อาจารยประยงค ออนตา

ปญหาสงคม (Social Problems) รหส ๒๒๐๔๓๓๒

ค ำอธบำยรำยวชำ

• แนวคด ความหมาย ขอบเขต หลกการ สาเหตเกยวกบปญหาสงคมในยคตางๆ การใชองคความรและเทคนควทยาการของศาสตรตางๆ เพอวเคราะหสาเหต สถานการณ ผลกระทบ ปญหาสงคมกบการจดระเบยบทางสงคม กลวธการปองกนและแกไขปญหาสงคมทเกดขนกบบคคลและสงคมทกระดบ การวเคราะหยทธศาสตรเกยวกบการจดการกบปญหาสงคมในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ค าวา ปญหาสงคม แยกออกเปน ๒ ค า คอ ค าวาปญหา หมายถง ขอขดของ ขอทตองพจารณาแกไข การขาดแคลนปจจย ๔ สงทกอใหเกดความทกข ความเดอดรอน ความคบของใจ สงทไมพงประสงคหรอปรารถนา ค าวา สงคม หมายถง กลมคนจ านวนหนงทมความสมพนธตอเนองกนตามระเบยบ กฎเกณฑ โดยมวตถประสงคส าคญรวมกน

บทท 1 ความรทวไปเกยวกบปญหาสงคม

ความหมาย

• ดงนน ปญหาสงคม คอ ปญหาทเกดขนจากการอยรวมกนในสงคมเนองจากไมสามารถควบคมสมาชกใหปฏบตตามระเบยบกฎเกณฑของสงคมนนๆได น าไปสสภาวการณทสรางความเดอดรอน กอความทกข ความคบของใจแกคนจ านวนมากทอยในสงคมเดยวกนและคนในสงคมเหนวาเปนสงทควรแกไข

รวมมอกนแกไขรวมใจกนพฒนา

สญญา สญญาววฒน : ปญหาสงคมคอสถานการณอยางหนงอยางใดทไมสอดคลองกบคานยมของคนเปนจ านวนมากของกลมหรอของสงคมหนง จนเปนเหตใหตกลงใจทจะกระท าการแกไขสถานการณนนเมอตระหนกวาอยในวสยทจะท าได

ธรภทร เสรรงสรรค : ปญหาสงคมเปนสภาวการณทเกดขนแลวสงผลกระทบกระเทอนตอคนกลมใหญในสงคม หรอสภาวการณทคนในสงคมสวนใหญเหนวาเปนปญหาและสมาชกเหลานนของสงคมเหนพองตองกนวาควรจะมการด าเนนการแกไขสภาวการณนนในรปของการกระท ารวมกนเพอแกไขปญหานนใหหมดไปหรอบรรเทาลง และปญหาสงคมจะเปลยนแปลงไปตามความเหนของกลมคนในแตละชวงเวลา

รปลกตนรกระวงจะพกการเรยน

พทยา สายห : ปญหาสงคมมลกษณะส าคญ ๒ ประการคอ

•สมาชกสวนใหญของสงคมรสกเดอดรอนเพราะปรากฏการณนน

•ตองการและพยายามหาทางแกไขขจดปรากฏการณทไมพงปรารถนานน

พอล บ. ฮอรตน และ เยรอลด อาร เลสล. (Paul B. Horton และ Gerald R. Leslie) : ปญหาสงคมเปนสภาวการณทมผลตอคนจ านวนมาก ซงเปนสงทไมพงปรารถนาและมความรสกวาสภาวะนนสามารถกระท าบางอยางเพอแกไขไดโดยกระท ารวมกน หรอปญหาสงคมเปนสภาวะทกระทบกระเทอนบคคลจ านวนหนงทมากพอสมควรในวธทางทไมพงปรารถนา และมความรสกวาควรจะมการกระท ารวมมอกนบางอยาง

ราบ (Rabb) and เซลซนค (Selznick): ปญหาสงคมคอ ปญหาทสมพนธเกยวของกบคนสวนใหญในสงคมในลกษณะทขดตอระเบยบของสงคม หรอปญหาสงคมเกยวของกบความรสกและความตองการขนมลฐานของสงคม เกดจากผลของความสมพนธของคนกลมหนงซงกระทบกระเทอนตออกกลมหนง โดยทสงคมไมสามารถจะควบคมบคคลใหปฏบตตามกฎเกณฑของสงคมได

