103

शमदगवत गत · शमदगवत गत अज& न हवष द "ˇग पह ल अध" "धतरषg हवच रत त, अर सज" , त पहवत क&र.त

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

श�मदगवत ग�तह��द� धम�शस ह दष�न�

अश�क क�ठर�

ई- सह�त" पहतषन

पकशन -

श�मदगवत ग�त – ह��द� धम�शस मरठ� अन&वदक : श�. अश�क क�ठर� [email protected] " प&सतकत�ल ल�खनच� सव� �कक अन&वदककड� स&रह.त अस�न प&सतकच� हक�व त"त�ल अ�शच� प&नम&�दण व नट, हचतपट हक�व इतर रप�तर करण"सठ� अन&वदकच� ल�ख� परवनग� घ�ण� आवश"क आ��. तस� न क�ल"स क"द�श�र करवई ��ऊ शकत�. ई सह�त" पहतषन G1102, Eternity, Eleventh floor Eastern Express Highway. Thane, 400604 www.esahity.com [email protected] ©esahity Pratishthan®2018

• हवनम�ल" हवतरणसठ� उपलबध.

• आपल� वच�न झल"वर आपण �� फBरवड� कर शकत.

• �� प&सतक व�बस"टवर ठ�वण"प&वE हक�व वचनव"हतररक क�णत�� वपर करण" प�वE सह�त" पहतषनच� ल�ख� परवनग� घ�ण� आवश"क आ��.

भष�तरकरच� द�न शबद - म�भरतत जन द�ण"� क��L ग�त आ��त. त"त�ल श�मदगवत ग�त ख"तनम आ��. त" भगवदग�त�त ज� जन हदल� आ�� त� समन" जन�न स�जपण� उमग�ल अस� न��. त� म�ठ हवदन�न स&द समजण� अवघड आ��. म�ण�नच त"वर हकत"�क�न� भष", ट�क क�ल" आ��त. तर�स&द त� समजत न��. हवश�ष म�णज� त"त हदल�ल� जन ज�वनत कस� आचरणत आणव� त� समन"न समजत न��. म� मझ" पदत�न� प&न� त�च प"तन करत आ�� त"त ग�त � ह��द� धहम�"�च मग�दश�क ग�थ ह पमण� "�थ� सदर करत आ��. ल�क�न त"�च धम� समजव हसठ� � पमहणक प"तन आ��. त"ल द�न पररहशष ज�डल� आ��त ज"म&ळ\ हवष" अधधक स�प ��ईल. ह��द� धम�च� म&लततव� त"त समजव�न हदल� आ��त. ब"�च व�ळ� ह��द� धम� आहण ह��द� स�सक_ त� हत गलत ��त�. त� ��ऊ न"� हसठ� त" द�घत�ल फरकवर चच� क�ल� आ��. अस\ धल��ण"च� करण जर� धम� एक असल तर� ह��द� स�सक_ त� अन�क आ��त. धम�त हनत�शस, अध"तम आहण कम�क�ड �� पम&ख"न� अभ"सल� जतत. स�सक_ त� मध"� ररत�र�वज, चल�, सणस&द, उतसव, कपड�, दगदहगन�, भष अश ग�षLच समव�श ��त असत�. उद�रणथ�, मरठ� ह��द� स�सक_ त� व प�जब� ह��द� स�सक_ त� ह प�ण�पण� हभन आ��त पर�त&, त"�च ह��द� धम� एकच आ��. सगळ� ग�त वचतत. ज�वढ जत� त�वढ ह��द� स�सक_ त� आज आपण प�त आ��त. मल आश आ�� कf � मझ प"तन मझ" ह��द� ब�धवन त"�च धम� समजण"त मदत कर�ल. श�वट� द�न पररहशष ज�डल� आ��त त� अवश" वचव�त त"न�तर ग�त वचन करव�. अश�क क�ठर�

[email protected] ह वरन आपण मझ"श� स�पक� कर शकत.

श�मदगवत ग�त अज&�न हवषद "�ग पह�ल अध""

ध_तरषg हवचरतत, अर� स�ज", त" पहवत क& र.�त� मझ� आहण प�ड&च� प&त लढण"सठ� जमल� ��त� त� त" हठकण� क" करत ��त� त� मल स�ग.

स�ज" स�गत�, प�डव�च� सiन" सम�र उभ� प�jन द&"kधन द�णच"lन ब�लत�. "प� अ�� ग&र, त� प�डव�च� अफट सiन" आत "&दसठ� त"र आ��. त"च� व"&�रचन ध_षद&मनन� क�ल� आ��. त�स&द त&मच �nशर हशष" ��त. त"�च" सiन"त बर�च म�बल� हतर�दज आहण तलवर ब�दर आ��त. ज� लढईत हभम आहण अज&�नच" सरख� आ��त. त"त "&"&धन आ��, हवरट आ��त, म�बल� द&पद आ��त, च�कpतन आ��, रज कश�च आ��, त"हशव" प&रधजत आ��, क&�त�भ�ज आ�� , शiव आ��, "&धमन"� आ��, त"हशव" उतमrजस आ��, स&भद�च म&लग आहण दrपद�च� म&ल� आ��त. अ�� ग&रज�, मल स�ग त"�च" "�ग"त�च� आपल"त क�ण आ��त.

द�ण स�गतत, म� त&झ"सठ� त"�च� न�व स�गत�. त� सवतs आ��स, त"हशव" हभषम, कण�, क_ प,

अशतथम, हवकण�, सrमदत, ज"दथ, ह�च" हशव" त&झ"सठ� ज�व पणल लवणर� आ��त ज� धसद�सत "�द� आ��त. तर� आपल� सiन" हभषम अस�न�� अप�ण� आ�� अस� वटत�. आपल"ल आघड�ल ठ�व�न हभषमच"lन स�र.ण द�ण"च� व"वसथ करव� लगत आ��. क& र घरण"च� म�हपत द&"kधनल समधन वटव� म�ण�न धस�� गज�न करत आ��त, त"�च� श�ख� वजवत आ��त. त� ब�लत असत�न रणवद� वज� लगल�. एकच गदर�ळ स&र झल. त"व�ळ� मधव आहण धन�ज" त"�च रथ घ�ऊन रणभ�म�च" मध" भग� आल�. त"�न� त"�च� श�ख�, क_ षणच� प�चजन" आहण अज&�नच� द�वदत त� वजव� लगतत.

हभमन� त"च पच�ड आकरच पuडg श�ख वजव"ल स&रवत क�ल�. "&धधष�र त"च� श�ख, अन�तहवज", कढत� व वजव� लगत�. नक� ल त"च� श�ख स&घ�ष आहण स�द�व त"च� श�ख मन�प&षपक वजव� लगतत.

प�डव�च" बज�च� इतर "�द� हशख�ड�, ध_षद&मन, हवरट, सत"कp, द&पद, दrपद�च� म&ल� आहण अहभमन"� आपपल� श�ख वजव� लगतत. त" घ�षन� सगळ� आसम�त द&मद&म�न हनघत�. त" आवजन� ध_तरषgच� ल�क ब�चiन ��तत.

त" स&मरस ध_तरषg च� सiन" प&ढ� सरक� लगत� त� �ल करण"च" ब�तत ��त�. त" व�ळ� अज&�न त"च� ग�ड�व वर उचल�न क_ षणल ब�लत�, अर� क_ षण, जर � आपल रथ द�न सiन"च" मध"� न�ऊन ठ�व,

मल त� सगळ� "�द� ज� मझ� आप आ��त त"�न प�व"च� आ��. ज� आमच"श� त"�च" वईट मतलबसठ� लढण"स उतस&क आ��त.

स�ज" प&ढ� स�गत�, अशपकर� हवन�त� झल"न�तर क_ षण त� रथ ज"वर कप�च� हचन� आ�� व ज" धवजत�न दiव� शकp ड�कवत आ��त, द�न सiन"�च" मध"� आण�न ठ�वत�. त�थ�न त"�न हभषम, द�ण, क_ प

आहण इतर अन�क रज� ज� प_थव�वर रज" करत ��त� त� प�त�. थ�डव�ळ त� पह�ल"वर अज&�न ब�लत�, "त� सगळ� मझ� नत�वईक आ��त, त"त मझ� आज�ब, मझ� ग&र आ��त, मझ� अन�क हमत आ��त. त"त आमच� ससर� आ��त, च&लत भव�ड आ��त". त� पह�ल"वर त"ल त" सगळ"�च� हक�व "�त� व त� ब�लत� क_ षणकड� प�त, "प� त� आम�ल मरण"सठ� उतस&क आ��त एक जहमन�च" त&कडसठ�. त� प�jन मझ� �त व प" क�प� लगल� आ��त. मझ� तzड क�रड� पडल� आ��. मझ" अ�गवर क�ट उभ रह�ल आ��. मझ" �त�न मझ� ग�ड�व गळ�न पडत� कf क" अस� झल� आ��. मझ� मन हदध झल� आ��. क" "�ग" व क" अ"�ग" त"च� जन मल ��त न�� अश� मझ� पररससथत� झल� आ��. अर� क_ षण, ह सगळ"�न मरन त� जहमन�च त&कड हमळवव इतक त� म�तवच न�� अस� मल वटत�, आहण जर� त� हमळल तर� त"त स&ख त� क�णत� असणर? मल समजत न�� क" "�ग" आहण क" अ"�ग"? अर� क�शव, मल वटत� "&द कर न"� करण त" "&दत जर� धज�कल� तर� ह सगळ"�च वध करन ज� हमळ�ल त� प&ण"करक कस� अस�ल? रज"सत, त"त�न हमळणर� स&ख �� सगळ� मल पपकरक वटत�. अर� ग�हव�द, तसल� स&ख व तसल� सत मल नक� अस\ वटत�. ज"�च"सठ� प_थव� धज�कव"च� त� आमच� आपच म� मरणर अस�न तर त" हवज"त क�णत� श�" असणर? त"�न मरण"प�. त"�च" �त�न मरण�च जसत श�"सकर आ�� अस\ मल वटत�. �� सगळ� ध_तरषg| ई जर� आमच द�ष करत असल� तर� त� आमच� आप आ��त, त"�न मरण� �� पप ठरणर न�� क�? आपल" नत�वईक�न मरन ज� हमळ�ल त"त आम�ल आन�द कस वटणर? मल मह�त आ�� कf, त"�च� हन"त हबघडल�ल� आ��, त"�च नश करन त"�च� हन"त आम�� स&धर शकणर न��. मग �� कशल करव"च�. अशम&ळ\ आम�� आमच� क& ळ स�पवल� त"च� द�ष� ठरणर आ��त त� हकतपत "�ग" अस�ल त� मल त� स�ग. करण अर� हमत, त� मल त"�न नष करण"स स�गत आ��स व त"सठ� व�ळ�व�ळ� उत�जन स&द द�त आ��स.

आम�� ह�च नश क� करव त� मल समजव�न द� करण, मझ" अलपमत� न&सर त� अ"�ग" आ��. मल त&झ" मग�दश�नच� आवश"कत आ��. अस� प� जनद�न, व�श नष झल कf, त"च� स�सक_ त� स�पत�, पप वढत जईल, त" पररससथत�त त" क& ळत�ल ब"क अस&रह.त झल"न� भष ��त�ल. वण�स�कर ��ईल. अशस आम�� करण�भ�त झल"न� आम�ल पप लग�ल त"च� प"ह~त कस� घ�णर? क& ट� �बच� स�सकर नष क�ल"च� पप लग�ल. त"म&ळ� आमच� हपतर उपश� र�त�ल त"�च� शद क�ण� करण"स नसत�ल. अस� म� ऐकल� आ�� कf, जर हपतर उपश� रह�ल� तर आम�� नरकत जऊ. मग "&दत मरण"च� श�"स&द आम�ल हमळणर न��. मल वटत� �� "&द करण"च� ठरव�न आम�� म�ठ� च�क क�ल� आ��. एक जहमन�च" त&कडसठ� आम�� फर म�ठ� पप पदरत ब�ध�न घ�ण"स हनघल� आ��त त� बर�बर न�� अस\ मल वटत�. त"प�. त"�च" �त�न मरण� जसत श�"सकर ��ईल अस\ मल वटत�". स�ज" प&ढ� स�गत�, अशपकर� ख�त व"क करत अज&�न त"च� ग�ड�व जहमन�वर ठ�वत� व रथत श�तपण� जऊन बसत�.

� भगवत ग�त�च पह�ल अध"" आ��, त"त हवचरल�ल" पश�च आपण हवसतर प�व�क हवचर प&ढ� करणर आ��त. त� झल"न�तर भगवत ग�त�च" द &स"� अध""च� वचन करणर आ��त.

� भग म�भरतच" भष�तरच न�� म�ण�न हतरक" अ.रत हदल आ��. ज"�न ह अध"तम शसत हवश�ष क& त��ल आ�� त"न� जरर वचव.

ग�त ब�ध अभ"स ग�त�त�ल अज&�नच" ब�लण"त�न ज� पश उपससथत झल� ��त� त� "�थ� हदल� आ��त.

१ "&दत सवजन�न मरन कस� ह�त ��ईल?

२ परजन�न मरन कस� ह�त ��ईल?

३ क�णल�� मरन "श हमळवण� कस� "�ग" ��ईल?

४ �� "&द हवज"सठ� आ�� क� क�णत"तर� इतर उद�शन� "�जल� आ�� हवधत"न�?

५ सवहप"जन�न स�ड� न �� सव� श�र"�द� "&दत मरण"सठ� क� जमल� आ��त?

६ �� सगळ� मझ� हप"जन आम�ल मरण"सठ� क� एवढ� उतव�ळ झल� आ��त?

७ जर� �� आम�ल मरण"सठ� उतव�ळ असल� तर� म� मत त"�न मरण"सठ� त"र न��. क�वळ प_थव�च� रज" हमळवण"सठ� अश� ह��स करण� हकतपत "�ग" अस�ल?

८ कrरव जर� द &ष असल� तर� त"�न मरन आम�ल पपच लगणर न�� क�?

९ सवजन हकत��� वईट असल� तर� त"�न मरण� व त" दर रज" हमळवण� �� कस� स&खपद ��ईल?

१० सवजन�च नश क�ल"म&ळ\ क& ळ." ��णर �� सपष हदसत असत�न म� �� "&द कस� कर?

११ क& ळ."त�न क& ळधम� (क& ळच� ररत�र�वज, पर�पर इत"द�) ब&ड�ल त"म&ळ\ अधम�च पगड समजवर बसत�, त"म&ळ\ क& धलन धस" भष ��तत, त� पप मझ" पदर� पड�ल, त� म� क� करव�?

१२ क& ळधस"� भष झल" कf, वण�स�कर ��ईल, त"म&ळ� क& ळचर (शद, तप�ण इत"हद हवध�) ल&प ��त�ल. तस\ झल� कf, आमच� हपतर अध�गत�ल जत�ल. ह सगळ" ग�षLन म� जबबदर असणर, तर �� करण"न� मल फक त"त न&कसन हदसत आ��, तर अर� भगव�त, त� जन� आ��स म�ण�न मल "�ग" मग� स�ग, मझ� महत क& ठ�त झल� आ��, मल क��L स&चत न��.

१३ क�वळ रज" पप�सठ� आम�� � क�वढ म�ठ पमद करण"स त"र झल� व त� त"त आम�ल उत�जन द�त आ��स, �� क�वढ� म�ठ� आ~"�! १४ अस� म�पतक करण"प�. म� हनsशस र�jन पहतकर न करत��� जर सशस कrरव�च" स�न�कड�न

मरल ग�ल� तर त� मल कल"णपद न��L क� ठरणर?

१५ �� भगव�त, त� सगळ� जणत�स, मझ� महत क&�ठ�त झल� आ�� , तर� धम� व अधम� हत�ल फरक जणण"स मझ� मन असमथ� झल� आ��, म�ण�न म� त&ल हवचरत� कf, ज� खर� व श�"सकर अस�ल त� मल स�ग. द&स"� शबदत हवचरव"च� म�णज�, ह "&दमग�ल खर उद�श व त" बदलच� जन त� मल स�गव�स, म�णज� मझ" मनत�ल श�क�च� हनरसन ��ईल. म� �� "&द करण"स "�ग" अश मनससथत�त र��न अस� करव�. ग�त�च" पह�ल" अध""त अज&�नन� वर�ल प�धर पश उपससथत क�ल� आ��त. त"च� उतर� श�क_ षण प&ढ� द�तत, त� अश�, पश १त� ७ च� उतर अस\ हदल� आ��त, �� अज&�न, त� हवचरल�ल" सव�च पश�च स�ब�ध एकच श�क�श� आ��, व त� अश� कf, त� अस� समज�न ब�लत�स कf, त� त"�न मरणर आ��स. पर�त&, � त&झ क�वळ गiरसमज आ�� कf, त� क�णल मरत�स. अर\ जर त� त"�न मरल� न��स तर त� मरणर न��त अस त&झ समज आ��. जनमल�ल पत"�क ज�व मरणरच � हनसग�च हन"म आ��. हच अथ� त"�न हनसग� मरत असत� व त� फक करणमत असत�स. �� सत" पथम ल.त घ�. सगळ" "�दध"न� व खटक�न� �� सत" ल.त घ�ऊन जर आपल� कम� क�ल� तर त� सवग�त जऊ शकतत. त" मन�व_त�ल हनषकम व म�ण�न हनषपप �त" अस� म�णतत ज� सगळ" "�दध"�न व खटक�न त"�च" धम�न&सर करव� लगत�. आत पश हनम�ण ��त�, जर अस� आ�� तर, त� त"�न क� मरव�स? त&ल अस� वटत� कf, म� त&ल व सगळ" त&झ" भव�न व त"�च" बर�बर त" सगळ" "�दध"न करव"स लवत आ�� तर त� एक अथ�न� "�ग" आ�� करण, अर� म� म�णज�च हनसग� त"�न मरत आ�� करण, त"�च� व�ळ "�ऊन ठ�पल� आ��. एक ग�ष पथम ल.त घ� कf, त� हक�व क�ण� क�णल मर शकत न��, ज� मरतत त� क�वळ करण मत असतत. हनसग�च� सधन त� बनल आ��स एवढ�च खर� असत�. बकp सगळ" हनववळ कलपन असतत म�ण�न त"त अडक� न घ�ऊ नक�स. अस� असल� तर� त" क_ त"त त� क�ठ� ग&�तल जऊ शकत�स व म�ण�न पप करण"स उद&क ��ऊ शकत�स त� म� त&ल न�तर समजव�न द�ईन. त� आतच ब�ललस कf, त� त"�न मनपस�न मर इसच�त न��स. त"त त&झ हनषपपपण धसद ��त�. जर पररससथत�त सपडल"म&ळ\ ज�व�� त� अथव क�ण��� मरण"स उद&क ��त� त�व�� त" �त"�त पप नसत�. जस\ स�र.णसठ�, एकदल त&ल मरव� लगल� तर त� क_ त� पपस करण�भ�त समजल� जत न��. "&दत सiहनक ज� �त" करतत त� स�र.णसठ�च� �त" समजल� जत� करण जर त� त"ल न�� मरल�स तर त� त&ल मरणर असत�, म�ण�न त� त"ल मरन त&झ� स�र.ण करत असत�स. त"ल मरत�न जर त&झ" मनत त"च" बदल कणव (द"ब&द�) अस�ल तर त&ल उलट प&ण" लगत असत� व

म�ण�नच त" मनससथत�त लढणर� "�द� "&दत मरतत त� सवग�त जतत. खटकच� स&द तस\च असत�, त"च" मनत मरल" जण"� पण"बदल द"ब&द� अस�ल तर त� �त" त"ल बधत न��. करण त� समजच" भल"सठ� त" पण"ल "मकड� पठवत असत� अश� त"च� मनच� धरण असव� लगत�. त� हवचरत�स कf, त� "&द त� व त&झ� ब�ध� रज" पप�सठ� करत आ��त व त"ल म� मदत करत आ��. वसत&तs पररससथत� तश� न��, �� "&द ज" करणन� ��त आ�� त� (म�ळ) करण न�तर प�j, त�त� एकच ग�ष ल.त घ� कf, "&दत हवज" झल"वर रज" हमळणर � एक अव�तर भग अस�न त"सठ� म� (हवधत"न�) �� "&द "�जल�ल� न��. एकद ग�ष�म&ळ\ क��L अव�तर फ"द� ��त असतत, रज" हमळण� वगiर�, पर�त&, त� म&ळ उद�श नसत� तस� �� ��त आ��. त� हवचरत�ल कf, �� सव�जण त&म�ल मरण"सठ� सवतच" हप"जन�न बज�ल करन क� एवढ� उतव�ळ झल� आ��त, अर� अज&�न, त� व"व�र चत�र आ��स, त&ल मह�त आ�� कf, �� सगळ� कrरव�च� हम�ध� आ��त. त" उपकरच� फ�ड करण"सठ� त� ह "&दत मर"ल त"र झल� आ��त. त&झ" पमण�च त� स&द नईलजन� ह "&दत मरण" मरण"सठ� आल� आ��त म�ण�न त"�न त"�न� मरल�ल"� बदल पप लगणर न��. त�स&द म�ण�नच जर म�ल� तर सवग�त जणर आ��त. त� व त� स&द हनसग�ल त"�न मरन मदत करत अ�त. अर� अज&�न, �� हवश चलवण"सठ� हकत"�क ग�ष� करव" लगतत. �� "&द त"चच एक भग आ�� अस\ ल.त घ�. जस� वदळ� ��तत, धरणक�प ��तत, र.श� लट उठतत, नद�न प�र "�तत, र�ग�च" सथ� पसरत व त"म&ळ\ म�ठ� ज�हवत�न� ��त असत� तस\च �� आ��. जर क�ण� द&ष ब&हदन� क�णच� �त" करत अस�ल तर त"ल ह��स म�णतत व जर अश� ह��स झल� तर त"त पप लगत� �� ल.त घ�. ह "&दत भग घ�ण"� क�णल�� ह म�ठ स��र मग�ल खर� करण मह�त न�� त� सगळ� ह बदल अनहभज आ��त. कळ त"�न वपरत असत�. म�ण�न नसत" हवव�चन करन सवतल तस द�ऊ नक�स.

पश ८ त� १५ च� उतर� अश� आ��त.

कrरव द&ष असल� तर� त"�न मरन आम�ल पपच लगणर अस\ त� क� समजत�स. पप म�णज� क" त� पथम समज�न घ�. क�णल मरन पप लगत नसत�. पप उद�शम&ळ\ लग� शकत� क�वळ इच� नसत�न कत�व" म�ण�न मरल� तर त"त पप नसत�. जर हवचरत मद अथव मतसर भव अस�ल,

त"म&ळ\ उतपन ��णर द &षपण अस�ल तर �त" जर� न�� क�ल� तर� पप लगत असत�. मणस� मनन� पप करतत, शर�रन� न�� �� ल.त घ�. जर मन श&द अस�ल तर क_ त� क�णत� करत त"ल म�तव नसत�. अश क_ त�ल हनषकम क_ त" समजल� जत� त� हनषपप क_ त" समजल� जत�. ह "&दत त� फक कत�व" भवन�न� द" ब&द� ठ�व�न �त" क�ल�स तर त&ल पप लगत न��. ज" हवचरन� मण�स त"च� अध"सतमक उज� कम� करत� त" हवचरत पप असत� आहण ज" हवचरम&ळ\ त"च� अध"सतमक उजE

वढत� त" हवचर�न प&ण" समजल� जत�. मणसच जनम त"च� अध"सतमक उज� वढवण"सठ� असत� �� त� समज�न त&झ� हवचर जर हन"�हतत क�ल�स तर त� सदiव प&ण"वन र�हशल.

त� म�णत�स, सवजन कpत��� वईट असल� तर� त"�न मरण� व त" दर रज" हमळवण� �� स&खपद ठरणर न�� अस\ त� ब�लत�स. पर�त&, पथ�, त� त�च त�च च�क करत आ��स हच� मल आ~"� वटत�. कrरव�न व त"च" सरख" हवक_ त पव_त�च" ल�क�च नश करण"त त&ल हनह~त स&ख हमळ�ल करण त� व त&झ� ब�ध� त"म&ळ\ म�ठ� प&ण" हमळवणर अ�त. त� सवजनन मरणर नस�न पप वढवण"lन मरणर आ��स �� ल.त घ�. त� त&झ� सवजन असत�ल तर त� क�वळ अपघत आ��. त"च हवचर त� कर नक�स.

सवजन�च नश क�ल"म&ळ\ क& ल." ��णर त� ��ऊ न"� म�ण�न "&द न करण"च त&झ हवचर अध"सतमक दषट प�रकटपणच आ��. क�णत��� क& ळ हनर�तर नसत�. पत"�क क& ळच अख�र�स नश ��ण� � हनसग�च हन"म आ��. त� मर हक�व नक� मर, त� क& ळ� "थवकश (हनवlश) नष ��णरच �� त&झ" ध"नत कस� "�त न��. ज&न� क& ळ� नष ��ण� व नव�न क& ळ� उद"स "�ण� � हनसग�च सवभव आ��. त� मर अगर नक� मर, त� क& ळ कळच" ओघत स�पणर असत�ल तर त� स�पणरच. जस� म_त"�ल त� क�वळ करण�भ�त असहशल तस\च त" क& ळ�च" नशस स&द त� क�वळ करणमत असहशल.

क& ळ."म&ळ\ क& लधम� ब&डण"च� ग�ष त� करत आ��स. पर�त&, त� क�णत��� क& ळ ह "&दच" हनहमतन� ब&डवणर न��स. त&झ" क& ळच" धस" स&रह.त असत�ल. "&दम&ळ� सगळ�च मरत न��त. ज� र�त�ल त� त" धस"�च� स�र.ण करत असत�ल. �� सगळ� त� ब�लत�स त� त&झ अ��कर आ�� व त� त&ल जसत �हनकरक आ��. त&झ" अ��करवर त&ल हन"�तण ठ�वल� पह�ज�स. �� "&द स�पल"वर ज� धम�हशल रज" "&धधष�र चलव�ल त"त क�णत"�� स�च� हशल अस&रह.त कस� अस�ल? असल� वहत पश त&झ" मनत क� त� आणत�स? त&मच" हपतर�च� कळज� "&धधष�रच" रज"त उलट जसत च�गल" पकर� ��ईल �� त� कस� न�� समजत?

पथ�, मघ स�हगतल" पमण�, �� "&द क�वळ त&मच" रज" पप�सठ� हवधत"न� आ"�जल�ल� न��, त"मग� इतर जसत म�तवच� उद�श आ��त. कrरव�न� ज� पपव_द�च� पर�पर आर�भल�ल� आ�� त� थ�बवण� � ह "&दमग�ल पम&ख उद�श आ��. कrरव ज� म�पतक स�पतच" कळत वढवत आ��त त"ल आवर घलण� � ह "&दमग�ल उद�श आ�� �� त� ल.त घ"व"ल पह�ज�स, त&म�ल रज" हमळण� � त"त�ल एक ��टस भग आ��. कrरव�च" �त�न जर त� हनsशस र�jन मरल ग�लस तर त� नरकत जहशल करण त� हवधत"च" क"�त त"ल मदत न करण"च हनण�" क�वळ अजनन� घ�तल आ��स अस� ��ईल. हवधत"च पहवत उद�श न ल.त घ�ण� �� सवतs पप क_ त" आ�� �� समज�न हवचर कर.

अर� अज&�न, एक ग�ष त� ल.त घ� कf, जर त� कrरव�च" �त�न मरल ग�लस व �� "&द कrरव धज�कल� तर प_थव� प&न� पपम" ��ईल, त� ��ण"स त� करण�भ�त असहशल. त"म&ळ� त&झ� हपतर त&झ"वर नरज ��त�, सवग�त श�तन& त&म� सगळ"�न प�त आ��त. तस� झल� तर ज" हपतर�च� त&ल हफकpर पडल�ल� आ�� त�च हपतर त&झ"वर नरज ��त�ल म�ण�न असल� प�रकट हवचर स�ड� न द�. म� त&ल धम� क" व अधम� क" त� थ�डक"त स�हगतल� आ��. आत धन�ज" "&दल त"र ��. ध_तरषg ल स�ज" प&ढ� स�गत�, अस� ब�ल�न अज&�न आपल� शस� टक� न द�त� व क_ षणल बजवत� कf, ह सव� हवशच" व"व�रच� जन त"न� ररतसरपण� त"ल स�गव�. त"च� प�ण� समधन करव�. म�णज� हनsश�क मनन� त� "&दस त"र ��ईल. क�णत��� श�क मनत रह�ल� तर� त� ग&डक�श "&दत लढ� शकणर न��. अज&�नच त� बल�ट प�jन क_ षण हवसम" चकpत ��त�. गलतल" गलत �स� लगत�. त"न�तर त� अज&�नल त� हवशच� जन द�ऊ लगत�.

श�मदगवत ग�त अध"" पह�ल अज&�न हवषद "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त स�ख""�ग अध"" द&सर

स�ज" म�णल – "पमण� करण�न� व"पल�ल" अश�न� भरल�ल� ड�ळ� अस धखन ��ऊन बसल�ल" अज&�नल श�क_ षण हवचरत�, �� अज&�न, आ"lन न श�भणर, सवग�पप�च" आड "�णर, अपहकतE करणर अस म�� त&ल " स�कट पस�ग� क�ठ� न उतपन झल बर�? �� पथ�, असल" भ"डपणल थर द�ऊ नक�स. � त&ल श�भत न��. शत��न तप द�णर त�, �� .&द मन�द&ब�ल" टक� न द�ऊन "&दल उभ ��. अज&�न ब�लत�, �� मध&स�दन, ज"�च� प&ज करण� �\च आम�ल "�ग" अश हभषम, द�ण, क_ प ह�च"वर म� "&दत बण�च उलट प�र कस कर? ह ग&रजन�न मरण" ऐवज� ह जगत हभ. मग�न उदरहनव�� करण� अधधक श�"सकर मल वटत�. करण, �� जर� दव"न� कrरव�च� हम�ध� आ��त तर� अश वहडल�न मरल� तर त"�च" रक�न� मखल�ल� भ�ग मल भ�गव� लगत�ल. आम�� त"�न धज�क� अथव त� आम�ल धज�कत�ल, ह द�न��पiकp क�णत� ग�ष च�गल�, �� �� मल कळत न��. ज"�न मरन जगण"च� मझ� इच� न�� त� �� कrरव आमच" सम�र उभ� आ��त. मनधसक दiन"द�षम&ळ� मझ� सवभहवक व_त� नष ��ऊन धम�धम� जणण"स मझ� मन असमथ� झल� आ��. म�ण�न म� त&ल हवचरत�, ज� खर�खरच श�"सकर अस�ल त� मल स�ग. म� त&झ हशष" आ��. मल शरणगतल उपद�श द�ऊन उपक_ त कर. प_थव�च� हनषक�टक व सम_द रज" अथव सवग�च� रज" स&द हमळल� तर� मझ" इ�हद"�न श�ष�न टकणर � श�क कस न��स ��ईल त� मल कळत न��. स�ज" ध_तरषg ल प&ढ� स�गत�, शत�ल तप द�णर अज&�न "पमण� श�क_ षणश� ब�लल आहण, "म� "&द करणर न��", अस\ स�ग�न सतबध झल.द�न�� सiन"�च" मध"� अस �तप" गळ�न बसण"� अज&�नल प�jन हक�हचत �सत भगवन ब�लल�, �� अज&�न, ज"च श�क कर न"� त"च श�क त� करत आ��स व त"वर म�ठ म�ठ बत मरत आ��स, खर� जणकर कध��� अश ग�षLम&ळ\ म�णज� म�ल" धजत"�च श�क करत न��त. ह हवशत जनम आहण म_त"�च� व"वसथ कश� आ�� त� पथम स�गत�. म�णज� त&झ" मनत�ल सगळ� स�श" द�र ��त�ल. आपल" "�थ� ह हवशच� जन अन�क पदत�न� समज�न घ�ण"च प"स ��त असत�. त"त�ल एक स�ख" हवचर आ��. त"न&सर क" स�हगतल� आ�� त� म� त&ल स�गत�. त"हशव" "�ग हवचरसरण� व इतर हवचरसरणLच स&द आपण परमश� करणर आ��त, तर� न�ट ऐक,खर� तर प�त, म�, त� व �� सगळ� ज� आज लढण"सठ� "�थ� जम झल�ल� आ��त त� सगळ�, ह प�वE क�व��� नव�त� अस\ न��. त"च पमण� प&ढ�ल कळत त� व आपण प&न� असणर न�� अस\�� न��.

मणसच" आ"&ष"त जस\ बलपण, तरणपण आहण म�तरपण ह अवसथ द��ल पप ��तत, त"पमण�, आतम"ल एक मग�न एक अस\ व�गव�गळ� द�� पप ��ऊन त� अन�क जनम घ�त असत�. �� अस\ क� ��त� त�स&द त&ल आतच स�गत�, करण, अस\ कf, आतम"ल इच� ��त�. ज" इच��ल शस�" भष�त आपण "कम", म�णत�, त� कम सव� जनम�च करक आ��. म�णज� जर आतम"ल कम झल न�� तर त� प&न� प&न� जनम घ�ण"च� थ�ब�ल. म�णज� त"ल प&नज�नम हमळणर न��. आतम"ल ��णर कम प�ण� करण"सठ� त"ल द�� (सधन) आवश"क ��त�. द�� वसतहवक असल"म&ळ\ त"ल थ�ड�, वर, गरम� अस\ व इतर स&ख द&sख द�णर� इ�हद"� पप ��तत. तस\च अख�र�स त" द��च नश ��ण� हनसग� हन"म�न&सर कमपप असत�. त� म��त असल�ल� खर� जन� त"�च हवचर न करत आपल� ब&हद ससथर करन सव� स�न करत असतत. ज� द��च� हवकर मनल लव�न घ�त न�� त� जन� समजल जत�. जस\ अ�गवर�ल वस ज�ण� झल"न� फटत� व त� आपण टक� न द�त� त"पमण� आतम त� ज�ण� झल�ल द�� टक� न द�त�. त"ल आम�� म_त"� म�णत�. द�� टकल"वर त� द�� नसल�ल आतम अन�तत तर�गत असत� प&न� इच� असल"स नव�न द�� पप ��ईसत�वर. ��, अर� अज&�न, सतत ��त असत� पत"�क आतम"बबत. ज�वर त" आतम"ल कम म�णज�च वसन आ�� त�वर ��त र�ण� त" आतम"च" अ�हतम उदरसठ� अहनव"� असत�. ज�व�� त"च" सगळ" इच�, कम, वसन न��श ��तत त� आतम जनम मरणच" अश फ�"�त�न म&क ��त�, त"ल आपण "�ग शसत "म�.", अस\ म�णत�. आतम"च द�� ज�ण� झल"हशव" इतर करणन� स&द हनकम� ��ऊ शकत� जस\ र�ग, इज, अपघत अश� बर�च करण� त"च द�� हनरप"�ग� करण"स करण�भ�त ��ऊ शकतत. अश करणन�स&द त" आतम"ल द�� स�डव लगत असत�. अश� अन�क करण� मणसल म_त"� "�ण"च� अस� शकतत. अस\ इच�सक आतम� फर थ�डच कळ द�� धरण करन प_थव�वर ववरत असतत, एरव�� त� अवकशत अव"क सवरपत तर�गत असतत. अश वसन�पस�न म&क न झल�ल" आतम"�न त"�च" वसन�च� श�प�ट हचकटल�ल� असत� त"ल धल�गद�� अस\ म�णतत. त"च" वसन�म&ळ\ त� आतम त&झ"सरख कमसक ��ऊन ल�भ आहण म��त अडक� न श�क अथव �ष� व"क करत असत�. �� अस� ��त� करण पररससथत�च� अजन आ��.आतम अव"क असल"म&ळ� त"ल वसतहवकत�च� ब�धन नसतत म�ण�न त� नष ��त न��, त"ल पकडत "�त न��, त� स&कत न�� हक�व त� ओल ��त न��, त"ल कश�� सधनन� धरत "�त न��. त� क& जत न��, त� जळल जऊ शकत न��. त� सव�व"प� असत�, त� ससथर, अचल, सनतन (पच�न, अनहद अन�त) आ��. करण त� सव"�भ�च� एक रप आ��. सव"�भ�ल इच� झल� म�ण�न �� हवश उतपन झल� त"च सत"च� �� आतम� एक ��ट� आक_ त� असत� अस\ समजल� तर त� "�ग" ��ईल. जस\ सव�"भ� त"च" हवचर�न� बद असत� त"पमण� �� बद आतम� त"�च" हवचर आहण त"

पस�न उतपन ��ण"� वसन�न� बद झल�ल� असतत. त" वसहनक हवचरम&ळ\ त� प&न� प&न� जनम घ�त असत� व मरत असत� आहण प&न� जनम घ�त असत�. अश� जनम मरणच� श�खल अव"�तपण� चल� र�त� ज�वर त� त"च" कमरप� वसन�त�न म&क ��त न��. म�ण�न आपण अस\ समज� शकत� त� कf, "हवचर", ह अव"क पररमणन�, आतम बद असत� जस सव"�भ� त"च" हवचरन� बद आ��. त"सठ� अर� धन�ज", त&ल त&झ� हवचरहवश हन"�हतत करव� लगत�. सगळ� च�गल�, वईट, पप, प&ण" अश हवचर�च" मध"मन�च त� ��ऊ शकत�. हवशच� म�ळ हवचर आ��त. त"त�न म" हनम�ण करन म� म�णज� अहवनश� परमतम (सव"�भ�च� पकट रप) ह� स_ष� उतपन करत�. म� हक�व त� म�णज� त� द�� न�� तर त"त सथ�त असल�ल आतम असत� �� त� पथम ल.त घ�. द�� मरत� त"त�ल आतम मरत न��, म�ण�न द�� म�ल म�ण�न श�क करण�, त&झ"सरख" समजदर मणसल श�भणर� न��. ज� आ�� त� असणरच आहण ज� न�� त� नसणरच अस� स�ख" हवचर स�गतत. करण त� हवशच एक म�तवप�ण� हन"म आ��. म�ल म�णज� त� क"म ग�ल अस� ��त न�� त"च� जग आहण सवरप बदलल� एवढ�च झल�ल� असत�. वसत& अथव त"त�न पप ��णर� उज� हवनश� असत� त"�च� रप फक बदलत असत�. थ�डक"त स�गव"च� अस\ कf, ह हवशत ज� आ�� त� कध�च न��स� ��णर� नसत�. त� क�वळ जग, सवरप बदल�न हवशत क�ठ�तर� उपससथत असत�च. त� म��त नसल�ल� त&झ" सरख� मणस� हवनकरण श�क करत असतत. �� हवश ज" हनत" शकpन� भरल�ल� आ�� हतल "शकp", अस\ म�णतत. परमतम ह म�ळ शकpच� पकट रप आ��. त"त�न त"च" प�रण�न� हवहवध वसत&मत हनम�ण ��त असतत. त"�च" मदत�न� चरचर आपल� रप धरण करत असतत. उद�रणथ�, आघतत�न धवन� व उषणत, उषणत�त�न पकश, व�ज, हवज�त�न गत�, प&न� उषणत, पकश, धवन� अस\ हनम�ण ��त असतत. अश पकर� एकत�न द&सर� व त"त�न हतसर� अश पकर� हवशत ससथत"�तर� ��त असतत व हवशच करभर चल� र�त�. हल क��� जन� म" म�णतत. परमतम �� म�ळ शकpच� पकट रप आ�� त� हनत" आ��. त"त बदल ��त न��. त� "हवचर", ह पररमणत असत�. त"च" आधरन� ह हवशच� सगळ� कम� ��त असतत. शक�च" ततवजनन&सर, हवचर �� म&लभ�त शकp मनल� ग�ल� आ��. बकpच" त"त�न म"�च" मध"मत�न उतपन झल" आ��त. अज&�न त"ल हवचरत�, अर� क_ षण त� �� ज� स�गत आ��स त� हनरप�. जन आ��, पर�त&, मल सप�. जनत�न क��L समज�ल अस� सपष�करण हदल�स तर बर� ��ईल.क_ षण ब�लत�, त&झ� ब�लण� "�ग" आ��, पर�त&, हवशच� खर� जन त� हवचरल�स व म�ण�न त� म� त&ल स�हगतल�. आत सप�. जनन&सर क" त� स�गत�. त"मध"� आपण पथम म_ततम"च� अवसथ क" त� प�व� लग�ल. मण�स म�ल तर� त"च आतम ज"ल आत सप�. हवचरन&सर "म_ततम", अस\ समजल� जत�. त"च� हवचर�च� सप�दन� चल�च असतत. त"ल हचकट�न असल�ल� त"च"

कम�हवपकच� श�प�ट ज"ल "�गशसत "धल�गद��", अस� म�णतत, त� असत\च. त"स� त� म_ततम हवशत क�ठ�तर� तर�गत असत�. प&न� "�ग" स�ध� पप झल� कf त� प&न� जनम घ�त असत�. त"न�तर त"च� कम वसन प�तE करण"च� धडपड प&न� चल� ��त असत�. अस� �� अव"�तपण� ��त असत�. हच अथ� अस कf, त� ज"न मरल�स त� व�र त"�च" म_ततम"च" रपत "�थ�च तर�गत र�णर. त� "थवकश प&न� जनम घ�णर आ��त. आणख�न सप�. जन म� त&ल द�त�, त� त&झ" आप�न हमत�न त"�च" स�क"lन अस\ सगळ"�न मरणर आ��स, त"च� द &sख ��त� त"च� करण पथम ल.त घ�. द&sखच� करण त� म�ल� �� नसत� तर त� त&ल प&न� कध�च त" रपत त&ल भ�टणर न��त, �� असत�. त"�न भ�टण"च त&ल म�� आ�� � म�� त" द&sखच� खर� करण असत�. � म�� � स&द एक द�ष आ�� व त"म&ळ\ त&ल पप लग� शकत�. त" म��पस�न त&ल म&क व�व� लग�ल. आत त&ल ह "&दच म�ळ उद�श समजल अस�ल तर त"हशव" इतर ऐ��क ग�षLच स&द त&ल हवचर करव लग�ल. त"त म� हनम�ण क�ल�ल� चत&रवण� "�तत. त"त त&झ .हत" वण� "�त�. ज" न&सर त� "&द धज�कण"सठ� करव"च� असत�. त"सठ� ज� क��� करव� लग�ल त� सगळ� त� हनsस�क�चपण� करव"स पह�ज�. म�णज� पहतसपध"�च� �त" करण� मग त� क�ण��� अस�, �� त&झ� धम�कत�व" आ��. त� प�त, जर त� मघ म�णल"पमण�, "&द स�ड� न ग�लस तर क�ण��� त&ल म�ठ समजणर न��. त&झ� त&झ" समजत ह�sथ� ��ईल. त� त&ल म�ख�, हभत समजत�ल व त&झ� समजत र�ण� त&ल म&सषकल ��ईल. सगळ� त&झ� हन�द करत�ल. �� पथ�, त� .हत" आ��स व त&झ� क"� न""सठ� लढण� अस� आ��. त� जर त� करणर न��स तर अर� क& रन�दन, त&झ व"वस" त&ल स�गत� कf, त� �त" करणर न""सठ�. क�णत�� व"वस" म�णज� क"�च हन~" व त"सठ� त" पकरच� ब&हद एकग असव� लगत�. त� ब&हदच� एकगत करत न��स, ज"च" ब&हदच� एकगत ��त न��, त"च" ब&हदल व क"�ल वसन�म&ळ\ अन�क फट� फ& टतत. चत&व�ण�त�ल बहण�ल क"� असत� अध"सतमक सधन करण�, जर एकद बहण त� स�ड� न रह�ल तर त� हन�द ठरत�. तस\च वiश"च� कत�व" पमहणकपण� व"पर, श�त� करण� व त"त�न स�पत� जमवण�. जर एकद वiश"�न� त� क�ल� न�� तर त� हन�द ठरत�. श&द स�व करत नस�ल तर त�स&द हनहषद ठरत�. म�णज� क& रन�दन, पत"�क�न� त"च" वण�च� हव��त क"� करव"लच पह�ज�. त"न�च त� धन" ��त�. �� पथ�, प&र�ह�त वगlन� स�हगतल�ल" व�दत�ल कम�क�डतमक फलश&त�च" व कलपहनक चमतकर�न भ&लल�ल� व त" ख�र�ज द&सर� क��L न�� अस� म�णणर� ज� म&ढ ल�क हवशच" म�ळ उद�शल न समजत म��, मद आहण मतसर अश द�ष�त रम�न भ�ग व ऐश"� "�त गढ�न जतत, त"�च� व"वस"तमक (हवशथ�ल समज�न वगण"च� र�त) म�णज� क"� क"�च हन~" करणर� ब&हद कध�च एकग म�णज�

समधधसथ ��त न��. समन" मण�स अस ��ऊन र�ण"त धन"त मनत� पर�त&, त� तस ��ऊ शकत न��स.प_थव�च� वसतहवक जन सतव, रज तम ह हतग&ण�च" ग�ष�न� भरल�ल� आ��. म�ण�न त� हतग&णत�त द�दपस�न अधलप सतत ससतवक ग&ण�न� स�पन व "�ग.�महद ("�ग.�म म�णज� शर�रच" गरज�च� क"�) सवथ�त न गढत� आतमहनष ��. अस� क�ल�स तर त&ल प_थव�च� अध"सतमक जन पप ��ऊन त� धन" ��हशल. हवशच" घडण"� घटन�च अथ� हवव�क�न� व हवजनन� श�ध�न कढण� � खर परकम आ��. ह हवशच" क��L ततव�च त� पररच" करन घ�. वसत& आहण त" पस�न हनम�ण ��णर� उज� वतवरणत हवल�न ��णर� आहण म�ण�न नशर आ��, �� समज�न घ�. जगच� म&लततव आतम आ��. आतम �� शकpच� अ�हतम रप अस�न त� सव� पकरच" हक"�स करण�भ�त असत�. "उज�-वसत& सतत"", व "हक"-पहक"", ह�त�ल शकpच स�चर �� न समजण� अजनच� ल.ण असत�. रस"नच� म&लततव� हवहवध रप� घ�तत. त"�च कम हनत" असत�. अन�क म&लततव�त�न स�"&ग� बनतत व प&न� नष ��तत. पर�त&, त"�त�ल म&लततव तश�च र�तत. ज�व�च जनम ��ण� म�णज� रस"न�च" हवहवह.त रचन�त�न च�तन उतपन ��ण�, त"म&ळ\ त� रस"न सज�व झल� अस� आपण समजत�. आतम रप� शकp ज�वल (रस"हनक ब&हदमत) पकड�न द�� धरण करत�. वसत&मतत�ल म&लततव� फक हवहशष रचन�म&ळ\ सज�व झल"च� पत"�तर "�त�. तर� त"�त आतम नसत�. करण आतम त" रचनतमक व"वसथ�न� त"र ��त न�� त� सवत�तपण� असत�. �� हवश शकpरप आ��, त"त�नच सगळ� जग घडत असत�. त"त जडण�, घडण�, म�डण� अश हक" ��त असतत. एकद घडल�ल� सज�व रस"न हबघडणर आ�� (त"च म_त"� ��णर आ��) व प&न� त"त�न व�गळ� सज�व उतपन ��णर आसतत. त"लच आपण जनम म_त"� अस\ ब�लत�. �� त� ल.त घ�. शकpच� �� धलल न समजणर� त"ल चमतकर समजतत. म_त"�प�. त" मग�ल करण समजण� जसत म�तवच� असत�. जर च�गल" करणसठ� म_त"� घडल तर त� च�गल� समजल� जत�. कrरव वईट पव_त� धरन आ��त, त" वईट पव_त�च नश करण"सठ� ज�व�� म_त"� ��तत त�व�� त� ह�तकरक समजल� जत�. अहनष पव_त� नष करण"सठ� जर एकदच म_त"� ��ण� "�ग" अस�ल तर त� घडवण"त .हत"�न� प&ढकर घ�ण� श�"सकर असत�. त"ल अ"�ग" समज�न त� न करण� श�"सकर नसत�. तस� क�ल� तर त� त&झ� .हत" कत�व" क�ल� न��स अस\ समजल� जईल, त&ल द�ष लग�ल. चमतकरल खर� मन�न र�तत त� दiववद� ��तत. त"�च प&रषथ� स�पल अस\ ��ईल. श�ध ब&द�न� हनसग�ल समजण"स स&रवत क�ल� व त� समज� लगलस तर त� चमतकर न र�त त� एक वiजहनक सत" म�ण�न समजल� जईल.

