159

เรองท 4 ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สงแวดลอมมทงสงทมชวตและไมมชวตเกดจากการกระท าของมนษยหรอมอยตามธรรมชาต

เชน อากาศ ดน หน แรธาต น า หวย หนอง คลอง บง ทะเลสาบ ทะเล มหาสมทร พชพรรณสตวตาง ๆ ภาชนะเครองใชตาง ๆ ฯลฯ สงแวดลอมดงกลาวจะมการเปลยนแปลงอยเสมอ โดยเฉพาะมนษยเปนตวการส าคญยงทท าใหสงแวดลอมเปลยนแปลงทงในทางเสรมสรางและท าลาย

จะเหนวา ความหมายของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความสมพนธกนอยางใกลชด ตางกนทสงแวดลอมนนรวมทกสงทกอยางทปรากฏอยรอบตวเรา สวนทรพยากรธรรมชาตเนนสงทอ านวยประโยชนแกมนษยมากกวาสงอน

ประเภทของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ทรพยากรธรรมชาต แบงตามลกษณะทน ามาใชไดเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ 1. ทรพยากรธรรมชาตประเภทใชแลวไมหมดสน ไดแก

1) ประเภททคงอยตามสภาพเดมไมมการเปลยนแปลงใด ๆ เลย เชน พลงงาน จากดวงอาทตย ลม อากาศ ฝ น ใชเทาไรกไมมการเปลยนแปลงไมรจกหมด

2) ประเภททมการเปลยนแปลงได เนองจากถกใชในทางทผด เชน ทดน น า ลกษณะภมประเทศ ฯลฯ ถาใชไมเปนจะกอใหเกดปญหาตามมา ไดแก การปลกพชชนดเดยวกนซ าๆ ซาก ๆ ในทเดม ยอมท าใหดนเสอมคณภาพ ไดผลผลตนอยลงถาตองการใหดนมคณภาพดตองใสปยหรอปลกพชสลบและหมนเวยน

2. ทรพยากรธรรมชาตประเภทใชแลวหมดสนไป ไดแก 1) ประเภททใชแลวหมดไป แตสามารถรกษาใหคงสภาพเดมไวได เชน ปาไม สตวปา

ประชากรโลก ความอดมสมบรณของดน น าเสยจากโรงงาน น าในดน ปลาบางชนด ทศนยภาพอนงดงาม ฯลฯ ซงอาจท าใหเกดขนใหมได

2) ประเภททไมอาจท าใหมใหมได เชน คณสมบตธรรมชาตของดน พรสวรรคของมนษย สตปญญา เผาพนธของมนษยชาต ไมพม ตนไมใหญ ดอกไมปา สตวบก สตวน า ฯลฯ

3) ประเภททไมอาจรกษาไวได เมอใชแลวหมดไป แตยงสามารถน ามายบให กลบเปนวตถเชนเดม แลวน ากลบมาประดษฐขนใหม เชน โลหะตาง ๆ สงกะส ทองแดง เงน ฯลฯ 4) ประเภททใชแลวหมดสนไปน ากลบมาใชอกไมได เชน ถานหน น ามนกาซ อโลหะสวนใหญ ฯลฯ ถกน ามาใชเพยงครงเดยวกเผาไหมหมดไป ไมสามารถน ามาใชใหมได

ทรพยากรธรรมชาตหลกทส าคญของโลก และของประเทศไทยไดแก ดน ปาไม สตวปา น า แรธาต และประชากร (มนษย)

160

สงแวดลอม สงแวดลอมของมนษยทอยรอบ ๆ ตว ทงสงทมชวตและไมมชวต ซงเกดจาก การกระท าของ

มนษยแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. สงแวดลอมทางธรรมชาต 2. สงแวดลอมทางวฒนธรรม หรอสงแวดลอมประดษฐ หรอมนษยเสรมสรางก าหนดขน

สงแวดลอมธรรมชาต จ าแนกได 2 ชนด คอ 1) สงแวดลอมทางกายภาพ ไดแก อากาศ ดน ลกษณะภมประเทศ ลกษณะ

ภมอากาศ ทศนยภาพตาง ๆ ภเขา หวย หนอง คลอง บง ทะเลสาบ ทะเล มหาสมทรและทรพยากรธรรมชาตทกชนด

2) สงแวดลอมทางชวภาพหรอชวภมศาสตร ไดแก พชพนธธรรมชาตตางๆ สตวปา ปาไม สงมชวตอน ๆ ทอยรอบตวเราและมวลมนษย

