คู่มือ การบริหารความเสี่ยง 60/Risk... · การบริหารความเสี่ยง (Risk Management) หมายถึง

กลมพฒนาระบบบรหาร

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

คมอ

การบรหารความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

คมอการบรหารความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

หนา 2

ก

ค าน า

คมอ/แนวทางการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ฉบบน จดท าขนเพอใชเปนแนวทางในการจดท าแผนบรหารความเสยง และเพอใหส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข มระบบบรหารความเสยง โดยการบรหารปจจยและควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการด าเนนการตางๆ เพอลดมลเหตของแตละโอกาสทองคกรจะเกดความเสยง หรอขาดประสทธภาพ ประสทธผล ใหระดบความเสยงและขนาดของความเสยงทอาจจะเกดขนใหอยในระดบทองคกรยอมรบได โดยค านงถงการบรรลปาหมายองคการตามยทธศาสต/แผนปฏบตการ และแนวทางในการบรหารจดการองคกรใหบรรลผลสมฤทธตามตวชวดและเปาหมายทก าหนดไว และเปนการสงเสรมใหองคกรมการบรหารจดการทด (Good Governance) และเกดประโยชนสงสดแกทางราชการ

คณะผจดท าหวงเปนอยางยงวาคมอการบรหารความเสยงฉบบน จะเปนประโยชนแกหนวยงาน บคลากร ตลอดจนผสนใจเกยวกบการด าเนนการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

คณะกรรมการบรหารความเสยง กลมพฒนาระบบบรหาร

มกราคม 2558


หนา 3

ข

สารบญ หนา

ค าน า ก สารบญ ข สารบญภาพ ค

บทท 1 บทน า 5 หลกการและเหตผล 5 วตถประสงค 7 ความหมายและค าจ ากดความของการบรหารความเสยง 7

บทท 2 การบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 18 โครงสรางคณะกรรมการบรหารความเสยง 18 หนาทและความรบผดชอบ 19 นโยบายการบรหารความเสยง 20

บทท 3 กระบวนการการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 22 การคดเลอกโครงการ 22 การก าหนดวตถประสงค 25 การระบความเสยง 26 การประเมนความเสยง 32 การตอบสนองความเสยง 47 การก าหนดกจกรรมควบคม 49 การสอสารและเผยแผรแผนบรหารความเสยง 57 การตดตามผลการบรหารความเสยง 57

บทท 4 การทบทวนการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 59 การจดท ารายงานการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยงประจ าป 60

บทท 5 บทสรป 61 เอกสารอางอง 62 ภาคผนวก 63


หนา 4

ค

สารบญภาพ หนา

ภาพท 1 องคประกอบหลกและกจกรรมการบรหารความเสยงแสดง 11 ภาพท 2 ระดบการประยกตการบรหารความเสยง 12 ภาพท 3 กรอบการควบคมภายในและกรอบการบรหารความเสยงตามแนว COSO 13 ภาพท 4 แผนภาพแสดงการบรหารความเสยงตามแนวทางของ COSO 13 ภาพท 5 โครงสรางการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 19 ภาพท 6 องคประกอบหลกของการบรหารความเสยงตามแนวทางของ COSO 25 ภาพท 7 ตาราง Risk Matrix แสดงระดบความเสยง 40 ภาพท 8 แผนภมความเสยง (Risk Map) 46


หนา 5

บทท 1 บทน า

หลกการและเหตผล

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 มาตรา 3/1 มเจตนารมณ “การบรหารราชการจะตองเปนไปเพอประโยชนสขของประชาชนเกดความสมฤทธตอ ภารกจของรฐ ความมประสทธภาพ ความคมคาเชงภารกจแหงรฐ การลดขนตอนการปฏบตงาน การลดภารกจและยบเลกหนวยงานทไมจ าเปน การกระจายภารกจและทรพยากรใหแกทองถน กระจายอ านาจการตดสนใจ การอ านวยความสะดวก และสนองตอบความตองการของประชาชน” ตามดวยพระราชกฤษฎกาวาเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2556 ซงรฐตองด าเนนการตามนโยบายดานการบรหารราชการแผนดนใหเปนไปตามเจตนารมณ รวมทงใหสอดคลองเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ (PMQA) หมวด 2 การวางแผนเชงยทธศาสตร ทระบใหสวนราชการตองมการวเคราะหและจดท าแผนบรหารความเสยงตามกระบวนการบรหารความเส ยงตามมาตรฐาน COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission) เพอเตรยมการรองรบการเปลยนแปลงทอาจจะเกดจากการด าเนน แผนงาน/ โครงการ ทส าคญซงตองครอบคลมความเสยงดานธรรมาภบาล ภายใตสถานการณทไมแนนอน และสงผลกระทบ หรอสรางความเสยหาย ทงทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน หรอกอใหเกดความลมเหลว หรอลดโอกาสทจะบรรลเปาหมายของแผนงาน/โครงการทส าคญในแตละประเดนยทธศาสตรตามแผนปฏบตราชการประจ าปของสวนราชการการบรหารความเสยง (Risk Management) เปนการเพมมลคาใหกบองคการและสนบสนนใหองคการบรรลตามวตถประสงคมากขน การประยกตใชกระบวนการบรหารความเสยงจะชวยเพมประสทธภาพการตดสนใจการวางแผน การจดล าดบความส าคญของการด าเนนงาน การจดการทมประสทธภาพ สรางความโปรงใสในการด าเนนงาน สรางความเขาใจในการผลกดนองคการไปในทศทางเดยวกน โดยค านงถงวตถประสงคขององคการเปนหลก กอใหเกดการจดสรรทรพยากรดานการเงน และทรพยากรบคคลส าหรบการด าเนนงานไดอยางเหมาะสม สงผลใหผลลพธการปฏบตงานดขน

แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ. 2556 – 2561) ไดมการปรบเปลยนกระบวนการและวธการท างาน เพอยกระดบขดความสามารถและมาตรฐานการท างานของหนวยงานราชการ ใหอยในระดบสงเทยบเทามาตรฐานสากล โดยยดหลกการปฏบตตามพระราชกฤษฎกา วาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ซงประกอบไปดวยเปาหมายส าคญ คอ เปนไปเพอประโยชนสขของประชาชน เพอผลสมฤทธตอภารกจรฐ มประสทธภาพและเกดความคมคาในเชงภารกจรฐ ลดขนตอนการปฏบตงานทเกนความจ าเปน รวมทงมการประเมนผลการปฏบตราชการอยางสม าเสมอ


หนา 6

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เปนหนวยงานดานการควบคมนโยบาย แผนงานก ากบ ดแลประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ใหด าเนนงานไปอยางมประสทธภาพ ในชวงทผานมาส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ไดด าเนนงานการบรหารความเสยง (Risk Management) ใหสอดคลองกบเกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ (PMQA) มาแลวระยะหนง โดยส านกนโยบายและยทธศาสตร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เปนแกนหลกในการขบเคลอน ตอมาไดมการเปลยนผรบผดชอบสงผลใหการด าเนนงานบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ขาดความตอเนอง สงผลใหมขอทกทวงจากส านกงานตรวจเงนแผนดน (สตง.) มขอรองเรยนดานความโปรงใส ในการปฏบตงานของเจาหนาท ในปงบประมาณ พ.ศ. 2557 ผบรหารใหความส าคญและมนโยบายใหน าการบรหารความเสยง (Risk Management) มาใชเปนเครองมอในการบรหารจดการองคการอยางจรงจง โดยมอบใหกลมพฒนาระบบบรหารเปนแกนในการขบเคลอนนโยบายดงกลาว ซงการด าเนนงานขบเคลอนนโยบายการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ดงกลาว จะตองใชองคความรในวชาการดานกระบวนการบรหาร ความเสยงและการมสวนรวมของบคลากร โดยเฉพาะการระบและวเคราะหปจจยความเสยง การจดท าแผนบรหารความเสยง ด าเนนการแผนงานบรหารความเสยง และการตดตามและประเมนผล ประกอบกบมหนวยงานในสงกดจ านวนมาก (สวนกลาง) คอ 24 หนวยงาน ทปฏบตภารกจแตกตางกนไปตามลกษณะงาน จงท าใหกระบวนการจดท าแผนบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขดงกลาว มความซบซอนและหลากหลายแตกตางกนในแตละหนวยงาน ประกอบกบบคลากรยงขาดความร ความเขาใจในแนวทางปฏบต ขนตอนการจดท าแผนบรหารความเสยง กอใหเกดความผดพลาด ความเสยหายทงทเปนตงเงน และไมใชตวเงนแกสวนราชการ ตลอดจนความเชอมนของบคคลภายนอกทมตอสวนราชการในการปฏบตภารกจและผลสมฤทธของ สวนราชการ โดยการแตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประกอบดวย ทปรกษากระทรวงนายแพทยทรงคณวฒ ดานเวชกรรมปองกน เปนประธาน ผอ านวยการทกส านก/กองในสงกด เปนคณะกรรมการ ผอ านวยการกลมพฒนาระบบบรหารและเจาหนาทเปนเลขานการ และในการด าเนนงานการบรหารความเสยง (Risk Management) ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขใหบงเกดผล เปนรปธรรม จะตองอาศยความรวมมอจากบคลากรทกระดบ และทกหนวยงาน ผบรหารตองใหความส าคญ และผลกดนขบเคลอนการด าเนนงานการบรหารความเสยงอยางจรงจง รวมทงสงเสรมศกยภาพใหกบบคลากรทงดานการใหความร การสนบสนนทรพยากร เพอเตรยมการรองรบการเปลยนแปลงทอาจจะเกดภายใตสถานการณทไมแนนอน และสงผลกระทบ หรอสรางความเสยหาย ทงทเปนตวเงนและไมเปนตวเงนหรอกอใหเกดความลมเหลว หรอลดโอกาสทจะบรรลเปาหมายของแผนงาน/โครงการทส าคญในแตละประเดนยทธศาสตร ตามแผนปฏบตราชการประจ าปของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

กลมพฒนาระบบรหารในฐานะฝายเลขานการคณะกรรมการบรหารความเสยงของ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข จงไดท าโครงการประชมเชงปฏบตการและการจดท าแผนบรหารความเสยง ส านกงาน


หนา 7

ปลดกระทรวงสาธารณสข ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2557 เพอใหการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขบงเกดผลเปนรปธรรมทชดเจน และเกดผลลพธทดตามเปาหมายการใหบรการเชงยทธศาสตรทก าหนด ไดจดท าแนวทางการบรหารความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เพอใชเปนกรอบแนวทางการด าเนนการบรหารความเสยงในระดบองคกรใหมประสทธภาพและสามารถตรวจสอบได และบรรลเปาประสงคเชงยทธศาสตรขององคกรอยางแทจรง

ดงนน เพอใหส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข มเครองมอในการบรหารจดการทสามารถปองกน ควบคมระดบความเสยง และผลกระทบทอาจจะเกดขนในอนาคตใหอยในระดบทสามารถยอมรบได และสามารถตรวจสอบไดอยางเปนระบบทวทงองคการ และจงไดจดท าแนวทางการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขขน เพอใหบคลากรในหนวยงานใชเปนกรอบแนวทางในด าเนนงานการบรหารความเสยงอยางเปนระบบและเปนไปในทศทางเดยวกน ซงจะชวยใหการด าเนนงานตามยทธศาสตร/แผนปฏบตราชการ ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขไดบรรลผลสมฤทธตามเปาหมายทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ และประสทธผลสงสดแกองคการและทางราชการ วตถประสงคของคมอการบรหารความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

1. เพอใหฝายบรหาร/ฝายปฏบตการ เขาใจหลกการ กระบวนการ/ขนตอน การบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 2. เพอใหผบรหารมเครองมอในการควบคม ก ากบ การบรหารความเสยงทวทงองคกร 3. เพอใหผปฏบตงานมแนวทาง กระบวนการและขนตอนการบรหารความเสยงทชดเจน สามารถใชเปนเครองมอในการบรหารความเสยงทวทงองคกรไดอยางมประสทธภาพ 4. เพอเปนเครองมอในการสอสารและสรางความเขาใจเกยวกบการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ซงจะน าไปสการลดโอกาสและผลกระทบของความเสยงทจะเกดขนกบส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขตอไป 5. เพอใหหนวยงานในสงกดน าแนวทางการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขไปประยกตใชในการด าเนนการบรหารความเสยงระดบหนวยงานได ความหมายและค าจ ากดความของการบรหารความเสยง

1. ความเสยง (Risk) หมายถง เหตการณทมโอกาสเกดขนไดในอนาคต หรอการกระท าใดๆ ทอาจจะเกดขนภายใน

สถานการณทไมแนนอน และอาจสงผลกระทบในดานลบหรอสรางความเสยหาย (ทงทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน) หรอกอใหเกดความลมเหลวหรอลดโอกาสทจะบรรลวตถประสงคและเปาหมายขององคกร ทงในดาน


หนา 8

กลยทธดานการด าเนนงาน ดานการเงน และดานการปฏบตตามกฎหมาย/กฎระเบยบ ซงอาจเปนผลกระทบทางบวกดวยกได โดยวดจากผลกระทบ (Impact) ทไดรบ และโอกาสทจะเกด (Likelihood) ของเหตการณ

ความเสยง จ าแนกออกเปน 4 ลกษณะ ดงน 1. ความเสยงดานกลยทธ (Strategic Risk : S) หมายถง ความเสยงทเกดจากการก าหนดแผน

กลยทธ และการปฏบตตามแผนกลยทธอยางไมเหมาะสม รวมถงความไมสอดคลองกนระหวางนโยบาย , เปาหมายกลยทธ, โครงสรางองคกร, ภาวการณแขงขน, ทรพยากรและสภาพแวดลอม อนสงผลกระทบตอวตถประสงคหรอเปาหมายขององคกร

2. ความเสยงดานการด าเนนงาน (Operational Risk : O) หมายถง ความเสยงทเกดจากการปฏบตงานทกๆ ขนตอน อนเนองมาจากขาดการก ากบดแลทดหรอขาดการควบคมภายในทด โดยครอบคลมถงปจจยทเกยวของกบกระบวนการ/อปกรณ/เทคโนโลยสารสนเทศ/บคลากรในการปฏบตงาน และความปลอดภยของทรพยสน

3. ความเสยงดานการเงน (Financial Risk : F) หมายถง ความเสยงเกยวกบสภาพคลองทางการเงน ความสามารถในการท าก าไรและการรายงานทางการเงน

4. ความเสยงดานกฎระเบยบตางๆ (Compliance Risk : C) หมายถง ความเสยงจากการไมปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบ

2. ปจจยเสยง (Risk Factor)

หมายถง ตนเหต หรอสาเหตทมาของความเสยงทจะท าใหไมบรรลวตถประสงคทก าหนดไว โดยตองระบไดดวยวาเหตการณนนจะเกดทไหน เมอใด และเกดขนไดอยางไร และท าไม ทงน สาเหตของความเสยงทระบควรเปนสาเหตทแทจรง เพอจะไดวเคราะหและก าหนดมาตรการลดความเสยงในภายหลงไดอยางถกตอง

3. เหตการณ (Event)

หมายถง เหตหรอกรณทเกดขนจากแหลงภายในหรอภายนอก ทสงผลตอการน ากลยทธไปปฏบต หรอการบรรลวตถประสงคขององคกรเหตการณเหลานนอาจมผลในเชงลบหรอเชงบวกตอการด าเนนงาน โดยผลในเชงลบนนถอวาเปน “ความเสยง (Risk)” ส าหรบผลในเชงบวกถอเปนการสราง “โอกาส (Opportunity)” ใหกบองคกร

4. โอกาส (Opportunity) หมายถง เหตการณทมความไมแนนอนบางอยางทเกดขนแลวมผลสบเนอง (Consequence)

ทสงผลกระทบในเชงบวกตอการบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายขององคกร


หนา 9

4. ผลกระทบ (Impact) หมายถง ผลทเกดขนจากผลสบเนอง

5. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) หมายถง กระบวนการระบความเสยงการวเคราะหความเสยง และจดล าดบความเสยง โดย

การประเมนจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) โอกาสทจะเกด หมายถง ความถหรอโอกาส ทจะเกดเหตการณความเสยง ผลกระทบ หมายถง ขนาดความรนแรงของความเสยหายทจะเกดขนหากเกดเหตการณ ระดบของความเสยง (Degree of Risk) หมายถง สถานะของความเสยงทไดจากการประเมน

โอกาสและผลกระทบของแตละปจจยเสยง แบงออกเปน 4 ระดบ คอ สงมาก สง ปานกลาง และต า

6. การบรหารความเสยง (Risk Management) หมายถง กระบวนการทใชในการบรหารจดการ ใหโอกาสทจะเกดเหตการณความเสยงลดลง หรอ

ผลกระทบของความเสยหายจากเหตการณความเสยงลดลงอยในระดบทองคกรยอมรบได ซงการจดการความเสยงอาจแบงโดยสรปไดเปน 5 แนวทางหลก ดงน

1) การยอมรบ (Take, Accept) หมายถง การทความเสยงนนสามารถยอมรบไดภายใตการควบคมทมอยจนปจจบน ซงไมตองด าเนนการใดๆ เชน กรณทมความเสยงในระดบทไมรนแรงและไมคมคาทจะด าเนนการใดๆ ใหขออนมตหลกการรบความเสยงไวและมาด าเนนการใดๆ คมอการบรหารความเสยงทวทงองคกร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข 2) การลด/ควบคม (Reduction) หมายถง เปนการปรบปรงระบบการท างานหรอการออกแบบวธการท างานใหม เพอลดโอกาสทจะเกด หรอลดผลกระทบใหอยในระดบทองคกรยอมรบได 3) การยกเลก (Terminate) หรอ หลกเลยง (Avoid) หมายถง การทความเสยงนนไมสามารถยอมรบไดและตองจดการใหความเสยงนนไปอยนอกเงอนไขของการด าเนนงาน เชน การหยดด าเนนงานหรอกจกรรมทกอใหเกดความเสยงนน การเปลยนแปลงวตถประสงคในการด าเนนงานการลด ขนาดของงานหรอกจกรรมลง 4) การโอนยาย (Transfer) หรอ แบง (Share) หมายถง การโอนยายหรอแบงความเสยงไปใหผอนชวยรบผดชอบ เชน การจางบคคลภายนอกมาด าเนนการแทน การท าประกนภย เปนตน

7. การบรหารความเสยงส าหรบองคกร (Enterprise Risk Management)

หมายถง การบรหารปจจยและการควบคมกจกรรม รวมทงกระบวนการด าเนนงานตางๆ เพอลดมลเหตของแตละโอกาสทองคกรจะเกดความเสยหาย ใหระดบของความเสยงและผลกระทบทจะเกดขนใน


หนา 10

อนาคตอยในระดบทองคกรยอมรบได ประเมนได ควบคมได และตรวจสอบไดอยางมระบบ โดยการค านงถงการบรรลเปาหมาย ทงในดานกลยทธ การปฏบตตามกฎระเบยบ การเงน และชอเสยงขององคกรเปนส าคญ โดยไดรบการสนบสนนและการมสวนรวมในการบรหารความเสยงจากหนวยงานทกระดบทวทงองคกร

8. การควบคม (Control)

หมายถง นโยบายและวธปฏบตท จะชวยใหมนใจวาไดมการด าเนนการตามแนวทางการตอบสนองตอความเสยงทวางไว กจกรรมการควบคมเกดขนในทกระดบ ทกหนาทงานและทวทงองคกร ประกอบดวยกจกรรมทแตกตางกน เชน การอนมต การมอบหมายอ านาจหนาท การยนยนความถกตอง การกระทบยอด การแบงหนาท และการสอบทานผลการปฏบตงาน แบงประเภทการควบคมไว 4 ประเภท คอ

1) การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขน เพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรก เชน การอนมต การจดโครงสรางองคการ การแบงแยกหนาท การควบคม การเขาถงเอกสาร ขอมล ทรพยสน ฯลฯ

2) การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทก าหนกขนเพอคนหาขอผดพลาดท เกดขนแลว เชน การสอบทาน การวเคราะห การยนยนยอด การตรวจนบ การรายงานขอบกพรอง ฯลฯ

3) การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความส าเรจตามวตถประสงคทตองการ เชน การใหรางวลแกผมผลงานด เปนตน

4) การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธแกไขใหเกดขอผดพลาดซ าอกในอนาคต เชน การจดเตรยมเครองมอดบเพลง เพอชวยลดความรนแรงของความเสยหายใหนอยลงหากเกดไฟไหม เปนตน

องคประกอบความเสยง

นยามของความเสยงม 2 องคประกอบ คอ โอกาส (Opportunity) หรอความเปนไปไมได (Possibility/Likelihood) และผลกระทบ (Impact) (Ayyub, 2003)

โอกาส (Opportunity)

ผลกระทบ (Impact)

ความเสยง (Risk)


หนา 11

องคประกอบหลกและกจกรรมการบรหารความเสยง การบรหารความเสยงตองอาศยการผสมผสานระหวางประสบการณ ความเชยวชาญทเรยนร

จากอดตทผานมา ควบคกบการมนวตกรรมขององคการทพฒนาบคลากรทกระดบใหมความรดานการบรหารความเสยง เปนกจกรรมหลกส าคญในกระบวนการบรหารองคการทสามารถท าใหองคการบรรลภารกจ พนธกจ ภายใตงบประมาณและทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด เมอน าความเสยงมาอยภายใตการบรหาร กจกรรมหลกในการบรหารความเสยงจ าเปนตองประกอบไปดวย (Blanchard, 2004)

1) การประเมนระดบความเสยง (Risk Assessment) 2) การวเคราะหเพอหาสาเหตความเสยง (Risk Analysis) 3) การรองรบและการควบคมความเสยง (Risk Abatement)

ภาพท 1 องคประกอบหลกและกจกรรมการบรหารความเสยง ทมา: กองกต พลสวสด และพรเทพ อนสสรนตสาร (มปท)

ระดบการบรหารความเสยง

กองกต พลสวสด และพรเทพ อนสสรนตสาร (มปท) ไดจ าแนกหรอประเภทความเสยงในมตตามระดบความเสยงออกเปน 3 ระดบ คอ

1) ระดบองคกร (Organization) ความเสยงในระดบองคกรในองคการภาครฐจะมงเนนความเสยงเชงนโยบาย (Policy Risk) การใหความส าคญกบการมสวนรวมของภาคประชาชน (Public participation) และการปฏบตงานรวมกบองคการอสระ (Non-profit Organization) ทชวยในการจดท านโยบายตางๆ สามารถท าใหเกดการยอมรบผลกดนการแกไขปญหาทเกดขนกบประชาชนและทองถนอยางแทจรง

2) ระดบการด าเนนการ (Operational Risk) ความเสยงในระดบการด าเนนการในองคการภาครฐและเอกชนจะเนนทการบรหารแผนงาน/โครงการ (Program/Project Risk) ซงมเครองมอในการบรหาร เชน การหาเสนทางวกฤต CMP (Critical Path Method) โดยน ามาเชอมโยงกบเทคนดการทบทวนและการ

การควบคมความเสยง (Risk Control)

การประเมนระดบความเสยง (Risk Assessment)

การวเคราะหความเสยง (Risk Analysis)

การรองรบความเสยง (Risk Abatement)

ค านยามความเสยง : โอกาสและผลกระทบ

(Propbability and Impact)

ระดบความเสยง (Risk Level)

สาเหต - ปจจยทควบคมได

- ปจจยทควบคมไมได

แผนส ารอง (Emergency Plan)

การทบทวนความเสยง (Risk Review)

ความถในการทบทวน (Review frequency)

รายงานความเสยง (Risk Report)


หนา 12

ระดบองคการ (Organization)

ระดบกลมและบคคล (Group and Individual)

การปฏบตหนาท (Function)



ระดบการด าเนนการ (Operation)

ประเมนโครงการทรจกกนดวา PERT (Program Evaluation and Review Technique) การจดท าผงแสดงระยะเวลาของกจกรรม (Gantt Chart) ของความเสยงในงานประจ า (Routine Work)

3) ระดบบคลากร (Individual Risk) ความเสยงในระดบบคลากรในองคกรภาครฐและเอกชนจะใหความส าคญกบอบต เหต (Accident) ความปลอดภย (Safety) และสขภาพ (Health) โดยน าหลกการปฏบตงาน หรอ Job Scheduling และ Shift Work มาประยกตใช โดยสรปการบรหารความเสยงใน 3 ระดบขางตนม ความสมพนธกนในภาพรวม ตามภาพท 2

จะใหความส าคญดานเศรษฐศาสตรและการเงน การลงทน ชอเสยง และอนๆ

จะใหความส าคญดานการเงนและการบรหารงานใหแลว เสรจตามแผน

ภาพท 2 ระดบการประยกตการบรหารความเสยง ทมา: กองกต พลสวสด และพรเทพ อนสสรนตสาร (มปท)

การวเคราะหความเสยงตามแนวทางของ COSO

หลกการส าคญในการบรหารความเสยง ตามกรอบการบรหารความเสยงของคณะกรรมการ COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission) ซงไดรบการยอมรบวาเปนแนวทางในการสงเสรมการบรหารความเสยงและเปนหลกปฏบตทเปนสากล ทมอบหมายใหไพรวอเตอรเฮาสคเปอรเปนผเขยน กรอบการบรหารความเสยงส าหรบองคกร (Enterprise Risk Management) COSO ประกาศใชกรอบบรหารความเสยงระดบองคกร (ERM) ในป 2547 (2004) โดยพฒนาจากกรอบการงานควบคมภายในทประกาศใชในป 2537 (1994) โดยเพมแนวคดหลกการและองคประกอบส าคญ เพอใหตรงความตองการเกยวกบการบรหารความเสยงในการบรหารงานยคใหมในการเพมมลคาใหแกองคกรและสอดคลองกบการก ากบดแลทด และสามารถใชเปนเกณฑอางองในการบรหารความเสยงอยางเปนสากลตามภาพท 3

จะใหความส าคญดานความปลอดภยของลกคา ผบรโภคการบรหารแรงงานสมพนธ การหมนเวยน คณภาพชวตในการปฏบตงาน (Quality of Work Life: QEL) แผนการถายโอนงาน (Succession Plan) เปนตน


หนา 13

ภาพท 3 กรอบการควบคมภายในและกรอบการบรหารความเสยงตามแนว COSO องคประกอของกรอบการบรหารความเสยงตามแนว COSO ม 8 ดาน ทมความสมพนธกนสรป

สาระส าคญของแตละองคประกอบตามภาพท 4 ดงน

ภาพท 4 แผนภาพแสดงการบรหารความเสยงตามแนวทางของ COSO


หนา 14

1. สภาพแวดลอมภายในองคกร (Internal Environment) สภาพแวดลอมขององคกรเปนองคประกอบทส าคญในการก าหนดกรอบการบรหารความเสยง

และเปนพนฐานส าคญในการก าหนดทศทางของกรอบการบรหารความเสยงขององคกร ประกอบดวยปจจยหลายประการ เชน วฒนธรรมองคกร นโยบายของผบรหาร แนวทางการปฏบตงานของบคลากร กระบวนการท างาน ระบบสารสนเทศ เปนตน

2. การก าหนดวตถประสงค (Objective Setting) องคกรตองพจารณาก าหนดวตถประสงคในการบรหารความเสยง ใหมความสอดคลองกบ

เปาหมายเชงกลยทธและความเสยงทองคกรยอมรบได เพอวางเปาหมายในการบรหารความเสยงขององคกรไดอยางชดเจนและเหมาะสม

3. การระบความเสยง (Risk Identification) เปนการรวบรวมเหตการณทอาจเกดขนกบหนวยงาน ทงปจจยเสยงทเกดจากปจจยภายในและ

ปจจยภายนอกองคกรและเมอเกดขนแลวสงผลใหองคกรไมบรรลวตถประสงคหรอเปาหมาย เชน นโยบายการบรหารงาน บคลากร การปฏบตงานการเงน ระบบสารสนเทศ ระเบยบขอบงคบ เปนตน ทงนเพอท าความเขาใจตอเหตการณและสถานการณนนๆ และเพอใหผบรหารสามารถพจารณาก าหนดแนวทางและนโยบายในการจดการกบความเสยงทอาจจะเกดขนไดเปนอยางด

4. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) การประเมนความเสยงเปนการวดระดบความรนแรงของความเสยง เพอพจารณาจดล าดบ

ความส าคญของความเสยงทมอยโดยการประเมนจากโอกาสทจะเกด (Likelihood) และผลกระทบ (Impact) 5. การตอบสนองความเสยง (Risk Response) เปนการด าเนนการหลงจากทองคกรสามารถระบความเสยงขององคกรและประเมนระดบของความ

เสยงแลว โดยจะตองน าความเสยงไปด าเนนการเพอลดโอกาสทจะเกดความเสยงและลดระดบความรนแรงของผลกระทบใหอยในระดบทองคกรยอมรบไดดวยวธจดการความเสยงทเหมาะสมทสดและคมคากบการลงทน

6. กจกรรมควบคม (Control Activities) การก าหนดกจกรรมและการปฏบตตางๆ เพอชวยลดหรอควบคมความเสยง เพอสรางความมนใจ

วาจะสามารถจดการกบความเสยงนนไดอยางถกตอง และท าใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงคและเปาหมายขององคกร ปองกนและลดระดบความเสยงใหอยในระดบทองคกรยอมรบ

7. สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication) องคกรจะตองมระบบสารสนเทศและการตดตอสอสารทมประสทธภาพ เพราะเปนพนฐานส าคญท

จะน าไปพจารณาด าเนนการบรหารความเสยงตอไปตามกรอบและขนตอนการปฏบตทองคกรก าหนด


หนา 15

8. การตดตามประเมนผล (Monitoring) องคกรจะตองมการตดตามผล เพอใหทราบถงผลการด าเนนงานวาเหมาะสมและสามารถจดการ

ความเสยงไดอยางมประสทธภาพหรอไม ปจจยส าคญตอความส าเรจในการผลกดนใหการบรหารความเสยงส าเรจ

เครองมอทางการบรหารทสรางความเชอมน ชวยปองกนความเสยหายและลดความผดพลาดในการบรหารงาน เพอชวยใหองคกรบรรลวตถประสงค/เปาหมาย อยางมประสทธภาพ ประสทธผล คมคา และเกดประโยชนสงสดตอองคกร เพอใหองคกรไดรบประโยชนจากการบรหารความเสยง ผบรหารจะตองสรางกระบวนการ เพอสนบสนนใหเกดการบงชการประเมน การจดการ และการรายงานความเสยงอยางตอเนองโดยใหเปนสวนหนงของการปฏบตงานปกต ปจจยส าคญ 8 ประการ ทชวยใหการปฏบตตามกรอบบรหารความเสยงขององคกรประสบความส าเรจม ดงน

1. การสนบสนนจากผบรหารระดบสง การบรหารความเสยงขององคกร จะประสบความส าเรจเพยงใดขนอยกบเจตนารมณ

การสนบสนน การมสวนรวมและคณะกรรมการ ผบรหารระดบสงตองใหความส าคญ สนบสนนใหทกคนในองคกรเขาใจถงความส าคญในคณคาของการบรหารความเสยง มฉะนนแลวการบรหารความเสย งจะไมสามารถเกดขนได

2. การใชค าใหเกดความเขาใจแบบเดยวกน การใชค านยามเกยวกบความเสยงและการบรหารความเสยงแบบเดยวกน จะท าใหเกด

ประสทธภาพ ในการก าหนดวตถประสงค นโยบาย กระบวนการ เพอใชในการบงช ประเมนความเสยงและก าหนดวธการจดการความเสยงทเหมาะสมองคกรจะตองมการจดท ากรอบบรหารความเสยง และนโยบายการบรหารความเสยงขององคกร ทมค าอธบายองคประกอบอยางชดเจนท าใหผบรหารและพนกงานทกคนใชภาษาความเสยงในแนวทางเดยวกน มจดหมายรวมกนในการบรหารความเสยง

3. การปฏบตตามกระบวนการบรหารความเสยงอยางตอเนอง องคกรทจะประสบความส าเรจในการปฏบตตามกระบวนการบรหารความเสยง คอ องคกรท

สามารถน ากระบวนการบรหารความเสยงมาปฏบตอยางทวถงทงองคกร และกระท าอยางตอเนองสม าเสมอ 4. กระบวนการในการบรหารการเปลยนแปลง

การน าเอากระบวนการและระบบบรหารแบบใหมมาใช องคกรจ าเปนตองมการบรหารการเปลยนแปลง การพฒนาการบรหารความเสยงกเชนเดยวกน ทตองมการชแจงใหผบรหารและพนกงานทกคนรบทราบถงการเปลยนแปลงของผลทองคกรและแตละบคคลจะไดรบจากการเปลยนแปลงนน


หนา 16

5. การสอสารอยางมประสทธผล การสอสารเกยวกบกลยทธการบรหารความเสยง และวธปฏบตมความส าคญอยางมาก

เพราะการสอสารจะเนนใหเหนถงการเชอมโยงระหวางการบรหารความเสยงกบกลยทธองคกร การชแจงท าความเขาใจตอพนกงานทกคนถงความรบผดชอบของแตละบคคลตอกระบวนการบรหารความเสยง จะชวยใหเกดการยอมรบในกระบวนการและน ามาซงความส าเรจในการพฒนาการบรหารความเสยง โดยควรไดรบการสนบสนนทงวาจาและในทางปฏบตจากผบรหารระดบสงขององคกรและคณะกรรมการขององคกร

วตถประสงคของการสอสารอยางมประสทธผลนนเพอใหมนใจวา ผบรหารไดรบขอมลความเสยงอยางถกตองและทนเวลา ผบรหารสามารถจดการกบความเสยงตามล าดบความส าคญ ตามการเปลยนแปลง

และความเสยงใหม มการตดตามแผนการจดการความเสยงอยางตอเนอง เพอน ามาใชปรบปรงการบรหาร

องคกร และจดการความเสยงตางๆ เพอใหองคกรมโอกาสในการบรรลวตถประสงค/เปาหมาย ไดมากทสด 6. การวดผลการบรหารความเสยง

การวดผลการบรหารความเสยงประกอบดวย 2 รปแบบ ดงน การวดความเสยงในรปแบบของผลกระทบและโอกาสทอาจเกดขน การบรหารความ

เสยงทประสบความส าเรจจะชวยใหความเสยงทเหลออยในระดบทองคกรยอมรบได การวดความส าเรจของการบรหารความเสยงโดยอาศยดชนวดผลการด าเนนงาน

ซงอาจก าหนดเปนระดบองคกรฝายงานหรอของแตละบคคล การใชดชนวดผลการด าเนนงานนอาจปฏบตรวมกบกระบวนการดานทรพยากรบคคล

7. การฝกอบรมและกลไกดานทรพยากรบคคล คณะกรรมการ ผบรหาร และบคลากรทกคนในองคกรตองไดรบการฝกอบรม เพอใหเขาใจ

กรอบการบรหารความเสยงและความรบผดชอบของแตละบคคลในการจดการความเสยงและสอสารขอมลเกยวกบความเสยง การฝกอบรมในองคกรควรตองค านงถงประเดนดงตอไปน

การแตกตางกนของระดบความรบผดชอบในการบรหารความเสยง ความรเกยวกบความเสยงและการบรหารความเสยงทมอยแลวในองคกรพนกงานใหม

ทกคนควรไดรบการฝกอบรม เพอใหมความเขาใจในความรบผดชอบตอความเสยงและกระบวนการบรหารความเสยงดวยเชนกน ระบบการประเมนผลการด าเนนงานถอเปนเครองมอส าคญทใชในการสงเสรมความรบผดชอบของแตละบคคล โดยความรบผดชอบเกยวกบการบรหารความเสยงควรก าหนดรวมอยในงานท


หนา 17

แตละบคคลรบผดชอบและในค าอธบายลกษณะงาน (Job Description) การประเมนผลการด าเนนงานสวนทเกยวกบการบรหารความเสยง โดยมประเดนทควรประเมนดงตอไปน

- ความรบผดชอบและการสนบสนนกระบวนการบรหารความเสยงและกรอบการบรหารความเสยงทแตละบคคลมตอองคกร

- การวดระดบความเสยงทบคคลนนเปนผรบผดชอบวาความเสยงไดรบการจดการมประสทธผลเพยงใด

8. การตดตามกระบวนการบรหารความเสยง ขนตอนสดทายของปจจยตอความส าเรจของการบรหารความเสยง คอ การก าหนดวธท

เหมาะสมในการตดตามการบรหารความเสยง การตดตามกระบวนการบรหารความเสยง ควรพจารณาประเดนตอไปน

การรายงานและสอบทานขนตอนตามกระบวนการการบรหารความเสยง ความชดเจนและความสม าเสมอของการมสวนรวมและความมงมนของผบรหาร

ระดบสง บทบาทของผน าในการสนบสนนและตดตามการบรหารความเสยง การประยกตใชเกณฑการประเมนผลการด าเนนงานทเกยวกบการบรหารความเสยง


หนา 18

บทท 2 แนวทางการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

โครงสรางการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เรมด าเนนการบรหารความเสยงในปงบประมาณ พ.ศ. 2552 โดยยดกรอบการบรหารความเสยงตามแนวทางของ COSO (The Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission) เปนแนวทางปฏบตการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข โดยก าหนดกรอบโครงสรางการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข แบงเปน 2 ระดบ คอ

1. ระดบองคกร ประกอบดวย ผบรหารทปลดกระทรวงสาธารณสขมอบหมายเปนประธานคณะกรรมการบรหาร

ความเสยงระดบองคกร โดยมผอ านวยการส านก/กอง/ ศนย/ สถาบน และหนวยงานระดบกองในสงกดส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขเปนคณะกรรมการ และผอ านวยการกลมพฒนาระบบบรหาร, เจาหนาทกลมพฒนาระบบบรหารทไดรบมอบหมายเปนเลขานการคณะกรรมการ ใหด าเนนการบรหารความเสยงตามแผนบรหารความเสยงทมผลกระทบตอวสยทศน วตถประสงค หรอเปาหมายการด าเนนงานขององคกร รวมทงมผลกระทบตอเปาหมายการด าเนนงานตามยทธศาสตร /แผนปฏบตราชการ 4 ป /แผนปฏบ ตราชการประจ าปของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

2. ระดบหนวยงาน ประกอบดวย หนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ตามกฎกระทรวงแบงสวน

ราชการส านกงานปลดกระทรวงกระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2552 และหนวยงานทจดตงขนเปนการภายใน เพอการบรหารงาน โดยมผอ านวยการส านก/กอง/ ศนย/ สถาบน และกลม เปนประธานคณะท างานบรหารความเสยงระดบหนวยงาน และมบคลากรในสงกดรวมเปนคณะท างาน ใหด าเนนการบรหารความเสยงตามแผนบรหารความเสยงทมผลกระทบตอวสยทศน วตถประสงค หรอเปาหมายการด าเนนงานของหนวยงาน รวมทงมผลกระทบตอเปาหมายการด าเนนงานตามยทธศาสตร /แผนปฏบตราชการ 4 ป /แผนปฏบตราชการประจ าปของหนวยงาน

การจดโครงสรางการบรหารความเสยงถอวามความส าคญมากเพอสรางการมสวนรวม ตองจดใหผเกยวของในหนวยงาน ระดบองคกร และระดบนโยบายไดมการแบงบทบาทหนาทของแตละองคประกอบใหมความชดเจน เพอใหเกดความเชอมโยง โดยมแผนผงโครงสรางการบรหารความเสยง ปรากฏตามภาพท 5 โครงสรางการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข


หนา 19

ภาพท 5 โครงสรางการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

หนาทและความรบผดชอบตามโครงสรางการบรหารความเสยง หนาทและความรบผดชอบตามโครงสรางการบรหารความเสยงของผเกยวของในระดบตางๆ ดงน

ผเกยวของ หนาทและความรบผดชอบ ปลดกระทรวงสาธารณสข

แตงตงคณะกรรมการบรหารความเสยง เสนอแนะ ใหความเหนชอบนโยบายดานบรหารความเสยงทคณะกรรมการน าเสนอ

คณะกรรมการบรหาร ความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ก าหนดนโยบายดานบรหารความเสยงเสนอตอผบรหาร เพอขอความเหนชอบกอนน าไปสการปฏบต

ก าหนดโครงสรางของการบรหารความเสยงใหครอบคลมทงองคกร ใหค าปรกษา พรอมทงสนบสนนการน ากลยทธดานความเสยงไปสการปฏบต โดยการออกระเบยบปฏบตตางๆ และจดการทรพยากรทจ าเปน

ผลกดนใหมการพฒนาขดความสามารถของบคลากร การปรบเปลยนวฒนธรรมองคกรเรองการบรหารความเสยง เพอใหบคลากรทกระดบตระหนกถงความเสยงและการควบคมความเสยง

เปนศนยรวมในการก ากบดแลความเสยงทมนยส าคญตางๆ ทคณะท างานบรหารความเสยงหนวยงานรายงาน

ทบทวนรายงานการบรหารความเสยง ก ากบดแลประสทธผลการด าเนนงานทางการบรหาร เพอจดการกบความเสยง

สนบสนนและสงเสรมการด าเนนงานของคณะท างานบรหารความเสยงหนวยงาน ใหความเหนชอบและเสนอแนะเพมเตมเกยวกบแผนและรายงานบรหารความเสยงของ

หนวยงาน ประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของใหมการด าเนนงานตามแผนจดการความเสยง จดท าแผนบรหารความเสยงหรอจดการความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

เพอน าเสนอตอผบรหาร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน (คตง.)

