การก าหนดความผดเกยวกบการอมหาย

ธนยนนท พยคมะเลง

ศาสตราจารย ดร.อดม รฐอมฤต

บทคดยอ

สทธในชวตและรางกายเปนสทธมนษยชนขนพนฐานทรฐมหนาทในการสงเสรมสทธ

ดงกลาวดวยการสนบสนนดานปจจยและสงแวดลอมใหสมาชกไดมโอกาสพฒนาทงในดานสขภาพ

อนามย บคลกภาพ และชวตความเปนอยอยางมศกดศร ขณะเดยวกนรฐกตองมมาตรการในการ

ปกปองคมครองสทธดงกลาว น าผทกระท าผดมาลงโทษตามกระบวนการยตธรรม และชดใช

เยยวยาแกเหยอทของการละเมด ในสงคมของประชาคมโลกในปจจบนนนไดมการตระหนกถง

ปญหาการอมหาย และแนวทางการแกไข ซงเหนไดจากอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการ

คมครองบคคลใหพนจากการถกบงคบใหหายสาบสญ และในปจจบนประเทศไทยกไดลงนาม

เปนภาคตออนสญญาดงกลาวแลวนบเปนการแสดงความตระหนกถงปญหาการอมหายทเกดข น

อยางชานานในประเทศไทยซงสงทประเทศไทยควรปรบปรงแกไขเพอใหสอดรบกบการเปนรฐ

ภาคนน คอการแกไขกฎหมายทเกยวของกบปญหาการอมหาย ในสภาพความเปนจรงในปจจบนในประเทศนนยงมการละเมดสทธในชวตและ

รางกายบคคลผตองสงสยเกยวของกบยาเสพตด อนเปนผลเกยวเนองจากนโยบายประกาศ

สงครามยาเสพตด ในตนป 2546 ท าใหมผเสยชวตกวา 2,500 ราย ในเวลาเพยง 3 เดอนและ

ยงคงเกดขนเรอยมา หรอแมแตการแกไขปญหาความไมสงบใน๓ จงหวดชายแดนภาคใต ทมการ

อมหาย อมฆา จ านวนมาก โดยไมมหนวยงานใดทจะน าตวผกระท าความผดมาลงโทษได นอกจากนแลวยงมการสงหารผน าชมชน นกอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม และ

นกตอสเพอสทธอนๆ จ านวนอยางนอย 29 ราย ในชวงรฐบาลของอดตนายกรฐมนตร ชนวตร 1 ในกรณการหายตวไปของทนายสมชาย นละไพจตร ซงถอเปนคดทเขาสกระบวนการยตธรรม

แตกไมไดหมายความวากระบวนการยตธรรมจะชวยเยยวยาหรอลงโทษผกระท าความผด

อยางสมเหตสมผลได คดนถกกลาวขานกนทว แมกระทงองคกรระหวางประเทศทเกยวของกบ

สทธมนษยชน ในแงของความออนแอของกระบวนการยตธรรมของไทย เนองจากการอมหาย

ทเกดข นนนถกกระท าโดยเจาหนาทของรฐ หนวยงานาของรฐจ านวนมากทยงขาดจรยธรรม

ทางวชาชพ มการเลอกปฏบตเนองจากเหตผลทางเช อชาต สถานะทางเศรษฐกจ สงคม และชาต

ก าเนด ทส าคญคอกระบวนการยตธรรมบางสวนยงตกอยภายใตอทธพลและการแทรกแซง

นกศกษาหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

ทปรกษาวทยานพนธหลก

DPU

ทางการเมองทยดถอปฏบตตามนโยบายของนกการเมองโดยไมค านงถงความชอบธรรม ท าให

ระบบตรวจสอบถวงดลขาดประสทธภาพอนสงใหกระบวนการยตธรรมของไทยไรประสทธภาพ

1. บทน า “Did you wash the dead body คณไดอาบน าศพนนไหม

Did you close both its eyes ไดปดเปลอกตาทงสองขางของเขาลง

Did you bury the body แลวฝงกลบรางนน

Did you leave it abandoned หรอคณเพยงแตละทงเขาไวทง

Did you kiss the dead body แลวคณไดจบลาเขาแทนฉนหรอเปลา” บทกลอนขางตนเปนบทกลอนทผสญเสยจากการถกบงคบใหหายสาบสญ ไดน ามา

ถามถงผทมสวนเกยวของหรอผทพบรางของบรรดาผทถกบงคบใหหายสาบสญ ซงเปนการ

แสดงถงความสญเสยครงยงใหญ ความไรประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมและยงแสดงถง

การไมเคารพสทธมนษยชนในสงคมโลก การบงคบใหบคคลหายสาบสญนนสวนใหญเชอวาเปนการกระท าโดยฝายปกครอง

ของรฐ ไมวาจะเปนเจาหนาทผมอ านาจในการบงคบใชกฎหมายหรอเจาหนาทฝายความมนคงของรฐ

และมกกระท าดวยการจบกม ลกพา จ าคกกกขงหรอจ ากดเสรภาพโดยมชอบดวยกฎหมายการ

ทรมานตอบคคลผหายสาบสญนนทงทางรางกายและจตใจ และมกจะจบลงดวยการฆาตกรรม

บคคลผหายสาบสญ รวมถงการปฏเสธความรบผดชอบหรอไมรบรรบทราบตอเหตการณเหลานน

ซงการกระท าดงกลาวถอไดวาเปนการละเมดตอสทธของบคคล อนเปนสทธขนพนฐานของบคคล

ผหายสาบสญ ไมวาจะเปนสทธในการมชวต เสรภาพ และความมนคงของบคคล สทธทจะ

ไมถกทรมาน สทธทจะไมถกจบกม คมขงโดยอ าเภอใจ หรอสทธในการไดรบการด าเนนคด

อยางเปนธรรม อกทงสทธในชวตและรางกายเปนสทธมนษยชนขนพนฐานทรฐมหนาทในการสง

เรมสทธดงกลาวดวยการสนบสนนดานปจจยและสงแวดลอมใหสมาชกของสงคมไดมโอกาส

พฒนาทงทางดานสขภาพอนามย บคลกภาพและความเปนอยอยางมศกดศรในขณะเดยวกนรฐ

กตองมมาตรการทไ ดผลในการปกปองคมครองสทธดงกลาว น า ผกระท าผดมาลงโทษ

ตามกระบวนการยตธรรมและชดใชเยยวยาผทตกเปนเหยอของการละเมด (พรเพญ คงขจนรเกยรต, 2551: 35) การบงคบใหบคคลหายสาบสญนนมไดเปนการละเมดเพยงสทธของบคคล ผทถกกระท าเทานน แตยงถอเปนการละเมดสทธของบคคลผมความสมพนธกบบคคลผหาย

สาบสญ ไมวาจะเปนครอบครว ญาต เพอน และรวมถงบคคลอนๆทเกดความหวาดกลว ระแวง

การถกคกคาม และความไมเชอมนในความยตธรรมของกระบวนการยตธรรม ทส าคญการความเชอมนในการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐ ซงเปรยบเสมอนปจจยส าคญในการด ารงไวซง