สงแวดลอมทางวฒนธรรม หรอสงแวดลอมประดษฐ หรอมนษยเสรมสรางขน ไดแก สงแวดลอมทางสงคมทมนษยเสรมสรางขนโดยใชกลวธสมยใหม ตามความเหมาะสมของสงคม เศรษฐกจ การเมอง ศาสนา และวฒนธรรม เชน เครองจกร เครองยนต รถยนต พดลม โทรทศน วทย ฝนเทยม เขอน บานเรอน โบราณสถาน โบราณวตถ อน ๆ ไดแก อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย คานยม และสขภาพอนามย ประโยชนของทรพยากรธรรมชาต ทรพยากรธรรมชาตมประโยชนมหาศาลตอมนษยชาตทงทางตรงและทางออม แตละชนดมประโยชนแตกตางกน ดงน น า มนษยใชบรโภค อปโภค ทส าคญกคอ น าเปนปจจยส าคญส าหรบทรพยากร ธรรมชาตชนดอนดวย เชน สตวปา ปาไม ทงหญา และดน ดน ทรพยากรธรรมชาตสวนใหญ มดนเปนแหลงอาศย หรอบอเกด มนษยสามารถสรางทรพยากรธรรมชาตบางชนดทดแทนไดโดยอาศยดนเปนปจจยส าคญ นอกจากมนษยจะอาศยอยบนพนดนแลว ยงน าดนมาเปนสวนประกอบส าคญในการสรางทอยอาศย เปนแหลงท ามาหากน ท าการเกษตร ท าการอตสาหกรรม เครองปนดนเผาตาง ๆ ถาขาดดนหรอดนขาดความอดมสมบรณ ทรพยากร ทเปนปจจย 4 ในการด ารงชวตจะนอยลงหรอหมดไป ปาไม ประโยชนทส าคญของปาไมคอ ใชไมในการสรางทอยอาศย เปนทอาศยของสตวปา เปนแหลงตนน าล าธาร เปนแหลงหาของปา เปนปจจยส าคญทท าใหเกดวฏจกรของน า ท าใหอากาศบรสทธ ชวยอนรกษดน เปนแหลงนนทนาการ นอกจากนปาไมยงกอใหเกดการอตสาหกรรมอกหลายชนด ท าใหประชาชนมงานท า เกดแหลงอาชพอสระ และเปนแหลงยาสมนไพร

161

สตวปา มนษยไดอาหารจากสตวปา สตวปาหลายชนดไดหนง นอ เขา งา กระดก ฯลฯ มาท าของใช เครองนงหม และประกอบยารกษาโรค สตวปาชวยใหเกดความงดงามและคณคาทางธรรมชาต ชวยรกษาดลธรรมชาต แรธาต มนษยน าแรธาตตาง ๆ มาถลงเปนโลหะ ท าใหเกดการอตสาหกรรมหลายประเภท ท าใหราษฎรมงานท า สงเปนสนคาออกน ารายไดมาสประเทศปละมาก ๆ นอกจากนยงมผลพลอยไดจากการถลงหรอกลนอกหลายชนด เชน ยารกษาโรค น ามนชกเงา เครองส าอาง แรบางชนดเกดประโยชนในการเกษตร เชน แรโพแทสเซยม ใชท าปย เปนตน ทรพยากรธรรมชาตตางเปนปจจยเอออ านวยตอกน เชน ดนเปนทเกด ทอยอาศยของสตวปา ปาไม ชวยรกษาดนและเกดปยธรรมชาต น าเปนปจจยส าคญชวยในการด ารงชวตของสตว พช ปาไม ท าใหเกดวฏจกรของน า ซงท าใหเกดความสมดลทางธรรมชาต กอใหเกดสงแวดลอมทดและเหมาะสมกบการด ารงชวตของมนษย

ปญหาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาทผานมาไดระดมใชทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะทดน ปาไม แหลงน า ทรพยากร

ชายฝงทะเล ทรพยากรธรณ ในอตราทสงมากและเปนไปอยางไมมประสทธภาพ จนมผลท าใหทรพยากรธรรมชาตเหลานเกดการรอยหรอ และเสอมโทรมลงอยางรวดเรว รวมทงเรมสงผลกระทบตอการด ารงชวตของประชาชนในชนบท ทตองพงพาทรพยากรเปนหลกในการยงชพ ไดแก

ทรพยากรปาไม พนทปาไมมสภาพเสอมโทรมและมแนวโนมลดลงอยางมาก เนองมาจากสาเหตส าคญหลายประการ ไดแก การลกลอบตดไมท าลายปา การเผาปา การบกรก ท าลายปาเพอตองการทดนเปนทอยอาศย และท าการเกษตร การท าไรเลอน ลอยของชาวเขาในพนทตนน าล าธาร และการใชทดนเพอด าเนนโครงการของรฐบาล เชน การจดนคมสรางตนเอง การชลประทาน การไฟฟาพลงน า การกอสรางทาง กจการรกษาความมนคงของชาต เปนตน การทพนทปาไมทว ประเทศลดลงอยางมาก ไดสงผลกระทบตอการควบคมระบบนเวศโดยสวนรวมอยางแจงชด เชน กรณเกดวาตภยและอทกภยครงรายแรงในพนทภาคใต ปญหาความแหงแลงในภาคตางๆ ของประเทศ

162

ภาพ : การตดไมท าลายปา

ทรพยากรดน ปญหาการพงทลายของดนและการสญเสยหนาดน โดยธรรมชาต เชน การชะลาง การกดเซาะของน าและลม เปนตน และทส าคญคอ ปญหาจากการกระท าของมนษย เชน การท าลายปา เผาปา การเพาะปลกผดวธ เปนตน กอใหเกดการสญเสยความอดมสมบรณของดนท าใหใชประโยชนจากทดนไดลดนอยลง ความสามารถในการผลตทางดานเกษตรลดนอยลง และยงท าใหเกดการทบถมของตะกอนดนตามแมน า ล าคลอง เขอน อางเกบน า เปนเหตใหแหลงน าตนเขน

