พวกเราท าอะไร ในช่วงมหาอุทกภัย 2554

ดร.วัชระ เสือด ี

อาจารย์รสุ สืบสหการ อาจารย์ปรเมนทร์ ขะพินิจ

ต๎องยอมรับวําเหตุการณ์อุทกภัยในปีนี้ เป็นมหาอุทกภัยที่สร๎างผลกระทบในวงกว๎างจริงๆ เริ่มจากพายุเข๎าในปลายเดือนมิถุนายน จนปลายๆ ธันวาคมน้้ายังคงค๎างอยูํในทุํงอีกเป็นจ้านวนมาก บ๎านของพวกเรา ญาติพ่ีน๎องและคนที่รู๎จักหลายๆ คน ไมํรอดจากสถานการณ์นี้ จะมาก จะน๎อย แล๎วแตํปัจจัย และเพ่ือไมํให๎ลืมเลือนกัน จึงได๎บันทึกเหตุการณ์ที่พวกเราชาวสถาบันพัฒนาการชลประทานและน๎องๆ นิสิตวิทยาลัยการชลประทานมีโอกาสเข๎าไปชํวยเหลือสังคม และเป็นตัวอยํางที่ดีแกํชาวชลกรรุํนหลังๆ โดยมีความเป็นมา ดังนี้

วันจันทร์ที่ 10 ตุลาคม พ.ศ.2554 ได๎มีโอกาสเข๎าประชุมรํวมกับ สชป.11 เกี่ยวกับการรายงานสถานการณ์น้้า ชํวงเกิดอุทกภัย โดยเจตนาเพ่ือที่จะเข๎าไปให๎ก้าลังใจลูกศิษย์ที่ท้างานใน สชป. 11 และอยากจะชํวยกรมฯ เทําที่ชาวสถาบันฯ และน๎องๆ นิสิตวิทยาลัยการชลประทานจะท้าได๎ แล๎วก็เลยได๎ชํวยโดยการน้าทีมชาวสถาบันฯ และน๎องนิสิตรํวมในกิจกรรมตํางๆ

ในเบื้องต๎น สถาบันฯ ได๎เล็งเห็นความส้าคัญของแผนที่น้้าทํวมของ GISDA ที่ได๎เดินทางไปเห็นตัวอยํางที่ศูนย์สถานการณ์น้้าของ สชป. 10 ที่น้าภาพถํายดาวเทียมน้้าทํวมมาซ๎อนทับกับแผนที่ลักษณะภูมิประเทศ มาตราสํวน 1:50,000 โดยสถาบันฯ มีแนวคิดตํอยอดและเริ่มจัดท้า วิเคราะห์แผนที่น้้าทํวมดังกลําวและรายงานกรมฯ เป็นระยะเพ่ือตํอยอดการใช๎งาน โดยมี อาจารย์รสุ สืบสหการ และ อาจารย์คมสันต์ ไชโย น้าทีม

แผนที่ภาพถ่ายดาวเทียม GISTDA ซ้อนทับแผนที่ลักษณะภูมิประเทศ มาตราส่วน 1:50,000

วันที่ 11 กันยายน พ.ศ.2554 วันที่ 21 กันยายน พ.ศ.2554

วนัที่ 6 ตุลาคม พ.ศ.2554 วันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ.2554 วันที่ 2 พฤศจิกายน พ.ศ.2554

วันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ.2554 วันที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ.2554 วันที่ 28 พฤศจิกายน พ.ศ.2554

วันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ.2554 ได๎เรียกนิสิตปี 4 ทั้งหมดที่ก้าลังประจ้าอยูํโครงการฯ ที่ก้าลังท้าโครงงานวิศวกรรม กลับมาที่วิทยาลัยโดยดํวน เพ่ือขออาสาสมัครเข๎าไปปฏิบัติหน๎าที่เก็บระดับน้้าตาม ปตร. ตํางๆ โดยเตรียมเต็นท์และอุปกรณ์ด้ารงชีพเนื่องจากในบางจุดไมํสามารถหาที่อยูํอาศัยได๎และหาอาหารได๎ยากมาก ซึ่งนิสิตได๎ท้าหน๎าที่ที่ได๎รับมอบหมายอยํางไมํมีข๎อบกพรํอง มีการสับเปลี่ยนเวรกันตามที่ได๎วางแผนไว๎ สํงข๎อมูลให๎ศูนย์ประสานและติดตามสถานการณ์น้้า สชป.11 เพ่ือสํงข๎อความให๎ผู๎บริหารระดับสูงได๎รับทราบข๎อมูลระดับน้้าทุกชั่วโมง

รูปแผนที่จุดเฝ้าระวังระดับน้้ารายชั่วโมง จ้านวน 5 จุดที่นิสติวิทยาลัยการชลประทานเฝ้าระวัง

รูปนิสิตและสถานที่พักบริเวณทีเ่ฝ้าระวังและเก็บค่าระดับน้้า (วันที่ 17-21 ตุลาคม พ.ศ.2554)

วันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ.2554 สถานการณ์น้้าทํวมมีความรุนแรง ระดับน้้าตาม ปตร.ตํางๆ เริ่มทรงตัวและมีระดับเทํากันท้ังเหนือและท๎าย ปตร. จึงได๎ไปรับนิสิตทั้งหมดกลับ น้าทีมโดย ดร.วัชระ เสือดี, อาจารย์รสุ สืบสหการ อาจารย์ชวกร ริ้วตระกุลไพบูลย์, น๎าเฉลิม, ลุงแก๎ว และนิสิตอีกกวํา 15 คน ได๎แกํ ก๎อน64, เกรียง64, คํอม64, จ๋อง64, ฉ่้า64, แชมป์64, เชลล์64, ดล64, บุบ64, เป๋ง64, แบะ64, รื่น64, ฝืน64, หล้า64, เหม็ง64, (โดยเริ่มจาก ปตร. วัดเชียงรากน๎อยเป็นจุดแรก เนื่องจากเข๎าถึงยากท่ีสุด โดยจอดรถบรรทุกไว๎และใช๎เรือลากจูงเข๎าไปรับ หลงทิศหลงทาง ทุลักทุเล พอสมควร