ปลดกระทรวงสาธารณสข คณะกรรมการตรวจสอบประเมน (คตป.)

ผลภาครฐ

กลมตรวจสอบภายใน สป.

คณะท างานการก ากบ ดแลองคการทด

คณะท างานการบรหารความเสยง หนวยงาน

คณะกรรมการบรหารความเสยง สป.สธ.

ฝายเลขานการ


หนา 20

ผเกยวของ หนาทและความรบผดชอบ ประเมนผลและจดท ารายงานการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวง

สาธารณสข เพอรายงานตอผบรหาร ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข คณะท างานบรหารความเสยงหนวยงาน

วางแผนงานและด าเนนการตามแผน นโยบาย กลยทธการบรหารความเสยงทคณะกรรมการบรหารความเสยงก าหนด

ก ากบดแล และตดตาม ใหหนวยงานมการปฏบตงานตามกระบวนการบรหารความเสยง ระบความเสยงดานตางๆ พรอมทงวเคราะห และประเมนความเสยงทอาจเกดขน จดท าแผนบรหารความเสยงหรอจดการความเสยงของหนวยงาน เพอน าเสนอตอคณะ

กรรมการบรหารความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประเมนผลและจดท ารายงานการบรหารความเสยงของหนวยงาน เพอรายงานตอคณะ

กรรมการบรหารความเสยงส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข คณะท างานการก ากบดแลองคการทด

จดท านโยบายการก ากบดแลองคการทดของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ผลกดนการด าเนนการตามนโยบายทก าหนดขนใหเกดผลเปนรปธรรม ก าหนดแนวทางการประเมนผลการปฏบตราชการตามนโยบายการก ากบดแลองคการทด

ตามตวชวดทก าหนดไวอยางเปนระบบ ทบทวนและปรบปรงนโยบายการก ากบดแลองคการทดใหเหมาะสมและทนสมยอยเสมอ

ฝายเลขานการคณะกรรมการ บรหารความเสยง

ด าเนนการจดประชมคณะกรรมการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

จดท าขอเสนอเพอปรบปรงกระบวนการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ประสานหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขเพอด าเนนการเกยวกบการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

น าเสนอความคบหนาและสรปผลการบรหารความเสยงเสนอตอทประชมคณะกรรมการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ประสานหนวยงานทเกยวของในการสอสารเพอบรหารความเสยงทวทงองคกร กลมตรวจสอบภายใน สป.

สอบทานและประเมนประสทธผลของกระบวนการบรหารความเสยง จดท ารายงานผลการสอบทานการประเมนระบบควบคมภายในเสนอตอปลดกระทรวง

สาธารณสข นโยบาย วตถประสงค การบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

1. นโยบายการบรหารความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ไดก าหนดนโยบายการบรหารความเสยง เพอให

กระบวนการบรหารความเสยงมความเหมาะสม สอดคลองไปในทศทางเดยวกบยทธศาสตรและภารกจของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ดงน


หนา 21

1) พฒนาระบบและกระบวนการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข โดยการจดท าคมอการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขทระบกระบวนการ แนวทาง/วธการบรหารความเสยงทชดเจนอยางเปนระบบมาตรฐานเดยวกนทงองคกร และใหน าระบบความเสยงไปปฏบตจนเกดเปนวฒนธรรมองคกร และเปนสวนหนงของการด าเนนงานตามปกต

2) การบรหารความเสยงจะตองครอบคลมทกระดบ และทกหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข โดยการวเคราะหความเสยงทงทมสาเหตจากปจจยภายใน และภายนอก สอดคลองตามหลกธรรมาภบาล เพอใหส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขไดอยางมประสทธภาพ และเกดประสทธผล

3) ผลกดนใหมการน าระบบเทคโนโลยมาประยกตใชเพอใหเกดประโยชนสงสดในการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

4) ควบคมดแลใหมการปฏบตอยางจรงจงตอเนอง และด าเนนการตดตาม ประเมนผล และทบทวนการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

2. วตถประสงคการบรหารความเสยง 1) เพอชวยเพมประสทธภาพในการตดสนใจ โดยค านงถงปจจยเสยงและความเสยงในดาน

ตางๆ ทนาจะมผลกระทบกบวตถประสงคการด าเนนงานและเปาประสงคเชงยทธศาสตร แลวพจารณาหาแนวทางในการปองกน หรอจดการกบความเสยงเหลานน กอนทจะเรมปฏบตงาน หรอด าเนนการตามแผนทก าหนดไว

2) เพอใหส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขสามารถลดมลเหตของโอกาสท จะเกดความเสยหาย และลดขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคตใหอยในระดบความเสยงทยอมรบได ควบคมได และตรวจสอบได

3) เพอใหส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขมผลการด าเนนงานบรรลเปาหมายภารกจหลกตามกฎหมาย เปาประสงค และเปาหมายตามแผนปฏบตราชการประจ าป


หนา 22

บทท 3 กระบวนการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

การคดเลอกโครงการ/กจกรรมในการวเคราะหเพอจดท าแผนความเสยงประจ าป ส าหรบกระบวนการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประกอบดวย

ระดบองคกร และระดบหนวยงาน เพอการบรรลเปาประสงคภายใตประเดนยทธศาสตร และน าสงเปาประสงคของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขในมตประสทธผล และน าสงผลผลตหรอบร การตอผรบบรการภายในและภายนอกของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ดงนน การคดเลอกโครงการ หรอกจกรรมในการวเคราะห เพอจดท าแผนความเสยงประจ าป ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข จงไดก าหนดเกณฑการพจารณาคดเลอก โครงการ หรอกจกรรมในการวเคราะหความเสยงโดยใชเกณฑการพจารณา ดงแสดงในตารางท 1 เกณฑการพจารณาคดเลอกโครงการ/กจกรรมในการวเคราะหเพอจดท าแผนความเสยงประจ าป ตารางท 1 เกณฑการพจารณาคดเลอกโครงการ/กจกรรมในการวเคราะหเพอจดท าแผนความเสยงประจ าป

ปจจยพจารณา เกณฑการพจารณา 1 คะแนน 2 คะแนน 3 คะแนน

1.ความสอดคลองกบประเดนยทธศาสตร

ไมสอดคลองกบกลยทธในประเดนยทธศาสตร

สอดคลองกบบางกลยทธ ในประเดนยทธศาสตร

สอดคลองกบทก กลยทธในประเดนยทธศาสตร

2.งบประมาณทไดรบ ในปปจจบน

ไดรบงบประมาณล าดบท 3 เปนตนไป

ไดรบงบประมาณล าดบท 2 ไดรบงบประมาณสงสด

3.ผลผลต/บรการ ไมสงมอบใหผรบบรการภายนอก

สงมอบใหผรบบรการภายนอก อยางนอย 1 กลม

สงมอบใหผรบบรการภายนอก อยางนอย 3 กลมขนไป

***กรณเปนการด าเนนงานดานเทคโนโลยและสารสนเทศและการสอสาร ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ใหศนยเทคโนโลยและสารสนเทศและการสอสาร ด าเนนการวเคราะหความเสยงและจดท าแผนบรหารความเสยงของระบบฐานขอมลและสารสนเทศ

เมอก าหนดเกณฑการพจารณาคดเลอกโครงการ/กจกรรม ใหคดเลอกโครงการหรอกจกรรม

ภายใตกจกรรมหลกทระบในแผนปฏบตราชการประจ าป ทด าเนนการเพอใหบรรลเปาประสงคในมตประสทธผลของแผนยทธศาสตร ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข หรอของหนวยงาน ดงตวอยางแสดงในตารางท 2 การคดเลอก โครงการ/กจกรรม ในการวเคราะหเพอจดท าแผนความเสยงประจ าป (MOPH-ERM 001/25XX)


หนา 23

ตารางท 2 การคดเลอก โครงการ/กจกรรม ในการวเคราะหเพอจดท าแผนความเสยงประจ าป ประเดนยทธศาสตร

ของสป.สธ. เปาประสงคของสป.สธ.

ตวชวดของ สป.สธ.

กลยทธของ สป.สธ. โครงการ/กจกรรม ความสอดคลอง กบกลยทธ

1.สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน

1.ประชาชนมพฤตกรรมสขภาพทถกตอง โดยการจดการสขภาพทเหมาะสม

1. อตราผปวยเบาหวานรายใหม ไมเกนรอยละ 2. อตราผปวยความดนโลหตสงรายใหมไมเกนรอยละ 8 3. ภาคเครอขายทมการด าเนนงานดานสขภาพในพนทอยางตอเนอง จ านวน 75 แหงตอป

1.1 เสรมสรางใหประชาชนมการปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลสขภาพไดอยาง เหมาะสม โดยความรวมมอจากภาคเครอขาย 1.2 พฒนาความพรอมของระบบเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค ภยสขภาพ และ คมครองผบรโภคดานสขภาพใหมประสทธภาพ

การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอปองกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง

1.1,1.2

การถายทอดความรเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหถกตอง

1.1,1.2

การตรวจ ควบคม ก ากบ และพฒนาผลตภณฑและบรการสขภาพในพนท

1.2

การปองกนและแกไขปญหาความรนแรงในเดกและสตร

1.2

2.การพฒนาระบบบรหารจดการและระบบบรการดานการแพทยและสาธารณสข ใหมคณภาพอยางม ดลยภาพ

2. ประชาชนเขาถงบรการดานการแพทยและสาธารณสข และผลตภณฑสขภาพทมคณภาพมาตรฐาน โดยการบรหาร

จดการอยางมดยภาพ

1.ประชาชนมความพงพอใจตอการใหบรการของสถานบรการสงกด สป.สธ.ทกระดบ รอยละ 80 ตอป 2.ผใหบรการมความพงพอใจตอการใหบรการ รอละ 80 ตอป 3.สถานบรการสขภาพภาครฐในสงกด สป.สธ.ทผานเกณฑมาตรฐาน (NA และ HCQA) รอยละ 65 ตอป

2.1 พฒนาระบบบรหารจดการ ระบบบรการสาธารณสข และผลตภณฑสขภาพใหมคณภาพมาตรฐาน 2.2 พฒนาหนวยบรการใหมศกยภาพในการใหบรการอยางมคณภาพ

การบรหารจดการงบลงทน

2.1

การพฒนาสถานบรการทกระดบใหผานการรบรองมาตรฐานทก าหนด

2.1,2.2

การพฒนาระบบขอมล เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารประชา สมพนธ เพอสนบสนนระบบบรการ

2.1 2.2

พฒนาบคลากรดานการแพทยและสาธารณสข

2.2

1) การจดล าดบความส าคญของโครงการ/กจกรรม โดยน าโครงการหรอกจกรรมทมผล

คะแนนการคดเลอกสงสดในแตละเปาประสงคของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข หรอของหนวยงาน ทรบผดชอบมาวเคราะหและจดท าแผนบรหารความเสยง (เชน ถาส านก/กองมเปาประสงคของส าน กงานปลดกระทรวงสาธารณสข จ านวน 2 เปาประสงค ใหพจารณาคดเลอก โครงการหรอกจกรรมทมผลคะแนน


หนา 24

การคดเลอกสงสดเปาประสงคละ โครงการหรอกจกรรมมาวเคราะหและจดท าแผนบรหารความเสยง) ดงตวอยางแสดงในตารางท 3 การจดล าดบความส าคญของโครงการตามหลกเกณฑทก าหนด (MOPH-ERM 002/25XX) ตารางท 3 การจดล าดบความส าคญของโครงการตามหลกเกณฑทก าหนด ประเดนยทธศาสตร

ของสป.สธ.

โครงการ/กจกรรม สอดคลองกบประเดนยทธศาสตร

(a)

งบประมาณ ทไดรบ

(b)

สงมอบผลผลต /บรการ

(c)

ความส าคญ ของโครงการ

(a+b+c)

ล าดบโครงการ/กจกรรม

1.สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพ ทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน


3 3 3 9 1

การถายทอดความรเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหถกตอง

2 2 3 7 3

การตรวจ ควบคม ก ากบ และพฒนาผลตภณฑและบรการสขภาพในพนท

2 1 3 6 4

การปองกนและแกไขปญหาความรนแรงในเดกและสตร

2 1 3 6 4

2.การพฒนาระบบบรหารจดการและระบบบรการดานการแพทยและสาธารณสข ใหมคณภาพอยางม ดลยภาพ

การบรหารจดการงบลงทน

2 1 1 4 6

การพฒนาสถานบรการทกระดบใหผานการรบรองมาตรฐานทก าหนด

3 2 3 8 2

การพฒนาระบบขอมล เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารประชา สมพนธ เพอสนบสนนระบบบรการ

3 2 3 8 2

พฒนาบคลากรดานการแพทยและสาธารณสข

2 2 1 5 5

กระบวนการบรหารความเสยง เปนกระบวนการทใชในการระบ วเคราะห ประเมน และจดระดบความเสยงทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคของกระบวนการท างานของหนวยงานหรอองคกร รวมทงการบรหาร/จดการความเสยง โดยก าหนดแนวทางการควบคม เพอปองกน หรอลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได กระบวนการดงกลาวจะส าเรจไดตองมการสอสารใหคนในอง คมความร ความเขาใจในเรองการบรหารความเสยงในทศทางเดยวกน และการจดท าระบบสารสนเทศ เพอใชในการวเคราะห


หนา 25

ประเมนความเสยง ทงน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข มกระบวนการและขนตอนการบรหาร ความเสยง ประกอบดวย 7 ขนตอน ดงแสดงตามภาพท 6 องคประกอบหลกของการบรหารความเสยง

ภาพท 6 องคประกอบหลกของการบรหารความเสยง

1. การก าหนดวตถประสงค (Objective Setting) วตถประสงค หมายถง สงทตองการท าใหส าเรจ หรอผลลพธการด าเนนการ ดงตวอยางแสดงในตาราง

ท 4 การก าหนดวตถประสงคของโครงการและวตถประสงคของแตละขนตอน หลก (MOPH-ERM 003/25XX) ส าหรบการก าหนดวตถประสงคในการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข แบงออกเปน 2 ระดบ ดงน

1) การก าหนดวตถประสงคระดบองคกร การก าหนดวตถประสงคระดบองคกรจะเปนการก าหนดวตถประสงคและเปาหมายตาม แผนงานหลก (แผนปฏบตราชการประจ าป และแผนปฏบตราชการ 4 ป ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข) โดยท าการระบสถานะปจจบนของการด าเนนงานตามเปาหมาย เพอใหมการวเคราะหความเสยงทอาจท าใหไมสามารถบรรลไดตามเปาหมายทตงไว

วสยทศน

พนธกจ

ยทธศาสตร

กลยทธ

ตวชวด

โครงการ

6.สารสนเทศและการสอสาร

1.การก าหนดวตถประสงค

2.การระบความเสยง

3.การประเมนความเสยง

4.การตอบสนองตอความเสยง

7.การตดตามประเมนผล

5.กจกรรมการควบคม

6.สารสนเทศและการสอสาร

7.การตดตามประเมนผล


หนา 26

2) การก าหนดวตถประสงคในระดบหนวยงาน เปนการก าหนดวตถประสงค และ เปาหมายตาม พนธกจของแตละหนวยงาน และสถานะปจจบน เพอน าไปสการวเคราะหความเสยงทจะท าใหพนธกจของหนวยงานไมบรรลตามวตถประสงคทตงไว

การก าหนดวตถประสงคทชดเจนชวยใหการระบ และวเคราะหความเสยงทจะเกดขนไดอยางครบถวน โดยเทคนคการก าหนดวตถประสงคควรใชหลกการ “SMART” ดงน

Specific: วตถประสงค/เปาหมายตองมความชดเจน เพอใหเกดความเขาใจในผลตอบแทนหรอผลลพธท ตองการชดเจน

Measurable: วตถประสงค/เปาหมายตองสามารถวดผลได ควรมการระบหลกเกณฑและขอมลทตองการใชในการวดผล

Achievable: วตถประสงค/เปาหมายตองสามารถปฏบตใหบรรลผลไดจรง โดยค านงถงปจจยตางๆ เชน การจดสรรทรพยากร ความรความสามารถ เปนตน

Reasonable: วตถประสงค/เปาหมายตองเหตผล มความเปนไปได Time constrained: วตถประสงค/เปาหมายตองมกรอบระยะเวลาทชดเจน

ตารางท 4 การก าหนดวตถประสงคของโครงการ และวตถประสงคของแตละขนตอนหลก

โครงการ/กจกรรม วตถประสงค โครงการ/กจกรรม

ขนตอนหลก

วตถประสงคขนตอนหลก


เพอลดอตราผปวยเบาหวานและผปวยความดนโลหตสง

1.จดซอจดจาง(เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหต)

1.เพอใหไดเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตทมคณภาพเพยงพอและเหมาะสมกบการด าเนนงาน