ज� क"� हनवडल� त� हन~"�न� करत र�व� ज"�न हन~" करत "�त न�� त� खर� सत" श�धत न��त व अजनत रम�न दiववद� बनतत. अस� ल�क प&रषथ� घलव�न बसतत. अर� पथ�, त� �त"�च बऊ करत आ��स. मणसच� �त" आहण पश&च� �त" हत फरक क"? पप �त"� म&ळ� ��त न��, त" पठ�ल उद�शन� ��त�. त"च त� हवचर करत न��स. स&ख, द&sख, लभ, �हन, ज", परज" �� मद, मतसर ह द�ष�म&ळ\ ��त असतत. म�ण�न �� द�ष पपकरक असतत. मणसच अधधकर कम� करण"प&रत असत�. त" क"�च� फल त"ल हमळण� अथव न हमळण� �� त" मणसच" अधधकरत नसत�. पर�त&, अर� पथ�, जर त"�न� त� क"� हबनच�क व हवधत"ल अप��न क�ल� तर त"ल फळ हमळण"च� शक"त असत�. �� धन�ज", कम�फलच� आसकp स�ड� न आहण "शप"शहवष"� समब&हद ठ�व�न "�ग"&क (हशसतबद) ��ऊन त� त&झ� कम करत ज, अश कम करण"च" ब&द�ल ""�ग", म�णतत. अस� जर� असल� तर� ज�व�� त� समजत इतर व"कp बर�बर व"व�र करत�स त�व�� त&ल अश� हनरम" समब&हद �हनकरक ��ऊ शकत�. तश पररससथत�त त� जशस तस� ह न""न� वग�न सवस�र.ण क�ल� पह�ज�स. पर�त& ह हठकण� तश� पररससथत� नसल"म&ळ\ समब&हदच हवचर क�ल पह�ज�स. म�णज� समब&हदन� वगव"च� कf सवस�र.ण ब&हदन� त� पररससथत�वर अवल�ब�न असत�. ज�व�� त&झ� ब&हद म��रप� गढ�ळ आवरणत�न ब��र पड�ल त�व�� त&ल ऐकव"च" व ऐकल�ल" ग�षLच क�टळ "�ईल. व�दत�ल (कम�क�डत�न हमळण"�) कम�फल�च" भमक (ख�ट) कथ ऐक� न त&झ� ब&हद च�चल झल�ल� ज�व�� ससथर ��ऊन समध� व_त�त र��ल त�व�� त&ल खर ब&हद"�ग पप झल अस\ समज. अज&�न हवचरत�, "अर� क�शव, समधधसथ ससथत� मध"� असल�ल ससथतपज क�णल समजव�? त"च� ल.ण� क�णत�? कम�क�ड ("ज, उपस तपस, वतवiकल"�, प&ज इत"हद धहम�क क"�) करन द�वत�न पसन करन त"दर आपल� पप ध&तल� जईल आहण आपल� भग" स&धर�ल अस\ समजणर� म�ख� ल�क कध�च त" अवसथ�त जऊ शकत न��त. �� खर� आ�� क�"?

भगवन श�क_ षण स�गत�, "अर� अज&�न, मन&ष" ज�व�� सव� वसन टक� न व आपल" ठ"�च स�त&ष ��ऊन र�त� त"ल ससथतपज अस\ म�णतत. ज"च� मन द&sखत हवषणण ��त न�� आहण स&खम&ळ\ आन�द� ��त न��, हपत�, भ", क�ध ज"ल ��त न��त त"ल ससथतपज (क�णत"�� करणन� ब&हद हवचधलत न ��ण�) समजल� जत�. ज� सव� ग�षLबबत अनसक असत�, बर� वईट पस�ग पप झल� म�ण�न असवसथ हक�व ख�ष ��त न��, त"च� ब&हद ससथर झल� अस\ समजल� जत�. अस मण�स कम� ब�लत� म�ण�न त"ल म&न� (म&न� � शबद ब"�च व�ळ ससथतपज ह अथE "�जल जत�), अस�स&द ब�लतत.

ज� हनर�र� (उपश�) आ�� त"च" भ�क� हशव" इतर वसन नष झल�ल" असतत. पर�त&, त"ल खण� हमळल� कf, त"च" स&प झल�ल" वसन प&न� सकp" ��त असतत. म�ण�न हवनकरण उपवस करत र�ण"न� क��L सध" ��त न��. बहन�दच अन&भव आल"वर त"च" सगळ" आवड� हनवड� स�प&षत "�तत. करण त� आतम त"ल हचकट�न असल�ल" धल�गद��च" ब�कव"त "�त न��. तस� झल� म�णज� समजव"च� कf त"च� "�गसधन कम"ब ��त आ��. ह चचण" सधक�न� सवतच" सवतs घ"व"च" असतत.

अर� धन�ज", आत त&ल स�गत� मणसल इच� कश� पप ��त�. हवष"च पथम पररच" ��त�. त"न�तर जर त"बदल क& त��ल उतपन झल� तर त� द&सर� अवसथ असत�. त"न�तर जर त"च वर�वर हवचर करत रह�ल� कf, त"च� ग�ड� उतपन ��त�. त" अवसथ�त त� जर रमल तर त"च� इच� हनम�ण ��त�. म�णज� क& त��ल, ग�ड� आहण इच� अश त�न प""�न� मणसत इच� हनम�ण ��त असत�. जर क& त��ल ह अवसथ�तच त"च त"ग क�ल (स�श", हतरसकर, अनसथ, औदधसन" अश ध�रण�न� त� शक" असत�.) तर इच� ��त न��. इच��च त"ग करण"च� �� पदत असत�. अशररत�न� हनम�ण झल�ल� इच� प�ण� करण"सठ� त� प"तन करत असत�. त� प�ण� झल� तर आणख�न नव�न इच� हनम�ण ��त� अशपकर� �� इच��च� हनम�ण ��ण� व प�ण� ��ण� चल� र�त� व त"त त� मन&ष" प&रत अडकत जत�. इच� प�ण� झल� न�� तर बलवन मण�स क�ध� ��त� व त� द&सर द�ष मणसच� अध"सतमक उज� खच� कर लगत�. जर कमज�र अस�ल तर त"ल द &sख ��त� व त"म&ळ�स&द त"च� अध"सतमक उज� खच� ��त जत�. अशररत�न� त� मण�स म�णज� त"त�ल आतम त" इच��च" मधलक�त अडकत जत�. त"म&ळ\ त"च हवव�क स&टत�. त� त"च� सरसर ब&हद �रव�न बसत�. अशररत�न� त"च अध"सतमक ��स ��ऊ लगत�. मणसच� जनम त"च� अध"सतमक उज� वढवण"सठ� असतत पर�त&, हवहवध इच��त आतम" ग&�तत ग�ल तर त� कम� ��त�. म�ण�न मणसच" आतम"न� शर�रच" इच��त ग&�तण� श�"सकर नसत�.

हपत�द�षर��त व प�ण�पण� सवध�न अश इ�हद"�न� (ज�वन�) हवष"त ववरण"� सवध�न अ�तsकरणच" मन&ष"ल ("�ग"ल) समधन पप ��त� त� ��तच त"च" सगळ" द&sख�च नश ��त�. करण त"ल क��L नक� असत�, त� न�� हमळल� म�ण�न त"ल द&sख, क�ध ��त न��. त� सथ�र ब&हदन� त"च� ज�वन जगत असत�.

"�गर��त मन&ष"ल हनह~त सथ�र ब&हद नसत�, त"च� हवचर द�ल"मन अवसथ�त असतत. �� कर क� त� कर अस\ त� सतत करत असत�. त"म&ळ� त� स�भमवसथ�त र�त�. त"म&ळ\ त� क"म अश�त असत�

पररणम सवरप अश मणसल हवहवध व"ध� लग� शकतत. त"च� मनधसक, बrद�क व शररर�क अस\ हतन�� सवसथ हबघडल�ल� असत�. पथ� अस मन&ष" कस स&ख� ��णर?

त"च धल�गद�� त"ल त"च" गतजनमच" इच��च� आठवण करन द�त त"�त ग&�तवत ठ�वत�. त"�पस�न द�र र�ण� ��च खर मग� आ��. ज"ल त� जमल� त"ल स�"म� अस� म�णतत.

कम�च� चर पकर आ��त. "�ग.�म, ��द.�म, पप.�म आहण प&ण".�स अस\ त� आ��त. त"न&सर त"�च� फल पप� ��त असत�. "�ग.�म म�णज� शरररच" हनज� गरज प&रवण�. त"त खण� हपण�, हवश�त�, हवर�ग&ळ, स&ख�पभ�ग अस� "�तत. त"त�ल ज� शर�रच" हनज� गरज�प�. जसत असतत त� पप.�मत "�तत. ज� च�गल� क"� ��त� त� प&ण".�मत "�त�. हवर�ग&ळ व स&ख�पभ�ग �� ��द.�मत "�तत. त� सगळ� शर�रच" गरज�न&सर असतत. त"�त आतम"न� ल. घलव"च� नसत�. त� सगळ� धल�गद��च" प�रण�न� ��त असत�.

मन&ष"ल वसतवप�. ख�ट ग�षLच� हवश�ष आकष�ण असत� व त"त त� रमत� पररणमतs त� हनसग�प�. इतर क_ हतम ग�ष�त अडकत जत�. च&क कर लगत�, जर त"न� हनसग�ल समजण"च प"तन क�ल तर त� हवव�कp ��त�, कलपहनक ग�ष�त रमणर� कव� ��तत.

"�ग"&क ��ऊन सव� इ�हद"�वर स�"मन करन त"त आतम"न� औदधसन" बळग�न ज"न� त"च मन ससथर क�ल� आ�� अश मणसल समन" वसन तस द�ऊ शकत न��त. सव� वसन�बदल औदधसन" बळग�न त� त" वसन�च" व"सनत जण"पस�न सवतsल स�रह.त करत असत�. ज"ल त" वसन�च� व"सन लगत� त� त"च" आतम"ल बधत असत� म�ण�न क�णत"�� वसन�च� व"सनत रप�तर ��णर न�� हच� द.त "�ग� बळगत असत�. वसन�च� व"सन ज�वल लगत न�� तर आतम"ल लगत� म�ण�न त"वर ध"न दव"च� असत�.

व�द�त�ल कम�क�ड आहण उपस तपस वतवiकल"� �� मणसल त"च" ख"� "�ग सधन�पस�न द�र करतत म�ण�न त"त त� पथ� अडक� न घ�ऊ नक�स. (सनतन धम�त�ल � भषचर समजव अस\ भगवन स�गत आ��त)

द�� धरण करण"� सव� ज�वतम"�न त" द��म&ळ\ पप ��णर� हवकर ज"त भ�क, त�न, हवष", ��द आप�आपच हचकटत असतत. त"म&ळ\ सवभहवकपण� त� त" पकरच" वसन�च" आ�र� जत असत�. म�ण�न �� ल.त घ�ऊन ज� सवध ��तसत, द��च� हवकर "�ग" म"�द�त ठ�व�न र�त� त� धसद"�ग� समजल जत�.

जर� ज�व आहण आतम व�गळ� असल� तर� समन" मणससठ� त� एकच वटतत. "�ग"सठ� त"त�ल भ�द म�तवच असत�. त"च पमण� धल�गद�� आहण आतम ह�च� स�ब�ध समजण� "�ग"ल आवश"क असत�.

ख�ट कलपनन त" ख"� आ��त अस� दखवतत कव�, त"वर हवशस ठ�वणर� हनसग�रप� परम�शरपस�न द�र जतत. त� क"म अजन� र�तत. त"�च� खर� ख�ट� हत�ल फरक समजण"च� .मत नष झल�ल� असत�.

कलपहनक ग�ष� मध"� रमण"� हवचर�न भवहनक हवचर समजतत व तक� श&द हवचर�न हवव�क म�णतत. जन� हवव�कत रमतत व समन" मणस� भवहनक हवचरत रमतत. भवहनक हवचर मनच� असतत व हवव�क ब&हदच असत�. मणसच� हवहवध सवरपच� असमथ�त त"ल ख�ट कलपन�त रमण"स भग पडत�. ख"� कलपनन&सर ज� कम करत� त� समथ� ठरत�. ख"� कलपनन&सर कम करणर ख�टच आन�द घ�ऊ शकत� करण त� त� ख�ट� आ�� �� समज�न त"कड� प�त असत�.

हनसग�च� बर�क सर�क हन"म ओळख�न ज� मण�स त"च� कम� करत� त� "शसव� ��त�. करण त"च� ब&हद जग_त असत�. अस मण�स सद स&ख� र�j शकत�.

श�मदगवत ग�त अध"" द&सर स�ख""�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त कम�"�ग अध"" हतसर

अज&�न श�क_ षणल हवचरत�, �� क_ षण, जर त&ल कम�प�. सम"ब&द� (कम�फलत�ल फ"द व त�ट समन मनण"च� हचतव_त�) श�ष वटत� तर मग �� स��र करण"च� घ�र कम� करण"सठ� त� मल क� स�गत आ��स? स�हदगध अश त&झ" ब�लण"म&ळ� त� मझ ब&हदभ�द करन मल म��त क� टकत�स?

म�ण�न ज"न� मझ� भल� ��ईल अस एकच मग� हनह~त करन स�ग.भगवन त"वर स�गतत, �� भ�ळ"भबड" अज&�न, ह जगत जन"�ग (स�ख") मग� आहण कम�"�ग मग� अस\ द�न आ��त. आत प&न� त� सगळ� म� त&ल स�गत�. त� न�ट समज�न घ�. कम�च आर�भ न क�ल"न� प&रषल नiषकम"� पप ��त न��. म�णज� त"न� कम क�ल� न�� अस\ ��त न��. हक�व कम�च त"ग क�ल"न� त"ल धसद� हमळत न��. करण, जनमल�ल क�ण��� अस�, त"ल कम� क�ल"वच�न र�त "�त न��. पक_ त�च" ग&ण�न� सव� ज�व, चरचर, परत�त असल"म&ळ\ त� ग&ण त"च" कड�न त" पकरच� क"� करन घ�ततच.

ज� म�ख� अस\ समजत� कf, इ�हद"दमनन� त� त" कम�त�न म�कळ ��ईल, त� तस� कर�त असल"स त"ल "�ग� न म�णत ढzग� म�णव� लग�ल.

मन&ष" पण� हनसग�च एक अहवभज" भग असल"म&ळ\ हनसग�च" क"�कमत त"ल स�भग� ��ण"हशव" गत"�तर नसत�. म�ण�न मणसन� त" कम�च" "�ग" पदत�न&सर न क�टळत त� हव��त कम� कर�त र�व"च� असत�. हलच कत�व" धम� अस\ समजतत. आपल� कत�व"� क�णत� त� न�ट ओळख�न त"पमण� हबनच�क आपल� कत�व"� पर पडणर हनसग�च" व"व�रत मन"त पप ��त�. ज� तस� करत न��, त"ल हनसग� आहण मनव समज हवसरन जत�. आपल� कत�व"� करत�न च�क ��ईल म�ण�न त� न करणर इसम सवlच" दष�न� त&च� ठरत�. त"प�. अनवधनन� पर�त& च&क करत ज� आपल� कत�व" च&क स&धरत पर पडत� त� समजत मन"त पवत�. ज� कम� मण�स त"च" वसनन� प�र�त ��ऊन करत� त"म&ळ\ त� त"त अडक� न जत�. त"ल त" वसन�च� व"सन लगण"च� शक"त असत�. अस\ ��त ग�ल"स त"त त� अधधकधधक अडकत जऊन आणख�न नव�न वसन�त फसत र�jन प&ढ� नष ��त�. करण त"म&ळ\ त" मणसच� अध"सतमक पगत� क&�ठ�त ��त� . अध"सतमक उनत� करण� ��च मनव जनमच पधन उद�श असल"म&ळ� तस� ��ण�, त"च"सठ� �हनकरक असत�. हनसग�न� न�म�न हदल�ल� क"� आहण सवतच" वसन�त अडकल"म&ळ\ क�ल� जणर� क"� हत�ल फरक बर�बर ओळख�न ज� त"च� क"� करत� त� त"च" वसनव�गम&ळ\ ��ण"� क"�वर "थवकश हवज" हमळवत� व त" वसन�न आवर शकत�. शर�रच" गरज�न&सर वसन ह "�ग.�मच" समजल" जतत. त"�jन जसत करण"च� इच� ��त (ज� आतम"च"

द�षम&ळ� ��त असत�) असल"स त� पप करक समज�न त"च त"ग करण� हलच वसन�वर�ल हवज" अस\ समजतत. आपल" वसन "�ग.�मच" म"�द�त र�त�ल हच� द.त बळगण� हलच पप�हचकच� अध"तम सधन म�णतत.

हनसग�न� न�म�न हदल�ल� क"� हबनच�क करण"च ध"स धरण"न� हनसग�रप� परम�शर त" व"कpल स�य"भ�त ��त असत�. पत"�क व"कpच हनसग� त"च" भ�वत�च" प"�वरणत असत�. त"ल समज�न कत�व" कर�त रह�ल"स त" हनसग�कड�न "�ग" पहतसद हमळ� लगत�. प&षकळ व�ळ हनसग� आपल"ल फळ� द�णर असत� पर�त&, आपण आपल� कत�व" हबनच�क न क�ल"म&ळ� त" फळच भ�ग आपल"ल हमळत न��. हकरत� क�वळ कत�व" करत� हवर समधन न मनत, त� हबनच�क करत� कf न�� त� प�ण� अगत"च� असत�. तश� द.त बळगणर त"च" कमत "शसव� ��त�. आपल� हव��त (ठरल�ल�) क"� न क�टळत करण�, �� एक ज�वन पदत� म�ण�न मन&ष" त� हबनतकर सव�कर�ल तर त� �मखस त"च" कमत हवज"� ��त�. उद�रणथ�, स�"� उगवण� व मवळण� हनत" हन"म�न� हबनच�कपण� ��त असत�. अशररत�न� हनसग�रप� परम�शर हनत" क"�रत असत�. तश� हनत" क"�रत असल�ल� मणस\ हनसग�ल आवडतत. हनसग�च" कमत अजनन�, आळस�न�, ब�जबबदरपणम&ळ\, हवक_ त मन�व_त�म&ळ� अश क�णत"�� करणन� हवर�ध करतत त� "थवकश नष ��तत. मण�स जन� अस� अगर अजन� अस�, त"�न हनसग�च� हन"म सरख�च ब�धनकरक असतत. उद�रणथ�, जर खट�क ज� समब&द�न� पण� मरण"च� क"� करत आ�� त� त"�न� थ�बवल�, अजनच" आ�र� जऊन कf, पण� मरण� पप आ��, तर म�स खणर� ल�क त� पण� द&षब&द�न� मरत�ल व समजत पप वढ�ल. समजच� अध"सतमकत त" समजत�ल सगळ" सदस"�न उप"�गच� असत� त� ��स पव�ल. म�णज� त� हनसग�च" हवर�धत जईल. म�ण�न खटकन� त"च� क"� ज� समजन� त"ल हदल� आ�� त� "�ग" पदत�न� करण"तच समजच� व त"च� ह�त असत�. द&सर� उद�रण, हशप"च� घ�त "�ईल, हशपई ग&न��गरल त"च" ग&नहसठ� "�ग" हश. करण" ऐवज� जर त� हशपई त&झ" ख�ट ततवजनच" आ�र� जऊन त� न करत ग&न��गरल स�ड� न द�ऊ लगल तर समजत अनथ� मज�ल. अर� धन&ध�र, �� "&द स&द अशच क�ण ग&न��ग�रन (कrरव) शसन करण"सठ�च आर�भल�ल� आ��. कत�व" हकत��� कठ�र असल� तर� त� "�ग" म"�द�त र�jन प�ण� करव�च लगत�. तरच परम�शर रप� हनसग�च� त� स�व ठरत�. अर� पथ�, मल सवतल ह तiल�क"त क��Lच करण"सरख� उरल�ल� न��. करण, मल हमळवव"च� अथव हमळल�ल� न�� अस\ क��Lच न��. तर�स&द म� कम� करतच आ��. म� जर कम� स�डल� तर मझ� भकp करणर�स&द तस� वगत�ल व अनथ� ��ईल. म�ण�न, कम�सक ल�क जस� कम� करत असतत तस\च जन� ल�क�न�स&द त"�च� हव��त कम� हवनसकp करत र�व"च� असत�. त"लच कम�"�ग अस\ म�णतत. त� करत�न जन� ल�क�न� कळज� घ"व"च� असत� कf, कम�सक असल�ल" अजन�

ल�क�न च&कpच स�द�श जणर न��, ज"म&ळ\ त"�च ब&द�भ�द ��ईल. त"सठ� त� त"�च� कमl "�ग"ल श�भत�ल अशपकर� समब&द� रख�न करव"च� असतत.

वसत&तs सगळ� कम� मणसत असल�ल" पक_ त�च" सतव - रज - तम� ग&ण�कड�नच क�ल� जत असतत.

पण अ��पणन� ज"च" अ�तsकरणल म�� पडल�ल असत� त� म�ख� इसम आपणच सगळ� करत आ��त अस\ समजत र�त�. आपल� कत�व" करत असत�न �� हनसग�च�च क"� आ�� अश� भवन ठ�व�न आपण त� क�ल� पह�ज�त. हनसग�च� पतरण करणर नष ��त� करण हनसग� सव�श�ष असत�. मन&ष" त"च एक भग आ�� त"च मलक न�� �� ध"नत ठ�व�न मणसन� त"च� कम� क�ल� पह�ज�त. हनसग�च� कत�व" करत�न जर मन&ष" त"त सवतच� वसनप�तE करण"च� अप�. धरन त� कम� कर लगल तर त� क"� द &हषत ��त�. त� पप ठर शकत�. अस� झल"स त" मणसच अधsपत ��त�. हनसग�रप� परम�शर त"ल मफ करत न��. हनसग�च क"�कम आहण मणसच ज�वनकम कळ, हत फरकत असल"म&ळ� अन�क ग�ष� आपल"ल मनपमण� घडत न��त त" करण�न�, मन&ष" क& द ��त� हक�व द &sख� ��त�. तस� न ��त जर मण�स त"च व हनसग�च कस म�ळ जमवत "�ईल त� प�त� त� स&ज समजल जत� करण हनसग�वर रगवण� �� म�ख�पणच� असत�. क�धत अथव द&sखत अडकल�ल त� अजन� इसम तम�ग&णत जत� व आणख�न म�ठ च&क कर लगत�. क�ध एक म�तवच द�ष आ�� ज� मणसच� ज�वन बरबद कर शकत�. तम�ग&ण� मणस� हनसग�ल द�व समज�न त"च� ग&णगन कर लगतत. त" कमत समजत�ल ध�त� प&र�ह�तवग� म�ठ� मदत करन सवतच� प�ट भरत असतत.

कम�क�ड उद"स "�त� ज"त क��Lच तथ" नसत� �� म� त&ल आध�च स�हगतल� आ��. हनसग� क�वळ त"च" हन"मन&सरच कम करणर असत�, त"च� सत&त� करण� वगiर� ग�ष� म�णज� एक पकरच अध"सतमक भषचरच असत�. समजत�ल रज� व तम�ग&ण� ल�क त" कम�क�ड रप� भषचरत प&रत� ड&बल�ल� असतत. त"म&ळ\ त"�च� कत�व"हनष नष ��त� त� दiववद� ��तत. अर� अज&�न, � कम�क�डच भषचर फर पच�न कळपस�न चल� आ��. करण रज�ग&ण� व तम�ग&ण� मणस� त�व�� स&द ��त�च. अश कम�क�डत ड&बल�ल� ल�क अ"शसव� ��तत. त� त" ख�ट द�वल द�ष द�त र�तत. त"च फ"द फक प&र�ह�त वग�ल ��त� व म�ण�न त� प&जर� ल�क समजत कम�क�ड वढ�ल अस� प�तत.

ह जगच� आपल� जन आपल" प�च\हद"�च" क& वत�न&सर म"�हदत असत�. पर�त&, ब&द�च� झ�प, पहतभ वपरन ह म"�द ओल�ड� शकत�. मनच� कलपकत मणसत भवहनकत वढवत� तर ब&द�च� कलपकत तक�वर असल"म&ळ\ त"च" मदत�न� मण�स अश क��L ग�षLच� आकलन कर शकत� ज" क�वळ इ�हद"�न समजण" सरख" नसतत. त"त�नच हवजन गहणत अस� हवष" मणस�न� हवकधसत क�ल� आ��त.

मनच� भवहनक हनण�" �मखस च&कpच� ठरतत पर�त&, तक�वर आधर�त ब&द�न� घ�तल�ल� हनण�" बर�बर ठरतत. म�ण�न हनसग�ल समजण"सठ� मणसन� ब&द�च उप"�ग करण"स स&रवत क�ल�. आपल� हनण�" हकत� भवहनक आ��त व हकत� तक�क आ��त त� तपस�न त"वरन आपल� हनण�" "श द�णर क� अप"श त� ठरवत "�त�. रज�ग&ण� व तम�ग&ण� मणस� भवहनक हवचरत जसत रमतत म�ण�न प"s अ"शसव� ठरतत.

�� म�ब��, ज�वतम"च" धरण क�ल�ल" शर�रच� क��L ग&ण असतत व तस\च क��L कम� असतत. त� त"�च" सवभवन&सर क"�रत असतत. त"मध"� ज�वतम"न� सवतल ग&रफट�न घ"व"च� नसत�. जस\ भ�क लगण�, त�न लगण�, ल�हगक भ�क ह "�ग.�मच" म"�द�त त"�न� ठ�वव"च" असतत. इतर बर�च कम\ आ��त ज� शर�रल त"�च" स�र.णसठ� व स�वध�नसठ� आवश"क असतत त"त ज�वतम जसत ग&�त�न जण� श�"सकर नसत�. शर�रच" त" हनत" गरज ज�वल प�ण� करण"त आतम"न� त"च� अध"सतमक उज� द�ऊन मदत करव"च� असत� त" करत ज�व आहण आतम एकत "�तत त" करत त"�च उल�ख ज�वतम अस करव लगत�. �� ��त असत�न अजन� समन" मणस�च� आतम� त"�त ग&�ततत, त� ��णर न�� हच� द.त "�ग� बळगत असत�. शर�रच" ज�वच� सच�तन आतम"च" अध"सतमक उज�त�न हमळत असत�. ज�वर त� आतम त" शर�रत आ�� त�वर त� शर�र व म�ण�न त"त�ल ज�व सच�तन असत�. इ�हद" आहण त"�च� शबदसपश�हद हवष" "�च" त�ल हपत�द�ष�च" तब"त आपण जऊ न"� करण, त� मन&ष"च� वटमर� शत� (त"च" अध"सतमक ��सस करण�भ�त) असतत.

स&खन� आचरत "�ण"� परधम�प�. ग&णन� उण वटणर सवधम� पळव अस\ क_ षण स�गत�. "�थ� धम� शबद वण� ह अथE "�जल�ल आ�� �� समज�न घ"व�. म�णज� .हत"�न� .हत"च र�व�, बहण�न� बहणच प�व� वगiर�. अज&�न त"च .हत" धम� (वण�) स�डण"च" ग�ष� करत ��त त" स�दभ�त त� हवधन भगव�तन� क�ल�ल� आ��. पत"�क वण�च कम�"�ग क�णत त� पर�पर�न� ठरवल� आ�� तzच कम�"�ग करव अस\ भगव�त स�गत आ��त. अर� पथ�, अशररत�न� ज� आपल� कम�"�ग त"त न ग&�तत समब&द�न� करत असतत त� श�वट� मझ"त "�ऊन हमळतत. पर�त&, ज� त"त ग&�ततत त� त"त अडकल�ल� असल"म&ळ\ असवसथ मनन� पस�ग� द &sख� ��तत.

अज&�न हवचरत�, �� क_ षण, तर मग � मन&ष" सवतच� इच� नसत�न जण� बळजबर� क�ल� आ�� अश पकर� क�णच" प�रण�न� पपचरण करत�?क_ षण स�गत�, मघ स�हगतल�ल" रज�ग&ण व तम�ग&ण�पस�न उतपन झल�ल म�खदड अत"�त पपकरक अस कम (वसन हवकर) आहण क�ध, त"लच त� ह जगत�ल त&झ वiर� समज. त� वसनम" कम (त�व इच�) मणसच "�ग" अ"�ग" स�गणर हवव�क झक� न टकत�. त" कध��� त_प न ��ण"� वसन एकद भडग� सरख" मणसच� श�षण करत र�तत. आपल� इ�हद"�, मन आहण

भष ब&द� ह कमच� वसत�सथन� आ��त. त� कम गत जनमच" अत_प वसन�च आधर घ�ऊन ह जनमच" शर�रत�ल इ�हद"�, मन आहण ब&हद हबघडवत असतत. एकपकर� मण�स त"च" गत जनमकड�न त� र�ग घ�त असत�. त"सठ� मणसच आतम"ल हचकटल�ल धल�गद�� कम करत असत�. त� ��ऊ न"� म�ण�न मणसल त"च� इ�हद", मन आहण ब&द� ह�च� स�"मन औदधसन"च" ध�रणन� करव"च� असत�. जर त� जमल� तर त" कमरप� वi"�च नश त� कर शकत�स.

श�मदगवत ग�त अध"" हतसर कम�"�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त कम�बहप�ण "�ग अध"" चrथ

श� भगवन म�णल�, � अहवनश� व कध��� .�ण न ��णर "�ग म� पथम स�"�ल स�हगतल ��त स�"�न� त� मन�ल स�हगतल व मन&न� त� इकवक� ल स�हगतल ह पमण� पर�पर�न� आल�ल � "�ग रजषE जणत आसत�. पर�त&, कल�तरन� � "�ग ल&प झल. त� � प&रतन कम�"�ग म� त&ल हमत म�ण�न आत प&न� स�गत आ��".अज&�न हवचरत�, "�� क_ षण, त&झ जनम अधलकडल व स�"�च जनम पच�न कळच, अस\ असत�न त� त"ल � "�ग स�हगतल �� म� कस� मनव�"?श�क_ षण स�गत�, �� शत�तपन अज&�न, मझ� व त&झ� आजवर अन�क जनम झल� आ��त. त� म� सव� परम�शर रपन� जणत� पर�त&, अजनत अडकल"म&ळ\ त� त� मत जणत न��स.

पत"�क व"कp आतमरप आ�� म�णज� हवशच आतम व आपल आतम �� एकच आ��त. म�णज�, पत"�क जण म&लतs हनसग�रप� परम�शरच� सथन आ��त.

म� जनमर��त व ज"च" सवरपत फरक ��त न�� अस अस�न�� व सव� पहणमत�च कत� अस�न��, पक_ त�च" ठ"� अधधष�त ��ऊन आपल" म"�न� प&नs प&न� जनम घ�त असत�. मल जनम घ�ण"च� करण �� अज&�न अस� असत� कf, ज�व�� समजत�न हशसत व हवव�क (अन�क हवचर�त�न ह�तकरक त�वढ� हनवडण"च� हक") न��स ��त� व त"म&ळ\ अनथ� पसरत� त�व�� त� स&धरण"सठ� मल प&न� प&नs जनम व�ळ�व�ळ� घ"व� लगतत. ब�हशसत� आहण अहवव�क ह�म&ळ� सजजन ल�क�च� �ल ��तत व एक�दर पररससथत� द&ज�न�च" �तत जत� अशव�ळ� म� अवतर घ�ऊन प&न� हशसत आहण हवव�क पसथहपत करत� द&ज�न�च नश करन.

ज� व"कp सवतमध�ल परम�शरल जणत� त� व"कp इतर�न मग�दश�न कर� शकत� म�ण�न अश व"कpस आपण परम�शरच म�णज� मझ अवतर समज�न त"च� ऐक� लगतत. त"च" सवरपतच म� क"� करन हशसत व हवव�क प&न� त" समजत पसथहपत करत असत�. अशकरण�न� अर� अज&�न, एकच व�ळ� मझ� अन�क अवतर त&ल ह प_थव�वर उपससथत असल"च� हदस�ल.

ग&ण व कम� �� शर�रच� म�णज� ज�वच� अस�न त"त न ग&�त�न जत त� आचरव�त �� ततव व"वससथतपण� ओळख�न ज� ल�क आसहक, क�ध आहण भ" टक� न द�ऊन मझ"त हचत एकवट�न जगतत त� मल "�ऊन हमळतत. म�णज� त"�च"त व मझ"त क��L फरक र�त न��. अश मणसल आ"� म�णज� स&स�सक_ त म�णतत. पर�त&, ज� इसम ग&ण व कम� शर�रच� आ��त �� हवसरन त"�न सवतच� (आतम"च�) आ��त अस\ समज�न त"�त रमत� त� अन"� म�णज\च अस&स�सक_ त समजल जत�. �� ग�त�च� आ"�, अन"� म�णज� स&स�सक_ त अथव अस&स�सक_ त ह�च� व"ख" आ��.

हनसग�त च�गल� वईट अस\ सगळ� ��त असत�. त"त�ल च�गल� त�व�ढ� त� आ"� (स&स�सक_ त) वढवत असतत आहण वईट त�व�ढ� अन"� (अस&स�सक_ त) मणस� वढवत असतत. त"च द&सर अथ� अस कf, परम�शरकड� च�गल� महगतल� तर च�गल� हमळत� व वईट महगतल� तर वईटस&द हमळत�. म�ण�न हनसग� न��म� च�गल�च कर�ल अस� समजण� अश भमत अजन� मणस� र�तत. �� स�गण"च� करण, अज&�न, हनसग�ल च�गल� वईट अस\ क��� नसत�. करण हनसग� पप अथव प&ण" करत नसत�. धजवतम"ल मत त� लग� असतत. म�ण�न सवध र�jन मन&ष" आपल� कम� कर�ल तर त� त"च"सठ� ह�तकरक ठरत�. ह�तच स�ब�ध म�. पप�श� असत�. हनसग�ल (पक_ त�ल) म�.च� प"�जन नसत�. करण त� एक क�वळ मध"म असत�. मणसल त"च अध"सतमक उदर करव"च असत� म�ण�न त"ल ह ग�षLच हवचर करव"च असत�. मणसल मग त� च�गल अस� अगर वईट अस�, श�वट� हनसग�च" हन"म�न&सरच सव� कम� करव� लगत असतत. पत"�क मन&ष" त"च" त"च" पव_त�न&सर त"च� कम� करत असत�. हवश�ष म�णज�, ��स&द हनसग� हन"मन&सरच ��त असत�. एकद� व"कp हतच" पव_त�न&सर कम करत नस�ल तर त� त� कम च�गल"ररत�न� कर शकत न��. तर� त� कम त� करत र��ल तर त"च" कमत सतत च&क ��त असतत. म�ण�न शक"तर मणस�न� त"च" सवभहवक आवड�च� कम� हनवडव"च� असतत. अस\ क�ल"स त"त त� "शसव� ��त�.आपल" कत_�तववर हवशस नसल�ल� ल�क कम करत�न क��L द�व�च� आरधन करतत. अस\ समज�न कf, त"म&ळ\ त"�ल "श पप ��ईल. पर�त&, �� अज&�न, एक ग�ष ल.त ठ�व कf, ज�वर कम व"वससथतपण� ��त न�� त�वर अश प&ज करन क��L उप"�ग नसत�. सवतच" क"�.मत�वर हवशस नसल�ल� ल�क प"s द�व�हदक�च" (�� द�व म�णज� परम�शर न�� �� ध"नत घ"व�) प&ज�त आपल कळ व"थ� घलवत असतत अस\ हदसत�. कम�फळच� इच� करणर� " द�वत�च� प&ज करतत. ह हठकण� द�वत म�णज� बह अथव परम�शर अस अथ� नस�न त" कम" शकp जस� "., ग�धव�, हपशचच, र.स इत"हद ज"�च" स�य"न� हवहवध धसद� पप करत "�तत त", अस घ"व"च आ��. त"सठ� वत, वiकल"�, उपस, तपस, जप जप क�ल� जतत, त"�न कम�क�ड अस\ म�णतत. पर�त&, त" कम" शकp ससतवक मणससच पसन ��त असतत. रज�ग&ण� आहण तम�ग&ण� मणसस त" पसन ��त न��त. म�ण�न ब�nध त� सगळ� कम�क�ड व"थ� जत असत�. अश कम�क�ड�त�न प&र�ह�त वग� ज� म&लतs वiश" व_त�च असत� त"च� वढ झल�.कमच" हनहमतन�, म� म�णज� हनसग�रप� परम�शरन� मणसच� चर वण� त"�च" ग&णकम�न&सर क�ल�ल� आ��त. त� त" त" मणसच" पव_त�च� द�तक असतत. म� त"�च कत� अस�न�� अकत� व अहवनश� आ�� �� जण.

कम�फळच" ठ"� ज"�च� वसन न�� व ज� क�वळ कत�व" म�ण�न कम� करतत त� मल "�ऊन हमळतत व स&ख� ��तत. कम�फळ�च" ठ"� ज"�च� वसन न�� त"�न त" फळ�च� ब�धन नसत�. ग&न��गरल शसन करणर क�तवल जर ग&न��गरल ��ण"� हश.�म&ळ� ज" "तन त� (ग&न��गर) भ�गत� त"म&ळ\ आन�द� अथव द&sख� ��त अस�ल तर त� त" कमत अडकल आ�� अस\ ��त� व त� त" कमच" च�गल" अथव वईट पररणम�न बद ��त�. पर�त&, जर तस� ��त नस�ल तर त� बद ��त न��, म�णज� त"ल त� कम क�ल"म&ळ\ पप हक�व प&ण" अस\ क��L�� लगत न��. अस क�तवल हनहव�कलप मनन� त� करत� अस� समजल� जईल. जस� हनसग� त"च� कम करत असत� तस� त� समजल� जत�. त"च पमण�, खट�क पण"ल मरत�न पभहवत ��त अस�ल तर त� त" �त"�त बद झल अस\ समजल� जईल. पर�त&, जर त� पभहवत ��त नस�ल तर त� बद ��त न��. त"ल त" पण"च" �त"�च� पप लगत न��. एकद "�तन� त� �त" क�ल� अस� त� अस�ल. �� सध" ��ण"सठ� त" मणसच� हचत परम�शरकड� असव� लगत�. म�णज� तसल� क"� त� परम�शरल अप�ण करत असत�. सव� .हत" अश मनससथत�त असव� लगतत.

च�गल� कम क�णत� व वईट क�णत� �� ठरवण� म�ठ म�ठ जणकर�न स&द अवघड असत�. म�ण�न म� त&ल आत ज� स�गत� त� न�टपण� ऐक. कम� म�णज� क" त� पथम त� समज�न घ�. कम�च� क��L पकर आ��त त� अस\, सवकम�, अकम�, हवकम�, हनषकम�. सवकम� म�णज� सवतच� ठरवल�ल� कम (कत�व"), त� न करण� म�णज� अकम�, त" हवरद करण� म�णज� हवकम� आहण क���च न करण� (आळसत र�ण�) �� हनषकम� असत�. हच अथ� मण�स क�णत" तर� पकरच� कम� करतच असत�. क��L न�� तर हनषकम� तर� त� करत असत�च. हवश�त�सठ� झ�पल तर त�स&द सवकम� असत�. आळसत बसल तर� त� हनषकम� असत�. म�ण�न अस� जणकर स�गतत कf, सवकम� करण� उहचत असत�. कम� करत�न त"त न बद ��त र�ण� (फल�च� हवर��त) � "�गच पकर ठरत�. त" पकर� मण�स "�ग� ��ऊ शकत�. मणसच "�ग� ��ण� �� हक" त"च" अध"सतमक उदरच� ल.ण समजल� जत�. ज�वनच� मम� समजल�ल मण�स त� आपस&कपण� करत असत�. अर� पथ�, �� हवश तक� आहण गहणतन� बद आ��. म�णज� हवशच� रचन व क"�पदत� ब&हदन� आकलन ��ण"सरख� असत�. म�ण�न त� समजण"सठ� मणसल सदiव ब&हदहनष व�व� लगत�. अश व�ळ� जर त� मनच" म�णज� भवहनक हक�व कव� कलपनत अडकल तर त"ल �� हवश कध�च समजत न�� त� भष ��त� व भरकटत जत�. अशररत�न� ज� हनसग�ल समज�न घ�त� व आपल� कम� करत असत� त� खर स�ज (प�हडत) समजल जत�. अश मणसकड�न मग�दश�न घ"व"ल �रकत नसत�. शर�रमत� करन ज� कम� "�ग.�म हपत"थ� अथव इतर "�ग�सठ� ("�ग.�म, ��द.�म, पप.�म, प&ण".�म)

त� कर�ल तर त� कम� त"ल बद करत न��त. करण त" कमत त� (आतम) ग&�तल�ल नसत� क�वळ ज�व म�णज� शर�र ग&�तल�ल� असत�.

ज� चर कम� पकर "�थ� हदल� आ��त त"च� हवश�ष मह�त� अश�, "�ग.�मन� शर�र स�भळण"च� व स�वध�नच� ज"म&ळ\ ज�वन जगण� स&कर ��त� त� सगळ� "�तत. "�ग.�मच� व"प� मणस मणस पमण� सप�. असत�, जस� क& ट� �ब पम&खच� शर�र, त"च� सगळ� त"च"वर हवस�ब�न असल�ल� ल�क, असत�. रजच� शर�र त"च� रज"त�ल सगळ� ल�क, त"�च� "�ग.�म असत�. समन" मणससठ� त"च� हश.ण घ�ण�, उद�ग करण�, धन हमळवण�, ज�वन स&खकर करण"सठ� ज� करव"च� त� सगळ� कम� "�त�. व"प"�च" "�ग.�मत त"वर अवल�ब�न असणर� सगळ� त"च" कमश� स�ब�धधत ल�क�च� "�ग.�म "�तत.

��द.�मत मन&ष"च� करमण�कpच�, हवर�ग&ळ"च� ज� ज�वनसठ� हकमन आवश"क असत� त� सगळ� "�त�. ज"त त"च� सगळ� ��द ज� त"च� व"सन झल� न��त त� "�तत.

प�व� जनमच" कम�म&ळ\ ज� पपकम� त"च" मग� लगल�ल� असत� त� ह जनमत त� कर लगत� सवभहवकपण� त� "�तत. त"च पमण� ग�ल" जनमत�ल प&ण"पभवच" पररणमम&ळ� ज� प&ण" क_ त" त� आपस&कपण� कर लगत� त� "�तत. त� ��ण"मग� त" आतम"ल हचकट�न असल�ल धल�गद�� करण�भ�त असत�. ज"च� सगळ� व"व�र फल�च� हवर��त असतत आहण आतमजनच" प�रण�न� असतत, त� खर प�हडत समजल जत�. ज�वच" गरज�सठ� कम� करणर आतम त� करन�� क��Lच करत नसत�. पर�त&, जर त"च" धल�गद��च" पभवखल� "�ऊन त� "�ग.�म�च" कमत ढवळढवळ कर लगल तर त� आतम त" क"�त बद ��त�. म�ण�न ��द.�म, पप.�म आहण प&ण".�म �� ब�धनकरक म�ण�न वज� समजल� जतत.

आपल" कमवर समधन� असल�ल, स&खद&sखहद द�दपस�न अधलप र�jन मतसर रह�त,

"शप"शहवष"� समदष� ठ�वणर ससतवक मन&ष" त� कम� करन�� त"�त अडकत न��. म�णज� त� कम� त"च� अध"सतमक न&कसन करत न��त. अनसक, रगद�ष�पस�न म&क समब&हदरप� जनच" ठ"� हचत ससथर झल�ल व क�वळ "जसठ� (ध"�"सठ�) कम� करणर अस ज� ससतवक मन&ष", त"च� सव� कम� करन�� त� न क�ल"सरख�च असतत.

ज"�न� हवशच" ह�तसठ�च" कत�व"त स�क"� करण"च" उद�शन� सव� क"� क�ल� त� क�णत"�� कम�त बद ��त न�� व श�वट� अस ससतवक मन&ष" बहपदल जत�. अर� धन�ज", तमस� व_त�न� भष असल�ल� ल�क अश�च पकर� वगत�न हदसतत पण त"�च" त" अवसथ�ल करण असल�ल तम�ग&ण त"न त� अध"सतमक त�ज पप करन द�त न��. फक वरकरण� अश ल�क�त सम" आढळल� तर� त� द�घ� ततवतs प�ण�पण� द�न हवरद ट�क�न असतत.

क�ण� कम�"�ग�, द�वत�च" कम�क�ड रप� (प&ज आच� इत"हद) "जन� सधन करतत तर क�ण� क�वळ स�"मन� (इ�हद"दमन) "ज करन सधन करत असतत. आणख�न क���, जनन� पद�प झल�ल"

आतमस�"मरप� अग�त इ�हद"�च� व पणच� (ज�वच�) सव� कमl �वन करतत, म�णज� इ�हद" भ�ग�बदल औदधसन"च� आचरण करतत.

शर�रच" गरज शर�रबर�बर वढत वढत अख�र�स ससथर ��तत व न�तर कम� कम� ��त जतत जस� व_दतव पप ��त�. �� हनसग�हन"मन&सर ��त असत�. ज"�न� "�ग सधन क�ल� न�� अश समन" मणसच" बबत त"च ज�वतम त" भ�गत अडक� न रह�ल"म&ळ\ शर�रच� गरज कम� अथव स�प&षत आल�ल� असत�नस&द त"त रमण"च म�ख�पण करत असल"च� हदसत�. त"च� करण त� मन&ष" त" भ�ग�च" आध�न झल�ल असत�, त"ल त" भ�गच� व"सन लगल�ल� असत� अस मन&ष" अध"सतमक दषट भष ��त�. क�ठल"�� शररर�क भ�ग�च" व"सनन� मन&ष" अध"सतमक दषट भष ��त�. समन" मणसच ज�व आहण आतम सदiव एकत अस� असतत म�ण�न त" अवसथ�ल ज�वतम अस� म�णतत. जस\ "�ग सधन�न� त� स&ट� ��ऊन क"� कर लगतत तस� ज�व आहण आतम अस त"�च सवत�त उल�ख ��त असत�. आतम"च" सम�र एक बज�ल शर�रच" गरज (ज�वच" गरज) असतत व द&स"� बज�ल मन (�� धल�गद��च� प�रण) व ब&द� (�� आतम"च� प�रण) असत�. शर�रच" गरज शर�रच" व_द ��ण"म&ळ\ कम� ��त असतत. त"पमण� श�ण मण�स त"त�न ब��र पडण"च� ठरवत� व अध"सतमक सधन�त ल. घलत�. म�ख� मण�स मत त"त ग&�त�न र�ण�च श�"सकर समज�न त"त आणख�न आणख�न अडक� न सवतच अध"सतमक ��स अजणत�पणन� करत असत� अस� आपण प�त�. त� टळण"सठ� मन आहण ब&द� ह�च स&"�ग" वपर त"�न� करव"च असत�. हसठ� अध"तम सधन करण"च� स�सकर मणसच" तरणपणपस�न असव� लगतत. ज� तरणपणपस�न �� समज�न ज�वन जगत� कf, त"च जनम वसन�त अडकण"सठ� नस�न त"च अध"सतमक उदर करण"सठ� आ��, त" ल�क�न व_दकळ� सधन करण� स�प� असत�. त"सठ� तस� स�सकर स&रवत�पस�न असव� लगतत. हलच कम�"�ग अस� म�णतत. ज"�च"त �� प�रण ल�नपणपस�न च�गल" स�सकरन� हभनल� आ�� त� अध"तम सधन स�ज कर शकतत. अस� स&हशह.त ल�क त"�च" हवहवध वसन�न फधजल म�तव द�त न��त.

धल�गद�� ज� त" मणसच" गत जनमच� कम�हवपक सवरप कम� असत�, त� त"ल ज�वनभर सतवत असत�. त"पमण� मणसच" उपजत पव_त� असतत. पप� मणसच" धल�गद��च" उचपत�म&ळ\ त� मण�स ह जनमतस&द पपचरणस उद&क ��त असत� व प&ण" कमE त"च" प&ण"कमE धल�गद��म&ळ\ उपजत ब&द�न� प&ण"कम�कड� उद&क ��त असत�. मणसच" उपजत ब&द�ल � धल�गद�� करण�भ�त असत�. मणस� जनमतच क��L च�गल� वईट ग&ण घ�ऊन "�तत त� त" त"�च" धल�गद��म&ळ� ��त असत�.

[धल�गद��च� अससततव �ल�च" ड�एन�च" स�श�धनन� धसद झल� आ��]

थ�डक"त स�गव"च� म�णज� ज�व आहण धल�गद�� ह�च" ज&गलब�द�त आतम ��रपळ�न हनघत असत�. त� कध� ज�वच� बज� घ�त� तर कध� धल�गद��च� अस� अजनम&ळ� ��त असत�. स&"�ग" स�सकरन� त� स&धरत "�त�.�� करत असत�न, त" स�"म�च अहतर�क ��ण� स&द श�"सकर नसत�. �� ल.त ठ�वव"च� असत�. औदधसन" �� इ�हद"�च" स�"मच� उतम ध�रण असत�. वसन उहदप�त असत�न स�"म करण� क�वळ शक" नसत�. म�ण�न वसन�बदल औदधसन" वढवण� ��च इ�हद"दमनच "�ग" मग� असत�. म�ण�नच अर� अज&�न, तरणपण� ग_�सथशम स�हगतल आ��. ग_�सथशम सव� आशमत श�ष आ�� करण त� बहच आशम आ��. बहद�व हवशच ग_�सथशम हनत" चलवत असत�. "शर�र मध"म� खल� धम� सधन�", अस\ स�हगतल� आ�� त� हच सठ�. �� सगळ� समज�न ज� सधन ��त� त� जनम" सधन समजल� जत�. बळजबर�न� इ�हद" दमन करण� शर�रल तस द�ण"सरख� असत� म�ण�न त" ज�रच" कळत ग_�सथशम स�हगतल आ�� त� आचरव व आपल" शर�रच" "�ग.�मल मदत करव� त�च त" कळत�ल कम�"�ग समजव. बहच"� पलन करण"सठ� प&रषल धस"�बदल अत"�त आदरच� व सनमनच� भवन असण� जरर�च� असत� त" स�सकरम&ळ\ अध"तम सधन स�प� ��त�. बहच"� �� सवभहवक असत� जर "�ग" स�सकर असत�ल. जगत�ल सगळ" धस" मतभहगन�कन" अस भव बळगणर, आहण पतन�स&द अन�त कळच� मत व .णच� पतन� अस� ध�रण मनश� बळगणर, ग_�सथ बहचर� समजल जत�. �� जन पप झल"वर त� अस म��त पडणर न��स, ज" जनन� स�प�ण� स_ष� त� आपल" ठ"� व न�तर मझ" ठ"� प�हशल.