จากนั้นจึงเดินทางไปรับที่ ปตร. เชียงรากน๎อย ซึ่งอยูํบริเวณนิคมอุตสาหกรรมนวนครที่เพ่ิงเกิดเหตุการณ์น้้าเข๎าทํวมพ้ืนที่ ซึ่งจะต๎องลากเรือรวม 3 ล้า เพ่ือเข๎าพ้ืนที่ การเดินทางแตํละจุดมีความยากและเคลื่อนตัวได๎ช๎ามากๆ เพราะต๎องระวังคลื่นน้้าที่กระเพ่ือมไปกระแทกกับเต็นท์พักอาศัยของชาวบ๎านบนคันคลอง ในชํวงเดินทางกลับเวลาประมาณ 19.00 น. รถบรรทุกของ สชป.9 ที่สํงมาชํวยงาน ที่บรรทุกอาจารย์และนิสิตกวํา 20 ชีวิต ได๎จมน้้าครึ่งคันบริเวณดํานเก็บคําผํานทางของทางพิเศษอุดรรัถยา (ทางดํวนสายบางปะอิน) และไมํสามารถเดินทางตํอได๎ จึงเตรียมหาที่นอนกันบริเวณใกล๎ๆ แตํปรากฏวําตอนส้ารวจเส๎นทางด๎วยเรือ (น๎าเฉลิมลาก ผมนั่งล้าหลัง) เพ่ือหาที่พัก แตํเชือกที่ลากเรือขาด ท้าให๎ต๎องหยุดแก๎ไข โชคดีมีรถของทหารเที่ยวสุดท๎ายขับตามหลังมาพอดี เลยได๎รับการชํวยเหลือจากทหาร (พ.ท.อุดม แก๎วมหา ผู๎บังคับการกองพันทหารม๎าที่ 27 รักษาพระองค์ กองพลทหารม๎าที่ 2 รักษาพระองค์ ) รับเดินทางไปนอนที่คํายทหารจังหวัดสระบุรี และได๎รับการต๎อนรับ ดูแลทั้งด๎านอาหาร ที่พัก เสื้อผ๎า และการดูงานเป็นอยํางดี (ภายใต๎การประสานงานของทําน อาจารย์เลอศักดิ์) จนสํงกลับถึงสถาบันฯ ในวันรุํงขึ้น

รูปการเดินทางไปส่งนิสิตอาสาสมัครเข้าไปปฏิบัติหน้าที่เก็บระดับน้้าตาม ปตร. ต่างๆ (วันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ.2554)

รูปการเดินทางไปรับนิสิต และการได้รับความช่วยเหลือจากทหาร (วันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ.2554)

ไมํเพียงแตํสํงนิสิตเข๎าไปเฝ้าระวังและอํานคําระดับน้้า และท้างานเพ่ือรวบรวมข๎อมูลขําวสารเพ่ือเป็นแนวทางในการบริหารจัดการน้้าและเป็นแนวทางในการป้องกันให๎กับกรมชลประทาน นิสิตยังได๎อาสาสมัครเพ่ือที่จะรํวมบ้าเพ็ญประโยชน์แกํสังคมอีกมากมาย เชํน ส้ารวจระดับดินบริเวณภายในกรมชลประทาน ปากเกร็ด เพ่ือเป็นแนวทางในการวางแผนป้องกันน้้าทํวม พร๎อมทั้งสํงคําระดับให๎ สชป.11 และฝ่ายรักษาบริเวณเพ่ือหาแนวทางในการป้องกันน้้า ได๎เข๎าไปชํวยในการส้ารวจระดับบริเวณ อ.ปากเกร็ด เพ่ือทางเทศบาลนครปากเกร็ดจะได๎วางแผนในการป้องกันน้้า -ทํวม ได๎รํวมบ้าเพ็ญประโยชน์เพื่อฟ้ืนฟูคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได๎รํวมท้าความสะอาดพ้ืนที่บริเวณคณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได๎รํวมกับสถาบันสํงเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) ขนย๎ายและแจกสิ่งของบรรเทาอุทกภัยในพ้ืนที่ อ.บางกรวย จ.นนทบุรี ได๎รํวมท้าความสะอาด

ฟ้ืนฟูบ๎านอาจารย์วสันต์ บุญเกิด ที่ปรึกษาผู๎ทรงคุณวุฒิประจ้าสถาบันฯ ได๎รํวมท้าความสะอาดบริเวณบ๎านอาจารย์วัชระ เสือดี ผู๎อ้านวยการสถาบันพัฒนาการชลประทาน บ๎าน รศ.ดร.กัมปนาท ภักดีกุล คณบดีคณะสิ่งแวดล๎อมและทรัพยากรศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ทั้งนี้ยังได๎รํวมเป็นก้าลังส้าคัญในการชํวยเหลือประสานงานระหวํางเจ๎าหน๎าที่ชลประทานที่มาท้าหน๎าที่กู๎พ้ืนที่น้้าทํวมตํางๆ ให๎เข๎าสูํภาวะปกติรํวมกับเจ๎าหน๎าที่จากโครงการกํอสร๎าง ส้านักโครงการขนาดใหญํ ส้านักชลประทาน และส้านักเครื่องจักรกลอีกด๎วย

