ข่าวสารพ ืชอาหารส ัตว์ปีที่ 14 ...nutrition.dld.go.th/newletter/1432552/14-3/14-3.pdf2 ข าวสารพ ชอาหารส

1 ขาวสารพชอาหารสตว ปท 14 ฉบบท 3 ประจำเดอน กนยายน - ธนวาคม 2552

ขาวสารพชอาหารสตว ปท 14 ฉบบท 3 ประจำเดอน กนยายน - ธนวาคม 25522

สานกงานใหญ : 63 ซอยสมวงอนสรณ ถนนสทธสารฯ แขวงดนแดง เขตดนแดง กรงเทพฯ 10400OFFICE : 63 Soi Srimuang Anusorn, Suthisarn Rd., Dindaeng, Bangkok 10400, THAILAND. TEL : 0-2277-0589, 0-2277-2750, 0-2277-3598, 0-2277-5713, 0-2277-7052-4, 0-2277-7074, 0-2277-9349 FAX : 0-2276-1183E-mail : [email protected] www.kamolindustry.com

บรษท กมลอนดสตร จากด KAMOL INDUSTRY CO., LTD.ตวแทนจาหนายโดย :

J OHN DEERE FARM TRACTOR 4 WD MODEL 5 6 1 5

J OHN DEERE FARM TRACTOR 4 WD MODEL 6 6 0 3

J OHN DEERE FARM TRACTOR 2 WD MODEL 5 3 1 0 K


กองบรรณาธการร.ต.ชาญชย มณดลยศ.ดร.เฉลมพล แซมเพชรDr. Michael Hareดร.สนทราภรณ รตนดลก ณ ภเกตน.สพ.ธนตย เอนกวทยนายจระวชร เขมสวสดดร.ฉายแสง ไผแกว

ดร.ธำรงศกด พลบำรง

นายเกยรตศกด กลำเอมนายโสภณ ชนเวโรจน

ดร.สมเกยรต ประสานพานชนายสมศกด เภาทองน.ส.จนทกานต อรณนนทนายสขม สขเกษมนางพมพาพร พลเสนนายอานภาพ เสงสายนายววฒน ไชยชะอมนายธงชย ปอศร

น.ส.ลกษณา พฒรา

น.ส.มรกต ประชมรกษ

ศ.ดร.บญฤา วไลพลศ.ดร.สายณห ทดศรนายสารกจ ถวลประวตผศ.ดร.กงวาน ธรรมแสงรศ.ดร.วรพงษ สรยภทรนายสมจตร อนทรมณน.ส.วารณ พานชผลนายกมล รมคร

นายศภชย อดชาชนนายวรช สขสราญนายจรญโรจน จนทรศรนายปรญญา จเรรชตนายวระศกด จโนแสงนายสมพล ไวปญญานางกานดา นาคมณนายประจกษ หวาเกตนายยพน คำหอม

สำนกงาน : ชมรมนกพชอาหารสตว กองอาหารสตว กรมปศสตว พญาไท กรงเทพฯ 10400ISSN : 1513 - 2749

กองบรรณาธการ

บรรณาธการ

คณะทปรกษา

ผชวยบรรณาธการ

เหรญญก

นายทะเบยน

ขาวสารพชอาหารสตว เปนวารสารราย 4 เดอน ออกปละ 3 ฉบบ เพอเผยแพรขาวสารวทยาการและเรองนารดานพชอาหารสตว กองบรรณาธการ ยนดรบพจารณาบทความ ขาวรายงานการวจย และเรองนารดานพชอาหารสตวจากสมาชกและยนดเปนสอกลางเผยแพรขาวคราวระหวางสมาชกและหนวยงานทเกยวของดานพชอาหารสตว ทานสามารถตดตอกองบรรณาธการไดท E-mail : [email protected] หรอ โทรศพท : 0-2653-4488 โทรสาร : 0-2653-4933


ธำรงศกด พลบำรงบรรณาธการ

การผลตหญาแพงโกลาคณภาพโดยใช...ปยนำหมกมลโค

บทบรรณาธการขาวสารพชอาหารสตวยงอยในระยะปรบตว ทงดานการบรหารและวชาการ

รวมทงรปลกษณของวารสารกแปลกตาไป เปลยนไปตามเศรษฐกจและสถานะดานงบประมาณ แตความเปลยนแปลงในเชงสรางสรรของขาวสารพชอาหารสตว คอความหลากหลายดานเนอหา โดยนำเสนอกจกรรมตางๆเกยวของกบการผลตการจดการ การใชประโยชนพชอาหารสตวในแงมมตางๆมากขน ทำใหเหนวาพชอาหารสตวเปนมากกวาหญาเลยงววเลยงควาย พชอาหารสตวสามารถเปลยนไปเปนไบโอแกสและพลงงาน พชอาหารสตวเปนอาหารเลยงสตวสวยงามในสวนสตวผลผลตจากพชอาหารสตวอาจจะยกระดบเปนสนคาคณภาพ เชน เนอกระบอไขมนตำเนอโคแกรสเฟดบฟ เนอโคอนทรย เปนตน และทายทสดพชอาหารสตวกเปนแหลงรายไดเสรมและรายไดหลกสำหรบเกษตรกรหลายหมนรายในประเทศ

ขาวดสำหรบแวดวงพชอาหารสตว 2 เรอง คอ ความสำเรจในการผลตโคพนเมองอนทรย และผลตเมลดพนธอนทรย ซงขณะนผลผลต 2 ชนด ไดรบรองมาตรฐานอนทรยจากหนวยตรวจรบรองแลว เบองหลงความสำเรจนนคอ ความพยายามสรางสรรเทคโนโลยการผลตปศสตวอนทรยอยางตอเน องและอดทนเบองหนาคอกาวตอไปในการขยายผลถายทอดเทคโนโลยไปสเกษตรกร นนกเปดทางใหพชอาหารสตวกาวไปขางหนาอยางไมหยดยง


เรองนาร

วจย

วทยาการสารบญ

• พชอาหารสตวพนเมองไทย....................................................................................... 6• การผลตเนอกระบอไขมนตำเพอคนรกสขภาพ....................................................... 8

• การปลกหญาสดสงจำหนายสวนสตวโดยเกษตรกรโครงการนาหญาในพนทจงหวดนครราชสมา..................................................... 10

• 108 1009 เกยวกบไบโอแกส การใชไบโอแกสในเครองจกรกลการเกษตรขนาดเลก...................................................................... 14

• การผลตหญาแพงโกลาคณภาพโดยใช...ปยนำหมกมลโค.................................. 18• การใชประโยชนจากสวนเหลอของกระถนทใชเลยงแพะ...................................... 22

• ผลของระดบโปรตนในอาหารผสมเสรจตอสมรรถนะการเจรญเตบโตของแพะพนเมองไทย อาย 3 เดอน ถง 1 ป.............................. 24

• สมรรถภาพการผลตโคนมเพศผทเลยงดวยหญาหมกเปนอาหารหยาบหลก.................................................................................................... 26

ขาวพชอาหารสตว....................................................................................... 28


ศศธร ถนนคร1 เกยรตศกด กลำเอม2

หญากานนวล วงศ GRAMINEAEMicrostegium petiolare

ชอสามญ หญากานนวล (มกดาหาร)ลกษณะทางพฤกษศาสตรและเกษตร เปนพชอายหลายป กอตง ตนสง 137.61-159.65 เซนตเมตรลำตนกลม เรยบ สเหลองอมเขยว ลำตนคอนขางแขง ขนาดเสนผานศนยกลาง 2.2-3.26 มลลเมตร ขอสเขยวอมมวง ไมมขน ใบเปนแบบรปใบหอก (lanceolate) โคนใบตด ปลายใบเรยวแหลม (acuminate) ขอบใบดานหนาหอตวขนเลกนอย ขนาดใบยาว 47.7-75.74 เซนตเมตร กวาง 0.58-0.72 เซนตเมตร ใบสเขยวหนาใบเปนนวลขาวชดเจน มขนสขาวยาว 0.5-1 มลลเมตร ขนคลมประปราย หลงใบไมมขน ใบหยาบขอบใบหยกแบบฟนเลอยถ (serrulate) เสนกลางใบดานเลกยาวตลอดใบ ลนใบ(ligule) เปนแผนเยอขอบลยเปนเสนๆ (membranous frayed) ยาวประมาณ 1 มลลเมตร กาบใบสเขยว ไมมขน กาบใบยาว 16.51-23.49 เซนตเมตร ยอดออนโผลแบบมวน ออกดอกเดอนพฤษภาคม-ธนวาคม ชอดอกออกทปลายยอดแบบ Sub digitalpanicle หรอชอดอกยอย (raceme) แตกออกจากจดเดยวกนและมแขนงชอดอกเกดใตจดทมแขนง ชอดอกยอยบนชอดอกรวมยาว 45.75-61.73 เซนตเมตร มชอดอกยอยขนาดใหญ 5-8 ชอ ยาว 15.22-18.22 เซนตเมตรแกนชอดอกยอยไมมขน มลกษณะเปนคล นบดงอ สเข ยวออนและมลายเสนสมวงสดพาดเปนแถบตามยาวตลอดแกน กล มดอกยอย (spikelet) สเข ยวปนเหลองมส ส มแตม ไมม ก าน เก ดแนบแบนตดแกนเรยงตามกนรอบแกนชอดอก กลมดอกยอยแยกเปนสองสวนโดยมโคนออกจากจดเดยวกน สวนทอยดานในเปนดอกยอย (floret) รปร ยาวประมาณ 5 มลลเมตร มหาง (awn) ยาว 1.4-2 เซนตเมตร เกดจากปลาย Lemma สวนทอยดานนอกชวงลางเปนกาบแขงยาวประมาณ 3 มลลเมตรรองรบสวนในไว โคนกาบมขนปยยาว 1-1.5 มลลเมตร ปลายยอดกาบมแผนเยอออน เปนกลบแยกกน3 กลบ ยาวประมาณ 3 มลลเมตรและมขนสนๆทปลายกลบ อบเรณ (anther) สเหลอง เกสรเพศเมย (stigma) สขาว ขวดอกเหนยว ดอกแกรวงยากแหลงทพบและเกบรวบรวมพนธ พบขนอยในพนทปาโปรงผลดใบ ดนรวนปนลกรง ดนรวนปนทราย เชนเขตพนทบานดงมน ตำบลคำอาฮวน อำเภอเมอง จงหวดมกดาหารคณคาทางอาหาร อายประมาณ 50 วน มคาโปรตน 7.27 เปอรเซนต เย อใย 33.25 เปอรเซนตไขมน 2.41 เปอรเซนต เถา 8.32 เปอรเซนต คารโบไฮเดรท(NFE) 48.75 เปอรเซนต เยอใยสวน ADF36.72 เปอรเซนต NDF 67.12 เปอรเซนต ลกนน 6.16 เปอรเซนตการใชประโยชน เปนแหลงอาหารสตวตามธรรมชาตสำหรบแทะเลมของ โค กระบอ1 ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวนครราชสมา ตำบลปากชอง อำเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา 301302 กลมวจยพชอาหารสตว กองอาหารสตว กรมปศสตว แขวงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400