ทรพยากรทดน ปญหาการใชทดนไมเหมาะสมกบสมรรถนะของทดน และไมค านงถงผลกระทบตอสงแวดลอม ไดแก การใชทดนเพอการเกษตรกรรมอยางไมถกหลกวชาการ ขาดการบ ารงรกษาดน การปลอยใหผวดนปราศจากพชปกคลม ท าใหสญ เสยความชมชนในดน การเพาะปลกท ท าใหดนเสย การใชปยเคมและยาก าจดศตรพชเพอเรงผลตผล ท าใหดนเสอมคณภาพและสารพษตกคางอยในดน การบกรกเขาไปใชประโยชนทดนในเขตปาไมบนพนททมความลาดชนสง รวมทงปญหาการขยายตวของเมองทรกล าเขาไปในพนทเกษตรกรรม และการน ามาใชเปนทอยอาศย ทตงโรงงานอตสาหกรรม หรอการเกบทดนไวเพอการเกงก าไร โดยมไดมการน ามาใชประโยชนแตอยางใด

ทรพยากรแหลงน า การใชประโยชนจากแหลงน าเพอกจกรรมตางๆ ยงมความขดแยงกน ขนอยกบวตถประสงคของแตละกจกรรม กอใหเกดความยงยากตอการจดการทรพยากรน าและการพฒนาแหลงน าความขดแยงดงกลาวมแนวโนมวาจะสงขน จากปรมาณน าทเกบกกไดมจ านวนจ ากด แตความตองการใชน ามปรมาณเพมขนตลอดเวลา ทงในดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม และการอปโภคบรโภค เปนผลใหมน าไมเพยงพอกบความตองการ

163

ปะการง ปะการงทสวยงามในเมองไทยหลายแหงตองเสอมโทรมลงอยางนาเสยดาย โดยเฉพาะ ปญหาการถกท าลายโดยฝมอมนษย นบเปนปญหาส าคญของความเสอมโทรมของปะการง ไดแก การระเบดปลา เปนการท าลายปะการงอยางรนแรง ซงเทากบเปนการท าลายทอยอาศยของสตวและพชในบรเวณนน และเปนการท าลายการประมงในอนาคตดวย

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง การใชทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมอยางฉลาด โดยใชใหนอยเพอใหเกดประโยชนสงสด โดยค านงถงระยะเวลาในการใชใหยาวนาน และกอใหเกดผลเสยหายตอสงแวดลอมนอยทสด รวมท งตองมการกระจายการใชทรพยากรธรรมชาตอยางทวถง อยางไรกตาม ในสภาพปจจบนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความเสอมโทรมมากขน ดงนนการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงมความหมายรวมไปถงการพฒนาคณภาพสงแวดลอมดวย

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสามารถกระท าไดหลายวธ ทงทางตรงและทางออม ดงน

1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยทางตรง ซงปฏบตไดในระดบบคคล องคกร และระดบประเทศ คอ

1) การใชอยางประหยด คอ การใชเทาทมความจ าเปน เพอใหมทรพยากรไวใชไดนานและเกดประโยชนอยางคมคามากทสด

2) การน ากลบมาใชซ าอก สงของบางอยางเมอมการใชแลวครงหนงสามารถทจะน ามาใชซ าไดอก เชน ถงพลาสตก กระดาษ เปนตน หรอสามารถทจะน ามาใชไดใหมโดยผานกระบวนการตาง ๆ เชน การน ากระดาษทใชแลวไปผานกระบวนการตาง ๆ เพอท าเปนกระดาษแขง เปนตน ซงเปนการลดปรมาณการใชทรพยากรและการท าลายสงแวดลอมได

3) การบรณะซอมแซม สงของบางอยางเมอใชเปนเวลานานอาจเกดการช ารดได เพราะฉะนนถามการบรณะซอมแซม ท าใหสามารถยดอายการใชงานตอไปไดอก

4) การบ าบดและการฟนฟ เปนวธการทจะชวยลดความเสอมโทรมของทรพยากรดวยการบ าบดกอน เชน การบ าบดน าเสยจากบานเรอนหรอโรงงานอตสาหกรรม เปนตน กอนทจะปลอยลงสแหลงน าสาธารณะ สวนการฟนฟเปนการรอฟนธรรมชาตใหกลบสสภาพเดม เชน การปลกปาชายเลน เพอฟนฟความ สมดลของปาชายเลนใหกลบมาอดมสมบรณ เปนตน

5) การใชสงอนทดแทน เปนวธการทจะชวยใหมการใชทรพยากรธรรมชาตนอยลงและไมท าลายสงแวดลอม เชน การใชถงผาแทนถงพลาสตก การใชใบตองแทนโฟม การใชพลงงานแสงแดดแทนแรเชอเพลง การใชปยชวภาพแทนปยเคม เปนตน

164

6) การเฝาระวงดแลและปองกน เปนวธการทจะไมใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถกท าลาย เชน การเฝาระวงการทงขยะ สงปฏกลลงแมน า ล าคลอง การจดท าแนวปองกนไฟปา เปนตน

2. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยทางออม สามารถท าไดหลายวธ ดงน 1)การพฒนาคณภาพประชาชน โดยสนบสนนการศกษาดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมทถกตองตามหลกวชา ซงสามารถท าไดทกระดบอาย ท งในระบบโรงเรยนและสถาบนการศกษาตาง ๆ และนอกระบบโรงเรยนผานสอสารมวลชนตาง ๆ เพอใหประชาชนเกดความตระหนกถงความส าคญและความจ าเปนในการอนรกษ เกดความรกความหวงแหน และใหความรวมมออยางจรงจง

2) การใชมาตรการทางสงคมและกฎหมาย การจดต งกลม ชมชน ชมรม สมาคม เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมตาง ๆ ตลอดจนการใหความรวมมอทงทางดานพลงกาย พลงใจ พลงความคด ดวยจตส านกในความมคณคาของสงแวดลอมและทรพยากรทมตอตวเรา เชน กลมชมรมอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของนกเรยน นกศกษา ในโรงเรยนและสถาบนการศกษา ตาง ๆ มลนธคมครองสตวปาและพรรณพชแหงประเทศไทย มลนธสบนาคะเสถยร มลนธโลกสเขยว เปนตน

3) สงเสรมใหประชาชนในทองถนไดมสวนรวมในการอนรกษ ชวยกนดแลรกษาใหคงสภาพเดม ไมใหเกดความเสอมโทรม เพอประโยชนในการด ารงชวตในทองถนของตน การประสานงานเพอสรางความรความเขาใจ และความตระหนกระหวางหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถนกบประชาชน ใหมบทบาทหนาทในการปกปอง คมครอง ฟนฟการใชทรพยากรอยางคมคาและเกดประ โยชนสงสด

4) สงเสรมการศกษาวจย คนหาวธการและพฒนาเทคโนโลย มาใชในการจดการกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเกดประโยชนสงสด เชน การใชความรทางเทคโนโลยสารสนเทศมาจดการวางแผนพฒนา การพฒนาอปกรณเครองมอเครองใชใหมการประหยดพลงงานมากขน การคนควาวจยวธการจดการ การปรบปรง พฒนาสงแวดลอมใหมประสทธภาพและย งยน เปนตน

5) การก าหนดนโยบายและวางแนวทางของรฐบาล ในการอนรกษและพฒนาสงแวดลอมทงในระยะสนและระยะยาว เพอเปนหลกการใหหนวยงานและเจาหนาทของรฐทเกยวของยดถอและน าไปปฏบต รวมทงการเผยแพรขาวสารดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงทางตรงและทางออม

165

เยาวชนกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถงการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

โดยไมเกดผลกระทบในทางเสยหายตอสภาพแวดลอมปจจบนและอนาคต แนวคดในการอนรกษ

1. มนษยเปนสวนหนงของสงแวดลอม 2. มนษยไมอาจแยกตวเปนอสระจากสงแวดลอมได เพราะฉะนน กระบวนการทางการอนรกษ

ยอมแสดงถงการจดการทรพยากรอยางมประสทธภาพ จงนบเปนหนทางแหงการปกปองตนเองของมนษยชาต ใหสามารถอยรอดไดชวนรนดร เยาวชนกบการอนรกษ (1) ตองมหวใจเปนนกอนรกษ จากค ากลาวทวา ทานถกเรยกวานกรอง ดวยเหตททานรองเพลงไดไพเราะ ทานถกเรยกวาเปนจตกร ดวยเหตททานสามารถสรางสรรคงานจตรกรรมไดเปนทยอมรบตอสาธารณชน "ศลปน ยอมมผลงานศลปะ" เพราะฉะนน นกอนรกษไมเพยงแตรกงานอนรกษ หรอเปนนกวชาการอนรกษ จ าเปนตองปฏบตตนเปนอนรกษอยางแทจรงดวยตนเอง

(2) ตองมหวใจแหงการเสยสละ นนคอ ตองค านงถงประโยชนของสงคมสวนรวมมากกวาประโยชนแหงตน

(3) ตองมหวใจทรกและหวงดตอเพอนมนษยดวยกน นนคอนกอนรกษไมพงมอคตตอผอน งานอนรกษจะส าเรจไดดวยมตรภาพและความเขาใจอนด การพฒนากบการอนรกษ

การพฒนา………..คอ การท าใหเจรญขน ดขน การอนรกษ……….คอ ใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ กระบวนการพฒนาทเหมาะสมคอ การจดการทางวทยาการอยางมประสทธภาพ โดยไมเกด

ผลเสยทางสงแวดลอม

166

ภาพ : แนวปองกนการกดเซาะชายฝงทะเล (ใชล าไมไผ)

แนวทางการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม - การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จะตองอาศยความรวมมอจากทกฝาย ทง

ภาครฐบาลและเอกชน โดยด าเนนการ ดงน - แกไขแนวคดและจตส านกของคนใหมความรความเขาใจวา สงแวดลอมมความส าคญตอความอยรอดของมนษยและสงทมชวตซงทกคนตองมสวนรวมในความรบผดชอบ

