสลายตวผพงของวตถตนกาเนดพวกหนเนอละเอยด เปนดนลกมาก มการระบายนาด เนอดนเปนดนเหนยว สแดง ความอดมสมบรณปานกลาง pH 5.5-6.5 การใชประโยชน : ไมผลเมองหนาว/ไรเลอนลอย ปญหา : อยในทสงชน มโอกาสเกดการชะลางพงทลายไดงาย ชดดน: ดอยปย เชยงแสน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 31 ลกษณะดน : เกดจากวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอละเอยด หรอเกดจากตะกอนนา พบบรเวณทดอน ทเปนลกคลนลอนลาดถงเปนเนนเขา เปนดนลก มการระบายนาด-ดปานกลาง เนอดนเปนพวกดนเหนยว สนาตาล เหลอง หรอแดง แดง ความอดมสมบรณปานกลาง pH 5.5-7.0 การใชประโยชน : พชไร/ไมผล ปญหา : บรเวณทลาดชน มโอกาสเกดการชะลางพงทลายของหนาดน และขาดแคลนนาในฤดเพาะปลก ชดดน: เลย วงไห หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 32 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก เกดจากการทบถมของตะกอนลานา บรเวณสนดนรมนา เปนดนลก มการระบายนาด-ดปานกลาง เนอดนเปนพวกดนรวนละเอยด หรอดนทรายแปง บางแหงมชนทรายละเอยดสลบชนอย มกพบแรไมกาปนอยในเนอดน สดนสนาตาลหรอเหลองปนนาตาล อาจมจดประสเหลองหรอเทาในดนลาง ความอดมสมบรณปานกลาง-คอนขางตา pH 4.5-5.5 การใชประโยชน : ปลกยางพารา กาแฟ ไมผล ปญหา : อาจมปญหานาทวมเนองจากนาลนตลงและแชขงนาน ชดดน: รอเสาะ ลาแกน ตาขน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 33 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา บรเวณสนดนรมนาเกา เนนตะกอนรปพด หรอทราบตะกอนนาพา เปนดนลกมาก มการระบายนาด-ดปานกลาง เนอดนเปนพวกดนทรายแปงหรอดนรวนละเอยด สนาตาลหรอนาาลปนแดง ในดนลางลกๆ อาจพบจดประสเทาและนาตาล อาจพบแรไมกาหรอกอนปนปนอยดวย ความอดมสมบรณปานกลาง pH 7.0-8.5 การใชประโยชน : ปลกพชไร ขาวโพด ออย ฝาย ยาสบ ปญหา : ชดดน: ดงยางเอน กาแพงแสน กาแพงเพชร ลาสนธ นาดก ธาตพนม ตะพานหน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 34 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก เกดจากวตถตนกาเนดทเปนตะกอนลานา หรอจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบของพวกหนอคน หนตะกอน พบบรเวณทดอน เปนดนลกมาก มการระบายนาด-ดปานกลาง เนอดนเปนพวกดนรวนละเอยด ทมเนอดนบนเปนดนรวนปนทราย สวนดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทราย สดนสนาตาล เหลองหรอแดง ดนมความอดมสมบรณตา pH 4.5-5.5 การใชประโยชน : ยางพารา ไมผล พชไรบางชนด ปญหา : เนอดนเปนทราย และดนมความอดมสมบรณตา ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทลายของดน ชดดน: ฉลอง คลองทอม ควนกาหลง คลองนกกระทง ทาแซะ ฝงแดง ละหาน ทาแซะ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 35 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบทสวนใหญมาจากหนตะกอน พบบรเวณทดอน เปนดนลก มการระบายนาด-ดปานกลาง เนอดนเปนพวกดนรวนละเอยดทมเนอดนบนเปนดนรวนปนทราย สวนดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทราย สนาตาล เหลอง หรอแดง ดนลางอาจพบจดประสตางๆ มความอดมสมบรณตา pH 4.5-5.5 การใชประโยชน : ปลกพชไร มนสาปะหลง ออย ขาวโพด ถว ปญหา : เนอดนเปนทราย และดนมความอดมสมบรณตา ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดน ชดดน: มาบบอน โคราช สตก วารน ยโสธร ดอนไร ดานซาย หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 36 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ พบบรเวณทดอน เปนดนลก มการระบายนาด-ดปานกลาง เนอดนเปนพวกดนรวนละเอยดทมเนอดนบนเปนดนรวนปนทรายหรอดนรวน สวนดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทราย หรอดนรวนเหนยว ดนมสนาตาล เหลอง หรอแดง ดนลางอาจพบจดประสตางๆ มความอดมสมบรณคอนขางตา - ปานกลาง pH ดนบนประมาณ 5.0-6.0 สวนดนลางประมาณ 6.0-7.0 การใชประโยชน : ออย ขาวโพด ถว ปญหา : เนอดนเปนทราย อาจขาดนาไดงาย ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดน ชดดน: สคว เพชรบรณ ปราณบร หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 37 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ วางทบอยบนชนหนผหรอชนดนเหนยว พบบรเวณทดอน เปนดนลก มการระบายนาดปานกลาง เนอดนบนเปนดนทรายปนดนรวน สวนดนลางในระดบความลก 50-100 ซม.เปนดนเหนยว ดนเหนยวปนเศษหน หรอเปนชนหนผ ดนบนมสนาตาล ดนลางนาตาลปนเทา บางแหงมจดประสแดง และมศลาแลงออนปนอยมาก มความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 4.5-5.5 การใชประโยชน : ปอ ขาวโพด ถวเขยว แตงโม ปญหา : ดนมความอดมสมบรณ ในฤดฝนดนเปยกแฉะเกนไป และหนาดนเปนทรายหนา ชดดน: นาค บอไทย ทบเสลา หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 38 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา มลกษณะการทบถมเปนชนๆ ของตะกอนในแตละชวงเวลา พบบนสนดนรมนา หรอทราบตะกอนนาพา เปนดนลก มการระบายนาดถงดปานกลาง เนอดนเปนพวกดนรวนหรอดนรวนหยาบ สนาตาลออน อาจพบจดประสเทาและสนาตาลในชนดนลาง บางบรเวณพบไมกาและกอนปนปะปน มความอดมสมบรณปานกลาง pH ประมาณ 5.5-7.0 การใชประโยชน : ปลกผก ไมผล และยาสบ ปญหา : อาจมนาลนตลงในฤดฝน ชดดน: ทามวง เชยงใหม ชมพลบร ดอนเจดย ไทรงาม หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 39 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบของพวกหนอคน หรอหนตะกอน เปนดนลก มการระบายนาด-ดปานกลาง เนอดนเปนพวกดนรวนหยาบ สดนเปนสนาตาล เหลองหรอแดง อาจพบจดประสตางๆ ในชนดนลาง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 4.5-5.5 การใชประโยชน : ยางพารา ไมผล มะพราว ปาลมนามน ปญหา : เนอดนคอนขางเปนทราย มความอดมสมบรณตา ชดดน: คอหงส นาทว สะเดา ทงหวา หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 40 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ ลกษณะดนเปนดนลก มการระบายนาด เนอดนเปนพวกดนรวนหยาบ สดนเปนสนาตาล เหลองหรอแดง อาจพบจดประสตางๆ ในชนดนลาง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 4.5-5.5 การใชประโยชน : มนสาปะหลง ออย ปอ ขาวโพด ปญหา : เนอดนคอนขางเปนทราย เสยงตอการขาดนางาย มความอดมสมบรณตา ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดน ชดดน: สนปาตอง ชมพวง หบกระพง หวยแถลง ยางตลาด จกราช หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 41 ลกษณะดน : เกดจากการสลายตวผพงอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ หรอเกดจากตะกอนลานาหรอวตถนาพาจาบรเวณทสงวางทบอยบนบนชนดนรวนหยาบ หรอรวนละเอยด พบในบรเวณพนทดอน ลกษณะดนเปนดนลก มการระบายนาด-ดปานกลาง เนอดนชวง 50-100 ซม. เปนดนทรายหรอดนทรายปนดนรวน สวนถดลงไปเปนดนรวนปนทราย และดนรวนเหนยวปนทราย สดนเปนสนาตาลออน หรอเหลองปนนาตาล อาจพบจดประสตางๆ ในชนดนลาง ดนมความอดมสมบรณตา ดนบนม pH ประมาณ 5.5-6.5 สวนดนลาง pH ประมาณ 6.0-7.0 การใชประโยชน : มนสาปะหลง ออย ปอ ขาวโพด ยาสบ ปญหา : มความอดมสมบรณตามาก เนอดนบนเปนทรายจด เสยงตอการขาดนางาย ถามฝนตกมาก ดนบนแฉะ ชดดน: มหาสารคาม บานไผ คาบง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 42 ลกษณะดน : พบบรเวณหาดทรายเกาหรอสนทรายชายทะเล เกดจากตะกอนทรายชยทะเล เปนดนลกปานกลางถงชนดานอนทรย มการระบายนาดปานกลาง เนอดนเปนทรายจด สดนบนสเทาแก ใตลงไปเปนชนทรายขาว และดนลางระหวางความลก 50-100 ซม. เปนชนทมการสะสมของพวกอนทรยวตถ เหลก หรอฮวมส สนาตาล สแดง เชอมตวกนแนนแขงเปนชนดานอนทรย ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 5.0-6.0 การใชประโยชน : มนสาปะหลง ออย สบปะรด มะพราว ปญหา : ดนมความอดมสมบรณตา เนอดนเปนทรายจด ในฤดแลง ชนดานแหงแขงมากรากพชไชชอนผานไมได ชดดน: บานทอน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 43 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก หรอบรเวณชายฝงทะเล เกดจากตะกอนทรายชายทะเล หรอจากการสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอหยาบ พบบรเวณหาดทราย สนทรายชายทะเล หรอบรเวณทลาดเชงเขา เปนดนลก มการระบายนาคอนขางมากเกนไป เนอดนเปนพวกดนทราย สเทา นาตาลออน หรอเหลอง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 4.5-6.0 การใชประโยชน : มนสาปะหลง ออย สบปะรด ปอ มะพราว มะมวงหมพานต ปญหา : ดนมความอดมสมบรณตา เนอดนเปนทรายจด ขาดนาไดงาย ชดดน: บาเจาะ ดงตะเคยน หวหน หลงสวน ไมขาว พทยา ระยอง สตหบ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 44 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบทของวสดเนอหยาบ ลกษณะดนเปนดนลก มการระบายนาดมากเกนไป เนอดนเปนพวกดนทราย สเทา นาตาลออน ในดนลางทลกมากกวา 150 ซม. อาจพบเนอดนรวนปนทรายหรอดนรวนเหนยวปนทราย อาจพบจดประสตางๆ ในชนดนลาง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 5.5-7.0 การใชประโยชน : มนสาปะหลง ออย ปอ มะพราว มะมวงหมพานต ปญหา : เนอดนเปนทรายจดและหนามาก มโอกาสขาดนาไดงาย ดนมความอดมสมบรณตา โครงสรางไมด ชดดน: นาพอง จนทก หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 45 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอละเอยดของพวกหนตะกอน เปนกลมดนรวนหรอดนเหนยวทมลกรง เศษหน หรอกอนกรวดปนมาก ภายในความลก 50 ซม. ดนมการระบายนาดกรวดสวนใหญเปนพวกหนกลมมน หรอเศษหนทมเหลกเคลอบ สดนเปนสนาตาลออน สเหลองหรอสแดง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 4.5-5.5 การใชประโยชน : ยางพารา มะพราว ไมผล ปญหา : เปนดนตน มความอดมสมบรณตา ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดนไดงาย ชดดน: ชมพร คลองชาก หาดใหญ เขาขาด หนองคลา ทาฉาง ยะลา หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 46 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานา หรอวตถตนกาเนดทผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมของวสดเนอละเอยดของพวกหนตะกอน หรอหนภเขาไฟ เปนดนตนมาก มการระบายนาด เนอดนเปนพวกดนเหนยวปนกรวด ลกรง หรอเศษหนทมเหลกเคลอบ พบภายในความลก 50 ซม. สดนเปนสนาตาล เหลองหรอแดง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 5.0-6.5 การใชประโยชน : มนสาปะหลง ออย ปอ ปญหา : เปนดนตน มความอดมสมบรณตา ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดนไดงาย ชดดน: เชยงคาน กบนทรบร สรนทร โปงตอง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 47 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทเกดจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนกของวสดเนอละเอยดทมาจากทงหนตะกอน หรอหนอคน เปนดนตน มการระบายนาด เนอดนเปนดนเหนยวหรอดนรวนทมเศษหนปะปนมาก มกพบชนหนพนตนกวา 50 ซม. สดนเปนสนาตาล เหลองหรอแดง ดนมความอดมสมบรณตา-ปานกลาง pH ประมาณ 5.5-7.0 การใชประโยชน : ปาเตงรง/ไรเลอนลอย ปญหา : เปนดนตน มเศษหนปนอยในเนอดนมาก ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดนไดงาย ชดดน: ล มวกเหลก ทาล นครสวรรค โปงนารอน สบปราบ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 48 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทเกดจากวตถตนกาเนดดนพวกตะกอนลานา หรอจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนกของวสดเนอคอนขางหยาบ ทมาจากหนตะกอน หรอหนแปร เปนดนตน มการระบายนาด เนอดนบนสวนใหญเปนดนรวนปนทราย สวนดนลางเปนดนปนเศษหนหรอปนกรวด กรวดสวนใหญเปนหนกลมมน หรอเศษหนตางๆ ถาเปนดนปนเศษหน มกพบชนหนพนตนกวา 50 ซม. สดนเปนสนาตาล เหลองหรอแดง ดนมความอดมสมบรณตา-ปานกลาง pH ประมาณ 5.5-6.0 การใชประโยชน : ปาเตงรง/ปลกไมโตเรว ปญหา : เปนดนตน มเศษหนปนอยในเนอดนมาก ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดนไดงาย ชดดน: ทายาง แมรม พะเยา นาชน หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 49 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทเกดจากวตถตนกาเนดดนพวกตะกอนลานา หรอจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมในระยะทางไมไกลนกของวสดเนอคอนขางหยาบ วางทบอยบนชนดนทเกดจากการสลายตวผพงของหนพนหรอจากวตถตนกาเนดดนทตางชนดตางยคกน พบบรเวณทดอน เปนดนตนถงตนมากถงชนลกรง มการระบายนาดปานกลาง เนอดนบนเปนดนรวนปนทราย สวนดนลางเปนดนเหนยวปนลกรงหรอเศษหนทราย พบในความลกกอน 50 ซม. สดนเปนสนาตาล เหลองและกอนความลก 100 ซม.จะเปนชนดนเหนยวสเทา มจประสนาตาล สแดง และมศลาแลงออนปนอยมาก อาจพบชนหนทรายหรอหนดนดานทผพงสลายตวแลวในชนถดไป ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 5.0-6.5 การใชประโยชน : ทงหญาธรรมชาต/ปลกพชไร ปญหา : เปนดนตน ความอดมสมบรณตา บางแหงกอนศลาแลงโผลกระจดกระจาย เปนอปสรรคตอการเขตกรรม ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดนไดงาย ชดดน: โพนพสย บรบอ สกล สระแกว หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 50 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก เกดจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนกของวสดเนอหยาบทมาจากหนตะกอน หรอจากวตถตนกาเนดพวกตะกอนลานา เปนดนลกปานกลาง มการระบายนาด เนอดนตอนบน ชวง 50 ซม. เปนดนรวนปนทราย หรอดนรวนเหนยวปนทราย ในระดบความลก 50-100 ซม. พบชนดนปนเศษหนหรอลกรงปรมาณมาก สดนเปนสนาตาล เหลองหรอแดง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 5.0-5.5 การใชประโยชน : ยางพารา ไมผล สบปะรด ปญหา : เนอดนเปนทราย ดนมความอดมสมบรณตา ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดน ชดดน: สว พะโตะ หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 51 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก เกดจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนกของวสดเนอคอนขางหยาบหรอคอนขางละเอยด ทมาจากหนตะกอนหรอหนแปร เปนดนตนหรอตนมาก มการระบายนาด เนอดนเปนพวกดนรวนปนเศษหน ซงมกเปนพวก หนทราย ควอรตไซต หรอหนดนดาน และพบชนหนพนภายในความลก 50 ซม. สดนเปนสนาตาล เหลองหรอแดง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 5.0-5.5 การใชประโยชน : ปาดบชน/ปลกยางพารา ปญหา : เปนดนตน มเศษหนปะปนอยมาก ดนมความอดมสมบรณตา ชดดน: หวยยอด ระนอง ยงอ คลองเตง หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 52 ลกษณะดน : เกดจากตะกอนลานาทบอยบนชนปนมารล พบบรเวณทลาดเชงเขาหนปน เปนดนตนถงตนมากถงชนปนมารล มการระบายนาด เนอดนเปนดนเหนยว หรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ทมกอนปนมารลปะปนอย สดนเปนสดา สนาตาล หรอสแดง ดนมความอดมสมบรณปานกลาง-สง pH ประมาณ 7.0-8.5 การใชประโยชน : พชไร เชนขาวโพด ฝาย/ ไมผลเชน มะมวง ปญหา : มปญหาในการไถพรวนหากวาชนปนมารลตนกวา 25 ซม. ชดดน: บงชะนง ตาคล หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 53 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทพบในเขตฝนชก เชนภาคใต ภาคตะวนออก เกดจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาในระยะทางไมไกลนกของวสดเนอละเอยด ทมาจากหนตะกอนหรอหนแปร เปนดนลกปานกลาง มการระบายนาด เนอดนบนเปนดนรวนหรอดนรวนปนดนเหนยว ทบอยบนดนเหนยว สวนดนลางในระดบความลกระหวาง 50-100 ซม. เปนดนหนยวปนลกรงหรอเศษหนผ สดนเปนสนาตาลออน สเหลองหรอแดง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 5.0-5.5 การใชประโยชน : ยางพารา กาแฟ ไมผล พชไรบางชนด ปญหา : ดนมความอดมสมบรณตา ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดน ชดดน: ตราด ตรง นาทอน โอลาเจยก ปะดงเบซาร หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 54 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทเกดจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมในระยะทางไมไกลนก ของวตถตนกาเนดดนทเปนพวกหนอคน เชน บะซอลต แอนดไซต พนบรเวณทดอน มกอยใกลกบบรเวณเทอกเขาหนปน หรอหนภเขาไฟเปนดนลกปานกลาง มการระบายนาดถงดปานกลาง เนอดนเปนดนรวนเหนยวหรอดนเหนยว มกมกอนปนหรอเศษหนทกาลงผพงสลายตวปะปนอยในเนอดนดวย ในชนดนลางลกๆ อาจพบชนปนมารล สดนเปนสเทาเขม สนาตาลหรอสนาตาลปนแดง ชนดนลางอาจมจดประสเหลองและสแดงดนมความอดมสมบรณปานกลางถงสง pH ประมาณ 6.5-8.5 การใชประโยชน : ขาวโพด ขาวฟาง มนสาปะหลง ปอ และ ถว ปญหา : เนอดนเหนยวจด ในฤดฝนนาแชขงงาย ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายของหนาดน ชดดน: ลานารายณ ลาพญากลาง สมอทอด หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 55 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทเกดจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมในระยะทางไมไกลนก ของวตถตนกาเนดดนทมาจากวสดเนอละเอยดทมปนปน พบบรเวณทดอน เปนดนลกปานกลาง มการระบายนาดถงดปานกลาง เนอดนเปนดนเหนยว ในชนดนลางทระดบความลกประมาณ 50-100 ซม. พบชนหนผซงสวนใหญเปนหนตะกอนเนอละเอยด บางแหงมกอนปนปะปนอยดวย สดนเปนสนาตาล สเหลอง หรอสแดง ดนมความอดมสมบรณปานกลางถงสง pH ประมาณ 6.0-8.0 การใชประโยชน : ปญหา : ดนมโครงสรางแนนทบ ยากแกการไชชอนของรากพช ชดดน: วงสะพง จตรส หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 56 ลกษณะดน : เปนกลมชดดนทเกดจากการผพงสลายตวอยกบท หรอจากการสลายตวผพงแลวเคลอนยายมาทบถมในระยะทางไมไกลนก ของวสดเนอหยาบทมาจากหนตะกอนหรอหนอคน พบบรเวณทดอน จนถงลาดเนนเขา เปนดนลกปานกลาง มการระบายนาด เนอดนตอนบน ชวง 50ซม. เปนดนรวนหรอดนรวนปนทราย สวนดนลางเปนดนปนเศษหน มกพบชนหนพนลกกวา 100 ซม.สดนเปนสนาตาล เหลอง หรอสแดง ดนมความอดมสมบรณตา pH ประมาณ 5.0-6.0 การใชประโยชน : ปลกพชไร เชนขาวโพด ออย มนสาปะหลง ปญหา : ดนมความอดมสมบรณตา ในทลาดชนสงจะมปญหาการชะลางพงทะลายไดงาย ชดดน: ลาดหญา โพนงาม ภสะนา หรอดนคลายอนๆ