หญาขาวนก วงศ GRAMINEAEEchinochloa colona (L.) Link

(syn. Panicum colonum L., E.crus-galli )

ชอสามญ หญาขาวนก (สพรรณบร,กาญจนบร); หญานกเขา (นครราชสมา); หญาปลองนก (เชยงใหม);หญากบแก (กรงเทพฯ); Bird’s rice; Jungle rice; awnless barnyard grass; short millet; little barnyard grass,ลกษณะทางพฤกษศาสตรและเกษตร เปนหญามลกษณะคลายปเดยว (annual) ขนในทชมนำกอคอนขางแผ สวนลำตนเอนออกจากโคน ปลายยอดตงขน ความสงของตน 42.62-60.18 เซนตเมตรเสนผานศนยกลางลำตน 1.62-2.76 มลลเมตร ลำตนเรยบ กลม สเขยวอมมวงแดง ขอเขยวปนมวงตรงขอพองออกเลกนอยและงอเอนเขาหากอ ใบแบบรปใบดาบ (ensiform) และเรยวไปทปลายใบ ขนาดใบยาว16.12-20.3 เซนตเมตร กวาง 0.59-0.69 เซนตเมตร ใบเขยวเรยบ ผวใบคอนขางนม ขอบใบสมวงมรอยหยกแบบฟนเล อยถ ส นๆ (serrulate) กาบใบเรยบ สเขยวอมมวงมลกษณะบบตวแบนหมลำตน กาบใบยาว 5.15-7.57 เซนตเมตร ไมมลนใบ ออกดอกตลอดป ชอดอกออกทปลายยอดแบบแยกแขนง(panicle) ชอดอกรวมยาว 18.62-26.42 เซนตเมตร สวน Head ยาว 8.8-10.14 เซนตเมตรมชอดอกยอยขนาดเลกยาวประมาณ 2-2.5 เซนตเมตร จำนวน 8-10 ชอ ชอดอกยอยเรยงแบบสลบระยะหางอยดานเดยวบนแกนชอดอกรวม ซงแตกตางจากหญาปลองละมาน (Echinochloa crus-galli) ท ชอดอกรวมมขนาดใหญ ชอดอกยอยยาวเรยงตวชดกนเปนกล มหนาแนนกวามากกลมดอกยอยของหญาขาวนกมจำนวน 2 และ 3 ดอก (floret) ตอกลมและมกานดอกสนๆเรยงเปนแถวซอนกนแนนบนแกนชอดอกยอยดานเดยว ดอกสเขยวอมมวง อบเรณ (anther) สมวงเขม ยอดเกสรเพศเมย (stigma) สมวงดำ กาบหมดอก (glume) ไมมขนแหลงทพบและเกบรวบรวมพนธ พบขนทวไปในพนทลม นำทวมขง ทรมเงาชมชน สภาพดนทรายดนรวน ดนรวนปนเหนยว ดนนา เชน ตำบลรอนพบลย อำเภอรอนพบลย จงหวดนครศรธรรมราชตำบลแมนาจาง อำเภอแมลานอย อำเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน บานหนองเสอ ตำบลหนองขนอำเภอวดสงห จงหวดชยนาท ตำบลหนองไกเถอน อำเภอคลองหาด จงหวดสระแกวคณคาทางอาหาร อายประมาณ 30วน มคา โปรตน 14.57เปอรเซนต เยอใยสวน ADF 37.70 เปอรเซนตNDF 63.63 เปอรเซนต เฮมเซลลโลส 25.93 เปอรเซนต เซลลโลส 27.86 เปอรเซนต แคลเซยม 3.90เปอรเซนต ฟอสฟอรส 0.34 เปอรเซนต ลกนน 5.98 เปอรเซนต และมคาการยอยไดของวตถแหง(DMD) 51.02 เปอรเซนต (โดยวธNylon bag Technique)การใชประโยชน เปนแหลงอาหารสตวตามธรรมชาตสำหรบแทะเลมของ โค กระบอ


ดร. ธำรงศกด พลบำรง1

คำนำกระบอพนเมองของประเทศไทยหรอกระบอปลก (swamp buffalo) เปนสตวพนเมองทม

ถนกำเนดในประเทศไทย มความทนทานและอยในสภาพแวดลอมของประเทศไทยไดด เกษตรกรไดเลยงกระบอในสภาพธรรมชาต โดยใหกระบอแทะเลมหาอาหารในแหลงอาหารธรรมชาต เชนทงหญาสาธารณะ นาขาว แปลงพชไร สวนผลไม หรอทรกรางตางๆ มรายงานการวจยจำนวนมากยนยนสอดคลองกนวา กระบอมความสามารถในการใชอาหารหยาบคณภาพตำไดดกวาโค ดงนนการเลยงกระบอโดยปลอยแทะเลมในแปลงพชอาหารสตว ไมมการใหอาหารเสรม เปนวธการเลยงกระบอผลตเนอทนาสนใจ แมวากระบออาจจะเจรญเตบโตชา หรอผลตเนอทมคณภาพตำกวาการเลยงอาหารขน กมขอไดเปรยบคอ การลงทนตำ คาใชจายนอย ทำใหตนทนการผลตเนอถก นอกจากนน ยงมเปาหมายการผลตเนอคณภาพพเศษ คอเนอไขมนตำ (low fat buffalo beef) โดยมกลมเปาหมายคนรกสขภาพ

บทความน เรยบเรยงขนจากรายงานการวจยเพอผลตเนอกระบอคณภาพด โดยกรมปศสตวไดรบทนอดหนนการวจยจากสำนกงานพฒนาการวจยการเกษตร (องคการมหาชน)ดำเนนการวจยระหวางป พ.ศ. 2548-2550 โดย นางอญชล ณ เชยงใหม เปนหวหนาโครงการวจย ผลการศกษาไดตนแบบการผลตเนอกระบอจากพชอาหารสตว หรอ grass-fed buffalo beefเปนเนอคณภาพพเศษซงตางประเทศเรยกวา natural grass-fed beef ซงไดรบความนยมในตางประเทศ โดยมผบรโภคเฉพาะกลม (niche market) เชน กลมผรกสขภาพ ทตองการบรโภคเนอทมไขมนตำ ตองการเนอทไดจากการเลยงสตวตามธรรมชาต หรอเลยงโดยไมใชอาหารขน นอกจากนนการเลยงกระบอวธนยงมตนทนการผลตตำ ขณะทสามารถผลตกระบอทมคณภาพซาก และคณภาพเนอทด

1 กลมพฒนาเทคโนโลย กองอาหารสตว กรมปศสตว แขวงพญาไท เขตราชดทว กรงเทพฯ 10400


ระบบการผลตการผลตเนอกระบอไขมนตำ (low fat buffalo beef) ไดจากการเลยงกระบอในแปลงพชอาหาร

สตวจนสงตลาด ผผลตควรมทดนประมาณ 20 ไร พนทมความอดมสมบรณและมแหลงนำเพยงพอตลอดป นำกระบอเขาเลยงเปนรนๆละ 10 ตวขนไป (ใชเนอทประมาณ 2 ไรตอกระบอ 1 ตว)กอนการเลยงกระบอตองปลกพชอาหารสตวโดยใชพนธพชอาหารสตวทมผลผลตและคณภาพสง เชนหญากนนปลกรวมกบถวทาพระสไตโล เปนตน เมอพชอาหารสตวเจรญเตบโตเตมทแลวจงนำกระบอเขาเลยง นอกจากนนควรจะมการผลตหญาแหงหรอหญาหมกสำรองไวสำหรบเลยงสตวในฤดแลง

จากการทดลองของกรมปศสตว โดยทนอดหนนการวจยจากสำนกงานพฒนาการวจยการเกษตร (องคการมหาชน) ไดทดลองผลตกระบอ 4 ชดๆละ 10 ตวทสานพฒนาอาหารสตวเลยอ. วงสะพง จ. เลย ในป พ.ศ. 2548-2550 เปรยบเทยบการเลยงกระบอในแปลงหญากนนสมวงผสมถวทาพระสไตโล กบการเลยงกระบอในแปลงหญากนนสมวงอยางเดยว และเลยงกระบอจนถงนำหนกสงตลาด 350 และ 450 กโลกรม พบวา กระบอทเลยงในแปลงหญากนนสมวงผสมถวทาพระสไตโลมการเจรญเตบโตเรวกวาและใชระยะเวลาเลยงสนกวาการเลยงกระบอในแปลงหญาเพยงอยางเดยว และการเลยงกระบอใหไดนำหนกสดทาย 350 กโลกรมใชเวลาเลยงประมาณ 1 ปขณะทการเลยงกระบอใหไดนำหนก 450 กโลกรมตองใชเวลาเลยงนานกวา 2 ป ดงนน การเลยงกระบอเพอผลตเนอจากพชอาหารสตว หรอ grass-fed buffalo beef ทเหมาะสมคอ เรมเลยงกระบออายประมาณ 1 ป นำหนกเรมเลยงระหวาง 170-200 กโลกรม เลยงในแปลงหญาผสมถวอาหารสตวเปนเวลาประมาณ 1 ป เพอใหไดกระบอเลยงทมนำหนกสงตลาดประมาณ 350 กโลกรมซงมคณภาพซากและคณภาพเนอทด และมตนทนการผลตเนอตำทสด (อานตอฉบบหนา)

..................................


การปลกหญาสดสงจำหนายสวนสตวโดยเกษตรกรโครงการนาหญาในพนทจงหวดนครราชสมา

จรญโรจน จนทรศร1 เทวา ฉวงรมย1 ชยกระมล คำเมอง1 ไกรลาศ เขยวทอง1 ประดษฐ ไชยหนขวา2

บทนำจากภาวะวกฤตเศรษฐกจและสงคมในปจจบน มผลกระทบตอ ชวตความเปนอยของเกษตรกร

ทำใหคาใชจายในชวตประจำวนเพมขน จำเปนตองขวนขวายหารายไดใหกบครอบครวมากขนการปลกหญาสดเพอจำหนายเปนหนงในทางเลอกใหกบเกษตรกรในการประกอบอาชพ แตทงนตองมตลาดรบซอทแนนอนและตลอดทงป ปจจบนมเกษตรกรรายหนงทเปนเกษตรกรโครงการนาหญาของศนยวจยและพฒนาอาหารสตวนครราชสมา ไดผลตหญาสดจำหนายใหกบสวนสตวนครราชสมา ซงไดสรางรายไดและทำใหชวตความเปนอยของเกษตรกรรายนดขนและมนคง

การปลกหญาเพอจำหนายสวนสตวนครราชสมา• สวนสตวนครราชสมา ตงอยทอำเภอเมอง จงหวดนครราชสมา ซงมความตองการทจะ

ซอหญาสด เพอใชเลยงสตวชนดตางๆ เชน กวาง ชางอฟรกา นกกระจอกเทศ ควายปา ฯลฯ ในป2549 สวนสตวฯ ไดใหเจาหนาทเขามาตดตอทศนยวจยและพฒนาอาหารสตวนครราชสมา

1 ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวนครราชสมา ตำบลปากชอง อำเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา 30130 2 สำนกงานปศสตวจงหวดสระบร ตำบลปากเพรยว อำเภอเมอง จงหวดสระบร 18000


• ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวนครราชสมา จงไดประสาน นายเหวย ออนละมนอยทอำเภอเสงสาง จงหวดนครราชสมา ซงเปนหนงในเกษตรกรโครงการนาหญาของศนยฯ ทมการปลกหญาเพอจำหนาย และมพนทเหมาะสมสามารถทจะปลกหญาแลวตดสดสงจำหนายใหสวนสตวฯไดตลอดทงป โดยพนธหญาทปลกจำหนายคอ หญาเนเปยรไตหวน และ หญาขน

• นายเหวยไดทำสญญาซอ-ขายกบสวนสตวนครราชสมา เปนสญญาซอ-ขายปตอปราคาซอหญาสด กโลกรมละ 2 บาทและสงหญาตามจำนวนทกำหนดทกวน โดยตองสงหญาถงสวนสตวกอนเวลา 10.00 นาฬกา นายเหวยไดสงหญาขายใหกบสวนสตวฯ ตงแตป พ.ศ. 2550รวมเวลาถงปจจบนเปนเวลา 3 ป

การจดการแปลงหญา• พนทแปลงหญาของนายเหวย ประกอบดวยหญาเนเปยรไตหวน 40 ไร และหญาขน

30 ไร พนทดงกลาวนอยใกลโรงงานแปงมนสำปะหลง ซงไดปลอยนำทผานการบำบดแลวใหกบแปลงหญานายเหวยตลอดทงป นำดงกลาวนไดตรวจวเคราะหพบวา มปรมาณธาตไนโตรเจนสงซงทำใหหญาทปลกมผลผลตสง โดยไมตองใชปยยเรยบำรงแปลงหญาเลย

• การปลกสรางแปลงหญา ไดเรมปลกสรางแปลงในป 2549 ทงหญาเนเปยรไตหวนและหญาขน ปลกโดยใชระยะระหวางแถวหางกน 50 เซนตเมตร โดยใชทอนพนธทงตนวางตามรองพรอมกบใสปยคอก อตรา 1,000 กโลกรมตอไร แลวไถกลบดนหนาประมาณ 10 เซนตเมตรมการกำจดวชพชในระยะแรกของการปลก หลงการตดใชไป 3 ครงพบวาหญาสามารถคลมพนทไดหมด ทำใหวชพชไมสามารถเตบโตแขงขนกบหญาทปลกไดเลย

ขายหญาใหกบสวนสตวฯ

แปลงหญาเนเปยรไตหวน แปลงหญาหญาขน


• การใหนำ ใชนำหลงการบำบดจากโรงงานแปงมนสำปะหลง โดยวางทอใตดนเปนแนวยาวตลอดแปลง ใชวธใหนำหญาดวยระบบสปรงเกอรพนฝอย ระยะหางของหวสปรงเกอร 10เมตรตอหว การเปดนำจะเปดใหนำ 2 ครง โดยครงแรกใหนำหลงจากตด 10 วน ครงทสองใหนำหางจากครงแรก 15 วน (ครงละ 2 วน) โดยตองจายคาบำรงระบบนำใหกบโรงงานเกบเดอนๆ ละ50 บาทตอไร

• การตดหญา ตดหมนเวยนภายในแปลงหญาเนเปยรไตหวน ตดทอาย 35-40 วน หญาขนตดท อาย 40-45 วน ตดหญาขนโดยใชเคร องตดหญาสะพายไหลโดยตดหญาชดโคนสวนหญาเนเปยรไตหวนใชมดในการตด โดยตดเอาเฉพาะสวนยอดความยาวจากยอดประมาณ160-170 เซนตเมตร หรอตดเอาเฉพาะสวนยอดและลำตนออนบางสวน แลวใชจอบสบตอทยงยาวอยใหชดดน เพอการแทงหนอทมากขนและหญาไมขนโคนสามารถใหผลผลตไดหลายป

• นายเหวย เรมตดหญาสงจำหนายในป 2550 โดยจางเหมาแรงงานชาวบาน วนละ2,000 บาท เมอตดเสรจจะมดดวยเชอกฟางมดละ 10 กโลกรม แลวใชรถบรรทกหกลอขนาด8 ตน ขนสงหญาสดจากแปลงไปสงทสวนสตวนครราชสมาตอไป

• นกวชาการสตวบาลของศนยฯ ไดตรวจเยยมพรอมกบใหคำแนะนำ การปลก การจดการการบำรงรกษา และการตดหญาเพอจำหนายตามหลกวชาการอยางสมำเสมอทกๆ 2 เดอน

แปลงปลกหญาเนเปยรไตหวน

นำจากบอบำบดโรงงานแปงมนสำปะหลง ตดหญาเนเปยรไตหวน

หญาเนเปยรไตหวนมดละ 10 กโลกรม


ตารางท 1 ผลผลตและตนทนหญาสด อายการตด ผลผลตหญาสด (กโลกรม/ไร) ตนทนหญาสด (บาท/กโลกรม)

หญาเนเปยรไตหวน หญาขน หญาเนเปยรไตหวน หญาขน อาย 40 วน 8,000 3,000 0.48 0.68 อาย 45 วน 10,000 3,500 0.45 0.59

ตารางท 2 คณคาทางโภชนะอาหารสตวของหญาสดทตดสงจำหนายสวนสตว รายการ DM% CP% NDF%

หญาเนเปยรไตหวน ตดทอาย 35-40 วน 19.41 19.43 57.81หญาขน ตดทอาย 40-45 วน 24.27 19.68 61.35

* สงตวอยางอบแหงทหองปฏบตการวเคราะหอาหารสตวของศนยวจยและพฒนาอาหารสตวนครราชสมา

ตารางท 3ตนทนและผลตอบแทนในการปลกหญาเพอจำหนายของเกษตรกรจงหวดนครราชสมาหญาเนเปยรไตหวน พนท 1 ไร