- เปลยนแปลงพฤตกรรมของคนในทองถน เชน การบรโภคทงกนและใช ตองใชและกนอยางประหยด เพราะปจจบนทรพยากรธรรมชาตมอยจ ากด ใชทรพยากรธรรมชาตทกอยางใหเกดประโยชนมากทสด และนานทสด ภาวะโลกรอน ภาวะโลกรอน หมายถง การเปลยนแปลงภมกาศทเกดจากการกระท าของมนษย ทท าใหอณหภมเฉลยของโลกเพมสงขน เราจงเรยกวา ภาวะโลกรอน (Global Warming) กจกรรมของมนษยทท าใหเกดภาวะโลกรอน คอ กจกรรมทท าใหปรมาณกาซเรอนกระจกในบรรยากาศเพมมากขน ไดแก การเพมปรมาณกาซเรอนกระจกโดยตรง เชน การเผาไหมเชอเพลง และการเพมปรมาณกาซเรอนกระจกโดยทางออม คอ การตดไมท าลายปา ปรากฏการณเรอนกระจก หมายถง การทชนบรรยากาศของโลกกระท าตวเสมอนกระจกทยอมใหรงสคลนส นจากดวงอาทตยผานทะลลงมายงผวพนโลกได แตจะดดกลนรงสคลนยาวทโลกคายออกไปไมใหหลดออกนอกบรรยากาศ ท าใหโลกไมเยนจดในเวลากลางคน บรรยากาศเปรยบเสมอนผา

167

หมใหญทคลมโลกไว กาซทยอมใหรงสคลนสนจากดวงอาทตยผานทะลลงมาไดแตไมยอมใหรงสคลนยาวทโลกคายออกไปหลดออกนอกบรรยากาศ เรยกวา กาซเรอนกระจก กาซเรอนกระจกทส าคญ ไดแก กาซคารบอนไดออกไซด กาซมเทนและกาซไนตรสออกไซด

1. กาซคารบอนไดออกไซด เกดจากการเผาไหมเชอเพลง โรงงานอตสาหกรรมและการตดไมท าลายปา

2. กาซมเทน เกดจาก การยอยสลายซากสงมชวตในพนททมน าขง เชน นาขาว 3. กาซไนตรสออกไซด เกดจาก อตสาหกรรมทใชกรดไนตรกในกระบวนการผลต และการ

ใชปยไนโตรเจนในการเกษตรกรรม เราสามารถชวยกนปองกนและแกไขปญหาภาวะโลกรอนไดดวยวธการตาง ๆ เชน

- อาบน าดวยฝกบว ประหยดกวาตกอาบหรอใชอางอาบน าถงครงหนงในเวลาเพยง 10 นาท ปดน าขณะแปรงฟน ประหยดไดเดอนละ 151 ลตร

- เปดน ารอนใหนอยลง ในการท าน ารอน ใชพลงงานในการตมสงมาก การปรบเครองท าน าอนใหมอณหภมและแรงน าใหนอยลง จะลดคารบอนไดออกไซดได 159 กโลกรมตอป หรอการซกผาในน าเยนจะลดคารบอนไดออกไซด ไดปละ 227 กโลกรม

- ใชหลอดไฟตะเกยบ ประหยดกวาหลอดธรรมดา 4 เทา ใชงานนานกวา 8 เทา แตละหลอดชวยลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดได 4,500 กโลกรม หลอดไฟธรรมดาเปลยนพลงงานนอยกวา 10% ไปเปนแสงไฟ สวนทเหลอถกเปลยนไปเปนความรอนเทากบสญพลงงานเปลา ๆ มากกวา 90%

- ถอดปลกเครองใชไฟฟา เพราะยงคงกนพลงงานมากแมจะปดแลว ดงนนควรถอดปลกโทรทศน สเตรโอ คอมพวเตอร ไมโครเวฟ ฯลฯ เมอไมใชหรอเสยบปลกเขากบแผงเสยบปลกทคอยปดสวทซไวเสมอ เมอไมใชและควรถอดปลกทชารจโทรศพทมอถอและ MP3 เมอไฟเตมแลว

- ใชตเยนแบบ 2 ประต ขนาดความจ 400 ลตร ตงอณหภมท 3 – 5 องศา และ -17 - -15 องศาในชองแชแขง มประสทธภาพในการประหยดไฟมากทสด

- เปดแอรท 25 องศา อณหภมต ากวานใชพลงงานเพมขน 5 – 10% - ใชแลปทอปจอแบน ประหยดไฟมากกวาคอมพวเตอรตงโตะถง 5 เทา ใชscreen server

และหมวดสแตนบายดไมไดชวยประหยดไฟ พลงงานทเสยไปเทากบซอคอมพวเตอรใหมได 1 เครอง และพรนเตอรเลเซอรประหยดพลงงานมากกวาองคเจท

- พกถงผาไปชอปปงแทนการใชถงพลาสตก แตละปทวโลกทงถงพลาสตกจากซปเปอรมาเกตหลายแสนลานใบ อยาลมวา ลดขยะเทากบลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด

168

- ใสเสอผาฝายออรแกนค และใชเครองใชรไซเคล หรอน ากลบมาใชใหมได หลกเลยงผลตภณฑทมบรรจภณฑมาก เพยงแคลดขยะของคณเอง 10% จะลดคารบอนไดออกไซดได 545 กโลกรมตอป

- ปลกตนไม เพราะตนไม 1 ตนดดซบคารบอนไดออกไซดได 1 ตน ตลอดอายขย และรดน าชวงเชา และกลางคน ปองกนการระเหย

