หนงสอเรยน รายวชาพนฐานวทยาศาสตร

ชนมธยมศกษาปท ๕

ตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. ๒๕๖๐)

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

ผเรยบเรยง

ผตรวจ

บรรณาธการ

เทคโนโลย(การออกแบบและเทคโนโลย)

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๑๒๕๖/๙ ถนนนครไชยศร แขวงถนนนครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ ๑๐๓๐๐

โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐ (อตโนมต ๑๕ สาย), ๐-๒๒๔๑-๘๙๙๙

แฟกซ : ทกหมายเลข, แฟกซอตโนมต : ๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑, ๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

สงวนลขสทธ

สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จำากด

พ.ศ. ๒๕๖๒

พมพครงท ๑ จำานวน ๒๐,๐๐๐ เลม

* โปรแกรมและเวบไซตทอางถงเปนชอผลตภณฑเครองหมายการคา

และเปนลขสทธของบรษทนนๆ ตามกฎหมาย

อาจารยประสพ ออนด

อาจารยวโรจน เลขานภานนท

ดร.ชชญาภา วฒนธรรม

อาจารยดวงใจ จนทะเสน

อาจารยเสาวศกด ผาสข

รองศาสตราจารย ดร.ปณตา วรรณพรณ

ดร.ชวนพบ เอยวสานรกษ

หนา

1

2

3

หนวยการเรยนรท โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 4

• ความหมายและประเภทของโครงงาน 6

• ความรเกยวกบโครงงานคณตศาสตร 8

• ความรเกยวกบโครงงานวทยาศาสตร 10

• ความรเกยวกบโครงงานคอมพวเตอร 13

• ความรเกยวกบโครงงานสะเตมศกษา 15

• เทคโนโลยและกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม 17

หนวยการเรยนรท การทำาโครงงาน 28

• การกำาหนดปญหา 30

• การรวบรวมขอมลและกำาหนดขอบเขตของปญหา 38

• การออกแบบและวางแผนการทำาโครงงาน 43

• การดำาเนนงานและสรปผล 48

• การนำาเสนอและเผยแพรผลงาน 51

หนวยการเรยนรท ตวอยางโครงงานเพอแกปญหาหรอพฒนางาน 58

• ตวอยางโครงงานสะเตมศกษา 60

• ตวอยางโครงงานสงประดษฐ 83

• สงทชวยใหโครงงานนาสนใจ 109

บรรณานกรม 112

หนงสอเรยน รายวชาพนฐานวทยาศาสตร เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย)

ชนมธยมศกษาปท 5 ไดจดทำาขนตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวด และสาระการเรยนรแกนกลาง

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2560) หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 โดยเนอหาสาระของหนงสอเลมน ไดมการอธบายเกยวกบการทำาโครงงานซงเปน

การประยกตความร ความเขาใจ และทกษะจากศาสตรตาง ๆ รวมถงการใชทรพยากรมาพฒนา

เปนชนงาน วธการ หรอแกปญหาในชวตประจำาวน โดยสามารถนำาองคความรทไดจากหนงสอเลมนไปใช

ในการทำาโครงงานอยางเปนลำาดบขนตอน ทงการกำาหนดปญหา การรวบรวมขอมลและกำาหนดขอบเขต

ของปญหา การออกแบบและวางแผนการทำาโครงงาน การดำาเนนงานและสรปผล ตลอดจนการนำาเสนอ

และเผยแพรผลงาน ซงแตละขนตอนมตวอยางใหนกเรยนไดศกษาและกระตนกระบวนการคดอยาง

สรางสรรค

โดยหนงสอเลมนยงเนนใหผเรยนไดลงมอทำาโครงงาน โดยการปฏบตจรง นอกจากจะอาศย

ความรจากศาสตรตาง ๆ แลว ยงตองอาศยความพยายาม มงมานะ และความอดทน เพอชวยให

การทำาโครงงานแลวเสรจ มประสทธภาพและเกดประโยชนสงสดทงตอตนเองและสงคม

ผจดทำาไดมความตงใจและคาดหวงเปนอยางมาก ทจะใหหนงสอเลมนมสวนชวยผเรยน

ในการศกษา อางอง และเปนแนวทางในการพฒนาโครงงาน พรอมไดสอดแทรกตวอยางโครงงานจรง

ของนกเรยน เพอเปนแนวทางในการศกษา ดงนน ผเรยนและสถานศกษาสามารถนำาหนงสอเลมน

ไปประกอบการเรยนการสอนในชนเรยนไดจรง โดยใหนกเรยนไดเรยนรและปฏบตตามเนอหา

ในหนงสอเลมน จะทำาใหประหยดเวลาในการศกษาเพมเตมของผเรยน ประหยดงบประมาณและ

การเตรยมชดฝกทยงไมพรอม และนกเรยนสามารถใชเปนพนฐานในการเรยนรระดบสงไดตอไป

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

คานาคานา สารบญสารบญ

โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 5

1

หนวยการเรยนรท โครงงานกบกระบวนการเรยนร

และการแกปญหา

• ประยกตใชความรและทกษะจากศาสตรตางๆรวมทงทรพยากรในการทำาโครงงานเพอแกปญหาหรอพฒนางาน (ว4.1ม.5/1)

ตวชวด

แผนผงหวขอหนวยการเรยนร

โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา

คำาศพท คำาอาน คำาแปล

application แอพพลเค′ ชน การประยกตใชงาน

developmenttools ดเวล′ เลพเมนททล การพฒนาเครองมอ

experiment อคสเพอ′ ระเมนท ทดลอง

invention อนเวน′ ชน สงประดษฐ

project พรอ′ เจคท โครงงาน

theory เธย′ร ทฤษฎ

ศพทเทคโนโลยนาร

โครงงาน

ความรเกยวกบโครงงานวทยาศาสตร

ความรเกยวกบโครงงานคณตศาสตร

ความหมายและประเภทของโครงงาน

ความรเกยวกบโครงงานสะเตมศกษา

ความรเกยวกบโครงงานคอมพวเตอร

เทคโนโลยและกระบวนการออกแบบ

เชงวศวกรรม

โครงงานสะเตมศกษา

เร�อง อฐมวลเบารกษโลก

นางสาวณฐนร สรบญญารกษ

นางสาวนลนรตน อนทะศร

นางสาวรวสรา มณวงศ

โดย

ครศรณย เสถยนจารรตน

ครประสพ ออนด

ครทปรกษา

โครงงานสะเตมศกษาฉบบนนำเสนอในงานการประกวดโครงงานระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ศนยสะเตมศกษาภาคกลางตอนลาง ประจำป พ.ศ. 2561

โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา

ความหมายและประเภทของโครงงาน

ความรเกยวกบโครงงานคณตศาสตร

เทคโนโลยและกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม

ความรเกยวกบโครงงานคอมพวเตอร

ความรเกยวกบโครงงานสะเตมศกษา

ความรเกยวกบโครงงานวทยาศาสตร

hsdufue9dfgusdiabncjdhsagdassdfnydsayfuhiwe-

fdfdisfhu9shfdskf

sfsudft7wsefop0w3r7rgekfps

66688dy53e27e3opol3oie39euueded

ewdyddjoekdedie9udchdustcsdhjwd9w0yd87236tredd

dwdt7ewtwudhwque92y7etdg2djwopdu8wyedweufefte

dkewj7fdwtfdgwe8fdywfe7ft6wertdfewyhfdywetftwe

wfhdw67rf67wefwieuf90wye7fgwef90wefy8wue

คำ�ถ�มสำ�คญ

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 56 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 7