2.การคดกรอง ประชาชนกลมเสยง

2.เพอคนหา/ประเมนสถานะโรคของประชาชนกลมเสยง

2. การระบความเสยง (Event Identification)

ในการระบความเสยงควรตองท าความเขาใจกบความหมายของความเสยง (Risk) และปจจยความเสยง (Rick Factor) กอนในบทท 1 และดงตวอยางแสดงในตารางท 5 การระบความเสยงและปจจยเสยง (MOPH-ERM 004-1/25XX)

2.1 ความเสยง (Risk) ส าหรบการบรหารความเสยงของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข หมายถง เหตการณหรอการกระท าใดๆ ทอาจจะเกดขนภายในสถานการณทไมแนนอน และอาจสงผลกระทบในดานลบหรอสรางความเสยหาย (ทงทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน) หรอกอใหเกดความลมเหลว


หนา 27

หรอลดโอกาสทจะบรรลวตถประสงคและเปาหมายตามแผนปฏบตราชการ ทงในระดบองคกร และระดบหนวยงาน และโครงการ/กจกรรม ไดจ าแนกความเสยงออกเปน 4 ลกษณะ ดงน

1) ความเสยงดานกลยทธ (Strategic Risk : S) หมายถง ความเสยงเกยวกบการบรรลเปาหมายและพนธกจในภาพรวมทเกดจากเปลยนแปลงของสถานการณและเหตการณภายนอกทสงผลตอกลยทธทก าหนดไว และการปฏบตตามแผนกลยทธไมเหมาะสม รวมถงความไมสอดคลองกนระหวางนโยบาย, เปาหมายกลยทธ, โครงสรางองคกร, ภาวการณแขงขน, ทรพยากรและสภาพแวดลอม อนสงผลกระทบตอวตถประสงคหรอเปาหมายขององคกร

2) ความเสยงดานการด าเนนงาน (Operational Risk : O) หมายถง ความเสยงทเกดจากประสทธภาพ ประสทธผล หรอการปฏบตงานทกๆ ขนตอน อนเนองมาจากขาดการก ากบดแลทดหรอขาดการควบคมภายในทด โดยครอบคลมถงปจจยทเกยวของกบกระบวนการ/อปกรณ/เทคโนโลยสารสนเทศ/บคลากรในการปฏบตงาน และความปลอดภยของทรพยสน ทสงผลตอประสทธภาพและประสทธผลในการด าเนนโครงการ

3) ความเสยงดานการเงน(Financial Risk : F) หมายถง ความเสยงเกยวกบสภาพคลองทางการเงน ความสามารถในการท าก าไรและการรายงานทางการเงน เชน การบรหารการเงนไมถกตอง ไมเหมาะสม ท าใหขาดประสทธภาพ และไมทนตอสถานการณ หรอ เปนความเสยงทเกยวของกบการเงนขององคกร เชน การประมาณการงบประมาณไมเพยงพอและไมสอดคลองกบขนตอนการด าเนนการ เปนตน

4) ความเสยงดานการปฏบตตามกฎระเบยบตางๆ (Compliance Risk : C) หมายถง ความเสยงจากการไมปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ และขอบงคบตางๆ เปนความเสยงเนองจาก ความไมชดเจน ความไมทนสมย หรอความไมครอบคลมของกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบตางๆ รวมถงการท านตกรรมสญญา การรางสญญาทไมครอบคลมการด าเนนงาน

2.2 ปจจยเสยง (Risk Factor) หมายถง ตนเหต หรอสาเหตทมาของความเสยง ทจะท าใหไมบรรลวตถประสงคทก าหนดไว เพอจะสามารถน าไปใชประโยชนในการหามาตรการลดความเสยงในภายหลงได สาเหตของความเสยงแบงได 2 ดาน ดงน

1. ปจจยภายนอก หมายถง ปจจยภายนอกหนวยงานและกระทรวงสาธารณสขทมอทธตอความส าเรจของวตถประสงค เปนปจจยทผบรหารควบคมโอกาสทจะเกดไมได เปนสงทไมอยในความรบผดชอบของหนวยงานและกระทรวงสาธารณสขแตอาจลดผลกระทบ เชน การตดตามศกษาเพอหาแนวโนมทจะเกดและวธทควรปฏบตไวลวงหนา เพอเปลยนวกฤตเปนโอกาส หรอเพอลดผลเสยหายทจะเกดขน ตวอยางปจจยภายนอก เชน

1.1) ภยธรรมชาตและส งแวดลอม (Natural Environment) การเกดน าทวม ไฟไหม แผนดนไหว คลนยกษสนาม โรคระบาด ทท าความเสยหายตออาคาร ทรพยสนแหลงวตถดบ แรงงาน


หนา 28

1.2) ภาวะเศรษฐกจ (Economic) ภาวะเงนเฟอ เงนฝด อตราดอกเบย อตราแลกเปลยน สกลเงน และเหตการณทเกยวของกบการเคลอนไหวของราคา แหลงเงนทน ภาวการณแขงขน

1.3) การเมอง (Political) เหตการณท เกยวกบการประกาศใชกฎหมาย ระเบยบและเหตการณทเปด หรอจ ากดโอกาสเขาสตลาดตางประเทศ การเปลยนแปลงอตราภาษ

1.4) สงคม (Social) เหตการณทเกยวกบการเปลยนแปลงของประชากร การยายแหลงทอยโครงสรางครอบครว มาตรฐานและรสนยมของสงคม การกอการราย

1.5) เทคโนโลยสารสนเทศ (Technological) เหตการณทเกยวกบแนวโนมการเปลยนแปลงเทคโนโลยคอมพวเตอร เชน อคอมเมช ซงมผลตอการใชสารสนเทศในการบรหาร การลดโครงสรางตนทน หรอความตองการดานเทคโนโลย

2. ปจจยภายใน หมายถง ปจจยภายในหนวยงานและกระทรวงสาธารณสข ทมอทธพลตอความส าเรจของวตถประสงค เปนปจจยทผบรหารสามารถจดการควบคมได รปแบบการบรหารสงการ การมอบหมายอ านาจหนาทความรบผดชอบ โครงสรางองคการ ระเบยบขอบงคบภายในและการปฏบตงานซงไมสามารถบรหารจดการไดดวยการควบคมภายใน ตวอยางปจจยภายใน เชน

2.1) โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) เหตการณทเกยวกบความตองการเงนทนเพอขยายหรอรกษาโครงพนฐาน การลดเวลาทเครองจกรเสย และการเพมความพงพอใจผรบบรการ

2.2) พนกงาน (Personal) เหตการณทเกยวกบอบตเหต การทจรต การหมดอายสญญาจางการสญบคลากรส าคญ ทสงผลตอความเสยหายทางการเงน และชอเสยง และการหยดผลตหรอบรการ

2.3) กระบวนการ (Process) เหตการณท เกยวกบขนตอนการปฏบตงานส าคญ การเปลยนแปลงกฎเกณฑ ความผดพลาดในกระบวนการ การสงมอบสนคา การควบคมทไมเพยงพอ ทสงผลตอความไมมประสทธภาพ ความไมพอใจของผรบบรการ การเสยสวนแบงการตลาด และการเสยชอเสยง

2.4) เทคโนโลย (Technology) เหตการณทเกยวกบระบบไอทและสารสนเทศภายในองคกร ความถกตองครบถวนของสารสนเทศ ความมนคงปลอดภย การทจรตการเลอกระบบทใชการพฒนาและบ ารงรกษา การหยดชะงกของระบบ และความไมสามารถปฏบตงานตอเนอง

2.3 การระบความเสยง เปนกระบวนการทผบรหารและผปฏบตงาน รวมกนระบความเสยงและปจจยเสยง ทเกยวของกบโครง/กจกรรม เพอใหทราบถงเหตการณทเปนความเสยง ทอาจมผลตอการบรรลผลส าเรจตามวตถประสงค โดยตองค าถง

2) สภาพแวดลอมภายนอกหนวยงาน และส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ซงเปนสงทมอยในความรบผดชอบของหนวยงาน และส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เชน นโยบายภาครฐ กฎหมาย ระเบยบขอบงคบ


หนา 29

2) สภาพแวดลอมภายในหนวยงาน และส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข เชนรปแบบการบรหารสงการ การมอบอ านาจหนาทความรบผดชอบ โครงสรางองคกร ระเบยบขอบงคบภายใน

วธการและเทคนคในการระความเสยง มหลายวธอาจเลอกใชไดตามความเหมาะสม ตามตารางท 4 ตวอยางการระบความเสยง และปจจยเสยง ดงน

1) การระบความเสยงโดยการรวมกลมระดมสมอง เพอใหไดความเสยงทหลากหลาย 2) การระความเสยงโดยการใช checklist ในกรณทมขอจ ากดดานงบประมาณและทรพยากร 3) การระบความเสยงโดยการวเคราะหสถานการณจากการตงค าถาม “What-if” 4) การระบความเสยงโดยการวเคราะหขนตอนการปฏบตงานในแตละขนตอนทส าคญ

ตารางท 5 การระบความเสยงและปจจยเสยง ประเดนยทธศาสตร: สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทก ภาคสวน

โครงการ: การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอปองกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง วตถประสงคโครงการ: เพอลดอตราผปวยเบาหวานและความดนโลหตสง

ขนตอนหลก วตถประสงคขนตอนหลก ความเสยง ปจจยเสยง 1.จดซอจดจาง (เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหต)


1.1 ไดเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตไม ตรงตามคณสมบต ทก าหนด

1.1.1 ไมเปดเผยขอมลการจดซอจดจางและการประกาศรายชอผชนะการประมล

1.2 เกดการรองเรยนเสยภาพลกษณองคกร

1.2 1 ไมด าเนนการตามระเบยบพสดและ พ.ร.บ. ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

1.3 การเบกจายไมเปนไปตามแผน

1.3.1 การจดซอจดจางลาชากวาก าหนด



2.1 เกดความลาชาในการคดกรอง

2.1.1 ไมมผรบผดชอบโครงการทชดเจน 2.1.2 อสม.ทท าหนาทคดกรองไมมความรเพยงพอ

การระบความเสยงตามหลกธรรมาภบาล

ในการวเคราะหความเสยงนน เนองจากจะพจารณาปจจยเสยงจากดานตางๆ แลว ตองน าแนวคดเรองธรรมาภบาลทเกยวของในแตละดานมาเปนปจจยในการวเคราะหความเสยง เชน ดานยทธศาสตร โครงการท คดเลอกมานนอาจมความเสยงตอเรองประสทธผลและการมสวนรวม ดานการด าเนนการ อาจมความเสยงตอเรองประสทธภาพและความโปรงใส ดานการเงน อาจมความเสยงตอเรองนตธรรม และภาระรบผดชอบ ดานกฎ ระเบยบ อาจมความเสยงตอเรองนตธรรม และความเสมอภาค

ทงน ความเสยงเรองธรรมาภบาลทอาจเกดขนจากการด าเนนแผนงาน/โครงการ เพอใหเปนไปตามหลกธรรมาภบาล (Good Governance) 10 ประการ ประกอบดวย


หนา 30

(1) หลกประสทธผล (Effectiveness) : ผลการปฏบตราชการทบรรลวตถประสงค และเปาหมายของแผนปฏบตราชการตามทไดรบงบประมาณมาด าเนนการ รวมถงสามารถเทยบเคยงกบ สวนราชการหรอหนวยงานทมภารกจคลายคลงกน และมผลการปฏบตงานในระดบชนน าของประเทศ เพอใหเกดประโยชนสขตอประชาชน โดยการปฏบตราชการจะตองมทศทาง ยทธศาสตร และ เปาประสงคทชดเจน มกระบวนการปฏบตงานและระบบงานทเปนมาตรฐาน รวมถงมการตดตาม ประเมนผล และพฒนาปรบปรงอยางตอเนองและเปนระบบ

(2) หลกประสทธภาพ (Efficiency) : การบรหารราชการตามแนวทางการก ากบดแลทด ทมการออกแบบกระบวนการปฏบตงานโดยการใชเทคนคและเครองมอการบรหารจดการทเหมาะสมใหองคการสามารถใชทรพยากรทงดานตนทน แรงงาน และระยะเวลาใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาขดความสามารถในการปฏบตราชการตามภารกจ เพอตอบสนองความตองการของ ประชาชนและผมสวนไดสวนเสยทกกลม

(3) หลกการมสวนรวม (Participation) : กระบวนการทขาราชการ ประชาชนและผมสวนไดสวนเสยทกกลมมโอกาสไดเขารวมในการรบร เรยนร ท าความเขาใจ รวมแสดงทศนะรวมเสนอปญหา/ประเดนทส าคญท เก ยวของ รวมคดแนวทาง รวมการแก ไขปญหา รวมในกระบวนการ ตดสนใจ และรวมกระบวนการพฒนาในฐานะหนสวนการพฒนา

(4) หลกความโปรงใส (Transparency) : กระบวนการเปดเผยอยางตรงไปตรงมา ชแจงไดเมอมขอสงสย และเขาถงขอมลขาวสารอนไมตองหามตามกฎหมายไดอยางเสร โดยประชาชน สามารถรทกขนตอนในการด าเนนกจกรรมหรอกระบวนการตางๆ และสามารถตรวจสอบได

(5) หลกการตอบสนอง (Responsiveness) : การใหบรการทสามารถด าเนนการได ภายในระยะเวลาทก าหนด และสรางความเชอมน ความไววางใจ รวมถงตอบสนองตอความคาดหวง/ ความตองการของประชาชนผรบบรการ และผมสวนไดสวนเสย ทมความหลากหลายและมความแตกตาง

(6) หลกภาระรบผดชอบ (Accountability) : การแสดงความรบผดชอบในการปฏบต หนาทและผลงานตอเปาหมายทก าหนดไว โดยความรบผดชอบนนควรอยในระดบทตอบสนองตอความ คาดหวงของสาธารณะ รวมทงการแสดงถงความส านกในการรบผดชอบตอปญหาสาธารณะ

(7) หลกนตธรรม (Rule of Law) : การใชอ านาจของกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ ในการบรหารราชการดวยความเปนธรรม ไมเลอกปฏบต และค านงถงสทธเสรภาพของผมสวนไดสวนเสย

(8) หลกการกระจายอ านาจ (Decentralization) : การถายโอนอ านาจการตดสนใจ ทรพยากร และภารกจจากสวนราชการสวนกลาง ใหแกหนวยการปกครองอนๆ (ราชการบรหารสวนทองถน) และภาคประชาชนด าเนนการแทน โดยมอสระตามสมควร รวมถงการมอบอ านาจและความ รบผดชอบในการตดสนใจและการด าเนนการใหแกบคลากร โดยมงเนนการสรางความพงพอใจในการ ใหบรการตอผรบบรการและผมสวนไดสวนเสย การปรบปรงกระบวนการและเพมผลตภาพ เพอผลการด าเนนการทดของสวนราชการ ทงนการ


หนา 31

กระจายอ านาจการตดสนใจทด บคลากรตองมความร ความสามารถและขอมลสนบสนนเพอใหเกดการตดสนใจทเหมาะสม

(9) หลกความเสมอภาค (Equity) : การไดรบการปฏบตและไดรบบรการอยางเทา เทยมกนโดยการไมแบงแยกดาน ชาย/หญง ถนก าเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายภาพหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจและสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษา การฝกอบรมและอนๆ

(10) หลกการมงเนนฉนทามต (Consensus Oriented) : ในการปฏบตงานตองม กระบวนการในการแสวงหาฉนทามตหรอขอตกลงรวมกนระหวางกลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของ โดยเฉพาะกลมทไดรบผลกระทบโดยตรงจะตองไมมขอคดคานทหาขอยตไมไดในประเดนทส าคญ

การพจารณาวเคราะหความเสยงตามหลกธรรมาภบาล ในชองหลกธรรมาภบาลท เกยวของ ซงประกอบดวย หลกประสทธผล หลกประสทธภาพ หลกการมสวนรวม หลกความโปรงใส หลกการตอบสนอง หลกภาระรบผดชอบ หลกนตธรรม หลกการกระจายอ านาจ หลกความเสมอภาค และหลกการมงเนนฉนทามต โดยพจารณาตามประเภทความเสยง ดงตวอยางแสดงในตารางท 6 การระบความเสยงดานธรรมาภบาล (MOPH-ERM 004-2/25XX) ตารางท 6 การระบความเสยงตามหลกธรรมาภบาล

ประเดนยทธศาสตร: สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทก ภาคสวน โครงการ การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอปองกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง

วตถประสงคโครงการ: เพอลดอตราผปวยเบาหวานและความดนโลหตสง

ขนตอนหลก มตธรรมภบาลทเกยวของ

ประสทธผล ประสทธ ภาพ

ตอบ สนอง

รบผดชอบ โปรงใส มสวนรวม กระจายอ านาจ

นตธรรม เสมอภาค การมงเนนฉนทามต

การจดจาง

จดจาง

(เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหต)

ไดผรบเหมาไมมประสทธ ภาพ

จดซอจดจางลาชากวาแผนทก าหนด

- -ไมมผรบผดชอบโครงการทชดเจน -บคลากรทรบผดชอบมความสามารถไมเพยงพอ -ไมมการตรวจสอบคณสมบตของผยนซองใหละเอยด ถถวน

-มขอรองเรยน -ไมเปดเผยขอมลจดซอจดจาง

-ไมเปดโอกาสใหตรวจสอบ -ไมมชองทางใหผมสวนไดสวนเสย เขามาตรวจสอบตรวจ

- ไมด าเนนการตามระเบยบพสดและ พ.ร.บ.ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

เลอกปฏบตตอผยนซอง

-


หนา 32

3. การประเมนความเสยง (Risk Assessment) การประเมนความเสยงเปนการประเมนระดบโอกาสทจะเกด และผลกระทบของความเสยง

ตางๆ โดยคณะกรรมการบรหารความเสยงตองก าหนดเกณฑการประเมนมาตรฐาน เพอประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง และด าเนนการวเคราะหและจดล าดบความเสยง ดงน

3.1 การก าหนดเกณฑการประเมนมาตรฐาน เปนการก าหนดเกณฑทจะใชในการประเมนความเสยง ไดแก ระดบโอกาสทจะเกด

ความเสยง (Likelihood) และความรนแรงของผลกระทบจากเหตการณความเสยง ( Impact) และระดบของความเสยง (Degree of Risk) โดนแตละหนวยงานจะตองก าหนดเกณฑของหนวยงานขนอยกบขอมลสภาพแวดลอมในหนวยงาน และดลยพนจการตดสนใจของฝายบรหารของหนวยงาน โดยเกณฑในเชงปรมาณจะเหมาะสมกบหนวยงานทมขอมลตวเลข หรอจ านวนเงนมาใชในการวเครา ะหอยางเพยงพอ ส าหรบหนวยงานทมขอมลเชงพรรณาไมสามารถระบเปนตวเลข หรอจ านวนเงนทชดเจนได ใหก าหนดเกณฑในเชงคณภาพ ซงองคประกอบทตองพจารณาในการประเมนความเสยงมตวอยาง ดงน

3.1.1 ระดบโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) ก าหนดเกณฑไว 5 ระดบ ตวอยาง ระดบโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) เชงปรมาณ

ระดบ โอกาสทเกด ค าอธบาย 5 สงมาก 1 เดอนตอครงหรอมากกวา 4 สง 1-6 เดอนตอครงแตไมเกน 5 ครง 3 ปานกลาง 1 ปตอครง 2 นอย 2-4 ปตอครง 1 นอยมาก 5 ปตอครง

ตวอยาง ระดบโอกาสในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) เชงคณภาพ ระดบ โอกาสทเกด ค าอธบาย