รายการ

1. คาใชจายในการลงทน (บาท/ไร) 1.1 คาเตรยมดน 1.2 คาทอนพนธ 1.3 คาปลก 1.4 คาหวสปรงเกอร 1.5 คาปยคอก รวมคาใชจายในการลงทน2. คาใชจายในการดำเนนการ (บาท/ไร) 2.1 คาบำรงระบบนำ 2.2 คาจางเหมาตดหญา 2.3 คาขนสง รวมคาใชจายในการดำเนนการ3. คาใชจายรวมทงหมด4. ตนทนการผลตหญาสดจำหนาย (บาท/กโลกรม)5. ผลตอบแทนทางเศรษฐกจ (บาท/ไร) ผลผลตหญาสดทตดสงจำหนาย (กโลกรม/ไร) ราคาหญาสดทจำหนาย (บาท/กโลกรม) รายไดจากการจำหนายหญาสด (บาท/ไร) ผลตอบแทนการปลกหญาเพอจำหนาย (บาท/ไร)

ปท 1(2550)

600.00500.00300.00

1,000.002,000.004,400.00

360.0010,285.003,857.00

14,502.0018,902.00

1.45

13,036.002.00

26,072.007,170.00

ปท 2(2551)

0.000.000.000.000.000.00

360.0010,285.005,399.00

16,044.0016,044.00

0.88

18,250.002.00

36,500.0020,456.00

ปท 3(2552)

0.000.000.000.000.000.00

360.0010,285.006,170.00

16,815.0016,815.00

0.81

20,857.002.00

41,714.0024,899.00

*** หมายเหต : ไมไดคดคาเชาพนทปลก อตรา 5,000 บาท/ไร

เหนไดวา การปลกหญาสดจำหนายใหสวนสตว เปนอกหนงทางเลอกของอาชพทสามารถสรางรายไดใหกบเกษตรกรไดเปนอยางด


108 1009 เกยวกบไบโอแกสการใชไบโอแกสในเครองจกรกลการเกษตรขนาดเลก

ววฒน ไชยชะอม1

*************************************************************************************************************************

ฉบบน “คนมเสนขอมา”เจอกนอกแลวครบกบ “108 1009 เกยวกบไบโอแกส” ซงฉบบนแฟนๆ ประจำขอมา

เปนกรณพเศษ นนคอเรอง “การนำแกสไปใชกบเครองจกรกลการเกษตรขนาดเลก” ซงผเขยนเหนวาเปนเรองทนาจะเปนประโยชนตอใครหลายคน โดยเฉพาะเกษตรกรไทยทในปจจบนนจะมเครองจกรกลการเกษตรขนาดเลกกนแพรหลายอยแลว นบจากยค “ควายเหลกบกไทยบานนอกควายไทยในคอกกเหอดหาย” สวนใหญกจะเปนเครองยนตดเซลทมขนาดแรงมาประมาณ 8-14แรงมา ทกครงทใชงานกตองควกตงคทกท เฉลยแลวไมนอยกวาครงลตรตอชวโมง นาใจหายนะครบทถาหากนบคาใชจายกนเปนเดอน-ป ควายเหลกแตละตวกนนำมนหรอหมดคาใชจายเทาไหร และถารวมทงประเทศละเทาไหรครบ (ไมตองตอบกได ไมอยากจะรดวยหรอกครบ) คำถามจรงๆ กคอ“เราจะชวยลดคาใชจายเหลานใหแกเกษตรกรไดอยางไร?” ผเขยนจงไดทำการเรยบเรยงเนอหาแบบยนและยอ พอเขาใจไดงายๆ มาใหอานเลนกน ด-ไมด ถกใจ-ไมถกใจอยางไร รบกวนแนะนำดวยนะครบ

1 สถานพฒนาอาหารสตวเพชรบรณ ตำบลสระเดยง อำเภอเมอง จงหวดเพชรบรณ 67000


“ใชไดเลย ไมตองลอง” ตอยอด “เพชรบรณโมเดล” สเครองจกรกลการเกษตรขนาดเลก

แนวคดของเพชรบรณโมเดลนนเรมตนจาก “ทำไรทำนา ปลกหญาสวนครว เลยงวว (โค-กระบอ) หลงบาน พลงงานทดแทน แกนเกษตรอนทรย สวถพอเพยง” เปนอะไรทใครๆกชอบจะถาม และเปนคำถามทมคนถามคอนขางบอยทเดยววา “อยากจะเอาแกสไปใชประโยชนอยางอนบาง เชน ใชสบนำเขานา จะทำไดใหม และจะทำอยางไร” ผเขยนมกจะเจอกบคำถามนเสมอๆ และหนงในจำนวนนมทานรองอธบดกรมปศสตว นายธนตย เอนกวทย ทานถามผเขยนตอนททานเดนทางมาตรวจเยยมสถานฯ เพชรบรณ ประมาณเดอนพฤษภาคม 2552 และไดมอบนโยบายใหสถานฯเพชรบรณ ทำการพฒนาเทคโนโลยในการนำแกสชวภาพทไดมาใชกบเครองจกรกลการเกษตร เพอใหเกดการใชประโยชนอยางคมคา นอกเหนอจากการใชในครวเรอนอยางเปนรปธรรม ซงเรองนไมใชเรองใหม แลวกไมใชเรองทยงยากหรอใชเทคโนโลยทซบซอนอะไรมากมายเพราะทกอยางมพรอมแลว “ไมตองลอง ใชไดเลย”

“กอนใชตองแตงตวหรอตดตงอปกรณอะไรบาง”แนนอนครบ สงทตองทำและควรทำเพอปรบปรงคณภาพและเพมความบรสทธของแกส

มเทนกอนการใชงาน ไดแก การดกนำ การปรบลดแกสคารบอนไดออกไซด และการดกแกสไฮโดรเจนซลไฟล ซงผสมปนเปกนอยในแกสชวภาพ เพอใหการจดระเบดภายในหองเครองยนตเปนไปไดดวยดเครองเดนเรยบไมสะดด นอกจากนแลวในระบบการผลตแกสชวภาพแบบพลาสตก พ ว ซ ทมขนาดเลกน แรงดนแกสมไมมาก จำเปนตองตดตงคอมเพรสเซอรเพอดด-สงแกสใหพอและทนตอความตองการใชในกระบอกสบ จากการทดสอบระบบผงวงจรการใชแกสชวภาพกบเครองจกรกลการเกษตรขนาดเลกของสถานฯ เพชรบรณ ตามแผนผงดานลางน พบวา ใชการไดดและมตนทนการตดตงตำสด


ผงระบบวงจรการใชแกสชวภาพกบเครองจกรกลการเกษตร

บอแกสชวภาพ

ชดดกนำ

คอมเพรสเซอร (ดด-สงแกส)

ชดกรองกำมะถน (ฝอยเหลก)

ชดกรองกำมะถน (นำปนใส)

ชดวาลว/ควบคมการเปด-ปดแกส

เครองยนต

12345678901234567890123456789123456789012345678901234567891234567890123456789012345678912345678901234567890123456789123456789012345678901234567891234567890123456789012345678912345678901234567890123456789123456789012345678901234567891234567890123456789012345678912345678901234567890123456789123456789012345678901234567891234567890123456789012345678912345678901234567890123456789

ทอแกสยอนกลบ By pass


สรปผลการดำเนนงาน “ด – จรง”ตนทนในการดำเนนงานเบองตน เฉพาะคาจดทำและตดตงชดอปกรณ ไมเกน 1,000 บาทความถและระยะเวลาในการใชงาน จากปรมาณแกสชวภาพทไดจากระบบการผลตของ

เพชรบรณโมเดล จะไดแกสทใชในการทดสอบแตละครงประมาณ 3 ควบกเมตร (3,000 ลตร)สามารถใชงานไดอยางตอเนองประมาณครงละ 3 ชวโมง และใชเวลาสะสมแกสชวภาพประมาณ3-5 วน จงจะใชงานเชนเดมได 1 ครง หรอเฉลยแลวสามารถใชงานไดไมนอยกวาเดอนละ 7 ครง หรอ21 ชวโมง

การประหยดนำมนเชอเพลง ในกรณทใชนำมนดเซลอยางเดยวจะสนเปลองนำมนเฉลย 1.5ลตรตอ 3 ชวโมงการใชงาน คดเปนเงนคานำมนดเซล 45 บาทตอครง (30 บาทตอลตร)และเมอใชแกสชวภาพรวมดวยจะสนเปลองนำมนเพยง 300 มลลลตร (300 ซ.ซ.) หรอ 9 บาทตอครงคดเปนอตราการประหยดนำมนเชอเพลงไดสงสดถงรอยละ 80

สนใจรายละเอยดหรอตองการขอมลเพมเตม กรณาตดตอไดท นายประกอบ สวนราวฒนนายชางเครองกลชำนาญงาน และทมงานสถานฯเพชรบรณ ทกคน ยนดรบใชครบ


การผลตหญาแพงโกลาคณภาพโดยใช...ปยนำหมกมลโค

ทองพล เคนมาตร1 สนธยา งาคม1 สญญา อาจสามารถ1

บทนำ:การเลยงสตวใหไดผลดหรอประสบผลสำเรจ ปจจยสำคญขนอยกบเกษตรกรเองทตอง

เอาใจใสดและเลยงสตวเปนอยางด นอกจากตองมพนธสตวทดแลว พชอาหารสตวทใชเลยงนบวาเปนปจจยสำคญ และเปนอาหารหลกในการเลยงโค กระบอ แพะ แกะ ซงเปนสตวเคยวเออง แตผเลยงสตวมกประสบปญหาพชอาหารสตวไมเพยงพอในชวงฤดแลงหรอชวงขาดแคลนพชอาหารสตวดงนนการทจะทำใหมพชอาหารสตวเพยงพอไวเลยงสตวตลอดป ทางเลอกหนงของเกษตรกรคอการเกบถนอมพชอาหารสตวไวใชในรปหญาแหงทมคณภาพด

