गराहकापरित बकचया बािधलकीची सिहता

जानवरी 2018

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय यानातयान वयिकतक गराहकाशी दनिदन वहार करताना या

सिहत ार िनधारिरत िकमान आवशयक दजारच आमही अनसरण कर

ही सिहता गरहकाला सरकषण दत तयाचपरमाण BCSBI चया सदसयानी गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार

करवायास हव त िविदत करत

कर अनकरमिणका पान कर

1 परसतावना (Introduction) 1

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code) 1

12 सिहतचा वापर (Application of Code) 2

2 परमख वचनब ता (Key commitments) 3

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key commitments to you) 3

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to fair treatment) 3

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to transparency fair amp honest dealing)

4

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to suitability) 5

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy) 6

215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and Compensation)

6

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency) 7

31 सामानय मािहती (General Information) 7

32 फोन कर नका सवा (rdquoDo Not Callrsquo Service) 8

33 ाज दर (Interest Rates) 8

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

9

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule) 9

341 शलक व आकार (Fees amp Charges) 9

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges) 9

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions) 10

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions) 10

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales) 11

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality) 13

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs) 14

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback) 15

61 अतगरत प ित (Internal Procedures) 15

62 बिकग लोकपाल योजना ( Banking Ombudsman Scheme) 16

63 गराहकाचया सभा ( Customer Meets( 16

64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

16

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues) 17

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security Repossession Policy)

19

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services) 20

81 ठव खाती (Deposit Accounts) 20

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit Accounts)

21

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account) 22

813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts) 22

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance) 23

8132 शलक ( Charges( 23

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements) 24

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit accounts and addition of value added services)

24

8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts) 24

814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors) 24

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts) 25

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account) 25

82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services) 25

83 रोिखच वहार ( Cash Transactions ( 26

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

27

85 परदान रोखणयाची सिवधा ( Stop Payment Facility ( 27

86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions) 27

87 मदत ठवी (Term Deposits) 28

871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits ) 29

88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased account holders)

29

881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

29

882 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

30

883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims) 30

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

31

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the name of the deceased depositor)

31

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts ) 31

89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers) 32

810 िवदश िविनयम सवा ( Foreign exchange services ) 32

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India ( 33

812 कजर वाटप (Lending) 34

8121 कजर (Loan) 34

81211 सामानय मािहती(General Information ( 34

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing) 35

813 हमी 38

814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI ( 39

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues) 39

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues) 39

817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking) 40

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking) 40

81721 पीनस आिण पासवडरस(PINs and Passwords) 43

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीचउपाय आतमसात कराव

44

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर ( ATM Debit and Credit Cards ) 46

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण ( Reporting loss theft disputed transactions)

47

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect of unauthorized electronic banking transactions)

49

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

50

8175 करिडट काडर(Credit Card) 50

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements ) 53

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products) 54

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility) 55

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records) 55

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण (Branch Closure Shifting) 56

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion) 56

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons) 59

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts) 60

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली ( Secure and Reliable banking amp payment systems )

60

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत ( Keeping us updated ) 60

123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account) 60

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care) 61

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments) 62

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses) 62

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary) 63

जोडपतर ndash 1 - सवरसमावशक सचना फलक (नमना) [Annexure 1 ndash Comprehensive Notice Board (Format)]

68

1

परसतावना

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय या नातयान आमही या सिहतच पालन कर ही सिहता गराहकाला सरकषण परवत व सदसय बकन गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार करावयास हव त िविदत करत

ही सिहता िरझवहर बकचया िनयामक (Regulatory) िकवा पयरवकषी (Supervisory) अनदशाचया सचनाचया

ऐवजी िकवा तयाचया बदली नाही िरझवहर बकन वळोवळी िदललया सचनाच व िनदशाच आमही पालन कर सिहतचया तरतदीमधय िनधारिरत िनयामक सचनापकषा अिधक उचच दजारच मापदड (परमाण) िनधारिरत कलल अस शकतात आिण अशावळी उचच दजारच मापदड परचिलत राहतील कारण ही सिहता महणज आमही सवचछन सवीकारललया सव म परथा असतील जयासाठी आमही तमहाला वचनब आहोत

चागली गराहक सवा दणयासाठी व गराहकाला जासतीत जासत समाधान वहाव यासाठी उचच दजारचया बिकग पधदत चा अिगकार करणयाचा आमही परय कर सिहतमधय उललखलला `तमही िकवा lsquoआपणrsquo महणज गराहक व lsquoआमहीrsquo lsquoआमहालाrsquo महणज जयाचयाशी गराहक

वहार करत असल ती बक बकची शाखा या पिरभाषत बिकग आउटलट तसच अधर-वळ बिकग आउटलट दखील

समािव आहत

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code)

सिहता खालील कारणासाठी िवकिसत कलली आह

a तमचयाशी वहार करताना बिकग परथाचया दजारचा िकमान सतर िनि त करन चागलया व वाजवी सवाचा

परसकार करण

b पारदिशता वाढिवण जयायोग तमहाला आमचया कडन वाजवी अपकषा काय असा ात ह चागलया परकार

समजावन दण

c वहाराचा उचचतर दजार गाठणयासाठी सपधारतमक बाजार शिकतना परोतसािहत करण

d तमही व तमची बक यामधय िनषपकष आिण सौहादरपणर नात िनमारण करण

e बिकग परणाली मधय िव ास विधहगत करण

f िडिजटल बिकग चया वातावरणात सरिकषत आिण वाजवी गराहक सवा परोतसािहत करण

2

g गराहकामधय जागरकता वाढवण आिण गराहक सरकषण विधहगत करण

सिहतच मापदड ह या सिहतचया परकरण 2 मधय lsquoपरमख वचनब त ारrsquo समािव कल आहत

12 सिहतचा वापर (Application of Code)

ही सिहता खाली दशरवलली आमची बिकग उतपादन िकवा सवा आमचया शाखा िकवा आमचया वतीन काम

करणार एजट याच ार अथवा काउटरवरन फोनवरन पोसटान इलकटरॉिनक माधयमान इटरनट िकवा इतर

कोणतयाही प तीन िदलया असलया तरीही लाग असल परत खाली चच ललया सवरच सवा अथवा उतपादन आमही

दऊ कली असतीलच अस नाही a चाल खात बचत खात मदत ठवी आवत ठवी सावरजिनक भिवषय िनवारह िनधी खात (PPF) व इतर सवर

परकारची ठव खाती

b परदान (Payment) सवा जस िनवि वतन पमट ऑडरर पस पाठिवणयाची सिवधा जस धनाकषर (िडमाड

डराफट) वायर टरानसफर व सवर इलकटरॉिनक वहार जस आरटीजीएस एनईएफटी आयएमपीएस य पी आय

c सरकारी वहाराशी सबिधत बिकग सवा

d डीमट खात समतलय (इिकवटी) सरकारी रोख

e भारतीय चलनी नोटानाणी बदलणयाची सिवधा

f धनादश सकलन (Cheque Collection) लॉकर सिवधा सरिकषत ठव सवा

g कज ओवहरडराफट व हमी (guarantees)

h पस बदलन दणयासह िवदशी िविनमय सवा

i आमचया शाखा ार आिण िकवा आमचया अिधकत परितिनधी िकवा एजट ार िवकली

जाणारी तरयसथ पकष (Third Party) िवमा व गतवणक उतपादन

j करिडट काडर डिबट काडर एटीएम काडर समाटर काडर अशी काडर उतपादन व पीओएस सवा

(आमचया उपकपनया िकवा सलगन कपनयानी दऊ कललया करिडट काडारसह)

k िडिजटल सवा जस ई-वालट मोबाइल बिकग इटरनट बिकग यपीआई BHIM (िभम) आधार प

(ठळक अकषरातील शबदाच अथर पिरिश मधय सपि करण कोशात िदल आहत)

3

2 परमख वचनब ता (Key Commitments)

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key Commitments to you)

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to Fair Treatment)

तमचयाशी सवर वहाराचया बाबतीत खालील बाब चया सदभारत सयिकतक व उिचत वतरन कर

a बकचया काउटरवर रोख रककम धनादश सवीकारण वा दण रकमाच हसतातरण (Remittance) जनया

खराब नोटा बदलन दण आिण तयाचपरमाण पयारयी वसथ ारा रोख-िवरिहत (cash less) वहार

अशया िकमान सवा परवीण b आमही आपलयाला दऊ कलली बिकग उतपादन व सवा आिण आमही अनसारत असललया प ित व परथा

या बाबतीत या सिहतमधय िनधारिरत परितब ताच मापदड साधय करण c िडिजटल बिकग सहीत आमची उतपादन व सवा सबिधत कायद व िनयमानसार असतील तसच तमचया

गरजाशी ससगत आिण बिकग कषतरातील पिरिसथतीनरप असतील याची आमही काळजी घऊ

d आमच तमचयाशी असणार वहार ह पारदशरकता व एकातमतच नितक ततव पाळणार असतील e सरिकषत िव सनीय सोयीसकर आिण मजबत अशा िडिजटल बिकग व परदान परणालीचा आमही वापर कर

f आमची आिथक उतपादन आिण सवा दताना आिण िवतरीत करताना वय वश िलग ववािहक िसथती

धमर अपगतव िकवा आिथक िसथतीचया आधारावर आपलयाशी भदभाव कला जाणार नाही

g आपलयाबरोबरचया सवर वहारामधय िकमान मापदड िनि त करन चागलया आिण वाजवी बिकग प त चा परचार कर

h आपलया बरोबर सयोगय आिण नयायय सबध िनमारण करण i आमचया सटाफला परस आिण योगय परिशकषण िदल जाईल जयायोग ह सिनि त कर की आमच कमरचारी

आपणास तातडीन आिण िवनमरपण मदत करतील व एखादी गो अयोगय प ितन झाली असलयास झाललया चका दरसत करन आपलया तकरारी जलदपण आिण सहानभतीपवरक हाताळलया जातील

4

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to Transparency Fair and

Honest Dealing)

आमही आमची िव ीय उतपादन आिण सवा कशा परकार कायर करतात ह आपणाला समजणयासाठी a िहनदी इगरजी िकवा सथािनक भाषा या पकी कोणतयाही एका िकवा अिधक भाषत तयाची परशी मािहती

आवशयक तया सरकषा उपाया (Safeguards) सिहत िदली जाईल

b आमची जािहरात आिण परचारातमक सािहतय सप असन त िदशाभल करणार नसलयाच सिनि त कर आमही तयार कलल करारनाम पारदशरक सहज समजणार आिण आपलयाला चागलया परकार कळल आहत

ह सिनि त करणयासाठी आमही सवर परय कर उतपादनाचया िकमती सबिधत जोखीम उतपादनाचया

जीवनचकरा दरमयान वापराच िनयम आिण अटी आिण परसपरावर असणारया जबाबदायार सप पण उघड कलया जातील आमही ह सिनि त कर की आपण चिकची िवपणन प ती करार िवषयक सकतीचया अटी

नकारातमक पि करण अथवा चकीचया भाषातराला बळी पडणार नाही ह साधय करणयासाठी परकरण 3 मधील lsquoमािहती पारदशरकताrsquo आिण परकरण 4 मधील lsquoजािहरात िवपणन

आिण िवकरीrsquo या मधय िदललया प ती आिण कायरप त च आमही पालन करणार आहोत

c आमही ह सिनि त कर की तमहाला आिथक उतपादन व सवा िकमान िशललक आवशयकता (Minimum

Balance Requirement) ाजदर आिण सवा शलक व तया सदभारतल िनयम व अटी याची सपणर

मािहती पारदशरक प तीन िदली जाईल ही मािहती आपलया पसतीनसार खालीलपकी कोणतयाही मागारन उपलबध कली जाईल (i) एस एम एस िकवा ई-मल ारा (ii) इलकटरोिनक िकवा छापील माधयमा ारा (iii) आमचया वब-साइट ारा (iv) शाखतलया सचना फ़लक ारा [ वब साइट व शाखतलया नोिटस बोडर ार कलला मािहतीचा परसार हा वर दशरवललया इतर प ती

ितिरकत असल ]

d आपणाकरता कोणतया सिवधा उपलबध आहत व तयाचा लाभ कसा घयावा याची मािहती िदली जाईल तयाचपरमाण चौकशीसाठी तमही कोणाला व कस सपकर कराव यािवषयी मागरदशरन कल जाईल

e आपलयाकरता आमचया शाखत खालील मािहती परदिशत करणयात यईल (i) आमही दऊ कललया सवा (ii) बचत खाती आिण चाल खातयासाठी िकमान िशललक आवशयकता लाग असलयास आिण

िनधारिरत िकमान िशललक खातयामधय न ठवलयाब ल आकारल जाणार शलक

5

(iii) पिसतक चया सवरपात उपलबध असलली मािहती

f खालील गो ीबाबतची धोरण (Policies) आमचया वबसाइट वर परदिशत कली जातील

(i) ठवी (Deposits)

(ii) धनादश सकलन (Cheque Collection)

(iii) तकरार िनवारण (Grievance Redressal)

(iv) नकसान भरपाई (Compensation)

(v) थकबाकी वसली आिण सकयिरटी (तारण मालम चा) पनररताबा (Collection of Dues amp

Security Repossession)

(vi) गराहक अिधकाराची सनद (Charter of Customerrsquos Rights)

(vii) गराहक सरकषण धोरण (सायबर फसवणकी पासनचया सरकषणा सिहत) (Consumer

Protection Policy)

(viii) अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारामधल मयारिदत दाियतव (Limited Liability in

respect of Unauthorized Electronic Banking Transactions)

(ix) जय नागिरकासाठी आिण िद ाग कती करता असललया सिवधा (Facilities for Senior

Citizens and Differently Abled Persons)

g गराहकामधील सिहत सबधी जागरकता वाढवणयासाठी आमही ndash (i) आपण आमचयाकड खात उघडताना आिण िकवा िवनती कलयावर या सिहतची परत उपलबध कर (ii) आमचया परतयक शाखत आिण आमचया वबसाइटवर ही सिहता उपलबध असल (iii) ही सिहता परभावीपण अमलात आणणयासाठी आमचया कमरचायारना सिहत सबिधत मािहती दणयाच

परिशकषण दणयाच आमही सिनि त कर (iv) ldquoया सिहततील तरतद rdquo या िवषयावर गराहक मळाव (Customer Meets) िनयिमत पण

आयोिजत कर

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to Suitability)

आमही आपलयाला आपलया गरजनसार आिण आपली आिथक पिरिसथती आिण समज याच आकलन करन योगय अशी आिथक उतपादन सिचत कर जी परकरण 4 ndash ldquoजािहरात िवपणन आिण िवकरीrdquo मधय तसच ldquoथडर पाट

परोडकटसrdquo चया कलम 818 मधय िवसतारान दशरवणयात आल आह

6

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy)

ldquoगोपिनयता आिण ग ताrdquo या परकरण 5 मधय नमद कलयानसार आमही आपली सवर वयिकतक मािहती खाजगी आिण गोपनीय महणन हाताळ 215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and

Compensation)

काही चक झाली तर ती आमही तातडीन आिण सहानभतीपवरक खालील परमाण हाताळ a आमचया चका तातडीन दरसत करन आिण चकन लाग कलल कोणतही बक शलक आमही र कर तसच

आमचया चकीमळ उ वललया कोणतयाही आिथक नकसानाची भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

b आपलया तकरारी तातडीन हाताळ c जर आपण अ ाप समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा कसा पाठपरावा करावा त साग d ताितरक दोषा मळ उ वणायार अडचणी दर करणयासाठी सयोगय पयारयी सधी उपलबध करन दउ e आमही आपलया मािहतीसाठी आमचया शाखमधय खलील गो ी परदिशत कर

(i) जर आपली काही तकरार असल तर शाखचया अिधकाऱयाच नाव जयाला तमही भटन तकरार दाखल कर शकता

(ii) जर आपलया तकरारीच िनवारण शाखत झाल नाही तर परादिशक (Regional) िवभागीय

(Zonal) मनजर मखय नोडल अिधकारी याच नाव व प ा जयाना आपण भट शकता

(iii) शाखा जया बिकग लोकपालाचया (Ombudsman) अिधकार कषतरात असल तयाच नाव व

सपकर तपशील या सिहतचया परकरण 6 मधील उललखा परमाण तकरार िनवारणाचया अतगरत परिकरय बाबत आमही आपणास सलला दऊ जयात बिकग लोकपाल योजनचा तपशील समािव आह

7

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency)

आमची आिथक उतपादन सवा अित महतवाचया अटी आिण िनयम (Most Important Terms and

Conditions - एमआईटीसी) याची माहीती लाग असललया (एनकशर-1) ि भािषक ितरभाषी रपात ldquoसवर

समावशक नोिटस बोडरrdquo (Comprehensive Notice Board- सीएनबी) वर आमचया पिरसरात आमही परदिशत

कर तसच आमही परतयकष-वळ ततवावर (Real time basis) सीएनबीवर ही मािहती बदल परभावी तारख सह

अ यावत करत राह खाली नमद कललया िविवध मगारन आपलयाला ाजदर आिण शलकाब ल मािहती िमळ शकल

a आमचया शाखतील सचना फलक b आमचया शाखशी िकवा हलपलाईनशी सपकर साधन c आमची वबसाइट d आमचया यासाठी िनयकत कमरचारी हलप-डसकशी सपकर करन e आमचया शाखमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असललया परशलक-अनसची (Tariff

Schedule) चा सदभर घऊन

31 सामानय मािहती (General Information)

आमही खलील गो ी कर a आपलयाला दऊ कललया िविवध उतपादनाच आिण सवाच परकार याची मािहती दऊ व आपलया गरजनसर योगय

त पयारय सचव b मलभत बचत बक ठव (Basic Savings Bank Deposit - बीएसबीडी) खात उघडणयासाठी लागणारी

आवशयक कागदपतर ि भाषीय ितरभाषी सवरपात आमचया सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर तयाचपरमाण ldquoछोट खातrdquo (Small Accounts) उघडणयासाठी िशिथल कलल िनयम दखील आमही परदिशत

कर c आपलयाला सवारसय असललया सवा आिण उतपादनाची परमख विशष व तया करता लाग असलल ाज दर

शलक व आकार याची सप आिण सपणर मािहती दऊ d आमची बिकग उतपादन आिण सवा याचा लाभ घणयाच िविवध पयारय उदा आमचया शाखा बिकग

आऊटलटस वसाय परितिनधी वसाय सिवधारक (Business Facilitators) एटीएम मायकरो एटीएम

फोन बिकग मोबाइल बिकग नट बिकग याची मािहती दऊ व तयासबिध अिधक मािहती कशी िमळवता

यईल ह दखील साग

8

e आमचया कायदिवषयक िनयामक व आतिरक धोरणाचया गरजासाठी तमचा प ा व ओळख िस करणयासाठी

कोणती मािहती आमहाला आवशयक असत ह तमहाला साग

f तमच हकक व जबाबदायार िवशषतः आमही दऊ कललया नामिनदशन सिवधचया (Nomination Facility)

सदभारत जी सवर ठव खाती सरकषा ककषातील वसत (articles in safe custody) व सफ िडपॉिज़ट लॉकर

याकरता िदली जात या सबिधची माहीती दऊ

g बचत चाल खात आिण इतर सवर ठव खातयासबधी ldquoअित महततवाचया अटी आिण िनयमrdquo (एमआईटीसी) आपलया रकॉडरसाठी खात उघडणयापव आपलयाला दणयात यईल

32 ldquoफोन कर नकाrdquo सवा (Do Not Call Service)

तमही आमचया बकचया फोन कर नकाrdquo सवा िकवा रा ीय फोन कर नका सवा (National Do Not Call

Registry) मधय सवतः अथवा आपलया टलीफ़ोन सवा परवठादारा (Service Provider) माफर त न दणी कली

असल तर आमची नवीन उतपादन सवा याची ावसाियक मािहती फोनएसएमएस ईमल ार आमही तमहाला

कळवणार नाही तथािप खात िववरण (Account Statement) आिण इतर महतवाची मािहती जस एस एम एस

अलटर सह खातयातील वहार आिण तमही सधया लाभ घत असलली उतपादन व सवा यासाठी मातर ह बधन

असणार नाही

33 ाज दर (Interest Rates)

आमही तमहाला खालील मािहती दऊ a तमचया ठव व कजर खातयासाठी कोणता ाजदर लाग आह

b जर आपण घतलल कजर िसथर (Fixed) ाजदराच असल तर कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण कलमrdquo

(Interest Reset Clause) जर असल तर आिण तयाची परभावी तारीख

c जर कजर बदलतया (Floating) ाजदराच असल तर तमचया बदलतया ाजदराशी सबिधत सदभर-दर

(Reference Rate) जयाचयाशी तमचा बदलता ाजदर जोडलला असल तसच तमचया कजारसाठी परतयकषात

लाग ाजदर सदभर दरावर लावलल अिधमलय (परीिमयम) िकवा िदलली सट

d आपलया कजारला ldquoिसथरrdquo (Fixed) दरा पासन ldquoबदलतयाrdquo (Floating) दरा मधय िकवा उलटसवरपी रपातर

करणयाचा पयारय आपलयाजवळ आह का आिण असलयास तयकारता आकारल जाणार शलक e तमचया ठव वर ाज दय कवहा असल िकवा तमचया कजर खातयावर कवहा ाज आकारल जाइल या सदभारतील

काल-ब ता

9

f आमही तमचया ठव वर वा कजर खातयावर ाजाची आकारणी कशी करतो आिण ाजाची गणना कशी कली

जात

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

आमही तमहाला आमचया कजर उतपादना वरील ाजदरातील बदल तसच सदभर ाजदर याचयात होणार बदल खलील पकी कोणतयाही मागारन आमचयाकड अ यावत झाललया गराहक सपकर पतययावर िनयिमत पण कळव

i पतर ii ई-मल

iii एसएमएस iv परसार माधयम

ाज दरातील बदल आमही शाख मधील नोटीस बोडर आिण आमचया वबसाईटवर दखील परदिशत कर

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule)

341 शलक व आकार (Fees amp Charges)

a िविवध सवाकिरता शलक व सवा आकार आमचया बकच बोडर िकवा बोडारन अिधकत कलल

सकषम अिधकारी याचया मानयतन ठरवलल असतील आिण ह दखील सिनि त कल जाईल की व त वाजवी आिण कोणतयाही एकाच परकारचया गराहकामधय भदभाव करणार नसतील b आमचया वबसाईटवर शलक अनसची (Tariff Schedule) उपलबध असल व तयाची एक परत तमचया

अवलोकनाथर शाखमधय ठवली जाईल आमही आमचया शाखामधय शलक अनसची उपलबध असलया ब लची नोटीस लाव c तमही िनवडलली उतपादन व सवा याना लाग असलल आकार lsquoशलक अनसचीrsquo मधय िवसतारान दऊ

d तमही िनवडलली उतपादन सवाचा लाभ घताना तया सदिभत लाग असललया अटी व शत याचा भग झालयास

िकवा न पाळलयास तमहाला लाग होणा-या दडाब लची मािहती आमही परव

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges)

जर आमही कोणतयाही शलक िकवा आकारात वाढ कली िकवा नवीन शलक िकवा आकार लाग कल तर अस नवीन बदल लाग होणयापव एक मिहना आधी खात िववरणपतर ईमल एसएमएस अलटरशाखतील नोटीसबोडर ार

आमही सिचत कर ही मािहती आमचया वबसाईटवर दखील ठळकपण उपलबध असल

10

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions)

a तमही जी बिकग उतपादन अथवा जया सवाची मागणी कली असल तयाचयाशी सबिधत अटी व शत आमही

तमहाला साग b सवर अटी व शत वाजवी असतील आिण सबिधत अिधकार दाियतव व बधन सप करणा-या असतील तसच

शकयतो ही मािहती साधया व सोपया भाषत िदली जाईल

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions)

a अटी व शत मिधल बदल आमही आपलयाला नवीन बदल लाग होणयाचया एक मिहना आधी खालील पकी

कोणतयाही एका िकवा अिधक मागारनी कळव

i पतर ii खात िववरण पतर (सटटमट ऑफ अकाउट) iii एसएमएस iv ई-मल

ही मािहती आमचया शाखतील नोटीसबोडरवर आिण वबसाईटवर स ा उपलबध असल b साधारणपण कोणतही बदल ह सभा परभावी (prospective effect) असतील व त अमलात आणणयाचया

एक मिहना अगोदर सिचत कल जातील c जर कोणतीही सचना न दता आमही बदल कल तर अस बदल आमही 30 िदवसात सिचत कर जर असा बादल

आपलयाकारता असिवधाकरक असल तर अशया बदलाचया सचनचया तारखपासन 60 िदवसात तमही तमच

खात बद कर शकता िकवा खात बदल कर शकता तयामळ तमहाला बदल झालला वािढव आकार िकवा ाज

ाव लागणार नाही

d अटी व शत यामध कलल बदल तातकाळ वबसाईट वर अ यावत कल जातील तयाचपरमाण

आपण िवनती कलयास नवीन अटी व शत याची परत आपणास िदली जाईल

11

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales)

a आमची जािहरात आिण परचारातमक (Promotional) सामगरी सप असतील व िदशाभल करणार

नसतील ह आमही िनि त कर

b कोणतीही जािहरात िकवा परचारातमक सािहतय जयामधय बिकग सवा िकवा उतपादन याकड लकष वधल असल

िकवा जयात ाजदराचा उललख असल व अशावळी जर इतर आकार व शलक लाग होत असल तर तयाचा आमही उललख कर व आपण िवनती कलयास मािगतलयास सबिधत अटी व शत सिवसतरपण उपलबध करन

दऊ

c आधारभत सवा (Support Services) दणयासाठी जर आमही ितसऱया पकषाची (थडर पाट ) मदत घत अस तर

तमची वयिकतक मािहती (जर तया थडर पाट ला िदली असल तर) ती थडर पाट आमचया इतकीच गोपनीय व

सरिकषत तहन हाताळल ह आमही सिनि त कर d तमही लाभ घत असललया आमचया िव ीय उतपादनाची वगवगळी विशष आमही तमहाला वळोवळी इ-मल

एसएमएस फोन ार सपरिषत कर जर तमही आमचया फोन कर नका सिवधवर न दणी कली नसल तर

आमचया इतर उतपादन सवा िवषयक सर असललया िविवध योजनाची (Offers) ची मािहती आपणाला दऊ

आपलयाला ईमल ारा पाठवल गललया मािहती सदभारत भिवषयात सपरषणाची सदसयता र (unsubscribe)

करणयाचा पयारय आपणास आह e आमचया िव ीय उतपादनाच सवाच िवपणन करणयाकरता आमही ldquoथट िवकरी परितिनधीrdquo (Direct Selling

Agents ndash डीएसए) याची िनयिकत कर शकतो आमच डीएसए जवहा तमचयाकड आमची उतपादनसवा

िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर सपकर करतील तयावळी तयाच वतरन कस असाव याची एक सिहता आमही तयार कली आह जवहा त आमची उतपादन िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर

सपकर साधतील तवहा तयानी त बकच फकत lsquoिवकरी परितिनधीrsquo आहत अशी ओळख दण अिनवायर आह आमचया

वतीन काम करणारी िकवा आमची उतपादन िवकणारी थडर पाट िकवा एजट सदर िनयमाच पालन करल ह आमही सिनि त कर

f आमच परितिनधी करीयर िकवा डीएसए याचया सदभारतील गरवतरणक िकवा तयाचया कडन झालल या सिहतच

उललघन याबाबतीत कोणतीही तकरार आपणाकडन परा झाली तर आमही योगय ती पाऊल उचलन तया सदभारत चौकशी कर व आमचया नकसान भरपाईचया धोरणानसार आपल झालल नकसान भरन दऊ

12

g आमही ह सिनि त कर की आमचया वतीन काम करणारा कोणीही एजट िकवा आमची आिथक उतपादन

िवकणारी कोणीतीही थडर पाट िवकरीचा वहार पणर झालयावर तयाना िमळणारी फी िकवा कमीशन उघड करल

h आमही ह सिनि त कर की आमचया जािहरात मधय कालपिनक फस ा िदशाभल करणायार ऑफरब ल

जागरकता वाढिवणयासाठी आवशयक अशया सवर सबिधत सदशाचाही समावश असल

13

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality)

आमही तमची सवर वयिकतक मािहती खाजगी व गोपनीय ठव (कालातरान जरी तमही आमच गराहक रािहला नाहीत

तरी) तयासाठी आमही खालील ततव आिण धोरणाचा अवलब कर

a खालील बाब चा अपवाद वागळता तमचया खातयासदभारतील तमही सवतः िदलली िकवा अनय मागारन

िमळालली मािहती आमही आमचयाच गटातील कपनी वा अनय कोणतयाही कपनी सह कोणालाही दणार नाही

(i) करिडट इनफमशन कपनीज़ (रगयलशन) अकट (सीआयसीए) परमाण कजारची मािहती असरिकषत कजर करिडट

काडर इ मािहती करिडट इनफॉमरमशन कपनीज (सीआयसी) ला दण (ii) काय ान आवशयक असलली िकवा बिकग िनयामकान मगीतलली मािहती दण

(iii) जनत परित दाियतव या नातयान उघड करावी लागणारी मािहती

(iv) आमच िहत-सबध जपणयाचया उ शान मािहती दणयाची आवशयकता असलयास (उदाहरणाथर फसवणक

रोखणयासाठी) परत िवपणन उ शासाठी (marketing purpose) मातर आमही िकवा आमचया गटातील

इतर कपनयासह आपली िकवा आपलया खातयाची (आपलया नाव आिण पततयासह) कोणासही मािहती दणयाच ह एक कारण महणन वापरणार नाही

(v) जर तमही आमहाला मािहती उघड करणयासाठी परािधकत कल तर

(vi) तमचयािवषयी बकर सदभर (Bankerrsquos Reference) आमचयाकड मािगतला गला तर तो दणयापव

आमहाला तमची लखी परवानगी लागल

b तमही आमहाला सप पण अिधकत कलयािशवाय आमही तमची वयिकतक मािहती िवपणन िवकरीचया कारणासाठी

कोणालाही दणार नाही िकवा आमहीही वापरणार नाही

c जर आमही आपलयाकडन कवायसी (KYC) चया गरजा ितिरकत कोणतीही मािहती गोळा कली तर ती खात

उघडणयाचया फॉमरचा एक भाग महणन असणार नाही तर ती सवततरिरतया गोळा कर जर आमही आपणाकडन कोणतीही अितिरकत मािहती गोळा कली तर आमही कोणतया कारणासठी ही मािहती घत आहोत याच कारण दऊ आिण तयासाठी आपणाकडन िविश समती घऊ

14

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs)

जवहा तमही कजर सिवधसाठी अजर करता तवहा

a आमही तमहाला CIC ची भिमका आमही तयाचयाकड कर शकत असललया तमचया चौकशीच म व तयानी

परिवललया मािहतीचा तमचया कजर िमळिवणयाचया कषमतवर होणारा पिरणाम ह िवषद कर

b CIC कडन आमही िमळवललया करिडट इनफमशन िरपोटरची परत तमचया िवनतीनसार आिण तयाकरीता तमही

िनधारिरत शलक भरलया नतर उपलबध कली जाईल c आपण आमचयाकडन घतललया कजारची अचक मािहती CIC ला ठरािवक कालातरान दत राह

d CIC ला कळवललया मािहती मधय आपण घतललया वयिकतक कजारची दखील मािहती असल जर

(i) तमचया कडन कजारची परतफड करणयात िदरगाई झाली असल

(ii) दय रकम सदभारत काही िववाद असल

e आमही कजारची िसथती (Credit Status) तातडीन अ यावत कर परत कोणतयाही पिरिसथतीत दय रकमची

(Overdues) परतफड झालयाचया तारखपासन 30 िदवसा पकषा जासत कालाविध या करता लागणार नाही कजर-

खात बद झालयास 30 िदवसाचया आत सीआईसी ला िरपोटर कल जाईल जर तमच कजर खात अगोदर िडफॉलट मधय असल व तयानतर िनयिमत (Regularize) झाल असल तर ही मािहती सीआईसी ला पढील िरपोटर मधय

अ यावत कली जाईल जर आिशक (partial) िवलिबत (delayed) िकवा दय रकमची कोणतीही तडजोड़

असलयास त आपलया करिडट गण-तािलकवर (credit score) पिरणाम कर शकल

f सीआयसीला परिवलया जाणायार मािहतीब ल जर काही मतभद असलयास आमही अशी मािहती दणयाची कारण

समाधानकारकपण समजावन या परकरणाच िनराकरण कर g आपण आमचयाकडन घतलल करिडट कजर सिवधा सबिधत मािहती आमही कोणतया सीआयसी ला िरपोटर कली

आह ाचा तपशील आपण िवनती कलयास आमही आपणास साग h र25 लाख() िकवा तयापकषा अिधक रकमचया हतपरससर चकारपणा (willful defaulters) करणार ओळखन

आमही तयाची नाव जाहीर कर आिण िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण अशा िवलफल

िडफॉलटरची नाव करिडट मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

i जयाच खात सशयासपद (Doubtful) िकवा तोटा (Loss) महणन वग कत कल आह अशा र100 कोटी() िकवा

तयापकषा अिधक अशा रकमचया िडफॉलटरची नाव िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण करिडट

मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

(िकवा वळोवळी सधारीत कलयापरमाण)

15

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback)

61 अतगरत प ित (Internal Procedures)

a तमहाला जर तकरार करायची असल तर आमही तमहाला साग

i तकरार कशी करावी

ii तकरार कठ करावी iii तकरार कोणाकड करता यईल iv आमचया कडन उ राची अपकषा कधी करावी v तकरार िनवारण करणयासाठी कोणाला भटाव vi झाललया िनणरयाबाबत जर तमही समाधानी नसाल तर पढ काय कराव

b आमच कमरचारी तमहाला तमचया कोणतयाही पर ाबाबत मदत करतील

c तकरारी योगय िरतीन व जलद हाताळणयाचया आमचया प ितची मािहती तमहाला कठ उपलबध होउ शकल ह

आमही साग

d तमचया तकरारीसदभारत तमही जयाचशी सपकर कर शकता तया अिधका-याच नाव शाखमधय परदिशत कल जाईल

जर शाखचया पातळीवर तमची तकरार सोडिवली गली नाही तर आमही ह सिनि त कर की आपली तकरार

बकचया अतगरत सव चच तकरार िनवारण अिधकायारचया सतरावर नउन आपलयाला 30 िदवसाचया आत अितम परितसाद िदला जाईल आपली इछा असलयास आपण आमचया िवभागीय परादिशक वसथापकाला परमख

नोडल अिधका-याला (PNO) भट शकता जयाच प शाखमधय परदिशत कलल असतील

e जर आपण आपली लखी तकरार हाती िदली असल तर आमही ताबडतोब तयाची पावती दऊ आिण एक तकरार

सदभर करमाक सवततररीतया तमचया न दणीकत मोबाईल नबरवर एसएमएस ार पाठिवला जाईल जर आपली तकरार फोन ार आमचया िनयकत टिलफोन हलपडसक िकवा गराहक सवा करमाकावर कली असल तर आमही

आपलयाला एक तकरार सदभर करमाक दऊ आिण आपलया तकररी सदभारतील परगतीची मािहती वाजवी कालावधीमधय दऊ

f आपली तकरार परा झालया पासन 30 िदवसाचया आत परकरणाचा तपास करन आमही आपलयाला अितम

परितसाद पाठव िकवा आपलयाला परितसाद दणयास जासत वळ का लागत आह याच सप ीकरण दणयाचा परय कर तरी दखील जर आपण समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा पाठपरवा कसा करावा ह साग

16

g तकरार दाखल कलयापासन जर 30 िदवसाचया आत आमचयाकडन उ र समाधानकारक उ र तमहाला िमळाल

नाही व तमहाला इतर मागारनी तकरारीच िनवारण करन घयाव अस वाटत असल तर बिकग लोकपाल (Banking Ombudsman) योजनखाली िरझवहर बकन नमललया बिकग लोकपालाशी तमही सपकर कर

शकता तयािवषयीची कायर-प ती आमच कमरचारी तमहाला सप करतील

62 बिकग लोकपाल योजना (Banking Ombudsman Scheme)

बिकग लोकपाल योजना आमचया वबसाईटवर आमही परदिशत कर आपण िवनती कलयास योजनची परत नाममातर

शलकात उपलबध करन िदली जाईल आमचया परतयक शाखमधय ती शाखा कोणतया बिकग लोकपालाचया

अिधकारकषतरा अतगरत यत तयाच नाव व प ा परदिशत कला जाईल जर बिकग लोकपालान िनणरय िदला आिण आमहा जवळ तया िनणरया िवर अपील करणयाचा कोणताही आधार नसलयास तकरारकतयारन हा िनणरय मानय

असलयाच िलिखत सवरपात िदलयाचया तारखपासन 30 िदवसाचया आत आमही या िनणरयाच पालन कर 63 गराहकाचया सभा (Customer Meets)

वचािरक दवाण-घवाण आिण सचनाच एक िनयिमत माधयम महणन आमही ठरािवक कालातरान गराहकाचया सभा आयोिजत करणयाचा परय कर 64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

शाखा सतरीय गराहकसवा सिमतीचया मािसक सभची तारीख आमही आमचया शाखामधय परदिशत कर इचछा असलयास आपण तया सभला उपिसथत राह शकता

17

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues)

a जवहा आमही कजर दऊ तयावळसच तयाचया परतफडीच वळापतरक महणजच रककम कालाविध िकती व कशा

हपतयामधय फडायची ह सप पण साग तथािप जर तमही परतफडीच वळापतरक पाळल नाही तर तमचयाकडन

पस वसल करन घणयासाठी दशातील परचिलत काय ापनसार योगय ती पावल उचलली जातील

b थकबाकी वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी आिण वसली परितिनधी

(एजट) नमणयासाठी आमच बकचया बोडर ार मानयता परा अस धोरण असल

c वसली करता परितिनधी (एजट) नमताना सवर सबिधत कायद िनयम मागरदशरक ततव आिण मजिरसाठी अटी

परवाना िकवा न दणी सबिधत सवर बाबी िवचारात घतलया जातील d आमही ह सिनि त कर की आमच वसली एजट तयाची जबाबदारी काळजीपवरक व सवदनिशलतन पार

पाडणयासाठी योगयपरकार परिशिकषत असतील आमही ह दखील सिनि त कर की त आखन िदललया मयारदाच उललघन करणार नाहीत e आमच कजर परतफडीच धोरण सौजनयपणर िनषपकष आिण मन वळिवणयाचया ततवावर आधािरत आह गराहकाचा

िव ास वध गत करण आिण तयाचयाबरोबर दीघरकालीन सबध िनमारण करणयावर आमही िव ास ठवतो f आपणाकडन दय असललया रकम ब लची सवर मािहती आमही आपलयाला दऊ आिण तयाची परतफड

करणयासाठी परशी पवरसचना आपलयाला दणयाचा परय कर

g वसली एजनसीकड कजर चकवणयाचा (डीफॉलट) मामला सोपावणयापव तया परकरणाची नीट तपासणी करणयाची

आमची यतरणा असल महणज आमचया कामातील तरिट मळ तमहाला असिवधा होणार नाही

h जवहा आमही आपलया िवर वसली परिकरया आरभ कर तयावळस आपणास लखी सिचत कर व तयाचबरोबर

आपली कस कोणतया वसली एजटकड़ ससथकड िदली आह तयाच नाव प ा व फोन नबर आपणास दऊ

i आमही वसलीसाठी नमललया एजनसीज कपनयाची मािहती आमचया वबसाईटवर उपलबध असल

J तयाचपरमाण आपण िवनती कलयास आपलयाशी सबिधत िरकवहरी एजनसीज कपनयाचा तपशील आमचया

शाखत उपलबध करन दऊ

k आमच कमरचारी िकवा वसली वा सकयिरटीचा(तारण मालम चा)पनररताबा (Security Repossession)

घणयाकरता आमचया कडन अिधकत करणयात आलली कोणतीही कती (ती िकवा तो) सवतःची ओळख दतील आिण आमही िदलल अिधकार पतर परसतत करतील तयाचपपरमाण आपण िवनती कलयास बकन िदलल अथवा

बकन अिधकत कललया अिधका-यान िदलल सवतःच ओळखपतर दाखवतील

18

l आमच सवर कमरचारी िकवा बकन वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी

अिधकत कलली कोणतीही िकत खालील मागरदशरक ततवाच पालन करल

i सवरसाधारणपण तमही िनवडललया सथानी तमचयाशी सपकर साधला जाईल जर अस िविश िठकाण

तमही सािगतलल नसलयास तमचया घरी िकवा तही शकय न झालयास तमचया कामाचया वसायाचया िठकाणी तमचयाशी सपकर साधला जाईल

ii आमच कमरचारी एजट सवतःची ओळख व बकच परितिनिधतव करणयाचा तयाचा अिधकार तमहाला अवगत करतील

iii तमचया गोपनीयतचा आदर कला जाईल

iv तमचयाशी सभयपण सवाद साधला जाईल

v तमचया कामाचया िकवा वसायाचया द ीन अपवादातमक िरतया आवशयक झालयास िकवा िविश पिरिसथती वागळता साधारणपण आमच परितिनधी तमचयाशी सकाळी 700 त सधयाकाळी 700

या वळदरमयान सपकर साधतील

vi िविश वळी िकवा िविश जागी फोन न करणया िवषयीचया तमचया िवनतीचा शकयतोवर आदर राखला जाईल

vii फोन कलयाचया वळा फोन कॉल ची सखया आिण झालल सभाषण याचया न दी ठवलया जातील viii दय रकमबाबतच िववाद िकवा मतभद परसपरना सवीकायर व स विसथत रीतीन सोडिवणयासाठी पणर

मदत कली जाईल

ix पस वसलीसाठी तमचया घरी आल असता सभयता व औिचतय पाळल जाईल आमच अिधकारीएजट

कोणतयाही िकतिवर कोणतयाही परकार मौिखक िकवा शािररीक धाकदपटशा िकवा तरास दणार नाहीत तयाचपरमाण जाहीरिरतया मानहानी करण िकवा कटिबयाचा िमतराचा कजर अनमोदन

करणारयाचा इ खाजगीपणा ला बाधा आणण धमकया दण िननावी फोन करण आिण चकीच व िदशाभल करणार िनवदन करण अशया मागारचा अवलब करणार नाहीत

तथािप सपकारसाठी तमची मािहती अ यावत करत रहाण ही तमची जबाबदारी आह जर तमही िदललया मािहतीचया आधार बक तमचयाशी सपकर साध शकली नाही तर उपलबध सरोता ार तमची मािहती गोळा कली जाईल आिण तमचा शोध घणयासाठी तमच िमतर नातवाईक याचयाशी सपकर कला जाईल

x कटबातील कणाचा मतय अशया अनिचत परसगी अथवा लगना सारखया एखा ा महतवाचया परसगी फोन करण वसली साठी भट घण टाळल जाईल

xi वसली एजटचया गर-वतरनाब ल आपलयाकडन कोणतीही तकरार आलयास तयाची चौकशी कली जाईल

19

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security

Repossession Policy)

थकबाकी वसली आिण गहाण वसतचा पनररताबा घणयासाठी आमही काय ाशी ससगत अशा धोरणाचा अवलब कर सदर धोरण आमचया वबसाईटवर उपलबध असल आिण िवनती कलयास तयाची परत आपलयाला आमचया शाखामधय अवलोकनाथर उपलबध कली जाईल

20

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services)

81 ठव खाती (Deposit Accounts)

a तमही आमचयाकड िविवध परकारची खाती उघड शकता जस बचत खात मदत ठवी चाल खात इतयािद आपण

अशी खाती खालील शली मधय उघड शकता i एकल नावान ii सयकत नाव iii सयकत पण (कोणीही एक िकवा उ रजीवी) (Either or Survivor)

iv सयकत पण (परथम िकत िकवा उ रजीवी) (Former or Survivor)

v सयकत पण (नतरची िकत िकवा उ रजीवी) (Later or Survivor)

िकवा vi अनय कोणतयाही प तीन

b आमही आपणाकरता ldquoबिसक बचत बक ठव खातrdquo (Basic Savings Bank Deposit Accounts- BSBD)

उपलबध कर जया मधय िकमान िशललक रकमची (Minimum Balance) पवर-अट नसल आमही कोणतही शलक न

आकारता पासबका() सह िकमान सवरसामानय सिवधा परव दऊ या सदभारतील मािहती पारदशरकिरतया

आपणास खात उघडणयाचया वळस िदली जाईल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक सटटमट ऑफ अकाउट सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच सटटमट दणयाची अनमती आह c वर दशरवलली खाती परवानगी-योगय असल तयापरमाण नामिनदशन सिवधसह (Nomination Facility)

आपण उघड शकता खात उघडणयाचया फॉमरमधय आमही नामिनदशनासाठी पयारय समािव कर तसच नामिनदिशत कतीच नाव पासबक अकाउट सटटमट िफ़कसड िडपॉिज़ट िरसीट (FDR) वर दशरिवणयाचा पयारय

दखील उपलबध असल खात उघडणयाचया वळीच आमही वर उललख असललया खातयाचा तसच नामिनदशन सिवध मळ होणारा पिरणाम सप कर d तमही कललया नामिनदशनाची मािहती िमळालयाची आमही पावती सवीकित दऊ व पासबक अकाउट सटटमट

एफडीआर वर नामिनदशनाची सतयता न द तयाचपरमाण आपण लखी िवनती कलयास नामिनदिशत िकतच नाव दखील तयावर नमद कर e आमही पासबका मधय ठव िवमा सरकषणािवषयी (Deposit Insurance Cover) मािहती परव

f बक बरोबरचया सवर वहाराचा परसा तपशील आमही पासबका मधय दऊ

21

g खात उघडणयाचया वळी आमही आपलयाला ldquoतरल ठव सिवधाrdquo (Liquid Deposit Facility) सवीप अकाउट

आिण आमचया ततसम बिकग उतपादनाब ल तयाच पिरणाम आिण कायरप तीसह सिचत कर

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit

Accounts)

कोणतही ठव खात उघडणया पव आमही

a तमचया गराहकाना जाणन घया (कवायसी) मागरदशरक सचनानसार योगय ती काळजी-परिकरया (Due

diligence) पणर कर

b या सदभारत आवशयक अशी कागदपतर िकवा पराव सादर करणयास आपणास साग

c गोळा कली जाणारी मािहती कवळ आमचया कवायसी करता आवशयक मनी ल डिरग परितबधक िकवा इतर

कोणतयाही वधािनक आवशयकतानसार असल जर आमहाला कोणतीही अितिरकत मािहती हवी असल तर ती सवततरपण मािगतली जाईल आिण अशी अितिरकत मािहती मागणया साठीची कारण आमही सप कर काय ान अिनवायर नसलयास अशी मािहती परदान करण आपणाकरता सविचछक असल काय ाची अमलबजावणी करणारी एखादी ससथा बिकग िनयामकान आवशयक कल नसलयास ही मािहती गोपनीय ठवली जाईल d खात उघडणयाचया फॉमर उपलबध कर जया मधय कवायसी चया पतरत करता आमहाला आवशयक असललया

मािहतीच िववरण आिण पडताळणीसाठी वा रकॉडर करता लागणारी कागदपतर सादर करण या सदभारतली मािहती असल e कवायसीचया सदभारतील कागदपतर िनयिमत कालावधीन सादर करण आवशयक कर जयायोग आमच रकॉडसर

अ यावत करण आमहाला शकय होईल f ठव खात उघडताना परिकरयातमक औपचािरकता सप कर आिण आपण मािगतलल आवशयक त सप ीकरण दऊ

g जया ठव सिवधचा आपण लाभ घऊ इिछता तया करता लाग असललया ldquoअित महतवाचया अटी व शत rdquo (Most

Important Terms and Conditions -MITC) आपणास दऊ

h खात उघडणयाचया वळी तमहाला एमआयटीसीचा एक भाग महणन िडपॉिज़ट इनशरनस अड करिडट गरटी

कॉप रशन ऑफ इिडया (डीआयसीजीसी) यानी दऊ कललया ठव िवमा योजनचा तपशील व तया सदभारतील िनयम व अटी उपलबध करन दऊ

22

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account)

a जर आपण आपलया चाल बचत खातयाचया िनवडीब ल आनदी नसाल तर खात उघडलया पासन 14

िदवसाचया आत आपण आमचया इतर कोणतयाही खात आमही दऊ कललया उतपादनात फरबदल (Switch)

करणयासाठी आमचयाशी सपकर साध शकता वकिलपकिरतया आपण आपल खात तयावरील जमा झाललया

ाजासह बद करणयाचा पयारय दखील िनवड शकता अशा परकरणामधय कोणतही दडातमक शलक लाग कल

जाणार नाही b आपण आपल चाल बचत खात बद करणयाचा िनणरय घतलयास आमही आपणाकडन सचना परा झालयाचया

परत सवर औपचािरक पतरता आिण सवर जररी कागदपतर सादर कलयानतर तीन कामकाजाचया िदवसाचया आत

आवशयक कती कर c जर आपण आपलया सिकरय आिण ऑपरिटवह खातयाला आमचयाच बकचया दसयार शाखत सथालातिरत कर

इिचछत असाल तर आमही तयापरमाण कर या सदभारत आपली िवनती परा झालयावर आमही पततयाचा नवीन

परावा न मागता आिण आपलया वतरमान पततयाब ल आपलया सवतःचया घोषणापतराचया आधार आपल खात 3 (तीन) कामकाज िदवसाचया आत आपलया इिछत शाखत हसतातिरत कर परत सहा मिहनयाचया आत तमहाला बदल झाललया पततयाचा कागदोपतरी परावा सादर करावा लागल आपल खात िकरयानवियत (operationalised)

झालयानतर आमही आपणास लवकरात लवकर सिचत कर आपलया िव मान सथायी सचना (Standing

Instructions) डायरकट डिबट इतयािद जर असलयास तया सबिध आपल खात हसतातिरत कललया शाखला

सिचत कल जाईल 813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts)

जवहा आपण ठव खात उघडाल तवहा आमही

a एका ठरािवक कालावधीत िकती वहार रोख एटीएम िवथडरॉअलस इतयािद िवनामलय कल जाऊ शकतात

याची मािहती दऊ b िविहत मयारदा ओलाडलयास आपलयाला कोणतया परकारच शलक लाग कल जाईल याची मािहती दऊ शलकाचा

तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव कला जाईल c आपलया बचत ठव वर कोणतया दरान ाज िदल जाईल तयाच मोजमाप कस कल जात आिण तयाचया दयकाचा

ठरािवक कालाविध याबाबतची मािहती आपलयाला िदली जाईल

23

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance)

a बचत बक खातयात िकमान िशललक रककम िकती असावी ह आमचया शाखमधय परदिशत कल जाईल

b ठव उतपादन जस बचत बक खात आिण चाल खात िकवा कोणतयाही अनय परकारच ठव खात या सदभारत आमही

आपलयाला सिचत कर की i खातयाचया ऑपरशनस सबिधत अटी व शत चा एक भाग महणन अशा खातयामधय िकती िकमान

िशललक रककम ठवण आवशयक आह ii जर आपण आपलया खातयात िकमान िशललक रककम कायम ठवणयात कसर कलयास तयाब ल लाग

होणार शलक शलकाचा तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल iii िकमान िशललक रकमचया िनयमात कोणतही बदल करणयापव 30 िदवसाची पवरसचना िदली

जाईल ा सचना कालावधी (Notice Period) दरमयान आमही वाढ झालली िकमान िशललक रककम

आपलया खातयात न ठवलया ब ल कोणतही शलक आकारणार नाही यािशवाय आपणाकड़ बीएसबीडी खातयात बदल (िसवच) करन घणयाचा पयारय असल जयासाठी आमही कोणतही शलक आकारणयापव आपलयाला सिचत कर iv आमही ह सिनि त कर की बचत खातयातील िशललक कवळ ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलयाचया

शलक आकारणीमळ नकारातमक (Negative) होणार नाही जर खात बद िकवा पनरजजीिवत

करायच झालयास िकमान िशललक न ठवलयामळ लाग कलल शलक भरणयाची मागणी आमही करणार नाही v आपण आपलया खातयात ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलया ब ल च शलक ह आपलया खातयात आढळन

आललया िकमान िशललक रकमचया कमतरतचया परमाणात असल 8132 शलक (Charges)

चकबक जारी करणयाकरता अितिरकत डपलीकट सटटमट ऑफ अकाउट डपलीकट पासबक पड़ चक चया

परितिलिप फोिलयो शलक डिबट काडर एटीएम काडर सवाकषरी सतयापन चक िरटनर जनादश (Mandate) िकवा

खातयाचया शलीतील बदल बचत चाल खात बद करण होम बराच नॉन-होम बराच मध रोख जमा करण वा

काढ़ण बकचया सवतचया इतर बकाचया एटीएम माइकरो एटीएम मधन कश नॉन-कश वहार इतयािद च

िविश शलक आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल िदललया सवलती िकवा सट तया सवलतीचया मळ वधता कालावधी दरमयान काढन घतलया जाणार नाहीत

24

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements)

a आपणास आपल खात वसथािपत करणयासाठी आिण तयातील न दी तपासणयासाठी जर आपण पासबक हा

पयारय िनवडला नसल तर आमही आपलयाला मािसक खात-उतारा ईमल ारा सटटमटस (आपली समती

असलयास) परव ही सिवधा िडिजटल माधयमातन स ा उपलबध होउ शकल b आपण आमहाला आपलया खातयासाठी सामानयतः उपलबध आह तयापकषा अिधक वळा खात िववरण परदान

करणयास साग शकता ही सवा सशलक असल व आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल c आमही आमचा एमआयसीआर कोड आिण आयएफएस कोड चकबक पासबकस आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमनट) यावर दशरव d बकचया गराहक सवा कदराचा करमाक आिण शाखचा सपकर करमाक आमही पासबक आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमट) वर उपलबध करन दऊ e आमही आिथक वषारमधय एकदा कजर खातयाच िववरणrdquo (सटटमट) िवनामलय परदान कर ह िववरण (सटटमट)

ऑनलाइन सिवध ार िकवा ईमल- ार उपलबध कल जाईल आिण या पयारयाचया अनपिसथतीत पोसट ार पाठवणयात यईल जर तमहाला कजर खातयाचया िववरणाची (सटटमनटची) नककल िकवा अिधक परती ह ा असतील तर तयाकािरता ज शलक लाग असल त आमचया वबसाइट वर असललया परशलक सची (टिरफ श ल) मधय तसच कजार सबधीचया दसतऐवजा मधय नमद कलल असल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक खात िववरण (सटटमट ऑफ अकाउट) सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच िववरण (सटटमट) दणयाची अनमती आह

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit

accounts and addition of value added services)

जर आपल खात शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवासाठीचया अटी पणर करत असल तर आपलया लखी समतीन

िकवा इतर कोणतयाही मागारन िकवा जथ आपली मानयता परमाणीकत इलकटरॉिनक माधयमा ार घतली जात अशया परकार घतलयानतरच शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवा परवलया जातील 8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts)

एकदा खात वरचया दजार वरन खालचया दजारवर अवनत झालयानतर आपणास तस कळव 30 िदवसाचया पवरसचननतर आमही खात अवनत कर अजञान 814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors)

a आपण िवनती कलयास आमही तमहाला साग की एखा ा अलपवयीन (अजञान) िकतचया नाव ठव खात कस

उघड़ता यत आिण त कस ऑपरट करता यत b अलपवयीन (अजञान) िकत कोणतया तारखस वयसक (सजञान) होत आह ह आमही सिचत कर

25

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts)

आमही ह कर a जवहा तमही तमच खात उघडाल तवहा कोणतया पिरिसथतीत तमच खात िनषकरीय स महणन वग कत कल

जाईल याची तमहाला मािहती दऊ तसच आपल खात िनिषकरय स अस वग कत करणयापव िकमान तीन महीन

अगोदर तयाच होणार पिरणाम आमचया रकॉडर परमाण आपलया अितम न दललया पततयावर आिण िकवा ईमल ार आपणास सिचत कर b आपल खात िनिषकरय स अस वग कत कल जात आह ह सागणारा एसएमएस ईमल दखील पाठवणयाचा

परय कर c खात िनषकरीय स अस वग कत करणयापव सयकत खातधारकाला खातधारकाना स ा सिचत कल जाईल

d आपण खात सिकरय कर इिचछत असलयास आमही आपलयाला या प तीची मािहती दऊ

e खात कवळ िनिषकरय स झालयामळ कोणतही शलक लाग कल जाणार नाही

f िनिषकरय खातयाचया सिकरयकरणासाठी (पनहा चाल करणयासाठी) आमही आपलयाला शलक आकारणार नाही

g स खात सिकरय झालयावर आपलया िवनती नसार एसएमएस ईमल िकवा पतरासह िविवध मागारन आपणास

सिचत कर

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account)

सामानय पिरिसथतीत आमही िकमान 30 िदवसाची सचना व कारण िदलयािशवाय आपल खात बद करणार नाही

अशा परकरणामधय आपलया ार आधीच जारी कललया धनादशाकिरता आपण पयारयी वसथा करण बधन कारक

राहील व तयाचपरमाण अशया खातयावर नवीन धनादश जारी करणयापासन सवतःला परावत करण आवशयक असल 82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services)

a सकलनासाठी पाठवणयाकरता धनादश जमा करणयासाठी आमही डरॉप-बॉकस सिवधा दऊ डरॉपबॉकसमधय जमा

झालल धनादश योगय रीतीन आिण तातडीन न दल जाव ह सिनि त करणयासाठी आवशयक ती खबरदारी घतली जाईल तरीस ा आपलया इछनसार आपण धनादश डरॉपबॉकसमधय जमा करणया ऐवजी बकचया काउटरवर जमा

करन पोचपावती घऊ शकता b आमही सथािनक आिण पररगावचया धनादश िडमाड डराफट ई समाशोधन चकराब ल तयाच िदवसाचया

(same day) िकलअिरगसाठी धनादश इतयािद दाखल करणयासाठी कट-ऑफ वळ आपण धनादश इतयािद जमा

कलयानतर पस कधी काढ शकता समाशोधनासाठी िवलब झालयास आमचया चक कलकशन पॉिलसी नसार

(धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार) आपणास कधी ाज दय होत यासारखया तपशीलासह आपलयाला

सिचत कर

26

c जर चक डीडी इतयािद सकलनास िवलब झाला तर आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार

तमचयाकडन मागणी होणयाची वाट न पाहता तमहाला नकसान भरपाई िदली जाईल

d जर आपण सकलनासाठी जमा कलला धनादश परदान न होता परत आला तर तमहाला तविरत एसएमएस ईमल

ार कळवणयात यईल

e आपण जारी कलला परत परदान न करता आलला असवीकत धनादश अिधकत सवाकषरी असललया चक िरटनर

ममो सोबत जयामध असवीकितची तारीख व नाकारणयाच करण समािव असल 24 तासाचया आत तमहाला

परत कला जाईल

f जर बाहरगावचया धनादशासाठी तातकाळ करिडट दऊ करणयात आल तर याबाबत िनयम व अटी याची मािहती

दऊ उदा तमही दाखल कलल चकस डराफटस ई सतोषजनकरीतया सचािलत अशया खातया मधय कोणतया मयारद

पयरत करिडट कल जाऊ शकतात इतयािद

g जर आपण आमचयाकड जमा कलल चक डराफट इ मागरसथ असताना गहाळ झाल (lost in transit) तर आमही

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा परमाण आपणास डिपलकट चक डराफट िमळणयाकरता सवर

परकारची मदत कर व आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई दऊ

h आपण जवहा खात उघडाल तया वळस आिण आपण जवहा िवचारणा कराल तवहा आमही वरील मािहती दऊ जर

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा मधय काही बदल झालयास सधािरत धोरण आमचया वबसाइट

वर परदिशत कल जाईल आिण त आमचया सवर शाखामधय उपलबध कल जाईल 83 रोिखच वहार (Cash Transactions)

a वहाराचया परकारावर असलल कोणतही िनबरध िकवा लाग असलल शलक याचा अपवाद वागळता आमही

आमचया सवर शाखत कोअर बिकग परणालीनसार रोख रककम सवीकार अथवा अदा कर b खराब मळललया नोटा आिण िकवा छोटी नाणी आमही दर िदवशीचया एका िनधारिरत मयारद पयरत आमचया

सवर शाखामधय िविनयिमत करन तयाबदलयात चागलया दजारचया सवचछ अशया नोटा नाणी जारी कर

तयाचपरमाण ही सवा एका िनधारिरत मयारदपयरत िनयिमत नसललया (Walk-in) गराहकाकरता स ा उपलबध

असल c िनिद रकमपकषा अिधक रोख रकमचया वहारासाठी आपला पन (PAN) सादर करण आवशयक असल

27

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a थट डिबट सथायी िनदश कशा परकार कायर करतात तमही तया कशा न दव िकवा र कर शकता आिण

तयासबिधच शलक याची मािहती आपणास खात उघडताना दऊ या सव करीता आमचया परशलक-सची नसार शलक आकारल जाईल b थट डिबट करता आपण िदलल आदश [रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा (NECS) रा ीय सवयचिलत

समाशोधन गह (NACH) चया अतगरत] आिण आपलया इतर सथायी सचनानसार कती कर जर आपलया

आदशानसार कती करणयास िवलब अथवा हयगय झालयास व तयामळ आपल आिथक नकसान वा आपणावर अितिरकत बोज़ा पडलयास आमही आपलयाला बकचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ तमचया खातयात परशी िशललक नसलयामळ जर तमचया आदशाच पालन करता आल नाही तर परशलक अनसचीपरमाण (Tariff

Schedule) आकार घतला जाईल

c जवहा अस िनि त होईल की एखादी रककम तमचया खातयात अनिधकतपण चकीन डिबट कली गली आह तवहा

ती रककम ाजासह तमचया खातयात करिडट कली जाईल व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई िदली जाईल 85 परदान रोखणयाची सिवधा (Stop Payment Facility)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a तमही जारी कललया चकचया बाबतीत तमची परदान रोखणयाची सचना सवीकार तमचयाकडन तशी सचना

िमळालयावर तातकाळ तयाची पोचपावती दऊ आिण जर आमचयाकडन चक अगोदरच परदािनत (Clear) झाला

नसल तर पढील कित कर

b परशलक अनसिचमधय नमद कलयापरमाण लाग असलयास आकार लाव

c जर परदान रोखणयाची सचना आमहाला िमळालयानतर आमचयाकडन चकच परदान कल गल तर तवढी रककम

परत कर व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ 86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions)

आमही ह कर a तमचया खातयातन परदािनत झालल मळ धनादश डिबट सचना िकवा तयाचया परितिलिप िकवा चक टरकशन िससटम (CTS) नसार सादरकतयार बककडन परा झालली चकची परितमा काय ानसार आवशयक

असललया कालावधीसाठी जतन कर

28

b जोवर आमचयाकड रकॉडसर उपलबध आहत तोपयरत परवा महणन धनादशधनादशाची परितमा डिबट सचनची

परत िकवा परितमा आपणास दऊ जर तमचया खातयातील परद धनादश डिबट सचनाचया सदभारत काही वाद असल आिण िववािदत चक ई चया परितिलिपची आपण िवनती कलयास अशया धनादशाचया डिबट सचनचया तारखपासन एका वषारचया आत मागणी कलयास आकार लागणार नाही मातर एक वषारचया कालाविधनतर अशया िवनतीवर परशलक सची परमाण आकार लावला जाईल C परदान न झालल आिण कालबा (stale) झालल धनादश आमही कस हताळतो त आपलयाला िविदत कर या

सदभारत आकारल जाणार शलक आमचया परशलक सची मधय समािव असल 87 मदत ठवी (Term Deposits)

a जवहा आपण आमचयाकड मदत ठव ठवाल तवहा खात उघडणयाचया तमचया अजारतच ठवीची मदत पणर

झालयानतर ठवीचया रकमचा परतावा कशा प तीन पािहज तयाब लचया सचना घऊ

b मदत पणर झालयानतर ठवीचया परता ा सदभारत आपली कोणतीही सचना नसलयास ठवीचया मदतपत ची

तारीख परशी अगोदरच पतर ई-मल एसएमएस ारा आपणास कळव c तदनतरही आपणाकडन कोणतीही सचना परा झाली नाही तर कर-बचत ठवी ई सारखया मदत ठवी सोडन

तया ठवीच पव चयाच मदतीकरता परत परचिलत ाज दरान नतनीकरण कर

d मदत ठवीच पस मदतपत होणयाआधीच काढणयाची परिकरया साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम

आय टी सी (महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल

e मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास लाग असलल ाज दर आिण आकारल जाणार

शलक याची मािहती दऊ f मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास जर सवर ठवीदारानी या करता सयकतपण िविश

अिधदश (Mandate) िदला असलयास पवरवत िकत िकवा उ रजीवी दोह पकी एक िकवा उ रजीवी या

अिधदशा परमाण परवानगी दऊ खात उघडणयाचया अजारमधयच आमही अशया अिधदशाच परयोजन कर g मदतपत नतरचया एखा ा तारखस जर तमहाला ठवीच नतनीकरण करायच असलयास तयासाठी लाग होणार

ाज अटी व शत तमची ठव सवीकारताना साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम आय टी सी

(महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल h तमचया ठव वरील जमा ाजाचया उतप ा सदभारत आयकर कायदयातील तरतदी या काय ातगरत आमचयावर

असलली बधन आिण मळ ोतातन कर कापताना तमहाला िमळ शकणारी सट याब ल मािहती दऊ

29

i जर तमच ाजाच उतप ह करपातर नसल तर अजर करतवळी आमही आपलयाकडन फॉमर 15G िकवा 15H जो

लाग असल तो सवीकार जर तमही तमचया ाजाचया उतप ावर कर भरणयास जबाबदार नसाल तर तमही

आमहाला आवशयक असल तो फॉमर आिथक वषारचया सरवातीला सपदर कर शकता आमही अशा फॉमसर ची पोचपावती दऊ

j तमचया ठवीवर जमा झाललया परदान कलया जाणायार ाजातन जर आमही कर वज़ावट कली तर िनधारिरत

कालाविधत तयासबधीच परमाणपतर तमहाला दऊ 871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits)

मदत ठव चया तारणावर उपलबध असलल कजर अिधकषर (ओवहरडराफट) सिवधा यािवषयी आमही ससप पण साग 88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased

account holders)

a आमचया ठव धोरणाचा एक भाग महणन मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण करणयासाठीची

कायररत परिकरया (operational procedure) आमचया शाखत आिण आमचया वबसाइटवर उपलबध आह

b मयत खातधारकाच दाव िनराकरणासाठी जया िकत आमचयाशी सपकर साधतील तया कतीना आमही दावा

करणयाकरता लागणार फॉमसर उपलबध करन दऊ ह फॉमसर आमचया वबसाइट वर दखील उपलबध असतील 881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

a मयत खातदारान जर तयाच ठव खात नामिनदशन सिवधचा वापर करन वधिरतया नामिनदशन कल असल

िकवा lsquoउ रजीवीrsquo कलमासह खात उघडल असल (जस ldquoदोह पकी एक िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoकोणीही एक िकवा

उ रजीवीrdquo िकवा ldquoपरथम िकत िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoनतरची िकत िकवा उ रजीवीrdquo) तर मयत खातदाराचया खातयातील िशललकीच परदान मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत कतीला कल जाईल जर ndash

i उ रजीवी नामिनदिशत िकत सवतःची ओळख आिण खातदाराचया मतयचया

वसतिसथित बाबत योगय कागदपतराचा परवा सादर करन पटवन दईल ii मयत खातदाराचया खातयातन रककम परदान करणयास बकस मजजाव करणारा सकषम

नयायालयाचा कोणताही आदश नसलयास अशया परकरणामधय मयत खातदाराचया खातयात िकती रककम िशललक आह ह िवचारात न घता मयत

खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतस तयाचयाकडन उ रािधकार परमाणपतर (Succession

Certificate) परशासन पतर (Letter of Administration) िकवा परोबट इ िकवा नामिनदिशत िकतकडन

कषितपित बध (Indemnity Bond) िकवा जामीन (Surety) न मागता मयत खातदाराचया खातयातील िशललक

रककम परदान कली जाईल

30

b उ रजीवीनामिनदिशत िकतना मयत खातदाराचया कायदशीर वारसाच िव सत महणन बककडन परदान

िमळल अथारत तयामळ मयत कतीचया खातयातील रककम जया कतीला बकन अदा कली आह अशा िकतिवर च कोणाचही हकक व दाव याना कषती पोहोचणार नाही

c या अट चया अधीन राहन उ रजीवीनामिनदिशत िकतना रककम परदान कलयानतर बक आपलया दाियतवामधन

पणरपण मकत होईल

d दोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवी िकवा पिहला िकवा उ रजीवी असा अिधदश (Mandate)

असललया मदत ठव चया बाबतीत कोणतयाही एका ठवीदाराचया मतयनतर उ रजीवी सह-खातदाराना मदतपत पव ठवी काढन घणयाची परवानगी तवहाच िदली जाईल जवहा सवर ठवीदाराकडन अशा पयारयाचा अिधदश बकला िदला गला असल मदितपव ठवीच पस काढायच असलयास ठिवचया तारखस लाग असललया ाज दरान व जया कालाविध पयरत ठव आमचयाकड़ जमा होती तया कालाविध पयरत कोणतयाही दडािशवाय िदली जाईल

e कपया याची न द घया की सयकत नाव असललया ठव खातया सदभारत सवर खातदाराचया ददवी मतय नतरच

नामिनदिशत िकतच तया खातयावरील अिधकार गरा धरल जातील

f नामिनदशन न दणी करत वळी आपणास नामिनदिशत िकतच नाव पासबक खातयाच िववरण एफ डी आर

मधय दशरवाव अथवा नाही याबाबत पयारय उपलबध असल 882 उ रजीवी नामिनदश कलम नसलली खाती (Accounts without the survivor nominee

clause)

जर मयत खातदारान नामिनदशन कलल नसल िकवा ldquoदोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवीrdquo (जस एकल िकवा

सयकतिरतया पिरचािलत खात) या पधदतीच खात नसल तर सामानय माणसाला नाहक होणारा तरास व गरसोय टाळणयासाठी खातदाराचया कायदशीर वारसाना परतफड करणयासाठी आमही सोपी परिकरया अवलब आमचया जोखीम वसथापन धोरणानसार कषितपत बध-पतरा ितिरकत (Letter of Indeminity) इतर कागदपतर सादर

करावी न लागता मयत ठवीदाराचया खातयातील िकती रककम परत दता यऊ शकल याची आमही िकमान मयारदा ठरव (आपण मागणी कलयास ही मािहती शाखत िदली जाईल) 883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims)

दावदारानी खातदाराचया मतयचा योगय तो परावा व बकस समाधानकारक अशी दावदाराची सवतची ओळख पटवन िदलयास मयत खातदाराचया वतीन सादर झालला दावा आमहाला िमळालयापासन 15 िदवसाचया आत

चकता कर व मयत िकतचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतना दय रककम अदा कर

31

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

मदत ठव चया बाबतीत खात उघडणयाचया फॉमर मधयच आमही अस कलम समािव कर की जयायोग खातदाराचा

मतय झालयास मदत ठव मदतीपव िनलिबत करणयास (मोडणयास) मभा िदलली असल याकरता लाग असललया

अटी स ा खात उघडणयाचया फॉमरमधयच िदललया असतील अशया परकार मदतपत पव पस काढताना कोणतही

दडातमक शलक लाग होणार नाही

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the

name of the deceased depositor)

मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतला होणार क टाळणयासाठी मयत खातदाराचया नावावर

यत राहणा-या पशाचया सदभारत उ रजीवी नामिनदिशत िकतकडन योगय परकारचा करारनामा अिधकारपतर

घतल जाईल यासाठी खालीलपकी एखा ा मागारचा अवलब करणयाचा िवचार कला जाईल

i नामिनदिशत उ रजीवी िकत आमहाला ________________ मयत याची मालम ा अशा नावान

एक खात उघडणयासाठी परािधकत कर शकत जयामधय मयत खातदाराचया नावावर यणार सवर पस जमा

कल जातील मातर पस काढता यणार नाहीत

िकवा ii नामिनदिशतउ रजीवी िकतन आमहाला परािधकत कलयास आलल पस खातदार मतय पावला आह

अशा श-यासह पाठवणा-यास (Remitter) परत कल जातील व तयापरमाण नामिनदिशतउ रजीवी

िकतला कळिवणयात यईल तयानतर उ रजीवीनामिनदिशत िकत िकवा कायदशीर वारस पस

पाठिवणया-याशी सपकर साधन योगय तया लाभाथ चया नाव परकरामय दसताऐवाजा ार ( Negotiable

Instrument) िकवा इतर इलकटरॉिनक माधयमा ार पस पाठवणयास साग शकतात

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts)

i िनव ी वतन जमा करणयाकरता बचत खात उघडल असल तया खातयाकरता नामिनदशन सिवधा उपलबध

असलयाच आमही आपलयाला साग ii आमही आपलयाला कळव की बिकग कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 आिण िनव ीवतन थकबाकी