กลมชดดนท 57 ลกษณะดน : พบบรเวณทลมตาหรอพนทพร มนาขงแชอยเปนเวลานานหรอตลอดป การระบายนาเลวมาก ประกอบดวยดนอนทรยทสลายตวปานกลางหนา 40-100 ซม. บางแหงเปนชนอนทรยวตถสลบกบพวกดนอนทรย สดนเปนสดา หรอสนาตาลในชนดนอนทรย สวนดนอนนทรยทเกดเปนชนสลบอย มสเทา ใตชนดนอนทรยลงไปเปนตะกอนนาทะเล มกพบระหวางความลก 50-100 ซม. มสเทาหรอสเทาปนเขยว มสารประกอบกามะถน (ไพไรต) อยมาก มความอดมสมบรณตา ปฏกรยาดนเปนกรดรนแรงมาก pH นอยกวา 4.5 การใชประโยชน : ทรกรางวางเปลา ปญหา : เปนดนอนทรย เมอแหงจะยบตว และเปนกรดรนแรง ชดดน: กาบแดง

กลมชดดนท 58 ลกษณะดน : ลกษณะดนคลายกบกลม 57 พบในบรเวณทลมตา หรอพนทพร มนาแชขงตลอดป เปนดนลก การระบายนาเลวมาก เนอดนเปนพวกดนอนทรยทมเนอหยาบ มความหนามากกวา 100 ซม. มกมเศษพชขนาดเลกและใหญปนอยทวไป การใชประโยชน : ปาพร ปญหา : เปนดนอนทรยทมคณภาพตา เปนกรดรนแรงมาก ขาดธาตอาหารพช มปญหาการยบตวเมอระบายนาออก ชดดน: นราธวาส