ในการเรยนการสอนวชาตางๆมกจะมกจกรรมเสรมหลกสตรทกระตนใหผเรยนไดทำาการประยกตใช

ความร ความเขาใจ และทกษะดานตาง ๆ ของผเรยนมาพฒนาเปนชนงาน วธการ หรอแกปญหาใน

ชวตประจำาวนกจกรรมนเรยกวา โครงงาน โดยแบงไดตามวตถประสงคของการเรยนร ตามความสนใจ

หรอเกดจากการสงเกตของผเรยน โครงงานตอยอดจากโครงงานเดม เพอแกปญหาหรอปรบปรงใหม

ประสทธภาพมากยงขนการจดการเรยนการสอนโดยใชโครงงานเพอกระตนการเรยนรและพฒนาศกยภาพ

ของผเรยนไดมหนวยงานและนกวชาการหลายทานใหความหมายของโครงงานดงน

กรมวชาการกระทรวงศกษาธการ(2538:5)โครงงานเปนกจกรรมศกษาวชาการทสงเสรมสนบสนน

ใหนกเรยนไดเลอกขนมาศกษาคนควาและลงมอปฏบตใหบรรลตามจดประสงคทกำาหนดไว โดยม

รายละเอยดของงานทจะทำาไวลวงหนาเปนขนตอนพรอมทงคาดการณผลทจะเกดขน ทงนโดยไดรบ

คำาแนะนำาปรกษาจากครในโรงเรยนของตน

ยทธพงษ ไกยวรรณ (2540 : 14) โครงงานเปนกจกรรมทเนนกระบวนการ โดยนกเรยนเปน

ผคดคน วางแผน และลงมอปฏบต เพอใหโครงงานสำาเรจภายใตคำาแนะนำา กระตนความคด กระตน

การทำางาน จากผเชยวชาญ ครผสอนวชาโครงงานจะคอยอำานวยความสะดวกในการทำางาน ชแนะ

การแกปญหาทเกดขนจากการทำางานตลอดจนตดตามวดผลโครงงาน

ลดดาภเกยรต (2544 : 2) โครงงานเปนการศกษาคนควาเกยวกบสงใดสงหนงหรอหลายๆสง

ทอยากรคำาตอบใหลกซงหรอเรยนรในเรองนน ๆ ใหมากยงขน โดยใชกระบวนการ วธการทจะศกษา

อยางมระบบเปนขนตอนมการวางแผนในการศกษาหาผลสรปทเปนคำาตอบในเรองนนๆ

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ(2544:คำานำา)โครงงานเปนแนวทางหนงทเปนกระบวนการเรยนร

ทจะพฒนานกเรยนใหรจกคดคนควาหาความร และรจกแกปญหาอยางเปนระบบสามารถทำางานและ

แกปญหารวมกบผอนได การเรยนรทเกดจากการปฏบตจรงน นกเรยนจะเรยนร จดจำา และสามารถ

นำาไปใชอยางถกตองและมประสทธภาพทงยงไดพฒนากระบวนการเรยนร กระบวนการคดและสนใจ

ใฝหาความรดวยตนเองเพอพฒนาใหเปนบคคลทมศกยภาพอยางแทจรง

โครงงานในรายวชาตาง ๆ มงเนนใหนกเรยนไดพฒนาการเรยนร โดยการลงมอปฏบตจรง

คดวเคราะหและแกปญหาอยางเปนระบบสามารถนำาเสนอผลการดำาเนนงานและการแกปญหาออกมาได

อยางชดเจนกระชบไมกำากวมซงประเภทของโครงงานสามารถแบงไดตามลกษณะการดำาเนนงาน

ธระชยปรณโชต(2531:1);ชยศกดลลาจรสกล(2540:7-8);อญชลสรนทรวราวงศ(2543:

119-121);รววรรณชนะตระกล(2544:39-41);อดมศกดธนะกจรงเรองและศรอรอนทรตลาดชม

(2544:39-41)แบงประเภทของโครงงานเปน4ประเภทดงน

1. โครงงานประเภททดลอง (Experimental Research Project) เปนโครงงานทมการ

ออกแบบการทดลอง เพอทำาการศกษาผลของตวแปรหนงทมตอตวแปรอกตวหนงทตองการศกษา

โดยทำาการควบคมตวแปรอนๆทอาจจะสงผลตอตวแปรทตองการจะศกษา โครงงานทจดเปนประเภท

โครงงานทดลองไดจะตองเปนโครงงานทมการจดกระทำาตวแปรตนหรอทเรยกวา ตวแปรอสระมการ

จดตวแปร และควบคมตวแปรอน ๆ ทไมตองการศกษาออกไป ขนตอนการดำาเนนงานของโครงงาน

ประกอบดวยการกำาหนดปญหาการตงจดประสงคหรอสมมตฐานการออกแบบการทดลองการดำาเนน-

การทดลอง การรวบรวมขอมล การแปรผลและการสรป โครงงานประเภทนอาจเปนการทดลองเพอ

แกปญหาใดปญหาหนง หรอเปนการทดลองซำาการทดลองของนกวทยาศาสตรหรอนกคณตศาสตรทม

ชอเสยงกได

1. ความหมายและประเภทของโครงงาน

4. โครงงานประเภททฤษฎหรออธบาย (Theoretical Research Project) เปนโครงงานท

เสนอทฤษฎหรอแนวความคดใหม ๆ อาจจะอยในรปของสมการหรอคำาอธบายกได โดยผเสนอได

ตงกตกาหรอขอตกลงนนอาจใชกตกาหรอขอตกลงเดมมาอธบายสงหรอปรากฏการณตางๆในแนวทาง

ใหมๆทฤษฎหลกการแนวความคดหรอจนตนาการทเสนอนอาจยงใหมหรอเปนทฤษฎทไมมใครคด

มากอนหรออาจขดแยงกบทฤษฎเดมหรอขยายทฤษฎหรอแนวความคดเดมกได การทำาโครงงานนได

อยางมเหตผลนาเชอถอโดยทวไปโครงงานประเภทนมกเปนโครงงานทางวทยาศาสตรหรอคณตศาสตร-

บรสทธเชนโครงงานเกษตรทฤษฎใหมทฤษฎจำานวน

3. โครงงานประเภทสงประดษฐหรอการพฒนา (Developmental Research Project or

Invention) โครงงานประเภทนเปนการพฒนาหรอประดษฐเครองมอเครองใช หรออปกรณตางๆ ให

ใชงานไดตามจดประสงค โดยอาศยความรและหลกการทางวทยาศาสตรมาประยกตใช อาจเปน

การประดษฐสงใหมทไมเคยมมากอน หรอปรบปรงอปกรณหรอสงประดษฐทมอยแลวมาใชงานให

ดกวาเดมได นอกจากนนอาจเปนการเสนอหรอสรางแบบจำาลองมาตามความคดเพอแกปญหาใด

ปญหาหนงกได

2. โครงงานประเภทสำารวจรวบรวมขอมล (Survey Research Project) โครงงานประเภทน

แตกตางจากโครงงานประเภทแรกคอ ไมมการกำาหนดตวแปรอสระทตองการศกษาเหมอนโครงงาน

ประเภททดลอง โครงงานประเภทสำารวจรวบรวมขอมลน ผทำาโครงงานเพยงตองการสำารวจรวบรวมขอมล

และนำาขอมลเหลานนมาแบงเปนหมวดหมและนำาเสนอในรปแบบตางๆตามความเหมาะสมเพอใหเหน

ลกษณะหรอความสมพนธในเรองทตองการศกษาไดชดเจนยงขน

โครงงานมความสำาคญอยางไรกบการดำาเนนชวตประจำาวนของมนษย

ยพน พพธกล (2544 : 8) โครงงานคณตศาสตร คอ งานทผทำาไดคด

อยางอสระ เปนการฝกปฏบตในขอทสงสย โดยอาศยความร หลกการ แนวคด

หรอทฤษฎทางคณตศาสตรไปเชอมโยงกบประเดนปญหาทตนเองสนใจจะศกษาและ

คนควาใหชดเจนยงขนเพอบรรลจดมงหมายทตงไว โดยใชวธการทางวทยาศาสตร

ดวยการตงสมมตฐานหรอตงจดประสงค ลงมอปฏบต รวบรวมขอมล วเคราะห

เมอคนพบแลวกเผยแพรขอมล

สมวงษแปลงประสพโชคและคณะ(2544:5)