ความสงบสขของบานเมอง

72

DPU

การบงคบใหบคคลหายสาบสญนนไดเกดข นทกประเทศในโลกน จากรายงานของ

คณะท างานเกยวกบการหายสาบสญโดยถกบงคบหรอโดยไมสมครใจ (Working group on enforced or Involuntary Disappearances) ซงจากรายงานประจ าป 2007 ทไดรบการรบรองแลว ไดแสดงใหเหนวา ตงแตมการกอตงคณะท างานขนใน ป ค.ศ. 1980 นน คณะท างานเกยวกบการหายสาบสญไดสงตอคดการหายสาบสญโดยถกบงคบหรอโดยไมสมครใจ ใหแกรฐบาลของแตละ

ประเทศทเกยวของเพอดตอไปรวมจ านวน 51,763 คด ซงมเพยง 2,702 คด ทสามารถคลคลายไดในระยะเวลา 5 ป โดยคงเหลออก 41,257 คดยงคงไมมความชดเจน ทงหมดนนเกดข นใน 78 ประเทศ ซงรวมถงประเทศไทย ดวยการบงคบใหบคคลหายสาบสญนนปรากฏข นอยาง เปนระบบในชวงสงครามโลกครงท 2 ซงเปนชวงของการปกครองประเทศเยอรมน โดย อดอลฟ ฮตเลอร (Adolf Hitler) ซงพบวาภายหลงจากชวงนนทศวรรษท 1960 ถง ทศวรรษท 1980 ในภมภาคลาตนอเมรกา ไดเกดการบงคบใหบคคลหายสาบสญอยางรนแรง เพราะสบเนองมาจาก

การปกครองแบบเผดจการทหาร หลงจากเกดการบงคบใหหายสาบสญข นอยางแพรหลายและ

รนแรง จงสงผลใหนานาชาตไดใหความสนใจตอปรากฏการณดงกลาวโดยทงคณะกรรมการสทธ

มนษยชนของลาตนอเมรกา และคณะกรรมการสทธมนษยชนของสหประชาชาต ไดแสดงการ

ตอบโตตอเหตการณการบงคบใหบคคลหายสาบสญโดยการเรยกรองใหทกประเทศทเกยวของ

ตองเคารพตอหลกกฎหมายสทธมนษยชนและตองปฏบตตามหลกกฎหมายอยางเปนธรรม ซง

รวมถงการสอบสวนตอเหตการณดงกลาวดวยความเปนธรรม แตการเรยกรองด งกลาวขางตน

กไมสามารถทจะยตการบงคบใหบคคลหายสาบสญได นอกจากนานาประเทศทเกยวของตาง

เพกเฉยตอการเรยกรองดงกลาวแลว ยงปรากฏวาเหตการณการบงคบใหบคคลหายสาบสญยงได

เกดข นอยางกวางขวางและเพมข นเรอยๆจนแพรขยายไปยงภมภาคเอเชยกลาง เอเชยใต และ

เอเชยอาคเนย แมในระยะหลงจะมเหตการณดงกลาวลดลงบางแตกยงเกดข นอยางตอเนอง

เชนเคย และยงขาดการแกไขทงทางดานกฎหมายและการค านงถงสทธมนษยชน

ในกรณของประเทศไทยทถอวาเปนหนงนานาประเทศทประสบปญหาการบงคบให

บคคลหายสาบสญมาอยางชานานและยงขาดไรซงการแกไขปญหาดงกลาวแมในสายตาของ

ตางชาตหรอแมแตคนไทยทมองวาเปนการคกคามสทธมนษยชนอยางอกอาจและไมเกรงกลวตอ

กฎหมาย กรณเหตการณทเกดขนในระหวางความขดแยงทางการเมองซงถอเปนการหายสาบสญ

ของบคคลทเขารวมกจกรรมทางการเมองจ านวนมาก อาทเชน เหตการณ 14 ตลาคม 2516 เหตการณ 6 ตลาคม 2519 และเหตการณ พฤษภาทมฬ ในป 2535 เหตการณทงหมดดงกลาวลวนแลวแตเกดการบงคบใหบคคลหายสาบสญทงส น มใชเพยงเหตการณความขดแยง

ทางการเมองเทานนทท าใหเกดการบงคบใหบคคลหายสาบสญ การเปลยนแปลงนโยบายตางๆ

ของรฐบาล เชนการปราบปรามยาเสพตดในชวงการบรหารประเทศของนายกรฐมนตร ทกษณ ชนวตร

ทปรากฏวามการหายสาบสญของบคคลจ านวนมากซงสอดคลองกบขอมลของมลนธกระจกเงา

73

DPU

ทไดรณรงคในการตดตามหาบคคลทสญหายวาในป 2546 จนถง 21 เมษายน 2551 ทางศนยฯไดรบแจงเหตการณคนหายตวไปของคนในสงคมทงสน 1,007 ราย แบงเปนชาย 340 ราย และหญง 666 รายในจ านวนนคนหาพบแลวจ านวน 634 ราย ยงไมพบ 373 ราย รวมถงการปราบปรามผกอการรายในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต และเหตการณการบงคบใหบคคลหายสาบสญทเปนทสนใจของนานาประเทศและประชาชนชาวไทยอยางมากคอ กรณการหายตวไปของ

นายสมชาย นละไพจตร ทนายความนกสทธมนษยชนทท าคดเกยวกบการปกปองสทธของผตอง

สงสยในการกอความไมสงบใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตทปรากฏวามเจาหนาทของรฐมสวนเกยวของในเหตการณดงกลาวอยางชดเจน แตกระบวนการยตธรรมของไทยไมสามารถทจะเอาผด

ตอกลมคนเหลานนไดอยางเหมาะสมเนองจากขอจ ากดทางขอกฎหมาย ปญหาการบงคบใหบคคล

หายสาบสญ ไมไดเปนเพยงการละเมดตอสทธมนษยชนขนพนฐานเทานน แตยงถอเปนการ

กอใหเกดปญหาในการด าเนนคดอยางยตธรรมตามหลกกฎหมาย เนองจากการกระท าดงกลาวนน

สวนใหญนนมกมความเกยวพนกบนโยบายการบรหารบานเมองของรฐบาลตางๆ และ

ความเกยวพนกบผทมอ านาจบรหารบานเมองรวมทงเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายหรอเจาหนาท

ฝายความมนคงทมอ านาจเหนอกวาประชาชน ซงกอใหเกดความไมสจรตใจในการรวมแกปญหา

ของเจาหนาทผเกยวของ ไมวาจะเปนการปฏเสธตอเหตการณเหลานนการ เพกเฉย หรอ

การตอบสนองตอเหตการณเหลานนอยางลาชา หรอการใหขอมลอนเปนเทจ การบดเบอนขอมล

การปดความรบผดชอบตอกลมตอตาน หรอแจงตอผทตองการขอเทจจรงวาเปนการหายตวไป

ในระหวางการปะทะกนระหวางความขดแยง หรอการอางเหตผลวาเปนความมนคงของประเทศ

จงท าใหตองปกปดขอมลไวเปนความลบ ดงกลาวขางตนซงลวนแตท าใหไมสามารถท าการ

สอบสวนและด าเนนกระบวนการยตธรรมไดอยางมประสทธภาพ ไมสามารถน าตวผเกยวของใน

การบงคบใหบคคลหายสาบสญมาฟองลงโทษ ไมสามารถตดตามตวหรอทราบถงชะตากรรมของ

ผถกบงคบใหหายสาบสญและไมสามารถด าเนนการใหบคคลผหายสาบสญทถกกลาวหาวา

มความผดสามารถเขาถงกฎหมายหรอกระบวนการยตธรรมได รวมถงบคคลผทไดรบความเสยหาย

หรอผลกระทบตางๆจากการบงคบใหหาบสาบสญไมไดรบความเปนธรรมหรอไมไดรบการชดใช

เยยวใดๆ เลย หรออาจไดรบแตไมเหมาะสมและเพยงพอ เมอเหตการณการบงคบใหบคคลหายสาบสญนนไดทวความรนแรง หรอไดเกดข น