(नामिनदशन) िनयम 1983 िभ आहत

32

iii आमही आपणास सिचत कर की तमचया ार िनव ीवतन थकबाकी (नामिनदशन) िनयम1983 नसार

िनवि वतनाची थकबाकी िमळणयाकरता कलल नामिनदशन तमचया आमचयाकडील ठव खातयासाठी वध असणार नाही यामळ जर ठव खातयाकरता असललया नामिनदशन सिवधचा लाभ आपण घऊ इिचछत असलयास बिकग

कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 नसार नामिनदशन आवशयक आह

() [टीप या सिहतमधील कलम 885 मधील तरतदी आमचयाकडील िनवि वतन धारकाचया ठव खातया करीता लाग होणार नाहीत] 89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers)

a जर आमही सरकषा जमाककष (लॉकर) सिवधा दत अस तर लॉकसरचया वाटपासदभारतील व मौलयवान वसतचया

सरकषीत ठवीब लच िनयम व प त आिण िकमती सामानाची सरिकषत ठव याबाबतची पणर मािहती दऊ

तयाचपरमाण सफ िडपॉिझट लॉकरची सवा आिण मौलयवान वसतचा सरिकषत ठव याचयातील खास िविश

विशष शलकासह फरक सप कर लॉकरच वाटप मदत ठवीशी िनगिडत न ठवता कर तथािप लॉकरच भाड

वळचया वळी िमळणयाचया द ीन लॉकर दताना तीन वषारच भाड व गरज पडलयास लॉकर तोडणयासाठी लागणार शलक इतकया रकमची मदत ठव घऊ आपलया लॉकरचया भाड थकबाकी सबिधत आमचया रकॉडरवर उपलबध असललया पततयावर आिण िकवा ईमलवर आपलयाला समरणपतर पाठव लॉकर करारानसार भाड िदल गल नाही

तर दय असलल भाड़ िमळपयरत लॉकर सिवधवर बधन आणणयाचा अिधकार आमचयाकड असल आमही सबिधत करारात ह कलम समािव कर b आमही आपलयाला कळव की लॉकर भाड ततवावर घतलयामळ प ादाता (lessor) आिण भाडकर (lessee)

महणन सबध परसथािपत होतात आिण भाडकरला सफ िडपॉिज़ट लॉकरकरता मकत आिण सरिकषत वातावरणात परवश िमळणयाचा अिधकार आह 810 िवदश िविनयम सवा (Foreign exchange services)

a जवहा तमही िवदशी चलनाची खरदी िकवा िवकरी कराल तयावळी आमही या सवब लची िविनमय दर व

िवदशी चलन वहाराला लाग असलल इतर आकार याब लची मािहती दऊ जर ह शकय नसल तर त

कशा प तीन घतल जात त तमहाला साग

b जर तमहाला परदशात पस हसतातिरत करायच झालयास त कस कराव ह साग व पढील

मािहती दऊ i सवाच वणरन आिण तयाचा वापर कसा करावा ह साग

ii तमही परदशी पाठिवलल पस तथ कवहा िमळतील ह साग व जर उशीर झाला तर तयाची कारण साग

iii िवदशी चलन बदलताना लाग असलला िविनमय दर साग (जर परतयकष वहार करताना ह शकय

नसल तर तो दर काय होता ह आमही तमहाला नतर कळव)

33

iv तमहाला ाव लागणार कोणतही किमशन िकवा शलक व पस िमळणा-याला स ा ाव लागणार सबिधत िवदशी बकच शलक याब ल अवगत कर

c िवदशात दय रककम अदा करणयाकरता तमही िदलली मािहती परशी आह िकवा नाही ह साग जर काही

तरिट असलयास िकवा अपरी कागदपतर िदली असलयास आमही तमहाला तातिडन कळव व ती दरसतपणर

करणयासाठी सहायय कर

d जर परदशातन तमचया खातयात पस जमा झाल असतील तर आमही तमहाला मळ रककम

व तयावर जर काही शलक लावल असल तर ती रककम कळव जरी पस पाठवणा-यान सवर शलक भरणयाच

मानय कल असल तरीही पस आपलया खातयात जमा करत वळी आमही आमच शलक वधािनक कर जमा

झाललया रकमतन वजा कर e तमही िवनती कलयास आमही दत असललया िवदशी चलन सवसबिधत िनयामक आवशयकता (Regulatory

requirements) िकवा अटी याबाबत मागरदशरन कर

f जयािदवशी रककम तमचया खातयात करिडट होण अपिकषत असल तयापकषा जासत उशीर झाला तर तमहाला

या परकार नकसान भरपाई दऊ i) रककम दय तारख नतर जमा झालयामळ झालल ाजाच नकसान व ii)

िवदशी चलन दराचया परितकल हालचाली मळ दय असलली भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणा

नसार दव

g वधािनक परमाणपतर जी कोणतयाही शलकािशवाय दण बधनकारक आह ती वगळता िनयामक वधािनक

सचनानसार आवशयक असलली परमाणपतर नाममातर शलक ज आमचया वबसाइटवर परदिशत कल असल

आकारन िदली जातील

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India)

जर तमहाला भारतातगरत पस पाठवायच असतील तर त कस कराव याब ल आमही मािहती दऊ व खालील परमाण कती कर

a सवाची िवसतत मािहती दऊ व तयाचा वापर कसा करावा त साग

b पस पाठवणयासाठी कोणती सवा तमचया गरजनसार सवारत जासत योगय आह त सचव

c टिरफ श ल परमाण सवासाठी िकती शलक िकवा किमशन तमहाला ाव लागल ह साग

d मोबाईल बिकगएनईएफटीआरटीजीएस ार आपण पाठवललया पशाची िसथती भिवषय काय आह ह

एसएमएस ईमल ार कळव

34

e एनईएफटीआरटीजीएस वहार िडिजटल बिकग शी सबिधत तमच पर चौकशी हाताळणा-या आमचया

गराहक सिवधा कदराशी सपकर साधणयासाठी अ यावत मािहती वबसाईटवर उपलबध करन दऊ f िवलब झालयास तयाब ल भरपाई दऊ आिण नकसान अितिरकत शलक तमचयाकडन घतल असलयास तयाचीही

भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

g एका िनधारिरत मयारदपयरत पस पाठवणयाची सिवधा खातदार नसललया बकत यणा-या

कोणतयाही गराहकाला (Walk-in customer) स ा आमही दऊ

812 कजर वाटप (Lending)

a कजर आिण अिगरमचया (Advances) सदभारत बकचया बोडारन मजर कलल धोरण असल

b तमची आिथक िसथती व परतफडीचया कषमता याच काळजीपवरक मलयाकन करन तया

आधारावर तमहाला कजर दणयाचा आमचा िनणरय अवलबन असल c कजर दणयाचया बाबतीत आमही िलग जात आिण धमारचया आधारावर भद करणार नाही तथािप समाजाचया

िविश वगारसाठी (िवकास) योजना तयार करणयापासन िकवा तयात भाग घणयापासन ही बाब आमहाला अटकाव करणार नाही 8121 कजर (Loans)

81211 सामानय मािहती (General Information) -

आमही ह कर a तमही जयाचा लाभ घऊ इिचछता अशया कजर करिडट सिवध करता लाग असणा-या अतयत महतवाचया अटी

व शत (MITC) आमही तमहाला दऊ

b तमहाला कजर करिडट काडर दणयाचा अजर सवीकारताना (sourcing) आिण कजारची करिडट काडारची मजरी

कळवताना आमचया कजरकरिडट काडारची ठळक विशष व तयाचबरोबर तयाला लाग होणार शलक व

आकार याची मािहती दऊ

c अजर करणयासाठी तमचयाकडन आमहाला लागणारी मािहती कागदपतर याबाबत सलला दऊ तमची

ओळख राहणयाचा प ा व नोकरी इ या सदभारत लागणार कागदपतर व वधािनक परािधकरणाचया

(Regulatory Authority) कायदशीर व िनयामक आदशाच पालन करणयास लागणार इतर कोणतही

कागदपतर [जस पन (PAN)] इ ची मािहती आमही तमहाला दऊ

35

d तमही कजारचया करिडट काडर अजारमधय िदललया मािहतीची सतयता पडताळणयासाठी तमचया घरचया

िकवा वसायाचया फोनवर सपकर साध आिणिकवा कोणतयाही पयारयी चनल ार िकवा गरज भासलयास

आमही याचसाठी िनयकत कललया एजनसी ार तमचया घरी िकवा तमचया वसायाचया पततयावर परतयकष भट दऊ

e जर आमही तमहाला ओवहरडराफट सिवधा दत अस िकवा तमही लाभ घत असललया ओवहरडराफटची मयारदा

वाढवन दत अस तर तयाची परतफड मागणी कलयाबरोबर करायची आह िकवा कस ह तमहाला साग

तयाचपरमाण आवशयकता असलयास आमही तमहाला ओवहरडराफटचया रकमच तसच ाजाच व दडातमक

ाजाच मोजमाप कस कल जात तयाची प त साग

f जर आमही तमहाला फोनवरन करिडट सिवधा दऊ कली मजर कली तर तमचयाकडन लखी िकवा इतर

कोणतयाही प तीन सवीकित आलयानतरच जस एस एम एस ई-मल तमचया खातयात तया कजारची रककम

जमा कली जाईल अिधकत इलकटरॉिनक मागारन तमची सवीकित आली तर आवशयक ती िविधगरा ता

तपासन पाहनच मानय कर g करिडट काडरची मयारदा वाढवन दण िकतगत कजारची मयारदा वाढिवण इ सह कोणतयाही सवरपात

आपण न मािगतलल (unsolicited) पवरसममत करिडट सिवधा दऊ करणार नाही

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing)

a कजर दताना (sourcing) आमही कजारचया अजारचा एक भाग महणन लाग होणार ाजदर वािषक ाज

दरासह तरगत (floating) िकवा िसथर (fixed) ाजदर तसच कजर परिकरयसाठी दय शलकआकार जर कजर समत

झाल नाही िवतिरत झाल नाही तर भरलल शलक परत िमळल का कजारची आगाऊ परतफड (pre-payment)

करणयाचा पयारय असलयास तयाची आकारणी ही सवर मािहती दऊ तयाचबरोबर परतफडीस िवलब झालयास तयावर

दडातमक आकारणी लाग असलयास तसच तमच कजर lsquoिफ़कसडrsquo ाजदरातन lsquoफलोिटगrsquo ाजदरात िकवा

उलटसवरपी रपातर करणयाचा पयारय असलयास लाग होणार आकार कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण

कलमrdquo (Interest Reset Clause) असलयास िकवा इतर बाबी की जयामळ कजरदाराचया ाजावर पिरणाम होत

असल याची मािहती दऊ जयामळ तमहाला इतर बकाचया ाजदराशी अथरपणर तलना कराता यऊ शकल व सयोगय िनणरय घता यईल

b अजर पणरपण भरणयाचया द ीन जोडावयाचया आवशयक कागदपतराची पडताळणी सची (check-list)

(कायदशीर व िनयामक बब ची पतरता करणारी) अजार बरोबर दऊ गरज लागलयास आमही आपणास कजारचा अजर भरणयास मदत कर

36

c तमही कजारचा अजर परतयकष िकवा ऑनलाईन सादर कला असला तरी आमही तमचया अजारची पोचपावती

परतयकवळी दऊ व तमचया अजारवर िकती कालाविधमधय परिकरया कली जाईल ह तमहाला कळव

d जर कजारचा अजर पणरपण भरलला असल व पडताळणी सचीपरमाण (check list) सवर कागदपतर जोडली

असतील तर तमचया अजारबाबतचा िनणरय आमचया परचिलत धोरणानसार ज वबसाइटवर उपलबध आह

तयानसार कळव e साधारणपण कजारसाठी अजर सवीकरतानाच कजर परिकरयसाठी आवशयक ती सवर मािहती आमही घतो जर

काही अितिरकत मािहती लागलीच तर आमही तमचयाशी ताबडतोब सपकर साध

f तमचा कजारचा अजर नाकारलयास तयाची कारण तमहाला लखी सवरपात पतर िकवा ई-मल ारा कळव

g आमही तमहाला कजर मजरी च पतर दऊ जयात तमहाला मजर झालली कजारची रककम अटी व शत याची

मािहती िदलली असल

h आमही तमहाला परतफडीच (Amortisation) वळापतरक दऊ (कजारची मळ रककम व कजारचया

कालावधीवरील ाजाचया परतफडीच वळापतरक)

i जवहा ाजदर बदलतील तयावळी समकत (Equated) मािसक ह तसच सर ठवन कालाविध

बदलणयाचा िकवा उलटसवरपी असा िवकलप आह का ह आमही तमहाला साग

j कजारसाठी तमही कायारिनवत (Execute) कललया सवर कागदपतराचया कजर दसतऐवजाचया परमाणीकत

परितिलपी (कॉपी) आपण िवनती कलयास आमचया खचारन उपलबध करन दऊ तसच कजर दसतावजामधय

नमद कललया जोडललया परतयक दसतऐवजाचया परितिलपी कजर िवतरण करताना सवागत-सच

(Welcome kit) महणन दऊ तथािप अितिरकत परमाणीकत परतीसाठी आमचया दरपतरकात नमद

कलयानसार वाजवी शलक आकारल जाईल

k कजारसाठी तमचया कडन घतललया परतयक तारण आनशिगक तारण महणन घतललया

मालम चया दसतावजाची लखी पावती दऊ

l तमच खात ह अनतपािदत खात (NPA) होणयापव तयाची िसथती तमहाला पतर ई-मल

िकवा एसएमएस ार कळिवणयाचा परय कर m जर आमही आपण घतलली कजर रककम तविरत फडणयासाठी (Recall) िकवा करारानसार

गितमानतन फडणयाचा िकवा अितिरकत तारण घणयाचा िनणरय घतला तर तमहाला परशी पवरसचना दऊ n तमचया मदत (Term) िडमाड कजर खातयाच वािषक िववरण दऊ

37

o जर तमहाला कजर खातयाच िववरण अिधक वळा हव असलयास परशलक अनसची ( टिरफ श ल) मधय

दशरवलयापरमाण शलक आकारन दऊ p मानय कललया करार कललया सवर दय रकमची परतफड झालयावर 15 कामकाजाचया िदवसाचया आत

आमही तमचया सवर तारणदसतावजगहाण ठवललया मालम च हकक िवलख िवषयीच कागदपतर परत कर

व सटरल रिजसटरी फॉर सकरीटायज़शन अ सट रीकनसटककषन अड सकयरीटी इटरसट (CERSAI) ला

आमचया दा ाच समाधान झालयाच िरपोटर कर जर दसरया कोणतया दा ा करता हा हकक बदलन घयायचा झालयास तया दसरया दा ाचया पणर मािहतीसह तमहाला सिचत कर व तया सबिधत दा ाच िनराकरण होई पयरत त तारण दसतावज़ कागदपतर गहाण ठवललया मालम च हकक आमचयाकडच ठवन घऊ

q करार कलयापरमाण सवर रकमची परतफड झालयानतर तमचया परितभिततारण दसतावज गहाण ठवललया

मालम च हकक िवलख परत दणयास िकवा पणर परतफड झाल िवषयी CERSAI ला अहवाल दणयास 15

कामकाज िदवसापकषा जासत िवलब झाला तर आमही तमहाला आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ

r कजर घताना तमही आमचयाकड ठवलली परितभित दसतावज़ मालम ची कागदपतर आमचयाकडन गहाळ

झाली तर तमच नकसान भरन दऊ आिण त हरवल असलयाब लच परमाणपतर दऊ व आमचया खचारन तमहाला तया कागदपतराचया परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर

s आमही आपलयाकडन िकवा एखा ा बक िव ीय ससथकडन आपलया सप समतीसह आललया कजर खातयाच

हसतातरण करणयाचया िवनतीवर परिकरया कर आिण आपला अजर परा झालयाचया तारखपासन दोन आठव ाचया आत तमची िवनती मानय होत िकवा कस ह कळव

t वयिकतक कजरदाराना फलोिटग दरावर (बदलत ाजदर) आमही मजर कललया सवर परकारचया मदत कजारची

समयपवर परतफड कलयास सदिभत कजारवर मदतपवर-बद शलक (फोरकलोजर चाजस) िकवा पवर-परदान दड (िपरपमट पनलटी) जरी परतफड सवतचया ोतातन िकवा इतर बकाकडन अिधगरहणा ार (Takeover)

कली असल तरीही लावणार नाही u जर एखाद कजर खात कोणतयाही अनदान (Subsidy) िकवा सहायय (Subvention) योजनअतगरत पातर असल

तर तया योजनची विशष आिण तयाचा लाभ घणयाकरता आपण कोणतया आवशयकता पणर करण गरजच आह त साग

38

813 हमी (Guarantee)

a तमचया दयतसाठी ितस-या पकषाकडन हमी िकवा इतर सरकषा आमही सवीकारावी अस तमहाला वाटत असल

तर तमचया आिथक बाब ची गोपनीय मािहती तमहाला हमी िकवा इतर तारण दणा-या िकतला िकवा तयाचया कायद सललागाराला दणयासाटी आमही तमची परवानगी माग

b आमही हही कर

i) तयानी सवततर कायदशीर सलला घयावा व तयानी तयाची बािधलकी आिण तयाचया िनणरयाचा होऊ शकणारा पिरणाम समजन घतला आह याची खातरी करन घऊ (तथ योगय असल जया कागदपतरावर आमही तयाची सही घऊ तयावर सप व उघड सचना दऊन तयाची िशफारस कलली असल)

ii) तयाना ही मािहती दऊ की हमी िदलयामळ िकवा इतर तारण िदलयामळ तमचया ऐवजी िकवा तमचया इतकच तही तया कजारला जबाबदार राहतील

iii) तयाच दाियतवजबाबदारी काय असल याची मािहती तयाना दऊ iv) मजर झाललया कजारचया अटी व शत कजर करारनामा तमचया कजारसाठी रािहललया हमीदाराना

िवनामलय दऊ c तमही जवहा एखा ा कजारसाठी जामीनदार (guarantor) राहणार असाल तर आमही तमहाला खालील परमाण

मािहती दव i जामीनदार महणन तमच दाियतव ii तमही बकला िकती रकमचया दाियतवासाठी बािधल आहात

iii कोणतया पिरिसथतीत आमही तमहाला पस भरायला साग iv जर जामीनदार महणन तमही पस भर शकला नाहीत तर आमही आमचयाकड असललया तमचया इतर

पशाच सहायय वापर यासाठी कर शकतो का

v जामीनदार महणन तमच दाियतव िविश मयारदपयरत आह की अमयारिदत आह

vi जामीनदार महणन कधी व कोणतया पिरिसथतीत व कशा प तीन तमच दाियतव पार पाडाव लागल ह आमही तमहाला कळव

vii जया कजरदारासाठी तमही जािमनदार रािहला आहात तयाचया आिथक िसथतीमधय उललख

करणयासारखा िकवा परितकल फरक पडला असल तर तयाची मािहती तमहाला दऊ

d मानयकरार कलयापरमाण रकमची परतफड झालयावर 15 िदवसाचया आत तमचया सवर परितभित

कागदपतरगहाण ठवललया सप ीच दसतावज तमहाला परत दऊ

39

e मानयकरार कलयापरमाण परतफड झालयावर तमचया सवर परितभितकागदपतरगहाण ठवललया सप ीच

दसतावज तमहाला परत दणयास 15 िदवसापकषा जासत िवलब झालयास आमही तमहाला नकसान भरपाई

दऊ

f परितभितकागदपतर आमचयाकडन हरवल तर आमही तमहाला तयाब ल नकसानभरपाई दऊ व त हरवलयाब ल

परमाणपतर दऊ तयाची परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर 814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI)

जवहा पराथिमक िकवा दययम (कोलटरल) तारण महणन सथावर िकवा जगम सपती मालम ा गहाण ठवन कजर सिवधा घता तवहा CERSAI चया न दणी पधदतीचया कामकाजासदभारत मािहती तमहाला दऊ आिण हही साग

की कजरदाराला िकवा या सपती मालम च वहार करणयाची इचछा असललया कोणालाही ह अिभलख तपासणयासाठी उपलबध असतील आमही आमचया हककाबाबत CERSAI ला सिचत कर

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues)

a जवहा तमहाला वळवर रककम भरण शकय नसल तर शकयतव ा लवकर आमहाला कळवा

b ख-या अथारन आिथक समसया असललया सवर परकरणाचा आमही िनयामक मागरदशरक ततव आिण आमच धोरण

याना अनसरन सहानभतीपवरक व सकारातमकतन िवचार कर c तमहाला अडचणीतन बाहर पडणयासाठी आमही मदत करणयाचा परय कर

d दय रकमची परतफड करणयासाठी आमही तमहाला एकदाच िहशोब पणर करणयाची (OTS) योजना िदली तर

तयाची िवसतत मािहती दऊ e तमहाला दऊ कललया OTSचया अटी व शत सप करन साग

f OTS चया योजन अतगरत िहशोब चकता कलात तर CIC मधय असललया तमचया करिडट इितहासावर (Credit

History) काय पिरणाम होईल त साग

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues)

a जर आमही तमची कजतमचया काडारवरील दयता दस-या आसथापनशी िसकयटराईज कली (िवकली) तर तया

आसथापनच नाव व सपकर तपशील आिण तयाना अतिरत कलली कजरकाडारची यण रककम तमहाला कळव सामानयत जी कजकाड अनतपािदत असतात (Non Performing Assets) अशी कज ऍसट िरकनसटरकशन कपनीला (ARC)

अिभहसतातरीत करन िवकली जातात जवहा दयता तडजोडीन िहशोबपत करन िमटवली जात तवहा अशी कज (आिथक मालम ा सवरप) ARC ला अिभहसतातरीत कली जात नाहीत

b जया ससथकड़ तमच कजरदयता सोपवली असल तथ तमहाला तमची दय रककम तयाचकड भरावी लागल

40

c जया ससथकड तमच कजरदयता सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल ती ससथा यापढ तमचया दण बाकी

कजारची (करिडट) मािहती करिडट इनफमशन कपनीला कळिवत राहील

d आमचयाकडन तमच कजरदयता जया ससथकड सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल तयाचया िवर तमची

काही तकरार असल तर तयाच िनवारण करणयात मदत करणयाचा आमही परय कर e जया ससथकड तमच कजर दण बाकी अिभहसतातरीत कली असल अशा ससथब ल सवर तकरार चया

िनवारणासाठी आमही नोडल परािधकारी (Authority) अस अशा तकरारी जण आमचया िवर आहत अस गहीत

धरन तयाच ततकाल िनवारण होईल याची काळजी घऊ 817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking)

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking)

आमही सरिकषत आिण सरिकषत इटरनट आिण मोबाइल बिकग सवा परवणयासाठी योगय तया उपाययोजना कर आमही ह सिनि त कर की आमचया यतरणा आिण ततरजञान सरिकषत आिण सरिकषत आहत तसच वळोवळी तयाचा आढावा घऊ व तया अ यावत करत राह

a जोिखम कमी करणयासाठी आिण अनिधकत वहारातन उ वणा-या दियतवापासन गराहकाच रकषण करणयासाठी आमही एक मजबत आिण गितमान फसवणक परितबधक आिण शोध यतरणा राबव

b इटरनट मोबाइल बिकग सरिकषतता आिण परदाना सबिधत फसवणक याबाबत तमहाला िशिकषत करणयासाठी आमही खलील िविवध उपकरमाचा अवलब कर i आमचया वबसाइटवर सबिधत मािहती परदिशत करण

ii एटीएम आिण शाखा यासारखया गराहक भट दणा-या जागी मािहती परदिशत करण

iii ठरािवक कालाविधमधय शकषिणक ई-मलस

c जवहा आपण इटरनट मोबाइल बिकग सवासाठी परवश (access) िमळवाल तवहा आशा सवाना लाग

असललया िनयम व अट ब ल स ा सिचत कर सवर इटरनट मोबाइल बिकग सबिधत सवा आिण तयाना सलगन असलली शलक जर लाग असतील तर आमचया वबसाईटवर परदिशत कली जातील आिण तमहाला उपलबध करन

िदली जातील d तमची ऑनलाइन मािहती सरिकषत ठवणयासाठी आिण कमपयटर मोबाइल हडसट वापरताना फसवणकीपासन

खोटया िकवा अनिधकत वहारापासन सवतःच रकषण कस कराव याब ल आवशयक ती मािहती कठन परा होऊ शकल ह दखील तमहाला साग ही मािहती वळोवळी अ यावत कली जाईल e िनयामकान वळोवळी िनि त कलयानसार िव ीय वहारासाठी आमही यथायोगय अशी परमाणीकरण परिकरया

(Authentication Process) राबव

f तमही कललया सवर परकारचया वहारासाठी रककम िकती ह िवचारात न घता आमही तमहाला एसएमएस

ऑनलाइन ई-मल अलटर पाठव ह अलटसर आमचयाकड न दललया तमचया सपकार परमाण पाठवल जातील

41

g आपल काडर परतयकष िरतया वापरल जात नाही (Card not present) अशया आपलया सवर ऑनलाइन

वहाराकरता िकवा आयवहीआर (IVR) वहाराकरता जथ काडारवरची मािहती उपलबध नसत अशयावळी आमही

अितिरकत घटक महणन परमाणीकरण (Authentication) िवधीगरा ता (Validation) सिनि त करणयासाठी

िवचारणा कर h नटबिकगवर कललया सवर परा कतयार (Payee) िबलर याचया न दणीब ल एसएमएस ईमल पाठव

i जर आमही तमहाला इलकटरॉिनक प तीन होणा-या वहाराकिरता मलयावर वहाराचया प तीवर वहार

सखयवर आिण लाभाथ वर दनिदन मयारदा घालणयाची सिवधा दऊ कली असल व तमही तया मधय बदल कर इचछीत असाल तर आमहाला आपलयाकडन अितिरकत अिधसवीकती लागल आमहाला पयारयात बदल करणयाची िवनती परा झालयावर आमही तमहाला अलटर पाठव सतकर कर j मोबाइल बिकग सवा ह सवततर नटवकर आह महणजच कोणतयाही नटवकर पिरचालकाच मोबाइल फोन वापरणार

गराहक एका बकचया खातयामधील पस तयाच िकवा दस-या कोणतयाही बकमधील खातयामधय हसतातिरत कर

शकतात k जर आपण मोबाइल बिकग सवची िनवड कलीत तर या सवकरता तमची न दणी होणयाअगोदर तमहाला

खालील परमाण सिचत कर i वापरकतयारची अिधकतता अिधपरमाणतसाठी आमही सवीकारलली सरकषा परिकरया

ii गराहकाचया न दणीपासन सवा सिकरय होइपयरत लागणारा कालाविध

iii परदान थाबवणयाचया सचना (Stop payment instructions) लाग होतात का िकवा कस व

जर होत असतील तर तयाचया सवीकितचया अटी व शत l तमही मोबाइल बिकग सवचया न दणीसाठी िविवध मागारन अजर कर शकता जस एटीएम वबसाइट फोन

बिकग आयवहीआर एसएमएस इ तयाकारता तमही शाखमधय यणयाची आवशयकता नाही

m मोबाइल बिकग वहार ह पणरतः ततकषणीक (Instantaneous) असतात आिण महणन त उलट िफरवता यत

नाहीत तयामळ परदान थाबवणयाच िवशषािधकार खप मयारिदत असतात n तमही कधीही इटरनट मोबाइल बिकग सवा घण थाबव शकता परत तमही तमचा िनणरय आमहाला कळवण

आवशयक आह व तयासाठी आवशयक ती औपचािरकता पणर करणयाची खातरी करन घण गरजच असल o पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती जर तमहाला िकतशः िदली गली नसल आिण जर तयाबाबतीत काही वाद

िनमारण झाला तर कवळ तमचया योगय अशा न दणीकत पततयावर पाठवलयाचा परवा हा तमहाला पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती िमळालयाचा परवा आह अस महणन तयावर अवलबन राहणार नाही

42

p परशी आिण सोपी खबरदारी घतली तर ऑनलाइन बिकग ह सरिकषत आिण सोईच आह कपया खाली िदललया

सललयाच पालन होईल ह सिनि त करा i आमचया सरिकषत इटरनट बिकग साइटला थट भट ा दस-या साइट वरील िकवा

ई-मल मधील िलकवरन आमचया साइट वर यण टाळा आिण बनावट वबसाइट पासन बचाव करणयासाठी वबसाइट च डोमन नाव नीट तपासन पहा ii तमच सतर पणर झालयानतर इटरनट बिकगमधन लॉग आऊट करा सतर बद होणयासाठी

lsquoलॉग आऊटrsquo ह बटण वापरा कवळ लॉग ऑफ करणयाची िवडो बद कर नका

iii वापरात नसताना तमचा पीसी लॉग ऑफ करा

iv िवमानतळ रलव सथानक सायबर कफ िकवा इतर सावरजिनक नटवकर वाय-फाय इ सारखया

असरिकषत नटवकसर वरन इटरनट बिकग करण टाळा v तमचया कमपयटर लपटॉपमधय तमचया बराऊझरची आव ी नवीनतम (Latest) व अ यावत करत

रहा (इटरनट एकसपलोरर गगल करोम इ)

vi हकसर वहायरस हलल िकवा कोणतयाही दभारवनायकत (Malicious) परोगरमसपासन

सरिकषत राहणयासाठी सरकषा परोगरमस सथािपत (install) करा िनयिमतपण तमचा

िसकयिरटी परोगरम िकवा अ टीवहायरस अ यावत करत रहा vii तमचया िडवहाइस लपटॉप मोबाइल इ च आिण तयातील डटाच बाहरचयापासन

रकषण करणयासाठी योगय अशी फायरवॉल सथािपत करा viii तमचया ऑपरट ग िससटीमवरील ldquoफाइल अड िपरिटग शअिरगrdquo िनिषकरय (Disable)

करा ix इलकटरॉिनक आिथक वहार इटरनट बिकग करताना शकयतो आभासी (Virtual)

कीपडचा वापर करा q इटरनट बिकग चा वापर करताना तमचयावरील जबाबदा-या ितिरकत तमहाला मोबाइल अ प िकवा दस-या

कोणतयाही समाज माधयमा ारा (Social Media) बिकग सवाचा लाभ घताना तमचया िडवहाइसच सरकषण

करणयासाठी खालीलपरमाण अितिरकत काळजी घयावी लागल i तमच उपकरण (िडवहाइस) मोबाइल बिकग सवमधय लॉिगन करन ठवलला आिण दलरिकषत राह दऊ

नका ii तमचया मोबाइल बिकग सवचा अनिधकत वापर टाळणयासाठी तमचा िडवहाइस लॉक करा

iii तमचा िडवहाइस हरवला िकवा चोरीला गला तर शकय िततकया लवकर आमहाला कळवा

iv नवी आवित अ तन (Update) आलयावर तमच मोबाइल अ प अ यावत करन घया

43

v तमचया मोबाइलवर सरकषच नव पचस उपलबध होतील ह सिनि त करणयासाठी तमचया

मोबाइलची ऑपरट ग िससटीम अ यावत करा vi तमचा मोबाइल फोन अिधकत िवकरतयाकडन खरदी करा

vi तमचया मोबाइलवर डाऊनलोड कलली सवर अ पस अससल असलयाची खातरी करन घया अिव ासाहर

ोताकडन अ पस डाऊनलोड कर नका r वापर करन झाला की मोबाइल बिकग अ िपलकशनमधन लॉग आऊट करा तमच खात आिण तमही कललया

वहाराचा तपशील िनयिमतपण तपासा s तमची इटरनट मोबाइल बिकग सरकषािवषयक मािहती कोणालाही साग नका िकवा तमचा पासवडर कोणतयाही

ई-मलला िदललया उ रामधय दऊ नका (जरी तो ईमल आमचया बककडन आला आह अस वाटत असल तरीही) कपया याची चौकशी करणयासाठी आमहाला मािहती ा तमच ऑनलाइन बिकग िकवा पमट काडर िपन िवचारणयासाठी िकवा तमचया पासवडरची मािहती घणयासाठी पोलीस िकवा आमही कधीही तमचयाशी सपकर

साधणार नाही t मोबाइल बिकगचया सिवधतन उ वणा-या गराहकाचया तकरारी गा-हाणी बिकग लोकपाल (Banking

Ombudsman) योजनचया अखतयारीत यतात

81721 पीनस आिण पासवडरस (PINs and Passwords)

a पासवडर महणज काही अकषराचा आिण िकवा आक ाचा असा समह जो गराहकाची ओळख पडताळन

पाहणयाकरता परवलीचा शबद महणन वापरला जातो सवदनशील िकवा महतवाची मािहती चकीचया िकतचया हातात पड नय यासाठी पासवडरस ह महतवाच असतात b आमही िपन आिण पासवडर िनिमती जतन आिण टिमनल सरकषसाठी आतररा ीय सतरावर सवीकाहर मानकाच

पालन कर जयायोग तमची गोपिनयता आिण सरकषा सिनि त करता यईल

c तमची ओळख पटलयावर आमही तमचा िपन एका मोहोरबद िलफाफयामधय आमचयाकड असललया रकॉडरनसार

तमचया न दणीकत पततयावर पाठव िकवा आमचया शाखमधन आपली ओळख पटवन घतलयावर सपदर कर तसच

तमही तमचया सोयीनसार िपन ऑनलाइन आयवहीआरएस ारा तप (Generate) कर शकता

d आमही ह सिनि त कर की तमच अिलकडच सपकर तपशील (मोबाइल करमाक ई-मल आयडी आिण लडलाइन

करमाक) बककड न दणीकत आिण अ यावत कलल आहत e तमच खात सरिकषत ठवणयासाठी तमही सशकत िपन पासवडर िनवडण व तो िनयिमतपण बदलण गरजच राहील

44

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीच उपाय आतमसात कराव िपन पासवडर तयार करणयासाठी

a एखादा सशकत पासवडर तयार पढील मागरदशरक ततवाच पालन कराव

सहज शोधन काढता यतील अशी ओळखीची नाव वापर नय (सवत जोडीदार मल पालक पाळीव

पराणी इ)

तमचयािवषयी सामानयत माहीत असललया बाब चा वापर टाळा (छद जनमतारखा आवडीच खळ

इ) शबदकोशामधय आढळणार शबद वापर नका कारण सॉफटवअर परोगरमस सभा शबद शोध शकतात आिण

पासवडर ओळख शकतात तयाऐवजी शबदकोष हललयास परितबध करणयासाठी चकीचया सपिलगचया शबदाची रचना करा

िकमान सहा िकवा जासत करकटरसर चा वापर करा पासवडर मधय िजतकी करकटरसर जासत असतील िततका तो जासत सरिकषत असतो

एखा ा कतीला सॉफटवअर परोगरमला तमचा पासवडर ओळखता यऊ नय याकरता तो आणखी अवघड करणयासाठी अकषर आिण अक याचा िमशर वापर करा

पासवडर हडकन काढण कठीण वहाव यासाठी िवशष करकटरसरचा वणारचा ( $ ई) वापर

करा मो ा आिण लहान िलपीतलया शबदाचा सयोग अथवा िमशरण अिधक सरिकषत पासवडर िनमारण

करणयास मदत करतात b िपन तयार करणयासाठी खालील बाब चा वापर कर नका

जनमतारखा मिहना िकवा वषर

करमान यणारया सखया (उदा 3456)

अकाची अशी जळणी जी सहज ओळखता यईल (उदा 1111)

तमचया दरधवनी करमाकातील काही भाग

तमचया कोणतयाही काडारवरील करमाकाचा भाग जया करमान छापला असल तया करमान

इतर सहजरीतया उपलबध असलली वयिकतक मािहती (उदा वाहनचालक परवाना तमचया वाहनाचा

करमाक िकवा तमचयाशी सहजपण सबिधत इतर कोणताही करमाक) ही कवळ एक उदाहरणदाखल यादी असन ती सवरसमावशक नाही

45

तमचया खातयामधन अनिधकत वहार होऊ नय महणन घयायची खबरदारी ह कर नका

तमच काडर िपन पासवडर िकवा अनय गोपनीय मािहती इतर कोणालाही वापरणयास परवानगी दण

तमचा िपन पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती िलहन ठवण िकवा न द करन ठवण

तमचा पासवडर तमचया बराउझसरमधय (जस इटरनट एकसपलोरर गगल करोम फायरफॉकस इ) िकवा इ-

कॉमसर साइटस िकवा मोबाइल उपकरणात सगरिहत करन ठवण तमचया फोनवर तमचा मोबाइल बिकग लॉग-इन आिण पासवडर जतन (Save) करन ठवण

तमचया खातयाचा तपशील पासवडर िपन ओटीपी िकवा इतर गोपनीय मािहती कोणालाही दण

यामधय बकच अिधकत परितिनिध असलयाचा दावा करणार दखील समािव आहत तमचया बक खातयाशी सबिधत मािहती िवचारणा-या (इटरनट बिकग पासवडर एटीएम िपन सीवहीवही

काडर कालबा होणयाची तारीख [Expiry date] इ) अशा कोणतयाही सपरषणाला परितसाद दण

कोणताही सदश जर कठलीही सिवधा बद होणयािवषयी धमकािवत असल िकवा एखादा आकषरक उतकठावधरक परसताव (Offer) दत असल िकवा इतर कोणतही कारण दत असल तर तयाला परितसाद दण

पतर इ-मलस मोबाइल फोन एसएमएस इ ार आललया अशा परकारचया सवर सदशाकड़ दलरकष कराव

फस ा ऑफसर लॉटरीत िजकण काही परदशी ससथा कती याचयाकडन परदशातन िवदशी चलनात सवसतात पस पाठवण यासारखया गो ीना बळी पडण यामधय अशा ससथाच कत च परितिनिध महणन काम करणार भारतीय नागिरक अस शकतात अनकदा अस सदश एखादा िमतर बक िकवा एखा ा कायदशीर ोताकडन आलयाच भासवन तमहाला

काही िविश वबसाइटकड िनदिशत करतात जया तमहाला वयिकतक मािहती परिवणयास ऊ कत करतात जस तमच यझर नम आिण पासवडर िकवा करिडट काडारसबधी मािहती

कोणतयाही सशयासपद ई-मल एसएमएस वरील एखा ा िलकवर िकलक करण आिण जयाचया ोतावर तमचा िव ास नसल अशा ई-मल एसएमएस वर तमची मािहती दण

तमही तमचया पीसी मोबाइल उपकरणावर पासवडर परिव करताना तो दस-या कोणालाही बघ दण िकवा एटीएम िकवा पॉइट ऑफ सल (POS) काउटरवर तमही तमच काडर वापरत असताना ldquoिपनrdquo बघ

दण ह नहमी करा

ठरािवक कालातरान ndash िकमान दर 3 त 6 मिहनयानी तमचा िपन पासवडर बदला तमचया पव चया पासवडरची पनराव ी कर नका

तमचा िपन पासवडर आिण इतर गोपनीय मािहती लकषात ठवा आिण यासदभारत तमहाला आलल

कोणतही िलिखत सदश न करा

46

तमच काडर तमचयाच ताबयात ठवणयासाठी योगय ती काळजी घया आिण तमचा िपन पासवडर आिण

इतर सरिकषतता मािहती सवरकाल ग ठवा वगवगळया काडारकरता आिण उपकरणाकरता वगवगळ िपनस िकवा पासवडर वापरा तमचया कपयटरमोबाईल लपटॉप मधय पॉवर ऑनऍकसस पासवडर लाग करा आिण कपयटर मोबाईल

लपटॉप मधय सकरीनसवहर पासवडर चा वापर करा महणज इतर कोणीही तयाचा वापर तमचया परवानगी िशवाय कर शकणार नाही

तमचा ई-मल आयडी िकवा मोबाइल करमाक बदललयास तातकाळ तमचया बकला (बकच परािधकत अिधकारी िकवा अिधकत वािहनया यामाफर त) तयािवषयी कळवा

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर (ATM Debit and Credit Cards)

a तमही िनवडललया खात परकारा मधय समानयतः जर दत अस तर आमही तमहाला एटीएम डिबट काडर दऊ

b नवीन काडर बदली काडर (डिबट तसच करिडट काडर) ही मलतः ईवहीएम िचप आिण िपन सिकरय कलली काडरच

असतील तमहाला काडर नको असलयास तमही त सवीकारणयास नकार दऊ शकता c जर काडर तमहाला वयिकतकिरतया िवतिरत कल जाणार असल तर काडर दणयापव आमहाला समाधानकारक अशी

तमची ओळख पटण गरजच असल d तमचया पिहलया काडारबरोबर त कस वापरायच याचया मािहतीबरोबर सवा मागरदशरक (Service Guide)

सभासद पिसतका (Member Booklet) पाठव जयामधय यासबधीचया अटी व शत तमच काडर हरवल गर वापर

झाला तर तमच होणार नकसान वगर मािहती असल e तमच काडर तमचया कोणतया खातयाकरता ऍकसस कर शकत त साग तयाचबरोबर तमच काडर एकापकषा जासत

कामाकरता उपयोगी असल तर ती कोणती ह ही साग

f पीओएस काउटर एटीएम व िवदशी चलन वहारासाठी सधया लाग असलली मयारदा साग

g तमचया काडारसाठी लाग होणार शलक व आकार साग

h कपया खालील उपाययोजना करन आपल काडर सरिकषत ठवा

काडर िमळालयाबरोबर लगच तयावर सही करा तमच काडर उघ ावर (पाकीटात पसर मधय) िकवा अशया जागी (उदा तमचया वाहनात) सोड नय जथन

कोणाचयाही लकषात न यता सहज काढता यईल

तमच काडर कोणालाही ापारी असथापनसह (उदा हॉटलस पटरोल पप इ) दऊ नका िकवा कोणालाही

वापर दऊ नका काडर वापरलयावर आठवणीन परत घया

47

तमचा प ा बदललयास कागदोपतरी पर ासह आमहाला लगच कळवा महणज बदली काडर ायच

असलयास त योगय पततयावर पोहचल िववादासपद अयशसवी (Failed) एटीएम वहरासबधीत

तकरारी काडर दणा-या बकमधय दाखल करा ात (बकच परािधकत अिधकारी िकवा परािधकत वाहीनया माफर त)

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण (Reporting loss theft disputed transactions)

a तमच काडर अथवा िपन हरवलयाच चोरी झालयाच िकवा तयाचया अनिधकत वापराच बाबतीत आमहाला

कळवणयासाठी (Reporting) कोणतया परिकरयच पालन करायच याची मािहती आमही तमहाला दऊ

b तमच काडर हरवल िकवा चोरी झाल िकवा तमचा िपनपासवडर उघड झाला तर तमच दाियतव िकती रािहल

याचा समावश आमही अटी व शत मधय कर c कोणतीही इलकटरॉिनक वहार सिवधा सिकरय करणयापव आमही तमचा मोबाइल करमाक आिण िजथ उपलबध

असल ितथ ई-मल आयडी न दवणयाची सिवधा परव

d अनिधकत वहाराची मािहती 24 x 7 दणयास तमहाला समथर करणयासाठी आमही िविवध माधयम (वािहनया)

पराव ही माधयम असतील हलपलाईनस एसएमएस ई-मल आयवहीआर वबसाईट इ आपण अशया वहाराची

मािहती आपलया गह शाखमधय (होम बरच) कामकाजाचया वळामधयही दऊ शकता तयाचपरमाण तमही आमचया

माधयमा ारा तमच काडर कस अवरोिधत (बलॉक) कर शकता याचा तपशील दऊ तमचया काडारचा वापर बलॉक कलयाची िनि ती करणारा सदश आमही तविरत पाठव e आमही शकय असलयास एसएमएसला अगभत (inbuilt) परतय र सिवधा पराव परत आमचया सवर एसएमएस

अ लटसरमधय एक पयारयी करमाक मोबाइल करमाक ई-मल आयडी समािव असल जयादवार तमहाला आमचयाशी तविरत सपकर साधता यईल f तकरारी दाखल करणयासाठी आमचया वबसाइटचया होमपजवर आमही एक थट दवा (िलक) उपलबध करन दऊ

तयामधय अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराच िरपोिटग करणयाकरता एक िविश पयारय असल g गहाळ झालयाची फसवणक झालयाची माहीती दणयाकरता आमही एक यतरणा परव जी तमहाला तातकाळ

परितसाद दईल (सवयपरितसाद समािव ) आिण तकरार िमळालयाची पोच तकरार न दणी करमाकासह िदली जाईल h तमच काडर हरवलयाच िकवा चोरीला गलयाच िकवा दस-या कोणतया कतीला तमचा िपन पासवडर िकवा इतर

सरकषा िवषयक गोपनीय मािहती समजलयाच तमचया लकषात यताच तमही ती तातकाळ बदलणयाबरोबरच आमहालाही लवकरात लवकर कळवण आवशयक असल आमहाला सिचत कलयानतर आमही तमचया काडारचा

गरवापर टाळणयासाठी तातकाळ पावल उचल (उदा तमच काडर बलॉक करण िकवा िपन पनररिचत [रीसट] करण

जशी गरज असल तयापरमाण)

48

i एकदा तमही आमहाला कळवलत की तमच काडर हरवल आह िकवा चोरीला गल आह िकवा तमचा िपन अथवा

पासवडर उघड झाला आह की तयानतर तमचया काडारचया कोणतयाही अनिधकत वापरासाठी तमही जबाबदार

असणार नाही J अनिधकत वहाराची तमची तकरार िमळालयानतर तमचया खातयातन तयापढील अनिधकत वहारास

परितबध घालणयासाठी आमही तातकाळ पावल उचल k अनिधकत वहारामळ झाललया नकसानीच दाियतव तया तया वळी अिसततवात असललया िनयामकाचया

िनयमावर (Regulatory rules) आधािरत असल

l जर तमही आमहाला तमचा िव मान प ा सिचत कला (कळवला) असल तर तमहाला काडर िमळायचया आधी

िकवा लाग असलयास तमचा िपन आिण पासवडर िमळायचया आधी झाललया नकसानाब ल तमही जबाबदार

नसाल m तकरार दाखल करणयासाठी आिण िकवा हरवललया असरिकषत काडारची मािहती दणयासाठी बलॉक

करणयासाठी आमही एटीएमचया िठकाणी एटीएम च सवािमतव असणा-या बकचया सपकर परितिनधीच हलप डसकच दरधवनी करमाक टोल-फरी नबर परदिशत कर कपया तकरार िनवारणासाठी तमही तमची तकरार काडर दणा-या बककडच कराल याची खातरजमा करा n एटीएम आयडी सवर एटीएमवर परदिशत असतील आपण तकरार सचना करताना तयाचा उललख करावा

एटीएम सबिधत तकरार करणयाच फॉमसर एटीएमचया िठकाणीच उपलबध असतील o अयशसवी झाललया एटीएम वहारामधन चकन डिबट झाललया रकमाचा परतावा आमही िविहत

कालमयारदमधय कर िविहत कालमयारदपािलकड कोणताही िवलब झालयास व जर तकरार आमचयाकड (महणजच

एटीएम काडर दणा-या बककड) अशया वहारानतर 30 िदवसाचया आत दाखल झालली असल तर िविहत

कलयानसार भरपाई दऊ p एटीएम वहार िववादासपद असलयास वाद सोडवला जाईपयरत सबिधत कमरा िचतरण (Footage) जतन

कर जर सबिधत वाद अशया िचतरणाचया जतन कालाविध दरमयान उभा रािहला तरच उपलबध होऊ शकल

49

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect

of unauthorized electronic banking transactions)

a पढील परकारचया घटनामळ अनिधकत वहार घडलयास तमच दाियतव ldquoशनयrdquo असल

i आमचया बाजन सगनमतान झालली फसवणक (Contributory fraud)

आमचा िनषकाळजीपणा आमचयातील तरटी ii तरयसथ पकषा ार उललघन झाल असल जयामधय यतरणतील कमतरता अनय िठकाणी

असल आिण अशया (अनिधकत) वहाराची मािहती तमहाला आमचयाकडन सपरिषत (communicate) झालयानतर कामकाजाचया तीन िदवसाचया आत तमही आमहाला

तयाबबत सिचत कल असल तर b अनिधकत वहारामळ होणा-या नकसानास खालील पिरिसथितत आपण जबाबदार असाल

i जया परकरणात तमचया िनषकाळजीपणामळ नकसान झाल असल उदा तमही पमट

सबधातील मािहती कोणाला सािगतलीत तर तो अनिधकत वहार तमही आमहाला

कळवपयरत झाललया सपणर नकसानासाठी तमही जबाबदार असाल अनिधकत वहार आमहाला कळवलयानतर होणा-या नकसानासाठी आमही जबाबदार अस ii जया परकरणात अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासाठीची जबाबदारी आमचयावर

िकवा तमचयावरही नाही परत यतरणमधय अनयतर कोठतरी असल आिण तमचयाकडन

अशा वहाराबाबत आमहाला कळिवणयास (आमचयाकडन तयाबबत तमहास वहाराची मािहती सपरिषत [communicate] झालयावर चार त सात कामकाजाचया िदवसाचा) िवलब

झालयास तमचया परतयक वहारासाठीच दाियतव तया वहार मलयाएवढ मयारिदत असल िकवा या िवषयावर िरझवहर बकचया वळोवळी िदलया जाणा-या मागरदशरक सचनानसार जी रककम कमी तवढ तमच दाियतव असल

iii यािशवाय जर तमही आमहाला िरपोटर करणयास सातहन अिधक िदवसाचा िवलब कलात तर

तमच दाियतव आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कल जाईल ज (बोडर समत धोरण) पिबलक डोमनमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असल आरबीआयचया या िवषयावरील िनदशानसार आमचया धोरणापरमाण तमचया दाियतवाचा तपशील तमहाला खात उघडणयाचया वळस परव या िवषयीच आमच धोरण सवर गराहकाना वयिकतकिरतया दखील सिचत कल जाईल

50

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

तमही सिचत कलयानतर अनिधकत इलकटरॉिनक वहारामधील रककम तमही आमहाला कळिवललया तारखपासन

10 कामकाज िदवसामधय आमही तमचया खातयात करिडट कर (शडो रीवहसरल) (िवमा दा ाचया तडजोडीची जर

असलयास वाट न पाहता) रककम करिडट कलयाचा मलय-िदनाक (Value date) अनिधकत वहाराचया

िदनाकापासन मानला जाईल तयाचपरमाण आमही ह सिनि त कर की

i तमचया तकरारीच िनवारण होईल आिण आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कललया

कालाविधत परत तमचयाकडन परा झाललया तकरारीचया िदनाकापासन 90 िदवसाचया आत दाियतव असलयास

परसथािपत कल जाईल आिण तमहाला या िवषयावरील आरबीआय चया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ ii जर आमही 90 िदवसामधय तकरारीच िनवारण करणयास िकवा तमच दाियतव जर असलयास िनि त करणयास

अकषम ठरलो तर तमहाला आरबीआयचया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ आिण

iii तमचया डिबट काडर बक खातयाचया बाबतीत तमहाला ाजाच नकसान सहन कराव लागणार नाही आिण

करिडट काडर सबधात तमचयावर ाजाच कोणतही अितिरकत ओझ नसल

8175 करिडट काडर (Credit Card)

a जवहा तमही करिडट काडारसाठी अजर कराल तवहा तयाचयाशी सबिधत महतवाचया अटी व शत आमही तमहाला

सप करन साग जस शलक व ाजदर व इतर शलक िबिलग व पमट ठरवायची प त अितदय

(Overdues) मोजमाप करणयाची पधदत कवळ ldquoिकमान रककमrdquo भरणयाच आिथक पिरणाम काडर

पनरनवीकरण (Renewal) आिण सप ात (Termination) आणणयाची प त व काडर वापरणयासाठी

तमहाला आवशयक असलली इतर मािहती

b सवारत महतवाच िनयम व अटी (MITC) आमही ldquoफॉनट 10rdquo या िविश आकारामधय (Font of 10)

खालीलपरमाण परदिशत कर i िवपणन करताना ndash शलक आिण आकारणी यासबधातील MITCs

ii अजर करताना सवागत-सच दताना ndash इतर सवारसमवत सवर महतवाच िनयम व अटी (MITCs)

iii करिडट काडर िबिलग वर ndash शलक आिण आकारणी पस काढणयाचया मयारदा यावरील MITCs

51

iv िनयम व अटी या मध कोणतही बदल झालयास ndash साततयान व परवाही सवरपात (on-going basis)

तरयसथ िकत ारा फसवणक झालयास िकवा फसवणकीत तमचा कोणताही सहभाग नसलयास तमच दाियतव

c करिडट काडार करता तमही अजर करतवळी आमही ल य महणन ठरवललया िनवारण-पतरतचा अवधी (Targeted turnaround time) तमहाला साग काडर उतपादनावरील

वािषक शलक आिण वािषकीकत टककवारी दर (Annualized Percentage Rates ndash एपीआर) आमही

साग (िकरकोळ खरदीसाठी आिण रोख उचली करता वगवगळ असलयास समान परामखयान) एपीआर

िवलिबत दयक शलक आिण ाजाच मोजमाप करणयाची प त उदाहरणासह सप कली जाईल ा बाबी सवागत सचा मधय दशरवलया जातील आिण मािसक िववरणामधय दखील दशरवलया जातील दरमहा कवळ िकमान पमट करणयाबाबतचया सचनमळ परतफडीचा कालावधी लाबल व पिरणामी थिकत रकमवर चढणा-या ाजाचा भरणा सवर मािसक िववरणामधय ठळकपण दशरवला जाईल मािसक करिडट काडर िववरणात उललिखत फकत ldquoिकमान दय रककमrdquo जर तमही भरायच ठरवलत तर न भरललया रकमवर लाग होणारा ाजदर आिण इतर शलक स ा आमही दशरव एमआयटीसीमधय आमही िवशषत ह सप कर की जर मागील मिहनयातील िबलाची थकबाकी रािहली

असल तर ldquoमोफत ऋण कालावधीrdquo गमावला जातो

d जर आमहाला तमच परोफाईल करिडट काडर जारी करणयासाठी योगय वाटल तर आमही तमहाला िनिषकरय (िडएिकटवहटड ndashवापरासाठी तयार नसलल) करिडट काडर जारी

कर आिण तमचयाकडन करिडट काडर सवीकारत असलयाची समित आली तसच सिकरय करणयासाठी आवशयक पावल उचललयावरच काडर सकरीयचाल कल जाईल ज अट चया अधीन असल

e जर तमचया समित िशवाय आमही काडर सिकरय कल िकवा तमचया समित िशवाय िदललया काडारच आकार लावला तर आमही तो आकार फकत परतच करणार नाही तर परत कललया आकाराचया दपपट रककम दड महणन तमहाला परत दऊ

f आमही तमचया लखी समित नतरच तमहाला ऋणउधार सिवधा दऊ िकवा तमचया काडारची करिडट मयारदा वाढव इलकटरॉिनक माधयमा ार परा समित जयात तमही िविश परकार कोणत वहार करणार आिण अितशय महतवाचया अटी व शत वाचल असलयाब ल परमािणत करता आिण जयातन अशा समितच िडिजटल रकॉडर साकष महणन परा करन घऊ शकतो तयालाही समित मानल जाईल

g आमही तमचयातफ नामिनदिशत कललया िकतना अितिरकत (Add-on) काडर दऊ शकतो तमचया िवनतीनसार तमहाला जारी कललया अितिरकत काडारसाठी (एकण

मयारदमधय) मयारदा ठरवन दऊ शकतो अशा अितिरकत काडर धारकाचया सवर वहारासाठी तमही जबाबदार असाल

52

h जर तमचया करिडट काडरची मयारदा कमी करणयाचा परसताव असल आिण जर असा परसताव तमचयाकडन आलला नसल तर आमही तमहाला 30 िदवसाची पवरसचना

दऊ व तयाच कारण तमहाला एसएमएसई-मल पतरा ार कळव i काडर र करणयाची काडारची मयारदा कमी करणयाची तमची

िवनती जर दय बाकी रकमचा िनपटारा परदान झालल असल तर मानय कर आिण तमची लखी िवनित

िकवा आमचया कड न दललया तमचया ई-मल आयडी वरन परा करिडट काडर बदर करणया बाबतचा ई-मल आलयानतर कामकाजाचया 7 िदवसाचया आत तयाची प ी कर

j तमही काडरधारक असताना जर आमहाला दय असललया

रकमचा भरणा करणयात तमही कसर कलयास तमचया करिडट मधय असललया तयाच कषमतमधय बककडील

कोणतयाही खातयामधील िकवा बकचया ताबयातील िकवा अिभरकषतील (custody) तमचया मालकीचया

सवर पशावर धारणाधीकार (Lien) बजावणयाचा िकवा वजावट करणयाचा अिधकार आमचयाकड असल

तमचया ठव खातयावर धारणािधकार ताबा सथािपत कलयानतर तीन िदवसाचया आत आमही तमहाला यासदभारत तमचया न दणीकत ईमल आयडीवर न दणीकत मोबाइल करमाकावर िकवा पतरा ार सिचत कर

k िवमा कपनयाचया सहयोगान जर आमही आमचया करिडट काडर धारकाना िवमा सरकषा दऊ करत अस तर आमही तमचयाकडन अपघाती मतय आिण अपगतव लाभाचया

सदभारतील नामिनदशनाच तपशील लखी सवरपात घऊ आमही ह सिनि त कर की जी िवमा कपनी िवमा सरकषशी सबधीत दाव हताळणार आह तया िवमा कपनीन नामिनदशन तपशील न दवला आह

l अलपशा रकमच (low value) ऑन-लाइन ldquoकाडर नॉट परजटrdquo

(सीएनपी) (काडारचया गरहजरीतील) वहार सकर करणयासाठी अितिरकत घटक अिधपरमाणनाची (Additional Factor Authentication ndash एएफए) अट िशथील करणयात आली आह तयानसार आमही

(काडर इश करणारी बक) तमहाला ldquoपमट अिधपरमाणन उपायrdquo (Payment Authentication Solutions)

वकिलपक ततवावर उपलबध करन दऊ तमही िनवडलला पयारय तमचया समतीन सिकरय करणयासाठी आमही ldquoएकदाच न दणीrdquo (One-time Registration) सिवधा परव एएफए िशिथल करणयाची सिवधा ही परित

वहार र 2000- च कमाल मलय असणा-या सीएनपी वहाराना (िकवा िनयामकान वळोवळी

ठरवलयापरमाण) लाग असल परती वहार मयारदा याहन कमी ठवणयाची सिवधा दखील आमही तमहाला दऊ

m या सिहतितल कलम 81742 नसार आमही कोणतयाही अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराची जबाबदारी घऊ

53

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements)

a तमचया करिडट काडर खातयाच वसथापन करणयासाठी व तमही कलली खरदी काढलल पस याचा तपशील

तपासणयाकरता तमचया करिडट काडर खातयाच िववरणपतर आमही दरमहा िवनामलय पाठव करिडट काडर िववरणपतर परतयक मिहनयाचया ठरािवक तारखला आमचयाकड न दललया तमचया पततयावर पोसटान किरअर ार िकवा

तमहाला हव असलयास ई-मल ारा पाठवल जाईल िववरणपतर इटरनट बिकगवर स ा पाहणयासाठी उपलबध कल

जाईल आमही ह सिनि त कर की चकीची िबल आकारणार नाही आिण आमही सिचत न कलली शलक आकारणयात यणार नाहीत जर कोणतयाही िबलािवरोधात तकरार दाखल झाली तर तकरारीच सौहादारन िनवारण करणयाचया हतन साठ िदवसाचया आत आमही आपणास सप ीकरण दऊ आिण गरज पडलयास कागदोपतरी परवास ा दऊ जर चिकन आकारलली शलक आमही परतयावितत (Reversed) कली तर अशया परतयावतरनामळ

तमचया दाियतवाची पिरपित (settlement) झाली अस मानणयात यणार नाही

b जर आपणास िववरणपतर िमळाल नाही तर तमही आमचयाशी सपकर साधण अपिकषत असल जणकरन आमही

िववरणपतर पनहा पाठवणयाची वसथा कर शक व आपणास वळवर पमट करणयास व काही आकषप असलयास

आमचया नजरस आणन दण शकय होईल c शलक आिण आकारणी व अटी व शत यात काही बदल झालयास आमही तमहाला कळव सिचत कर समानयतः बदल

ह ( ाजदर व िनयामक आवशयकतनसार होणार बदल सोडन) सभा परभावासह व िकमान एक मिहनयाची

पवरसचना दऊन कल जातील झालल बदल ह मािसक िववरणपतरा ारा िकवा तयाचया परितिलपी ारा आपलयाला

सिचत कल जातील या मधय आपलयाकडन शलक भरणयाबाबत कसर झालयास करिडट इनफॉमशन कपनयाना (CIC)

िरपोटर कल जाईल d करिडट काडर धारकाचया दय दणयात कसर (Default) झाललया पिरिसथितच CIC ला िरपोटर करणयापव आमही

बकचया सचालक मडळान याबाबत समत कललया परिकरयच पालन कर जयामधय काडरधारकाला परशी सचना दण समािव असल जरी चिकन लावललया िबलाच परतयावतरन कलल असल तरीही सिचत न कल गलल शलक ह

सीआयसीला िरपोटर करणयाच कारण असणार नाही जर आमही शलकाच परतयावतरन ह पिरपित (Settelment)

महणन गहीत धरल असल तर आमही सीआयसीला तयापरमाण िरपोटर कर व सीआयसीला कळवलयाच तमहाला साग

54

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products)

सबी (मयचअल फड) आिण आयआरडीएआय (िवमा उतपादन) अशा सबिधत िनयामका ार िनगरिमत न दणी परमाणपतरानसार झाललया कॉप रट एजनसी करारनामया अतगरत पशन फड मयचअल फड आिण िवमा इ सारखी तरयसथ

पकषाची उतपादन आमही िवतिरत करतो आमचयाकड आयआरडीएआय (कॉप रट एजटसची न दणी) िनयमन 2015 शी

ससगत अस िवमा उतपादनाचया िवकरीकरता आमचया सचालक मडळान समत कलल धोरण अमलात आह a जर आमही कोणतयाही गतवणकमालम ा परबधन कपनी िकवा िवमा कपनीच एजट महणन कोणतयाही परकारचया

गतवणक योजना जस मयचयअल फड िकवा िवमा दत अस तर तमहाला तयाबाबत मािहती दऊ कोणतीही िकत जर आमचया जागचा वापर करन आमचया वतीन तरयसथ पकषाचया उतपादनाच िवपणन करत असल अथवा िवकत असल तर तयाकरता आमही जबाबदार अस b आमही ह सिनि त कर की आमही िवकत असललया सवर गतवणक व िवमा योजना तया तया वळचया

िनयम आिण िविनयमानसार असतील c तमही जवहा आमचयाकडन बिकग सवा िकवा उतपादन घयाल तवहा तमही आमचयाकडन तया बदलयात कोणतही तरयसथ

पकष उतपादन घयाव (quid pro quo) अशी सकती करणार नाही

d आमचयाकडन घतललया कजारसाठी तमही ठवललया तारणासदभारत तमही ठरािवक िकवा तयाच ससथकडन िवमा छतर

घयाव असा आगरह आमही करणार नाही जर आमही एखाद िवमा उतपादन दत अस तर त पणरपण ऐिचछक असल तमही तमचया इचछनसार कोणतयाही ससथतन सवा परवठादाराकडन िवमा घऊ शकता e आमही िनयिमत कालातरान तमहाला जािहरत ार सचना फलका ार वबसाइटवरील मािहती ार मािहती

पतरका ार इ आिण तसच तमही अशी मािहती न सवीकारणयाचा पयारय िनवडला नसल तर आमचया शाखामधय

िवकलया जाणा-या उतपादनाचया लाभाबाबत ई-मल आिण एसएमएस माफर त मािहती दऊ

f आमही ह सिनि त कर की आमचया शाखतन िवकलया जाणा-या गतवणक व िवमा योजना उतपादन तमहाला आमच

िविधवत अहरतापरा अिधकारी सप करन सागतील g तमहाला दऊ करणयात आललया उतपादनाच तपशीलवार िनयम व अटी आमही परव (मयचअल फड असलयास परमख

मािहती पिसतका आिण िवमा उतपादन असलयास उतपादन पिसतका िवकरीच उदाहरण)

h गतवणक िवमा उतपादन तमहाला िवकणयापव गराहकासाठीच यथोिचत मलयाकन (Due Diligence) करणयाची

आमही दकषता घऊ i जर आमहाला िव ास वाटला की एखाद उतपादन तमचयासाठी योगय आिण उिचत आह तरच त उतपादन आमही

तमहाला िवक

55

j एखा ा उतपादनाच सदसय होणयाचा लाभ घणयाचा सवीकार आपलयाकडन अिधकत इलकटरॉिनक माधयमा ार

आलयावर आवशयक वधता (िविधवत गरा ता) तपासन तया सवसाठी आवशयक अजर व कागदपतर तमचयाकडन घऊ k आमही ह सिनि त कर की योजननसार आवशयक सवर औपचािरकता (व कीय परीकषसह) पणर झालयानतर 30

िदवसाचया आत िववरणपतर पॉिलसीच कागदपतर तमचयाकड पाठवल जातील

l जासतीतजासत शकय होईल तवढी ldquoिवकरी प ात सवाrdquo दणयाची आमही वसथा कर जस पधदतशीर गतवणक

योजनाचया हपतयाच (एसआयपी) च समरणपतर नवीनतम िनववळ मालम ा मलय (एनएवही) पिरपकवतची तारीख िवमयाचया हपतयाची दय तारीख इ

m सवा परवठादार तमही तयाचयामाफर त घतललया योजनचा उतपादनाचया कामिगरीसदभारत िनयिमत कालातरान

तमहाला मािहती दत राहतील जर तमहाला एखा ा िविश सवची गरज असलयास आणी तशी िविश िवनती आपण कलयास आमही ती सवा आपणास उपलबध करन दऊ n मयचयअल फड िवमा इतर िव ीय कपनयाकडन तयाचया उतपादनाच माकिटग (िवपणन) कलयामळ िमळालल

कमीशन इतर शलक जर असल तर तयाची मािहती वबसाइटवर परदिशत कर

o िवमा िवकरी मयचअल फड तरयसथ पकष गतवणक उतपादनाची िवकरी यासारखया उपसह बिकग वसायाकरता

(Para banking activities) असललया आरबीआयचया मागरदशरक ततवाच आमही पालन कर

p आमही ह सिनि त कर की िविवध उतपादन िवकणयाशी सबिधत सवच शलक परदिशत कलल असल व तमहाला त

उपलबध कल जाईल

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility)

आमही करिडट समपदश सिवधा दणयाचा परयास कर तमहाला अशया सवचा लाभ घता यावा महणन जथ ही सिवधा

कोणतयाही बकानी उभारललया िविश समपदश कदरामधय उपलबध करन िदली असल तया कदराच प व वळ इ आमही आमचया शाखत परदिशत कर

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records)

आपलया वहाराशी सबिधत कागदपतर रकॉडरस आपण िवनित कलयास व अिभरकषण कालावधीमधय असलयास आमही

मलय आकारन आपणास उपलबध करन दऊ

56

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण

(Branch Closure Shifting)

a जर आमही आमची शाखा बद करणयाची योजना आखली असल िकवा शाखा सथलातरीत करणार असलो िकवा

तमहाला बिकग सवा दण सर ठवण आमहाला अशकय झाल तर आमही तमहाला- i तया पिरसरात इतर कोणतयाही बकची एकही शाखा कायररत नसल तर दोन मिहनयाची नोटीस दऊ ii इतर सवर पिरिसथतीत एक मिहनयाची नोटीस दऊ

b जर आमही शाखा सथलातरीत करणार अस तर शाखचया नवीन जागचा सपणर प ा दऊ

c शाखचया कामकाजाचया वळात काही बदल असलयास तमहाला कळव

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion)

a िकमान िशललक रकमची अट न ठवता आमही मलभत बचत बक ठव खात (Basic Savings Bank

Deposit Account - बीएसबीडी खात) छोट खात (Small Account) आिण जन-धन खात उपलबध करन

दऊ मातर यासाठी भारतीय िरझवहर बकन व भारत सरकारन खात उघडणयासाठी वळोवळी जारी कललया ldquoतमचया

गराहकाला ओळखाrdquo (KYC) आिण अटी मनी लॉिनडरग (AML) चया अतगरत िदललया सचनाच पालन आवशयक

असल तयाचबरोबर िनःशलक एटीएम काडर िकवा एटीएम-कम-डिबट काडारसह आमही िकमान सामानय सिवधा दऊ

व तयाची मािहती दऊ खात उघडताना ही सवर सबिधत मािहती तमहाला पारदश पण साग b सलभ कललया ldquoकवायसीrdquo िनयमानसार आमही अस खात उघडन दणयाची सिवधा दऊ परत ही खाती छोटी

खाती महणन स ा मानली जातील आिण तयासाठी लाग असलल परितबध सथािनक भाषत व तमहाला सहज

समजल अशा प तीन सािगतल जातील c मलभत बचत बक ठव खात (बीएसबीडी खात) उघडणयासाठीचया आवशयकता व छोट खात ldquoजन धनrdquo खात

उघडणयासाठी सलभ कवायसी प तीखाली आवशयक कागदपतराची यादी ि भाषी ितरभाषी रपात आमही सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर d आमचया कमरचा-यामधय िवशषतः काउटरवरील कमरचा-यामधय जागरकता िनमारण वहावी महणन तयाचया

परिशकषणासह इतर आवशयक पावल उचल

57

e सामानय बिकग सिवधा आमही तमहाला िनःशलक उपलबध करन दऊ जस खात चाल ठवणयासाठी एका मिहनयात

ठरािवक वळाच पस काढण सामानय करिडट काडर (General Credit Card) वहार व इलकटरॉिनक माधयमान

राजय व कदर सरकारकडन तमचया खातयात पस अतिरत होण

f आपण इिचछत असलयास गणविधत सवा (Value Added Services) आमही िनःशलक अथवा कमी शलक

आकारन दऊ तयासाठी तमहाला समजल अशा भाषत अगोदर समजावन साग g जर सवा वहार िकवा शलक यामधय काही बदल होणार असतील तर त लाग होणयापव िनदान एक मिहना

आधी तमहाला कळव h ह बदल तमहाला सोयीचया माधयमा ार कळव जस शाखतील नोटीस बोडर िकवा ायसाियक परितिनधी

(िबझनस कॉरसपॉडनट) िकवा पतर इ i जथ आमची शाखा नसल तथ भारतीय िरझवहर बकचया पथदश मागरदशरक सचनानसार खात उघडण ठवी

ठवण रककम व वहाराचया सखयचया मयारदनसार पस काढण िशललक रकमची चौकशी इ व एका िठकाणाहन

दसरीकड पस अतिरत करण इ सवासाठी ायसाियक परितिनधी (िबझीनस कॉरसपॉडनट - BC) ावसायीक

सिवधारक (िबझीनस फिसिलटटर - BF) नमणयाचा परयास कर

j आमही मोबाईल बिकग सवा दणयाचाही परयास कर

k मोबाईल फोन एनइसीएस एनइएफटी सारखी इलकटरॉिनक माधयम इ ारस ा पस हसतातिरत करणयाचया

इतर सिवधा दणयाचा परयास कर l बिकग आउटलटस बीसी बीएफचया कित व तरट साठी (Acts of commission and omission) आमही

जबाबदार अस आिण तयाचया िवर न दललया कोणतयाही तकरारीचा तपास कर m तमहाला गरज असलयास आमही तमहाला परवडणा-या िकमतीत कजर सिवधा दऊ जयाचया अटी व शत तमही

कजारसाठी अजर कराल तवहा तमहाला साग n आमचयाकड असललया िविवध कजर योजना तमहाला साग जयात पढील गो चा अतभारव असल जस तमचया

कजारचया अजारवर िवचार करणयासाठी बकला आवशयक असणारी िकमान मािहती अशा कजारना लाग होणा-या

महतवाचया अटी व शत बककड ठवल जाणार तारण ाजदर व ाज आकारणयाची प त व काळ परतफडीची प त इ

o सरकार परायोिजत योजनचया अतगरत पराधानय कषतरातील (Priority Sector) रपय एक लाखापयरतचया

कजारसाठी दययम (कोलटरल) तारण आमही मागणार नाही (स म व लघ उ ोजकासाठीच (MSE) कजर सोडन जथ