รูปการส้ารวจแนวระดับบริเวณภายในกรมชลประทาน (วันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ.2554)

รูปนิสิตวิทยาลัยการชลประทานรํวมกับเทศบาลนครปากเกร็ดวางแผน ส้ารวจจุดอํอนบริเวณโดยรอบเทศบาลนครปากเกร็ด พร๎อมทั้งวางแผนในการคาดการเหตุการณ์อุทกภัยในพื้นท่ีเทศบาลนครปากเกร็ดรํวมกับ สท.สมบัติ ยิ่งเจริญ สมาชิกสภาเทศบาลนครปากเกร็ด และ ดร.วิษุวัฒก์ แต๎สมบัติ อาจารย์จากภาควิชาวิศวกรรมชลประทาน มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาเขตก้าแพงแสน (วันที่ 30 ตุลาคม – 3 พฤศจิกายน พ.ศ.2554)

รูปการส้ารวจแนวระดับบริเวณ อ.ปากเกร็ด (วันที่ 3-5 พฤศจิกายน พ.ศ.2554)

รูปนิสิตรํวมขนน้้าดื่มเพ่ือน้าไปสํงตํอให๎ผู๎ประสบภัย ณ ส้านักวิจัยและพัฒนา (วันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ.2554)

รูปนิสิตรํวมกับสถาบันสํงเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) น้าทีมโดย รศ.ดร.กัมปนาท ภักดีกุลและ คุณนวรัตน์ อินทุวงศ์ (ภักดีกุล) อาจารย์สมยศ พูลธนสาร ชํวยขนย๎ายและแจกจํายสิ่งของบรรเทาอุทกภัยในพ้ืนที่ อ.บางกรวย จ.นนทบุรี (วันที่ 19 พฤศจิกายน พ.ศ.2554)

รูปรํวมบ้าเพ็ญประโยชน์ฟื้นฟูคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (วันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ.2554)

รูปท้าความสะอาดพ้ืนที่บริเวณคณะวิศวกรรมศาสตร์ ม.เกษตรศาสตร์ (วันที่ 30 พฤศจิกายน พ.ศ.2554)

เพ่ือให๎บทความนี้ครบถ๎วนตามแนวคิดของเวทีการมีสํวนรํวม จึงให๎นิสิตบรรยายความรู๎สึกในเหตุการณ์มหาอุทกภัยครั้งนี้ ดังนี้

นิสิตชั้นปีที่ 1 สลิลทิพย์ ปัตตานี (เวียร์67) วันปิดเทอมที่ทุกครั้งเป็นชํวงเวลาที่น๎องจะได๎พักผํอนอยูํกับครอบครัว ใช๎ชีวิตแบบนักเรียนนักศึกษา ได๎ออกไปเที่ยวนอกบ๎านเป็นบางครั้ง แตํแล๎วก็เกิดเหตุการณ์ที่ท้าให๎เกิดความสลดใจอยํางเลี่ยงไมํได๎ สื่อทางโทรทัศน์ออกขําววําตํางจังหวัดน้้าทํวม น๎องก็เห็นเป็นเรื่องปกติที่ทุกปีจะมีน้้าทํวมและรู๎สึกเห็นใจกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น แตํก็คาดไมํถึงวําจะเกิดกับบ๎านของตนเองซึ่งอยูํในเขตกรุงเทพฯ เพราะไมํเคยเกิดน้้าทํวมกรุงเทพฯมากํอน แตํในที่สุด เขตสายไหมก็ประกาศเป็นพ้ืนที่อพยพ ระดับน้้าเพ่ิมขึ้นอยํางรวดเร็ว จนมีระดับสูงเทําเอวภายในไมํกี่สัปดาห์ พํอและแมํของน๎องต๎องออกไปท้างาน โดยใช๎เวลาในการเดินทางมากกวําเดิมหลายเทําตัว บ๎านของน๎องไมํได๎รับถุงยังชีพจากหนํวยงานตํางๆ พํอและแมํจึงต๎องซื้อน้้าและอาหารกลับมาทุกวัน ซึ่งในบ๎านมีสมาชิกครอบครัวทั้งหมด 5 คน และสุนัขอีก 2 ตัว ในชํวงที่น้้าทํวมสูง น้้าจะเอํอขึ้นมาเร็วมาก ดังนั้นในตอนกลางคืน แมํต๎องตื่นมาทุก

ชั่วโมงเพ่ือเปิดเครื่องสูบน้้า เพ่ือระบายน้้าออกจากตัวบ๎าน เงินเสียไปกับการซื้ออาหารกักตุน ซื้อเรือ ซื้อเครื่องสูบน้้า และการป้องกันบ๎าน น๎องรู๎สึกหดหูํทุกครั้งที่มองไปนอกบ๎านที่ทุกทีจากเดิมเคยเป็นถนน แตํบัดนี้กลับกลายเป็นทะเลที่สูงขึ้นเรื่อยๆ เหตุที่บ๎านของน๎องไมํอพยพเป็นเพราะหํวงทรัพย์สินภายในบ๎าน ซึ่งในหมูํบ๎านมีเป็นร๎อยหลัง กลับเหลือประมาณ 5 หลังที่มีคนอยูํ ระยะเวลาผํานไปเดือนกวําๆ ระดับน้้าก็ลดลงเรื่อยๆ จนมีคนเริ่มกลับมายังบ๎านของตน เริ่มท้าความสะอาดบ๎าน และส้ารวจความเสียหาย จากวิกฤตการน้้าทํวมครั้งนี้ท้าให๎ได๎เรียนรู๎อะไรหลายๆ อยําง ถึงแม๎บางพ้ืนที่การชํวยเหลือจะเข๎าไปไมํถึง แตํก็ยังดีใจที่คณาจารย์ เจ๎าหน๎าที่ และพ่ีๆ ชลกรเสียสละทั้งก้าลังกายและก้าลังใจเพ่ือรํวมชํวยเหลือผู๎ประสบภัยพิบัติในครั้งนี้อีกด๎วย