อยางแพรหลายทกมมโลก ซงถอเปนการละเมดสทธมนษยชนอยางหลากหลายบรบทในปญหาเดยว

ทงยงเปนการยากตอการแกปญหาดงกลาวแมแตเพยงแคการแกใหจ านวนการเกดลดนอยลง

กตาม ตอมาในป ค.ศ. 1979 จงไดเกดการวางกฎเกณฑเกยวกบการคมครองบคคลใหพนจากการถกบงคบใหหายสาบสญใหเปนกฎเกณฑเฉพาะส าหรบความผดอนมลกษณะของการบงคบให

บคคลหายสาบสญ โดยสมชชาใหญแหงสหประชาชาต (General Assembly) ในมตท 33/173 เรอง “บคคลผท าใหหายสาบสญ” (Disappeared Person) ซงไดเรยกรองใหทเกยวของกบการบงคบให

74

DPU

บคคลหายสาบสญไดด าเนนการตดตามและสบสวนอยางเปนธรรม ใหความเคารพตอหลกสทธ

มนษยชน ท งยงตองใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (Human Rights Committee) ได เ ขาถ งขอมลและประเดนปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญ ตอมา

คณะกรรมการสทธมนษยชนจงไดจดต งคณะท างานเกยวกบการหายสาบสญดงกลาว ในป

ค.ศ. 1980 โดยมตท 20 (XXXVI) ของคณะกรรมการสทธมนษยชน ซงคณะท างานเกยวกบการหายสาบสญดงกลาวท าหนาทในการตดตามสถานการณ การใหค าแนะน าเกยวกบการคมครอง

บคคลใหพนจากการถกบงคบใหหายสาบสญ พรอมทงรบเรองรองเรยน ตรวจสอบขอมล

ทเกยวของ สอบสวนหาขอเทจจรง การพฒนาหลกเกณฑในการคมครองบคคลใหพนจากการถก

บงคบใหหายสาบสญ ทงยงเปนสอกลางการตดตอระหวางรฐบาลและบคคลทไดรบผลกระทบจาก

การบงคบใหบคคลหายสาบสญ ซงคณะท างานกยงท าหนาทอยางเตมความสามารถและตอเนอง

เพอเปนหนงกลไกของการแกปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญ

2. สภาพปญหาการอมหายในประเทศไทย การอมหาย ไทยนน เปนทเขาใจและเรยกขานกนในหมประชาชนวา “การอมฆา” ซง

สวนใหญแลววธการอมหาย นนเจาหนาทของรฐ โดยเฉพาะเจาหนาทต ารวจและทหาร จะท าการ

จบกมตวผตองสงสยวากระท าความผดหรอทมสวนในการกระท าความผด โดยปราศจากหมายจบ

หรอการแจงขอหา และพาตวไปสอบสวนยงสถานทลบเฉพาะกจ (Safe House) ซงหมายความถงการจบกมและคมขงโดยไมมอ านาจและไมมการลงบนทกตามกฎหมาย และท าการสอบสวนดวย

การขมข ชกจง ท าราย หรอกระท าทรมานเพอใหไดผลตามตองการ ในบางกรณอาจสงผลให

ผถกจบกมถงแกความตาย ไมวาโดยเจตนาหรอไมกตาม จงตองท าใหบคคลผนนหายสาบสญไป

เพอก าจดพยานหลกฐานและปกปดความผดนน ซงจนถงปจจบนปญหาการอมหาย เหลาน

ยงคงไมไดรบการแกไขอยางดพอ ไมสามารถตดตามตวบคคลผสญหายได และรวมถงไมสามารถ

น าตวเจาหนาททเกยวของกบการกระท าความผดมาลงโทษไดแตประการใด ในปจจบนน ปญหาการบงคบใหบคลหายสาบสญสวนใหญไดปรากฏใหเหนอยาง

เดนชดในการปราบปรามการกอการรายในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต (ตลอดจนพนทหรอ

ประชาชนในบรเวณใกลเคยงอกดวย) นบตงแตเกดเหตการณปลนปนทกองพนพฒนาทหารท 4

อ าเภอเจาะไอรอง จงหวดนราธวาส ในวนท 4 มกราคม ค.ศ. 2004 (พ.ศ. 2547) เปนตนมา ซง

รฐบาลไดด าเนนนโยบายปราบปรามอยางแขงกราว รวมถงประกาศใชกฎอยการศกษาและพระ

ราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ.2548 ซงท าใหเจาหนารฐสามารถใช

อ านาจอยางเกนเลย อนเปนเหตใหเชอไดวาไดมการบงคบใหบคคลหายสาบสญในหลายกรณ

ทงน องคฮวแมน ไรตส วอตช (Human Right Watch) ไดรายงานถงการหายสาบสญของบคคลจากการปราบปรามการกอการรายในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใตจนถงป ค.ศ. 2007 วาม

จ านวน 22 คน ซงใกลเคยงกนกบรายงานของคณะท างานเกยวกบการหายสาบสญ ทไดระบถง

75

DPU

กรณของการบงคบใหบคคลหายสาบสญจากการปราบปรามผกอการรายในพนท 3 จงหวด

ชายแดนภาคใต ในชวงระยะเวลาตงแตป ค.ศ. 2004 จนถงป ค.ศ. 2008 เปนจ านวน 24 คด

(United Nations Document, 2009: 72-74) ซงทางรฐบาลของประเทศไทยไดตอบกลบไปยงคณะท างานเกยวกบการหายสาบสญจ านวน 4 ครง โดยไดใหขอมลเพมเตมจากการสบสวน

สอบสวนบางในบางกรณ และในบางกรณรฐบาลของประเทศไทยไดระบวา ไมปรากฏหลกฐาน

ทจะแสดงใหเหนวาผหายสาบสญยงมชวตอยหรอถกขงอยทใด แตจากการตอบกลบของรฐบาล

ไทยทงหมดนน มาปรากฏถงความชดเจนของชะตากรรมและสถานทอยของบคคลผหายสาบสญ

แตประการใด อยางไรกตาม เปนทเชอกนวาจ านวนผถกบงคบใหหายสาบสญจากการปราบปราม

ผกอการรายใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตนาจะมจ านวนสงถงกวา 100 คน รวมถงจากกรณอนๆ

อกซงยงไมอาจระบจ านวนทไดอยางแนนอน โดยคณะท างานยตธรรมเพอสนตภาพ (Working Group on Justice for Peace) ซงเปนองคกรเอกชนของประเทศไทย ไดประมาณการณวากรณการบงคบใหบคคลหายสาบสญทวประเทศไทยในชวงเวลาตงแตป ค.ศ.1992 จนถงปจจบนมมากถง