स&रवत�ल च&क करणर मन&ष" हनसग� हन"म�न समज�न क"� सधन कर लगल कf, प&ढ� त� "शसव� ��त�. "�ग" हन"मन करन शर�रच� क& च�बण न करत�, तस\च त" शर�रच" गरज�त जसत न अडकत ज� कम� करत� त� स�ज समजव. त"च� त"च" इ�हद"�वर स�ज हन"�तण असत� करण त� त"च सवभव झल�ल असत�. अश इसमल प�ण� श�त� हमळत�. ज� मन&ष" हनसग�च� पव� न करत वट�ल तस� कम करत� त� प�ण�त" मनन� व ब&हदन� शर�रच" तब"त जऊन बरबद ��त� करण, व_दतव आल"वर शर�र त"च" सव� पस�हगक गरज कम� करत� पर�त&, मन मत त"त क"म ग&�तल"म&ळ\ त� मन&ष" अश�त ��ऊन उधवसत ��त�. करण अर� अज&�न, आपल� शर�र जर� व_द ��त असल� तर� मन व ब&हद मत कध� व_द ��त नसत�. शर�रच� सथ न हमळल"म&ळ\ वसन�त ग&�तल�ल� मन व ब&हद भष ��ऊन त" वसन�च" हवचरन� ��रपळ�न जत�. अश अवसथ�त जर त� म�ल तर त"च� हपशचच अन�त कळ व"धथत अवसथ�त "तनम" भ�ग भ�गत र�त�. म�ण�न मणस�न� त"च" म_त"� आध� त"च" सगळ" वसन�च त"ग क�ल�ल अस�ल तर त� स&खत हपशचच अवसथ कढ� शकत�. �� पथ�, द�न जनमत असल�ल � हपशचच अवसथ�च कळ फर म�ठ अस� शकत�.

शर�रच� (इ�हद"�च�) च�चल� न प&रवत ज�वढस त�वढ� अस� म"�द रख�न सगळ� भ�ग भ�गण"च� सव" ज"ल आ�� त� त"च" म_त"�न�तरस&द स&खत असत�. त"ल पप लगत न��. शर�रच" (ज�वच") गरज ह मझ"च (आतम"च") गरज आ��त अस\ समजण� अजनच� ल.ण असत�. धल�गद�� त"च" पव_त�न&सर शर�रल वगवण"च प"तन करत असत� त"ल आवर न घलत उलट उत�जन द�ण� अजनच� ल.ण असत�. ज� ह द�न अजनत�न ब��र आल व ज�वच� क�णत�, धल�गद��च� क�णत� व आतम"च� क�णत� हवचर आ��त �� ज� सपषपण� ओळखत� त� खर "�ग� व जन� ��".

मन श�त ठ�व�न त"सथच" दष�न� सव� व"व�र परखणर सधक �� सध" करत� व �� अज&�न, �Lच खर� सधन असत�. ज�वन म�णज� ज�व (पण) व धल�गद�� ह�च� ज&गलब�द� असत�. त"�त वसत&तs आतम"न� प�चच� कम करव"च� असत�. पर�त&, अजनम&ळ� कध� ज�वच" आग�खतर तर कध� धल�गद��च" ब�कव"त "�ऊन आतम ब�क� न जऊन त" द�घत अडकत� त� ��ऊ न द�ण� ��च खर व"हकगत धम� आ��. मन&ष"च� न�व �� त" शर�रच� न�व असत�. करण आतम"ल न�व नसत�. त" शर�रवर आरढ झल�ल त� आतम त"च न�वन� ओळखल जत�. म�ल"वर त� आतम त"�च न�वन� शर�र स�ड� न ब��र पडत�. पत".त म_त"� द��च म�णज� ज�वच ��त असत�. द&स"� जनमत तzच आतम व�गळ" न�वन� प&न� नव�न द��त आरढ ��ऊन आपल� कम�हवपक प�ण� करण"सठ� जग� लगत�. हच अथ� ज�वल एकच जनम असत�. तर आतम अन�क जनम घ�त असत�. सन"स घ�त�न सधक आपल� न�व (त"च" ज�वच� न�व) बदल�न व�गळ� न�व घ�त� अश� पथ आ��. त" मग�त उद�श � असत� कf, सन"स� ज�व�च� न�व स�ड� न आतम"च� न�व धरण करत�. ल�न बलक व"च" त�न वष�प"lत त"च" ज�वच" प�रण�न� कम करत असत�, त"न�तर सवकशपण� त"च आतम जग_त ��त� व त"म&ळ� त"च धल�गद�� ज�वच" कमत ढवळढवळ कर लगत�. �� ज&गलब�द� प&ढ� आ"&ष"भर चल� असत�. धल�गद�� म�णज� त" आतम"च" गत जनमत�ल कम� हवपक�च� गठ�ड� असत�. त"म&ळ\च तर त� आतम प&नs प&न� जनम घ�त असत�. त" जनमत ज� घडत असत� त"�च� नzद धल�गद��त ��त असत�. त"म&ळ\ ज�व�� मन&ष" मरत� त�व�� त"च आतम त� नव"न� घडल�ल धल�गद�� घ�ऊन त" शर�रत�न ब��र पडत�. नव�न धल�गद�� घ�ऊन त� प&ढच" पवसस जत�. त"म&ळ\ प&ण" कम�त ग&�तल�ल" मणसच" आतम"च धल�गद�� त" प&ण"पभवच" हवश&द प�रण घ�ऊन श&द झल�ल असत�. त"म&ळ\ प&ढच" जनम� त� मण�स च�गल� ज�वन जगत असत�. पपम" ज�वन जगण"lच धल�गद�� त" अश&द प�रण घ�ऊन हनघत� व त"च" प&ढच" जनमत त� त� पप भ�ग असल�ल� वईट ज�वन जग� लगत�. हच अथ� मन&ष" त"च" प&ढ�ल ज�वनच ल�खज�ख ह जनमत रचत असत�, द&सर क�ण� त� करत न��, म� (परम�शर) त"त �सत.�प करत न��.

पक_ त�च� पररमण� त�न (कळ, भर आहण हदश) असतत. सगळ� स_ष� त"मध"� बद असत�. आतम त"�jन व�गळ" पररमणत असत�, त� आ�� "हवचर". म�णज� आतम, धल�गद�� आहण ज�व �� व इतर अव"क ग�ष� हवचर ह पररमणत असतत. म�ण�न त"�च� व�गळ�पण त� जण� शकत�स. रचन �� हवशच� पम&ख पररमण आ��. त�स&द हवचर असत�. सगळ� हवशच� रचन त" एक पररमणम&ळ\ शक" झल� आ��. कळ, भर आहण हदश ह�न जस� गहणतच� म�ण�न तक�च� ब�धन असत� त� हवचर आहण रचन ह पररमण�न नसत�.

श�मदगवत ग�त अध"" चrथ कम�बहप�ण "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त कम�स�न"स "�ग अध"" प�चव

अज&�न हवचरत�, �� क_ षण, त� एकद कम�सन"सच� व प&न� कम�"�गच� पश�स करत�स, त�व�� " द���पiकp अधधक श�"सकर ज� अस�ल त\च हनह~त करन मल स�ग. भगवन त"वर ब�लतत, कम�"�ग व कम�स�न"स "�ग �� द�न�� मग� म�.द"क आ��त. तर� त"त�ल हवश�ष "�ग" असत� कम�"�ग करण, त� हवशच" क"�ल प�षक असत�. अर� अज&�न, ज� कशच��� अप�. न ठ�वत कम� करत� त� स�न"श� समजल जत�. अस मन&ष" त� कम� करनस&द त"पस�न म&क असत�. करण, त� मनन� व ब&हदन� त" पस�न म&क असत�. वसत&तs �� द�न�� एकच आ��त. फक अडण� पढ�क ल�क अजनम&ळ� त"�न व�गव�गळ� समज�न ग�धळ करतत. क�णल�� कम� च&कवत "�त न�� �� त� समजल आ��स. म�ण�न हनषकम कम� (कम� करन�� न क�ल"सरख�) करण� म�णज�च न ग&�तत कम करण� ��च खर मग� ("ज) ठरत�. ज" मणसल त"च" कमत�ल हनसग� हन"म�च� व म"�द�च� प�ण�जन आ�� त� मन&ष" कध��� क"�भष ��त न��. खर कम�"�ग� त� ज� प�त�न, ऐकत�न, सपश� करत�न, वस घ�त�न, खत�न, हपत�न, हगळत�न, चलत�न, झ�पत�न, स�भ�ग घ�त�न, शसzशस करत�न, त"ग करत�न, ग�ण करत�न, ड�ळ� हमटत�न व उघडत�न, म&तत�न, �गत�न व इतर "�थ� न स�हगतल�ल� कम� सदiव अस\ समज�न त� सगळ� करत असत� कf त"च� इ�हद"� आपपल" हवष"च" ठ"� आप�आप पव_त आ��त व अस\ समज�न त� त� करत आ��त. अश वiचर�क अवसथ�म&ळ\ अश सव� कमlपस�न त� म&क असत�. अश हवचरसरण�म&ळ\ त"च� अध"सतमक उज� त" कम�म&ळ\ बधत न��. पपम" ढzग� इसम मत �� सगळ� हवध� मनन� व ब&हदन� बद ��ऊन करत असत� तर� त� तस� करत न�� अस क�गव करत� व त" दर सवतच� आहण इतर�च� फसवण�क करण"त धन"त मनत� त"ल हमथ"चर� म�णतत. अस� ढzग� ल�क ख"� जन� मणसच� सzग घ�ऊन समजच� फसवण�क करत असतत. म�ण�न अर� पर�तप, अश मणस�पस�न समजच� स�र.ण करण"सठ� ख"� कम�"�ग"ल शस घ�ऊन त" ढzग� हमथ"चर� ल�क�च हवधव�स करव"च असत�. त" कमत म�, परम�शर, त"ल स�य" करत असत�. ह "&दमग�ल उद�श स&द तस�च आ��. अश हवधव�सल पप समजल� जत न��. करण त"म&ळ� त"च� अध"सतमक उज� कम� ��त न��, उलट पस�ग� वढत असत�. ज� �त" मद, मतसर, गव�, म�� आहण ल�भम&ळ\ ��त� त� पपकरक असत�. ज� �त" च�गल" उद�श�म&ळ� ह�तकरक असत� त� प&ण"कम� समजल� जत�. अर� अज&�न, पक_ त�च" क"� व"व�रत �त" ��ण� अप�ह.त आ��. करण �त"�च स�ब�ध म_त"�श� असत� व जनम आहण म_त"� �� हनसग�च� द�न पम&ख क"�कम आ��त. त" �त"�बदल नरज� दखवण� अजनच�

ल.ण आ��. कम�"�ग� मनन�, शर�रन�, ब&हदन� आहण क�वळ इ�हद"न��� आसकp स�ड� न (क�वळ हनसग�च� पलन करण"सठ�) आतमश&द� कर�त कम� � करत असत�. ज� मन&ष" त"च" ब&हदच उप"�ग न करत मनन� कव�कलपन करन त"न&सर कम� करत असत� त� च&क (.म" पप�) करत असत�. तस� ��त अस�ल तर मत त" च&क जर सतत ��त असत�ल तर त"ल बद करन अडकव� शकतत. त"त�न त"च� स&टक ��ण� कल�तरन� म&सषकल ��त�. अस� ��ण"च� करण त� त"च" च&क�च� समथ�न अ"�ग" सबब� स�ग�न कर लगत�. त"दर त� सवतच� व त"च"वर हवशस ठ�वण"lच� फसवण�क करत असत�. आतम"न� अशररत�न� शर�रच" हवहवध गरज हनषकम ब&हदन� प�ण� करण"च� सव" क�ल� कf, शर�रच" हवहवध गरज आप�आप कम कम�न� कमज�र ��त असतत. त"च बर�बर धल�गद��च" फधजल मगण"�कड� त� द&ल�. करण"च� ध�रण "�जत� तर त"स&द आप�आप आट�पत� घ�तत व नष ��तत.

त"म&ळ\ सधन स�प� ��त�. ल�क�च� कत_�तव शकp, त"�न� करव"च� कम� आहण कम�श� ��णर� फळ�च� ज�ड ह ग�ष� परमतम ठरवत न��, त" पक_ त� सवभवन&सर ��त असतत, तस � ख�ळ ��त असत�. �� न समजल"म&ळ\ मन&ष" अन�क गiरसमज करन त"त फसत असत�. हच अथ�, परमतम"च सवभव पक_ त� आ��. पक_ त� आणख�न एक ख�ळ करत असत� त� ऐक, पक_ त� शर�रत एक क"�कम व"वसथ हनम�ण करन त� शर�र उतपन करत असत�. त" क"�कम व"वसथ�ल ज�व (रस"हनक ब&हद) अस� म�णतत. अथ�त| ज�व (पण) म�णज� आतम न�� त� त&ल समजल� अस�ल. शर�रच" सव� हनत" आहण पस�हगक गरज व त"�च� हन"�तण ज�व �� व"वसथ करत असत�. त"म&ळ\ शर�र त"च� हनत" कम� आपस&कपण� करत असत�. जस\ "�तमनव हदल�ल" आजस�तन&सर आपल� कम करत� तस� �� असत�. जस\ म�टर गड� चलवण"सठ� चलक असत� तस� शर�र (म�टर गड�) चलवण"सठ� ज�व (चलक) आपण लवत� तस� �� असत�, आतम त" गड�त�ल पवस� असत�. ज"च� मन व ब&हद "�ग" जनन� पभहवत झल� त"�च� आध�च� पप� नष ��तत. अश मन&ष"च क"म उदर झल�ल असत�. म�ण�न मणसन� हनरश न ��त सवतs मध"� स&धरण करत र�व� �\च त"च"सठ� श�"सकर असत�. सव� पहणमत शर�रन� हभन असल� तर� एकच आ��त �� समज�न ज� सव� पहणमत�श� समभवन� वगत� त� बहत हवल�न ��त�. म� उचच � न�च अस� आजनम&ळ� "�णर� हवचर त"च" मनत "�त न��त. ज� खर�खरच अश समभवत असत� त"च"श� सगळ� चरचर समभवन� वगतत, वiरभव त�थ� आढऴत न��. मन अपमन ह उपधLपस�न त� म&क ��त�. ह�तकत�, हमत, वiर�, तटसथ, द�ष�, ब�धव, सजजन, द&ज�न अश ज�व�च" हवकर�हवष"� (�� हवकर ज�वल शर�रच" स�र.णसठ� अथव स�वध�नसठ� आवश"क असतत) समब&हद ठ�वणर अस त� ��त�.

आतम जर� ज�ववर आरढ असल तर� ज�वच� �� हवकर ज� स�र.णसठ� हनसग�त" त"त उतपन ��तत त"�पस�न म&क असत�. अस मन&ष" हप" व अहप" अस� क��� मनत न��. त"मध"� म�ण�न आन�द� अथव द&sख� अश अवसथ नसतत. अस मण�स हवष" आहण इ�हद"� ह�पस�न ��णर� भ�ग, द&sखल करण�भ�त असतत. अश भ�ग�न उतपत� व नश असत�. ज� त"त अडकत� त� अश म&ळ� ख�ष हक�व नरज ��त असत� व सदiव असवसथ असत�. त"ल कध�च समधन पप ��त न��. क�णत��� कम कस� करव� त"च� हनसग� हन"मन&सर मह�त� नसल"म&ळ\ त" कमत रमणर अप"श� ��त�. कम करत व त"त�न च&क झल"स त" स&धरत ज� जत� त� अख�र�स "शसव� ��त�. त� त"च" कम�"�गत कम"ब ��त�. ज� हनसग�च� हन"म ररतसर हशक� न त"पमण� कम करत� त"ल जन"�ग� म�णतत. म�ण�न कम�"�ग� कम�त ग&रहशव" "शसव� ��त�. जन"�ग"ल ग&र लगत�. अर� अज&�न, त&ल मह�त आ�� एकलव". त� त&झ"प�. श�ष धन&ध�र झल ��त करण त� कम�"�ग� ��त. त� जन"�ग� आ��स. तर� धसद झल"वर त� द�घ� एकच "�ग"त�च� ��तत.

ज"च" अ�गवळण� �� समजण� हनह~त झल� आ�� कf, आपल" ��ण"� सव� इच� शर�रच" गरज�त�न उतपन झल" आ��त व त"त आतम"न� ल. घलव"च� न��. शर�रल त"�च� कर दव�, त� क�धपस�न म&क ��त�. त"म&ळ\ त"ल आसतमक श�त� लभत�. अस मन&ष" सव� भ�ग�च" हवचरकड� औदधसन" पव_त�न� व स�न&भ�त�न� प�त� व त"त जसत रमत न��, म"�द स�भळ�न ठ�वत�. तश ध�रणत ज�व आहण धल�गद�� आतम"ल मदत करत न�� म�ण�न सधन तरणपण� करण� अवघड असत�. तश सधन�ल तपस" म�णतत.

अशररत�न� अन�क जनम सव� भ�ग�पस�न अधलप अवसथ�त र�jन ज� तपस" करत� त� बहहनव�णरप म�. पप करत असत�. अशररत�न� त"र झल�ल अस "�ग� न�तर द &स"�ल हशकव� शकत�, त� ग&र बन� शकत�. अस जन� जन"�ग�न� धसद झल क� कम�"�गन� त� म�तवच� नसत�.

श�मदगवत ग�त अध"" प�चव कम�स�न"स "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त अभ"स "�ग अध"" स�व

श� क_ षण म�णतत, कमlच" फळ�च� इच� न ठ�वत ज� आपल� कत�व" करत� त� सन"स� व तzच "�ग� समजव. ग_�सथशमच त"ग करन क�णत��� जबबदर� न घ�त ज� क�वळ कम�क�डत व तशच हनरथ�क वत वiकल"त व�ळ फ& कट घलवत� त� सन"स� हक�व "�ग� नसत�. कम�स�न"स म�णज� क��L�� कम न करत अस अथ� घ�ऊन ज� क�वळ आळसत त"�च व�ळ घलवतत त� म�ख� असतत. अस\ ल�क सवतच� व इतर�च� हनववळ फसवण�क करत असतत. कम�स�न"स म�णज� ख"� अथ�न� हनषकम व_त�न� आपल� कत�व"� कर�त र�ण� अस आ��. "�गधसद� स�पदन कर इसच�ण"�स हनषकम कम� �� सधन स�हगतल� आ��, आहण ज� "�ग स�पन झल त"ल समब&हद ससथर रखण"सठ� श�त� �\च सधन ��". वसन अथव इच� ज� क�वळ शर�र धम�न� ("�ग.�मन�) पप ��त� त� प�ण� करण"म&ळ\ पक_ त�ल त� चल� र�ण"त मदत करत असत�. म�ण�न अश पप�च� ल�क�न हनसग�रप� परम�शर मदत करत असत�. पर�त&, क�वळ व�सन�च" व"सनत ज� अडकतत त"�च" वसन भ�गच" कम�म&ळ� पक_ त�ल त�च" हव��त क"�त हपड ��त� व म�ण�न त" ल�क�च सव� पक_ त�ल तस ��त असत�. मन&ष"न� सवतs सवतच उदर करव. आपल नश आपणच करन घ�ऊ न"�. करण, अख�र�स आपणच आपल� ह�तहच�तक व शत� असत�. थ�डक"त स�गव"च� म�णज� शर�रच" (ज�वच") ब�धनत�न स&टक करण"सठ� द&सर क�ण��� आतम"ल मदत करत नसत�. द&स"� शबदत स�गव"च� म�णज� वसन�च� व"सनत रप�तर न ��ऊ द�ऊन मन&ष" सवतल व त"च" समजल तर शकत�. "�ग"न� एक�तत र�jन मन व ब&हद "�च हनग� करन क�णत"�� इच� न करत आहण ल�भपश स�ड� न सतत "�गभ"सकड� मन लवव�. "�थ� "�गभ"स म�णज�, शर�रच" वसन� पस�न (गरज�) म&क र�ण"सठ� व त" वसन�च�च हवचर मनत सतत "�ऊ न"� म�ण�न द&स"� क�ठल"तर� हवष"त मन रमवव"च� असत�. जस\ शसभ"स, कलहवकस, स�श�धन क"�, इत"हद. क��� व�ळ क�वळ इष द�वत�च� ध"न करण� ��स&द "�गभ"सत "�त�. मन एक व�ळ� फक एकच ग�ष�च� एकग हच�तन कर शकत� ह त"च" ग&णच "�थ� वपर क�ल जत�. म�णज� अस\ कf, जर "�ग� शसभ"स करत अस�ल अथव इष द�वत�वर एकग हच�तन करत अस�ल तर त"व�ळ� त� क�णत"�� वसन�च हवचर कर शकत न��. अश "�गभ"सन� त� मण�स शर�रच" वसन�पस�न द�र र�त� व अस\ सतत ��त र��ल� तर "थवकश शर�रच" वसन स&द कम� कम� ��त जऊन नष ��तत. हलच अभ"स "�ग अस\ म�णतत.

�� अज&�न अहत खणर, हक�व म&ळ�च न खणर तस\च अहत झ�पणर हक�व म&ळ�च न झ�पणर अश मन&ष"स अभ"स "�ग सध" ��त न��. शर�र उतम र�ण"सठ� ज� सव� लगत� त� सव� "�ग" म"�द�त करन ज� � "�ग करत� त� � द&sखनशक "�ग च�गल" पकर� सध" कर शकत�. ज�व�� त"च� आवरल�ल� हचत आतम"च" हठकण� ससथर ��त� आहण ज�व�� त� सधक सव� वसन स�ड� न प�ण� हनर�च� ��त� त�व�� त� "�ग� झल अस\ म�णतत. भवनहववश ��ऊन कम करण"�च� ब&हद च�चल ��त� व त"च� हनण�" ब&हदन� न घ�त त� मनन� म�णज� भवन हववशत�च" पभव खल� घ�त जत�. म�ण�न त� हनण�" �मखस च&कpच� असतत. अश पररससथत�त � "�ग हक�व इतर क�णत��� कम अप"श� ��त�. म�ण�न कम स�ब�धधत सव� हनण�" तक� श&द ब&हदन� घ"व"च� असतत. ब&हद तक� श&द हनण�" घ�त� व मन भवहनक हनण�" घ�त� �� ल.त अस� द�. ब&हद एकच हनण�" घ�त� त" कमबदल पर�त&, मनत अन�क कलपन "�त असतत व त"म&ळ� हनण�"बबत त� च�चल असत�. अश च�चलत�म&ळ\ क"�च नश ��त असत�. शर�रच" हवहवध आवड� अन&भवत�न त"त�ल .णभ�ग�रत न"�ळण"च� कम करणर "�ग� "थवकश त" आवड�त�न उदस ��ऊन त"�बबत हनर�~ ��त� व त"�च त"ग करत�. जस� ल�न म&ल बल व"त ज" ख�ळ�त रमत� त" ख�ळकड� म�ठ� झल"वर ढ&मक� न बघतस&द न��. "च पमण� अजनत ज" ग�ष�त मन&ष" रमत� त"त त� "�ग� झल"वर रमत न��. अस "�ग� कशच�च आवड न�� अश ससथर अवसथ�त असत�. त"म&ळ\ क��L हमळ� अगर न हमळ� त"�न� त"ल क��L फरक पडत न��. पर�त& त� ग_�सथशम� असल"स गरज�प&रत� त� त" इच��त ल. घलत� ज� ग_�सथशम चलवण"सठ� जरर�च� असत�. जस\ ल�न म&लल ख�ळवण"सठ� त� त" बधलश ख�ळत रमल"च� दखव�न त" म&लल धज�कवण"त आन�द मनत� व सवत �रत र�त�. म�णज� त� प�क मण�स ख�ळत असल तर� त" ख�ळत नसत�स&द, तस� "�ग"च� ��त असत�. कम� करत�न "�ण"� अप"शन� दiवल द�ष द�णर� मणस� पगत� कर�त न��त. त" ऐवज� अप"शच� करण श�ध�न त"वर इलज करण"च प"तन करणर अ�त� "शसव� ��त�. हचडण�, उदस ��ण�, क�टळण� ह� भवनहववशत�च� ल.ण� असतत. आपल" कमत�ल बरकव"�कड� हवश�ष ल. द�त� त"च" कमल त�ज पप ��त�. त" कमच� सव�त वखणण� ��त�. आपण ज� क"� हनवडल� त"श� ज� एकरप ��त�, तनमन अप��न त� कम करत�, थकत न��, �लगजEपण कर�त न�� त� खर कम�"�ग� समजव. हनसग� हन"म�न&सर कट�क�रपण� कम करण"च ज"ल ध"स लगल त� कम�"�ग� म�ण�न उद"स "�त�. तरणपण� हवष" हच�तन करण"च म�� ज�वच" स�गत�न� आतम"ल ��त�. तर� मणस�न�, गरज� प&रत हवष" उरक� न ब&हदच" मदत�न� त"त�न ब��र पडव� व मन आतमसवरपच" ठ"� ससथर करव�.

सवभवतs च�चल अस� मन धजकड� हतकड� ध�व घ�ईल हतकड�न हतकड�न त� आवरव"च� असत�. तरणपण� �� हवश�ष अवघड असत� पर�त& जस� ज�वच� गरज व"�मनन� हवष"त�न कम� ��त जत� त� स�प� ��त�. सधन�च� म&ख" कत�व" असत� ज�ण�करन हचत आतमसवरपकड� लग�ल, �� सधन�च� म&ख" उहदष असत�. अश तपस"�न� रज�ग&ण श�त ��ऊन मन प�ण�पण� सवसथ झल� आ��, त" बहसवरप झल�ल" हनषपप "�ग"ल उतम स&ख पप ��त असत�. अस "�ग� सव�त परम�शरल प�त�. त"ल म� कध��� अ�तर द�त न�� व त��� मल अ�तर द�त न��. ज� द&स"�च" स&ख द&sख बबत जग_त र�jन त" पमण� सवधनत�न� आपल� सवथ� सधत� त� परम�शरल हप" ��त�. अश वगण"ल समन" शबदत च�ग&लपण अस\ म�णतत. क�णच"�� अजनच, गर�ब�च, भ�ळ�पणच, कमज�र�च गiरफ"द न घ�ण� हलच मण�सकp अस� म�णतत. मल समजन� कस� वगवव� अस� मल वटत� तस\च म� समजत�ल ल�क�श� वगण� हलच च�ग&लपण अस� म�णतत. सव� पहणमत�बदल सनमनच� भवन बळग�न त"पमण� जगण� आहण सगळ" पहणमत�च आदर करण� हल भ�तद" अस� समजल� जत�. �� सनतन (ह��द�) धम�त�ल म&लभ�त हनत�ततव� आ��त त�, अर� पथ�, ज� आचरत� त� मल हप" असत�.

अज&�न हवचरत�, �� क_ षण, समब&हद पप ��णर ज� � "�ग� त� स�हगतल, त� मनच" च�चलत�म&ळ\ क"मच हटक�ल अस\ मल वटत न��. करण, मन �� च�चल, द�डग�, बधलश आहण �ट� म�ण�न वळण"स अवघड असत�. त"ल आवरण� �� व"�ल म�ट ब�धण" इतक� अत"�त अवघड आ��.

क_ षण त"ल स�गत�, त� ज� ब�लत�स त� "�ग" आ�� पण सतत प"तन, हवरक व_त� (औदधसन") सव�करन त� "थवकश सध" ��त�. करण मन �� सव"पधनस&द आ��. ज" पकरच� हवचर करण"च� त"ल त� सव" लवहशल त" पकरच" हवचरत त� रम� लगत�. वढत" व"त वसन कम� ��त� त" व"त सधन स�प� जत�. तरणपण� त"सठ� ग_�सथशम स�हगतल आ�� त"म&ळ� त"च" "�ग.�मच" वसन�न वट हमळत� व अनथ� टळत "�त�. त� भ�ग भ�गत असत�न त" भ�ग�त�ल हनरथ�कत समज�न घ�ण� �� ख"� सधकच� कम असत�. त"म&ळ� वसन�च ज�र कम� ��त जत�. सव"�न� त� शक" असत�. वसनम&क ��ण"च प"तन करण"� "�ग"ल स_ष�त�ल श�ष अव"क शकp त"च" प"तन�न मदत कर�त असतत �� समज�न घ�, हनसग� हबबत बरच स�नहशल आ�� करण, �� अज&�न, ज"पमण\, च�गल� कम करण"�ल मदत च�गल" शकp करत असतत तश वईट कम करण"�ल हनसग�त�ल वईट शकp मदत करत असतत. एक�दर हनसग� सगळ"�न मदत करत असत� करण, त"ल �� हवश चलवव"च� असत�. �� हवश चलवण"सठ� ह द�न�� पव_तLच समनव" सधव लगत असत�. अज&�न हवचरत�, अर� हमत एकद "�ग� सधन करत�न त"च� शद कम� पडल� व त� त" हनग�पस�न द�र झल तर त"च� क" ��त�, क" त"च� आध� क�ल�ल� सगळ� सधन व"थ� जत� क�?

क_ षण स�गत�, पमहणक प"तन करणर "�गभष झल तर त"च" म_त"�न�तर त� त"न� ज�वढ� हमळवल� आ�� त" "�ग"त�च" प&ण" ल�कत त� जत� व त�थ�ल भ�ग स�पल"वर प&न� प&न� मनव जनम घ�त�, त"व�ळ� त" नव�न जनमत त"न� ज� आध�च" जनमत हमळवल� आ�� त" प"lतच� "�ग"त घ�ऊन त� "�त असत� म�णज� त"च" प&ढच� सधन त� त" नव�न जनमत पर�भ करत�. म�णज� अर� पथ�, त"च� सधन व"थ� जत न��.

श�मदगवत ग�त अध"" स�व अभ"स "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त जन हवजन "�ग अध"" सतव

भगवन श�क_ षण ब�लत�, �� अज&�न, मझ" हठकण� मन लव�न आहण मझच आश" करन "�गभ"स कर�त असत�, त� मल हनsस�श" व स�प�ण�पण� कस� जणश�ल त� ऐक. म� �� त&ल त"त�ल हवजनसह�त प�ण�पण� स�गत�. त� जणल"वर " ल�कf आणख�न क��L जणण"सरख� उरत न��. �जर� मणस�पiकf एकदच धसद�सठ� झटत� आहण त" सव� झटण"lपiकp एकदलच मझ� खर� जन ��त�. प_थव�, पण�, त�ज, व"�, आकश, मन, ब&हद आहण अ��कर हमळ�न मझ� पक_ त� आठ पकर�न� हवभगल� आ��. �� मझ� अपर (खलच" पतळ�च�) म�णज� जड पक_ त� आ��. त"हशव" ज"च" "�गन� " जगतच� धरण ��त� अश� परपक_ त� (श�ष पतळ�च�) म�णज�च मझ� ज�वनरप� च�तन पक_ त� आ��. त� समज�न घ�.सव� स_ष� मझ" ह अपर व पर पक_ तLपस�न उतपन ��त�. म�ण�न मLच ह अधखल जगच� उतपत� सथन आहण हवल" सथन आ��. अर� अज&�न, मझ"�jन श�ष व व�गळ� अस� क��L न��. त"सठ� ज� म&लभ�त ततव ज"ल रचन म�णतत त"च अथ� अस कf, द�"�त ओवल�ल" अन�क मण"�पमण�, �� सगळ� हवश मझ" ठ"� ओवल�ल� आ��. ह हवशत�ल सव� ग�ष�, त"�च" रचन ततवन&सर एकम�क�न ब�धल�ल" आ��त. म�ण�न ह हवशत�ल क�णत��� एक ग�ष इतर क�णत"�� ग�ष�श� बद असत�. �� जणण� म�णज�च जन व त" सवत�त आ��त अस� समजण� �� अजन अस� ल.त घ�. �� अज&�न, पण"त�ल रस म�, च�दस�"lमध�ल पभ म�, सव� व�दत�ल ओ�कर म�, आकशत�ल शबद म�, प&रष�त�ल परकम म� आ��. प_थव�वर�ल उतम स&वस म�, अग�त�ल त�ज म�, सव� पहणमतत�ल पण म�, आहण तपसव"�त�ल त�ज म� आ��. �� पथ�. सव� पदथlच� अनद� ब�ज म�, अस\ समज. ब&हदम�त�च� ब&हद म�, त�जसव� ल�क�त�ल त�ज म�, बलव�त�त�ल वसन आहण आसकpहवर��त बळ म�, सव� भ�त�च" हठकण� धम�ल (नiहतकत�ल) हवरद न जणर कम म�च आ��. ज� ज� ससतवक रजस आहण तमस भव व पदथ� आ��त त� त� सव� मझ"पस�न उतपन झल� आ��त अस� त� जण, पर�त& म� त"�च"त नसत�. त� मत मझ" आश"न� असतत. ह सतव रज तम ग&णतमक पदथlन� म�ह�त ��ऊन �� जग त"�च" पधलकड� असणर हनग&�ण अहवनश� अस ज� म� (परम�शर) त"ल त� जणत न��त.

�� मझ� हतग&णतमक अलrकpक म" पर ��ण"स कठ�ण आ�� अस\ ज� जणतत, त� मलच शरण "�तत त\च " म"�ल तरन पर कर शकतत. ह म"�लच सत" समज�न त"चच आग� करन ज� त"त ग&रफट�न जतत व हवव�क��न ��तत, त� म�ढ व हनषकमE नरधम आस&र� ब&हदत पड�न मल हवसरतत, मल भजत न��त. सदiव द&sख हपड�त असणर�, जनच� इच� करणर�, दव"हद हवष"�च��

व जन� अस\ चर पकरच� सदचर� ल�क मझ� उपसन करत असतत. ह चरत न��म� हनषकमत�न� वगणर व अनन" भकp करणर अस ज� समज�तदर (स�ज) त� श�ष ��". करण, स�ज भकल म� अत"�त हप" अस�न त� मल हप" असतत.

अज&�न हवचरत�, अश प�मच� करण क"?

श�क_ षण स�गत�, त"च� करण, म� व त� एकच आ��त. �� खर� व क�वळ सत" त� जणत� पर�त&, म"�च" आहवषकरम&ळ\ जस� ध&क"म&ळ\ क��L हदसत न��, तस� त� मल न�टपण� समज� शकत नसल तर� त� �� जणत असल"म&ळ� मझ�च म�णज� त"च" ख"� रपच� भकp करत असत�. अशपकर� अनन"भवन� त� त� कर�त असल"म&ळ\ श�वट� म"�च� ध&क� न��स� ��त� व त� मझ" प"lत "�त�. त� कर�त असत�न म"�च" धलल�वर न रगवत त� हतच� कrत&क करत त� सव� पकर अन&भवत असत�. त� अन&भवत मझ"च आठवण�त रमल�ल असत�. हनसग�ल समजण"च" हवहवध शख आ��त, जस\ पदथ� हवजन, रस"न, वनसपत�शस, वiदक,

अहभ"�हतकp, तक� , गहणत इत"हद ज� ज" शख�न� अच�क अभ"स कर�ल त� त" शख�त "शसव� ��ईल. त"सठ� त� शख त"ल दiवत पमण� असत�. म&लभ�त अश रचन ततवम&ळ� हनसग�त�ल ह सव� शख�च" हन"म�वरन एक समनत असत�, त"म&ळ� एक शख�च" हन"म�वरन द&स"� शख�च अभ"स करत "�त�. त"सठ� गहणत व तक� ह�च न��म� उप"�ग करत "�त�. हनसग�त�ल सव� शख�च� जनमग� एकच असल"म&ळ\ ह शख जर� वरकरण� हभन वटत असल" तर� अ�त"�म� त" एकच ��ऊन हनसग�त हवल�न ��तत. ज� जणकर सव� शख�च� म&लततव एकच आ�� �� जण�न कम करतत त"�न हनसग�ल समजण� स�प� असत�. आपपल" पक_ त� हन"म�पमण�, त" त" कम वसन�न� व�डवल�ल� ल�क त� त� उपसन�च हन"म पळ�न द&स"� हनरहनरळ" द�वत�च" भजन� लगतत. पर�त&, त� त� भक त" त" द�वत�च� उपसन शदप�व�क कर इसच�त�, म�ण�न म� त"च� शद त" त" द�वत�वर ससथर करत�. स_ष�च करभर चलवण"सठ� अन�क उपशकpहपठ म� हनम�ण क�ल� आ��त. जस�, एकद उद�गत हवहवध क"� करण"सठ� अन�क अधधकर� न�मल� जतत तस\ �� असत�. त" अधधक"lन क��L खस अधधकर असतत ज�ण�करन त� त" अधधकर�च वपर करन आपल� क"� व"वससथत पर पड� शकत�ल. त" पमण�, म� त" उपशकpहपठ�न, ज"�न द�वत म�णतत धसद� हदल" असतत. त"�च� भकp कर�त त� अजन� ल�क अशम&ळ\ अलपकळ हटकणर� फळ� पप करतत व त" द�वत�कड� जतत. ज� मझ� भकp करतत त� मत मझ"कड� "�तत. अश द�वत त"�च� तकद वढवण"सठ� अस� अन�क भक हमळव�त म�ण�न प"तन करतत. धजतक� जसत भक हततकp त"�च� तकद जसत ��त असत�. हम&ळ\, अश द�वत�कड� ग�ल�ल� ल�क त" द�वत�च" आकष�णत क"म अडक� न पडतत. अस� असल� तर� अश भक�न त" त" द�वत�च" धसदLच फ"द ��त असत�. मझ"कड� "�ण"� भक�न तस फ"द ��त न��. तस�

��ण"च� करण, अर� अज&�न, मझ" भक�च "�ग.�म म� सवतs प�त असत�. मझ" अस�ख" धसद� त"�च� स�र.ण करत असतत. अश उपशकp म�णज�च द�वत स�जपण� पस�न ��त असल"म&ळ� जसत करन समन" भक त"�च"कड� आकहष�त ��त असतत. त" ज�वत म"�च एक ह�सस असतत.

म�णज� त" सवतs स&द भम असतत. म� मत म"�च" ध&क"ब��र असत�. त"म&ळ\ मल समन" मण�स समज� शकत न��. मझ� भक मल पत". प�j शकत नसल"म&ळ� मझ� अन�क कलपहनक रप त"र करन त"�च" मध"मत�न त� मल प�ण"च प"तन करत असतत. त" हचत�प&ढ� अथव म�त"lप&ढ� त� मझ� आळवण� करत असतत. त"त�न म�तEप&ज उद"ल आल�. त� भक त"�च" अजनम&ळ\ त" हवहवध म�त"E �च" करत एकम�कत भ�डत असतत. क�णत� म�तE खर� अस\ त� वद घलतत. त� सगळ� त"�च" अ��करम&ळ� हनम�ण झल�ल" अजनम&ळ� ��त असत�. म� प&जत� त\च श�ष इतर प&जतत त� ख�ट� अश पकरच म�ख�पण त"�च" ��त असत�न म� प�त असत� पर�त&, त"त म� पडत न�� करण "थवकश त"�त�ल खर� भक सगळ� सत" समज�न श�त ��णर �� म� जण�न असत�. द�वत�च� प&ज करणर� त"�च" म_त"� न�तर त" द�वत�च" गणत सम�ल ��तत. मझ� उचचपदल ग�ल�ल� भक मझ" गणत "�तत.

�� अज&�न, म� भ�त वत�मन आहण भहवष" कळत�ल सव� पहणमत�न जणत� पण मल मत क�ण��� जणत न��. �� पर�तप अज&�न, ज�ववर आरढ झल�ल अजन� आतम ज�वच" अन�क इच� व त"त�न उतपन ��णर� द�ष द�दच" म��न� स_ष�त भम पवत�. ह�� पररससथत�त सतकम�चरण� ल�क�च� पतक त"�च" वढत" अध"सतमक उज�च" पभवखल� नष झल�ल� असत�. त"�च प&ण"पभव त"म&ळ\ वढत असत� व त� मझ" अधधकधधक जवळ "�त असतत. त"च" म_त"�व�ळ� स&द त� मलच समरत असतत. ज� द�वत�च� भक त"�च� आरधन करत त"�च� प&ण" पतळ� उचच करत असतत त� त" पभवम&ळ\ अख�र�स मझ"त "�ऊन हमळतत. करण अर� अज&�न, त" द�वतस&द मझच भग असतत. त"�च भम न��स झल�ल असत�. त� त"�च"त व मझ"त एकच ततव आ�� त"च स.त अन&भव घ�त असतत. त"�च� सव� द &sख� नह�श� झल�ल� असतत.

श�मदगवत ग�त अध"" सतव जन हवजन "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त अ.र बह"�ग अध"" आठव

अज&�न हवचरत�, "बह म�णज� क""? अध"तम कशल म�णतत? कम� म�णज� क"? अधधभ�त कशल म�णतत? आहण अधधदiवत कशल म�णतत? त� स�ग". "�� मध�स&दन, अधध"ज त� क�णत व त� " द��त कस आ��"? त"च पमण�, मन�हनग�� प&रष�न� त&ल कस� जणव� त� स&द स�ग. श� भगवन स�गतत, अत"�त श�ष व अहवनश� अस\ ज� आहदततव त� बह ��". सव"�भ�न� �� पथम त"च" हवचरन� हनम�ण क�ल�. पत"�क वसत&च ज� म�ळ भव (सवभव) त� त"च� अध"तम ��". सच�तन आहण अच�तन अ.रबह पस�न भ�त�च� उतपत� करणर ज� व"व�र त"ल बहकम� अश� स�ज आ��. �� अज&�न, अधधभ�त म�णज� नशव�त क"�रप पदथ� अथ�त| ज�व ��". " पदथ�त ज� प&रष म�णज� सच�तन अधधषत त� अधधदiवत म�णज�च आतम. अधध"ज म�णज� सव� "ज�च अधधपत� म�णतत त� म�च ह द��च" ठ"� (अधधद��) द�� धरण करण"lमध"� श�ष आ��. म�ण�न ज� मन&ष" मरणसम"� मझ�च समरण कर�त द�� स�डत� त� मझ"त हवल�न ��त�. हक�व �� अज&�न, मरणसम"� ज�वतम (द��धर� आतम"स ज�वतम अस� म�णतत) ज" द�वत�च� समरण करत पण (ज�व) स�डत� त" दiवत�त जऊन हमळत�. एकहचतन� अभ"सप�व�क (सतत प"तन करन) परम�शरच� समरण करत त� जगलस तर श�वट� मलच "�ऊन हमळणर, तस\ न करत क�वळ वसनम" हवचरत आ"&ष" घलवल�स तर त" वसन�च" हवचरत अडकल�ल अस त� मरण�तर अहतद&sखम" सतत असवसथ अस अ�तरळत भरकटत र�हशल. मद (घम\ड) व मतसर (द�ष) ह हवचरत आ"&ष"भर र�णर� ल�क त"म&ळ\ द &गlध"&क नरकत गट�गळ" खत बरच कळ तडफडत र�तत. त"�न प&नज�नम स&द अत"�त तसद"क अश क& ळत हमळत�. अश घरत त� जनम घ�तत ज�थ� आध�पस�न त" द�ष�च�च समज" आ��. त"�त�न त"�च� स&टक ��ण� द &रपसत असत�. ज" द�ष�न त� ह जनमत वढवत�स त� द�ष (कम, क�ध, ल�भ, म��, मद, मतसर) ज�थ� पधन"न� आ��त तस� क& ळ त&ल हमळत� व त&झ� ज�वन कषम" ��त�. म�ण�न पथ�, सवतच"च हवक_ त हवचर�च" कचटत सपडल�ल� त� आतम� अधधकधधक ख�ल सतत जतत, त"च� त� द�ष अधधकधधक व_हद�गत ��त जऊन त� श�वट� हदश��न अस ��त�. त"ल त"त�न ब��र कढण� स�प� नसत�. करण त� त"�न�च सवतच" च&क�न� हमळवल�ल� असत�. अश आतम"�न समजत न�� आत क" करव�. म�ण�न वसनम" हवचर�त जसत रमण"च� घ�डच�क त� कधLच कर नक�स. स&रवत�ल ग�ड वटण"� त" वसन हवषसरख" त" मणसच अध"सतमक नश करतत. ज�व�न� वसन�त "�ग.�म प&रत� रमण� �� ह�तकरक असत� पण त"त आतम"न� रमण� त" आतम"सठ� भ"�कर बधक असत�. वसन आतम"सठ� ग�डव�ष असत� �� ल.त ठ�व. त" वसन आतम"सठ� नसतत म�ण�न

त"त त� ल. घल� नक�स. ज�वतम"च� भहवतव" अ�धकरत ढकलणर� �� वसन हवचर अज&�न स�ड� न द�. द��च" जगण"सठ� ज�वल ज" स� प�रण आवश"क असतत त"�त आतम"न� ग&�तण� श�"सकर नसत�. �� ज"ल समजल� त� च�गल "�ग� ��त�. द�वत�च� भकp करणर� श�वट� त" द�वत�ल हमळतत हततकp त" द�वत�च� शकp जसत ��त�. धजतक� च�गल� ल�क हतल भक म�ण�न हमळतत हततकp त� जसत तकदवन ��त असत� पर�त&, धजतक� वईट ल�क हतच� भकp करतत त" द�वत�च� तकद कम� ��त�. त" द�वत त"�च अव��र करतत व त� वसनसक आतम� वईट शकpच" आ�र� जतत. त"न�तर त� पपत अडकल�ल� ज�वतम� त" पपशकpच� ग&लम ��तत. त"�च� तकद ज� नकरतमक असत�, वढत जत�.अज&�न हवचरत�, मन&ष" च&क क� करत� व हनसग� क� त" च&क करत न�� त� स�ग.भगवत स�गतत, मणस�त अ��कर त"त�ल आतम"म&ळ� अ�ग�भ�त असत�. त"त�न कम, क�ध, ल�भ, म��, मद आहण मतसर �� स� द�ष असतत. त� वसत&तs शर�रच" स�वध�नसठ� आहण स�र.णसठ� आ��त व त"त आतम"न� ग&�तण"च� करणच नसत� पण त� ��त� व सगळ� च&क� लगत�. हनसग�ल अ��कर नसत� करण त"ल ह स��च� गरज नसत� त"च� व"व�र करण"सठ�. हनसग�च� सगळ� व"व�र "�तपमण� ��त असतत. त"च" कमत तक� आहण गहणत असत� भवन नसतत ज" ह स� द�षम&ळ\ मणसच" मनत उतपन ��त असतत. म�णज� हनसग�ल भवन नसतत. जर मन&ष" ह द�ष�पस�न म&क झल तर त� हनसग�सरखच ��ईल. मन&ष"न� अ�तम&�ख ��ऊन त"च"त�ल त" स� द�ष�च� (प�रण�च�) व�ळ�व�ळ� परर.ण करव� व त"�च आपल" अध"सतमक उदरत तस ��त न�� हच� तजव�ज करव�. अस� करणर अध"सतमक उचचत�ल स�ज जऊ शकत�. बहद�वच" हदवसच" कळत स_ष�च� हनहम�त� ��त� व त"च" रत� प&न� त� स_ष� त"मध"� हवल�न ��त�. अस� �� अव"�तपण� ��त आल� आ��. � पक_ त� परवश पदथ� सम&द" व"क व प&न� अव"क अस\ ��त असत�न द &सर� एक सनतन अव"क ततव आ��, त� सव� भ�तमत�च नश झल असत�न सवतs हवनश पवत न��. ज"ल अ.र अहवनश� म�णतत अस� ज� परम अव"क सवरप तLच सव� पण�मत�च� श�वटच� परमश�ष अवसथ ��". ज� त" सथनल प���चल त� परत बहद�वच" स_ष�त व"क अथव अव"क अश क�णत"�� सवरपत "�त न��. �� ज" स�ज�न� जणल� त� कध��� ह स� द�ष�च" म��त पडत न�� त� परम अवसथ�त क"म र�त� ज"ल म�. म�णतत.

श�मदगवत ग�त अध"" आठव अ.र बह"�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त अनन"भहक "�ग अध"" नवव

श� भगवन ब�लतत, अज&�न त� आत समजण"स "�ग" झल आ��स म�ण�न त&ल एक मह�त� जन हवजन सह�त द�त� त� ऐक. त� न�टपण� समजलस तर त� कम�ब�धनत�न म&क ��हशल.

�� सव�श�ष जन, पहवत, उतम, पत".ब�ध�, आचरण"स स&खकरक, अव"" आहण धम"� (धम�न� मन" क�ल�ल�) आ��. म� सवतs अव"क रपन� �� जग व"पल�ल� आ��. मझ"ठ�"� सव� स_ष� आ�� पण म� हतच"त न��. स_ष� हनम�ण करणर म� त� उतपन करन�� हतच"त नसत�. अस� असल� तर� म� मझ" पक_ त�ल �त� धरन हतच" तब"त ग�ल"म&ळ� परत�त असल�ल" ह स_ष�त प&नs प&न� सवतल आणत असत�. म� स_ष�त अस�न�� हतच" कम�ब�धनत अडकत नसल"म&ळ� अध". ��ऊन सव� चरचर स_ष� पसवत असत� म�ण�न, ह जगच� घडम�ड ��त असत�. मझ� सव�श�ष सवरप न जणणर� ल�क मल मन&ष" द��� समज�न मझ� अवज करतत.

अजन� मणस� म� म�तEत अथव मनव द��त आ�� अस\ समज�न मझ� त"त प&ज करतत. मझ� व_थ शबदन� भजन प&जन करत असतत. त"�न मझ� हनसग�रप� परम�शर� रप कध��� समजत न��. त� मल त" म�तEतच प�ण"च प"न करत असतत. त� अजनतच र�तत. त� भष हचत ल�क म��त पडण"� र.स� व आस&र� सवभवच आश" घ�ऊन वगतत म�ण�न त"�च" सव� आश व"थ� ��तत.