นิสิตชั้นปีที่ 2 (ชลกร 66) เมื่อน๎องได๎ฟังขําวสารจากสื่อตํางๆ ซึ่งรายงานเกี่ยวกับสถานการณ์น้้าทํวมในพ้ืนที่ตํางๆ น๎องรู๎สึกเห็นใจ เข๎าใจ และรับรู๎ถึงความรู๎สึกความยากล้าบากของผู๎ประสบเหตุอุทกภัยในครั้งนี้ ก็เพราะวําบ๎านของ พ่ีๆ น๎องๆ ชาวชลกรบางคนก็ถูกน้้าทํวมด๎วยเชํนกัน จึงอยากมีสํวนรํวมในการเข๎าชํวยเหลือและบรรเทาทุกข์ แกํผู๎ประสบอุทกภัยในครั้งนี้ จึงได๎กลับมาที่ “วิทยาลัยการชลประทาน” หลังจากท้าความสะอาดบ๎านของตนเองเสร็จแล๎ว ได๎กลับมาชํวยเหลือในการติดตามสถานการณ์น้้า ได๎เข๎าไปชํวยท้าความสะอาดบ๎านอาจารย์ บ๎านผู๎ประสบอุทกภัย และรํวมฟ้ืนฟูมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ให๎มีสภาพพร๎อมที่จะเรียนได๎ และได๎ไปชํวยบริจาคสิ่งของจ้าเป็นแกํผู๎ประสบอุทกภัย จากการได๎มีสํวนรํวมในการชํวยเหลือผู๎ประสบอุทกภัยในครั้งนี้ ท้าให๎น๎องได๎รับประสบการณ์ตํางๆ มากมาย ได๎เรียนรู๎งานตํางๆ มากยิ่งขึ้น ได๎ความรู๎สึกดีๆ และความภาคภูมิใจเป็นอยํางยิ่ง ที่ได๎เข๎ามามีสํวนรํวมจิตอาสาในครั้งนี้ ท้าให๎เกิดความประทับใจเป็นอยํางมาก สุดท๎ายนี้ น๎องรู๎สึกดีใจและประทับใจ ที่ได๎เห็นคนไทยชํวยเหลือซึ่งกันและกัน

นิสิตชั้นปีที่ 3 พีรชาญ์ ภาคเดช (ไขํนุ๎ย 65), สรวิศ แสงเงิน (หวาน65) จากเหตุการณ์น้้าทํวมในปีนี้ ท้าให๎พ้ืนที่หลายๆ แหํง ประสบกับมหาอุทกภัยที่ยากตํอการป้องกันท้าให๎

ชาวบ๎านเดือดร๎อนกันมากมาย ชาวบ๎านบางคนถึงกับไมํมีที่อยูํที่อาศัย ไมํมีทั้งอาหารการกิน แตํด๎วยพวกเราคนไทย ก็ได๎ชํวยเหลือดูแลกันและกันโดยตลอด

อาจมีหลายๆ คนที่ต้าหนิกรมชลประทานวําบริหารจัดการน้้าไมํดี จึงท้าให๎เกิดน้้าทํวมขึ้นในหลายพ้ืนที่ ท้าให๎ชาวบ๎านได๎รับความเดือดร๎อน ตึกรามบ๎านชํอง ที่นาท้ากิน เสียหายเป็นจ้านวนมาก ซึ่งทางกรมชลประทานก็ได๎ท้างานกันอยํางหนักเพ่ือให๎อุทกภัยครั้งนี้ได๎ทุเลาลง

ด๎วยเหตุนี้ ในฐานะนิสิตวิทยาลัยการชลประทาน รุํน 65 ทีไ่ด๎รับโอกาสจากผู๎บริหารกรมชลประทาน อาจารย์ และรุํนพ่ีชลกร ให๎ได๎เข๎ารํวมติดตามสถานการณ์น้้า เฝ้าระวัง รวบรวมข๎อมูล ลงพ้ืนที่ตํางๆ เพ่ือการจัดการน้้า ท้าทุกอยํางเทําท่ีสามารถจะชํวยกันได๎ ท้าให๎ไดท๎ราบถึงสาเหตุและปัญหาที่ท้าให๎เกิดมหาอุทกภัยครั้งนี้ ตลอดจนได๎ทราบถึงแนวทางการแก๎ไขปัญหาตํางๆ ท้าให๎ได๎ตระหนักถึงอนาคตที่จะมาถึง วําควรจะมีการบริหารการจัดการน้้าให๎มีประสิทธิภาพมากขึ้น การวางแผนในการบริหารจัดการน้้าในอนาคตให๎สอดคล๎องกับเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นในภายภาคหน๎าวําควรเป็นไปในทิศทางใด

และการติดตามสถานการณ์น้้าในครั้งนี้ ท้าให๎ได๎มีสํวนรํวมในการท้างานกับอาจารย์และรุํนพ่ี ท้าให๎มีความรู๎ในหลายๆด๎านที่ไมํเคยรู๎มากํอน การใช๎โปรแกรมตํางๆ ที่เกี่ยวกับด๎านชลประทาน โดยมีอาจารย์และรุํนพ่ีคอยสอน ซึ่งท้าให๎ตัวผมเองมีประสบการณ์และความรู๎เพ่ิมมากขึ้นอีกด๎วย