5 สงมาก มโอกาสเกดขนเปนประจ า 4 สง มโอกาสเกดขนบอยครง 3 ปานกลาง มโอกาสเกดขนบางครง 2 นอย มโอกาสเกดขนนอยครง 1 นอยมาก มโอกาสเกดขนยาก


หนา 33

เกณฑการประเมนโอกาสเกด (Likelihood : L)

รหส

ระดบคะแนน 1 2 3 4 5

โอกาสเกดขนนอยมากหรอไมนาจะเกดขน

โอกาสเกดขนนอยหรออาจเกดขนได

โอกาสเกดขนปานกลาง หรอเปนไปไดทจะ

เกดขน

โอกาสเกดขนสงหรอเปนไปไดทจะเกดขน

สง

โอกาสเกดขนสงมากหรอมความแนนอน

ทจะเกดขน Y1 เปนไปไดทาง

ทฤษฎแตไมนาจะเกดขน

อาจเกดขน 1 ครง ทกๆ 5-10 ป /เคยเกดขนแลว ในชวงเวลา 5-10 ปทผานมา

อาจเกดขน 1 ครง ทกๆ 4-5 ป /เคยเกดขนแลวในชวงเวลา 4-5 ปท ผานมา

อาจเกดขน 1 ครงทกๆ 2-3 ป /เคยเกดขนแลวในชวงเวลา 2-3 ปทผานมา

ปจจบนกาลงเกดขน /อาจเกดขนภายในปน /เคยเกดขนเมอปทแลว

Y2 ไมนาจะเกดในปน หรอมความนาจะเปนนอยกวาหรอเทากบ 20 %

ความนาจะเปนมากกวา 20-40 %

อาจเกดขนในปน โดยขนอยกบปจจย หรอความนาจะเปนมากกวา 40-60 %

อาจเกดขนในปน หรอมความนาจะเปนมากกวา 60 - 80 %

นาจะเกดขนในปนหรอ มความนาจะเปนมากกวา 80 % ขนไป

Y3 ไมเคยเกดขนเลยในรอบ 5 ปทผานมา

เกดขนในชวงตงแต 5-10 ป ครง

เกดขน 4-5 ปครง เกดขน 2-3 ปครง เกดขนทกป

3.1.2 ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) ก าหนดเกณฑไว 5 ระดบ ดงน

3.1.2.1 กรณความรนแรงทสามารถวดเปนตวเงนได ตวอยาง ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) เชงปรมาณ

ระดบ ผลกระทบ ค าอธบาย 5 สงมาก 10 ลานบาท 4 สง 2.5 แสนบาท – 10 ลานบาท 3 ปานกลาง 50,000 – 2.5 แสนบาท 2 นอย 10,000 – 50,000 บาท 1 นอยมาก ไมเกน 10,000 บาท


หนา 34

3.1.2.2 กรณเปนความรนแรงทไมสามารถวดเปนตวเงนได ตวอยาง ระดบความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) เชงคณภาพ

ระดบ ผลกระทบ ค าอธบาย 5 รนแรงทสด มการสญเสยทรพยสนอยางมหนต มการบาดเจบถงชวต 4 คอนขางรนแรง มการสญเสยทรพยสนมาก มการบาดเจบสาหสถงขนพกงาน 3 ปานกลาง มการสญเสยทรพยสนมาก มการบาดเจบสาหสถงขนหยดงาน 2 นอย มการสญเสยทรพยสนพอสมควร มการบาดเจบรนแรง 1 นอยมาก มการสญเสยทรพยสนเลกนอย ไมมการบาดเจบรนแรง

3.1.2.3 กรณเปนความรนแรงทสงผลกระทบดานกลยทธ

ตวอยาง ระดบความรนแรงของผลกระทบ (ตอเปาหมายขององคการ) ระดบ ผลกระทบ ค าอธบาย

5 สงมาก มผลกระทบตอเปาหมายและชอเสยงขององคกรในระดบสงมาก 4 สง มผลกระทบตอเปาหมายและชอเสยงขององคกรในระดบสง 3 ปานกลาง มผลกระทบตอเปาหมายบางอยางและชอเสยงขององคกรบาง 2 นอย มผลกระทบตอเปาหมายและชอเสยงขององคกรนอย 1 นอยมาก แทบไมมมผลกระทบตอเปาหมายและชอเสยงขององคกรเลย

3.1.2.4 กรณเปนความรนแรงท สงผลกระทบดานการด าเนนงาน (ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ)

ตวอยาง ระดบความรนแรงของผลกระทบ (ตอระบบเทคโนโลยสารสนเทศ) ระดบ ผลกระทบ ค าอธบาย

5 สงมาก เกดความสญเสยตอระบบ IT ทส าคญทงหมด และเกดความเสยหายอยางมากตอความปลอดภยของขอมลตางๆ

4 สง เกดปญหากบระบบIT ทส าคญ และระบบความปลอดภยซงสงผลตอความถกตองของขอมลบางสวน

3 ปานกลาง ระบบมปญหาและมความสญเสยไมมาก 2 นอย เกดเหตทแกไขได 1 นอยมาก เกดเหตทไมมความส าคญ


หนา 35

3.1.2.5 กรณเปนความรนแรงท สงผลกระทบดานการด าเนนงาน (บคลากร) ตวอยาง ระดบความรนแรงของผลกระทบ (ตอบคลากร)

ระดบ ผลกระทบ ค าอธบาย 5 สงมาก ถกเลกจางหรอออกจากงานเนองจากเปนอนตรายตอรางกาย

และชวตผอนโดยตรง 4 สง ถกลงโทษทางวนย ตดเงนเดอน ไมไดขนเงนเดอน 3 ปานกลาง ถกท าทณฑบน ความรนแรงสงผลตอคณภาพชวตของผอน

และสรางบรรยากาศการปฏบตงานทไมเหมาะสม 2 นอย สรางความไมสะดวกตอการปฏบตงานบอยครง 1 นอยมาก สรางความไมสะดวกตอการปฏบตงานนานๆ ครง

3.2.1.6 กรณเปนความรนแรงทสงผลกระทบดานการด าเนนงาน (กระบวนการ)

ตวอยาง ระดบความรนแรงของผลกระทบ (ตอการด าเนนงาน) ระดบ ผลกระทบ ค าอธบาย

5 สงมาก มผลกระทบตอกระบวนการและการด าเนนงานรนแรงมาก เชน หยดด าเนนการมากกวา 1 เดอน

4 สง มผลกระทบตอกระบวนการและการด าเนนงานรนแรง เชน หยดด าเนนการ 1 เดอน

3 ปานกลาง มการชะงกงนอยางมนยส าคญของกระบวนการและการด าเนนงาน 2 นอย มผลกระทบเลกนอยตอกระบวนการและการด าเนนงาน 1 นอยมาก ไมมการชะงกงนของกระบวนการและการด าเนนงาน

เกณฑการประเมนผลกระทบ (Impact: I) หลกเกณฑการวดผลกระทบ ออกเปน 7 ดาน คอ

1. ผลกระทบดานการบรรลเปาหมายเชงยทธศาสตร ( Strategic Goals ) 2. ผลกระทบดานภาพลกษณ ชอเสยงและความเชอมนองคกร (Image and Reputation) 3. ผลกระทบดานกฎ ระเบยบขอบงคบ ( Compliance ) 4. ผลกระทบดานกระบวนการและการปฏบตการ (Process and Operation) 5. ผลกระทบดานผใชบรการ (Customers) 6. ผลกระทบดานบคลากร (People) 7. ผลกระทบดานการเงน (Financial)


หนา 36

โดยมหลกเกณฑการก าหนดผลกระทบแตละดาน ดงตารางตอไปน ตารางเกณฑในการประเมนระดบความรนแรงของผลกระทบทอาจเกดขน (Impact : I)

CODE

เกณฑในการ

ประเมน (Criteria)

ระดบความรนแรงของผลกระทบทอาจเกดขน ( Impact : I )

1 2 3 4 5 ผลกระทบรนแรง

นอยมาก (ความส าคญนอยทสด)

ผลกระทบรนแรง นอย

(ความส าคญนอย)

ผลกระทบรนแรง ปานกลาง

(ความส าคญปานกลาง)

ผลกระทบรนแรง สง

(ความส าคญมาก)

ผลกระทบรนแรง สงมาก

(ความส าคญมากทสด)

ผลกระทบ ดานการบรรลเปาหมายเชงยทธศาสตร ( Strategic Goals ) X1 สญเสย

ความส าเรจ

ไมมผลกระทบตอการบรรลเปาหมายเชงยทธศาสตรของส านกงาน ( คาเฉลยของ Corp.KPI ของปลาสดมคาระดบ = 5 )

มผลกระทบเลกนอยตอการบรรลเปาหมายเชงยทธศาสตรของส านกงาน ( คาเฉลยของ Corp.KPI ของปลาสดมคาระดบ >4.5 – 4.9 )

มผลกระทบปานกลางตอการบรรลเปาหมายเชงยทธศาสตรของส านกงานแตมแนวทางในทางแกไขทสามารถท าไดอยางรวดเรว ( คาเฉลยของ Corp.KPI ของปลาสดมคาระดบ >4 – 4.5 )

ไมสามารถบรรลเปาหมายเชงยทธศาสตรของส านกงานและไมมแนวทางแกไขในระยะสนถงปานกลาง ( คาเฉลยของ Corp.KPI ของปลาสดมคาระดบ >-3.5 – 4 )

ไมสามารถบรรลเปาหมายเชงยทธศาสตรของของส านกงานและอาจเปนอปสรรคตอการด ารงอยของส านกงานและผบรหารระดบสง (คาเฉลยของ Corp.KPI ของปลาสดมคาระดบ < 3.5 )

X2 เปาหมายคลาดเคลอนไปจากแผนการด าเนนงานประจ าปงบประมาณ

ไมเกน 5%

ระหวาง 5% แตไมเกน 10%



ตงแต 20% ขนไป

ผลกระทบ ดานภาพลกษณ ชอเสยงและความเชอมนองคกร ( Image and Reputation ) X3 การ

เผยแพรขาว

ไมมการเผยแพรขาวหรอ มการเผยแพรขาวในวงจ ากดเฉพาะ

มการเผยแพรขาวในวงจ ากดและมผลกระทบในทางลบตอ

มการเผยแพรขาวในวงกวางส าหรบสอภายในประเทศ

มการเผยแพรขาวในวงกวางส าหรบสอภายในประเทศ

มการพาดหวขาวทงจากสอภายในและตางประเทศและมผลกระทบ


หนา 37

กลม แตไมมผลกระทบในทางลบตอภาพลกษณและชอเสยงขององคกร

ภาพลกษณและชอเสยงขององคกรบางเลกนอย (1วน)

เปนชวงระยะสนและมผลกระทบในทางลบตอภาพลกษณและชอเสยงขององคกรในระดบปานกลาง (2 วนตดตอ)

และมผลกระทบในทางลบตอภาพลกษณและชอเสยงขององคกรในระดบสง (3 วนตดตอ)

ในทางลบตอภาพลกษณและชอเสยงขององคกรในระดบสงมาก

X4 การส ารวจความพงพอใจหรอความคดเหนจากทกภาคสวนโดยรวม

มความพงพอใจ >95 % -100 %



มความพงพอใจ >80 % -85%

มความพงพอใจ <= 80 %

ผลกระทบ ดานกฎ ระเบยบขอบงคบ ( Compliance ) X5 การละเมด

กฎระเบยบ มการละเมดกฎระเบยบเลกนอยทไมสงผลกระทบทส าคญ

มการละเมดกฎระเบยบเลกนอยทสามารถแกไขได

มการละเมดกฎระเบยบอยางมนยส าคญแตสามารถแกไขได

มการละเมดกฎระเบยบอยางมาก และไมสามารถแกไขได

มการละเมดกฎระเบยบอยางรนแรงซงสงผลกระทบชอเสยงขององคกร

X6 การฟองคดเกยวกบการออกระเบยบ ประกาศ ค าสง

ในรอบ 4 ปไมมคดทศาลรบฟองทเกดขนใหม

ในรอบ 3 ปไมมคดทศาลรบฟองทเกดขนใหม หรอจ านวนคดทศาลรบฟองมแนวโนมคงท

ในรอบ 3 ปมคดทศาลรบฟองแตมแนวโนมทลดลงมาก

ในรอบ 3 ปมคดทอยระหวางการพจารณาของศาลมแนวโนมของจ านวนคดเพมขน

ในรอบ 3 ปทผานมามคดทศาล ศาลมค าสง/ค าพพากษาแลวใหส านกงานแพคดและสงผลกระทบชอเสยงขององคกร


หนา 38

ผลกระทบ ดานกระบวนการและการปฏบตการ (Process and Operation) X7 การชะงก

งนของกระบวนการและการด าเนนงานของส านกงาน

ไมมการชะงกงนของกระบวนการและการด าเนนงานของส านกงาน ทรพยสนเสยหายนอยมากหรอไมเสยหายเลย

มผลกระทบตอกระบวนการเลกนอย ทรพยสนเสยหายปานกลางและหรอสามารถด าเนนการของกระบวนการตอไปได

มผลกระทบตอกระบวนการปานกลาง ทรพยสนเสยหายมากและตองหยดกระบวนการในบางสวน

มผลกระทบตอกระบวนการอยางรนแรง/กระทบตอแผนงาน ทรพยสนเสยหายและตองหยดการด าเนนงานบางสวนทรพยสนเสยหายมาก และหรอตองหยดกระบวนการทงหมดเปนระยะเวลา 1 วน

หยดการด าเนนงานของส านกงาน ทรพยสนเสยหายมากและหรอตองหยดกระบวนการทงหมดเปนระยะเวลามากกวา 1 วนขนไป

X8 การรองเรยนตอกระบวนการการปฏบตงาน

ไมมการเผยแพรขาวเชงลบ แตมการรองเรยนผานหนวยงานตางๆ โดยตรง หรอ Call Center เลกนอย

ไมมการเผยแพรขาวเชงลบ แตมการรองเรยนผานหนวยงานรฐ

ท าใหเกดความไมพอใจจากสาธารณะ เชน การเขยนบทความวจารณ

ท าใหเกดความไมพอใจอยางมากจากสาธารณะ เชน การแสดงความเหนคดคานผานสอตางๆ

ท าใหเกดการตอตานอยางรนแรงจากสาธารณะ เชน การประทวงอยางกวางขวาง

ผลกระทบ ดานผใชบรการ (Customers) X9 ความพงพอใจ

ของลกคาใชบรการ

(Perceived Service

Quality Gap)

Gap มากกวา 1

Gap = 1 Gap = .91-.99 Gap= .86-.90 Gap นอยกวา.85

ผลกระทบ ดานบคลากร (People) X10 ความ

ปลอดภยของบคลากร

ไมมการบาดเจบเพยงแตเกดความร าคาญ

มการบาดเจบ เลกนอยในระดบปฐมพยาบาลจากการปฏบตงาน

มการบาดเจบ ทตองไดรบการรกษาจากการปฏบตงาน

มการบาดเจบ หรอเจบปวยรนแรงจากการปฏบตงาน

ทพลภาพหรอเสยชวตจากการปฏบตงาน


หนา 39

X11 การเสยขวญและก าลงใจในการท างาน

ท าใหเกดการตงขอสงเกตกบผบงคบบญชาในระดบเหนอขนไป

ท าใหเกดการเสยขวญและก าลงใจในการท างานกบบางสวนและระยะสน

ท าใหเกดการเสยขวญและก าลงใจในการท างานอยางกวางขวาง

เกดการประทวง เกดการนดหยดงาน

X12 ระดบคะแนนความผกพนตอองคกร

Employee Engagement

Score เทากบ 5

Employee Engagement

Score เทากบ 4.5-4.9

Employee Engagement


Employee Engagement


Employee Engagement

Score นอยกวา 3.5

ผลกระทบ ดานการเงน (Financial) X13 ผลกระทบ

กบสภาพคลอง

ไมมผลกระทบกบสภาพคลองของส านกงานทงในปจจบนและอนาคต

มผลกระทบกบสภาพคลองของทงส านกงานบาง แตไมรนแรง

มผลกระทบกบสภาพคลองของสายงานบาง แตไมรนแรง

แนวโนมรายไดไมเพยงพอตองบประมาณการด าเนนงานทางยทธศาสตร ซงมผลกระทบกบความส าเรจตอเปาประสงคทก าหนด

แนวโนมรายไดไมเพยงพอตองบประมาณรายจายทผกพน ซงมผลกระทบกบสภาพคลองของส านกงานอยางรนแรง

X14 ความสามารถในการบรหารแผนลงทน

ความสามารถในการบรหารแผน

ลงทน รอยละของภาพรวมการ

เบกจายทเกดขนจรงในชวงป และ

รอยละความสามารถในการเบกจายตามแผน ไมต ากวา

100 %

ความสามารถในการบรหารแผนลงทน รอยละ

ของภาพรวมการเบกจายทเกดขนจรงในชวงป และ


95-99 %




90-94 %




85-99 %



รอยละความสามารถในการเบกจายตาม

แผน ต ากวา 85 %


หนา 40

3.1.3 ระดบของความเสยง (Degree of Risk) แสดงถงระดบความส าคญในการบรหารความเสยง โดยพจารณาจากผลคณของระดบโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) กบระดบความรนแรงของผลกระทบ (Impact) ของความเสยงแตละสาเหต (โอกาส X ผลกระทบ) ซงระดบความเสยง ก าหนดเกณฑไว 4 ระดบ ไดแก

1. ความเสยงระดบสงมาก (Extremely Risk : E) 15 - 25 คะแนน 2. ความเสยงระดบสง (High Risk : H) 9 - 14 คะแนน 3. ความเสยงระดบปานกลาง (Moderate Risk : M) 4 - 8 คะแนน 4. ความเสยงระดบต า (Low Risk : L) 1 - 3 คะแนน

ในการประเมนความเสยงจะตองมการก าหนด แผนภมความเสยง (Risk Profile) ทไดจากการพจารณาจดระดบความส าคญของความเสยงจากโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) และผลกระทบทเกดขน (Impact) และขอบเขตของระดบความเสยงทสามารถยอมรบได (Risk Appetite Boundary)

โดย ระดบความเสยง = โอกาสในการเกดเหตการณตาง ๆx ความรนแรงของเหตการณตาง ๆ(Likelihood x Impact) ซงจดแบงเปน 4 ระดบ สามารถแสดงเปน Risk Profile แบงพนทเปน 4 สวน (4 Quadrant) ใชเกณฑในการจดแบง ดงน

1) ระดบความเสยงต า (Low) คะแนนระดบความเสยง 1–3 คะแนน ยอมรบความเสยงก าหนดเปนสเขยว 2) ระดบความเสยงปานกลาง (Medium) คะแนนระดบความเสยง 4–8 คะแนน ยอมรบความเสยงแตมแผน

ควบคมความเสยง ก าหนดเปนสเหลอง 3) ระดบความเสยงสง (High) คะแนนระดบความเสยง 9-14 คะแนน มแผนลดความเสยงก าหนดเปนสสม 4) ระดบความเสยงสงมาก (Extreme) คะแนนระดบความเสยง 15-25 คะแนนมแผนลด

และประเมนซ าหรอถายโอนความเสยง ก าหนดเปนสแดง

ตารางระดบของความเสยง (Degree of Risk) 5 5 10 15 20 25

4 4 8 12 16 20

3 3 6 9 12 15

2 2 4 6 8 10

1 1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

ภาพท 7 ตาราง Risk Matrix แสดงระดบความเสยง (เปนคาคะแนนระหวางโอกาส x ผลกระทบ) โอการทจะเกดความเสยหาย (Likelihood)