तयाचयासाठी दययम तारणमकत कजर मयारदा रपय 10 लाख आह) शकषिणक कजर योजनअतगरत रपय चार

58

लाखापयरतचया शकषिणक कजारसाठी िकवा वळोवळी सधािरत रकमवर आमही दययम तारणाचा आगरह धरणार

नाही p आमचया कडन घतललया कजर सिवध सदभारत तमहाला काही आिथक अडचण चा सामना करावा लागत

असलयास आमही सहानभतीपवरक व सकारातमकतन तयावर िवचार कर q वर उललख कलयापरमाण तमही तमचया कोणतयाही आिथक िववचनब ल आमहाला सिचत कर शकता जयायोग

तमचया समसयावर मात करणयासाठी आमही तमहाला मदत कर शकतो तमचया कजारचया अजारवर िवचार करताना जर एखा ा िविश सरकार परायोिजत योजनअतगरत ldquoशनय दाियतवrdquo (No Dues) परमाणपतर मागण

अिनवायर असल तर तयाचा अपवाद वागळता आमही तमचयाकड ldquoशनय दाियतवrdquo परमाणपतर मागणयाचा आगरह

धरणार नाही (वयिकतक कजरदार आिण सवय-सहायय गट [Self Help Group] आिण सह-दाियतव गट [Joint

Liability Group])

r तमचया अडचण वर मात करणयासाठी एक परयास महणन आिण दोघाचयाही िहताचया द ीन िवचार करणयायोगय

वाटलयास आमही पनरजजीवन योजना (Revival Package) तयार कर

s सामानयत शाखमधय िकवा पयारयी मागारन महणज इनफमशन आिण कमयिनकशन टकनॉलॉजी (ICT-मािहती व

सवाद ततरजञान) सारखया योगय फलटफॉमरचा वापर करन बक खातदारानी खात कस हताळाव याब ल तयाना िशकषण दऊ व मागरदशरन कर t गराहकाना िशिकषत करणयासाठी आमही आिथक साकषरता अिभयान हाती घऊ

u आिथक समावषण वध गत करणयासाठी ल य गटाला सहभागी करन लहान शहर व गावामधय िशिबर सटॉल

व टाऊन हॉल कायरकरम आयोिजत कर v पणर दशात व िवशषत बकमधय आिथक समावशनाच परय वहावत महणन आमचया सवर सतराविरल कमरचा-

याना िशिकषत करणयासाठी यतरणा राबव w जया बकिवरिहत कषतरामधय आिथक समावशन योजना राबवली जात आह तथ बकच परय पणरतवास जाव

महणन बकचया अिधका-यानी िनयिमत नहमी भटी दणयाची प त आमही सर कर

x तमचया तकरारी असतील तर तयामधय ताबडतोब लकष दणयाचा व लवकरात लवकर तयाच िनरसन करणयाचा

परयास कर y जर तमहाला बक िकवा तयाच वसाय परितिनिध (BC) वसाय सिवधारक (BF) याचया िवर गा-

हाणतकरार असल तर तकरार करायची प त आिण बकत तकरार िनवारणाची यतरणा काय आह तसच तमचया तकरारीच बककडन िनवारण झाल नाही िकवा तमच समाधान झाल नाही तर बिकग लोकपाल योजन िवषयी साग z आिथक समावशन कायरकरमाची आमही ापक परिसि कर आिण गराहकाना िविवध उतपादन व सवािवषयी

मािहती दऊ

59

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons)

a आमच िवशष गराहक जस ज नागिरक िद ाग व अिशिकषत लोकाना आमचयाशी वहार करणयास सोप व

सोयीसकर जाव महणन आमही पणर परयास कर अशा अजरदार व गराहकाना सोयीसकर अशी धोरण उतपादन व सवाचा यात समावश असल b तमहाला बिकग सवा िमळवण सकर होईल अशा परणाली व प ित तयार करणयाचा परयास कर

c आमचया शाखा व एटीएम मधय िकतश यणयासाठी सलभ व सोयीच रसत बनिवणयाचा परयास कर बकचया

शाखामधय आिण एटीएममधय रप आिण रिलगची सिवधा दणयाचा परयास कर जणकरन जय नगिरकाना आिण िद ाग िकतना बकचया िविवध सिवधाचा लाभ घता यईल d तमचयाशी सवाद साधणा-या आमचया कमरचा-याना तमच बिकग वहार करताना तमहाला मदत करणयासाठी

परोतसाहन दऊ 2 या सिहतमधय िदललया इतर सवर बाधीलकी ितिरकत - i आमही आपलयाला यथोिचत अगरकरम दऊ बिकग वहार व तकरार िनवारण यामधय वयिकतक सवा दणयाचा

परयास कर ii बिकग हॉलमधय बसणयाची सिवधा दणयाचा परयास कर

iii ldquoएक िखडकीrdquo (One Window) प ित ार तमहाला आमचया सवा दणयाचा परयास कर

iv तमही परािधकत कललया िकतला तमही िनि त कललया मयारदपयरत तयान परािधकार पतर व पासबक सादर कल

तर पस काढणयाची परवानगी दऊ v िवशष पिरिसथतीमधय जस आजारपण शाखमधय परतयकष यऊ न शकण इ वळी घरी सवा (डोअरसटप बिकग)

दणयाचा परयास कर (जस रककम सवीकारणखातयामधय चकडीडी इ जमा करण िकवा रककम पोचवणचकचया बदलयात डीडी दण इतर लखी मागणया इ)

70 वषारहन अिधक वयाचया जय नागिरकासाठी आिण िद ाग िकतसाठी िकवा शारीिरक िवकलता असणा-या िकतसाठी (व कीयदष ा परमािणत दीघरकालीन रोग िकवा अपगतव असण) दि हीन िकतसह आमही मलभत

बिकग सवासाठी घरपोच बिकग सिवधा परवणयाचा एकितरत परयास कर उदा अशा गराहकाचया घरी जाऊन

60

पावती बदलयात रोख आिण धनादश इतयािद घण िडमाड डराफट पोहोचवण कवायसी कागदपतर घण आिण

हयातीचा दाखला दण इ

vi िनवि वतनधारकाना तयाचया खातयात जमा होणा-या िनवि वतनाचया रकमच िववरण असलली पनशन सलीप

दऊ vii िवशष पिरिसथतीत िनवि वतन तमचया घरी यऊन दणयाचा परयास कर

viii मािहतीच कनदरीकरण (Centralized Data) करन िनवि वतनधारकानी सादर करण अिनवायर असलल

हयातीच परमाणपतर आमचया बकचया कोणतयाही शाखत सवीकार ix ऑिटझम सरबरल पलसी मटल िरटाडशन आिण बहअपगतव असललया िकतचया नातवाईकपालकाना रा ीय

िव सत अिधिनयम 1999 चया अतगरत कायदशीर पालक कसा िनयकत करावा याच मागरदशरन कर महणज तो अशा िकतच खात उघड शकल व चालव शकल

x आमही ह सिनि त कर की कोणताही भदभाव न करता अध िकतना सवर बिकग सिवधा जस चक बक एटीएम

नट बिकग लॉकर िकरकोळ (Retail) कजर करिडट काडर इ िदलया जातील

xi अध िकतना िविवध बिकग सिवधाचा लाभ घता यावा महणन आमही शकय तवढी मदत कर

xii आमही िनयिमतपण गराहक बठका आयोिजत करणयाचा परयास कर महणज तमहाला तमच महणण माडता यईल व सामिहक अनभवाचा फायदा होईल

xiii

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts)

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली (Secure and Reliable banking amp payment

systems)

a तमही िव सनीय आिण सरिकषत अशा पमट परणालीचा उपभोग घऊ शकाल ह सिनि त करणयासाठी आमही

सव म परयास कर b सरकषा वसथचा एक भाग महणन आमही जथ वहायर असल तथ सीसीटीवही बसव जयामळ बारका ान लकष

ठवता यईल

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत (Keeping us updated)

a कपया तमच नाव प ा टलीफोन कर व ई-मल आयडी आमचयाकड न दवला गलयाची खातरी करन घया महणज

तमहाला आमही आवशयक अलटर पाठव सतकर कर शक

61

b कपया तमही तमच नाव प ा फोन करमाक ई-मल आयडी बदललयास अशया बदलाचा परवा आवशयक

तदनषिगक कागदपतरासह तातडीन आमहाला कळवणयाची खातरी करन घया जयायोग आमहाला आवशयक असल

तवहा तमचयाशी सपकर साधण शकय होईल 123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account)

a आमही तमहाला िशफारस करतो सचवतो की तमही तमच िववरणपतर िकवा पासबक िनयिमतपण तपासत

जा व जर एखादी न द (Entry) तमहाला चकीची वाटली तर लवकरात लवकर आमहाला कळवा महणज

आमही ती तपासन पाह थट नाव (Direct Debit) आिण सथायी आदश (Standing Instructions)

नहमी तपासत रािहलयामळ तमच पस तमहाला पािहज तथच गलयाची खातरी पटल

b जर तमचया खातयातील एखा ा वहाराची चौकशी करणयाची आमहाला गरज वाटली तर आमचयाशी व

जर पोलीसइतर तपासणी यतरणाचा चौकशीमधय सहभाग आमहाला आवशयक वाटलयास तयाचयाशी

सहकायर करण गरजच राहील

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care)

तमच खात सरिकषत ठवण व ठकबाजीफसवणक टाळणयास मदत करणयासाठी तमच चकस पासबक व

इतर गोपनीय मािहती याची काळजी घण गरजच आह यासाठी कपया खालील सचनाच पालन करा

a i तमच चकबक व काड एकतर ठव नका

ii कोर चक (धनादश) सही करन ठव नका

iii इतर कोणाला तमचया खातयाची मािहती पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती दऊ नका

b तमचया काडर चकबकचा गरवापर टाळणयासाठी त कस सरिकषत ठवाव ह आमही तमहाला साग

c जर तमच चकबक पासबक िकवा एटीएमडिबटकाडर हरवल िकवा चोरी झाली असल िकवा इतर कोणाला

तमचा ओळखकरमाक िकवा इतर सरिकषत मािहती कळली असल अशा पिरिसथतीत आमहाला कळिवलयावर आमही तयाचा गरवापर रोखणयासाठी ताबडतोब पावल उचल िपनपासवडर (परवलीचा शबद ) कोणाला

कळलयास तमही तो ताबडतोब बदलण गरजच आह d जर तमहाला असा सशय आला िकवा अस आढळल की तमच चकबक पासबक काडर हरिवल आह िकवा चोरीला

गल आह िकवा इतर कोणाला तमचा ओळख करमाक पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती कळली आह तर

तमही त आमहाला ताबडतोब कळिवण आवशयक आह

62

e तमच वर नमद कलयापरमाण झालल नकसान तमही आमचया चोवीस तास ldquoटोल-फरीrdquo नबरवर कळव शकता

आिण तशी लखी प ी ताबडतोब पाठव शकता अनयथा वकिलपकरीतया आपलयाला या कारणासाठी िदललया

आमचया ई-मल पततयावर कळव शकता

f आमहाला सिचत करपयरतचया कालाविधत जर काही गरवापर झाला तर तयाला तमही जबाबदार असाल

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments)

a चकच परदान थाबवणयासाठी (Stop Payment) िकवा िदलली सथायी सचना (Standing Instructions)

िकवा थट नाव टाकणयाचया सचनची (Direct Debits) न द र करणयासाठी तमही आमहाला लखी कळवण

आवशयक राहील

b तमचयाकडन कोणताही आदश माग घणयाची सचना आमही सवीकार तयासाठी लाभाथ परयोकत ससथा

(बनिफशरी यजर इिनसट ट) कडन पवर मानयता समित घणयाची आवशयकता असणार नाही

c जर परदान र करणयाचा तमचा िनणरय तमही आमहाला सिचत कला नाही तर परदान र करण शकय होणार

नाही

d करिडट काडरची परदान र करण ही इतर िनधारिरत अटी व शत चया अधीन असतील

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses)

जर तमही फसवणक कलीत तर तमचया खातयाच होणार सवर नकसान ही तमची जबाबदारी असल जर तमही

आवशयक ती काळजी घतली नाही व तयामळ तमच नकसान झाल तर तमही जबाबदार असाल

63

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary)

सदर ाखया कोडमधय आललया शबदाच अथर व अटी याच सप ीकरण दत या ाखया कायदशीर िकवा ताितरक

नाहीत

आधार प एक मोबाइल अ प (अनपरयोग) ज बायोमिटरक काडर वापरन िडिजटल पमट कर दत अ प अ प ह अ पलीकशन (अनपरयोग) या शबदाच सिकष रप आह अ पलीकशन हा एक सॉफटवअर परोगरम असतो जयाची रचना वापर करणा-यासाठी एक िविश िकरया पार पाडणयासाठी कलली आसत एटीएम ndash

एटीएम (Automated Teller Machine) ह एक मिशन आह जया ार गराहक तयाच काडर िपन (PIN)

ओळखकरमाक वापरन पस काढण इतर मािहती व इतर सवा िमळव शकतो

बिकग लोकपाल वाद िनवारण करणारी एक सवततर परािधकत ससथा जी िरझवहर बकन िकत आिण लहान ावसायीक ससथाना

तयाचया बकाशी होणा-या वादातन तोडगा काढणयासाठी िनमारण कली आह

बिकग आउटलट एक िनि त िठकाणी बिकग सवा दणार यिनट िजथ बकच कमरचारी िकवा वसाय सहयोगी (Business

Correspondents) तनात कलल असतात व ितथ ठवी सवीकारणयाचा धनादश वटवणयाचा रोख रककम

काढणयाचा िकवा कजर दणयाचया सवा आठव ातन िकमान पाच िदवस दररोज चार तास परवलया जातात भीम ldquoभारत इटरफस फॉर मनीrdquo ह मोबाइल अ प नशनल पमटस कॉप रशन ऑफ इिडया (एनपीसीआय) न िवकिसत कलल असन त यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) वर आधािरत आह काडर

64

एक पलिसटकच काडर ज वसत आिण सवाचा मोबदला दणयासाठी िकवा पस काढणयासाठी गराहक वापरतो या

सिहतमधय डिबट करिडट समाटर व एटीएम काडरचा समावश कला आह

करिडट काडर करिडट काडर ह करिडट सिवधा िमळणार पलिसटकच काडर आह जया ार तमही खरदी कलल सामान व सवाच पस दऊ शकता िकवा रोख रककम काढ शकता

धनादश सकलनाच धोरण (Cheque Collection Policy)

धनादश सकलनाच धोरण महणज वगवगळया सथािनक व बाहरगावचया बकाच चक व पीओडीडी इ तया - तया

खातयात जमा करणयासाठी बकामधय जमा कल जातात तया सबधीच धोरण ा ार खालील काम कली जातात

चक िवकत घणयाची िवनित चक जमा करणयासाठी वळची मयारदा चक सकलन करणयास िवलब झालयास ाज दण सथािनक व बाहरगावचया चकची रककम ताबडतोब करिडट करण चकइनसटरमटस सकरमणा दरमयान (In-transit) हरवलयास तो सकिलत करणयासाठी लागणारा आकार

गराहक जयाच बकत खात आह अशी िकत (जयामधय दस-या िकतबरोबर सयकत खात िकवा मतयपतर वसथापक िकवा

िव सत िकवा िहनद अिवभकत कटबाचा ldquoकतारrdquo महणन खात याचा समावश होतो परत एक ानच ापार

करणारी िकत परोपरायटरशीप भागीदारी कपनया कलब आिण सोसायटी याचा समावश होत नाही) िकवा ज

बकची इतर उतपादन सवा याचा वापर करतात

चाल खात हा एक मागणीनसार रककम काढ़ता यऊ शकणारा ठवीचा परकार आह या खातयातन िशललक रककम असलयास

िकवा ठरािवक रककम िकतीही वळा काढता यत

मत िकतच खात जया ठव खातयाचा खातदार मत झाला असल िकवा सयकत खातयाचा एक िकवा अिधक खातदार मत झाल असतील अस खात मत िकतच खात मानल जात

डीमट खात डीमट खात महणज डीमटिरयलाईजड खात जयामधय गतवणकदाराच रोख इलकटरॉिनक सवरपात ठवलल असतात

ठव खाती ldquoबचत ठवrdquo महणज मागणीपरमाण िविश कालाविधमध ठरािवक वळा पस काढणयाची व ठरािवक रकमची

स ा बकन मयारदा घातल असलल ठव खात आह

65

ldquoमदत ठवrdquo महणज एका िनि त अशा कालाविधसाठी बकमधय ठवलली ठव जी मदत सपलयानतरच काढता यत यामधय पनरावत ठवदपपट लाभ ठवकमी काळासाठी ठविनि त ठवमािसक उतप

योजना तरमािसक उतप योजना इ चा समावश होतो

ldquoनोटीस ठवrdquo महणज ठरािवक काळासाठी ठवलली मदत ठव पण एक पणर कामकाज िदवसाची नोटीस

दऊन ही ठव काढन घता यत

इिकवटी इिकवटी महणज एखा ा कॉप रट ससथचया भाडवलाचा भाग जो कपनीच समभाग (शअसर) महणन भौितक सवरपात

(Physical form) िकवा डीमटिरयलाइजड (Demat) सवरपात असतो

इलकटरॉिनक िकलअिरग सिवहस (इसीएस)

समाशोधन कदराचया (Clearing House) सवा ार एका बक खातयातन दस-या बक खातयामधय इलकटरॉिनक

माधयमा ारा िनधी हसतातरण करणयाची ही एक प ित आह

िसथर ाजदर (Fixed Rate of Interest)

कजारवरील िसथर ाजदर महणज कजारचया पणर कालावधीसाठी िनि त कलला िसथर असा ाजदर िकवा लाग असललया अटी व शत नसार जो पिहलया काही वषारनतर सधािरत (Revise) करता यतो

तरगता बदलता ाजदर (Floating Rate of Interest)

कजारवरील तरगता िकवा बदलता ाजदर महणज असा ाजदर जो िसथर नाही परत सदभर दराशी (Reference

Rate) जोडलला असल व सदभर दरात जस बदल होतील तयापरमाण ाजदर बदलल

हमी (Guarnatee)

परामखयान जबाबदार असललया कतीन कजारचा भरणा करणयास अथवा बधनाची पतरता करणयास कसर (Default) कलयास अनय िकतन कजारचा भरणा अथवा बधनाची पतरता करणयाच िदलल लखी आ ासन

सरकारी रोख सरकारी रोख महणज सरकारन सावरजिनक कजर उभ करणयासाठी िनमारण कलली व जारी कलली परितभित िकवा रोख स िकवा अपरवत खात (Inoperative Dormant Account)

स िकवा अपरवत खात महणज अस बचत िकवा चाल खात जयामधय दोन वषार पासन वहार झालल नाहीत

66

आयएमपीएस (IMPS)

तातकाळ परदान सवा अथारत ldquoइिमिडएट पमट सिवहसrdquo ही मोबाइल फोन ारा इटरबक इलकटरॉिनक इसटट मोबाइल मनी टरानसफर सिवहस आह रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा भारतीय िरझवहर बकन (आरबीआय) न भारताचया सीमअतगरत इलकटरॉिनक िनधी हसतातरणासाठी सर कलली ही एक यतरणा आह रा ीय सवयचािलत समाशोधन गह (National Automated Clearing House)

बकाना आिथक ससथाना कॉप रट आिण सरकारला मोठ इलकटरॉिनक वहार करणयासाठीचा हा एक वब

आधािरत मच आह एनइएफटी (NEFT)

नशनल इलकटरॉिनक फड टरानसफर (NEFT) प ित ही िनधी हसतातरणाची रा ीय सतराविरल प ित आह

जया ार दशातील एका बक शाखतन दस-या बक शाखत कोठही पस हसतातिरत करता यतात

नामिनदशनाची सिवधा नामिनदशनाचया सिवधमळ बक ह कर शकत खातदाराचया मतय नतर तयाचया खातयात जमा असलली रककम तयान

नामिनदिशत कललया िकतला दता यत खातदारान तयाचया सरकषा ककषात ठवललया वसत तयाचया मतय प ात

नामिनदिशत िकतला परत करता यतात खातदारान बकचा लॉकर भा ान घतलला असलयास तयातील वसत

नामिनदिशत िकतला दता यतात

तारीख उलटलया मळ बाद झालला धनादश (सटल चक)

असा धनादश जो जारी कलयानतर तीन मिहनयानी सकलनाकरता परसतत करणयासाठी आलला आह पन (PAN)

वयिकतक खात करमाक (PAN) हा आयकर िवभागान िदलला अकषर व अक अशया दहा वणारचा िमळन तयार कलला

असा करमाक जो सपणर भारतामधय एकमव (यिनक) असतो हा करमाक लिमनट कललया काडर सवरपात िदलला

असतो हा कायमसवरपी करमाक असन करदातयाचया रिहवासाचया पततयात बदल झाला महणन िकवा कराच

मलयाकन करणारा अिधकारी बदलला महणन तो बदलला जात नाही अश कालीन (Part time) बिकग आउटलट

एक बिकग आउटलट ज आठव ातन िकमान पाच िदवस आिण दररोज िकमान चार तास सवा परवत पासवडर (परवलीचा शबद)

67

अकषर िकवा अक िकवा सयकतपण अकषर व अक याचा समह ज गराहकान िनवडल असल असा एक कट सकत

जयामळ गराहकाला फोन िकवा इटरनट बिकग सवा सरिकषतरीतया वापरता यत ओळख पटिवणयासाठी स ा

पासवडर वापरला जातो

िपन (PIN) [वयिकतक ओळख करमाक]

हा एक गोपनीय करमाक असन काडारसह हा करमाक वापरन गराहक वसत सवाचा मोबदला दऊ शकतो पस काढ

शकतो आिण बकन दऊ कललया इतर इलकटरॉिनक सवाचा वापर कर शकतो

पीओएस (पॉइट ऑफ सलस) पीओएस िकवा सवाइप मशीन या लोकिपरय नावान ओळखल जाणार ह एक ततरजञानातमक साधन असत ज ापारी आसथापनाना (Merchant Establishments) रोकड रिहत वसथत गराहकाना वसत िकवा सवाची िवकरी

करणयास परवल जात गराहकाला कवळ तयाच डिबट करिडट िकवा परीपड काडर मशीनमधय सवाइप कराव लागत

आरटीजीएस (RTGS)

आरटीजीएस महणज िरयल टाईम गरॉस सटलमट बका ार िनधी हसतातरणाची ही सवारत जलद प त आह

आरटीजीएस मधय ldquoएकास एकrdquo असा वहार होतो जयाला गरॉस सटलमट अस महणतात व िरयल टाईम महणज

ततकषणी ताबडतोब परतीकषा कालाविध न लागता

सदभर दर (रफरनस रट)

हा बकाचा बचमाकर दर असतो असथाई दरावर (Floating Rate) आधािरत ज कजर मजर कल जात तयासाठी

सदभर दर लाग होतो परतयक बक तयाचया नीतीनसार सदभर दर ठरिवत व त वरचवर बदलल जाऊ शकतात

जय विर नागिरक जय विर नागिरक महणज 60 वष वयापकषा जासत वयाची िकत

हीशबपित झालल खात (Settled Account)

थकबाकीची परतफड करणयाकरता बकन दऊ मानय कललया ldquoएकवळ हीशबपत rdquo (ओटीएस) योजनअतगरत हीशबपतर झालल ऋण खात यातन अस सचीत होत की ऋणकोन काही रककम अदा कली असली तरी कदािचत मलतः मानय कलयानसार पणर रककम भरलली नाही ऋणक चा ऋण इितहास अ यावत करणयासाठी अशा हीशबपत झाललया खातयाची मािहती सीआयसी (CIC) ला कळवली जात

समाटर काडर समाटर काडर ह करिडट काडरचया आकाराच पलिसटकच काडर असत जयामधय मायकरोिचप घातलली असत िजचयामळ मािहती परोसस होत समाटर काडरमळ मािहतीची साठवण ओळख व अिधकतता सरिकषत रहात ह काडर दरधवनी

करणयासाठी इलकटरॉिनक मागारन पस दणयासाठी व इतर काही गरजासाठी वापरता यत

68

परशलक अनसची (Tariff Schedule)

बक आपलया उतपादन व सवासाठी गराहकाना ज शलक आकार लावत तयाची सची िकवा मािहती

यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) िनिध हसतातरणाची एक परणाली जी एका पवर पिरभािषत (Pre-defined) ई-मल आयडीवरन समाटर फोन ारा

दोन बक खातयामधय िनिध हसतातरण करन दत अद धनादश (Unpaid Cheque)

बककडन `अनपड (चकता न कलला) महणन परत आलला कलला चक

जोडपतर ndash 1 सवरसमावशक सचना फलकाचा नमना

(------------------------- पयरत अ यावत) अ गराहक सवाची मािहती आमही दत असललया सवा परदिशत कलया आहत i ठव वरील परमख ाजदर आिण िवदशी चलनाच दर आमही शाखमधय वगळ परदिशत कल आहत

ii सवर ठव खातयावर सफ कसटडीतील आिण सफ िडपॉझीट वॉलटमधील वसतवर नामिनदशनाची सिवधा उपलबध

आह iii आमही खराब झाललया आिण फाटललया नोटा बदलन दतो

iv सवर मलयाची नाणी आमही सवीकारत बदलन दतो

v सथािनक आिण परगावच धनादश सकलन करणयासाठी लाग असललया कालमयारदकरता कपया आमच धनादश

सकलन धोरण वाचा vi समाधानकारक खातयासाठी आमही र _____________ पयरतचया परगावचया धनादशाच करिडट तातकाळ दऊ

करतो (कपया धनादश सकलन धोरण पहा) vii बकचा lsquoबीपीएलआरrsquo (बचमाकर पराईम लिडग रट) lsquoएमसीएलआरrsquo (मािजनल कॉसट ऑफ लिडग रट) आिण

तयाचा परभावी िदनाक ब सवा शलक अन कर

खात परकार

िकमान िशललक आवशयकता (मािसक तरमािसक अधरवािषक )

र

िकमान िशललक ठवणयात कसर झालयास शलक

र 1 बचत खात

69

क तकरार च िनवारण i जर तमची काही गा-हाणी तकरारी असतील तर कपया सपकर करा____________________

_____________________________________________________________________

ii जर तमचया तकरारीच िनवारण शाखा सतरावर झाल नाही तर तमही आमचया परादिशक कषतरीय वसथापकाकड

यथ सपकर कर शकता (प ा) ____________________________________

iii जर आमचया तकरार िनवारणान तमच समाधान झाल नसल तर तमही बिकग लोकपालाकड यथ सपकर कर

शकता (नाव प ा दरधवनी करमाक आिण ईमल आयडी ावा) ___________

_____________________________________________________________________

ड िदलया जाणा-या इतर सवा i आमही िडिजटल पमट आिण सवास ा दऊ करतो

ii आमही मलभत बचत बक ठव खात उघडतो

iii आमही थट कर सकलन सवीकारतो (कपया चलनावर पन टन कर ा चलन डरॉप बॉकस मधय टाक नका) (जर

बक ही सवा दत असल तर) iv आमही पिबलक परॉिवहडट फड खाती उघडतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

v यथ विर नागिरक बचत योजना 2004 राबवली जात (जर बक ही सवा दत असल तर)

vi भारत सरकार आिण राजय सरकार ारा परायोिजत पतपरधान रोजगार योजना इतर योजना इथ

राबवलया जातात (जर बक ा सवा दत असल तर) vii आमही एमएसएमई कज उतपादन मदरा कज दऊ करतो

viii आमही िकसान करिडट काडर दऊ करतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

ix पतपरधान सहयय िनिध करता दणगया यथ सवीकारलया जातात

ई पिसतकचया सवरपात उपलबध असलली मािहती (कपया ldquoमी आपणास मदत कर शकतो का rdquo या काउटरशी सपकर करा)

i वरील (अ) त (ड) मधय उललिखत सवर बाबी

ii चलन िविनमय वहारासाठी नागिरकाची सनद

iii सवरसामानय वहारासाठी वळच िनयम

iv सवर बक नोटाची रचना आिण सरकषािवषयक विशष

v ठवी धनादश सकलन तकरार िनवारण यतरणा नकसान भरपाई वसली आिण तारणाचा पनररताबा गराहक हकक

आिण गराहक सरकषा सबिधत धोरणाच दसतऐवज

70

vi सपणर सवा शलक िवनामलय िदलया जाणा-या सवासह

vii नयायय कायरप ती सिहता करिडट काडर पिरचालनाची नयायय कायरप ती सिहता बकचया गराहकाशी असललया

वचनब तची सिहता स म आिण लघ वसायाशी असललया वचनब तची सिहता बकचया वासतबाहर परवायची मािहती - बकच शाखच नाव - सा ािहक स ीचा िदवस - सा ािहक शाखा नॉन-बिकग िदवस

- शाखचया कामकाजाची वळ

या सिहतची िनिमती बिकग कोड व मानक बोडर (बीसीएसबीआय) ार भारतीय िरझवहर बक इिडयन बकस असोिसएशन (भारतीय बक सघ) व सभासद बकाचया सहयोगान कली आह या सिहतचा मखय उ श चागलया व िनषपकष बिकग परिकरयचा परचार िकमान दजार िनि त करण पारदिशता वाढवण उचचतर पिरचालन दजार िमळिवण आिण तयाही पकषा चागल बकर-गराहक सबध वाढिवण हा आह जयामळ सामानय माणसाचा बिकग परणालीवरील िव ास कायम राहील

बीसीएसबीआयची सथापना फबरवारी 2006 मधय सवततर ससथा महणन कली गली व तयाचा उ श बकानी सवीकारललया बिकग कोड व मानकाच अनपालन बका गराहकाना सवा दत असताना योगय परकार करीत आहत यावर लकष ठवण व सिनि त करण हा होता बीसीएसबीआयन दोन परकारचया सिहता बनिवलया आहत- गराहकापरित बकाचया बािधलकीची सिहता आिण स म व लघ उ ोगासाठी बकाचया बािधलकीची सिहता बीसीएसबीआयचया सभासद बका जयात अनसिचत वािणजय बका शहरी सहकारी बका आिण कषतरीय गरामीण बकाचा समावश आह यानी ही सिहता सवीकारली आह बीसीएसबीआय आपली अिभकलपना (िडजाइन) व अिधदशानसार तकरार िनवारण फोरम नाही तथािप बीसीएसबीआय बकाची धोरण कामाची प त आिण परिकरयतील कमतरत

71

सबधी परणाली मधय (जर काही) कमतरता असल तर ती शोधणयाचया दि न तकरारी कड पाहत आिण ती दर करणयासाठी कारवाई करत

बीसीएसबीआय ब ल अिधक मािहतीसाठी कपया wwwbcsbiorgin ा वबसाईटला

भट ा

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय यानातयान वयिकतक गराहकाशी दनिदन वहार करताना या

सिहत ार िनधारिरत िकमान आवशयक दजारच आमही अनसरण कर

ही सिहता गरहकाला सरकषण दत तयाचपरमाण BCSBI चया सदसयानी गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार

करवायास हव त िविदत करत

कर अनकरमिणका पान कर

1 परसतावना (Introduction) 1

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code) 1

12 सिहतचा वापर (Application of Code) 2

2 परमख वचनब ता (Key commitments) 3

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key commitments to you) 3

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to fair treatment) 3

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to transparency fair amp honest dealing)

4

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to suitability) 5

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy) 6

215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and Compensation)

6

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency) 7

31 सामानय मािहती (General Information) 7

32 फोन कर नका सवा (rdquoDo Not Callrsquo Service) 8

33 ाज दर (Interest Rates) 8

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

9

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule) 9

341 शलक व आकार (Fees amp Charges) 9

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges) 9

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions) 10

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions) 10

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales) 11

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality) 13

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs) 14

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback) 15

61 अतगरत प ित (Internal Procedures) 15

62 बिकग लोकपाल योजना ( Banking Ombudsman Scheme) 16

63 गराहकाचया सभा ( Customer Meets( 16

64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

16

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues) 17

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security Repossession Policy)

19

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services) 20

81 ठव खाती (Deposit Accounts) 20

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit Accounts)

21

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account) 22

813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts) 22

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance) 23

8132 शलक ( Charges( 23

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements) 24

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit accounts and addition of value added services)

24

8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts) 24

814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors) 24

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts) 25

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account) 25

82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services) 25

83 रोिखच वहार ( Cash Transactions ( 26

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

27

85 परदान रोखणयाची सिवधा ( Stop Payment Facility ( 27

86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions) 27

87 मदत ठवी (Term Deposits) 28

871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits ) 29

88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased account holders)

29

881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

29

882 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

30

883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims) 30

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

31

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the name of the deceased depositor)

31

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts ) 31

89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers) 32

810 िवदश िविनयम सवा ( Foreign exchange services ) 32

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India ( 33

812 कजर वाटप (Lending) 34

8121 कजर (Loan) 34

81211 सामानय मािहती(General Information ( 34

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing) 35

813 हमी 38

814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI ( 39

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues) 39

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues) 39

817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking) 40

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking) 40

81721 पीनस आिण पासवडरस(PINs and Passwords) 43

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीचउपाय आतमसात कराव

44

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर ( ATM Debit and Credit Cards ) 46

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण ( Reporting loss theft disputed transactions)

47

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect of unauthorized electronic banking transactions)

49

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

50

8175 करिडट काडर(Credit Card) 50

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements ) 53

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products) 54

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility) 55

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records) 55

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण (Branch Closure Shifting) 56

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion) 56

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons) 59

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts) 60

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली ( Secure and Reliable banking amp payment systems )

60

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत ( Keeping us updated ) 60

123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account) 60

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care) 61

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments) 62

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses) 62

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary) 63

जोडपतर ndash 1 - सवरसमावशक सचना फलक (नमना) [Annexure 1 ndash Comprehensive Notice Board (Format)]

68

1

परसतावना

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय या नातयान आमही या सिहतच पालन कर ही सिहता गराहकाला सरकषण परवत व सदसय बकन गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार करावयास हव त िविदत करत

ही सिहता िरझवहर बकचया िनयामक (Regulatory) िकवा पयरवकषी (Supervisory) अनदशाचया सचनाचया

ऐवजी िकवा तयाचया बदली नाही िरझवहर बकन वळोवळी िदललया सचनाच व िनदशाच आमही पालन कर सिहतचया तरतदीमधय िनधारिरत िनयामक सचनापकषा अिधक उचच दजारच मापदड (परमाण) िनधारिरत कलल अस शकतात आिण अशावळी उचच दजारच मापदड परचिलत राहतील कारण ही सिहता महणज आमही सवचछन सवीकारललया सव म परथा असतील जयासाठी आमही तमहाला वचनब आहोत

चागली गराहक सवा दणयासाठी व गराहकाला जासतीत जासत समाधान वहाव यासाठी उचच दजारचया बिकग पधदत चा अिगकार करणयाचा आमही परय कर सिहतमधय उललखलला `तमही िकवा lsquoआपणrsquo महणज गराहक व lsquoआमहीrsquo lsquoआमहालाrsquo महणज जयाचयाशी गराहक

वहार करत असल ती बक बकची शाखा या पिरभाषत बिकग आउटलट तसच अधर-वळ बिकग आउटलट दखील

समािव आहत

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code)

सिहता खालील कारणासाठी िवकिसत कलली आह

a तमचयाशी वहार करताना बिकग परथाचया दजारचा िकमान सतर िनि त करन चागलया व वाजवी सवाचा

परसकार करण

b पारदिशता वाढिवण जयायोग तमहाला आमचया कडन वाजवी अपकषा काय असा ात ह चागलया परकार

समजावन दण

c वहाराचा उचचतर दजार गाठणयासाठी सपधारतमक बाजार शिकतना परोतसािहत करण

d तमही व तमची बक यामधय िनषपकष आिण सौहादरपणर नात िनमारण करण

e बिकग परणाली मधय िव ास विधहगत करण

f िडिजटल बिकग चया वातावरणात सरिकषत आिण वाजवी गराहक सवा परोतसािहत करण

2

g गराहकामधय जागरकता वाढवण आिण गराहक सरकषण विधहगत करण

सिहतच मापदड ह या सिहतचया परकरण 2 मधय lsquoपरमख वचनब त ारrsquo समािव कल आहत

12 सिहतचा वापर (Application of Code)

ही सिहता खाली दशरवलली आमची बिकग उतपादन िकवा सवा आमचया शाखा िकवा आमचया वतीन काम

करणार एजट याच ार अथवा काउटरवरन फोनवरन पोसटान इलकटरॉिनक माधयमान इटरनट िकवा इतर

कोणतयाही प तीन िदलया असलया तरीही लाग असल परत खाली चच ललया सवरच सवा अथवा उतपादन आमही

दऊ कली असतीलच अस नाही a चाल खात बचत खात मदत ठवी आवत ठवी सावरजिनक भिवषय िनवारह िनधी खात (PPF) व इतर सवर

परकारची ठव खाती

b परदान (Payment) सवा जस िनवि वतन पमट ऑडरर पस पाठिवणयाची सिवधा जस धनाकषर (िडमाड

डराफट) वायर टरानसफर व सवर इलकटरॉिनक वहार जस आरटीजीएस एनईएफटी आयएमपीएस य पी आय

c सरकारी वहाराशी सबिधत बिकग सवा

d डीमट खात समतलय (इिकवटी) सरकारी रोख

e भारतीय चलनी नोटानाणी बदलणयाची सिवधा

f धनादश सकलन (Cheque Collection) लॉकर सिवधा सरिकषत ठव सवा

g कज ओवहरडराफट व हमी (guarantees)

h पस बदलन दणयासह िवदशी िविनमय सवा

i आमचया शाखा ार आिण िकवा आमचया अिधकत परितिनधी िकवा एजट ार िवकली

जाणारी तरयसथ पकष (Third Party) िवमा व गतवणक उतपादन

j करिडट काडर डिबट काडर एटीएम काडर समाटर काडर अशी काडर उतपादन व पीओएस सवा

(आमचया उपकपनया िकवा सलगन कपनयानी दऊ कललया करिडट काडारसह)

k िडिजटल सवा जस ई-वालट मोबाइल बिकग इटरनट बिकग यपीआई BHIM (िभम) आधार प

(ठळक अकषरातील शबदाच अथर पिरिश मधय सपि करण कोशात िदल आहत)

3

2 परमख वचनब ता (Key Commitments)

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key Commitments to you)

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to Fair Treatment)

तमचयाशी सवर वहाराचया बाबतीत खालील बाब चया सदभारत सयिकतक व उिचत वतरन कर

a बकचया काउटरवर रोख रककम धनादश सवीकारण वा दण रकमाच हसतातरण (Remittance) जनया

खराब नोटा बदलन दण आिण तयाचपरमाण पयारयी वसथ ारा रोख-िवरिहत (cash less) वहार

अशया िकमान सवा परवीण b आमही आपलयाला दऊ कलली बिकग उतपादन व सवा आिण आमही अनसारत असललया प ित व परथा

या बाबतीत या सिहतमधय िनधारिरत परितब ताच मापदड साधय करण c िडिजटल बिकग सहीत आमची उतपादन व सवा सबिधत कायद व िनयमानसार असतील तसच तमचया

गरजाशी ससगत आिण बिकग कषतरातील पिरिसथतीनरप असतील याची आमही काळजी घऊ

d आमच तमचयाशी असणार वहार ह पारदशरकता व एकातमतच नितक ततव पाळणार असतील e सरिकषत िव सनीय सोयीसकर आिण मजबत अशा िडिजटल बिकग व परदान परणालीचा आमही वापर कर

f आमची आिथक उतपादन आिण सवा दताना आिण िवतरीत करताना वय वश िलग ववािहक िसथती

धमर अपगतव िकवा आिथक िसथतीचया आधारावर आपलयाशी भदभाव कला जाणार नाही

g आपलयाबरोबरचया सवर वहारामधय िकमान मापदड िनि त करन चागलया आिण वाजवी बिकग प त चा परचार कर

h आपलया बरोबर सयोगय आिण नयायय सबध िनमारण करण i आमचया सटाफला परस आिण योगय परिशकषण िदल जाईल जयायोग ह सिनि त कर की आमच कमरचारी

आपणास तातडीन आिण िवनमरपण मदत करतील व एखादी गो अयोगय प ितन झाली असलयास झाललया चका दरसत करन आपलया तकरारी जलदपण आिण सहानभतीपवरक हाताळलया जातील

4

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to Transparency Fair and

Honest Dealing)

आमही आमची िव ीय उतपादन आिण सवा कशा परकार कायर करतात ह आपणाला समजणयासाठी a िहनदी इगरजी िकवा सथािनक भाषा या पकी कोणतयाही एका िकवा अिधक भाषत तयाची परशी मािहती

आवशयक तया सरकषा उपाया (Safeguards) सिहत िदली जाईल

b आमची जािहरात आिण परचारातमक सािहतय सप असन त िदशाभल करणार नसलयाच सिनि त कर आमही तयार कलल करारनाम पारदशरक सहज समजणार आिण आपलयाला चागलया परकार कळल आहत

ह सिनि त करणयासाठी आमही सवर परय कर उतपादनाचया िकमती सबिधत जोखीम उतपादनाचया

जीवनचकरा दरमयान वापराच िनयम आिण अटी आिण परसपरावर असणारया जबाबदायार सप पण उघड कलया जातील आमही ह सिनि त कर की आपण चिकची िवपणन प ती करार िवषयक सकतीचया अटी

नकारातमक पि करण अथवा चकीचया भाषातराला बळी पडणार नाही ह साधय करणयासाठी परकरण 3 मधील lsquoमािहती पारदशरकताrsquo आिण परकरण 4 मधील lsquoजािहरात िवपणन

आिण िवकरीrsquo या मधय िदललया प ती आिण कायरप त च आमही पालन करणार आहोत

c आमही ह सिनि त कर की तमहाला आिथक उतपादन व सवा िकमान िशललक आवशयकता (Minimum

Balance Requirement) ाजदर आिण सवा शलक व तया सदभारतल िनयम व अटी याची सपणर

मािहती पारदशरक प तीन िदली जाईल ही मािहती आपलया पसतीनसार खालीलपकी कोणतयाही मागारन उपलबध कली जाईल (i) एस एम एस िकवा ई-मल ारा (ii) इलकटरोिनक िकवा छापील माधयमा ारा (iii) आमचया वब-साइट ारा (iv) शाखतलया सचना फ़लक ारा [ वब साइट व शाखतलया नोिटस बोडर ार कलला मािहतीचा परसार हा वर दशरवललया इतर प ती

ितिरकत असल ]

d आपणाकरता कोणतया सिवधा उपलबध आहत व तयाचा लाभ कसा घयावा याची मािहती िदली जाईल तयाचपरमाण चौकशीसाठी तमही कोणाला व कस सपकर कराव यािवषयी मागरदशरन कल जाईल

e आपलयाकरता आमचया शाखत खालील मािहती परदिशत करणयात यईल (i) आमही दऊ कललया सवा (ii) बचत खाती आिण चाल खातयासाठी िकमान िशललक आवशयकता लाग असलयास आिण

िनधारिरत िकमान िशललक खातयामधय न ठवलयाब ल आकारल जाणार शलक

5

(iii) पिसतक चया सवरपात उपलबध असलली मािहती

f खालील गो ीबाबतची धोरण (Policies) आमचया वबसाइट वर परदिशत कली जातील

(i) ठवी (Deposits)

(ii) धनादश सकलन (Cheque Collection)

(iii) तकरार िनवारण (Grievance Redressal)

(iv) नकसान भरपाई (Compensation)

(v) थकबाकी वसली आिण सकयिरटी (तारण मालम चा) पनररताबा (Collection of Dues amp

Security Repossession)

(vi) गराहक अिधकाराची सनद (Charter of Customerrsquos Rights)

(vii) गराहक सरकषण धोरण (सायबर फसवणकी पासनचया सरकषणा सिहत) (Consumer

Protection Policy)

(viii) अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारामधल मयारिदत दाियतव (Limited Liability in

respect of Unauthorized Electronic Banking Transactions)

(ix) जय नागिरकासाठी आिण िद ाग कती करता असललया सिवधा (Facilities for Senior

Citizens and Differently Abled Persons)

g गराहकामधील सिहत सबधी जागरकता वाढवणयासाठी आमही ndash (i) आपण आमचयाकड खात उघडताना आिण िकवा िवनती कलयावर या सिहतची परत उपलबध कर (ii) आमचया परतयक शाखत आिण आमचया वबसाइटवर ही सिहता उपलबध असल (iii) ही सिहता परभावीपण अमलात आणणयासाठी आमचया कमरचायारना सिहत सबिधत मािहती दणयाच

परिशकषण दणयाच आमही सिनि त कर (iv) ldquoया सिहततील तरतद rdquo या िवषयावर गराहक मळाव (Customer Meets) िनयिमत पण

आयोिजत कर

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to Suitability)

आमही आपलयाला आपलया गरजनसार आिण आपली आिथक पिरिसथती आिण समज याच आकलन करन योगय अशी आिथक उतपादन सिचत कर जी परकरण 4 ndash ldquoजािहरात िवपणन आिण िवकरीrdquo मधय तसच ldquoथडर पाट

परोडकटसrdquo चया कलम 818 मधय िवसतारान दशरवणयात आल आह

6

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy)

ldquoगोपिनयता आिण ग ताrdquo या परकरण 5 मधय नमद कलयानसार आमही आपली सवर वयिकतक मािहती खाजगी आिण गोपनीय महणन हाताळ 215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and

Compensation)

काही चक झाली तर ती आमही तातडीन आिण सहानभतीपवरक खालील परमाण हाताळ a आमचया चका तातडीन दरसत करन आिण चकन लाग कलल कोणतही बक शलक आमही र कर तसच

आमचया चकीमळ उ वललया कोणतयाही आिथक नकसानाची भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

b आपलया तकरारी तातडीन हाताळ c जर आपण अ ाप समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा कसा पाठपरावा करावा त साग d ताितरक दोषा मळ उ वणायार अडचणी दर करणयासाठी सयोगय पयारयी सधी उपलबध करन दउ e आमही आपलया मािहतीसाठी आमचया शाखमधय खलील गो ी परदिशत कर

(i) जर आपली काही तकरार असल तर शाखचया अिधकाऱयाच नाव जयाला तमही भटन तकरार दाखल कर शकता

(ii) जर आपलया तकरारीच िनवारण शाखत झाल नाही तर परादिशक (Regional) िवभागीय

(Zonal) मनजर मखय नोडल अिधकारी याच नाव व प ा जयाना आपण भट शकता

(iii) शाखा जया बिकग लोकपालाचया (Ombudsman) अिधकार कषतरात असल तयाच नाव व

सपकर तपशील या सिहतचया परकरण 6 मधील उललखा परमाण तकरार िनवारणाचया अतगरत परिकरय बाबत आमही आपणास सलला दऊ जयात बिकग लोकपाल योजनचा तपशील समािव आह

7

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency)

आमची आिथक उतपादन सवा अित महतवाचया अटी आिण िनयम (Most Important Terms and

Conditions - एमआईटीसी) याची माहीती लाग असललया (एनकशर-1) ि भािषक ितरभाषी रपात ldquoसवर

समावशक नोिटस बोडरrdquo (Comprehensive Notice Board- सीएनबी) वर आमचया पिरसरात आमही परदिशत

कर तसच आमही परतयकष-वळ ततवावर (Real time basis) सीएनबीवर ही मािहती बदल परभावी तारख सह

अ यावत करत राह खाली नमद कललया िविवध मगारन आपलयाला ाजदर आिण शलकाब ल मािहती िमळ शकल

a आमचया शाखतील सचना फलक b आमचया शाखशी िकवा हलपलाईनशी सपकर साधन c आमची वबसाइट d आमचया यासाठी िनयकत कमरचारी हलप-डसकशी सपकर करन e आमचया शाखमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असललया परशलक-अनसची (Tariff

Schedule) चा सदभर घऊन

31 सामानय मािहती (General Information)

आमही खलील गो ी कर a आपलयाला दऊ कललया िविवध उतपादनाच आिण सवाच परकार याची मािहती दऊ व आपलया गरजनसर योगय

त पयारय सचव b मलभत बचत बक ठव (Basic Savings Bank Deposit - बीएसबीडी) खात उघडणयासाठी लागणारी

आवशयक कागदपतर ि भाषीय ितरभाषी सवरपात आमचया सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर तयाचपरमाण ldquoछोट खातrdquo (Small Accounts) उघडणयासाठी िशिथल कलल िनयम दखील आमही परदिशत

कर c आपलयाला सवारसय असललया सवा आिण उतपादनाची परमख विशष व तया करता लाग असलल ाज दर

शलक व आकार याची सप आिण सपणर मािहती दऊ d आमची बिकग उतपादन आिण सवा याचा लाभ घणयाच िविवध पयारय उदा आमचया शाखा बिकग

आऊटलटस वसाय परितिनधी वसाय सिवधारक (Business Facilitators) एटीएम मायकरो एटीएम

फोन बिकग मोबाइल बिकग नट बिकग याची मािहती दऊ व तयासबिध अिधक मािहती कशी िमळवता

यईल ह दखील साग

8

e आमचया कायदिवषयक िनयामक व आतिरक धोरणाचया गरजासाठी तमचा प ा व ओळख िस करणयासाठी

कोणती मािहती आमहाला आवशयक असत ह तमहाला साग

f तमच हकक व जबाबदायार िवशषतः आमही दऊ कललया नामिनदशन सिवधचया (Nomination Facility)

सदभारत जी सवर ठव खाती सरकषा ककषातील वसत (articles in safe custody) व सफ िडपॉिज़ट लॉकर

याकरता िदली जात या सबिधची माहीती दऊ

g बचत चाल खात आिण इतर सवर ठव खातयासबधी ldquoअित महततवाचया अटी आिण िनयमrdquo (एमआईटीसी) आपलया रकॉडरसाठी खात उघडणयापव आपलयाला दणयात यईल

32 ldquoफोन कर नकाrdquo सवा (Do Not Call Service)

तमही आमचया बकचया फोन कर नकाrdquo सवा िकवा रा ीय फोन कर नका सवा (National Do Not Call

Registry) मधय सवतः अथवा आपलया टलीफ़ोन सवा परवठादारा (Service Provider) माफर त न दणी कली

असल तर आमची नवीन उतपादन सवा याची ावसाियक मािहती फोनएसएमएस ईमल ार आमही तमहाला

कळवणार नाही तथािप खात िववरण (Account Statement) आिण इतर महतवाची मािहती जस एस एम एस

अलटर सह खातयातील वहार आिण तमही सधया लाभ घत असलली उतपादन व सवा यासाठी मातर ह बधन

असणार नाही

33 ाज दर (Interest Rates)

आमही तमहाला खालील मािहती दऊ a तमचया ठव व कजर खातयासाठी कोणता ाजदर लाग आह

b जर आपण घतलल कजर िसथर (Fixed) ाजदराच असल तर कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण कलमrdquo

(Interest Reset Clause) जर असल तर आिण तयाची परभावी तारीख

c जर कजर बदलतया (Floating) ाजदराच असल तर तमचया बदलतया ाजदराशी सबिधत सदभर-दर

(Reference Rate) जयाचयाशी तमचा बदलता ाजदर जोडलला असल तसच तमचया कजारसाठी परतयकषात

लाग ाजदर सदभर दरावर लावलल अिधमलय (परीिमयम) िकवा िदलली सट

d आपलया कजारला ldquoिसथरrdquo (Fixed) दरा पासन ldquoबदलतयाrdquo (Floating) दरा मधय िकवा उलटसवरपी रपातर

करणयाचा पयारय आपलयाजवळ आह का आिण असलयास तयकारता आकारल जाणार शलक e तमचया ठव वर ाज दय कवहा असल िकवा तमचया कजर खातयावर कवहा ाज आकारल जाइल या सदभारतील

काल-ब ता

9

f आमही तमचया ठव वर वा कजर खातयावर ाजाची आकारणी कशी करतो आिण ाजाची गणना कशी कली

जात

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

आमही तमहाला आमचया कजर उतपादना वरील ाजदरातील बदल तसच सदभर ाजदर याचयात होणार बदल खलील पकी कोणतयाही मागारन आमचयाकड अ यावत झाललया गराहक सपकर पतययावर िनयिमत पण कळव

i पतर ii ई-मल

iii एसएमएस iv परसार माधयम

ाज दरातील बदल आमही शाख मधील नोटीस बोडर आिण आमचया वबसाईटवर दखील परदिशत कर

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule)

341 शलक व आकार (Fees amp Charges)

a िविवध सवाकिरता शलक व सवा आकार आमचया बकच बोडर िकवा बोडारन अिधकत कलल

सकषम अिधकारी याचया मानयतन ठरवलल असतील आिण ह दखील सिनि त कल जाईल की व त वाजवी आिण कोणतयाही एकाच परकारचया गराहकामधय भदभाव करणार नसतील b आमचया वबसाईटवर शलक अनसची (Tariff Schedule) उपलबध असल व तयाची एक परत तमचया

अवलोकनाथर शाखमधय ठवली जाईल आमही आमचया शाखामधय शलक अनसची उपलबध असलया ब लची नोटीस लाव c तमही िनवडलली उतपादन व सवा याना लाग असलल आकार lsquoशलक अनसचीrsquo मधय िवसतारान दऊ

d तमही िनवडलली उतपादन सवाचा लाभ घताना तया सदिभत लाग असललया अटी व शत याचा भग झालयास

िकवा न पाळलयास तमहाला लाग होणा-या दडाब लची मािहती आमही परव

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges)

जर आमही कोणतयाही शलक िकवा आकारात वाढ कली िकवा नवीन शलक िकवा आकार लाग कल तर अस नवीन बदल लाग होणयापव एक मिहना आधी खात िववरणपतर ईमल एसएमएस अलटरशाखतील नोटीसबोडर ार

आमही सिचत कर ही मािहती आमचया वबसाईटवर दखील ठळकपण उपलबध असल

10

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions)

a तमही जी बिकग उतपादन अथवा जया सवाची मागणी कली असल तयाचयाशी सबिधत अटी व शत आमही

तमहाला साग b सवर अटी व शत वाजवी असतील आिण सबिधत अिधकार दाियतव व बधन सप करणा-या असतील तसच

शकयतो ही मािहती साधया व सोपया भाषत िदली जाईल

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions)

a अटी व शत मिधल बदल आमही आपलयाला नवीन बदल लाग होणयाचया एक मिहना आधी खालील पकी

कोणतयाही एका िकवा अिधक मागारनी कळव

i पतर ii खात िववरण पतर (सटटमट ऑफ अकाउट) iii एसएमएस iv ई-मल

ही मािहती आमचया शाखतील नोटीसबोडरवर आिण वबसाईटवर स ा उपलबध असल b साधारणपण कोणतही बदल ह सभा परभावी (prospective effect) असतील व त अमलात आणणयाचया

एक मिहना अगोदर सिचत कल जातील c जर कोणतीही सचना न दता आमही बदल कल तर अस बदल आमही 30 िदवसात सिचत कर जर असा बादल

आपलयाकारता असिवधाकरक असल तर अशया बदलाचया सचनचया तारखपासन 60 िदवसात तमही तमच

खात बद कर शकता िकवा खात बदल कर शकता तयामळ तमहाला बदल झालला वािढव आकार िकवा ाज

ाव लागणार नाही

d अटी व शत यामध कलल बदल तातकाळ वबसाईट वर अ यावत कल जातील तयाचपरमाण

आपण िवनती कलयास नवीन अटी व शत याची परत आपणास िदली जाईल

11

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales)

a आमची जािहरात आिण परचारातमक (Promotional) सामगरी सप असतील व िदशाभल करणार

नसतील ह आमही िनि त कर

b कोणतीही जािहरात िकवा परचारातमक सािहतय जयामधय बिकग सवा िकवा उतपादन याकड लकष वधल असल

िकवा जयात ाजदराचा उललख असल व अशावळी जर इतर आकार व शलक लाग होत असल तर तयाचा आमही उललख कर व आपण िवनती कलयास मािगतलयास सबिधत अटी व शत सिवसतरपण उपलबध करन

दऊ

c आधारभत सवा (Support Services) दणयासाठी जर आमही ितसऱया पकषाची (थडर पाट ) मदत घत अस तर

तमची वयिकतक मािहती (जर तया थडर पाट ला िदली असल तर) ती थडर पाट आमचया इतकीच गोपनीय व

सरिकषत तहन हाताळल ह आमही सिनि त कर d तमही लाभ घत असललया आमचया िव ीय उतपादनाची वगवगळी विशष आमही तमहाला वळोवळी इ-मल

एसएमएस फोन ार सपरिषत कर जर तमही आमचया फोन कर नका सिवधवर न दणी कली नसल तर

आमचया इतर उतपादन सवा िवषयक सर असललया िविवध योजनाची (Offers) ची मािहती आपणाला दऊ

आपलयाला ईमल ारा पाठवल गललया मािहती सदभारत भिवषयात सपरषणाची सदसयता र (unsubscribe)

करणयाचा पयारय आपणास आह e आमचया िव ीय उतपादनाच सवाच िवपणन करणयाकरता आमही ldquoथट िवकरी परितिनधीrdquo (Direct Selling

Agents ndash डीएसए) याची िनयिकत कर शकतो आमच डीएसए जवहा तमचयाकड आमची उतपादनसवा

िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर सपकर करतील तयावळी तयाच वतरन कस असाव याची एक सिहता आमही तयार कली आह जवहा त आमची उतपादन िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर

सपकर साधतील तवहा तयानी त बकच फकत lsquoिवकरी परितिनधीrsquo आहत अशी ओळख दण अिनवायर आह आमचया

वतीन काम करणारी िकवा आमची उतपादन िवकणारी थडर पाट िकवा एजट सदर िनयमाच पालन करल ह आमही सिनि त कर

f आमच परितिनधी करीयर िकवा डीएसए याचया सदभारतील गरवतरणक िकवा तयाचया कडन झालल या सिहतच

उललघन याबाबतीत कोणतीही तकरार आपणाकडन परा झाली तर आमही योगय ती पाऊल उचलन तया सदभारत चौकशी कर व आमचया नकसान भरपाईचया धोरणानसार आपल झालल नकसान भरन दऊ

12

g आमही ह सिनि त कर की आमचया वतीन काम करणारा कोणीही एजट िकवा आमची आिथक उतपादन

िवकणारी कोणीतीही थडर पाट िवकरीचा वहार पणर झालयावर तयाना िमळणारी फी िकवा कमीशन उघड करल

h आमही ह सिनि त कर की आमचया जािहरात मधय कालपिनक फस ा िदशाभल करणायार ऑफरब ल

जागरकता वाढिवणयासाठी आवशयक अशया सवर सबिधत सदशाचाही समावश असल

13

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality)

आमही तमची सवर वयिकतक मािहती खाजगी व गोपनीय ठव (कालातरान जरी तमही आमच गराहक रािहला नाहीत

तरी) तयासाठी आमही खालील ततव आिण धोरणाचा अवलब कर

a खालील बाब चा अपवाद वागळता तमचया खातयासदभारतील तमही सवतः िदलली िकवा अनय मागारन

िमळालली मािहती आमही आमचयाच गटातील कपनी वा अनय कोणतयाही कपनी सह कोणालाही दणार नाही

(i) करिडट इनफमशन कपनीज़ (रगयलशन) अकट (सीआयसीए) परमाण कजारची मािहती असरिकषत कजर करिडट

काडर इ मािहती करिडट इनफॉमरमशन कपनीज (सीआयसी) ला दण (ii) काय ान आवशयक असलली िकवा बिकग िनयामकान मगीतलली मािहती दण

(iii) जनत परित दाियतव या नातयान उघड करावी लागणारी मािहती

(iv) आमच िहत-सबध जपणयाचया उ शान मािहती दणयाची आवशयकता असलयास (उदाहरणाथर फसवणक

रोखणयासाठी) परत िवपणन उ शासाठी (marketing purpose) मातर आमही िकवा आमचया गटातील

इतर कपनयासह आपली िकवा आपलया खातयाची (आपलया नाव आिण पततयासह) कोणासही मािहती दणयाच ह एक कारण महणन वापरणार नाही

(v) जर तमही आमहाला मािहती उघड करणयासाठी परािधकत कल तर

(vi) तमचयािवषयी बकर सदभर (Bankerrsquos Reference) आमचयाकड मािगतला गला तर तो दणयापव

आमहाला तमची लखी परवानगी लागल

b तमही आमहाला सप पण अिधकत कलयािशवाय आमही तमची वयिकतक मािहती िवपणन िवकरीचया कारणासाठी

कोणालाही दणार नाही िकवा आमहीही वापरणार नाही

c जर आमही आपलयाकडन कवायसी (KYC) चया गरजा ितिरकत कोणतीही मािहती गोळा कली तर ती खात

उघडणयाचया फॉमरचा एक भाग महणन असणार नाही तर ती सवततरिरतया गोळा कर जर आमही आपणाकडन कोणतीही अितिरकत मािहती गोळा कली तर आमही कोणतया कारणासठी ही मािहती घत आहोत याच कारण दऊ आिण तयासाठी आपणाकडन िविश समती घऊ

14

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs)

जवहा तमही कजर सिवधसाठी अजर करता तवहा

a आमही तमहाला CIC ची भिमका आमही तयाचयाकड कर शकत असललया तमचया चौकशीच म व तयानी

परिवललया मािहतीचा तमचया कजर िमळिवणयाचया कषमतवर होणारा पिरणाम ह िवषद कर

b CIC कडन आमही िमळवललया करिडट इनफमशन िरपोटरची परत तमचया िवनतीनसार आिण तयाकरीता तमही

िनधारिरत शलक भरलया नतर उपलबध कली जाईल c आपण आमचयाकडन घतललया कजारची अचक मािहती CIC ला ठरािवक कालातरान दत राह

d CIC ला कळवललया मािहती मधय आपण घतललया वयिकतक कजारची दखील मािहती असल जर

(i) तमचया कडन कजारची परतफड करणयात िदरगाई झाली असल

(ii) दय रकम सदभारत काही िववाद असल

e आमही कजारची िसथती (Credit Status) तातडीन अ यावत कर परत कोणतयाही पिरिसथतीत दय रकमची

(Overdues) परतफड झालयाचया तारखपासन 30 िदवसा पकषा जासत कालाविध या करता लागणार नाही कजर-

खात बद झालयास 30 िदवसाचया आत सीआईसी ला िरपोटर कल जाईल जर तमच कजर खात अगोदर िडफॉलट मधय असल व तयानतर िनयिमत (Regularize) झाल असल तर ही मािहती सीआईसी ला पढील िरपोटर मधय

अ यावत कली जाईल जर आिशक (partial) िवलिबत (delayed) िकवा दय रकमची कोणतीही तडजोड़

असलयास त आपलया करिडट गण-तािलकवर (credit score) पिरणाम कर शकल

f सीआयसीला परिवलया जाणायार मािहतीब ल जर काही मतभद असलयास आमही अशी मािहती दणयाची कारण

समाधानकारकपण समजावन या परकरणाच िनराकरण कर g आपण आमचयाकडन घतलल करिडट कजर सिवधा सबिधत मािहती आमही कोणतया सीआयसी ला िरपोटर कली

आह ाचा तपशील आपण िवनती कलयास आमही आपणास साग h र25 लाख() िकवा तयापकषा अिधक रकमचया हतपरससर चकारपणा (willful defaulters) करणार ओळखन

आमही तयाची नाव जाहीर कर आिण िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण अशा िवलफल

िडफॉलटरची नाव करिडट मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

i जयाच खात सशयासपद (Doubtful) िकवा तोटा (Loss) महणन वग कत कल आह अशा र100 कोटी() िकवा

तयापकषा अिधक अशा रकमचया िडफॉलटरची नाव िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण करिडट

मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

(िकवा वळोवळी सधारीत कलयापरमाण)

15

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback)

61 अतगरत प ित (Internal Procedures)

a तमहाला जर तकरार करायची असल तर आमही तमहाला साग

i तकरार कशी करावी

ii तकरार कठ करावी iii तकरार कोणाकड करता यईल iv आमचया कडन उ राची अपकषा कधी करावी v तकरार िनवारण करणयासाठी कोणाला भटाव vi झाललया िनणरयाबाबत जर तमही समाधानी नसाल तर पढ काय कराव

b आमच कमरचारी तमहाला तमचया कोणतयाही पर ाबाबत मदत करतील

c तकरारी योगय िरतीन व जलद हाताळणयाचया आमचया प ितची मािहती तमहाला कठ उपलबध होउ शकल ह

आमही साग

d तमचया तकरारीसदभारत तमही जयाचशी सपकर कर शकता तया अिधका-याच नाव शाखमधय परदिशत कल जाईल

जर शाखचया पातळीवर तमची तकरार सोडिवली गली नाही तर आमही ह सिनि त कर की आपली तकरार

बकचया अतगरत सव चच तकरार िनवारण अिधकायारचया सतरावर नउन आपलयाला 30 िदवसाचया आत अितम परितसाद िदला जाईल आपली इछा असलयास आपण आमचया िवभागीय परादिशक वसथापकाला परमख

नोडल अिधका-याला (PNO) भट शकता जयाच प शाखमधय परदिशत कलल असतील

e जर आपण आपली लखी तकरार हाती िदली असल तर आमही ताबडतोब तयाची पावती दऊ आिण एक तकरार

सदभर करमाक सवततररीतया तमचया न दणीकत मोबाईल नबरवर एसएमएस ार पाठिवला जाईल जर आपली तकरार फोन ार आमचया िनयकत टिलफोन हलपडसक िकवा गराहक सवा करमाकावर कली असल तर आमही

आपलयाला एक तकरार सदभर करमाक दऊ आिण आपलया तकररी सदभारतील परगतीची मािहती वाजवी कालावधीमधय दऊ

f आपली तकरार परा झालया पासन 30 िदवसाचया आत परकरणाचा तपास करन आमही आपलयाला अितम

परितसाद पाठव िकवा आपलयाला परितसाद दणयास जासत वळ का लागत आह याच सप ीकरण दणयाचा परय कर तरी दखील जर आपण समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा पाठपरवा कसा करावा ह साग

16

g तकरार दाखल कलयापासन जर 30 िदवसाचया आत आमचयाकडन उ र समाधानकारक उ र तमहाला िमळाल

नाही व तमहाला इतर मागारनी तकरारीच िनवारण करन घयाव अस वाटत असल तर बिकग लोकपाल (Banking Ombudsman) योजनखाली िरझवहर बकन नमललया बिकग लोकपालाशी तमही सपकर कर

शकता तयािवषयीची कायर-प ती आमच कमरचारी तमहाला सप करतील

62 बिकग लोकपाल योजना (Banking Ombudsman Scheme)

बिकग लोकपाल योजना आमचया वबसाईटवर आमही परदिशत कर आपण िवनती कलयास योजनची परत नाममातर

शलकात उपलबध करन िदली जाईल आमचया परतयक शाखमधय ती शाखा कोणतया बिकग लोकपालाचया

अिधकारकषतरा अतगरत यत तयाच नाव व प ा परदिशत कला जाईल जर बिकग लोकपालान िनणरय िदला आिण आमहा जवळ तया िनणरया िवर अपील करणयाचा कोणताही आधार नसलयास तकरारकतयारन हा िनणरय मानय

असलयाच िलिखत सवरपात िदलयाचया तारखपासन 30 िदवसाचया आत आमही या िनणरयाच पालन कर 63 गराहकाचया सभा (Customer Meets)

वचािरक दवाण-घवाण आिण सचनाच एक िनयिमत माधयम महणन आमही ठरािवक कालातरान गराहकाचया सभा आयोिजत करणयाचा परय कर 64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

शाखा सतरीय गराहकसवा सिमतीचया मािसक सभची तारीख आमही आमचया शाखामधय परदिशत कर इचछा असलयास आपण तया सभला उपिसथत राह शकता

17

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues)

a जवहा आमही कजर दऊ तयावळसच तयाचया परतफडीच वळापतरक महणजच रककम कालाविध िकती व कशा

हपतयामधय फडायची ह सप पण साग तथािप जर तमही परतफडीच वळापतरक पाळल नाही तर तमचयाकडन

पस वसल करन घणयासाठी दशातील परचिलत काय ापनसार योगय ती पावल उचलली जातील

b थकबाकी वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी आिण वसली परितिनधी

(एजट) नमणयासाठी आमच बकचया बोडर ार मानयता परा अस धोरण असल

c वसली करता परितिनधी (एजट) नमताना सवर सबिधत कायद िनयम मागरदशरक ततव आिण मजिरसाठी अटी

परवाना िकवा न दणी सबिधत सवर बाबी िवचारात घतलया जातील d आमही ह सिनि त कर की आमच वसली एजट तयाची जबाबदारी काळजीपवरक व सवदनिशलतन पार

पाडणयासाठी योगयपरकार परिशिकषत असतील आमही ह दखील सिनि त कर की त आखन िदललया मयारदाच उललघन करणार नाहीत e आमच कजर परतफडीच धोरण सौजनयपणर िनषपकष आिण मन वळिवणयाचया ततवावर आधािरत आह गराहकाचा

िव ास वध गत करण आिण तयाचयाबरोबर दीघरकालीन सबध िनमारण करणयावर आमही िव ास ठवतो f आपणाकडन दय असललया रकम ब लची सवर मािहती आमही आपलयाला दऊ आिण तयाची परतफड

करणयासाठी परशी पवरसचना आपलयाला दणयाचा परय कर

g वसली एजनसीकड कजर चकवणयाचा (डीफॉलट) मामला सोपावणयापव तया परकरणाची नीट तपासणी करणयाची

आमची यतरणा असल महणज आमचया कामातील तरिट मळ तमहाला असिवधा होणार नाही

h जवहा आमही आपलया िवर वसली परिकरया आरभ कर तयावळस आपणास लखी सिचत कर व तयाचबरोबर

आपली कस कोणतया वसली एजटकड़ ससथकड िदली आह तयाच नाव प ा व फोन नबर आपणास दऊ

i आमही वसलीसाठी नमललया एजनसीज कपनयाची मािहती आमचया वबसाईटवर उपलबध असल

J तयाचपरमाण आपण िवनती कलयास आपलयाशी सबिधत िरकवहरी एजनसीज कपनयाचा तपशील आमचया

शाखत उपलबध करन दऊ

k आमच कमरचारी िकवा वसली वा सकयिरटीचा(तारण मालम चा)पनररताबा (Security Repossession)

घणयाकरता आमचया कडन अिधकत करणयात आलली कोणतीही कती (ती िकवा तो) सवतःची ओळख दतील आिण आमही िदलल अिधकार पतर परसतत करतील तयाचपपरमाण आपण िवनती कलयास बकन िदलल अथवा

बकन अिधकत कललया अिधका-यान िदलल सवतःच ओळखपतर दाखवतील

18

l आमच सवर कमरचारी िकवा बकन वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी

अिधकत कलली कोणतीही िकत खालील मागरदशरक ततवाच पालन करल

i सवरसाधारणपण तमही िनवडललया सथानी तमचयाशी सपकर साधला जाईल जर अस िविश िठकाण

तमही सािगतलल नसलयास तमचया घरी िकवा तही शकय न झालयास तमचया कामाचया वसायाचया िठकाणी तमचयाशी सपकर साधला जाईल

ii आमच कमरचारी एजट सवतःची ओळख व बकच परितिनिधतव करणयाचा तयाचा अिधकार तमहाला अवगत करतील

iii तमचया गोपनीयतचा आदर कला जाईल

iv तमचयाशी सभयपण सवाद साधला जाईल

v तमचया कामाचया िकवा वसायाचया द ीन अपवादातमक िरतया आवशयक झालयास िकवा िविश पिरिसथती वागळता साधारणपण आमच परितिनधी तमचयाशी सकाळी 700 त सधयाकाळी 700

या वळदरमयान सपकर साधतील

vi िविश वळी िकवा िविश जागी फोन न करणया िवषयीचया तमचया िवनतीचा शकयतोवर आदर राखला जाईल

vii फोन कलयाचया वळा फोन कॉल ची सखया आिण झालल सभाषण याचया न दी ठवलया जातील viii दय रकमबाबतच िववाद िकवा मतभद परसपरना सवीकायर व स विसथत रीतीन सोडिवणयासाठी पणर

मदत कली जाईल

ix पस वसलीसाठी तमचया घरी आल असता सभयता व औिचतय पाळल जाईल आमच अिधकारीएजट

कोणतयाही िकतिवर कोणतयाही परकार मौिखक िकवा शािररीक धाकदपटशा िकवा तरास दणार नाहीत तयाचपरमाण जाहीरिरतया मानहानी करण िकवा कटिबयाचा िमतराचा कजर अनमोदन

करणारयाचा इ खाजगीपणा ला बाधा आणण धमकया दण िननावी फोन करण आिण चकीच व िदशाभल करणार िनवदन करण अशया मागारचा अवलब करणार नाहीत