แบงประเภทของโครงงานคณตศาสตรไวตามลกษณะดำาเนนงานดงน

งานศกษาคนควาเปนงานทเกดจากความสนใจใครร

เชน นกเรยนอาจสนใจวา+, −, ×, ÷, π มความหมาย

เปนอยางไร ใครคดประดษฐขนมา มสญลกษณอน ๆ

อกหรอไมทแทนความหมายเดยวกน หรออาจสนใจ

ประวตความเปนมาของหนวยการวด ประวตความเปนมา

ของคณตศาสตรแขนงตางๆ

งานสรางทฤษฎบทหรอสตรใหมๆ เปนงานทนกเรยน

จะตองใชวธการสงเกตรปแบบอาจมการทดลองเพอสราง

สมมตฐานหรอขอคาดเดาจากนนจงตรวจสอบดวยวธพสจน

สงทพสจนไดจะถกยอมรบวาเปนทฤษฎบท เชนนกเรยน

ทดลองนำาจำานวนคทเรยงตอกนมาเรยงลำาดบมารวมกนแลว

สงเกตพบวาผลรวมนาจะเทากบกำาลงสองของจำานวนเทอม

จากนนจงตรวจสอบดวยวธการพสจน

2.ความรเกยวกบ

สมวงษ แปลงประสพโชค (2544 : 1) โครงงานคณตศาสตร หมายถง

ผลการทำางานหรอการแกปญหาเพอใหบรรลวตถประสงคอยางใดอยางหนง

ดวยกระบวนการวจยทอาศยความรทางคณตศาสตรมาใชในการทำางาน

หรอแกปญหานน

1.

2.

โครงงานคณตศาสตร

2.1ความหมาย

2.2ประเภทของ โครงงานคณตศาสตร

3. งานประยกตความรไปใช เปนงานทเกยวของกบ

การออกแบบสรางเครองมอ เครองใชตาง ๆ ในชวต

ท เกยวของกบคณตศาสตร เชน การออกแบบลายผา

ออกแบบลายกระเบองดวยรปเรขาคณตงานประเภทสำารวจ

เกบรวบรวมขอมลมาวเคราะห สรปเปนความรใหม เชน

ขอสรปเกยวกบอตราการเกดอบตเหตบนทองถนน อตรา

การเพมจำานวนของสตวเลยงอตราการซอสนคานอกหมบาน

คาใชจายการเลยงสตว

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 58 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 9

คำ�ถ�มสำ�คญ

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 510 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 11

เวบไซตแนะนำา

3.1 คว�มหม�ย ธระชยปรณโชต (2531 : 1) โครงงานวทยาศาสตร หมายถง การศกษาเรองหนงทเกยวของกบ

วทยาศาสตรและเทคโนโลยซงนกเรยนเปนผลงมอปฏบตและศกษาคนควาดวยตนเองโดยอาศยวธการ

ทางวทยาศาสตร ภายใตการแนะนำาปรกษาและดแลของครหรอผเชยวชาญในเรองนน ๆ และอาจใช

เครองมอหรออปกรณตางๆจนบรรลผลสำาเรจภายใตการแนะนำาปรกษาและดแลของอาจารยทปรกษา

โครงงานหรอผเชยวชาญในเรองนนๆ

พมพพนธ เดชะคปต (2543:48-50)โครงงานวทยาศาสตรคอการศกษาเรองใดเรองหนงทเปน

เรองเดยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยทนกเรยนจะตองเปนผททำาการศกษาคนควาดวยตนเอง

โดยใชวธการทางวทยาศาสตรและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ซงจะมครใหคำาแนะนำา รวมทงให

คำาปรกษาในทก ๆ เรอง โครงงานวทยาศาสตรตองการเนนใหนกเรยนคดเอง ทำาเอง และแกปญหา

ดวยตนเอง เปนกจกรรมทเรยกไดวาเปนการเรยนการสอนทเนนนกเรยนเปนศนยกลางไดอยางหนง

เพราะนกเรยนเปนผทสรางองคความรดวยตนเองจากการศกษาปญหาทเขาสนใจปญหาใดปญหาหนง

แลวตงจดประสงคไววาตองการจะศกษาอะไรจะศกษาอยางไรโดยมการวางแผนการดำาเนนงานทชดเจน

อยางเปนลำาดบขนตอน เลอกใช เลอกหา เครองไมเครองมอ ออกแบบการทดลอง การสำารวจขอมล

ดวยตนเองลงมอปฏบตเองบนทกผลการปฏบตเอง

จกรพนธปญจะสวรรณ(2545:20)โครงงานวทยาศาสตรและเทคโนโลยหมายถงการทำากจกรรม

ทางวทยาศาสตรชนดหนง ทผทำาโครงงานจะตองนำาเอาวธการทางวทยาศาสตร (scientificmethod)

และกระบวนการทางวทยาศาสตร (scienceprocess)มาใชเพอศกษาหาทางแกปญหาเรองใหมๆหรอ

ประดษฐคดคนสงใหม ๆ โดยผทำาโครงงานเปนผคดเรองหรอเลอกเรองทตองการศกษามการวางแผน

ดำาเนนการ (ลงมอปฏบต) บนทกผล วเคราะหขอมล สรปผล และเสนอผลงานดวยตนเองตนแตตน

จนสำาเรจทกขนตอน

กระทรวงศกษาธการ (2544 : 1) โครงงานวทยาศาสตรถอเปนงานวจยในระดบนกเรยน

เพราะเปนการศกษาเรองราวทางวทยาศาสตรทนกเรยนสนใจ โดยใชวธการทางวทยาศาสตรเปนแนวทาง

ในการศกษาและแกปญหา มการวางแผนทจะศกษา ภายในขอบเขตของระดบความร ระยะเวลาและ

อปกรณทมอย และลงมอศกษาสำารวจทดลอง เพอรวบรวมขอมลแลวนำามาประมวลผลจนไดขอสรป

ออกมาเปนผลงานทมความสมบรณในตวเองโครงงานวทยาศาสตรจงเปนกจกรรมวทยาศาสตรทชวยให

นกเรยนไดเรยนร ฝกฝนการใชทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรในการแกปญหา รวมทงการพฒนา

เจตคตทางวทยาศาสตร

โครงงานวทยาศาสตรจงเปนโครงงานทศกษาเรองทเกยวกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยทนกเรยน

สนใจ โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตรเขามาชวยในการแกปญหาอยางเปนระบบ เปนขนเปนตอน