กลมชดดนท 59 ลกษณะดน : พบบรเวณทราบลมหรอ พนลางของเนน หรอหบเขา เปนหนวยผสมของดนหลายชนด ทเกดจากตะกอนลานาพดพามาทบถมกน ดนทพบสวนใหญมการระบายนาคอนขางเลวถงเลว มลกษณะและคณสมบตตางๆ ไมแนนอน ขนอยกบชนดของวตถตนกาเนดดนบรเวณนนๆ สวนมากมกอนกรวดและเศษหนปนอยในเนอดนดวย การใชประโยชน : ปญหา : ใชทานา หรอปลกผกในฤดแลง ชดดน: พวกดนตะกอนนาพาเชงซอนทมการระบายนาเลว

กลมชดดนท 60 ลกษณะดน : พบบรเวณสนดนรมนา บรเวณพนทเนนตะกอน เปนหนวยผสมของดนหลายชนด ทเกดจากตะกอนลานาพดพามาทบถมกน ดนทพบสวนใหญมการระบายนาดถงดปานกลาง เปนดนลก เนอดนเปนพวกดนรวน บางแหงมชนดนทมเนอดนคอนขางเปนทราย หรอมชนกรวด ซงแสดงถงการตกตะกอนตางยคของดนอนเปนผลมาจากการเกดนาทวมใหญในอดต โดยทวไปเปนดนทมความอดมสมบรณปานกลาง pH ประมาณ 6.0-7.0 ปญหา : ปลกพชไร ไมผล ไมยนตน ชดดน: พวกดนตะกอนนาพาเชงซอน ทมการระบายนาด

กลมชดดนท 61 ลกษณะดน : กลมนเปนหนวยผสมของดนหลายชนด ซงเกดจากการผพงสลายตวของหนตนกาเนดชนดตางๆ แลวถกพดพามาทบถมบรเวณทลาดเชงเขา ดนมการระบายนาดถงดปานกลาง มลกษณะและคณสมบตตางๆ ไมแนนอน ขนอยกบชนดของวตถตนกาเนดดนบรเวณนนๆ สวนใหญมกมเศษหน กอนหน และหนพนโผลกระจายทวไป การใชประโยชน : ทาไรเลอนลอย ปญหา : มปญหาการชะลางพงทลาย เนองจากมการใชโดยไมมมาตรการอนรกษดนและนา ชดดน: ดนทลาดเชงเขา

กลมชดดนท 62 ลกษณะดน : ประกอบดวยพนทภเขาและเทอกเขาซงมความลาดชนมากกวา รอยละ 35 ลกษณะและสมบตของดนทพบไมแนนอน มทงดนลกและดนตน มความอดมสมบรณแตกตางกนไป แลวแตชนดของวตถตนกาเนด มกมเศษหนหรอกอนหนโผลกระจดกระจายทวไป สวนใหญยงปกคลมดวยปาไมตางๆ การใชประโยชน : ไมควรใชประโยชนทางการเกษตร ควรอนรกษไวเปนพนทปา ปญหา : ดน: พนทลาดชนเชงซอน


พนทชมนา

พนทชมนา ในการจดทาแผนรวมการบรหารจดการทรพยากรนาในลมนาแมกลองจะดาเนนการสารวจรวบรวมขอมลและวเคราะหจดทาแผนระดบลมนาและระดบทองถนซงจะตองดาเนนการอยางรอบคอบ คานงถงความสอดคลองในการใชประโยชน ไมกอใหเกดผลกระทบ ผลและเสยตอสภาพธรรมชาตของพนทชมนา ซงมกฎหมายดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมคมครองอย ภายใตบทบญญตของกฎหมายฉบบตางๆ เชนการพฒนาพนทชมนาทอยในเขตอทยานแหงชาต ใหยดหลกเกณฑและขอกาหนดตาม พ.ร.บ.อทยานแหงชาต พ.ศ.2504 การพฒนาพนทชมนาทอยในเขตรกษาพนธสตวปา และเขตหามลาสตวปา ใหยดหลกเกณฑและขอกาหนดตาม พ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ.2535 สาหรบพนทชมนาบางแหงทไมมกฎหมายดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมคมครอง ไมมขอกาหนดสทธในการจดการพนทและไมมขอกาหนดหรอขอหามในการพฒนาพนทอยางชดเจน กจะตองคานงถงผลกระทบทเกดขน โดยกาหนดและวางแผนการดาเนนงานการใชประโยชนพนทชมนาอยางชาญฉลาด เพอใหเกดความยงยน โดยเฉพาะอยางยงตองใหความสาคญตอการมสวนรวมของชมชน เพอใหเปนไปตามเจตนารมณของอนสญญาแรมซาร ( Ramsar Site) ซงประเทศไทยเปนภาคอนสญญาแรมซารดวย พนทชมนา ตามคาจากดความตามอนสญญาแรมซาร (Ramsar Convention) หรออนสญญาวาดวยพนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาต หมายถง พนทลม พนทราบลม พนทลมชนแฉะ พนทฉานา มนาทวม มนาขง พนทพร พนทแหลงนา ทงทเกดขนเองตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน ทงทมนาขง หรอทวมอยถาวร และชวคราว ทงทเปนแหลงนานง และนาไหล ทงทเปนนาจด นากรอย และนาเคม รวมไปถงพนทชายฝงทะเลและพนทของทะเลในบรเวณซงเมอนาลงตาสดมความลกของระบบไมเกน 6 เมตร อาจรวมถงพนทรมฝงแมนาและชายฝงทะเล ซงมเขตตดตอกบพนทชมนาและเกาะ หรอเขตนาทะเลทมความลกมากกวา 6 เมตร เมอนาลงตาสดซงอยภายในขอบเขตของพนทชมนานน พนทชมนาเปนระบบนเวศทมความหลากหลายมคณคาประโยชนแกมนษยหลายประการ ไดแก การเปนแหลงเกบกกนาฝนและนาทา ปองกนนาเคมมใหรกเขามาใหแผนดน ปองกนชายฝงพงทลาย ดกจบตะกอนแรธาต ดกจบสารพษ เปนแหลงทรพยากรดนและผลผลตธรรมชาตทมนษยเขาไปเกบเกยวใชประโยชน มความสาคญตอการคมนาคมในทองถนแหลงรวมสายพนธและสตวมความสาคญทางนเวศวทยาและการอนรกษธรรมชาตโดยเฉพาะอยางยงเปนแหลงของผผลตทสาคญในหวงโซอาหาร ความสาคญดานนนทนาการและการทองเทยว ประวตศาสตร สงคม วฒนธรรม ประเพณทองถน และเปนแหลงศกษาวจยทางธรรมชาตวทยา อาจกลาวไดวาโดยรวมแลวพนทชมนาคอระบบนเวศทมบทบาทหนาทตลอดจนคณคาและความสาคญตอวถชวต ทงของมนษย พช และสตว ทงทางนเวศวทยา เศรษฐกจ สงคม และการเมอง ทงในระดบทองถน ระดบชาต ระดบภมภาคและระดบนานาชาต ระดบความสาคญของพนทชมนา ม 3 ระดบ คอ พนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาต พนทชมนาทมความสาคญระดบชาตและพนทชมนาทมความสาคญระดบทองถน