तथािप सपकारसाठी तमची मािहती अ यावत करत रहाण ही तमची जबाबदारी आह जर तमही िदललया मािहतीचया आधार बक तमचयाशी सपकर साध शकली नाही तर उपलबध सरोता ार तमची मािहती गोळा कली जाईल आिण तमचा शोध घणयासाठी तमच िमतर नातवाईक याचयाशी सपकर कला जाईल

x कटबातील कणाचा मतय अशया अनिचत परसगी अथवा लगना सारखया एखा ा महतवाचया परसगी फोन करण वसली साठी भट घण टाळल जाईल

xi वसली एजटचया गर-वतरनाब ल आपलयाकडन कोणतीही तकरार आलयास तयाची चौकशी कली जाईल

19

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security

Repossession Policy)

थकबाकी वसली आिण गहाण वसतचा पनररताबा घणयासाठी आमही काय ाशी ससगत अशा धोरणाचा अवलब कर सदर धोरण आमचया वबसाईटवर उपलबध असल आिण िवनती कलयास तयाची परत आपलयाला आमचया शाखामधय अवलोकनाथर उपलबध कली जाईल

20

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services)

81 ठव खाती (Deposit Accounts)

a तमही आमचयाकड िविवध परकारची खाती उघड शकता जस बचत खात मदत ठवी चाल खात इतयािद आपण

अशी खाती खालील शली मधय उघड शकता i एकल नावान ii सयकत नाव iii सयकत पण (कोणीही एक िकवा उ रजीवी) (Either or Survivor)

iv सयकत पण (परथम िकत िकवा उ रजीवी) (Former or Survivor)

v सयकत पण (नतरची िकत िकवा उ रजीवी) (Later or Survivor)

िकवा vi अनय कोणतयाही प तीन

b आमही आपणाकरता ldquoबिसक बचत बक ठव खातrdquo (Basic Savings Bank Deposit Accounts- BSBD)

उपलबध कर जया मधय िकमान िशललक रकमची (Minimum Balance) पवर-अट नसल आमही कोणतही शलक न

आकारता पासबका() सह िकमान सवरसामानय सिवधा परव दऊ या सदभारतील मािहती पारदशरकिरतया

आपणास खात उघडणयाचया वळस िदली जाईल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक सटटमट ऑफ अकाउट सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच सटटमट दणयाची अनमती आह c वर दशरवलली खाती परवानगी-योगय असल तयापरमाण नामिनदशन सिवधसह (Nomination Facility)

आपण उघड शकता खात उघडणयाचया फॉमरमधय आमही नामिनदशनासाठी पयारय समािव कर तसच नामिनदिशत कतीच नाव पासबक अकाउट सटटमट िफ़कसड िडपॉिज़ट िरसीट (FDR) वर दशरिवणयाचा पयारय

दखील उपलबध असल खात उघडणयाचया वळीच आमही वर उललख असललया खातयाचा तसच नामिनदशन सिवध मळ होणारा पिरणाम सप कर d तमही कललया नामिनदशनाची मािहती िमळालयाची आमही पावती सवीकित दऊ व पासबक अकाउट सटटमट

एफडीआर वर नामिनदशनाची सतयता न द तयाचपरमाण आपण लखी िवनती कलयास नामिनदिशत िकतच नाव दखील तयावर नमद कर e आमही पासबका मधय ठव िवमा सरकषणािवषयी (Deposit Insurance Cover) मािहती परव

f बक बरोबरचया सवर वहाराचा परसा तपशील आमही पासबका मधय दऊ

21

g खात उघडणयाचया वळी आमही आपलयाला ldquoतरल ठव सिवधाrdquo (Liquid Deposit Facility) सवीप अकाउट

आिण आमचया ततसम बिकग उतपादनाब ल तयाच पिरणाम आिण कायरप तीसह सिचत कर

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit

Accounts)

कोणतही ठव खात उघडणया पव आमही

a तमचया गराहकाना जाणन घया (कवायसी) मागरदशरक सचनानसार योगय ती काळजी-परिकरया (Due

diligence) पणर कर

b या सदभारत आवशयक अशी कागदपतर िकवा पराव सादर करणयास आपणास साग

c गोळा कली जाणारी मािहती कवळ आमचया कवायसी करता आवशयक मनी ल डिरग परितबधक िकवा इतर

कोणतयाही वधािनक आवशयकतानसार असल जर आमहाला कोणतीही अितिरकत मािहती हवी असल तर ती सवततरपण मािगतली जाईल आिण अशी अितिरकत मािहती मागणया साठीची कारण आमही सप कर काय ान अिनवायर नसलयास अशी मािहती परदान करण आपणाकरता सविचछक असल काय ाची अमलबजावणी करणारी एखादी ससथा बिकग िनयामकान आवशयक कल नसलयास ही मािहती गोपनीय ठवली जाईल d खात उघडणयाचया फॉमर उपलबध कर जया मधय कवायसी चया पतरत करता आमहाला आवशयक असललया

मािहतीच िववरण आिण पडताळणीसाठी वा रकॉडर करता लागणारी कागदपतर सादर करण या सदभारतली मािहती असल e कवायसीचया सदभारतील कागदपतर िनयिमत कालावधीन सादर करण आवशयक कर जयायोग आमच रकॉडसर

अ यावत करण आमहाला शकय होईल f ठव खात उघडताना परिकरयातमक औपचािरकता सप कर आिण आपण मािगतलल आवशयक त सप ीकरण दऊ

g जया ठव सिवधचा आपण लाभ घऊ इिछता तया करता लाग असललया ldquoअित महतवाचया अटी व शत rdquo (Most

Important Terms and Conditions -MITC) आपणास दऊ

h खात उघडणयाचया वळी तमहाला एमआयटीसीचा एक भाग महणन िडपॉिज़ट इनशरनस अड करिडट गरटी

कॉप रशन ऑफ इिडया (डीआयसीजीसी) यानी दऊ कललया ठव िवमा योजनचा तपशील व तया सदभारतील िनयम व अटी उपलबध करन दऊ

22

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account)

a जर आपण आपलया चाल बचत खातयाचया िनवडीब ल आनदी नसाल तर खात उघडलया पासन 14

िदवसाचया आत आपण आमचया इतर कोणतयाही खात आमही दऊ कललया उतपादनात फरबदल (Switch)

करणयासाठी आमचयाशी सपकर साध शकता वकिलपकिरतया आपण आपल खात तयावरील जमा झाललया

ाजासह बद करणयाचा पयारय दखील िनवड शकता अशा परकरणामधय कोणतही दडातमक शलक लाग कल

जाणार नाही b आपण आपल चाल बचत खात बद करणयाचा िनणरय घतलयास आमही आपणाकडन सचना परा झालयाचया

परत सवर औपचािरक पतरता आिण सवर जररी कागदपतर सादर कलयानतर तीन कामकाजाचया िदवसाचया आत

आवशयक कती कर c जर आपण आपलया सिकरय आिण ऑपरिटवह खातयाला आमचयाच बकचया दसयार शाखत सथालातिरत कर

इिचछत असाल तर आमही तयापरमाण कर या सदभारत आपली िवनती परा झालयावर आमही पततयाचा नवीन

परावा न मागता आिण आपलया वतरमान पततयाब ल आपलया सवतःचया घोषणापतराचया आधार आपल खात 3 (तीन) कामकाज िदवसाचया आत आपलया इिछत शाखत हसतातिरत कर परत सहा मिहनयाचया आत तमहाला बदल झाललया पततयाचा कागदोपतरी परावा सादर करावा लागल आपल खात िकरयानवियत (operationalised)

झालयानतर आमही आपणास लवकरात लवकर सिचत कर आपलया िव मान सथायी सचना (Standing

Instructions) डायरकट डिबट इतयािद जर असलयास तया सबिध आपल खात हसतातिरत कललया शाखला

सिचत कल जाईल 813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts)

जवहा आपण ठव खात उघडाल तवहा आमही

a एका ठरािवक कालावधीत िकती वहार रोख एटीएम िवथडरॉअलस इतयािद िवनामलय कल जाऊ शकतात

याची मािहती दऊ b िविहत मयारदा ओलाडलयास आपलयाला कोणतया परकारच शलक लाग कल जाईल याची मािहती दऊ शलकाचा

तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव कला जाईल c आपलया बचत ठव वर कोणतया दरान ाज िदल जाईल तयाच मोजमाप कस कल जात आिण तयाचया दयकाचा

ठरािवक कालाविध याबाबतची मािहती आपलयाला िदली जाईल

23

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance)

a बचत बक खातयात िकमान िशललक रककम िकती असावी ह आमचया शाखमधय परदिशत कल जाईल

b ठव उतपादन जस बचत बक खात आिण चाल खात िकवा कोणतयाही अनय परकारच ठव खात या सदभारत आमही

आपलयाला सिचत कर की i खातयाचया ऑपरशनस सबिधत अटी व शत चा एक भाग महणन अशा खातयामधय िकती िकमान

िशललक रककम ठवण आवशयक आह ii जर आपण आपलया खातयात िकमान िशललक रककम कायम ठवणयात कसर कलयास तयाब ल लाग

होणार शलक शलकाचा तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल iii िकमान िशललक रकमचया िनयमात कोणतही बदल करणयापव 30 िदवसाची पवरसचना िदली

जाईल ा सचना कालावधी (Notice Period) दरमयान आमही वाढ झालली िकमान िशललक रककम

आपलया खातयात न ठवलया ब ल कोणतही शलक आकारणार नाही यािशवाय आपणाकड़ बीएसबीडी खातयात बदल (िसवच) करन घणयाचा पयारय असल जयासाठी आमही कोणतही शलक आकारणयापव आपलयाला सिचत कर iv आमही ह सिनि त कर की बचत खातयातील िशललक कवळ ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलयाचया

शलक आकारणीमळ नकारातमक (Negative) होणार नाही जर खात बद िकवा पनरजजीिवत

करायच झालयास िकमान िशललक न ठवलयामळ लाग कलल शलक भरणयाची मागणी आमही करणार नाही v आपण आपलया खातयात ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलया ब ल च शलक ह आपलया खातयात आढळन

आललया िकमान िशललक रकमचया कमतरतचया परमाणात असल 8132 शलक (Charges)

चकबक जारी करणयाकरता अितिरकत डपलीकट सटटमट ऑफ अकाउट डपलीकट पासबक पड़ चक चया

परितिलिप फोिलयो शलक डिबट काडर एटीएम काडर सवाकषरी सतयापन चक िरटनर जनादश (Mandate) िकवा

खातयाचया शलीतील बदल बचत चाल खात बद करण होम बराच नॉन-होम बराच मध रोख जमा करण वा

काढ़ण बकचया सवतचया इतर बकाचया एटीएम माइकरो एटीएम मधन कश नॉन-कश वहार इतयािद च

िविश शलक आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल िदललया सवलती िकवा सट तया सवलतीचया मळ वधता कालावधी दरमयान काढन घतलया जाणार नाहीत

24

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements)

a आपणास आपल खात वसथािपत करणयासाठी आिण तयातील न दी तपासणयासाठी जर आपण पासबक हा

पयारय िनवडला नसल तर आमही आपलयाला मािसक खात-उतारा ईमल ारा सटटमटस (आपली समती

असलयास) परव ही सिवधा िडिजटल माधयमातन स ा उपलबध होउ शकल b आपण आमहाला आपलया खातयासाठी सामानयतः उपलबध आह तयापकषा अिधक वळा खात िववरण परदान

करणयास साग शकता ही सवा सशलक असल व आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल c आमही आमचा एमआयसीआर कोड आिण आयएफएस कोड चकबक पासबकस आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमनट) यावर दशरव d बकचया गराहक सवा कदराचा करमाक आिण शाखचा सपकर करमाक आमही पासबक आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमट) वर उपलबध करन दऊ e आमही आिथक वषारमधय एकदा कजर खातयाच िववरणrdquo (सटटमट) िवनामलय परदान कर ह िववरण (सटटमट)

ऑनलाइन सिवध ार िकवा ईमल- ार उपलबध कल जाईल आिण या पयारयाचया अनपिसथतीत पोसट ार पाठवणयात यईल जर तमहाला कजर खातयाचया िववरणाची (सटटमनटची) नककल िकवा अिधक परती ह ा असतील तर तयाकािरता ज शलक लाग असल त आमचया वबसाइट वर असललया परशलक सची (टिरफ श ल) मधय तसच कजार सबधीचया दसतऐवजा मधय नमद कलल असल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक खात िववरण (सटटमट ऑफ अकाउट) सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच िववरण (सटटमट) दणयाची अनमती आह

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit

accounts and addition of value added services)

जर आपल खात शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवासाठीचया अटी पणर करत असल तर आपलया लखी समतीन

िकवा इतर कोणतयाही मागारन िकवा जथ आपली मानयता परमाणीकत इलकटरॉिनक माधयमा ार घतली जात अशया परकार घतलयानतरच शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवा परवलया जातील 8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts)

एकदा खात वरचया दजार वरन खालचया दजारवर अवनत झालयानतर आपणास तस कळव 30 िदवसाचया पवरसचननतर आमही खात अवनत कर अजञान 814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors)

a आपण िवनती कलयास आमही तमहाला साग की एखा ा अलपवयीन (अजञान) िकतचया नाव ठव खात कस

उघड़ता यत आिण त कस ऑपरट करता यत b अलपवयीन (अजञान) िकत कोणतया तारखस वयसक (सजञान) होत आह ह आमही सिचत कर

25

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts)

आमही ह कर a जवहा तमही तमच खात उघडाल तवहा कोणतया पिरिसथतीत तमच खात िनषकरीय स महणन वग कत कल

जाईल याची तमहाला मािहती दऊ तसच आपल खात िनिषकरय स अस वग कत करणयापव िकमान तीन महीन

अगोदर तयाच होणार पिरणाम आमचया रकॉडर परमाण आपलया अितम न दललया पततयावर आिण िकवा ईमल ार आपणास सिचत कर b आपल खात िनिषकरय स अस वग कत कल जात आह ह सागणारा एसएमएस ईमल दखील पाठवणयाचा

परय कर c खात िनषकरीय स अस वग कत करणयापव सयकत खातधारकाला खातधारकाना स ा सिचत कल जाईल

d आपण खात सिकरय कर इिचछत असलयास आमही आपलयाला या प तीची मािहती दऊ

e खात कवळ िनिषकरय स झालयामळ कोणतही शलक लाग कल जाणार नाही

f िनिषकरय खातयाचया सिकरयकरणासाठी (पनहा चाल करणयासाठी) आमही आपलयाला शलक आकारणार नाही

g स खात सिकरय झालयावर आपलया िवनती नसार एसएमएस ईमल िकवा पतरासह िविवध मागारन आपणास

सिचत कर

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account)

सामानय पिरिसथतीत आमही िकमान 30 िदवसाची सचना व कारण िदलयािशवाय आपल खात बद करणार नाही

अशा परकरणामधय आपलया ार आधीच जारी कललया धनादशाकिरता आपण पयारयी वसथा करण बधन कारक

राहील व तयाचपरमाण अशया खातयावर नवीन धनादश जारी करणयापासन सवतःला परावत करण आवशयक असल 82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services)

a सकलनासाठी पाठवणयाकरता धनादश जमा करणयासाठी आमही डरॉप-बॉकस सिवधा दऊ डरॉपबॉकसमधय जमा

झालल धनादश योगय रीतीन आिण तातडीन न दल जाव ह सिनि त करणयासाठी आवशयक ती खबरदारी घतली जाईल तरीस ा आपलया इछनसार आपण धनादश डरॉपबॉकसमधय जमा करणया ऐवजी बकचया काउटरवर जमा

करन पोचपावती घऊ शकता b आमही सथािनक आिण पररगावचया धनादश िडमाड डराफट ई समाशोधन चकराब ल तयाच िदवसाचया

(same day) िकलअिरगसाठी धनादश इतयािद दाखल करणयासाठी कट-ऑफ वळ आपण धनादश इतयािद जमा

कलयानतर पस कधी काढ शकता समाशोधनासाठी िवलब झालयास आमचया चक कलकशन पॉिलसी नसार

(धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार) आपणास कधी ाज दय होत यासारखया तपशीलासह आपलयाला

सिचत कर

26

c जर चक डीडी इतयािद सकलनास िवलब झाला तर आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार

तमचयाकडन मागणी होणयाची वाट न पाहता तमहाला नकसान भरपाई िदली जाईल

d जर आपण सकलनासाठी जमा कलला धनादश परदान न होता परत आला तर तमहाला तविरत एसएमएस ईमल

ार कळवणयात यईल

e आपण जारी कलला परत परदान न करता आलला असवीकत धनादश अिधकत सवाकषरी असललया चक िरटनर

ममो सोबत जयामध असवीकितची तारीख व नाकारणयाच करण समािव असल 24 तासाचया आत तमहाला

परत कला जाईल

f जर बाहरगावचया धनादशासाठी तातकाळ करिडट दऊ करणयात आल तर याबाबत िनयम व अटी याची मािहती

दऊ उदा तमही दाखल कलल चकस डराफटस ई सतोषजनकरीतया सचािलत अशया खातया मधय कोणतया मयारद

पयरत करिडट कल जाऊ शकतात इतयािद

g जर आपण आमचयाकड जमा कलल चक डराफट इ मागरसथ असताना गहाळ झाल (lost in transit) तर आमही

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा परमाण आपणास डिपलकट चक डराफट िमळणयाकरता सवर

परकारची मदत कर व आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई दऊ

h आपण जवहा खात उघडाल तया वळस आिण आपण जवहा िवचारणा कराल तवहा आमही वरील मािहती दऊ जर

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा मधय काही बदल झालयास सधािरत धोरण आमचया वबसाइट

वर परदिशत कल जाईल आिण त आमचया सवर शाखामधय उपलबध कल जाईल 83 रोिखच वहार (Cash Transactions)

a वहाराचया परकारावर असलल कोणतही िनबरध िकवा लाग असलल शलक याचा अपवाद वागळता आमही

आमचया सवर शाखत कोअर बिकग परणालीनसार रोख रककम सवीकार अथवा अदा कर b खराब मळललया नोटा आिण िकवा छोटी नाणी आमही दर िदवशीचया एका िनधारिरत मयारद पयरत आमचया

सवर शाखामधय िविनयिमत करन तयाबदलयात चागलया दजारचया सवचछ अशया नोटा नाणी जारी कर

तयाचपरमाण ही सवा एका िनधारिरत मयारदपयरत िनयिमत नसललया (Walk-in) गराहकाकरता स ा उपलबध

असल c िनिद रकमपकषा अिधक रोख रकमचया वहारासाठी आपला पन (PAN) सादर करण आवशयक असल

27

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a थट डिबट सथायी िनदश कशा परकार कायर करतात तमही तया कशा न दव िकवा र कर शकता आिण

तयासबिधच शलक याची मािहती आपणास खात उघडताना दऊ या सव करीता आमचया परशलक-सची नसार शलक आकारल जाईल b थट डिबट करता आपण िदलल आदश [रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा (NECS) रा ीय सवयचिलत

समाशोधन गह (NACH) चया अतगरत] आिण आपलया इतर सथायी सचनानसार कती कर जर आपलया

आदशानसार कती करणयास िवलब अथवा हयगय झालयास व तयामळ आपल आिथक नकसान वा आपणावर अितिरकत बोज़ा पडलयास आमही आपलयाला बकचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ तमचया खातयात परशी िशललक नसलयामळ जर तमचया आदशाच पालन करता आल नाही तर परशलक अनसचीपरमाण (Tariff

Schedule) आकार घतला जाईल

c जवहा अस िनि त होईल की एखादी रककम तमचया खातयात अनिधकतपण चकीन डिबट कली गली आह तवहा

ती रककम ाजासह तमचया खातयात करिडट कली जाईल व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई िदली जाईल 85 परदान रोखणयाची सिवधा (Stop Payment Facility)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a तमही जारी कललया चकचया बाबतीत तमची परदान रोखणयाची सचना सवीकार तमचयाकडन तशी सचना

िमळालयावर तातकाळ तयाची पोचपावती दऊ आिण जर आमचयाकडन चक अगोदरच परदािनत (Clear) झाला

नसल तर पढील कित कर

b परशलक अनसिचमधय नमद कलयापरमाण लाग असलयास आकार लाव

c जर परदान रोखणयाची सचना आमहाला िमळालयानतर आमचयाकडन चकच परदान कल गल तर तवढी रककम

परत कर व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ 86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions)

आमही ह कर a तमचया खातयातन परदािनत झालल मळ धनादश डिबट सचना िकवा तयाचया परितिलिप िकवा चक टरकशन िससटम (CTS) नसार सादरकतयार बककडन परा झालली चकची परितमा काय ानसार आवशयक

असललया कालावधीसाठी जतन कर

28

b जोवर आमचयाकड रकॉडसर उपलबध आहत तोपयरत परवा महणन धनादशधनादशाची परितमा डिबट सचनची

परत िकवा परितमा आपणास दऊ जर तमचया खातयातील परद धनादश डिबट सचनाचया सदभारत काही वाद असल आिण िववािदत चक ई चया परितिलिपची आपण िवनती कलयास अशया धनादशाचया डिबट सचनचया तारखपासन एका वषारचया आत मागणी कलयास आकार लागणार नाही मातर एक वषारचया कालाविधनतर अशया िवनतीवर परशलक सची परमाण आकार लावला जाईल C परदान न झालल आिण कालबा (stale) झालल धनादश आमही कस हताळतो त आपलयाला िविदत कर या

सदभारत आकारल जाणार शलक आमचया परशलक सची मधय समािव असल 87 मदत ठवी (Term Deposits)

a जवहा आपण आमचयाकड मदत ठव ठवाल तवहा खात उघडणयाचया तमचया अजारतच ठवीची मदत पणर

झालयानतर ठवीचया रकमचा परतावा कशा प तीन पािहज तयाब लचया सचना घऊ

b मदत पणर झालयानतर ठवीचया परता ा सदभारत आपली कोणतीही सचना नसलयास ठवीचया मदतपत ची

तारीख परशी अगोदरच पतर ई-मल एसएमएस ारा आपणास कळव c तदनतरही आपणाकडन कोणतीही सचना परा झाली नाही तर कर-बचत ठवी ई सारखया मदत ठवी सोडन

तया ठवीच पव चयाच मदतीकरता परत परचिलत ाज दरान नतनीकरण कर

d मदत ठवीच पस मदतपत होणयाआधीच काढणयाची परिकरया साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम

आय टी सी (महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल

e मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास लाग असलल ाज दर आिण आकारल जाणार

शलक याची मािहती दऊ f मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास जर सवर ठवीदारानी या करता सयकतपण िविश

अिधदश (Mandate) िदला असलयास पवरवत िकत िकवा उ रजीवी दोह पकी एक िकवा उ रजीवी या

अिधदशा परमाण परवानगी दऊ खात उघडणयाचया अजारमधयच आमही अशया अिधदशाच परयोजन कर g मदतपत नतरचया एखा ा तारखस जर तमहाला ठवीच नतनीकरण करायच असलयास तयासाठी लाग होणार

ाज अटी व शत तमची ठव सवीकारताना साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम आय टी सी

(महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल h तमचया ठव वरील जमा ाजाचया उतप ा सदभारत आयकर कायदयातील तरतदी या काय ातगरत आमचयावर

असलली बधन आिण मळ ोतातन कर कापताना तमहाला िमळ शकणारी सट याब ल मािहती दऊ

29

i जर तमच ाजाच उतप ह करपातर नसल तर अजर करतवळी आमही आपलयाकडन फॉमर 15G िकवा 15H जो

लाग असल तो सवीकार जर तमही तमचया ाजाचया उतप ावर कर भरणयास जबाबदार नसाल तर तमही

आमहाला आवशयक असल तो फॉमर आिथक वषारचया सरवातीला सपदर कर शकता आमही अशा फॉमसर ची पोचपावती दऊ

j तमचया ठवीवर जमा झाललया परदान कलया जाणायार ाजातन जर आमही कर वज़ावट कली तर िनधारिरत

कालाविधत तयासबधीच परमाणपतर तमहाला दऊ 871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits)

मदत ठव चया तारणावर उपलबध असलल कजर अिधकषर (ओवहरडराफट) सिवधा यािवषयी आमही ससप पण साग 88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased

account holders)

a आमचया ठव धोरणाचा एक भाग महणन मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण करणयासाठीची

कायररत परिकरया (operational procedure) आमचया शाखत आिण आमचया वबसाइटवर उपलबध आह

b मयत खातधारकाच दाव िनराकरणासाठी जया िकत आमचयाशी सपकर साधतील तया कतीना आमही दावा

करणयाकरता लागणार फॉमसर उपलबध करन दऊ ह फॉमसर आमचया वबसाइट वर दखील उपलबध असतील 881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

a मयत खातदारान जर तयाच ठव खात नामिनदशन सिवधचा वापर करन वधिरतया नामिनदशन कल असल

िकवा lsquoउ रजीवीrsquo कलमासह खात उघडल असल (जस ldquoदोह पकी एक िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoकोणीही एक िकवा

उ रजीवीrdquo िकवा ldquoपरथम िकत िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoनतरची िकत िकवा उ रजीवीrdquo) तर मयत खातदाराचया खातयातील िशललकीच परदान मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत कतीला कल जाईल जर ndash

i उ रजीवी नामिनदिशत िकत सवतःची ओळख आिण खातदाराचया मतयचया

वसतिसथित बाबत योगय कागदपतराचा परवा सादर करन पटवन दईल ii मयत खातदाराचया खातयातन रककम परदान करणयास बकस मजजाव करणारा सकषम

नयायालयाचा कोणताही आदश नसलयास अशया परकरणामधय मयत खातदाराचया खातयात िकती रककम िशललक आह ह िवचारात न घता मयत

खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतस तयाचयाकडन उ रािधकार परमाणपतर (Succession

Certificate) परशासन पतर (Letter of Administration) िकवा परोबट इ िकवा नामिनदिशत िकतकडन

कषितपित बध (Indemnity Bond) िकवा जामीन (Surety) न मागता मयत खातदाराचया खातयातील िशललक

रककम परदान कली जाईल

30

b उ रजीवीनामिनदिशत िकतना मयत खातदाराचया कायदशीर वारसाच िव सत महणन बककडन परदान

िमळल अथारत तयामळ मयत कतीचया खातयातील रककम जया कतीला बकन अदा कली आह अशा िकतिवर च कोणाचही हकक व दाव याना कषती पोहोचणार नाही

c या अट चया अधीन राहन उ रजीवीनामिनदिशत िकतना रककम परदान कलयानतर बक आपलया दाियतवामधन

पणरपण मकत होईल

d दोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवी िकवा पिहला िकवा उ रजीवी असा अिधदश (Mandate)

असललया मदत ठव चया बाबतीत कोणतयाही एका ठवीदाराचया मतयनतर उ रजीवी सह-खातदाराना मदतपत पव ठवी काढन घणयाची परवानगी तवहाच िदली जाईल जवहा सवर ठवीदाराकडन अशा पयारयाचा अिधदश बकला िदला गला असल मदितपव ठवीच पस काढायच असलयास ठिवचया तारखस लाग असललया ाज दरान व जया कालाविध पयरत ठव आमचयाकड़ जमा होती तया कालाविध पयरत कोणतयाही दडािशवाय िदली जाईल

e कपया याची न द घया की सयकत नाव असललया ठव खातया सदभारत सवर खातदाराचया ददवी मतय नतरच

नामिनदिशत िकतच तया खातयावरील अिधकार गरा धरल जातील

f नामिनदशन न दणी करत वळी आपणास नामिनदिशत िकतच नाव पासबक खातयाच िववरण एफ डी आर

मधय दशरवाव अथवा नाही याबाबत पयारय उपलबध असल 882 उ रजीवी नामिनदश कलम नसलली खाती (Accounts without the survivor nominee

clause)

जर मयत खातदारान नामिनदशन कलल नसल िकवा ldquoदोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवीrdquo (जस एकल िकवा

सयकतिरतया पिरचािलत खात) या पधदतीच खात नसल तर सामानय माणसाला नाहक होणारा तरास व गरसोय टाळणयासाठी खातदाराचया कायदशीर वारसाना परतफड करणयासाठी आमही सोपी परिकरया अवलब आमचया जोखीम वसथापन धोरणानसार कषितपत बध-पतरा ितिरकत (Letter of Indeminity) इतर कागदपतर सादर

करावी न लागता मयत ठवीदाराचया खातयातील िकती रककम परत दता यऊ शकल याची आमही िकमान मयारदा ठरव (आपण मागणी कलयास ही मािहती शाखत िदली जाईल) 883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims)

दावदारानी खातदाराचया मतयचा योगय तो परावा व बकस समाधानकारक अशी दावदाराची सवतची ओळख पटवन िदलयास मयत खातदाराचया वतीन सादर झालला दावा आमहाला िमळालयापासन 15 िदवसाचया आत

चकता कर व मयत िकतचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतना दय रककम अदा कर

31

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

मदत ठव चया बाबतीत खात उघडणयाचया फॉमर मधयच आमही अस कलम समािव कर की जयायोग खातदाराचा

मतय झालयास मदत ठव मदतीपव िनलिबत करणयास (मोडणयास) मभा िदलली असल याकरता लाग असललया

अटी स ा खात उघडणयाचया फॉमरमधयच िदललया असतील अशया परकार मदतपत पव पस काढताना कोणतही

दडातमक शलक लाग होणार नाही

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the

name of the deceased depositor)

मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतला होणार क टाळणयासाठी मयत खातदाराचया नावावर

यत राहणा-या पशाचया सदभारत उ रजीवी नामिनदिशत िकतकडन योगय परकारचा करारनामा अिधकारपतर

घतल जाईल यासाठी खालीलपकी एखा ा मागारचा अवलब करणयाचा िवचार कला जाईल

i नामिनदिशत उ रजीवी िकत आमहाला ________________ मयत याची मालम ा अशा नावान

एक खात उघडणयासाठी परािधकत कर शकत जयामधय मयत खातदाराचया नावावर यणार सवर पस जमा

कल जातील मातर पस काढता यणार नाहीत

िकवा ii नामिनदिशतउ रजीवी िकतन आमहाला परािधकत कलयास आलल पस खातदार मतय पावला आह

अशा श-यासह पाठवणा-यास (Remitter) परत कल जातील व तयापरमाण नामिनदिशतउ रजीवी

िकतला कळिवणयात यईल तयानतर उ रजीवीनामिनदिशत िकत िकवा कायदशीर वारस पस

पाठिवणया-याशी सपकर साधन योगय तया लाभाथ चया नाव परकरामय दसताऐवाजा ार ( Negotiable

Instrument) िकवा इतर इलकटरॉिनक माधयमा ार पस पाठवणयास साग शकतात

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts)

i िनव ी वतन जमा करणयाकरता बचत खात उघडल असल तया खातयाकरता नामिनदशन सिवधा उपलबध

असलयाच आमही आपलयाला साग ii आमही आपलयाला कळव की बिकग कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 आिण िनव ीवतन थकबाकी

(नामिनदशन) िनयम 1983 िभ आहत

32

iii आमही आपणास सिचत कर की तमचया ार िनव ीवतन थकबाकी (नामिनदशन) िनयम1983 नसार

िनवि वतनाची थकबाकी िमळणयाकरता कलल नामिनदशन तमचया आमचयाकडील ठव खातयासाठी वध असणार नाही यामळ जर ठव खातयाकरता असललया नामिनदशन सिवधचा लाभ आपण घऊ इिचछत असलयास बिकग

कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 नसार नामिनदशन आवशयक आह

() [टीप या सिहतमधील कलम 885 मधील तरतदी आमचयाकडील िनवि वतन धारकाचया ठव खातया करीता लाग होणार नाहीत] 89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers)

a जर आमही सरकषा जमाककष (लॉकर) सिवधा दत अस तर लॉकसरचया वाटपासदभारतील व मौलयवान वसतचया

सरकषीत ठवीब लच िनयम व प त आिण िकमती सामानाची सरिकषत ठव याबाबतची पणर मािहती दऊ

तयाचपरमाण सफ िडपॉिझट लॉकरची सवा आिण मौलयवान वसतचा सरिकषत ठव याचयातील खास िविश

विशष शलकासह फरक सप कर लॉकरच वाटप मदत ठवीशी िनगिडत न ठवता कर तथािप लॉकरच भाड

वळचया वळी िमळणयाचया द ीन लॉकर दताना तीन वषारच भाड व गरज पडलयास लॉकर तोडणयासाठी लागणार शलक इतकया रकमची मदत ठव घऊ आपलया लॉकरचया भाड थकबाकी सबिधत आमचया रकॉडरवर उपलबध असललया पततयावर आिण िकवा ईमलवर आपलयाला समरणपतर पाठव लॉकर करारानसार भाड िदल गल नाही

तर दय असलल भाड़ िमळपयरत लॉकर सिवधवर बधन आणणयाचा अिधकार आमचयाकड असल आमही सबिधत करारात ह कलम समािव कर b आमही आपलयाला कळव की लॉकर भाड ततवावर घतलयामळ प ादाता (lessor) आिण भाडकर (lessee)

महणन सबध परसथािपत होतात आिण भाडकरला सफ िडपॉिज़ट लॉकरकरता मकत आिण सरिकषत वातावरणात परवश िमळणयाचा अिधकार आह 810 िवदश िविनयम सवा (Foreign exchange services)

a जवहा तमही िवदशी चलनाची खरदी िकवा िवकरी कराल तयावळी आमही या सवब लची िविनमय दर व

िवदशी चलन वहाराला लाग असलल इतर आकार याब लची मािहती दऊ जर ह शकय नसल तर त

कशा प तीन घतल जात त तमहाला साग

b जर तमहाला परदशात पस हसतातिरत करायच झालयास त कस कराव ह साग व पढील

मािहती दऊ i सवाच वणरन आिण तयाचा वापर कसा करावा ह साग

ii तमही परदशी पाठिवलल पस तथ कवहा िमळतील ह साग व जर उशीर झाला तर तयाची कारण साग

iii िवदशी चलन बदलताना लाग असलला िविनमय दर साग (जर परतयकष वहार करताना ह शकय

नसल तर तो दर काय होता ह आमही तमहाला नतर कळव)

33

iv तमहाला ाव लागणार कोणतही किमशन िकवा शलक व पस िमळणा-याला स ा ाव लागणार सबिधत िवदशी बकच शलक याब ल अवगत कर

c िवदशात दय रककम अदा करणयाकरता तमही िदलली मािहती परशी आह िकवा नाही ह साग जर काही

तरिट असलयास िकवा अपरी कागदपतर िदली असलयास आमही तमहाला तातिडन कळव व ती दरसतपणर

करणयासाठी सहायय कर

d जर परदशातन तमचया खातयात पस जमा झाल असतील तर आमही तमहाला मळ रककम

व तयावर जर काही शलक लावल असल तर ती रककम कळव जरी पस पाठवणा-यान सवर शलक भरणयाच

मानय कल असल तरीही पस आपलया खातयात जमा करत वळी आमही आमच शलक वधािनक कर जमा

झाललया रकमतन वजा कर e तमही िवनती कलयास आमही दत असललया िवदशी चलन सवसबिधत िनयामक आवशयकता (Regulatory

requirements) िकवा अटी याबाबत मागरदशरन कर

f जयािदवशी रककम तमचया खातयात करिडट होण अपिकषत असल तयापकषा जासत उशीर झाला तर तमहाला

या परकार नकसान भरपाई दऊ i) रककम दय तारख नतर जमा झालयामळ झालल ाजाच नकसान व ii)

िवदशी चलन दराचया परितकल हालचाली मळ दय असलली भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणा

नसार दव

g वधािनक परमाणपतर जी कोणतयाही शलकािशवाय दण बधनकारक आह ती वगळता िनयामक वधािनक

सचनानसार आवशयक असलली परमाणपतर नाममातर शलक ज आमचया वबसाइटवर परदिशत कल असल

आकारन िदली जातील

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India)

जर तमहाला भारतातगरत पस पाठवायच असतील तर त कस कराव याब ल आमही मािहती दऊ व खालील परमाण कती कर

a सवाची िवसतत मािहती दऊ व तयाचा वापर कसा करावा त साग

b पस पाठवणयासाठी कोणती सवा तमचया गरजनसार सवारत जासत योगय आह त सचव

c टिरफ श ल परमाण सवासाठी िकती शलक िकवा किमशन तमहाला ाव लागल ह साग

d मोबाईल बिकगएनईएफटीआरटीजीएस ार आपण पाठवललया पशाची िसथती भिवषय काय आह ह

एसएमएस ईमल ार कळव

34

e एनईएफटीआरटीजीएस वहार िडिजटल बिकग शी सबिधत तमच पर चौकशी हाताळणा-या आमचया

गराहक सिवधा कदराशी सपकर साधणयासाठी अ यावत मािहती वबसाईटवर उपलबध करन दऊ f िवलब झालयास तयाब ल भरपाई दऊ आिण नकसान अितिरकत शलक तमचयाकडन घतल असलयास तयाचीही

भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

g एका िनधारिरत मयारदपयरत पस पाठवणयाची सिवधा खातदार नसललया बकत यणा-या

कोणतयाही गराहकाला (Walk-in customer) स ा आमही दऊ

812 कजर वाटप (Lending)

a कजर आिण अिगरमचया (Advances) सदभारत बकचया बोडारन मजर कलल धोरण असल

b तमची आिथक िसथती व परतफडीचया कषमता याच काळजीपवरक मलयाकन करन तया

आधारावर तमहाला कजर दणयाचा आमचा िनणरय अवलबन असल c कजर दणयाचया बाबतीत आमही िलग जात आिण धमारचया आधारावर भद करणार नाही तथािप समाजाचया

िविश वगारसाठी (िवकास) योजना तयार करणयापासन िकवा तयात भाग घणयापासन ही बाब आमहाला अटकाव करणार नाही 8121 कजर (Loans)

81211 सामानय मािहती (General Information) -

आमही ह कर a तमही जयाचा लाभ घऊ इिचछता अशया कजर करिडट सिवध करता लाग असणा-या अतयत महतवाचया अटी

व शत (MITC) आमही तमहाला दऊ

b तमहाला कजर करिडट काडर दणयाचा अजर सवीकारताना (sourcing) आिण कजारची करिडट काडारची मजरी

कळवताना आमचया कजरकरिडट काडारची ठळक विशष व तयाचबरोबर तयाला लाग होणार शलक व

आकार याची मािहती दऊ

c अजर करणयासाठी तमचयाकडन आमहाला लागणारी मािहती कागदपतर याबाबत सलला दऊ तमची

ओळख राहणयाचा प ा व नोकरी इ या सदभारत लागणार कागदपतर व वधािनक परािधकरणाचया

(Regulatory Authority) कायदशीर व िनयामक आदशाच पालन करणयास लागणार इतर कोणतही

कागदपतर [जस पन (PAN)] इ ची मािहती आमही तमहाला दऊ

35

d तमही कजारचया करिडट काडर अजारमधय िदललया मािहतीची सतयता पडताळणयासाठी तमचया घरचया

िकवा वसायाचया फोनवर सपकर साध आिणिकवा कोणतयाही पयारयी चनल ार िकवा गरज भासलयास

आमही याचसाठी िनयकत कललया एजनसी ार तमचया घरी िकवा तमचया वसायाचया पततयावर परतयकष भट दऊ

e जर आमही तमहाला ओवहरडराफट सिवधा दत अस िकवा तमही लाभ घत असललया ओवहरडराफटची मयारदा

वाढवन दत अस तर तयाची परतफड मागणी कलयाबरोबर करायची आह िकवा कस ह तमहाला साग

तयाचपरमाण आवशयकता असलयास आमही तमहाला ओवहरडराफटचया रकमच तसच ाजाच व दडातमक

ाजाच मोजमाप कस कल जात तयाची प त साग

f जर आमही तमहाला फोनवरन करिडट सिवधा दऊ कली मजर कली तर तमचयाकडन लखी िकवा इतर

कोणतयाही प तीन सवीकित आलयानतरच जस एस एम एस ई-मल तमचया खातयात तया कजारची रककम

जमा कली जाईल अिधकत इलकटरॉिनक मागारन तमची सवीकित आली तर आवशयक ती िविधगरा ता

तपासन पाहनच मानय कर g करिडट काडरची मयारदा वाढवन दण िकतगत कजारची मयारदा वाढिवण इ सह कोणतयाही सवरपात

आपण न मािगतलल (unsolicited) पवरसममत करिडट सिवधा दऊ करणार नाही

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing)

a कजर दताना (sourcing) आमही कजारचया अजारचा एक भाग महणन लाग होणार ाजदर वािषक ाज

दरासह तरगत (floating) िकवा िसथर (fixed) ाजदर तसच कजर परिकरयसाठी दय शलकआकार जर कजर समत

झाल नाही िवतिरत झाल नाही तर भरलल शलक परत िमळल का कजारची आगाऊ परतफड (pre-payment)

करणयाचा पयारय असलयास तयाची आकारणी ही सवर मािहती दऊ तयाचबरोबर परतफडीस िवलब झालयास तयावर

दडातमक आकारणी लाग असलयास तसच तमच कजर lsquoिफ़कसडrsquo ाजदरातन lsquoफलोिटगrsquo ाजदरात िकवा

उलटसवरपी रपातर करणयाचा पयारय असलयास लाग होणार आकार कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण

कलमrdquo (Interest Reset Clause) असलयास िकवा इतर बाबी की जयामळ कजरदाराचया ाजावर पिरणाम होत

असल याची मािहती दऊ जयामळ तमहाला इतर बकाचया ाजदराशी अथरपणर तलना कराता यऊ शकल व सयोगय िनणरय घता यईल

b अजर पणरपण भरणयाचया द ीन जोडावयाचया आवशयक कागदपतराची पडताळणी सची (check-list)

(कायदशीर व िनयामक बब ची पतरता करणारी) अजार बरोबर दऊ गरज लागलयास आमही आपणास कजारचा अजर भरणयास मदत कर

36

c तमही कजारचा अजर परतयकष िकवा ऑनलाईन सादर कला असला तरी आमही तमचया अजारची पोचपावती

परतयकवळी दऊ व तमचया अजारवर िकती कालाविधमधय परिकरया कली जाईल ह तमहाला कळव

d जर कजारचा अजर पणरपण भरलला असल व पडताळणी सचीपरमाण (check list) सवर कागदपतर जोडली

असतील तर तमचया अजारबाबतचा िनणरय आमचया परचिलत धोरणानसार ज वबसाइटवर उपलबध आह

तयानसार कळव e साधारणपण कजारसाठी अजर सवीकरतानाच कजर परिकरयसाठी आवशयक ती सवर मािहती आमही घतो जर

काही अितिरकत मािहती लागलीच तर आमही तमचयाशी ताबडतोब सपकर साध

f तमचा कजारचा अजर नाकारलयास तयाची कारण तमहाला लखी सवरपात पतर िकवा ई-मल ारा कळव

g आमही तमहाला कजर मजरी च पतर दऊ जयात तमहाला मजर झालली कजारची रककम अटी व शत याची

मािहती िदलली असल

h आमही तमहाला परतफडीच (Amortisation) वळापतरक दऊ (कजारची मळ रककम व कजारचया

कालावधीवरील ाजाचया परतफडीच वळापतरक)

i जवहा ाजदर बदलतील तयावळी समकत (Equated) मािसक ह तसच सर ठवन कालाविध

बदलणयाचा िकवा उलटसवरपी असा िवकलप आह का ह आमही तमहाला साग

j कजारसाठी तमही कायारिनवत (Execute) कललया सवर कागदपतराचया कजर दसतऐवजाचया परमाणीकत

परितिलपी (कॉपी) आपण िवनती कलयास आमचया खचारन उपलबध करन दऊ तसच कजर दसतावजामधय

नमद कललया जोडललया परतयक दसतऐवजाचया परितिलपी कजर िवतरण करताना सवागत-सच

(Welcome kit) महणन दऊ तथािप अितिरकत परमाणीकत परतीसाठी आमचया दरपतरकात नमद

कलयानसार वाजवी शलक आकारल जाईल

k कजारसाठी तमचया कडन घतललया परतयक तारण आनशिगक तारण महणन घतललया

मालम चया दसतावजाची लखी पावती दऊ

l तमच खात ह अनतपािदत खात (NPA) होणयापव तयाची िसथती तमहाला पतर ई-मल

िकवा एसएमएस ार कळिवणयाचा परय कर m जर आमही आपण घतलली कजर रककम तविरत फडणयासाठी (Recall) िकवा करारानसार

गितमानतन फडणयाचा िकवा अितिरकत तारण घणयाचा िनणरय घतला तर तमहाला परशी पवरसचना दऊ n तमचया मदत (Term) िडमाड कजर खातयाच वािषक िववरण दऊ

37

o जर तमहाला कजर खातयाच िववरण अिधक वळा हव असलयास परशलक अनसची ( टिरफ श ल) मधय

दशरवलयापरमाण शलक आकारन दऊ p मानय कललया करार कललया सवर दय रकमची परतफड झालयावर 15 कामकाजाचया िदवसाचया आत

आमही तमचया सवर तारणदसतावजगहाण ठवललया मालम च हकक िवलख िवषयीच कागदपतर परत कर

व सटरल रिजसटरी फॉर सकरीटायज़शन अ सट रीकनसटककषन अड सकयरीटी इटरसट (CERSAI) ला

आमचया दा ाच समाधान झालयाच िरपोटर कर जर दसरया कोणतया दा ा करता हा हकक बदलन घयायचा झालयास तया दसरया दा ाचया पणर मािहतीसह तमहाला सिचत कर व तया सबिधत दा ाच िनराकरण होई पयरत त तारण दसतावज़ कागदपतर गहाण ठवललया मालम च हकक आमचयाकडच ठवन घऊ

q करार कलयापरमाण सवर रकमची परतफड झालयानतर तमचया परितभिततारण दसतावज गहाण ठवललया

मालम च हकक िवलख परत दणयास िकवा पणर परतफड झाल िवषयी CERSAI ला अहवाल दणयास 15

कामकाज िदवसापकषा जासत िवलब झाला तर आमही तमहाला आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ

r कजर घताना तमही आमचयाकड ठवलली परितभित दसतावज़ मालम ची कागदपतर आमचयाकडन गहाळ

झाली तर तमच नकसान भरन दऊ आिण त हरवल असलयाब लच परमाणपतर दऊ व आमचया खचारन तमहाला तया कागदपतराचया परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर

s आमही आपलयाकडन िकवा एखा ा बक िव ीय ससथकडन आपलया सप समतीसह आललया कजर खातयाच

हसतातरण करणयाचया िवनतीवर परिकरया कर आिण आपला अजर परा झालयाचया तारखपासन दोन आठव ाचया आत तमची िवनती मानय होत िकवा कस ह कळव

t वयिकतक कजरदाराना फलोिटग दरावर (बदलत ाजदर) आमही मजर कललया सवर परकारचया मदत कजारची

समयपवर परतफड कलयास सदिभत कजारवर मदतपवर-बद शलक (फोरकलोजर चाजस) िकवा पवर-परदान दड (िपरपमट पनलटी) जरी परतफड सवतचया ोतातन िकवा इतर बकाकडन अिधगरहणा ार (Takeover)

कली असल तरीही लावणार नाही u जर एखाद कजर खात कोणतयाही अनदान (Subsidy) िकवा सहायय (Subvention) योजनअतगरत पातर असल

तर तया योजनची विशष आिण तयाचा लाभ घणयाकरता आपण कोणतया आवशयकता पणर करण गरजच आह त साग

38

813 हमी (Guarantee)

a तमचया दयतसाठी ितस-या पकषाकडन हमी िकवा इतर सरकषा आमही सवीकारावी अस तमहाला वाटत असल

तर तमचया आिथक बाब ची गोपनीय मािहती तमहाला हमी िकवा इतर तारण दणा-या िकतला िकवा तयाचया कायद सललागाराला दणयासाटी आमही तमची परवानगी माग

b आमही हही कर

i) तयानी सवततर कायदशीर सलला घयावा व तयानी तयाची बािधलकी आिण तयाचया िनणरयाचा होऊ शकणारा पिरणाम समजन घतला आह याची खातरी करन घऊ (तथ योगय असल जया कागदपतरावर आमही तयाची सही घऊ तयावर सप व उघड सचना दऊन तयाची िशफारस कलली असल)

ii) तयाना ही मािहती दऊ की हमी िदलयामळ िकवा इतर तारण िदलयामळ तमचया ऐवजी िकवा तमचया इतकच तही तया कजारला जबाबदार राहतील

iii) तयाच दाियतवजबाबदारी काय असल याची मािहती तयाना दऊ iv) मजर झाललया कजारचया अटी व शत कजर करारनामा तमचया कजारसाठी रािहललया हमीदाराना

िवनामलय दऊ c तमही जवहा एखा ा कजारसाठी जामीनदार (guarantor) राहणार असाल तर आमही तमहाला खालील परमाण

मािहती दव i जामीनदार महणन तमच दाियतव ii तमही बकला िकती रकमचया दाियतवासाठी बािधल आहात

iii कोणतया पिरिसथतीत आमही तमहाला पस भरायला साग iv जर जामीनदार महणन तमही पस भर शकला नाहीत तर आमही आमचयाकड असललया तमचया इतर

पशाच सहायय वापर यासाठी कर शकतो का

v जामीनदार महणन तमच दाियतव िविश मयारदपयरत आह की अमयारिदत आह

vi जामीनदार महणन कधी व कोणतया पिरिसथतीत व कशा प तीन तमच दाियतव पार पाडाव लागल ह आमही तमहाला कळव

vii जया कजरदारासाठी तमही जािमनदार रािहला आहात तयाचया आिथक िसथतीमधय उललख

करणयासारखा िकवा परितकल फरक पडला असल तर तयाची मािहती तमहाला दऊ

d मानयकरार कलयापरमाण रकमची परतफड झालयावर 15 िदवसाचया आत तमचया सवर परितभित

कागदपतरगहाण ठवललया सप ीच दसतावज तमहाला परत दऊ

39

e मानयकरार कलयापरमाण परतफड झालयावर तमचया सवर परितभितकागदपतरगहाण ठवललया सप ीच

दसतावज तमहाला परत दणयास 15 िदवसापकषा जासत िवलब झालयास आमही तमहाला नकसान भरपाई

दऊ

f परितभितकागदपतर आमचयाकडन हरवल तर आमही तमहाला तयाब ल नकसानभरपाई दऊ व त हरवलयाब ल

परमाणपतर दऊ तयाची परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर 814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI)

जवहा पराथिमक िकवा दययम (कोलटरल) तारण महणन सथावर िकवा जगम सपती मालम ा गहाण ठवन कजर सिवधा घता तवहा CERSAI चया न दणी पधदतीचया कामकाजासदभारत मािहती तमहाला दऊ आिण हही साग

की कजरदाराला िकवा या सपती मालम च वहार करणयाची इचछा असललया कोणालाही ह अिभलख तपासणयासाठी उपलबध असतील आमही आमचया हककाबाबत CERSAI ला सिचत कर

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues)

a जवहा तमहाला वळवर रककम भरण शकय नसल तर शकयतव ा लवकर आमहाला कळवा

b ख-या अथारन आिथक समसया असललया सवर परकरणाचा आमही िनयामक मागरदशरक ततव आिण आमच धोरण

याना अनसरन सहानभतीपवरक व सकारातमकतन िवचार कर c तमहाला अडचणीतन बाहर पडणयासाठी आमही मदत करणयाचा परय कर

d दय रकमची परतफड करणयासाठी आमही तमहाला एकदाच िहशोब पणर करणयाची (OTS) योजना िदली तर

तयाची िवसतत मािहती दऊ e तमहाला दऊ कललया OTSचया अटी व शत सप करन साग

f OTS चया योजन अतगरत िहशोब चकता कलात तर CIC मधय असललया तमचया करिडट इितहासावर (Credit

History) काय पिरणाम होईल त साग

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues)

a जर आमही तमची कजतमचया काडारवरील दयता दस-या आसथापनशी िसकयटराईज कली (िवकली) तर तया

आसथापनच नाव व सपकर तपशील आिण तयाना अतिरत कलली कजरकाडारची यण रककम तमहाला कळव सामानयत जी कजकाड अनतपािदत असतात (Non Performing Assets) अशी कज ऍसट िरकनसटरकशन कपनीला (ARC)

अिभहसतातरीत करन िवकली जातात जवहा दयता तडजोडीन िहशोबपत करन िमटवली जात तवहा अशी कज (आिथक मालम ा सवरप) ARC ला अिभहसतातरीत कली जात नाहीत

b जया ससथकड़ तमच कजरदयता सोपवली असल तथ तमहाला तमची दय रककम तयाचकड भरावी लागल

40

c जया ससथकड तमच कजरदयता सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल ती ससथा यापढ तमचया दण बाकी

कजारची (करिडट) मािहती करिडट इनफमशन कपनीला कळिवत राहील

d आमचयाकडन तमच कजरदयता जया ससथकड सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल तयाचया िवर तमची

काही तकरार असल तर तयाच िनवारण करणयात मदत करणयाचा आमही परय कर e जया ससथकड तमच कजर दण बाकी अिभहसतातरीत कली असल अशा ससथब ल सवर तकरार चया

िनवारणासाठी आमही नोडल परािधकारी (Authority) अस अशा तकरारी जण आमचया िवर आहत अस गहीत

धरन तयाच ततकाल िनवारण होईल याची काळजी घऊ 817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking)

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking)

आमही सरिकषत आिण सरिकषत इटरनट आिण मोबाइल बिकग सवा परवणयासाठी योगय तया उपाययोजना कर आमही ह सिनि त कर की आमचया यतरणा आिण ततरजञान सरिकषत आिण सरिकषत आहत तसच वळोवळी तयाचा आढावा घऊ व तया अ यावत करत राह

a जोिखम कमी करणयासाठी आिण अनिधकत वहारातन उ वणा-या दियतवापासन गराहकाच रकषण करणयासाठी आमही एक मजबत आिण गितमान फसवणक परितबधक आिण शोध यतरणा राबव

b इटरनट मोबाइल बिकग सरिकषतता आिण परदाना सबिधत फसवणक याबाबत तमहाला िशिकषत करणयासाठी आमही खलील िविवध उपकरमाचा अवलब कर i आमचया वबसाइटवर सबिधत मािहती परदिशत करण

ii एटीएम आिण शाखा यासारखया गराहक भट दणा-या जागी मािहती परदिशत करण

iii ठरािवक कालाविधमधय शकषिणक ई-मलस

c जवहा आपण इटरनट मोबाइल बिकग सवासाठी परवश (access) िमळवाल तवहा आशा सवाना लाग

असललया िनयम व अट ब ल स ा सिचत कर सवर इटरनट मोबाइल बिकग सबिधत सवा आिण तयाना सलगन असलली शलक जर लाग असतील तर आमचया वबसाईटवर परदिशत कली जातील आिण तमहाला उपलबध करन

िदली जातील d तमची ऑनलाइन मािहती सरिकषत ठवणयासाठी आिण कमपयटर मोबाइल हडसट वापरताना फसवणकीपासन

खोटया िकवा अनिधकत वहारापासन सवतःच रकषण कस कराव याब ल आवशयक ती मािहती कठन परा होऊ शकल ह दखील तमहाला साग ही मािहती वळोवळी अ यावत कली जाईल e िनयामकान वळोवळी िनि त कलयानसार िव ीय वहारासाठी आमही यथायोगय अशी परमाणीकरण परिकरया

(Authentication Process) राबव

f तमही कललया सवर परकारचया वहारासाठी रककम िकती ह िवचारात न घता आमही तमहाला एसएमएस

ऑनलाइन ई-मल अलटर पाठव ह अलटसर आमचयाकड न दललया तमचया सपकार परमाण पाठवल जातील

41

g आपल काडर परतयकष िरतया वापरल जात नाही (Card not present) अशया आपलया सवर ऑनलाइन

वहाराकरता िकवा आयवहीआर (IVR) वहाराकरता जथ काडारवरची मािहती उपलबध नसत अशयावळी आमही

अितिरकत घटक महणन परमाणीकरण (Authentication) िवधीगरा ता (Validation) सिनि त करणयासाठी

िवचारणा कर h नटबिकगवर कललया सवर परा कतयार (Payee) िबलर याचया न दणीब ल एसएमएस ईमल पाठव

i जर आमही तमहाला इलकटरॉिनक प तीन होणा-या वहाराकिरता मलयावर वहाराचया प तीवर वहार

सखयवर आिण लाभाथ वर दनिदन मयारदा घालणयाची सिवधा दऊ कली असल व तमही तया मधय बदल कर इचछीत असाल तर आमहाला आपलयाकडन अितिरकत अिधसवीकती लागल आमहाला पयारयात बदल करणयाची िवनती परा झालयावर आमही तमहाला अलटर पाठव सतकर कर j मोबाइल बिकग सवा ह सवततर नटवकर आह महणजच कोणतयाही नटवकर पिरचालकाच मोबाइल फोन वापरणार

गराहक एका बकचया खातयामधील पस तयाच िकवा दस-या कोणतयाही बकमधील खातयामधय हसतातिरत कर

शकतात k जर आपण मोबाइल बिकग सवची िनवड कलीत तर या सवकरता तमची न दणी होणयाअगोदर तमहाला

खालील परमाण सिचत कर i वापरकतयारची अिधकतता अिधपरमाणतसाठी आमही सवीकारलली सरकषा परिकरया

ii गराहकाचया न दणीपासन सवा सिकरय होइपयरत लागणारा कालाविध

iii परदान थाबवणयाचया सचना (Stop payment instructions) लाग होतात का िकवा कस व

जर होत असतील तर तयाचया सवीकितचया अटी व शत l तमही मोबाइल बिकग सवचया न दणीसाठी िविवध मागारन अजर कर शकता जस एटीएम वबसाइट फोन

बिकग आयवहीआर एसएमएस इ तयाकारता तमही शाखमधय यणयाची आवशयकता नाही

m मोबाइल बिकग वहार ह पणरतः ततकषणीक (Instantaneous) असतात आिण महणन त उलट िफरवता यत

नाहीत तयामळ परदान थाबवणयाच िवशषािधकार खप मयारिदत असतात n तमही कधीही इटरनट मोबाइल बिकग सवा घण थाबव शकता परत तमही तमचा िनणरय आमहाला कळवण

आवशयक आह व तयासाठी आवशयक ती औपचािरकता पणर करणयाची खातरी करन घण गरजच असल o पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती जर तमहाला िकतशः िदली गली नसल आिण जर तयाबाबतीत काही वाद

िनमारण झाला तर कवळ तमचया योगय अशा न दणीकत पततयावर पाठवलयाचा परवा हा तमहाला पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती िमळालयाचा परवा आह अस महणन तयावर अवलबन राहणार नाही

42

p परशी आिण सोपी खबरदारी घतली तर ऑनलाइन बिकग ह सरिकषत आिण सोईच आह कपया खाली िदललया

सललयाच पालन होईल ह सिनि त करा i आमचया सरिकषत इटरनट बिकग साइटला थट भट ा दस-या साइट वरील िकवा

ई-मल मधील िलकवरन आमचया साइट वर यण टाळा आिण बनावट वबसाइट पासन बचाव करणयासाठी वबसाइट च डोमन नाव नीट तपासन पहा ii तमच सतर पणर झालयानतर इटरनट बिकगमधन लॉग आऊट करा सतर बद होणयासाठी

lsquoलॉग आऊटrsquo ह बटण वापरा कवळ लॉग ऑफ करणयाची िवडो बद कर नका

iii वापरात नसताना तमचा पीसी लॉग ऑफ करा

iv िवमानतळ रलव सथानक सायबर कफ िकवा इतर सावरजिनक नटवकर वाय-फाय इ सारखया

असरिकषत नटवकसर वरन इटरनट बिकग करण टाळा v तमचया कमपयटर लपटॉपमधय तमचया बराऊझरची आव ी नवीनतम (Latest) व अ यावत करत

रहा (इटरनट एकसपलोरर गगल करोम इ)

vi हकसर वहायरस हलल िकवा कोणतयाही दभारवनायकत (Malicious) परोगरमसपासन

सरिकषत राहणयासाठी सरकषा परोगरमस सथािपत (install) करा िनयिमतपण तमचा

िसकयिरटी परोगरम िकवा अ टीवहायरस अ यावत करत रहा vii तमचया िडवहाइस लपटॉप मोबाइल इ च आिण तयातील डटाच बाहरचयापासन

रकषण करणयासाठी योगय अशी फायरवॉल सथािपत करा viii तमचया ऑपरट ग िससटीमवरील ldquoफाइल अड िपरिटग शअिरगrdquo िनिषकरय (Disable)

करा ix इलकटरॉिनक आिथक वहार इटरनट बिकग करताना शकयतो आभासी (Virtual)

कीपडचा वापर करा q इटरनट बिकग चा वापर करताना तमचयावरील जबाबदा-या ितिरकत तमहाला मोबाइल अ प िकवा दस-या

कोणतयाही समाज माधयमा ारा (Social Media) बिकग सवाचा लाभ घताना तमचया िडवहाइसच सरकषण

करणयासाठी खालीलपरमाण अितिरकत काळजी घयावी लागल i तमच उपकरण (िडवहाइस) मोबाइल बिकग सवमधय लॉिगन करन ठवलला आिण दलरिकषत राह दऊ

नका ii तमचया मोबाइल बिकग सवचा अनिधकत वापर टाळणयासाठी तमचा िडवहाइस लॉक करा

iii तमचा िडवहाइस हरवला िकवा चोरीला गला तर शकय िततकया लवकर आमहाला कळवा

iv नवी आवित अ तन (Update) आलयावर तमच मोबाइल अ प अ यावत करन घया

43

v तमचया मोबाइलवर सरकषच नव पचस उपलबध होतील ह सिनि त करणयासाठी तमचया

मोबाइलची ऑपरट ग िससटीम अ यावत करा vi तमचा मोबाइल फोन अिधकत िवकरतयाकडन खरदी करा

vi तमचया मोबाइलवर डाऊनलोड कलली सवर अ पस अससल असलयाची खातरी करन घया अिव ासाहर

ोताकडन अ पस डाऊनलोड कर नका r वापर करन झाला की मोबाइल बिकग अ िपलकशनमधन लॉग आऊट करा तमच खात आिण तमही कललया

वहाराचा तपशील िनयिमतपण तपासा s तमची इटरनट मोबाइल बिकग सरकषािवषयक मािहती कोणालाही साग नका िकवा तमचा पासवडर कोणतयाही

ई-मलला िदललया उ रामधय दऊ नका (जरी तो ईमल आमचया बककडन आला आह अस वाटत असल तरीही) कपया याची चौकशी करणयासाठी आमहाला मािहती ा तमच ऑनलाइन बिकग िकवा पमट काडर िपन िवचारणयासाठी िकवा तमचया पासवडरची मािहती घणयासाठी पोलीस िकवा आमही कधीही तमचयाशी सपकर

साधणार नाही t मोबाइल बिकगचया सिवधतन उ वणा-या गराहकाचया तकरारी गा-हाणी बिकग लोकपाल (Banking

Ombudsman) योजनचया अखतयारीत यतात

81721 पीनस आिण पासवडरस (PINs and Passwords)

a पासवडर महणज काही अकषराचा आिण िकवा आक ाचा असा समह जो गराहकाची ओळख पडताळन

पाहणयाकरता परवलीचा शबद महणन वापरला जातो सवदनशील िकवा महतवाची मािहती चकीचया िकतचया हातात पड नय यासाठी पासवडरस ह महतवाच असतात b आमही िपन आिण पासवडर िनिमती जतन आिण टिमनल सरकषसाठी आतररा ीय सतरावर सवीकाहर मानकाच

पालन कर जयायोग तमची गोपिनयता आिण सरकषा सिनि त करता यईल

c तमची ओळख पटलयावर आमही तमचा िपन एका मोहोरबद िलफाफयामधय आमचयाकड असललया रकॉडरनसार

तमचया न दणीकत पततयावर पाठव िकवा आमचया शाखमधन आपली ओळख पटवन घतलयावर सपदर कर तसच

तमही तमचया सोयीनसार िपन ऑनलाइन आयवहीआरएस ारा तप (Generate) कर शकता

d आमही ह सिनि त कर की तमच अिलकडच सपकर तपशील (मोबाइल करमाक ई-मल आयडी आिण लडलाइन

करमाक) बककड न दणीकत आिण अ यावत कलल आहत e तमच खात सरिकषत ठवणयासाठी तमही सशकत िपन पासवडर िनवडण व तो िनयिमतपण बदलण गरजच राहील

44

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीच उपाय आतमसात कराव िपन पासवडर तयार करणयासाठी

a एखादा सशकत पासवडर तयार पढील मागरदशरक ततवाच पालन कराव

सहज शोधन काढता यतील अशी ओळखीची नाव वापर नय (सवत जोडीदार मल पालक पाळीव

पराणी इ)

तमचयािवषयी सामानयत माहीत असललया बाब चा वापर टाळा (छद जनमतारखा आवडीच खळ

इ) शबदकोशामधय आढळणार शबद वापर नका कारण सॉफटवअर परोगरमस सभा शबद शोध शकतात आिण

पासवडर ओळख शकतात तयाऐवजी शबदकोष हललयास परितबध करणयासाठी चकीचया सपिलगचया शबदाची रचना करा

िकमान सहा िकवा जासत करकटरसर चा वापर करा पासवडर मधय िजतकी करकटरसर जासत असतील िततका तो जासत सरिकषत असतो

एखा ा कतीला सॉफटवअर परोगरमला तमचा पासवडर ओळखता यऊ नय याकरता तो आणखी अवघड करणयासाठी अकषर आिण अक याचा िमशर वापर करा

पासवडर हडकन काढण कठीण वहाव यासाठी िवशष करकटरसरचा वणारचा ( $ ई) वापर

करा मो ा आिण लहान िलपीतलया शबदाचा सयोग अथवा िमशरण अिधक सरिकषत पासवडर िनमारण

करणयास मदत करतात b िपन तयार करणयासाठी खालील बाब चा वापर कर नका

जनमतारखा मिहना िकवा वषर

करमान यणारया सखया (उदा 3456)

अकाची अशी जळणी जी सहज ओळखता यईल (उदा 1111)

तमचया दरधवनी करमाकातील काही भाग

तमचया कोणतयाही काडारवरील करमाकाचा भाग जया करमान छापला असल तया करमान

इतर सहजरीतया उपलबध असलली वयिकतक मािहती (उदा वाहनचालक परवाना तमचया वाहनाचा

करमाक िकवा तमचयाशी सहजपण सबिधत इतर कोणताही करमाक) ही कवळ एक उदाहरणदाखल यादी असन ती सवरसमावशक नाही

45

तमचया खातयामधन अनिधकत वहार होऊ नय महणन घयायची खबरदारी ह कर नका

तमच काडर िपन पासवडर िकवा अनय गोपनीय मािहती इतर कोणालाही वापरणयास परवानगी दण

तमचा िपन पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती िलहन ठवण िकवा न द करन ठवण

तमचा पासवडर तमचया बराउझसरमधय (जस इटरनट एकसपलोरर गगल करोम फायरफॉकस इ) िकवा इ-

कॉमसर साइटस िकवा मोबाइल उपकरणात सगरिहत करन ठवण तमचया फोनवर तमचा मोबाइल बिकग लॉग-इन आिण पासवडर जतन (Save) करन ठवण

तमचया खातयाचा तपशील पासवडर िपन ओटीपी िकवा इतर गोपनीय मािहती कोणालाही दण

यामधय बकच अिधकत परितिनिध असलयाचा दावा करणार दखील समािव आहत तमचया बक खातयाशी सबिधत मािहती िवचारणा-या (इटरनट बिकग पासवडर एटीएम िपन सीवहीवही

काडर कालबा होणयाची तारीख [Expiry date] इ) अशा कोणतयाही सपरषणाला परितसाद दण

कोणताही सदश जर कठलीही सिवधा बद होणयािवषयी धमकािवत असल िकवा एखादा आकषरक उतकठावधरक परसताव (Offer) दत असल िकवा इतर कोणतही कारण दत असल तर तयाला परितसाद दण

पतर इ-मलस मोबाइल फोन एसएमएस इ ार आललया अशा परकारचया सवर सदशाकड़ दलरकष कराव

फस ा ऑफसर लॉटरीत िजकण काही परदशी ससथा कती याचयाकडन परदशातन िवदशी चलनात सवसतात पस पाठवण यासारखया गो ीना बळी पडण यामधय अशा ससथाच कत च परितिनिध महणन काम करणार भारतीय नागिरक अस शकतात अनकदा अस सदश एखादा िमतर बक िकवा एखा ा कायदशीर ोताकडन आलयाच भासवन तमहाला

काही िविश वबसाइटकड िनदिशत करतात जया तमहाला वयिकतक मािहती परिवणयास ऊ कत करतात जस तमच यझर नम आिण पासवडर िकवा करिडट काडारसबधी मािहती

कोणतयाही सशयासपद ई-मल एसएमएस वरील एखा ा िलकवर िकलक करण आिण जयाचया ोतावर तमचा िव ास नसल अशा ई-मल एसएमएस वर तमची मािहती दण

तमही तमचया पीसी मोबाइल उपकरणावर पासवडर परिव करताना तो दस-या कोणालाही बघ दण िकवा एटीएम िकवा पॉइट ऑफ सल (POS) काउटरवर तमही तमच काडर वापरत असताना ldquoिपनrdquo बघ

दण ह नहमी करा

ठरािवक कालातरान ndash िकमान दर 3 त 6 मिहनयानी तमचा िपन पासवडर बदला तमचया पव चया पासवडरची पनराव ी कर नका

तमचा िपन पासवडर आिण इतर गोपनीय मािहती लकषात ठवा आिण यासदभारत तमहाला आलल

कोणतही िलिखत सदश न करा

46

तमच काडर तमचयाच ताबयात ठवणयासाठी योगय ती काळजी घया आिण तमचा िपन पासवडर आिण

इतर सरिकषतता मािहती सवरकाल ग ठवा वगवगळया काडारकरता आिण उपकरणाकरता वगवगळ िपनस िकवा पासवडर वापरा तमचया कपयटरमोबाईल लपटॉप मधय पॉवर ऑनऍकसस पासवडर लाग करा आिण कपयटर मोबाईल

लपटॉप मधय सकरीनसवहर पासवडर चा वापर करा महणज इतर कोणीही तयाचा वापर तमचया परवानगी िशवाय कर शकणार नाही

तमचा ई-मल आयडी िकवा मोबाइल करमाक बदललयास तातकाळ तमचया बकला (बकच परािधकत अिधकारी िकवा अिधकत वािहनया यामाफर त) तयािवषयी कळवा

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर (ATM Debit and Credit Cards)

a तमही िनवडललया खात परकारा मधय समानयतः जर दत अस तर आमही तमहाला एटीएम डिबट काडर दऊ

b नवीन काडर बदली काडर (डिबट तसच करिडट काडर) ही मलतः ईवहीएम िचप आिण िपन सिकरय कलली काडरच

असतील तमहाला काडर नको असलयास तमही त सवीकारणयास नकार दऊ शकता c जर काडर तमहाला वयिकतकिरतया िवतिरत कल जाणार असल तर काडर दणयापव आमहाला समाधानकारक अशी

तमची ओळख पटण गरजच असल d तमचया पिहलया काडारबरोबर त कस वापरायच याचया मािहतीबरोबर सवा मागरदशरक (Service Guide)

सभासद पिसतका (Member Booklet) पाठव जयामधय यासबधीचया अटी व शत तमच काडर हरवल गर वापर

झाला तर तमच होणार नकसान वगर मािहती असल e तमच काडर तमचया कोणतया खातयाकरता ऍकसस कर शकत त साग तयाचबरोबर तमच काडर एकापकषा जासत

कामाकरता उपयोगी असल तर ती कोणती ह ही साग

f पीओएस काउटर एटीएम व िवदशी चलन वहारासाठी सधया लाग असलली मयारदा साग

g तमचया काडारसाठी लाग होणार शलक व आकार साग

h कपया खालील उपाययोजना करन आपल काडर सरिकषत ठवा

काडर िमळालयाबरोबर लगच तयावर सही करा तमच काडर उघ ावर (पाकीटात पसर मधय) िकवा अशया जागी (उदा तमचया वाहनात) सोड नय जथन

कोणाचयाही लकषात न यता सहज काढता यईल

तमच काडर कोणालाही ापारी असथापनसह (उदा हॉटलस पटरोल पप इ) दऊ नका िकवा कोणालाही

वापर दऊ नका काडर वापरलयावर आठवणीन परत घया

47

तमचा प ा बदललयास कागदोपतरी पर ासह आमहाला लगच कळवा महणज बदली काडर ायच

असलयास त योगय पततयावर पोहचल िववादासपद अयशसवी (Failed) एटीएम वहरासबधीत

तकरारी काडर दणा-या बकमधय दाखल करा ात (बकच परािधकत अिधकारी िकवा परािधकत वाहीनया माफर त)