त"�च� कम� (प&जपठ इत"हद कम�क�ड) हनरथ�क ��तत. त"�च� परम�शर बदलच� जन�� ख�ट� ठरत�. त" उलट दiव� पक_ त�च आश" घ�तल�ल� म�तम� म� सव� भ�त�च� आहदसथन व अव"" आ�� �� ल.त घ�ऊन अनन"भव� मलच भजतत. हनसग�च� अनहद अन�त व"व�र व त" पठ�ल हन"म समजण"सठ� मन&ष"ल हवव�क ("�ग" अ"�ग" समजण"च� हवचर पदत�) शकp हदल� आ��. त"त�ल ब&हद म�णज� तक� व गहणत ह�च" मदत�न� त� प�चम�भ�त�न समज� शकत� पर�त&, ज�व, च�तन आहण रचन ततव समजण"सठ� त"ल मनच" कलपन हवचर पहतभ�च उप"�ग ��त�. करण �� पथ�, ह त�न तक� आहण गहणतन� समजण"सख" न��त. अशररत�न� पथम हवव�क आहण मग कलपन हवचर वपरन त� स�ज सधक म�णज�च "�ग� मल समज�न घ�त�. त"लच भजन पदत� समजव�. मनच" हवचर�च� द�न भग आ��त त� अस\, एक वiकसलपक आहण द&सर पहतभ. वiकसलपक � अ��करन� ��त�. पहतभ हनसग�च� शकp असत�. सव�च मणस�न पहतभ �� हनसग�च� शकp पप अस�लच अस\ न��, ज"�न पप ��त� त� हवल.ण श�ध लवतत. हनसग�च� हवचरशकp म�णज� हनसग�च� स�प�ण� जन,

पहतभस�पन व"कpल अ�शतवन� �� पप ��त असत�. त"म&ळ� हवल.ण ररत" अश� मणस� हनसग�त घडण"� ग�षLच� आकलन करत असतत. त� जन त"ल कस� झल� त� त"लस&द मह�त नसत�. अस�

ज�व�� आढळ�न "�त� त�व�� त� हनसग�च" हवचरशकpम&ळ\ त"ल झल� अस� समजव�. हल क���जण चमतकर म�णतत.

ह हवशत ज� आ�� व ज� न�� (अव"क) त� सव� मLच आ��, सवlच� गहत, प�षणकत�, पभ�, स.�, हनवस�, शरण, सख, उतपत�, ल" आहण ससथत�, हनधन आहण अव"" ब�ज मLच आ��. जगत�ल उषणत, पकश, पऊस, अम_त आहण म_त"� तस\च सत| व असत| म�णज� ज� आ�� व ज� न�� (अव"क) त� सव� मLच आ��. हनसग�ल समजण"सठ� ब&हद (तक� , गहणत) व पहतभ (मनच� कलपन हवचर) ह�च� गरज असत�. ब&हदल प"�गश�लत आवश"क असत�. पहतभ मत क��� ल�क�न सवभहवकपण� अवगत असत�. त� प"तन करन हमळवत "�त न��त. ज� ल�क हनसग�च" सव� बरकव"�च अभ"स करन त"न&सर आपल� कम� ररतसर पर पडतत त"�च� कम� हवन अडचण ��तत. त"�न कशच�च कळज� नसत�. श&द मनन� मझ� भकp करणर� म�ल"वर सवग�ल�कp जतत व कल�तरन� प&न� प_थव�वर ज�वतम ��ऊन शर�र धरण करन जनम घ�तत, प&ढच� अध"सतमक पगत� करण"सठ�. अशररत�न� त� मझ� भक अन�क फ�"� मरत सवग� – प_थव� करत करत श�वट� मल हमळतत. ज� शर�र व भ�ग �� मझ� नस�न त� शर�रच� आ��त अस\ समज�न त"त हवश�ष न रमत एकगहचतन� मझ� समरण करण"त रमतत त� मत, मझ� जबबदर� बनतत. म� त"�च� स�र.ण, स�वध�न, "�ग.�म प�त असत�. ज� मल न समरत इतर द�वत�च� भकp करतत त� त" द�वत�ल हमळतत. हतच� तकद वढवतत. म�ल"वर त� त" द�वत�च� गण बन�न र�तत. अस� अजन� ल�क �� जणत न��त कf, त"�च� भकp व"थ� ग�ल�ल� न�� करण, त� ज" द�वत�च� आरधन करतत, त� द�वत अनन"त�न� मझ�च समरण करत असत�. ब&हदन� व"क हनसग�ल समजण� स�प� असत�. पर�त&, अव"क अश परम�शरल समजण"सठ� मनच� पहतभ असव� लगत�. हनसग�ल क�णच�� रग नसत� तस\च त"ल क�ण��� जसत हप" हक�व अहप" नसत�. हनसग�ल समज�न वगणर� वiजहनक असतत त� सगळ� तक� आहण गहणतच" मदत�न� हनसग�च" व"क रपच अभ"स करत असतत.

म� पथम म" उतपन क�ल�, हतन� हनसग� (पक_ त�) हनम�ण क�ल�. त"त मझ अश&द झल�ल भग अथ�त आतम, श&द करण"च� क"� स&र झल� आहण म�ण�न � सगळ व"प म�डल�ल आ��. ज"ल क��L पप�च म�णतत. म�ण�न अर� धन�ज", हनसग� �� मझ� अश&द रप आ�� म�ण�न म� हनसग�त नसल� तर� हनसग�च" उतपत�च करण आ��. त"च" मफ� त �� स_ष� चलवत असत�. मल समजण"च� कम क�ण��� कर शकत�. ज� मल समजल त� आतम मल हमळत� मग त� क�ण��� अस� जस�, स�, प&रष, वiश", श&द, .हत", बहण, क& लवन, क& ल��न, दस"&, आ"�, अन"� क�ण��� करण त� सगळ� मझ�च रप� आ��त फक त"�न त� म��त न��.

श�मदगवत ग�त अध"" नवव अनन"भकp "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त हवभ�हत "�ग अध"" द�व

भगवन श� क_ षण ब�लतत, अज&�न आणख�न एक मझ� ह�तकरक भषण ऐक, मझ जनम क�व� झल त� द�व, ऋष� अश क�णल�� मह�त न��. करण, म� त"�च� आहदकरण आ��. म�णज� त"�च" हनहम�त� आध� पस�न म� आ��. ज� मल जनमर��त अनहद अन�त म��शर अस\ जणत� त� मन&ष" म�� र��त ��ऊन सव� पप�पस�न म&क ��त�. हनसग� स&द अनद� अन�त अस�न त"च" उतपत�च श�ध घ�ण"त मनवल क��Lच फ"द न�� म�ण�न त" फ�दत मणस�न� पड� न"�. त"च� करण मण�स ज" कळमनन� त� श�धण"च प"तन करणर त� मझ"न�तरच� आ��. म�णज� म� व हनसग� कळच"�� आध�च� आ��त.

मणसत�ल हवहवध भव जस\ ब&द�, जन, मन, जगरकत, .म, सत", इ�हद"हनग�, श�हत, स&ख,

द&sख, उतपत�, ल", भ", अभ",अह��स, ह��स, समत, स�त�ष, तप, दन, "श, अप"श, इत"हद मझ"पस�नच उतपन ��तत. म� सव� ग&ण, अवग&ण ह�च करक आ��.सपषE, चर मन&, ज"�च" पस�न �� स_ष� उतपन झल� त� मझ�च मनस म�णज� मनन� (हवचर�न�) हनम�ण क�ल�ल� भव आ��त. ज� "�ग� मझ��� हवभ�त�, हवसतर आहण "�गशकp जणत� त"ल ससथर कम�"�ग पप ��त�. म� सगळ"�च� उतपत� सथन अस�न मजम&ळ� सव� जग क"�रत असत� �� जण�न श�ण� ल�क मल समरतत. हनसग�च� व"व�र सवतs समजण� व द&स"�ल समजवण� तस\च द&स"�कड�न हशकण� अश पर�पर�न� मनवपण� अन�क हपढ�त�न सतत हनसग�ल प"�"न� मल अधधकधधक च�गल" पकर� समज� लगल व जर �� जनच� द�वणघ�वण पर�पर�न� चल� रह�ल� तर मनव समज पगत ��त� व न�� चल� रह�ल� तर मत त� मनव समज मगसल�ल र�त�. पगत समज अश मगसल�ल" समजवर अधधरज" सथपन करत�. त"�च� श�षण करत�. त�थ� म� मझ� इच� अस�न�� त" मगस समजल मदत कर शकत न��. म�ण�न मनव समजन� न��म� जग_त र�jन जन स�पदन करत रह�ल� पह�ज�. ज� सवतल मदत करत� त"ल परम�शर मदत करत�. ज� परवल�ब� र�ण� पस�त करत� त"�न हनसग� नष करत�. पर�त, मझ� हनत" समरण करण"lच" वर क_ प करत� व त"�च"त हशरन त�जसव� जनरप आतम� त�थ� पठव�न त" समजच� अजन न��स� करत असत�. मग अस� जग_त झल�ल� समज पगत� कर लगतत. त"न�तर त� इतर मगस समज�न जग_त करतत त� मझ� भक ठरतत. मनव समजच हवकस त"त जनमण"� ब&हदमन आहण पहतभस�पन ल�क�वर अवल�ब�न असत�. अज&�न हवचरत�, �� परम�शर, श� क_ षण, त��च सव� स_ष�च कत� करहवत आ��स �� सव� ऋष�, म�षE स�गतत आहण त� स&द त\च स�गत आ��स. त�व�� त&झ" हवभ�त� (उचच हब�द�) क�णत" त� त� मल स�ग

म�णज� म� त" ओळख� शक�न. �� "�ग�शर, म� कशररत�न� त&झ� हनर�तर हच�तन करव� म�णज� म� त&ल व"वससथतपण� ओळख� शक�न त� स&द स�ग. भगवन ब�लतत, मझ" अन�क हवभ�त� आ��त. पर�त&, त"त�न त&ल समजत�ल अश म�तवच" ज" आ��त त" त&ल स�गत�. अस\ प�, हनसग� फर हवशल आहण मणसच" आकलन क& वत�च" म"�द� ब��रच आ��. अश पररससथत�त मनव हनसग�च� न��म� अ�शतमक जन पप कर शकत�. स�प�ण� हनसग�ल समजण� मनवल क�वळ अशक" असत�. म�ण�न मणसन� त"करत द&sख� न ��त ज�वढ� जम�ल त�वढ� जन स�पदन करन घ"व� त"तच मन&ष"च प&रषथ� आ��. मणसल ब��रच� मह�त� हमळवण"सठ� प�च जन\हद"� (न�त, कन, नक, धजव�, तवच) व द�न वiचर�क इ�हद"�, मन आहण ब&हद, अश� सत सधन� असतत. त" पत"�कच� आकलन .मत म"�हदत असत�. त" म"�द� पधलकड�ल ज� आ�� त"च� आकलन आपल"ल सवतच" क& वत�न� पप ��ऊ शकत न��. त"सठ� ज� त"�च" आवक" ब��रच� आ�� त� हमळवण"सठ� आपण द&स"� क�ण" जन� मणसच� मदत घ�त असत�. त"च" स�गण"वर अ�धपण� हवशस ठ�व�नच त� हमळवत असत�, त"सठ� आपल"ल ससतवक अ�धशद (वiचररक दषट हवशसन�" अश� शद, त"हवरद असत� त� तमस� अ�धशद) असव� लगत�. आपल"ल ज� मह�त� हमळत� त"त�ल नववद टकक"�jन जसत मह�त� ह पकर� हमळत असत� म�ण�न ससतवक अ�धशद � जन हमळवण"च एक म�तवप�ण� स�त असत�. तमस� अ�धशद�न� च&कpच� हनषकष� हनघत असतत म�ण�न त� अगह आ��. आत अज&�न, मझ" पम�ख हवभ�त� स�गत� त" ऐक, सव� मणस�च" अ�तगlत�ल असणर म� आ��. सव� स_ष�च आहद मध" व अ�त मLच आ��. अहदत�च" बर म&ल�त�ल हवषण� म� आ��, त�जसव"त�ल स�"� म� आ��, एक� ण चळ�स मरतत�ल मररच� म� आ��, न.त�त च�द म� आ��, त�न व�द�त समव�द म� आ��, सवगE" द�व�त इ�द म� आ��, इ�हद"�त मन म� आ��, ज�वत�ल चiतन" म� आ��. पव�तत म�र म� आ��. प&र�ह�त�त ज� म&ख" ब_�सपत� त� म� आ��, स�नपतLत कहत�क�" म� आ��, जलश"�त सम&द म� आ��, म�षE �मध"� भ_ग& म� आ��, वण�त�ल ओ�कर म� आ��, सव� पकरच" म�त�त जपम�त म� आ��, सथवरत�ल ह�मल" म� आ��, सव� व_.त हप�पळ म� आ��, द�वषE �मध"� नरद म� आ��, घ�ड�त उचचisशव म� आ��, ग�धव�त हचतरथ म� आ��, धसद ल�क�त कहपल म&न� म� आ��, गज\दत ऐरवत म� आ��, मन&ष"त त"�च रज म� आ��, शस�त इ�दच� वज म� आ��, गई�त कमध�न� म� आ��, पज�तपत� करणर कम (ल�हगक कम�त द�न पकर स�हगतल� आ��त त"त�ल भ�ग कम तमस� म�ण�न त"ज" समजल जत�) म� आ��, सपlत वस&कp म� आ��, नग�त अन�त (श�ष) म� आ��, जलचर�त वरण म� आ��, हपत_गण�त अ"�म म� आ��, हनग� करण"�त "मधम� म� आ��, दiत"�त पहद म� आ��, गसण"lत कळ म� आ��, पश&�मध"� धस�� म� आ��, प.�त गरड म� आ��, व�गवन व"� म�, शसध"lत रम (भग�व) म� आ��. जलचर पण"त मगर म� आ��, नद�मध"� ग�ग म� आ��, प_थव�च आहद व अ�त म�

आ��, सव� हवद�मध"� अध"तम हवद म� आ��, तस\च ततव हनण�"सठ� क�ल�ल वद म� आ��, वण�मल�त�ल "अ", म�, शबद�च" समसत द�द� म� आ��, अ." कल म�, चर� बज�न� म&ख� असणर धत म�णज� बहद�व म� आ��, सवlच नश करणर म_त"� म� आ��, प&ढ� उतपन ��ण"� वसत&मत�च उगमस&द म� आ��. स� धसदLपiकp श�, वण�, सम_त�, म�ध, ध_त� आहण .म म� आ��. समव�दत�ल ब_�तसम सत�त म� आ��, ��द�त ग"त� म� आ��, म�समध"� मग�हशष� म� आ��, ऋत&मध"� वस�त ऋत& म�, कपटचरणत ज&गर म� आ��, त�जसव� ल�क�च� त�ज म� आ��, हवज"� प&रषच हवज" म� आ��, हन~" म� आ��, ससतवक�च सतवग&ण म� आ��, "दव�त वस&द�व म� आ��, प�डव�त धन�ज" म� आ��, म&नLत व"स म� आ��, कवLमध"� श&कच"� म� आ��, शसन करण"�त द�ड म� आ��, ज"च� इच� करण"�त हनत� म�णज� मसलत म� आ��, ग&ह�पiकp मrन म� आ��, जन� ल�क�त�ल जन म� आ��.अज&�न, त"हशव" आणख�न सव� पदथ�त�ल हबज त� मLच आ��, म� न�� अश� ग�ष ह स_ष�त असणर न��. म� सव�व"प� आ��. त"�त म� असल� तर� त� मझ"त नसतत. अर� हमत, मझ" हदव" हवभ�तLन अ�त न��. मझ" हवभ�तLच हवसतर त&ल समजव म�ण�न थ�डक"त "�थ� हदल आ��. ज� ज� पदथ� लकम� वiभव �"�च" पभवत आ�� त� त� मझ" त�जच" अ�शपस�न उतपन झल आ�� अस� समज. म� �� हवश क��L अ�शन� व"प�न धरण क�ल� आ��. ज"त त�ज न��, ज� पप पव_त�न� पभहवत आ�� त� सव� स&द मझ"च म"�त�न म�णज� अपत".पण� मझ"त�नच आल�ल� आ��. म" मझ" पत"�क हवभ�त�च� पहतक_ त� करन मन&ष"ल फसहवण"च सदiव प"तन करत असत�, �� ल.त ठ�व. उद�रणथ�, आतम ह मझ" हवभ�त�च� ज�व (पण) �� म"�न� त"र क�ल�ल� पहतक_ त� आ�� ज� द��ल हन"�हतत करत असत�.

श�मदगवत ग�त अध"" द�व हवभ�त� "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�तहवशरपदश�न "�ग अध"" अकरव

अज&�न ब�लत�, अध"तम नमक ज� जन त� मल स�गत आ��स, त"�न� मझ म�� ग�ल आ��. भ�त�च� उतपत� व ल" कस ��त� त� म� त&झ"कड�न हवसतर प�व�क ऐकल�, त&झ� अहवनश� म�तम" स&द ऐकल�, त&झ� परम�शर� रप म� प�j इसच�त�. भगवन ब�लतत, �� अज&�न, त� मझ� हवहवध पकरच� अन�क र�गच� आहण अस�ख" आकरच� श�कड� रप प�. �� बघ बर आहदत", आठ वस&, अकर रद, द�न अहशन�क& मर, तस\च एक�ण पनस मरदण "न आत प�. त"हशव" मझ"त एकहतत असल�ल� सव� चरचर जग प�, आणख� ज� क��L त&ल प�व�स� वटत� त� प�, पण त&झ" "च ड�ळ"�न� त� त� प�j शकणर न��स म�ण�न म� त&ल हदव"दष� द�त� म�णज� त� त� मझ� हदव" भव" रप प�j शकहशल. त" दष�न� त� मझ इशर�"�ग म�णज� "�गसमथ"� प�. स�ज" ध_तरषg ल स�गत�, �� रज, "पमण�, ब�ल�न म�"�ग�शर व सव� पप� �रण करणर श� क_ षण आपल� परम�शर� रप पथ�ल दखवत�. ज"ल अस�ख" म&ख� ड�ळ� आ��त, ज"मध"� अन�क आ~"kतपदक ग�ष� हदसत आ��त, ज"वर अन�क हदव" अल�कर आ��त, ज"च" �त� अन�क हदव" शसस� सजज आ��त, ज"न� हदव" प&षप�र व वस� पररधन क�ल� आ��त, ज"न� हदव" स&ग�ध अ�गल सवल�ल� आ��त, धजकड� प�व� हतकड� तzडच तzड� आ��त, ज"च" हवशलपणल स�मच नव�त", अस� सव� आ~"�न� भरल�ल� त� भव" हदव" रप अज&�न प�त र��ल. आकशत �जर स�"lच� पभ एक व�ळ� पकट ��ईल तर त� त" म�तम"च" पभ�श� त&लन करण"सरख� अस�ल. अन�क भग�त�न हवख&रल�ल� सव� जग त" द�वधधद�वच" द��त एकत झल�ल� ��त�. त�व�� अज&�न आ~"�चकpत झल. त"च" अ�गवर र�म�च उभ� रह�ल�. �त ज�ड� न व मसतक लव�न पणम करन त� श� क_ षणल म�णल, �� जनद�न, त&झ" हवशरप शर�रत सव� द�व, हनरहनरळ" पण"�च� सम&द", कमलसनसथ सव� श�ष बहद�व, सव� ऋष�, हदव" सप� (क&�डल�च� रप ) मल हदसत आ��त. त&ल अन�त ब�j, अन�त उदर�, अन�त म&ख�, अन�त न�त, अस�न सव� बज��न� अन�तरप� त&लच म� प�त�". पण �� हवश�शर, त&झ आहद मध" व अ�त मल हदसत न��. मल त� हकर�ट, गद व चकधर�, सव� बज��न� पजवधलत अश अग�पमण� व स�"�सरख पभ फ�कल�ल त�जsप&�ज व लखलखटणर, अपर�पर भरल�ल व समन" ड�ळ"�न� प�ण"स अशक" अस धजकड� हतकड� हदसत आ��स.

ज�" अस\ श�ष अहवनश� बहततव त� आ��स, त��च ह हवशच अख�रच आधर आ��स, त� अहवनश� अस�न सनतन धम�च स�र.क आ��स आहण अनहद प&रष त��च आ��स हबदल मझ� खत� झल� आ��.

आहद मध" अ�त रह�त अस अन�तशकp, अन�तभ�ज, च�दस�"� �\च ज"च� ड�ळ� व पजवधलत अग� �\च ज"च� म&ख अस त� " हवशल आपल" त�ज�न� प�त आ��स अस\ म� प�त आ��. प_थव� व आकश "�मध�ल अ�तर आहण द��� हदश त� एकटन� व"पल�ल" आ��स, त&झ� �� अद&त उगरप प�jन तiल�क" भ"भ�त झल� आ��. द�व�च� सम&द" त&झ" मध"� पव�श करत आ��त, त"त क�ण� भ"भ�त ��ऊन �त ज�ड� न त&झ� पथ�न कर�त आ��त, म�ठ� म�ठ� ऋष� व धसद "�च� सम&द" सवससत, सवससत अस\ म�ण�न अन�क सत�त�न� त&झ� भकp करत आ��त.

रद, आहदत", वस&, तस\च सध", हवशद�व, अहशन�क& मर, मरदगण, हपतर, ग�धव�, "., अस&र, धसद "�च� सम&द" हवसम"चकpत ��ऊन त&झ"कड� प�त आ��त.

�� म�ब��, त&झ� �� अन�क तzड�च� व अन�क न�त�च� अन�क ब�j, म�ड, उदर� असल�ल� अन�क दढ�म&ळ\ हवकळ हदसणर� रप प�jन सव� ल�क भ"व"क� ळ ��ऊन ग�ल� आ��त. तस�च म� स&द भ"व"क� ळ झल� आ��. �� हवषण�, आकशल हभडल�ल� त�जसव� अन�क वण�न� "&क, तस\च जबड पसरल�ल� पद�प व हवशल न�त�च� अश त&म�ल प�jन मझ अ�तरतम व"क� ळ ��ऊन ग�ल"म&ळ\ मझ ध�र स&टल आ�� व श�त��� न��श� झल� आ��. त&झ" दढ�न� हवकळ हदसणर� व पल"कळच" अग� सरख� पहदप म&ख� प�jन म� अवक झल� आ��. मझ" मनच� सवसथ" न��स� झल� आ��, म�ण�न �� द�वधधद�व, जगहनवस, आत त� मझ"वर पसन ��. अन�क रज�च" सम&�बर�बर ध_तरषg च� अन�क प&त तस\च हभषम, द�ण, कण�, आम�त�ल म&ख" "�द�, " त&झ" दत�खल� हचरडल� जत आ��त �� म� प�त आ��. क��Lजण दत�त अडक� न ज"�च" मसतकच च&रड ��त आ�� त� म� प�त आ��. क��L त" अकळ हवकळ तzडत हशरत आ��त. अस\ मल सपषपण� हदसत आ��. ज" पमण� नद�च� व�गवन पव� सम&दकड� धवत असतत तस� �� मन&ष"�च� मध�ल व�र प&रष त&झ" पजवधलत म&खत पव�श करत आ��त. जस पत�ग व�ग�न� ज"�त�त घ&सत� तस� त� त� व�र त&झ" म&खत सवतच नश करन घ�ण"सठ� घ&सत आ��त.

�� हवषण�, सव� ल�क�न आपल" म&ख�न� हगळण"सठ� हनघल�ल त� सगळ�कड�न धजभल" चटत आ��स. त&झ" उग द�हप पखर पकश�न� सगळ� जग व"प�न ग�ल� आ��. �� द�व�, त&ल नमसकर अस�, मझ"वर पसन ��. अस� भ"�कर रप धरण करणर त� आ��स तर� क�ण? त� स�ग, त� आहदप&रष क�ण �� जणण"च� मल उतक�ठ लगल� आ��. करण, त&झ� �� करण� मल क��Lच कळत न��.

भगवन ब�लतत, म� ल�क�च स��र करणर व व_हद�गत झल�ल कळ आ�� आहण "�थ� म� ल�क�च स��र करण"सठ� हनघल� आ��. सiन"सiन"त�न उभ� असल�ल� �� "�द� त� नसलल तर� म�णज� त� क��L क�ल� न��स तर� मरणर आ��त. हसठ�, त� उठ, "श हमळव आहण शत��न धज�क� न धनधन"न� सम_द अश रज"च उपभ�ग घ�. म� �� प�वEच मरल� आ��त. �� सव"सच� अज&�न, त� न&सत हनहमतमत आ��स. द�ण, हभषम, ज"दथ, कण�, इत"हद व�र म� प�वEच ठर मरल� आ��त. त"�न त� मर. हभऊ नक�स, करण ह रणत त� धज�कणर आ��स.

स�ज" प&ढ� स�गत�, भ�त�न� थरथर क�पणर अज&�न श�क_ षणल प&न� प&न� �त ज�ड� न नमसकर करन सदगहदत क�ठन� हवचरत�, �� क_ षण, त&झ" ग&ण वण�नन� जगल अहतश" �ष� ��त� व त� जग त"त अन&रक ��त�. भ"भ�त झल�ल� र.स, द�हदश पळत आ��त, तर धसद सम�� त&ल पणम करत आ��त.

�� "�ग"च आ��. �� म�तम", अन�त, द�वधधद�व, जगहनवस, ज" अथE सत| व असत| आहण त" पधलकडल� ज� अहवनश� ततव आ�� त� त��च आ��स. त"अथE अहतश" श�ष व बहद�वच�� आहद कत� अस ज� त� त"ल सगळ� जग क� न�� नमसकर करणर! त� आहदद�व, प&रणप&रष, हवशच आधर, हवशल जणणर व जणण"स "�ग" आहण परमधम आ��स. �� अन�तरप, त��च �� सर� हवश हवसतरल� आ��स. त��च व"�, वरण, च�दम आ��स. त��च पजपहत म�णज� बहद�व आ��स. त&ल �जर� व�ळ नमसकर अस�, आणख�न प&नरप� नमसकर करत�.�� सव�तमक, त&ल सम�रन पठ�मग�न आहण सव� बज�न� नमसकर अस�, करण त&झ परकम अगहणत व शकp अपर अस�न त� सव�व"प� आ��स. तस\च सव�रप� स&द आ��स. अर� जनद�न, क�वळ अजनम&ळ\ म� त&ल बर�बर�च हमत समज�न च&कpन� आहण सलग�न� अम"�द करन ज� क��L ब�लल� अस�न त" करत मल .म कर. त"च पमण�, हकड, श"न, भ�जन इत"हद पस�ग� थट�त एक�तत, सवlसम.,

म� ज� त&झ अपमन क�ल अस�ल त"सठ� अर� अच"&त, अहच�त" पभव अश त&झ�, म� प&न� प&न� .म मगत�. त� " चरचर जगच उतपत, प&ज" आहण ग&र�च�� ग&र आ��स. त�न�� ल�क�त त&झ"सरख अपहतम पभवशल� अस क�ण��� न��, मग त&झ"�jन वरचढ क�ण असणर? म�ण�न त&ल परमप&ज" परम�शरल नमसकर घल�न पथ�न कर�त आ��. �� द�व, प�मळ हपत जस त"च" प&तच" कल"णसठ� हकव प�मळ हमत जस हमतसठ� त"च� अपरध स�न करत� तस\ मझ� अपरध स�न करण"स त� समथ� आ��स.

�� क_ षण, प�वE कध��� न पह�ल�ल� अस� त&झ� हवशरप प�jन म� �हष�त झल� आ��. त"च व�ळ� मझ� मन भ"न� व"क� ळ झल� आ��. आत पस�न �� आहण आपल� त� प�वEच� समन" रप धरण कर. मसतकवर म&क& ट धरण क�ल�ल असच म� त&ल प�j इसच�त�. �� स�सब��, हवशम�तE, त� त" चत&भ��ज रपन\च आत पकट व�व�.

श� भगवन ब�लतत, �� अज&�न, त&झ" वर�ल अस�म प�मन� म� मझ� परमश�ष हवरट, अस�म व अप�व� रप मझ" ईशर� समथ"�न� त&ल दखवल�. �� रप त&जव�न इतर�न� प�वE कध� पह�ल�ल� न��. �� क& रश�ष, व�द�न�, "जन�, सवध""�न�, दनन�, हवध�"&क कम�न� अथव उग तपन� स&द �� रप क�णल प�त "�त न��. मझ� �� भ�षण रप प�jन त� हभऊ नक�स. ग�गरल"सरख ��ऊ नक�स. भ" स�ड� न स�त&ष मनन� त� त\च मझ� रप प&न� प�. स�ज" स�गत�, "पमण�, वस&द�व अज&�नल त� रप प&न� दखवत�. पर�त&, त� प&न� हभत� व त"ल त� थ�बवण"स हवन�त� करत�. क_ षणन� त"च� सrम"रप घ"व� अस� त� त"ल सगत�. क_ षण त"च� न��म�च� सrम" रप धरण करन त"ल ध�र हदल. अज&�न ब�लत�, �� जनद�न, त&झ� �� सrम" मनव� रप प�jन मझ� मन प&व�वत सवध व सवसथ झल� आ��.क_ षण ब�लत�, �� मझ� रप त� पह�ल�स त� रप प�व"स हमळण� अहत द&हम�ळ आ��. द�व द�ख�ल सद�हदत " रपच" दश�नसठ� उतकठ�त असतत. पर�त&, �� शत�तपन, क�वळ अनन" भकpन�च " पकर� मल "थथ�पण� जणण�, प�ण� व मझ"ठ"� ततवन� पव�श करण� शक" आ��. �� अज&�न, ज� "�ग� सव� कम� मझ� म�णज� परम�शरच� इच� म�ण�न आ��त अस\ ध"नत घ�ऊन त" ब&हदन� जगत�, त� भ�ग घ�त� त� "�ग� मतपर"ण ��ऊन र�त�. मझ� भकp करत�. आसहकरह�त असत�, क�णत"�� भ�त�च� अथव ग�षLच� ठ"� वiर ठ�वत न�� त� मल "�ऊन हमळत�.

श�मदगवत ग�त अध" अकरव हवशरप दश�न "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त सग&ण भकp "�ग अध"" बरव

अज&�न ब�लत�, ज� त&झ" सग&ण सवरपच� उपसन करतत व ज� त&झ" हनग&�ण अव"क सवरपच� उपसन करतत त"�पiकp श�ष क�ण त� मल स�ग. श� क_ षण स�गत�, ज� मझ" ठ"� मन लव�न न��म� एकग हचत ��ऊन परमशद�न� मझ� उपसन करतत त� मल सव�श�ष "�ग� वटतत. पर�त&, ज� इ�हद"�च� स�"मन करन सव�त समब&द� ठ�व�न सव� पहणमत�च� ह�त करण"च" उद�शन� ततपर ��ऊन अहनव�च" (शबदपधलकड�ल), अव"क, सव�व"प�, अहच�त" (ज"च अदज घ�त "�णर न�� अस�), अहवक"� (हवकर नसल�ल�), अचल आहण हनत" अश हनग&�ण बहच� उपसन करतत त��� मलच "�ऊन हमळतत.

अव"क बहच" उपसन�त ज"�च� मन गढ�न ग�ल� आ��, त"�न कष अधधक पडतत. करण द��वन मनवल अव"क बहच� पप� म�ठ कषन� ��त�. ज"�न तश� हनग&�ण प&ज जमत न��, त� भक मझ" म�तEच� प&ज करतत. ज�वर �� अज&�न, ज� भक मतपर"ण ��ऊन व आपल� सव� कम� मल अप�ण करन अनन" भवन� मझ� ध"न व भजन करतत, त" मझ"श� एकरप झल�ल" भक�च, हवल�ब न लवत भवसगरत�न तवररत उदर म� करत�च मग त� भकp हनग&�ण आ�� क� सग&ण आ�� त� म�तवच� नसत�. अज&�न हवचरत�, �� भगव�त, �� ज� त� आत मल स�हगतल�स त� प&न� न�ट समजव�न स�ग. श�क_ षण स�गत�, त"च� अस� आ�� कf, ज� मझ� भकp करत धल�गद��पस�न आतम"च� स&टक करण"च प"तन करतत, त"�न हवशत�ल धसद प&रष ज� मझ"च अ�श असतत त� मदत करतत. त"�च� "�गसधन स�प� ��त�. त� अस\ ��त�, जर खडडत पडल�ल इसम ज�रज�र�न� ओरड�न ��क मर लगल खडडत�न ब��र "�ण"च प"तन करत अस�ल तर खडडब��र�ल मणस� त� ओरड ऐक� न जम ��तत व त"च� स&टक स�प� ��त�. त" उलट अव"क बहच" उपसन�त ज"न� मन गढ�न ग�ल�ल� आ�� त� भकp न करत हनम&टपण� प"तन करतत. म�णज� अस� "�ग� त" खडडत पडल�ल" इसमसरख� असतत ज� ओरड न करत ग&पच&प ब��र "�ण"च प"तन करत असत�. त"ल अथ�तच खडडत�न ब��र "�ण� जसत अवघड असत�. अस� असल� तर� �� धन&ध�र�, एक ग�ष ल.त ठ�व कf, "�ग� कस�� सधन कर�त असल तर� मझ� त"कड� च�गल� ल. असत�, व त"च� त" अजनरप� खडडत�न ब��र "�ण"च� धडपड हकत� पमहणक आ�� त� प�jन हवशत�ल धसद प&रष ज� मझ�च अ�श असतत त� त"ल न मगत मदत करत असतत. म�ण�न सधन स�प� ��ण"सठ� "�ग"�न� मझ"च हठकण� आपल� मन ससथर करन कम करव�. �� धन�ज" मझ" हठकण� हचत च�गल" पकर� ससथर ठ�वण� जर त&ल शक" नस�ल तर अभ"स�न� व प&न� प&न� प"तन करन त� सध" करन मल पप करन घ�ण"च� इच� ठ�व.

अस प"तन करण"सठ� त� असमथ� असहशल तर सव� कम� मल अप�ण कर म�णज� कम�च म�� न ठ�वत त� करत र� अस\ क�ल"न� त� धसद पवहशल आहण �� करण"ल द�ख�ल त� असमथ� असहशल तर मग सतत हचत� मझ� ध"न ठ�व�न क�ल" कम"फल�च ल�भ न ठ�वत त"�च" फलच� �व न ठ�वत अशररत�न� सवकशपण� स�"म करन त� सव� फल�च त"ग करन मझ" प"lत "�ऊ शकहशल.

अभ"स�jन जन श�ष, जन�jन ध"न श�ष, ध"न�jन कम�फल�च त"ग जसत श�ष, त" त"गपस�न तवररत श�त� पप ��त�. ज� मझ भक हनरप�., अ�तब�ह पहवत, कत�व" ततपर, फल�बदल अनसक, ज"ल क�णतच हवकर चळव� शकत न�� व ज"�न� कम"फल�च� आर�भ म�णज� उद�ग स�डल�ल� अस असत� त� मल हप" ��त�. ज�व�च� क"� व आतम"च� क"� हत�ल फरक ज"न� प�ण�पण� ओळखल ह "�गत �मखस "शसव� ��त�. अस ज�वच" भ�ग कमन�पस�न म&क झल�ल "�ग� कशच�� आन�द मनत न�� अथव द &sख मनत न�� क�णच�� द�ष करत न��, कध� श�क करत न��, इच�स&द बळगत न�� तस\च श&भश&भ कम�फल�च त"ग करणर असत�, त� मझ भक मल हप" असत�. ज�वल त"च� भ�ग कम" क_ त" करण"त न मदत करत व न हवर�ध करणर अश "�ग"ल शत�, हमत, मन, अपमन, श�त, उषण, स&ख, द&sख, �� समन असतत. हन�द, सत&त� त"ल समन असत�. अस मrन� ज� हमळ�ल त"त स�त&ष असत�. घरदर, म&लबळ�, ब"क�, आई आहण नतलग अश�च" म��त त� नसत�. अस ससथर ब&हद भकpत रमल�ल, "�ग� मल हप" ��त�. अस\ असल� तर� ज�व (पण)

त"म&ळ� आतम"वर सदiव नरज असत�. म�ण�न त� त" आतम"ल त"च" सधन�त मदत करत न��. त"च" म_त"�न�तर त� मल हमळत�, मझ गण बन�न र�त�.

श�मदगवत ग�त अध"" बरव सग&ण भकp "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त .�त .�तज "�ग अध"" त�रव

श� भगवन ब�लतत, �� अज&�न, " शर�रल (क"�).�त अस\ म�णतत, " .�तल ज� स�भळत� त"ल .�तज अस\ म�णतत. सव� .�त�त म�णज� हवशत ज� .�तज त� मLच आ��. .�त आहण .�तज ह�च"त ज� स�ब�ध असतत त"च� जन, त� खर� जन समजव�. �� .�त म�णज� क"?क�णत" पकरच�, त"च\ हवकर क�णत�? त"च पभव क"? हच� मह�त� म� त&ल स�.�पत स�गत�, त� न�ट ऐक. .�त .�तज जन ऋषLन� ब�nत पकर� हवहवध ��द�त क"�करण रप� दखव�न हदल� आ��. त� हनह~त क�ल�ल" बहस&त�त�न ग"ल� आ��. प�चम�भ�त�, अ��कर, ब&हद आहण अव"क पक_ हत, अकर इ�हद"� (�त, प", धल�ग, तzड, ग&द आहण मन �� कम� �हद"�, न�त, कन, नक, धजभ, तवच �� जन\हद"�), प�च जन\हद"�च� प�च हवष", ज�वच" इच�, ज�वच" इतर पहतकp" जश, द�ष, स&ख, द��त�ल इ�हद"�च� ज&ळवण�, सच�नतव, धi"� इत"हद घटक व त"�च� हवकर "�च सम&द" अस\ �� .�त समजल� जत�. अश .�तच� ज� च�तन असत� हतल ज�व हक�व पण अस\ म�णतत. आतम त"�वर आरढ झल�ल असत�. .�तच" सव� व"व�रच� जबबदर� ज�वच� असत�. त" सगळ" कमपस�न आतम म&क असल पह�ज� अस� अप�ह.त असत�. पर�त&, आतम"बर�बर आल�ल" धल�गद��च" दबवम&ळ\ त� ज�वच" कमत जण�न अथव अजणत �सत.�प कर लगत�. त"त त� अधधकधधक ग&�तत जत�. त"ल जसत करन त"च धल�गद�� करण�भ�त असत�. आतम"च� धल�गद�� म�णज� त"च" गत कम�च ल�खज�ख असल�ल� एक हवचर ततवत�ल गठ�ड� अस\ समजव�. अस\ ��ण� ह� एक म�ठ� च�क असत� करण बहच" हन"म�पमण� आतम"न� ज�वच" करभरत ल. घलव"च� न�� अस� आ��. त"त�न आतम"च� स&टक करण"सठ� ज� सधन करव"च� असत� त"लच "�ग सधन अस\ समजल� जत�. द�रहभमनच अभव, द�भ नसण�, श�तत, .महशलत, वगण�कpत�ल सरळपण, वड�लध"lच� स�व करण"च� पव_त�, सवच� र�ण"च� इच�, मनच� सथi"�, मन�हनग�, इ�हद"�पभ�ग�बदलच� औदधसन" �� पम&ख ग&ण मनव�त. जनम व"ध� वध�त" आहण म_त"� �� आपल"ल लगणर� र�ग (द�ष) आ��त अस\ समजण�, तस\च स�भ�ग, स�तहत, पररवर इत"हदक�त ल�पट न ��ण�, इष, अहनष फल�बदल समभवन� प�ण�, ज� मझ"श� अनन"भवन� अढळ भहक रखत�, हनवडक अथव एक�तत र�ण"च� इच�, समन" जन�च चव�ट न आवडण�, अध"तम जन बदल उतस&कत असण�, ततवजनत�ल धसद�त�च� पररहशलन, " सव� ग&ण�न व त"त�न उतपन ��ण"� हनषपत�स जन म�णतत. त"च" हवरद त� अजन समजव�. अश जनच" मदत�न� ज�व व इ�हद"�च" ऐह�क व"व�र�पस�न आतम म&क ��ऊ शकत�. त" उलट अजनम&ळ� त� त"�त अधधकधधक ग&�तत जत�. ज� जणल"न� ज� अम_त म�णज� म�. हमळत� त� ज�" (जणण"च� जन) म� त&ल आत स�गत�. खर� प�त, ज�"च� वण�न करण� शबद�च"

पधलकडल� आ��, तर� म� प"तन करणर आ��. सव� श�ष बह �\च ज�" (जणण" सरख�) अस�न त� अनहद अन�त आ��. त\ सत| आहण असत| हप�. व�गळ� आ��. त� सव�व"प� अस�न त"ल सव� इ�हद"�च� जन आ�� व त� सव� कत� अस�न त"पस�न हवम&क अस\ असत�. त� हनग&�ण अस�न�� सव� ग&णभ�क� अस\ असत�. म�ण�न त"च� वण�न करत "�त न��. फक कलपन करन त� समजण"च प"स करत "�त�. त� सगळ" स_ष (अससततवत असल�ल") पदथlत आहण त"च" ब��र स&द असत�. त� अचल आ�� व चल स&द आ��, त� जवळ आ�� पण त"च व�ळ� द�र स&द आ��, त� बह सव�त अख�ड अस�न सव� पण"�च" रपत हवभगल�ल" सरख� हदसत�. त� भ�तमत�च� धरण प�षण करणर�, त"ल गसणर�, आहण उतपत� करणर� आ��. द&स"� शबदत स�गव"च� म�णज�, बहत�न म" हतच"त�न पक_ त�, हतत�न स_ष� अस\ हनम�ण ��त ग�ल� आ��. �� समज�न र�ण� हलच ज�" म�णतत. �� अस\ असत�, जस\ म�ठ मण�स आपल" ल�नग"ल ख�ळवत असत� त"च" ख�ळत अस�न�� नसत� करण त� ल�न म&ल ज" प�रण�न� त� ख�ळ ख�ळत� त"त व म�ठ मणसच" तzच ख�ळ त"च" बर�बर ख�ळण"त ग&णतमक फरक असत�. एक जण (बलक) ख�ळत असत� तर म�ठ त"ल ख�ळवत असत�. तस� असत� बह आहण स_ष�च� नत�. बह म"�च" मध"मन� जगर�ट� चलवत असत�. त"च� त"त भग घ�ण� म�ठ मणसच� त" ख�ळत भग घ�ण"सरख� असत�. शळ�त हश.क व हवदथE द�घ� जतत. द�घ� अभ"स करतत पण हवदथ"�च� भ�हमक व हश.कच� हत ट�कच फरक असत�, एक हशकवण"सठ� जत असत� तर द&सर हशकण"सठ� जत असत�. अस फरक आ�� बहच" आहण म"�च" व"व�रत. बह त�जसव� अस�न�� अ�धरम" स&द असत�. अस� बह स�ग�न समजण"सरख� न��. त� अन&भवन� समजव"च� असत�. आत म� त&ल अर� पथ�, बहच� मह�त� हदल� पर�त&, ज�व�� त"च त&ल अन&भव "�ईल त�व�� त" मह�त�च� जनत रप�त ��ईल आहण त�व��च त� त&ल समज�ल. �� त&ल स�.�प�न� स�हगतल�. सखर ग�ड आ�� �� स�ग�न त"च� चव समजत न��, पर�त&, ज�व�� सखर चखत� त�व�� समजत� ग�ड आ�� म�णज� क". तस\च बह अन&भवल"न�तरच त� समतज�. � जन आहण मह�त� हत�ल फरक असत�. मह�त�च� जनत रप�तर करण"सठ� अन&भव व त"सठ� सधन करव� लगत� ज"च" बदल म� त&ल स�गत आ��. अज&�न हवचरत�, �� क_ षण त� मल स�ग पथम ब&हद म�णज� क"?श� क_ षण स�गत�, ब&हद �� अश� .मत आ�� कf, धजच"म&ळ\ पररससथत�त�ल ��ण"� बदल�च� तक� श&द नzद ��त असत�. म� त&ल अत"�त पथहमक ब&हदच� उद�रण द�त�, एक ख�ब आ��, त"वर ओझ� ठ�वल� आ��, ज�वर त" ख�बच" वजन प�लण"च" .मत� प"lत ओझ� ठ�वल� जत� त�वर त" ख�बकड�न क�णत��� स&चन हमळत न��. ज�व�� त" .मत�प�. जसत ओझ� ठ�वल� जत� त� ख�ब आवज कर लगत�. त"ल बररक च�र पड� लगतत, �� ��त� करण, त" ख�बत असल�ल� स&कम च�तन ब&हद त� करत�. म�णज� अगहद हनजEव समजल�ल" वसत�तस&द च�तन ब&हद असत�. त"�� प�. उचच दज�च� ब&हद

आपण पण"�कड�न अन&भवत असत�. ह उद�रणन� म� त&ल दखवल� कf, हनजEव समजल" ग�ल�ल" ग�ष�त स&द च�तन व त"च� ब&हद असत�. मन&ष"च� ब&हद अहत हवकधसत असल"न� त"त अस�ख" �ट�च अन&भव "�त�. अज&�न हवचरत�, �� क_ षण, मल स�ग मन म�णज� क"?श�क_ षण स�गत� मन �� एक हवचर�च� अवसथ आ��. त� फक आतम"लच धल�गद��च" मध"मत�न शक" ��त�. ज�वल प�षण, स�र.ण, पजनन आहण हवर�ग&ळ इत"हद कमत मदत करत असत�. आतम"ल अधधक व"पक ब&हद व मन अश द�न हवचर�च" अवसथ उपलबध असतत. त"�च" मदत�न� आतम आपल� व"व�र करत असत�. �� अज&�न, " बदल अधधक मह�त� म� त&ल न�तर स�गणर आ��. पक_ त� (जड सम&द") व परमतम �� द�न�� अनद� आ��त अस\ जण. रगद�ष अश हवकर�न� आहण ग&ण�न� ज� पक_ त�पस�न उतपन ��त असतत, त"�च� चiतन" ज�वर त� द�� आ�� त�वर क"�रत असत� जस\ द�� क"�रत र�त न�� (म_त"�) तस\ त� चiतन" म�णज� ज�व स&द नष ��त�. आतम"च� चiतन" व ज�वच� चiतन" हत � म�ठ भ�द असत�. म�ण�न अज&�न, �� ल.त घ� कf, ज�वच� त� चiतन" म"व� असत� व आतम"च� खर� असत�. त� आतम"च� चiतन" सत| आहण ज�वच� चiतन" असत| अस\ समज. मन&ष"त ज"पमण�, प�च कम� �हद"�, प�च जन\हद"�, प�च हवष" आहण मन अस� हमळ�न स�ळ क"� असतत, तस\च प�च म�भ�त�, अ��कर, ब&हद हमळ�न सत करण� असतत, त"पमण� पक_ त�त स&द त� (कम� �हद"�, जनzहद"�, हवष", मन �� क"� व प�च म�भ�त�, अ��कर ब&हद, �� करण� असतत. त"म&ळ\ त"�च� कत_�तव ज� आपल"ल हदसत� त"मग� त� पक_ हत असत�. थ�डक"त स�गव"�च� म�णज� जस� आतम आहण शर�र ह�च� नत� असत� तस\च बह आहण पक_ त�च� नत� असत�, पक_ त� बहच द�� असत� अस� समज. त"त ग&�त�न ग�ल"म&ळ\ आतम स&खद&sख�च" भ�गल करण असत�. करण पक_ त�त त� परमतम अधधष�त झल कf, त� हतच" ग&ण�च भ�ग घ�ऊ लगत�. त"म&ळ\ त"च त" ग&ण�श� स�ब�ध "�त�. जस\ एकद घरत मन&ष" र��ल कf, त" घरच उपभ�ग त� घ�त� व त"च� त"ल सव" ��त� तस� �� असत�. त� घर स�डत�न त" घरच" सव"�म&ळ� त� त" घरत ग&�तल�ल असत� तस� �� ��त असत�. त" घरच" प�मत पडत�, त"च अ��कर त" घरल ज�डल जत� अस� झल� कf, त� त" घरत अडक� न जत� तस� �� ��त असत�. अस मन&ष" नव�न घरत जत�न आपल" पह�ल" घरच� आठवण ठ�व�न तस�च घर असव� अश� इच� करत� व त"म&ळ\ प&न� जनम घ�त�न आतम नव�न जनम पह�ल" सरखच असव अस� प�त असत�. त" पमण� त"ल तस� घर (शर�र अथव क& ळ) प&ढच" जनम� हमळण"च� शक"त असत�. म�णज� आपल� जनमस&द आपल" इच��न&सरच ��त असतत. त"त बह �सत.�प करत न��. त" रचन�च� ज� गहणत आख�न ठ�वल�ल� आ�� त"पमण� सगळ� आपस&कपण� ��त

असत�. पर�त&, जर त"ल त"च� र�त� घर (क& ळ, शर�र) आवडत नस�ल तर त� नव�न घरच� कलपन व�गळ� कर शकत� व तस� त"ल हमळत�.ल�न म&लच" ख�ळत रमल�ल मन&ष" जस त"त अडक� शकत� त"पमण�, आतम द��त अडकत असत�. परम�शन� पथम म" त"च" हवचरत�न उतपन क�ल�, त"त�न पक_ त�, त"त�न चरचर त"र झल�, त"त�ल ज�व (रस"हनक ब&हद) अन�क झल", श�वट� मन&ष" हनम�ण झल, त"त मन&ष"च ज�व आतम"सठ� स&"�ग" ठरल. त"न�तर आतम त"वर आरढ झल. अशररत�न� "म�" (अ��कर) झल�.ज�वच" द���त कल�घत अन�क ससथत"�तर� ��त ग�ल�. पर�त&, आज जस� समजतत तस� कf, एक पकरच" पजत� पस�न द&सर� त"र झल�, �� ग�त�ल मन" न��. मकडपस�न मण�स झल �� खर� न��. मकड�पस�न मकड�च"च हवहवध जत� उपजल" आहण मणसपस�न मणस�च" अन�क जत� त"र झल" अस\ आपल� धम�शस स�गत�. "थवकश आतम इ�हद"�च भ�ग घ�त त"त ग&�त�न ग�ल व सवतल हवसरन आपणच द�� आ��त अस\ समज� लगल. अशररत�न� .�तत .�तज फसल. पत"�क जनमच� भ�ग व त" मग�ल वसन आहण हवचर त"ल हचकटत ग�ल� अश� अन�क जनम� प&ट� धल�गद��च" रपन� त" आतम"वर चढत ग�ल�. स&रवत�ल ज� जनम आतम"न� घ�तल त"च� ज� धल�ग ��त� त� त" धल�गद��च� असत� व त� आतम न��म� त"च धल�गच" शर�रत आरढ ��त असत�. म�ण�न सधरणपण� एकद प&रष म�ण�न जनम घ�णर आतम न��म�च प&रष म�ण�नच जनम घ�त असत�. क�व�तर� त" आतम"ल उमगत� कf, त� त" पक_ त�त अडकल आ��, त"सठ� ब"�च व�ळ धसद ऋष� च�गल" ससतवक आतम"�न तश� प�रण द�ऊन जग_त करतत. त"न�तर त� आतम त"च" ख"� रपच" श�धल लगत�. त"सठ� ज� हवद त"ल मदत करत� हतल अध"तम हवद अस\ म�णतत. सधन�च" पह�ल" टपप"त त� ज�व आहण आतम त"च"त�ल फरक ल.त घ�त�. समन" मण�स ज� अज�न इ�हद"�च" भ�गत ग&�तल आ�� त� ह�त�ल फरक स�स समजत न��. त� ज�व आहण आतम �� एकच आ��त अस� समजत असत�. त"व�ळ� ज�व आहण आतम एकतच असल"म&ळ� त" अससततवल ज�वतम अस� म�णतत. "�ग"च" बबत �� व�गळ� असतत. त" पमण� "�ग� त"च" मनत "�णर� हवचर ज�वच� आ��त क� आतम"च� त� ओळख�न त"�च� "थ"�ग" दखल घ�त असत�. .�तज पक_ त��jन व�गळ असत�. अत"�त श�ष अस परमतमच असत�. त� ह .�तरप� द��त सपडल"म&ळ\ पक_ त�च� ख�ळ जवळ र�jन प�णर, त"�न अन&म�दन द�णर द��च धरक, स&खद&sख�च अन&भव घ�णर, हक�ब�jन ह पक_ त�रप ख�ळच स&तधर समजल जत�. अशपकर� आतम हनग&�ण व पक_ त� सग&ण � फरक ज� जणत� त� कस�� वगल तर� त"ल द�ष लगत न��. त� प&न� प&न� जनम घ�त न��. पर�त&, ज�वर त� धल�गद��च� प&ट (कम�फल�च� थर) आतम"वर आ��त त�वर त� आतम त"�न

नष कर� प"lत जनम घ�त असत�. �� धल�गद��च� आवरण न��स� करण"सठ� क�ण� "�ग� श&द झल�ल" स&कम ब&हदन� ध"नच" दर म�णज� भकpमग�न�, क�ण� जन"�गन� तर क�ण� कम�"�गन� प"तन करत असतत. पर�त&, अस� जन नसल�ल� ग&रच" कड�न अ�धशद�न� उपद�श घ�ऊन त"�च� पलन करन धसद ��त असतत. �� भरतश�ष, सथवर (जग�वरन न �लणर�) व ज�गम (�लणर�) अश� क�णत��� वसत& उतपन ��ण"सठ� .�त आहण .�तज ह�च स�"�ग ��ण� जरर�च� असत� �� ल.त ठ�व. सव� च�जवसत& सज�व हनजEव अश सवlत परम�शरच� अधधषन असत� �� समज�न घ�. त� जणणर "�ग� क�णत"�� वसत& अथव चरचरच अपमन करत न��. पत"�क ग�ष�च� ह पक_ त�त क"� आ�� �� समज�न त� सगळ"�श� समज�तदरपण� वगत�. त"च" कड�न ��णर� सगळ� कम� पक_ त� करन घ�त आ�� अस� समज�नच त� करत असत�. त" पमण� त� त"च" आतम"ल अकत� समजत�. त� ज� जणत� तzच खर ततवज आहण त"च� ब&हद ससथर असत�. ज�व�� सव� भ�त�च हभनहभनपण एक आतम"त ससथत आ�� आहण आतम"पस�न � सव� हवसतर झल आ�� अस\ समजत� त�व�� त"ल बह पप� ��त�.