ความ

รนแร

งของ

ผลกร

ะทบ

(Impa

ct)

สงมาก

สง

ปานกลาง

ต า

Risk Applite Boundary


หนา 41

3.2 การประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง เปนการน าความเสยงและปจจยเสยงแตละปจจยทระบไวมาประเมนโอกาส (Likelihood) ทจะเกดเหตการณความเสยงตางๆ และประเมนระดบความรนแรงหรอมลคาความเสยหาย (Impact) จากความเสยง เพอใหเหนถงระดบของความเสยงทแตกตางกน ท าใหสามารถก าหนดการควบคมความเสยงไดอยางเหมาะสม ซงจะชวยใหหนวยงานสามารถวางแผนและจดสรรทรพยากรไดอยางถกตองภายใตงบประมาณ ก าลงคน หรอเวลาทมจ ากด โดยอาศยเกณฑมาตรฐานทก าหนดไวขางตน ดงตวอยางแสดงในตารางท 7 การก าหนดหลกเกณฑการใหคะแนนความรนแรงของผลกระทบ (I) และโอกาสทจะเกดความเสยหาย (L) และตารางท 8 การประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง (MOPH-ERM 005/25XX)

ผประเมนกจกรรม/โครงการของหนวยงานควนเปนผมความร ความช านาญ และมประสบการณในเรองนนๆ ส าหรบเทคนคการใหคะแนนระดบการประเมนโอกาสและผลกระทบของแตละปจจยความเสยงนน อาจใชคะแนนเสยงขางมากในการประชม หรอใหแตละคนเปนผใหคะแนนแลวน าคะแนนนนมาหาคาเฉลยเปนตน ซงมขนตอนด าเนนการ ดงน

1) พจารณาโอกาสและความถในการเกดเหตการณตางๆ (Likelihood) วามโอกาสและความถทจะเกดนนมากนอยเพยงใด ตามเกณฑมาตรฐานทก าหนด

2) พจารณาความรนแรงของผลกระทบของความเสยง (Impact) ทมผลตอองคการหรอหนวยงานวามระดบความรนแรง หรอมความเสยหายเพยงใดตามเกณฑมาตรฐานทก าหนด

ตารางท 7 การก าหนดหลกเกณฑการใหคะแนนความรนแรงของผลกระทบ (I) และโอกาสทจะเกดความ เสยหาย (L)

ประเดน/องคประกอบทพจารณา 1=นอยมาก 2=นอย 3=ปานกลาง 4=สง 5=สงมาก ความรนแรงของผลกระทบ (I)

มลคาความเสยหาย (I1) นอยกวา 1 หมนบาท

1-5 หมนบาท 5 หมนบาท-2.5 แสนบาท

2.5-5 แสนบาท มากกวา 5 แสนบาท

ความพงพอใจของผรบบรการ/ผมสวนไดสวนเสย (I2)

มากกวา 80 % 60-80 % 40-60 % 20-40 % นอยกวา 20 %

จ านวนผรองเรยน (I3) นอยกวา 1 ราย 1-5 ราย 6-10 ราย 11-15 ราย มากกวา 15 ราย โอกาสทจะเกดความเสยหาย (L)

ระเบยบและคมอปฏบต (L1) มทง 2 อยางและมการปฏบต

มอยางใดอยางหนงและปฏบต

มทง 2 แตปฏบตตามอยางใด

อยางหนงหรอไมถอปฏบต

มอยางใดอยางหนงแตไมถอ

ปฏบต

ไมมทง 2 อยาง

การควบคมและตรวจสอบของคณะกรรมการ (L2)

รอยละ 100 ทเครองผานการ

ตรวจสอบ

รอยละ 95 เครองผานการ







ตรวจสอบ โอกาสทจะเกดเหตการณ (L3) 5 ป/ครง 4 ปครง 3 ป/ครง 2 ป/ครง 1 ป/ครง

(เกดแนนอน)


หนา 42

ตารางท 8 การประเมนโอกาสและผลกระทบของความเสยง ประเดนยทธศาสตร: สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน


ขนตอนหลก วตถประสงคขนตอน ความเสยหายท อาจเกดขน

ปจจยเสยง การประเมนความเสยง

โอกาส ผลกระทบ 1.จดซอจดจาง(เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหต)




4 (L3)

5 (I3)

1.1.2 ไมมการตรวจสอบคณสมบตเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตใหละเอยดครบถวน

4 (L2)

4 (I1)


1.2 1 ไมด าเนน การตามระเบยบพสดและพ.ร.บ. ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540

2 (L3)

4 (I1)



3 (L3)

4 (I1)




2.1.1 ไมมผรบผดชอบโครงการทชดเจน

1 (L3)

3 (I1)

2.1.2 อสม.ทท าหนาทคดกรองไมมความรเพยงพอ

3 (L3)

5 (I1)


หนา 43

3.3 การวเคราะหความเสยง เมอพจารณาโอกาส/ความถทจะเกดเหตการณ (Likelihood) และความรนแรงของผลกระทบ

(Impact) ของแตละปจจยเสยงแลว ใหน าผลทไดมาพจารณาความสมพนธระหวางโอกาสทจะเกดความเสยง และผลกระทบของความเสยงตอกจกรรม หรอภารกจของหนวยงานวา กอใหเกดระดบของความเสยงในระดบใดในตารางความเสยง ซงจะท าใหหนวยงานทราบวามความเสยงใดเปนความเสยงสงสดทจะตองบรหารจดการกอน ดงตวอยางแสดงในตารางท 9 การวเคราะหระดบความเสยง ตารางท 9 การวเคราะหระดบความเสยง

ประเดนยทธศาสตร: สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน โครงการ: การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอปองกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง

วตถประสงคโครงการ: เพอลดอตราผปวยเบาหวานและความดนโลหตสง ขนตอนหลก วตถประสงคขนตอน ความเสยง ปจจยเสยง การประเมนความเสยง

โอกาส ผลกระทบ ระดบ ความเสยง





4 (L3)

5 (I3)

สงมาก (20)


4 (L2)

4 (I1)




2 (L3)

4 (I1)

ปานกลาง (8)



3 (L3)

4 (I1)

สง (12)





1 (L3)

3 (I1)

นอย (3)


3 (L3)

5 (I1)



หนา 44

3.4 การจดล าดบความเสยง เมอไดคาระดบความเสยงแลว จะน ามาจดล าดบความรนแรงของความเสยงทมผลตอองคกร หรอ

ภารกจของหนวยงาน เพอพจารณาก าหนดกจกรรมการควบคมในแตละสาเหตของความเสยงทส าคญใหเหมาะสมโดยพจารณาจากระดบของความเสยงทเกดจากความสมพนธระหวางโอกาสทจะเกดความเสยง (Likelihood) และผลกระทบของความเสยง (Impact) ทประเมนไดตามตารางการประเมนความเสยงโดยจดเรยงตามล าดบจากระดบสงมาก สง ปานกลาง ต า และเลอกความเสยงทมระดบสงมากและสง มาจดท าแผนการบรหารความเสยงในขนตอนตอไป ดงตวอยางแสดงในตารางท 10 การจดล าดบความเสยง (MOPH-ERM 006/25XX) ตารางท 10 การจดล าดบความเสยง


วตถประสงคโครงการ: เพอลดอตราผปวยเบาหวานและความดนโลหตสง ขนตอนหลก วตถประสงค

ขนตอน ความเสยง ปจจยเสยง การประเมนความเสยง

โอกาส ผล กระทบ

ระดบ ความเสยง

ล าดบ ความเสยง





4 5 สงมาก (20)

1


4 4 สงมาก (16)

1



2 4 ปานกลาง (8)

3



3 4 สง (12)

2





1 3 นอย (3)

4


3 5 สงมาก (15)

1


หนา 45

3.5 การจดท าแผนภมความเสยง (Risk Map) การจดท าแผนภมความเสยง เพอใชในการพจารณากอนจดท าแผนบรหารความเสยง Risk Map

จะชวยใหผบรหารมองเหนความสมพนธของความเสยงกบความเสยง สาเหตกบความเสยง สาเหตกบสาเหต โอกาสทจะเกดความเสยง (likelihood) การประเมนความรนแรงของผลกระทบแตละดาน (Impact) และการวเคราะหสถานการณภาพรวมขององคกร กอนน ามาจดท าแผนบรหารความเสยงเพอสามารถบรหารจดการความเสยงทเปนตนเหตของความเสยหายไดอยางแทจรง ดงภาพท 8 การจดท าแผนภมความเสยง (Risk Map) (MOPH-ERM 007/25XX)

ภายหลงจากทระบแนวทางการตอบสนองความเสยงในแตละปจจยเสยงแลว ใหก าหนดกจกรรมเพอควบคมหรอลดความเสยงทอยในระดบสง (High) และสงมาก (Extreme) ใหลดลงอยในระดบทยอมรบได และสามารถปฏบตไดจรง รวมทงตองพจารณาถงความคมคาในดานคาใชจายและตนทนทตองใชลงทนในการด าเนนมาตรการหรอแผนปฏบตการนนเปรยบเทยบกบผลประโยชนทจะไดรบดวย โดยน าระดบความเสยงมาก าหนดลงในแผนภมความเสยง (Risk Map) แสดงระดบความเสยง ซงแบงระดบของความเสยง ดงน

ระดบความเสยงสงมาก (Extreme) คะแนนระดบความเสยง 15 – 25 คะแนน ระดบความเสยงสง (High) คะแนนระดบความเสยง 9 – 14 คะแนน ระดบความเสยงปานกลาง (Medium) คะแนนระดบความเสยง 4 – 8 คะแนน ระดบความเสยงต า (Low) คะแนนระดบความเสยง 1 – 3 คะแนน

1. ความเสยงองคกรทตองก ากบดแลอยางใกลชด เปนระดบความเสยงทมระดบความเสยงสงมากอยในโซนสแดง (ระดบความเสยง 15 – 25 คะแนน) และมระดบความเสยงเกนระดบความเสยงทองคกรยอมรบได ซงจะตองบรหารความเสยงทนท โดยผบรหารตองก ากบดแลอยางใกลชด จะตองมการก าหนดมาตรการในการจดการความเสยงเพมเตมโดยทนท โดยใชกลยทธการลด/ควบคมความเสยง (Treat) กระจาย/โอนความเสยง (Transfer) หรอหลกเลยงความเสยง (Terminate) พรอมก าหนดผรบผดชอบและกรอบระยะเวลาทชดเจน

2. ความเสยงองคกรทตองเฝาระวง เปนความเสยงทมระดบความเสยงสงอยในโซนสสม (ระดบความเสยง 9 – 14 คะแนน) และมระดบความเสยงเกนระดบความเสยงทองคกรยอมรบได ซงจะตองบรหารความเสยงโดยผบรหารใหความสนใจเฝาระวง โดยใชกลยทธการลด/ควบคมความเสยง (Treat) กระจาย/โอนความเสยง (Transfer) หรอหลกเลยงความเสยง (Terminate) พรอมก าหนดผรบผดชอบและกรอบระยะเวลาท ชดเจน โดยมระดบความส าคญในการด าเนนงาน หรอการจดสรรงบประมาณใหนอยกวาโซนสแดง

3. ความเสยงองคการทใชวธควบคมปกต เปนความเสยงทมระดบความเสยงปานกลางอยในโซนสเหลอง (ระดบความเสยง 4 – 8 คะแนน) หรอมระดบความเสยงเทากบระดบความเสยงทองคกรยอมรบไดแตตองมการควบคม โดยก าหนด ผรบผดชอบและกรอบระยะเวลาทชดเจน ทงนตองมการปฏบตตามระบบการ


หนา 46

ควบคมภายใน (การจดการ ความเสยงปจจบน) อยางเครงครด เพอไมใหความเสยงเคลอนยายไปยงระดบ ทรบไมได

4. ความเสยงองคการทไมจ าเปนตองมมาตรการ ความเสยงทอยในโซนสเขยว (ระดบความเสยง นอยกวา หรอ เทากบ 3 คะแนน) เปนความเสยงทอยในระดบทยอมรบ ไมจ าเปนตองมมาตรการ จดการเพมเตมใด ๆ กบความเสยงทเกดขน ในทางกลบกนอาจมการทบทวนระบบควบคมภายในใหม เพอใหผอนคลายการควบคมไดระดบหนง

ภาพท 8 การจดท าแผนภมความเสยง (Risk Map)

5 2.1.2 1.1.1

4 1.2 1 1.3.1 O2

3 2.1.1

2

1

1 2 3 4 5

ความเสยงทยอมรบไมได

ความเสยงทยอมรบได ความเสยงทยอมรบไมได

ความเสยงทยอมรบได

ความ

รนแร

งของ

ผลกร

ะทบ

(Impa

ct)

โอกาสทจะเกดความเสยหาย (Likelihood)


หนา 47

4. การตอบสนองตอความเสยง (Risk Response) ก าหนดมาตรการตอบสนองความเสยง คอ การหาวธทเหมาะสมส าหรบจดการแตละความเสยงให

ลดความรนแรงลง หรอเกดขนไดนอยลง หรอก าหนดมาตรการการควบคมดแลไมใหเกนระดบอนตราย เปนตน การควบคม (Control) คอ นโยบายและวธปฏบตทจะชวยใหมนใจวาไดมการด าเนนการตาม

แนวทางการตอบสนองตอความเสยงทวางไว กจกรรมการควบคมเกดขนในทกระดบ ทกหนาทงาน และทวทงองคกร ประกอบดวยกจกรรมทแตกตางกน เชน การอนมต การมอบหมายอ านาจหนาท การยนยนความถกตอง การกระทบยอด การแบงหนาท และการสอบทานผลการปฏบตงาน แบงประเภทการควบคมไว 4 ประเภท คอ

1) การควบคมเพอการปองกน (Preventive Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขน เพอปองกนไมใหเกดความเสยงและขอผดพลาดตงแตแรก เชน การอนมต การจดโครงสรางองคการ การแบงแยกหนาท การควบคม การเขาถงเอกสาร ขอมล ทรพยสน ฯลฯ

2) การควบคมเพอใหตรวจพบ (Detective Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอคนหาขอผดพลาดทเกดขนแลว เชน การสอบทาน การวเคราะห การยนยนยอด การตรวจนบ การรายงานขอบกพรอง ฯลฯ

3) การควบคมโดยการชแนะ (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความส าเรจตามวตถประสงคทตองการ เชน การใหรางวลแกผมผลงานด เปนตน

4) การควบคมเพอการแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธแกไขใหเกดขอผดพลาดซ าอกในอนาคต เชน การจดเตรยมเครองมอดบเพลง เพอชวยลดความรนแรงของความเสยหายใหนอยลงหากเกดไฟไหม เปนตน

ส าหรบส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขหลงจากประเมนความเสยง และจดล าดบความส าคญของความเสยงแลว จะท าการวเคราะหการควบคมทมอยเดมกอน วาไดมการจดการควบคม เพอลดความเสยงดงกลาวขางตนไวแลวหรอไม ซงโดยปกตจะมการก าหนดอยคอนขางมาก แตผปฏบตงานมกไมคอยปฏบตตามการควบคมทก าหนด จ าเปนทหนวยงานตองวเคราะหและประเมนการควบคมเหลานนกอน โดยน าผลจากการจดล าดบความเสยงในระดบสงมาก และหรอสง มาประเมนมาตรการควบคมกอนเปนอนดบแรกตามขนตอน ดงน

- น าปจจยเสยงทอยสงมาก และหรอสง มาก าหนดวธการควบคมทควรจะม เพอปองกน หรอลดความเสยง หรอปจจยเสยงเหลานน

- พจารณา หรอประเมนวาในปจจบนความเสยง หรอปจจยเสยงเหลานนมการควบคมอยแลวหรอไม

- ถามการควบคมแลว ใหประเมนตอไปวาการควบคมนนไดผลตามความตองการอยหร อไม ดงตวอยางแสดงในตาราท 11 การประเมนมาตรการตอบสนอง (MOPH-ERM 008/25XX)


หนา 48

ตารางท 11 การประเมนมาตรการตอบสนอง ประเดนยทธศาสตร: สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทก ภาคสวน


สาเหตของความเสยง

การควบคมทควรจะม

การควบคม ทมอยแลว

ผลการประเมนการควบคม ทมอยแลววาไดผลหรอไม


- จดใหมการเปดเผยขอมลการจดซอจดจางและประกาศรายชอผชนะการประมล

? ?


- จดใหมการตรวจสอบและการควบคมภายใน - ใหมคณะท างานจากภาคประชาชนเขามามสวนรวม


- แตงตงคณะท างานโครงการ - จดท าแผนปฏบตงานในการคดกรองพรอมระบชอผรบผดชอบ

X X

เครองหมายทระบในชอง (3) = ม X = ไมม ? = มแตไมสมบรณ เครองหมายทระบในชอง (4) = ไดผลตามทคาดหมาย X = ไมไดผลตามทคาดหมาย ? = ไดผลบางแตไมสมบรณ


หนา 49

5. การก าหนดกจกรรมควบคม (Control Activity) ภายหลงจากทระบแนวทางการตอบสนองความเสยงในแตละปจจยเสยงแลว ใหก าหนดกจกรรม

เพอควบคมหรอลดความเสยงทอยในระดบสง (High) และสงมาก (Extreme) ใหลดลงอยในระดบทยอมรบได และสามารถปฏบตไดจรง รวมทงตองพจารณาถงความคมคาในดานคาใชจายและตนทนทตองใชลงทนในการด าเนนมาตรการหรอแผนปฏบตการนน เปรยบเทยบกบผลประโยชนทจะไดรบดวย ดงตวอยางแสดงในตารางท 12 การก าหนดทางเลอกในการจดการความเสยง (MOPH-ERM 009/25XX)

ทางเลอกในการจดการความเสยง มงเนนใหองคกรสามารถบรหารความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได โดยการก าหนดแนวทางการตอบสนองความเสยงสามารถท าไดหลายวธ และสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณ ขนอยกบดลยพนจของผรบผดชอบ โดยสามารถแบงวธการจดการความเสยงได 4 วธ ( 4T of Risk Responses) ดงน

(1) Take การยอมรบความเสยง (Risk Acceptance) คอ การวเคราะหแลวเหนวาไมมวธการจดการความเสยงใดเลยทเหมาะสมเนองจากตนทนการจดการความเสยงสงกวาประโยชนทไดรบ อาจตองยอมรบความเสยง แตควรมมาตรการตดตามอยางใกลชดเพอรองรบผลทจะเกดขน

(2) Treat การลด/ควบคมความเสยง (Risk Reduction) คอ การควบคมความเสยงหรอหาวธการควบคมเพมเตม เพอลดความรนแรงหรอความเสยหายของเหตการณทเกดขนในอนาคตใหอยในระดบทองคกรยอมรบได เชน ใชเทคนควชาการทางวศวกรรมหรอการจดการ มการจดท าแผนฉกเฉน มการปรบปรงแกไขกระบวนการด าเนนงาน

(3) Terminate การหลกเลยง/ก าจดความเสยง (Risk Avoidance) คอ การก าจดความเสยงหรอหลกเลยงไมยอมรบความเสยงนน โดยการหยด ยกเลกและเปลยนแปลงกจกรรมทจะน าไปสเหตการณทเปนความเสยง

(4) Transfer การกระจาย/โอนความเสยง (Risk Sharing) คอ การถายโอนความเสยงหรอโอนยายความเสยงใหผอนรบผดชอบ เชน การท าประกนภยหรอการจางบคคลภายนอกเปนผด าเนนการแทน เปนตน