นิสิตชั้นปีที่ 4 (ชลกร 64) มหาอุทกภัยปี 2554 มีหลายคนอนุมานวําคือ “สึนามิน้้าจืด” เป็นเหตุการณ์ที่สร๎างความเสียหายให๎แกํประเทศไทยเป็นจ้านวนมากทั้งด๎าน เศรษฐกิจ สังคม และทรัพยากรธรรมชาติ มีหลายคนถกเถียงถึงเหตุการณ์วําเกิดขึ้นจากสิ่งใด บางฝ่ายกลําวได๎วําเป็นภัยพิบัติทางธรรมชาติ แตํก็มีอีกฝ่ายกลําวได๎วําเป็นฝีมือของมนุษย์ แตํเมื่อเหตุการณอุ์ทกภัยครั้งนี้ได๎เกิดขึ้นก็ไมํสามารถที่จะมีใครหลีกเลี่ยงมันไปได๎ นิสิตวิทยาลัยการชลประทานได๎มีสํวนรํวมในการรับผิดชอบในการชํวยแก๎ปัญหามหาอุทกภัยในครั้งนี้ โดยมีหน๎าที่คอยเฝ้าระวังระดับน้้าและวัดคําระดับน้้าที่ประตูระบายน้้าตํางๆ ที่ถูกโอบล๎อมไปด๎วยมวลน้้าขนาดมหึมารอบเมืองหลวงของเรานั้นคือกรุงเทพมหานคร เมื่อเราได๎ฟังหน๎าที่แล๎วเราตํางคิดวําไมํใชํงานยากส้าหรับเรา โดยมีการจัดทีมไว๎เป็น 2-3 คนตํอประตูระบายน้้าหนึ่งแหํง ทุกคนตํางยิ้มแย๎ม สนุกสนาน เฮฮาตามภาษาเด็กหนุํมที่กระหายในการท้างาน วันแรกขณะที่เดินทางเข๎าไปสูํพ้ืนที่ เรากลับไมํเจอประตูระบายน้้าสิ่งที่เห็นกลับกลายเป็นผืนน้้าอันกว๎างใหญํสุดลูกหูลูกตา พวกเราต๎องลุยน้้าเข๎าไปเป็นระยะทางหลายกิโลเมตร ระดับน้้าราวหัวเขํา เมื่อถึงประตูระบายน้้าความคิดของแตํละคนตํางคิดเหมือนกันวํา “นี่ไมํใชํงานงํายของเราอีกตํอไป...” เนื่องจากสภาพพ้ืนที่นั้นไมํเอ้ืออ้านวยตํองาน ในพื้นที่ไมํรู๎จักใครเลยไมํมีอาหาร น้้าดื่ม ที่อยูํอาศัยและที่ส้าคัญที่สุดนั้นก็คือห๎องน้้า แตํเนื่องจากสัญชาตญาณของชาวชลกรปัญหาที่กลําวมาจึงไมํเป็นอุปสรรคตํอการปฏิบัติหน๎าที่แตํอยํางใด เวลาประมาณ 18.00 น. ภารกิจของเราก็ได๎เริ่มขึ้น มีเสียงโทรศัพท์เข๎ามาถามถึงระดับน้้าและเป็นอยูํอยํางนี้ตํอไปทุกๆ ชั่วโมง เมื่อพระอาทิตย์ตกดินทุกคนก็ตํางหาที่พักพิง บ๎างก็อาศัยอยูํกับเจ๎าหน๎าที่ บ๎างก็อาศัยอยูํวัด รวมทั้งประตูระบายน้้าก็สามารถเป็นที่พักพิงยามค้่าคืนได๎ ความมืดเป็นอุปสรรคในการท้างาน รวมถึงยุง และแมลงตํางๆ ก็ยังเป็นสิ่งที่ท้าให๎การท้างานของเรายากลงไปอีก เราท้างานตลอดทั้งคืนระดับน้้าสูงขึ้นเรื่อยๆ พระอาทิตย์ของวันใหมํได๎เริ่มขึ้นน้้าที่เราเห็นไมํใชํระดับหัวเขําอีกตํอไปแล๎ว ระดับน้้านั้นสูงระดับหน๎าอก และยังจะสูงขึ้นตํอไป อีกทั้งอาหารของเราก็คืออาหารที่บริจาค เชํน ปลากระป๋อง บะหมี่ก่ึงส้าเร็จรูป รวมไปถึงอาหารที่ชาวบ๎านหยิบยื่นให๎ ตอนนี้เราเหมือนเป็นสํวนหนึ่งของผู๎ประสบภัยไปแล๎ว ทุกคนตํางเหนื่อยล๎าและอํอนเพลียกับสิ่งที่มันเกิดขึ้นใน 2-3 วันที่ผํานมา แตํถ๎าเรามองย๎อนกลับไปแล๎วชาวบ๎านผู๎ประสบภัยต๎องเจอชะตากรรมกับมหาอุทกภัยนี้อีกหลายเดือน ความล้าบากของเรากลับเป็นแคํเศษเสี้ยวของความล้าบากที่ผู๎คนจ้านวนมากต๎องพบเจอ ในแตํละพ้ืนที่มีความเสี่ยงมากขึ้นและเข๎าถึงได๎ยาก ตํอมาจึงมีค้าสั่งให๎นิสิตทุกคนออกจากพ้ืนที่ เพราะอาจเกิดอันตรายกับนิสิตได๎ คณาจารย์ น้าโดย ดร.วัชระ, อาจารย์รสุ, อาจารย์ชวกร, น๎าเฉลิม, ลุงแก๎ว และเพ่ือนๆ ได๎น้ารถสิบล๎อและเรือเข๎ามารับนิสิตออกจากพ้ืนที่จนถึงเวลาค่้าซึ่งยังเหลือนิสิตอีกกลุํมหนึ่งที่ไมํสามารถเข๎าไปรับได๎ เพื่อนๆ ตํางเป็นหํวงและโทรให๎ก้าลังใจตลอดเวลาในขณะนั้นเองเหตุการณ์ไมํคาดคิดก็ได๎เกิดขึ้นรถสิบล๎อที่มารับกลับจมน้้าและพังลงไมํสามารถขับตํอไปได๎ พวกเราโชคร๎ายเหลือเกิน เรามีนิสิตที่ติดอยูํและรถสิบล๎อยังมาพังอีก ทุกคนตํางวิตกกังวลกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้น อาจารย์ตัดสินใจวําจะออกเรือขอความชํวยเหลือโดยขับเรือไปอยํางไร๎จุดหมายจนกระทั่งได๎พบกับรถทหารซึ่งก้าลังชํวยเหลือประชาชนอยูํ ทีมอาจารย์จึงได๎ขอความชํวยเหลือและน้าบรรดานิสิตที่ติดอยูํกับรถสิบล๎อไปพักยังคํายทหารที่จังหวัดสระบุรี พอรุํง