श�मदगवत ग�त अध"" त�रव .�त .�तज "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त ग&णत"हवभग "�ग अध"" चrदव

श� भगवन ब�लतत, सव� जनत�ल उतम जन म� त&ल स�गत आ��. �� जन जण�नच सव� म&न� " स�सरत�न स&ट�न परमगत�ल ग�ल�. " जनच आधर घ�ऊन मझ" सवरपल पप झल�ल� म�णज� मझ"श� एकरप झल�ल� प&रष स_ष�च" उतपत� कळ� जनमत न��त व पळ"कळ� नश पवत न��त. मझ� ततवतs बहरप असल�ल� म�ळ पक_ त� �\च सव� भ�त�च� उतपत� सथन आ��. त" म�ळ पक_ त�सवरप उतपत�सथनत म� ज�व�� मझ� उतपत�करक अस\ ब�ज प�रत�, त�व�� त"पस�न सव� भ�त�च� (वसत&मत�च�) उतपत� स&र ��त�. त" हबजपस�न ज�वरस"हनक पररणम, अस ज�व, अन�क भ�त�त हनम�ण ��त�, त� आतम नसत�. तर त� एक पक_ त�त�ल म" असत�. ज�व �� म"�न� हनम�ण क�ल�ल� आतम"च� पहतक_ त� असत�. मन&ष" स�ड� न इतर क�णत"�� पण"त आतम जग_त अवसथ�त नसत�. अस� असल� तर� त" ज�व�च उतपदक जनक मLच असत�. इ�हद"न� प�ण� असल�ल सज�व हनकम� झल"वर त�थ�न नष ��त� त"ल आपण म�णत� कf, त� ज�व म_त झल. फक मन&ष"च" मरणत�न आतम धल�गद��हनश� व�गळ ��त�. इतर पण"त त� स&पवसथ�त असल"न� त� हनसषक" असत�. मन&ष"ल ज�व आहण आतम अस\ द�न�� असतत. अस� असण"च� करण, फक मन&ष" जनमत आतम"च अध"सतमक उदर अथव ��स ��ऊ शकत� अश� रचन आ��. इतर चरचरत आतम त"च" धल�गद��स� स&प अवसथ�त असत�, क�वळ त"त�ल ज�वल च�तन प&रवत असत�. करण, आतम नस�ल तर त"त चiतन" पप ��त न��. म_त"�सम"� ज�व शर�रच� इ�हद"� हनकम� झल"�म&ळ\ नष ��त�. आतम आपल" धल�गद��न� गसल�ल अश अवसथ�त त�थ�न ब��र पडत� व हपतर ल�क�त हपशचच अवसथ�त र�त�. "थवकश प&न� आतम"ल जनम घ�ण"च� ललस ��त� त�व�� त� स�ह"सकर ज�व प�jन अख�र�स त� हमळल"वर त"वर आरढ ��ऊन प&नज�नम घ�त�. आतम त"च" बर�बर असल�ल" धल�गद��श� सधम"� असल�ल ज�व आरढ ��ण"सठ� हनवडत असत�. ज�वर अस ज�व उपलबध न�� त�वर आतम तस�च हपतर ल�क�त ततकळत पडल�ल असत�. अस आतम हपतर ल�क�त र�णर क� सवग� ल�क�त �� त" आतम"च" मरणकल�न अध"सतमक अवसथ�वर हवस�ब�न असत�. अज&�न, आत म� त&ल स_ष�च� त�न ग&ण कस� असतत त� स�गत�. त� त� न�टपण� ऐक. अश सज�व स_ष�च� कम चलण"सठ� सतव, रज आहण तम अस\ त�न ग&ण पक_ त�पस�न उतपन झल� आ��त. त"त सगळ" ग�ष� बद झल�ल" आ��त. सव"�भ�च� अध"सतमक उज� अवकशत पसरल�ल� असत� पर�त&, त� सरख� पसरल�ल� नसत�. क��L हठकण� त�व तर क��L हठकण� मध" आहण क��� हठकण� सrम" अश� हवभगल�ल� असल"न� �� त�न ग&ण त"र झल� आ��तच. त�व ज�थ� ��त� त�थ� ससतवक भवच पभव

झल. ज�थ� मध"म त�थ� रज�ग&ण वढल आहण ज�थ� सrम" अथव श�न" त�थ� तम�ग&ण व द&ग&�ण ह�च पभव आढळत�. स_ष�त�ल सगळ" ग�ष� अशम&ळ\ ह त�न ग&णत हवभगल�ल" असतत.त" ग&णत�ल पकशक व अलपद�ष� अस � सतव ग&ण ब"� पiकp हनम�ळ असल"म&ळ� स&ख व जन "�च"त ज�वतम"ल ब�ध�न टकत�. सतव ग&णम&ळ\ त"न� पभहवत अस ज�वतम जनललस आहण स�श�धन ब&हद ह�न� प�ररत ��त असत�. त" पमण� त" पकरच" द��त त� बद ��त�. रज�ग&ण � र�जनरप अस�न भ�ग�च�, आसकp पस�न उदवत� अस\ जण व त" म��त त� आतम"ल अडकव�न ठ�वत�. सव� ल�क�न म��त पडणर तम�ग&ण � अजनपस�न उतपन ��त असत�. त� ज�वतम"ल पमद, आळस, हनद "�न� बद करत असत�. �� भरत क& ल�तपन अज&�न, सतवग&ण स&खच� �rस वढवत� त" ज�वतम"त. रज�ग&ण कम�बदल आसकp वढवत�, तम�ग&ण अनड�पण, मगसल�पण, उनडकp, ब�जबबदरपण अस� द &ग��ण वढवत�. मणसच" ज�वन कळत त� " त�न ग&णत व�गव�गळ" पस�ग� सपड�न फसत असत� ज� त" त" पररससथत�न&सर ��त असत�. सधरण मन&ष" त"त अडक� न आपल� ज�वन जगत असत�. "�ग� ह�पस�न अहत सवधपण� आपल� कम� करत असत�. तर सधरण मण�स त"त अडकण"त धन"त मनत�. तम�ग&ण� व रज�ग&ण� त"त अडकण"च� हवहवध सबब� द�ऊन समथ�न करत असत�. प&न� प&न� त"मध"� फसण"त र�ण� पस�त करत�. अजन वढत जत� व पररणम सवरप तस� ल�क मझ"पस�न द�र जतत. खर "�ग� त"च"त�ल रज�ग&ण आहण तम�ग&ण म�ड� न सतवग&णल पबळ करत�. त� हवहशष पदत�न� मनल आवरन व इच��च� हन"�तण करन सध" ��त�. त"च� म��त� म� त&ल आध� स�हगतल� आ��. (समथ� रमदस�न� त"�च" दसब�धत ल.ण हचकpतस हदल" आ��त त" वचव" म�णज� हतग&णच� अधधक च�गल� म��त� हमळ�ल.) अजन�पणत धन"त मनणर� त" उलट सतव रज ह�न �टव�न तम�ग&ण वढवतत व अध�गहतल जतत करण त"�च� अध"सतमक उज� कमज�र ��त असत�. सतवग&ण च�गल" ग�ष�त मणसल अडकव�न ठ�वत�, रज�ग&ण मध"म ग�ष�त व तम�ग&ण �लक" ग�ष�त अशररत�न� �� त�नग&ण आतम"ल प&न� भवसगरत पकड�न ठ�वण"च� क"� करतत. म�ण�न खर "�ग� ह सव� ग&ण�पस�न सवतल म&क ठ�वण"च प"तन करत असत�. तर� सतव ग&ण� अध"सतमक दषट पबळ असल"न� त� अध"सतमक सधन�त "शसव� ��ण"च� जसत शक"त असत�. म�ण�न अर� पथ�, मणसन� सतवग&ण� र�ण"च प"स क�ल पह�ज� करण क�णत" तर� ग&णत त"ल र�व�च लगत�. हवशत�ल क�णत��� ग�ष ह�च" ब��र अस� शकत न��. शर�रत�ल अश&द दव"�म&ळ� तम�ग&ण वढत असत�. जस� शर�र श&द असत� त" शर�रत सतवग&ण अथव रज�ग&ण वढत असत�. सतवग&ण� जन ललस, हवदज�न आहण अध"तम हत रमत�. रज�ग&ण सत, धन, अधधकर, चढओढ, म�तवक�. हत रमत�. तम�ग&णम&ळ\ आळस, नकरतमक पव_त�, व"सन�पण, हनद, ब�जबबदर�, ग&न�� करण"च� इच� अस� द�ष वढतत. तर�स&द जर सव�क��L मनसरख� झल�ल�

अस�ल तर तम�ग&ण�स&द सतवग&ण� हक�व रज�ग&ण� सरख� वगत असतत. मनसरख� न�� झल� तर सतवग&ण�स&द पस�ग� तम�ग&ण� सरख� वग� शकतत. रज�ग&णम&ळ\ त� क�ध, ल�भ, मद, मतसर अश द�ष�त र�त�. एक�दर अर� अज&�न, �� हतन�� ग&ण आतम"ल पक_ त�त अडकव�न ठ�वण"च�च कम जसत करन करत असतत. म�ण�न खर "�ग� त" सगळ"च" बबत द. असल पह�ज�. म&क आतम ह त�न�� ग&ण�पस�न म&क झल�ल असत�. क��L समजतत सतवग&ण� अध"सतमक दषट उतम पर�त& त� खर� न��. करण सतवग&ण�स&द पक_ त�चच ह�सस असत�. त"त अडकल�ल कध� खल� घसरन रज� हक�व तम� ग&ण� ��ण"च स�भव असत�, त� स�गत "�णर न��. म�ण�न सतवग&णत अडकल�ल आतम जर� च�गल वटत असल तर� त� म�.ल जऊ शकत न�� त� जनमम_त"�च" फ�"�तच अडकल�ल र�त�. पर�त&, अस सतवग&ण� म�ल"वर ग&ण�जन�च" हनम�ल ल�क�त र�त� प&ढच जनम "�ई प"lत. रज�ग&ण� म�ल कf प&न� तवररत कमसक मन&ष" ल�कत जनम घ�त�. तम�ग&ण� न�चक& ळ�त जनम घ�त�. ह द�न ग&णच� ल�क मधल" कळत हपशचच "�न�त रखडत असतत. त� त" कळत त"�च" वसनसक ज�वनम&ळ\ अत"�त �लकpच" अवसथ�त त�थ� क�हवलवण� र�त असतत. प&ण"कम�च पररणम जनम" व ससतवक असत�. रजसच ल�भ"&क, द&sख करक व तम�ग&णच म��त अडक� न र�ण"च असत�. पक_ त�च" आधर� जनम घ�णर ज�वतम " त�न ग&णख�र�ज कम� कर शकत न��. �� प�ण�पण� ओळख�न ज� "�ग� त" ग&ण�पस�न "�ण"� अन&भवन� उत�धजत न ��त त"�पस�न द�र र�त� एकद त"सथ सरख त" ग&ण�च पतप प�त असत� त� त"�म&ळ\ बधधत ��त न��. अस "�ग� ह हतन�� ग&ण�च" पधलकड� असल�ल� मझ� ततव ओळखत� अस त� मझ" सवरपत हमळत�. द��च" उतपत�ल करण�भ�त असल�ल" ह त�न ग&ण�पस�न ज� म&क ��त� त� जनम – वध�क" – मरण ह�पस�न व त"�म&ळ� "�ण"� द &sखपस�न म&क ��त�. अस त� म�.च" हदश�न� वटचल कर लगत�. अज&�न हवचरत�, �� पभ�, " त�न ग&ण�न उल�घ�न ग�ल�ल "�ग� कस असत� व त� ह ग&ण�पस�न सवतल कस� द�र ठ�वत�. श� क_ षण स�गत�, ज� �� जण�न असत� कf, " त�न ग&ण�हशव" पक_ त� मध"� कम करण� शक" न�� व म�ण�न त"�च"म&ळ\ हवचल�त न ��त, त� आपल� कम� करत असत� औदधसन" व_त�न�. त" औदधसन" व_त�म&ळ� त� जर� पस�ग� उत�धजत झल� तर� त"�च पभव वढ� शकत न��. त"�च"कड� त� "�ग� ब&दध" (जण�न ब&ज�न) द&ल�. करत असत�. एकद तश पकर� जगण"च� सव" झल� कf सगळ� स�प� ��त�. ह त�न ग&ण�च स�ब�ध त" स� द�ष�श� असत�. ज"न� त� धज�कल� त"ल �� त�न ग&ण बधत न��त. अस "�ग� त"च" सगळ" ज�वनकड� त"सथच" दष�न� प�त असत�. ज�वच" सव� व"व�र�कड� एकद हनर�.कच" दष�न� प�त त"�त हवश�ष रस न घ�त पर�त&, "&क हचत अश अवधनन� त" व"व�रच� हन"�तण करन त"�च" म"�द�त त� आ��त �� प�णर व त� उतमररत" पर पडणर "�ग� " त�न ग&ण�वर ल. ठ�व� शकत�. अशररत�न� त� ह ग&ण�वर मत करत�.

श�मदगवत ग�त अध"" चrदव ग&णत" हवभग "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त प&रण प&रष�तम "�ग अध"" प�धरव

श� भगवन ब�लतत, ज"च� म&ळ� वर आहण शख खल� आ��त, ज� कध��� नश पवत न�� व ज"ल जनच� पलव� "�त� त" व_.ल अशतथ व_. अस� म�णतत. त"च� "थथ� रप ज� जणत� त� सव�ज समजव. सतव, रज आहण तम " ग&ण�न� वढल�ल" त"च" शख खल� म�णज� भ&ल�कत पसरतत. व त"�च� म&ळ� कम�हवपकच" वर सव�त पसरत असतत. त� वसत&तs अव"क आ��. त"पमण� त"च अ�त, आर�भ व ससथत� हदसत न��. त"च� कम�हवपकरप� म&ळ� अनसकpरप� (औदधसन" व_त�) त�कण शस�न� त�ड� न म�णज� कम�हवपकच� अन�क जनमच� ब�धन� म�ड� न त"न�तर ज"पस�न आद पव_त� उतपन झल� त" आहदप&रषल पप व�व� ह ��त�न� ज" पदच" हठकण� प���चल�ल� प&रष प&नs परत "�त न��त त� पद श�धव� लगत�. अशव�ळ� सदग&र पसद झल�ल असत� आहण त"�च" क_ प�न� प&ढ�ल सधन धसद ��त�. पत"�क ज�वतम"च अस अशतथ व_. त" ज�वतम"च" ज�वन शiल�न&सर वढत असत�. �� अज&�न, त&झ एक जनम � पह�ल न��, तर त� अन�क जनमच" मधलक�त�ल एक आ��. म�णज� ज�व�� "�ग� सधन करत� त�व�� त"ल क�वळ ह�च जनमच� पप प&ण"च� ह�श�ब च&कत� करव"च� अस\ न�� तर त" सगळ" अस�ख" जनमच त� ह�श�ब च&कत करव"च असत�. जस� ह�श�ब करत�न सगळ� ज&न� "�ण� द�ण� ह�श�बत घ"व� लगतत तस� �� असत�. त� सगळ� ह�श�ब धल�गद�� द�त असत� करण, त"च"कड� त� ल�खज�ख सठवल�ल असत�. �� त&ल समजल� पह�ज�. मन&ष" हवष"�च� उपभ�ग मनन� घ�त असत� पर�त&, ज�व�� त� त"च" फल�च ब&हदन� अभ"स करत� त�व��, त"ल हवष" उपभ�ग�च� अप�ण�त समज� लगत� व त� वiरग"कड� झ&क� लगत�. पथम ज�व आहण आतम ह�त�ल फरक समजल"वर "�ग� अधधकच वiरग"कड� सरक� लगत�. प&ढ� त� पहक" वढत जत�. अस\ असल� तर� शर�रच" बल", तरण आहण व_दतव ह अवसथ न&सर �� शक" ��त असत�. म�णज� अस\, बल"वसथ�त "�ग सधन शक" नसत� करण, त"सठ� आवश"क असणर ज�र शर�रच" कमक& वत असण"म&ळ\ नसत�. ज�व वढत जत� त"न�तर तरण"त ज�वच व इ�हद"�च ज�र एवढ असत� कf, आतम"ल क��� वव नसत�. तरण"च ज�र उतरल कf, ज�व व शर�र थकल�स� असत�, आत आतम, ब&हदच वपर करन सधन कर शकत�. भ�ग�च� हनरथ�कत वगiर� बब� त�व�� सपष ��ऊ लगतत. म�ण�न "�ग� सधन स&र करत� त" जनमच�. ��च "�ग" कळ असत� सधन त" जनमच� करण"च. त"ल सन"सशम व वनपसथशम अस\ म�णतत. पर�त&, जर त� आध�च" जनमपस�न सधक अस�ल व त"�न� क��L सध" क�ल� अस�ल तर त� घ�ऊनच त� ह जनमत आल�ल असल"म&ळ� त�

त" आध� म�णज� तरणपण� सधन कर शकत�. त� पत"�क मणसच� व�गळ� असत�. त"सठ� "�ग"ल दiव� स�पद पप करन घ"व लगत�.

श�मदगवत ग�त अध"" प�धरव प&रण प&रष�तम "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त दiव� आस&र� स�पद हवभग "�ग अध"" स�ळव

अज&�न हवचरत�, हमत क_ षण, त� मघ दiव� स�पद�बदल ब�लल ��तस त" क�णत" त� न�ट सहवसतरपण� स�ग. श� क_ षण स�गत�, �� अज&�न, आत म� त&ल दiव� स�पद क�णत" त� स�गत�. हनभ�"त, प�ण� ससतवक पव_त�, जन आहण कम�"�ग " द��zहवष"� तरतम"�न� वगण�, दनश�रत (मदत करण"च� पव_त�), इ�हद" स&ख�बदल ज�वच" सवभहवक म"�द�त �व, "ज ("�जनप�व�क कम करण"च� सव"), तप, सरळपण, अह��स (इतर�पत� च�गल� वगण�), सत", क�ध नसण�, त"गव_त�, मनत क�णबदल द&षव न बळगण�, श�त�, पहणमत�बदल आप&लकp, हनलkभत, नमत, जनलजज, अव"पर�श� व"पर न करण� (आपल� कम बर� हक� आपण बर� अश� वत�ण�क), त�जससवत, .महशलत, क�णच द�ष न करण�, ध_हत, श&हचभ��तत, द&रहभमन नसण� अस\ च�गल� ग&ण �� दiव� स�पद म�ण�न समजल� जतत. अश� दiव� स�पद पप झल�ल मण�स न��म� स&ख�, श�त मनच, ससथर ब&हद असल�ल, स�त&ष असत�. त� मल सरख समरत असत�. ज� ज� क��L करत� त� मल समरन करत�, जस� मझ� परवनग� घ�ऊन करत�. त"ल आर�ग"च� सवसथ" लभत� आहण म�ण�न त" ग&ण�न दiव� स�पद अस\ म�णतत. अज&�न हवचरत�, आत मल स�ग आस&र� स�पद क�णत".भगव�त स�गतत, अर� धन�ज", आस&र� स�पद घ�ऊन जनमणर त"च" अ�ग� द�हभकपण, गहव�षपण, द&रहभमन, घम\ड, व�ळ�व�ळ� खर�खर रगवणर, द&ष, ब�पव�ईन� वगणर, उनमत, अजन� ह द�षप�ण� ग&ण�च असत�. अर� अज&�न, दiव� स�पद मणसल म�.पप�च मग� द�तत. आस&र� स�पद मणसल नरकच मग� दखवतत. आस&र� स�पदत अडकल�ल पक_ त�च" म"�त फसल�ल असत�, करण त"च अ��कर तमस� ग&ण�न� हबघडल�ल असत�. दiव� स�पद असल�ल मण�स सतवग&णच" पभवत असत�. त&ल आणख�न एक स�गत� त� न�टपण� ऐक, ह ल�कp दiव� व आस&र� अस� द�न पकरच� मन&ष" असतत. त"त�ल दiव� पकरच� वण�न म� आध� स�हगतल� आ��. आत आस&र� ल�क�च� वगण� कस� असत� त� स�गत�.आस&र� ल�क�न पव_त� आहण हनव_त� म�णज� क" करव� व क" कर न"� हच� ठरवण"च� .मत नसत�. त"�च� तक� गहत (तक� करण"च� .मत) बर�बर कम करत नसत�. त� "�ण"� पत"�क अन&भवच न��म� हवप"�स करत असतत. न�मक� च&कpच� अथ� कढतत. त� समजतत कf, पक_ त�, सत", ईशर, असत", हनरधर, ब�वरस अस� �� जग एकम�क�पस�न न हनम�ण ��त व�गव�गळ" म&लदव"त�न उतपन

झल�ल� म�ण�न आपण क��L करण"स म�कळ� आ��त, त" ख�र�ज ह जगच द &सर क��L उप"�ग न��, रचन ततवबदल अजन अस त� असत�. कम�हवपकच धसद�त त� मनत नसत�. कम�हवपक म�णज� आपण ज� क��L करत� त� सगळ� आपल"कड� ज�वढस त�वढ� अस� परत "�त असत�. च�गल" कमच� च�गल� पररणम व वईट कमच� वईट पररणम आपल"ल प&ढच" जनम भ�गव� लगणर आ��त अस� समजण�. आस&र� स�पदत रमणर� आतम, परम�शर मनत न��त. ह जगत आपण आपल" अध"सतमक उदरसठ� जनमत असत�, क�वळ भ�ग भ�गण"सठ� न��, �� समज त"�न नसत�. त� समजतत, भ�ग भ�ग आहण वट�ल त� करन मज�त र�. त"�च" मनत जगत�ल ग�षLबदल त&च�त�च� ध�रण असत�. पह�ल� ग_��त ततव आ��, आपल"ल प&नज�नम पप ��णर आ�� व त"त आपल" ह जनमच" च�गल" वईट कमlच� फळ� भ�गव� लगणर आ��त.

द&सर� ग_��त ततव आ��, अदiत, त"न&सर �� जग कम करत� अस� समजल� जत�. त"पमण� द &स"�च� वईट हच�त�ल� अथव क�ल� तर प&ढच" जनम� सवतच�च वईट ��त� व जर द&स"�च� च�गल� हच�त�ल� व क�ल� तर प&ढच" जनम� सवतच� च�गल� ��त असत�. म�ण�न न��म� इतर�च� च�गल� हच�तव� व करव�.

हतसर� ग_��त ततव आ�� कम�हवपक, त"न&सर ह जनम� आपण क�ल�ल� कम� आपल"कड� फलरप�न� प&ढच" जनम� नश�ब बन�न परत "�त�. च�गल" कमच� च�गल� फळ� व वईट कमच� वईट फळ� हमळतत. आपल" प&ढच" जनमच� भग" आपणच धल��त असत�. म�ण�न पत"�क ग�ष करत�न त"च� समपमणत पहतकp" आपल"वर प&ढच" जनम� "�णर आ�� �� समज�न कम करण�.

चrथ� ग_��त ततव आ��, शहकसतत". त"न&सर कम�हवपकच� फळ ज�वढस त�वढ� अस\ प&ढच" जनम� नश�बच" रप�न� हमळत�.

प�चव� ग_��त ततव आ�� इच�प�तE. हन&सर ह जनमत आपण ज� इच� त�वत�न� आ"&ष"भर ज�पसत� त� इच� जर आपल प&ण"स�च प&र�स "�ग" अस�ल तर प&ढच" जनम� प�ण� ��त�. समज, ह जनम� त&म�� क& रप आ�त व आपण स&�दर हदसण"च� इसच�त असल तर प&ढच" जनम� त&म�� स&�दर ��त. श�म�त ��ण"च� इच� आ�� व प&ण"स�च प&र�स आ�� तर श�म�त घरत जनम घ�त. हसठ� मणस�न� आपल प&ण"पभव वढवण"च" दष�न� सव� ज�वन हनषपप जगल� पह�ज�. त"हशव" ध"न सधन�ल व�ळ दव.

मणस� पiस कमवण"त व त"च स�च" करण"च" मग� ज�वढ� असतत हततक� जर त� प&ण"स�च करण"त ल. घलत�ल तर त� जसत स&ख� व "शसव� ��त�ल. � सनतन धम�च (ह��द��सठ�) म�लम�त आ��. मणसच� खर� लकम� असत� त"च प&ण"स�च, पiस

न��, �� ज� ओळखत� त� खर ह��द�. पiस फक ह जनम� उप"�ग� असत� पण प&ण"स�च अन�क जनमत उप"�ग� र�त�. क��� ल�क पiशसठ� पप करतत त� अहतम�ख� समजव�त. पत"�क ह��द�न� �� प�च ध�रण� समज�न जगव"च� असत�. �� प�च हन"म न मनणर आस&र� स�पद�त अडकल�ल असत�. त� न मनण"च" �टम&ळ\ त� नषकमE, अलपब&हद, पस�ग� क� रकमE, घतकp व जगच" नशसठ�च जण� जनमल� आ��त, कस��� क��L��, करव� त"म&ळ� क��L हबघडत न�� अस\ समजणर�, म�ण�न ब�जबबदरपण� वगणर�, क�णल�� जब द�ण"च� गरज न�� अस\ मनणर�, त"�च" �त�न अघ�र� क_ त" स�जपण� ��त असत� अस\, सव� स� द�ष�त (कम, क�ध, ल�भ, म��, मद आहण मतसर) अडकल�ल, हवष" भ�गत ध&�द झल�ल, व"सन�ध, म"�द ततवच� भन नसल�ल, अश&द हवचरत रमणर, असभ", अस त� असत�. स&हवचर�च� धखल� उडवण"स फ& शरकp समजणर� असतत. शर�रत सगळ� आ�� अस� समजणर�, वसन प�तE ��च ज�वनच म&ख" उद�श आ�� अस� समजणर�, म� करत� अस\ समजणर�, म� मझ"सठ� जगत� अस� समजणर�, पस�ग� परम�शरल आव�न द�णर�, सव� ग�ष� ल�हगक भ�ग�श� ज�डणर�, अध"तम, "�ग सधन अश परमधथ�क हवष"�बदल त&च�त बळगणर�, कम�च� त_प� ��च एकम�व उद�श ज�वनच आ�� अस\ समजणर�, नiहतक ब�धन�न न मनणर� व म�ण�न च�र�, अत"चर, अन"", हवशसघत हत भ�षण मनणर�, धस"�कड� उपभ�ग" त&च� वसत� अशररत�न� प�णर�, म�च श�ष, मLच मलक, मल क�ण हवचरणर अस\ ब�लणर�, सव� ज� च�गल� त� मझ� अस\ मनणर�, द&स"�ल हपड द�ण"त आन�द करणर�, प�च ग_��त ततव� ज� आध� हदल� आ��त त� झ&गरणर� व म�ण�न अजन असल�ल�, अस\ ल�क ज� पक_ त�च" म��जलत प&रत� पसल�ल� असतत त� आस&र� स�पद दखवतत. वरकरण� ससतवकत�च� सzग ढ�ग करत त� त"�च" हवक_ त पकरच� ज�वन जगत असतत. अश ल�क�न म� हवसरत� व त� मल हवसरल�ल� असतत. आस&र� स�पद�त अडकल�ल� त"�च� धम�शस त"र करतत व त"च पचर करन द�व�च" नव� समन" जन�च� फसवण�क करत असतत. त� द�वच अवतर म�ण�न ल�क�प&ढ� जतत व ल�क�त आस&र� स�पद वढवण"च प"तन करतत. अश वगण"म&ळ\ त"�च धल�गद�� प�ण�पण� हबघडल�ल असत�. त� आतम प&रत रसतळल ग�ल�ल असत�. त"ल त"त�न ब��र कढण� द &रपसत असत�. अस� आस&र� ल�क वरकरण� स&ख� असल"च� दखवत असल� तर� त"�च� ज�वस&द असवसथ असतत. त"�च आतम पश&�च" आतम"पमण� हनद�सत झल�ल असत�. ब&हद भष झल�ल� असल"म&ळ� मनत सतत ब�चiन� असत�. त� खर�तर फर द&sख� असतत पण त� तस� वरकरण� दखवत न��त. त� अध"तम हवसरल�ल� असतत, त"�च� अध"सतमक उज� फर खलच" पतळ�ल ग�ल�ल� असत� म�ण�नच त"ल आस&र� स�पद अस\ म�णतत. म�ण�न मझ" हमत, त� कध��� ह आस&र�स�पद�च" म��त जऊ नक�स. ज� शस�क हवध� स�ड� न मनमन�च� वत�न करत� त"ल उचच धसद�, त"त�न हमळणर� हचर�तन स&ख, उतम गहत पप ��त न��त.

अज&�न हवचरत�, अस\ अस�न�� �� ल�क प&नs प&नs त"च" म��त कस� जतत. त� मल स�ग.भगवन स�गतत, अर� व�ड, �Lच तर पक_ त�च� म" आ��. जगत अव"क आस&र� शकp असतत, त"स&द मझ" म"�त�नच हनम�ण झल�ल" असतत. त" शकp अश म�ख� ल�क�न आणख�न हबघडण"स मदत करतत. त" शकfच उद�श असत� कf आस&र� स�पद वढव�. ज"पमण� च�गल" शकp च�गल" ल�क�न मदत करतत तस\च �� आ��. हलच मझ� म" समजल� जत�. श�वट� सगळ� श�न"च असत�. जस\ द�व च�गल" कमल सथ द�तत व त" मणसल अध"सतमक उचच पतळ�वर जण"स मदत करतत त"पमण�, दiत" आहण दनव ह आस&र�स�पद मध"� अडकल�ल"न त"त आणख�न रतण"स मदत करतत. अश� मझ� �� म"म" पक_ त� आ��. अज&�न हवचरत�, मल स�ग कम म�णज� इच� कश� मणस�त उतपन ��त�. भगवन स�गतत, कम म�णज� इच�, ह हवहवध पकरच" अस� शकतत. जर� कम � शबद जसत करन ल�हगक इच��सठ� वपरल जत असल तर� इतर भ�ग\हद"�च� स&द कम असतत पर�त&, त"म&ळ\ मणसच अध"सतमक ��स ��त नसल"म&ळ� त"त जसत म� त&ल स�गत न��. तर� इच� हनहम�त�च" पकp" सगळ" पकरच" कम�सठ� सरख"च असतत. इच� उतपन ��ण"च� पकp" स� प""�न� ��त असत�. त" अश, भ�ट, पररच", क& त��ल, उतस&कत, आवड आहण त"त�न न आवरत "�णर� इच� अख�र�स उतपन ��त असत�. इच��च� वढ क& त��लन�तर स&र ��त�. म�ण�न जर क& त��लच" व�ळ�च औदधसन" अथव हतरसकर अस\ ध�रण आर�हभल� तर अ�त� इच� उतपन ��त न��. औदधसन" ससतवक ध�रण आ�� व हतरसकर �� रज� अथव तम�ग&ण� आ��. "�ग� ह स&त�च "�ग" वपर करन त"च" इच� मरन टकत असत�. हवश�ष म�णज� मन सव"पधन असल"न� ज�व�� सगळ" ग�षLबदल औदधसन" अथव त&च�त, हतरसकर अस\ ध�रण ठ�वल� तर इच��च नश करण� स�प� ��त� पर�त&, अर� अज&�न, त"त क��L अडचण� आ��त. करण ज�वच" इच� शर�रच" आवश"कत� न&सर असतत व त" नकरत "�त न��त. त"�न मन"त दव�च लगत� करण त" शर�रल आवश"क असतत. त" हनत" गरज समजल" जतत त"�च� प�तE ��त असत�न आतम"न� त"�त न ल. घलण� �� "�ग"ल जमल� तर त" इच� ज�वप&रत" र�तत. एकद अशपकर� इच� म�डण"च� सव" झल� कf, प&ढच� क"� स�प� असत�. अज&�न हवचरत�, �� भगव�त, त� मल स�ग स� द�ष (षडg �प�) आहण �ट क�णत� व त� कस� उतपन ��तत, आहण त� ज� स�गत�स ध�रणतमक हतरसकर, ध�रणतमक क�ध �� क" असत� त� स&द स�ग. भगव�त स�गतत, स� द�ष मणसच" कम ह द�षत�न पररणम सवरप स&र ��तत त� क�ध, ल�भ, म��, मद आहण मतसर अस� आ��त कम सध" झल तर त"त�न ल�भ व म�� उतपन ��तत. जर न�� सध" झल तर क�ध हक�व द &sख उतपन ��तत. द&sखत�न मतसर उतपन ��त�. ल�भल वढवल"स त"त हमळल�ल" "शम&ळ� मद (गव�) उतपन ��त असत�. अशररत�न� त� एकम�क�च" वढ�म&ळ\ हवकधसत

��त असतत. मणसच अ��कर त"त �ट वढवत� त"म&ळ\ त� स� द�ष मणसल गसत असतत. पर�त&, त� जर ज�वच" गरज� प&रत� असत�ल त� द�ष अथव शत� ठरत न��त करण त"�च� हनहम�त� म� क�ल� आ��, ज�वच" म�णज� शर�रच" हनत" गरज प�ण� व�व"त म�ण�न. आतम"न� त"त ल. घतल� कf, त�च उप"&क ज�र द�ष ठरतत व त"�jन जसत आतम त"त ग&�तत ग�ल तर त� शत� ठरतत करण, अर� धन�ज", त� मणसच" अध"सतमक उदरत अडचण बन�न र�तत. ध�रणतमक म�णज� पत". नसत�न त� असल"सरख� वगण�, ध�रणतमक क�ध म�णज� क�धच� सzग घ�ण� ज� पररससथत� हन"�तणत ठ�वण"सठ� आवश"क असत�.

श�मदगवत ग�त अध"" स�ळव दiव� आस&र� स�पद हवभग "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त शदत" हवभग "�ग अध"" सतरव

अज&�न हवचरत�, �� क_ षण, ज� शद"&क अ�तsकरणच� आ��त पण शसहवध� "�ग" पकर� पळत, "जन (प&जन) करतत, त"�च� हनष म�णज� मनच� अवसथ ससतवक, रज� कf तम�ग&ण� समजव"च�? श� भगवन स�गतत, मन&ष"च� शद त"च" सवभवन&सर सतवग&ण�, रज�ग&ण� आहण तम�ग&ण� अश� त�न पकरच� असत�, त"�च� ल.ण� ऐक, � मन&ष"पण� म�ठ शदवन अस� शकत�. त"च� ज" हठकण� शद ससथर झल� आ�� त"पमण�, त� बनत� �� समज�न घ�. सतवग&ण� द�व�च� भजन "जन करतत, रज�ग&ण� र.स�च�, ग�धव�, "., हपतर अश कम� पत�च" द�वत�च� प&ज करतत आहण तमस� ल�क भ�त, हपशचच, प�त� अश म�ल�ल" प�व�ज�च� अश हवरद शकpसथन�च� प&ज करण� पस�त करतत. हवरद शकpसथन� म�णज� त� पतळत�ल शकp सथन� आ��त. आध� स�हगतल�ल� सवग�त�ल आ��त. पतळत�ल शकpसथन�च� प&ज करण� स�प� असत� व त� लवकर पसन ��तत पर�त&, त� क�ध, ल�भ, मद आहण मतसर ह द�ष�न� द &हषत असतत. त"म&ळ\ कध� त"�च" रगल, ल�भल त� बळ� पडत असत�. आस&र� स�पदत अडकल�ल� ल�क ढzग, अ��कर "न� भरल�ल� भ�ग, वसन व आसकp " हवकरबलन� आतमवश झल�ल� अहवव�कp असतत त�, शर�रत�ल प�चम�भ�तहद सम&�ल, त"च पमण�, अ�तsशर�रत�ल ज�ववर आरढ असल�ल" आतम"ल कष द�त द�त शसहवध�त न स�हगतल�ल� अश पकरच� तप�~रण (अघ�र� सधन) करतत. श�वट� क��L�� सध" न ��त मरन जतत. त� आणख�न एक आस&र� स�पद�च� उद�रण आ��. स_ष�च" सवभवम&ळ\ जनमल�ल� त� पत"�क, पक_ त�च" त�न ग&ण�न� गसत असतत. त"म&ळ\ त"च� हनत" कम�, जश� आ�र, हव�र आहण हवचर त"�न� व"पल�ल� असतत व म�ण�न व�गव�गळ� असतत, त� त&ल कस� त� थ�डक"त स�गत�,आ�रच� त�न पकर अस� आ��त, ससतवक ल�क�च आ�र आ"&ष", ब&हद, शकp, आर�ग"., स&ख, प�म वढवणर अस�न रचकर, ससनगध, शर�रत म&रन हचरकल र�णर�, मन पसन करणर� अश पकरच� खद पदथ� आवडतत. त"�च" खद पदथ�त�ल रच� मध"म असव" लगतत. जस\ फर ग�ड, फर हतखट, फर आ�बट अस\ चलत न��त. रज�ग&ण� ल�क�च" आ�रत हतखट, आ�बट, खरट, झणझण�त, अहत गरम अस\ त�व रच� असल�ल� जसत हप" असतत. अश आ�र�म&ळ\ द &sख, श�क व र�गटपण त"�च"त उतपन ��त�. तमस� ल�क�न श�ळ�, थ�ड झल�ल�, हनरस, द&गlध�"&क व त�व रच� असल�ल�, अपहवत ज�वण आवडत� म�णज� त"�न त� चलतत. आत "जच� त�न पकर स�गत�,

ससतवक मणस\ कम�फलच� अप�. न ठ�वत त"�च� कम� एक कत�व" म�ण�न करत असतत. त"�च� कम� श�त हचतन� शसहवध�"&क करत असतत. त� ब�nध दiव� स�पद�न� पभहवत असतत व म�ण�न त" पमण� त"�च� "जकम� ��त असत�. �� दiव� स�पद असल�ल� ल�क असतत.रज�ग&ण� मणस� फलवर नजर ठ�व�न आहण आतमपहतष वढवण"सठ� ज� "ज क�ल� जतत त"त त"�च� हवश�ष रच� असत�. शस हवध� स�ड� न अन स�तप�ण हशव", म�त��न, दह.णर��त व शद ��न क�वळ ररवज म�ण�न तमस� ल�क "ज करतत. आत हशषचर�च� त�न पकर स�गत�, द�व, जन�, ग&र, हवदन अश�च आदर सतकर करण�, श&हचभ��तपण असण�, सरळपण� वगण�, बहच"� पळण�, इतर�न न द&खवत अस\ वगण� �� शररर�क हशषचर सतवग&ण� आचरतत. ग_�सथशम� मण�स सव� धस"�बदल सनमनच�, आदरच� भवन ठ�व�न बहच"� पळ� शकत�. मन पसन ठ�वण�, व"व�रत सrम"त, म&नLपमण� व_त� (हमतभष�), मन�हनग� आहण श&द भवन "�स मनधसक हशषचर समजल� जतत. फलच� अप�. न ठ�वत हनषकम व_त�च" मणसन� अत"�त शद�न� व "�ग"&क ब&हदन� �� हतहवध हशषचर आचरल� तर त� ससतवक हशषचर समजल� जतत. आपल सतकर व�व, मन मरतब हमळव, आपल� प&ज क�ल� जव� अश ��त�न� त"च पमण� ढzग मजहवण"च" उद�शन� ज� हशषचर क�ल� जतत त� तस\च अससथर व अहनह~त वगण� �� रजस हशषचर समजल� जतत. ��कटपण�न�, सवतल हपड द�णर�, द&स"�च� न&कसन करण"सठ� अस\, ज� वगण� असत� त� तमस� हशषचर असतत.आत दनच� पकर स�गत�, दन करण� �� आपल� कत�व" आ�� अस\ मन�न आपल"वर उपकर न करण"�ल "�ग" सथळ�, "�ग" सम"�, पतत प�jन सतपत ज� दन क�ल� जत� त"ल ससतवक दन समजल� जत�. ज� दन परतफ�ड�च" अप�.�न� हदल� जत� आहण हशव" त� द�त�न मनच� ओढतण ��त असत� त� दन रज�ग&ण� समजल� जत�. अ"�ग" व�ळ�, अ"�ग" जग�, अ"�ग" मणसल सतकर न करत, अव��लन करन ज� दन क�ल� जत� त� तमस� दन समजल� जत�. बहच ओम, तत|, सत|, अस त�न पकरच हनद�श क�ल जत�. " हनद�शन�च प�वE जन� ल�क�न� व�द (अन&भवधसद जन) व "ज ("�जल�ल� क"�) हनम�ण क�ल� आ��त. जगल " स�कलपनन� आर�भ झल

आ�� हम&ळ� बहवद� ल�क "ज, दन व तप शसहव��त कम� न��म� ओम अस उचचर करन स&र करत असत�. म�.थE ल�क फलच� अप�. न ठ�वत "ज, तप इत"हद कम� तत| " हनद�श�न� करतत. अससततव (सव"�भ�) आहण सध�तव (च�ग&लपण, मण�सकp व भ�तद") " अथE सत| � शबद वपरत असतत. "ज, तप व दन कर�त र�ण� " ससथत�ल सत| अस\च म�णतत. त"करत, क�ल�ल" कम�ल�� सत| अस\च समजतत. �� अज&�न, अशद�न� क�ल�ल� �वन, हदल�ल� दन, आचरल�ल� तप हक�व इतर क�णत��� कम� असत| अस\ समजल� जत�. अस� कम� परल�क�त व इ�ल�कत (ह जगत) उप"�ग� "�त न��.

श�मदगवत ग�त अध"" सतरव शदत" हवभग "�ग स�पल.

श�मदगवत ग�त अज&�न�तथन "�ग अध"" अठरव

अज&�न हवचरत�, �� क�श� दiत"च वध करण"� श� क_ षण, स�न"स आहण त"ग "�च� व�गव�गळ� ततव जणण"च� मझ� इच� आ��. श� भगवन स�गतत, जन� ल�क कम" असण"� कम�च" त"गल स�न"स म�णतत आहण हवव�कp ल�क सव� कम�फलच" त"गल त"ग म�णतत. स�न"स आहण त"ग �� मनन� करव"च" आ��त,

शर�रन� न��, म�ण�न शर�रन� त" सव�करल" तर� मनन� जर खर�खरच त"ग अथव सन"स क�ल अस�ल तर त� त"ग हक�व स�न"सच समजव"च असत�. त� आतम"ल ब�धन करक ठरत न��त.

उद�रणथ�, समज त&म�� मनन� फळ खल� नसल� पर�त& शर�रन� खल� अस�ल तर� त� त" मणस�न� खल� न�� अस\च समजव�. हकत"�क जणकर कम�, �� द�ष"&क म�ण�न, त"ज" समजव� अस\ स�गतत, आहण द&सर� क��� "ज,

दन, तप व कम� "�च त"ग करण� "�ग" न�� अस\ समजतत. �� झल� जणकर व हवव�कp ल�क�च� मत� पर�त&, मझ� हनह~त मत� स�गत�, त"गच� त�न पकर आ��त, "ज, दन, तप " स�ब�ध�च� कम� क�ल�च पह�ज�. त� टक� न चलणर न��. "�ग"�सठ� "ज, दन व तप �� कम� हचत श&हदकरक असतत.

म�ण�न �� कम�स&द आसकp व फलश स�ड� न क�ल� पह�ज�त. अस\ त&ल स�गत�, �� ल.त घ�. करण,

सवधम�पमण� हन"त (हन"त�न� हदल�ल�) कम�च त"ग करण� "�ग" ठरत नसत�. म��वश ��ऊन कम�च त"ग करण� हल तमस� त"ग म�णतत. शर�रल कष नक�त म�ण�न भ�त�न� द &sखद"क आ�� म�ण�न जर कम� स�डल� तर त� रजस त"ग ठरत�. आसकp व फलश स�ड� न ज� क�वळ कत�व" म�ण�न कम� करन, मनन� ज� त"ग क�ल त" त"गल ससतवक त"ग समजल� जत�. ज� क�ण� अक& शल म�णज� अकल"णकर� कम�च द�ष करत न��, आहण क& शल कम�त आसक ��त न��, त� त"गव_त�च मन&ष" सतवहशल, ब&हदमन व स�श"र��त त"ग� म�णज� स�न"स� म�णव"च. करण, �� अज&�न, द�� धरण क�ल"न�तर कम�च प�ण�पण� त"ग करण� शक" नसत�. म�ण�न �� सव� कम� त"ग ब&हदन� करव"च� असतत. म�णज� तश कम�त आतम"न� सवतल ग&तव�न घ"व"च� नसत�. आतम अधलप र�jन त� कम� करण"न� त� बधत न��त. अश त"गत त� त� कम� झल"वर त"च हवचर करत बसत न�� व प&ढच� क" कत�व" त"कड� ध"न द�त�. ज�वल त"च� हनत" कम� शर�र स�ग�पनथ� आहण स�र.णथ� करव�च असतत. त" हक"�त आतम"न� ढवळढवळ करव"च� नसत�. �� पथ�, त� �� ल.त ठ�व. आतम"न� ज�व�च" हनत" व पस�हगक कम�त नक ख&पसव"च� नसत�. ह त"गल अध"सतमक त"ग समजल� जत�.

कम�फल�च त"ग करण"� मणसल मरण�तर कम�च� इष, अहनष अथव हमश फल अस\ त�न पकरच� फल हमळत� पर�त&, अश स�न"शल त"न� फलश स�डल�ल� असल"म&ळ\ त"तल� क�णत��� फल हचकटत न��, म�णज� त"च� नzद धल�गद��च" नzद�त ��त न��. म�णज� जण� त"न� त� क�ल�ल�च न�� अस� ठरत�. कम�फल त"ग� "�ग"च" धलगद��त म�ठ� बदल ��ऊन त� आवरण हवरळ ��ऊ लगत�. त"म&ळ\ त� "�ग� म�.च" अधधकधधक जवळ जत असत�. धल�गद��च� आवरण प�ण�त हनघ�न ग�ल� म�णज� त� आतम म&क झल सव� कम� फल�त�न अस\ असत�. अज&�न, आत म� त&ल स�ख"�च" वiद�हतक शसत सव� कम� घडण"च� ज� प�च करण� स�हगतल� आ��त त� समजव�न द�त�. त� न�ट ऐक.