ดงนน เมอทราบความเสยงทยงเหลออยจากการประเมนความเสยงและมาตรการควบคมแลว ใหพจารณาความเปนไปไดและคาใชจายของแตละทางเลอก เพอการตดสนใจเลอกมาตรการลดความเสยงอยางเปนระบบ โดยมแนวทางการพจารณาเปนรายกรณ ดงน

1) การพจารณาก าหนดกจกรรมในการรองรบความเสยงตางๆ สามารถก าหนดไปพรอมกบการก าหนดแนวทางการตอบสนองความเสยงได โดยภายหลงจากการก าหนดแนวทางการตอบสนองความเสยงแลว ใหพจารณาก าหนดมาตรการ/กจกรรมควบคมความเสยง


หนา 50

1.1) กรณเลอกใชแนวทางการยอมรบความเสยง ใหระบมาตรการ/กจกรรมทเปนการควบคมความเสยงในปจจบนและประเมนผลความสามารถของ มาตรการ/กจกรรมในการควบคมความเสยงดวย

1.2) กรณเลอกใชแนวทางการควบคมความเสยง ในกรณทมมาตรการ/กจกรรมทเปนการควบคมความเสยงในปจจบน ใหประเมนผลความสามารถของมาตรการ/กจกรรมในการควบคมความเสยง โดยพจารณาวาควรก าหนดมาตรการ/กจกรรมเพมเตมหรอไม ส าหรบกรณทไมมมาตรการ/กจกรรมทเปนการควบคมความเสยงในปจจบน ใหพจารณาก าหนดมาตรการ/กจกรรมเพมเตม

1.3) กรณเลอกใชแนวทางการลดความเสยง ในกรณทมมาตรการ/กจกรรมทเปนการควบคมความเสยงในปจจบน ใหพจารณาประเมนผลความสามารถของ มาตรการ/กจกรรมในการควบคมความเสยงวายงไมสามารถควบคมความเสยงไดเนองจากปจจยใด และใหก าหนดมาตรการ/กจกรรมเพมเตม เพอลดความเสยงนนใหอยในระดบทยอมรบได โดยค านงถงความเปนไปไดและความคมคาในการด าเนนการเปนส าคญ ส าหรบกรณทไมม มาตรการ/กจกรรมทเปนการควบคมความเสยงในปจจบนใหพจารณาก าหนดมาตรการ/กจกรรมเพมเตม โดยค านงถงความเปนไปไดและความคมคาในการด าเนนการเปนส าคญดวย

1.4) กรณเลอกใชแนวทางการยกเลกหรอหลกเลยงความเสยง เนองจากเปนความเสยงทไมสามารถยอมรบไดและประเมนแลวตองจดการใหความเสยงนนไปอยนอกเงอนไขการด าเนนงาน โดยมวธการจดการความเสยงในกลมน เชน การหยดด าเนนงานหรอกจกรรมทกอใหเกดความเสยงนนการ เปลยนแปลงวตถประสงคในการด าเนนงาน การลดขนาดของงานทจะด าเนนการหรอกจกรรมลง เปนตน

1.5) กรณเลอกใชแนวทางการถายโอนความเสยง เนองจากเปนความเสยงทอยนอก เงอนไขการด าเนนงาน และถาถายโอนใหผอนด าเนนการแทนจะมความคมคาในการรองรบความเสยง มากกวา เชน การท าประกนภย/ประกนทรพยสนกบบรษทประกน การจางบคคลภายนอกหรอการจาง บรษทภายนอกมาจดการในงานบางอยางแทน เชน งานรกษาความปลอดภย เปนตน ใหพจารณาก าหนดมาตรการ/กจกรรมทเหมาะสมและระบผทจะรบผดชอบในมาตรการดงกลาว น าเสนอผบรหารพจารณา

2) การพจารณาความคมคาของ มาตรการ/กจกรรมในการรองรบความเสยง ใหพจารณาทางเลอกของมาตรการ/กจกรรมทหนวยงานจะด าเนนการ โดย มาตรการ/กจกรรมทก าหนดตองมความคมคาในเชงคาใชจาย กลาวคอ ภายหลงจากการระบถง มาตรการ/กจกรรมในการรองรบความเสยงแลว ใหประมาณการคาใชจายในแตละกจกรรมและน าไป เปรยบเทยบกบผลการประมาณการมลคาความเสยหายทเกดจากความเสยงนนๆ โดยคาใชจายในการ ด าเนนการตามมาตรการ/กจกรรมตองต ากวามลคาความเสยหายทเกดจากความเสยง ทงน หากไมสามารถประมาณการมลคาความเสยหายทเกดจากความเสยงนนๆ ไดใหพจารณาวาเปนคาใชจายทไม สงผลกระทบตองบประมาณของหนวยงานและมาตรการ/กจกรรมทก าหนด เปนการสงเสรมใหการปฏบตภารกจมประสทธภาพมากขน ทงน หากพจารณาแลวเปนกจกรรมทจ าเปนตอง


หนา 51

ด าเนนการแตงบประมาณของหนวยงานไมเพยงพอจ าเปนตองไดรบการสนบสนนงบประมาณเพมเตมใหน าเสนอผบรหารเพอพจารณาตอไป

การก าหนดแบบกจกรรมการด าเนนงานของหนวยงาน รวมทงการก าหนดวธการในการบรหารและควบคมความเสยงใหอยในระดบทผบรหารระดบสงยอมรบไดสามารถมองได 2 มมมอง คอ

1) การก าจดหรอลดปจจยตางๆ ทจะขดขวางไมใหหนวยงานบรรลวตถประสงค นนคอ การปกปองมลคาทองคกรมอยไมใหถกท าลายไป

2) มองหาโอกาสทจะสรางความไดเปรยบในการด าเนนธรกจ คอ การมลคาใหกบองคกร โดยการบรหารความเสยง อาศยการจดล าดบความส าคญหรอความรนแรงของความเสยงนน เพอทจะไดใชทรพยากร ทมอยอยางจ ากดในการบรหารจดการกบสงทมความส าคญมากอน และมการค านงถงตนทนทตองเสยไปกบผลประโยชนทจะไดรบกลบมาดวย (Trade - of between Cost and benefit) ตารางท 12 การก าหนดทางเลอกในการจดการความเสยง


วตถประสงคโครงการ: เพอลดอตราผปวยเบาหวานและความดนโลหตสง ขนตอนหลก วตถประสงค

ขนตอน ความเสยง ปจจยเสยง โอกาส ผล

กระทบ ระดบความเสยง

กลยทธใชจดการ

ความเสยง

แนวทางการจดการความ

เสยง 1.จดซอจดจาง(เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหต)


1.1 ไดเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตไมตรงตามคณสมบต ทก าหนด


4 5 สงมาก (20)

ควบคม - จดใหมการเปดเผยขอมลการจดซอจดจางและประกาศรายชอผชนะการประมล


4 4 สงมาก (16)

ควบคม - จดใหมการตรวจสอบและการควบคมภายใน - ใหมคณะท างานจากภาคประชาชนเขามามสวนรวม


1.2 1 ไมด าเนน การตามระเบยบพสดและพ.ร.บ.

2 4 ปานกลาง (8)

ยอมรบ - อบรมใหความรแกบคลากร - จดท าคมอการปฏบตงาน


หนา 52

ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540



3 4 สง (12)

ยอมรบ - จดท าแผนการปฏบตงานการจดซอจดจางใหชดเจน - จดท าค าขอวงเงนงบประมาณลวงหนา





1 3 นอย (3)

ยอมรบ - แตงตงคณะท างานโครงการ - จดท าแผนปฏบตงานในการคดกรองพรอมระบชอผรบผดชอบ


3 5 สงมาก (15)

ควบคม - อบรมใหความรเรองการตรวจระดบน าตาลและวดความดนโลหตแก อสม. - จดท าคมอการตรวจหาระดบน าตาลในเลอด และการตรวจวดความดนโลหต


หนา 53

การจดท าแผนบรหารความเสยง การจดท าแผนบรหารความเสยง และการจดท าปฏทนการปฏบตงานแผนบรหารความเสยง

โดยน าผลการระบปจจยและการก าหนดกจกรรมควบคมความเสยง และเสนอแผนบรหารความเสยงใหผบรหารลงนามเหนชอบเพอน าไปปฏบตตอไป ดงตวอยางแสดงในตารางท 13 แผนบรหารความเสยง(MOPH-ERM 010/25XX) และตารางท 14 ปฏทนการปฏบตงานตามแผนบรหารความเสยง (MOPH-ERM 011/25XX) ตารางท 13 แผนบรหารความเสยง

แผนบรหารความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 25XX หนวยงาน......................................................................

ประเดนยทธศาสตร: สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทก ภาคสวน

โครงการ/กจกรรมและวตถประสงคโครงการ/กจกรรม

ขนตอนหลกและวตถประสงค

ความเสยงทยงเหลออย

ปจจยความเสยง

การจดการ ความเสยง

ก าหนดเสรจ/ผรบผดชอบ

หมายเหต

โครงการ: การจดระบบบรการสขภาพเชงรก เพอปองกนโรคเบาหวานและความดนโลหตสง วตถประสงคโครงการ: เพอลดอตราผปวยเบาหวานและ ความดนโลหตสง

ขนตอนหลก 1.จดซอจดจาง (เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหต) วตถประสงค 1.เพอใหไดเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตทมคณภาพเพยงพอและเหมาะสมกบการด าเนนงาน

1.1 ไดเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตไมตรงตามคณสมบต ทก าหนด



ภายในไตรมาสแรกของปงบประมาณ/นายวทยา พากเพยร


- จดใหมการตรวจสอบและการควบคมภายใน - ใหมคณะท างานจากภาคประชาชนเขามามสวนรวม

ภายในไตรมาสแรกของปงบประมาณ/นายวทยา พากเพยร

ชอผจดท า.............................................................. ต าแหนง................................................................. วนท................./............................/.......................

อนมตโดย........................................................................ ต าแหนง........................................................................... วนท...................../................................/.........................


หนา 54

ตารางท 14 ปฏทนการปฏบตงานตามแผนบรหารความเสยง ปจจยเสยง กจกรรมตามแนว

ทางการจดการ ความเสยง

ผลส าเรจการด าเนนการตามแนวทางการจดการความ

เสยง

ปงบประมาณด าเนนการ ผรบ ผดชอบ

งบ ประ มาณ

(บาท) ตค. พย. ธค. มค. กพ. มค. เมย. พค. มย. กค. สค. กย.



- จดท ารายชอผชนะการประมลและประกาศทางเวบไชดแลวเสรจภายในไตรมาสแรกของปงบประมาณ

หนวยงาน ก

-


- อบรมใหความรเรองการตรวจระดบน าตาลและวดความดนโลหตแก อสม. - จดท าคมอการตรวจหาระดบน าตาลในเลอด และการตรวจวด

- จดอบรม อสม.แลวเสรจภายในไตรมาสแรกของปงบประมาณ - จดท าคมอแลวเสรจภายในไตรมาสแรกของปงบประมาณ

หนวยงาน ข

หนวยงาน ข

25,000

5,000

การรายงานผลการด าเนนงานตามแผนการบรหารความเสยง

ใหผรบผดชอบตามแผนบรหารความเสยงจดท ารายงานผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงอยางนอย 2 ไตรมาส (รอบ 6 เดอนและรอบ 12 เดอน) เสนอผบรหารหนวยงานเพอรบทราบและพจารณาสงการ และจดสงใหกลมพฒนาระบบรหาร รอบ 6 เดอนภายในวนท 30 เมษายน 25XX และรอบ 12 เดอนภายในวนท 31 ตลาคม 25XX ดงตวอยางแสดงในตารางท 15 การตดตามผลการจดการความเสยง (MOPH-ERM 012/25XX) ตารางท 15 การตดตามผลการจดการความเสยง


วตถประสงคโครงการ: เพอลดอตราผปวยเบาหวานและความดนโลหตสง ล าดบ

ความเสยง ปจจยเสยง ความเสยหาย

ทอาจเกดขน รายละเอยด การจดการ

ระดบความเสยง ผลจากการใชมาตรการจดการ



กอน ท าแผน

หลง ท าแผน

ขนตอนหลก 1.จดซอจดจาง (เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหต) 1 1.1.1 ไมเปดเผย

ขอมลการจดซอจดจางและการประกาศรายชอผชนะการประมล

- เกดการรองเรยนเสยภาพลกษณองคกร

- อบรมใหความรแกเจาหนาทผรบผดชอบ -ก าชบเจาหนาทปฏบตตามตามระเบยบพสด


ต า (1)

- หลงด าเนนการตามระเบยบพสดและ พ.ร.บ.ขอมลขาวสารราชการ พ.ศ. 2540


หนา 55

และ พ.ร.บ.ขอมลขาวสารราชการ พ.ศ. 2540 อยางเครงครด

ผประกอบการทรวมยนประมลมความพงพอใจและไมพบวามขอรองเรยน

1 1.1.2 ไมมการตรวจสอบคณสมบตเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตใหละเอยดครบถวน

- เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตไมมประสทธภาพ

- แตงตงคณะกรรม การโดยก าหนดใหมตวแทนจากภาคประชาชนเขามารวมเปนคณะท ากรรมการ - จดประชมชแจงคณะกรมมการและผเกยวของเพอสรางความเขาใจ และมาตรการในการปกบตงานทตรงกน


ต า (1)

- คณะกรมมการและผเกยวของมความเขาใจ และการปกบตงานตามมาตรการทตรงกน - ไดเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตตรงตามคณสมบตทก าหนด

ขนตอนหลก 2.การคดกรองประชาชนกลมเสยง 1 2.1.2 อสม.ทท า

หนาทคดกรองไมมความรเพยงพอ

- เกดความลาชาในการคดกรอง

- ประชม/อบรมใหความรเรองการตรวจระดบน าตาลและวดความดนโลหตแก อสม. - ตดตามประเมนผลการปฏบตงานของ อสม.เปนระยะๆ สอบถามความคดเหนประชาชนกลมเสยงทเขารบการตรวจคดกรองโรค


ปานกลาง (8)

- ภายหลงจากการจดอบรมแลว อสม.มความร และทกษะในการตรวจคดกรองโรคไดมประสทธภาพเพมขนในระดบหนง

- ยงมความเสยงเหลออยบางเนองจากม อสม.บางรายทตดภารกจสวนตวไมสามารถเขารวมกจกรรมไดตามแผน

หมายเหต : = ด าเนนการแลวเสรจตามก าหนด = อยระหวางด าเนนการ

การรายงานผลการบรหารจดการความเสยง เปนการรายงานผลการวเคราะห ประเมน และบรหารจดการความเสยง วามความเสยงทยงเหลออยหรอไม ถายงมเหลออย มอยในระดบความเสยงสงมากเพยงใด และมวธจดการความเสยงนนอยางไร ทไดด าเนนการทงหมดตามล าดบ เสนอใหผบรหารรบทราบและพจารณาสงการ รวมถงการจดสรรงบประมาณสนบสนน ทงน การบรหารความเสยงจะเกดผลส าเรจไดตองไดรบการสนบสนนอยางจรงจงจากผบรหาร ซงหลงจากหนวยงานทราบผลประเมนความเสยงและน าความเสยงทยงเหลออยในระดบสงมาก สง ปานกลาง มาก าหนดวธการจดการความเสยงแลวจะตองจดท ารายงานเสนอผบรหาร เพอรบทราบและพจารณาสงการ ดงตวอยางแสดงในตารางท 16 รายงานผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยง (MOPH-ERM 013/25XX)


หนา 56

ตารางท 16 รายงานผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยง ประเดนยทธศาสตร: สรางเสรมพฤตกรรมสขภาพทดของประชาชนโดยการมสวนรวมของทกภาคสวน


วนท 15 มนาคม 2558 ผรบผดชอบ นายวทยา พากเพยร ขนตอนหลก ผลลพธของขนตอน ก าหนดการ ระยะเวลา

ด าเนนการ % ความคบหนา

ปญหาอปสรรค และแนวทางแกไข

1.จดซอจดจาง (เครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหต)

- หลงด าเนนการตามระเบยบพสดและ พ.ร.บ.ขอมลขาวสารราชการ พ.ศ. 2540 ผประกอบการทรวมยนประมลมความพงพอใจและไมพบวามขอรองเรยน

10-15 ตลาคม 2557

10-15 ตลาคม 2557

100 %

ไมม

- คณะกรมมการและผเกยวของมความเขาใจ และการปกบตงานตามมาตรการทตรงกน

- ไดเครองวดระดบน าตาลและเครองวดความดนโลหตตรงตามคณสมบตทก าหนด

25-31 พฤศจกายน 2557

25-31 พฤศจกายน 2557

100 %

ไมม

2.การคดกรองประชาชนกลมเสยง

- ประชม/อบรมใหความรเรองการตรวจระดบน าตาลและวดความดนโลหตแก อสม. - ตดตามประเมนผลการปฏบตงานของอสม.เปนระยะๆ สอบถามความคดเหนประชาชนกลมเสยงทเขารบการตรวจคดกรองโรค

1-10 ธนวาคม 2557

13 ธนวาคม 2557 80% - ยงมความเสยงเหลออยบางเนองจากม อสม.บางรายทตดภารกจสวนตวไมสามารถเขารวมกจกรรมไดตามแผน


หนา 57

6. การสอสารและเผยแพรแผนบรหารความเสยง การสอสารเพอการบรหารความเสยง ดงนน เพอใหเกดการผลกดนการน าแผนบรหารความเสยง

ไปสการปฏบตอยางมประสทธภาพ จงตองก าหนดแนวทางการสอสารเพอบรหารความเสยงทวทงองคกร ในแตละป โดยมตวอยางแนวทาง/ชองทางการด าเนนการ ดงน

ล าดบ แนวทาง ชวงเวลา ผรบผดชอบ 1 แจงเวยนแผนบรหารความเสยงของ สป.สธ. ภายใน 15 วนหลงจาก

แผนฯ ไดรบความเหนชอบ กพร.สป.

2 น า File แผนบรหารความเสยงลงเวบไซต ภายใน 15 วนหลงจาก แผนฯ ไดรบความเหนชอบ

กพร.สป./ ศทส.