เช๎าทหารก็ได๎มาสํงที่วิทยาลัยการชลประทาน อีกด๎านหนึ่งนิสิตที่ติดอยูํประตูระบายน้้าได๎ทราบเรื่องวํารถสิบล๎อพังไมํสามารถกลับมารับได๎จึงตัดสินใจกันวําจะกลับโดยรถไฟแตํรถไฟเที่ยวสุดท๎ายนั้นได๎ออกไปแล๎วจึงไปขอพักกับชาวบ๎านแถวสถานีรถไฟและพอรุํงเช๎าก็ได๎ขึ้นรถไฟกลับมายังวิทยาลัย ทุกคนได๎กลับมาพร๎อมหน๎ากันอีกครั้ง เหตุการณ์ทั้งหมดนี้คงอยูํในความทรงจ้าของพวกเราตลอดไปอยํางแนํนอน วิกฤตครั้งนี้คงเป็นบทเรียนให๎แกํชาวไทยทุกคนหันกลับมามองถึงแนวทางการป้องกันไมํให๎เกิดเหตุการณ์เลวร๎ายนี้ขึ้นซ้้าอีก และควรมีมาตรการที่ชัดเจนในการแก๎ไขปัญหาอุทกภัยไมํให๎เกิดขึ้นกับประเทศไทยอีกตํอไปในอนาคตอยํางเอาจริงเอาจัง บางทีถ๎าเรามองย๎อนกลับไปการที่มนุษย์ท้าลายธรรมชาติมาอยํางมากมาย อาจจะถึงเวลาที่ธรรมชาติเอาคืนกับมนุษย์บ๎างแล๎วก็เป็นไปได๎

ในความเห็นสํวนตัวของผู๎เขียน หลังจากได๎อํานความรู๎สึกของนิสิตแล๎ว เล็งเห็นปัญหาในการเกิดมหาอุทกภัยในครั้งนีไ้ด ๎และสามารถแบํงเป็นสาเหตุตํางๆ ดังนี้ ด้านวิศวกรรม 1. อาคาร คลองเกํา เสื่อมสภาพ การท้าหน๎าที่เปลี่ยนไป ต๎องออกแบบและปรับปรุงใหมํทั้งระบบ 2. ขาดอุปกรณ์ และแบบจ้าลองที่การพยากรณ์และจ้าลองเหตุการณ์ที่มีการบูรณาการทั้งลุํมน้้า (ที่ตอบได๎วําฝนจะตกเทําไร น้้ามาเทําไร ต๎องจัดจราจรน้้าอยํางไร/หากคันพังจะเกิดอะไร ทํวมเมื่อไหรํ ที่ไหน ลึกเทําไหรํ นานแคํไหน) ซึ่งขาดเส๎นชั้นความสูงที่ละเอียด และข๎อมูลพื้นฐานที่ถูกต๎อง ทันสมัย 3. ขาดระบบ ขาดคํูมือปฏิบัติงานที่เป็นขั้นตอน (ท้ังด๎านจัดการ มวลชน งบประมาณ การบริหารความเสี่ยงฯลฯ ตามระดับความรุนแรงของภัยพิบัติตํางๆ) 4. ขาดทางผันน้้า /แก๎มลิงที่ตัดน้้าจากภาคเหนือลงมาเป็นระยะ 5. ขาดการบูรณาการข๎อมูล ด้านบริหารจัดการ 1. ขาดเจ๎าภาพหลักที่มีอ้านาจเด็ดขาดในการสั่งการ ตามระดับความรุนแรงของสถานการณ์ (การจัดการน้้า การชํวยเหลือฯลฯ) 2. ขาดการบูรณาการระหวํางหนํวยงาน ขาดการมีสํวนรํวมของทุกภาคสํวนอยํางจริงจัง 3. การถํายโอนงานสูํ อปท. ที่ยังขาดความเข๎าใจภารกิจและการปฏิบัติที่สอดคล๎องประสานกัน 4. การน้าเสนอขําว สับสน ขาดข๎อมูล ชํวงชิงพื้นที่ขําวโดยเติมสี ใสํไขํ ท้าให๎การจัดการสับสน ยุํงยากข้ึน ด้านสังคม สิ่งแวดล้อม 1. อปท. เข๎มแข็งข้ึน โอกาสเกิดความขัดแย๎งระหวํางชุมชนสูงขึ้น ขาดกติกาและเกิด Model ที่เป็นแบบอยํางทั้งด๎านบวกและด๎านลบ 2. ใช๎พื้นที่ผิดประเภท สิ่งกํอสร๎างแยํงพ้ืนที่น้้าอยูํ 3. คูคลอง เปลี่ยนสภาพ มีการรุกล้้า ขวางทางน้้า ด้านกฏหมาย 1.กฎหมายผังเมืองไมํเข๎มแข็ง 2. กฎหมายไมํบูรณาการ เกําแกํ 3. การบังคับใช๎ขาดประสิทธิภาพ