ประเภทของปาไมในประเทศไทย

ประเภทของปาไมในประเทศไทย ประเภทของปาไมจะแตกตางกนไปขนอยกบการกระจายของฝน ระยะเวลาทฝนตกรวมทงปรมาณนาฝนทาใหปาแตละแหงมความชมชนตางกน สามารถจาแนกไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ 1. ปาประเภททไมผลดใบ (Evergreen) 2. ปาประเภททผลดใบ (Deciduous) ปาประเภททไมผลดใบ (Evergreen) ปาประเภทนมองดเขยวชอมตลอดป เนองจากตนไมแทบทงหมดทขนอยเปนประเภททไมผลดใบ ปาชนดสาคญซงจดอยในประเภทน ไดแก 1. ปาดงดบ (Tropical Evergreen Forest or Rain Forest) ปาดงดบทมอยทวในทกภาคของประเทศ แตทมมากทสด ไดแก ภาคใตและภาคตะวนออก ในบรเวณนมฝนตกมากและมความชนมากในทองทภาคอน ปาดงดบมกกระจายอยบรเวณทมความชมชนมากๆ เชน ตามหบเขารมแมนาลาธาร หวย แหลงนา และบนภเขา ซงสามารถแยกออกเปนปาดงดบชนดตางๆ ดงน 1.1 ปาดบชน (Moist Evergreen Forest) เปนปารกทบมองดเขยวชอมตลอดปมพนธไมหลายรอยชนดขนเบยดเสยดกนอยมกจะพบกระจดกระจายตงแตความสง 600 เมตร จากระดบนาทะเล ไมทสาคญกคอ ไมตระกลยางตางๆ เชน ยางนา ยางเสยน สวนไมชนรอง คอ พวกไมกอ เชน กอนา กอเดอย 1.2 ปาดบแลง (Dry Evergreen Forest) เปนปาทอยในพนทคอนขางราบมความชมชนนอย เชน ในแถบภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมกอยสงจากระดบนาทะเลประมาณ 300-600 เมตร ไมทสาคญไดแก มะคาโมง ยางนา พยอม ตะเคยนแดง กระเบากลก และตาเสอ 1.3 ปาดบเขา (Hill Evergreen Forest) ปาชนดนเกดขนในพนทสง ๆ หรอบนภเขาตงแต 1,000-1,200 เมตร ขนไปจากระดบนาทะเล ไมสวนมากเปนพวก Gymnosperm ไดแก พวกไมขนและสนสามพนป นอกจากนยงมไมตระกลกอขนอย พวกไมชนทสองรองลงมา ไดแก เปง สะเดาชาง และขมนตน 2. ปาสนเขา (Pine Forest) ปาสนเขามกปรากฎอยตามภเขาสงสวนใหญเปนพนทซงมความสงประมาณ 200-1800 เมตร ขนไปจากระดบนาทะเลในภาคเหนอ ภาคกลาง และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ บางทอาจปรากฎในพนทสง 200-300 เมตร จากระดบนาทะเลในภาคตะวนออกเฉยงใต ปาสนเขามลกษณะเปนปาโปรง ชนดพนธไมทสาคญของปาชนดนคอ สนสองใบ และสนสามใบ สวนไมชนดอนทขนอยดวยไดแกพนธไมปาดบเขา เชน กอชนดตางๆ หรอพนธไมปาแดงบางชนด คอ เตง รง เหยง พลวง เปนตน 3. ปาชายเลน (Mangrove Forest) บางทเรยกวา "ปาเลนนาเคม”หรอปาเลน มตนไมขนหนาแนนแตละชนดมรากคายนและรากหายใจ ปาชนดนปรากฎอยตามทดนเลนรมทะเลหรอบรเวณปากนาแมนาใหญๆ ซงมนาเคมทวมถงในพนทภาคใตมอยตามชายฝงทะเลทงสองดาน ตามชายทะเลภาคตะวนออกมอยทกจงหวดแตทมากทสดคอ บรเวณปากนาเวฬ อาเภอลง จงหวดจนทบร พนธไมทขนอยตามปาชายเลน สวนมากเปนพนธไมขนาดเลกใชประโยชนสาหรบการเผาถานและทาฟนไมชนดทสาคญ คอ โกงกาง ประสก ถวขาว ถวขา โปรง ตะบน แสมทะเล ลาพนและลาแพน ฯลฯ สวนไมพนลางมกเปนพวก ปรงทะเลเหงอกปลายหมอ ปอทะเล และเปง เปนตน 4. ปาพรหรอปาบงนาจด (Swamp Forest)