अधधषन म�णज� सथन, जग, कत�, क"� करण"ल लगणर� ननहवध उपकरण� (जन व कमlहद"�), क"� हनषपत�करक शर�रच� हवहवध �लचल� (व"पर) व त" बर�बर प�चव� आ�� दiव (भग", नहशब). मन&ष" ज� कह"क (शर�रच�), वहचक (ब�लण"त�) व मनधसक (हवचर�च�) कम� आर�भत� त" क"�च" प�रण�ल �� प�च करण� असतत. अश� वसत&ससथत� असत�न त� कम� करणर सगळ"सठ� सवतलच करक समजत� त" म�ख�ल क��Lच समजत न�� अस\ म�णव� लग�ल. त" प�च�पiकp त� � एकच घटक (कत�) स�डत बकpच� पक_ त�च" स&चन�न&सर कम करत असतत �� त"�न� ल.त घ�तल� पह�ज�. कम�फल त"ग �� हवचरच� ससथत� आ��, शर�रच� नसत� �� ल.त घ�. म�ण�न ज"च� अ�तsकरण अ��कर"&क नसत� व ज"च� ब&हद फलसकpन� मल�न झल�ल� नसत�, त"न� क�वळ बहच� कत�व" ह उद�शन� कस��� वरकरण� अघ�र� हदसणर� क_ त" क�ल� तर� त� त"ल बधत न��, त� त"च"सठ� पप ठरत न��. जस\ खट�क हनरपरध पण"�च� "मच" न�वन� �त" करत� करण त� मणसच� खद हवधत"न� ठरवल� आ�� त"ल त" �त"�च� पप लगत न��. करण त� खट�क त" कम�ल ब�धल�ल नसत� पर�त&, जर त� खट�क त� करत�न त"च आन�द उपभ�गत अस�ल तर त� कम� त"ल बद करत�. त� पप� ठरत�. तस\च "&दत व�र प&रष पहतसपध"�च� �त" करत� क�वळ कत�व" म�ण�न त" कमत त"च आतम ग&�तल�ल नसत� क�वळ शर�र कम करत असत� म�ण�न त� त"ल बधत न��. त" मरण"त त"न� आन�द घ�तल तर मत त� कम� त"ल बद करत� त� पप ��त�. अर� अज&�न, हवचर �� सगळ" पप प&ण"च� करण असत�. शर�रच" क_ त�ल त" स�दभ�त म�तव नसत�. कम�च" प�रण�च� त�न करण� आ��त, त� अश� आ��त, जणण"सरख� ग�ष, जणण"च� इच� आहण त"त क"� करण"च� इच�. त" कम�च" हनषपत�च� त�न अ�ग� अश�, क"� करण"च� सधन,

सधव"च� क"� व क"�कत�, असतत.

जन, कम� व कत� �� ग&णभ�दन� त�न पकरच� आ��त अस\ स�ख"शस स�गत�. त� त� समज�न घ�.

पथम जनच� त�न पकर प�, हभनहभन हदसण"� सव� भ�त�त एकच अहवनश� व अहवभक भव आ��, हलच अदiत अस� म�णतत. त� ज" जनन� जणत "�त� (रचन ततवच� पहचत� "�ण�) त� ससतवक जन समजव�. दiव�स�पद असणर� हत "�तत.

ज" समज�त�म&ळ� सव� भ�त�त�ल भव हभन आ��त अस� वटत� अश समजल दiत अस\ समजतत.

आस&र� स�पद मध"� अडकल�ल� अस\ समजतत.

ततवथ� न समजत हनरथ�कपण� एकद क"�तच (हक�व द��त) त\च क" त� सव�सव अस� समज�न ग&रफट�न जणर� ज� अलपजन म�णज�च अजन त"ल तमस� जन अस\ समजल� जत�. आत कम�च� पकर प�, फलपप�च� इच� न ठ�वण"� "�ग"कड�न न�मल�ल� ज� कम� आसकp न धरत व हपत�, द�ष न ठ�वत क�ल� जत� त"ल ससतवक कम� म�णतत.

म�ठ अहभमनन� मन&ष"कड�न ज� कम� पररशमप�व�क व फलच� अप�. ठ�व�न क�ल� जत� त"ल रजस कम� अस\ समजल� जत�. प&ढ�ल पररणम, �हन, प�ड व समथ"� "�च हवचर न करत ज� कम� अहवचरन� व पस�ग� �टन� क�ल� जत� त� तमस� कम� समजल� जत�. आत कत"�च� पकर प�, अनसकp, हनर��कर�, धi"� व उतस� "�न� "&क कम�त�ल "शप"शन� मन हवचधलत ��त न�� अस ज� कत� त"ल ससतवक कत� समजतत.

हवष"सक, कम�फलच� इच� धरणर "शन� �ष�भररत ��णर व अप"शन� हचडणर हकव श�कगसत ��णर अस कत� रजस समजल जत�. अससथर ब&हद, �त� घ�तल�ल" क"�च� प�ण�जन नसल�ल, गव�न� तठल�ल, क�णत"�� क"�सठ� लगणर� कळ-कम-व�ग ह�च� भन न ठ�वत कम करणर, पस�ग� धखन ��णर, च\गट अस कत� तमस� समजव. हहशव" म� त&ल आणख�न क��L ग�ष� स�गत� त" ब&हद व ध_हत (धi"�) "बदल आ��त त" ऐक.

ज" ब&हदल क�णत� ग�ष धम�तs गह, क�णत� अगह, क�णत� क_ त" "�ग" व क�णत� अ"�ग",

कशपस�न हभत� बळग�न वगव�, क�णत" पस�न ग�षLच� हभत� बळग� न"�, क�णत� ग�ष क�ल"न� ज�वन कम�च" जळ"त बद (धल�गद��च� आवरण वढ�ल) ��ईल व क�णत" ग�ष� क�ल"न� धल�गद��च� आवरण कम� ��ईल व म�. मग� स&कर ��ईल, �� "थथ� समजत� त� ससतवक ब&हद समजव�. ज" ब&हदन� धम� व अधम� हपiकp क�णत� क"� करव� त� समजत न��, फक ततकल�क फ"द प�त� त� रजस� ब&हद असत�. अधम�ल धम� व धम�ल अधम� समज�न पत"�क ग�ष�च च&कpच अथ� लवत� त� तमस� ब&हद समजव�. आत ध_हतच" त�न पकर�च� मह�त� प�j.

हचत ससथर असल"म&ळ\ पप झल�ल� अच�चल धरणशकp व हतच" ज�रवर मन (धल�गद��च� प�रण), ज�व, इ�हद"�, "�च" सव� हक" मन&ष" (आतम) व"वससथत चलवत� त� ससतवक ध_हत समजव�. ज" ध_त�न� धम�, कम, अथ� सध" क�ल� जतत व ज� पस�गहवश�ष� फल�च� अप�. करत� त" ध_त�ल रजस ध_हत समजव�. ज" ब&हद "�ग� मन&ष" अजन� र�त�, झ�पण"त सम" घलवत�, व�ळ व" घलवत�, भ", श�क,

हवषद व गव� �� द &ग&�ण धरण करत� त" ध_त�ल तमस� ध_हत समजव�. आत आशमच� ग&ण स�गत�, त� मन&ष"च" हनण�"�वर अवल�ब�न असतत. ग_�सथशम रजस समजल जत�. सन"सशम व वनपसथशम ससतवक समजल� जतत. बहच"�शमच हनण�" ग&र त"च" अ�दजन� घ�त असत� पण त� स&द ससतवक असत�. म�णज� आशमत क�णत�� तमस� नसत� �� समज�न घ�. मणसच� बलपण अजनम&ळ\ तमस समजल� जत� पर�त&, त� तमस व म�ठ वढल�ल" मणसच तमस एकच नसतत. तरणपण रजस समजल� जत� पण त� स&द त" मणसवर अवल�ब�न असत�. वध�क" ससतवक असव�.�� अज&�न आत स&खच� पकर स�गत�,ज" स&खत मन&ष"ल प&न� प&न� अन&भव घ�ऊन�� ग�ड� क"म र�त� व द &sखच अ�त ��त�, ज� इ�हद"�वर हवश�ष अवल�ब�न नसत�, ज� स&रवत�ल हवषसरख� व न�तर अम_तसरख� ��त� अस\ आतमहनष ब&हदच" पसनत�त�न पप झल� आ�� त� स&ख ससतवक स&ख समजव�. हवष" आहण इ�हद" "�च" स�"�गन� उतपन झल� आ��, ज� स&रवत�ल ग�ड व न�तर क�टळ वटणर� अथव हवषसरख� असत� त� रजस� स&ख समजव�. ज� पर�भ� व अ�त� स&द मणसल सतत म��त पडत असत�, हनद, आळस, नश व पमद "�पस�न हनम�ण ��त� त� तमस स&ख समजव�. अज&�न, जनम घ�णर अस क�ण��� न�� कf, त� अश हवहवध पक_ हतक ग&ण�पस�न म&क अस� शक�ल.

बहण, .हत", वiश" आहण श&द "�च� कम� त"�च" सवभवजन" ग&णपमण� हवभगल�ल� आ��त.

व"व�रत एकच व"कp " सव� चर�� वणlत व�गव�गळ" व�ळ� अस� शकत�. क�ण��� समन" मन&ष" सव� कळ एकच वण�त अस� शकत न��. म�ण�न पत"�क मणस�त �� चर�� ग&ण पररससथत�न&सर असतत.

म�ण�न क�ण��� मण�स एकच वण�च कध�च असत न��, अश� हवधत"च� व"वसथ आ��.आत म� त&ल स�गत� त" चर वणlच� ग&ण क" आ��त.

.महशलत, स�नहशलत, हशसत, श&हचभ��तपण, श�हत, सरळपण, अध"तमकड� ओढ, हवहवध जन आहण ईशरहनष �� बहणच� ग&ण समजल� जतत. जर त� ग&ण नसत�ल तर त� बहण न�� �� समजव�.

शr"�, न"", त�जसव�त, मन�धi"�, द.त, "&दत�न पळ�न न जणर, अधधकर चलवणर, द"ळ� अस\ .हत"च� ग&ण स�हगतल� आ��त. जर त� ग&ण नसत�ल तर त� .हत" न�� �� समजव�. श�त�, ग&र�च� पलन, व"पर, सवकर� �� वiश"�च� ग&ण स�हगतल� आ��त.

श&श�ष (स�वभव) � श&दच म&ख" ग&ण समजल जत�. मणसन� त"त आपल" सवभहवक ग&ण�न समज�न त" वण�च सव�कर करव"च असत�. अस\ क�ल"स त"ल "�ग सधन करण� स�ज सध" ��त�. त� कस� करव� त� स�गत� त� ऐक,

जनमक&�डल�त अबक�ड चक च" तकत"त जतकच वण� हदल�ल असत� त� त"च सवभहवक वण� असत� मग जनम क�ठल"�� जत�त ��. मणसन� त"च" त" वण�त र�jन "�ग सधन करव"च� असत�. हनह~तपण� त� "शसव� ��ईल. त� कस� त� स�गत�,ज� "�ग� न�� व समन" मन&ष" आ�� त"ल धसहद पप करण"सठ� ज"च"पस�न सव� भ�तमत�च� उतपत� झल� आहण ज" परमतम"न� �� सव� जगत| व"पल� आ�� त"च� आपल" क& वत�न&सर उपसन पमहणकपण� करव"च� असत�. �� अज&�न, आपल� पक_ त�जन" सवभहवक कम� द�ष"&क भसल� तर� त� स�ड� न"�. करण, ध�रन� ज"पमण� हवसतव व"पल�ल असत� त"पमण� सव� पक_ हतक कम� सवभवतs द�ष�न� व"पल�ल� असतत. द�षत � म"�च सवभव असत�, त� सव� पक_ त�च" व"व�रत हदस�न "�त�, मत बह प�ण�त" हनदkष असत�. क�णत"�� कम�हवष"� ज"च� आसकp स&टल� आ��, ज� प�ण� स�"म� झल आ��, ज"च� क�णत��� इच� रह�ल�ल� न�� अश मणसल स�न"सन� परक�ट�च� नiषकम� धसहद पप ��त�. अश� धसहद पप झल"वर मन&ष"ल जनच� अत"�त श�ष हनष अस\ ज� बह त� पप ��त�. त� पकर मझ"कड�न ऐक,

ज"ल ज�वच" गरज�च� हवचर समजल� अस�न त"त आपल" धल�गद��च" दबवखल� न "�त ज� ढवळढवळ न करत श�त हचत र�jन इ�हद"�हवष"�च त"ग करन त"चपमण�, हपत�, हभत�, द�ष टक� न हनवडक हक�व एक�त सथळ� र�jन हमत�र�, हमतभष�, हमतहनद, मन व शर�र "�न तब"त ठ�वणर, ध"न"�गत गढ�न ग�ल�ल, सतत वiरग"स�पन असणर अ��कर, बळ, दप�, कम, क�ध,

भ�गपदथlच स�ग� "�च त"ग करन ममतवर��त झल�ल श�त अस मन&ष" बह�भ�त ��ण"स पत समजल जत�. त"च� भकp तश�च चल� रह�ल� कf, त� मल व मझ" समथ"�ल ओळखत�. "थवकश त� मझ"त हवल�न ��त�. त� व म� हत फरक र�त न��. मझ"सठ� कम करणर कम�"�ग� सव� कम� सतत कर�त असल तर� मझ" क_ पपसदन� अहवनश� शशत पद पप करत असत�.

�� अज&�न, ईशर सव� ज�वमतत र�jन "�तवर घतल"पमण\ सव� ज�व�न आपल" म"�न� हफरवत असत�. अस\ �� द &ल�भ ग&ह जन म� त&ल स�हगतल� "�च� स�ग�प�ग मनन करन अख�र�स जस� त&ल "�ग" वट�ल तस� त� कर. ज� हवधत"च द�ष करत�, ज�व (पण) व आतम "�त�ल फरक मनत न��, भहक��न असत�, धल�गद��च" चवचळ वसन�त (तश हवचर�त) सवतs (आतम"न�) रमण� "�ग" समजत� त"ल �� ग&ह जन स�गण� उहचत नसत�, करण त"ल त� समजणर न��. त"ल स�गण"�ल प&ण" लभणर न��. ज� हवशस ठ�वतत, भकpप�ण� आ��त, ज�व व आतम ह�त�ल फरक मनतत, ज"�न धल�गद��च" चवचळ हवचर�पस�न आतम"ल द�र ठ�वण� जमत�, अश भक�न �� जन द�ण� �� म�ठ� प&ण"कम� ठरत�. ज� द�ष न कढत �� सतत अभ"स�ल त�स&द पपम&क ��ईल व प&ण"ल�कत जईल.

अर� अज&�न, म� �� ग&हजन त&ल स�हगतल� त� त� न�टपण� ऐकल�स क�?अज&�न ब�लत�, त&झ" क_ पपसदन� मझ" मनत�ल सव� श�क�च� हनरसन झल� आ��. मल मझ" कत�व"च� सम_त� पप झल� आ��. म� हनस�द�� ��ऊन रह�ल� आ��. म� कत�व" ब&हदन� त� "�जल�ल� �� "&द लढणर आ��. स�ज" ध_तरषg ल स�गत�, " पमण�, भगवन श� क_ षण व अज&�न "�च � आ~"� जनक व र�म�चकर� स�वद म� ऐकल. व"स�च" क_ प�न� �� परमजन सवlन हमळल� त"बदल त"�च� अगण" धन"वद करत�.

श�मदगवत ग�त अध"" अठरव अज&�न�तथन "�ग स�पल.

पररहशष पह�ल�ह��द� धम�च� पथहमक रचन

त�न हवष"त ह��द� धम�च अभ"स वटल ग�ल आ��. १) हनत�शस, २) अध"तम हवद, आहण ३)

कम�क�ड अस� त� त�न हवष" आ��त. पथम आपण �� सगळ� थ�डक"त प�णर आ��त व त"न�तर त" पत"�क हवष"च सख�ल हवचर करणर आ��त. समथ� रमदस�न� हवर फर म�णज� त�नश� वष�प�वE कम क�ल� आ��. दसब�ध, मनच� श�क अश रचन त"�न� समजल हदल" आ��त पर�त&, आपण त� वचत न�� करण त� गदत न��. तस\च त� भष आत समजत न�� म�ण�न म� मझ ��ट प"तन क�ल आ��. पथम हनत�शस प�j, त"त त� सगळ� मग�दश�न आ�� ज"म&ळ\ मणसन� समजत न""न�, सनमनन� कस� र�व� व इतर�न र�ण"स मदत करव� त"च� हन"म हदल� आ��त. हत मण�सकp, च�ग&लपण आहण भ�तद" �� हवचरत घ�तल� आ��त. समथ� रमदस�न� हनत�शसच सहवसतर अभ"स त"�च" दसब�ध न�वच" ग�थत त�नश� वष�प�वEच क�ल आ��. पर�त&, त"च� भष �ल�च" कळत बर�चश� समजण"स अवघड झल�ल� आ��. हनत�शसच स�ब�ध समधजक हशषचर�श� असत�. त"त ज� अस�ख" हन"म हदल� आ��त त� अख�र�स त�न पम&ख हन"म�त ग�ळब�र�ज करत "�तत. त� क�ल"म&ळ\ ह��द��च� हनत�शस समजण"स स�प� ��त�. त� हन"म अस\ आ��त, १, मण�सकp, २, च�ग&लपण, आहण भ�तद". ज� इसम ह पमण� समजत ववरत� त� ह��द��च� हनत� हन"म पळत आ�� अस� समजल� पह�ज�. पर�त&, त"त एक म�तवच� अट ऋष� म&नLन� घतल�ल� आ�� हक�, ह हन"म�पमण� द &स"�श� वगण"सठ� त� व"कp त"सठ� ल"क आ�� क� त� प�व"स स�हगतल� आ��. म�णज� नल"कश� त" पकर� न वगण"च� स�हगतल� आ��. जर त� इसम सवतs �� हन"म पळत नस�ल तर त"च"श� ह हन"म�न&सर व"व�र करव"च� न��त. त"च"श� जशस तस� ह न""न� वगव� अस\ हदल� आ��. ह अट�म&ळ\ क�ण��� इसम इतर क�णच"�� च�ग&लपणच, मण�सकpच गiर फ"द घ�ऊ शकणर न�� अस� अप�ह.त आ��.

अध"तम हवद हत आपल"ल आपल"त�ल परमबह समजण"च� त�त हशकवल� जत�. त"सठ� श�मदगवत ग�त � उतम समजल जत�. पर�त&, भगवत ग�त क�वळ हनषकम सधन म�णज� म�. मग�च� चच� करत आ��. त"प�. व�गळ� म�णज� सकम सधनस&द असत� त"च� मह�त� ग�त�त हदल�ल� न��. त"सठ� ह प&सतकत त"च� मह�त� करन घ�णर आ��त व�गळ" पररहशषत. ह��द� धम�त�ल कम�क�ड � हवभग त"सठ� असत�.

कम�क�डत परम�शर प�. इतर ज" द�वत असत�त त"�न पसन क� व कस� करव� त"च� मह�त� असत�. ह��द��च" अध"तम हवद�त मणसल द�न ग�ष� करण"च� स�हगतल� आ��, त"त बहच"� पलन

आहण ध"न सधन आ��त. त"सठ� आपण अध"सतमक उज�च" व"वसथपनबदल ज� हदल� आ�� त� प�णर आ��त.

अध"सतमक उज� � ह हवशच म�ळ शकp स�त असत�. सव"�भ� ��च त� स�त आ�� अस\ धरन त"पमण� त"च हवचर क�ल�ल आ��. मणसच" आतम"त असल�ल � स�त वढवत वढवत न�ण� व त"दर आतम"च� सव"�भ�त एकरप ��ण� � म�ख" ��त� मनल ग�ल आ��. त"लच जनम मरणच" फ�"�त�न म&कp हक�व, म�. धसहद अस� म�णतत. आतम"च� अध"सतमक उज� हवहवध करण�न� कम� ��त असत�. त� सगळ� करण� अध"तम हवद�त आपण प�त असत�. ग�त�त त"�च व"वससथत परमश� घ�तल आ��. ह��द� मणसल त"च" धम�सधन�त अध"सतमक उज� वढवण"सठ� द�न ग�ष� करव"स स�हगतल� आ��. बहच"� पळण� आहण ध"न सधन करण�. बहच"� म�णज� क" �� त" करत प�व� लग�ल. बहच"� च� क��L पकर आ��त. बहच"�च थ�ट स�ब�ध आ�� आपल" ल�हगक ज�वनश�. त"म&ळ\ प&रष�सठ� ज� बहच"� स�हगतल� आ�� त"त प&रषन� समजत�ल धस"�श� कस� व"व�र करव�त हच हवचर करव लगत�. स� बदल सनमनच�, आदरच� भवन असल"म&ळ� त"त�न ज� बहच"� प&रष आचरत� त"ल श&द बहच"� अस\ समजल� जत�. त" उलट स� बदल त&च�त�च� हतरसकरच� भवन असल"म&ळ\ ज� बहच"� मन&ष" पळत� त� अश&द बहच"� समजल� जत�. श&द बहच"� पळणर इसम त"च" त" पहवत व_त�म&ळ\ क��L न करतस&द प&ण" कमवत असत�. त"च� अध"सतमक व_हद ��त जत�. म�ण�न अध"सतमक दषट श&द बहच"� पलन ह�तकरक समजल� आ��. अश&द बहच"�म&ळ\ मणसल हवनकरण पप लगत असत� म�ण�न तस� बहच"� पलन कर न"� अस� स�हगतल� आ��. एक�दरच हवनकरण क�णबदल�� हतरसकरच�, त&च�त�च� व_त� रखण� �� पपकरक आ��. करण तश व_त�म&ळ\ मन&ष" त"च� अध"सतमक उज� कम� करत असत�. अदiत धसद�तपमण�, सगळ� आपण एकच परमतम"च अ�श असल"न� अस� हवक_ त भव इतर क�णबदल रखण� �� सवतच अपमन करण"सरख�च असत�. म�ण�न तश वगण"त द�षभव असल"�न� त� पपकरक असत� म�ण�न च&कpच� असत�. स� व प&रष ह�च� चर पकरच� नत� मन" आ��त. त"पमण�, जगत�ल सगळ� प&रष त" स�सठ� त" चर नत"त बसतत. त� नत� अश�, हपत, ब�ध�, पत� आहण प&त. त"च पमण� प&रषसठ� तश�च चर नत� धस"�च� स�हगतल� आ��त, आई, बह�ण, पतन� आहण कन". ह चर नत"त�ल त�न नत� पहवत समजल� जतत व पत� आहण पतन� �� अपहवत समजल� जत� करण, त" नत"त हवष" वसन�च� म�तव असत�. हवष" � पपकरक स�ब�ध असल"म&ळ\ त� नत� अपहवत असतत. म�ण�न त" नत"त द&sख भरप�र असत�. एरव�स&द त"च नत"म&ळ� स� व प&रष�त झगड�, वiरभव, हवत&ष अस\ अन&भवस "�त असतत. इतर नत� पहवत असतत करण त"�त फक ममत आहण सनमनच� भवन असत�, त�थ� त"म&ळ� आप&लकp, सदव, स�च"� अस� प&ण"करक स�ब�ध आढळतत. आपण प�त� कf, त" अपहवत

नत"म&ळ\च ब"क�वर अत"चर ��त असतत. त"च पमण� प&रष�नस&द बरच तस स�न करव लगत�. ज"व�ळ� प&रष क�णत"�� स�मध"� मत_भव, भहगन�भव अथव प&त�भव प�त� त"च" मनत क�वळ ससतवक भव व_हद�गत ��त असत�. म�ण�न "�ग शसत स�हगतल� आ�� कf, प&रष�न� सगळ" ब"क�त मतभहगन�कन" प�व"च" व त" प�रण�न� बहच"� आचरव� त� स�ज सध" असत�. त"च" पतन�मध"� स&द अन�तकळच� मत व .णच� पतन� अश� भवन त"न� रखव"च� असत�. �� सध" करण"सठ� त� मन&ष" पव_त�न� सतवग&ण� असव लगत�, म�ण�न अश� धम�च� अप�. आ�� कf, सगळ� ह��द� सतवग&ण� असव�त. ज� रज�ग&ण� असतत त"न व तम�ग&णLन ह��द� हवचरपमण� अध"तम सधन आचरण� अवघड असत�. त"म&ळ� तस� प&रष स� स�ब�धबबत न��म�च अपरध� ठरत असतत. ज" घरत�ल पम&ख प&रष तम�ग&ण� अथव रज�ग&ण� असत� त" घरत अस\ उचच पत�च� नत� आचरण"त आणण"स हवर�ध ��त असत� त"म&ळ\ अश घरत�ल ल�न म&ल�वर च�गल� स�सकर ��त न��त. ज" घरत त� शक" ��त� त" घरत�ल म&ल� उचच स�सकरन� पभहवत करत "�तत. ज" समजत अस\ बहच"�च� स�सकर आ��त त� समज अध"सतमक दषट पगत ��त�. क��L सधक अश&द बहच"� पलन करन "�ग सधन करतत.

त"�च� सधन "शसव� ��त न��. म�ण�न श&द बहच"�चच आग� असल पह�ज�.

आपण फक प&रष�च" बहच"�च� हवचर क�ल आ�� करण स�सठ� बहच"� स�हगतल�ल� न��. त"च� करण अस� आ�� कf, धस" ब�nध सवभहवकपण� बहच"� पळत असतत. त"�च त"�च" शर�रवर�ल अहभमन त"�न त� करण� स�जसध" करत असत�. तर� म&लLच" बबत थ�ड� द.त बळगव"च� असत�. व"त "�ण"� म&ल� त"�च"त ��ण"� बदल बदलच" क& त&�लम&ळ� च&क करण"च� शक"त असत�. म�ण�न त" व"त त"�च� कळज� घ"व"च� असत�. त� व" सरल� कf मग त� म&लग� कध�च क�णत��� वसहनक च�क करत न��. ज" घरत�ल मत व इतर वड�लधर� मणस� त"पमण� द.त बळगतत त" घरत�ल म&ल� ल�हगक हवचरत स�स अडकत न��त करण स� नiसहग�कपण� फर सवध असत�. ज" क& ट� �बत त"त�ल सदस" एकम�क�न आदरप�व�क हवचरप�स करतत व त" घरच� वतवरण सr�द�प�व�क रखतत तश पररवरत�ल स� स&रह.त असत�. आपल" क& ट� �बच� वतवरण सr�द�प�व�क रखण� ��स&द प&ण"कम� समजल� जत�. हवनकरण अ��करम&ळ\ नसत� वद वढवल� जत न��त अस\ क& ट� �ब सतवग&ण� समजल� जत�. एक�दर ह��द� मन&ष" अस� हक�व पररवर अस�, त� सतवग&ण� र�ण"च प"तन करत�ल अस� प�व�. थ�डक"त सतवग&ण � ह��द� मणससठ� अत"वश"क असत�. इतर ग&णत�ल मणस� खर� ह��द� हवचरसरण� अमलत आण� शकत न��त. प"तन क�ल"न� क�ण��� मन&ष" व त"च पररवर रज�ग&णत�न हक�व तम�ग&णत�न सतवग&णत स�जपण� बदल� शकत�. त"सठ� समथ� रमदस�न� त"�च" दसब�ध�त ल.ण हचकpतस हदल" आ��त त" प�व"त. त"त सतवग&ण�

मणसच� ल.ण� हदल� आ��त त"पमण� आपल� वत�न आ�� कp न�� त� प�ण"न� व "�ग" त" स&धरण करण"न� त� शक" असत�. सतवग&ण� झल"स मन&ष" श�त हचत, समधन�, धi"�वन ��त�. सव"Lन� त� करण� स�ज सध" असत�. सतवग&णच� ल.ण "�थ� द &स"� पररहशषत हदल�ल� आ��त त� प�व�त.

द&सर भग आ�� ध"न सधन�च, ध"न करण� म�णज� आपल� मन एकच ग�ष�वर क\ द�त करण�. ज�व�� आपण आपल� मन एक ग�ष�वर क\ द�त करत� त"व�ळ� इतर हवचर आपल" मनत "�त न��त. ह नiसहग�क सवभवच "�थ� उप"�ग ��त असत�. त" मग�ल ततव अस\ आ�� कf, आपल म\द� जर सतत हवचर करत अस�ल तर त"म&ळ� आपल� अध"सतमक उज� खच� ��त असत�. त"च� भरपई ��त न�� त"�म&ळ� मन&ष" त"च ग&ण हबघडवत असत�, त� सतव ग&णत�न रज� व त"न�तर तम�ग&णत जत असत� त� त"च" अध"सतमक उनत�ल बधक असत�. हवश�ष करन क�ध, मद, मतसर, त&लन करण� अश हवचरम&ळ\ अध"सतमक उज� कम� ��त असत�. एकहचत करण� स&रवत�ल अवघड असत� पर�त&, सतत पमहणक प"तन करत असल"स त� स�ज सध" ��त असत�. त"सठ� अन�क ग�ष� स�हगतल" आ��त ज"�वर सधकन� त"च� हचत एकग करव"च� असत�. त"त द�व�च� म�तE हक�व हचत, द�वच� हचत अश आ��त. क��L फक हब�द�वर एकग हचत ��तत. अश पकरल तटक करण� अस� म�णतत. पर�त&, सव�त जसत स�ह"सकर आ�� त� आपल" सवतच" शसzशसवर हचत एकग करण�. त"ल हनरहनरळ� सधन प�थ त"�च� हवहवध न�व� द�तत. त"त�ल एक आ�� हवपशन. क��L च&कpन� त"ल हवपशशन अस\ ब�लतत. हवपशन भगवन ब&दन� त"च� सधन पदत म�ण�न सव�करल� म�ण�न हतच म�ठ पचर ब&द हभ.�क�त झल�ल आ��. क��L शकप�थ� त"लच स���सधन अस� स�गतत. स���म म�णज� स� आहण �म|, हत स� � शस आत घ�ण"च आवज ��त� व शस स�डत�न �म| आवज ��त�. थ�डक"त स���म म�णज� शसzशसवर हचत एकग करण� अस अथ� आ��. गमत�च भग अस कf, स�सक_ त भष�त स���म च अथ� आ��, "त� मLच आ��". म�णज� म�च त� आ�� अथव म�च परबह आ�� अस� समजव"च�. स&रवत�च" कळत तस� हचत एकग करण� तसद"क असल� तर� सततच" प"तनन� त� स�प� ��त� व ज�व�� त"च� सव" ��त� त�व�� त� इतक� अ�गवळण� पडत� कf मन&ष" आपस&कपण� त� कर लगत�. आपल� मन सव" पधन आ�� म�ण�न त"ल ज" पकरच" हवचर�च� सव" लवल त" पकरच� हवचर अथव हवचरश�न" अश क�णत"�� अवसथ�त त� न�त "�त�. � स���म "�ग सव�त स�प आ�� म�ण�न त� म� "�थ� हदल आ��. स���म सधन हदवसच" क�ठल"�� व�ळ� करत "�त�. द&सर� क��L कम नस�ल तर मणस�न� श�तपण� बस�न ड�ळ� हमट�न स���म सधन करण"स च�गल� आ��. हवश�षकरन रत� आ�थरणवर पडल"वर त� करण� उतम असत�. अस अन&भव आ�� हक�, त� करत असत�न जर हवचर चक प�ण�पण� थ�बल�ल� अस�ल तर मन&ष" त� सधन करत असत�न झ�प� जत�. अस\ ��त अस�ल तर त� उतम समजव�. करण, तश� झ�प मणसल उतम आर�ग"द"� असत�. शसzशस आपल"ल शर�र आत�नच

ऐकव लगत�, त" आवजवर हचत एकग करव"च� असत�. अशपकर� ध"न सधन पत"�क ह��द� कर�ल तर त"च� अध"सतमक उज� वढत जऊन त"च� ज�वन स&खरप ��ईल. हवचरश�न" अवसथ�त आपल म\द� न�ण� � त" मग�ल उद�श असत�. ह स���म सधन�त मणसल ब�लव� लगत न�� म�ण�न म&क, बह�र, आ�धळ अस कस�� मन&ष" त� स�जपण� कर शकत�. �� त"च� हवश�ष आ��.

हनत�शसच" हन"मन&सर ह��द� च�ग&लपण, मण�सकp व भ�तद" ह� कम�मग�न� हकत� प&ण" हमळवत� व ध"न सधन�न� हकत� �� आपल"ल प�व"च� आ��. कम�मग�न� त� तबडत�ब अस\ प&ण" हमळवत असत�. करण त� करत�न त"ल त� ल�क ज"�न त"�न� मदत क�ल� द &व द�त असतत. त� द&व व त"हशव" हवशत�ल ल�कपल द�वत�च� क_ प हम&ळ\ त� म�ठ� प&ण" हमळवत असत�. मणसच" पत"�क �लचलLवर त" ल�कपल द�वत�च� ल. असत�. त" आ��त इ�द (कल�"&गत क_ षण अथव हवषण�), वiशवण (क& ब�र हक�व गणपत�), "म, वरण, व"� आहण अग�. त"त�ल पह�ल� त�न ब��रन स_ष�त�ल सगळ" चरचर�वर ल. द�ऊन असतत आहण न�तरच� त�न शर�रत�न ल. द�ऊन क�ल" जण"� सगळ" च�गल" वईटच� नzद त" मणसच" धल�गद��त करत असतत. त� च�गल� क"� करत�न त" मणसच" मनच� क�णत� अवसथ आ�� त� म�तवच� असत�. जर त� त� स�व त"च� म�ण�न करत अस�ल तर त� सगळ� च�गल� क"� व"थ� जत�, त"म&ळ\ त"ल प&ण"पभव पप ��त न��. पर�त&, जर त� त� स�व बहच� स�व म�ण�न जस� "जत अघ"� दव� तस� करत अस�ल तर त� त"ल लभत�. म� स�व क�ल� अस भव नसल पह�ज�. बह मझ"कड�न करन घ�त आ�� अस भव असव तरच त� प&ण"क_ त" ठरत�. ज"�च� स�व क�ल� त"�च"वर आपण उपकर करत आ��त अस� हवचर मनत "�त असत�ल तर� त� स�व व"थ� ग�ल� अस� समजव�. त� करत असत�न आपण परमतम"च� ऋण फ�डत आ��त अश� अहतनम भवन असव� लगत�. ज"ल हदल� त� जर� उलट वगल तर� त"च हवचर करव"च न�� करण त� स�व त� क�ल�ल�च नसत�स, त� द�व�न� त&झ" �त�न करन घ�तल�ल� आ�� अश मनससथत�त त� ह��द� असल पह�ज�. �� सगळ� सवभहवकपण� घडल� तरच त" स�व�च� प&ण" त&म�ल हमळत असत�. "कर आहण हवसर", अश� मनच� अवसथ म�ण�न श�त असल पह�ज�. आपण फर म�ठ� स�व द�वच� क�ल� अस� हवचरस&द मनत "�त कम न"�. तस� हवचर आल� तर� त� कम� व" ग�ल� अस� समजव�. थ�डक"त स�गव"च� म�णज� कम�मग�न� प&ण" हमळवण� धजतक� स�प� हततक�च अवघड स&द आ��. पर�त&, अशररत�न� स�व करण"च� सव" झल� हक� मग त� सगळ� स�ज स�प� ��त�. ध"नन� कस� प&ण" पप ��त� त� प�"च� आ��. कम�मग� पमण� ध"नन� हमळणर� प&ण" दष" सवरपत नसत�. त� स&कम सवरपत असत�. तश ध"नन� प&ण" हमळण"बर�बर ल�कपल द�वत�च� क_ प ��ऊ लगत� त� हवश�ष असत�. त"न� ज� प&ण" हमळत� त� त" सधकल हवधधप�व�क बहल अप�ण करव"च� असत�. त� सध हवध� सधक त"च" घरत�ल द�वप&ढ� हनत" प&ज करत असत�न करत असत�. ध"नसधन�न� म�

हमळवल�ल� प&ण" म� त&ल अप�ण करत� अस\ ब�ल�न त� सधक पण� स�डत असत�. ब�nत�क ह��द�न त� म��त असत�. अशररत�न� दरर�जच� प&ण" त� हक�व त� आपल" इष द�वत�ल अप�ण करत असत�. आपण क��Lच क�ल� न�� अश अहवभ�वत त� करव"च� असत�. जर त"त जरस�� अ��कर आल तर� त� तप�ण फ& कट ग�ल�, अ��करच लवल�शस&द असत कम न"�. क��� जन� स�गतत कf, कम�मग�न� हमळवल�ल� अथव ध"न मग�न� हमळवल�ल� त" सधकल ह जनमत उप"�ग� "�त न��. इतर क��� स�गतत कp, त� ह जनमत उप"�ग� "�त� व मणसच� भग" स&धरण"स मदत करत�. भगवन श�क_ षणन� त"वर ग�त�त क��L स�हगतल�ल� न��. मत ल�कपल द�वत जर त"म&ळ� स�त&ष झल" तर त" प&ण"च उप"�ग त"ल हच जनमत ��त� करण, त"�च� सगळ� व"व�र त" त" जनम प&रत� म"�हदत असतत.

मणसच� प�च पकर प&ण" कमवण"च" बबत�त आ��त त� प�j, दiव� प&रष, ससतवक प&रष, सध मण�स, द&ज�न, अस&र आहण र.स अस� त� आ��त. "�थ� प&रष � शबद मन&ष" ह अथE म�णज� प&रष व स� अस� द�घ��� त"त धरव"च� आ��त. त"�च� मह�त� अश� कf, ज� मन&ष" कम�मग�न� म�ठ� प&ण" सतत कमवत आ�� व त"च बर�बर बहच"� पलन करत� "�ग" पकर� व ध"न सधनस&द उतम करत आ�� अस मन&ष" दiव� प&रष समजव. दiव� प&रषल सवगE" द�वत पसन ��तत व त"च" कमत मदत करतत. त"न�तर "�त� ससतवक प&रष त� कम�मग� च�गल� करत�, बहच"� फरस� पळत न��, ध"न सधन स&द खस न�� अस समजव. त"न�तर आ�� सध मण�स, � रज�ग&ण हक�व तम�ग&ण� हत द�ल"मन असत� व कध� सतवग&णस&द दखवत�, बहच"� आहण ध"न सधन नसत� अस असत�. त"न�तर द&ज�न आ��, त� कम�मग�न� अधजबत क��L प&ण" हमळवत न��. त� ब�nध तम�ग&ण� असत�, बहच"� नसत� व ध"न सधनस&द नसत�. आत अस&र मण�स, त� कम�मग�न� क��Lच च�गल� क"� करत न�� पर�त&, त� अध"तम भगत म�ठ� तपस" करत� ध"न मग�न� व बहच"� उतम पळत असत� त"म&ळ� त� ल�कपल द�वत व इतर द�वत�न स�त&ष करत असत�. त"ल त" द�वत पस�न ��ऊन त"च" क"lन स�य"भ�त ��तत. अश तपस"�त�न जर त"न� क��L धसद� पप क�ल" तर त� र.स ��त�. त"ल दiत" व दनव�च� स�य" ��ऊ लगत�. दiव� प&रषल द�व स�य" करतत अस� समजल� जत�. ह हठकण� �� ज� म� स�ह.पत हदल� आ�� त�च सगळ� म�भरतत अन�क कथ�च" मध"त�न स�हगतल� आ��. त"पमण� त� हवख&रल�ल" अवसथ�त सव�त पसरल�ल� अस� आढळत�. त" पररससथत�त त� सधरण वचक�ल समजण"स तस ��त� अस अन&भव आ��. म�ण�न त� एक जग� कमवर द�ण"च प"तन क�ल आ��. त"त मझ" पदरच� अस� क��L न�� करण, त"च� आवश"कत न��. आत आपण कम�क�डच� मह�त� करन घ�णर आ��त. त" आध� ज" द�न भकpच" पदत� आ��त त" समज�न घ�ऊ. त" अश आ��त, हनषकम भकp व सकम भकp. हनषकम भकp सठ� ध"नसधन ज� आपण आध� पह�ल� आ�� त� करव"च� असत�. पर�त&, सकम भकpसठ� कम�क�ड करण"च� पथ

ह��द��मध"� पचधलत आ��. हनषकम भकp म�णज� म�. हमळवण"सठ� करव"च� भकp असत�. त" भकpन� ऐह�क इच� सध" ��त न��त. ह प&ढ�ल अभ"स करण"आध� ह��द� धम�च� प�च म&लभ�त हन"म समज�न घ"व� लगत�. त� अस� आ��त,

पह�ल� ग_��त ततव आ��, आपल"ल प&नज�नम पप ��णर आ�� व त"त आपल" ह जनमच" च�गल" वईट कमlच� फळ� भ�गव� लगणर आ��त.

द&सर� ग_��त ततव आ��, अदiत, त"च अथ� आ�� कf, ह हवशच� म�ळ एकच आ��. त"त�न हवहवध पकर उतपन झल� आ��त. त"न&सर �� जग कम करत� अस� समजल� जत�. त"पमण� द &स"�च� वईट हच�त�ल� अथव क�ल� तर प&ढच" जनम� सवतच�च वईट ��त� व जर द&स"�च� च�गल� हच�त�ल� व क�ल� तर प&ढच" जनम� सवतच� च�गल� ��त असत�. म�ण�न न��म� इतर�च� च�गल� हच�तव� व करव�.

हतसर� ग_��त ततव आ�� कम�हवपक, त"न&सर ह जनम� आपण क�ल�ल� कम� आपल"कड� फलरप�न� प&ढच" जनम� नश�ब बन�न परत "�त�. च�गल" कमच� च�गल� फळ� व वईट कमच� वईट फळ� हमळतत. आपल" प&ढच" जनमच� भग" आपणच धल��त असत�. म�ण�न पत"�क ग�ष करत�न त"च� समपमणत पहतकp" आपल"वर प&ढच" जनम� "�णर आ�� �� समज�न कम करण�. कम�हवपकच" वईट फल�न मफp हमळत न��.

चrथ� ग_��त ततव आ��, शहकसतत". त"न&सर कम�हवपकच� फळ न कम� न जसत अस\ ज�वढस त�वढ�, प&ढच" जनम� नश�बच" रप�न� हमळत�.

प�चव� ग_��त ततव आ�� इच�प�तE. हन&सर ह जनमत आपण ज� इच� त�वत�न� आ"&ष"भर ज�पसत� त� इच� जर आपल प&ण"स�च प&र�स "�ग" अस�ल तर प&ढच" जनम� प�ण� ��त�. समज, ह जनम� त&म�� क& रप आ�त व आपण स&�दर हदसण"च� इसच�त असल तर प&ढच" जनम� त&म�� स&�दर ��त. श�म�त ��ण"च� इच� आ�� व प&ण"स�च प&र�स आ�� तर श�म�त घरत जनम घ�त. हसठ� मणस�न� आपल प&ण"पभव वढवण"च" दष�न� सव� ज�वन हनषपप जगल� पह�ज�. त"हशव" ध"न सधन�ल व�ळ दव. त"त�ल पह�ल" ततवपमण�, आपल"ल आपल� सधन प&ढ� चल� ठ�वण"सठ� प&नs जनम घ"व लगत�. ह जनमच" कम�न&सर त� असत�. म�ण�न प&ढच" जनमच� भग" आपण ह जनमत धल��त असत�. त"च अथ� ज� क��L आपण ह जनमत करत� त"च� पररणम फक प&ढच" जनमतच आपल"ल भ�गव"च� असतत. त"च अथ� अस कf, ज� कम�क�ड आपण ह जनमत करत� त"च� ज� पररणम असत�ल त�स&द प&ढच" जनम�च आपल"ल हमळणर असतत. ह जनम� हमळणर न��त. तर� त" कम�क�डच" प&ज इत"हद हवध� म�ठ पमणत ��त असतत. जर ह��द� समजल� कf, त" प&ज, त� वतवiकल"�, त� उपस तपस त"�न तबडत�ब क��L द�णर न��त तर कदहचत त� सगळ� थ�ब�ल

पर�त&, ज� प&र�ह�त त" करतत व त"सठ� सल द�तत त� ह��द��ल तस� स�गत न��त. ह��द� अजनम&ळ\ त� सगळ� करत असत� पiस� खच� करत असत� त� सगळ� व"थ� आ�� त� जर त"ल समजल� तर ह��द�च� अशररत�न� ज� म�ठ पमणत फसवण�क ��त असत� त� थ�ब�ल. त"त एक म�ठ भग असत� मणसच" ललच�पणच. प&र�ह�त स�गत� कf, अम&क एक प&ज घल म�णज� सगळ� व"वससथत ��ईल त"वर त� ह��द� अ�धपण� हवशस ठ�वत�, खच� करत�, त� प&र�ह�त व त"च� हबड� दह.ण खऊन मसत ��तत. ह��द�च� कम ��तच न��. अस� पत"�क व�ळ� ��ऊन�� प&न� त� ह��द� तशच पकरच" ख�ट प&ज करतच र�त� व त� प&जर� त"�च� कमई करत र�तत. �� अजनम&ळ\ ��त असत�. जर ह��द� समज�न रह�ल कf, त"च� भ�ग त"ल भ�गव�च लगणर ज� क& कम� त"न� गत जनमत क�ल� आ�� तर त� सगळ� ख�ट� कम�क�ड थ�ब�ल. जर� त"�न� क�ल�ल� प&ज उतम झल� तर� त"च फ"द त"ल क�वळ प&ढच" जनम� ��णर असत�, ह जनमच� भ�ग श�तहचतन� भ�गत र�ण� �\च उहचत असत�. जर त&म�� दiव� प&रष नसल तर त" सगळ" प&ज व"थ� ग�ल" अस� समजव� व जर त&म�� खर�खरच दiव� प&रष असल तर अश� कम�क�ड� न करतस&द सध" प&ज�न�स&द त&म�� त" द�वत�न पसन कर शकत. सध� प&ज करण"च� मह�त� प&ढ� हदल� आ��. कम�क�ड�च इहत�स फर पच�न आ��. त�त"&गपस�न ह��द� ह हनरथ�क कम�क�ड�त अडकल�ल� आपण प�त�. म�ठ� म�ठ� रज� "ज करतत �� आपण म�भरतत वचल� आ��. प�डव�न� रजस�" "ज क�ल त"च� क" झल� त� आपण पह�ल�. प�डव�च� रज" ज� जणर ��त� त"�च" गत जनमच" कम�म&ळ� त� ग�ल�च! अश� अन�क उद�रण� आ��त ज� दखवतत कf, ह��द�न� कम�क�डत जसत रम� न"�. ग�त�त श� क_ षणन� अश कम�क�डच� हठकहठकण� हन�द क�ल�ल� आ��. क��� जन� कम�क�डल धम�त�ल भषचर अस\ समजतत. कम�क�ड हनरथ�क असतत, त"�च उप"�ग ��त न�� अस� जर� असल� तर� त" उपकमत�न क��L कrत&कसपद ग�ष� मणसच" समधजक ज�वनत झल�ल" आपण प�त�. ह��द� स�सक_ त� न�वच� ग�ष ह हवहवध कम�क�ड�च" म&ळ\ उतपन झल" आ��त. धम� जर� एकच असल तर� त"त�न हनम�ण झल�ल" हवहवध र�गढ�गच" ह��द� स�सक_ त�, आपण प�त आ��त. मरठ� ह��द� स�सक_ त�, ग&जरत� स�सक_ त�, प�जब� स�सक_ त� अश अन�क ह��द� स�सक_ त" आज आपण म�ठ हदमखन� हमरवत असल"च� हदसत आ��. � एक च�गल पररणम स�डल तर कम�क�ड �� एक नक� असल�ल� ओझ� आपल ह��द� धम� पळणर समज उरवर घ�ऊन बसल आ�� अस� म�णव� लगत�. ह कम�क�डवर समथ� रमदस�न� त�नश� वष�प�वE आवज उठवल ��त पर�त&, ह��द��च" सदiव अहशह.त र�ण"च" द�षम&ळ\ त"च� क�ण� त" दष�न� दखल घ�तल�ल� आढळत न��. रमदस�न� आरत" धल��ल" आ��त ब�nत�क सव� द�वत�च" ज"�च" प&ज ह��द� करत ��त�. आज त"त भर घल�न नव�न त"र झल�ल" हवभ�तLच" (सईबब वगiर�) आरत"स&द नव�न कवLन� धल�jन आरत"�च� एक स&�दर

पर�पर त"र झल�ल� आपण प�त आ��त. आरत� म�णज� क" त� त"सठ� आपण पथम प�j . आरत� �� एक सवलप प&ज पदत� आ��. न&सत� आरत� क�ल� तर� त� त" द�वत�च� स�प�ण� प&ज ��त असत�, �� ब"�च जण�न मह�त न��. समज त&म�ल गणपत�च� प&ज करव"च� आ��. त"सठ� प&ज"�ल ब�लवतत व त"च� नखर� स�न करत त"च" तलवर न�चत त� प&ज ��त असत�. पर�त& जर त&म�� आरत�च" मदत�न� प&ज करव"च� ठरवल� तर त�च प&ज स�प�, स&टस&ट�त आहण सवसत ��त�. त� कस� त� प�j, गणपत�च� म�तE अथव हचत आसनवर (चrर�गवर) ठ�वव�. त"ल फ& ल�, ग�ध लव�न अ.त व�व"त, अतर हश�पड� न श&हचभ��त करव�, त"न�तर त"ल पसद दव. त� सगळ� करत असत�न सरख� त"च� आरत� ग�ड आवजत गऊन त" द�वत�च� आळवण� करव�. अशररत�न� ब"�च व�ळ� त� आरत� प&न� प&न� गऊन आपल� गणपत�वर�ल भकp व"क करव�. श�वटच� आरत� ग�तन त� ओवळव�, थळ" वजव�न गजर करव. आध�च" आरत" गत�न घ�ट वजवत र�व�. अशररत�न� गणपत�च� आरत� दरर�ज करव� ज� प"lत त&म�ल गणपत�च� प&ज करव"च� आ��. त" न�तर गणपत�च� ध"न करत बसव�. धजतक� जसतव�ळ ध"न करल हततक� च�गल� असत�. प&ज"�ल ब�लवण"च� गरज र�णर न��. एरव�स&द आत प&जर� हमळतत क�ठ�? सव�च द�वत�च" आरत" आज उपलबध आ��त त"म&ळ\ त"�च उप"�ग करन आपल� प&ज करव�. बदलत" कळत ह ग�ष� करव" लगणर आ��त. करण हप&ढ� प&जर� हमळण� अवघड ��णर आ��. क��L आळश� ल�क आरत" पठ न करत र�कBड� लवतत, त� च�कpच� आ�� करण त"च अथ� त&म�� द�वल म�ख� समजत अस ��त�, द�व अश�न� पसन ��णर न��. आरत" तzडपठ करण"च� म��नत करव�. हवश�ष म�णज� क�णत"�� द�वच� प&ज करण"सठ� म&�jत� प�ण"च� गरज नसत� त� ल.त ठ�वव�. त&म�� क�व��� त� प&ज कर शकत, प&जर� ल�क उगचच म&�jत�च� धzड लवतत त"त क��L अथ� नसत�. आत ह��द��च" द�व द�वत�च� मह�त� प�j, ह��द� धम�शसपमण� ह हवशच करभर प�ण"सठ� त��त�स पकरच� द�व बहन�, हवधत"न� त"च" हवचर�त�न उतपन क�ल� आ��त. त"�न त��त�स क�ट� द�व अस\ म�णतत. "�थ� क�ट� हच अथ� कर�ड� अस न�� �� पथम आपण ल.त घ�तल� पह�ज�. क�ट� म�णज� पकरच� (वग�) अस अथ� आ��. त� त��त�स पकर बहद�व, वषटकर, आठ वस�, अकर रद, बर आहदत" अस\ त� आ��त. क��L हठकण� बहद�व आहण वषटकर ऐवज� द�न अहशन�क& मर धरल� जतत.