และอีกปัญหาอ่ืนๆ อีกมากมายที่ไมํได๎กลําวมาในที่นี้ และเพ่ือให๎การบันทึกภารกิจนี้เป็นประวัติศาสตร์ที่ครบถ๎วน จึงขอสรุปกิจกรรมที่บูรณาการร่วมกับหน่วยงานอ่ืนๆ ของสถาบันพัฒนาการชลประทาน ส านักวิจัยและพัฒนา ในช่วงมหาอุทกภัย 2554 ดังนี้ 1. จัดท้าแผนที่ภาพถํายดาวเทียมของ GISTDA ซ๎อนทับกับแผนที่ลักษณะภูมิประเทศ มาตราสํวน 1:50,000 ของกรมแผนที่ทหาร รายงานกรมฯ และผู๎บริหาร หนํวยงานที่เกี่ยวข๎องทุกระยะ (น้าทีมโดย อาจารย์รสุ สืบสหการ) เพ่ือใช๎หาแนวโน๎มและประเมินพ้ืนที่น้้าทํวมในลุํมน้้าภาคกลางโดยใช๎เทคนิค GIS ในการแสดงข๎อมูลแผนที่ที่จ้าเป็น เชํน แนวคันกั้นน้้าตามแนวพระราชด้าริ แนวคลองสํงน้้า แมํน้้า ขอบเขตโครงการชลประทาน ขอบเขตการปกครอง เป็นต๎น 2. รวบรวมและติดตามสถานการณ์ระดับน้้าทั้งฝั่งตะวันตกและฝั่งตะวันออกของแมํน้้าเจ๎าพระยาจากแหลํงข๎อมูลตํางๆ เชํน ส้านักชลประทานที่ 11 ศูนย์อุทกวิทยาภาคกลาง ส้านักอุทกวิทยาและบริหารน้้า รายงานผู๎บริหาร เป็นต๎น 3. รวบรวมเหตุการณ์ ขําวสาร ข๎อมูลที่เกี่ยวข๎องกับอุทกภัยจากสื่อตํางๆ เชํน โทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ อินเตอร์เน็ท รวมทั้งการลงพ้ืนที่จริง เพ่ือใช๎ถอดบทเรียนมหาอุทกภัย 2554 4. รายงานระดับน้้าผําน ปตร. ตํางๆ รายชั่วโมง ตลอด 24 ชั่วโมง โดยได๎รับความรํวมมือจากนิสิตวิทยาลัยการชลประทานไปประจ้า ณ ปตร. จ้านวน 5 แหํง ได๎แกํ ปตร. เปรมเหนือรังสิต ปตร. จุฬาลงกรณ์ ปตร. เชียงรากน๎อย (คลองเปรม) ปตร. เปรมเหนือบางปะอิน และ ปตร.วัดเชียงรากน๎อย (เจ๎าพระยา) (ภารกิจนี้ประมาณ 10 วัน) 5. จัดนิสิตชํวยประสานงานและชํวยด้าเนินการด๎านตํางๆ อาทิ ชํวยจัดท้าข๎อมูลให๎กับส้านักชลประทานที่ 11 ชํวยตอบกระท๎ูหรือ Facebook ของส้านักพัฒนาโครงสร๎างฯ ชํวยหนํวยงานอ่ืนๆ ตามที่ได๎รับมอบหมาย อาทิ ส้ารวจจุดอํอนภายในเทศบาลนครปากเกร็ด ชํวยวางระบบป้องกันให๎กับโรงเรียนอัมพรไพศาล เป็นต๎น 6. น้านิสิตวิทยาลัยการชลประทานให๎ความรํวมมือเทศบาลนครปากเกร็ด ได๎แกํ วัดคําระดับพ้ืนถนน ระดับน้้า และระดับหลังคันกั้นน้้าบริเวณถนนสุขาประชาสรรค์ (ก้ันแนวแมํน้้าเจ๎าพระยา) และแนวคันก้ันน้้าริมคลองประปา 7. รํวมกับส้านักวิจัยและพัฒนา ในการให๎ค้าแนะน้าในเชิงวิชาการ เชํน ผลกระทบของการติดตั้งเครื่องสูบน้้าที่ ปตร. ตํางๆ สรุปแผนหลักแก๎ไขน้้าทํวมทุํงตะวันตก เป็นต๎น 8. รํวมกับส้านักโครงการขนาดใหญํ และ ส้านักวิจัยและพัฒนา ในการติดตามและประสานงานการควบคุมบาน ปตร. และการเดินเครื่องสูบน้้าในพ้ืนที่ฝั่งตะวันตกของแมํน้้าเจ๎าพระยา 9. รํวมกับส้านักส้ารวจด๎านวิศวกรรมและธรณีวิทยาในการศึกษาการประเมินปริมาตรน้้าค๎างทุํงโดยการใช๎เทคนิคการสร๎าง DEM จากคําระดับพ้ืนผิวและน้ามาประยุกต์ใช๎รํวมกับแบบจ้าลองพยากรณ์น้้าค๎างทุํงตะวันตกที่สถาบันฯ พัฒนาขึ้น เพ่ือบูรณาการผลรํวมกับส้านักอุทกวิทยาฯ 10. น้านิสิตวิทยาลัยการชลประทานรํวมบ้าเพ็ญประโยชน์ ท้าความสะอาด และฟ้ืนฟูชุมชน เชํน รํวมกับ สถาบันสํงเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.) แจกของผู๎ประสบภัยฯ เขตพ้ืนที่บางกรวย รํวมฟ้ืนฟูคณะสัตวแพทยศาสตร์ คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ สถาบันเทคโนโลยีแหํงเอเชีย บ๎านคณาจารณ์ที่ประสบภัย อาทิ อาจารย์วสันต์ บุญเกิด (ซอยชินเขต) ดร.วัชระ เสือดี (หมูํบ๎านประมวลสุข อ.บางกรวย) บ๎าน รศ.ดร.กัมปนาท ภักดีกุล (เขตบางพลัด) รวมทั้งบ๎านเพื่อนนิสิตปัจจุบันที่ประสบภัย เป็นต๎น