73 กรณ (คณะท างานยตธรรมเพอสนตภาพ, 2551: 34) กรณของการอมหาย ทเปนทรจกกนดในปจจบน โดยเปนกรณแรกและกรณเดยว

ทมการน าคดเขาสกระบวนการพจารณาของศาลคอ กรณการถกบงคบใหหายสาบสญของ

ทนายความและนกสทธมนษยชน นายสมชาย นละไพจตร ซงหาตวไปในวนท 12 มนาคม

ค.ศ.2004 (พ.ศ. 2547) โดยมพยานพบเหนวา นายสมชายถกเจาหนาทต ารวจบงคบใหเขาไป

ในรถยนตและพาตวไปจากบรเวณรมถนนรามค าแหง เปนทเชอกนวานายสมชายอมหาย เนองมาจากการท างานของเขา ในฐานะทนายความของผถกจบกมในคดทเกยวของกบความมนคง

ในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต และคดเกยวกบสทธมนษยชนตางๆ ซงในคดการบงคบใหหาย

สาบสญของทนายสมชายน ไดมการจบกมตวเจาหนาทต ารวจจ านวน 5 คน ทตองสงสยวามสวน

เกยวของกบการบงคบใหนายสมชาย นละไพจตร หายสาบสญไป โดยอยการไดมการตงขอหาและ

ยนฟองจ าเลยในความผดเกยวกบทรพยสนคอรวมกนปลนทรพยโดยใชยานพาหนะ และความผด

เกยวกบเสรภาพคอรวมกนขนใจท าใหสญเสยอสรภาพ โดยรวมกนกระท าความผดดวยกนตงแต

หาคนขนไป และในวนท 12 มกราคม ค.ศ. 2006 (พ.ศ. 2549) ศาลอาญาชนตนไดตดสนให

จ าเลยท 1 พ.ต.ต.เงน ทองสก ไดรบโทษจ าคก 3 ป ในความฐานขมขนใจผอนใหกระท าการใด

ไมกระท าการใด หรอจ ายอมตอสงใด โดยท าใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยของผถกขมขนใจนนเอง หรอโดยใชก าลงประทษรายจนผถกขมขนใจตอง

กระท ากรนน ไมกระท าการนน หรอจ ายอมตอสงนน ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 309

วรรคแรก และความผดฐานใชก าลงท ารายผอน โดยไมถงกบเปนเหตใหถงกบอนตรายแกกาย

หรอจตใจ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 391 สวนจ าเลยอนๆ ศาลไดตดสนยกฟอง

เนองจากหลกฐานไมเพยงพอ อยางไรกตาม คดนยงไมสนสดลงเนองจากทงสองฝายยงคงมการ

ยนอทธรณเพอด าเนนคดตอไป ทงน จากการด าเนนการสบสวนสอบสวนคดนปรากฏขอเทจจรง

76

DPU

หลายประการทเปนอปสรรคในการด าเนนคด ทงการไมใหความรวมมอของเจาหนาท หลกฐาน

ทถกท าลาย หรอการขมขพยาน เปนตน ท าใหกระบวนการยตธรรมไมอาจด าเนนไปไดอยาง

มประสทธภาพมากเพยงพอ จากคดของนายสมชาย นละไพจตร (พรเพญ คงขจรเกยรต, 2552) ท าใหเหนไดถง

อปสรรคมากมายจากการด าเนนกระบวนการยตธรรมขนตน ซงสวนใหญยงอยในความควบคม

ของเจาหนาทรฐผทอ านาจโดยเฉพาะเจาหนาทต ารวจ เมอคดนผตองสงสยวาไดกระท าความผด

คอต ารวจ ดงนนพยานหลกฐานมากมายจงถกบดเบอน ท าลาย หรอท าใหมน าหนกนอยลง

จนไมอาจ รบฟงไ ด ในการพจารณาคด โดยศาล เ ชน การขดฆาท าลายบนทกการใ ช

โทรศพทเคลอนทของเหลาผตองหา เปนตน รวมถงมการขมขพยานจนหวาดกลวไมกลาทจะให

การ ซงแมในภายหลงจะไดมการโอนคดทนายสมชายใหกรมสอบสวนคดพเศษดแล แตการ

ด าเนนการบางอยางกไมอาจยอนเวลากลบไปแกไขได เชน การสบสวนสอบสวนทเกดเหตซงเดม

นนมขอบกพรองและการละเลยอยางมากมาย ไมวาจะเปนการไมตรวจสอบเสนผมในรถยนตของ

ทนายสมชาย และการไมเกบหลกฐานอนๆ เปนตนนอกจากนแลวการขาดหลกกฎหมายทจะใช

จดการกบปญหานไดอยางเหมาะสม ยงเปนอปสรรคทส าคญอกประการหนง เนองดวยกฎหมาย

ภายในของประเทศไทยนน ยงไมมความชดเจนเกยวกบความผดในการอมหาย การแกไขปญหา

และการด าเนนคดจงตองใชหลกกฎหมายทมอย เชน กฎหมายอาญา เมอไมมความผดเกยวกบ

การอมหาย กตองปรบใชกฎหมายเกยวกบความผดตอเสรภาพ ซงจะมโทษคอนขางเบา ความผด

ฐานหลกพาตวไปนนตามหลกกฎหมายไทยกตองเปนการลกพาตวไปเรยกคาไถ จงไมเขาตอกรณ

ของการบงคบใหบคคลหายสาบสญน ความผดตอชวตและรางกายนน กตองพบตวหรอช นสวน

รางกายดวยจงจะพสจนถงความผดตอชวตหรรางกายได เมอยงหายสาบสญอยกไมอาจปรบใช

หลกกฎหมายเกยวกบชวตและรางกายได นอกจากนแลว ในวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2551

จ าเลยท 1 ในคดน พ.ต.ต.เงน ทองสก ไดประสบเหตดนถลมใสและหายตวไปในแมน า ซงจนถง

ปจจบนยงไมมการพบศพของเขาแตอยางใด นนจะยงท าใหคดนมอปสรรคมากขนไปอก อยางไรกตาม

นอกจากในสวนของความผดตอเสรภาพในคดนทไดมการยนอทธรณไปแลวนน จากการ

ด าเนนการสบสวนสอบสวนและหาหลกฐานเพมเตมโดยกรมสอบสวนคดพเศษ จงไดม

ความพยายามทจะยนฟองเปนคดใหมอกในสวนทเกยวกบความผดตอชวต ซงคงตองรอด

ความคบหนาของคดนตอไป ดวยเหตดงกลาวขางตน จงอาจพจารณาถงปญหาและอปสรรคของการใหความ

คมครองผทถกอมหาย ตอกรณของการอมหาย ทเกดขนในประเทศไทยไดโดยสรป ดงน 1) ทศนคตทไมเหมาะสมของทงเจาหนาทรฐและประชาชน ทเหนชอบดวยหรอ

มองขามความรายแรงของการอมหาย รวมถงกระบวนการอนๆ ทมชอบ เชน การวสามญ

ฆาตกรรมหรอการฆานอกระบบ เปนตน ซงทศนคตเหลานจะเปนสวนสนบสนนใหมการกระท า

ละเมดใหเกดขนและด าเนนตอไปจากการไมรสกผดชอบตอการกระท าละเมดนน

77

DPU

2) ระบบพวกพองทชวยเหลอเก อกลกนภายในระหวางเจาหนาทรฐ รวมถงการใชอ านาจหรออทธพลของผบงคบบญชา ซงยนยนไดถงการปฏบตการอนเปนระบบในการชวยกน