ปาชนดนมกปรากฎในบรเวณทมนาจดทวมมากๆ ดนระบายนาไมดปาพรในภาคกลาง มลกษณะโปรงและมตนไมขนอยหางๆ เชน ครอเทยน สนน จก โมกบาน หวายนา หวายโปรง ระกา ออ และแขม ในภาคใตปาพรมขนอยตามบรเวณทมนาขงตลอดปดนปาพรทมเนอทมากทสดอยในบรเวณจงหวดนราธวาสดนเปนพท ซงเปนซากพชผสลายทบถมกน เปนเวลานานปาพรแบงออกได 2 ลกษณะ คอ ตามบรเวณซงเปนพรนากรอยใกลชายทะเลตนเสมดจะขนอยหนาแนนพนทมตนกกชนดตาง ๆ เรยก "ปาพรเสมด หรอ ปาเสมด" อกลกษณะเปนปาทมพนธไมตางๆ มากชนดขนปะปนกน ชนดพนธไมทสาคญของปาพร ไดแก อนทนล นาหวา จก โสกนา กระทมนาภนเกรา โงงงนกะทงหน ไมพนลางประกอบดวย หวาย ตะคาทอง หมากแดง และหมากชนดอนๆ 5. ปาชายหาด (Beach Forest) เปนปาโปรงไมผลดใบขนอยตามบรเวณหาดชายทะเล นาไมทวมตามฝงดนและชายเขารมทะเล ตนไมสาคญทขนอยตามหาดชายทะเล ตองเปนพชทนเคม และมกมลกษณะไมเปนพมลกษณะตนคดงอ ใบหนาแขง ไดแก สนทะเล หกวาง โพธทะเล กระทง ตนเปดทะเล หยนา มกมตนเตยและหญาตางๆ ขนอยเปนไมพนลาง ตามฝงดนและชายเขา มกพบไมเกตลาบด มะคาแต กระบองเพชร เสมา และไมหนามชนดตางๆ เชน ซงซ หนามหน กาจาย มะดนขอ เปนตน ปาประเภททผลดใบ (Deciduous) ตนไมทขนอยในปาประเภทนเปนจาพวกผลดใบแทบทงสน ในฤดฝนปาประเภทนจะมองดเขยวชอมพอถงฤดแลงตนไม สวนใหญจะพากนผลดใบทาใหปามองดโปรงขน และมกจะเกดไฟปาเผาไหมใบไมและตนไมเลกๆ ปาชนดสาคญซงอยในประเภทน ไดแก 1. ปาเบญจพรรณ (Mixed Deciduous Forest) ปาผลดใบผสม หรอปาเบญจพรรณมลกษณะเปนปาโปรงและยงมไมไผชนดตางๆ ขนอยกระจดกระจายทวไปพนทดนมกเปนดนรวนปนทราย ปาเบญจพรรณ ในภาคเหนอมกจะมไมสกขนปะปนอยทวไปครอบคลมลงมาถงจงหวดกาญจนบร ในภาคกลางในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคตะวนออก มปาเบญจพรรณนอยมากและกระจดกระจาย พนธไมชนดสาคญไดแก สก ประดแดง มะคาโมง ตะแบก เสลา ออยชาง สาน ยม หอม ยมหน มะเกลอ สมพง เกดดา เกดแดง ฯลฯ นอกจากนมไมไผทสาคญ เชน ไผปา ไผบง ไผซาง ไผรวก ไผไร เปนตน 2. ปาเตงรง (Deciduous Dipterocarp Forest) หรอทเรยกกนวาปาแดง ปาแพะ ปาโคก ลกษณะทวไปเปนปาโปรง ตามพนปามกจะมโจด ตนแปรง และหญาเพก พนทแหงแลงดนรวนปนทราย หรอกรวด ลกรง พบอยทวไปในทราบและทภเขา ในภาคเหนอสวนมากขนอยบนเขาทมดนตนและแหงแลงมากในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มปาแดงหรอปาเตงรงนมากทสด ตามเนนเขาหรอทราบดนทรายชนดพนธไมทสาคญในปาแดง หรอปาเตงรง ไดแก เตง รง เหยง พลวง กราด พะยอม ตว แตว มะคาแต ประด แดง สมอไทย ตะแบก เลอดแสลงใจ รกฟา ฯลฯ สวนไมพนลางทพบมาก ไดแก มะพราวเตา ปมแปง หญาเพก โจด ปรงและหญาชนดอนๆ 3. ปาหญา (Savannas Forest) ปาหญาทอยทกภาคบรเวณปาทถกแผวถางทาลายบรเวณพนดนทขาดความสมบรณและถกทอดทง หญาชนดตางๆ จงเกดขนทดแทนและพอถงหนาแลงกเกดไฟไหมทาใหตนไมบรเวณขางเคยงลมตาย พนทปาหญาจงขยายมากขนทกป พชทพบมากทสดในปาหญากคอ หญาคา หญาขนตาชาง หญาโขมง หญาเพกและปมแปง บรเวณทพอจะมความชนอยบาง และการระบายนาไดดกมกจะพบพงและแขมขนอย และอาจพบตนไมทนไฟขนอย เชน ตบเตา รกฟาตานเหลอ ตวและแตว


ชนคณภาพลมนา

ชนคณภาพลมนา

1. การใชประโยชนทดนในพนทชนคณภาพลมนา

การใชประโยชนทดนในพนทลมนานอกจากจะตองสอดคลองกบการใชประโยชนทดนตามชนคณภาพลมนา ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 19 พฤศจกายน 2534 แลว การใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไมในพนทปาสงวนแหงชาตยงตองปฏบตตาม “มาตรการการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไมในพนทปาสงวนแหงชาต” อกดวย ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 21 กมภาพนธ 2538 เหนชอบตามมตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเรองการกาหนดชนคณภาพลมนา มรายละเอยดดงน คอ 1) พนทลมนาชนท 1 หมายถง พนทภายในลมนาทควรจะตองสงวนรกษาไวเปนพนทตนนาลาธารโดยเฉพาะ เนองจากมลกษณะและสมบตทอาจมผลกระทบทางสงแวดลอม จากการเปลยนแปลงการใชทดนไดงายและรนแรงไมวาพนทจะมปาหรอไมมปาปกคลมกตาม ในพนทลมนาชนท 1 จะแบงออกเปน 2 ระดบชนยอย คอ 1.1) พนทลมนาชน 1A หมายถง พนทลมนาชนท 1 ทยงคงมสภาพปาสมบรณปรากฏอยในป พ.ศ.2525 ซงจาเปนจะตองสงวนรกษาไวเปนพนทตนนาลาธารและเปนทรพยากรปาไม 1.2) พนทลมนาชนท 1B หมายถง พนทลมนาชนท 1 ซงสภาพปาสวนใหญในพนทไดถกทาลาย ดดแปลง หรอเปลยนแปลงไปเพอพฒนาการใชทดนรปแบบอน กอนหนาป พ.ศ.2525 และการใชทดนหรอการพฒนารปแบบตางๆ ทดาเนนการไปแลวจะตองมมาตรการควบคมเปนพเศษ 2) พนทลมนาชนท 2 หมายถง พนทภายในลมนาซงมคาดชนชนคณภาพลมนาทลกษณะทวไปมคณภาพเหมาะตอการเปนตนนาลาธารในระดบรองลงมา และสามารถนามาใชประโยชนเพอกจการทสาคญได เชน การทาเหมองแร เปนตน 3) พนทลมนาชนท 3 หมายถง พนทภายในลมนาทโดยทวไปสามารถใชประโยชนไดทงกจกรรมทาไม เหมองแร และปลกพชกสกรรมประเภทไมยนตน 4) พนทลมนาชนท 4 หมายถง พนทภายในลมนา ซงมคาดชนคณภาพของลมนาทสภาพปาไดถกบกรก แผวถางเปนทใชประโยชนเพอกจการพชไรเปนสวนมาก 5) พนทลมนาชนท 5 หมายถง พนทภายในลมนา ลกษณะโดยทวไปเปนทราบหรอทลม หรอเนนลาดเอยงเลกนอยและสวนใหญปาไมไดถกบกรกแผวถางเพอประโยชนดานเกษตรกรรม โดยเฉพาะทานาและกจการอนๆ ไปแลว