Weinberg (เวนเบอรก.): ปญหาสงคมเปนสภาวการณและพฤตกรรมบางอยางทสมาชกในสงคมพจารณาวา เปนอปสรรคควรแกการขดขวางมใหเกดขน ระดบแหงความรบดวนทตองด าเนนการแกไขขนอยกบการนยามของชมชนวาเปนเรองคกคามท าอนตรายตอชมชนอยางแทจรง จะสามารถด าเนนการแกไขโดยการวางแผนและใชทรพยากรทมอยใหเปนประโยชน

ประสาท หลกศลา: ภาวะหรอสถานการณทมผลกระทบกระเทอนตอคนจ านวนหนงและเปนจ านวนมากพอทจะคดวาไมอาจทนอยในสภาพเชนนนไดตลอดไปตองมการเปลยนแปลงและแกไขปญหารวมกน

สรปความหมายของค าวา ปญหาสงคม

๑. เปนสถานการณทกระท ารวมกน

๒. เปนสภาวการณทไมพงปรารถนาและขดกบ

คานยม

๓. เปนสภาวการณทกระทบกระเทอนตอสมาชก

สวนมากในสงคม

๔. คนสวนมากเหนรวมกนวาควรจะตองลงมอท า

บางสงบางอยางเพอแกไข

องคประกอบของปญหาสงคม ฮอรตน และ เลสล (Horton and Leslie): องคประกอบของปญหาสงคมม 4 ประการ

๑. สถานการณนนจะตองกระทบกระเทอนบคคลจ านวนมาก

๒. สถานการณนนไมเปนทพงปรารถนาของคนหมมาก

๓. บคคลจ านวนหนงมความเหนรวมกนวาควรมการแกไข

หรอเปลยนแปลง

๔. จะตองมการกระท ารวมกนจากหลายฝายเพอแกไข

สถานการณ

องคประกอบของปญหาสงคม สญญา สญญาววฒน: องคประกอบของปญหาสงคมแบงออกเปน ๓ คอ

๑. สถานการณทไมสอดคลองกบคานยม

๒. คนเปนจ านวนมากของกลมหรอสงคม(รสกวาเปนปญหา)

๓. การตกลงใจทจะแกไขสถานการณนนรวมกน

ขอบเขตของปญหาสงคม คเบอร: ขอบเขตสถานการณทจดวาเปนปญหาสงคม คอ

๑. (กระทบตอ) คานยมความเสมอภาคทางสงคม (Social Equality)

๒. (กระทบตอ) การยกยองคณคาและศกดศรของความเปนมนษย (Value and Dignity)

๓. (กระทบตอ) ความเชอบางประการ (ในสงคม Social Beliefs)

๔. (กระทบตอ) การสงเสรมมนษยธรรม (Humanity)

ลกษณะพนฐานของปญหาสงคม

๑. ปญหาสงคมมสาเหตมาจากปจจยหลายๆ อยาง

๒. ปญหาสงคมมผลกระทบตอสมาชกในสงคมแตกตางกน

๓. ปญหาสงคมมความเกยวเนองแกกนและกน

๔. การแกไขปญหาสงคมอาจมผลกระทบหลายทาง

๕. ปญหาสงคมเกยวของกบการเปลยนแปลงทางสงคมอยางใกลชด

๖. ปจเจกชนไมสามารถทจะหลกเลยงผลกระทบได

๗. ปญหาสงคมอาจเกดขนจากการบงคบใชกฎเกณฑ

๘. ปญหาสงคมขนอยกบการทคนในสงคมรสกวาเปนปญหา

ประเภทของปญหาสงคม สญญา สญญาววฒน แบงปญหาสงคมออกเปน 2 ประเภทคอ

๑. ปญหาเกยวกบความสมพนธระหวางปจเจกชนกบสงคม หรอปญหาการปรบตวของปจเจกชนใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงของสงคม (จลภาค)

๒. ปญหาเกยวกบความสมพนธระหวางกลมตอกลมหรอการจดระเบยบภายในสงคม (มหภาค)

ประเภทของปญหาสงคม

ศรสข ระวงวงศ: แบงปญหาสงคมตามโครงสรางของสงคมออกเปน ๓ ระดบ คอ

๑. ระดบความสมพนธระหวางบคคล

๒. ระดบกลมคนหรอสงคมทเลกกวารฐชาต

๓. ระดบชาตและระดบโลก

• สภาพฒนฯไดแบงกลมปญหาสงคมออกเปน ๓ กลมปญหา

-ปญหาระดบชาตถงระดบโลก เชน ปญหายาเสพตด เอดส ความยากจน อาชญากรรม ความเสอมโทรมของสภาวะแวดลอม การฉอราษฎรบงหลวง ภยสงคราม เปนตน