त"न�तर द&स"� व"वसथ�त स� द�व प_थव�वर�ल चरचर�च" ज�वन�वर ल. द�ण"सठ� न�मल�ल� आ��त. त"�न ल�कपल द�वत अस\ म�णतत त" आ��त इ�द, वiशवण, "मद�व, अग�, वरण आहण व"�. त"�त�ल पह�ल� त�न शर�र ब��रन आपल" सगळ" �लचल�, हवचर, आ�र ह�च� नzद घ�त

असतत अस\ समजल� जत�. म�णज� आपण कध�च एकट� नसत�. ह द�वत आपल"बर�बर सथ द�त असतत. कल�"&गत इ�द ऐवज� क_ षण अथव हवषण� धरल जत� तस\च वiशवण ऐवज� गणपत� धरल जत�. अग�, व"� आहण पण� (वरण) शर�रत�न प�र द�त असतत. "मद�वच� ल. आपल" जनमपस�न आपल"वर असत�. करण आपल जनम झल" .णपस�न म_त"�च� ध�ट आपल"सठ� वजण"स स&रवत झल�ल� असत�. अस\ समजतत कf ह स� द�वत स�जपण� पसन ��ण"� आ��त. जर त&म�� दiव� प&रष असल तर त� जसत स�प� असत�. त" हशव" क& लद�वत म�ण�न एक पकर आ��. अस� म�णतत कf, त" क& ळच" म�ळ प&रषन� ज" द�वत�च� प&ज क�ल� त� द�व� त" क& ळच� क& ळद�वत समजल� जत�. म�णज� त" क& ळत�ल मणस�न� ऐह�क स&खसठ� त" द�वत�च� आरधन करव"च� अस\ समजल� जत�.

ह��द��च" आ�रबबत प�j, त&म�� क�णत�� आ�र क�ल तर� त&मच" अध"सतमक उज�वर त"च पररणम ��त नसल"म&ळ\ ह��द�न� क�णत�� आ�र क�ल तर� चलत�. ससतवक आ�र अस� क��L नसत�. ज� आ�र त&म�ल पच�ल त� त&मच"सठ� "�ग" आ�र असत�. पर�त&, ज" आ�रम&ळ\ नश ��त� तस� क��L स�वन कर न"�. त"बबत आ"&व�दच� मग�दश�न क" आ�� त� प�व"च� आ��. त"मध"� स�हगतल� आ�� हक�, ज� आवडत� त� खव�, ज� पच�ल त� खव�, प�टप&रत� खव�, ज� आर�ग"स घतक त� खऊ न"�. द &स"�स खण"च आग� कर न"�. अस\ प�च हन"म आ��त.

�ल� ग�म�स खण"बबत ब�द� धम�च" न�व�न� घतल� आ�� त"ल क�णत�� आधर न��. वiद�क कळपस�न ग�म�स � ह��द��च पम&ख आ�र आ��. सगळ� व�द धल��णर� ऋष� जस� "जवलक", अ�ग�रस �� हन"हमतपण� क�वळ ग�म�सच खत ��त� अस उल�ख आ��. जनकरजच" हमथ�ल नगर�त हन"म ��त कf क�वळ ग" व ड&ककर खव�. ऋषLन भकड गई दन क�ल" जत ��त" त" खण"सठ�. वसत&तs ग�म�स � ऋषLच आ�र आ��, मग त� हनहषद कस ठरत�? म�भरतत वनपव�त एक पस�ग स�हगतल आ��, त"त "मद�व "&धधष�रल अन�क पश हवचरत� व त� प�डव त"च� "�ग" उतर� द�त� व आपल" भवड�च� स&टक करत�. त"त एक पश "मद�व हवचरत� कf, उतम खद क�णत�? त"ल "&धधष�र उतर द�त� कf, कम�तकम� भज" वपरन गईच� म�स हशजवल� अस�ल तर त� उतम ज�वण असत�! अस� अस�ख" प&रव� ह ग�म�स ब�द�हवरद आ��त. म�ण�न अश ख�ट ब�दLल क�ण��� म�तव द�ऊ न"�. ग"�च" प�टत द�व क�ण� घतल�? क�व�� घतल�? ग" मत कध� पस�न झल�? अस� अन�क पश उपससथत ��तत त"�च� उतर� त"�च"कड� नसतत तर� त"�च आग� चल�च असत�, �� "�ग" न��. ह��द� धम� हवजनवर आधररत आ�� म�ण�न त"त�ल पत"�क म&द तपसल ग�ल तर त"ल हवर�ध नसव. क�ण��� क��L�� स�ग�ल त� "�ग" न��. त&मच� म&द� प&रव"न� धसद कर न��तर आग� करण� ब�द कर.

ह��द� धम�च मध" हब�द� आ�� अध"सतमक उज�च� व"वसथपन, ज" ग�ष� क�ल"म&ळ\ त� उज� वढत� त� सगळ� ह��द��सठ� "�ग" आहण ज"म&ळ� त� कम� ��त� त� सगळ� त"ज" असत�. ग�म�स खण"म&ळ\ अध"सतमक उज� कम� ��त न�� म�ण�न त" वर�ल आ.�प हनरथ�क ठरत�. पप प&ण" ह�च� व"ख" त"वर आधररत असत�. थ�डक"त प&ण"वन र�ण� म�णज� ह��द� ज�वन अस\ समजल� जत�.

गईच" म&तच� म�ठ� तररफ ��त आ�� पर�त&, सव�च पण"�च� म&त औषध� असत�, उद�रणथ�, स�च� म&त प"ल"न� प&रष�च� व�"�व_द� ��त� म�ण�न क�ण� अस\ स�ग� लगल� कf, ब"क�च� म&त हतच" नव"�न� प"व� तर त� हकतपत "�ग" ��ईल? श�ळ�च" म&तम&ळ\ ." र�ग बर ��त�, अस� पत"�क पण"च" म&तच� औषध� ग&ण आ��त. अस�, � न स�पणर त�ट आ�� म�ण�न "�थ�च थ�बत�. आपण ह��द� धम�च� म&लभ�त मह�त� थ�डक"त करन घ�तल� आ��.

- पररहशष पह�ल� स�पल� -

पररहशष द�नmçlJçiçáCççb®ççÇ }#çCçí

pçmçW lçcççíiçáCçç®çí oápç&vçiçáCç Jç lçcççíiçáCç DçmçW oçívç Yççiç nçílççlç lçmçW®ç, jpççíiçáCçç®çW mçá×ç oçívç ÒçkçÀçj Dçmçlççlç lçí DçmçW, lçcççíjpççíiçáCç Jç jpççímçlJçiçáCç. mçlJçiçáCçç®çW mçá×ç oçívç Yççiç Dççnílç. l³ççlççÇ} SkçÀç Yççiççmç mçlJçiçáCç cnCçlççlç Jç oámçN³çç Yççiçç}ç mçblçiçáCç cnCçlççlç. l³ççcçáUW içáCççb®çí SkçbÀoj mçnç ÒçkçÀçj nçílççlç. 1) oápç&vçiçáCç, 2) lçcççíiçáCç, 3) lçcççíjpççíiçáCç, 4) jpççímçlJçiçáCç, 5) mçlJçiçáCç, 6) mçblçiçáCç DçmçW ní mçnç içáCç ÒçkçÀçj Dçmçlççlç. cççCçmçç®çç DçO³çççqlcçkçÀ çÆJçkçÀçmç nçíC³ççmççþçÇ l³çç}ç ¿çç mçnç içáCççbHçÌkçÀçÇ kçÀçíCçl³çç içáCççlç lççí Dççní lçí mçcçpçCçí DççJçµ³çkçÀ DçmçlçW. l³çç}ç®ç l³çç mççOçkçÀç®çç `DçO³çççqlcçkçÀ HçÊçç' DçmçW mçcçpç}í pççlçí. mçblçiçáCççÇ cççCçÓmç cççí#ç mççOçvçç kçÀjC³ççmççþçÇ ³ççíi³ç cççvç}ç pççlççí. ¿çç®çç DçLç& mççOçkçÀç}ç SkçÀoç l³çç®çç DçO³çççqlcçkçÀ HçÊçç mçcçpç}ç çÆkçÀ, l³çç}ç mççOçvçç l³ççvççÇ kçÀµçç ÒçkçÀçjí kçÀjçJç³çç®ççÇ ní mçcçpçCçí µçkçw³ç nçílçí. çÆvçjçÆvçjçȳçç mççOçkçÀçb®ççÇ mççOçvçç l³ççcçáUW çÆvçjçÆvçjçUçÇ DçmçC³çç®çí kçÀçjCç nW®ç Dççní. mçcçpçç, mççOçkçÀç}ç mçcçpç}W çÆkçÀ, lççí oápç&vçiçáCççÇ Dççní, lçj l³çç}ç lçcççí mççOçvçç kçÀªvç ÒçLçcç lçcççíiçáCççÇ DçJçmLçílç ³ççJçW }çiçí}. l³ççvçblçj jpççí mççOçvçç kçÀªvç jpççíiçáCççÇ DçJçmLçílç pççJçW }çiçí}, l³ççvçblçj mçlJç mççOçvçç kçÀªvç mçlJçiçáCççÇ JnçJçí }çiçí}. DçµçççÆjlççÇvçí Hçç³çN³çç Hçç³çN³ççbvççÇ lççí DççHç}çÇ ÒçiççÆlç kçÀªvç mJçlçç®çç DçO³çççqlcçkçÀ HçÊçç mççJçkçÀçµçHçCçí mçáOççjlç DçKçíjçÇmç mçblç mççOçvçç kçÀªvç mçblç DçJçmLçílç Hççínçí®çÓ µçkçÀlççí. DçççÆCç l³ççvçblçj cçiç®ç lççí cççí#ç mççOçvçç kçÀ© }çiç}ç lçj l³çç}ç l³ççlç ³çµç ÒççHlç nçílçí. oápç&vçiçáCç nç mçJçç&lç Kçç}®çç içáCç Dççní Jç mçblçiçáCç nç mçJçç&lç Jçj®çç içáCç Dççní. pçj mçcçpçç, SkçÀçÐçç mççOçkçÀçbvççÇ IççF& kçÀªvç Jçj®³çç HççlçUçÇ®ççÇ mççOçvçç kçÀjC³ççmç mçá©Jççlç kçíÀ}çÇ lçj lçí l³çç}ç pçcçlç vççnçÇ, DçççÆCç mççOçvçç kçÀjCçí Dçµçkçw³çÒçç³ç Pççu³ççcçáUW lççí mççOçvçç mççí[Óvç oíC³çç®ççÇ cççíþçÇ µçkçw³çlçç Dçmçlçí. l³ççcçáUW l³çç®çç Dçµçç mççOçvççb JçjçÇ} çÆJçÍJççmç G[lççí. DçççÆCç l³çç çÆJç©× lççí yççí}Ó }çiçlççí. ní ìçUC³ççmççþçÇ mççOçkçÀçbvççÇ mççOçvçç mçá© kçÀjC³çç DççOççÇ ³ççíi³ç ®çç®çCççÇ kçÀªvç DççHç}ç DçO³çççqlcçkçÀ HçÊçç µççíOçÓvç kçÀç{Óvç l³ççvçámççj mççOçvçç kçÀjCçí pçªjçÇ®çí Dçmçlçí. ¿çç mçJç& mççOçvçí®³çç Hçç³çN³ççbvçç SkçÀçÆ$çlç çÆcçUÓvç `ÒççHçbçÆ®çkçÀ mççOçvçç' DçmçW cnCçlççlç. ÒççHçbçÆ®çkçÀ mççOçvçç, }#çCç çÆ®ççÆkçÀlmçíJçj DçJç}byçÓvç Dçmçu³ççcçáUí Dççlçç DççHçCç }#çCç çÆ®ççÆkçÀlmçç kçÀç³ç DçmçlçW lçí mçcçpçÓvç IçíT ³çç. }#çCç çÆ®çkçÀçÇlmçç- lççÇvçµçí Jç<çç&HçÓJçça mJççcççÇ mçcçLç& jçcçoçmç ¿ççbvççÇ çÆn }#çCç çÆ®ççÆkçÀlmçç ÒçLçcç JççHçªvç DççHçu³çç çƵç<³ççbvçç ÒççHçbçÆ®çkçÀ mççOçvçç çƵçkçÀçÆJç}çÇ. }#çCç çÆ®ççÆkçÀlmçç mççcççv³ç cççCçmçç}ç mçnpç JççHçjlçç ³çíCççjçÇ mççOçvçç Hç×lç Dççní. l³ççcçáUí lççÇ®ç DççHçCç ³çíLçW HçnçCççj Dççnçílç. }#çCç Æ®ççÆkçÀlmçç mççOçkçÀ kçÀçíCçl³ççnçÇ oámçN³çç cççCçmç箳çç cççiç&oµç&vçç çƵçJçç³ç kçÀ© µçkçÀlççí. HçámlçkçÀ Jçç®çÓvç çÆn mççOçvçç kçÀjlçç ³çíC³ççmççjKççÇ Dççní. çÆJçµçí<ç cnCçpçí mççOçkçÀ mççOçvçç kçÀjlççí³ç ní mçá×ç kçÀçíCçç}ç mçcçpçlç vççnçÇ. l³ççcçáUí DçµççÇ mççOçvçç Flçj }çíkçÀçb®³çç vçpçjílç vç ³çílççmçá×ç kçÀjlççb ³çílçí. kçÀçbnçÇ mççOçkçÀçbvçç, lçí mççOçvçç kçÀjçÇlç Dççnílç ní kçÀçíCçç}çnçÇ mçcçpçÓ vç³çí DçµççÇ F®sç DçmçlçW, Dçµçç }çíkçÀçbvçç çÆn mççOçvçç Hç×lç DççÆlçµç³ç ®ççbiç}çÇ JççìlçW. µççkçwlçHçbLççlç çÆn Hç×lç ÒçcçççÆCçlç Dççní. }#çCç çÆ®ççÆkçÀlmçícçO³çW çÆvçjçÆvçjçȳçç içáCççb®ççÇ }#çCçW çÆo}í}çÇ Dçmçlççlç. mççOçkçÀç}ç lççÇ }#çCçW Jçç®çÓvç l³ççlççÇ} kçÀçíCçlççÇ }#çCçW l³çç}ç }çiçÓ nçílççlç lçí HçnçJçW }çiçlçí. pçj lçí }#çCç nççÆvçkçÀçjkçÀ Dçmçí} lçj l³ççÒçcççCçW

l³ççvççÇ JççiçÓ vç³çí Dçmçç Dççoíµç Dçmçlççí. kçÀçbnçÇ }#çCçW mççÌc³ç mJç©Hççlç GHç³çákçwlç Dçmçlççlç lçj lççÇ®ç }#çCçW lççÇJç´ mJç©Hççlç nççÆvçkçÀçjkçÀ Dçmçlççlç. lçj l³ççÒçcççCçí, DççHçCç mççÌc³ç Dççnçílç kçÀçb lççÇJç´ Dççnçílç ní mççOçkçÀçbvççÇ HççnÓvç l³ççÒçcççCçW, DççHç}í JççiçCçí l³ççbvççÇ mçáOççjçJç³çç®çW Dçmçlçí. DçµççÇ nçÇ mççOççÇ DçççÆCç mççíHççÇ mççOçvçç Hç×lç Dççní. çÆvçjçÆvçjçUçÇ }#çCçW HççnÓvç DççHçCç l³ççÒçcççCçW Dççnçílç kçÀçb vççnçÇ ní HçnçCçW DçççÆCç l³çç ÒçcççCçW mJçlçç}ç cççiç&oµç&vç kçÀjCçí ní kçÀçcç pççÇ yçáçÆ× kçÀjlçí l³çç yçá×çÇ}ç `çƵçHççF& yçáçÆ×' DçmçW cnCçlççlç. cçvççlç çÆJç®ççj ³çílç Dçmçlççbvçç l³çç çÆJç®ççjçb®çW mçlçlç HççÆj#çCç kçÀjC³ç箳çç kçÀcççÇ çÆn çƵçHççF& yçáçÆ× cçolç kçÀjçÇlç Dçmçlçí. ÒççHçbçÆ®çkçÀ mççOçvçílç çƵçHççF& yçá×çÇ®çí kçÀçcç HçÀçj®ç cçnlJçç®çW Dçmçlçí. pççí mççOçkçÀ çÆn çƵçHççF& yçáçÆ× çÆJçkçÀçÆmçlç kçÀjlççí lççí ¿çç mççOçvçílç ³çµçmJççÇ nçílççí. FlçkçíÀ ¿çç çƵçHççF& yçá×çÇ®çí cççnçlc³ç Dççní. Dççlçç, mçlJçiçáCççb®ççÇ }#çCçí kçÀç³ç Dçmçlççlç lçí HççnÓ ³çç. mçlJçiçáCççÇ cççCçmççb®çí cççíþí }#çCç Dççní, mçcççOççvççÇ DçmçCçW. Dççní l³çç HççÆjçqmLçlççÇlç çÆn cççCçmçí mçcççOççvççvçW jnçlççlç. DççCçKççÇvç kçÀçbnçÇ HçççÆnpçí DçmçW l³ççvçç kçÀOççÇ Jççìlç vççnçÇ. lçcççíiçáCççÇ cççCçmçí mçá×ç Dçµçç ÒçkçÀçjí Jççiçlççbvçç yçN³çç®ç JçíUç Dçç{UÓvç ³çílçí, Hçjblçá, ¿çç oçíIççb®³çç YçÓçÆcçkçíÀlç pçcççÇvç Dçmcççvçç®çç HçÀjkçÀ Dçmçlççí. lçcççíiçáCççÇ cççCçÓmç lçmçç Jççiçlççí kçÀçjCç l³çç}ç DççCçKççÇvç kçÀçbnçÇ çÆcçUçÆJçCçW µçkçw³ç vçmçlçW pçmçW, kçÀçíu¿çç}ç êç#ç Dççbyçì, DçµççÇ çqmLçlççÇ Dçmçlçí DçLçJçç çÆvçJJçU DççUmç Dçmçlççí. mçççqlJçkçÀ cççCçmçW DççCçKççÇvç kçÀçbnçÇ çÆcçUçÆJçCçí µçkçw³ç Dçmç}W lçjçÇ pçj lçmçW kçÀjC³ççb®ççÇ DççJçµ³çkçÀlçç vçmçí}, lçj lçí l³ççHççþçÇ vç }çiçlççb DççHç}ç JçíU oámçN³çç ®ççbiçu³çç kçÀçcççlç Kç®ç& kçÀjCçí Hçmçblç kçÀjlççlç. Lççí[kçw³ççlç, mçççqlJçkçÀ cççCçmçç}ç }çíYç nç oçí<ç kçÀcççÇ Dçmçlççí. DçmçW cnCçlççlç çÆkçbÀ, mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç kçÀçíCç Dçmçç pçj kçÀçíCççÇ ÒçÍvç çÆJç®ççj}ç lçj l³çç®ççÇ J³ççK³çç kçÀjlççlç çÆkçbÀ, p³çç cççCçmççlç kçÀçcç, ¬çÀçíOç, }çíYç, cççín ní oçí<ç DçuHç mJç©Hççlç Dççnílç DçççÆCç cço Jç cçlmçj DççÆlçµç³ç mçá#cç mJç©Hççlç Dççnílç Dçmçç cççCçÓmç. lçcççíiçáCççÇ cççCçmçç®ççÇ J³ççK³çç Dççní, Dçmçç cççCçÓmç çÆkçÀ, p³ç箳ççlç cço DçççÆCç cçlmçj ní oçí<ç HçÀçj®ç lççÇJç´ mJç©Hççlç Dççnílç. yççkçÀçÇ®çí oçí<ç DçLçç&lç®ç l³ççcçáUí lççÇJç´ mJç©Hççlç®ç DçmçCççj ní GIç[®ç Dçmçlçíb. jpççíiçáCççÇ cççCçmçç®ççÇ J³ççK³çç DçµççÇ kçÀjlçç ³çíF&} çÆkçbÀ, Dçmçç cççCçÓmç pççí, pçj nJçí lçmçW çÆcçUç}í lçj Lççí[ç kçÀçU mçcççOççvççÇ pç©j jnçlççí Hçjblçá, kçÀçbnçÇ JçíUçvçblçj l³çç}ç DççÆOçkçÀ çÆcçUçÆJçC³çç®ççÇ lççÇJç´ F®sç nçílçí kçÀçjCç, l³ççvççÇ }çíYç ¿çç oçí<çç®çí ³ççíi³ç çÆvç³çb$çCç kçíÀ}í}í vçmçlçí. cnCçÓvç jpççíiçáCç nç }çíYç ¿çç <ç[d-çÆjHçá®çç HççÆjCççcç Dçmçlççí DçmçW cççvçlççlç. mçblçiçáCççÇ cççCçmçç}ç cço Jç cçlmçj ní oçí<ç çÆyç}kçÓÀ} vçmçlççlç. DçççÆCç l³ççcçáUW l³çç®çí Flçj <ççÆ[^Hçá mçá×ç DççÆlçµç³ç kçÀcçpççíj DçJçmLçílç Dçmçlççlç. mçcççOççvç, Dççvçbo Jç mçáKç ní µçyo yçN³çç®ç JçíUç SkçÀç®ç DçLçç&vççÇ JççHçj}í pççlççlç. Hçjblçá µççm$ççLç& Hçnçlçç ¿çç lççÇvç DçJçmLçç SkçÀ®ç vçmçlççlç. pçíJnçb cççCçmçç}ç F®sç nçílçí DçççÆCç lççÇ HçÓCç& nçílçW, lçíJnçb l³çç}ç Dççvçbo nçílççí. pçj F®sç HçÓCç& vççnçÇ Pçç}çÇ lçj, l³çç}ç ¬çÀçíOç nçílççí çÆkçbÀJçç pçj lççí kçÀcçpççíj Dçmçí} lçj lççí oá:KççÇ nçílççí. Hçávnç Hçávnç F®sç nçílç içí}çÇ DçççÆCç lçµççÇ®ç Hçávnç Hçávnç lççÇ HçÓCç& nçílç içí}çÇ lçj, lççí cççCçÓmç mçáKççÇ nçílççí. Hçávnç Hçávnç F®sç vççnçÇ HçÓCç& Pçç}çÇ lçj lççí çÆvçjçµççJççoçÇ nçílççí. DçµççÒçkçÀçjí, jpççíiçáCççÇ DçççÆCç lçcççíiçáCççÇ }çíkçÀçb®ççÇ DçJçmLçç nçílç jnçlçí. mçlJçiçáCççÇ cççCçmç箳çç yççyçlççÇlç cçç$ç lçmçW nçílççvçç çÆomçlç vççnçÇ. kçÀçjCç, mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç F®sç HçÓCç& Pççu³ççJçj mçcççOççvççÇ nçílççí. l³çç}ç Hçávnç Hçávnç DççÆOçkçÀ F®sç nçílç vççnçÇlç, mçcççOççvççÇ DçJçmLçç DçµççÇ DçmçlçW çÆkçbÀ, l³çç®ç ÒçkçÀçj®ççÇ oámçjçÇ lççÇJç´ F®sç l³çç}ç nçílç vççnçÇ. l³ççcçáUí DççvçboçÇ Jç oá:KççÇ Dçµçç DçJçmLççblçÓvç lççí mçnmçç pççlç vççnçÇ. mçcççOççvççÇ DçJçmLçç çÆn DççvçboçÇ Jç mçáKççÇ ¿çç oçívç DçJçmLççbHçí#çç DççÆOçkçÀ Þçíÿ Dçmçlçí.

mçlJçiçáCççÇ cççCçmçç®ççÇ JçíiçUçÇ }#çCçW vçmçlççlç. jpççíiçáCççÇ cççCçmç箳çç®ç }#çCççblçÓvç DççHçCç mçlJçiçáCççÇ cççCçÓmç lçµçç HççÆjçqmLçlççÇlç kçÀmçç Jççiçí} lçí pçjçÇ HçççÆn}í lçjçÇ DççHçu³çç}ç mçlJçiçáCççÇ cççCçmçç®ççÇ }#çCçW kçÀç³ç Dçmçlççlç lçí mçcçpçCçí mççíHçí nçíF&}. l³ççmççþçÇ Dççlçç DççHçCç DççOççÇ HçççÆn}íu³çç jpççíiçáCç }#çCççb®çç®ç Hçávnç çÆJç®ççj kçÀjCççj Dççnçílç. ¿çç çÆþkçÀCççÇ DççHçCç ÒçLçcç jpççíiçáCççÇ }#çCçb HçnçCççj Dççnçílç Jç l³çç HççÆjçqmLçlççÇlç mçlJçiçáCççÇ cççCçÓmç kçÀmçç Jççiçlççí lçí HçnçCççj Dççnçílç. kçÀçbnçÇ yççyçlççÇlç lçcççíiçáCççÇ®çí JççiçCçW mçá×ç çÆo}í Dççní. 1) mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç ÒçHçb®ççlç jnçCçW Hçmçblç kçÀjlççí Hçjblçá, ÒçHçb®ççlççÇ} yçN³çç JççF&ì DçvçáYçJççbJçªvç lççí mçlçlç kçÀçbnçÇ lçjçÇ çƵçkçÀlç Dçmçlççí. l³çç DçvçáYçJççbJçªvç lççí mçbmççjçlççÇ} çÆvçjLç&kçÀlçç mçcçpçÓvç IçíC³çç®çç mçlçlç Òç³çlvç kçÀjçÇlç Dçmçlççí. mçbmççjçlççÇ} ®ççbiçu³çç DçvçáYçJççbcçáUí lççí HçÀçjmçç nájUÓvç pççlç vçmçlççí Jç JççF&ì DçvçáYçJççbcçáUí lççí HçÀçjmçç Kç®®ççÇ mçá×ç nçíTvç pççlç vçmçlççí. cçáUçlç®ç mçççqlJçkçÀ cççCçmççb®çí cço DçççÆCç cçlmçj ní oçí<ç HçÀçj®ç kçÀcççÇ lççÇJç´ Dçmçlççlç. çÆkçbÀyçnávçç, l³ççcçáUW®ç DççHçCç l³çç}ç mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç DçmçW cnCçlç Dçmçlççí. Lççí[kçw³ççlç DçmçW mççbiçlçç ³çíF&} çÆkçbÀ, mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç mçbmççj, SkçÀ DççHç}çÇ pçyççyçoçjçÇ Dççní, DçmçW mçcçpçÓvç kçÀjçÇlç Dçmçlççí. DçççÆCç lççí l³ççlç HçÀçjmçç içáblçÓvç IçíCçí ³ççíi³ç cççvçlç vççnçÇ. jpççíiçáCççÇ cççCçÓmç cçç$ç l³ççlç Hçájlççb içáblçÓvç pççlç Dçmçlççí. 2) JçÌjçi³ç, mçbv³ççµççÇ ÒçJç=çqÊç ¿çç iççíäçRyçÎ} mçççqlJçkçÀ cççCçmçç}ç DççkçÀ<ç&Cç DçmçlçW. l³ççb®³çç yçÎ} DççÆOçkçÀ cçççÆnlççÇ çÆcçUçÆJçC³çç®çç mçlçlç Òç³çlvç kçÀjçÇlç Dçmçlççí. Dçµçç ÒçJç=ÊççÇ®³çç }çíkçÀçb®³çç yçÎ} lççí Dççoj yççUiçÓvç Dçmçlççí. cnCçpçí, ¿çç }#çCç箳çç yççyçlç DçmçW çÆomçÓvç ³çílçW çÆkçbÀ, jpççíiçáCççÇ DçççÆCç mçlJçiçáCççÇ cççCçmççb®ççÇ SkçbÀoj JççiçCçÓkçÀ HçjmHçj çÆJçjçíOççÇ DçmçlçW. ३)mçççqlJçkçÀ cççCçmçç®ççÇ FbçÆê³ç mçáKçç®ççÇ içjpç jpççíiçáCççÇ cççCçmçç ÒçcççCçW lççÇJç´ vçmçlçí. l³ççcçáUí lççí FbçÆê³ç mçáKççb®³ç yççyçlç vçícçmlç Dçmçlççí. l³çç}ç FbçÆê³ç mçáKççb®çç }JçkçÀj kçbÀìçUç ³çílççí. Jçmlçálç: FbçÆê³ç mçáKççb®³çç vçblçj cççCçmçç}ç lççlHçájlççÇ mçblç=çqHlç®ççÇ YççJçvçç ³çílç Dçmçlçí, jpççíiçáCççÇ cççCçmççlç DçµççÇ YççJçvçç Dçç}çÇ çÆkçbÀ, lççí Lççí[ç kçÀçU l³çç FbçÆê³ç mçáKççHççmçÓvç oÓj jnçlççí Kçjç, Hçjblçá pçµççÇ lççÇ mçblç=çqHlç mçbHçlçí lçmçç lççí Hçávnç l³çç mçáKç箳çç HççþçÇ pççJçÓ}çiçlççí. mçççqlJçkçÀ cççCçmç箳çç yççyçlççÇlç cçç$ç lçmçW vçíncççÇ nçílç vççnçÇ. lççí mçblç=çqHlç vçblçj yçjç®ç kçÀçU l³çç mçáKç箳çç yççyçlç çÆJç®ççj kçÀjçÇlç jnçlççí. l³çç}ç pçmçW l³çç mçáKç箳çç cç³çç&oçb®çí %ççvç nçílçW, lçmçW lççí mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç l³çç mçáKççb®³çç yççyçlç kçÀcççÇ GlmççnçÇ nçílç pççlççí. DçKçíjçÇmç lççí FbçÆê³ç mçáKççbHççmçÓvç oÓj jnçCçW®ç Hçmçblç kçÀ© }çiçlççí. FbçÆê³ç mçáKççb®³çç çÆJç©× pçj kçÀçíCççÇ l³çç®ççÇ kçÀçvçGIç[CççÇ kçíÀ}çÇ lçj l³çç}ç l³çç cççCçmçç®çç jçiç çÆyç}kçÓÀ} ³çílç vççnçÇ. G}ì Hç#ççÇ lççí mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç l³çç mç}Áîçç®çç kçÀçUpççÇ HçÓJç&kçÀ çÆJç®ççj kçÀjlççí. mçççqlJçkçÀ, µççµJçlç mçáKç Hçmçblç kçÀjlççí, FbçÆê³ç mçáKç DçµççµJçlç Dçmçlçí. 4) JçÌjçi³ççyçÎ} mçççqlJçkçÀ cççCçmçç}ç vçíncççÇ®ç kçáÀlçán} Jççìlç DçmçlçW. FbçÆê³ç mçáKççbHçí#çç JçÌjçi³ççcçáUW kçÀç³ç Dççlcçmçblçáälçç çÆcçUlçí l³çç®ççÇ DççÆOçkçÀ cçççÆnlççÇ kçÀªvç IçíC³çç®çç lççí vçíncççÇ®ç Òç³çlvç kçÀjçÇlç Dçmçlççí. FbçÆê³ç mçáKççb®ççÇ l³çç}ç çÆJçµçí<ç GlmçákçÀlçç vçmçlçí. ¿çç®çç DçLç& Dçmçç cçç$ç vççnçÇ çÆkçbÀ, ní }çíkçÀ }QçÆiçkçÀ ¢<ìîçç kçÀcçpççíj Dçmçlççlç. mçççqlJçkçÀ m$ççÇ }QçÆiçkçÀ mçáKççyçÎ} çÆJçµçí<ç GlmçákçÀ vçmçlçí. 5) DççlcçµçáçÆ×®³çç ¢äçÇkçÀçívççlçÓvç iççíäçÇ HççÆn}í lçj jpççíiçáCç, DçO³çççqlcçkçÀ ÒçiççÆlç kçábÀþJçÓvç l³çç}ç DçO³çççqlcçkçÀ ¢äçÇvçí pçíLçu³çç lçíLçW þíJçlççí. mçlJçiçáCç (}#çCçí Hçnç), DçO³çççqlcçkçÀ çÆJçkçÀçmçç}ç cçolç kçÀjlççí. lçcççíiçáCç, DçO³çççqlcçkçÀ Nnçmç kçÀjlççí. cnCçÓvç mççOçkçÀçbvçW DççHç}í çÆ$çiçáCç lçHççmçCçW pç©jçÇ®çí DçmçlçW. mçlJçiçáCççÇ nçíCçí pçj l³çç}ç

µçkçw³ç vçmçí} lçj çÆvçoçvçHç#ççÇ lçcççíiçáCççÇ vç jnçJçW DçµççÇ o#çlçç mççOçkçÀçbvççÇ yççUiççJççÇ DçµççÇ çÆkçÀcççvç DçHçí#çç DçmçlçW. 6) DççHçu³çç Jç DççHçu³çç kçáÀìÓbyççÒçcççCçW Flçj pçCççb®çW mçá×ç kçÀu³ççCç Pçç}í HçççÆnpçí DçµççÇ mçççqlJçkçÀ cççCçmççb®ççÇ J³ççHçkçÀ çÆJç®ççjmçjCççÇ DçmçlçW. l³ççcçáUW l³ççb®³çç pççÇJçvççlç, `mçJçx mçáKççÇvççmçblçá mçJçx YçêççÆCç Hçµ³çblçá' cnCçpçW, mçJç& mçáKççÇ nçíJççílç Jç mçJç祮çí Yç}í nçíJççí DçµççÇ çÆJç®ççjmçjCççÇ, çÆlç®çç cççíþç ÒçYççJç Dçmçu³çç®çW Dçç{UÓvç ³çílçí. DççHçu³çç kçáÀìÓbyçç®çí kçÀu³ççCç Pççu³ççJçj lççí Flçjçb®çí mçá×ç kçÀu³ççCç kçÀjC³çç®çç mçlçlç Òç³çlvç kçÀjçÇlç Dçmçlççí. 7) ní cççPçí, ní cççPçí Içj, nç cççPçç yççHç, çÆn cççPççÇ pççlç, nç cççPçç Oçcç&, nç cççPçç oíµç DçµççÒçkçÀçj®ççÇ `cççÇ'HçCççµççÇ çÆJçµçí<ç IççÆvçälçç þíJçÓvç lççímçá×ç çÆJç®ççj kçÀjlççí, Hçjblçá, Flçjçb®³çç yççyçlç jpççíiçáCççÇ cççCçmçç ÒçcççCçW lççí yçíHçJçç& cçç$ç vçmçlççí. Flçj iççíäçR®çç lççí çÆlçjmkçÀçj kçÀjçÇlç vççnçÇ, pçmçW jpççíiçáCççÇ kçÀjlççlç. 8) l³çç®çW içí}í lçj cççÇ kçÀµçç}ç l³çç®ççÇ Hçb®ççF&lç kçÀ©? cççPçí mçJç& þçÇkçÀ Dççní vçç? cçiç Pçç}W lçj! DçµççÇ çÆJç®ççjmçjCççÇ mçlJçiçáCççÇ cççCçmççlç vçmçlçW. mçlJçiçáCççÇ cççCçÓmç Flçjçbvçç cçolç kçÀjCçí, SkçÀ mççcçççÆpçkçÀ pçyççyçoçjçÇ cnCçÓvç DççJçµ³çkçÀ mçcçpçlççí. ¿çç}ç®ç DççHçCç ®ççbiçá}HçCçç DçmçW cnCçlççí. 9) ®ççbiç}í KççJçí, ®ççbiç}í çÆomççJçW, ®ççbiç}í Jçm$ç HççÆjOççvç kçÀjçJçW, ®ççbiç}í jnçJçW, DççHçCç mçáboj çÆomççJçW DçµççÒçkçÀçj®ççÇ çÆJç®ççjmçjCççÇ jpççíiçáCççÇ }çíkçÀçbÒçcççCçW mçlJçiçáCççÇ }çíkçÀçblç mçá×ç DçmçlçW. JççmlççÆJçkçÀlç: çÆn jpççíiçáCççÇ }çíkçÀçblççÇ} ®ççbiç}çÇ }#çCçW cççvç}çÇ pççlççlç. DççÆYç©®ççÇcçO³çí mçççqlJçkçÀ, jçpçmççÇ DçççÆCç lççcçmççÇ DççÆYç©®ççÇ Dçµçç çÆjlççÇvçí lççÇvç Dçmçlççlç. içáCççlççÇ} (ÒçJç=çÆÊçlççÇ}) mçlJç, jpç Jç lçcç ¿ççb®çç DççÆYç©®ççÇlççÇ} ¿çç mçlJç, jpç Jç lçcç ¿ççb®³ççµççÇ kçÀçbnçÇnçÇ mçbyçbOç vçmçlççí. içáCççbvççÇ mçççqlJçkçÀ Dçmç}í}ç Fmçcç DççÆYç©®ççÇvçí lççcçmççÇ DçmçÓ µçkçÀlççí. lçmçW®ç içáCççbvççÇ lççcçmççÇ Dçmç}í}ç Fmçcç DççÆYç©®ççÇvçí mçççqlJçkçÀ DçmçÓ µçkçÀlççí. ¿çç®çç DçLç& Dçmçç çÆkçbÀ, DççÆYç©®ççÇ Jçªvç cççCçmçç®çç içáCç kçÀçíCçlçç lçí DççíUKçCçW µçkçw³ç vçmçlçí. içáCç Jç DççÆYç©®ççÇ SkçÀ®ç Dçmçí} lçj lçí DççÆlçGÊçcç mçcçpç}í pççlçí. 10) DççHç}ç cçlç}yç mççOçC³ççmççþçÇ lççí mçJç& vççÇçÆlçcçáu³ççbvçç Oçálç&HçCçW yçiç} vç oílçç, mçcççpçç®çW çÆvç³çcç HççUÓvç DççHç}í kçÀçcç mççOçÓvç cççíkçÀUç nçílççí. l³ççcçáUW, mçcççpççcçO³çW, pçí DçvçíkçÀ lçNní®çW Yç´äç®ççjçb®çí ÒçkçÀçj DççHçCç Hçnçlççí l³ççbvçç mçlJçiçáCççÇ ÒçJç=çÆÊç pçyççyçoçj vçmçlçW. mçlJçiçáCççÇ cççCçmçW mçcççpççlç Yç´äç®ççj Jçç{Ó vç³çí cnCçÓvç vçíncççÇ®ç Òç³çlvçµççÇ} Dçmçlççlç DçmçW çÆomçÓvç ³çílçí. 11) mçlJçiçáCççÇ cççCçmçW mççOççjCçHçCçW jpççíiçáCççÇ cççCçmççbÒçcççCçW DççÆlçcçnlJççkçÀçb#ççÇ vçmçlççlç. l³ççcçáUW mçcççpçç®çí çÆvç³çcç vç cççí[lçç mçá×ç lçí DççHç}çÇ kçÀçcçí kçÀjlççblç. l³ççvçç kçÀçbnçÇnçÇ $ççmç nçílç vççnçÇ. Lççí[kçw³ççlç DçmçW mççbiçlçç ³çíF&} çÆkçbÀ, }çíYççÇHçCççbcçáUí jpççíiçáCççÇ cççCçÓmç DççÆlç cçnlJççkçÀçb#ççÇ nçílççí DçççÆCç l³ççcçáUW l³çç}ç mçcççpçç®çW çÆvç³çcç pçç®çkçÀ JççìÓ }çiçlççlç. oámçjí DçmçW çÆkçbÀ, mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç Flçjçbvçç yçjçíyçj IçíTvç DççHç}çÇ kçÀçcçí kçÀjçÇlç Dçmçlççí, DççHçu³çç ÒçcççCçW Flçjçb®çç mçá×ç lççí mççjKçç®ç HçÀç³çoç kçÀªvç oílç Dçmçlççí, lçmçW jpççíiçáCççÇ cççCçÓmç kçÀjçÇlç vççnçÇ lççí HçÀkçwlç mJçlçç®çç®ç HçÀç³çoç JnçJçç Dçµçç ÒçkçÀçjí DççHç}çÇ mçJç& kçÀçcçí kçÀjçÇlç Dçmçlççí. ¿çç l³ç箳çç mJççLççaHçCççcçáUW l³çç}ç JçíUçíJçíUçÇ çÆvç³çcç cççí[çJçí }çiçlççlç. mçlJçiçáCççÇ cççCçÓmç mçJç祮çç®ç HçÀç³çoç kçÀjçÇlç Dçmçu³ççcçáUíb lççí çÆvç³çcç vç cççí[lçç mçJç祮³çç mçccççÆlçvçW DççHç}çÇ kçÀçcçí kçÀ© µçkçÀlççí. ¿çç çÆJçJçí®çvççJçªvç kçÀçíCçç}ç Jççìí} çÆkçbÀ, mçlJçiçáCççÇ cçb[UçÇ cçnlJççkçÀçb#ççÇ vçmçlççlç lçj lçí mçá×ç ®çákçÀçÇ®çí þjí}. mçççqlJçkçÀ cççCçmççb®ççÇ cçnlJççkçÀçb#çç }çíYççlçÓvç vç ³çílçç SkçÀçÐçç lçlJççÆvçÿílçÓvç ³çílç Dçmçlçí DçmçW mççOççjCçHçCçí Dçç{UÓvç ³çílçí.

12) Oçvç mçbHççÆÊç ¿ççb®çç mçb®ç³ç kçÀjC³çç®ççÇ ÒçJç=çÆÊç DçmçlçW. kçbÀpçÓ<çHçCçç ní jpççíiçáCççÇ®çW SkçÀ cçnlJçç®çW }#çCç cççvç}W pççlçí. cnçlççjHçCççmççþçÇ HçÌmçí mççþçÆJçCçí lçmçW®ç Hçá{çÇ} pçvcççÇ ®ççbiç}ç pçvcç çÆcçUçJçç ¿ççmççþçÇ oíJççbkçÀ[í mççkçÀ[ Içç}CçW jpççíiçáCççÇ cççCçÓmç ³ççíi³ç cççvçlççí. DççHçu³çç mçájçÆ#çlçlçímççþçÇ lççí HçÀçj®ç pççiçªkçÀ Dçmçlççí. HçÀçj oÓj®çç çÆJç®ççj lççí vçíncççÇ kçÀjçÇlç Dçmçlççí. mçlJçiçáCççÇ cççCçmççlç mçá×ç çÆn jpççíiçáCççÇ cççCçmçç®ççÇ }#çCçW Dçmçlççlç. yçN³çç®ç JçíUç mçççqlJçkçÀ Fmçcç oámçN³ççmççþçÇ mçá×ç ¿ççmçJç& iççíäçÇ kçÀjlççbvçç çÆomçÓvç ³çílçí. 13) mçlJçiçáCççÇ cççCçÓmç kçÀç³çoí cççí[C³ç箳çç çÆJçjçíOççlç®ç Dçmçlççí. kçÀç³çÐççlççÇ} HçUJççìçb®çç mçá×ç lççí GHç³ççíiç kçÀjCçW Dç³ççíi³ç mçcçpçlççí. }áyçç[CçW, nkçwkçÀ çÆsCçCçW çÆkçbÀJçç kçÀçíCçlççnçÇ içávnç lççí kçÀ© Fçq®slç vççnçÇ. mçççqlJçkçÀ cççCçmçW KçN³ççKçáN³çç ÒççÆlçÿívçí mçcççpççlç jnçlççlç. ®çákçÀçÇvçW pçjçÇ SkçÀçoçÇ Dç³ççíi³ç iççíä l³ççb®³çç nçlçÓvç Iç[}çÇ lçj l³çç®çç l³ççbvçç HçÀçj $ççmç nçílç Dçmçlççí. 14) DççHçCç oámçN³ççb®³ççHçí#çç vçíncççÇ Jçj®ç{ Dçmç}çí HçççÆnpçí DçµççÇ l³ççb®ççÇ Oç[Hç[ vçmçlçW. Hçjblçá, DççHçCç mçlçlç ÒçiççÆlç kçÀjçÇlç Dçmç}í HçççÆnpçí DçmçW cçç$ç l³çç}ç Jççìlç DçmçlçW. DççHçu³ççHçí#çç kçÀçíCççÇ Hçá{í içí}ç lçj jpççíiçáCççÇ cççCçmçç ÒçcççCçí lççí cçlmçjçÇ nçílç vççnçÇ G}ì, l³ççvççÇ ÒçiççÆlç kçÀµççÇ kçíÀ}çÇ lçí l³ç箳çç kçÀ[Óvç çƵçkçÀC³çç®çç DçLçJçç mJçlç: µççíOçC³çç®çç lççí Òç³çlvç kçÀjlççí. 15) DççHçCç FlçjçHçí#çç Jçj®ç{ Dççnçílç çÆkçbÀ vççnçÇ ní lçHççmçC³ççmççþçÇ mçççqlJçkçÀ }çíkçÀ kçÀOççÇ kçÀOççÇ Flçjçbyçjçíyçj DççHç}çÇ lçá}vçç kçÀªvç Hçnçlç Dçmçlççlç. DçççÆCç pçj l³ççlç lçí kçÀcççÇ Dççnílç DçmçW çÆomç}W lçj lçí DçmJçmLç nçílççlç. DççHçCç kçÀcççÇ kçÀçb? ní µççíOçC³çç®çç lçí Òç³çlvç kçÀjlççlç, DçççÆCç l³ççÒçcççCçí lçí DççHçu³çç kçÀçcç kçÀjC³ç箳çç Hç×lççÇlç mçáOççjCçç kçÀjlççlç. jpççíiçáCççÇ }çíkçÀçbÒçcççCçí HçÀkçwlç Flçjçb®çç cçlmçj kçÀjçÇlç yçmçlç vççnçÇlç. mçcççpççlççÇ} ®çájµççÇ®çW, ®ç{çDççí{çÇ®çW KçíU, µç³ç&lççÇ DçmçW ÒçkçÀçj ¿çç ÒçJç=ÊççÇlçÓvç çÆvçcçç&Cç nçílççlç. ÒçmçbiççÇ ³çá×í DçççÆCç cççjçcççN³çç DçmçW ÒçkçÀçj mçá×ç Iç[lççlç. lçmçW®ç çƵçkçÀC³ç箳çç Jç DççHçu³ççlç mçáOççjCçç kçÀjC³ç箳çç ¿çç ÒçJç=ÊççÇcçáUí Dçmçç mçcççpç ÒçiççÆlç kçÀjçÇlç pççlççí. lçcççíiçáCççÇ, ³çµçmJççÇ ÒççÆlçmHçO³çç&b®çç vççµç kçÀjC³çç®çç çÆJç®ççj kçÀjlççí DçççÆCç l³ççÒçcççCçW kçÀçjJçç³çç kçÀjçÇlç Dçmçlççí. 16) mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç vçcç´ mJçYççJçç®çç Dçmçlççí. l³ççcçáUíb lççí jpççíiçáCççÇ cççCçmççbÒçcççCçW DççlcçÒççÌ{çÇvçí Jççiçlç vççnçÇ. oámçN³çç®çW çÆJç®ççj kçÀç³ç Dççnílç lçí lççí vççÇì mçcçpçÓvç IçíTvç cçiç®ç l³çç ÒçcççCçW, cnCçpçí Flçjçb®³çç ³ççíi³ç mç}Áîççvçí®ç DççHç}í çÆvçCç&³ç Içílç Dçmçlççí. oámçN³çç}ç vççÇ®ç þjJçÓvç l³ççÜçjç DççHç}çÇ G®®çlçç çÆmç× kçÀjC³çç®ççÇ GþçþíJç ní }çíkçÀ kçÀOççÇnçÇ kçÀjçÇlç vççnçÇlç. DççHç}í içáCç mçáOçç©vç l³ççÜçjç DççHç}çÇ G®®çlçç þjçÆJçCçW lçí ³ççíi³ç mçcçpçlççlç. 17) vçcç´HçCçç ní mçççqlJçkçÀ cççCçmçç®çí SkçÀ ÒçcçÓKç }#çCç Dççní. l³ççcçáUW DççHçu³çç®ç cçmlççÇlç jçnÓvç JççiçC³çç®ççÇ Hç×lç pççÇ jpççíiçáCççÇ cççCçmççblç vçíncççÇ Dçç{UÓvç ³çílçí, lççÇ ¿ççb®³ççlç çÆomçÓvç ³çílç vççnçÇ. cçoYççJç kçÀcççÇ Dçmçu³ççcçáUW, ní }çíkçÀ mçcççpççlççÇ} çÆvç³çcççb®çí G}ÁbIçvç mçnmçç kçÀjlççbvçç çÆomçlç vççnçÇlç. DçiçoçÇ vçiçC³ç mçcçpç}íu³çç cçb[UçR®³çç ÒçÍvççbvçç mçá×ç lçí DççJçpçÓ&vç GÊçjí oílççlç. lçmçW kçÀjlççbvçç l³ççlç l³ççbvçç kçÀcççÇHçCçç çÆyç}kçÓÀ} Jççìlç vççnçÇ. jpççíiçáCççÇ cççCçmççbvçç cçç$ç lçmçW kçÀjlççbvçç kçÀOççÇ kçÀOççÇ kçÀcççÇHçCçç Jççìlççí cnCçÓvç®ç, lçí lçµçç }çíkçÀçbvçç SkçÀlçj GÊçjí oílç vççnçÇlç DçLçJçç oá©Êçjí kçÀjlççlç. kçÀçbnçÇ JçíUç jpççíiçáCççÇ cççCçmçW mçá×ç kçÀcççÇ ÒççÆl箳çç }çíkçÀçbvçç GÊçjí oílççlç Hçjblçá l³ççlç l³ççb®çç GÎíµç Dçmçlççí lççí DçmçW oçKççÆJçC³çç®çç çÆkçbÀ, `Hçnç cççÇ çÆkçÀlççÇ çÆo}oçj Dççní lçí,' त� क�वळ नमपणच oíKççJçç Dçmçlççí. lçcççíiçáCççÇ FlçjçbµççÇ vçíncççÇ®ç G×ìHçCçW Jççiçlççí.