ปกปดการกระท าละเมด ขดขวางการด าเนน หรอชวยกนท าลายหลกฐานและรปคดอปสรรค

เหลานจะท าใหไมสามารถแสวงหาพยานหลกฐานทสมบรณได กอใหเกดการด าเนนคดทลาชา

และไมสามารถคลคลายคดไดอยางมประสทธภาพ 3) การขาดหนวยงานหรอเจาหนาททเหมาะสมในการดแลคด และรบผดชอบในการ

สบสวนสอบสวน รวมถงการขาดศนยขอมลทจะชวยปองกนการหายสาบสญของบคคล และ

สนบสนนการสบหาและตดตามตวบคคลผหายสาบสญ ท าใหการด าเนนงานไมเปนเอกภาพและ

ไมมประสทธภาพเพยงพอ นอกจากนแลว ยงมการขาดการใชหลกนตธรรมเขามาจดการ หรอขาด

การใชหลกนตวทยาศาสตรเขามาชวยพสจนขอเทจจรง ทงน เนองจากเปนกรณทเกยวกบความผด

ของเจาหนาทเอง ดงนน การใหเจาหนาทดแลและรบผดชอบในการสบสวนสอบสวนกนเอง

ภายใน ยอมเปนเรองทไมโปรงใสและขาดความยตธรรม และจะยงสงเสรมใหประชาชนขาด

ความเชอมนในตวระบบทเปนกลไกในการด าเนนการกระบวนการยตธรรมไปดวย 4) การไมมการลงโทษตอการกระท าละเมด ซงแทบจะมนอยมากทจะมการลงโทษ

เจาหนาทผกระท าความผด หรอทมสวนเกยวของกบการกระท าความผด แมจะมการลงโทษทาง

วนยบางแตในบางกรณกไมมความเหมาะสม ทงน ดวยความบกพรองโดยเจตนาหรอไมกตามใน

การด าเนนคด ท าใหหลายๆ กรณไมมการน าตวผกระท าความผดมาลงโทษ สงเหลานนท าใหคน

ผดยงคงลอยนวล และเปนการสงเสรมใหยงมรการกระท าความผดเพมขนอก 5) นอกจากความบกพรองของการปฏบตงานของเจาหนาทรฐแลว อกสงหนงทควร

ไดกลาวถงคอความบกพรองของรฐบาล ซงดจะเพกเฉยและไมใสใจตอกรณของการบงคบให

บคคลหายสาบสญนเทาทควร แมจะมการด าเนนการตางๆ มากมาย เชน จดตงคณะกรรมการ

พเศษดและและรบผดชอบ แตกลบท าไดเพยงชดใชคาสนไหมทดแทนโดยไมมการชวยเหลอใน

ดานอนอยางจรงจง ทงเรองการสบหาและตดตามตว หรอการด าเนนคดตอผกระท าความผด ทงน

ในรฐบาลใหมซงน าโดยนายอภสทธ เวชชาชวะ ไดมการมอบอ านาจใหดแลและด าเนนการในคด

ของทนายสมชายอยางจรงจงเปนพเศษ ซงคงตองรอผลการด าเนนการตอไปวาจะมประสทธภาพ

มากนอยเพยงใด แตคดการอมหาย นไมไดมเพยงคดของทนายสมชายเทานน รฐบาลจงควรได

ดแลคดอนๆ อยางจรงจงดวย 6) การขาดหลกกฎหมาย ทจะใชจดการกบกรณของการอมหาย ไดอยางเหมาะสม

กบสภาพความรายแรงของการกระท าละเมดน ท าใหตองปรบใชหลกกฎหมายซงมโทษ

ไมเหมาะสม หรอไมอาจปรบใชหลกกฎหมายอนทใกลเคยงไดเนองจากขาดองคประกอบทาง

กฎหมาย ตลอดจนการไมมกระบวนการเสรมทดพอในการด าเนนการกระบวนการยตธรรม เชน

การไมมคมครองพยานทดพอ ท าใหมการขมขพยาน จนพยานไมกลาทจะใหการหรอไมมการ

78

DPU

ชดใชเยยวยาความเสยหายทดพอ ท าใหครอบครวผหายสาบสญไมอาจขอรบเงนสนไหมทดแทน

ตามกระบวนการปกตได เนองจากงไมปรากฏวาผหายสาบสญไดถงแกความตายแลวหรอยง เปนตน 7) การขาดความรวมมอทดจากภาคประชาชนและภาคสงคม จากการทยงไมมการ

ตระหนกถงความรายแรงของปญหาน หรอจากการท ผพบเหนหรอเกยวของตอกรณ น

มความหวาดกลวทจะเขาไปยงเกยวกบการกระท าความผดของเจาหนาท ประกอบกบความ

ไมเชอมนในระบบของการด าเนนกระบวนการยตธรรมของทางการ ท าใหบอยครงทภาคประชาชน

และภาคสงคมละเลย ไมใสใจ หรอเพกเฉยตอปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญน ซงนน

จะยงท าใหผกระท าความผดไดใจและกระท าความผดเพมขนตอไป

3. สภาพปญหาการอมหายในตางประเทศ กรณตวอยางของปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญในอดต ทเปนทรจกกนด

เปนกรณแรกคอ กรณของค าสง “หมอกกลางคน” (“Night and Fog Decree” หรอในภาษาเยอรมนวา “Nacht und Nebel Erlass”) ของ อดอลฟ ฮตเลอร (Adolf Hitler) ในระหวางสงครามโลก ครงท 2 ซงใหอ านาจแกหนวยต ารวจลบของประเทศเยอรมน (Gestopo) ในการจบกมและน าตว ผทตองสงสยวาเปนภยตอประเทศเยอรมนเขาสประเทศเยอรมนอยางลบๆ เพอพจารณาคด

ในศาลพเศษ รวมถงปกปดชะตากรรมของผตองสงสยทถกจบกมนน (United States Holocaust Memorial Museum, 2008) ซงภายใตค าสงดงกลาวมบคคลกวา 7,000 คน ทถกบงคบใหหายสาบสญไปอยางไรรองรอย แตกรณตวอยางในอดตทส าคญและเปนแรงผลกดนใหเกดการ

ตระหนกอยางเปนสากลถง ความรายแรงของปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญคอ กรณของ

ปฏบตการนกแรง (“Operation Condor” หรอในภาษาสเปนวา “Operation Condor”) ซงเปนนโยบายความรวมมอของประเทศในภมภาคลาตนอเมรกาเพอปราบปรามผกอการราย แตกลบ

กลายเปนเครองมอของรฐบาลเผดจการทหารในการก าจดฝายตรงขามอยางกวางขวางและ

เปนระบบ โดยปฏบตการดงกลาวไดเรมตนอยางจรงจงในป ค.ศ. 1975 และไดด าเนนการจนกระทงราวป ค.ศ. 1983 จงไดยตการปฏบตการเมอรฐบาลเผดจการทหารของประเทศอารเจนตนาส นสดอ านาจลง ทงน ภายใตการปฏบตการนกแรง ไดปรากฏการจบกม คมขง