-ปญหาสงคมระดบชมชนหรอระดบสงคม เชน ชมชนแออด มลภาวะสงแวดลอม ธรกจบรการทางเพศ ความคบคงของจราจร การวางงาน เปนตน

-ปญหาสงคมระดบปจเจกบคคลและครอบครว เชน ปญหาพฤตกรรมเบยงเบนของเดกและเยาวชน ภาวะสขภาพจตเสอม การทอดทงผสงอาย การหางเหนระหวางเดกกบผใหญ ครอบครวแตกแยก การหยาราง เปนตน

เวนเบอรก (Weinburg)

แบงปญหาสงคมเปน ๒ ประเภท คอ ๑. ปญหาสงคมทสบเนองมาจากการเปลยนแปลงทาง

เทคโนโลยอนมผลท าใหเมองเลกขยายตวเปนนครใหญและนครอตสาหกรรมกอใหเกดปญหาในสงคม ไดแก

-ปญหาการเพมขนของประชากรอยางรวดเรว

-ปญหาการอพยพของชาวชนบทเขาสเมอง

-ปญหาทอยอาศยไมพอเพยงและเกดแหลงเสอมโทรม

• ปญหาการวางผงเมองไมเหมาะสม

• ปญหาความขดแยงทางเชอชาต

• ปญหาความไมสะดวกของการคมนาคมขนสง

• ปญหาอบตเหตทางรถยนต

• ปญหาสภาวะแวดลอมเปนพษ

• ปญหาการวางงาน

• ปญหาคนชราถกทอดทง

• ปญหาการฉอราษฎรบงหลวง

๒. ปญหาสงคมทสบเนองมาจากพฤตกรรมเบยงเบนและการเสยระบบทางสงคม ไดแก

-ปญหาการหยาราง

-ปญหายวอาชญากรรม

-ปญหาอาชญากรรม

-ปญหาความผดปกตทางจต

-ปญหาสารเสพยตด

-ปญหาการฆาตวตาย

-ปญหาโสเภณ

ทศนคตทมตอปญหาสงคม การทมปญหาสงคมเกดขน บคคลมกมทศนคตทแตกตางกนออกไป

ฮอรตนและเลสล ไดจ าแนกไวดงน

๑. วางเฉยไมสนใจ (indifference)

๒. เปนเรองของกรรมเกา (fatalistic resignation)

๓. เยาะเยย (cynicism)

๔. พระเจาลงโทษ (religious retribution)

๕. ความรสกออนไหว (sentimental)

๖. มทศนคตทเปนวทยาศาสตรสงคม (social scientific attitude)

ความเขาใจผดเกยวกบปญหาสงคม ๑. ปญหาสงคมเปนสงธรรมชาตเลยงไมได

๒. ปญหาสงคมเกดจากการกระท าของคนเลวเทานน

๓. ปญหาสงคมตองใหทกคนรวมกนแกไข

๔. ปญหาสงคมทกคนอยากใหแกไข

๕. ปญหาสงคมจะแกไขไดดวยตวมนเอง

๖. ปญหาสงคมจะแกไขไดกตอเมอมขอเทจจรง

๗. ปญหาสงคมขจดไดโดยไมตองเปลยนแปลงสถาบนสงคมและพฤตกรรมสงคม

๘. ปญหาสงคมเกดจากการพดถง

๙. ปญหาสงคมเปนสงททกคนในสงคมเหนวาเปนปญหา

รปแบบการปรบตวของผเผชญกบปญหาสงคม

๑. ปฏบตตามโลก (Conformity)

๒. แหวกแนว (Innovation)

๓. เจาระเบยบพธการ (Ritualism)

๔. หนโลก (Retreatism)

๕. ทาทายโลก (rebellion)

สรป ขอสงเกตเกยวกบปญหาสงคม

-เปนสภาวการณทมผลกระทบกระเทอนตอคนเปนจ านวนมาก

-ปญหาสงคม เปนสภาวการณทสมาชกในสงคมไมปรารถนา

-ปญหาสงคม จะเปลยนแปลงไปเมอคานยมหรอการตความในแบบแผนพฤตกรรมแตกตาง

-ปญหาสงคมเกดจากนโยบายของรฐหรอจากพฤตกรรมสงคมทมไดคาดคดลวงหนาไวกอน

-ปญหาสงคมเกดจากการทชนชนทางสงคมมความคดเหนในการแกปญหาแตกตางกน และทกคนยอมรบเฉพาะการแกปญหาทเปนประโยชนแกตวเองมากทสด