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण (Reporting loss theft disputed transactions)

a तमच काडर अथवा िपन हरवलयाच चोरी झालयाच िकवा तयाचया अनिधकत वापराच बाबतीत आमहाला

कळवणयासाठी (Reporting) कोणतया परिकरयच पालन करायच याची मािहती आमही तमहाला दऊ

b तमच काडर हरवल िकवा चोरी झाल िकवा तमचा िपनपासवडर उघड झाला तर तमच दाियतव िकती रािहल

याचा समावश आमही अटी व शत मधय कर c कोणतीही इलकटरॉिनक वहार सिवधा सिकरय करणयापव आमही तमचा मोबाइल करमाक आिण िजथ उपलबध

असल ितथ ई-मल आयडी न दवणयाची सिवधा परव

d अनिधकत वहाराची मािहती 24 x 7 दणयास तमहाला समथर करणयासाठी आमही िविवध माधयम (वािहनया)

पराव ही माधयम असतील हलपलाईनस एसएमएस ई-मल आयवहीआर वबसाईट इ आपण अशया वहाराची

मािहती आपलया गह शाखमधय (होम बरच) कामकाजाचया वळामधयही दऊ शकता तयाचपरमाण तमही आमचया

माधयमा ारा तमच काडर कस अवरोिधत (बलॉक) कर शकता याचा तपशील दऊ तमचया काडारचा वापर बलॉक कलयाची िनि ती करणारा सदश आमही तविरत पाठव e आमही शकय असलयास एसएमएसला अगभत (inbuilt) परतय र सिवधा पराव परत आमचया सवर एसएमएस

अ लटसरमधय एक पयारयी करमाक मोबाइल करमाक ई-मल आयडी समािव असल जयादवार तमहाला आमचयाशी तविरत सपकर साधता यईल f तकरारी दाखल करणयासाठी आमचया वबसाइटचया होमपजवर आमही एक थट दवा (िलक) उपलबध करन दऊ

तयामधय अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराच िरपोिटग करणयाकरता एक िविश पयारय असल g गहाळ झालयाची फसवणक झालयाची माहीती दणयाकरता आमही एक यतरणा परव जी तमहाला तातकाळ

परितसाद दईल (सवयपरितसाद समािव ) आिण तकरार िमळालयाची पोच तकरार न दणी करमाकासह िदली जाईल h तमच काडर हरवलयाच िकवा चोरीला गलयाच िकवा दस-या कोणतया कतीला तमचा िपन पासवडर िकवा इतर

सरकषा िवषयक गोपनीय मािहती समजलयाच तमचया लकषात यताच तमही ती तातकाळ बदलणयाबरोबरच आमहालाही लवकरात लवकर कळवण आवशयक असल आमहाला सिचत कलयानतर आमही तमचया काडारचा

गरवापर टाळणयासाठी तातकाळ पावल उचल (उदा तमच काडर बलॉक करण िकवा िपन पनररिचत [रीसट] करण

जशी गरज असल तयापरमाण)

48

i एकदा तमही आमहाला कळवलत की तमच काडर हरवल आह िकवा चोरीला गल आह िकवा तमचा िपन अथवा

पासवडर उघड झाला आह की तयानतर तमचया काडारचया कोणतयाही अनिधकत वापरासाठी तमही जबाबदार

असणार नाही J अनिधकत वहाराची तमची तकरार िमळालयानतर तमचया खातयातन तयापढील अनिधकत वहारास

परितबध घालणयासाठी आमही तातकाळ पावल उचल k अनिधकत वहारामळ झाललया नकसानीच दाियतव तया तया वळी अिसततवात असललया िनयामकाचया

िनयमावर (Regulatory rules) आधािरत असल

l जर तमही आमहाला तमचा िव मान प ा सिचत कला (कळवला) असल तर तमहाला काडर िमळायचया आधी

िकवा लाग असलयास तमचा िपन आिण पासवडर िमळायचया आधी झाललया नकसानाब ल तमही जबाबदार

नसाल m तकरार दाखल करणयासाठी आिण िकवा हरवललया असरिकषत काडारची मािहती दणयासाठी बलॉक

करणयासाठी आमही एटीएमचया िठकाणी एटीएम च सवािमतव असणा-या बकचया सपकर परितिनधीच हलप डसकच दरधवनी करमाक टोल-फरी नबर परदिशत कर कपया तकरार िनवारणासाठी तमही तमची तकरार काडर दणा-या बककडच कराल याची खातरजमा करा n एटीएम आयडी सवर एटीएमवर परदिशत असतील आपण तकरार सचना करताना तयाचा उललख करावा

एटीएम सबिधत तकरार करणयाच फॉमसर एटीएमचया िठकाणीच उपलबध असतील o अयशसवी झाललया एटीएम वहारामधन चकन डिबट झाललया रकमाचा परतावा आमही िविहत

कालमयारदमधय कर िविहत कालमयारदपािलकड कोणताही िवलब झालयास व जर तकरार आमचयाकड (महणजच

एटीएम काडर दणा-या बककड) अशया वहारानतर 30 िदवसाचया आत दाखल झालली असल तर िविहत

कलयानसार भरपाई दऊ p एटीएम वहार िववादासपद असलयास वाद सोडवला जाईपयरत सबिधत कमरा िचतरण (Footage) जतन

कर जर सबिधत वाद अशया िचतरणाचया जतन कालाविध दरमयान उभा रािहला तरच उपलबध होऊ शकल

49

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect

of unauthorized electronic banking transactions)

a पढील परकारचया घटनामळ अनिधकत वहार घडलयास तमच दाियतव ldquoशनयrdquo असल

i आमचया बाजन सगनमतान झालली फसवणक (Contributory fraud)

आमचा िनषकाळजीपणा आमचयातील तरटी ii तरयसथ पकषा ार उललघन झाल असल जयामधय यतरणतील कमतरता अनय िठकाणी

असल आिण अशया (अनिधकत) वहाराची मािहती तमहाला आमचयाकडन सपरिषत (communicate) झालयानतर कामकाजाचया तीन िदवसाचया आत तमही आमहाला

तयाबबत सिचत कल असल तर b अनिधकत वहारामळ होणा-या नकसानास खालील पिरिसथितत आपण जबाबदार असाल

i जया परकरणात तमचया िनषकाळजीपणामळ नकसान झाल असल उदा तमही पमट

सबधातील मािहती कोणाला सािगतलीत तर तो अनिधकत वहार तमही आमहाला

कळवपयरत झाललया सपणर नकसानासाठी तमही जबाबदार असाल अनिधकत वहार आमहाला कळवलयानतर होणा-या नकसानासाठी आमही जबाबदार अस ii जया परकरणात अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासाठीची जबाबदारी आमचयावर

िकवा तमचयावरही नाही परत यतरणमधय अनयतर कोठतरी असल आिण तमचयाकडन

अशा वहाराबाबत आमहाला कळिवणयास (आमचयाकडन तयाबबत तमहास वहाराची मािहती सपरिषत [communicate] झालयावर चार त सात कामकाजाचया िदवसाचा) िवलब

झालयास तमचया परतयक वहारासाठीच दाियतव तया वहार मलयाएवढ मयारिदत असल िकवा या िवषयावर िरझवहर बकचया वळोवळी िदलया जाणा-या मागरदशरक सचनानसार जी रककम कमी तवढ तमच दाियतव असल

iii यािशवाय जर तमही आमहाला िरपोटर करणयास सातहन अिधक िदवसाचा िवलब कलात तर

तमच दाियतव आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कल जाईल ज (बोडर समत धोरण) पिबलक डोमनमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असल आरबीआयचया या िवषयावरील िनदशानसार आमचया धोरणापरमाण तमचया दाियतवाचा तपशील तमहाला खात उघडणयाचया वळस परव या िवषयीच आमच धोरण सवर गराहकाना वयिकतकिरतया दखील सिचत कल जाईल

50

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

तमही सिचत कलयानतर अनिधकत इलकटरॉिनक वहारामधील रककम तमही आमहाला कळिवललया तारखपासन

10 कामकाज िदवसामधय आमही तमचया खातयात करिडट कर (शडो रीवहसरल) (िवमा दा ाचया तडजोडीची जर

असलयास वाट न पाहता) रककम करिडट कलयाचा मलय-िदनाक (Value date) अनिधकत वहाराचया

िदनाकापासन मानला जाईल तयाचपरमाण आमही ह सिनि त कर की

i तमचया तकरारीच िनवारण होईल आिण आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कललया

कालाविधत परत तमचयाकडन परा झाललया तकरारीचया िदनाकापासन 90 िदवसाचया आत दाियतव असलयास

परसथािपत कल जाईल आिण तमहाला या िवषयावरील आरबीआय चया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ ii जर आमही 90 िदवसामधय तकरारीच िनवारण करणयास िकवा तमच दाियतव जर असलयास िनि त करणयास

अकषम ठरलो तर तमहाला आरबीआयचया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ आिण

iii तमचया डिबट काडर बक खातयाचया बाबतीत तमहाला ाजाच नकसान सहन कराव लागणार नाही आिण

करिडट काडर सबधात तमचयावर ाजाच कोणतही अितिरकत ओझ नसल

8175 करिडट काडर (Credit Card)

a जवहा तमही करिडट काडारसाठी अजर कराल तवहा तयाचयाशी सबिधत महतवाचया अटी व शत आमही तमहाला

सप करन साग जस शलक व ाजदर व इतर शलक िबिलग व पमट ठरवायची प त अितदय

(Overdues) मोजमाप करणयाची पधदत कवळ ldquoिकमान रककमrdquo भरणयाच आिथक पिरणाम काडर

पनरनवीकरण (Renewal) आिण सप ात (Termination) आणणयाची प त व काडर वापरणयासाठी

तमहाला आवशयक असलली इतर मािहती

b सवारत महतवाच िनयम व अटी (MITC) आमही ldquoफॉनट 10rdquo या िविश आकारामधय (Font of 10)

खालीलपरमाण परदिशत कर i िवपणन करताना ndash शलक आिण आकारणी यासबधातील MITCs

ii अजर करताना सवागत-सच दताना ndash इतर सवारसमवत सवर महतवाच िनयम व अटी (MITCs)

iii करिडट काडर िबिलग वर ndash शलक आिण आकारणी पस काढणयाचया मयारदा यावरील MITCs

51

iv िनयम व अटी या मध कोणतही बदल झालयास ndash साततयान व परवाही सवरपात (on-going basis)

तरयसथ िकत ारा फसवणक झालयास िकवा फसवणकीत तमचा कोणताही सहभाग नसलयास तमच दाियतव

c करिडट काडार करता तमही अजर करतवळी आमही ल य महणन ठरवललया िनवारण-पतरतचा अवधी (Targeted turnaround time) तमहाला साग काडर उतपादनावरील

वािषक शलक आिण वािषकीकत टककवारी दर (Annualized Percentage Rates ndash एपीआर) आमही

साग (िकरकोळ खरदीसाठी आिण रोख उचली करता वगवगळ असलयास समान परामखयान) एपीआर

िवलिबत दयक शलक आिण ाजाच मोजमाप करणयाची प त उदाहरणासह सप कली जाईल ा बाबी सवागत सचा मधय दशरवलया जातील आिण मािसक िववरणामधय दखील दशरवलया जातील दरमहा कवळ िकमान पमट करणयाबाबतचया सचनमळ परतफडीचा कालावधी लाबल व पिरणामी थिकत रकमवर चढणा-या ाजाचा भरणा सवर मािसक िववरणामधय ठळकपण दशरवला जाईल मािसक करिडट काडर िववरणात उललिखत फकत ldquoिकमान दय रककमrdquo जर तमही भरायच ठरवलत तर न भरललया रकमवर लाग होणारा ाजदर आिण इतर शलक स ा आमही दशरव एमआयटीसीमधय आमही िवशषत ह सप कर की जर मागील मिहनयातील िबलाची थकबाकी रािहली

असल तर ldquoमोफत ऋण कालावधीrdquo गमावला जातो

d जर आमहाला तमच परोफाईल करिडट काडर जारी करणयासाठी योगय वाटल तर आमही तमहाला िनिषकरय (िडएिकटवहटड ndashवापरासाठी तयार नसलल) करिडट काडर जारी

कर आिण तमचयाकडन करिडट काडर सवीकारत असलयाची समित आली तसच सिकरय करणयासाठी आवशयक पावल उचललयावरच काडर सकरीयचाल कल जाईल ज अट चया अधीन असल

e जर तमचया समित िशवाय आमही काडर सिकरय कल िकवा तमचया समित िशवाय िदललया काडारच आकार लावला तर आमही तो आकार फकत परतच करणार नाही तर परत कललया आकाराचया दपपट रककम दड महणन तमहाला परत दऊ

f आमही तमचया लखी समित नतरच तमहाला ऋणउधार सिवधा दऊ िकवा तमचया काडारची करिडट मयारदा वाढव इलकटरॉिनक माधयमा ार परा समित जयात तमही िविश परकार कोणत वहार करणार आिण अितशय महतवाचया अटी व शत वाचल असलयाब ल परमािणत करता आिण जयातन अशा समितच िडिजटल रकॉडर साकष महणन परा करन घऊ शकतो तयालाही समित मानल जाईल

g आमही तमचयातफ नामिनदिशत कललया िकतना अितिरकत (Add-on) काडर दऊ शकतो तमचया िवनतीनसार तमहाला जारी कललया अितिरकत काडारसाठी (एकण

मयारदमधय) मयारदा ठरवन दऊ शकतो अशा अितिरकत काडर धारकाचया सवर वहारासाठी तमही जबाबदार असाल

52

h जर तमचया करिडट काडरची मयारदा कमी करणयाचा परसताव असल आिण जर असा परसताव तमचयाकडन आलला नसल तर आमही तमहाला 30 िदवसाची पवरसचना

दऊ व तयाच कारण तमहाला एसएमएसई-मल पतरा ार कळव i काडर र करणयाची काडारची मयारदा कमी करणयाची तमची

िवनती जर दय बाकी रकमचा िनपटारा परदान झालल असल तर मानय कर आिण तमची लखी िवनित

िकवा आमचया कड न दललया तमचया ई-मल आयडी वरन परा करिडट काडर बदर करणया बाबतचा ई-मल आलयानतर कामकाजाचया 7 िदवसाचया आत तयाची प ी कर

j तमही काडरधारक असताना जर आमहाला दय असललया

रकमचा भरणा करणयात तमही कसर कलयास तमचया करिडट मधय असललया तयाच कषमतमधय बककडील

कोणतयाही खातयामधील िकवा बकचया ताबयातील िकवा अिभरकषतील (custody) तमचया मालकीचया

सवर पशावर धारणाधीकार (Lien) बजावणयाचा िकवा वजावट करणयाचा अिधकार आमचयाकड असल

तमचया ठव खातयावर धारणािधकार ताबा सथािपत कलयानतर तीन िदवसाचया आत आमही तमहाला यासदभारत तमचया न दणीकत ईमल आयडीवर न दणीकत मोबाइल करमाकावर िकवा पतरा ार सिचत कर

k िवमा कपनयाचया सहयोगान जर आमही आमचया करिडट काडर धारकाना िवमा सरकषा दऊ करत अस तर आमही तमचयाकडन अपघाती मतय आिण अपगतव लाभाचया

सदभारतील नामिनदशनाच तपशील लखी सवरपात घऊ आमही ह सिनि त कर की जी िवमा कपनी िवमा सरकषशी सबधीत दाव हताळणार आह तया िवमा कपनीन नामिनदशन तपशील न दवला आह

l अलपशा रकमच (low value) ऑन-लाइन ldquoकाडर नॉट परजटrdquo

(सीएनपी) (काडारचया गरहजरीतील) वहार सकर करणयासाठी अितिरकत घटक अिधपरमाणनाची (Additional Factor Authentication ndash एएफए) अट िशथील करणयात आली आह तयानसार आमही

(काडर इश करणारी बक) तमहाला ldquoपमट अिधपरमाणन उपायrdquo (Payment Authentication Solutions)

वकिलपक ततवावर उपलबध करन दऊ तमही िनवडलला पयारय तमचया समतीन सिकरय करणयासाठी आमही ldquoएकदाच न दणीrdquo (One-time Registration) सिवधा परव एएफए िशिथल करणयाची सिवधा ही परित

वहार र 2000- च कमाल मलय असणा-या सीएनपी वहाराना (िकवा िनयामकान वळोवळी

ठरवलयापरमाण) लाग असल परती वहार मयारदा याहन कमी ठवणयाची सिवधा दखील आमही तमहाला दऊ

m या सिहतितल कलम 81742 नसार आमही कोणतयाही अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराची जबाबदारी घऊ

53

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements)

a तमचया करिडट काडर खातयाच वसथापन करणयासाठी व तमही कलली खरदी काढलल पस याचा तपशील

तपासणयाकरता तमचया करिडट काडर खातयाच िववरणपतर आमही दरमहा िवनामलय पाठव करिडट काडर िववरणपतर परतयक मिहनयाचया ठरािवक तारखला आमचयाकड न दललया तमचया पततयावर पोसटान किरअर ार िकवा

तमहाला हव असलयास ई-मल ारा पाठवल जाईल िववरणपतर इटरनट बिकगवर स ा पाहणयासाठी उपलबध कल

जाईल आमही ह सिनि त कर की चकीची िबल आकारणार नाही आिण आमही सिचत न कलली शलक आकारणयात यणार नाहीत जर कोणतयाही िबलािवरोधात तकरार दाखल झाली तर तकरारीच सौहादारन िनवारण करणयाचया हतन साठ िदवसाचया आत आमही आपणास सप ीकरण दऊ आिण गरज पडलयास कागदोपतरी परवास ा दऊ जर चिकन आकारलली शलक आमही परतयावितत (Reversed) कली तर अशया परतयावतरनामळ

तमचया दाियतवाची पिरपित (settlement) झाली अस मानणयात यणार नाही

b जर आपणास िववरणपतर िमळाल नाही तर तमही आमचयाशी सपकर साधण अपिकषत असल जणकरन आमही

िववरणपतर पनहा पाठवणयाची वसथा कर शक व आपणास वळवर पमट करणयास व काही आकषप असलयास

आमचया नजरस आणन दण शकय होईल c शलक आिण आकारणी व अटी व शत यात काही बदल झालयास आमही तमहाला कळव सिचत कर समानयतः बदल

ह ( ाजदर व िनयामक आवशयकतनसार होणार बदल सोडन) सभा परभावासह व िकमान एक मिहनयाची

पवरसचना दऊन कल जातील झालल बदल ह मािसक िववरणपतरा ारा िकवा तयाचया परितिलपी ारा आपलयाला

सिचत कल जातील या मधय आपलयाकडन शलक भरणयाबाबत कसर झालयास करिडट इनफॉमशन कपनयाना (CIC)

िरपोटर कल जाईल d करिडट काडर धारकाचया दय दणयात कसर (Default) झाललया पिरिसथितच CIC ला िरपोटर करणयापव आमही

बकचया सचालक मडळान याबाबत समत कललया परिकरयच पालन कर जयामधय काडरधारकाला परशी सचना दण समािव असल जरी चिकन लावललया िबलाच परतयावतरन कलल असल तरीही सिचत न कल गलल शलक ह

सीआयसीला िरपोटर करणयाच कारण असणार नाही जर आमही शलकाच परतयावतरन ह पिरपित (Settelment)

महणन गहीत धरल असल तर आमही सीआयसीला तयापरमाण िरपोटर कर व सीआयसीला कळवलयाच तमहाला साग

54

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products)

सबी (मयचअल फड) आिण आयआरडीएआय (िवमा उतपादन) अशा सबिधत िनयामका ार िनगरिमत न दणी परमाणपतरानसार झाललया कॉप रट एजनसी करारनामया अतगरत पशन फड मयचअल फड आिण िवमा इ सारखी तरयसथ

पकषाची उतपादन आमही िवतिरत करतो आमचयाकड आयआरडीएआय (कॉप रट एजटसची न दणी) िनयमन 2015 शी

ससगत अस िवमा उतपादनाचया िवकरीकरता आमचया सचालक मडळान समत कलल धोरण अमलात आह a जर आमही कोणतयाही गतवणकमालम ा परबधन कपनी िकवा िवमा कपनीच एजट महणन कोणतयाही परकारचया

गतवणक योजना जस मयचयअल फड िकवा िवमा दत अस तर तमहाला तयाबाबत मािहती दऊ कोणतीही िकत जर आमचया जागचा वापर करन आमचया वतीन तरयसथ पकषाचया उतपादनाच िवपणन करत असल अथवा िवकत असल तर तयाकरता आमही जबाबदार अस b आमही ह सिनि त कर की आमही िवकत असललया सवर गतवणक व िवमा योजना तया तया वळचया

िनयम आिण िविनयमानसार असतील c तमही जवहा आमचयाकडन बिकग सवा िकवा उतपादन घयाल तवहा तमही आमचयाकडन तया बदलयात कोणतही तरयसथ

पकष उतपादन घयाव (quid pro quo) अशी सकती करणार नाही

d आमचयाकडन घतललया कजारसाठी तमही ठवललया तारणासदभारत तमही ठरािवक िकवा तयाच ससथकडन िवमा छतर

घयाव असा आगरह आमही करणार नाही जर आमही एखाद िवमा उतपादन दत अस तर त पणरपण ऐिचछक असल तमही तमचया इचछनसार कोणतयाही ससथतन सवा परवठादाराकडन िवमा घऊ शकता e आमही िनयिमत कालातरान तमहाला जािहरत ार सचना फलका ार वबसाइटवरील मािहती ार मािहती

पतरका ार इ आिण तसच तमही अशी मािहती न सवीकारणयाचा पयारय िनवडला नसल तर आमचया शाखामधय

िवकलया जाणा-या उतपादनाचया लाभाबाबत ई-मल आिण एसएमएस माफर त मािहती दऊ

f आमही ह सिनि त कर की आमचया शाखतन िवकलया जाणा-या गतवणक व िवमा योजना उतपादन तमहाला आमच

िविधवत अहरतापरा अिधकारी सप करन सागतील g तमहाला दऊ करणयात आललया उतपादनाच तपशीलवार िनयम व अटी आमही परव (मयचअल फड असलयास परमख

मािहती पिसतका आिण िवमा उतपादन असलयास उतपादन पिसतका िवकरीच उदाहरण)

h गतवणक िवमा उतपादन तमहाला िवकणयापव गराहकासाठीच यथोिचत मलयाकन (Due Diligence) करणयाची

आमही दकषता घऊ i जर आमहाला िव ास वाटला की एखाद उतपादन तमचयासाठी योगय आिण उिचत आह तरच त उतपादन आमही

तमहाला िवक

55

j एखा ा उतपादनाच सदसय होणयाचा लाभ घणयाचा सवीकार आपलयाकडन अिधकत इलकटरॉिनक माधयमा ार

आलयावर आवशयक वधता (िविधवत गरा ता) तपासन तया सवसाठी आवशयक अजर व कागदपतर तमचयाकडन घऊ k आमही ह सिनि त कर की योजननसार आवशयक सवर औपचािरकता (व कीय परीकषसह) पणर झालयानतर 30

िदवसाचया आत िववरणपतर पॉिलसीच कागदपतर तमचयाकड पाठवल जातील

l जासतीतजासत शकय होईल तवढी ldquoिवकरी प ात सवाrdquo दणयाची आमही वसथा कर जस पधदतशीर गतवणक

योजनाचया हपतयाच (एसआयपी) च समरणपतर नवीनतम िनववळ मालम ा मलय (एनएवही) पिरपकवतची तारीख िवमयाचया हपतयाची दय तारीख इ

m सवा परवठादार तमही तयाचयामाफर त घतललया योजनचा उतपादनाचया कामिगरीसदभारत िनयिमत कालातरान

तमहाला मािहती दत राहतील जर तमहाला एखा ा िविश सवची गरज असलयास आणी तशी िविश िवनती आपण कलयास आमही ती सवा आपणास उपलबध करन दऊ n मयचयअल फड िवमा इतर िव ीय कपनयाकडन तयाचया उतपादनाच माकिटग (िवपणन) कलयामळ िमळालल

कमीशन इतर शलक जर असल तर तयाची मािहती वबसाइटवर परदिशत कर

o िवमा िवकरी मयचअल फड तरयसथ पकष गतवणक उतपादनाची िवकरी यासारखया उपसह बिकग वसायाकरता

(Para banking activities) असललया आरबीआयचया मागरदशरक ततवाच आमही पालन कर

p आमही ह सिनि त कर की िविवध उतपादन िवकणयाशी सबिधत सवच शलक परदिशत कलल असल व तमहाला त

उपलबध कल जाईल

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility)

आमही करिडट समपदश सिवधा दणयाचा परयास कर तमहाला अशया सवचा लाभ घता यावा महणन जथ ही सिवधा

कोणतयाही बकानी उभारललया िविश समपदश कदरामधय उपलबध करन िदली असल तया कदराच प व वळ इ आमही आमचया शाखत परदिशत कर

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records)

आपलया वहाराशी सबिधत कागदपतर रकॉडरस आपण िवनित कलयास व अिभरकषण कालावधीमधय असलयास आमही

मलय आकारन आपणास उपलबध करन दऊ

56

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण

(Branch Closure Shifting)

a जर आमही आमची शाखा बद करणयाची योजना आखली असल िकवा शाखा सथलातरीत करणार असलो िकवा

तमहाला बिकग सवा दण सर ठवण आमहाला अशकय झाल तर आमही तमहाला- i तया पिरसरात इतर कोणतयाही बकची एकही शाखा कायररत नसल तर दोन मिहनयाची नोटीस दऊ ii इतर सवर पिरिसथतीत एक मिहनयाची नोटीस दऊ

b जर आमही शाखा सथलातरीत करणार अस तर शाखचया नवीन जागचा सपणर प ा दऊ

c शाखचया कामकाजाचया वळात काही बदल असलयास तमहाला कळव

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion)

a िकमान िशललक रकमची अट न ठवता आमही मलभत बचत बक ठव खात (Basic Savings Bank

Deposit Account - बीएसबीडी खात) छोट खात (Small Account) आिण जन-धन खात उपलबध करन

दऊ मातर यासाठी भारतीय िरझवहर बकन व भारत सरकारन खात उघडणयासाठी वळोवळी जारी कललया ldquoतमचया

गराहकाला ओळखाrdquo (KYC) आिण अटी मनी लॉिनडरग (AML) चया अतगरत िदललया सचनाच पालन आवशयक

असल तयाचबरोबर िनःशलक एटीएम काडर िकवा एटीएम-कम-डिबट काडारसह आमही िकमान सामानय सिवधा दऊ

व तयाची मािहती दऊ खात उघडताना ही सवर सबिधत मािहती तमहाला पारदश पण साग b सलभ कललया ldquoकवायसीrdquo िनयमानसार आमही अस खात उघडन दणयाची सिवधा दऊ परत ही खाती छोटी

खाती महणन स ा मानली जातील आिण तयासाठी लाग असलल परितबध सथािनक भाषत व तमहाला सहज

समजल अशा प तीन सािगतल जातील c मलभत बचत बक ठव खात (बीएसबीडी खात) उघडणयासाठीचया आवशयकता व छोट खात ldquoजन धनrdquo खात

उघडणयासाठी सलभ कवायसी प तीखाली आवशयक कागदपतराची यादी ि भाषी ितरभाषी रपात आमही सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर d आमचया कमरचा-यामधय िवशषतः काउटरवरील कमरचा-यामधय जागरकता िनमारण वहावी महणन तयाचया

परिशकषणासह इतर आवशयक पावल उचल

57

e सामानय बिकग सिवधा आमही तमहाला िनःशलक उपलबध करन दऊ जस खात चाल ठवणयासाठी एका मिहनयात

ठरािवक वळाच पस काढण सामानय करिडट काडर (General Credit Card) वहार व इलकटरॉिनक माधयमान

राजय व कदर सरकारकडन तमचया खातयात पस अतिरत होण

f आपण इिचछत असलयास गणविधत सवा (Value Added Services) आमही िनःशलक अथवा कमी शलक

आकारन दऊ तयासाठी तमहाला समजल अशा भाषत अगोदर समजावन साग g जर सवा वहार िकवा शलक यामधय काही बदल होणार असतील तर त लाग होणयापव िनदान एक मिहना

आधी तमहाला कळव h ह बदल तमहाला सोयीचया माधयमा ार कळव जस शाखतील नोटीस बोडर िकवा ायसाियक परितिनधी

(िबझनस कॉरसपॉडनट) िकवा पतर इ i जथ आमची शाखा नसल तथ भारतीय िरझवहर बकचया पथदश मागरदशरक सचनानसार खात उघडण ठवी

ठवण रककम व वहाराचया सखयचया मयारदनसार पस काढण िशललक रकमची चौकशी इ व एका िठकाणाहन

दसरीकड पस अतिरत करण इ सवासाठी ायसाियक परितिनधी (िबझीनस कॉरसपॉडनट - BC) ावसायीक

सिवधारक (िबझीनस फिसिलटटर - BF) नमणयाचा परयास कर

j आमही मोबाईल बिकग सवा दणयाचाही परयास कर

k मोबाईल फोन एनइसीएस एनइएफटी सारखी इलकटरॉिनक माधयम इ ारस ा पस हसतातिरत करणयाचया

इतर सिवधा दणयाचा परयास कर l बिकग आउटलटस बीसी बीएफचया कित व तरट साठी (Acts of commission and omission) आमही

जबाबदार अस आिण तयाचया िवर न दललया कोणतयाही तकरारीचा तपास कर m तमहाला गरज असलयास आमही तमहाला परवडणा-या िकमतीत कजर सिवधा दऊ जयाचया अटी व शत तमही

कजारसाठी अजर कराल तवहा तमहाला साग n आमचयाकड असललया िविवध कजर योजना तमहाला साग जयात पढील गो चा अतभारव असल जस तमचया

कजारचया अजारवर िवचार करणयासाठी बकला आवशयक असणारी िकमान मािहती अशा कजारना लाग होणा-या

महतवाचया अटी व शत बककड ठवल जाणार तारण ाजदर व ाज आकारणयाची प त व काळ परतफडीची प त इ

o सरकार परायोिजत योजनचया अतगरत पराधानय कषतरातील (Priority Sector) रपय एक लाखापयरतचया

कजारसाठी दययम (कोलटरल) तारण आमही मागणार नाही (स म व लघ उ ोजकासाठीच (MSE) कजर सोडन जथ

तयाचयासाठी दययम तारणमकत कजर मयारदा रपय 10 लाख आह) शकषिणक कजर योजनअतगरत रपय चार

58

लाखापयरतचया शकषिणक कजारसाठी िकवा वळोवळी सधािरत रकमवर आमही दययम तारणाचा आगरह धरणार

नाही p आमचया कडन घतललया कजर सिवध सदभारत तमहाला काही आिथक अडचण चा सामना करावा लागत

असलयास आमही सहानभतीपवरक व सकारातमकतन तयावर िवचार कर q वर उललख कलयापरमाण तमही तमचया कोणतयाही आिथक िववचनब ल आमहाला सिचत कर शकता जयायोग

तमचया समसयावर मात करणयासाठी आमही तमहाला मदत कर शकतो तमचया कजारचया अजारवर िवचार करताना जर एखा ा िविश सरकार परायोिजत योजनअतगरत ldquoशनय दाियतवrdquo (No Dues) परमाणपतर मागण

अिनवायर असल तर तयाचा अपवाद वागळता आमही तमचयाकड ldquoशनय दाियतवrdquo परमाणपतर मागणयाचा आगरह

धरणार नाही (वयिकतक कजरदार आिण सवय-सहायय गट [Self Help Group] आिण सह-दाियतव गट [Joint

Liability Group])

r तमचया अडचण वर मात करणयासाठी एक परयास महणन आिण दोघाचयाही िहताचया द ीन िवचार करणयायोगय

वाटलयास आमही पनरजजीवन योजना (Revival Package) तयार कर

s सामानयत शाखमधय िकवा पयारयी मागारन महणज इनफमशन आिण कमयिनकशन टकनॉलॉजी (ICT-मािहती व

सवाद ततरजञान) सारखया योगय फलटफॉमरचा वापर करन बक खातदारानी खात कस हताळाव याब ल तयाना िशकषण दऊ व मागरदशरन कर t गराहकाना िशिकषत करणयासाठी आमही आिथक साकषरता अिभयान हाती घऊ

u आिथक समावषण वध गत करणयासाठी ल य गटाला सहभागी करन लहान शहर व गावामधय िशिबर सटॉल

व टाऊन हॉल कायरकरम आयोिजत कर v पणर दशात व िवशषत बकमधय आिथक समावशनाच परय वहावत महणन आमचया सवर सतराविरल कमरचा-

याना िशिकषत करणयासाठी यतरणा राबव w जया बकिवरिहत कषतरामधय आिथक समावशन योजना राबवली जात आह तथ बकच परय पणरतवास जाव

महणन बकचया अिधका-यानी िनयिमत नहमी भटी दणयाची प त आमही सर कर

x तमचया तकरारी असतील तर तयामधय ताबडतोब लकष दणयाचा व लवकरात लवकर तयाच िनरसन करणयाचा

परयास कर y जर तमहाला बक िकवा तयाच वसाय परितिनिध (BC) वसाय सिवधारक (BF) याचया िवर गा-

हाणतकरार असल तर तकरार करायची प त आिण बकत तकरार िनवारणाची यतरणा काय आह तसच तमचया तकरारीच बककडन िनवारण झाल नाही िकवा तमच समाधान झाल नाही तर बिकग लोकपाल योजन िवषयी साग z आिथक समावशन कायरकरमाची आमही ापक परिसि कर आिण गराहकाना िविवध उतपादन व सवािवषयी

मािहती दऊ

59

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons)

a आमच िवशष गराहक जस ज नागिरक िद ाग व अिशिकषत लोकाना आमचयाशी वहार करणयास सोप व

सोयीसकर जाव महणन आमही पणर परयास कर अशा अजरदार व गराहकाना सोयीसकर अशी धोरण उतपादन व सवाचा यात समावश असल b तमहाला बिकग सवा िमळवण सकर होईल अशा परणाली व प ित तयार करणयाचा परयास कर

c आमचया शाखा व एटीएम मधय िकतश यणयासाठी सलभ व सोयीच रसत बनिवणयाचा परयास कर बकचया

शाखामधय आिण एटीएममधय रप आिण रिलगची सिवधा दणयाचा परयास कर जणकरन जय नगिरकाना आिण िद ाग िकतना बकचया िविवध सिवधाचा लाभ घता यईल d तमचयाशी सवाद साधणा-या आमचया कमरचा-याना तमच बिकग वहार करताना तमहाला मदत करणयासाठी

परोतसाहन दऊ 2 या सिहतमधय िदललया इतर सवर बाधीलकी ितिरकत - i आमही आपलयाला यथोिचत अगरकरम दऊ बिकग वहार व तकरार िनवारण यामधय वयिकतक सवा दणयाचा

परयास कर ii बिकग हॉलमधय बसणयाची सिवधा दणयाचा परयास कर

iii ldquoएक िखडकीrdquo (One Window) प ित ार तमहाला आमचया सवा दणयाचा परयास कर

iv तमही परािधकत कललया िकतला तमही िनि त कललया मयारदपयरत तयान परािधकार पतर व पासबक सादर कल

तर पस काढणयाची परवानगी दऊ v िवशष पिरिसथतीमधय जस आजारपण शाखमधय परतयकष यऊ न शकण इ वळी घरी सवा (डोअरसटप बिकग)

दणयाचा परयास कर (जस रककम सवीकारणखातयामधय चकडीडी इ जमा करण िकवा रककम पोचवणचकचया बदलयात डीडी दण इतर लखी मागणया इ)

70 वषारहन अिधक वयाचया जय नागिरकासाठी आिण िद ाग िकतसाठी िकवा शारीिरक िवकलता असणा-या िकतसाठी (व कीयदष ा परमािणत दीघरकालीन रोग िकवा अपगतव असण) दि हीन िकतसह आमही मलभत

बिकग सवासाठी घरपोच बिकग सिवधा परवणयाचा एकितरत परयास कर उदा अशा गराहकाचया घरी जाऊन

60

पावती बदलयात रोख आिण धनादश इतयािद घण िडमाड डराफट पोहोचवण कवायसी कागदपतर घण आिण

हयातीचा दाखला दण इ

vi िनवि वतनधारकाना तयाचया खातयात जमा होणा-या िनवि वतनाचया रकमच िववरण असलली पनशन सलीप

दऊ vii िवशष पिरिसथतीत िनवि वतन तमचया घरी यऊन दणयाचा परयास कर

viii मािहतीच कनदरीकरण (Centralized Data) करन िनवि वतनधारकानी सादर करण अिनवायर असलल

हयातीच परमाणपतर आमचया बकचया कोणतयाही शाखत सवीकार ix ऑिटझम सरबरल पलसी मटल िरटाडशन आिण बहअपगतव असललया िकतचया नातवाईकपालकाना रा ीय

िव सत अिधिनयम 1999 चया अतगरत कायदशीर पालक कसा िनयकत करावा याच मागरदशरन कर महणज तो अशा िकतच खात उघड शकल व चालव शकल

x आमही ह सिनि त कर की कोणताही भदभाव न करता अध िकतना सवर बिकग सिवधा जस चक बक एटीएम

नट बिकग लॉकर िकरकोळ (Retail) कजर करिडट काडर इ िदलया जातील

xi अध िकतना िविवध बिकग सिवधाचा लाभ घता यावा महणन आमही शकय तवढी मदत कर

xii आमही िनयिमतपण गराहक बठका आयोिजत करणयाचा परयास कर महणज तमहाला तमच महणण माडता यईल व सामिहक अनभवाचा फायदा होईल

xiii

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts)

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली (Secure and Reliable banking amp payment

systems)

a तमही िव सनीय आिण सरिकषत अशा पमट परणालीचा उपभोग घऊ शकाल ह सिनि त करणयासाठी आमही

सव म परयास कर b सरकषा वसथचा एक भाग महणन आमही जथ वहायर असल तथ सीसीटीवही बसव जयामळ बारका ान लकष

ठवता यईल

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत (Keeping us updated)

a कपया तमच नाव प ा टलीफोन कर व ई-मल आयडी आमचयाकड न दवला गलयाची खातरी करन घया महणज

तमहाला आमही आवशयक अलटर पाठव सतकर कर शक

61

b कपया तमही तमच नाव प ा फोन करमाक ई-मल आयडी बदललयास अशया बदलाचा परवा आवशयक

तदनषिगक कागदपतरासह तातडीन आमहाला कळवणयाची खातरी करन घया जयायोग आमहाला आवशयक असल

तवहा तमचयाशी सपकर साधण शकय होईल 123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account)

a आमही तमहाला िशफारस करतो सचवतो की तमही तमच िववरणपतर िकवा पासबक िनयिमतपण तपासत

जा व जर एखादी न द (Entry) तमहाला चकीची वाटली तर लवकरात लवकर आमहाला कळवा महणज

आमही ती तपासन पाह थट नाव (Direct Debit) आिण सथायी आदश (Standing Instructions)

नहमी तपासत रािहलयामळ तमच पस तमहाला पािहज तथच गलयाची खातरी पटल

b जर तमचया खातयातील एखा ा वहाराची चौकशी करणयाची आमहाला गरज वाटली तर आमचयाशी व

जर पोलीसइतर तपासणी यतरणाचा चौकशीमधय सहभाग आमहाला आवशयक वाटलयास तयाचयाशी

सहकायर करण गरजच राहील

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care)

तमच खात सरिकषत ठवण व ठकबाजीफसवणक टाळणयास मदत करणयासाठी तमच चकस पासबक व

इतर गोपनीय मािहती याची काळजी घण गरजच आह यासाठी कपया खालील सचनाच पालन करा

a i तमच चकबक व काड एकतर ठव नका

ii कोर चक (धनादश) सही करन ठव नका

iii इतर कोणाला तमचया खातयाची मािहती पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती दऊ नका

b तमचया काडर चकबकचा गरवापर टाळणयासाठी त कस सरिकषत ठवाव ह आमही तमहाला साग

c जर तमच चकबक पासबक िकवा एटीएमडिबटकाडर हरवल िकवा चोरी झाली असल िकवा इतर कोणाला

तमचा ओळखकरमाक िकवा इतर सरिकषत मािहती कळली असल अशा पिरिसथतीत आमहाला कळिवलयावर आमही तयाचा गरवापर रोखणयासाठी ताबडतोब पावल उचल िपनपासवडर (परवलीचा शबद ) कोणाला

कळलयास तमही तो ताबडतोब बदलण गरजच आह d जर तमहाला असा सशय आला िकवा अस आढळल की तमच चकबक पासबक काडर हरिवल आह िकवा चोरीला

गल आह िकवा इतर कोणाला तमचा ओळख करमाक पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती कळली आह तर

तमही त आमहाला ताबडतोब कळिवण आवशयक आह

62

e तमच वर नमद कलयापरमाण झालल नकसान तमही आमचया चोवीस तास ldquoटोल-फरीrdquo नबरवर कळव शकता

आिण तशी लखी प ी ताबडतोब पाठव शकता अनयथा वकिलपकरीतया आपलयाला या कारणासाठी िदललया

आमचया ई-मल पततयावर कळव शकता

f आमहाला सिचत करपयरतचया कालाविधत जर काही गरवापर झाला तर तयाला तमही जबाबदार असाल

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments)

a चकच परदान थाबवणयासाठी (Stop Payment) िकवा िदलली सथायी सचना (Standing Instructions)

िकवा थट नाव टाकणयाचया सचनची (Direct Debits) न द र करणयासाठी तमही आमहाला लखी कळवण

आवशयक राहील

b तमचयाकडन कोणताही आदश माग घणयाची सचना आमही सवीकार तयासाठी लाभाथ परयोकत ससथा

(बनिफशरी यजर इिनसट ट) कडन पवर मानयता समित घणयाची आवशयकता असणार नाही

c जर परदान र करणयाचा तमचा िनणरय तमही आमहाला सिचत कला नाही तर परदान र करण शकय होणार

नाही

d करिडट काडरची परदान र करण ही इतर िनधारिरत अटी व शत चया अधीन असतील

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses)

जर तमही फसवणक कलीत तर तमचया खातयाच होणार सवर नकसान ही तमची जबाबदारी असल जर तमही

आवशयक ती काळजी घतली नाही व तयामळ तमच नकसान झाल तर तमही जबाबदार असाल

63

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary)

सदर ाखया कोडमधय आललया शबदाच अथर व अटी याच सप ीकरण दत या ाखया कायदशीर िकवा ताितरक

नाहीत

आधार प एक मोबाइल अ प (अनपरयोग) ज बायोमिटरक काडर वापरन िडिजटल पमट कर दत अ प अ प ह अ पलीकशन (अनपरयोग) या शबदाच सिकष रप आह अ पलीकशन हा एक सॉफटवअर परोगरम असतो जयाची रचना वापर करणा-यासाठी एक िविश िकरया पार पाडणयासाठी कलली आसत एटीएम ndash

एटीएम (Automated Teller Machine) ह एक मिशन आह जया ार गराहक तयाच काडर िपन (PIN)

ओळखकरमाक वापरन पस काढण इतर मािहती व इतर सवा िमळव शकतो

बिकग लोकपाल वाद िनवारण करणारी एक सवततर परािधकत ससथा जी िरझवहर बकन िकत आिण लहान ावसायीक ससथाना

तयाचया बकाशी होणा-या वादातन तोडगा काढणयासाठी िनमारण कली आह

बिकग आउटलट एक िनि त िठकाणी बिकग सवा दणार यिनट िजथ बकच कमरचारी िकवा वसाय सहयोगी (Business

Correspondents) तनात कलल असतात व ितथ ठवी सवीकारणयाचा धनादश वटवणयाचा रोख रककम

काढणयाचा िकवा कजर दणयाचया सवा आठव ातन िकमान पाच िदवस दररोज चार तास परवलया जातात भीम ldquoभारत इटरफस फॉर मनीrdquo ह मोबाइल अ प नशनल पमटस कॉप रशन ऑफ इिडया (एनपीसीआय) न िवकिसत कलल असन त यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) वर आधािरत आह काडर

64

एक पलिसटकच काडर ज वसत आिण सवाचा मोबदला दणयासाठी िकवा पस काढणयासाठी गराहक वापरतो या

सिहतमधय डिबट करिडट समाटर व एटीएम काडरचा समावश कला आह

करिडट काडर करिडट काडर ह करिडट सिवधा िमळणार पलिसटकच काडर आह जया ार तमही खरदी कलल सामान व सवाच पस दऊ शकता िकवा रोख रककम काढ शकता

धनादश सकलनाच धोरण (Cheque Collection Policy)

धनादश सकलनाच धोरण महणज वगवगळया सथािनक व बाहरगावचया बकाच चक व पीओडीडी इ तया - तया

खातयात जमा करणयासाठी बकामधय जमा कल जातात तया सबधीच धोरण ा ार खालील काम कली जातात

चक िवकत घणयाची िवनित चक जमा करणयासाठी वळची मयारदा चक सकलन करणयास िवलब झालयास ाज दण सथािनक व बाहरगावचया चकची रककम ताबडतोब करिडट करण चकइनसटरमटस सकरमणा दरमयान (In-transit) हरवलयास तो सकिलत करणयासाठी लागणारा आकार

गराहक जयाच बकत खात आह अशी िकत (जयामधय दस-या िकतबरोबर सयकत खात िकवा मतयपतर वसथापक िकवा

िव सत िकवा िहनद अिवभकत कटबाचा ldquoकतारrdquo महणन खात याचा समावश होतो परत एक ानच ापार

करणारी िकत परोपरायटरशीप भागीदारी कपनया कलब आिण सोसायटी याचा समावश होत नाही) िकवा ज

बकची इतर उतपादन सवा याचा वापर करतात

चाल खात हा एक मागणीनसार रककम काढ़ता यऊ शकणारा ठवीचा परकार आह या खातयातन िशललक रककम असलयास

िकवा ठरािवक रककम िकतीही वळा काढता यत

मत िकतच खात जया ठव खातयाचा खातदार मत झाला असल िकवा सयकत खातयाचा एक िकवा अिधक खातदार मत झाल असतील अस खात मत िकतच खात मानल जात

डीमट खात डीमट खात महणज डीमटिरयलाईजड खात जयामधय गतवणकदाराच रोख इलकटरॉिनक सवरपात ठवलल असतात

ठव खाती ldquoबचत ठवrdquo महणज मागणीपरमाण िविश कालाविधमध ठरािवक वळा पस काढणयाची व ठरािवक रकमची

स ा बकन मयारदा घातल असलल ठव खात आह

65

ldquoमदत ठवrdquo महणज एका िनि त अशा कालाविधसाठी बकमधय ठवलली ठव जी मदत सपलयानतरच काढता यत यामधय पनरावत ठवदपपट लाभ ठवकमी काळासाठी ठविनि त ठवमािसक उतप

योजना तरमािसक उतप योजना इ चा समावश होतो

ldquoनोटीस ठवrdquo महणज ठरािवक काळासाठी ठवलली मदत ठव पण एक पणर कामकाज िदवसाची नोटीस

दऊन ही ठव काढन घता यत

इिकवटी इिकवटी महणज एखा ा कॉप रट ससथचया भाडवलाचा भाग जो कपनीच समभाग (शअसर) महणन भौितक सवरपात

(Physical form) िकवा डीमटिरयलाइजड (Demat) सवरपात असतो

इलकटरॉिनक िकलअिरग सिवहस (इसीएस)

समाशोधन कदराचया (Clearing House) सवा ार एका बक खातयातन दस-या बक खातयामधय इलकटरॉिनक

माधयमा ारा िनधी हसतातरण करणयाची ही एक प ित आह

िसथर ाजदर (Fixed Rate of Interest)

कजारवरील िसथर ाजदर महणज कजारचया पणर कालावधीसाठी िनि त कलला िसथर असा ाजदर िकवा लाग असललया अटी व शत नसार जो पिहलया काही वषारनतर सधािरत (Revise) करता यतो

तरगता बदलता ाजदर (Floating Rate of Interest)

कजारवरील तरगता िकवा बदलता ाजदर महणज असा ाजदर जो िसथर नाही परत सदभर दराशी (Reference

Rate) जोडलला असल व सदभर दरात जस बदल होतील तयापरमाण ाजदर बदलल

हमी (Guarnatee)

परामखयान जबाबदार असललया कतीन कजारचा भरणा करणयास अथवा बधनाची पतरता करणयास कसर (Default) कलयास अनय िकतन कजारचा भरणा अथवा बधनाची पतरता करणयाच िदलल लखी आ ासन

सरकारी रोख सरकारी रोख महणज सरकारन सावरजिनक कजर उभ करणयासाठी िनमारण कलली व जारी कलली परितभित िकवा रोख स िकवा अपरवत खात (Inoperative Dormant Account)

स िकवा अपरवत खात महणज अस बचत िकवा चाल खात जयामधय दोन वषार पासन वहार झालल नाहीत

66

आयएमपीएस (IMPS)

तातकाळ परदान सवा अथारत ldquoइिमिडएट पमट सिवहसrdquo ही मोबाइल फोन ारा इटरबक इलकटरॉिनक इसटट मोबाइल मनी टरानसफर सिवहस आह रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा भारतीय िरझवहर बकन (आरबीआय) न भारताचया सीमअतगरत इलकटरॉिनक िनधी हसतातरणासाठी सर कलली ही एक यतरणा आह रा ीय सवयचािलत समाशोधन गह (National Automated Clearing House)

बकाना आिथक ससथाना कॉप रट आिण सरकारला मोठ इलकटरॉिनक वहार करणयासाठीचा हा एक वब

आधािरत मच आह एनइएफटी (NEFT)

नशनल इलकटरॉिनक फड टरानसफर (NEFT) प ित ही िनधी हसतातरणाची रा ीय सतराविरल प ित आह

जया ार दशातील एका बक शाखतन दस-या बक शाखत कोठही पस हसतातिरत करता यतात

नामिनदशनाची सिवधा नामिनदशनाचया सिवधमळ बक ह कर शकत खातदाराचया मतय नतर तयाचया खातयात जमा असलली रककम तयान

नामिनदिशत कललया िकतला दता यत खातदारान तयाचया सरकषा ककषात ठवललया वसत तयाचया मतय प ात

नामिनदिशत िकतला परत करता यतात खातदारान बकचा लॉकर भा ान घतलला असलयास तयातील वसत

नामिनदिशत िकतला दता यतात

तारीख उलटलया मळ बाद झालला धनादश (सटल चक)

असा धनादश जो जारी कलयानतर तीन मिहनयानी सकलनाकरता परसतत करणयासाठी आलला आह पन (PAN)

वयिकतक खात करमाक (PAN) हा आयकर िवभागान िदलला अकषर व अक अशया दहा वणारचा िमळन तयार कलला

असा करमाक जो सपणर भारतामधय एकमव (यिनक) असतो हा करमाक लिमनट कललया काडर सवरपात िदलला

असतो हा कायमसवरपी करमाक असन करदातयाचया रिहवासाचया पततयात बदल झाला महणन िकवा कराच

मलयाकन करणारा अिधकारी बदलला महणन तो बदलला जात नाही अश कालीन (Part time) बिकग आउटलट

एक बिकग आउटलट ज आठव ातन िकमान पाच िदवस आिण दररोज िकमान चार तास सवा परवत पासवडर (परवलीचा शबद)

67

अकषर िकवा अक िकवा सयकतपण अकषर व अक याचा समह ज गराहकान िनवडल असल असा एक कट सकत

जयामळ गराहकाला फोन िकवा इटरनट बिकग सवा सरिकषतरीतया वापरता यत ओळख पटिवणयासाठी स ा

पासवडर वापरला जातो

िपन (PIN) [वयिकतक ओळख करमाक]

हा एक गोपनीय करमाक असन काडारसह हा करमाक वापरन गराहक वसत सवाचा मोबदला दऊ शकतो पस काढ

शकतो आिण बकन दऊ कललया इतर इलकटरॉिनक सवाचा वापर कर शकतो

पीओएस (पॉइट ऑफ सलस) पीओएस िकवा सवाइप मशीन या लोकिपरय नावान ओळखल जाणार ह एक ततरजञानातमक साधन असत ज ापारी आसथापनाना (Merchant Establishments) रोकड रिहत वसथत गराहकाना वसत िकवा सवाची िवकरी

करणयास परवल जात गराहकाला कवळ तयाच डिबट करिडट िकवा परीपड काडर मशीनमधय सवाइप कराव लागत

आरटीजीएस (RTGS)

आरटीजीएस महणज िरयल टाईम गरॉस सटलमट बका ार िनधी हसतातरणाची ही सवारत जलद प त आह

आरटीजीएस मधय ldquoएकास एकrdquo असा वहार होतो जयाला गरॉस सटलमट अस महणतात व िरयल टाईम महणज

ततकषणी ताबडतोब परतीकषा कालाविध न लागता

सदभर दर (रफरनस रट)

हा बकाचा बचमाकर दर असतो असथाई दरावर (Floating Rate) आधािरत ज कजर मजर कल जात तयासाठी

सदभर दर लाग होतो परतयक बक तयाचया नीतीनसार सदभर दर ठरिवत व त वरचवर बदलल जाऊ शकतात

जय विर नागिरक जय विर नागिरक महणज 60 वष वयापकषा जासत वयाची िकत

हीशबपित झालल खात (Settled Account)

थकबाकीची परतफड करणयाकरता बकन दऊ मानय कललया ldquoएकवळ हीशबपत rdquo (ओटीएस) योजनअतगरत हीशबपतर झालल ऋण खात यातन अस सचीत होत की ऋणकोन काही रककम अदा कली असली तरी कदािचत मलतः मानय कलयानसार पणर रककम भरलली नाही ऋणक चा ऋण इितहास अ यावत करणयासाठी अशा हीशबपत झाललया खातयाची मािहती सीआयसी (CIC) ला कळवली जात

समाटर काडर समाटर काडर ह करिडट काडरचया आकाराच पलिसटकच काडर असत जयामधय मायकरोिचप घातलली असत िजचयामळ मािहती परोसस होत समाटर काडरमळ मािहतीची साठवण ओळख व अिधकतता सरिकषत रहात ह काडर दरधवनी

करणयासाठी इलकटरॉिनक मागारन पस दणयासाठी व इतर काही गरजासाठी वापरता यत

68

परशलक अनसची (Tariff Schedule)

बक आपलया उतपादन व सवासाठी गराहकाना ज शलक आकार लावत तयाची सची िकवा मािहती

यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) िनिध हसतातरणाची एक परणाली जी एका पवर पिरभािषत (Pre-defined) ई-मल आयडीवरन समाटर फोन ारा

दोन बक खातयामधय िनिध हसतातरण करन दत अद धनादश (Unpaid Cheque)

बककडन `अनपड (चकता न कलला) महणन परत आलला कलला चक

जोडपतर ndash 1 सवरसमावशक सचना फलकाचा नमना

(------------------------- पयरत अ यावत) अ गराहक सवाची मािहती आमही दत असललया सवा परदिशत कलया आहत i ठव वरील परमख ाजदर आिण िवदशी चलनाच दर आमही शाखमधय वगळ परदिशत कल आहत

ii सवर ठव खातयावर सफ कसटडीतील आिण सफ िडपॉझीट वॉलटमधील वसतवर नामिनदशनाची सिवधा उपलबध

आह iii आमही खराब झाललया आिण फाटललया नोटा बदलन दतो

iv सवर मलयाची नाणी आमही सवीकारत बदलन दतो

v सथािनक आिण परगावच धनादश सकलन करणयासाठी लाग असललया कालमयारदकरता कपया आमच धनादश

सकलन धोरण वाचा vi समाधानकारक खातयासाठी आमही र _____________ पयरतचया परगावचया धनादशाच करिडट तातकाळ दऊ

करतो (कपया धनादश सकलन धोरण पहा) vii बकचा lsquoबीपीएलआरrsquo (बचमाकर पराईम लिडग रट) lsquoएमसीएलआरrsquo (मािजनल कॉसट ऑफ लिडग रट) आिण

तयाचा परभावी िदनाक ब सवा शलक अन कर

खात परकार

िकमान िशललक आवशयकता (मािसक तरमािसक अधरवािषक )

र

िकमान िशललक ठवणयात कसर झालयास शलक

र 1 बचत खात

69

क तकरार च िनवारण i जर तमची काही गा-हाणी तकरारी असतील तर कपया सपकर करा____________________

_____________________________________________________________________

ii जर तमचया तकरारीच िनवारण शाखा सतरावर झाल नाही तर तमही आमचया परादिशक कषतरीय वसथापकाकड

यथ सपकर कर शकता (प ा) ____________________________________

iii जर आमचया तकरार िनवारणान तमच समाधान झाल नसल तर तमही बिकग लोकपालाकड यथ सपकर कर

शकता (नाव प ा दरधवनी करमाक आिण ईमल आयडी ावा) ___________

_____________________________________________________________________

ड िदलया जाणा-या इतर सवा i आमही िडिजटल पमट आिण सवास ा दऊ करतो

ii आमही मलभत बचत बक ठव खात उघडतो

iii आमही थट कर सकलन सवीकारतो (कपया चलनावर पन टन कर ा चलन डरॉप बॉकस मधय टाक नका) (जर

बक ही सवा दत असल तर) iv आमही पिबलक परॉिवहडट फड खाती उघडतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

v यथ विर नागिरक बचत योजना 2004 राबवली जात (जर बक ही सवा दत असल तर)

vi भारत सरकार आिण राजय सरकार ारा परायोिजत पतपरधान रोजगार योजना इतर योजना इथ

राबवलया जातात (जर बक ा सवा दत असल तर) vii आमही एमएसएमई कज उतपादन मदरा कज दऊ करतो

viii आमही िकसान करिडट काडर दऊ करतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

ix पतपरधान सहयय िनिध करता दणगया यथ सवीकारलया जातात

ई पिसतकचया सवरपात उपलबध असलली मािहती (कपया ldquoमी आपणास मदत कर शकतो का rdquo या काउटरशी सपकर करा)

i वरील (अ) त (ड) मधय उललिखत सवर बाबी

ii चलन िविनमय वहारासाठी नागिरकाची सनद

iii सवरसामानय वहारासाठी वळच िनयम

iv सवर बक नोटाची रचना आिण सरकषािवषयक विशष

v ठवी धनादश सकलन तकरार िनवारण यतरणा नकसान भरपाई वसली आिण तारणाचा पनररताबा गराहक हकक

आिण गराहक सरकषा सबिधत धोरणाच दसतऐवज

70

vi सपणर सवा शलक िवनामलय िदलया जाणा-या सवासह

vii नयायय कायरप ती सिहता करिडट काडर पिरचालनाची नयायय कायरप ती सिहता बकचया गराहकाशी असललया

वचनब तची सिहता स म आिण लघ वसायाशी असललया वचनब तची सिहता बकचया वासतबाहर परवायची मािहती - बकच शाखच नाव - सा ािहक स ीचा िदवस - सा ािहक शाखा नॉन-बिकग िदवस

- शाखचया कामकाजाची वळ

या सिहतची िनिमती बिकग कोड व मानक बोडर (बीसीएसबीआय) ार भारतीय िरझवहर बक इिडयन बकस असोिसएशन (भारतीय बक सघ) व सभासद बकाचया सहयोगान कली आह या सिहतचा मखय उ श चागलया व िनषपकष बिकग परिकरयचा परचार िकमान दजार िनि त करण पारदिशता वाढवण उचचतर पिरचालन दजार िमळिवण आिण तयाही पकषा चागल बकर-गराहक सबध वाढिवण हा आह जयामळ सामानय माणसाचा बिकग परणालीवरील िव ास कायम राहील

बीसीएसबीआयची सथापना फबरवारी 2006 मधय सवततर ससथा महणन कली गली व तयाचा उ श बकानी सवीकारललया बिकग कोड व मानकाच अनपालन बका गराहकाना सवा दत असताना योगय परकार करीत आहत यावर लकष ठवण व सिनि त करण हा होता बीसीएसबीआयन दोन परकारचया सिहता बनिवलया आहत- गराहकापरित बकाचया बािधलकीची सिहता आिण स म व लघ उ ोगासाठी बकाचया बािधलकीची सिहता बीसीएसबीआयचया सभासद बका जयात अनसिचत वािणजय बका शहरी सहकारी बका आिण कषतरीय गरामीण बकाचा समावश आह यानी ही सिहता सवीकारली आह बीसीएसबीआय आपली अिभकलपना (िडजाइन) व अिधदशानसार तकरार िनवारण फोरम नाही तथािप बीसीएसबीआय बकाची धोरण कामाची प त आिण परिकरयतील कमतरत

71

सबधी परणाली मधय (जर काही) कमतरता असल तर ती शोधणयाचया दि न तकरारी कड पाहत आिण ती दर करणयासाठी कारवाई करत

बीसीएसबीआय ब ल अिधक मािहतीसाठी कपया wwwbcsbiorgin ा वबसाईटला

भट ा

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin

कर अनकरमिणका पान कर

1 परसतावना (Introduction) 1

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code) 1

12 सिहतचा वापर (Application of Code) 2

2 परमख वचनब ता (Key commitments) 3

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key commitments to you) 3

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to fair treatment) 3

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to transparency fair amp honest dealing)

4

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to suitability) 5

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy) 6

215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and Compensation)

6

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency) 7

31 सामानय मािहती (General Information) 7

32 फोन कर नका सवा (rdquoDo Not Callrsquo Service) 8

33 ाज दर (Interest Rates) 8

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

9

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule) 9

341 शलक व आकार (Fees amp Charges) 9

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges) 9

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions) 10

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions) 10

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales) 11

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality) 13

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs) 14

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback) 15

61 अतगरत प ित (Internal Procedures) 15

62 बिकग लोकपाल योजना ( Banking Ombudsman Scheme) 16

63 गराहकाचया सभा ( Customer Meets( 16

64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

16

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues) 17

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security Repossession Policy)

19

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services) 20

81 ठव खाती (Deposit Accounts) 20

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit Accounts)

21

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account) 22

813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts) 22

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance) 23

8132 शलक ( Charges( 23

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements) 24

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit accounts and addition of value added services)

24

8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts) 24

814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors) 24

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts) 25

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account) 25

82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services) 25

83 रोिखच वहार ( Cash Transactions ( 26

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

27

85 परदान रोखणयाची सिवधा ( Stop Payment Facility ( 27

86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions) 27

87 मदत ठवी (Term Deposits) 28

871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits ) 29

88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased account holders)

29

881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

29

882 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

30

883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims) 30

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

31

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the name of the deceased depositor)

31

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts ) 31

89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers) 32

810 िवदश िविनयम सवा ( Foreign exchange services ) 32

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India ( 33

812 कजर वाटप (Lending) 34

8121 कजर (Loan) 34

81211 सामानय मािहती(General Information ( 34

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing) 35

813 हमी 38

814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI ( 39

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues) 39

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues) 39

817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking) 40

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking) 40

81721 पीनस आिण पासवडरस(PINs and Passwords) 43

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीचउपाय आतमसात कराव

44

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर ( ATM Debit and Credit Cards ) 46

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण ( Reporting loss theft disputed transactions)

47

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect of unauthorized electronic banking transactions)

49

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

50

8175 करिडट काडर(Credit Card) 50

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements ) 53

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products) 54

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility) 55

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records) 55

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण (Branch Closure Shifting) 56

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion) 56

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons) 59

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts) 60

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली ( Secure and Reliable banking amp payment systems )

60

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत ( Keeping us updated ) 60

123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account) 60

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care) 61

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments) 62

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses) 62

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary) 63

जोडपतर ndash 1 - सवरसमावशक सचना फलक (नमना) [Annexure 1 ndash Comprehensive Notice Board (Format)]

68

1

परसतावना

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय या नातयान आमही या सिहतच पालन कर ही सिहता गराहकाला सरकषण परवत व सदसय बकन गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार करावयास हव त िविदत करत

ही सिहता िरझवहर बकचया िनयामक (Regulatory) िकवा पयरवकषी (Supervisory) अनदशाचया सचनाचया

ऐवजी िकवा तयाचया बदली नाही िरझवहर बकन वळोवळी िदललया सचनाच व िनदशाच आमही पालन कर सिहतचया तरतदीमधय िनधारिरत िनयामक सचनापकषा अिधक उचच दजारच मापदड (परमाण) िनधारिरत कलल अस शकतात आिण अशावळी उचच दजारच मापदड परचिलत राहतील कारण ही सिहता महणज आमही सवचछन सवीकारललया सव म परथा असतील जयासाठी आमही तमहाला वचनब आहोत

चागली गराहक सवा दणयासाठी व गराहकाला जासतीत जासत समाधान वहाव यासाठी उचच दजारचया बिकग पधदत चा अिगकार करणयाचा आमही परय कर सिहतमधय उललखलला `तमही िकवा lsquoआपणrsquo महणज गराहक व lsquoआमहीrsquo lsquoआमहालाrsquo महणज जयाचयाशी गराहक

वहार करत असल ती बक बकची शाखा या पिरभाषत बिकग आउटलट तसच अधर-वळ बिकग आउटलट दखील

समािव आहत

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code)

सिहता खालील कारणासाठी िवकिसत कलली आह

a तमचयाशी वहार करताना बिकग परथाचया दजारचा िकमान सतर िनि त करन चागलया व वाजवी सवाचा

परसकार करण

b पारदिशता वाढिवण जयायोग तमहाला आमचया कडन वाजवी अपकषा काय असा ात ह चागलया परकार

समजावन दण

c वहाराचा उचचतर दजार गाठणयासाठी सपधारतमक बाजार शिकतना परोतसािहत करण

d तमही व तमची बक यामधय िनषपकष आिण सौहादरपणर नात िनमारण करण

e बिकग परणाली मधय िव ास विधहगत करण

f िडिजटल बिकग चया वातावरणात सरिकषत आिण वाजवी गराहक सवा परोतसािहत करण

2

g गराहकामधय जागरकता वाढवण आिण गराहक सरकषण विधहगत करण

सिहतच मापदड ह या सिहतचया परकरण 2 मधय lsquoपरमख वचनब त ारrsquo समािव कल आहत

12 सिहतचा वापर (Application of Code)

ही सिहता खाली दशरवलली आमची बिकग उतपादन िकवा सवा आमचया शाखा िकवा आमचया वतीन काम

करणार एजट याच ार अथवा काउटरवरन फोनवरन पोसटान इलकटरॉिनक माधयमान इटरनट िकवा इतर

कोणतयाही प तीन िदलया असलया तरीही लाग असल परत खाली चच ललया सवरच सवा अथवा उतपादन आमही

दऊ कली असतीलच अस नाही a चाल खात बचत खात मदत ठवी आवत ठवी सावरजिनक भिवषय िनवारह िनधी खात (PPF) व इतर सवर

परकारची ठव खाती

b परदान (Payment) सवा जस िनवि वतन पमट ऑडरर पस पाठिवणयाची सिवधा जस धनाकषर (िडमाड

डराफट) वायर टरानसफर व सवर इलकटरॉिनक वहार जस आरटीजीएस एनईएफटी आयएमपीएस य पी आय

c सरकारी वहाराशी सबिधत बिकग सवा

d डीमट खात समतलय (इिकवटी) सरकारी रोख

e भारतीय चलनी नोटानाणी बदलणयाची सिवधा

f धनादश सकलन (Cheque Collection) लॉकर सिवधा सरिकषत ठव सवा

g कज ओवहरडराफट व हमी (guarantees)

h पस बदलन दणयासह िवदशी िविनमय सवा

i आमचया शाखा ार आिण िकवा आमचया अिधकत परितिनधी िकवा एजट ार िवकली

जाणारी तरयसथ पकष (Third Party) िवमा व गतवणक उतपादन

j करिडट काडर डिबट काडर एटीएम काडर समाटर काडर अशी काडर उतपादन व पीओएस सवा

(आमचया उपकपनया िकवा सलगन कपनयानी दऊ कललया करिडट काडारसह)

k िडिजटल सवा जस ई-वालट मोबाइल बिकग इटरनट बिकग यपीआई BHIM (िभम) आधार प

(ठळक अकषरातील शबदाच अथर पिरिश मधय सपि करण कोशात िदल आहत)

3

2 परमख वचनब ता (Key Commitments)

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key Commitments to you)

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to Fair Treatment)

तमचयाशी सवर वहाराचया बाबतीत खालील बाब चया सदभारत सयिकतक व उिचत वतरन कर

a बकचया काउटरवर रोख रककम धनादश सवीकारण वा दण रकमाच हसतातरण (Remittance) जनया

खराब नोटा बदलन दण आिण तयाचपरमाण पयारयी वसथ ारा रोख-िवरिहत (cash less) वहार

अशया िकमान सवा परवीण b आमही आपलयाला दऊ कलली बिकग उतपादन व सवा आिण आमही अनसारत असललया प ित व परथा

या बाबतीत या सिहतमधय िनधारिरत परितब ताच मापदड साधय करण c िडिजटल बिकग सहीत आमची उतपादन व सवा सबिधत कायद व िनयमानसार असतील तसच तमचया

गरजाशी ससगत आिण बिकग कषतरातील पिरिसथतीनरप असतील याची आमही काळजी घऊ

d आमच तमचयाशी असणार वहार ह पारदशरकता व एकातमतच नितक ततव पाळणार असतील e सरिकषत िव सनीय सोयीसकर आिण मजबत अशा िडिजटल बिकग व परदान परणालीचा आमही वापर कर

f आमची आिथक उतपादन आिण सवा दताना आिण िवतरीत करताना वय वश िलग ववािहक िसथती

धमर अपगतव िकवा आिथक िसथतीचया आधारावर आपलयाशी भदभाव कला जाणार नाही

g आपलयाबरोबरचया सवर वहारामधय िकमान मापदड िनि त करन चागलया आिण वाजवी बिकग प त चा परचार कर

h आपलया बरोबर सयोगय आिण नयायय सबध िनमारण करण i आमचया सटाफला परस आिण योगय परिशकषण िदल जाईल जयायोग ह सिनि त कर की आमच कमरचारी

आपणास तातडीन आिण िवनमरपण मदत करतील व एखादी गो अयोगय प ितन झाली असलयास झाललया चका दरसत करन आपलया तकरारी जलदपण आिण सहानभतीपवरक हाताळलया जातील

4

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to Transparency Fair and

Honest Dealing)

आमही आमची िव ीय उतपादन आिण सवा कशा परकार कायर करतात ह आपणाला समजणयासाठी a िहनदी इगरजी िकवा सथािनक भाषा या पकी कोणतयाही एका िकवा अिधक भाषत तयाची परशी मािहती

आवशयक तया सरकषा उपाया (Safeguards) सिहत िदली जाईल

b आमची जािहरात आिण परचारातमक सािहतय सप असन त िदशाभल करणार नसलयाच सिनि त कर आमही तयार कलल करारनाम पारदशरक सहज समजणार आिण आपलयाला चागलया परकार कळल आहत

ह सिनि त करणयासाठी आमही सवर परय कर उतपादनाचया िकमती सबिधत जोखीम उतपादनाचया

जीवनचकरा दरमयान वापराच िनयम आिण अटी आिण परसपरावर असणारया जबाबदायार सप पण उघड कलया जातील आमही ह सिनि त कर की आपण चिकची िवपणन प ती करार िवषयक सकतीचया अटी

नकारातमक पि करण अथवा चकीचया भाषातराला बळी पडणार नाही ह साधय करणयासाठी परकरण 3 मधील lsquoमािहती पारदशरकताrsquo आिण परकरण 4 मधील lsquoजािहरात िवपणन

आिण िवकरीrsquo या मधय िदललया प ती आिण कायरप त च आमही पालन करणार आहोत

c आमही ह सिनि त कर की तमहाला आिथक उतपादन व सवा िकमान िशललक आवशयकता (Minimum

Balance Requirement) ाजदर आिण सवा शलक व तया सदभारतल िनयम व अटी याची सपणर

मािहती पारदशरक प तीन िदली जाईल ही मािहती आपलया पसतीनसार खालीलपकी कोणतयाही मागारन उपलबध कली जाईल (i) एस एम एस िकवा ई-मल ारा (ii) इलकटरोिनक िकवा छापील माधयमा ारा (iii) आमचया वब-साइट ारा (iv) शाखतलया सचना फ़लक ारा [ वब साइट व शाखतलया नोिटस बोडर ार कलला मािहतीचा परसार हा वर दशरवललया इतर प ती

ितिरकत असल ]

d आपणाकरता कोणतया सिवधा उपलबध आहत व तयाचा लाभ कसा घयावा याची मािहती िदली जाईल तयाचपरमाण चौकशीसाठी तमही कोणाला व कस सपकर कराव यािवषयी मागरदशरन कल जाईल

e आपलयाकरता आमचया शाखत खालील मािहती परदिशत करणयात यईल (i) आमही दऊ कललया सवा (ii) बचत खाती आिण चाल खातयासाठी िकमान िशललक आवशयकता लाग असलयास आिण