ดงนน สถานพฒนาอาหารสตวบรรมย จงไดผลตหญาแพงโกลาคณภาพโดยใชปยจากนำหมกมลโคเพอลดการใชปยเคมและลดตนทนในการผลต

วตถประสงค : เพอลดตนทนในการใชปยเคมและเพมคณภาพและผลผลต

ขนตอนวธการผลตและจดการแปลงหญา

1. ปลกแปลงหญาใหมหรอตดปรบแปลงหญาเกา ตามขอแนะนำของกองอาหารสตวกรมปศสตว1 สถานพฒนาอาหารสตวบรรมย อำเภอปะคำ จงหวดบรรมย 31220


2. หลงจากนน 7 วนใหใสปยเคมสตร 15 – 15 – 15 อตรา 10 กโลกรมตอไร พรอมฉดพนปยนำหมกมลโคทเจอจางแลวในอตรา 60 ลตรตอไร : ( ถาเปนหญาปลกใหมใหตดปรบครงแรกหลงจากปลกทอาย 60 -65 วน)

3. หลงจากนนใหฉดพนปยนำหมกมลโคทกๆ 3 วน จนถงอายหญาได 30 – 35 วน

4. เมออายหญาได 30 – 35 วนกตดนำไปเลยงสตวไดเลยหรอถาทำเปนหญาแหงใหตดหญาผงแดดในแปลง 2 – 3 วน พรอมกบเกลยกลบหญาวนละ2ครง (มโปรตนเฉลยท 7 –10เปอรเซนต)

5.อดเปนฟอนแลวเกบเขาโรงเกบเพอเกบหญาไวเลยงสตวในชวงขาดแคลน


…ปยนำหมกมลโคหมายถง...นำปยทไดจากการนำมลโคสดปรมาณ 10 กโลกรมใสถงผาไนลอนเขยว แชหมกนำในถง 200 ลตร และใสกากนำตาล 2 กโลกรม เตมสาร พด.2=100 กรม ( 4 ซองๆละ 50 ลตร) ลงในถงหมกทงไวในรมประมาณ 15 วน กเปดใชได

ปยนำหมกมลโคคออะไร..

ผลผลตทไดและตนทนการผลต

ผลผลต

1.ผลผลตหญาสดทผลตไดจำนวน 3,040 กโลกรมตอไร (ตดทอาย 30 – 35 วน)


2.ผลผลตหญาแหงทผลตได จำนวน 56 ฟอนตอไร (จำนวน 1,120 กโลกรม: ฟอนละ 20กโลกรม )

ตนทนการผลตตอไร

1.คาแรงงานตดหญา 1 คนตอไรตอวนๆละ 150 บาท2.คานำมนเชอเพลง(เบนซน) 8 ลตรตอไรตอครง ลตรละ 30 บาท3.คาปยเคม 10 กโลกรมตอไรตอครง กก.ละ 23 บาท4.คาแรงงานทำนำหมกมลโค 1 คนตอ ครงวน วนๆละ 150 บาท5.คาแรงงานเกลยหญาผงแดด 3 คนตอ 1 วนๆละ 150 บาท6.คาอดฟอนหญาเฉลย(คาแรง+คานำมน+คาเชอก) = 6 บาท รวมตนทนการผลตเฉลยตอฟอน

150 240 230 75 450 336 1,481 26.44

กจกรรม คาใชจาย (บาท)


1 ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวสระแกว ตำบลคลองไกเถอน อำเภอคลองหาด จงหวดสระแกว 27260

ฆะฤทย จนทรธบด1 วฒนา โคตรพฒน1 อดศกด แพทยพพฒน1

ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวสระแกวไดนำเสนอขอมลในฉบบทผานมา ในเรองของการเลยงแพะลกผสมพนเมอง แองโกลนเบยน ดวยกระถนสดเพยงอยางเดยว ซงจากการทดสอบสามารถใชกระถนสดเพยงอยางเดยวเปนอาหารในการเลยงแพะได โดยทสารพษมโมซนทมในกระถนสดไมไดสงผลทำใหเกดความผดปกตในเรองของสมรรถนะดานการสบพนธ และสมรรถนะในดานการเจรญเตบโตของแพะใหลดลงตำกวาปกต ดวยศกยภาพดงกลาวทำใหการนำเอาใบกระถนมาเลยงแพะจงเปนทางเลอกอกอยางหนงทเกษตรกรสามารถทำได และดวยในปจจบนกองอาหารสตวไดสงเสรมใหเกษตรกรหนมาปลกกระถนตามแนวรว หรอในพนทวางเปลาเพอใชเปนอาหารโปรตนสงสำหรบสตวเคยวเออง เนองจากกระถนเปนพชสกลถวยนตน ปลกงาย สามารถขยายพนธดวยเมลดไดงาย โตเรว ทนแลงไดด ใบมโปรตนสง ทำใหการปลกกระถนรวมกบการเลยงแพะจงเปนวธการใชประโยชนจากใบกระถนใหเกดประโยชนสงสด เพราะกระถนเปนพชอาหารสตวทแพะชอบกน ปลกไดงาย ไมตองลงทนในการปลกการจดการมากนก ใหผลผลตตลอดปแมในฤดแลงแตการนำกระถนมาใชเลยงแพะในรปแบบของการเลยงแพะแบบขงคอก แลวใชวธการตดกระถนมาใหแพะกนในคอก โดยการตดกระถนทมทงสวนของตน กง และใบ ขนาดของตนและกงจะมขนาดเสนผาศนยกลางตงแต 0.5 นว – 2 นว จะมสวนทเหลอหลงจากการนำกระถนดงกลาวมาใหแพะกน ซงประกอบดวยสวนของตนและกงขนาดใหญทแพะไมสามารถกนได กลายเปนสงทเหลอทงทไมสามารถใชประโยชนได ดงนนศนยวจยและพฒนาอาหารสตวสระแกว จงไดดำเนนการทดสอบเพอแกไขปญหาดงกลาว ใหสามารถใชสวนของตนและกงกระถนทเหลอทงจากการนำมาเลยงแพะนำมาใชใหเกดประโยชนสงสด โดยการทดลองนำเอาสวนของการตนและกงขนาดใหญทแพะไมสามารถกนได นำมาผลตนำสมควนไม จากไมกระถนดงกลาว โดยการเลอกตนและกงทมขนาดเสนผาศนยกลาง 1 นวขนไป นำมาเผาทำนำสมควนไม ทใชถงนำมนขนาด 200 ลตร มาดดแปลงเปนเตาเผานำสมควนไม หลงจากเกบนำสมควนไมเสรจแลว กดำเนนการเผาตอเพอใหไดถานไมจากไมกระถนตอไป นอกจากนนตนและกงกระถนทมขนาดเลกทไมเหมาะสำหรบนำไปเผาทำนำสมควนไม กจะนำมาหนใหมขนาดชน 1-2 นว นำมาตากแดดหรอผงใหแหง กสามารถใชเปนเชอเพลงไดพลงงานจากตนกระถนเปนพลงงานชวมวลอกทางหนงดวย

จากการเลยงแพะทดสอบทศนยวจยและพฒนาอาหารสตวสระแกวจำนวน 25 ตว ประกอบไปดวยแพะแมพนธจำนวน 14 ตว พอพนธจำนวน 1 ตว และลกแพะจำนวน 10 ตว จะตองตดกระถนทมทงสวนของตน กง และใบ มาใหแพะทดสอบจำนวนดงกลาวกนเฉลยประมาณวนละประมาณ 145 กโลกรม โดยแพะจะกนในสวนใบและเปลอกบางสวนจากตนและกงไปเฉลยประมาณ 57กโลกรมตอวน จงมสวนทเหลอจากทแพะไมสามารถกนไดเฉลยประมาณ 88 กโลกรมตอวน


ซงในปรมาณสวนทเหลอจำนวนดงกลาวนน เมอนำมาคดเลอกขนาดไมเพอนำมาผลตนำสมควนไมโดยใชขนาดไมทมขนาดเสนผาศนยกลาง 1 นวขนไป พบวาจะสามารถคดเลอกไมนำไปใชไดจำนวนครงหนงจากปรมาณสวนทเหลอทงหมด มปรมาณเฉลยประมาณ 44 กโลกรมตอวน และสวนทเหลอหลงจากคดเลอกไปทำนำสมควนไม ซงเปนไมทมขนาดเสนผาศนยกลางนอยกวา 1 นว กจะนำมาหนเพอใชเปนเชอเพลงพลงงานจากตนกระถนไดประมาณ 44 กโลกรมตอวนกอนตากแหงดงแสดงในตารางท 1ตารางท 1 แสดงสดสวนการใชประโยชนจากกระถนทตดมาใชเลยงแพะปรมาณกระถนทใชเลยงแพะ (กก./วน) การใชสวนทเหลอจากแพะกน (กก./วน) ตดมาใหแพะ สวนทแพะกน สวนทเหลอ ตดทำนำสมควนไม หนทำเชอเพลง145 57 88 44 44 40 % 60 % 30 % 30 %