-เปนสภาวการณอยางหนงอยางใดทไมสอดคลองกบคานยมของคนจ านวนมากจนเปนเหตใหตกลงใจทจะกระท าการแกไขสถานการณนน

-เปนสภาวการณทสมาชกสวนใหญในสงคมเหนวาเบยงเบนไปจากบรรทดฐานของสงคมและสภาวการณนนไมถกตอง

-เปนสภาวการณทสงคมเหนวาสามารถแกไขใหหมดไปได

-ปญหาสงคมยอมผนแปร “ไปตามกาลเวลา” คอชวงเวลาหนงอาจไมเปนปญหา แตอาจเปนปญหาในภายหลงได

-เปนสภาวการณทมอยจรงในสงคมและคนในสงคมนนก าหนดใหเปนปญหา

ผลเสยจากปญหาสงคม ปญหาสงคมไมวาประเภทใดจะมผลเสยโดยรวมดงน

๑. ผลทางเศรษฐกจ เกดความเสยหายในทรพยสน ผลผลตทางเกษตร กสกรรมผลตภณฑทางอตสาหกรรม

๒. ทางสงคม ท าใหสงคมปนปวนวนวาย ไมมความเปนระเบยบเรยบรอย

๓. ผลทเกดแกผเกยวของกบปญหาสงคม เชน การเสอมเสยเกยรตยศชอเสยง เกดอนตรายแกชวตและทรพยสน

วธการศกษาปญหาสงคม

๑. ศกษาความเปลยนแปลงทางสงคม

ของแตละสงคม

๑. ศกษาภาวะความไมมระเบยบในสงคม

๒. ศกษาบคลกภาพหรอพฤตกรรมทเกดจากการเรยนร

ความมงหมายในการศกษาปญหาสงคม

ประสาท หลกศลา อธบายแยกไว ๖ ประการ คอ

๑. ใหตระหนกถงปญหาสงคมทมอยในสงคมปจจบน

๒. ศกษาขอเทจจรงเกยวกบปญหาใหเขาใจเพอทจะวเคราะหหรอใหความคดเหนเกยวกบเรองใดๆ อยางมเหตผลยงและตรงกบความเปนจรง

๓. ศกษาสภาพสงคมทเปนปญหาทวไปเพอใหเกดความเขาใจเกยวกบปญหานนๆ

๔. ใหเขาใจถงความสมพนธระหวางทฤษฎกบการปฏบต

๕. ศกษาปญหาอยางละเอยด ใหพจารณาสงตางๆ ดวยความถถวน รอบคอบ ไมมองเฉพาะตอนใดตอนหนงของปญหาสงคม

๖. ศกษาความคดเหนของผเชยวชาญตอปญหาตางๆ นน

บทบาทของนกศกษากบการแกปญหาสงคม

“บทบาทของนกศกษา” คอพฤตกรรมการแสดงตามสถานภาพหรออากปกรยาของนกศกษา ใหสอดคลองกบหนาทกลาวคอแสดงบคลกภาพของนกศกษาใหเหมาะแกกาลเทศะและ สถานการณ

ความรวมมอของนกศกษาในการแกปญหาสงคม ๑.ประพฤตตนเปนพลเมองด มประโยชนตอครอบครว สถานศกษา สงคมและประเทศชาต

๒.เคารพกฎหมาย ระเบยบ วนย กฎเกณฑ ปทสทานของสงคม

๓.ประพฤตด ปฏบตชอบ อยในกรอบศลธรรม มคณธรรม มจรรยามารยาทงาม

๔.เขารวมกจกรรมในสงคม

๕.จดโครงการ ท ากจกรรมเพอชวยเหลอสงคม

วธศกษาปญหาสงคม ขนตน

-ศกษาความหมายของปญหาสงคม ขนกลาง

-ศกษาประเภทปญหาสงคม -หวขอปญหาสงคมทตองการศกษา

-นยามความหมายของปญหานน

-ศกษาวเคราะหสาเหตของปญหานน

-สภาพการณของปญหานน

ขนปลาย -ศกษาผลกระทบตอสงคมทเกดจากปญหานน

-ศกษาแนวทางแกไขของปญหานน

๑. นโยบายของรฐ หนวยงานราชการทเกยวของ แผนพฒนาประเทศ

๒. ศกษาจากหนวยงานเอกชน นกพฒนาสงคมหรอผท างานดานสงคม