ภายใตคำาแนะนำา การกระตนความคดและกระตนการทำางานจากครทปรกษาโครงงานการทำาโครงงาน

วทยาศาสตรจงชวยใหนกเรยนไดเรยนรและแกปญหาจากการปฏบตจรง ทำาใหนกเรยนสามารถ

นำาความรทไดไปประยกตใชแกปญหาตางๆทจะเกดขนในชวตประจำาวนไดอยางมประสทธภาพ

เวบไซตรวบรวมความรเกรดความรคลงสาระสารานกรมออนไลนเพอคนไทยและสงคมไทย

http://guru.sanook.com/

3.2 ประเภทโครงง�นวทย�ศ�สตร สามารถแบงไดตามลกษณะการดำาเนนงานดงน

1) โครงงานวทยาศาสตรประเภททดลอง เปนโครงงานทมการออกแบบการทดลองเพอศกษา

ผลของตวแปรตนทมผลตอตวแปรตาม โดยทำาการควบคมตวแปรอน ๆ ทอาจมผลตอตวแปรตนท

ตองการศกษา เชน การศกษาประสทธภาพของนำามนหอมระเหยสาบเสอในการกำาจดลกนำา การศกษา

ประสทธภาพของนำาหมกใบหกวางตอการรกษาแผลทผวหนงปลากดการศกษาประสทธภาพการดดซบ

นำามนดวยดอกธปฤๅษ

2) โครงงานวทยาศาสตรประเภทสงประดษฐ เปนโครงงานทอาศยการประยกตทฤษฎและ

หลกการทางวทยาศาสตรมาประดษฐเครองมอเครองใชหรออปกรณตางๆ ใหสามารถใชงานหรอแกปญหา

ตามทตองการไดหรอเปนการพฒนาดดแปลงปรบปรงสงประดษฐเดมทเคยมอยแลวใหมประสทธภาพ

มากขน เชน การประดษฐเครองมอชวยในการพรวนดน การประดษฐหนยนตชวยเกบขยะในแมนำา

ลำาคลอง การประดษฐอปกรณตรวจจบแกสคารบอนมอนอกไซดในรถยนต การพฒนาระบบปลกพช

อจฉรยะการประดษฐเครองฟกไข

3) โครงงานวทยาศาสตรประเภทสำารวจเปนโครงงานทอาศยการสำารวจรวบรวมขอมลสงเกต

ความสมพนธหรอรปแบบทเกดขน โครงงานสำารวจนไมมการกำาหนดตวแปรอสระทตองการศกษา

เพยงแตนำาขอมลทสำารวจหรอรวบรวมไดมาจำาแนกเปนหมวดหม และนำาเสนอในรปแบบตามความ

เหมาะสม เพอชใหเหนลกษณะหรอความสมพนธในเรองทศกษาใหชดเจนยงขน เชน การสำารวจแมลง

ชนดตางๆทอาศยอยในศนยเกษตรพอเพยงภายในโรงเรยนการสำารวจพฤตกรรมการทงขยะลงถงขยะ

แบบแยกประเภทการสำารวจขอมลการยม-คนหนงสอในหองสมดภายในโรงเรยน

3. ความรเกยวกบโครงงานวทยาศาสตร

นกเรยนคดวาโครงงานวทยาศาสตรสามารถนำาไปใชแกปญหา

ในการใชชวตประจำาวนไดในเรองใดบาง อยางไร

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 512 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 13

สรางเสรมความเปนอยอยางพอเพยง

อนรกษสงแวดลอม

คำ�ถ�มสำ�คญ

ภาพท 1.1 โครงงานวทยาศาสตรประเภทสงประดษฐเครองฟกไขประหยดพลงงาน

ปศสตวเปนสตวเศรษฐกจทมนษยนำามาเลยงเพอประโยชนอยางใดอยางหนง เชน การเลยง

ไกเนอ การเลยงไกไข เปนสตวทชวยสรางรายไดใหกบเกษตรกรหรอชมชนไดเปนอยางด อกทง

ยงสามารถนำามาประกอบเปนอาหารไดอกดวย

ภาพท 1.2 ฟารมเลยงไกไข

4) โครงงานวทยาศาสตรประเภททฤษฎเปนโครงงานทเสนอหลกการแนวคดหรอทฤษฎใหมๆ

โดยมเหตผลขอสนบสนนทเชอถอได ซงอาจเปนแนวคดใหม หรอขยายสนบสนนแนวคดเดมใหชดเจน

มากยงขนหรออาจจะเปนการคดคานแนวคดเดมกไดโดยหลกการแนวคดหรอทฤษฎทสรางขนนอาจจะ

อยในรปของคำาอธบาย หรอสมการทางคณตศาสตร เชน แนวคดการแปรสณฐานของแผนธรณภาค

ในประเทศไทยทฤษฎพฤตกรรมของผงแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

4.1 คว�มหม�ย โครงงานคอมพวเตอรหมายถงการศกษาการพฒนาเรองหรอปญหาทเกยวของกบคอมพวเตอร

โดยใชเครองคอมพวเตอร อปกรณทเกยวของ และกระบวนการทางวศวกรรมเขามาชวยในการพฒนา

ซงอาจจะเปนฮารดแวรหรอซอฟตแวรเพอใหไดประสทธภาพสงสดภายใตขอจำากดของระดบความรเวลา

และตนทน

ปจจบนเนองจากความกาวหนาทางเทคโนโลย โครงงานคอมพวเตอรจงไมถกจำากดอยแคกบ

ระบบคอมพวเตอรเทานนยงอาจหมายรวมเขาไปถงการพฒนาแอปพลเคชนทใชงานบนสมารตโฟน

4.2 ประเภทโครงง�นคอมพวเตอร ในระดบมธยมศกษา โครงงานคอมพวเตอรจะเนนไปทางดานซอฟตแวรมากกวาฮารดแวร ซง

สามารถแบงไดตามลกษณะการดำาเนนงานดงน

1) โครงงานพฒนาสอเพอการศกษา เปนโครงงานพฒนาโปรแกรมเพอประกอบการสอนใน

กลมสาระการเรยนรตาง ๆ ใชนำาเขาสบทเรยน หรอใชอธบายการสอนทเขาใจยากใหเหนภาพมากขน

อาจเปนโปรแกรมบทเรยนทมทงเนอหา สรปทบทวนแบบฝกหดทงนอาจเปนแบบระบบออนไลนหรอ

ออฟไลนกได เชน โปรแกรมแสดงการเจรญเตบโตของทารกในครรภมารดา โปรแกรมสอนเกษตร

ทฤษฎใหมโปรแกรมสอนการสรางหนยนตวงไวสขาแบบทดสอบคณตศาสตรออนไลน

2) โครงงานพฒนาเครองมอ เปนโครงงานพฒนาโปรแกรมมาชวยในการดำาเนนงานบางอยาง

ใหงาย สวยงาม และสะดวกสบาย เชน ซอฟตแวรชวยในการพมพงาน ซอฟตแวรชวยในการวาดภาพ

ซอฟตแวรชวยในการออกแบบซอฟตแวรชวยในการแปลภาษา

3) โครงงานจำาลองทฤษฎ เปนโครงงานทใชโปรแกรมหรอคอมพวเตอรมาชวยในการจำาลอง

ทฤษฎ การทดลองหรอหลกการในสาขาวชาตางๆทงนการทำาโครงงานผจดทำาตองทำาการศกษาเนอหา

ในเรองทจะนำาเสนอใหเขาใจเปนอยางดเสยกอน เพอนำาเสนอออกมาใหกระชบ ไดใจความและใหเขาใจ

ถงเนอหาในทฤษฎนน ๆ เชน การจำาลองทฤษฎสนามควอนตม การจำาลองการแผรงสของวตถดำา

การจำาลองระบบหมนเวยนโลหต โครงงานการจำาลองตวของดเอนเอ การจำาลองแบบจำาลองอะตอม

ของโบร

4. ความรเกยวกบโครงงานคอมพวเตอร

หากนกเรยนจะทำาการพฒนาโครงงานคอมพวเตอรในยคปจจบน นกเรยนจะทำาการพฒนาโครงงานประเภทใด เพราะเหตใดจงเลอกพฒนาในหวขอนน

คำ�ถ�มสำ�คญ

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 514 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 15