ในสวนของการผลตนำสมควนไมนน ทใชการดดแปลงถงนำมนขนาด 200 ลตร เปนเตาเผาผลตนำสมควนไม พบวาในการเผาหนงครง จะใชไมกระถนดงกลาวทไดคดเลอกไว จำนวน 50 กโลกรมซงหลงจากการเร มเผาประมาณ 30 นาท จงเร มเกบนำสมควนไม แลวใชเวลาในการเกบนาน 7-8 ชวโมง จงหยดเกบนำสมควนไม แลวดำเนนการปดเตา จะสามารถเกบนำสมควนไมไดปรมาณ 300 - 400 ซซ. (มลลลตร) ทสามารถนำมาใชประโยชนไดหลงจากตงทงไวใหตกตะกอนนาน 3 เดอน มคณสมบตเปนสารปองกนกำจดศตรพช สารปรบปรงดน สารเรงการเจรญเตบโตของพช เปนตน และหลงจากการปดเตาเผานำสมควนไม ทงไว 1 คน แลวมาเปดเตาในวนตอมาเพอเอาถานทไดออกจากเตาจะไดถานไมกระถนทสามารถนำไปใชประโยชนไดอก 10 - 15 กโลกรมจากการทดสอบผลตนำสมควนไมจากไมกระถนดงกลาว มขอสงเกตวาหากไมกระถนมสวนของเปลอกเหลอนอย และไมมสภาพแหง จะทำใหไดนำสมควนไมลดลงตามไปดวย ในสวนของไมกระถนทมขนาดเลกเสนผาศนยกลางนอยกวา 1 นว ทนำมาหนเพอใชเปนเชอเพลงพลงงานจากไมกระถนพบวาหลงจากนำมาตากแดดใหแหงจะไดสวนทจะนำไปทำเชอเพลงประมาณ 30 กโลกรมตอวนซงในเกษตรกรรายยอยสามารถนำไปใชเปนเชอเพลงในเตาทใชฟนในครวเรอนของเกษตรกรไดเปนการชวยลดคาเชอเพลงในครวเรอนไดอกทางหนง และในอนาคตหากมโรงผลตกระแสไฟฟาขนาดเลกในชมชนเกดขน กสามารถใชเชอเพลงในสวนนปอนเขาสโรงไฟฟาชมชน เปนพลงงานชวมวลทผลตกระแสไฟฟาได เกดประโยชนเปนพลงงานทดแทนทเกดจากสงเหลอใชในชมชน หรอเรยกอกอยางวาพลงงานทหาไดในทองถน ซงสามารถสรางรายไดใหกบเกษตรกรไดอกทางหนง และตรงตามแนวนโยบายของกระทรวงพลงงานทตองการใหใชพลงงานทดแทนเพมมากขน

ดงนนการใชกระถนเลยงแพะนอกจากการใชประโยชนโดยตรงทนำกระถนมาเปนอาหารของแพะเพอการผลตลกหรอเพอการผลตเนอแลว ยงสามารถใชสวนทเหลอจากตนและกงกระถนทแพะไมสามารถกนไดมาใชทำประโยชนไดทกสวน กอใหเกดผลผลตทงนำสมควนไม ถานไมกระถน รวมทงทำเปนเชอเพลงชวมวลไดอกดวย จากสวนตางๆของกระถนทเคยเหลอทงจากการนำมาเลยงแพะเปลยนแปลงเปนสงทมประโยชน และสามารถใชประโยชนได จงกลาวไดวาเราสามารถนำกระถนมาใชเลยงแพะและกอใหเกดประโยชนสงสดได

...............................................


ผลของระดบโปรตนในอาหารผสมเสรจตอสมรรถนะการเจรญเตบโตของแพะพนเมองไทย อาย 3 เดอน ถง 1 ป

Effect of Dietary Protein Levels on Growth Performance of Thai Indigenous GoatsDuring 3 Mouths to One Year Old.

เศกสรรค สวนกล1 อภชาต บญเรองขาว1 จระศกด ชอบแตง2

บทคดยอ การทดลองนมวตถประสงคเพอศกษาการตอบสนองดานสมรรถนะการเจรญเตบโตของแพะพนเมองไทย อาย 3 เดอน ถง 1 ป ตอระดบโปรตนหยาบในอาหารผสมเสรจ (Total mixed rations, TMR)ทเพมขน ดำเนนการทดลองทศนยวจยและพฒนาอาหารสตวสราษฎรธาน อ. ทาฉาง จ. สราษฎรธานระหวางเดอนตลาคม 2549 – เดอนกรกฎาคม 2551 วางแผนการทดลองแบบ Randomize Complete Blockโดยใชแพะพนธพนเมองไทย เพศผ อาย 3-4 เดอน นำหนกเฉลย 10 กโลกรม จำนวน 9 ตว สมแบงออกเปน 3 กลมๆ ละ 3 ตว เลยงดวยอาหารผสมเสรจทมระดบโปรตนแตกตางกน 3 ระดบ คอ กลมท 1เลยงดวยอาหารผสมเสรจ มระดบโปรตน 10 เปอรเซนต กลมท 2 เลยงดวยอาหารผสมเสรจ มระดบโปรตน 14 เปอรเซนตและกลมท 3 เลยงดวยอาหารผสมเสรจ มระดบโปรตน 18 เปอรเซนต เลยงในคอกขงเดยวขนาด 1X1.5 เมตร ใชระยะเวลาในการทดลอง 240 วน

ผลการทดลอง พบวา แพะกลมท 3 มอตราการเจรญเตบโตเฉลย 71 กรมตอตวตอวนไมแตกตางกนทางสถตกบแพะกลมท 2 ซงมอตราการเจรญเตบโตเฉลย 50 กรมตอตวตอวน แตสงกวา(P<0.05) กลมท 1 ซงมอตราการเจรญเตบโตเฉลย 34 กรมตอตวตอวน ปรมาณอาหารทกนไดของแพะทง 3 กลม (2.37 2.38 และ 2.35 เปอรเซนตของนำหนกตว) และประสทธภาพการเปลยนอาหาร(9.83 7.01 และ 5.79 ตามลำดบ) มความแตกตางกนอยางไมมนยสำคญทางสถต (P>0.05) ปรมาณโปรตนทแพะไดรบของกลมท 3 เทากบ 75 กรมตอตวตอวน สงกวา(P<0.05) แพะกลมท 2 และ 1 ซงไดรบโปรตนเทากบ 49 และ 38 กรมตอตวตอวน ตามลำดบ เชนเดยวกบสมประสทธการยอยไดของโปรตนในแพะกลมท 3 มคาเฉลย 77.8 เปอรเซนต สงกวา (P<0.05) แพะกลมท 1 และ 2 ซงมสมประสทธการยอยไดเฉลย 57.1 และ 69.8 เปอรเซนต ตามลำดบคำนำ แพะเปนสตวเคยวเอองขนาดเลกทมความสำคญและเกยวของกบการดำรงชวตของชาวใต โดยเฉพาะอยางยง ชาวไทยทนบถอศาสนาอสลาม (สมเกยรตและคณะ, 2544 และ Pralomkarn และคณะ, 1995)ซ งนอกจากจะนยมใชเน อเพ อการบรโภคแลว แพะยงมความเก ยวของกบพธกรรมทางศาสนาดวย การเลยงแพะสามารถชวยเพมรายไดใหกบเกษตรกร และสามารถใชเนอเปนวตถดบในการแปรรปเปนอาหารฮาลาล (Halal) เพอการสงออกไดอกดวย วนย (2528) รายงานวา การเจรญเตบโตของแพะหลงหยานมขนอยกบปจจยหลกคอคณภาพและปรมาณอาหารทให โดยเฉพาะอยางยง อาหารโปรตน ซงมราคาแพงจงไดศกษาผลของระดบโปรตนในอาหารตออตราการเจรญเตบโตสำหรบแพะพนเมองเพศผระยะ 3 เดอน – 1 ป เพอศกษาการตอบสนองของสมรรถนะการเจรญเตบโตของแพะพนเมองไทยตอเปอรเซนตโปรตนหยาบในอาหารผสมเสรจทเพมขนหรอปรมาณโปรตนหยาบทแพะกนได เพอพฒนาการเลยงแพะพนเมองเพมปรมาณเนอแพะ สนบสนนตลาดแพะเนอ และเกษตรกรผเลยงแพะไดปรบใชประโยชนยงยนตอไปวธการทดลอง แพะแตละกลมจะไดรบอาหารผสมเสรจ ประมาณ 3 เปอรเซนตของนำหนกตว(as fed basis) แบงอาหารใหกนวนละ 4 มอ ในเวลา 08.30,11.30,14.30,17.30 นาฬกา มนำสะอาดใหกน1 ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวสราษฎรธาน อำเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน 841502 กลมวจยอาหารสตว กองอาหารสตว กรมปศสตว ราชเทว กรงเทพฯ 10400


ตลอดเวลา กอนการทดลองทำการถายพยาธและฉดวตามน A, D3, E และฉดวคซนตามโปรแกรมของ

กรมปศสตว ปรบสภาพแพะกอนการเกบขอมลจรง 14 วน บนทกขอมล ชงนำหนกแพะทก 15 วน เพอปรบปรมาณอาหารทกน บนทกปรมาณอาหารทแพะกนไดในแตละวนสมเกบตวอยางอาหารทดลองสมเกบตวอยางมลเพอวเคราะหสวนประกอบทางเคมผลการทดลอง

สรปผลการทดลอง การศกษาผลของระดบโปรตนในอาหารผสมเสรจ ทแตกตางกน 3 ระดบคอ 10 14และ 18 เปอรเซนต โดยมพลงงาน (TDN) 66 เปอรเซนต ตอสมรรถนะการเจรญเตบโตของแพะพนเมองไทย อาย 3 เดอน ถง 1 ป สรปผลการทดลองไดดงน