िनधारिरत िकमान िशललक खातयामधय न ठवलयाब ल आकारल जाणार शलक

5

(iii) पिसतक चया सवरपात उपलबध असलली मािहती

f खालील गो ीबाबतची धोरण (Policies) आमचया वबसाइट वर परदिशत कली जातील

(i) ठवी (Deposits)

(ii) धनादश सकलन (Cheque Collection)

(iii) तकरार िनवारण (Grievance Redressal)

(iv) नकसान भरपाई (Compensation)

(v) थकबाकी वसली आिण सकयिरटी (तारण मालम चा) पनररताबा (Collection of Dues amp

Security Repossession)

(vi) गराहक अिधकाराची सनद (Charter of Customerrsquos Rights)

(vii) गराहक सरकषण धोरण (सायबर फसवणकी पासनचया सरकषणा सिहत) (Consumer

Protection Policy)

(viii) अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारामधल मयारिदत दाियतव (Limited Liability in

respect of Unauthorized Electronic Banking Transactions)

(ix) जय नागिरकासाठी आिण िद ाग कती करता असललया सिवधा (Facilities for Senior

Citizens and Differently Abled Persons)

g गराहकामधील सिहत सबधी जागरकता वाढवणयासाठी आमही ndash (i) आपण आमचयाकड खात उघडताना आिण िकवा िवनती कलयावर या सिहतची परत उपलबध कर (ii) आमचया परतयक शाखत आिण आमचया वबसाइटवर ही सिहता उपलबध असल (iii) ही सिहता परभावीपण अमलात आणणयासाठी आमचया कमरचायारना सिहत सबिधत मािहती दणयाच

परिशकषण दणयाच आमही सिनि त कर (iv) ldquoया सिहततील तरतद rdquo या िवषयावर गराहक मळाव (Customer Meets) िनयिमत पण

आयोिजत कर

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to Suitability)

आमही आपलयाला आपलया गरजनसार आिण आपली आिथक पिरिसथती आिण समज याच आकलन करन योगय अशी आिथक उतपादन सिचत कर जी परकरण 4 ndash ldquoजािहरात िवपणन आिण िवकरीrdquo मधय तसच ldquoथडर पाट

परोडकटसrdquo चया कलम 818 मधय िवसतारान दशरवणयात आल आह

6

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy)

ldquoगोपिनयता आिण ग ताrdquo या परकरण 5 मधय नमद कलयानसार आमही आपली सवर वयिकतक मािहती खाजगी आिण गोपनीय महणन हाताळ 215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and

Compensation)

काही चक झाली तर ती आमही तातडीन आिण सहानभतीपवरक खालील परमाण हाताळ a आमचया चका तातडीन दरसत करन आिण चकन लाग कलल कोणतही बक शलक आमही र कर तसच

आमचया चकीमळ उ वललया कोणतयाही आिथक नकसानाची भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

b आपलया तकरारी तातडीन हाताळ c जर आपण अ ाप समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा कसा पाठपरावा करावा त साग d ताितरक दोषा मळ उ वणायार अडचणी दर करणयासाठी सयोगय पयारयी सधी उपलबध करन दउ e आमही आपलया मािहतीसाठी आमचया शाखमधय खलील गो ी परदिशत कर

(i) जर आपली काही तकरार असल तर शाखचया अिधकाऱयाच नाव जयाला तमही भटन तकरार दाखल कर शकता

(ii) जर आपलया तकरारीच िनवारण शाखत झाल नाही तर परादिशक (Regional) िवभागीय

(Zonal) मनजर मखय नोडल अिधकारी याच नाव व प ा जयाना आपण भट शकता

(iii) शाखा जया बिकग लोकपालाचया (Ombudsman) अिधकार कषतरात असल तयाच नाव व

सपकर तपशील या सिहतचया परकरण 6 मधील उललखा परमाण तकरार िनवारणाचया अतगरत परिकरय बाबत आमही आपणास सलला दऊ जयात बिकग लोकपाल योजनचा तपशील समािव आह

7

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency)

आमची आिथक उतपादन सवा अित महतवाचया अटी आिण िनयम (Most Important Terms and

Conditions - एमआईटीसी) याची माहीती लाग असललया (एनकशर-1) ि भािषक ितरभाषी रपात ldquoसवर

समावशक नोिटस बोडरrdquo (Comprehensive Notice Board- सीएनबी) वर आमचया पिरसरात आमही परदिशत

कर तसच आमही परतयकष-वळ ततवावर (Real time basis) सीएनबीवर ही मािहती बदल परभावी तारख सह

अ यावत करत राह खाली नमद कललया िविवध मगारन आपलयाला ाजदर आिण शलकाब ल मािहती िमळ शकल

a आमचया शाखतील सचना फलक b आमचया शाखशी िकवा हलपलाईनशी सपकर साधन c आमची वबसाइट d आमचया यासाठी िनयकत कमरचारी हलप-डसकशी सपकर करन e आमचया शाखमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असललया परशलक-अनसची (Tariff

Schedule) चा सदभर घऊन

31 सामानय मािहती (General Information)

आमही खलील गो ी कर a आपलयाला दऊ कललया िविवध उतपादनाच आिण सवाच परकार याची मािहती दऊ व आपलया गरजनसर योगय

त पयारय सचव b मलभत बचत बक ठव (Basic Savings Bank Deposit - बीएसबीडी) खात उघडणयासाठी लागणारी

आवशयक कागदपतर ि भाषीय ितरभाषी सवरपात आमचया सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर तयाचपरमाण ldquoछोट खातrdquo (Small Accounts) उघडणयासाठी िशिथल कलल िनयम दखील आमही परदिशत

कर c आपलयाला सवारसय असललया सवा आिण उतपादनाची परमख विशष व तया करता लाग असलल ाज दर

शलक व आकार याची सप आिण सपणर मािहती दऊ d आमची बिकग उतपादन आिण सवा याचा लाभ घणयाच िविवध पयारय उदा आमचया शाखा बिकग

आऊटलटस वसाय परितिनधी वसाय सिवधारक (Business Facilitators) एटीएम मायकरो एटीएम

फोन बिकग मोबाइल बिकग नट बिकग याची मािहती दऊ व तयासबिध अिधक मािहती कशी िमळवता

यईल ह दखील साग

8

e आमचया कायदिवषयक िनयामक व आतिरक धोरणाचया गरजासाठी तमचा प ा व ओळख िस करणयासाठी

कोणती मािहती आमहाला आवशयक असत ह तमहाला साग

f तमच हकक व जबाबदायार िवशषतः आमही दऊ कललया नामिनदशन सिवधचया (Nomination Facility)

सदभारत जी सवर ठव खाती सरकषा ककषातील वसत (articles in safe custody) व सफ िडपॉिज़ट लॉकर

याकरता िदली जात या सबिधची माहीती दऊ

g बचत चाल खात आिण इतर सवर ठव खातयासबधी ldquoअित महततवाचया अटी आिण िनयमrdquo (एमआईटीसी) आपलया रकॉडरसाठी खात उघडणयापव आपलयाला दणयात यईल

32 ldquoफोन कर नकाrdquo सवा (Do Not Call Service)

तमही आमचया बकचया फोन कर नकाrdquo सवा िकवा रा ीय फोन कर नका सवा (National Do Not Call

Registry) मधय सवतः अथवा आपलया टलीफ़ोन सवा परवठादारा (Service Provider) माफर त न दणी कली

असल तर आमची नवीन उतपादन सवा याची ावसाियक मािहती फोनएसएमएस ईमल ार आमही तमहाला

कळवणार नाही तथािप खात िववरण (Account Statement) आिण इतर महतवाची मािहती जस एस एम एस

अलटर सह खातयातील वहार आिण तमही सधया लाभ घत असलली उतपादन व सवा यासाठी मातर ह बधन

असणार नाही

33 ाज दर (Interest Rates)

आमही तमहाला खालील मािहती दऊ a तमचया ठव व कजर खातयासाठी कोणता ाजदर लाग आह

b जर आपण घतलल कजर िसथर (Fixed) ाजदराच असल तर कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण कलमrdquo

(Interest Reset Clause) जर असल तर आिण तयाची परभावी तारीख

c जर कजर बदलतया (Floating) ाजदराच असल तर तमचया बदलतया ाजदराशी सबिधत सदभर-दर

(Reference Rate) जयाचयाशी तमचा बदलता ाजदर जोडलला असल तसच तमचया कजारसाठी परतयकषात

लाग ाजदर सदभर दरावर लावलल अिधमलय (परीिमयम) िकवा िदलली सट

d आपलया कजारला ldquoिसथरrdquo (Fixed) दरा पासन ldquoबदलतयाrdquo (Floating) दरा मधय िकवा उलटसवरपी रपातर

करणयाचा पयारय आपलयाजवळ आह का आिण असलयास तयकारता आकारल जाणार शलक e तमचया ठव वर ाज दय कवहा असल िकवा तमचया कजर खातयावर कवहा ाज आकारल जाइल या सदभारतील

काल-ब ता

9

f आमही तमचया ठव वर वा कजर खातयावर ाजाची आकारणी कशी करतो आिण ाजाची गणना कशी कली

जात

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

आमही तमहाला आमचया कजर उतपादना वरील ाजदरातील बदल तसच सदभर ाजदर याचयात होणार बदल खलील पकी कोणतयाही मागारन आमचयाकड अ यावत झाललया गराहक सपकर पतययावर िनयिमत पण कळव

i पतर ii ई-मल

iii एसएमएस iv परसार माधयम

ाज दरातील बदल आमही शाख मधील नोटीस बोडर आिण आमचया वबसाईटवर दखील परदिशत कर

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule)

341 शलक व आकार (Fees amp Charges)

a िविवध सवाकिरता शलक व सवा आकार आमचया बकच बोडर िकवा बोडारन अिधकत कलल

सकषम अिधकारी याचया मानयतन ठरवलल असतील आिण ह दखील सिनि त कल जाईल की व त वाजवी आिण कोणतयाही एकाच परकारचया गराहकामधय भदभाव करणार नसतील b आमचया वबसाईटवर शलक अनसची (Tariff Schedule) उपलबध असल व तयाची एक परत तमचया

अवलोकनाथर शाखमधय ठवली जाईल आमही आमचया शाखामधय शलक अनसची उपलबध असलया ब लची नोटीस लाव c तमही िनवडलली उतपादन व सवा याना लाग असलल आकार lsquoशलक अनसचीrsquo मधय िवसतारान दऊ

d तमही िनवडलली उतपादन सवाचा लाभ घताना तया सदिभत लाग असललया अटी व शत याचा भग झालयास

िकवा न पाळलयास तमहाला लाग होणा-या दडाब लची मािहती आमही परव

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges)

जर आमही कोणतयाही शलक िकवा आकारात वाढ कली िकवा नवीन शलक िकवा आकार लाग कल तर अस नवीन बदल लाग होणयापव एक मिहना आधी खात िववरणपतर ईमल एसएमएस अलटरशाखतील नोटीसबोडर ार

आमही सिचत कर ही मािहती आमचया वबसाईटवर दखील ठळकपण उपलबध असल

10

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions)

a तमही जी बिकग उतपादन अथवा जया सवाची मागणी कली असल तयाचयाशी सबिधत अटी व शत आमही

तमहाला साग b सवर अटी व शत वाजवी असतील आिण सबिधत अिधकार दाियतव व बधन सप करणा-या असतील तसच

शकयतो ही मािहती साधया व सोपया भाषत िदली जाईल

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions)

a अटी व शत मिधल बदल आमही आपलयाला नवीन बदल लाग होणयाचया एक मिहना आधी खालील पकी

कोणतयाही एका िकवा अिधक मागारनी कळव

i पतर ii खात िववरण पतर (सटटमट ऑफ अकाउट) iii एसएमएस iv ई-मल

ही मािहती आमचया शाखतील नोटीसबोडरवर आिण वबसाईटवर स ा उपलबध असल b साधारणपण कोणतही बदल ह सभा परभावी (prospective effect) असतील व त अमलात आणणयाचया

एक मिहना अगोदर सिचत कल जातील c जर कोणतीही सचना न दता आमही बदल कल तर अस बदल आमही 30 िदवसात सिचत कर जर असा बादल

आपलयाकारता असिवधाकरक असल तर अशया बदलाचया सचनचया तारखपासन 60 िदवसात तमही तमच

खात बद कर शकता िकवा खात बदल कर शकता तयामळ तमहाला बदल झालला वािढव आकार िकवा ाज

ाव लागणार नाही

d अटी व शत यामध कलल बदल तातकाळ वबसाईट वर अ यावत कल जातील तयाचपरमाण

आपण िवनती कलयास नवीन अटी व शत याची परत आपणास िदली जाईल

11

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales)

a आमची जािहरात आिण परचारातमक (Promotional) सामगरी सप असतील व िदशाभल करणार

नसतील ह आमही िनि त कर

b कोणतीही जािहरात िकवा परचारातमक सािहतय जयामधय बिकग सवा िकवा उतपादन याकड लकष वधल असल

िकवा जयात ाजदराचा उललख असल व अशावळी जर इतर आकार व शलक लाग होत असल तर तयाचा आमही उललख कर व आपण िवनती कलयास मािगतलयास सबिधत अटी व शत सिवसतरपण उपलबध करन

दऊ

c आधारभत सवा (Support Services) दणयासाठी जर आमही ितसऱया पकषाची (थडर पाट ) मदत घत अस तर

तमची वयिकतक मािहती (जर तया थडर पाट ला िदली असल तर) ती थडर पाट आमचया इतकीच गोपनीय व

सरिकषत तहन हाताळल ह आमही सिनि त कर d तमही लाभ घत असललया आमचया िव ीय उतपादनाची वगवगळी विशष आमही तमहाला वळोवळी इ-मल

एसएमएस फोन ार सपरिषत कर जर तमही आमचया फोन कर नका सिवधवर न दणी कली नसल तर

आमचया इतर उतपादन सवा िवषयक सर असललया िविवध योजनाची (Offers) ची मािहती आपणाला दऊ

आपलयाला ईमल ारा पाठवल गललया मािहती सदभारत भिवषयात सपरषणाची सदसयता र (unsubscribe)

करणयाचा पयारय आपणास आह e आमचया िव ीय उतपादनाच सवाच िवपणन करणयाकरता आमही ldquoथट िवकरी परितिनधीrdquo (Direct Selling

Agents ndash डीएसए) याची िनयिकत कर शकतो आमच डीएसए जवहा तमचयाकड आमची उतपादनसवा

िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर सपकर करतील तयावळी तयाच वतरन कस असाव याची एक सिहता आमही तयार कली आह जवहा त आमची उतपादन िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर

सपकर साधतील तवहा तयानी त बकच फकत lsquoिवकरी परितिनधीrsquo आहत अशी ओळख दण अिनवायर आह आमचया

वतीन काम करणारी िकवा आमची उतपादन िवकणारी थडर पाट िकवा एजट सदर िनयमाच पालन करल ह आमही सिनि त कर

f आमच परितिनधी करीयर िकवा डीएसए याचया सदभारतील गरवतरणक िकवा तयाचया कडन झालल या सिहतच

उललघन याबाबतीत कोणतीही तकरार आपणाकडन परा झाली तर आमही योगय ती पाऊल उचलन तया सदभारत चौकशी कर व आमचया नकसान भरपाईचया धोरणानसार आपल झालल नकसान भरन दऊ

12

g आमही ह सिनि त कर की आमचया वतीन काम करणारा कोणीही एजट िकवा आमची आिथक उतपादन

िवकणारी कोणीतीही थडर पाट िवकरीचा वहार पणर झालयावर तयाना िमळणारी फी िकवा कमीशन उघड करल

h आमही ह सिनि त कर की आमचया जािहरात मधय कालपिनक फस ा िदशाभल करणायार ऑफरब ल

जागरकता वाढिवणयासाठी आवशयक अशया सवर सबिधत सदशाचाही समावश असल

13

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality)

आमही तमची सवर वयिकतक मािहती खाजगी व गोपनीय ठव (कालातरान जरी तमही आमच गराहक रािहला नाहीत

तरी) तयासाठी आमही खालील ततव आिण धोरणाचा अवलब कर

a खालील बाब चा अपवाद वागळता तमचया खातयासदभारतील तमही सवतः िदलली िकवा अनय मागारन

िमळालली मािहती आमही आमचयाच गटातील कपनी वा अनय कोणतयाही कपनी सह कोणालाही दणार नाही

(i) करिडट इनफमशन कपनीज़ (रगयलशन) अकट (सीआयसीए) परमाण कजारची मािहती असरिकषत कजर करिडट

काडर इ मािहती करिडट इनफॉमरमशन कपनीज (सीआयसी) ला दण (ii) काय ान आवशयक असलली िकवा बिकग िनयामकान मगीतलली मािहती दण

(iii) जनत परित दाियतव या नातयान उघड करावी लागणारी मािहती

(iv) आमच िहत-सबध जपणयाचया उ शान मािहती दणयाची आवशयकता असलयास (उदाहरणाथर फसवणक

रोखणयासाठी) परत िवपणन उ शासाठी (marketing purpose) मातर आमही िकवा आमचया गटातील

इतर कपनयासह आपली िकवा आपलया खातयाची (आपलया नाव आिण पततयासह) कोणासही मािहती दणयाच ह एक कारण महणन वापरणार नाही

(v) जर तमही आमहाला मािहती उघड करणयासाठी परािधकत कल तर

(vi) तमचयािवषयी बकर सदभर (Bankerrsquos Reference) आमचयाकड मािगतला गला तर तो दणयापव

आमहाला तमची लखी परवानगी लागल

b तमही आमहाला सप पण अिधकत कलयािशवाय आमही तमची वयिकतक मािहती िवपणन िवकरीचया कारणासाठी

कोणालाही दणार नाही िकवा आमहीही वापरणार नाही

c जर आमही आपलयाकडन कवायसी (KYC) चया गरजा ितिरकत कोणतीही मािहती गोळा कली तर ती खात

उघडणयाचया फॉमरचा एक भाग महणन असणार नाही तर ती सवततरिरतया गोळा कर जर आमही आपणाकडन कोणतीही अितिरकत मािहती गोळा कली तर आमही कोणतया कारणासठी ही मािहती घत आहोत याच कारण दऊ आिण तयासाठी आपणाकडन िविश समती घऊ

14

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs)

जवहा तमही कजर सिवधसाठी अजर करता तवहा

a आमही तमहाला CIC ची भिमका आमही तयाचयाकड कर शकत असललया तमचया चौकशीच म व तयानी

परिवललया मािहतीचा तमचया कजर िमळिवणयाचया कषमतवर होणारा पिरणाम ह िवषद कर

b CIC कडन आमही िमळवललया करिडट इनफमशन िरपोटरची परत तमचया िवनतीनसार आिण तयाकरीता तमही

िनधारिरत शलक भरलया नतर उपलबध कली जाईल c आपण आमचयाकडन घतललया कजारची अचक मािहती CIC ला ठरािवक कालातरान दत राह

d CIC ला कळवललया मािहती मधय आपण घतललया वयिकतक कजारची दखील मािहती असल जर

(i) तमचया कडन कजारची परतफड करणयात िदरगाई झाली असल

(ii) दय रकम सदभारत काही िववाद असल

e आमही कजारची िसथती (Credit Status) तातडीन अ यावत कर परत कोणतयाही पिरिसथतीत दय रकमची

(Overdues) परतफड झालयाचया तारखपासन 30 िदवसा पकषा जासत कालाविध या करता लागणार नाही कजर-

खात बद झालयास 30 िदवसाचया आत सीआईसी ला िरपोटर कल जाईल जर तमच कजर खात अगोदर िडफॉलट मधय असल व तयानतर िनयिमत (Regularize) झाल असल तर ही मािहती सीआईसी ला पढील िरपोटर मधय

अ यावत कली जाईल जर आिशक (partial) िवलिबत (delayed) िकवा दय रकमची कोणतीही तडजोड़

असलयास त आपलया करिडट गण-तािलकवर (credit score) पिरणाम कर शकल

f सीआयसीला परिवलया जाणायार मािहतीब ल जर काही मतभद असलयास आमही अशी मािहती दणयाची कारण

समाधानकारकपण समजावन या परकरणाच िनराकरण कर g आपण आमचयाकडन घतलल करिडट कजर सिवधा सबिधत मािहती आमही कोणतया सीआयसी ला िरपोटर कली

आह ाचा तपशील आपण िवनती कलयास आमही आपणास साग h र25 लाख() िकवा तयापकषा अिधक रकमचया हतपरससर चकारपणा (willful defaulters) करणार ओळखन

आमही तयाची नाव जाहीर कर आिण िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण अशा िवलफल

िडफॉलटरची नाव करिडट मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

i जयाच खात सशयासपद (Doubtful) िकवा तोटा (Loss) महणन वग कत कल आह अशा र100 कोटी() िकवा

तयापकषा अिधक अशा रकमचया िडफॉलटरची नाव िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण करिडट

मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

(िकवा वळोवळी सधारीत कलयापरमाण)

15

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback)

61 अतगरत प ित (Internal Procedures)

a तमहाला जर तकरार करायची असल तर आमही तमहाला साग

i तकरार कशी करावी

ii तकरार कठ करावी iii तकरार कोणाकड करता यईल iv आमचया कडन उ राची अपकषा कधी करावी v तकरार िनवारण करणयासाठी कोणाला भटाव vi झाललया िनणरयाबाबत जर तमही समाधानी नसाल तर पढ काय कराव

b आमच कमरचारी तमहाला तमचया कोणतयाही पर ाबाबत मदत करतील

c तकरारी योगय िरतीन व जलद हाताळणयाचया आमचया प ितची मािहती तमहाला कठ उपलबध होउ शकल ह

आमही साग

d तमचया तकरारीसदभारत तमही जयाचशी सपकर कर शकता तया अिधका-याच नाव शाखमधय परदिशत कल जाईल

जर शाखचया पातळीवर तमची तकरार सोडिवली गली नाही तर आमही ह सिनि त कर की आपली तकरार

बकचया अतगरत सव चच तकरार िनवारण अिधकायारचया सतरावर नउन आपलयाला 30 िदवसाचया आत अितम परितसाद िदला जाईल आपली इछा असलयास आपण आमचया िवभागीय परादिशक वसथापकाला परमख

नोडल अिधका-याला (PNO) भट शकता जयाच प शाखमधय परदिशत कलल असतील

e जर आपण आपली लखी तकरार हाती िदली असल तर आमही ताबडतोब तयाची पावती दऊ आिण एक तकरार

सदभर करमाक सवततररीतया तमचया न दणीकत मोबाईल नबरवर एसएमएस ार पाठिवला जाईल जर आपली तकरार फोन ार आमचया िनयकत टिलफोन हलपडसक िकवा गराहक सवा करमाकावर कली असल तर आमही

आपलयाला एक तकरार सदभर करमाक दऊ आिण आपलया तकररी सदभारतील परगतीची मािहती वाजवी कालावधीमधय दऊ

f आपली तकरार परा झालया पासन 30 िदवसाचया आत परकरणाचा तपास करन आमही आपलयाला अितम

परितसाद पाठव िकवा आपलयाला परितसाद दणयास जासत वळ का लागत आह याच सप ीकरण दणयाचा परय कर तरी दखील जर आपण समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा पाठपरवा कसा करावा ह साग

16

g तकरार दाखल कलयापासन जर 30 िदवसाचया आत आमचयाकडन उ र समाधानकारक उ र तमहाला िमळाल

नाही व तमहाला इतर मागारनी तकरारीच िनवारण करन घयाव अस वाटत असल तर बिकग लोकपाल (Banking Ombudsman) योजनखाली िरझवहर बकन नमललया बिकग लोकपालाशी तमही सपकर कर

शकता तयािवषयीची कायर-प ती आमच कमरचारी तमहाला सप करतील

62 बिकग लोकपाल योजना (Banking Ombudsman Scheme)

बिकग लोकपाल योजना आमचया वबसाईटवर आमही परदिशत कर आपण िवनती कलयास योजनची परत नाममातर

शलकात उपलबध करन िदली जाईल आमचया परतयक शाखमधय ती शाखा कोणतया बिकग लोकपालाचया

अिधकारकषतरा अतगरत यत तयाच नाव व प ा परदिशत कला जाईल जर बिकग लोकपालान िनणरय िदला आिण आमहा जवळ तया िनणरया िवर अपील करणयाचा कोणताही आधार नसलयास तकरारकतयारन हा िनणरय मानय

असलयाच िलिखत सवरपात िदलयाचया तारखपासन 30 िदवसाचया आत आमही या िनणरयाच पालन कर 63 गराहकाचया सभा (Customer Meets)

वचािरक दवाण-घवाण आिण सचनाच एक िनयिमत माधयम महणन आमही ठरािवक कालातरान गराहकाचया सभा आयोिजत करणयाचा परय कर 64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

शाखा सतरीय गराहकसवा सिमतीचया मािसक सभची तारीख आमही आमचया शाखामधय परदिशत कर इचछा असलयास आपण तया सभला उपिसथत राह शकता

17

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues)

a जवहा आमही कजर दऊ तयावळसच तयाचया परतफडीच वळापतरक महणजच रककम कालाविध िकती व कशा

हपतयामधय फडायची ह सप पण साग तथािप जर तमही परतफडीच वळापतरक पाळल नाही तर तमचयाकडन

पस वसल करन घणयासाठी दशातील परचिलत काय ापनसार योगय ती पावल उचलली जातील

b थकबाकी वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी आिण वसली परितिनधी

(एजट) नमणयासाठी आमच बकचया बोडर ार मानयता परा अस धोरण असल

c वसली करता परितिनधी (एजट) नमताना सवर सबिधत कायद िनयम मागरदशरक ततव आिण मजिरसाठी अटी

परवाना िकवा न दणी सबिधत सवर बाबी िवचारात घतलया जातील d आमही ह सिनि त कर की आमच वसली एजट तयाची जबाबदारी काळजीपवरक व सवदनिशलतन पार

पाडणयासाठी योगयपरकार परिशिकषत असतील आमही ह दखील सिनि त कर की त आखन िदललया मयारदाच उललघन करणार नाहीत e आमच कजर परतफडीच धोरण सौजनयपणर िनषपकष आिण मन वळिवणयाचया ततवावर आधािरत आह गराहकाचा

िव ास वध गत करण आिण तयाचयाबरोबर दीघरकालीन सबध िनमारण करणयावर आमही िव ास ठवतो f आपणाकडन दय असललया रकम ब लची सवर मािहती आमही आपलयाला दऊ आिण तयाची परतफड

करणयासाठी परशी पवरसचना आपलयाला दणयाचा परय कर

g वसली एजनसीकड कजर चकवणयाचा (डीफॉलट) मामला सोपावणयापव तया परकरणाची नीट तपासणी करणयाची

आमची यतरणा असल महणज आमचया कामातील तरिट मळ तमहाला असिवधा होणार नाही

h जवहा आमही आपलया िवर वसली परिकरया आरभ कर तयावळस आपणास लखी सिचत कर व तयाचबरोबर

आपली कस कोणतया वसली एजटकड़ ससथकड िदली आह तयाच नाव प ा व फोन नबर आपणास दऊ

i आमही वसलीसाठी नमललया एजनसीज कपनयाची मािहती आमचया वबसाईटवर उपलबध असल

J तयाचपरमाण आपण िवनती कलयास आपलयाशी सबिधत िरकवहरी एजनसीज कपनयाचा तपशील आमचया

शाखत उपलबध करन दऊ

k आमच कमरचारी िकवा वसली वा सकयिरटीचा(तारण मालम चा)पनररताबा (Security Repossession)

घणयाकरता आमचया कडन अिधकत करणयात आलली कोणतीही कती (ती िकवा तो) सवतःची ओळख दतील आिण आमही िदलल अिधकार पतर परसतत करतील तयाचपपरमाण आपण िवनती कलयास बकन िदलल अथवा

बकन अिधकत कललया अिधका-यान िदलल सवतःच ओळखपतर दाखवतील

18

l आमच सवर कमरचारी िकवा बकन वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी

अिधकत कलली कोणतीही िकत खालील मागरदशरक ततवाच पालन करल

i सवरसाधारणपण तमही िनवडललया सथानी तमचयाशी सपकर साधला जाईल जर अस िविश िठकाण

तमही सािगतलल नसलयास तमचया घरी िकवा तही शकय न झालयास तमचया कामाचया वसायाचया िठकाणी तमचयाशी सपकर साधला जाईल

ii आमच कमरचारी एजट सवतःची ओळख व बकच परितिनिधतव करणयाचा तयाचा अिधकार तमहाला अवगत करतील

iii तमचया गोपनीयतचा आदर कला जाईल

iv तमचयाशी सभयपण सवाद साधला जाईल

v तमचया कामाचया िकवा वसायाचया द ीन अपवादातमक िरतया आवशयक झालयास िकवा िविश पिरिसथती वागळता साधारणपण आमच परितिनधी तमचयाशी सकाळी 700 त सधयाकाळी 700

या वळदरमयान सपकर साधतील

vi िविश वळी िकवा िविश जागी फोन न करणया िवषयीचया तमचया िवनतीचा शकयतोवर आदर राखला जाईल

vii फोन कलयाचया वळा फोन कॉल ची सखया आिण झालल सभाषण याचया न दी ठवलया जातील viii दय रकमबाबतच िववाद िकवा मतभद परसपरना सवीकायर व स विसथत रीतीन सोडिवणयासाठी पणर

मदत कली जाईल

ix पस वसलीसाठी तमचया घरी आल असता सभयता व औिचतय पाळल जाईल आमच अिधकारीएजट

कोणतयाही िकतिवर कोणतयाही परकार मौिखक िकवा शािररीक धाकदपटशा िकवा तरास दणार नाहीत तयाचपरमाण जाहीरिरतया मानहानी करण िकवा कटिबयाचा िमतराचा कजर अनमोदन

करणारयाचा इ खाजगीपणा ला बाधा आणण धमकया दण िननावी फोन करण आिण चकीच व िदशाभल करणार िनवदन करण अशया मागारचा अवलब करणार नाहीत

तथािप सपकारसाठी तमची मािहती अ यावत करत रहाण ही तमची जबाबदारी आह जर तमही िदललया मािहतीचया आधार बक तमचयाशी सपकर साध शकली नाही तर उपलबध सरोता ार तमची मािहती गोळा कली जाईल आिण तमचा शोध घणयासाठी तमच िमतर नातवाईक याचयाशी सपकर कला जाईल

x कटबातील कणाचा मतय अशया अनिचत परसगी अथवा लगना सारखया एखा ा महतवाचया परसगी फोन करण वसली साठी भट घण टाळल जाईल

xi वसली एजटचया गर-वतरनाब ल आपलयाकडन कोणतीही तकरार आलयास तयाची चौकशी कली जाईल

19

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security

Repossession Policy)

थकबाकी वसली आिण गहाण वसतचा पनररताबा घणयासाठी आमही काय ाशी ससगत अशा धोरणाचा अवलब कर सदर धोरण आमचया वबसाईटवर उपलबध असल आिण िवनती कलयास तयाची परत आपलयाला आमचया शाखामधय अवलोकनाथर उपलबध कली जाईल

20

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services)

81 ठव खाती (Deposit Accounts)

a तमही आमचयाकड िविवध परकारची खाती उघड शकता जस बचत खात मदत ठवी चाल खात इतयािद आपण

अशी खाती खालील शली मधय उघड शकता i एकल नावान ii सयकत नाव iii सयकत पण (कोणीही एक िकवा उ रजीवी) (Either or Survivor)

iv सयकत पण (परथम िकत िकवा उ रजीवी) (Former or Survivor)

v सयकत पण (नतरची िकत िकवा उ रजीवी) (Later or Survivor)

िकवा vi अनय कोणतयाही प तीन

b आमही आपणाकरता ldquoबिसक बचत बक ठव खातrdquo (Basic Savings Bank Deposit Accounts- BSBD)

उपलबध कर जया मधय िकमान िशललक रकमची (Minimum Balance) पवर-अट नसल आमही कोणतही शलक न

आकारता पासबका() सह िकमान सवरसामानय सिवधा परव दऊ या सदभारतील मािहती पारदशरकिरतया

आपणास खात उघडणयाचया वळस िदली जाईल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक सटटमट ऑफ अकाउट सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच सटटमट दणयाची अनमती आह c वर दशरवलली खाती परवानगी-योगय असल तयापरमाण नामिनदशन सिवधसह (Nomination Facility)

आपण उघड शकता खात उघडणयाचया फॉमरमधय आमही नामिनदशनासाठी पयारय समािव कर तसच नामिनदिशत कतीच नाव पासबक अकाउट सटटमट िफ़कसड िडपॉिज़ट िरसीट (FDR) वर दशरिवणयाचा पयारय

दखील उपलबध असल खात उघडणयाचया वळीच आमही वर उललख असललया खातयाचा तसच नामिनदशन सिवध मळ होणारा पिरणाम सप कर d तमही कललया नामिनदशनाची मािहती िमळालयाची आमही पावती सवीकित दऊ व पासबक अकाउट सटटमट

एफडीआर वर नामिनदशनाची सतयता न द तयाचपरमाण आपण लखी िवनती कलयास नामिनदिशत िकतच नाव दखील तयावर नमद कर e आमही पासबका मधय ठव िवमा सरकषणािवषयी (Deposit Insurance Cover) मािहती परव

f बक बरोबरचया सवर वहाराचा परसा तपशील आमही पासबका मधय दऊ

21

g खात उघडणयाचया वळी आमही आपलयाला ldquoतरल ठव सिवधाrdquo (Liquid Deposit Facility) सवीप अकाउट

आिण आमचया ततसम बिकग उतपादनाब ल तयाच पिरणाम आिण कायरप तीसह सिचत कर

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit

Accounts)

कोणतही ठव खात उघडणया पव आमही

a तमचया गराहकाना जाणन घया (कवायसी) मागरदशरक सचनानसार योगय ती काळजी-परिकरया (Due

diligence) पणर कर

b या सदभारत आवशयक अशी कागदपतर िकवा पराव सादर करणयास आपणास साग

c गोळा कली जाणारी मािहती कवळ आमचया कवायसी करता आवशयक मनी ल डिरग परितबधक िकवा इतर

कोणतयाही वधािनक आवशयकतानसार असल जर आमहाला कोणतीही अितिरकत मािहती हवी असल तर ती सवततरपण मािगतली जाईल आिण अशी अितिरकत मािहती मागणया साठीची कारण आमही सप कर काय ान अिनवायर नसलयास अशी मािहती परदान करण आपणाकरता सविचछक असल काय ाची अमलबजावणी करणारी एखादी ससथा बिकग िनयामकान आवशयक कल नसलयास ही मािहती गोपनीय ठवली जाईल d खात उघडणयाचया फॉमर उपलबध कर जया मधय कवायसी चया पतरत करता आमहाला आवशयक असललया

मािहतीच िववरण आिण पडताळणीसाठी वा रकॉडर करता लागणारी कागदपतर सादर करण या सदभारतली मािहती असल e कवायसीचया सदभारतील कागदपतर िनयिमत कालावधीन सादर करण आवशयक कर जयायोग आमच रकॉडसर

अ यावत करण आमहाला शकय होईल f ठव खात उघडताना परिकरयातमक औपचािरकता सप कर आिण आपण मािगतलल आवशयक त सप ीकरण दऊ

g जया ठव सिवधचा आपण लाभ घऊ इिछता तया करता लाग असललया ldquoअित महतवाचया अटी व शत rdquo (Most

Important Terms and Conditions -MITC) आपणास दऊ

h खात उघडणयाचया वळी तमहाला एमआयटीसीचा एक भाग महणन िडपॉिज़ट इनशरनस अड करिडट गरटी

कॉप रशन ऑफ इिडया (डीआयसीजीसी) यानी दऊ कललया ठव िवमा योजनचा तपशील व तया सदभारतील िनयम व अटी उपलबध करन दऊ

22

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account)

a जर आपण आपलया चाल बचत खातयाचया िनवडीब ल आनदी नसाल तर खात उघडलया पासन 14

िदवसाचया आत आपण आमचया इतर कोणतयाही खात आमही दऊ कललया उतपादनात फरबदल (Switch)

करणयासाठी आमचयाशी सपकर साध शकता वकिलपकिरतया आपण आपल खात तयावरील जमा झाललया

ाजासह बद करणयाचा पयारय दखील िनवड शकता अशा परकरणामधय कोणतही दडातमक शलक लाग कल

जाणार नाही b आपण आपल चाल बचत खात बद करणयाचा िनणरय घतलयास आमही आपणाकडन सचना परा झालयाचया

परत सवर औपचािरक पतरता आिण सवर जररी कागदपतर सादर कलयानतर तीन कामकाजाचया िदवसाचया आत

आवशयक कती कर c जर आपण आपलया सिकरय आिण ऑपरिटवह खातयाला आमचयाच बकचया दसयार शाखत सथालातिरत कर

इिचछत असाल तर आमही तयापरमाण कर या सदभारत आपली िवनती परा झालयावर आमही पततयाचा नवीन

परावा न मागता आिण आपलया वतरमान पततयाब ल आपलया सवतःचया घोषणापतराचया आधार आपल खात 3 (तीन) कामकाज िदवसाचया आत आपलया इिछत शाखत हसतातिरत कर परत सहा मिहनयाचया आत तमहाला बदल झाललया पततयाचा कागदोपतरी परावा सादर करावा लागल आपल खात िकरयानवियत (operationalised)

झालयानतर आमही आपणास लवकरात लवकर सिचत कर आपलया िव मान सथायी सचना (Standing

Instructions) डायरकट डिबट इतयािद जर असलयास तया सबिध आपल खात हसतातिरत कललया शाखला

सिचत कल जाईल 813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts)

जवहा आपण ठव खात उघडाल तवहा आमही

a एका ठरािवक कालावधीत िकती वहार रोख एटीएम िवथडरॉअलस इतयािद िवनामलय कल जाऊ शकतात

याची मािहती दऊ b िविहत मयारदा ओलाडलयास आपलयाला कोणतया परकारच शलक लाग कल जाईल याची मािहती दऊ शलकाचा

तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव कला जाईल c आपलया बचत ठव वर कोणतया दरान ाज िदल जाईल तयाच मोजमाप कस कल जात आिण तयाचया दयकाचा

ठरािवक कालाविध याबाबतची मािहती आपलयाला िदली जाईल

23

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance)

a बचत बक खातयात िकमान िशललक रककम िकती असावी ह आमचया शाखमधय परदिशत कल जाईल

b ठव उतपादन जस बचत बक खात आिण चाल खात िकवा कोणतयाही अनय परकारच ठव खात या सदभारत आमही

आपलयाला सिचत कर की i खातयाचया ऑपरशनस सबिधत अटी व शत चा एक भाग महणन अशा खातयामधय िकती िकमान

िशललक रककम ठवण आवशयक आह ii जर आपण आपलया खातयात िकमान िशललक रककम कायम ठवणयात कसर कलयास तयाब ल लाग

होणार शलक शलकाचा तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल iii िकमान िशललक रकमचया िनयमात कोणतही बदल करणयापव 30 िदवसाची पवरसचना िदली

जाईल ा सचना कालावधी (Notice Period) दरमयान आमही वाढ झालली िकमान िशललक रककम

आपलया खातयात न ठवलया ब ल कोणतही शलक आकारणार नाही यािशवाय आपणाकड़ बीएसबीडी खातयात बदल (िसवच) करन घणयाचा पयारय असल जयासाठी आमही कोणतही शलक आकारणयापव आपलयाला सिचत कर iv आमही ह सिनि त कर की बचत खातयातील िशललक कवळ ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलयाचया

शलक आकारणीमळ नकारातमक (Negative) होणार नाही जर खात बद िकवा पनरजजीिवत

करायच झालयास िकमान िशललक न ठवलयामळ लाग कलल शलक भरणयाची मागणी आमही करणार नाही v आपण आपलया खातयात ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलया ब ल च शलक ह आपलया खातयात आढळन

आललया िकमान िशललक रकमचया कमतरतचया परमाणात असल 8132 शलक (Charges)

चकबक जारी करणयाकरता अितिरकत डपलीकट सटटमट ऑफ अकाउट डपलीकट पासबक पड़ चक चया

परितिलिप फोिलयो शलक डिबट काडर एटीएम काडर सवाकषरी सतयापन चक िरटनर जनादश (Mandate) िकवा

खातयाचया शलीतील बदल बचत चाल खात बद करण होम बराच नॉन-होम बराच मध रोख जमा करण वा

काढ़ण बकचया सवतचया इतर बकाचया एटीएम माइकरो एटीएम मधन कश नॉन-कश वहार इतयािद च

िविश शलक आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल िदललया सवलती िकवा सट तया सवलतीचया मळ वधता कालावधी दरमयान काढन घतलया जाणार नाहीत

24

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements)

a आपणास आपल खात वसथािपत करणयासाठी आिण तयातील न दी तपासणयासाठी जर आपण पासबक हा

पयारय िनवडला नसल तर आमही आपलयाला मािसक खात-उतारा ईमल ारा सटटमटस (आपली समती

असलयास) परव ही सिवधा िडिजटल माधयमातन स ा उपलबध होउ शकल b आपण आमहाला आपलया खातयासाठी सामानयतः उपलबध आह तयापकषा अिधक वळा खात िववरण परदान

करणयास साग शकता ही सवा सशलक असल व आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल c आमही आमचा एमआयसीआर कोड आिण आयएफएस कोड चकबक पासबकस आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमनट) यावर दशरव d बकचया गराहक सवा कदराचा करमाक आिण शाखचा सपकर करमाक आमही पासबक आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमट) वर उपलबध करन दऊ e आमही आिथक वषारमधय एकदा कजर खातयाच िववरणrdquo (सटटमट) िवनामलय परदान कर ह िववरण (सटटमट)

ऑनलाइन सिवध ार िकवा ईमल- ार उपलबध कल जाईल आिण या पयारयाचया अनपिसथतीत पोसट ार पाठवणयात यईल जर तमहाला कजर खातयाचया िववरणाची (सटटमनटची) नककल िकवा अिधक परती ह ा असतील तर तयाकािरता ज शलक लाग असल त आमचया वबसाइट वर असललया परशलक सची (टिरफ श ल) मधय तसच कजार सबधीचया दसतऐवजा मधय नमद कलल असल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक खात िववरण (सटटमट ऑफ अकाउट) सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच िववरण (सटटमट) दणयाची अनमती आह

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit

accounts and addition of value added services)

जर आपल खात शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवासाठीचया अटी पणर करत असल तर आपलया लखी समतीन

िकवा इतर कोणतयाही मागारन िकवा जथ आपली मानयता परमाणीकत इलकटरॉिनक माधयमा ार घतली जात अशया परकार घतलयानतरच शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवा परवलया जातील 8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts)

एकदा खात वरचया दजार वरन खालचया दजारवर अवनत झालयानतर आपणास तस कळव 30 िदवसाचया पवरसचननतर आमही खात अवनत कर अजञान 814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors)

a आपण िवनती कलयास आमही तमहाला साग की एखा ा अलपवयीन (अजञान) िकतचया नाव ठव खात कस

उघड़ता यत आिण त कस ऑपरट करता यत b अलपवयीन (अजञान) िकत कोणतया तारखस वयसक (सजञान) होत आह ह आमही सिचत कर

25

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts)

आमही ह कर a जवहा तमही तमच खात उघडाल तवहा कोणतया पिरिसथतीत तमच खात िनषकरीय स महणन वग कत कल

जाईल याची तमहाला मािहती दऊ तसच आपल खात िनिषकरय स अस वग कत करणयापव िकमान तीन महीन

अगोदर तयाच होणार पिरणाम आमचया रकॉडर परमाण आपलया अितम न दललया पततयावर आिण िकवा ईमल ार आपणास सिचत कर b आपल खात िनिषकरय स अस वग कत कल जात आह ह सागणारा एसएमएस ईमल दखील पाठवणयाचा

परय कर c खात िनषकरीय स अस वग कत करणयापव सयकत खातधारकाला खातधारकाना स ा सिचत कल जाईल

d आपण खात सिकरय कर इिचछत असलयास आमही आपलयाला या प तीची मािहती दऊ

e खात कवळ िनिषकरय स झालयामळ कोणतही शलक लाग कल जाणार नाही

f िनिषकरय खातयाचया सिकरयकरणासाठी (पनहा चाल करणयासाठी) आमही आपलयाला शलक आकारणार नाही

g स खात सिकरय झालयावर आपलया िवनती नसार एसएमएस ईमल िकवा पतरासह िविवध मागारन आपणास

सिचत कर

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account)

सामानय पिरिसथतीत आमही िकमान 30 िदवसाची सचना व कारण िदलयािशवाय आपल खात बद करणार नाही

अशा परकरणामधय आपलया ार आधीच जारी कललया धनादशाकिरता आपण पयारयी वसथा करण बधन कारक

राहील व तयाचपरमाण अशया खातयावर नवीन धनादश जारी करणयापासन सवतःला परावत करण आवशयक असल 82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services)

a सकलनासाठी पाठवणयाकरता धनादश जमा करणयासाठी आमही डरॉप-बॉकस सिवधा दऊ डरॉपबॉकसमधय जमा

झालल धनादश योगय रीतीन आिण तातडीन न दल जाव ह सिनि त करणयासाठी आवशयक ती खबरदारी घतली जाईल तरीस ा आपलया इछनसार आपण धनादश डरॉपबॉकसमधय जमा करणया ऐवजी बकचया काउटरवर जमा

करन पोचपावती घऊ शकता b आमही सथािनक आिण पररगावचया धनादश िडमाड डराफट ई समाशोधन चकराब ल तयाच िदवसाचया

(same day) िकलअिरगसाठी धनादश इतयािद दाखल करणयासाठी कट-ऑफ वळ आपण धनादश इतयािद जमा

कलयानतर पस कधी काढ शकता समाशोधनासाठी िवलब झालयास आमचया चक कलकशन पॉिलसी नसार

(धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार) आपणास कधी ाज दय होत यासारखया तपशीलासह आपलयाला

सिचत कर

26

c जर चक डीडी इतयािद सकलनास िवलब झाला तर आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार

तमचयाकडन मागणी होणयाची वाट न पाहता तमहाला नकसान भरपाई िदली जाईल

d जर आपण सकलनासाठी जमा कलला धनादश परदान न होता परत आला तर तमहाला तविरत एसएमएस ईमल

ार कळवणयात यईल

e आपण जारी कलला परत परदान न करता आलला असवीकत धनादश अिधकत सवाकषरी असललया चक िरटनर

ममो सोबत जयामध असवीकितची तारीख व नाकारणयाच करण समािव असल 24 तासाचया आत तमहाला

परत कला जाईल

f जर बाहरगावचया धनादशासाठी तातकाळ करिडट दऊ करणयात आल तर याबाबत िनयम व अटी याची मािहती

दऊ उदा तमही दाखल कलल चकस डराफटस ई सतोषजनकरीतया सचािलत अशया खातया मधय कोणतया मयारद

पयरत करिडट कल जाऊ शकतात इतयािद

g जर आपण आमचयाकड जमा कलल चक डराफट इ मागरसथ असताना गहाळ झाल (lost in transit) तर आमही

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा परमाण आपणास डिपलकट चक डराफट िमळणयाकरता सवर

परकारची मदत कर व आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई दऊ

h आपण जवहा खात उघडाल तया वळस आिण आपण जवहा िवचारणा कराल तवहा आमही वरील मािहती दऊ जर

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा मधय काही बदल झालयास सधािरत धोरण आमचया वबसाइट

वर परदिशत कल जाईल आिण त आमचया सवर शाखामधय उपलबध कल जाईल 83 रोिखच वहार (Cash Transactions)

a वहाराचया परकारावर असलल कोणतही िनबरध िकवा लाग असलल शलक याचा अपवाद वागळता आमही

आमचया सवर शाखत कोअर बिकग परणालीनसार रोख रककम सवीकार अथवा अदा कर b खराब मळललया नोटा आिण िकवा छोटी नाणी आमही दर िदवशीचया एका िनधारिरत मयारद पयरत आमचया

सवर शाखामधय िविनयिमत करन तयाबदलयात चागलया दजारचया सवचछ अशया नोटा नाणी जारी कर

तयाचपरमाण ही सवा एका िनधारिरत मयारदपयरत िनयिमत नसललया (Walk-in) गराहकाकरता स ा उपलबध

असल c िनिद रकमपकषा अिधक रोख रकमचया वहारासाठी आपला पन (PAN) सादर करण आवशयक असल

27

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a थट डिबट सथायी िनदश कशा परकार कायर करतात तमही तया कशा न दव िकवा र कर शकता आिण

तयासबिधच शलक याची मािहती आपणास खात उघडताना दऊ या सव करीता आमचया परशलक-सची नसार शलक आकारल जाईल b थट डिबट करता आपण िदलल आदश [रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा (NECS) रा ीय सवयचिलत

समाशोधन गह (NACH) चया अतगरत] आिण आपलया इतर सथायी सचनानसार कती कर जर आपलया

आदशानसार कती करणयास िवलब अथवा हयगय झालयास व तयामळ आपल आिथक नकसान वा आपणावर अितिरकत बोज़ा पडलयास आमही आपलयाला बकचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ तमचया खातयात परशी िशललक नसलयामळ जर तमचया आदशाच पालन करता आल नाही तर परशलक अनसचीपरमाण (Tariff

Schedule) आकार घतला जाईल

c जवहा अस िनि त होईल की एखादी रककम तमचया खातयात अनिधकतपण चकीन डिबट कली गली आह तवहा

ती रककम ाजासह तमचया खातयात करिडट कली जाईल व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई िदली जाईल 85 परदान रोखणयाची सिवधा (Stop Payment Facility)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a तमही जारी कललया चकचया बाबतीत तमची परदान रोखणयाची सचना सवीकार तमचयाकडन तशी सचना

िमळालयावर तातकाळ तयाची पोचपावती दऊ आिण जर आमचयाकडन चक अगोदरच परदािनत (Clear) झाला

नसल तर पढील कित कर

b परशलक अनसिचमधय नमद कलयापरमाण लाग असलयास आकार लाव

c जर परदान रोखणयाची सचना आमहाला िमळालयानतर आमचयाकडन चकच परदान कल गल तर तवढी रककम

परत कर व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ 86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions)

आमही ह कर a तमचया खातयातन परदािनत झालल मळ धनादश डिबट सचना िकवा तयाचया परितिलिप िकवा चक टरकशन िससटम (CTS) नसार सादरकतयार बककडन परा झालली चकची परितमा काय ानसार आवशयक

असललया कालावधीसाठी जतन कर

28

b जोवर आमचयाकड रकॉडसर उपलबध आहत तोपयरत परवा महणन धनादशधनादशाची परितमा डिबट सचनची

परत िकवा परितमा आपणास दऊ जर तमचया खातयातील परद धनादश डिबट सचनाचया सदभारत काही वाद असल आिण िववािदत चक ई चया परितिलिपची आपण िवनती कलयास अशया धनादशाचया डिबट सचनचया तारखपासन एका वषारचया आत मागणी कलयास आकार लागणार नाही मातर एक वषारचया कालाविधनतर अशया िवनतीवर परशलक सची परमाण आकार लावला जाईल C परदान न झालल आिण कालबा (stale) झालल धनादश आमही कस हताळतो त आपलयाला िविदत कर या

सदभारत आकारल जाणार शलक आमचया परशलक सची मधय समािव असल 87 मदत ठवी (Term Deposits)

a जवहा आपण आमचयाकड मदत ठव ठवाल तवहा खात उघडणयाचया तमचया अजारतच ठवीची मदत पणर

झालयानतर ठवीचया रकमचा परतावा कशा प तीन पािहज तयाब लचया सचना घऊ

b मदत पणर झालयानतर ठवीचया परता ा सदभारत आपली कोणतीही सचना नसलयास ठवीचया मदतपत ची

तारीख परशी अगोदरच पतर ई-मल एसएमएस ारा आपणास कळव c तदनतरही आपणाकडन कोणतीही सचना परा झाली नाही तर कर-बचत ठवी ई सारखया मदत ठवी सोडन

तया ठवीच पव चयाच मदतीकरता परत परचिलत ाज दरान नतनीकरण कर

d मदत ठवीच पस मदतपत होणयाआधीच काढणयाची परिकरया साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम

आय टी सी (महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल

e मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास लाग असलल ाज दर आिण आकारल जाणार

शलक याची मािहती दऊ f मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास जर सवर ठवीदारानी या करता सयकतपण िविश

अिधदश (Mandate) िदला असलयास पवरवत िकत िकवा उ रजीवी दोह पकी एक िकवा उ रजीवी या

अिधदशा परमाण परवानगी दऊ खात उघडणयाचया अजारमधयच आमही अशया अिधदशाच परयोजन कर g मदतपत नतरचया एखा ा तारखस जर तमहाला ठवीच नतनीकरण करायच असलयास तयासाठी लाग होणार

ाज अटी व शत तमची ठव सवीकारताना साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम आय टी सी

(महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल h तमचया ठव वरील जमा ाजाचया उतप ा सदभारत आयकर कायदयातील तरतदी या काय ातगरत आमचयावर

असलली बधन आिण मळ ोतातन कर कापताना तमहाला िमळ शकणारी सट याब ल मािहती दऊ

29

i जर तमच ाजाच उतप ह करपातर नसल तर अजर करतवळी आमही आपलयाकडन फॉमर 15G िकवा 15H जो

लाग असल तो सवीकार जर तमही तमचया ाजाचया उतप ावर कर भरणयास जबाबदार नसाल तर तमही

आमहाला आवशयक असल तो फॉमर आिथक वषारचया सरवातीला सपदर कर शकता आमही अशा फॉमसर ची पोचपावती दऊ

j तमचया ठवीवर जमा झाललया परदान कलया जाणायार ाजातन जर आमही कर वज़ावट कली तर िनधारिरत

कालाविधत तयासबधीच परमाणपतर तमहाला दऊ 871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits)

मदत ठव चया तारणावर उपलबध असलल कजर अिधकषर (ओवहरडराफट) सिवधा यािवषयी आमही ससप पण साग 88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased

account holders)

a आमचया ठव धोरणाचा एक भाग महणन मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण करणयासाठीची

कायररत परिकरया (operational procedure) आमचया शाखत आिण आमचया वबसाइटवर उपलबध आह

b मयत खातधारकाच दाव िनराकरणासाठी जया िकत आमचयाशी सपकर साधतील तया कतीना आमही दावा

करणयाकरता लागणार फॉमसर उपलबध करन दऊ ह फॉमसर आमचया वबसाइट वर दखील उपलबध असतील 881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

a मयत खातदारान जर तयाच ठव खात नामिनदशन सिवधचा वापर करन वधिरतया नामिनदशन कल असल

िकवा lsquoउ रजीवीrsquo कलमासह खात उघडल असल (जस ldquoदोह पकी एक िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoकोणीही एक िकवा

उ रजीवीrdquo िकवा ldquoपरथम िकत िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoनतरची िकत िकवा उ रजीवीrdquo) तर मयत खातदाराचया खातयातील िशललकीच परदान मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत कतीला कल जाईल जर ndash

i उ रजीवी नामिनदिशत िकत सवतःची ओळख आिण खातदाराचया मतयचया

वसतिसथित बाबत योगय कागदपतराचा परवा सादर करन पटवन दईल ii मयत खातदाराचया खातयातन रककम परदान करणयास बकस मजजाव करणारा सकषम

नयायालयाचा कोणताही आदश नसलयास अशया परकरणामधय मयत खातदाराचया खातयात िकती रककम िशललक आह ह िवचारात न घता मयत

खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतस तयाचयाकडन उ रािधकार परमाणपतर (Succession

Certificate) परशासन पतर (Letter of Administration) िकवा परोबट इ िकवा नामिनदिशत िकतकडन

कषितपित बध (Indemnity Bond) िकवा जामीन (Surety) न मागता मयत खातदाराचया खातयातील िशललक

रककम परदान कली जाईल

30

b उ रजीवीनामिनदिशत िकतना मयत खातदाराचया कायदशीर वारसाच िव सत महणन बककडन परदान

िमळल अथारत तयामळ मयत कतीचया खातयातील रककम जया कतीला बकन अदा कली आह अशा िकतिवर च कोणाचही हकक व दाव याना कषती पोहोचणार नाही

c या अट चया अधीन राहन उ रजीवीनामिनदिशत िकतना रककम परदान कलयानतर बक आपलया दाियतवामधन

पणरपण मकत होईल

d दोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवी िकवा पिहला िकवा उ रजीवी असा अिधदश (Mandate)

असललया मदत ठव चया बाबतीत कोणतयाही एका ठवीदाराचया मतयनतर उ रजीवी सह-खातदाराना मदतपत पव ठवी काढन घणयाची परवानगी तवहाच िदली जाईल जवहा सवर ठवीदाराकडन अशा पयारयाचा अिधदश बकला िदला गला असल मदितपव ठवीच पस काढायच असलयास ठिवचया तारखस लाग असललया ाज दरान व जया कालाविध पयरत ठव आमचयाकड़ जमा होती तया कालाविध पयरत कोणतयाही दडािशवाय िदली जाईल

e कपया याची न द घया की सयकत नाव असललया ठव खातया सदभारत सवर खातदाराचया ददवी मतय नतरच

नामिनदिशत िकतच तया खातयावरील अिधकार गरा धरल जातील

f नामिनदशन न दणी करत वळी आपणास नामिनदिशत िकतच नाव पासबक खातयाच िववरण एफ डी आर

मधय दशरवाव अथवा नाही याबाबत पयारय उपलबध असल 882 उ रजीवी नामिनदश कलम नसलली खाती (Accounts without the survivor nominee

clause)

जर मयत खातदारान नामिनदशन कलल नसल िकवा ldquoदोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवीrdquo (जस एकल िकवा

सयकतिरतया पिरचािलत खात) या पधदतीच खात नसल तर सामानय माणसाला नाहक होणारा तरास व गरसोय टाळणयासाठी खातदाराचया कायदशीर वारसाना परतफड करणयासाठी आमही सोपी परिकरया अवलब आमचया जोखीम वसथापन धोरणानसार कषितपत बध-पतरा ितिरकत (Letter of Indeminity) इतर कागदपतर सादर

करावी न लागता मयत ठवीदाराचया खातयातील िकती रककम परत दता यऊ शकल याची आमही िकमान मयारदा ठरव (आपण मागणी कलयास ही मािहती शाखत िदली जाईल) 883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims)

दावदारानी खातदाराचया मतयचा योगय तो परावा व बकस समाधानकारक अशी दावदाराची सवतची ओळख पटवन िदलयास मयत खातदाराचया वतीन सादर झालला दावा आमहाला िमळालयापासन 15 िदवसाचया आत

चकता कर व मयत िकतचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतना दय रककम अदा कर

31

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

मदत ठव चया बाबतीत खात उघडणयाचया फॉमर मधयच आमही अस कलम समािव कर की जयायोग खातदाराचा

मतय झालयास मदत ठव मदतीपव िनलिबत करणयास (मोडणयास) मभा िदलली असल याकरता लाग असललया

अटी स ा खात उघडणयाचया फॉमरमधयच िदललया असतील अशया परकार मदतपत पव पस काढताना कोणतही

दडातमक शलक लाग होणार नाही

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the

name of the deceased depositor)

मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतला होणार क टाळणयासाठी मयत खातदाराचया नावावर

यत राहणा-या पशाचया सदभारत उ रजीवी नामिनदिशत िकतकडन योगय परकारचा करारनामा अिधकारपतर

घतल जाईल यासाठी खालीलपकी एखा ा मागारचा अवलब करणयाचा िवचार कला जाईल

i नामिनदिशत उ रजीवी िकत आमहाला ________________ मयत याची मालम ा अशा नावान

एक खात उघडणयासाठी परािधकत कर शकत जयामधय मयत खातदाराचया नावावर यणार सवर पस जमा

कल जातील मातर पस काढता यणार नाहीत

िकवा ii नामिनदिशतउ रजीवी िकतन आमहाला परािधकत कलयास आलल पस खातदार मतय पावला आह

अशा श-यासह पाठवणा-यास (Remitter) परत कल जातील व तयापरमाण नामिनदिशतउ रजीवी

िकतला कळिवणयात यईल तयानतर उ रजीवीनामिनदिशत िकत िकवा कायदशीर वारस पस

पाठिवणया-याशी सपकर साधन योगय तया लाभाथ चया नाव परकरामय दसताऐवाजा ार ( Negotiable

Instrument) िकवा इतर इलकटरॉिनक माधयमा ार पस पाठवणयास साग शकतात

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts)

i िनव ी वतन जमा करणयाकरता बचत खात उघडल असल तया खातयाकरता नामिनदशन सिवधा उपलबध

असलयाच आमही आपलयाला साग ii आमही आपलयाला कळव की बिकग कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 आिण िनव ीवतन थकबाकी

(नामिनदशन) िनयम 1983 िभ आहत

32

iii आमही आपणास सिचत कर की तमचया ार िनव ीवतन थकबाकी (नामिनदशन) िनयम1983 नसार

िनवि वतनाची थकबाकी िमळणयाकरता कलल नामिनदशन तमचया आमचयाकडील ठव खातयासाठी वध असणार नाही यामळ जर ठव खातयाकरता असललया नामिनदशन सिवधचा लाभ आपण घऊ इिचछत असलयास बिकग

कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 नसार नामिनदशन आवशयक आह

() [टीप या सिहतमधील कलम 885 मधील तरतदी आमचयाकडील िनवि वतन धारकाचया ठव खातया करीता लाग होणार नाहीत] 89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers)

a जर आमही सरकषा जमाककष (लॉकर) सिवधा दत अस तर लॉकसरचया वाटपासदभारतील व मौलयवान वसतचया

सरकषीत ठवीब लच िनयम व प त आिण िकमती सामानाची सरिकषत ठव याबाबतची पणर मािहती दऊ

तयाचपरमाण सफ िडपॉिझट लॉकरची सवा आिण मौलयवान वसतचा सरिकषत ठव याचयातील खास िविश

विशष शलकासह फरक सप कर लॉकरच वाटप मदत ठवीशी िनगिडत न ठवता कर तथािप लॉकरच भाड

वळचया वळी िमळणयाचया द ीन लॉकर दताना तीन वषारच भाड व गरज पडलयास लॉकर तोडणयासाठी लागणार शलक इतकया रकमची मदत ठव घऊ आपलया लॉकरचया भाड थकबाकी सबिधत आमचया रकॉडरवर उपलबध असललया पततयावर आिण िकवा ईमलवर आपलयाला समरणपतर पाठव लॉकर करारानसार भाड िदल गल नाही

तर दय असलल भाड़ िमळपयरत लॉकर सिवधवर बधन आणणयाचा अिधकार आमचयाकड असल आमही सबिधत करारात ह कलम समािव कर b आमही आपलयाला कळव की लॉकर भाड ततवावर घतलयामळ प ादाता (lessor) आिण भाडकर (lessee)

महणन सबध परसथािपत होतात आिण भाडकरला सफ िडपॉिज़ट लॉकरकरता मकत आिण सरिकषत वातावरणात परवश िमळणयाचा अिधकार आह 810 िवदश िविनयम सवा (Foreign exchange services)

a जवहा तमही िवदशी चलनाची खरदी िकवा िवकरी कराल तयावळी आमही या सवब लची िविनमय दर व

िवदशी चलन वहाराला लाग असलल इतर आकार याब लची मािहती दऊ जर ह शकय नसल तर त

कशा प तीन घतल जात त तमहाला साग

b जर तमहाला परदशात पस हसतातिरत करायच झालयास त कस कराव ह साग व पढील

मािहती दऊ i सवाच वणरन आिण तयाचा वापर कसा करावा ह साग

ii तमही परदशी पाठिवलल पस तथ कवहा िमळतील ह साग व जर उशीर झाला तर तयाची कारण साग

iii िवदशी चलन बदलताना लाग असलला िविनमय दर साग (जर परतयकष वहार करताना ह शकय

नसल तर तो दर काय होता ह आमही तमहाला नतर कळव)

33

iv तमहाला ाव लागणार कोणतही किमशन िकवा शलक व पस िमळणा-याला स ा ाव लागणार सबिधत िवदशी बकच शलक याब ल अवगत कर

c िवदशात दय रककम अदा करणयाकरता तमही िदलली मािहती परशी आह िकवा नाही ह साग जर काही

तरिट असलयास िकवा अपरी कागदपतर िदली असलयास आमही तमहाला तातिडन कळव व ती दरसतपणर

करणयासाठी सहायय कर

d जर परदशातन तमचया खातयात पस जमा झाल असतील तर आमही तमहाला मळ रककम

व तयावर जर काही शलक लावल असल तर ती रककम कळव जरी पस पाठवणा-यान सवर शलक भरणयाच

मानय कल असल तरीही पस आपलया खातयात जमा करत वळी आमही आमच शलक वधािनक कर जमा

झाललया रकमतन वजा कर e तमही िवनती कलयास आमही दत असललया िवदशी चलन सवसबिधत िनयामक आवशयकता (Regulatory

requirements) िकवा अटी याबाबत मागरदशरन कर

f जयािदवशी रककम तमचया खातयात करिडट होण अपिकषत असल तयापकषा जासत उशीर झाला तर तमहाला

या परकार नकसान भरपाई दऊ i) रककम दय तारख नतर जमा झालयामळ झालल ाजाच नकसान व ii)

िवदशी चलन दराचया परितकल हालचाली मळ दय असलली भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणा

नसार दव

g वधािनक परमाणपतर जी कोणतयाही शलकािशवाय दण बधनकारक आह ती वगळता िनयामक वधािनक

सचनानसार आवशयक असलली परमाणपतर नाममातर शलक ज आमचया वबसाइटवर परदिशत कल असल

आकारन िदली जातील

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India)

जर तमहाला भारतातगरत पस पाठवायच असतील तर त कस कराव याब ल आमही मािहती दऊ व खालील परमाण कती कर

a सवाची िवसतत मािहती दऊ व तयाचा वापर कसा करावा त साग

b पस पाठवणयासाठी कोणती सवा तमचया गरजनसार सवारत जासत योगय आह त सचव

c टिरफ श ल परमाण सवासाठी िकती शलक िकवा किमशन तमहाला ाव लागल ह साग

d मोबाईल बिकगएनईएफटीआरटीजीएस ार आपण पाठवललया पशाची िसथती भिवषय काय आह ह

एसएमएस ईमल ार कळव

34

e एनईएफटीआरटीजीएस वहार िडिजटल बिकग शी सबिधत तमच पर चौकशी हाताळणा-या आमचया

गराहक सिवधा कदराशी सपकर साधणयासाठी अ यावत मािहती वबसाईटवर उपलबध करन दऊ f िवलब झालयास तयाब ल भरपाई दऊ आिण नकसान अितिरकत शलक तमचयाकडन घतल असलयास तयाचीही

भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

g एका िनधारिरत मयारदपयरत पस पाठवणयाची सिवधा खातदार नसललया बकत यणा-या

कोणतयाही गराहकाला (Walk-in customer) स ा आमही दऊ

812 कजर वाटप (Lending)

a कजर आिण अिगरमचया (Advances) सदभारत बकचया बोडारन मजर कलल धोरण असल

b तमची आिथक िसथती व परतफडीचया कषमता याच काळजीपवरक मलयाकन करन तया

आधारावर तमहाला कजर दणयाचा आमचा िनणरय अवलबन असल c कजर दणयाचया बाबतीत आमही िलग जात आिण धमारचया आधारावर भद करणार नाही तथािप समाजाचया

िविश वगारसाठी (िवकास) योजना तयार करणयापासन िकवा तयात भाग घणयापासन ही बाब आमहाला अटकाव करणार नाही 8121 कजर (Loans)

81211 सामानय मािहती (General Information) -

आमही ह कर a तमही जयाचा लाभ घऊ इिचछता अशया कजर करिडट सिवध करता लाग असणा-या अतयत महतवाचया अटी

व शत (MITC) आमही तमहाला दऊ

b तमहाला कजर करिडट काडर दणयाचा अजर सवीकारताना (sourcing) आिण कजारची करिडट काडारची मजरी

कळवताना आमचया कजरकरिडट काडारची ठळक विशष व तयाचबरोबर तयाला लाग होणार शलक व

आकार याची मािहती दऊ

c अजर करणयासाठी तमचयाकडन आमहाला लागणारी मािहती कागदपतर याबाबत सलला दऊ तमची

ओळख राहणयाचा प ा व नोकरी इ या सदभारत लागणार कागदपतर व वधािनक परािधकरणाचया

(Regulatory Authority) कायदशीर व िनयामक आदशाच पालन करणयास लागणार इतर कोणतही

कागदपतर [जस पन (PAN)] इ ची मािहती आमही तमहाला दऊ

35

d तमही कजारचया करिडट काडर अजारमधय िदललया मािहतीची सतयता पडताळणयासाठी तमचया घरचया

िकवा वसायाचया फोनवर सपकर साध आिणिकवा कोणतयाही पयारयी चनल ार िकवा गरज भासलयास

आमही याचसाठी िनयकत कललया एजनसी ार तमचया घरी िकवा तमचया वसायाचया पततयावर परतयकष भट दऊ

e जर आमही तमहाला ओवहरडराफट सिवधा दत अस िकवा तमही लाभ घत असललया ओवहरडराफटची मयारदा

वाढवन दत अस तर तयाची परतफड मागणी कलयाबरोबर करायची आह िकवा कस ह तमहाला साग

तयाचपरमाण आवशयकता असलयास आमही तमहाला ओवहरडराफटचया रकमच तसच ाजाच व दडातमक

ाजाच मोजमाप कस कल जात तयाची प त साग

f जर आमही तमहाला फोनवरन करिडट सिवधा दऊ कली मजर कली तर तमचयाकडन लखी िकवा इतर

कोणतयाही प तीन सवीकित आलयानतरच जस एस एम एस ई-मल तमचया खातयात तया कजारची रककम

जमा कली जाईल अिधकत इलकटरॉिनक मागारन तमची सवीकित आली तर आवशयक ती िविधगरा ता

तपासन पाहनच मानय कर g करिडट काडरची मयारदा वाढवन दण िकतगत कजारची मयारदा वाढिवण इ सह कोणतयाही सवरपात

आपण न मािगतलल (unsolicited) पवरसममत करिडट सिवधा दऊ करणार नाही

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing)

a कजर दताना (sourcing) आमही कजारचया अजारचा एक भाग महणन लाग होणार ाजदर वािषक ाज

दरासह तरगत (floating) िकवा िसथर (fixed) ाजदर तसच कजर परिकरयसाठी दय शलकआकार जर कजर समत

झाल नाही िवतिरत झाल नाही तर भरलल शलक परत िमळल का कजारची आगाऊ परतफड (pre-payment)

करणयाचा पयारय असलयास तयाची आकारणी ही सवर मािहती दऊ तयाचबरोबर परतफडीस िवलब झालयास तयावर

दडातमक आकारणी लाग असलयास तसच तमच कजर lsquoिफ़कसडrsquo ाजदरातन lsquoफलोिटगrsquo ाजदरात िकवा

उलटसवरपी रपातर करणयाचा पयारय असलयास लाग होणार आकार कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण

कलमrdquo (Interest Reset Clause) असलयास िकवा इतर बाबी की जयामळ कजरदाराचया ाजावर पिरणाम होत

असल याची मािहती दऊ जयामळ तमहाला इतर बकाचया ाजदराशी अथरपणर तलना कराता यऊ शकल व सयोगय िनणरय घता यईल

b अजर पणरपण भरणयाचया द ीन जोडावयाचया आवशयक कागदपतराची पडताळणी सची (check-list)

(कायदशीर व िनयामक बब ची पतरता करणारी) अजार बरोबर दऊ गरज लागलयास आमही आपणास कजारचा अजर भरणयास मदत कर

36

c तमही कजारचा अजर परतयकष िकवा ऑनलाईन सादर कला असला तरी आमही तमचया अजारची पोचपावती

परतयकवळी दऊ व तमचया अजारवर िकती कालाविधमधय परिकरया कली जाईल ह तमहाला कळव

d जर कजारचा अजर पणरपण भरलला असल व पडताळणी सचीपरमाण (check list) सवर कागदपतर जोडली

असतील तर तमचया अजारबाबतचा िनणरय आमचया परचिलत धोरणानसार ज वबसाइटवर उपलबध आह

तयानसार कळव e साधारणपण कजारसाठी अजर सवीकरतानाच कजर परिकरयसाठी आवशयक ती सवर मािहती आमही घतो जर