ฆาตกรรม และการบงคบใหหายสาบสญอยางกวางขวางทวทงภมภาคลาตนอเมรกา โดยผหาย

สาบสญจากปฏบตการนกแรงทวทงภมภาคลาตนอเมรกานนมจ านวนกวา 10,000 ราย ดงปรากฏจากรายงานประจ าป ค.ศ. 2007 ของคณะท างานเกยวกบการหายสาบสญ อยางไรกตาม องคกรเอกชนและเหลาผทไดรบความเสยหายจากปฏบตการนกแรงนนเชอกนวา ผหายสาบสญจาก

ปฏบตการนกแรงนนมจ านวนถงกวา 30,000 ราย จากปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญในปฏบตการนกแรง จงกอใหเกดการ

รวมตวของกลมคนทสญเสยบคคลอนเปนทรกของพวกเขา เพอด าเนนการเคลอนไหวและ

เรยกรองความยตธรรมตอกรณของการบงคบใหบคคลหายสาบสญ เชน “กลมมารดาแหงจตรส

79

DPU

มาโย” (“The Mothers of the Plaza de Mayo” หรอในภาษาสเปนวา “The Madres de la Plaza de Mayo”) ทเรมกอตงข นในป ค.ศ. 1977 ในประเทศอารเจนตนา ซงประสบความส าเรจในการเรยกรองและกดดนใหรฐบาลใหมของประเทศอารเจนตนาท าการยกเลกการนรโทษกรรมและ

เรงด าเนนการสบสวนสอบสวนเพอเปดเผยชะตากรรมของบคคลผหายสาบสญ และน าตวผกระท า

ความผดมาลงโทษตามกฎหมาย หรอสมาพนธชาวลาตนอเมรกาเพอครอบครวของผถกกกขง

ทถกท าใหหายสาบสญ (The Latinoamerican Federation of Associations for Relatives of the Detained-Disappeared หรอในภาษาสเปนวา Federacion Latinoamericana de Asociaciones de Familiares de Detenidos-Desaparecidos) ทเรมกอตงข นในป ค.ศ. 1981 ในประเทศคอสตารกา ซงประสบความส าเรจในการผลกดนกรณของการบงคบใหบคคลหายสาบสญ เขาสความสนใจของ

นานาชาตและสหประชาชาต อนน าไปสการยอมรบใหมการคมครองบคคลจากการถกบงคบให

หายสาบสญอยางเปนสากล รวมถงการผลกดนใหมการจดท าอนสญญาวาดวยการหายสาบสญข น

จนเปนผลส าเรจในปจจบน อยางไรกตาม ในสวนของการด าเนนคดตอผกระท าความผดฐานบงคบใหบคคลหาย

สาบสญจากปฏบตการนกแรงนน ยงคงเปนไปอยางลาชาเนองจากมอปสรรคมากมาย เชน มการ

อนญาตใหผกระท าความผดลภยทางการเมองในประเทศตางๆ หรอมการนรโทษกรรมแก

ผกระท าความผด ท าใหไมสามารถน าตวผกระท าความผดมาด าเนนดได ซงแมวาในเวลาตอมาจะ

ไดมการยกเลกการนรโทษกรรม แตผกระท าความผดหลายคนกไดถงแกกรรมดวยความชราแลว

เชน นายพลออกสตน ปโนเช และนายพลอลเฟรโด สตรอสเนอร ท เ พมถงแกกรรมในป

ค.ศ. 2006 เปนตน สวนการด าเนนคดตอผกระท าความผดอนนน ยงคงมการด าเนนคดอยางตอเนอง ทงทไดผล เชน การจบกมตวนายพลเกรกกอรโอ อลวาเรส อดตประธานาธบดของ

ประเทศอรกวย ในเดอนธนวาคม ค.ศ. 2007 ดวยขอหาบงคบใหบคคลกวา 30 คนตองหายสาบสญไปในชวงทเขาปกครองประเทศ และทงทไมไดผล เชน การทศาลสงของประเทศชลได

ตดสนยกฟองคดในเดอนพฤศจกายน ค.ศ. 2007 ดวยเหตผลวาดวยคดหมดอายความแลว ส าหรบคดทเกยวของกบเจาหนาทระดบนายพนผกระท าความผดขอหาบงคบใหบคคล 3 คน ตองหายสาบสญไปในป ค.ศ. 1973 เปนตน (Amnesty International, 2008)

4. สรปและขอเสนอแนะ สบเนองจากปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญ ทเกดข นอยางกวางขวางและ

แพรหลายไปทวทกภาคภมของโลก ท าใหนานาชาตและภาคประชาสงคมไดตระหนกถง

ความรายแรงของปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญ และไดรณรงคและผลกดนใหใหมการ

แกไขปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญนอยางจรงจง รวมถงการปองกนมใหเกดการบงคบให

บคคลหายสาบสญข นอก แตเนองจากการขาดไรซงหลกการและมาตรฐานเฉพาะดานอนเปนท

ยอมรบอยางเปนสากล ท าใหการปองกนและแกไขปญหายงคงไมมประสทธภาพเพยงพอดงจะ

80

DPU

เหนไดจากขอเทจจรงทยงปรากฏการบงคบใหบคคลหายสาบสญเพมข นอยางตอเนองและ

แพรหลายทวโลก ซงแมวาจะมตราสารระหวางประเทศตางๆทอาจน ามาปรบใชไ ดเชน ปฏญญา

สากลวาดวยสทธมนษยชนและกตการะหวางประเทศวาดวยสทธของพลเมองและสทธทาง

การเมอง แตกไมมรายละเอยดเพยงพอตอการใหความคมครอง หรอแมกระทงปฏญญาวาดวย

การหายสาบสญเองกยงไมอาจใหความคมครองไดอยางมประสทธภาพ เนองจากขาดไรซงสภาพ

บงคบทางกฎหมายอยางเขมแขง ประเทศไทยเองนน เปนประเทศหนงทมกรณของการบงคบใหบคคลหายสาสญ

เกดขนภายในประเทศ ซงแมจะไมถงขนาดทถอไดวาเกดข นอยางกวางขวาง แตจากขอเทจจรงท

ปรากฏของการกระท าโดยความรวมมอกนกระท าผด หรอรวมกนปกปดขอเทจจรงโดยเจาหนาท

รฐในหลายสวนดวยกน จงอาจอนมานไดวาเปนบงคบใหบคคลหายสาบสญทเกดข นในประเทศ

ไทยนน เปนการกระท าผดอยางเปนระบบไมมากกนอย และจากขอเทจจรงเดยวกนนน แสดงให

เหนไดวาประเทศไทยไมไดใหความใสใจอยางเพยงพอ ในการแกไขปญหาการบงคบใหบคคลหาย

สาบสญทเกดขนภายในประเทศน การชวยเหลอในการสบหาและตดตามตวผหายสาบสญนนแทบ

จะไมมการด าเนนการอยางจรงจงจากภาครฐ สวนการด าเนนคดตอผกระท าความผดนน จากคด

ของทนายสมชายซงเปนการด าเนนคดในความผดทเลกนอย เมอเทยบกบความรนแรงของการถก

บงคบใหบคคลหายสาบสญแลว คดอน ๆ นนยงไมมการด าเนนคดแกผกระท าความผดหรอทม

สวนรวมในการกระท าความผดแตประการใด นอกจากนแลวนสวนของกลไกในการใหความคมครองนน เหนไดอยางชดเจนวา