4) โครงงานการประยกตใชงานเปนโครงงานพฒนาโปรแกรมเขามาชวยแกปญหาตางๆทเกดขน

ในชวตประจำาวนของมนษย หรอชวยใหการดำาเนนงานตางๆ ในชวตประจำาวนมความสะดวกสบายมาก

ยงขน โครงงานประเภทนอาจจะมการใชความรทงดานฮารดแวรและซอฟตแวรเขามาชวยในการพฒนา

เชน ซอฟตแวรระบบรจำาลายนวมอทใชในการระบตวตน แอปพลเคชนเรยกแทกซผานสมารตโฟน

แอปพลเคชนปด-เปดเครองใชไฟฟาผานสมารตโฟน ระบบโรงเรอนอจฉรยะควบคมผานคอมพวเตอร

และสมารตโฟน

5) โครงงานพฒนาเกม เปนโครงงานพฒนาเกมตางๆ เพอการเรยนร ความสนกความบนเทง

และความเพลดเพลนใจ โดยเนนการพฒนากระบวนการคดสอดแทรกไปกบเนอหาของเกมนน เชน

เกมปรศนาคำาทายสำานวนไทย เกมจตรสกลทนำาตวเลขมาใสในชองวางทกำาหนดแลวไดผลบวกใน

แนวนอนแนวตง และแนวเสนทแยงมมมคาเทากน เกม 24ทใหตวเลขมา 4ตว แลวทำาการบวกลบ

คณหรอหารกนกไดเพอใหไดผลลพธเปน24

ภาพท 1.3 โครงงานคอมพวเตอร

5.1 คว�มหม�ย เปนการจดการเรยนการสอนทมงหวงใหนกเรยนสามารถประยกตการเรยนรและสามารถบรณาการ

ความรทางวทยาศาสตรคณตศาสตรและเทคโนโลยโดยใชกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรมเขามาชวย

ทงนเพอใหสามารถใชในการแกปญหาในชวตประจำาวนหรอสรางเทคโนโลยใหมๆ

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย(2561:5)โครงงานสะเตมศกษาเปนโครงงาน

ทนำาความรและทกษะทางวทยาศาสตร เทคโนโลย และคณตศาสตรมาใชในการแกปญหาหรอสนอง

ความตองการทเชอมโยงกบชวตจรงโดยผานกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม เพอใหไดผลลพธซง

อาจเปนชนงานหรอวธการทสามารถนำามาใชไดอยางมประสทธภาพ โดยใชทรพยากรทมอยใหคมคาและ

เกดประโยชนสงสด

5.2 ประเภทโครงง�นสะเตมศกษ� เนองจากโครงงานสะเตมศกษาเปนโครงงานทอาศยการบรณาการความรของหลากหลายวชา

การจำาแนกประเภทของโครงงานอาจจำาแนกตามความเกยวของหรอลกษณะของการแกปญหาดงน

1) โครงงานสะเตมศกษาทเกยวกบสงแวดลอม เปนโครงงานทแกปญหาสงแวดลอมอยางยงยน

เชนการจดการนำาการกำาจดขยะการลดปรมาณมลภาวะ

2) โครงงานสะเตมศกษาทเกยวกบการเกษตร เปนโครงงานทชวยแกปญหาทางการเกษตร

ชวยเพมผลผลต ชวยเพมประสทธภาพ ลดขนตอนในการทำางาน เชน การแกปญหาแมลงรบกวนพช

สารเรงการออกดอกออกผลเครองมอชวยกำาจดวชพช

3) โครงงานสะเตมศกษาทเกยวกบพลงงาน เปนโครงงานทเกยวของกบการอนรกษพลงงาน

หรอการใชพลงงานทางเลอก เชน บานประหยดพลงงาน โรงเลยงสตวดวยโซลารเซลล เตาพลงงาน

แสงอาทตย

4) โครงงานสะเตมศกษาทเกยวกบการประยกตใชงาน เปนโครงงานทเกยวของกบการแกปญหา

ตางๆทเกดขนในชวตประจำาวนของมนษยชวยใหการดำาเนนงานตางๆในชวตประจำาวนมความสะดวก

สบายมากยงขน หรอพฒนาปรบปรงแกไขเทคโนโลยเดมทมอยแลวใหมประสทธภาพมากยงขน เชน

เครองควบคมการปด-เปดเครองใชไฟฟาผานแอปพลเคชนบนสมารตโฟนและบอรดArduinoอฐมวลเบา

จากเปลอกหอยเครองใหอาหารและนำาสนขเครองชวยออกกำาลงกายสำาหรบผปวยตดเตยง

5. ความรเกยวกบโครงงานสะเตมศกษา

โครงงานสะเตมศกษามลกษณะอยางไร และเนนใหเกดสงใด

คำ�ถ�มสำ�คญ

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 516 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 17

เวบไซตแนะนำา

อาชพนาร

นอกจากนการจำาแนกประเภทของโครงงานสะเตมศกษายงขนอยกบความสนใจของผทำาโครงงาน

หนวยงานหรอองคกรทจดการแขงขนหรอจดการประกวดโครงงานอกดวย

ภาพท 1.4 โครงงานสะเตมศกษา เครองควบคมการปด-เปดเครองใชไฟฟาผานแอปพลเคชนบนสมารตโฟนและบอรด Arduino

สะเตมศกษานวตกรรมการศกษาวทยาศาสตรและเทคโนโลยความรสะเตมศกษาไทยhttp://www.krusmart.com/stem-education-innovation-thailand/

นกพฒนาแอปพลเคชน(applicationdeveloper)มหนาทพฒนาหรอสรางสรรคแอปพลเคชน

ขนมาเพอตอบสนองตอความตองการของผใชโดยสามารถเรยนสาขาวทยาการคอมพวเตอรวศวกรรม-

คอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศซงอาชพนตองมความรดานการออกแบบการเขยนโปรแกรม

และธรกจเขามาเกยวของ

การทำาโครงงานจงเปนการกระตนใหผเรยนไดทำาการประยกตใชความร ความเขาใจ และทกษะ

จากศาสตรดานตางๆ ของผเรยนมาพฒนาเปนชนงานหรอวธการเพอแกปญหาหรออำานวยความสะดวก

ในชวตประจำาวนภายใตขอจำากดของระดบความรเวลาตนทนและทรพยากร

ในการดำาเนนชวตประจำาวนของมนษยนนมกจะเกดปญหาตาง ๆ ขนมามากมายทงปญหาเรอง

ความสะดวกสบาย เชน การเดนขนบนไดไปในชนทสงขน เหนอยและลำาบาก จะทำาอยางไรเพอทนแรง

ในการเดนปญหาดานสขภาพ เชนการปวดหลงปวดคอทเกดจากการนงเปนเวลานานๆจะทำาอยางไร

เพอชวยลดอาการปวดเหลานหรอแมแตปญหาทเกดจากการทำางานเชนเวลาทำาเอกสารดานบญชโดยใช

สมดจดซงมปรมาณมากจงทำางานไดลาชาทำาอยางไรจงจะมวธการจดเกบทดขนและรวดเรวขนมากกวา

การใชสมดจดมนษยพยายามทจะแกปญหาทเกดขนเหลานเพอยกระดบคณภาพชวตใหดขน โดยสงท

มนษยสรางขนมาเพอแกปญหาและตอบโจทยเหลานเรยกวา เทคโนโลย เทคโนโลยจงเปนสงทมนษย

ไดสรางและพฒนาขน ซงอาจเปนชนงานหรอวธการ เพอใชแกปญหา สนองความตองการ หรอเพม

ความสามารถในการทำางานของมนษย เทคโนโลยไดเปลยนแปลงการดำาเนนชวตของมนษยใหดขน

ในทางเดยวกนปญหาและความตองการของมนษยกทำาใหเทคโนโลยเปลยนแปลงทงนการเปลยนแปลง

ของเทคโนโลยยงเกดจากความกาวหนาของศาสตรตางๆ ทงวทยาศาสตรคณตศาสตรวศวกรรมศาสตร

ตลอดจนปจจยดานอนๆทงเศรษฐกจสงคมความเชอและวฒนธรรมลวนกอใหเกดการเปลยนแปลง

ของเทคโนโลยแทบทงสน

6. เทคโนโลยและกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม

กระบวนการออกแบบเชงวศวกรรมมกขนตอน อะไรบาง

ขนระบปญหา

ขนวางแผนและดำาเนนการแกปญหา

ขนรวบรวมขอมลและแนวคดทเกยวของกบ

ปญหา

ขนทดสอบประเมนผล

และปรบปรงแกไขวธการแกปญหาหรอชนงาน

ขนออกแบบวธการแกปญหา

กระบวนการออกแบบ

เชงวศวกรรม

ขนนำาเสนอวธการแกปญหา

ผลการแกปญหาหรอชนงาน

กระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม

เปนกระบวนการหนงทใชแกปญหาและ

พฒนางานใหเปนระบบ เปนขนเปนตอน

เมอเกดปญหาขอผดพลาดหรอมปญหา

เกดขนสามารถยอนกลบไปแกไขไดงายขน

ทำาใหงานทไดมประสทธภาพมากยงขน

ภายใตเงอนไข ขอบเขต และขอกำาหนด

ทจำากดกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม

ประกอบดวย6ขนตอนดงน

ภาพท 1.5 กระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 518 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 19