3 การประชมภายในหนวยงาน เพอผลกดนให การด าเนนการบรหารความเสยงมประสทธภาพ เพมขน

ภายใน 1 เดอนหลงจาก แผนฯ ไดรบความเหนชอบ

ทกหนวยงานทเกยวของ

4 ชองทางอนๆ (พจารณาตามความเหมาะสม)

ทงน ใหคณะกรรมการบรหารความเสยงของของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

พจารณาเลอก แนวทาง/ชองทางทเหมาะสมในแตละป และมอบหมายใหหนวยงานทรบผดชอบในแตละแนวทาง/วธการ ท าการสอสารและเผยแพรแผนบรหารความเสยงของของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขตอไป

7. การตดตามและประเมนผลการบรหารความเสยง เพอประเมนผลการด าเนนการตามแผนบรหารความเสยง หรอมาตรการ/กจกรรมควบคมเพมเตม

ทก าหนดไวอยางตอเนองและสม าเสมอ โดยการตดตามในระหวางการด าเนนการตามแผนบรหารความเสยงหรอการประเมนผลทกไตรมาส เพอใหมนใจวาการจดการหรอการบรหารความเสยงมประสทธภาพและประสทธผล การตดตามผลการจดการความเสยงใหหนวยงานผรบผดชอบหลกในการบรหารความเสยงตองรายงานความกาวหนา ปญหาอปสรรคในการด าเนนการตามแผนบรหารความเสยง ตามแบบรายงานตดตามผลการจดการความเสยในงวดกอน เพอประกอบการพจารณาทบทวนหรอปรบปรงแผนบรหารความเสยง ทงความเสยงทตองก ากบดแลอยางใกลชด , ความเสยงทตองเฝาระวง และความเสยงทใชวธควบคมปกต เพอใหเกดความมนใจวาไดมการด าเนนงานไปอยางถกตองและเหมาะสม โดยการตดตามผลใน 2 ลกษณะ คอ

1.1 การตดตามผลเปนรายครง (Tuesday Bedfast) ประจ าปงบประมาณ ก าหนดกรอบระยะเวลาในการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงไวอยางนอย 2 ไตรมาส


หนา 58

1.2 การตดตามผลในระหวางการปฏบตงาน (Ongoing Monitoring) เปนการตดตามทรวมอยในการด าเนนงานตางๆ ตามปกตของหนวยงาน ส าหรบหนวยงานทไมไดเปนผรบผดชอบตามแผนปฏบตการบรหารความเสยง หากพบปจจยเสยงขนระหวางด าเนนการใหรายงานตามแบบรายงานกรณเกดความเสยงทพบใหม โดยจดท ารายงานตามแบบ ทนทเมอพบความเสยงเสนอผบรหาร และแจงใหคณะกรรมการบรหารความเสยงทราบเพอหาแนวทางในการจดการความเสยงตอไป


หนา 59

บทท 4 การทบทวนการบรหารความเสยง ของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

การประเมนประสทธผลของกระบวนการบรหารความเสยง เปนการสรปผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงและท าการประเมนแผนบรหารความเสยงในปตอไป และจดท ารายงานสรปผลการบรหารความเสยงประจ าป เพอปรบปรงและพฒนาการบรหารความเสยงใหดยงขน จงก าหนดแนวทางการประเมนและทบทวนการบรหารความเสยงใน 3 ดานหลก คอ

1) ดานความครบถวนขององคประกอบหลกของการบรหารความเสยง พจารณาจากการมระบบการบรหารความเสยงทด โดยการก าหนดผรบผดชอบในการบรหาร

ความเสยงทชดเจน ความครบถวนของการวเคราะหความเสยง 7 ขนตอน ไดแก การก าหนดวตถประสงคการบรหารความเสยง การระบความเสยงตางๆ การประเมนความเสยง กลยทธ/แนวทาง ทใชจดการกบแตละความเสยง กจกรรมการบรหารความเสยง ขอมลและการสอสารดานการบรหารความเสยง การตดตามและเฝาระวงความเสยงตางๆรวมทงการสรปประเมนผลการบรหารความเสยงประจ าป โดยพจารณ าถงความครบถวนในการด าเนนการตามขอก าหนดดงกลาว

2) ดานประสทธภาพของการบรหารความเสยง พจารณาจากมการระบและบรหารความเสยงไดทวทงองคการ การใหความหมายและจด

ประเภทของความเสยง การก าหนดขอบเขต วตถประสงคการบรหารความเสยงและระดบความเสยงทยอมรบได การก าหนดหลกเกณฑการประเมนความเสยงและก าหนดกจกรรมรองรบความเสยงทเหมาะสมและมการพจารณาถงความคมคาในการด าเนนการ

3) ดานประสทธผลของการบรหารความเสยง 3.1) พจารณาจากผลการบรหารความเสยง ดวยวธประเมนระดบความรนแรงของความ

เสยงทลดลง ภายหลงจากการจดการความเสยงตามกจกรรมรองรบความเสยงทก าหนด โดยประเมนผลตามตวชวด “รอยละเฉลยถวงน าหนกของความเสยงทลดลงจากการด าเนนการตามแผนบรหารความเสยง” (รอยละ 50)

3.2) พจารณาจากผลการด าเนนงานของแผนงาน/โครงการ/กจกรรมตางๆ ทมการบรหารความเสยง โดยประเมนผลตามตวชวด “รอยละของแผนบรหารความเสยงของหนวยงานในสงกดทด าเนนการไดครบถวนถกตองตามขนตอนทก าหนด” (รอยละ 60)


หนา 60

จดท ารายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยงประจ าป ในสวนของจดท ารายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยงของส านกงาน

ปลดกระทรวงสาธารณสข ใหกลมตรวจสอบภายใน ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ด าเนนการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยงและจดท ารายงานสรปผลการบรหารความเสยงประจ าป โดยระบผลของการด าเนนการในแตละกจกรรมตามทระบในแผนบรหารความเสยง วาสามารถจดการกบปจจยเสยงตางๆไดมากนอยเพยงใด สามารถลดหรอควบคมใหอยในระดบทยอมรบไดหรอไม และประเมนผลการบรหารความเสยงและทบทวนแผนการบรหารความเสยงทด าเนนการในปนนๆ ปญหาอปสรรคทพบ พรอมทงขอเสนอแนะเพอการบรหารความเสยงในปถดไป น าเสนอผบรหารเพอรบทราบและพจารณาสงการ ตามตารางท 17 การรายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยง (MOPH-ERM 014/25XX) ตารางท 17 การรายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยง

รายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยง

ส านก/กอง .................................... ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ปงบประมาณ พ.ศ. 25xx

ตรวจสอบ ณ วนท ......................... เดอน ...................................... พ.ศ. 25 xx โดยกลมตรวจสอบภายในระดบ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ล าดบท ความเสยง

มาตรการ/กจกรรมการควบคม

ผรบผดชอบ/ผตอบค าถาม

ระดบความเสยง ทยงคงเหลออย

ค าอธบายผลการใช

มาตรการ

หลกฐานประกอบ

ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะ

ผลกระทบ โอกาส

บท 5

บทสรป

รายงานผลการตรวจสอบโดย........................................................ (......................................................) ต าแหนง หวหนาทมผตรวจสอบ วนท..................../............................../.......................

อนมตโดย...................................................................... (.................................................................) ต าแหนง หวหนาทมผตรวจสอบภายใน วนท................./............................/.......................


หนา 61

บทท 5 บทสรป

ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข มการด าเนนงานทงดานการบรหารความเสยงและการควบคมภายใน ซงมวตถประสงค/เปาหมายรวมกนคอ ควบคมและลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบไดการควบคมภายในเปนกระบวนการและมาตรการตางๆทมประสทธภาพและกอใหเก ดประสทธผลท องคกรไดก าหนดขน เพอสรางความมนใจอยางสมเหตสมผลในดานการด าเนนงาน การรายงานและการปฏบตตามกฎระเบยบการบรหารความเสยงเปนกระบวนการทไดรบการออกแบบใหสามารถบงชเหตการณทอาจจะเกดขนและมผลกระทบตอองคกร เพอสามารถจดการความเสยงใหอยในระดบทองคกรยอมรบไดเมอบรหารความเสยงใหลดลงอยในระดบทองคกรยอมรบไดแลวความเสยงนนจะถกสงตอไปยงกระบวนการควบคมภายใน ในทางกลบกนความเสยงทไมสามารถควบคมไดดวยกระบวนการควบคมภายในความเสยงนนจะถกสงตอไปสกระบวนการบรหารความเสยง เมอส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขมการบรหารความเสยงและการควบคมภายในทมประสทธภาพและประสทธผลจะท าใหส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขสามารถด าเนนงานไดตามเปาหมายทก าหนดไว

กระบวนการบรหารความเสยงทวทงองคการของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประกอบดวย การบรหารความเสยงระดบ ส านก/กอง/ศนย/สถาบน/หนวยงานระดบกอง มงเนนใหเกดผลส าเรจตามภารกจหลก ตามกฎหมายจดตงสวนราชการ และแผนการบรหารราชประจ าปงบประมาณ ดงนน โครงการ หรอกจกรรมทตองด าเนนการวเคราะห ประเมน และบรหารจดการความเสยง จงเปนโครงการ หรอกจกรรมททเปนอ านาจหนาทของแตละหนวยงาน ซงไดรายงานไวในการจดวางระบบการควบคมภายในของส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข และเปนโครงการตามยทธศาสตรของกระทรวงสาธารณสขทมอบหมายใหหนวยงานในสงกดส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขรบผดชอบด าเนนการ/ประสานกบสวนราชการทเกยวของในแตละปงบประมาณ

การบรหารความเสยงภายในองคการทมประสทธภาพจะชวยปองกนความเสยงตางๆ ไมใหเกดขน หรอลดความรนแรงของความเสยงตางๆ ลงได ปจจยส าคญ คอ ผบรหารตองมสวนส าคญในการก าหนดนโยบายและผลกดนใหเกดการบรหารความเสยงทวทงองคการ รวมทงเจาหนาททกคนจะตองมสวนรวมในการน าแผนบรหารความเสยงไปเปนกรอบแนวทางในการจดการความเสยงของหนวยงาน นอกจากน ชองทางการสอสารทมประสทธภาพจะชวยใหบคลากรสามารถสอสารขอมลทเกยวของกบความเสยงทงในหนวยงาน ระหวางหนวยงาน และกระบวนการท างานตางๆ ไดเปนอยางด


หนา 62

เอกสารอางอง คมอการบรหาร ความเสยงทงทงองคกร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : บ.โกลบอลกราฟจากกด ส านกงานประกน

คณภาพ มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 2551. คมอการบรหารความเสยงทว ท งองคกร ERM : Enterprise Risk Management . สงขลา : โรงพมพนาผล

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ, 2552. คมอการประกนคณภาพการศกษาภายใน สถานศกษา ระดบอดมศกษา พ.ศ. 2553. กรงเทพฯ : หางหนสวนจ ากด

ภาพพมพ, 2553. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. การบรหารความเสยง. กรงเทพฯ : ส านกพมพคณะรฐมนตรและราช

กจจานเบกษา, 2552. จรประภา อครบวร. การบรหารความเสยง โครงการพฒนานวตกรรมการเรยนรชดเครองมอการเรยนรดวย

ตนเอง. กรงเทพฯ: ก. พลพมพ, 2552. ประไพพศ ลล ตาภรณและคณะ. คมอการบรหารความเสยงทวทงองคกร. กรงเทพฯ: หนวยตรวจสอบ

ภายในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2549. นวพร เรองสกล. กรอบโครงสรางการบรหารความเสยงขององคกรเชงบรณาการ: แนวทางการปฏบต.

กรงเทพฯ: ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย, 2551. นฤมล สอาดโฉม. CRO ตองร คมอบรหารความเสยงองคกรยคใหม. กรงเทพฯ: ฐานบคส, 2551. นรภย จนทรสวสด . การบรหารความเสยง RISK MANAGEMENT จากทฤษฎสปฏบต . กรงเทพฯ:

สตรไพศาล, 2551. ส านกงานการตรวจเงนแผนดน. 2552. แนวทาง : การจดวางระบบการควบคมภายในและการ ประเมนผลการ

ควบคมภายใน. กรงเทพฯ : บ.ซสเตม โฟร กราฟฟคส จ ากด ส านกงานหนวยตรวจสอบภายใน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2552.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. คมอค าอธบายตวชวดการพฒนาคณภาพการบรหารจดการภาครฐปงบประมาณ พ.ศ. 2554 ส าหรบสวนราชการระดบกรม. กรงเทพฯ: วชน พรนแอนด มเดย, 2553.

Enterprise Risk Management Framework, Committee of Sponsoring Organization of the Treadway Commission.2006.

Integrated Risk Management Implementation Guide 2004. Appendix B , C , D and E , Treasury Board, Cannada.


หนา 63

ภาคผนวก


MOPH-ERM 001/25XX การคดเลอกโครงการ/กจกรรม

ประเดนยทธศาสตร เปาประสงค กลยทธ โครงการ/กจกรรม ความสอดคลอง

กบประเดนยทธศาสตร 1. ............................. 1...................................

..................................... 1.1 ................................. 1.2 ................................. 1.3 .................................

……………………………………… .......... ……………………………………… .......... ……………………………………… ..........

2.................................

2................................... .....................................

2.1 .................................. 2.2 ………………..…………

……………………………………… .......... ……………………………………… .......... ……………………………………… ..........

MOPH-ERM 002/25XX

การจดล าดบความส าคญของโครงการ/กจกรรม ยทธศาสตร ประเดน

โครงการ/กจกรรม สอดคลองกบประเดนยทธศาสตร

(a)

งบประมาณ ทไดรบ

(b)

สงมอบผลผลต /บรการ

(c)

ความส าคญ ของโครงการ

(a+b+c)

ล าดบโครงการ/กจกรรม

MOPH-ERM 003/25XX

การก าหนดวตถประสงคของโครงการและวตถประสงคขนตอนหลก โครงการ/กจกรรม

วตถประสงค

โครงการ/กจกรรม


วตถประสงคขนตอนหลก

MOPH-ERM 004-1/25XX

การระบความเสยงและปจจยเสยงภายในและภายนอก ประเดนยทธศาสตร: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงคโครงการ: .....................................................................................................................................................................................

ขนตอนหลก วตถประสงคขนตอนหลก ความเสยง ปจจยเสยง


หนา 65

MOPH-ERM 004-2/25XX การระบความเสยงและปจจยเสยงดานธรรมาภบาล

ประเดนยทธศาสตร: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงคโครงการ: .....................................................................................................................................................................................


มตธรรมภบาลทเกยวของ ประสทธผล ประสทธ

ภาพ ตอบ สนอง

รบผดชอบ โปรงใส มสวนรวม กระจายอ านาจ

นตธรรม เสมอภาค การมงเนน

ฉนทามต

MOPH-ERM 005/25XX

การก าหนดหลกเกณฑการใหคะแนนความรนแรงของผลกระทบ (I) และโอกาสทจะเกดความเสยหาย (L) ประเดน/องคประกอบทพจารณา 1=นอยมาก 2=นอย 3=ปานกลาง 4=สง 5=สงมาก

ความรนแรงของผลกระทบ (I)

โอกาสทจะเกดความเสยหาย (L)

MOPH-ERM 006/25XX

การวเคราะหระดบความเสยง ประเดนยทธศาสตร: .............................................................................................................................................................................................. โครงการ.................................................................................................................................................................................................................. วตถประสงคโครงการ: ..........................................................................................................................................................................................

ขนตอน วตถประสงค ขนตอน

ความเสยง ปจจยเสยง การประเมนความเสยง

โอกาส ผล กระทบ

ระดบ ความเสยง

ล าดบ ความเสยง


หนา 66

MOPH-ERM 007/25XX

แผนภมความเสยง (Risk Map)

5 O3

4 O2

3

2

1

1 2 3 4 5

Zone สแดง ระดบความเสยงสง คาระหวาง 15 – 25 คะแนน Zone สสม ระดบความเสยงคอนขางสง คาระหวาง 9 – 14 คะแนน Zone สเหลอง ระดบความเสยงคอนขางต า คาระหวาง 4 – 8 คะแนน Zone สเขยว ระดบความเสยงต า คาระหวาง 1 – 3 คะแนน

MOPH-ERM 008/25XX

การประเมนมาตรการตอบสนอง ประเดนยทธศาสตร: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงคโครงการ: .....................................................................................................................................................................................

สาเหตของความเสยง

การควบคมทควรจะม

การควบคมทมอยแลว

ผลการประเมนการควบคมทมอยแลววาไดผลหรอไม

เครองหมายทระบในชอง (3) = ม X = ไมม ? = มแตไมสมบรณ เครองหมายทระบในชอง (4) = ไดผลตามทคาดหมาย X = ไมไดผลตามทคาดหมาย ? = ไดผลบางแตไมสมบรณ

ความ

รนแร

งของ

ผลกร

ะทบ

(Impa

ct)

โอการทจะเกดความเสยหาย (Likelihood)

ความเสยงทยอมรบได

ความเสยงทยอมรบไมได

ความเสยงทยอมรบไมได ความเสยงทยอมรบได


หนา 67

MOPH-ERM 009/25XX การก าหนดทางเลอกในการจดการความเสยง

ประเดนยทธศาสตร: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงคโครงการ: ..................................................................................................................................................................................... ขนตอนหลก วตถประสงค

ขนตอน ความเสยง ปจจยเสยง โอกาส ผล

กระทบ ระดบความเสยง

กลยทธ ใชจดการ ความเสยง

แนวทาง การจดการความเสยง

MOPH-ERM 010/25XX

แผนบรหารความเสยง ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 25XX หนวยงาน......................................................................

ประเดนยทธศาสตร: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงคโครงการ: ..................................................................................................................................................................................... โครงการ/กจกรรมและวตถประสงคโครงการ/กจกรรม

ขนตอนหลกและวตถประสงค

ความเสยงทยงเหลออย

ปจจยความเสยง

การจดการ ความเสยง

ก าหนดเสรจ/ผรบผดชอบ


MOPH-ERM 011/25XX ปฏทนการปฏบตงานตามแผนบรหารความเสยง

ปจจยเสยง กจกรรมตามแนวทางการจดการ


ผลส าเรจการด าเนนการตามแนวทางการจดการ


ปงบประมาณด าเนนการ ผรบ ผดชอบ

งบประ มาณ (บาท) ตค. พย. ธค. มค. กพ. มค. เมย. พค. มย. กค. สค. กย.

ชอผจดท า.............................................................. ต าแหนง................................................................. วนท................./............................/.......................

อนมตโดย........................................................................ ต าแหนง........................................................................... วนท...................../................................/.........................


หนา 68

MOPH-ERM 012/25XX การตดตามผลการจดการความเสยง

ประเดนยทธศาสตร: ........................................................................................................................................................................................ โครงการ: .......................................................................................................................................................................................................... วตถประสงคโครงการ: .....................................................................................................................................................................................

ล าดบความเสยง

ปจจยเสยง ความเสยหายทอาจเกดขน

รายละเอยด การจดการ

ระดบความเสยง ผลจากการใชมาตรการจดการ


หมายเหต กอน

ท าแผน หลง

ท าแผน

ขนตอนหลก 1.............................................................................. 1

ขนตอนหลก 2.............................................................................. 1

หมายเหต : = ด าเนนการแลวเสรจตามก าหนด = อยระหวางด าเนนการ

MOPH-ERM 013/25XX

รายงานผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยง ประเดนยทธศาสตร: ............................................................................................................................................................................................ โครงการ: ............................................................................................................................................................................................................. วตถประสงคโครงการ: ........................................................................................................................................................................................ วนท ....... เดอน ...............................พ.ศ. 25XX ผรบผดชอบ........................................................................................................................

ขนตอนหลก ผลลพธของขนตอน ก าหนดการ ระยะเวลาด าเนนการ

% ความคบหนา

ปญหาอปสรรคและแนวทางแกไข

MOPH-ERM 014/25XX

รายงานผลการสอบทานการประเมนการบรหารความเสยง ส านก/กอง .................................... ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ปงบประมาณ พ.ศ. 25xx

ตรวจสอบ ณ วนท ........................ เดอน ...................................... พ.ศ. 25 xx โดยกลมตรวจสอบภายในระดบ ส านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

ล าดบท ความเสยง

มาตรการ/กจกรรมการควบคม

ผรบผดชอบ/ผตอบค าถาม

ระดบความเสยงทยงคงเหลออย

ค าอธบายผลการใช

มาตรการ

หลกฐานประกอบ

ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะ ผลกระทบ โอกาส

รายงานผลการตรวจสอบโดย........................................................ (......................................................) ต าแหนง หวหนาทมผตรวจสอบ วนท..................../............................../.......................

อนมตโดย...................................................................... (.................................................................) ต าแหนง หวหนาทมผตรวจสอบภายใน วนท................./............................/.......................


หนา 69

Documents

คู่มือ การบริหารความเสี่ยง 60/Risk... · การบริหารความเสี่ยง (Risk Management) หมายถึง