काही अितिरकत मािहती लागलीच तर आमही तमचयाशी ताबडतोब सपकर साध

f तमचा कजारचा अजर नाकारलयास तयाची कारण तमहाला लखी सवरपात पतर िकवा ई-मल ारा कळव

g आमही तमहाला कजर मजरी च पतर दऊ जयात तमहाला मजर झालली कजारची रककम अटी व शत याची

मािहती िदलली असल

h आमही तमहाला परतफडीच (Amortisation) वळापतरक दऊ (कजारची मळ रककम व कजारचया

कालावधीवरील ाजाचया परतफडीच वळापतरक)

i जवहा ाजदर बदलतील तयावळी समकत (Equated) मािसक ह तसच सर ठवन कालाविध

बदलणयाचा िकवा उलटसवरपी असा िवकलप आह का ह आमही तमहाला साग

j कजारसाठी तमही कायारिनवत (Execute) कललया सवर कागदपतराचया कजर दसतऐवजाचया परमाणीकत

परितिलपी (कॉपी) आपण िवनती कलयास आमचया खचारन उपलबध करन दऊ तसच कजर दसतावजामधय

नमद कललया जोडललया परतयक दसतऐवजाचया परितिलपी कजर िवतरण करताना सवागत-सच

(Welcome kit) महणन दऊ तथािप अितिरकत परमाणीकत परतीसाठी आमचया दरपतरकात नमद

कलयानसार वाजवी शलक आकारल जाईल

k कजारसाठी तमचया कडन घतललया परतयक तारण आनशिगक तारण महणन घतललया

मालम चया दसतावजाची लखी पावती दऊ

l तमच खात ह अनतपािदत खात (NPA) होणयापव तयाची िसथती तमहाला पतर ई-मल

िकवा एसएमएस ार कळिवणयाचा परय कर m जर आमही आपण घतलली कजर रककम तविरत फडणयासाठी (Recall) िकवा करारानसार

गितमानतन फडणयाचा िकवा अितिरकत तारण घणयाचा िनणरय घतला तर तमहाला परशी पवरसचना दऊ n तमचया मदत (Term) िडमाड कजर खातयाच वािषक िववरण दऊ

37

o जर तमहाला कजर खातयाच िववरण अिधक वळा हव असलयास परशलक अनसची ( टिरफ श ल) मधय

दशरवलयापरमाण शलक आकारन दऊ p मानय कललया करार कललया सवर दय रकमची परतफड झालयावर 15 कामकाजाचया िदवसाचया आत

आमही तमचया सवर तारणदसतावजगहाण ठवललया मालम च हकक िवलख िवषयीच कागदपतर परत कर

व सटरल रिजसटरी फॉर सकरीटायज़शन अ सट रीकनसटककषन अड सकयरीटी इटरसट (CERSAI) ला

आमचया दा ाच समाधान झालयाच िरपोटर कर जर दसरया कोणतया दा ा करता हा हकक बदलन घयायचा झालयास तया दसरया दा ाचया पणर मािहतीसह तमहाला सिचत कर व तया सबिधत दा ाच िनराकरण होई पयरत त तारण दसतावज़ कागदपतर गहाण ठवललया मालम च हकक आमचयाकडच ठवन घऊ

q करार कलयापरमाण सवर रकमची परतफड झालयानतर तमचया परितभिततारण दसतावज गहाण ठवललया

मालम च हकक िवलख परत दणयास िकवा पणर परतफड झाल िवषयी CERSAI ला अहवाल दणयास 15

कामकाज िदवसापकषा जासत िवलब झाला तर आमही तमहाला आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ

r कजर घताना तमही आमचयाकड ठवलली परितभित दसतावज़ मालम ची कागदपतर आमचयाकडन गहाळ

झाली तर तमच नकसान भरन दऊ आिण त हरवल असलयाब लच परमाणपतर दऊ व आमचया खचारन तमहाला तया कागदपतराचया परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर

s आमही आपलयाकडन िकवा एखा ा बक िव ीय ससथकडन आपलया सप समतीसह आललया कजर खातयाच

हसतातरण करणयाचया िवनतीवर परिकरया कर आिण आपला अजर परा झालयाचया तारखपासन दोन आठव ाचया आत तमची िवनती मानय होत िकवा कस ह कळव

t वयिकतक कजरदाराना फलोिटग दरावर (बदलत ाजदर) आमही मजर कललया सवर परकारचया मदत कजारची

समयपवर परतफड कलयास सदिभत कजारवर मदतपवर-बद शलक (फोरकलोजर चाजस) िकवा पवर-परदान दड (िपरपमट पनलटी) जरी परतफड सवतचया ोतातन िकवा इतर बकाकडन अिधगरहणा ार (Takeover)

कली असल तरीही लावणार नाही u जर एखाद कजर खात कोणतयाही अनदान (Subsidy) िकवा सहायय (Subvention) योजनअतगरत पातर असल

तर तया योजनची विशष आिण तयाचा लाभ घणयाकरता आपण कोणतया आवशयकता पणर करण गरजच आह त साग

38

813 हमी (Guarantee)

a तमचया दयतसाठी ितस-या पकषाकडन हमी िकवा इतर सरकषा आमही सवीकारावी अस तमहाला वाटत असल

तर तमचया आिथक बाब ची गोपनीय मािहती तमहाला हमी िकवा इतर तारण दणा-या िकतला िकवा तयाचया कायद सललागाराला दणयासाटी आमही तमची परवानगी माग

b आमही हही कर

i) तयानी सवततर कायदशीर सलला घयावा व तयानी तयाची बािधलकी आिण तयाचया िनणरयाचा होऊ शकणारा पिरणाम समजन घतला आह याची खातरी करन घऊ (तथ योगय असल जया कागदपतरावर आमही तयाची सही घऊ तयावर सप व उघड सचना दऊन तयाची िशफारस कलली असल)

ii) तयाना ही मािहती दऊ की हमी िदलयामळ िकवा इतर तारण िदलयामळ तमचया ऐवजी िकवा तमचया इतकच तही तया कजारला जबाबदार राहतील

iii) तयाच दाियतवजबाबदारी काय असल याची मािहती तयाना दऊ iv) मजर झाललया कजारचया अटी व शत कजर करारनामा तमचया कजारसाठी रािहललया हमीदाराना

िवनामलय दऊ c तमही जवहा एखा ा कजारसाठी जामीनदार (guarantor) राहणार असाल तर आमही तमहाला खालील परमाण

मािहती दव i जामीनदार महणन तमच दाियतव ii तमही बकला िकती रकमचया दाियतवासाठी बािधल आहात

iii कोणतया पिरिसथतीत आमही तमहाला पस भरायला साग iv जर जामीनदार महणन तमही पस भर शकला नाहीत तर आमही आमचयाकड असललया तमचया इतर

पशाच सहायय वापर यासाठी कर शकतो का

v जामीनदार महणन तमच दाियतव िविश मयारदपयरत आह की अमयारिदत आह

vi जामीनदार महणन कधी व कोणतया पिरिसथतीत व कशा प तीन तमच दाियतव पार पाडाव लागल ह आमही तमहाला कळव

vii जया कजरदारासाठी तमही जािमनदार रािहला आहात तयाचया आिथक िसथतीमधय उललख

करणयासारखा िकवा परितकल फरक पडला असल तर तयाची मािहती तमहाला दऊ

d मानयकरार कलयापरमाण रकमची परतफड झालयावर 15 िदवसाचया आत तमचया सवर परितभित

कागदपतरगहाण ठवललया सप ीच दसतावज तमहाला परत दऊ

39

e मानयकरार कलयापरमाण परतफड झालयावर तमचया सवर परितभितकागदपतरगहाण ठवललया सप ीच

दसतावज तमहाला परत दणयास 15 िदवसापकषा जासत िवलब झालयास आमही तमहाला नकसान भरपाई

दऊ

f परितभितकागदपतर आमचयाकडन हरवल तर आमही तमहाला तयाब ल नकसानभरपाई दऊ व त हरवलयाब ल

परमाणपतर दऊ तयाची परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर 814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI)

जवहा पराथिमक िकवा दययम (कोलटरल) तारण महणन सथावर िकवा जगम सपती मालम ा गहाण ठवन कजर सिवधा घता तवहा CERSAI चया न दणी पधदतीचया कामकाजासदभारत मािहती तमहाला दऊ आिण हही साग

की कजरदाराला िकवा या सपती मालम च वहार करणयाची इचछा असललया कोणालाही ह अिभलख तपासणयासाठी उपलबध असतील आमही आमचया हककाबाबत CERSAI ला सिचत कर

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues)

a जवहा तमहाला वळवर रककम भरण शकय नसल तर शकयतव ा लवकर आमहाला कळवा

b ख-या अथारन आिथक समसया असललया सवर परकरणाचा आमही िनयामक मागरदशरक ततव आिण आमच धोरण

याना अनसरन सहानभतीपवरक व सकारातमकतन िवचार कर c तमहाला अडचणीतन बाहर पडणयासाठी आमही मदत करणयाचा परय कर

d दय रकमची परतफड करणयासाठी आमही तमहाला एकदाच िहशोब पणर करणयाची (OTS) योजना िदली तर

तयाची िवसतत मािहती दऊ e तमहाला दऊ कललया OTSचया अटी व शत सप करन साग

f OTS चया योजन अतगरत िहशोब चकता कलात तर CIC मधय असललया तमचया करिडट इितहासावर (Credit

History) काय पिरणाम होईल त साग

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues)

a जर आमही तमची कजतमचया काडारवरील दयता दस-या आसथापनशी िसकयटराईज कली (िवकली) तर तया

आसथापनच नाव व सपकर तपशील आिण तयाना अतिरत कलली कजरकाडारची यण रककम तमहाला कळव सामानयत जी कजकाड अनतपािदत असतात (Non Performing Assets) अशी कज ऍसट िरकनसटरकशन कपनीला (ARC)

अिभहसतातरीत करन िवकली जातात जवहा दयता तडजोडीन िहशोबपत करन िमटवली जात तवहा अशी कज (आिथक मालम ा सवरप) ARC ला अिभहसतातरीत कली जात नाहीत

b जया ससथकड़ तमच कजरदयता सोपवली असल तथ तमहाला तमची दय रककम तयाचकड भरावी लागल

40

c जया ससथकड तमच कजरदयता सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल ती ससथा यापढ तमचया दण बाकी

कजारची (करिडट) मािहती करिडट इनफमशन कपनीला कळिवत राहील

d आमचयाकडन तमच कजरदयता जया ससथकड सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल तयाचया िवर तमची

काही तकरार असल तर तयाच िनवारण करणयात मदत करणयाचा आमही परय कर e जया ससथकड तमच कजर दण बाकी अिभहसतातरीत कली असल अशा ससथब ल सवर तकरार चया

िनवारणासाठी आमही नोडल परािधकारी (Authority) अस अशा तकरारी जण आमचया िवर आहत अस गहीत

धरन तयाच ततकाल िनवारण होईल याची काळजी घऊ 817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking)

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking)

आमही सरिकषत आिण सरिकषत इटरनट आिण मोबाइल बिकग सवा परवणयासाठी योगय तया उपाययोजना कर आमही ह सिनि त कर की आमचया यतरणा आिण ततरजञान सरिकषत आिण सरिकषत आहत तसच वळोवळी तयाचा आढावा घऊ व तया अ यावत करत राह

a जोिखम कमी करणयासाठी आिण अनिधकत वहारातन उ वणा-या दियतवापासन गराहकाच रकषण करणयासाठी आमही एक मजबत आिण गितमान फसवणक परितबधक आिण शोध यतरणा राबव

b इटरनट मोबाइल बिकग सरिकषतता आिण परदाना सबिधत फसवणक याबाबत तमहाला िशिकषत करणयासाठी आमही खलील िविवध उपकरमाचा अवलब कर i आमचया वबसाइटवर सबिधत मािहती परदिशत करण

ii एटीएम आिण शाखा यासारखया गराहक भट दणा-या जागी मािहती परदिशत करण

iii ठरािवक कालाविधमधय शकषिणक ई-मलस

c जवहा आपण इटरनट मोबाइल बिकग सवासाठी परवश (access) िमळवाल तवहा आशा सवाना लाग

असललया िनयम व अट ब ल स ा सिचत कर सवर इटरनट मोबाइल बिकग सबिधत सवा आिण तयाना सलगन असलली शलक जर लाग असतील तर आमचया वबसाईटवर परदिशत कली जातील आिण तमहाला उपलबध करन

िदली जातील d तमची ऑनलाइन मािहती सरिकषत ठवणयासाठी आिण कमपयटर मोबाइल हडसट वापरताना फसवणकीपासन

खोटया िकवा अनिधकत वहारापासन सवतःच रकषण कस कराव याब ल आवशयक ती मािहती कठन परा होऊ शकल ह दखील तमहाला साग ही मािहती वळोवळी अ यावत कली जाईल e िनयामकान वळोवळी िनि त कलयानसार िव ीय वहारासाठी आमही यथायोगय अशी परमाणीकरण परिकरया

(Authentication Process) राबव

f तमही कललया सवर परकारचया वहारासाठी रककम िकती ह िवचारात न घता आमही तमहाला एसएमएस

ऑनलाइन ई-मल अलटर पाठव ह अलटसर आमचयाकड न दललया तमचया सपकार परमाण पाठवल जातील

41

g आपल काडर परतयकष िरतया वापरल जात नाही (Card not present) अशया आपलया सवर ऑनलाइन

वहाराकरता िकवा आयवहीआर (IVR) वहाराकरता जथ काडारवरची मािहती उपलबध नसत अशयावळी आमही

अितिरकत घटक महणन परमाणीकरण (Authentication) िवधीगरा ता (Validation) सिनि त करणयासाठी

िवचारणा कर h नटबिकगवर कललया सवर परा कतयार (Payee) िबलर याचया न दणीब ल एसएमएस ईमल पाठव

i जर आमही तमहाला इलकटरॉिनक प तीन होणा-या वहाराकिरता मलयावर वहाराचया प तीवर वहार

सखयवर आिण लाभाथ वर दनिदन मयारदा घालणयाची सिवधा दऊ कली असल व तमही तया मधय बदल कर इचछीत असाल तर आमहाला आपलयाकडन अितिरकत अिधसवीकती लागल आमहाला पयारयात बदल करणयाची िवनती परा झालयावर आमही तमहाला अलटर पाठव सतकर कर j मोबाइल बिकग सवा ह सवततर नटवकर आह महणजच कोणतयाही नटवकर पिरचालकाच मोबाइल फोन वापरणार

गराहक एका बकचया खातयामधील पस तयाच िकवा दस-या कोणतयाही बकमधील खातयामधय हसतातिरत कर

शकतात k जर आपण मोबाइल बिकग सवची िनवड कलीत तर या सवकरता तमची न दणी होणयाअगोदर तमहाला

खालील परमाण सिचत कर i वापरकतयारची अिधकतता अिधपरमाणतसाठी आमही सवीकारलली सरकषा परिकरया

ii गराहकाचया न दणीपासन सवा सिकरय होइपयरत लागणारा कालाविध

iii परदान थाबवणयाचया सचना (Stop payment instructions) लाग होतात का िकवा कस व

जर होत असतील तर तयाचया सवीकितचया अटी व शत l तमही मोबाइल बिकग सवचया न दणीसाठी िविवध मागारन अजर कर शकता जस एटीएम वबसाइट फोन

बिकग आयवहीआर एसएमएस इ तयाकारता तमही शाखमधय यणयाची आवशयकता नाही

m मोबाइल बिकग वहार ह पणरतः ततकषणीक (Instantaneous) असतात आिण महणन त उलट िफरवता यत

नाहीत तयामळ परदान थाबवणयाच िवशषािधकार खप मयारिदत असतात n तमही कधीही इटरनट मोबाइल बिकग सवा घण थाबव शकता परत तमही तमचा िनणरय आमहाला कळवण

आवशयक आह व तयासाठी आवशयक ती औपचािरकता पणर करणयाची खातरी करन घण गरजच असल o पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती जर तमहाला िकतशः िदली गली नसल आिण जर तयाबाबतीत काही वाद

िनमारण झाला तर कवळ तमचया योगय अशा न दणीकत पततयावर पाठवलयाचा परवा हा तमहाला पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती िमळालयाचा परवा आह अस महणन तयावर अवलबन राहणार नाही

42

p परशी आिण सोपी खबरदारी घतली तर ऑनलाइन बिकग ह सरिकषत आिण सोईच आह कपया खाली िदललया

सललयाच पालन होईल ह सिनि त करा i आमचया सरिकषत इटरनट बिकग साइटला थट भट ा दस-या साइट वरील िकवा

ई-मल मधील िलकवरन आमचया साइट वर यण टाळा आिण बनावट वबसाइट पासन बचाव करणयासाठी वबसाइट च डोमन नाव नीट तपासन पहा ii तमच सतर पणर झालयानतर इटरनट बिकगमधन लॉग आऊट करा सतर बद होणयासाठी

lsquoलॉग आऊटrsquo ह बटण वापरा कवळ लॉग ऑफ करणयाची िवडो बद कर नका

iii वापरात नसताना तमचा पीसी लॉग ऑफ करा

iv िवमानतळ रलव सथानक सायबर कफ िकवा इतर सावरजिनक नटवकर वाय-फाय इ सारखया

असरिकषत नटवकसर वरन इटरनट बिकग करण टाळा v तमचया कमपयटर लपटॉपमधय तमचया बराऊझरची आव ी नवीनतम (Latest) व अ यावत करत

रहा (इटरनट एकसपलोरर गगल करोम इ)

vi हकसर वहायरस हलल िकवा कोणतयाही दभारवनायकत (Malicious) परोगरमसपासन

सरिकषत राहणयासाठी सरकषा परोगरमस सथािपत (install) करा िनयिमतपण तमचा

िसकयिरटी परोगरम िकवा अ टीवहायरस अ यावत करत रहा vii तमचया िडवहाइस लपटॉप मोबाइल इ च आिण तयातील डटाच बाहरचयापासन

रकषण करणयासाठी योगय अशी फायरवॉल सथािपत करा viii तमचया ऑपरट ग िससटीमवरील ldquoफाइल अड िपरिटग शअिरगrdquo िनिषकरय (Disable)

करा ix इलकटरॉिनक आिथक वहार इटरनट बिकग करताना शकयतो आभासी (Virtual)

कीपडचा वापर करा q इटरनट बिकग चा वापर करताना तमचयावरील जबाबदा-या ितिरकत तमहाला मोबाइल अ प िकवा दस-या

कोणतयाही समाज माधयमा ारा (Social Media) बिकग सवाचा लाभ घताना तमचया िडवहाइसच सरकषण

करणयासाठी खालीलपरमाण अितिरकत काळजी घयावी लागल i तमच उपकरण (िडवहाइस) मोबाइल बिकग सवमधय लॉिगन करन ठवलला आिण दलरिकषत राह दऊ

नका ii तमचया मोबाइल बिकग सवचा अनिधकत वापर टाळणयासाठी तमचा िडवहाइस लॉक करा

iii तमचा िडवहाइस हरवला िकवा चोरीला गला तर शकय िततकया लवकर आमहाला कळवा

iv नवी आवित अ तन (Update) आलयावर तमच मोबाइल अ प अ यावत करन घया

43

v तमचया मोबाइलवर सरकषच नव पचस उपलबध होतील ह सिनि त करणयासाठी तमचया

मोबाइलची ऑपरट ग िससटीम अ यावत करा vi तमचा मोबाइल फोन अिधकत िवकरतयाकडन खरदी करा

vi तमचया मोबाइलवर डाऊनलोड कलली सवर अ पस अससल असलयाची खातरी करन घया अिव ासाहर

ोताकडन अ पस डाऊनलोड कर नका r वापर करन झाला की मोबाइल बिकग अ िपलकशनमधन लॉग आऊट करा तमच खात आिण तमही कललया

वहाराचा तपशील िनयिमतपण तपासा s तमची इटरनट मोबाइल बिकग सरकषािवषयक मािहती कोणालाही साग नका िकवा तमचा पासवडर कोणतयाही

ई-मलला िदललया उ रामधय दऊ नका (जरी तो ईमल आमचया बककडन आला आह अस वाटत असल तरीही) कपया याची चौकशी करणयासाठी आमहाला मािहती ा तमच ऑनलाइन बिकग िकवा पमट काडर िपन िवचारणयासाठी िकवा तमचया पासवडरची मािहती घणयासाठी पोलीस िकवा आमही कधीही तमचयाशी सपकर

साधणार नाही t मोबाइल बिकगचया सिवधतन उ वणा-या गराहकाचया तकरारी गा-हाणी बिकग लोकपाल (Banking

Ombudsman) योजनचया अखतयारीत यतात

81721 पीनस आिण पासवडरस (PINs and Passwords)

a पासवडर महणज काही अकषराचा आिण िकवा आक ाचा असा समह जो गराहकाची ओळख पडताळन

पाहणयाकरता परवलीचा शबद महणन वापरला जातो सवदनशील िकवा महतवाची मािहती चकीचया िकतचया हातात पड नय यासाठी पासवडरस ह महतवाच असतात b आमही िपन आिण पासवडर िनिमती जतन आिण टिमनल सरकषसाठी आतररा ीय सतरावर सवीकाहर मानकाच

पालन कर जयायोग तमची गोपिनयता आिण सरकषा सिनि त करता यईल

c तमची ओळख पटलयावर आमही तमचा िपन एका मोहोरबद िलफाफयामधय आमचयाकड असललया रकॉडरनसार

तमचया न दणीकत पततयावर पाठव िकवा आमचया शाखमधन आपली ओळख पटवन घतलयावर सपदर कर तसच

तमही तमचया सोयीनसार िपन ऑनलाइन आयवहीआरएस ारा तप (Generate) कर शकता

d आमही ह सिनि त कर की तमच अिलकडच सपकर तपशील (मोबाइल करमाक ई-मल आयडी आिण लडलाइन

करमाक) बककड न दणीकत आिण अ यावत कलल आहत e तमच खात सरिकषत ठवणयासाठी तमही सशकत िपन पासवडर िनवडण व तो िनयिमतपण बदलण गरजच राहील

44

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीच उपाय आतमसात कराव िपन पासवडर तयार करणयासाठी

a एखादा सशकत पासवडर तयार पढील मागरदशरक ततवाच पालन कराव

सहज शोधन काढता यतील अशी ओळखीची नाव वापर नय (सवत जोडीदार मल पालक पाळीव

पराणी इ)

तमचयािवषयी सामानयत माहीत असललया बाब चा वापर टाळा (छद जनमतारखा आवडीच खळ

इ) शबदकोशामधय आढळणार शबद वापर नका कारण सॉफटवअर परोगरमस सभा शबद शोध शकतात आिण

पासवडर ओळख शकतात तयाऐवजी शबदकोष हललयास परितबध करणयासाठी चकीचया सपिलगचया शबदाची रचना करा

िकमान सहा िकवा जासत करकटरसर चा वापर करा पासवडर मधय िजतकी करकटरसर जासत असतील िततका तो जासत सरिकषत असतो

एखा ा कतीला सॉफटवअर परोगरमला तमचा पासवडर ओळखता यऊ नय याकरता तो आणखी अवघड करणयासाठी अकषर आिण अक याचा िमशर वापर करा

पासवडर हडकन काढण कठीण वहाव यासाठी िवशष करकटरसरचा वणारचा ( $ ई) वापर

करा मो ा आिण लहान िलपीतलया शबदाचा सयोग अथवा िमशरण अिधक सरिकषत पासवडर िनमारण

करणयास मदत करतात b िपन तयार करणयासाठी खालील बाब चा वापर कर नका

जनमतारखा मिहना िकवा वषर

करमान यणारया सखया (उदा 3456)

अकाची अशी जळणी जी सहज ओळखता यईल (उदा 1111)

तमचया दरधवनी करमाकातील काही भाग

तमचया कोणतयाही काडारवरील करमाकाचा भाग जया करमान छापला असल तया करमान

इतर सहजरीतया उपलबध असलली वयिकतक मािहती (उदा वाहनचालक परवाना तमचया वाहनाचा

करमाक िकवा तमचयाशी सहजपण सबिधत इतर कोणताही करमाक) ही कवळ एक उदाहरणदाखल यादी असन ती सवरसमावशक नाही

45

तमचया खातयामधन अनिधकत वहार होऊ नय महणन घयायची खबरदारी ह कर नका

तमच काडर िपन पासवडर िकवा अनय गोपनीय मािहती इतर कोणालाही वापरणयास परवानगी दण

तमचा िपन पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती िलहन ठवण िकवा न द करन ठवण

तमचा पासवडर तमचया बराउझसरमधय (जस इटरनट एकसपलोरर गगल करोम फायरफॉकस इ) िकवा इ-

कॉमसर साइटस िकवा मोबाइल उपकरणात सगरिहत करन ठवण तमचया फोनवर तमचा मोबाइल बिकग लॉग-इन आिण पासवडर जतन (Save) करन ठवण

तमचया खातयाचा तपशील पासवडर िपन ओटीपी िकवा इतर गोपनीय मािहती कोणालाही दण

यामधय बकच अिधकत परितिनिध असलयाचा दावा करणार दखील समािव आहत तमचया बक खातयाशी सबिधत मािहती िवचारणा-या (इटरनट बिकग पासवडर एटीएम िपन सीवहीवही

काडर कालबा होणयाची तारीख [Expiry date] इ) अशा कोणतयाही सपरषणाला परितसाद दण

कोणताही सदश जर कठलीही सिवधा बद होणयािवषयी धमकािवत असल िकवा एखादा आकषरक उतकठावधरक परसताव (Offer) दत असल िकवा इतर कोणतही कारण दत असल तर तयाला परितसाद दण

पतर इ-मलस मोबाइल फोन एसएमएस इ ार आललया अशा परकारचया सवर सदशाकड़ दलरकष कराव

फस ा ऑफसर लॉटरीत िजकण काही परदशी ससथा कती याचयाकडन परदशातन िवदशी चलनात सवसतात पस पाठवण यासारखया गो ीना बळी पडण यामधय अशा ससथाच कत च परितिनिध महणन काम करणार भारतीय नागिरक अस शकतात अनकदा अस सदश एखादा िमतर बक िकवा एखा ा कायदशीर ोताकडन आलयाच भासवन तमहाला

काही िविश वबसाइटकड िनदिशत करतात जया तमहाला वयिकतक मािहती परिवणयास ऊ कत करतात जस तमच यझर नम आिण पासवडर िकवा करिडट काडारसबधी मािहती

कोणतयाही सशयासपद ई-मल एसएमएस वरील एखा ा िलकवर िकलक करण आिण जयाचया ोतावर तमचा िव ास नसल अशा ई-मल एसएमएस वर तमची मािहती दण

तमही तमचया पीसी मोबाइल उपकरणावर पासवडर परिव करताना तो दस-या कोणालाही बघ दण िकवा एटीएम िकवा पॉइट ऑफ सल (POS) काउटरवर तमही तमच काडर वापरत असताना ldquoिपनrdquo बघ

दण ह नहमी करा

ठरािवक कालातरान ndash िकमान दर 3 त 6 मिहनयानी तमचा िपन पासवडर बदला तमचया पव चया पासवडरची पनराव ी कर नका

तमचा िपन पासवडर आिण इतर गोपनीय मािहती लकषात ठवा आिण यासदभारत तमहाला आलल

कोणतही िलिखत सदश न करा

46

तमच काडर तमचयाच ताबयात ठवणयासाठी योगय ती काळजी घया आिण तमचा िपन पासवडर आिण

इतर सरिकषतता मािहती सवरकाल ग ठवा वगवगळया काडारकरता आिण उपकरणाकरता वगवगळ िपनस िकवा पासवडर वापरा तमचया कपयटरमोबाईल लपटॉप मधय पॉवर ऑनऍकसस पासवडर लाग करा आिण कपयटर मोबाईल

लपटॉप मधय सकरीनसवहर पासवडर चा वापर करा महणज इतर कोणीही तयाचा वापर तमचया परवानगी िशवाय कर शकणार नाही

तमचा ई-मल आयडी िकवा मोबाइल करमाक बदललयास तातकाळ तमचया बकला (बकच परािधकत अिधकारी िकवा अिधकत वािहनया यामाफर त) तयािवषयी कळवा

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर (ATM Debit and Credit Cards)

a तमही िनवडललया खात परकारा मधय समानयतः जर दत अस तर आमही तमहाला एटीएम डिबट काडर दऊ

b नवीन काडर बदली काडर (डिबट तसच करिडट काडर) ही मलतः ईवहीएम िचप आिण िपन सिकरय कलली काडरच

असतील तमहाला काडर नको असलयास तमही त सवीकारणयास नकार दऊ शकता c जर काडर तमहाला वयिकतकिरतया िवतिरत कल जाणार असल तर काडर दणयापव आमहाला समाधानकारक अशी

तमची ओळख पटण गरजच असल d तमचया पिहलया काडारबरोबर त कस वापरायच याचया मािहतीबरोबर सवा मागरदशरक (Service Guide)

सभासद पिसतका (Member Booklet) पाठव जयामधय यासबधीचया अटी व शत तमच काडर हरवल गर वापर

झाला तर तमच होणार नकसान वगर मािहती असल e तमच काडर तमचया कोणतया खातयाकरता ऍकसस कर शकत त साग तयाचबरोबर तमच काडर एकापकषा जासत

कामाकरता उपयोगी असल तर ती कोणती ह ही साग

f पीओएस काउटर एटीएम व िवदशी चलन वहारासाठी सधया लाग असलली मयारदा साग

g तमचया काडारसाठी लाग होणार शलक व आकार साग

h कपया खालील उपाययोजना करन आपल काडर सरिकषत ठवा

काडर िमळालयाबरोबर लगच तयावर सही करा तमच काडर उघ ावर (पाकीटात पसर मधय) िकवा अशया जागी (उदा तमचया वाहनात) सोड नय जथन

कोणाचयाही लकषात न यता सहज काढता यईल

तमच काडर कोणालाही ापारी असथापनसह (उदा हॉटलस पटरोल पप इ) दऊ नका िकवा कोणालाही

वापर दऊ नका काडर वापरलयावर आठवणीन परत घया

47

तमचा प ा बदललयास कागदोपतरी पर ासह आमहाला लगच कळवा महणज बदली काडर ायच

असलयास त योगय पततयावर पोहचल िववादासपद अयशसवी (Failed) एटीएम वहरासबधीत

तकरारी काडर दणा-या बकमधय दाखल करा ात (बकच परािधकत अिधकारी िकवा परािधकत वाहीनया माफर त)

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण (Reporting loss theft disputed transactions)

a तमच काडर अथवा िपन हरवलयाच चोरी झालयाच िकवा तयाचया अनिधकत वापराच बाबतीत आमहाला

कळवणयासाठी (Reporting) कोणतया परिकरयच पालन करायच याची मािहती आमही तमहाला दऊ

b तमच काडर हरवल िकवा चोरी झाल िकवा तमचा िपनपासवडर उघड झाला तर तमच दाियतव िकती रािहल

याचा समावश आमही अटी व शत मधय कर c कोणतीही इलकटरॉिनक वहार सिवधा सिकरय करणयापव आमही तमचा मोबाइल करमाक आिण िजथ उपलबध

असल ितथ ई-मल आयडी न दवणयाची सिवधा परव

d अनिधकत वहाराची मािहती 24 x 7 दणयास तमहाला समथर करणयासाठी आमही िविवध माधयम (वािहनया)

पराव ही माधयम असतील हलपलाईनस एसएमएस ई-मल आयवहीआर वबसाईट इ आपण अशया वहाराची

मािहती आपलया गह शाखमधय (होम बरच) कामकाजाचया वळामधयही दऊ शकता तयाचपरमाण तमही आमचया

माधयमा ारा तमच काडर कस अवरोिधत (बलॉक) कर शकता याचा तपशील दऊ तमचया काडारचा वापर बलॉक कलयाची िनि ती करणारा सदश आमही तविरत पाठव e आमही शकय असलयास एसएमएसला अगभत (inbuilt) परतय र सिवधा पराव परत आमचया सवर एसएमएस

अ लटसरमधय एक पयारयी करमाक मोबाइल करमाक ई-मल आयडी समािव असल जयादवार तमहाला आमचयाशी तविरत सपकर साधता यईल f तकरारी दाखल करणयासाठी आमचया वबसाइटचया होमपजवर आमही एक थट दवा (िलक) उपलबध करन दऊ

तयामधय अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराच िरपोिटग करणयाकरता एक िविश पयारय असल g गहाळ झालयाची फसवणक झालयाची माहीती दणयाकरता आमही एक यतरणा परव जी तमहाला तातकाळ

परितसाद दईल (सवयपरितसाद समािव ) आिण तकरार िमळालयाची पोच तकरार न दणी करमाकासह िदली जाईल h तमच काडर हरवलयाच िकवा चोरीला गलयाच िकवा दस-या कोणतया कतीला तमचा िपन पासवडर िकवा इतर

सरकषा िवषयक गोपनीय मािहती समजलयाच तमचया लकषात यताच तमही ती तातकाळ बदलणयाबरोबरच आमहालाही लवकरात लवकर कळवण आवशयक असल आमहाला सिचत कलयानतर आमही तमचया काडारचा

गरवापर टाळणयासाठी तातकाळ पावल उचल (उदा तमच काडर बलॉक करण िकवा िपन पनररिचत [रीसट] करण

जशी गरज असल तयापरमाण)

48

i एकदा तमही आमहाला कळवलत की तमच काडर हरवल आह िकवा चोरीला गल आह िकवा तमचा िपन अथवा

पासवडर उघड झाला आह की तयानतर तमचया काडारचया कोणतयाही अनिधकत वापरासाठी तमही जबाबदार

असणार नाही J अनिधकत वहाराची तमची तकरार िमळालयानतर तमचया खातयातन तयापढील अनिधकत वहारास

परितबध घालणयासाठी आमही तातकाळ पावल उचल k अनिधकत वहारामळ झाललया नकसानीच दाियतव तया तया वळी अिसततवात असललया िनयामकाचया

िनयमावर (Regulatory rules) आधािरत असल

l जर तमही आमहाला तमचा िव मान प ा सिचत कला (कळवला) असल तर तमहाला काडर िमळायचया आधी

िकवा लाग असलयास तमचा िपन आिण पासवडर िमळायचया आधी झाललया नकसानाब ल तमही जबाबदार

नसाल m तकरार दाखल करणयासाठी आिण िकवा हरवललया असरिकषत काडारची मािहती दणयासाठी बलॉक

करणयासाठी आमही एटीएमचया िठकाणी एटीएम च सवािमतव असणा-या बकचया सपकर परितिनधीच हलप डसकच दरधवनी करमाक टोल-फरी नबर परदिशत कर कपया तकरार िनवारणासाठी तमही तमची तकरार काडर दणा-या बककडच कराल याची खातरजमा करा n एटीएम आयडी सवर एटीएमवर परदिशत असतील आपण तकरार सचना करताना तयाचा उललख करावा

एटीएम सबिधत तकरार करणयाच फॉमसर एटीएमचया िठकाणीच उपलबध असतील o अयशसवी झाललया एटीएम वहारामधन चकन डिबट झाललया रकमाचा परतावा आमही िविहत

कालमयारदमधय कर िविहत कालमयारदपािलकड कोणताही िवलब झालयास व जर तकरार आमचयाकड (महणजच

एटीएम काडर दणा-या बककड) अशया वहारानतर 30 िदवसाचया आत दाखल झालली असल तर िविहत

कलयानसार भरपाई दऊ p एटीएम वहार िववादासपद असलयास वाद सोडवला जाईपयरत सबिधत कमरा िचतरण (Footage) जतन

कर जर सबिधत वाद अशया िचतरणाचया जतन कालाविध दरमयान उभा रािहला तरच उपलबध होऊ शकल

49

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect

of unauthorized electronic banking transactions)

a पढील परकारचया घटनामळ अनिधकत वहार घडलयास तमच दाियतव ldquoशनयrdquo असल

i आमचया बाजन सगनमतान झालली फसवणक (Contributory fraud)

आमचा िनषकाळजीपणा आमचयातील तरटी ii तरयसथ पकषा ार उललघन झाल असल जयामधय यतरणतील कमतरता अनय िठकाणी

असल आिण अशया (अनिधकत) वहाराची मािहती तमहाला आमचयाकडन सपरिषत (communicate) झालयानतर कामकाजाचया तीन िदवसाचया आत तमही आमहाला

तयाबबत सिचत कल असल तर b अनिधकत वहारामळ होणा-या नकसानास खालील पिरिसथितत आपण जबाबदार असाल

i जया परकरणात तमचया िनषकाळजीपणामळ नकसान झाल असल उदा तमही पमट

सबधातील मािहती कोणाला सािगतलीत तर तो अनिधकत वहार तमही आमहाला

कळवपयरत झाललया सपणर नकसानासाठी तमही जबाबदार असाल अनिधकत वहार आमहाला कळवलयानतर होणा-या नकसानासाठी आमही जबाबदार अस ii जया परकरणात अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासाठीची जबाबदारी आमचयावर

िकवा तमचयावरही नाही परत यतरणमधय अनयतर कोठतरी असल आिण तमचयाकडन

अशा वहाराबाबत आमहाला कळिवणयास (आमचयाकडन तयाबबत तमहास वहाराची मािहती सपरिषत [communicate] झालयावर चार त सात कामकाजाचया िदवसाचा) िवलब

झालयास तमचया परतयक वहारासाठीच दाियतव तया वहार मलयाएवढ मयारिदत असल िकवा या िवषयावर िरझवहर बकचया वळोवळी िदलया जाणा-या मागरदशरक सचनानसार जी रककम कमी तवढ तमच दाियतव असल

iii यािशवाय जर तमही आमहाला िरपोटर करणयास सातहन अिधक िदवसाचा िवलब कलात तर

तमच दाियतव आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कल जाईल ज (बोडर समत धोरण) पिबलक डोमनमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असल आरबीआयचया या िवषयावरील िनदशानसार आमचया धोरणापरमाण तमचया दाियतवाचा तपशील तमहाला खात उघडणयाचया वळस परव या िवषयीच आमच धोरण सवर गराहकाना वयिकतकिरतया दखील सिचत कल जाईल

50

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

तमही सिचत कलयानतर अनिधकत इलकटरॉिनक वहारामधील रककम तमही आमहाला कळिवललया तारखपासन

10 कामकाज िदवसामधय आमही तमचया खातयात करिडट कर (शडो रीवहसरल) (िवमा दा ाचया तडजोडीची जर

असलयास वाट न पाहता) रककम करिडट कलयाचा मलय-िदनाक (Value date) अनिधकत वहाराचया

िदनाकापासन मानला जाईल तयाचपरमाण आमही ह सिनि त कर की

i तमचया तकरारीच िनवारण होईल आिण आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कललया

कालाविधत परत तमचयाकडन परा झाललया तकरारीचया िदनाकापासन 90 िदवसाचया आत दाियतव असलयास

परसथािपत कल जाईल आिण तमहाला या िवषयावरील आरबीआय चया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ ii जर आमही 90 िदवसामधय तकरारीच िनवारण करणयास िकवा तमच दाियतव जर असलयास िनि त करणयास

अकषम ठरलो तर तमहाला आरबीआयचया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ आिण

iii तमचया डिबट काडर बक खातयाचया बाबतीत तमहाला ाजाच नकसान सहन कराव लागणार नाही आिण

करिडट काडर सबधात तमचयावर ाजाच कोणतही अितिरकत ओझ नसल

8175 करिडट काडर (Credit Card)

a जवहा तमही करिडट काडारसाठी अजर कराल तवहा तयाचयाशी सबिधत महतवाचया अटी व शत आमही तमहाला

सप करन साग जस शलक व ाजदर व इतर शलक िबिलग व पमट ठरवायची प त अितदय

(Overdues) मोजमाप करणयाची पधदत कवळ ldquoिकमान रककमrdquo भरणयाच आिथक पिरणाम काडर

पनरनवीकरण (Renewal) आिण सप ात (Termination) आणणयाची प त व काडर वापरणयासाठी

तमहाला आवशयक असलली इतर मािहती

b सवारत महतवाच िनयम व अटी (MITC) आमही ldquoफॉनट 10rdquo या िविश आकारामधय (Font of 10)

खालीलपरमाण परदिशत कर i िवपणन करताना ndash शलक आिण आकारणी यासबधातील MITCs

ii अजर करताना सवागत-सच दताना ndash इतर सवारसमवत सवर महतवाच िनयम व अटी (MITCs)

iii करिडट काडर िबिलग वर ndash शलक आिण आकारणी पस काढणयाचया मयारदा यावरील MITCs

51

iv िनयम व अटी या मध कोणतही बदल झालयास ndash साततयान व परवाही सवरपात (on-going basis)

तरयसथ िकत ारा फसवणक झालयास िकवा फसवणकीत तमचा कोणताही सहभाग नसलयास तमच दाियतव

c करिडट काडार करता तमही अजर करतवळी आमही ल य महणन ठरवललया िनवारण-पतरतचा अवधी (Targeted turnaround time) तमहाला साग काडर उतपादनावरील

वािषक शलक आिण वािषकीकत टककवारी दर (Annualized Percentage Rates ndash एपीआर) आमही

साग (िकरकोळ खरदीसाठी आिण रोख उचली करता वगवगळ असलयास समान परामखयान) एपीआर

िवलिबत दयक शलक आिण ाजाच मोजमाप करणयाची प त उदाहरणासह सप कली जाईल ा बाबी सवागत सचा मधय दशरवलया जातील आिण मािसक िववरणामधय दखील दशरवलया जातील दरमहा कवळ िकमान पमट करणयाबाबतचया सचनमळ परतफडीचा कालावधी लाबल व पिरणामी थिकत रकमवर चढणा-या ाजाचा भरणा सवर मािसक िववरणामधय ठळकपण दशरवला जाईल मािसक करिडट काडर िववरणात उललिखत फकत ldquoिकमान दय रककमrdquo जर तमही भरायच ठरवलत तर न भरललया रकमवर लाग होणारा ाजदर आिण इतर शलक स ा आमही दशरव एमआयटीसीमधय आमही िवशषत ह सप कर की जर मागील मिहनयातील िबलाची थकबाकी रािहली

असल तर ldquoमोफत ऋण कालावधीrdquo गमावला जातो

d जर आमहाला तमच परोफाईल करिडट काडर जारी करणयासाठी योगय वाटल तर आमही तमहाला िनिषकरय (िडएिकटवहटड ndashवापरासाठी तयार नसलल) करिडट काडर जारी

कर आिण तमचयाकडन करिडट काडर सवीकारत असलयाची समित आली तसच सिकरय करणयासाठी आवशयक पावल उचललयावरच काडर सकरीयचाल कल जाईल ज अट चया अधीन असल

e जर तमचया समित िशवाय आमही काडर सिकरय कल िकवा तमचया समित िशवाय िदललया काडारच आकार लावला तर आमही तो आकार फकत परतच करणार नाही तर परत कललया आकाराचया दपपट रककम दड महणन तमहाला परत दऊ

f आमही तमचया लखी समित नतरच तमहाला ऋणउधार सिवधा दऊ िकवा तमचया काडारची करिडट मयारदा वाढव इलकटरॉिनक माधयमा ार परा समित जयात तमही िविश परकार कोणत वहार करणार आिण अितशय महतवाचया अटी व शत वाचल असलयाब ल परमािणत करता आिण जयातन अशा समितच िडिजटल रकॉडर साकष महणन परा करन घऊ शकतो तयालाही समित मानल जाईल

g आमही तमचयातफ नामिनदिशत कललया िकतना अितिरकत (Add-on) काडर दऊ शकतो तमचया िवनतीनसार तमहाला जारी कललया अितिरकत काडारसाठी (एकण

मयारदमधय) मयारदा ठरवन दऊ शकतो अशा अितिरकत काडर धारकाचया सवर वहारासाठी तमही जबाबदार असाल

52

h जर तमचया करिडट काडरची मयारदा कमी करणयाचा परसताव असल आिण जर असा परसताव तमचयाकडन आलला नसल तर आमही तमहाला 30 िदवसाची पवरसचना

दऊ व तयाच कारण तमहाला एसएमएसई-मल पतरा ार कळव i काडर र करणयाची काडारची मयारदा कमी करणयाची तमची

िवनती जर दय बाकी रकमचा िनपटारा परदान झालल असल तर मानय कर आिण तमची लखी िवनित

िकवा आमचया कड न दललया तमचया ई-मल आयडी वरन परा करिडट काडर बदर करणया बाबतचा ई-मल आलयानतर कामकाजाचया 7 िदवसाचया आत तयाची प ी कर

j तमही काडरधारक असताना जर आमहाला दय असललया

रकमचा भरणा करणयात तमही कसर कलयास तमचया करिडट मधय असललया तयाच कषमतमधय बककडील

कोणतयाही खातयामधील िकवा बकचया ताबयातील िकवा अिभरकषतील (custody) तमचया मालकीचया

सवर पशावर धारणाधीकार (Lien) बजावणयाचा िकवा वजावट करणयाचा अिधकार आमचयाकड असल

तमचया ठव खातयावर धारणािधकार ताबा सथािपत कलयानतर तीन िदवसाचया आत आमही तमहाला यासदभारत तमचया न दणीकत ईमल आयडीवर न दणीकत मोबाइल करमाकावर िकवा पतरा ार सिचत कर

k िवमा कपनयाचया सहयोगान जर आमही आमचया करिडट काडर धारकाना िवमा सरकषा दऊ करत अस तर आमही तमचयाकडन अपघाती मतय आिण अपगतव लाभाचया

सदभारतील नामिनदशनाच तपशील लखी सवरपात घऊ आमही ह सिनि त कर की जी िवमा कपनी िवमा सरकषशी सबधीत दाव हताळणार आह तया िवमा कपनीन नामिनदशन तपशील न दवला आह

l अलपशा रकमच (low value) ऑन-लाइन ldquoकाडर नॉट परजटrdquo

(सीएनपी) (काडारचया गरहजरीतील) वहार सकर करणयासाठी अितिरकत घटक अिधपरमाणनाची (Additional Factor Authentication ndash एएफए) अट िशथील करणयात आली आह तयानसार आमही

(काडर इश करणारी बक) तमहाला ldquoपमट अिधपरमाणन उपायrdquo (Payment Authentication Solutions)

वकिलपक ततवावर उपलबध करन दऊ तमही िनवडलला पयारय तमचया समतीन सिकरय करणयासाठी आमही ldquoएकदाच न दणीrdquo (One-time Registration) सिवधा परव एएफए िशिथल करणयाची सिवधा ही परित

वहार र 2000- च कमाल मलय असणा-या सीएनपी वहाराना (िकवा िनयामकान वळोवळी

ठरवलयापरमाण) लाग असल परती वहार मयारदा याहन कमी ठवणयाची सिवधा दखील आमही तमहाला दऊ

m या सिहतितल कलम 81742 नसार आमही कोणतयाही अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराची जबाबदारी घऊ

53

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements)

a तमचया करिडट काडर खातयाच वसथापन करणयासाठी व तमही कलली खरदी काढलल पस याचा तपशील

तपासणयाकरता तमचया करिडट काडर खातयाच िववरणपतर आमही दरमहा िवनामलय पाठव करिडट काडर िववरणपतर परतयक मिहनयाचया ठरािवक तारखला आमचयाकड न दललया तमचया पततयावर पोसटान किरअर ार िकवा

तमहाला हव असलयास ई-मल ारा पाठवल जाईल िववरणपतर इटरनट बिकगवर स ा पाहणयासाठी उपलबध कल

जाईल आमही ह सिनि त कर की चकीची िबल आकारणार नाही आिण आमही सिचत न कलली शलक आकारणयात यणार नाहीत जर कोणतयाही िबलािवरोधात तकरार दाखल झाली तर तकरारीच सौहादारन िनवारण करणयाचया हतन साठ िदवसाचया आत आमही आपणास सप ीकरण दऊ आिण गरज पडलयास कागदोपतरी परवास ा दऊ जर चिकन आकारलली शलक आमही परतयावितत (Reversed) कली तर अशया परतयावतरनामळ

तमचया दाियतवाची पिरपित (settlement) झाली अस मानणयात यणार नाही

b जर आपणास िववरणपतर िमळाल नाही तर तमही आमचयाशी सपकर साधण अपिकषत असल जणकरन आमही

िववरणपतर पनहा पाठवणयाची वसथा कर शक व आपणास वळवर पमट करणयास व काही आकषप असलयास

आमचया नजरस आणन दण शकय होईल c शलक आिण आकारणी व अटी व शत यात काही बदल झालयास आमही तमहाला कळव सिचत कर समानयतः बदल

ह ( ाजदर व िनयामक आवशयकतनसार होणार बदल सोडन) सभा परभावासह व िकमान एक मिहनयाची

पवरसचना दऊन कल जातील झालल बदल ह मािसक िववरणपतरा ारा िकवा तयाचया परितिलपी ारा आपलयाला

सिचत कल जातील या मधय आपलयाकडन शलक भरणयाबाबत कसर झालयास करिडट इनफॉमशन कपनयाना (CIC)

िरपोटर कल जाईल d करिडट काडर धारकाचया दय दणयात कसर (Default) झाललया पिरिसथितच CIC ला िरपोटर करणयापव आमही

बकचया सचालक मडळान याबाबत समत कललया परिकरयच पालन कर जयामधय काडरधारकाला परशी सचना दण समािव असल जरी चिकन लावललया िबलाच परतयावतरन कलल असल तरीही सिचत न कल गलल शलक ह

सीआयसीला िरपोटर करणयाच कारण असणार नाही जर आमही शलकाच परतयावतरन ह पिरपित (Settelment)

महणन गहीत धरल असल तर आमही सीआयसीला तयापरमाण िरपोटर कर व सीआयसीला कळवलयाच तमहाला साग

54

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products)

सबी (मयचअल फड) आिण आयआरडीएआय (िवमा उतपादन) अशा सबिधत िनयामका ार िनगरिमत न दणी परमाणपतरानसार झाललया कॉप रट एजनसी करारनामया अतगरत पशन फड मयचअल फड आिण िवमा इ सारखी तरयसथ

पकषाची उतपादन आमही िवतिरत करतो आमचयाकड आयआरडीएआय (कॉप रट एजटसची न दणी) िनयमन 2015 शी

ससगत अस िवमा उतपादनाचया िवकरीकरता आमचया सचालक मडळान समत कलल धोरण अमलात आह a जर आमही कोणतयाही गतवणकमालम ा परबधन कपनी िकवा िवमा कपनीच एजट महणन कोणतयाही परकारचया

गतवणक योजना जस मयचयअल फड िकवा िवमा दत अस तर तमहाला तयाबाबत मािहती दऊ कोणतीही िकत जर आमचया जागचा वापर करन आमचया वतीन तरयसथ पकषाचया उतपादनाच िवपणन करत असल अथवा िवकत असल तर तयाकरता आमही जबाबदार अस b आमही ह सिनि त कर की आमही िवकत असललया सवर गतवणक व िवमा योजना तया तया वळचया

िनयम आिण िविनयमानसार असतील c तमही जवहा आमचयाकडन बिकग सवा िकवा उतपादन घयाल तवहा तमही आमचयाकडन तया बदलयात कोणतही तरयसथ

पकष उतपादन घयाव (quid pro quo) अशी सकती करणार नाही

d आमचयाकडन घतललया कजारसाठी तमही ठवललया तारणासदभारत तमही ठरािवक िकवा तयाच ससथकडन िवमा छतर

घयाव असा आगरह आमही करणार नाही जर आमही एखाद िवमा उतपादन दत अस तर त पणरपण ऐिचछक असल तमही तमचया इचछनसार कोणतयाही ससथतन सवा परवठादाराकडन िवमा घऊ शकता e आमही िनयिमत कालातरान तमहाला जािहरत ार सचना फलका ार वबसाइटवरील मािहती ार मािहती

पतरका ार इ आिण तसच तमही अशी मािहती न सवीकारणयाचा पयारय िनवडला नसल तर आमचया शाखामधय

िवकलया जाणा-या उतपादनाचया लाभाबाबत ई-मल आिण एसएमएस माफर त मािहती दऊ

f आमही ह सिनि त कर की आमचया शाखतन िवकलया जाणा-या गतवणक व िवमा योजना उतपादन तमहाला आमच

िविधवत अहरतापरा अिधकारी सप करन सागतील g तमहाला दऊ करणयात आललया उतपादनाच तपशीलवार िनयम व अटी आमही परव (मयचअल फड असलयास परमख

मािहती पिसतका आिण िवमा उतपादन असलयास उतपादन पिसतका िवकरीच उदाहरण)

h गतवणक िवमा उतपादन तमहाला िवकणयापव गराहकासाठीच यथोिचत मलयाकन (Due Diligence) करणयाची

आमही दकषता घऊ i जर आमहाला िव ास वाटला की एखाद उतपादन तमचयासाठी योगय आिण उिचत आह तरच त उतपादन आमही

तमहाला िवक

55

j एखा ा उतपादनाच सदसय होणयाचा लाभ घणयाचा सवीकार आपलयाकडन अिधकत इलकटरॉिनक माधयमा ार

आलयावर आवशयक वधता (िविधवत गरा ता) तपासन तया सवसाठी आवशयक अजर व कागदपतर तमचयाकडन घऊ k आमही ह सिनि त कर की योजननसार आवशयक सवर औपचािरकता (व कीय परीकषसह) पणर झालयानतर 30

िदवसाचया आत िववरणपतर पॉिलसीच कागदपतर तमचयाकड पाठवल जातील

l जासतीतजासत शकय होईल तवढी ldquoिवकरी प ात सवाrdquo दणयाची आमही वसथा कर जस पधदतशीर गतवणक

योजनाचया हपतयाच (एसआयपी) च समरणपतर नवीनतम िनववळ मालम ा मलय (एनएवही) पिरपकवतची तारीख िवमयाचया हपतयाची दय तारीख इ

m सवा परवठादार तमही तयाचयामाफर त घतललया योजनचा उतपादनाचया कामिगरीसदभारत िनयिमत कालातरान

तमहाला मािहती दत राहतील जर तमहाला एखा ा िविश सवची गरज असलयास आणी तशी िविश िवनती आपण कलयास आमही ती सवा आपणास उपलबध करन दऊ n मयचयअल फड िवमा इतर िव ीय कपनयाकडन तयाचया उतपादनाच माकिटग (िवपणन) कलयामळ िमळालल

कमीशन इतर शलक जर असल तर तयाची मािहती वबसाइटवर परदिशत कर

o िवमा िवकरी मयचअल फड तरयसथ पकष गतवणक उतपादनाची िवकरी यासारखया उपसह बिकग वसायाकरता

(Para banking activities) असललया आरबीआयचया मागरदशरक ततवाच आमही पालन कर

p आमही ह सिनि त कर की िविवध उतपादन िवकणयाशी सबिधत सवच शलक परदिशत कलल असल व तमहाला त

उपलबध कल जाईल

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility)

आमही करिडट समपदश सिवधा दणयाचा परयास कर तमहाला अशया सवचा लाभ घता यावा महणन जथ ही सिवधा

कोणतयाही बकानी उभारललया िविश समपदश कदरामधय उपलबध करन िदली असल तया कदराच प व वळ इ आमही आमचया शाखत परदिशत कर

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records)

आपलया वहाराशी सबिधत कागदपतर रकॉडरस आपण िवनित कलयास व अिभरकषण कालावधीमधय असलयास आमही

मलय आकारन आपणास उपलबध करन दऊ

56

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण

(Branch Closure Shifting)

a जर आमही आमची शाखा बद करणयाची योजना आखली असल िकवा शाखा सथलातरीत करणार असलो िकवा

तमहाला बिकग सवा दण सर ठवण आमहाला अशकय झाल तर आमही तमहाला- i तया पिरसरात इतर कोणतयाही बकची एकही शाखा कायररत नसल तर दोन मिहनयाची नोटीस दऊ ii इतर सवर पिरिसथतीत एक मिहनयाची नोटीस दऊ

b जर आमही शाखा सथलातरीत करणार अस तर शाखचया नवीन जागचा सपणर प ा दऊ

c शाखचया कामकाजाचया वळात काही बदल असलयास तमहाला कळव

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion)

a िकमान िशललक रकमची अट न ठवता आमही मलभत बचत बक ठव खात (Basic Savings Bank

Deposit Account - बीएसबीडी खात) छोट खात (Small Account) आिण जन-धन खात उपलबध करन

दऊ मातर यासाठी भारतीय िरझवहर बकन व भारत सरकारन खात उघडणयासाठी वळोवळी जारी कललया ldquoतमचया

गराहकाला ओळखाrdquo (KYC) आिण अटी मनी लॉिनडरग (AML) चया अतगरत िदललया सचनाच पालन आवशयक

असल तयाचबरोबर िनःशलक एटीएम काडर िकवा एटीएम-कम-डिबट काडारसह आमही िकमान सामानय सिवधा दऊ

व तयाची मािहती दऊ खात उघडताना ही सवर सबिधत मािहती तमहाला पारदश पण साग b सलभ कललया ldquoकवायसीrdquo िनयमानसार आमही अस खात उघडन दणयाची सिवधा दऊ परत ही खाती छोटी

खाती महणन स ा मानली जातील आिण तयासाठी लाग असलल परितबध सथािनक भाषत व तमहाला सहज

समजल अशा प तीन सािगतल जातील c मलभत बचत बक ठव खात (बीएसबीडी खात) उघडणयासाठीचया आवशयकता व छोट खात ldquoजन धनrdquo खात

उघडणयासाठी सलभ कवायसी प तीखाली आवशयक कागदपतराची यादी ि भाषी ितरभाषी रपात आमही सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर d आमचया कमरचा-यामधय िवशषतः काउटरवरील कमरचा-यामधय जागरकता िनमारण वहावी महणन तयाचया

परिशकषणासह इतर आवशयक पावल उचल

57

e सामानय बिकग सिवधा आमही तमहाला िनःशलक उपलबध करन दऊ जस खात चाल ठवणयासाठी एका मिहनयात

ठरािवक वळाच पस काढण सामानय करिडट काडर (General Credit Card) वहार व इलकटरॉिनक माधयमान

राजय व कदर सरकारकडन तमचया खातयात पस अतिरत होण

f आपण इिचछत असलयास गणविधत सवा (Value Added Services) आमही िनःशलक अथवा कमी शलक

आकारन दऊ तयासाठी तमहाला समजल अशा भाषत अगोदर समजावन साग g जर सवा वहार िकवा शलक यामधय काही बदल होणार असतील तर त लाग होणयापव िनदान एक मिहना

आधी तमहाला कळव h ह बदल तमहाला सोयीचया माधयमा ार कळव जस शाखतील नोटीस बोडर िकवा ायसाियक परितिनधी

(िबझनस कॉरसपॉडनट) िकवा पतर इ i जथ आमची शाखा नसल तथ भारतीय िरझवहर बकचया पथदश मागरदशरक सचनानसार खात उघडण ठवी

ठवण रककम व वहाराचया सखयचया मयारदनसार पस काढण िशललक रकमची चौकशी इ व एका िठकाणाहन

दसरीकड पस अतिरत करण इ सवासाठी ायसाियक परितिनधी (िबझीनस कॉरसपॉडनट - BC) ावसायीक

सिवधारक (िबझीनस फिसिलटटर - BF) नमणयाचा परयास कर

j आमही मोबाईल बिकग सवा दणयाचाही परयास कर

k मोबाईल फोन एनइसीएस एनइएफटी सारखी इलकटरॉिनक माधयम इ ारस ा पस हसतातिरत करणयाचया

इतर सिवधा दणयाचा परयास कर l बिकग आउटलटस बीसी बीएफचया कित व तरट साठी (Acts of commission and omission) आमही

जबाबदार अस आिण तयाचया िवर न दललया कोणतयाही तकरारीचा तपास कर m तमहाला गरज असलयास आमही तमहाला परवडणा-या िकमतीत कजर सिवधा दऊ जयाचया अटी व शत तमही

कजारसाठी अजर कराल तवहा तमहाला साग n आमचयाकड असललया िविवध कजर योजना तमहाला साग जयात पढील गो चा अतभारव असल जस तमचया

कजारचया अजारवर िवचार करणयासाठी बकला आवशयक असणारी िकमान मािहती अशा कजारना लाग होणा-या

महतवाचया अटी व शत बककड ठवल जाणार तारण ाजदर व ाज आकारणयाची प त व काळ परतफडीची प त इ

o सरकार परायोिजत योजनचया अतगरत पराधानय कषतरातील (Priority Sector) रपय एक लाखापयरतचया

कजारसाठी दययम (कोलटरल) तारण आमही मागणार नाही (स म व लघ उ ोजकासाठीच (MSE) कजर सोडन जथ

तयाचयासाठी दययम तारणमकत कजर मयारदा रपय 10 लाख आह) शकषिणक कजर योजनअतगरत रपय चार

58

लाखापयरतचया शकषिणक कजारसाठी िकवा वळोवळी सधािरत रकमवर आमही दययम तारणाचा आगरह धरणार

नाही p आमचया कडन घतललया कजर सिवध सदभारत तमहाला काही आिथक अडचण चा सामना करावा लागत

असलयास आमही सहानभतीपवरक व सकारातमकतन तयावर िवचार कर q वर उललख कलयापरमाण तमही तमचया कोणतयाही आिथक िववचनब ल आमहाला सिचत कर शकता जयायोग

तमचया समसयावर मात करणयासाठी आमही तमहाला मदत कर शकतो तमचया कजारचया अजारवर िवचार करताना जर एखा ा िविश सरकार परायोिजत योजनअतगरत ldquoशनय दाियतवrdquo (No Dues) परमाणपतर मागण

अिनवायर असल तर तयाचा अपवाद वागळता आमही तमचयाकड ldquoशनय दाियतवrdquo परमाणपतर मागणयाचा आगरह

धरणार नाही (वयिकतक कजरदार आिण सवय-सहायय गट [Self Help Group] आिण सह-दाियतव गट [Joint

Liability Group])

r तमचया अडचण वर मात करणयासाठी एक परयास महणन आिण दोघाचयाही िहताचया द ीन िवचार करणयायोगय

वाटलयास आमही पनरजजीवन योजना (Revival Package) तयार कर

s सामानयत शाखमधय िकवा पयारयी मागारन महणज इनफमशन आिण कमयिनकशन टकनॉलॉजी (ICT-मािहती व

सवाद ततरजञान) सारखया योगय फलटफॉमरचा वापर करन बक खातदारानी खात कस हताळाव याब ल तयाना िशकषण दऊ व मागरदशरन कर t गराहकाना िशिकषत करणयासाठी आमही आिथक साकषरता अिभयान हाती घऊ

u आिथक समावषण वध गत करणयासाठी ल य गटाला सहभागी करन लहान शहर व गावामधय िशिबर सटॉल

व टाऊन हॉल कायरकरम आयोिजत कर v पणर दशात व िवशषत बकमधय आिथक समावशनाच परय वहावत महणन आमचया सवर सतराविरल कमरचा-

याना िशिकषत करणयासाठी यतरणा राबव w जया बकिवरिहत कषतरामधय आिथक समावशन योजना राबवली जात आह तथ बकच परय पणरतवास जाव

महणन बकचया अिधका-यानी िनयिमत नहमी भटी दणयाची प त आमही सर कर

x तमचया तकरारी असतील तर तयामधय ताबडतोब लकष दणयाचा व लवकरात लवकर तयाच िनरसन करणयाचा

परयास कर y जर तमहाला बक िकवा तयाच वसाय परितिनिध (BC) वसाय सिवधारक (BF) याचया िवर गा-

हाणतकरार असल तर तकरार करायची प त आिण बकत तकरार िनवारणाची यतरणा काय आह तसच तमचया तकरारीच बककडन िनवारण झाल नाही िकवा तमच समाधान झाल नाही तर बिकग लोकपाल योजन िवषयी साग z आिथक समावशन कायरकरमाची आमही ापक परिसि कर आिण गराहकाना िविवध उतपादन व सवािवषयी

मािहती दऊ

59

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons)

a आमच िवशष गराहक जस ज नागिरक िद ाग व अिशिकषत लोकाना आमचयाशी वहार करणयास सोप व

सोयीसकर जाव महणन आमही पणर परयास कर अशा अजरदार व गराहकाना सोयीसकर अशी धोरण उतपादन व सवाचा यात समावश असल b तमहाला बिकग सवा िमळवण सकर होईल अशा परणाली व प ित तयार करणयाचा परयास कर

c आमचया शाखा व एटीएम मधय िकतश यणयासाठी सलभ व सोयीच रसत बनिवणयाचा परयास कर बकचया

शाखामधय आिण एटीएममधय रप आिण रिलगची सिवधा दणयाचा परयास कर जणकरन जय नगिरकाना आिण िद ाग िकतना बकचया िविवध सिवधाचा लाभ घता यईल d तमचयाशी सवाद साधणा-या आमचया कमरचा-याना तमच बिकग वहार करताना तमहाला मदत करणयासाठी

परोतसाहन दऊ 2 या सिहतमधय िदललया इतर सवर बाधीलकी ितिरकत - i आमही आपलयाला यथोिचत अगरकरम दऊ बिकग वहार व तकरार िनवारण यामधय वयिकतक सवा दणयाचा

परयास कर ii बिकग हॉलमधय बसणयाची सिवधा दणयाचा परयास कर

iii ldquoएक िखडकीrdquo (One Window) प ित ार तमहाला आमचया सवा दणयाचा परयास कर

iv तमही परािधकत कललया िकतला तमही िनि त कललया मयारदपयरत तयान परािधकार पतर व पासबक सादर कल

तर पस काढणयाची परवानगी दऊ v िवशष पिरिसथतीमधय जस आजारपण शाखमधय परतयकष यऊ न शकण इ वळी घरी सवा (डोअरसटप बिकग)

दणयाचा परयास कर (जस रककम सवीकारणखातयामधय चकडीडी इ जमा करण िकवा रककम पोचवणचकचया बदलयात डीडी दण इतर लखी मागणया इ)

70 वषारहन अिधक वयाचया जय नागिरकासाठी आिण िद ाग िकतसाठी िकवा शारीिरक िवकलता असणा-या िकतसाठी (व कीयदष ा परमािणत दीघरकालीन रोग िकवा अपगतव असण) दि हीन िकतसह आमही मलभत

बिकग सवासाठी घरपोच बिकग सिवधा परवणयाचा एकितरत परयास कर उदा अशा गराहकाचया घरी जाऊन

60

पावती बदलयात रोख आिण धनादश इतयािद घण िडमाड डराफट पोहोचवण कवायसी कागदपतर घण आिण

हयातीचा दाखला दण इ

vi िनवि वतनधारकाना तयाचया खातयात जमा होणा-या िनवि वतनाचया रकमच िववरण असलली पनशन सलीप

दऊ vii िवशष पिरिसथतीत िनवि वतन तमचया घरी यऊन दणयाचा परयास कर

viii मािहतीच कनदरीकरण (Centralized Data) करन िनवि वतनधारकानी सादर करण अिनवायर असलल

हयातीच परमाणपतर आमचया बकचया कोणतयाही शाखत सवीकार ix ऑिटझम सरबरल पलसी मटल िरटाडशन आिण बहअपगतव असललया िकतचया नातवाईकपालकाना रा ीय

िव सत अिधिनयम 1999 चया अतगरत कायदशीर पालक कसा िनयकत करावा याच मागरदशरन कर महणज तो अशा िकतच खात उघड शकल व चालव शकल

x आमही ह सिनि त कर की कोणताही भदभाव न करता अध िकतना सवर बिकग सिवधा जस चक बक एटीएम

नट बिकग लॉकर िकरकोळ (Retail) कजर करिडट काडर इ िदलया जातील

xi अध िकतना िविवध बिकग सिवधाचा लाभ घता यावा महणन आमही शकय तवढी मदत कर

xii आमही िनयिमतपण गराहक बठका आयोिजत करणयाचा परयास कर महणज तमहाला तमच महणण माडता यईल व सामिहक अनभवाचा फायदा होईल

xiii

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts)

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली (Secure and Reliable banking amp payment

systems)

a तमही िव सनीय आिण सरिकषत अशा पमट परणालीचा उपभोग घऊ शकाल ह सिनि त करणयासाठी आमही

सव म परयास कर b सरकषा वसथचा एक भाग महणन आमही जथ वहायर असल तथ सीसीटीवही बसव जयामळ बारका ान लकष

ठवता यईल

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत (Keeping us updated)

a कपया तमच नाव प ा टलीफोन कर व ई-मल आयडी आमचयाकड न दवला गलयाची खातरी करन घया महणज

तमहाला आमही आवशयक अलटर पाठव सतकर कर शक

61

b कपया तमही तमच नाव प ा फोन करमाक ई-मल आयडी बदललयास अशया बदलाचा परवा आवशयक

तदनषिगक कागदपतरासह तातडीन आमहाला कळवणयाची खातरी करन घया जयायोग आमहाला आवशयक असल

तवहा तमचयाशी सपकर साधण शकय होईल 123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account)

a आमही तमहाला िशफारस करतो सचवतो की तमही तमच िववरणपतर िकवा पासबक िनयिमतपण तपासत

जा व जर एखादी न द (Entry) तमहाला चकीची वाटली तर लवकरात लवकर आमहाला कळवा महणज

आमही ती तपासन पाह थट नाव (Direct Debit) आिण सथायी आदश (Standing Instructions)

नहमी तपासत रािहलयामळ तमच पस तमहाला पािहज तथच गलयाची खातरी पटल

b जर तमचया खातयातील एखा ा वहाराची चौकशी करणयाची आमहाला गरज वाटली तर आमचयाशी व

जर पोलीसइतर तपासणी यतरणाचा चौकशीमधय सहभाग आमहाला आवशयक वाटलयास तयाचयाशी

सहकायर करण गरजच राहील

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care)

तमच खात सरिकषत ठवण व ठकबाजीफसवणक टाळणयास मदत करणयासाठी तमच चकस पासबक व

इतर गोपनीय मािहती याची काळजी घण गरजच आह यासाठी कपया खालील सचनाच पालन करा

a i तमच चकबक व काड एकतर ठव नका

ii कोर चक (धनादश) सही करन ठव नका

iii इतर कोणाला तमचया खातयाची मािहती पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती दऊ नका

b तमचया काडर चकबकचा गरवापर टाळणयासाठी त कस सरिकषत ठवाव ह आमही तमहाला साग

c जर तमच चकबक पासबक िकवा एटीएमडिबटकाडर हरवल िकवा चोरी झाली असल िकवा इतर कोणाला

तमचा ओळखकरमाक िकवा इतर सरिकषत मािहती कळली असल अशा पिरिसथतीत आमहाला कळिवलयावर आमही तयाचा गरवापर रोखणयासाठी ताबडतोब पावल उचल िपनपासवडर (परवलीचा शबद ) कोणाला

कळलयास तमही तो ताबडतोब बदलण गरजच आह d जर तमहाला असा सशय आला िकवा अस आढळल की तमच चकबक पासबक काडर हरिवल आह िकवा चोरीला

गल आह िकवा इतर कोणाला तमचा ओळख करमाक पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती कळली आह तर

तमही त आमहाला ताबडतोब कळिवण आवशयक आह

62

e तमच वर नमद कलयापरमाण झालल नकसान तमही आमचया चोवीस तास ldquoटोल-फरीrdquo नबरवर कळव शकता

आिण तशी लखी प ी ताबडतोब पाठव शकता अनयथा वकिलपकरीतया आपलयाला या कारणासाठी िदललया

आमचया ई-मल पततयावर कळव शकता

f आमहाला सिचत करपयरतचया कालाविधत जर काही गरवापर झाला तर तयाला तमही जबाबदार असाल

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments)

a चकच परदान थाबवणयासाठी (Stop Payment) िकवा िदलली सथायी सचना (Standing Instructions)

िकवा थट नाव टाकणयाचया सचनची (Direct Debits) न द र करणयासाठी तमही आमहाला लखी कळवण

आवशयक राहील

b तमचयाकडन कोणताही आदश माग घणयाची सचना आमही सवीकार तयासाठी लाभाथ परयोकत ससथा

(बनिफशरी यजर इिनसट ट) कडन पवर मानयता समित घणयाची आवशयकता असणार नाही

c जर परदान र करणयाचा तमचा िनणरय तमही आमहाला सिचत कला नाही तर परदान र करण शकय होणार

नाही

d करिडट काडरची परदान र करण ही इतर िनधारिरत अटी व शत चया अधीन असतील

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses)

जर तमही फसवणक कलीत तर तमचया खातयाच होणार सवर नकसान ही तमची जबाबदारी असल जर तमही

आवशयक ती काळजी घतली नाही व तयामळ तमच नकसान झाल तर तमही जबाबदार असाल

63

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary)

सदर ाखया कोडमधय आललया शबदाच अथर व अटी याच सप ीकरण दत या ाखया कायदशीर िकवा ताितरक

नाहीत

आधार प एक मोबाइल अ प (अनपरयोग) ज बायोमिटरक काडर वापरन िडिजटल पमट कर दत अ प अ प ह अ पलीकशन (अनपरयोग) या शबदाच सिकष रप आह अ पलीकशन हा एक सॉफटवअर परोगरम असतो जयाची रचना वापर करणा-यासाठी एक िविश िकरया पार पाडणयासाठी कलली आसत एटीएम ndash