1. ระดบโปรตนในอาหารผสมเสรจทแตกตางกนไมมผลตอปรมาณอาหารทกนได อตราการเปล ยนอาหารเปนนำหนกตว สมประสทธ การยอยไดของวตถแหงและอนทรยวตถ2. สตรอาหารผสมเสรจทระดบโปรตน 18 เปอรเซนต และพลงงาน (TDN) 66 เปอรเซนต แพะไดรบปรมาณโปรตน และสมประสทธการยอยไดของโปรตนสงสด ทำใหมอตราการเจรญเตบโตสงขนดวย( 71 กรมตอตวตอวน ) แตไมตางจากแพะทเลยงดวยอาหารผสมเสรจทระดบโปรตน14 เปอรเซนต

ขอเสนอแนะ จากการทดลองนจะเหนวาการเจรญเตบโตของแพะ ทเลยงดวยอาหารผสมเสรจระดบโปรตน14 เปอรเซนต พลงงาน(TDN) 66 เปอรเซนต สามารถเจรญเตบโตไดไมแตกตางกนกบสตรอาหารผสมเสรจระดบโปรตน 18 เปอรเซนต จงแนะนำการเลยงแพะพนเมอง เพศผ อาย 3 เดอนถง 1 ปดวยอาหารผสมเสรจทระดบโปรตนไมตำกวา 14 เปอรเซนต พลงงาน(TDN) 66 เปอรเซนต อยางไรกตามใหเกษตรกรพจารณาราคาวตถดบประกอบดวย เพอสามารถประกอบสตรอาหารราคาถกกวาซงจะชวยลดตนทนในการผลตแพะไดอยางมากเอกสารอางองวนย ประลมพกาญจน. 2528. แพะและเนอแพะ. วารสารสงขลานครนทร 7: 59-64.สมเกยรต สายธน พรศกด สทธโยธน และ เสาวนต คประเสรฐ. 2544. การกระจายของประชากรแพะ

และลกษณะของแพะพนเมองในภาคใต. ผลงานวจยการผลตแพะ.ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวเคยวเอองขนาดเลก คณะทรพยากรธรรมชาตมหาวทยาลยสงขลานครนทร. หนา 7-11.

Pralomkarn, W., S. Saithanoo, S. Kochapakdee and B.W. Norton. 1995. Effect of genotype and plane ofnutrition on carcass characteristics of Thai native and Anglo-Nubian X Thai native male goats. SmallRumin. Res. 16: 21-25.

ภาพท 1 การเปลยนแปลงนำหนกตวของแพะตลอดการทดลอง


สมรรถภาพการผลตโคนมเพศผทเลยงดวยหญาหมกเปนอาหารหยาบหลกEffect of Feeding Silage on Growth Performance of Male Dairy Cattle

เศกสรรค สวนกล1 จเร กลนกลอม2 อภชาต บญเรองขาว1

บทคดยอ การทดลองครงนเพอศกษาถงอตราการเจรญเตบโต ประสทธภาพการเปลยนอาหาร ตนทนและ

ผลตอบแทนจากการใชหญารซหมก เปนอาหารหยาบหลก เสรมดวยอาหารขนระดบตางๆ ในโคนมเพศผพนธขาว-ดำ ระดบสายเลอด 75 เปอรเซนต นำหนกประมาณ 237 กโลกรม จำนวน 12 ตว แบงออกเปน 3กลม ตามแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block โดยใหอาหารขนตางกน คอ กลมท 1 ใหหญารซหมกเตมทเสรมดวยอาหารขน 0.5 เปอรเซนต ของนำหนกตว กลมท 2 ใหหญารซหมกเตมทเสรมดวยอาหารขน 1.0 เปอรเซนต ของนำหนกตว และ กลมท 3 ใหหญารซหมกเตมทเสรมดวยอาหารขน 1.5เปอรเซนต ของนำหนกตว ดำเนนการทดลองนาน 120 วน ผลการทดลองปรากฏวา โคกลมท 3 ซงเสรมอาหารขน 1.5 เปอรเซนต ของนำหนกตว มปรมาณการกนอาหารและอตราการเจรญเตบโต เฉลย 7.53และ 0.71 กโลกรมตอตวตอวน ดกวา(p<0.05) โคกลมท 1 เฉลย 5.29 และ 0.25 กโลกรมตอตวตอวนและกลมท 2 เฉลย 6.60 และ 0.43 กโลกรมตอตวตอวน ตามลำดบ และโคกลม 1,2 และ 3 สามารถกนอาหารไดรวมแตกตางกนอยางมนยสำคญยงทางสถต (p<0.05) คดเปน 2.11 2.55 และ 2.72 เปอรเซนตนำหนกตว ตามลำดบ มประสทธภาพการเปลยนอาหารเปนนำหนกตว เฉลย 22.65 18.68 และ 10.61และตนทนคาอาหารตอการเพมนำหนกตว 1 กโลกรม ของโคทง 3 กลม เฉลยเทากบ 88.47 75.91 และ 44.76บาท ตามลำดบ มความแตกตางกนอยางไมมนยสำคญทางสถต (p>0.05) คดเปนตนทนคาอาหารทงหมดเฉลย 2,479.61 3,217.84 และ 3,805.56 บาทตอตว ตามลำดบ แตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถต(p<0.05) แมวาตนทนคาอาหารรวมของโคกลมท 3 จะสงกวา(p<0.05) โคกลมท 1 และ 2 อยางไรกตาม โคกลมท 3 ยงคงมผลตอบแทนสงกวา เฉลย 127.44 บาทตอตวบทนำ ลกโคเพศผทเกดขนในฟารมจะถกคดออกจำหนายอยางสมำเสมอในราคาถก ป 2551 มปรมาณลกโคนมเพศผประมาณ 60,000 ตว (สมน, 2551) หากสามารถจดการเลยงดใหอาหารเพอขนเปนโคเนออยางเหมาะสมจะสามารถเพมปรมาณเนอ สำหรบการบรโภคภายในประเทศ หญาหมกเหมาะสำหรบใชเปนอาหารสตวในชวงขาดแคลนหญาสด โดยเฉพาะเกษตรกรในภาคใตทไมสามารถถนอมพชอาหารสตวในรปอนๆการศกษารปแบบการใหอาหารโคโดยใชหญาหมกเปนอาหารหยาบหลก เปนแนวทางหนงในการผลตเนอสตวใหเพยงพอกบความตองการสำหรบใชบรโภควธการศกษา โคทง 3 กลมไดรบหญารซหมก อาย 45 วน เปดใชเลยงสตวหลงหมกไมตำกวา 30 วนใหโคกนเตมท แบงใหกนวนละ 2 มอๆ เชาหลงการใหอาหารขนแลวเวลา 09.00น. และมอท 2 เวลา 16.00น.สตรอาหารขน ประกอบดวย มนเสน 43.35 กโลกรม กากเนอในปาลม 38 กโลกรม รำละเอยด 8 กโลกรมกากถวเหลอง 7 กโลกรม เปลอกหอยปน 1.8 กโลกรม ปยยเรย 1 กโลกรม เกลอปน 0.5 กโลกรม ฟรมกซโคเนอ 0.25 กโลกรม กำมะถน 0.10 กโลกรม บนทกการเปลยนแปลงนำหนกของโคทกๆ 15 วน ปรมาณอาหารทให อาหารทเหลอทกวน สมเกบตวอยางอาหารวเคราะหองคประกอบทางเคมผลการศกษา จากผลการวเคราะห หญารซอาย 45 วนหมก มคณคาทางโภชนะ คอ วตถแหง 27.35เปอรเซนต โปรตน 5.09 เปอรเซนต PH 4.28 เปอรเซนต กรดอะซตก 1.10 เปอรเซนต บวทรก 0.39เปอรเซนต และแลกตก 4.98 เปอรเซนต จดอยในเกณฑด อาหารขนมโปรตน 13.59 เปอรเซนต โภชนะการยอยไดทงหมด 77 เปอรเซนต

1 ศนยวจยและพฒนาอาหารสตวสราษฎรธาน อำเภอทาฉาง จงหวดสราษฎรธาน 104002 ศนยวจยและบำรงพนธสตวสราษฎรธาน อำเภอพนพน จงหวดสราษฎรธาน 84130


สรปผลการทดลอง จากการทดลองเลยงโคนมเพศผดวยหญารซหมกอยางเตมทและเสรมดวยอาหารขนทมโปรตน13 เปอรเซนต ทระดบ 1.5 เปอรเซนตนำหนกตวพบวา ปรมาณอาหารทกน อตราการเจรญเตบโตดกวากลมทเสรมดวยอาหารขน ระดบ 0.5 และ 1.0 เปอรเซนตของนำหนกตว แตตนทนคาอาหารตอการเพมนำหนก 1 กโลกรม ตำกวาทำใหมรายไดจากการขายโคสงกวา อยางไรกตามประสทธภาพการเปลยนอาหารไมแตกตางกนขอเสนอแนะ 1. เกษตรกรรายยอยในภาคใต ทมพนทปลกสรางแปลงหญาจำกดหรอไมมแปลงหญา สามารถใชหญาหมกเลยงโคไดแบบเตมท รวมกบการใชอาหารขนเสรม เชน รำ ปลายขาว กากเนอในเมลดปาลม กากเตาห หรออาหารสำเรจรป