11. กิจรรมอ่ืนๆ ที่ได๎รับมอบหมาย เชํน การประสานงานจัดรถบรรทุกเพ่ือรับมอบกระสอบทรายและเข๎ากู๎พ้ืนที่ตํางๆ (อาจารย์ณัฐพล วุฒิจันทร์, อาจารย์ชวกร ริ้วตระกูลไพบูลย์) ) ในพ้ืนที่ฝั่งตะวันตกของแมํน้้าเจ๎าพระยา 12. การรํวมเข๎าเวรเพ่ือรับโทรศัพท์ ตอบข๎อซักถาม ณ ศปภ. (ดร.ธเนศ อักษร) การจัดประชุม การสํงและกระจายข๎อมูลตามที่หนํวยงานตํางๆ ของกรมชลประทานร๎องขอ เป็นต๎น 13. ในทุกๆ สัปดาห์ ในเดือน กันยายนและตุลาคม มีการประชุมเจ๎าหน๎าที่ ผู๎แทนนิสิต เพ่ือประเมินสถานการณ์ การเตรียมพร๎อมรับภัย การป้องกัน การตั้งศูนย์ชํวยเหลือ เพื่อรับรู๎ข๎อมูลและรํวมคิดรํวมท้า

สุดท๎ายต๎องขอขอบคุณ

“SOTUS ที่ฝกึให้พวกเรา ผ่านวกิฤติครั้งนี้ได้อย่างภาคภูมิใจ”

ขอขอบคุณ

1. อธิบดีกรมชลประทาน (นายชลิต ด้ารงศักดิ์) และผู๎บริหารระดับสูง ที่เป็นก้าลังใจให๎ตลอดมา 2. ผส.พบ. (อาจารย์เลอศักดิ์ ริ้วตระกูลไพบูลย์) ที่สนับสนุนและให๎การชํวยเหลือในกิจกรรมทุกๆ กิจกรรม 3. ผส.วพ. (นายศุภชัย รุํงศรี) ที่ให๎ค้าแนะน้าและเป็นที่ปรึกษาในการด้าเนินกิจกรรม 4. ผู๎อ้านวยการศูนย์ศึกษาการพัฒนาห๎วยทราย อันเนื่องมาจากพระราชด้าริ (พ.ต.อ.นพพล ชาติวงศ์) และ

ฝสบ.คป.2 (นายสิทธา บุญประจวบ) ที่ชํวยสํงเรือมาชํวยเหลือในกิจกรรม 4 ล้า และให๎ก้าลังใจชํวงอุทกภัย 5. สชป. 9 ที่สนับสนุนรถบรรทุกเพ่ือเข๎าปฏิบัติภารกิจในพ้ืนที่น้้าทํวม ตลอดเวลา 2 เดือน 6. ผปก.10 (นายไพรัตน์ ทับประเสริฐ) ที่ชํวยสํงเครื่องสูบน้้าเพ่ือชํวยเหลือ อบต.บางมํวง ป้องกันพ้ืนที่สวน

ทุเรียน 7. ผอ.ผง. (นายทวีศักดิ์ ธนเดโชพล) ที่คอยสนับสนุนอาหาร เครื่องดื่ม และคอยดูแลน๎องๆ ตลอดการปฏิบัติ

หน๎าที่ 8. ผอ.คบ.โกลก (นายเฉลิมชัย ตรีนรินทร์) ที่ชํวยสํงเครื่องปั่นไฟ อุปกรณ์ด้ารงชีพมาชํวยเหลือ 9. กวบ.คญ.8 (นายธเนศ ดิษฐปัญญา) ที่ชํวยตรวจสอบการท้างานของเครื่องสูบน้้าที่ติดตั้งในพ้ืนที่น้้าทํวม 10. พ.ท.อุดม แก๎วมหา ผู๎บังคับการกองพันทหารม๎าที่ 27 รักษาพระองค์ กองพลทหารม๎าที่ 2 รักษาพระองค์ ที่

ชํวยเหลือในการรับ-สํง และดูแลเรื่องอาหาร ที่พัก และเสื้อผ๎า 11. รศ.ดร.กัมปนาท ภักดีกุล และรศ.ดร.เสรี ศุภราทิตย์ ที่ให๎ค้าปรึกษา 12. อาจารย์ชัยยะ พึ่งโพธิ์สพ ที่ชํวยประสานข๎อมูลกับผู๎บริหารระดับสูง 13. หนํวยงานที่เกี่ยวข๎องและบูรณาการรํวม อาทิ สชป.11 สพบ. สอน. สรธ.ฯลฯ 14. คณาจารย์ เจ๎าหน๎าที่สถาบันพัฒนาการชลประทานทุกทําน 15. นิสิตวิทยาลัยการชลประทาน ทุกทําน