ประเภทชนคณภาพลมนา

WSHD_TYPE TYPE_DESC

1A ความลาดชนสง เปนปาสมบรณกอนป 2525

1AM ความลาดชนสง เปนปาสมบรณกอนป 2525 มการทาเหมอง

1AR ความลาดชนสง เปนปาสมบรณกอนป 2525 มการปลกยางพารา

1B ความลาดชนสง เปนปาสมบรณ แตมการบกรกกอนป 2525

1BM ความลาดชนสง เปนปาสมบรณ แตมการบกรกกอนป 2525 มการทาเหมอง

1BR ความลาดชนสง เปนปาสมบรณ แตมการบกรกกอนป 2525 มการปลกยางพารา

2 ความลาดชนคอนขางสง

2A ความลาดชนคอนขางสง เปนปาสมบรณ กอนป 2525

2B ความลาดชนคอนขางสง แตมการบกรกกอนป 2525

3 ความลาดชนสง

3A ความลาดชนสง เปนปาสมบรณ กอนป 2525

3B ความลาดชนสง แตมการบกรกกอนป 2525

4 ความลาดชนตา ปาถกบกรก

4A ความลาดชนตา เปนปาสมบรณกอนป 2525

4B ความลาดชนตา แตมการบกรกกอนป 2525

5 ความลาดเอยงนอย

5A ความลาดเอยงนอย เปนปาสมบรณกอนป 2525

5B ความลาดเอยงนอย แตมการบกรกกอนป 2525

N ไมมขอมล

W แหลงนา

มาตรการการใชทดนในลมนา

WSHD_TYPE LU_CONTROL

1A ปาตนนาลาธาร หามมการใชประโยชนอยางอน

1AM ปาตนนาลาธาร หามมการใชประโยชนอยางอน

1AR ปาตนนาลาธาร หามมการใชประโยชนอยางอน

1B ปาตนนาลาธาร และควบคมการใชประโยชนเปนพเศษ

1BM ปาตนนาลาธาร และควบคมการใชประโยชนเปนพเศษ

1BR ปาตนนาลาธาร และควบคมการใชประโยชนเปนพเศษ

2 ทาเหมองแร สวนยางพารา หรอพชทมความมนคงตอเศรษฐกจ

2A ทาเหมองแร สวนยางพารา หรอพชทมความมนคงตอเศรษฐกจ

2B ทาเหมองแร สวนยางพารา หรอพชทมความมนคงตอเศรษฐกจ

3 ทาไม เหมองแร ถาดนตนปลกปาและทงหญา ถาดนลกปลกไมผล

3A ทาไม เหมองแร ถาดนตนปลกปาและทงหญา ถาดนลกปลกไมผล

3B ทาไม เหมองแร ถาดนตนปลกปาและทงหญา ถาดนลกปลกไมผล

4 ทาไม เหมองแร ถาดนลกลาดชนมากปลกไมผล ลาดชนนอยปลกพช

4A ทาไม เหมองแร ถาดนลกลาดชนมากปลกไมผล ลาดชนนอยปลกพช

4B ทาไม เหมองแร ถาดนลกลาดชนมากปลกไมผล ลาดชนนอยปลกพช

5 ทาไม เหมองแร ไมผล ทงหญา พชไร ขาว

5A ทาไม เหมองแร ไมผล ทงหญา พชไร ขาว

5B ทาไม เหมองแร ไมผล ทงหญา พชไร ขาว

N ไมมขอมล

W แหลงนา

2. หลกเกณฑการกาหนดชนคณภาพลมนา

จากมตคณะร ฐมนตรท เ ก ยวกบการก าหนดช น คณภาพ นา (กองประสานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2539) ไดมการกาหนดชนคณภาพลมนาโดยจาแนกความสาคญของพนทในเขตลมนา อนจะนาไปสการกาหนดเขตแนวทางการใชทรพยากรธรรมชาตในแตละเขตพนทใหเปนไปตามหลกการอนรกษและการจดการสงแวดลอมทมประสทธภาพและสะดวกในทางปฏบต ซงโดยธรรมชาตแลวลมนาแตละลม จะมลกษณะและศกยภาพของสงแวดลอมแตกตางกนไปตามสภาพความสง ความชน ลกษณะพนท ลกษณะหน ลกษณะดน และสภาวะอากาศ ดงนนการกาหนดชนคณภาพลมนา จงเปนการกาหนดลกษณะและศกยภาพของสงแวดลอมใหปรากฎขอบเขตไดแนชดตามลกษณะดงกลาว หรอกลาวไดวา เปนการแบงเขตของทรพยากรตามลกษณะทางกายภาพของพนท และศกยภาพของทรพยากรเอง เพอชวยกาหนดการใชทรพยากร การควบคมมลพษและเปนแนวทางวางแผนการใชทดนอกดวย (สานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต, 2533) ซงหลกการนสามารถนามาประยกตใชในการบรหารลมนา เพอการวางแผนการจดการทรพยากรแหลงนาไดเปนอยางด ตวแปรทใชในการกาหนดชนคณภาพลมนาของลมนา ประกอบดวย 1) ความลาดชน (Slope) 2) ความสง (Elevation) 3) ลกษณะภมประเทศ (Landform) 4) ลกษณะหน (Geology) 5) ลกษณะดน (Soil) 6) การปกคลมของพนทปาไม (Forest) คาดชนชนคณภาพลมนา (WSC) ทคานวณไดจากตวแปรขางตน นามากาหนดชวงคะแนนสาหรบแตละชนลมนาไวดงน ลมนาชนท 1 มคา WSC นอยกวา 1.55 ลมนาชนท 2 มคา WSC 1.55 - 2.55 ลมนาชนท 3 มคา WSC 2.55 – 3.55 ลมนาชนท 4 มคา WSC 3.55 – 4.75 ลมนาชนท 5 มคา WSC มากกวา 4.75 สานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต (2533) ไดแบงพนทลมนาออกเปน 5 ระดบชนคณภาพลมนา ตามลาดบความสาคญในการควบคมระบบนเวศของลมนา โดยอาศยผลจากสมการขางตน ซงรายละเอยดของแตละชนคณภาพลมนา สรปไดดงน 1) พนทลมนาชนท 1 ไดแก พนทภายในลมนาทควรตองสงวนรกษาไวเปนพนทตนนาลาธารโดยเฉพาะ เนองจากมลกษณะและคณสมบตทอาจมผลกระทบดานสงแวดลอมจากการเปลยนแปลงการใชทดนไดงาย และรนแรง โดยมคา WSC นอยกวา 1.55 ไมวาพนทจะมปา หรอไมมปาปกคลมกตาม พนทลมนาชนท 1 แบงเปน 2 ระดบยอย ไดแก - พนทลมนาชนท 1 เอ หมายถง พนทลมนาชนท 1 ทยงคงมสภาพปาสมบรณปรากฏอยใน

ป 2525 ซงมความจาเปนตองสงวนรกษาไวเปนพนทตนนาลาธาร และเปนทรพยากรปาไมของประเทศ

- พนทลมนาชนท 1 บ หมายถง พนทลมนาชนท 1 ซงสภาพปาสวนใหญในพนทไดถกทาลาย ดดแปลง หรอมการเปลยนแปลงไปเพอการใชทดนในรปแบบอน ๆ กอนป 2525 และการใชทดนทดาเนนการไปแลวจะตองมมาตรการควบคมเปนพเศษ

2) พนทลมนาชนท 2 หมายถงพนทภายในลมนา ซงมคา WSC อยระหวาง 1.55-2.55 โดยทวไปมคณสมบตตอการเปนตนนาลาธารในระดบรองลงมา และสามารถนามาใชประโยชนเพอกจการทสาคญ เชน เหมองแร เปนตน 3) พนทลมนาชนท 3 หมายถงพนทภายในลมนา ซงมคา WSC อยระหวาง 2.55-3.55 พนทโดยทวไปสามารถใชประโยชนไดทงกจการทาไม เหมองแรและเพอกสกรรมประเภทไมผลยนตน 4) พนทลมนาชนท 4 หมายถงพนทภายในลมนา ซงมคา WSC อยระหวาง 3.55-4.75 และสภาพปาไดถกบกรก แผวถางเปนทใชประโยชนเพอกจการพชไรเปนสวนมาก 5) พนทลมนาชนท 5 หมายถงพนทภายในลมนา ซงมคา WSC มากกวา 4.75 ขนไป ลกษณะโดยทวไปภายในพนทลมนาเปนทราบ หรอทลม หรอเปนทลาดเอยงเลกนอย และสวนใหญปาไดถกบกรกแผวถางเพอใชประโยชนดานเกษตรกรรม โดยเฉพาะการทานาและกจกรรมอนๆ ไปแลว 3. มาตรการการใชทดน