- กนเนอสตวใหนอยลง เพราะการผลตเนอสตวใชพลงงานและทรพยากรมากกวาการปลกพชและธญพช 18% ของกาซเรอนกระจกมาจากอตสาหกรรมปศสตว คณไมตองเปนมงสวรตกไดเพอทจะสรางความเปลยนแปลง ลองไมกนเนอสตวสปดาหละครง จะลดการปลอยกาซเรอนกระจกไดมหาศาล

- เดนแทนขบ พาหนะใชน ามนถงครงหนงของโลก และปลอยกาซเรอนกระจกท 1 ใน 4 สวน การทงรถไวทบานแมเพยงสปดาหละ 1 วน สามารถประหยดน ามนและการปลอยกาซเรอนกระจกไดมากมายภายใน 1 ป ลองเดน ขจกรยาน นงรถกบคนอน หรอนงรถเมลหรอรถไฟฟาแทน หรอลองดวาคณสามารถท างานทบาน โดยตอคอมพวเตอรเขากบเครอขายของบรษทสปดาหละครงไดหรอไม

- เชคลมยาง ใหแนใจวายางรถสบลมแนนการขบรถโดยทลมยางมลมนอย อาจท าใหเปลองน ามนขนไดถง 3% จากปกต น ามนทก ๆ แกลลอนทประหยดไดจะลดคารบอนไดออกไซดได 9 กโลกรม ยางทสบลมไมพอจะใชน ามนไดในระยะทางสนลง 5%

- ลด ใชซ า และรไซเคลใหมากขน ลดขยะของบานคณใหไดครงหนงจะชวยลดคารบอนไดออกไซดไดถง 1ลานกโลกรมตอป ส าคญทสด ตองตงใจแนวแนวาจะชวยหยดโลกรอน และตองใชพลงงานอยางมประสทธภาพและเลอกใชพลงงานสะอาด

169

ใบงาน เรอง โลก บรรยากาศ ปรากฏการณทางธรรมชาต สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต 1. เหตการณการเกด “บกแบงค” มลกษณะอยางไร

ตอบ………………………………………………………………………………………… 2. โลกใชเวลา หมนรอบดวงอาทตยเปนวงโคจรกวน

ตอบ………………………………………………………………………………………… 3. สวนประกอบของโลก มกอยาง อะไรบาง

ตอบ………………………………………………………………………………………… 4. เปลอกโลก (Crust) ประกอบดวยอะไรบาง

ตอบ….................................................................................................................................... 5. ชนแมนเทล (Mantle หรอ Earth's mantle) มลกษณะเปนอยางไร

ตอบ….................................................................................................................................... 6. แกนโลกแบงไดออกเปนกชนไดแกอะไรบาง

ตอบ….................................................................................................................... 7. แผนยเรเซยนครอบคลมทวปอะไรบาง

ตอบ….................................................................................................................................... 8. การเคลอนทของแผนเปลอกโลกนนมสาเหตมาจากอะไร

ตอบ….................................................................................................................................... 9. บรรยากาศมสวนประกอบอะไรบาง

ตอบ….................................................................................................................................... 10. ท าไม “โอโซน” (Ozone) จงเปนกาซทส าคญมากตอมนษย

ตอบ….................................................................................................................................... 11. ซ เอฟ ซ (CFC) น ามาใชในอตสาหกรรมประเภทใดบาง และมผลกระทบกบโลกอยางไร

ตอบ……................................................................................................................................ 12. จงอธบายสภาพบรรยากาศในชนโทรโพสเฟยร และ ไอโอโนสเฟยร มาพอสงเขป

ตอบ……................................................................................................................................ 13. มาตราวด 40 องศาเซลเซยส (℃) เทากบ องศาเคลวน (K)

ตอบ….................................................................................................................................... 14. มาตราวด 25 องศาเซลเซยส (℃) กองศาฟาเรนไฮต (℉)

ตอบ….................................................................................................................................... 15. จงอธบายความส าคญของกระแสน าอน และกระแสน าเยนทมตอฤดกาล

ตอบ…....................................................................................................................................

170

16. เมฆระดบสง มกชนด อะไรบาง ตอบ…....................................................................................................................................

17. จงอธบายลกษณะของการเกด “ฝน”(Rain) มาพอสงเขป ตอบ…....................................................................................................................................

18. ลม(Wind) เกดจากสาเหตอะไรบาง ตอบ…....................................................................................................................................

19. ฝนกรด เกดจากกาซชนดใดบาง มแหลงใดอตสาหกรรมเปนตนเหต และความเสยหายจาก ฝนกรดเกดไดอยางไร

ตอบ….................................................................................................................................... 20. จงอธบายลกษณะของ “ลมทะเล” (Sea Breeze) และ “ลมบก” (Land Breeze)

ตอบ….................................................................................................................................... 21. ลมภเขาและลมหบเขา เปนลมชนดใด และ เกดในเวลาใดบาง

ตอบ….................................................................................................................................... 22. “ลมตะเภา” พดจากทศใดไปยงทศใด จากบรเวณใดเขาสบรเวณใด และเกดในชวงเดอนใด

ตอบ….................................................................................................................................... 23. ใหยกตวอยางทรพยากรธรรมชาตประเภทใชแลวไมหมดสนมา 6 อยาง

ตอบ….................................................................................................................................... 24. ใหยกตวอยางทรพยากรธรรมชาตหลกทส าคญของโลก และของประเทศไทย มา 5 อยาง