2.เกษตรกร กลมเกษตรกรนาหญาทมพนทปลกสรางแปลงหญา สามารถเกบถนอมหญาในรปหมกในชวงฤดฝนทมปรมาณผลผลตหญามาก ไวใชในยามขาดแคลนชวงนำทวม หรอภยแลง หรอเพอจำหนายใหเกษตรกรทขาดแคลนอาหารหยาบเลยงโค

ตารางท 1 ผลของระดบการเสรมอาหารขนทมตอสมรรถนะการผลตของโคนมเพศผ ระดบการเสรมอาหารขน (%นำหนกตว) CV (%) ระดบความ แตกตางจำนวนสตว, ตวนำหนกเรมตน, กก.นำหนกสนสดการทดลอง, กก.นำหนกทเพมขน, กก/ตวอตราการเจรญเตบโต, กก/ตว/วน)ปรมาณอาหารทกนไดรวม, กก./ตว/วน -ปรมาณอาหารขนทกนได, กก./ตว/วน -ปรมาณหญาหมกทกนได, กก./ตว/วนปรมาณโปรตนทงหมดทกนได, กก./ตว/วน -ปรมาณโปรตนทกนไดจากอาหารขน, กก./ตว/วน -ปรมาณโปรตนทกนไดจากหญาหมก, กก./ตว/วนปรมาณการกนไดรวม (%นำหนกตว) -ปรมาณการกนอาหารขนได -ปรมาณการกนหญาหมกไดประสทธภาพการเปลยนอาหาร

0.54

238.25267.75b

29.50b

0.25b

5.29c

1.16c

4.12ab

0.37c

0.16c

0.21a

2.11c

0.46c

1.65a

22.65

14

238289. 75b

51.75b

0.43b

6.60b

2.33b

4.27a

0.54b

0.32b

0.22a

2.55b

0.90b

1.65a

18.68

1.54

236.5322.00a

85.50a

0.71a

7.53a

3.62a

3.91b

0.69a

0.49a

0.20b

2.72a

1.31a

1.42b

10.61

--

6.2531.2

30.762.674.573.322.875.222.651.991.8

3.8436.39

--**********************NS

หมายเหต: อกษรทตางกนในแนวนอนมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต P<0.05- ไมวเคราะหทางสถต * มความแตกตางอยางมนยสำคญทางสถต (p<0.05)** มความแตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถต (p<0.01) NS ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05)

ตารางท 2 แสดงตนทนคาอาหารและผลตอบแทนจากการขนโคนมเพศผ ระดบการเสรมอาหารขน (%นำหนกตว) CV (%) ระดบความ แตกตางตนทนคาอาหารทงหมด, บาท/ตว

- ตนทนคาอาหารขน, บาท/ตว- ตนทนคาหญาหมก, บาท/ตว

ตนทนคาอาหารตอการเพมนำหนก 1 กก.นำหนกทเพมขน, กก./ตวรายไดจากการขายโคมชวต 1/, บาท/ตว

0.52,479.61c

671.48 c

1,808.13 ab

88.4729.50b

1,357.00

13,217.84 b

1,345.61 b

1,872.23 a

75.9151.75b

2,380.50

1.53,805.56a

2,091.96 a

1,713.60 b

44.7685.50a

3,933.00

2.734.533.34

36.2431.2

-

*****

NS*-

หมายเหต: อกษรทตางกนในแนวนอนมความแตกตางกนอยางมนยสำคญทางสถต P<0.051/ ราคาขายโคเนอมชวต 46 บาท/กก. * มความแตกตางอยางมนยสำคญทางสถต (p<0.05)** มความแตกตางอยางมนยสำคญยงทางสถต (p<0.01)

เอกสารอางองสมน โพธจนทร. 2551. การใหอาหารโคนมเพศผเพอผลตเนอ.กลมวจยอาหารสตว กองอาหารสตว กรมปศสตว.


ขาวพชอาหารสตวประชมเชงปฏบตการ

ธนวาคม 2552 กลมวจยอาหารสตว กองอาหารสตว นำโดยหวเรอใหญ ตวจรง เสยงจรงทำจรง ดร.ธำรงศกด พลบำรง จดประชมเชงปฏบตการเร อง “การทำผลงานวชาการและการเขยนรายงานการวจย” ณ สถานพฒนาอาหารสตวสพรรณบร อ.ดานชาง โดยมหวหนาธงชย ปอศร เจาของสโลแกน เลกๆไมใหญๆทำ ใหการตอนรบทงสถานทจดประชมทมทวทศนอนแสนจะสวยงามเหมอนนงอยบนดอย อากาศกเยนสบาย 17 – 18 องศา อยางกบอยเชยงใหมอกทงจดหาทกนทนอนใหเสรจสรรพ แถมวนสดทายคลายเครยดกบงาน Cowboy Night รำลกสงทายปเกาตอนรบปใหม อาหารกดดนตรกเยยม ไดทงความร ความประทบใจกลบไป โดยเฉพาะนกวชาการทงมอเกามอใหมทยงไมเคยเขยนอะไรกบใครเขาเลยในชาตน ทนกจะไดกลบไปโชวผลงานกนใหลอลนสนนทง งานนทานรองฯธนตย เอนกวทย ใหเกยรตมาเปนประธานเปดงานและเปนวทยากรแถมฟรใหอกดวย และท Surprise สดๆกคอ ทานอธบดกรมปศสตว ปรชา สมบรณประเสรฐพรอมทานรองฯศรวฒน อนทรมงคล ทานมาดงานทจงหวดใกลเคยงพอทานทราบขาววามการจดประชมสมมนากนทน ทานกอตสาหขามเขาขามดอยมาใหกำลงใจเยยมเยยนถงท สรางความประทบใจใหกบพวกเราชาวกองอาหารสตวเปนอยางยง


การแขงขนกอลฟ และรวมประชมสงสรรคGrassland Invitation ครงท 1

วนท 14 พฤศจกายน 2552 ชมรมนกพชอาหารสตว จดประชมสมาชกพบปะสงสรรคและจดแขงกอลฟการกศลหาทนจดทำวารสาร ขาวสารพชอาหารสตว กตองบอกกนตามตรงวารสารมรายไดจากคาสมาชกและผอปการะ โดยเกบคาสมาชกครงเดยวแบบตลอดชพ 300 บาทขณะทผอปการะกลดลงเรอยๆ จดพมพแตละครงใชเงนไมตำกวาสองหมนบาท จงอยากจะขอความกรณาทานนกพชอาหารสตว นกวชาการ ผประกอบการ รวมกนสนบสนนใหวารสารของพวกเราดำรงคงอยคโลกไปนานๆ เพอจะไดพฒนาดานพชอาหารสตวของบานเราใหทดเทยมหรอดกวาประเทศทเขาเจรญแลว จดกจกรรมครงนมสมาชกเขารวมประชมมากมาย ประชมเสรจกรวมทานเลยงสงสรรคพบปะพดคยแลกเปลยนความคดเหน มจบสลากแจกของรางวลมากมาย จดครงแรกเลยแจกกนเพยบเงนเขาชมรมฯเลยไดนอยไปนด แตทนาทงคอรายการกอลฟการกศลมทานนกกอลฟชายหญงเขารวมการแขงขนมากมายสนกสนานกนถวนหนา มทงกวนเฮฮา กวนจรงจงกบกวนแบบมตดปลายนวมนดหนอยกสนกกนไป มรายไดเขาชมรมฯหกคาใชจายประมาณ 12,500 บาท ตองขอขอบพระคณทกทานทงทานทเขารวมกจกรรม และทานทไมไดมารวมแตบรจาคของรางวลมาใหคราวหนาหวงวาคงไดรวมกจกรรมกนเหมอนเคย ฉบบนรายมายาวไปหนอย ตองขออำลาขอลาไปกอนฉบบหนาพบกนใหมโชคดครบ

.................................................................


ใบสมครสมาชก ชมรมนกพชอาหารสตว

ขาพเจา นาย/นาง/นางสาว..........................................................บานเลขท.......................ถนน........................................ซอย...............................แขวง/ตำบล.....................................เขต/อำเภอ................................จงหวด....................................รหสไปรษณย......................โทรศพท..................................................................โทรสาร....................................................สถานททำงาน.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................โทรศพท..................................................................โทรสาร....................................................

ขอสมครเปนสมาชก และขอรบวารสารขาวสารพชอาหารสตวชมรมนกพชอาหารสตว ตลอดชพ 300 บาท

พรอมกบใบสมครน ขาพเจาไดสงเงนจำนวน 300 บาท มาพรอมกบใบสมครนแลวและขอใหสงวารสาร “ขาวสารพชอาหารสตว” ไปใหขาพเจาตามทอยขางตน

ลงชอ.......................................ผสมคร

โปรดสงจายในนาม นายโสภณ ชนเวโรจนกองอาหารสตว กรมปศสตวถนนพญาไท ราชเทวกรงเทพฯ 10400

ธนาณตสงจายท ปณ.ราชเทว (ใบสมครสมาชก สามารถถายเอกสารได) หรอ โอนเงนเขาธนาคารกรงไทย จำกด สาขาราชเทวชอบญช โสภณ ชนเวโรจน เลขท 030-1-55624-5

(กรณาถายเอกสาร Slip ใบโอนเงนสงมาพรอมใบสมครดวยเพอสะดวกในการตรวจสอบ)



ปกหลง

Documents

ข่าวสารพ ืชอาหารส ัตว์ปีที่ 14 ...nutrition.dld.go.th/newletter/1432552/14-3/14-3.pdf2 ข าวสารพ ชอาหารส