1) มาตรการการใชทดนในพนทลมนาชนท 1A (1) ในพนทลมนาชนนไมใหมการใชพนทในทกกรณ ทงนเพอรกษาไวเปนพนทตนนาลาธาร

อยางแทจรง (2) ใหหนวยงานทเกยวของบารงรกษาปาธรรมชาตทมอย และระงบการอนญาตทาไมโดย

เดดขาด และใหดาเนนการปองกนการลกลอบตดไมทาลายปาอยางเขมงวดกวดขน (3) ถาหากภายหลงสารวจพบวา พนทใดเปนทรกรางวางเปลา หรอพนททถกบกรกแผวถาง

ใหหนวยงานทเกยวของดาเนนการปลกปาทดแทนตอไป (4) บรเวณใดทมราษฎรอาศยอยดงเดมกอนป 2525 ใหหนวยงานทเกยวของดาเนนการ

โยกยายราษฎรเหลานนออกจากพนท และจดททากนใหเพอมอใหมการบกรกและทาลายปาใหขยายขอบเขตออกไปอก

(5) ถาหากภายหลงสารวจพบวา พนทใดมราษฎรบกรกเขาไปตงถนฐานอยภายหลงป 2525 ใหหนวยงานทเกยวของพจารณาอพยพโยกยายราษฎรเหลานนออกจากพนท

2) มาตรการการใชทดนในพนทลมนาชนท 1B (1) พนทใดทมการเปลยนสภาพเพอประกอบการเกษตรกรรม (ไมรวมการปลกปา) รปแบบ

ตางๆ ไปแลว ใหหนวยงานทเกยวของรวมกนพจารณาดาเนนการกาหนดการใชทดนใหสอดคลองกบนโยบายของรฐทงดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

(2) บรเวณทไดรบการพฒนาเพอทาแหลงพกผอนหยอนใจรปแบบตางๆไปแลว หากจะมการปรบปรงเปลยนแปลงใด จะตองดาเนนการวางแผนการใชทดนใหสอดคลองกบสภาพธรรมชาตในลกษณะทเอออานวยตอการรกษาดลยภาพของลกษณะทางนเวศวทยาและการอนรกษธรรมชาต

(3) บรเวณพนทใดซงเปนทรกรางวางเปลา ไมมการใชประโยชนแลว ใหหนวยงานทเกยวของดาเนนการปลกปาพนฟสภาพตนนาลาธารอยางรบดวน

(4) ในกรณทตองมการกอสรางถนนผานเขาไปในพนท ลมนาชนน หรอการทาเหมองแรหนวยงานทรบผดชอบในโครงการจะตองดาเนนการควบคมการชะลางพงทลายของดนทเกดขนบรเวณโครงการ เนองจากการปฏบตการในระหวางดาเนนการและภายหลงเสรจสนโครงการ มใหลงสแหลงนาจนทาใหเกดอนตรายแกสตวนาและไมสามารถนามาอปโภคและบรโภคได

(5) ในกรณทสวนราชการใดมความจาเปนตองใชทดนอยางหลกเลยงไมไดในโครงการทมความสาคญตอเศรษฐกจและความมนคงของชาตแลว ใหสวนราชการเจาของโครงการ

ดงกลาว นาโครงการนนเสนอหนวยงานทเกยวของและจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมของโครงการเสนอตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตพจารณาตอไป

(6) ในกรณทมความจาเปนตองอนญาตใหประทานบตรหรอตออายประทานบตรการทาเหมองแร ใหกระทรวงอตสาหกรรมพจารณาเสนอตอคณะรฐมนตรอนมตเปนราย ๆ ไป

3) มาตรการการใชทดนในพนทลมนาชนท 2 (1) การใชพนททากจการปาไม เหมองแร หรอกจกรรมอนทมความสาคญทางเศรษฐกจและ

ความมนคงของประเทศอยางแทจรงและไดรบการรบรองจากหนวยงานทรบผดชอบแลววาไมสามารถหลกเลยงหรอหาพนทดาเนนการทอนได ควรอนญาตใหได แตจะตองมการควบคมวธการปฏบตในการใชทดนเพอการนน ๆ อยางเขมงวดกวดขน และเปนไปตามระเบยบปฏบตของทางราชการเพอมใหเกดความเสยหายแกพนทตนนาลาธารและพนทตอนลางอยางเดดขาด

(2) การใชทดนเพอกจการทางดานเกษตรกรรม ควรหลกเลยงอยางเดดขาด (3) ใหหนวยงานทเกยวของดาเนนการปลกปาในบรเวณทถกทาลายโดยรบดวน 4) มาตรการการใชทดนในพนทลมนาชนท 3 (1) การใชพนททากจการปาไม เหมองแร เกษตรกรรมหรอกจการอนๆ อนญาตใหได แตตองม

การควบคมวธการปฏบตอยางเขมงวดใหเปนไปตามหลกอนรกษดนและนา (2) การใชทดนเพอการเกษตรกรรม - บรเวณดนทลกนอยกวา 50 ซม. ทไมเหมาะสมกบกจการทางเกษตรกรรม สมควรใช

เปนพนทปาไมหรอทงหญาเลยงสตว - บรเวณทมดนลกมากกวา 50 ซม. ใหใชเปนบรเวณทปลกไมผล ไมเศรษฐกจและพช

เศรษฐกจยนตนอนๆ ไดตามความเหมาะสมแตตองใชมาตรการอนรกษดนและนาทถกตอง

5) มาตรการการใชทดนในพนทลมนาชนท 4 (1) การใชพนททาปาไม เหมองแร และกจการอนๆ ใหอนญาตไดตามปกต โดยใหถอปฏบต

ตามระเบยบของทางราชการโดยเครงครด (2) การใชทดนเพอการเกษตรกรรม - บรเวณทมความลาดชน 18-25 เปอรเซนตและดนลกนอยกวา 50 ซม. สมควรใชเปน

พนทปาไมและไมผลโดยมการวางแผนการใชทดนตามมาตรการอนรกษดนและนา - บรเวณทมความลาดชนระหวาง 6-18 เปอรเซนต ควรจะใชเพาะปลกพชไร นา ไม

เศรษฐกจอนๆ โดยมมาตรการอนรกษดนและนา 6) มาตรการการใชทดนในพนทลมนาชนท 5 (1) การใชพนททากจการปาไม เหมองแร เกษตรกรรม และกจการอนๆ ใหอนญาตไดตามปกต (2) การใชทดนเพอการเกษตรกรรม - บรเวณทมดนลกนอยกวา 50 ซม. ควรใชเปนพนทในการปลกพชไร ปาเอกชน ไมผล

และทงหญาเลยงสตว หรอไมกใชเปนทพกผอนหยอนใจ - บรเวณทมดนลกมากกวา 50 ซม. ควรใชเปนพนทปลกขาวและพชไร และตอง

ระมดระวงดแลรกษาอยางสมาเสมอ

Documents

ลุ่มน ้ากก - Thaiwater.net · ร ปท 1.2-8 ความส มพ นธ ระหว างปร มาณน าท ารายป เฉล ยก บพ