คณะมนตรสทธมนษยชนแหงชาต คงไมอาจรบภาระในการใหความคมครองไดอยางเตมท

เนองจากยงมภาระหนาทดานอนๆรวมดวยอกมากมาย ในขณะทกลไกพเศษของคณะมนตร

สทธมนษยชนแหงสหประชาชาตซงในทนหมายถงคณะท างานเกยวกบการหายสาบสญนน

กมภาระหนาทหลกในการท างานใหความรวมมชวยเหลอทางมนษยธรรมเทานน และไมอาจ

ควบคมดแลใหรฐด าเนนการตางๆเพอใหความคมครองแกบคคลไดอยางมประสทธภาพเพยงพอ

ดวยเหตดงกลาวน การมตราสารระหวางประเทศทมผลบงคบทางกฎหมายระหวางประเทศเฉพาะ

ดาน ทเกยวกบการใหความคมครองบคคลใหพนจากการถกบงคบใหหายสาบสญ ตลอกจนการ

กลไกระหวางประเทศเฉพาะดานในการใหความคมครองน จงเปนสงจ าเปนทตองมข น

เพอสงเสรมใหความคมครองน สามารถด าเนนไปไดอยางประสทธภาพและสมบรณยงขน ดงนนส าหรบในประเทศไทยถงแมจะลงนามเขารวมไดเปนรฐภาคในอนสญญา

ระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลทกคนใหพนจากการถกบงคบใหหายสาบสญ แตอยางก

ตาม ในประเทศไทยนนยงคงตองประสบพบเจอกบปญหานอย อาจมหลายความคดเหนทเหนวา

ปญหานไมไดเกดอยางบอยครงจนตองถงขนทตองมการแกไขกฎหมาย แตทกครงทเกด

เหตการณเชนนตางตองยอมรบวาไมใชแคญาตของผสญเสยทตองเสยบคคลอนเปนทรกไปเทานน

แตยงแสดงถงการละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง อนเปนสทธขนพนฐานของบคคล ทงยง

81

DPU

แสดงถงการด าเนนการของกระบวนการยตธรรมทยงมการแทรกแซงของเจาหนาทของรฐอนท าให

ไมสามารถด าเนนการไดอยางเตมประสทธภาพ ซงเหลานยอมปฏเสธไมไดทจะกลาววา เพราะ

ขอจ ากดทางดานกฎหมายทท าใหไมสามารถแกไขไดอยางเตมประสทธภาพ ซงนบวาขอกฎหมายนน

เปนหนงในกลไกส าคญของการแกไขปญหาการบงคบใหบคคลหายสาบสญ และประเทศไทยนน

สมควรอยางยงทตองมการเพมเตมกฎหมายอาญา

5. ขอเสนอแนะ เนองจากปญหาลกษณะการอมหายนนไดเกดมาอยางตอเนองและชานานและยากตอ

การปราบปรามสบเนองมาจากผกระท าความผดสวนใหญลวนแตเปนเจาหนาทของรฐแทบทงสน

ในสวนหนงนน การกระท าความผดในลกษณะนของเจาพนกงานนนมาจากการกระท าตามค าสง

ของผบงคบบญชาการและรวมไปถงการกระท าทเกนขอบอ านาจทผบงคบบญชาการมอบหมาย

อนเปนการละเมดตอกฎหมาย ในแงของอ านาจทใหแกเจาพนกงานในการปฏบตหนาทโดยเฉพาะ

อยางยง อ านาจในการควบคม คมขง จบ อนเปนการกระท าทลดรอนสทธเสรภาพของบคคล

อนถอเปนสทธขนพนฐาน ซงควรตองมกฎหมาย ระเบยบมารองรบ การกระท าดงกลาวอยาง

ชดเจนและรดกม ทงในขนตอนกอนการออกค าสงของผบงคบบญชา และในขนตอนการลงมอ

ปฏบตของผใตบงคบบญชา ทงนเพอเปนการวางกรอบการปฏบตใหเจาพนกงานทงผบงคบบญชา

และผใตบงคบบญชาปฏบตหนาทโดยชอบดวยกฎหมายและเพอไมใหเปนการปฏบตหนาทโดย

พลการ ฉะนน ในการแกปญหาส าหรบความผดลกษณะนนนผเขยนเหนวา จ าเปนอยางยงท

ตองมการก าหนดถงกฎหมาย หลกเกณฑ ระเบยบ ในการออกค าสงของผบงคบบญชาโดยควรม

การออกค าสงของผบงคบบญชาเปนลายลกษณอกษรถงภาระหนาทของผใตบงคบบญชาทได

กระท าการ จบ คน คม ขง ทลวนแตเปนการลดรอนสทธเสรภาพของบคคล เพอเปนการวาง

กรอบใหผกระท าบงคบบญชาไดใชอ านาจภายใตระเบยบกฎหมายและควรมการก าหนด

บทลงโทษในกรณท ผบ งคบบญชาไดใ ชอ านาจออกค าส ง โดยมชอบดวยกฎหมายแก

ผใตบงคบบญชา และผใตบงคบบญชาทกระท าการเกนขอบอ านาจหนาท อนเปนการขดตอ

กฎหมายหรอขดตอระเบยบหลกเกณฑของการปฏบตหนาทของเจาพนกงาน อกทงผเขยนยงมความเหนวานอกเหนอการก าหนดหลกเกณฑ อนเปนการตกรอบให

เจาพนกงานของรฐปฏบตหนาทอยางถกครรลองครองธรรมนน กฎหมายอาญาในหมวดความผด

ตอต าแหนงหนาทนน สมควรอยางยงทควรจะมการเพมเตมบทบญญตความผดเกยวกบการ

กระท าความผดในลกษณะอมหาย โดยมงเนนไปทตวผกระท าความผดอนเปนเจาพนกงานของรฐ

ประกอบทงการก าหนดบทลงโทษทควรมโทษสถานหนกกวากรณทประชาชนทวไปเปนผกระท าผด ทง นท งนนเพอเปนการแกไขปญหาการอ มหายท งในเชงของการปองกนและ

ปราบปรามและเพอเปนการแสดงใหเหนถงการตระหนกถงปญหาและแสดงถงความพรอมของ

ประเทศไทยในการทแกไขปญหาการอมหาย อนเปนปญหาระดบสากลซงประเทศเองนนกไดเขา

82

DPU

รวมเปนรฐภาคของอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลบคคลทกคนใหพน

จากการถกบงคบใหหายสาบสญ อนเปนอนสญญาระหวางประเทศทสะทอนใหเหนถง

ความส าคญของปญหาการอมหายอยางชดเจน

83

DPU

บรรณานกรม ภาษาไทย

หนงสอ กตตพงษ กตยารกษ และคณะผแปล. (2548). มาตรฐานองคการสหประชาชาตวาดวย

กระบวนการยตธรรมทางอาญา (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: มลนธพฒนากระบวนการยตธรรม.