18) mçççqlJçkçÀ cççCçmçW DççHçu³çç iççíäçR®³çç yçjçíyçj oámçN³ççb®³çç iççíäçR®ççÇ mçá×ç kçÀçUpççÇ Içílççbvçç çÆomçÓvç ³çílççlç. mçJç祮çí Yç}í JnçJçí, DçmçW l³ççb®çí vçíncççÇ OççíjCç DçmçlçW. jpççíiçáCççÇ cççCçÓmç pçíJnçb oámçN³ç箳çç iççíäçR®ççÇ kçÀçUpççÇ Içílççí lçíJnçb l³ççlç l³çç®çç kçÀçbnçÇ lçjçÇ cçlç}yç Dçmçlççí. nç oçíIççb®³çç oámçN³çç}ç cçolç kçÀjC³ççlç HçÀjkçÀ Dçmçlççí. cççÇ lçáP³çç iççíäçR®ççÇ kçÀçUpççÇ Içílççí Dççní lçíJnçb, lçÓ cççP³çç iççíäçR®ççÇ kçÀçUpççÇ I³ççJç³ççmç HçççÆnpçí, Dçmçç l³çç®çç jçíKçþçíkçÀ J³ççJçnççÆjkçÀ GÎíµç Dçmçlççí. 19) ®ççíjçÇ kçÀçíþínçÇ Pçç}çÇ lçj lççÇ JççF&ì®ç Dççní Dçmçç çÆJç®ççj mçççqlJçkçÀ cççCçmçW kçÀjlççlç DçççÆCç ®ççíjç}ç ná[kçÓÀvç kçÀç{C³ç箳çç kçÀçcççlç cçolç kçÀjlççlç. jpççíiçáCççÇ cççCçmçW DçµççÇ cçolç JçiçÌjí vç kçÀjlççb HçÀkçwlç kçÀç³ç nçílçí lççÇ cçpçç yçIçlç yçmçlççlç. lçcççíiçáCççÇ mçá×ç ®ççíjç}ç ná[kçÓÀvç kçÀç{lççlç DçççÆCç pçyçjçÇ çƵç#çç kçÀjlççlç. 20) mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç vççÇçÆlçcççvç Dçmçlççí. l³ççcçáUí Hçjm$ççÇ yçÎ} l³ç箳çç cçvççblç Jçí[íJççkçÀ[í çÆJç®ççj ³çílç®ç vççnçÇlç. l³çç®ççÇ yççníj®ççÇ JççiçCçÓkçÀ DçççÆCç cçvçç®ççÇ JççiçCçÓkçÀ ¿ççlç HçÀjkçÀ vçmçlççí. vçÌçÆlçkçÀ cçáu³çí kçÀþçíjHçCçí pçHçCçW, ¿ççlç mçççqlJçkçÀ cççCçmçç®çç DççÆYçcççvç mççcççJç}í}ç Dçmçlççí. l³ççcçáUW lççí `LçWyç LçWyç HççCççÇ içUí' Dçµçç kçíÀçÆJç}JççC³çç DçJçmLçílç kçÀOççÇ®ç vçmçlççí. lçcççíiçáCççÇ, Hçjm$ççÇ}ç GIç[HçCçW DççJççnvç kçÀjlççí. 21) mçlJçiçáCççÇ cççCçmççbkçÀ[Óvç `çÆJç[byçvç' ¿çç ÒçkçÀçjçlççÇ} HççHç HçÀçj kçÀcççÇ nçílçí. Hçjblçá lçmçW Pççu³ççmç l³çç}ç mçá×ç jpççíiçáCççÇ FmçcççbÒçcççCçí®ç `çÆJçìbyçvçç' mçnvç kçÀjçJççÇ }çiçlçí. lçcççíiçáCççÇ mçá×ç çÆJç[byçvç kçÀjlççlç DçççÆCç çÆJçìbyçvçç Yççíiçlççlç. 22) çÆJçìbyçvçç ¿çç ÒçkçÀçjçlççÇ} Yççíiçç®çç DçvçáYçJç yçnÓlçíkçÀ Òçl³çíkçÀç}ç DççHçu³çç pççÇJçvççlç ³çílç Dçmçlççí, cçiç lççí kçÀçíCçl³ççnçÇ içáCçç®çç Dçmççí. l³ççmççþçÇ, l³çç®çç çÆJç®ççj Òçl³çíkçÀçbvççÇ HçÀçj kçÀçUpççÇ HçÓJç&kçÀ kçíÀ}ç HçççÆnpçí. cçvççlççÇ} HççHççcçáUí cçvçç}ç®ç çƵç#çç nçílç DçmçlçW. cçvç DçmJçmLç jnçCçW, cçvççlç çÆJçvççkçÀçjCç kçÀçUpççÇ Jççìlç jnçCçW, mçlçlç mçbµç³ççvçí cçvç DçmJçmLç nçíCçW, çÆJçvççkçÀçjCç DçLçJçç kçÀçuHççÆvçkçÀ kçÀçjCççbvçí çÆYçlççÇ Jççìlç jnçCçW, oá:KççJçíiç vç DççJçjCçW DçµççÇ DçvçíkçÀ GoçnjCçí DççHçCç çÆJçìbyçvçí®³çç Yççíiçç®ççÇ DçvçáYçJçlç Dçmçlççí. l³çç®ç ÒçcççCçW pççÇJçvççlç çÆJçvççkçÀçjCç FlçjçbkçÀ[Óvç DçHçcççvç nçíCçW, }çíkçÀçb®çí oá}&#ç nçíCçbí, Flçjçb®çí mçnkçÀ³ç& vç çÆcçUCçW, kçÀçcçí JçíUíJçj vç nçíCçW, ³ççíiçç³ççíiç vç mççOçCçí (içç[çÇ ®çákçÀCçW, JçíUíJçj vç Hççínçí®çCçí, Lççí[kçw³ççlç ®çákçÀçcçÓkçÀ nçíCçW çÆn ³ççíiçç³ççíiç çÆmççÆ× vçmçC³çç®ççÇ GoçnjCçW Dççnílç), içÌjmçcçpççcçáUí cçvçmlççHç nçíCçW, DçmçW pççÇJçvççlç yçípççj kçÀjCççjí DçvçáYçJç çÆJçìbyçvçí®³çç ©HççvççÇ ³çílç Dçmçlççlç. l³ççcçáUí kçÀOççÇ kçÀOççÇ pççÇJçvç vçkçÀçímçí nçíTvç pççlçí. 23) IçjçlççÇ} cççCçmççbJçj Òçícç kçÀjlççlç Hçjblçá, l³ççb®³ççmççþçÇ Flçjçbvçç $ççmç oíC³çç®ççÇ F®sç cçç$ç l³ççb®³ççlç cçáUçÇ®ç vçmçlçí. DççHç}í DçççÆCç Flçjçb®çí DçmçW mçJç&®ç }çíkçÀ mçççqlJçkçÀ cççCçmçç}ç mççjKçí®ç çÆÒç³ç Dçmçlççlç. l³ççcçáUí kçÀOççÇ kçÀOççÇ pçj HççÆlç mçççqlJçkçÀ ÒçJç=ÊççÇ®çç Dçmçí} Jç HçlvççÇ jpççíiçáCççÇ Dçmçí} lçj ¿çç cçáÐççJçªvç oçíIççlç vçíncççÇ Jçço nçílççbvçç çÆomçÓvç ³çílççí. yçnÓOçç yçç³çkçÀç jpççíiçáCççÇ Dçmçlççlç l³ççcçáUí, DçmçW DçvçáYçJç mçççqlJçkçÀ Hçá©<ççbvçç vçíncççÇ ³çílççlç. 24) çÆÒç³çpçvç cç=lç Pçç}í lçj lççí oá:KççÇ nçílççí. Hçjblçá, jpççíiçáCççÇ cççCçmçí oá:KççÇ HçÀçj }JçkçÀj nçílççlç DçççÆCç l³ççbvçç DççHç}ç oá:KççJçíiç DççJçjlçç ³çílç vççnçÇ. lçcççíiçáCççÇ cççCçmçí Dçµçç JçíUçÇ yçíHçJçç&F&vçí Jççiçlççlç, lçmçW mçççqlJçkçÀ cççCçmçç®çí nçílç vççnçÇ lççí µççblç yçmçCçí Hçmçblç kçÀjlççí. DççHçu³çç oá:Kçç®çç lççí oíKççJçç kçÀjCçW Hçmçblç kçÀjçÇlç vççnçÇ.25) KçÓHç oá:KççÇ nçíCçW, KçÓHç DççvçboçÇ nçíCçbí Dçµçç lççÇJç´ ÒççÆlççƬçÀ³çç jçpçmççÇ cççCçmçW oílççlç DçççÆCç l³ççcçáUí ní }çíkçÀ ÒçmçbiççÇ DççHç}ç lççí} Içç}JçÓvç vçkçÀçí l³çç iççíäçÇ YççJçvçí®³çç Yçjçlç kçÀªvç yçmçlççlç. lçmçW mçççqlJçkçÀ cççCçmççb®³çç

yççyçlç nçílç vççnçÇ. lçí lçìmLçYççJççbvççÇ mçJç& iççíäçR®çç mççcçvçç kçÀjCçí Hçmçblç kçÀjlççlç. lçìmLçYççJç cnCçpçW, cçvçç®çç lççí} vç {UÓ oílçç mçJç& kçÀçcçí kçÀjC³çç®çW OççíjCç. 26) YççJçvçççÆJçJçµçlçç ní jpççíiçáCççÇ cççCçmçç®çW SkçÀ cççíþí }#çCç Dççní. cççPçç mçbmççj, cççPçç ÒçHçb®ç kçÀmçç ³çµçmJççÇ nçíF&} ¿çç çÆJçJçb®çvçílç lçí vçíncççÇ njJçÓvç içí}í}í Dçmçlççlç. mçççqlJçkçÀ cççCçmççb®çí lçmçW vçmçlçí. lçí HçÀçj YççJçvçççÆJçJçµç nçílç vççnçÇlç. pççÇJçvççlç ³çíCççN³çç mçJç& DçvçáYçJççbkçÀ[í yçIçC³çç®çç l³ççb®çç ¢äçÇkçÀçívç SkçÀçÐçç çÆvççÆj#çkçÀçmççjKçç µççblçHçCçç®çç Dçmçlççí. l³ççcçáUí l³ççb®³çç cçvçç®çç kçÀOççÇnçÇ lççí} pççlç vççnçÇ. 27) mçççqlJçkçÀ cççCçmçW HççÆjçqmLçlççÇvçámççj Lççí[çÇ HçÀçj kçÀçUpççÇ pçªj kçÀjçÇlç Dçmçlççlç, Hçjblçá kçÀUpççÇ kçÀjçÇlç jnçCçí ní l³ççb®çí }#çCç Dççní DçmçW cnCçlçç ³çíF&} FlçkçÀçÇ lçí kçÀçUpççÇ kçÀjçÇlç vççnçÇlç. 28) çÆyçbOççmlçHçCçç, yçíHçJçç&F& ní lççcçmççÇ cççCçmçç®çí içáCç ¿ççb®³ççlç kçÀcççÇ ÒçcççCççlç Dçç{Ulççlç, l³çç SíJçpççÇ mççJçOçlçç nç içáCç yçN³ççHçÌkçÀçÇ Dçmçlççí. jpççíiçáCççRlç ¿çç oçívçnçÇ içáCççb®çí çÆcçÞçCç Dçç{UÓvç ³çílçí. 29) mçççqlJçkçÀ cççCçmçí Flçjçb®ççÇ mçnçvçáYçÓçÆlç çÆcçUçJççÇ cnCçÓvç kçÀçbnçÇ Kççmç cçínvçlç Içílç vççnçÇlç. l³ççb®çí JççiçCçí jpççíiçáCççÇ cççCçmççbÒçcççCçW çÆoKççT vçmçlçW, lçí mJççYçççÆJçkçÀHçCçW Jççiçlççlç. 30) mççcç, oçcç, ob[ DçççÆCç Yçío ¿çç OççíjCççbvççÇ J³ççJçnççÆjkçÀ pçiççlç kçÀçcçí kçÀjçJççÇ }çiçlççlç. l³ççlççÇ} mççcç DçççÆCç oçcç ní jpççíiçáCççÇ cççiç& Dççnílç Jç ob[ DçççÆCç Yçío ní lçcççíiçáCççÇ cççiç& Dççnílç. ¿çç®çç DçLç& J³ççJçnççÆjkçÀ pçiççlç çÆvçJJçU mçlJçiçáCççÇ cççCçÓmç ³çµçmJççÇ nçíCççj vççnçÇ ní mHçä nçílçí, ¿çç®çç oámçjç DçLç& Dçmçç çÆkçbÀ, J³ççJçnççÆjkçÀ pçiççlç cççCçmçç}ç kçíÀJçU mçlJçiçáCççÇ DçmçÓvç ®çç}lç vççnçÇ lçj jpççíiçáCççÇ Jç kçÀçbnçÇ ÒçcççCççlç lçcççíiçáCççÇ DçmçCçW DççJçµ³çkçÀ DçmçlçW. Dçµçç HççÆjçqmLçlççÇlç mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç `OççíjCççlcçkçÀ' jpççíiçáCç Jç lçcççíiçáCç OççjCç kçÀªvç DççHç}çÇ kçÀçcçí kçÀªvç IçíT µçkçÀlççí. Kççíìí jçiççJçCçí, Kççíìí ©mçCçW, Kççíìç Dççvçbo oçKççÆJçCçW, Kççíìí oá:Kç oçKççÆJçCçí DçµççÇ DçvçíkçÀ ÒçkçÀçj®ççÇ vççìkçíÀ cççCçmçç}ç DççHçu³çç pççÇJçvççlç, DççHç}çÇ kçÀçcçí JnçJççÇlç cnCçÓvç, Dççlçç kçÀjçJççÇ }çiçlççlç lççÇ mçJç& `OççíjCççlcçkçÀ' ¿çç lçlJççlç ³çílççlç. DçççÆCç mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç pçj J³çJçnçj ®çlçÓj Dçmçí} lçj lççí ¿ççÒçcççCçí OççíjCççlcçkçÀ içáCç OççjCç kçÀªvç DççHç}çÇ kçÀçcçí kçÀªvç IçíT µçkçÀlççí. 31) oámçN³çç}ç cçolç kçÀjCçí Jç mçnçvçáYçÓçÆlç oçKççÆJçCçW ní mçççqlJçkçÀ cççCçmçç®çí cçÓK³ç içáCç Dççnílç. Hçjblçá, l³ççHççmçÓvç mJçlçç®çç kçÀçbnçÇ Kççmç HçÀç³çoç Pçç}ç HçççÆnpçí DçµççÒçkçÀj®çí l³çç®çí OççíjCç vçmçlçí. µçkçw³çlçj lççí Dçµçç kçÀçcçç®ççÇ Flçj }çíkçÀçblç HçÀçjµççÇ pçççÆnjçlç nçíCççj vççnçÇ ¿çç®ççÇ o#çlçç yççUiçlççí. kçíÀJçU ®ççbiçá}HçCçç SJn{ç®ç l³çç®çç GÎíµç Dçmçlççí. 32) mçççqlJçkçÀ cççCçmçç}ç mçJç祮ççÇ HçÀçj kçÀçUpççÇ Dçmçlçí DçççÆCç lççí oçvçµçÓj, çÆo}oçj Dçmçlççí. l³ççcçáUí ¿çç cççCçmçç®çí mçcççpççlççÇ} mLççvç HçkçwkçíÀ Dçmçlçí. ¿çç l³ççb®³çç içáCççcçáUí mçcççpçç®ççÇ yçjçÇ®ç kçÀçcçí mçájUçÇlçHçCçí nçílççlç. mçcççpç Iç[çÆJçC³ççlç nç mçlJçiçáCççÇ }çíkçÀçb®çç mJçYççJç cççíþçÇ cçolç kçÀjçÇlç Dçmçlççí. jpççíiçáCççÇ cççCçmççbÒçcççCçíb, mçççqlJçkçÀ cççCçmçí DççHçu³çç kçÀçcççb®çç çÆob[çíjç çÆHçìlç vççnçÇlç. 33) HçççÆnpçí lçí çÆcçUç}í çÆkçbÀ, mçççqlJçkçÀ cççCçmçW mçnççÆpçkçÀ®ç Kçá<ç nçílççlç Hçbjlçá, pçj vççnçÇ çÆcçUç}í lçj lçí HçÀçj oá:KççÇ nçílç vççnçÇlç, l³ççb®³çç mçJç&®ç ÒççÆlççƬçÀ³çç lççÇJç´ vçmçlççlç. mçbHçÓCç& mçb³çcççvçí Jç mççJçOçlçívçí lçí mçoÌJç Jççiçlççlç. 34) mJçlçç®çW kçÀçcç µçkçw³çlçj mJçlç:®ç kçÀjCçí lçí Hçmçblç kçÀjlççlç. oámçN³ç箳çç ®ççbiçá}HçCçç®çç lçí kçÀOççÇnçÇ içÌj HçÀç³çoç Içílç vççnçÇlç.

35) mçlJçiçáCççÇ cççCçÓmç jpççíiçáCççÇ cççCçmçç ÒçcççCçW nçm³ççÆJçvççío, mçççÆnl³çÒçícç, kçÀjcçCçákçÀçÇ®çí KçíU DçmçW mçcççpçkçÀçjkçÀ Òçmçbiç Iç[çÆJçlççí DçççÆCç l³ççcçáUW mçcççpççlç vçJç®çÌlçv³ç çÆvçcçç&Cç nçílçí. ní }çíkçÀ vçJçJççmççÇ ÒçJç=ÊççÇ®çW Dçmçlççlç. 36) }íKçkçÀ, Hç$çkçÀçj, µççm$ç%ç, mçbµççíOçkçÀ (vçJççÇvç kçÀuHçvçç çÆJçkçÀçÆmçlç kçÀjCççjí), DçvJçí<çkçÀ (vçJççÇvç iççíäçÇ µççíOçÓvç kçÀç{Cççjí), kçÀJççÇ, vççìkçÀkçÀçj, çÆ®ç$çkçÀçj, Oçç[mçç®ççÇ kçÀçcçí kçÀjCççjí, Flçjçbvçç Dçµçç kçÀçcççlç GÊçípçvç oíCççjí, Hçá{çkçÀçj IçíTvç mçnç³³ç kçÀjCççjí, kçÀçjçiççÇj, çƵçuHçkçÀçj DçµççÇ içáCççÇ cççCçmçW mçlJçiçáCççÇ Dçmçlççlç. nç DççCçKççÇvç SkçÀ içáCç jpççíiçáCççÇ DçççÆCç mçlJçiçáCççÇ ¿ççb®³ççlç mççjKçç Dçmçlççí. mçcççpç箳çç mçbmkç=ÀlççÇ®çç DçççÆCç GÊçcç DççÆYç©®ççÇ®çç çÆJçkçÀçmç mçlJçiçáCççÇ Jç jpççíiçáCççÇ }çíkçÀ çÆcçUÓvç kçÀjlççlç. 37) oámçN³ç箳çç Yççvçiç[çÇlç mçççqlJçkçÀ }çíkçÀ mçnmçç }#ç Içç}çÇlç vççnçÇlç. DççHç}í kçÀçcç yçjW çÆkçbÀ, DççHçCç yçjW DçµççÇ, l³ççb®ççÇ JççiçC³çç®ççÇ Hç×lç DçmçlçW. 38) vçmçl³çç G®ççHççÆlç kçÀjCçí nç jpççíiçáCççÇ }çíkçÀçb®çç sbo Dçmçlççí, lçmçW ¿ççb®³ççlç vçmçlçW. 39) DçvçíkçÀ ÒçkçÀçj®çí sbo pççíHççmçCçW DçççÆCç l³ççÜçjç DççHç}ç JçíU Içç}çÆJçCçW. nç SkçÀ içáCç jpççíiçáCççÇ DçççÆCç mçlJçiçáCççÇ ¿ççb®³ççlç mççjKçç®ç Dçmçlççí. 40) jpççíiçáCççÇ }çíkçÀçbÒçcççCçW®ç mçlJçiçáCççÇ }çíkçÀ mçá×ç kçÀjcçCçákçÀçÇ®çW DçvçíkçÀ KçíU, sbo, vççìkçíÀ, vç=l³çkçÀ}ç, çÆmçvçícçí Dçµçç iççíäçRlçÓvç GÐççíiç çÆvçcçç&Cç kçÀªvç l³ççlçÓvç mçcççpçç®çW cçvççíjbpçvç kçÀjlççlç. ¿ç箳çç DççÆlçjíkçÀçlçÓvç®ç lçcççíiçáCççÇ GÐççíiç mçá© nçílççlç. pçmçW pçáiççjç®çí Dç·í, oç©®çí içáÊçí, kçábÀìCçKççvçí, DççÆHçÀcçKççvçí JçiçÌjí. 41) HçáÀkçÀì kçÀçbnçÇnçÇ mçlJçiçáCççÇ cççCçmççbvçç vçkçÀçí Dçmçlçí. Òçl³çíkçÀ iççí<ìçÇ®ççÇ ³ççíi³ç çÆkçbÀcçlç oíTvç lççÇ IçíCçW l³ççbvçç DççJç[lçí. 42) KçÓHç kçÀä kçÀjC³çç®ççÇ, cççíþîçç pçyççyçoçN³çç IçíTvç kçÀçcç kçÀjC³çç®ççÇ DçççÆCç l³ççÜçjç cççíþí nçíC³çç®ççÇ F®sç Dçmçlçbí. DçµççÒçkçÀçjí, kçÀçcç kçÀªvç ³çµç çÆcçUçu³ççJçj jpççíiçáCççR ÒçcççCçW mçlJçiçáCççÇ }çíkçÀ cççlçÓvç pççlç vççnçÇlç. 43) mçççqlJçkçÀ cççCçmçW Giçç®ç®ç DççJnçvçí oíCçí DçLçJçç IçíCçW DçmçW vçmçlçí GÐççíiç kçÀjçÇlç vççnçÇlç. Hçjblçá, pçj kçÀçíCççÇ DççJnçvç çÆo}í lçj lçí DççJnçvç lçí mJççÇkçÀçjlççlç DçççÆCç DççHçu³çç kçáÀJçlççÇ ÒçcççCçí lçí Hççj Hçç[C³çç®çç Òç³çlvç kçÀjlççlç. pçj kçáÀJçlç vçmçí} lçj cçç$ç lçí lçmç}í DççJnçvç mJççÇkçÀçjlç®ç vççnçÇlç. DççHçu³çç cç³çç&oç ní }çíkçÀ ®ççbiçu³ççHçÌkçÀçÇ pççCçÓvç Jççiçlç Dçmçlççlç. jpççíiçáCççÇ cççCçÓmç kçáÀJçlç vçmç}çÇ lçjçÇmçá×ç DççJnçvç IçíTvç l³ççlç cççj Kçç}Áç lçjçÇ náµççjçÇ kçÀjçÇlç jnçlççlç. lççcçmççÇ cççCçmçç}ç mçá×ç kçáÀJçlççÇ yççníjçÇ} DççJnçvçí IçíTvç mJçlçç®ççÇ HçÀìHçÀçÆpçlççÇ kçÀªvç IçíC³çç®ççÇ KçácçKçácççÇ Dçmçlçí. 44) çÆpçbkçÀu³ççJçj, jpççíiçáCççÇ cççCçmçí nj}íu³çç}ç ®ççbiç}çÇ JççiçCçÓkçÀ oílççlç, lçcççíiçCççÇ cççCçmçW l³çç}ç sUlççlç. ÒçmçbiççÇ cççªvç ìçkçÀlççlç nç oçívç içáCççlççÇ} HçÀjkçÀ Dçmçlççí. mçlJçiçáCççÇ cççCçÓmç çÆpçbkçÀu³ççJçj nj}íu³çç}ç ®ççbiç}çÇ JççiçCçÓkçÀ oílççlç®ç Hçjblçá, l³ççnçÇ Hçá{í pççTvç lçí nj}íu³çç}ç mçáOççjC³çç®çç Òç³çlvç kçÀjlççlç. 45) µçjCç Dçç}íu³çç}ç jpççíiçáCççÇ cççCçmçí vçákçÀmççvç YçjHççF& cnCçÓvç kçÀçbnçÇ ob[ kçÀjlççlç, lçcççíiçáCççÇ cççCçÓmç lçjçÇmçá×ç çƵç#çç kçÀjlççí, lçj mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç #çcçç kçÀjlççí, cçç$ç l³ççcçáUí kçÀOççÇ kçÀOççÇ oápç&vççb®çí HçÀçJçlçí. 46) oíJç, Oçcç& cççvçCççjí Dçmçlççlç, pçjçÇ oíJç cççvçlç vçmç}ç lçjçÇ Flçjçb®³çç YççJçvççb®çç cççvç þíJçÓvç Jççiçlççlç. 47) mçççqlJçkçÀ cççCçmçW mççOçvçç ®ççbiç}çÇ kçÀ© µçkçÀlççlç. jpççíiçáCççÇ ®ççbiç}çÇ mççOçvçç kçÀ© µçkçÀlç vççnçÇlç. lçcççíiçáCççÇ mççOçvçç kçÀjC³çç®çW mççWiç kçÀjlççlç DçLçJçç l³çç iççíäçÇlç Hç[lç vççnçÇlç.

48) oíJççkçÀ[í vçJçmç JçiçÌjí kçÀjlççbvçç jpççíiçáCççÇ DçççÆCç lçcççíiçáCççÇ }çíkçÀçbÒçcççCçí ní OçboíJççF&kçÀ çÆjl³çç çÆJç®ççj kçÀjçÇlç vççnçÇlç. mçlJçiçáCççÇ cççCçmçW yçnÓOçç YçççÆJçkçÀ mJçYççJçç®ççÇ Dçmçlççlç. l³ççcçáUí l³ççb®ççÇ oíJçççÆokçÀçbkçÀ[í yçIçC³çç®ççÇ ¢äçÇmçá×ç lçµççÇ®ç çÆvçcç&U Dçmçlçí. HçÓCç& Þç×ívçí lçí vçJçmç kçÀjlççlç DçççÆCç l³ççcçáUí l³ççb®çí vçJçmç }JçkçÀj DçççÆCç ®ççbiçu³çç ÒçkçÀçjí çÆHçÀìlççlç. µççkçwlçHçbLççlç vçJçmç kçÀjC³ç箳çç lçb$çç®çç cççíþç çÆJç®ççj kçíÀ}ç Dççní. l³çç ÒçcççCçW, vçJçmç kçÀjCççjç Fmçcç pçj cço Jç cçlmçj ¿çç oçívç oçí<ççbHççmçÓvç HçÓCç&HçCçí oÓj Dçmçí} lçj oíJç HççJçlççí Jç cnCçÓvç vçJçmç Kçç$ççÇvçí çÆHçÀì}ç pççlççí. cççCçmççJçj ¿çç oçívç oçí<ççlç çÆpçlçkçÀç pççmlç ÒçYççJç çÆlçlçkçÀç oíJç HççJçC³çç®çç Jç vçJçmç çÆHçÀìC³çç®çç mçbYçJç kçÀcççÇ DçmçW Dçmçlçí. ¿ççmççþçÇ vçJçmç yççí}CççN³çç FmçcççbvççÇ DççHç}í cço Jç cçlmçj ní oçí<ç kçÀçyçÓlç þíJçCçí pçªjçÇ®çW Dçmçlçí. (oíJççkçÀ[Óvç vçJçmç çÆHçÀì}ç çÆkçbÀ, cçiç Yçkçwlç vçJçmç HçíÀ[lççí) 49) oíJççb®ççÇ lçá}vçç kçÀjCçí ní mçççqlJçkçÀ cççCçmç箳çç mJçYççJççlç vçmçlçí. l³ççcçáUí jpççíiçáCççÇ cççCçmçç ÒçcççCçí l³çç®çí cçvç ®ç}çÆyç®ç} nçílç vççnçÇ. oíJç cççvçlç vçmçu³ççmç lççí Flçjçb®³çç YççJçvççbJçj JççF&ì cçlç Òçoµç&vç kçÀjçÇlç vççnçÇ. oíJç, Oçcç& vç cççvçCççjç mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç ÒççHçbçÆ®çkçÀ mççOçvçç cçç$ç ®ççbiçu³çç ÒçkçÀçjí kçÀ© µçkçÀlççí 50) oçvç kçÀjlççbvçç mçççqlJçkçÀ cççCçmçW çÆnµççíyççvçí Jççiçlç vççnçÇlç. l³ççcçáUí kçÀOççÇ kçÀOççÇ l³ççb®³çç kçÀ[Óvç Dç³ççíi³ç J³ççqkçwlçmç oçvç nçíC³çç®ççÇ µçkçw³çlçç Dçmçlçí. Dçµçç oçvççcçáUW mçcççpççlç Kççíìí çÆYç#çíkçÀjçÇ çÆvçcçç&Cç nçíTvç DçvçíkçÀ ®çákçÀçÇ®³çç iççíäçÇ Iç[C³çç®ççÇ µçkçw³çlçç Dçmçlçí. DççÆlçoçvçµçÓjHçCçç nç mçççqlJçkçÀ cççCçmçç®çç SkçÀ cçnlJçç®çç oçí<ç Dççní. DççÆlç o³ççUÓHçCçç nç DççCçKççÇvç SkçÀ oçí<ç mçççqlJçkçÀ }çíkçÀçblç Dçç{UÓvç ³çílççí. l³çç®çç mçá×ç içÌjHçÀç³çoç Içílç}ç pççlç Dçmçlççí. 51) jpççíiçáCççÇ cççCçmçW mçkçÀçcç Yççqkçwlç kçÀjlççlç, l³ççbvçç çÆvç<kçÀçcç Yççqkçwlç kçÀjCçí pçcçlç vççnçÇ. mçççqlJçkçÀ cççCçmçW mçkçÀçcç DçççÆCç çÆvç<kçÀçcç Dçµçç oçívçnçÇ ÒçkçÀçj®³çç Yççqkçwlç kçÀ© µçkçÀlççlç. lçcççíiçáCççÇ Yççqkçwlç kçÀjC³çç®çç yçjç®ç Òç³çlvç kçÀjlççlç Hçjblçá, l³ççbvçç l³ççb®³çç JççmççÆvçkçÀlçícçáUW lçí pçcçlç vççnçÇ, cçiç mççWiç {çWiç kçÀjlççlç DçççÆCç l³çç}ç®ç Yççqkçwlç DçmçW mçcçpçlççlç. 52) jpççíiçáCççÇ cççCçmçW HçÀç³çÐçç lççíìîçç®çç çÆnµççíyç oíJççµççÇ mçá×ç J³çJççqmLçlçHçCçí kçÀjlççlç. oíJççbµççÇ, cççÇ lçáPççÇ SJn{çÇ Yççqkçwlç kçíÀ}çÇ cç}ç kçÀç³ç çÆcçUç}í?í l³çç}ç çÆo}ímç cçiç cç}ç kçÀçb vççnçÇ? Dçµçç ÒçkçÀçjí lçí lç¬çÀçj kçÀjlççbvçç çÆomçlççlç. mçççqlJçkçÀ cççCçmçW pçj mçkçÀçcç Yççqkçwlç kçÀjçÇlç DçmçlççÇ} lçj lçímçá×ç DçµççÒçkçÀçjí oíJççµççÇ yççí}lççlç ní pçjçÇ Kçjí Dçmç}í lçjçÇ, µçíJçìçÇ DççHçu³çç Yççqkçwlçlç kçÀçbnçÇlçjçÇ kçÀcççÇ jçnÓvç içí}í Dçmçí} Dçmçbí cççvçÓvç mJçlçç}ç®ç oçí<ççÇ þjJçlççlç. pçj l³ççb®ççÇ Yççqkçwlç çÆvç<kçÀçcç Dçmçí} lçj lçí oíJççµççÇ DçµççÒçkçÀçjí yççí}lç®ç vççnçÇlç. mçblçiçáCççÇ cççCçmçW cçç$ç oíJççµççÇ DçµççÒçkçÀçjí kçÀOççÇ®ç yççí}lç vççnçÇlç. kçÀçjCç mçblçiçáCççÇ cççCçmçW vçíncççÇ®ç çÆvç<kçÀçcç Yççqkçwlç®ç kçÀjlççlç.53) mçlJçiçáCççÇ cççCçmççbvçç ³çµç, HçÌmçç, DççÆOçkçÀçj, mçÊçç, mççQo³ç&, yçU. yçáçÆ× ¿çç mççlç mçbHçÊççR®çç kçÀOççÇnçÇ içJç& nçílç vççnçÇ. l³ççcçáUí ní }çíkçÀ ¿çç mçJç& mçbHççÆÊç ÒççHlç Pççu³ççJçj mçá×ç cççlçÓvç pççlç vççnçÇlç.54) mJçlççmççþçÇ kçÀäç®ççÇ kçÀçcçí kçÀjlççbvçç mçlJçiçáCççÇ }çpçlç vççnçÇ. kçÀ<ìç®çW cçnlJç lçí ®ççbiç}í®ç DççíUKçÓvç Dçmçlççlç, l³ççcçáUí kçÀä kçÀjCççN³çç }çíkçÀçbyçÎ} l³ççb®³çç cçvççblç vçíncççÇ®ç DççojYççJç Dçmçlççí. kçÀäkçÀN³ççbvçç kçÀcççÇ kçÀäçlç lçW®ç kçÀçcç kçÀjlççb ³çíF&} kçÀçb? l³ççyçÎ} lççí Òç³çlvç kçÀjlççí. jpççíiçáCççÇ, kçÀäç®ççÇ kçÀçcçí kçÀjC³ççmç kçÀcççÇHçCçç mçcçpçlççlç. kçÀäkçÀN³ççbyçÎ} jpççíiçáCççÇ }çíkçÀçblç DççojYççJç vçmçlççí. l³ççb®çí kçÀä kçÀcççÇ kçÀjC³çç®ççÇ kçÀç³ç içjpç?

DçµççÒçkçÀçjí lçí çÆJç®ççj kçÀjlççlç. lçcççíiçáCççÇ, kçÀäkçÀN³çç®çW kçÀä kçÀcççÇ kçÀjC³çç SíJçpççÇ Jçç{}í lçj kçÀç³ç njkçÀlç Dççní? DçµççÒçkçÀçjí çÆJç®ççj kçÀjlççí. 55) içjçÇyç, oçÇvçoáyçUí ¿ç箳çç yççyçlç mçlJçiçáCççÇ vçíncççÇ mçíJççYççJççÇ Dçmçlççlç. jpççíiçáCççÇ mçá×ç lçmçW Dçmçlççlç Hçjblçá, jpççíiçáCççÇ }çíkçÀçb®ççÇ çÆn oçÇvçoáyçȳççb®ççÇ mçíJçç mçcççpççlç DççHç}çÇ Hçlç mçáOççjC³ççmççþçÇ DçmçlçW. lçcççíiçáCççÇ, Dçµçç }çíkçÀçb®çW nç} kçÀjC³ççlç Dççvçbo cççvçlççlç. `cç© oílç l³ççbvçç', Dçµçç ÒçkçÀçjí lçí ¿çç Dçmçnç³ç }çíkçÀçbyçÎ} yççí}lççlç. 56) mçlJçiçáCççÇ cççCçmçW Flçjçbvçç vçíncççÇ l³ççb®³çç çÆnlçç®çç mç}Áç oílççlç. jpççíiçáCççÇ mJçlçç®çç HçÀç³çoç nçíF&} Dçmçç mç}Áç oílççlç. lçcççíiçáCççÇ, Flçjçbvçç cçáÎçcç ®çákçÀçÇ®çç mç}Áç oíTvç l³ççb®ççÇ cçpçç HçnçCçW Hçmçblç kçÀjlççlç. 57) DççHçu³ççJçj DçJç}byçÓvç DçmçCççN³çç }çíkçÀçb®çç lçí kçÀOççÇnçÇ DçHçcççvç kçÀjçÇlç vççnçÇlç. 58) pçj l³ççb®³çç nçlççKçç}çÇ kçÀçcç kçÀjCççN³çç cççCçmççkçÀ[Óvç kçÀçbnçÇ ®çÓkçÀ Pçç}çÇ lçj lçí l³çç}ç lççÇ ®çÓkçÀ vççÇì mçcçpççJçÓvç mççbiçÓvç l³ççlç mçáOççjCçç kçÀjC³çç®çç Òç³çlvç kçÀjlççlç, l³çç®çç DçHçcççvç kçÀªvç l³çç}ç vççcççínjcç kçÀjC³çç®ççÇ ®çÓkçÀ mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç kçÀOççÇnçÇ kçÀjçÇlç vççnçÇ. 59) oámçN³ççb®ççÇ cçlçí, DççÆYçÒçç³ç JçiçÌjí mçJç& vççÇìHçCçW SíkçÓÀvç IçíTvç cçiç l³ççb®çç HçÓCç& çÆJç®ççj kçÀªvç DççHç}ç çÆvçCç&³ç þjçÆJçlççlç. 60) ÒçícçUHçCçç, o³ççUáHçCçç mçnçvçáYçálççÇvçí JççiçCçí çÆn mçlJçiçáCççÇ cççCçmççb®ççÇ }#çCçí Dççnílç. mçlJçiçáCççÇ cççCçmççb®çç HçjkçíÀHçCçç mçá×ç ÒçícçU Dçmçlççí lçj, jpççíiçáCççÇ Jç lçcççíiçáCççÇ }çíkçÀçb®çç HçjkçíÀHçCçç çÆlçjmçìHçCççbvççÇ Yçj}í}ç Dçmçlççí. 61) oámçN³çç}ç cçolç kçíÀu³ççJçj l³çç®ççÇ Jç箳çlçç mçççqlJçkçÀ kçÀçíþínçÇ kçÀjçÇlç vççnçÇlç. lçj jpççíiçáCççÇ, l³çç®ççÇ SkçÀmççjKççÇ DççþJçCç kçÀªvç oílççlç. jpççíiçáCççÇblç ®ççbiç}çÇ Jç JççF&ì DçµççÇ mçJç&®ç ÒçkçÀçj®ççÇ }#çCçW Dçç{UÓvç ³çílççlç. lçcççíiçáCççÇ }çíkçÀçblç pççÇ }#çCçW Dçç{Ulççlç lççÇ mççOççjCçHçCçW JççF&ì®ç Dçmçlççlç lçj mçlJçiçáCççÇ }çíkçÀçblç Dçç{UCççjçÇ }#çCçW yçnáOçç ®ççbiç}çÇ®ç Dçmçlççlç. ®ççbiç}çÇ cnCçpçí, DççlcçµçáçÆ×®³çç ¢çÆävçí ®ççbiç}çÇ, Dçmçç DçLç& mçcçpççJçç. jpççíiçáCççÇ Jç mçlJçiçáCççÇ cççCçmççlç HçÀjkçÀ SJn{çb®ç Dçmçlççí çÆkçbÀ, jpççíiçáCççÇ DççHçu³çç ®ççbiçu³çç kçÀç³çç&®çç oíKççJçç kçÀªvç mçcççpççlç çÆcçjJçlç jnçlççí lçj, mçççqlJçkçÀ lçmçW kçÀjçÇlç vççnçÇ. 62) mçççqlJçkçÀ cççCçmçW OçççÆcç&kçÀ ÒçJç=ÊççÇ®ççÇ Dçmçá µçkçÀlççlç, DçççÆCç oámçN³çç }çíkçÀçblççÇ} ®ççbiç}í içáCç DççíUKçÓvç l³ççb®çç mçlkçÀçj kçÀjCçW ³ççíi³ç mçcçpçlççlç. jpççíiçáCççÇ, oámçN³ççlççÇ} mçÃáCççbHççmçÓvç DççHçu³çç}ç kçÀç³ç HçÀç³çoç nçíF&} kçÀç? lçí HççnÓvç cçiç®ç l³çç®çç mçlkçÀçj kçÀjlççlç. lçcççíiçáCççÇ}ç oámçN³ççlççÇ} mçÃáCç mçcçpçÓvç IçíC³çç®ççÇ kçÀOççÇnçÇ içjpç Jççìlç vççnçÇ. 63) mçççqlJçkçÀ cççCçmçW oámçN³ç箳çç oá:Kççlç cçvççHççmçÓvç mççcççÇ} nçílççlç. jpççíiçáCççÇ, lçmçW vççìkçÀ kçÀjlççlç. lçcççíiçáCççÇ oá}&#ç kçÀjlççlç. 64) ÒççcçççÆCçkçÀHçCçç nç mçççqlJçkçÀ }çíkçÀçb®çç cççíþç içáCç Dçmçlççí. lçí HçÓCç&lç³çç çÆJçÍJçmçvççdzç Dçmçlççlç. jpççíiçáCççÇ, DççHçCç HçÀçj®ç çÆJçÍJçmçvççdzç Dççnçílç DçmçW SkçÀmççjKçí mçiçȳççbvçç mççbiçlç jnçlççlç. lçcççíiçáCççÇ DççHçCç yçíYçjJçµçç®çW Dççnçílç DçmçW, mHçäHçCçW mççbiçlççvçç Dçç{UÓvç ³çílçí. l³ççbvçç lçí DçÒççcçççÆCçkçÀ Dççnílç ¿ççb®ççÇ çÆyç}kçÓÀ} }çpç Jççìlç vççnçÇ. 65) içáHlç iççí<ìçÇ mçççqlJçkçÀ }çíkçÀçb®³ççkçÀ[í içáHlç jnçlççlç. jpççíiçáCççRkçÀ[í lçmçW jnçC³çç®ççÇ µçkçw³çlçç Dçmçlçí. lçcççíiçáCççÇ, l³ççb®çç JççHçj kçÀªvç SkçÀçÐçç®ççÇ kçÀçW[çÇ kçÀjCçW (y}@kçÀ cçí}) cççíþîçç náµççjçÇ®çí mçcçpçlççlç.

mçlJçiçáCççÇ }çíkçÀ lçcççíiçáCççÇ }çíkçÀçbµççÇ cçÌ$ççÇ kçÀjçÇlç vççnçÇlç. lçmçW®ç lçcççíiçáCççÇ, mççqlJçkçÀçbvçç ìçUlççlç. jpççíiçáCççÇ cçç$ç mçJç祵ççÇ cçÌ$ççÇmçbyçbOç þíJçÓvç Dçmçlççlç. l³ççcçáUW mçcççpç Iç[lççí. mçççqlJçkçÀ }çíkçÀ mçÃáCç ûççnçÇ Dçmçlççlç lçj, jpççíiçáCççÇ mçÃáCçç®çí vçámçlçí ®ççnlçí Dçmçlççlç lçj lçcççíiçáCççÇ mçÃáCçç®çç çÆlçìkçÀçjç kçÀjlççlç. DçmçW pçjçÇ Dçmç}W lçjçÇ kçÀçíCçlççnçÇ SkçÀ cççCçÓmç HçççÆn}ç lçj, lççí ¿çç mçJç& içáCççb®çí çÆcçÞçCççlçÓvç yçvç}í}ç Dçmçlççí DçmçW®ç çÆomçÓvç ³çílçí. pçíJnçb HççÆjçqmLçlççÇ DççÆlçµç³ç mççí³ççÇmkçÀj DçmçlçW lçíJnçb lçcççíiçáCççÇ cççCçÓmç mçá×ç mçççqlJçkçÀ Dçmçu³çç mççjKçç Jççiçlç Dçmçlççí. lçmçW®ç HççÆjçqmLçlççÇ HçÀçj®ç çÆyçIç[}çÇ Dçmçí} lçj mçççqlJçkçÀ cççCçÓmç mçá×ç lçcççíiçáCççÇ Dçmçu³ççmççjKçç JççiçC³çç®ççÇ µçkçw³çlçç Dçmçlçí. mççOçkçÀ DçççÆCç mççOççjCç cççCçÓmç ¿ççb®³ççlççÇ} HçÀjkçÀ Dçµçç JçíUçÇ®ç mçcçpçÓvç ³çílççí. mçççqlJçkçÀ mççOçkçÀ kçÀçíCçl³ççnçÇ HççÆjçqmLçlççÇlç DççHç}ç içáCç mççí[lç vççnçÇ. G}ìHç#ççÇ nçÇ®ç DççHçu³çç HçjçÇ#çí®ççÇ KçjçÇ JçíU Dççní, Dçmçí cççvçÓvç lççí mççOçkçÀ, JççF&ì HççÆjçqmLçlççÇlç mçá×ç mçççqlJçkçÀ yçvçÓvç jnçC³çç®çç mçlçlç Òç³çlvç kçÀjçÇlç Dçmçlççí. 66) lçcççíiçáCççÇ m$ççÇ DççHç}í mççcçL³ç& çÆmç× kçÀjC³ççmççþçÇ oámçN³çç m$ççÇ®çç mçbmççj G×dJçmlç kçÀjC³ççlç Oçv³çlçç cççvçlçí, oámçN³çç m$ççÇ®çç Hçá©<ç çÆl箳çç kçÀ[Óvç Dççí{Óvç IçíCçí, ¿ççlç lççÇ cççíþíHçCçç mçcçpçlçí lçmçW mçççqlJçkçÀ m$ççÇ kçÀOççÇ®ç kçÀjçÇlç vççnçÇ. jpççíiçáCççÇ m$ççÇ yçN³çç®ç JçíUç lçµççÒçkçÀçjí Lççí[çyçnÓlç Òç³çlvç kçÀjC³çç®çç HçÀkçwlç çÆJç®ççj kçÀjlçí Òçl³ç#ç kçÀjçÇlç vççnçÇ DçmçW çÆomçlçí.

- सतवग&ण ल.ण हचहकतस समप -

ई सह�त" पहतषन -मरठ� भष आत झ�प घ�ण"च" म�ड मध"� आ��. रडण"�कड� ल. नक द�ऊ. मरठ�त

कध�च नव�त� इतक� वचक आ��त आत. प&वE प&सतकच" एक आव_त�च" �जर न

�जर पत� �पल" जत. प�च �जर म�णज� ड�क"वरन पण�! आत ई प&सतक�च"

जमन"त एक एक प&सतक पच लख वचक�प"�त जत आ��त. वष�ल अध� क�ट�

डऊनल�ड ��तत. वचक एकम�क�न परसपर ऑड�र करतत. व�टस अप, ई म�ल, ऍपप,

बल"& ट&थ, व�बसईट, प�नडg ईव�, धसड� अश अस�ख" मगlन� प&सतक� व�"रल व�"ल

लगल� आ��त. स&सट स&टल मरठ�च� वर. ख�डपड�च" गल�ब�ळ�पस�न त� जगच"

पठ�वर�ल पत"�क द�शत. रBक�टच" व�ग�न� स&सट स&टल�ल" मरठ�च" गड�ल आत

क�ण� थ�बव� शकत न��. " ध�मधडक क�त�त स�भग� व�. आपल" ओळख�च"

मरठ� स.र�न "त ओढ. त"�च� ई म�ल पत�, व�टसप न�बर आम�ल पठव. त&म��

हकत��� वचक आण. त� श�भर आणत�ल आहण त� �जर आणत�ल. त&मच" व�टसप

ग&पमध�न "च� जह�रत कर. आपल"ल क& ठल� प&सतक� वचक�प"lत प���चव"च�

आ��त त� आपल"ल हटव��, प�परच� जह�रत परवडत न��. आमच� वचक ��च आमच�

जह�रत एज�ट. त�च आमच� तकद. मरठ� भष�च� तकद जगल दखव�न द�ऊ.

ई सह�त"च� प&सतक� www.esahity.com वरन डऊनल�ड कर.

[email protected] ल कळव�न ई-म�लन� म�गव. हक�व 7710980841 � न�बर

स�व� करन ठ�व, " न�बरल त&मच� न�वन� Whatsapp करन प&सतक� whatsapp मग�

हमळव.

धल�क ई सह�त"च� app.https://play.google.com/store/apps/details?id=com.

esahity.www.esahitybooks ह धल�कवर उपलबध आ��त. त� download कर. ��

सव� म�फत आ��त.

धन"वद