ตอบ….................................................................................................................................... 25. ใหยกตวอยางสงแวดลอมทางวฒนธรรม หรอสงแวดลอมประดษฐ หรอมนษยเสรมสราง ขนมา 10 อยาง

ตอบ….................................................................................................................................... 26. ใหอธบายปญหาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มาพอสงเขป

ตอบ….................................................................................................................................... 27. ใหอธบายการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มาพอสงเขป

ตอบ….................................................................................................................................... 28. การพฒนาคณภาพประชาชน และ การใชมาตรการทางสงคมและกฎหมาย เพอการอนรกษ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแตกตางกนอยางไร จงอธบาย

ตอบ….................................................................................................................................... 29. การพฒนา กบ การอนรกษ แตกตางกนอยางไร

ตอบ…....................................................................................................................................

171

เฉลยใบงาน เรอง โลก บรรยากาศ ปรากฏการณทางธรรมชาต สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต 1. เหตการณการเกด “บกแบงค” มลกษณะอยางไร

ตอบ…บกแบงค เกดจาก การทฝ นกาชในอวกาศมารวมตวกนเปนวงฝ นกาช โดยมการอดแนนกนจนท าใหมความหนาแนนและมอณหภมสง เมอถงขดหนงจงท าใหเกดการระเบดจากใจกลาง ท าใหเกดเปนดาวเคราะหนอยตาง ๆ มากมายหลายรอยลานดวง…. 2. โลกใชเวลา หมนรอบดวงอาทตยเปนวงโคจรกวน

ตอบ…365.25 วน…. 3. สวนประกอบของโลก มกอยาง อะไรบาง

ตอบ…3 อยาง คอ เปลอกโลก แมนเทลและแกนโลก…. 4. เปลอกโลก (Crust) ประกอบดวยอะไรบาง

ตอบ…แผนดน แผนน า…. 5. ชนแมนเทล (Mantle หรอ Earth's mantle) มลกษณะเปนอยางไร

ตอบ…อยระหวางเปลอกโลกกบแกนโลก มบางสวนทมสถานะหลอมเหลว เรยกวา หนหนด (magma) มความรอนสงมาก…. 6. แกนโลกแบงไดออกเปนกชนไดแกอะไรบาง

ตอบ…ม 2 ชน 1.ชนนอก เปนธาตเหลกและนกเกลทหลอมละลายมความรอนสง 2.ชนใน อยตรงใจกลาง มความกดดนอยางมหาศาล….

7. แผนยเรเซยนครอบคลมทวปอะไรบาง ตอบ…ทวปเอเชยและทวปยโรป….

8. การเคลอนทของแผนเปลอกโลกนนมสาเหตมาจากอะไร ตอบ…การรวมตวและการแตกตวของทวป….

9. บรรยากาศมสวนประกอบอะไรบาง ตอบ…แกสตาง ๆ เชน N2 ,O2 ,CO2 ,Ar , ฝ นละอองและแกสอน ๆ….

10. ท าไม “โอโซน” (Ozone) จงเปนกาซทส าคญมากตอมนษย ตอบ…เพราะชวยดดกลนรงส UV และรงสตางทมาจากดวงอาทตย ใหตกลงมาสพนโลก

นอยลง ท าใหผวหนงไมไหมเกรยม…. 11. ซ เอฟ ซ (CFC) น ามาใชในอตสาหกรรมประเภทใดบาง และมผลกระทบกบโลกอยางไร

ตอบ…มาจากอตสาหกรรมพลาสตก การท าความเยน การท าโฟม ฯลฯ สงผลกระทบตอโลก คอ ท าใหชนโอโซนเกดรรวหรอรโหว ท าใหรงส UV สามารถเขาสพนโลกไดมากยงขน เปนสาเหตท าใหเกดปรากฎการณเรอนกระจก ….

172

12. จงอธบายสภาพบรรยากาศในชนโทรโพสเฟยร และ ไอโอโนสเฟยร มาพอสงเขป ตอบ…ชนโทรโฟสเพยร เปนชนบรรยากาศทตดกบผวโลกเปนชนทม ไอน า เมฆ หมอก ชนไอโอโพรสเฟยร จะเปนชนบรรยากาศในล าดบท 4 นบจากผวโลก ชนนมอากาศเบาบาง

มาก…. 13. มาตราวด 40 องศาเซลเซยส (℃) เทากบ องศาเคลวน (K)

ตอบ… K = ℃+ 273.15 K = 40 + 273.15

K = 313.15 องศาเคลวน (K) …. 14. มาตราวด 25 องศาเซลเซยส (℃) กองศาฟาเรนไฮต (℉)

ตอบ… F = 5

9 (℃ + 32)

F = 5

9 (25 + 32)

F = 5

9 (57)

F =5

579x

F = 5

513

F = 102.6 ℉…. 15. จงอธบายความส าคญของกระแสน าอน และกระแสน าเยนทมตอฤดกาล

ตอบ… การแสน าอนและกระแสน าเยน จะน าพาอากาศรอนและอากาศหนาวมา ท าใหเกดการเปลยนแปลงตามฤดกาล ถากระแสน าอนและกระแสน าเยนเกดความผดปกตจะสงผลใหอากาศทวโลกเกดการผดเพยนไป…. 16. เมฆระดบสง มกชนด อะไรบาง