เกยรตขจร วจนะสวสด และคณะ. (2529). สทธมนษยชนและกระบวนการยตธรรมทางอาญา ในประเทศ พมพครงท 4). กรงเทพฯ: สถาบนไทยคดศกษา มธ. มลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

เกยรตขจร วจนะสวสด. (ม.ป.ป.). กฎหมายอาญาภาคความผด เลม 1 (พมพครงท 6

แกไขเพมเตม). กรงเทพฯ: พลสยาม พรนต ง (ประเทศไทย).

ไกรฤกษ เกษมสนต, หมอมหลวง. (2552). ค าอธบายกฎหมายอาญาภาคความผด

มาตรา 288 ถงมาตรา 366 (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: บกโฟรเพรส.

คณะท างานปกปองนกตอสเพอสทธมนษยชน. (2549). ความยตธรรมหายไปไหน: อมหายทนายสมชาย นระไพจตร. กรงเทพฯ: วญญชน.

คณะท างานยตธรรมเพอสนตภาพ. (2550). คมอการท าความเขาใจเรองการบงคบใหบคคลหายสาบสญ (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: วญญชน.

จตรนต ถระวฒน. (2547). กฎหมายระหวางประเทศ (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

จมพต สายสนทร. (2548). กฎหมายระหวางประเทศ. ชาต ชยเดชสรยะ. (2549). มาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธมนษยชน. กรงเทพฯ:

ม.ป.ท.

พรเพญ คงขจรเกยรต. (2551). กระบวนการยตธรรมกบสทธมนษยชน ในเรองการละเมดสทธในชวต และรางกายโดยเจาหนาทของรฐ (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: นตธรรม.

พชย นลทองค า. (2548).ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย, ประมวลกฎหมายอาญา

(พมพครงท 5). กรงเทพฯ: ม.ป.ท.

ไพโรจน พลเพชร และคณะ. (2546). สทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษย (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

84

DPU

มกดาวรรณ ศกดบญ แปล และวระ สมบรณ บรรณาธการ. (2551). ความเหนทวไปวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองทรบรอง โดยคณะกรรมการสทธมนษยชน

ส านกงานขาหลวงใหญเพอสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (พมพครงท 1).

กรงเทพฯ: ส านกงานสทธมนษยชนศกษาและพฒนาการพฒนาสงคม มหาวทยาลยมหดล.

หยด แสงอทย. (2551). กฎหมายอาญา ภาค 1 (พมพครงท 20). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สมพงศ ชมาก. (2548). กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดเมอง.

บทความ กรงเทพธรกจ. (2551, 25 เมษายน). “มลนธกระจกเงาเผย 5 ป คนหายกวา 1 พนราย.”

กรงเทพธรกจ, 34, 15498. หนา 11. คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล. (2552, มนาคม). “Somchai Neelapaijit – Report on Trial &

Investigation.” คณะกรรมการนกนตศาสตรสากล. (2554, มนาคม). “International Commission of Jurists,

UPR Submission.” ณรงค ใจหาญ. (2537, 14 ตลาคม). “มาตรการในการปองกนการใชอ านาจโดยมชอบของ

ต ารวจ.” วารสารนตศาสตร, 24, 4. หนา 876-884. มลนธยตธรรมเพอสนตภาพ. (2555, พฤษภาคม). “การบงคบบคคลใหหายสาบสญ

ในประเทศไทย.”

โสพล จรงจตร. (2551, 5 กมภาพนธ). “ซอมผตองหา.” มตชนรายวน, 28, 10011. หนา 22. ฮวแมนไรตวอชต. (2553, กมภาพนธ). “From the tiger to the Crocodile: Abuse of Migrant

Workers in Thailand.”

วทยานพนธ คมกฤช หาญพชาญชย. (2551). อนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลทกคน

ใหพนจากการถกบงคบใหหายสาบสญ: ศกษากรณผลกระทบทางกฎหมายตอประเทศไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

85

DPU

บณณดา หาญทวพนธ. (2553). ความเปนภาวะวสยในคดวสามญฆาตกรรม:ศกษากระบวนคนหาความจรงในชนเจาพนกงาน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา

นตศาสตร. กรเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. พชราภรณ กองอบล. (2549). สทธและเสรภาพของผตองขงตามรฐธรรมนญ. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. เยาวภา ทพผดง. (2547). บทบาทอ านาจหนาทของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

ตอปญหาการละเมดสทธมนษยชนในประเทศไทย. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชา นตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. วศน วงศนต. (2549). อ านาจสบสวนของเจาพนกงาน: ศกษามาตรการในการคมครอง

สทธและเสรภาพของประชาชน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา

นตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. วระศกด แสงสารพนธ. (2544). ผเสยหายในคดอาญา:การศกษาสทธและการคมครองสทธ

ของผเสยหายในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. เสยงชย สมตรวสนต. (2537). การคมครองสทธเสรภาพของผตองหากอนการประทบฟอง

โดยองคกรศาล. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

อนสรณ อณโณ. (2540). วสามญฆาตกรรม:อาชญากรรมและการลงทณฑในสงคมไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ:มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สารสนเทศจากสออเลกทรอนกส ไทยรฐ. (2548, 28 เมษายน). “สงเชคแบลคลสต 3 จว.ใหม หวนเปนเงอนไขสบมพลชพ.”

ไทยรฐออนไลน. สบคนเมอ 7 มกราคม 2555, จาก

http://www.thairath.co.th/online.php?section= newthairathonline&content=3968.

86

DPU

ภาษาตางประเทศ BOOKS

B.G. Ramcharan. (1985). The Right to Life in International Law. Dordrecht: Martinus Nijhoff.

Ben Emmerson and Andrew Ashworth. (2001). Human Rights and Criminal Justice. London: Sweet & Maxwell.

Boumediene v. Bush Cade and Al Odah v. (2008). United States Cade. Edwin Shorts and Claire de Than. (1998). Civil Liberties: Legal Principles of

Individual Freedom. London: Sweet & Maxwell. Enforced disappearance. (2003). United Nations Document. Niall Mac Dermot. (2001). the Secretary General of the International commission of

Jurists. Salvatore Zappala. (2005). Human Rights in International Criminal Proceedings.

Oxford and New York: Oxford University Press. The Parliamentary Assembly of the Council of Europe. (2005). The Parliamentary Assembly

resolution.

ELECTRONIC SOURCES Amnesty International. (2008). Amnesty International Report. Retrieved January 9, 2011,

from http://report2008.amnesty.org/press-area/en/air08-en-low-res.pdf Human Rights Watch. (2008, March). Recurring Nightmare: State Responsibility for

“Disappearances” and abductons in Sri Lanka. Retrieved December 15, 2010, from http://www.hrw.org/en/reports/2005/03/05/recurring-nightmare-0

The General Assembly. (1991, 9 December). Declaration on the Fact-finding. Retrieved May 11, 2011, from http://www.un.org/documents/ga/res/46/a46r059.htm

United States Holocaust Memorial Museum. (2008, 7 October). Night and Fog Decree. Retrieved December 3, 2010, from http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&Moduleld-10007465

87

DPU

LAWS The Declaration on the Protection of all Persons from Enforced Disappearance, 1992. The Draft International Convention on the Protection of All Persons from Enforced

Disappearance, 1998. The International Covenant on Civil and Political Rights, 1969. The International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance,

1998. The Vienna Convention on the Law of Treaties, 1969.

88

DPU