6.1 ระบปญห� (problem identification) เปนขนตอนแรกในกระบวนการออกแบบเชงวศวกรรม ซงผแกปญหาไดสงเกตและตระหนกถง

ปญหาทเกดขนในการดำาเนนชวตประจำาวนหรอการทำางานแลวตองการหาวธการหรอเทคโนโลยเพอ

แกปญหาทเกดขนนนในการระบปญหานอาจใชเทคนคตางๆเขามาชวยเชนการตงคำาถามดวยหลกการ

5W1H เพอวเคราะหองคประกอบของปญหาและเขาใจปญหามากขน หรอใชแผนภาพความคดแบบ

กางปลา (fishbone diagram) เขามาชวยวเคราะหหาสาเหตทเกยวของกบการเกดปญหานน ๆ ทงน

เพอนำาไปชวยกำาหนดเงอนไขหรอขอบเขตของการแกปญหานนๆใหมความชดเจนมากยงขน

6.3 ออกแบบวธก�รแกปญห� (solution design) เปนการนำาแนวคดทเกยวของกบปญหาความรและขอมลทไดจากการรวบรวมมาประยกตใชและ

ออกแบบวธในการแกปญหาภาพรางของชนงานตนแบบโดยคำานงถงทรพยากรความเหมาะสมกบเงอนไข

และขอบเขตของปญหามากทสด

6.2 รวบรวมขอมลและแนวคดทเกยวของกบปญห� (related information search) เมอทำาการกำาหนดปญหา ระบสาเหตและขอบเขตของปญหาไดอยางชดเจนแลว ขนตอนตอมาใน

กระบวนการออกแบบเชงวศวกรรมนนคอ การรวบรวมขอมลและแนวคดทเกยวของกบปญหา โดย

การศกษาโครงงานหรองานวจยทเกยวของหรอเคยแกปญหาลกษณะน เพอเปนแนวทางในการแกปญหา

6.4 ว�งแผนและดำ�เนนก�รแกปญห� (planning and development) เปนการกำาหนดลำาดบขนตอนและเวลาทใชในแตละขนตอนใหชดเจน เพอชวยในการประเมนเวลา

และการกำาหนดหนาทของสมาชกแตละคนใหเหมาะสม จากนนลงมอแกปญหา พฒนาวธการ หรอ

สรางชนงานตนแบบในแตละลำาดบขนตอนตามทวางแผนไว โดยคำานงถงความถกตองปลอดภย และ

เหมาะสมในการสรางชนงานหรอวธการในการแกปญหา

ตารางท1.1รปแบบแผนปฏบตงานซงเปนแนวทางในการวางแผนปฏบตงาน

แผนภาพท 1.2 รปแบบแผนภาพความคด เพอสรปเนอหาและเชอมโยงขอมลทไดรวบรวมมา

แผนภาพท 1.1 รปแบบแผนภาพความคดแบบกางปลา

ภาพท 1.6 ภาพรางชนงานตนแบบ ซงเปนแนวทางในการออกแบบวธการแกปญหา

ลำาดบท กจกรรมระยะเวลาดำาเนนการ(วน)

1-2 3-4 5-6 7-15 16-17

1. ออกแบบชนงาน

2. จดหาวสดอปกรณ

3. ลงมอสรางชนงาน

4. ทดสอบการใชงาน

5. ประเมนผลและปรบปรง

ใหงายขน หรอการคนหาแนวคด

หรอความรท เกยวของกบปญหา

ซงอาจเปนความรทางวทยาศาสตร

คณตศาสตร หรอเนอหาเฉพาะดาน

ซงในขนตอนนอาจมการสรปเนอหา

และเชอมโยงขอมลทไดรวบรวมมา

ใหอยในรปแบบแผนภาพความคด

อยางงายตอการทำาความเขาใจและ

เลอกแนวทางในการแกปญหาหรอ

พฒนางานนนๆไดอยางเหมาะสม

สาเหต ปญหา

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 520 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 21

6.5 ทดสอบ ประเมนผล และปรบปรงแกไขวธก�รแกปญห�หรอชนง�น (testing evaluation and design improvement) เปนการทดสอบและประเมนผลการใชงานชนงานตนแบบหรอวธการทสรางขนเพอแกปญหา

จากนนนำาผลจากการทดสอบและการประเมนมาวเคราะหหาจดเดน จดดอย ขอบกพรองทเกดขน

เพอนำามาปรบปรงแกไขชนงานตนแบบหรอวธการในการแกปญหาใหมประสทธภาพมากขน

ตารางท1.2รปแบบตารางประเมนผลเพอนำามาปรบปรงแกไขชนงานตนแบบหรอวธการแกปญหา

ใหมประสทธภาพมากยงขน

6.6 นำ�เสนอวธก�รแกปญห� ผลก�รแกปญห�หรอชนง�น (presentation) หลงจากการทดสอบ ประเมนผล และปรบปรงแกไขชนงานตนแบบหรอวธการทสรางขนเพอ

แกปญหา จนมประสทธภาพตรงตามความตองการหรอเปนทพอใจแลวตองมการนำาเสนอแนวคดและ

ขนตอนการแกปญหาของชนงานหรอวธการทสรางขนตงแตตนจนจบทงนเพอใหผสนใจสามารถเหนภาพ

และแนวทางการแกปญหา ตลอดจนปญหาทเกดขนและขอเสนอแนะตาง ๆ เพอการพฒนาตอยอด

ในอนาคตโดยการนำาเสนอควรอธบายใหเขาใจงายชดเจนกระชบตรงประเดนและนาสนใจ

ตวอยางการนำากระบวนการออกแบบเชงวศวกรรมมาชวยในการแกปญหา

ปจจบนปาไมจำานวนมากถกทำาลายดวยการกระทำาของมนษย เชน การตดไมเพอนำาไปเผาถาน

นำาไปสรางทอยอาศยการถางพนทปาไมเพอรกลำาเขาไปทำาการเกษตรทำาบานพกทำารสอรตหรอการตดไม

เพอทำากจการตางๆนอกจากนภยธรรมชาตเองอยางไฟไหมปาในฤดรอนกเปนสาเหตหนงในการทำาให

พนทปาไมลดลงกลมคนทเลงเหนถงปญหานจงไดจดทำากจกรรมปลกปาขนในการปลกปาแตละครงจะม

การปลกตนกลาเปนจำานวนมากแตมตนกลาบางสวนทไมสามารถเจรญเตบโตไดเนองจากดนในบางพนท

ไมมธาตอาหารทเพยงพอตอการเจรญเตบโตหรอตนกลาเมอแกะออกจากถงเพาะชำาพลาสตกมการถก

รบกวนระบบรากจงทำาใหตนไมเจรญเตบโตชาหรอไมเจรญเตบโต

1. ระบปญหา

จากสถานการณขางตนพบวาการปลกปาประสบปญหาดงน

1. ดนในพนทปามธาตอาหารไมเพยงพอในการเจรญเตบโตของตนกลาในระยะแรก

2.ตนกลาทเพาะจากถงเพาะชำาเมอแกะถงเพาะชำาออกระบบรากบางตนถกรบกวนเมอนำาไป

ปลกจงไมเจรญเตบโตหรอเจรญเตบโตชา

3.ถงเพาะชำาทำาจากพลาสตกซงเปนขยะยอยสลายยากใชเวลานานในการยอยสลาย

จากปญหาขางตนสามารถใชการตงคำาถาม5W1Hเขามาชวยซงจะทำาใหเขาใจองคประกอบ

ของปญหามากขนและนำาไปสการแกปญหาไดอยางเหมาะสม

รายการระดบความพงพอใจ

มากทสด(5)