ตอบ… ม 3 ชนด ไดแก เซอรโรควมลส เซอรรสและเซอรโรสเตรตส…. 17. จงอธบายลกษณะของการเกด “ฝน”(Rain) มาพอสงเขป

ตอบ… ฝนเกดจากละอองน าในกอนเมฆซงเยนจด เมอไอน ากลนเปนละอองน าเกาะกบมากขน ท าใหมน าหนกมากขนจนเกาะกนไมไหวจงตกลงมาเปนน าฝนตามแรงดงดดของโลก…. 18. ลม(Wind) เกดจากสาเหตอะไรบาง

ตอบ… ความแตกตางของอณหภมและความแตกตางของหยอมความกดอากาศ…. 19. ฝนกรด เกดจากกาซชนดใดบาง มแหลงใดอตสาหกรรมเปนตนเหต และความเสยหายจากฝนกรด เกดไดอยางไร

173

ตอบ… เกดจากกาชซลเฟอรไดออกไซดและไนโตรเจนออกไซด มาจากอตสาหกรรมการผลตไฟฟา ยานพาหนะ เมอสารเหลานกระจายลงสแหลงน าและระเหยเปนไอ เกดการรวมตวกนกบกอนเมฆ เมอฝนตกลงมาจงกลายเปนฝนกรด ซงสรางความเสยหายแกตนไม พชและสตว ท าใหไมสามารถด ารงชวตอยไดรวมถงอาคารสงปลกสรางดวย…. 20. จงอธบายลกษณะของ “ลมทะเล” (Sea Breeze) และ “ลมบก” (Land Breeze)

ตอบ…ลมทะเลจะพดเขาชายฝงในเวลากลางวน เนองจากตอนกลางวนพนดนจะรอนกวาพนน า ท าใหอากาศบนพนดนยกตวขน อากาศจากทะเลจงเขาแทนท สวนลมบกจะพดจากฝงเขาสทะเล ในเวลากลางคน เพราะกลางคนพนน าจะมอณหภมสงกวาพนดน อากาศจากพนดนเขไปแทนท... 21. ลมภเขาและลมหบเขา เปนลมชนดใด และ เกดในเวลาใดบาง

ตอบ…ลมภเขาและลมหบเขาเปนลมประจ าวน ลมหบเขาเกดในเวลากลางวน จะพดจากลางขนสพนบนเขา สวนลมภเขาจะเกดในเวลากลางคน จะพดจากยอดเขาลงสหบเขา…. 22. “ลมตะเภา” พดจากทศใดไปยงทศใด จากบรเวณใดเขาสบรเวณใด และเกดในชวงเดอนใด

ตอบ…ลมตะเภาเปนลมทองถนในไทย จะพดจากทศใตไปสทศเหนอ คอ พดจากอาวไทยเขาสภาคกลางตอนลางเกดในชวงเดอนกมภาพนธถงเดอนเมษายน เรยกวา ลมวาว…. 23. ใหยกตวอยางทรพยากรธรรมชาตประเภทใชแลวไมหมดสนมา 6 อยาง

ตอบ…แสงแดด กระแสลม ฝ น ดน น า อากาศ…. 24. ใหยกตวอยางทรพยากรธรรมชาตหลกทส าคญของโลก และของประเทศไทย มา 5 อยาง

ตอบ…น า ดน ปาไม สตวปา แรธาต…. 25. ใหยกตวอยางสงแวดลอมทางวฒนธรรม หรอสงแวดลอมประดษฐ หรอมนษยเสรมสรางขน มา 10 อยาง

ตอบ…เครองจกร เครองยนต รถยนต พดลม โทรทศน วทย ฝนเทยม บานเรอน เขอน โบราณสถาน…. 26. ใหอธบายปญหาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มาพอสงเขป

ตอบ…ปญหาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เกดจากการพฒนาทางดานเทคโนโลยอยางรวดเรว ซงมเทคโนโลยหลายประเภททมนษยน าไปใชในการเสาแสวงหาทรพยากร ปาไม น า แรธาต ในดนและแหลงน าออกมาใชอยางฟมเฟอยจนท าใหธรรมชาตเสยสมดล 27. ใหอธบายการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มาพอสงเขป

ตอบ…การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนการใชทรพยากรธรรมชาตอยางชาญฉลาด กลาวคอ ใชในปรมาณนอย แตน ามาใชใหไดประโยชนสงสดหรอท าใหคมคานนเอง 28. การพฒนาคณภาพประชาชน และ การใชมาตรการทางสงคมและกฎหมาย เพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแตกตางกนอยางไร จงอธบาย

174

ตอบ…การพฒนาคณภาพประชาชน เปนการสงเสรม สนบสนนใหคนมความรความเขาใจและตระหนกถงประโยชนของการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สวนการใชมาตรการทางสงคมและกฎหมายเปนการออกระเบยบและกฎหมายใหมผลบงคบใช เพอใหคนปฏบตตาม ถาไมปฏบตตามใหถอวาผดกฎหมายและระเบยบทวางไว…. 29. การพฒนา กบ การอนรกษ แตกตางกนอยางไร

ตอบ…การพฒนาคอ การท าใหเจรญขน สวนการอนรกษ คอ การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