มาก(4)

ปานกลาง(3)

นอย(2)

นอยทสด(1)

ความแขงแรงทนทาน

ความสะดวกในการใชงาน

ความปลอดภย

ความสวยงาม

ตนทน

ความพงพอใจในผลตภณฑภาพท 1.7 ปญหาของการปลกปา

ก. การนำาตนกลาเพาะลงดน ข. ตนกลาเมอเพาะลงดนแลวเหยวเฉา

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 522 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 23

สภาพดนและคณภาพของดน

สภาพอากาศ

ปรมาณนำา

การดแลเอาใจใส

คำาถาม แนวทางการตอบคำาถาม

Whoปญหานเกดขนกบใคร บคคลทนำาตนกลาไปปลกปา

Whereปญหานเกดขนทไหน พนททตองการปลกปา

Whenปญหานเกดขนเมอไร เมอนำาตนกลาออกจากถงเพาะชำาไปปลก

Whatปญหานคออะไร ดนในพนทปลกปาบางพนทมธาตอาหารไมเพยงพอ ตนกลา

ถกรบกวนระบบราก และถงเพาะชำาทำาจากพลาสตกเปนขยะ

ยอยสลายยาก

Whyทำาไมจงเกดปญหาน ดนเสอมโทรมและระบบรากของตนกลาอยแนบชดกบถงเพาะชำาหรอ

บางสวนทะลผานรถงเพาะชำาและรากของตนกลาบอบบางขาดงาย

Howแกปญหานอยางไร -ตองการดนเพาะปลกทมธาตอาหารครบถวนพรอมทจะทำาใหตนกลา

เจรญเตบโตไดดจนระบบรากสามารถทำางานไดอยางมประสทธภาพ

-ถงเพาะชำาทไมไดทำาจากพลาสตกทวไปสามารถนำาไปปลกไดเลย

โดยไมตองแกะถงเพาะชำาออกกอนและสามารถยอยสลายได

นอกจากนการนำาแผนภาพความคดแบบกางปลาเขามาชวยเพอหาสาเหตของปญหายงชวยใหเขาใจ

ปญหามากขนอกทงยงสามารถนำาไปใชในการกำาหนดขอบเขตของปญหาใหชดเจนยงขน

จากการวเคราะหปญหาดวยแผนภาพความคดแบบกางปลาสามารถระบขอบเขตของปญหาไดดงน

สรางชดเพาะปลกสำาเรจรปทมธาตอาหารเพยงพอตอการเจรญเตบโตของตนกลาในระยะแรก

และสามารถนำาไปปลกไดโดยไมตองแกะถงเพาะชำาออกและถงเพาะชำาสามารถยอยสลายไดเองโดยใชเวลา

ไมนาน

แผนภาพท 1.3 สาเหตของปญหาตนกลาทนำาไปปลกปาไมเจรญเตบโต

แผนภาพท 1.4 การสรปและเชอมโยงขอมลเกยวกบชดเพาะปลกสำาเรจรป

2. รวบรวมขอมลและแนวคดทเกยวของกบปญหา

กอนเรมรวบรวมขอมลและแนวคดทเกยวของกบปญหาควรมการกำาหนดประเดนเพอชวย

ในการสบคน โดยการตงคำาถามในสงทจำาเปนตอการแกปญหาหรอสงทตองการภายใตขอบเขตและ

เงอนไขทระบไวซงจากสถานการณขางตนสามารถกำาหนดประเดนในการสบคนไดดงน

ดนทใชเพาะปลกตนไมตองมธาตอาหารอะไรบาง

วสดทใชเพาะปลกตนกลามอะไรบาง

พลาสตกชวภาพคออะไรทำาอยางไร

ปจจยอะไรบางมผลตอการปลกปา

เมอกำาหนดประเดนในการรวบรวมขอมลไดครบถวนแลว จงสบคนขอมลจากแหลงขอมล

ตาง ๆ เชน การสบคนจากหนงสอ เอกสารงานวจย โครงงานทแกปญหาเดยวกน ขอมลจากเวบไซต

ทเชอถอไดการสอบถามจากผเชยวชาญปราชญชาวบานเมอรวบรวมขอมลตามประเดนตางๆทกำาหนด

ไวไดแลว ควรนำามาสรปและเชอมโยงขอมลเพอใหงายตอการวเคราะห และออกแบบแนวทางในการ

แกปญหาดงน

พนทปลกปามดนไมด

มธาตอาหารไมเพยงพอ

ดนไมเหมาะสมแหลงนำา

ฝน

อากาศ

แกะถงเพาะชำาไมระวง

ตนกลา

ทนำาไปปลกปา

ไมเจรญเตบโต

รากตนกลายดเกาะถงเพาะชำาแนนเกนไป

การรบกวนระบบราก

เปนกรดเพยงพอ

ตกมาก

รอนไป ปจจยอนๆ

เปนดางไมเพยงพอ

ไมตก

หนาวไป

ธาตอาหารหลก

ดน

ขยมะพราวแกลบดำา

มลไสเดอน

ผกตบชวาแหง

ไนโตรเจน

ฟอสฟอรส

โพแทสเซยม

วสดหลก

ในการปลก

ประกอบดวย

ธาตอาหารทพชตองการ

ชวยในการอมนำาและ

การถายเทอากาศ

มสวนประกอบของ

ธาตโพแทสเซยม

มสภาพเปนดาง

ชวยใหดนรวนซย

ชวยปองกนและ

ลดการแพรระบาด

ของโรคทางดน

เพมธาตอาหารใหแกดน

ชวยใหระบบรากพช

แพรกระจายไดด

มธาตอาหารหลกครบถวน

เพมธาตอาหารใหแกดน

แคลเซยม

แมกนเซยม

กำามะถน

แมงกานส

เหลก

สงกะส

เซลลโลส

แปง

โปรตนจากถว

ธาตอาหารรอง ธาตอาหารเสรมพลาสตกทผลตจากวสดธรรมชาตสามารถยอยสลายไดโดยธรรมชาต

ใชเวลาไมนาน

ธาตอาหารทสำาคญในดนตอการเพาะปลกตนไม

ปจจยทมผลตอการปลกปา

พลาสตกชวภาพ

ชดเพาะปลกสำาเรจรป

วสดทใชในการเพาะปลกตนกลา

สาเหต

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 524 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 25

3. ออกแบบวธการแกปญหา

จากการรวบรวมขอมลและแนวคดทเกยวของ สามารถนำามาออกแบบหรอสรางทางเลอก

ในการแกปญหาหากมแนวคดในการแกปญหาหลายวธ จากนนตดสนใจเลอกแนวคดทเหมาะสม

เพอนำามาพฒนาเปนชนงานหรอวธการ จากสถานการณขางตน สามารถออกแบบสรางชดเพาะปลก

สำาเรจรปไดดงน

4. วางแผนและดำาเนนการแกปญหา

เมอทำาการออกแบบวธการแกปญหาเสรจแลวในการปฏบตงานนนควรวางแผนกำาหนดลำาดบ

ขนตอนและเวลาทใชในแตละขนตอนใหชดเจน เพอชวยในการประเมนเวลาและการกำาหนดหนาทของ

สมาชกแตละคนใหเหมาะสมจากนนลงมอแกปญหาพฒนาวธการหรอสรางชนงานตนแบบในแตละลำาดบ

ขนตอนตามทวางแผนไวโดยคำานงถงความถกตองปลอดภยและเหมาะสมจากสถานการณขางตนสามารถ

แสดงแผนปฏบตงานการสรางชดเพาะปลกสำาเรจรปไดดงน

จากการออกแบบทางเลอกพบวา แบบท 2 และแบบท 4มคะแนนเทากน แตเลอกแบบท 4

เพราะคณภาพวสดปลกดกวา ถงจะมราคาแพงกวาเนองจากมการเพมสวนผสมของวสดปลกมากขน

ซงนาจะชวยเพมธาตอาหารในดนมากขนและพชสามารถนำาไปใชในการเจรญเตบโต

รปแบบ วสดปลก

วสด

ถงเพาะ

(พลาสตก

ชวภาพ)

เกณฑการพจารณา

รวม

คะแนน

คณภาพ

วสดปลก

ราคา

วสดปลก

คณภาพ

พลาสตก

ชวภาพ

ราคา

พลาสตก

ชวภาพ

ความ

ยากงาย

ในการทำา

ด=1 ถก=1 ด=1 ถก=1 งาย=1

พอใช=0 แพง=0 พอใช=0 แพง=0 ยาก=0

แบบท1 ดนรวน

ขยมะพราว

แกลบดำา

เซลลโลสจาก

เปลอกทเรยน

0 1 1 0 0 2

แบบท2 ดนรวน

ขยมะพราว

แกลบดำา

แปงขาวโพด 0 1 0 1 1 3

แบบท3 ดนรวน

ขยมะพราว

แกลบดำา

มลไสเดอน

ผกตบชวา

เซลลโลสจาก

เปลอกทเรยน

1 0 1 0 0 2

แบบท4 ดนรวน

ขยมะพราว

แกลบดำา

มลไสเดอน

ผกตบชวา

แปงขาวโพด 1 0 0 1 1 3

ภาพท 1.8 ตนแบบชดเพาะปลกสำาเรจรป รปแบบท 4

ลำาดบท กจกรรมระยะเวลาดำาเนนการ(วน)

1 2 3 4-24 25

1. ออกแบบชนงาน

2. จดหาวสดอปกรณ

3. สรางตนแบบชดเพาะปลก

สำาเรจรป

4. ทดสอบการใชงาน

5. ประเมนผลและปรบปรง

ถงเพาะชำาพลาสตกชวภาพ

ททำาจากแปงขาวโพด

7 นว

14 นว

วสดปลก

ดนรวน

ขยมะพราว

แกลบดำา

มลไสเดอน

ผกตบชวา

เทคโนโลย (การออกแบบและเทคโนโลย) ชนมธยมศกษาปท 526 โครงงานกบกระบวนการเรยนรและการแกปญหา 27

โครงงานสรางสรรค

? 5. ทดสอบประเมนผลและปรบปรงแกไขวธการแกปญหาหรอชนงาน

เมอสรางชนงานตนแบบเสรจแลวตองมการทดสอบและประเมนผลการใชงานชนงานตนแบบ

หรอวธการทสรางขนเพอแกปญหาวาสามารถแกปญหาไดตามทตองการหรอไม สามารถใชงานไดด

มากนอยเพยงใดมขอบกพรองอยางไรและควรแกไขในสวนใดบางซงคำาถามเหลานจะชวยใหการทดสอบ

และประเมนผลละเอยดมากยงขน ในการทดสอบควรมการกำาหนดประเดนในการทดสอบ เพอจะไดนำา

ขอมลมาปรบปรงแกไขชนงานตนแบบหรอวธการในการแกปญหาใหมประสทธภาพมากขน

จากสถานการณขางตนสามารถกำาหนดประเดนในการทดสอบชดเพาะปลกสำาเรจรปไดดงน

ชดเพาะปลกชวยใหอตราการงอกของเมลดพชมมากนอยเพยงใด

ชดเพาะปลกทำาใหตนกลาเจรญเตบโตไดดเทาไร และระบบรากของตนกลาแพรกระจาย

ไดดหรอไม

ถงเพาะชำาจากพลาสตกชวภาพของชดเพาะปลกใชเวลายอยสลายนานเทาไร

เมอนำาชดเพาะปลกไปปลกปาอตราการรอดของตนกลามากนอยเพยงใด

เมอนำาชดเพาะปลกไปปลกปาตนกลาเจรญเตบโตดเพยงใดเมอเทยบกบวธเดม

6. นำาเสนอวธการแกปญหาผลการแกปญหาหรอชนงาน

การนำาเสนอเปนขนตอนทใชแสดงแนวคดและขนตอนการแกปญหาของชนงานหรอวธการท

สรางขนตงแตตนจนจบทงนเพอใหผทสนใจสามารถเหนภาพและแนวทางการแกปญหาตลอดจนปญหา

ทเกดขนและแนวทางการปรบปรงแกไขใหมประสทธภาพ โดยอาจนำาเสนอในรปแบบรายงาน รปเลม

โครงงานแผนพบ โปสเตอร โดยการนำาเสนอควรอธบายใหเขาใจงายชดเจนกระชบตรงประเดนและ

นาสนใจ

นกเรยนทำาโครงงานสะเตมศกษาเพอแกปญหาสงแวดลอมการเกษตรพลงงานหรอการประยกตใชงานอยางใดอยางหนง

กจกรรมการเรยนร

1. นกเรยนคดวาการทำาโครงงานมประโยชนอยางไรตอตวนกเรยนบาง

2. ในการพฒนาหรอการทำาโครงงานนกเรยนสามารถประเมนความสามารถในการทำาโครงงาน

ไดจากอะไรบาง

3. การทำาหนยนตเดนตามเสนเกยวของกบโครงงานใดมากทสด

4. หากนกเรยนทำาโครงงานแลวเกดปญหาหรอมขอสงสยนกเรยนจะทำาอยางไร

5. แนวโนมในการพฒนาโครงงานคอมพวเตอรในปจจบนเปนอยางไร

6. นกเรยนคดวาการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยสงผลอยางไรตอการพฒนาโครงงานบาง

7. นกเรยนคดวาอากาศยานไรคนขบหรอโดรนสามารถนำามาพฒนาโครงงานใดไดบาง

8. หากนกเรยนทำาโครงงานตอยอดจากโครงงานเดมทมอยแลวนกเรยนควรพจารณาสงใดบาง

9. ในการทำาโครงงานเหตใดจงตองมการทำาขอเสนอโครงงานกอน

10. ปจจบนเทคโนโลยเกาๆกำาลงถกแทนททำาใหเกดปญหาขยะอเลกทรอนกสจำานวนมากนกเรยน

คดวาจะสามารถนำาขยะอเลกทรอนกสเหลานมาใชใหเกดประโยชนในโครงงานไดอยางไร

1. นกเรยนแบงกลมกลมละ3-4คนรวมกนวเคราะหหาโครงงานทใชแกปญหาตางๆทเกดขน

ภายในโรงเรยน

2. นกเรยนรวมกนศกษาคนควา สบคนเกยวกบโครงงานทเกยวกบการแกปญหาสงแวดลอม

แลวนำาเสนอหนาชนเรยน

3. นกเรยนสำารวจปญหาทเกดขนในชวตประจำาวนแลวคดโครงงานเพอชวยแกปญหานน ๆ

พรอมระบสาเหตของปญหาทเกดขน

คำาถามพฒนากระบวนการคด

ภาพท 1.9 การนำาเสนอชนงานหรอวธการแกปญหา