एटीएम (Automated Teller Machine) ह एक मिशन आह जया ार गराहक तयाच काडर िपन (PIN)

ओळखकरमाक वापरन पस काढण इतर मािहती व इतर सवा िमळव शकतो

बिकग लोकपाल वाद िनवारण करणारी एक सवततर परािधकत ससथा जी िरझवहर बकन िकत आिण लहान ावसायीक ससथाना

तयाचया बकाशी होणा-या वादातन तोडगा काढणयासाठी िनमारण कली आह

बिकग आउटलट एक िनि त िठकाणी बिकग सवा दणार यिनट िजथ बकच कमरचारी िकवा वसाय सहयोगी (Business

Correspondents) तनात कलल असतात व ितथ ठवी सवीकारणयाचा धनादश वटवणयाचा रोख रककम

काढणयाचा िकवा कजर दणयाचया सवा आठव ातन िकमान पाच िदवस दररोज चार तास परवलया जातात भीम ldquoभारत इटरफस फॉर मनीrdquo ह मोबाइल अ प नशनल पमटस कॉप रशन ऑफ इिडया (एनपीसीआय) न िवकिसत कलल असन त यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) वर आधािरत आह काडर

64

एक पलिसटकच काडर ज वसत आिण सवाचा मोबदला दणयासाठी िकवा पस काढणयासाठी गराहक वापरतो या

सिहतमधय डिबट करिडट समाटर व एटीएम काडरचा समावश कला आह

करिडट काडर करिडट काडर ह करिडट सिवधा िमळणार पलिसटकच काडर आह जया ार तमही खरदी कलल सामान व सवाच पस दऊ शकता िकवा रोख रककम काढ शकता

धनादश सकलनाच धोरण (Cheque Collection Policy)

धनादश सकलनाच धोरण महणज वगवगळया सथािनक व बाहरगावचया बकाच चक व पीओडीडी इ तया - तया

खातयात जमा करणयासाठी बकामधय जमा कल जातात तया सबधीच धोरण ा ार खालील काम कली जातात

चक िवकत घणयाची िवनित चक जमा करणयासाठी वळची मयारदा चक सकलन करणयास िवलब झालयास ाज दण सथािनक व बाहरगावचया चकची रककम ताबडतोब करिडट करण चकइनसटरमटस सकरमणा दरमयान (In-transit) हरवलयास तो सकिलत करणयासाठी लागणारा आकार

गराहक जयाच बकत खात आह अशी िकत (जयामधय दस-या िकतबरोबर सयकत खात िकवा मतयपतर वसथापक िकवा

िव सत िकवा िहनद अिवभकत कटबाचा ldquoकतारrdquo महणन खात याचा समावश होतो परत एक ानच ापार

करणारी िकत परोपरायटरशीप भागीदारी कपनया कलब आिण सोसायटी याचा समावश होत नाही) िकवा ज

बकची इतर उतपादन सवा याचा वापर करतात

चाल खात हा एक मागणीनसार रककम काढ़ता यऊ शकणारा ठवीचा परकार आह या खातयातन िशललक रककम असलयास

िकवा ठरािवक रककम िकतीही वळा काढता यत

मत िकतच खात जया ठव खातयाचा खातदार मत झाला असल िकवा सयकत खातयाचा एक िकवा अिधक खातदार मत झाल असतील अस खात मत िकतच खात मानल जात

डीमट खात डीमट खात महणज डीमटिरयलाईजड खात जयामधय गतवणकदाराच रोख इलकटरॉिनक सवरपात ठवलल असतात

ठव खाती ldquoबचत ठवrdquo महणज मागणीपरमाण िविश कालाविधमध ठरािवक वळा पस काढणयाची व ठरािवक रकमची

स ा बकन मयारदा घातल असलल ठव खात आह

65

ldquoमदत ठवrdquo महणज एका िनि त अशा कालाविधसाठी बकमधय ठवलली ठव जी मदत सपलयानतरच काढता यत यामधय पनरावत ठवदपपट लाभ ठवकमी काळासाठी ठविनि त ठवमािसक उतप

योजना तरमािसक उतप योजना इ चा समावश होतो

ldquoनोटीस ठवrdquo महणज ठरािवक काळासाठी ठवलली मदत ठव पण एक पणर कामकाज िदवसाची नोटीस

दऊन ही ठव काढन घता यत

इिकवटी इिकवटी महणज एखा ा कॉप रट ससथचया भाडवलाचा भाग जो कपनीच समभाग (शअसर) महणन भौितक सवरपात

(Physical form) िकवा डीमटिरयलाइजड (Demat) सवरपात असतो

इलकटरॉिनक िकलअिरग सिवहस (इसीएस)

समाशोधन कदराचया (Clearing House) सवा ार एका बक खातयातन दस-या बक खातयामधय इलकटरॉिनक

माधयमा ारा िनधी हसतातरण करणयाची ही एक प ित आह

िसथर ाजदर (Fixed Rate of Interest)

कजारवरील िसथर ाजदर महणज कजारचया पणर कालावधीसाठी िनि त कलला िसथर असा ाजदर िकवा लाग असललया अटी व शत नसार जो पिहलया काही वषारनतर सधािरत (Revise) करता यतो

तरगता बदलता ाजदर (Floating Rate of Interest)

कजारवरील तरगता िकवा बदलता ाजदर महणज असा ाजदर जो िसथर नाही परत सदभर दराशी (Reference

Rate) जोडलला असल व सदभर दरात जस बदल होतील तयापरमाण ाजदर बदलल

हमी (Guarnatee)

परामखयान जबाबदार असललया कतीन कजारचा भरणा करणयास अथवा बधनाची पतरता करणयास कसर (Default) कलयास अनय िकतन कजारचा भरणा अथवा बधनाची पतरता करणयाच िदलल लखी आ ासन

सरकारी रोख सरकारी रोख महणज सरकारन सावरजिनक कजर उभ करणयासाठी िनमारण कलली व जारी कलली परितभित िकवा रोख स िकवा अपरवत खात (Inoperative Dormant Account)

स िकवा अपरवत खात महणज अस बचत िकवा चाल खात जयामधय दोन वषार पासन वहार झालल नाहीत

66

आयएमपीएस (IMPS)

तातकाळ परदान सवा अथारत ldquoइिमिडएट पमट सिवहसrdquo ही मोबाइल फोन ारा इटरबक इलकटरॉिनक इसटट मोबाइल मनी टरानसफर सिवहस आह रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा भारतीय िरझवहर बकन (आरबीआय) न भारताचया सीमअतगरत इलकटरॉिनक िनधी हसतातरणासाठी सर कलली ही एक यतरणा आह रा ीय सवयचािलत समाशोधन गह (National Automated Clearing House)

बकाना आिथक ससथाना कॉप रट आिण सरकारला मोठ इलकटरॉिनक वहार करणयासाठीचा हा एक वब

आधािरत मच आह एनइएफटी (NEFT)

नशनल इलकटरॉिनक फड टरानसफर (NEFT) प ित ही िनधी हसतातरणाची रा ीय सतराविरल प ित आह

जया ार दशातील एका बक शाखतन दस-या बक शाखत कोठही पस हसतातिरत करता यतात

नामिनदशनाची सिवधा नामिनदशनाचया सिवधमळ बक ह कर शकत खातदाराचया मतय नतर तयाचया खातयात जमा असलली रककम तयान

नामिनदिशत कललया िकतला दता यत खातदारान तयाचया सरकषा ककषात ठवललया वसत तयाचया मतय प ात

नामिनदिशत िकतला परत करता यतात खातदारान बकचा लॉकर भा ान घतलला असलयास तयातील वसत

नामिनदिशत िकतला दता यतात

तारीख उलटलया मळ बाद झालला धनादश (सटल चक)

असा धनादश जो जारी कलयानतर तीन मिहनयानी सकलनाकरता परसतत करणयासाठी आलला आह पन (PAN)

वयिकतक खात करमाक (PAN) हा आयकर िवभागान िदलला अकषर व अक अशया दहा वणारचा िमळन तयार कलला

असा करमाक जो सपणर भारतामधय एकमव (यिनक) असतो हा करमाक लिमनट कललया काडर सवरपात िदलला

असतो हा कायमसवरपी करमाक असन करदातयाचया रिहवासाचया पततयात बदल झाला महणन िकवा कराच

मलयाकन करणारा अिधकारी बदलला महणन तो बदलला जात नाही अश कालीन (Part time) बिकग आउटलट

एक बिकग आउटलट ज आठव ातन िकमान पाच िदवस आिण दररोज िकमान चार तास सवा परवत पासवडर (परवलीचा शबद)

67

अकषर िकवा अक िकवा सयकतपण अकषर व अक याचा समह ज गराहकान िनवडल असल असा एक कट सकत

जयामळ गराहकाला फोन िकवा इटरनट बिकग सवा सरिकषतरीतया वापरता यत ओळख पटिवणयासाठी स ा

पासवडर वापरला जातो

िपन (PIN) [वयिकतक ओळख करमाक]

हा एक गोपनीय करमाक असन काडारसह हा करमाक वापरन गराहक वसत सवाचा मोबदला दऊ शकतो पस काढ

शकतो आिण बकन दऊ कललया इतर इलकटरॉिनक सवाचा वापर कर शकतो

पीओएस (पॉइट ऑफ सलस) पीओएस िकवा सवाइप मशीन या लोकिपरय नावान ओळखल जाणार ह एक ततरजञानातमक साधन असत ज ापारी आसथापनाना (Merchant Establishments) रोकड रिहत वसथत गराहकाना वसत िकवा सवाची िवकरी

करणयास परवल जात गराहकाला कवळ तयाच डिबट करिडट िकवा परीपड काडर मशीनमधय सवाइप कराव लागत

आरटीजीएस (RTGS)

आरटीजीएस महणज िरयल टाईम गरॉस सटलमट बका ार िनधी हसतातरणाची ही सवारत जलद प त आह

आरटीजीएस मधय ldquoएकास एकrdquo असा वहार होतो जयाला गरॉस सटलमट अस महणतात व िरयल टाईम महणज

ततकषणी ताबडतोब परतीकषा कालाविध न लागता

सदभर दर (रफरनस रट)

हा बकाचा बचमाकर दर असतो असथाई दरावर (Floating Rate) आधािरत ज कजर मजर कल जात तयासाठी

सदभर दर लाग होतो परतयक बक तयाचया नीतीनसार सदभर दर ठरिवत व त वरचवर बदलल जाऊ शकतात

जय विर नागिरक जय विर नागिरक महणज 60 वष वयापकषा जासत वयाची िकत

हीशबपित झालल खात (Settled Account)

थकबाकीची परतफड करणयाकरता बकन दऊ मानय कललया ldquoएकवळ हीशबपत rdquo (ओटीएस) योजनअतगरत हीशबपतर झालल ऋण खात यातन अस सचीत होत की ऋणकोन काही रककम अदा कली असली तरी कदािचत मलतः मानय कलयानसार पणर रककम भरलली नाही ऋणक चा ऋण इितहास अ यावत करणयासाठी अशा हीशबपत झाललया खातयाची मािहती सीआयसी (CIC) ला कळवली जात

समाटर काडर समाटर काडर ह करिडट काडरचया आकाराच पलिसटकच काडर असत जयामधय मायकरोिचप घातलली असत िजचयामळ मािहती परोसस होत समाटर काडरमळ मािहतीची साठवण ओळख व अिधकतता सरिकषत रहात ह काडर दरधवनी

करणयासाठी इलकटरॉिनक मागारन पस दणयासाठी व इतर काही गरजासाठी वापरता यत

68

परशलक अनसची (Tariff Schedule)

बक आपलया उतपादन व सवासाठी गराहकाना ज शलक आकार लावत तयाची सची िकवा मािहती

यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) िनिध हसतातरणाची एक परणाली जी एका पवर पिरभािषत (Pre-defined) ई-मल आयडीवरन समाटर फोन ारा

दोन बक खातयामधय िनिध हसतातरण करन दत अद धनादश (Unpaid Cheque)

बककडन `अनपड (चकता न कलला) महणन परत आलला कलला चक

जोडपतर ndash 1 सवरसमावशक सचना फलकाचा नमना

(------------------------- पयरत अ यावत) अ गराहक सवाची मािहती आमही दत असललया सवा परदिशत कलया आहत i ठव वरील परमख ाजदर आिण िवदशी चलनाच दर आमही शाखमधय वगळ परदिशत कल आहत

ii सवर ठव खातयावर सफ कसटडीतील आिण सफ िडपॉझीट वॉलटमधील वसतवर नामिनदशनाची सिवधा उपलबध

आह iii आमही खराब झाललया आिण फाटललया नोटा बदलन दतो

iv सवर मलयाची नाणी आमही सवीकारत बदलन दतो

v सथािनक आिण परगावच धनादश सकलन करणयासाठी लाग असललया कालमयारदकरता कपया आमच धनादश

सकलन धोरण वाचा vi समाधानकारक खातयासाठी आमही र _____________ पयरतचया परगावचया धनादशाच करिडट तातकाळ दऊ

करतो (कपया धनादश सकलन धोरण पहा) vii बकचा lsquoबीपीएलआरrsquo (बचमाकर पराईम लिडग रट) lsquoएमसीएलआरrsquo (मािजनल कॉसट ऑफ लिडग रट) आिण

तयाचा परभावी िदनाक ब सवा शलक अन कर

खात परकार

िकमान िशललक आवशयकता (मािसक तरमािसक अधरवािषक )

र

िकमान िशललक ठवणयात कसर झालयास शलक

र 1 बचत खात

69

क तकरार च िनवारण i जर तमची काही गा-हाणी तकरारी असतील तर कपया सपकर करा____________________

_____________________________________________________________________

ii जर तमचया तकरारीच िनवारण शाखा सतरावर झाल नाही तर तमही आमचया परादिशक कषतरीय वसथापकाकड

यथ सपकर कर शकता (प ा) ____________________________________

iii जर आमचया तकरार िनवारणान तमच समाधान झाल नसल तर तमही बिकग लोकपालाकड यथ सपकर कर

शकता (नाव प ा दरधवनी करमाक आिण ईमल आयडी ावा) ___________

_____________________________________________________________________

ड िदलया जाणा-या इतर सवा i आमही िडिजटल पमट आिण सवास ा दऊ करतो

ii आमही मलभत बचत बक ठव खात उघडतो

iii आमही थट कर सकलन सवीकारतो (कपया चलनावर पन टन कर ा चलन डरॉप बॉकस मधय टाक नका) (जर

बक ही सवा दत असल तर) iv आमही पिबलक परॉिवहडट फड खाती उघडतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

v यथ विर नागिरक बचत योजना 2004 राबवली जात (जर बक ही सवा दत असल तर)

vi भारत सरकार आिण राजय सरकार ारा परायोिजत पतपरधान रोजगार योजना इतर योजना इथ

राबवलया जातात (जर बक ा सवा दत असल तर) vii आमही एमएसएमई कज उतपादन मदरा कज दऊ करतो

viii आमही िकसान करिडट काडर दऊ करतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

ix पतपरधान सहयय िनिध करता दणगया यथ सवीकारलया जातात

ई पिसतकचया सवरपात उपलबध असलली मािहती (कपया ldquoमी आपणास मदत कर शकतो का rdquo या काउटरशी सपकर करा)

i वरील (अ) त (ड) मधय उललिखत सवर बाबी

ii चलन िविनमय वहारासाठी नागिरकाची सनद

iii सवरसामानय वहारासाठी वळच िनयम

iv सवर बक नोटाची रचना आिण सरकषािवषयक विशष

v ठवी धनादश सकलन तकरार िनवारण यतरणा नकसान भरपाई वसली आिण तारणाचा पनररताबा गराहक हकक

आिण गराहक सरकषा सबिधत धोरणाच दसतऐवज

70

vi सपणर सवा शलक िवनामलय िदलया जाणा-या सवासह

vii नयायय कायरप ती सिहता करिडट काडर पिरचालनाची नयायय कायरप ती सिहता बकचया गराहकाशी असललया

वचनब तची सिहता स म आिण लघ वसायाशी असललया वचनब तची सिहता बकचया वासतबाहर परवायची मािहती - बकच शाखच नाव - सा ािहक स ीचा िदवस - सा ािहक शाखा नॉन-बिकग िदवस

- शाखचया कामकाजाची वळ

या सिहतची िनिमती बिकग कोड व मानक बोडर (बीसीएसबीआय) ार भारतीय िरझवहर बक इिडयन बकस असोिसएशन (भारतीय बक सघ) व सभासद बकाचया सहयोगान कली आह या सिहतचा मखय उ श चागलया व िनषपकष बिकग परिकरयचा परचार िकमान दजार िनि त करण पारदिशता वाढवण उचचतर पिरचालन दजार िमळिवण आिण तयाही पकषा चागल बकर-गराहक सबध वाढिवण हा आह जयामळ सामानय माणसाचा बिकग परणालीवरील िव ास कायम राहील

बीसीएसबीआयची सथापना फबरवारी 2006 मधय सवततर ससथा महणन कली गली व तयाचा उ श बकानी सवीकारललया बिकग कोड व मानकाच अनपालन बका गराहकाना सवा दत असताना योगय परकार करीत आहत यावर लकष ठवण व सिनि त करण हा होता बीसीएसबीआयन दोन परकारचया सिहता बनिवलया आहत- गराहकापरित बकाचया बािधलकीची सिहता आिण स म व लघ उ ोगासाठी बकाचया बािधलकीची सिहता बीसीएसबीआयचया सभासद बका जयात अनसिचत वािणजय बका शहरी सहकारी बका आिण कषतरीय गरामीण बकाचा समावश आह यानी ही सिहता सवीकारली आह बीसीएसबीआय आपली अिभकलपना (िडजाइन) व अिधदशानसार तकरार िनवारण फोरम नाही तथािप बीसीएसबीआय बकाची धोरण कामाची प त आिण परिकरयतील कमतरत

71

सबधी परणाली मधय (जर काही) कमतरता असल तर ती शोधणयाचया दि न तकरारी कड पाहत आिण ती दर करणयासाठी कारवाई करत

बीसीएसबीआय ब ल अिधक मािहतीसाठी कपया wwwbcsbiorgin ा वबसाईटला

भट ा

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs) 14

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback) 15

61 अतगरत प ित (Internal Procedures) 15

62 बिकग लोकपाल योजना ( Banking Ombudsman Scheme) 16

63 गराहकाचया सभा ( Customer Meets( 16

64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

16

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues) 17

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security Repossession Policy)

19

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services) 20

81 ठव खाती (Deposit Accounts) 20

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit Accounts)

21

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account) 22

813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts) 22

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance) 23

8132 शलक ( Charges( 23

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements) 24

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit accounts and addition of value added services)

24

8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts) 24

814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors) 24

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts) 25

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account) 25

82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services) 25

83 रोिखच वहार ( Cash Transactions ( 26

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

27

85 परदान रोखणयाची सिवधा ( Stop Payment Facility ( 27

86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions) 27

87 मदत ठवी (Term Deposits) 28

871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits ) 29

88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased account holders)

29

881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

29

882 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

30

883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims) 30

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

31

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the name of the deceased depositor)

31

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts ) 31

89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers) 32

810 िवदश िविनयम सवा ( Foreign exchange services ) 32

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India ( 33

812 कजर वाटप (Lending) 34

8121 कजर (Loan) 34

81211 सामानय मािहती(General Information ( 34

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing) 35

813 हमी 38

814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI ( 39

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues) 39

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues) 39

817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking) 40

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking) 40

81721 पीनस आिण पासवडरस(PINs and Passwords) 43

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीचउपाय आतमसात कराव

44

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर ( ATM Debit and Credit Cards ) 46

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण ( Reporting loss theft disputed transactions)

47

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect of unauthorized electronic banking transactions)

49

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

50

8175 करिडट काडर(Credit Card) 50

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements ) 53

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products) 54

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility) 55

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records) 55

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण (Branch Closure Shifting) 56

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion) 56

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons) 59

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts) 60

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली ( Secure and Reliable banking amp payment systems )

60

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत ( Keeping us updated ) 60

123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account) 60

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care) 61

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments) 62

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses) 62

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary) 63

जोडपतर ndash 1 - सवरसमावशक सचना फलक (नमना) [Annexure 1 ndash Comprehensive Notice Board (Format)]

68

1

परसतावना

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय या नातयान आमही या सिहतच पालन कर ही सिहता गराहकाला सरकषण परवत व सदसय बकन गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार करावयास हव त िविदत करत

ही सिहता िरझवहर बकचया िनयामक (Regulatory) िकवा पयरवकषी (Supervisory) अनदशाचया सचनाचया

ऐवजी िकवा तयाचया बदली नाही िरझवहर बकन वळोवळी िदललया सचनाच व िनदशाच आमही पालन कर सिहतचया तरतदीमधय िनधारिरत िनयामक सचनापकषा अिधक उचच दजारच मापदड (परमाण) िनधारिरत कलल अस शकतात आिण अशावळी उचच दजारच मापदड परचिलत राहतील कारण ही सिहता महणज आमही सवचछन सवीकारललया सव म परथा असतील जयासाठी आमही तमहाला वचनब आहोत

चागली गराहक सवा दणयासाठी व गराहकाला जासतीत जासत समाधान वहाव यासाठी उचच दजारचया बिकग पधदत चा अिगकार करणयाचा आमही परय कर सिहतमधय उललखलला `तमही िकवा lsquoआपणrsquo महणज गराहक व lsquoआमहीrsquo lsquoआमहालाrsquo महणज जयाचयाशी गराहक

वहार करत असल ती बक बकची शाखा या पिरभाषत बिकग आउटलट तसच अधर-वळ बिकग आउटलट दखील

समािव आहत

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code)

सिहता खालील कारणासाठी िवकिसत कलली आह

a तमचयाशी वहार करताना बिकग परथाचया दजारचा िकमान सतर िनि त करन चागलया व वाजवी सवाचा

परसकार करण

b पारदिशता वाढिवण जयायोग तमहाला आमचया कडन वाजवी अपकषा काय असा ात ह चागलया परकार

समजावन दण

c वहाराचा उचचतर दजार गाठणयासाठी सपधारतमक बाजार शिकतना परोतसािहत करण

d तमही व तमची बक यामधय िनषपकष आिण सौहादरपणर नात िनमारण करण

e बिकग परणाली मधय िव ास विधहगत करण

f िडिजटल बिकग चया वातावरणात सरिकषत आिण वाजवी गराहक सवा परोतसािहत करण

2

g गराहकामधय जागरकता वाढवण आिण गराहक सरकषण विधहगत करण

सिहतच मापदड ह या सिहतचया परकरण 2 मधय lsquoपरमख वचनब त ारrsquo समािव कल आहत

12 सिहतचा वापर (Application of Code)

ही सिहता खाली दशरवलली आमची बिकग उतपादन िकवा सवा आमचया शाखा िकवा आमचया वतीन काम

करणार एजट याच ार अथवा काउटरवरन फोनवरन पोसटान इलकटरॉिनक माधयमान इटरनट िकवा इतर

कोणतयाही प तीन िदलया असलया तरीही लाग असल परत खाली चच ललया सवरच सवा अथवा उतपादन आमही

दऊ कली असतीलच अस नाही a चाल खात बचत खात मदत ठवी आवत ठवी सावरजिनक भिवषय िनवारह िनधी खात (PPF) व इतर सवर

परकारची ठव खाती

b परदान (Payment) सवा जस िनवि वतन पमट ऑडरर पस पाठिवणयाची सिवधा जस धनाकषर (िडमाड

डराफट) वायर टरानसफर व सवर इलकटरॉिनक वहार जस आरटीजीएस एनईएफटी आयएमपीएस य पी आय

c सरकारी वहाराशी सबिधत बिकग सवा

d डीमट खात समतलय (इिकवटी) सरकारी रोख

e भारतीय चलनी नोटानाणी बदलणयाची सिवधा

f धनादश सकलन (Cheque Collection) लॉकर सिवधा सरिकषत ठव सवा

g कज ओवहरडराफट व हमी (guarantees)

h पस बदलन दणयासह िवदशी िविनमय सवा

i आमचया शाखा ार आिण िकवा आमचया अिधकत परितिनधी िकवा एजट ार िवकली

जाणारी तरयसथ पकष (Third Party) िवमा व गतवणक उतपादन

j करिडट काडर डिबट काडर एटीएम काडर समाटर काडर अशी काडर उतपादन व पीओएस सवा

(आमचया उपकपनया िकवा सलगन कपनयानी दऊ कललया करिडट काडारसह)

k िडिजटल सवा जस ई-वालट मोबाइल बिकग इटरनट बिकग यपीआई BHIM (िभम) आधार प

(ठळक अकषरातील शबदाच अथर पिरिश मधय सपि करण कोशात िदल आहत)

3

2 परमख वचनब ता (Key Commitments)

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key Commitments to you)

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to Fair Treatment)

तमचयाशी सवर वहाराचया बाबतीत खालील बाब चया सदभारत सयिकतक व उिचत वतरन कर

a बकचया काउटरवर रोख रककम धनादश सवीकारण वा दण रकमाच हसतातरण (Remittance) जनया

खराब नोटा बदलन दण आिण तयाचपरमाण पयारयी वसथ ारा रोख-िवरिहत (cash less) वहार

अशया िकमान सवा परवीण b आमही आपलयाला दऊ कलली बिकग उतपादन व सवा आिण आमही अनसारत असललया प ित व परथा

या बाबतीत या सिहतमधय िनधारिरत परितब ताच मापदड साधय करण c िडिजटल बिकग सहीत आमची उतपादन व सवा सबिधत कायद व िनयमानसार असतील तसच तमचया

गरजाशी ससगत आिण बिकग कषतरातील पिरिसथतीनरप असतील याची आमही काळजी घऊ

d आमच तमचयाशी असणार वहार ह पारदशरकता व एकातमतच नितक ततव पाळणार असतील e सरिकषत िव सनीय सोयीसकर आिण मजबत अशा िडिजटल बिकग व परदान परणालीचा आमही वापर कर

f आमची आिथक उतपादन आिण सवा दताना आिण िवतरीत करताना वय वश िलग ववािहक िसथती

धमर अपगतव िकवा आिथक िसथतीचया आधारावर आपलयाशी भदभाव कला जाणार नाही

g आपलयाबरोबरचया सवर वहारामधय िकमान मापदड िनि त करन चागलया आिण वाजवी बिकग प त चा परचार कर

h आपलया बरोबर सयोगय आिण नयायय सबध िनमारण करण i आमचया सटाफला परस आिण योगय परिशकषण िदल जाईल जयायोग ह सिनि त कर की आमच कमरचारी

आपणास तातडीन आिण िवनमरपण मदत करतील व एखादी गो अयोगय प ितन झाली असलयास झाललया चका दरसत करन आपलया तकरारी जलदपण आिण सहानभतीपवरक हाताळलया जातील

4

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to Transparency Fair and

Honest Dealing)

आमही आमची िव ीय उतपादन आिण सवा कशा परकार कायर करतात ह आपणाला समजणयासाठी a िहनदी इगरजी िकवा सथािनक भाषा या पकी कोणतयाही एका िकवा अिधक भाषत तयाची परशी मािहती

आवशयक तया सरकषा उपाया (Safeguards) सिहत िदली जाईल

b आमची जािहरात आिण परचारातमक सािहतय सप असन त िदशाभल करणार नसलयाच सिनि त कर आमही तयार कलल करारनाम पारदशरक सहज समजणार आिण आपलयाला चागलया परकार कळल आहत

ह सिनि त करणयासाठी आमही सवर परय कर उतपादनाचया िकमती सबिधत जोखीम उतपादनाचया

जीवनचकरा दरमयान वापराच िनयम आिण अटी आिण परसपरावर असणारया जबाबदायार सप पण उघड कलया जातील आमही ह सिनि त कर की आपण चिकची िवपणन प ती करार िवषयक सकतीचया अटी

नकारातमक पि करण अथवा चकीचया भाषातराला बळी पडणार नाही ह साधय करणयासाठी परकरण 3 मधील lsquoमािहती पारदशरकताrsquo आिण परकरण 4 मधील lsquoजािहरात िवपणन

आिण िवकरीrsquo या मधय िदललया प ती आिण कायरप त च आमही पालन करणार आहोत

c आमही ह सिनि त कर की तमहाला आिथक उतपादन व सवा िकमान िशललक आवशयकता (Minimum

Balance Requirement) ाजदर आिण सवा शलक व तया सदभारतल िनयम व अटी याची सपणर

मािहती पारदशरक प तीन िदली जाईल ही मािहती आपलया पसतीनसार खालीलपकी कोणतयाही मागारन उपलबध कली जाईल (i) एस एम एस िकवा ई-मल ारा (ii) इलकटरोिनक िकवा छापील माधयमा ारा (iii) आमचया वब-साइट ारा (iv) शाखतलया सचना फ़लक ारा [ वब साइट व शाखतलया नोिटस बोडर ार कलला मािहतीचा परसार हा वर दशरवललया इतर प ती

ितिरकत असल ]

d आपणाकरता कोणतया सिवधा उपलबध आहत व तयाचा लाभ कसा घयावा याची मािहती िदली जाईल तयाचपरमाण चौकशीसाठी तमही कोणाला व कस सपकर कराव यािवषयी मागरदशरन कल जाईल

e आपलयाकरता आमचया शाखत खालील मािहती परदिशत करणयात यईल (i) आमही दऊ कललया सवा (ii) बचत खाती आिण चाल खातयासाठी िकमान िशललक आवशयकता लाग असलयास आिण

िनधारिरत िकमान िशललक खातयामधय न ठवलयाब ल आकारल जाणार शलक

5

(iii) पिसतक चया सवरपात उपलबध असलली मािहती

f खालील गो ीबाबतची धोरण (Policies) आमचया वबसाइट वर परदिशत कली जातील

(i) ठवी (Deposits)

(ii) धनादश सकलन (Cheque Collection)

(iii) तकरार िनवारण (Grievance Redressal)

(iv) नकसान भरपाई (Compensation)

(v) थकबाकी वसली आिण सकयिरटी (तारण मालम चा) पनररताबा (Collection of Dues amp

Security Repossession)

(vi) गराहक अिधकाराची सनद (Charter of Customerrsquos Rights)

(vii) गराहक सरकषण धोरण (सायबर फसवणकी पासनचया सरकषणा सिहत) (Consumer

Protection Policy)

(viii) अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारामधल मयारिदत दाियतव (Limited Liability in

respect of Unauthorized Electronic Banking Transactions)

(ix) जय नागिरकासाठी आिण िद ाग कती करता असललया सिवधा (Facilities for Senior

Citizens and Differently Abled Persons)

g गराहकामधील सिहत सबधी जागरकता वाढवणयासाठी आमही ndash (i) आपण आमचयाकड खात उघडताना आिण िकवा िवनती कलयावर या सिहतची परत उपलबध कर (ii) आमचया परतयक शाखत आिण आमचया वबसाइटवर ही सिहता उपलबध असल (iii) ही सिहता परभावीपण अमलात आणणयासाठी आमचया कमरचायारना सिहत सबिधत मािहती दणयाच

परिशकषण दणयाच आमही सिनि त कर (iv) ldquoया सिहततील तरतद rdquo या िवषयावर गराहक मळाव (Customer Meets) िनयिमत पण

आयोिजत कर

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to Suitability)

आमही आपलयाला आपलया गरजनसार आिण आपली आिथक पिरिसथती आिण समज याच आकलन करन योगय अशी आिथक उतपादन सिचत कर जी परकरण 4 ndash ldquoजािहरात िवपणन आिण िवकरीrdquo मधय तसच ldquoथडर पाट

परोडकटसrdquo चया कलम 818 मधय िवसतारान दशरवणयात आल आह

6

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy)

ldquoगोपिनयता आिण ग ताrdquo या परकरण 5 मधय नमद कलयानसार आमही आपली सवर वयिकतक मािहती खाजगी आिण गोपनीय महणन हाताळ 215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and

Compensation)

काही चक झाली तर ती आमही तातडीन आिण सहानभतीपवरक खालील परमाण हाताळ a आमचया चका तातडीन दरसत करन आिण चकन लाग कलल कोणतही बक शलक आमही र कर तसच

आमचया चकीमळ उ वललया कोणतयाही आिथक नकसानाची भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

b आपलया तकरारी तातडीन हाताळ c जर आपण अ ाप समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा कसा पाठपरावा करावा त साग d ताितरक दोषा मळ उ वणायार अडचणी दर करणयासाठी सयोगय पयारयी सधी उपलबध करन दउ e आमही आपलया मािहतीसाठी आमचया शाखमधय खलील गो ी परदिशत कर

(i) जर आपली काही तकरार असल तर शाखचया अिधकाऱयाच नाव जयाला तमही भटन तकरार दाखल कर शकता

(ii) जर आपलया तकरारीच िनवारण शाखत झाल नाही तर परादिशक (Regional) िवभागीय

(Zonal) मनजर मखय नोडल अिधकारी याच नाव व प ा जयाना आपण भट शकता

(iii) शाखा जया बिकग लोकपालाचया (Ombudsman) अिधकार कषतरात असल तयाच नाव व

सपकर तपशील या सिहतचया परकरण 6 मधील उललखा परमाण तकरार िनवारणाचया अतगरत परिकरय बाबत आमही आपणास सलला दऊ जयात बिकग लोकपाल योजनचा तपशील समािव आह

7

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency)

आमची आिथक उतपादन सवा अित महतवाचया अटी आिण िनयम (Most Important Terms and

Conditions - एमआईटीसी) याची माहीती लाग असललया (एनकशर-1) ि भािषक ितरभाषी रपात ldquoसवर

समावशक नोिटस बोडरrdquo (Comprehensive Notice Board- सीएनबी) वर आमचया पिरसरात आमही परदिशत

कर तसच आमही परतयकष-वळ ततवावर (Real time basis) सीएनबीवर ही मािहती बदल परभावी तारख सह

अ यावत करत राह खाली नमद कललया िविवध मगारन आपलयाला ाजदर आिण शलकाब ल मािहती िमळ शकल

a आमचया शाखतील सचना फलक b आमचया शाखशी िकवा हलपलाईनशी सपकर साधन c आमची वबसाइट d आमचया यासाठी िनयकत कमरचारी हलप-डसकशी सपकर करन e आमचया शाखमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असललया परशलक-अनसची (Tariff

Schedule) चा सदभर घऊन

31 सामानय मािहती (General Information)

आमही खलील गो ी कर a आपलयाला दऊ कललया िविवध उतपादनाच आिण सवाच परकार याची मािहती दऊ व आपलया गरजनसर योगय

त पयारय सचव b मलभत बचत बक ठव (Basic Savings Bank Deposit - बीएसबीडी) खात उघडणयासाठी लागणारी

आवशयक कागदपतर ि भाषीय ितरभाषी सवरपात आमचया सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर तयाचपरमाण ldquoछोट खातrdquo (Small Accounts) उघडणयासाठी िशिथल कलल िनयम दखील आमही परदिशत

कर c आपलयाला सवारसय असललया सवा आिण उतपादनाची परमख विशष व तया करता लाग असलल ाज दर

शलक व आकार याची सप आिण सपणर मािहती दऊ d आमची बिकग उतपादन आिण सवा याचा लाभ घणयाच िविवध पयारय उदा आमचया शाखा बिकग

आऊटलटस वसाय परितिनधी वसाय सिवधारक (Business Facilitators) एटीएम मायकरो एटीएम

फोन बिकग मोबाइल बिकग नट बिकग याची मािहती दऊ व तयासबिध अिधक मािहती कशी िमळवता

यईल ह दखील साग

8

e आमचया कायदिवषयक िनयामक व आतिरक धोरणाचया गरजासाठी तमचा प ा व ओळख िस करणयासाठी

कोणती मािहती आमहाला आवशयक असत ह तमहाला साग

f तमच हकक व जबाबदायार िवशषतः आमही दऊ कललया नामिनदशन सिवधचया (Nomination Facility)

सदभारत जी सवर ठव खाती सरकषा ककषातील वसत (articles in safe custody) व सफ िडपॉिज़ट लॉकर

याकरता िदली जात या सबिधची माहीती दऊ

g बचत चाल खात आिण इतर सवर ठव खातयासबधी ldquoअित महततवाचया अटी आिण िनयमrdquo (एमआईटीसी) आपलया रकॉडरसाठी खात उघडणयापव आपलयाला दणयात यईल

32 ldquoफोन कर नकाrdquo सवा (Do Not Call Service)

तमही आमचया बकचया फोन कर नकाrdquo सवा िकवा रा ीय फोन कर नका सवा (National Do Not Call

Registry) मधय सवतः अथवा आपलया टलीफ़ोन सवा परवठादारा (Service Provider) माफर त न दणी कली

असल तर आमची नवीन उतपादन सवा याची ावसाियक मािहती फोनएसएमएस ईमल ार आमही तमहाला

कळवणार नाही तथािप खात िववरण (Account Statement) आिण इतर महतवाची मािहती जस एस एम एस

अलटर सह खातयातील वहार आिण तमही सधया लाभ घत असलली उतपादन व सवा यासाठी मातर ह बधन

असणार नाही

33 ाज दर (Interest Rates)

आमही तमहाला खालील मािहती दऊ a तमचया ठव व कजर खातयासाठी कोणता ाजदर लाग आह

b जर आपण घतलल कजर िसथर (Fixed) ाजदराच असल तर कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण कलमrdquo

(Interest Reset Clause) जर असल तर आिण तयाची परभावी तारीख

c जर कजर बदलतया (Floating) ाजदराच असल तर तमचया बदलतया ाजदराशी सबिधत सदभर-दर

(Reference Rate) जयाचयाशी तमचा बदलता ाजदर जोडलला असल तसच तमचया कजारसाठी परतयकषात

लाग ाजदर सदभर दरावर लावलल अिधमलय (परीिमयम) िकवा िदलली सट

d आपलया कजारला ldquoिसथरrdquo (Fixed) दरा पासन ldquoबदलतयाrdquo (Floating) दरा मधय िकवा उलटसवरपी रपातर

करणयाचा पयारय आपलयाजवळ आह का आिण असलयास तयकारता आकारल जाणार शलक e तमचया ठव वर ाज दय कवहा असल िकवा तमचया कजर खातयावर कवहा ाज आकारल जाइल या सदभारतील

काल-ब ता

9

f आमही तमचया ठव वर वा कजर खातयावर ाजाची आकारणी कशी करतो आिण ाजाची गणना कशी कली

जात

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

आमही तमहाला आमचया कजर उतपादना वरील ाजदरातील बदल तसच सदभर ाजदर याचयात होणार बदल खलील पकी कोणतयाही मागारन आमचयाकड अ यावत झाललया गराहक सपकर पतययावर िनयिमत पण कळव

i पतर ii ई-मल

iii एसएमएस iv परसार माधयम

ाज दरातील बदल आमही शाख मधील नोटीस बोडर आिण आमचया वबसाईटवर दखील परदिशत कर

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule)

341 शलक व आकार (Fees amp Charges)

a िविवध सवाकिरता शलक व सवा आकार आमचया बकच बोडर िकवा बोडारन अिधकत कलल

सकषम अिधकारी याचया मानयतन ठरवलल असतील आिण ह दखील सिनि त कल जाईल की व त वाजवी आिण कोणतयाही एकाच परकारचया गराहकामधय भदभाव करणार नसतील b आमचया वबसाईटवर शलक अनसची (Tariff Schedule) उपलबध असल व तयाची एक परत तमचया

अवलोकनाथर शाखमधय ठवली जाईल आमही आमचया शाखामधय शलक अनसची उपलबध असलया ब लची नोटीस लाव c तमही िनवडलली उतपादन व सवा याना लाग असलल आकार lsquoशलक अनसचीrsquo मधय िवसतारान दऊ

d तमही िनवडलली उतपादन सवाचा लाभ घताना तया सदिभत लाग असललया अटी व शत याचा भग झालयास

िकवा न पाळलयास तमहाला लाग होणा-या दडाब लची मािहती आमही परव

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges)

जर आमही कोणतयाही शलक िकवा आकारात वाढ कली िकवा नवीन शलक िकवा आकार लाग कल तर अस नवीन बदल लाग होणयापव एक मिहना आधी खात िववरणपतर ईमल एसएमएस अलटरशाखतील नोटीसबोडर ार

आमही सिचत कर ही मािहती आमचया वबसाईटवर दखील ठळकपण उपलबध असल

10

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions)

a तमही जी बिकग उतपादन अथवा जया सवाची मागणी कली असल तयाचयाशी सबिधत अटी व शत आमही

तमहाला साग b सवर अटी व शत वाजवी असतील आिण सबिधत अिधकार दाियतव व बधन सप करणा-या असतील तसच

शकयतो ही मािहती साधया व सोपया भाषत िदली जाईल

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions)

a अटी व शत मिधल बदल आमही आपलयाला नवीन बदल लाग होणयाचया एक मिहना आधी खालील पकी

कोणतयाही एका िकवा अिधक मागारनी कळव

i पतर ii खात िववरण पतर (सटटमट ऑफ अकाउट) iii एसएमएस iv ई-मल

ही मािहती आमचया शाखतील नोटीसबोडरवर आिण वबसाईटवर स ा उपलबध असल b साधारणपण कोणतही बदल ह सभा परभावी (prospective effect) असतील व त अमलात आणणयाचया

एक मिहना अगोदर सिचत कल जातील c जर कोणतीही सचना न दता आमही बदल कल तर अस बदल आमही 30 िदवसात सिचत कर जर असा बादल

आपलयाकारता असिवधाकरक असल तर अशया बदलाचया सचनचया तारखपासन 60 िदवसात तमही तमच

खात बद कर शकता िकवा खात बदल कर शकता तयामळ तमहाला बदल झालला वािढव आकार िकवा ाज

ाव लागणार नाही

d अटी व शत यामध कलल बदल तातकाळ वबसाईट वर अ यावत कल जातील तयाचपरमाण

आपण िवनती कलयास नवीन अटी व शत याची परत आपणास िदली जाईल

11

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales)

a आमची जािहरात आिण परचारातमक (Promotional) सामगरी सप असतील व िदशाभल करणार

नसतील ह आमही िनि त कर

b कोणतीही जािहरात िकवा परचारातमक सािहतय जयामधय बिकग सवा िकवा उतपादन याकड लकष वधल असल

िकवा जयात ाजदराचा उललख असल व अशावळी जर इतर आकार व शलक लाग होत असल तर तयाचा आमही उललख कर व आपण िवनती कलयास मािगतलयास सबिधत अटी व शत सिवसतरपण उपलबध करन

दऊ

c आधारभत सवा (Support Services) दणयासाठी जर आमही ितसऱया पकषाची (थडर पाट ) मदत घत अस तर

तमची वयिकतक मािहती (जर तया थडर पाट ला िदली असल तर) ती थडर पाट आमचया इतकीच गोपनीय व

सरिकषत तहन हाताळल ह आमही सिनि त कर d तमही लाभ घत असललया आमचया िव ीय उतपादनाची वगवगळी विशष आमही तमहाला वळोवळी इ-मल

एसएमएस फोन ार सपरिषत कर जर तमही आमचया फोन कर नका सिवधवर न दणी कली नसल तर

आमचया इतर उतपादन सवा िवषयक सर असललया िविवध योजनाची (Offers) ची मािहती आपणाला दऊ

आपलयाला ईमल ारा पाठवल गललया मािहती सदभारत भिवषयात सपरषणाची सदसयता र (unsubscribe)

करणयाचा पयारय आपणास आह e आमचया िव ीय उतपादनाच सवाच िवपणन करणयाकरता आमही ldquoथट िवकरी परितिनधीrdquo (Direct Selling

Agents ndash डीएसए) याची िनयिकत कर शकतो आमच डीएसए जवहा तमचयाकड आमची उतपादनसवा

िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर सपकर करतील तयावळी तयाच वतरन कस असाव याची एक सिहता आमही तयार कली आह जवहा त आमची उतपादन िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर

सपकर साधतील तवहा तयानी त बकच फकत lsquoिवकरी परितिनधीrsquo आहत अशी ओळख दण अिनवायर आह आमचया

वतीन काम करणारी िकवा आमची उतपादन िवकणारी थडर पाट िकवा एजट सदर िनयमाच पालन करल ह आमही सिनि त कर

f आमच परितिनधी करीयर िकवा डीएसए याचया सदभारतील गरवतरणक िकवा तयाचया कडन झालल या सिहतच

उललघन याबाबतीत कोणतीही तकरार आपणाकडन परा झाली तर आमही योगय ती पाऊल उचलन तया सदभारत चौकशी कर व आमचया नकसान भरपाईचया धोरणानसार आपल झालल नकसान भरन दऊ

12

g आमही ह सिनि त कर की आमचया वतीन काम करणारा कोणीही एजट िकवा आमची आिथक उतपादन

िवकणारी कोणीतीही थडर पाट िवकरीचा वहार पणर झालयावर तयाना िमळणारी फी िकवा कमीशन उघड करल

h आमही ह सिनि त कर की आमचया जािहरात मधय कालपिनक फस ा िदशाभल करणायार ऑफरब ल

जागरकता वाढिवणयासाठी आवशयक अशया सवर सबिधत सदशाचाही समावश असल

13

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality)

आमही तमची सवर वयिकतक मािहती खाजगी व गोपनीय ठव (कालातरान जरी तमही आमच गराहक रािहला नाहीत

तरी) तयासाठी आमही खालील ततव आिण धोरणाचा अवलब कर

a खालील बाब चा अपवाद वागळता तमचया खातयासदभारतील तमही सवतः िदलली िकवा अनय मागारन

िमळालली मािहती आमही आमचयाच गटातील कपनी वा अनय कोणतयाही कपनी सह कोणालाही दणार नाही

(i) करिडट इनफमशन कपनीज़ (रगयलशन) अकट (सीआयसीए) परमाण कजारची मािहती असरिकषत कजर करिडट

काडर इ मािहती करिडट इनफॉमरमशन कपनीज (सीआयसी) ला दण (ii) काय ान आवशयक असलली िकवा बिकग िनयामकान मगीतलली मािहती दण

(iii) जनत परित दाियतव या नातयान उघड करावी लागणारी मािहती

(iv) आमच िहत-सबध जपणयाचया उ शान मािहती दणयाची आवशयकता असलयास (उदाहरणाथर फसवणक

रोखणयासाठी) परत िवपणन उ शासाठी (marketing purpose) मातर आमही िकवा आमचया गटातील

इतर कपनयासह आपली िकवा आपलया खातयाची (आपलया नाव आिण पततयासह) कोणासही मािहती दणयाच ह एक कारण महणन वापरणार नाही

(v) जर तमही आमहाला मािहती उघड करणयासाठी परािधकत कल तर

(vi) तमचयािवषयी बकर सदभर (Bankerrsquos Reference) आमचयाकड मािगतला गला तर तो दणयापव

आमहाला तमची लखी परवानगी लागल

b तमही आमहाला सप पण अिधकत कलयािशवाय आमही तमची वयिकतक मािहती िवपणन िवकरीचया कारणासाठी

कोणालाही दणार नाही िकवा आमहीही वापरणार नाही

c जर आमही आपलयाकडन कवायसी (KYC) चया गरजा ितिरकत कोणतीही मािहती गोळा कली तर ती खात

उघडणयाचया फॉमरचा एक भाग महणन असणार नाही तर ती सवततरिरतया गोळा कर जर आमही आपणाकडन कोणतीही अितिरकत मािहती गोळा कली तर आमही कोणतया कारणासठी ही मािहती घत आहोत याच कारण दऊ आिण तयासाठी आपणाकडन िविश समती घऊ

14

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs)

जवहा तमही कजर सिवधसाठी अजर करता तवहा

a आमही तमहाला CIC ची भिमका आमही तयाचयाकड कर शकत असललया तमचया चौकशीच म व तयानी

परिवललया मािहतीचा तमचया कजर िमळिवणयाचया कषमतवर होणारा पिरणाम ह िवषद कर

b CIC कडन आमही िमळवललया करिडट इनफमशन िरपोटरची परत तमचया िवनतीनसार आिण तयाकरीता तमही

िनधारिरत शलक भरलया नतर उपलबध कली जाईल c आपण आमचयाकडन घतललया कजारची अचक मािहती CIC ला ठरािवक कालातरान दत राह

d CIC ला कळवललया मािहती मधय आपण घतललया वयिकतक कजारची दखील मािहती असल जर

(i) तमचया कडन कजारची परतफड करणयात िदरगाई झाली असल

(ii) दय रकम सदभारत काही िववाद असल

e आमही कजारची िसथती (Credit Status) तातडीन अ यावत कर परत कोणतयाही पिरिसथतीत दय रकमची

(Overdues) परतफड झालयाचया तारखपासन 30 िदवसा पकषा जासत कालाविध या करता लागणार नाही कजर-

खात बद झालयास 30 िदवसाचया आत सीआईसी ला िरपोटर कल जाईल जर तमच कजर खात अगोदर िडफॉलट मधय असल व तयानतर िनयिमत (Regularize) झाल असल तर ही मािहती सीआईसी ला पढील िरपोटर मधय

अ यावत कली जाईल जर आिशक (partial) िवलिबत (delayed) िकवा दय रकमची कोणतीही तडजोड़

असलयास त आपलया करिडट गण-तािलकवर (credit score) पिरणाम कर शकल

f सीआयसीला परिवलया जाणायार मािहतीब ल जर काही मतभद असलयास आमही अशी मािहती दणयाची कारण

समाधानकारकपण समजावन या परकरणाच िनराकरण कर g आपण आमचयाकडन घतलल करिडट कजर सिवधा सबिधत मािहती आमही कोणतया सीआयसी ला िरपोटर कली

आह ाचा तपशील आपण िवनती कलयास आमही आपणास साग h र25 लाख() िकवा तयापकषा अिधक रकमचया हतपरससर चकारपणा (willful defaulters) करणार ओळखन

आमही तयाची नाव जाहीर कर आिण िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण अशा िवलफल

िडफॉलटरची नाव करिडट मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

i जयाच खात सशयासपद (Doubtful) िकवा तोटा (Loss) महणन वग कत कल आह अशा र100 कोटी() िकवा

तयापकषा अिधक अशा रकमचया िडफॉलटरची नाव िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण करिडट

मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

(िकवा वळोवळी सधारीत कलयापरमाण)

15

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback)

61 अतगरत प ित (Internal Procedures)

a तमहाला जर तकरार करायची असल तर आमही तमहाला साग

i तकरार कशी करावी

ii तकरार कठ करावी iii तकरार कोणाकड करता यईल iv आमचया कडन उ राची अपकषा कधी करावी v तकरार िनवारण करणयासाठी कोणाला भटाव vi झाललया िनणरयाबाबत जर तमही समाधानी नसाल तर पढ काय कराव

b आमच कमरचारी तमहाला तमचया कोणतयाही पर ाबाबत मदत करतील

c तकरारी योगय िरतीन व जलद हाताळणयाचया आमचया प ितची मािहती तमहाला कठ उपलबध होउ शकल ह

आमही साग

d तमचया तकरारीसदभारत तमही जयाचशी सपकर कर शकता तया अिधका-याच नाव शाखमधय परदिशत कल जाईल

जर शाखचया पातळीवर तमची तकरार सोडिवली गली नाही तर आमही ह सिनि त कर की आपली तकरार

बकचया अतगरत सव चच तकरार िनवारण अिधकायारचया सतरावर नउन आपलयाला 30 िदवसाचया आत अितम परितसाद िदला जाईल आपली इछा असलयास आपण आमचया िवभागीय परादिशक वसथापकाला परमख

नोडल अिधका-याला (PNO) भट शकता जयाच प शाखमधय परदिशत कलल असतील

e जर आपण आपली लखी तकरार हाती िदली असल तर आमही ताबडतोब तयाची पावती दऊ आिण एक तकरार

सदभर करमाक सवततररीतया तमचया न दणीकत मोबाईल नबरवर एसएमएस ार पाठिवला जाईल जर आपली तकरार फोन ार आमचया िनयकत टिलफोन हलपडसक िकवा गराहक सवा करमाकावर कली असल तर आमही

आपलयाला एक तकरार सदभर करमाक दऊ आिण आपलया तकररी सदभारतील परगतीची मािहती वाजवी कालावधीमधय दऊ

f आपली तकरार परा झालया पासन 30 िदवसाचया आत परकरणाचा तपास करन आमही आपलयाला अितम

परितसाद पाठव िकवा आपलयाला परितसाद दणयास जासत वळ का लागत आह याच सप ीकरण दणयाचा परय कर तरी दखील जर आपण समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा पाठपरवा कसा करावा ह साग

16

g तकरार दाखल कलयापासन जर 30 िदवसाचया आत आमचयाकडन उ र समाधानकारक उ र तमहाला िमळाल

नाही व तमहाला इतर मागारनी तकरारीच िनवारण करन घयाव अस वाटत असल तर बिकग लोकपाल (Banking Ombudsman) योजनखाली िरझवहर बकन नमललया बिकग लोकपालाशी तमही सपकर कर

शकता तयािवषयीची कायर-प ती आमच कमरचारी तमहाला सप करतील

62 बिकग लोकपाल योजना (Banking Ombudsman Scheme)

बिकग लोकपाल योजना आमचया वबसाईटवर आमही परदिशत कर आपण िवनती कलयास योजनची परत नाममातर

शलकात उपलबध करन िदली जाईल आमचया परतयक शाखमधय ती शाखा कोणतया बिकग लोकपालाचया

अिधकारकषतरा अतगरत यत तयाच नाव व प ा परदिशत कला जाईल जर बिकग लोकपालान िनणरय िदला आिण आमहा जवळ तया िनणरया िवर अपील करणयाचा कोणताही आधार नसलयास तकरारकतयारन हा िनणरय मानय

असलयाच िलिखत सवरपात िदलयाचया तारखपासन 30 िदवसाचया आत आमही या िनणरयाच पालन कर 63 गराहकाचया सभा (Customer Meets)

वचािरक दवाण-घवाण आिण सचनाच एक िनयिमत माधयम महणन आमही ठरािवक कालातरान गराहकाचया सभा आयोिजत करणयाचा परय कर 64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

शाखा सतरीय गराहकसवा सिमतीचया मािसक सभची तारीख आमही आमचया शाखामधय परदिशत कर इचछा असलयास आपण तया सभला उपिसथत राह शकता

17

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues)

a जवहा आमही कजर दऊ तयावळसच तयाचया परतफडीच वळापतरक महणजच रककम कालाविध िकती व कशा

हपतयामधय फडायची ह सप पण साग तथािप जर तमही परतफडीच वळापतरक पाळल नाही तर तमचयाकडन

पस वसल करन घणयासाठी दशातील परचिलत काय ापनसार योगय ती पावल उचलली जातील

b थकबाकी वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी आिण वसली परितिनधी

(एजट) नमणयासाठी आमच बकचया बोडर ार मानयता परा अस धोरण असल

c वसली करता परितिनधी (एजट) नमताना सवर सबिधत कायद िनयम मागरदशरक ततव आिण मजिरसाठी अटी

परवाना िकवा न दणी सबिधत सवर बाबी िवचारात घतलया जातील d आमही ह सिनि त कर की आमच वसली एजट तयाची जबाबदारी काळजीपवरक व सवदनिशलतन पार

पाडणयासाठी योगयपरकार परिशिकषत असतील आमही ह दखील सिनि त कर की त आखन िदललया मयारदाच उललघन करणार नाहीत e आमच कजर परतफडीच धोरण सौजनयपणर िनषपकष आिण मन वळिवणयाचया ततवावर आधािरत आह गराहकाचा

िव ास वध गत करण आिण तयाचयाबरोबर दीघरकालीन सबध िनमारण करणयावर आमही िव ास ठवतो f आपणाकडन दय असललया रकम ब लची सवर मािहती आमही आपलयाला दऊ आिण तयाची परतफड

करणयासाठी परशी पवरसचना आपलयाला दणयाचा परय कर

g वसली एजनसीकड कजर चकवणयाचा (डीफॉलट) मामला सोपावणयापव तया परकरणाची नीट तपासणी करणयाची

आमची यतरणा असल महणज आमचया कामातील तरिट मळ तमहाला असिवधा होणार नाही

h जवहा आमही आपलया िवर वसली परिकरया आरभ कर तयावळस आपणास लखी सिचत कर व तयाचबरोबर

आपली कस कोणतया वसली एजटकड़ ससथकड िदली आह तयाच नाव प ा व फोन नबर आपणास दऊ

i आमही वसलीसाठी नमललया एजनसीज कपनयाची मािहती आमचया वबसाईटवर उपलबध असल

J तयाचपरमाण आपण िवनती कलयास आपलयाशी सबिधत िरकवहरी एजनसीज कपनयाचा तपशील आमचया

शाखत उपलबध करन दऊ

k आमच कमरचारी िकवा वसली वा सकयिरटीचा(तारण मालम चा)पनररताबा (Security Repossession)

घणयाकरता आमचया कडन अिधकत करणयात आलली कोणतीही कती (ती िकवा तो) सवतःची ओळख दतील आिण आमही िदलल अिधकार पतर परसतत करतील तयाचपपरमाण आपण िवनती कलयास बकन िदलल अथवा

बकन अिधकत कललया अिधका-यान िदलल सवतःच ओळखपतर दाखवतील

18

l आमच सवर कमरचारी िकवा बकन वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी

अिधकत कलली कोणतीही िकत खालील मागरदशरक ततवाच पालन करल

i सवरसाधारणपण तमही िनवडललया सथानी तमचयाशी सपकर साधला जाईल जर अस िविश िठकाण

तमही सािगतलल नसलयास तमचया घरी िकवा तही शकय न झालयास तमचया कामाचया वसायाचया िठकाणी तमचयाशी सपकर साधला जाईल

ii आमच कमरचारी एजट सवतःची ओळख व बकच परितिनिधतव करणयाचा तयाचा अिधकार तमहाला अवगत करतील

iii तमचया गोपनीयतचा आदर कला जाईल

iv तमचयाशी सभयपण सवाद साधला जाईल

v तमचया कामाचया िकवा वसायाचया द ीन अपवादातमक िरतया आवशयक झालयास िकवा िविश पिरिसथती वागळता साधारणपण आमच परितिनधी तमचयाशी सकाळी 700 त सधयाकाळी 700

या वळदरमयान सपकर साधतील

vi िविश वळी िकवा िविश जागी फोन न करणया िवषयीचया तमचया िवनतीचा शकयतोवर आदर राखला जाईल

vii फोन कलयाचया वळा फोन कॉल ची सखया आिण झालल सभाषण याचया न दी ठवलया जातील viii दय रकमबाबतच िववाद िकवा मतभद परसपरना सवीकायर व स विसथत रीतीन सोडिवणयासाठी पणर

मदत कली जाईल

ix पस वसलीसाठी तमचया घरी आल असता सभयता व औिचतय पाळल जाईल आमच अिधकारीएजट

कोणतयाही िकतिवर कोणतयाही परकार मौिखक िकवा शािररीक धाकदपटशा िकवा तरास दणार नाहीत तयाचपरमाण जाहीरिरतया मानहानी करण िकवा कटिबयाचा िमतराचा कजर अनमोदन

करणारयाचा इ खाजगीपणा ला बाधा आणण धमकया दण िननावी फोन करण आिण चकीच व िदशाभल करणार िनवदन करण अशया मागारचा अवलब करणार नाहीत

तथािप सपकारसाठी तमची मािहती अ यावत करत रहाण ही तमची जबाबदारी आह जर तमही िदललया मािहतीचया आधार बक तमचयाशी सपकर साध शकली नाही तर उपलबध सरोता ार तमची मािहती गोळा कली जाईल आिण तमचा शोध घणयासाठी तमच िमतर नातवाईक याचयाशी सपकर कला जाईल

x कटबातील कणाचा मतय अशया अनिचत परसगी अथवा लगना सारखया एखा ा महतवाचया परसगी फोन करण वसली साठी भट घण टाळल जाईल

xi वसली एजटचया गर-वतरनाब ल आपलयाकडन कोणतीही तकरार आलयास तयाची चौकशी कली जाईल

19

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security

Repossession Policy)

थकबाकी वसली आिण गहाण वसतचा पनररताबा घणयासाठी आमही काय ाशी ससगत अशा धोरणाचा अवलब कर सदर धोरण आमचया वबसाईटवर उपलबध असल आिण िवनती कलयास तयाची परत आपलयाला आमचया शाखामधय अवलोकनाथर उपलबध कली जाईल

20

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services)

81 ठव खाती (Deposit Accounts)

a तमही आमचयाकड िविवध परकारची खाती उघड शकता जस बचत खात मदत ठवी चाल खात इतयािद आपण

अशी खाती खालील शली मधय उघड शकता i एकल नावान ii सयकत नाव iii सयकत पण (कोणीही एक िकवा उ रजीवी) (Either or Survivor)

iv सयकत पण (परथम िकत िकवा उ रजीवी) (Former or Survivor)

v सयकत पण (नतरची िकत िकवा उ रजीवी) (Later or Survivor)

िकवा vi अनय कोणतयाही प तीन

b आमही आपणाकरता ldquoबिसक बचत बक ठव खातrdquo (Basic Savings Bank Deposit Accounts- BSBD)

उपलबध कर जया मधय िकमान िशललक रकमची (Minimum Balance) पवर-अट नसल आमही कोणतही शलक न

आकारता पासबका() सह िकमान सवरसामानय सिवधा परव दऊ या सदभारतील मािहती पारदशरकिरतया

आपणास खात उघडणयाचया वळस िदली जाईल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक सटटमट ऑफ अकाउट सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच सटटमट दणयाची अनमती आह c वर दशरवलली खाती परवानगी-योगय असल तयापरमाण नामिनदशन सिवधसह (Nomination Facility)

आपण उघड शकता खात उघडणयाचया फॉमरमधय आमही नामिनदशनासाठी पयारय समािव कर तसच नामिनदिशत कतीच नाव पासबक अकाउट सटटमट िफ़कसड िडपॉिज़ट िरसीट (FDR) वर दशरिवणयाचा पयारय

दखील उपलबध असल खात उघडणयाचया वळीच आमही वर उललख असललया खातयाचा तसच नामिनदशन सिवध मळ होणारा पिरणाम सप कर d तमही कललया नामिनदशनाची मािहती िमळालयाची आमही पावती सवीकित दऊ व पासबक अकाउट सटटमट

एफडीआर वर नामिनदशनाची सतयता न द तयाचपरमाण आपण लखी िवनती कलयास नामिनदिशत िकतच नाव दखील तयावर नमद कर e आमही पासबका मधय ठव िवमा सरकषणािवषयी (Deposit Insurance Cover) मािहती परव

f बक बरोबरचया सवर वहाराचा परसा तपशील आमही पासबका मधय दऊ

21

g खात उघडणयाचया वळी आमही आपलयाला ldquoतरल ठव सिवधाrdquo (Liquid Deposit Facility) सवीप अकाउट

आिण आमचया ततसम बिकग उतपादनाब ल तयाच पिरणाम आिण कायरप तीसह सिचत कर

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit

Accounts)

कोणतही ठव खात उघडणया पव आमही

a तमचया गराहकाना जाणन घया (कवायसी) मागरदशरक सचनानसार योगय ती काळजी-परिकरया (Due

diligence) पणर कर

b या सदभारत आवशयक अशी कागदपतर िकवा पराव सादर करणयास आपणास साग

c गोळा कली जाणारी मािहती कवळ आमचया कवायसी करता आवशयक मनी ल डिरग परितबधक िकवा इतर

कोणतयाही वधािनक आवशयकतानसार असल जर आमहाला कोणतीही अितिरकत मािहती हवी असल तर ती सवततरपण मािगतली जाईल आिण अशी अितिरकत मािहती मागणया साठीची कारण आमही सप कर काय ान अिनवायर नसलयास अशी मािहती परदान करण आपणाकरता सविचछक असल काय ाची अमलबजावणी करणारी एखादी ससथा बिकग िनयामकान आवशयक कल नसलयास ही मािहती गोपनीय ठवली जाईल d खात उघडणयाचया फॉमर उपलबध कर जया मधय कवायसी चया पतरत करता आमहाला आवशयक असललया

मािहतीच िववरण आिण पडताळणीसाठी वा रकॉडर करता लागणारी कागदपतर सादर करण या सदभारतली मािहती असल e कवायसीचया सदभारतील कागदपतर िनयिमत कालावधीन सादर करण आवशयक कर जयायोग आमच रकॉडसर

अ यावत करण आमहाला शकय होईल f ठव खात उघडताना परिकरयातमक औपचािरकता सप कर आिण आपण मािगतलल आवशयक त सप ीकरण दऊ

g जया ठव सिवधचा आपण लाभ घऊ इिछता तया करता लाग असललया ldquoअित महतवाचया अटी व शत rdquo (Most

Important Terms and Conditions -MITC) आपणास दऊ

h खात उघडणयाचया वळी तमहाला एमआयटीसीचा एक भाग महणन िडपॉिज़ट इनशरनस अड करिडट गरटी

कॉप रशन ऑफ इिडया (डीआयसीजीसी) यानी दऊ कललया ठव िवमा योजनचा तपशील व तया सदभारतील िनयम व अटी उपलबध करन दऊ

22

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account)

a जर आपण आपलया चाल बचत खातयाचया िनवडीब ल आनदी नसाल तर खात उघडलया पासन 14

िदवसाचया आत आपण आमचया इतर कोणतयाही खात आमही दऊ कललया उतपादनात फरबदल (Switch)

करणयासाठी आमचयाशी सपकर साध शकता वकिलपकिरतया आपण आपल खात तयावरील जमा झाललया

ाजासह बद करणयाचा पयारय दखील िनवड शकता अशा परकरणामधय कोणतही दडातमक शलक लाग कल

जाणार नाही b आपण आपल चाल बचत खात बद करणयाचा िनणरय घतलयास आमही आपणाकडन सचना परा झालयाचया

परत सवर औपचािरक पतरता आिण सवर जररी कागदपतर सादर कलयानतर तीन कामकाजाचया िदवसाचया आत

आवशयक कती कर c जर आपण आपलया सिकरय आिण ऑपरिटवह खातयाला आमचयाच बकचया दसयार शाखत सथालातिरत कर

इिचछत असाल तर आमही तयापरमाण कर या सदभारत आपली िवनती परा झालयावर आमही पततयाचा नवीन

परावा न मागता आिण आपलया वतरमान पततयाब ल आपलया सवतःचया घोषणापतराचया आधार आपल खात 3 (तीन) कामकाज िदवसाचया आत आपलया इिछत शाखत हसतातिरत कर परत सहा मिहनयाचया आत तमहाला बदल झाललया पततयाचा कागदोपतरी परावा सादर करावा लागल आपल खात िकरयानवियत (operationalised)

झालयानतर आमही आपणास लवकरात लवकर सिचत कर आपलया िव मान सथायी सचना (Standing

Instructions) डायरकट डिबट इतयािद जर असलयास तया सबिध आपल खात हसतातिरत कललया शाखला

सिचत कल जाईल 813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts)

जवहा आपण ठव खात उघडाल तवहा आमही

a एका ठरािवक कालावधीत िकती वहार रोख एटीएम िवथडरॉअलस इतयािद िवनामलय कल जाऊ शकतात

याची मािहती दऊ b िविहत मयारदा ओलाडलयास आपलयाला कोणतया परकारच शलक लाग कल जाईल याची मािहती दऊ शलकाचा

तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव कला जाईल c आपलया बचत ठव वर कोणतया दरान ाज िदल जाईल तयाच मोजमाप कस कल जात आिण तयाचया दयकाचा

ठरािवक कालाविध याबाबतची मािहती आपलयाला िदली जाईल

23

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance)

a बचत बक खातयात िकमान िशललक रककम िकती असावी ह आमचया शाखमधय परदिशत कल जाईल

b ठव उतपादन जस बचत बक खात आिण चाल खात िकवा कोणतयाही अनय परकारच ठव खात या सदभारत आमही

आपलयाला सिचत कर की i खातयाचया ऑपरशनस सबिधत अटी व शत चा एक भाग महणन अशा खातयामधय िकती िकमान

िशललक रककम ठवण आवशयक आह ii जर आपण आपलया खातयात िकमान िशललक रककम कायम ठवणयात कसर कलयास तयाब ल लाग

होणार शलक शलकाचा तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल iii िकमान िशललक रकमचया िनयमात कोणतही बदल करणयापव 30 िदवसाची पवरसचना िदली

जाईल ा सचना कालावधी (Notice Period) दरमयान आमही वाढ झालली िकमान िशललक रककम

आपलया खातयात न ठवलया ब ल कोणतही शलक आकारणार नाही यािशवाय आपणाकड़ बीएसबीडी खातयात बदल (िसवच) करन घणयाचा पयारय असल जयासाठी आमही कोणतही शलक आकारणयापव आपलयाला सिचत कर iv आमही ह सिनि त कर की बचत खातयातील िशललक कवळ ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलयाचया

शलक आकारणीमळ नकारातमक (Negative) होणार नाही जर खात बद िकवा पनरजजीिवत

करायच झालयास िकमान िशललक न ठवलयामळ लाग कलल शलक भरणयाची मागणी आमही करणार नाही v आपण आपलया खातयात ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलया ब ल च शलक ह आपलया खातयात आढळन

आललया िकमान िशललक रकमचया कमतरतचया परमाणात असल 8132 शलक (Charges)

चकबक जारी करणयाकरता अितिरकत डपलीकट सटटमट ऑफ अकाउट डपलीकट पासबक पड़ चक चया

परितिलिप फोिलयो शलक डिबट काडर एटीएम काडर सवाकषरी सतयापन चक िरटनर जनादश (Mandate) िकवा

खातयाचया शलीतील बदल बचत चाल खात बद करण होम बराच नॉन-होम बराच मध रोख जमा करण वा

काढ़ण बकचया सवतचया इतर बकाचया एटीएम माइकरो एटीएम मधन कश नॉन-कश वहार इतयािद च

िविश शलक आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल िदललया सवलती िकवा सट तया सवलतीचया मळ वधता कालावधी दरमयान काढन घतलया जाणार नाहीत

24

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements)

a आपणास आपल खात वसथािपत करणयासाठी आिण तयातील न दी तपासणयासाठी जर आपण पासबक हा

पयारय िनवडला नसल तर आमही आपलयाला मािसक खात-उतारा ईमल ारा सटटमटस (आपली समती

असलयास) परव ही सिवधा िडिजटल माधयमातन स ा उपलबध होउ शकल b आपण आमहाला आपलया खातयासाठी सामानयतः उपलबध आह तयापकषा अिधक वळा खात िववरण परदान

करणयास साग शकता ही सवा सशलक असल व आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल c आमही आमचा एमआयसीआर कोड आिण आयएफएस कोड चकबक पासबकस आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमनट) यावर दशरव d बकचया गराहक सवा कदराचा करमाक आिण शाखचा सपकर करमाक आमही पासबक आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमट) वर उपलबध करन दऊ e आमही आिथक वषारमधय एकदा कजर खातयाच िववरणrdquo (सटटमट) िवनामलय परदान कर ह िववरण (सटटमट)

ऑनलाइन सिवध ार िकवा ईमल- ार उपलबध कल जाईल आिण या पयारयाचया अनपिसथतीत पोसट ार पाठवणयात यईल जर तमहाला कजर खातयाचया िववरणाची (सटटमनटची) नककल िकवा अिधक परती ह ा असतील तर तयाकािरता ज शलक लाग असल त आमचया वबसाइट वर असललया परशलक सची (टिरफ श ल) मधय तसच कजार सबधीचया दसतऐवजा मधय नमद कलल असल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक खात िववरण (सटटमट ऑफ अकाउट) सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच िववरण (सटटमट) दणयाची अनमती आह

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit

accounts and addition of value added services)

जर आपल खात शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवासाठीचया अटी पणर करत असल तर आपलया लखी समतीन

िकवा इतर कोणतयाही मागारन िकवा जथ आपली मानयता परमाणीकत इलकटरॉिनक माधयमा ार घतली जात अशया परकार घतलयानतरच शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवा परवलया जातील 8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts)

एकदा खात वरचया दजार वरन खालचया दजारवर अवनत झालयानतर आपणास तस कळव 30 िदवसाचया पवरसचननतर आमही खात अवनत कर अजञान 814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors)

a आपण िवनती कलयास आमही तमहाला साग की एखा ा अलपवयीन (अजञान) िकतचया नाव ठव खात कस

उघड़ता यत आिण त कस ऑपरट करता यत b अलपवयीन (अजञान) िकत कोणतया तारखस वयसक (सजञान) होत आह ह आमही सिचत कर

25

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts)

आमही ह कर a जवहा तमही तमच खात उघडाल तवहा कोणतया पिरिसथतीत तमच खात िनषकरीय स महणन वग कत कल

जाईल याची तमहाला मािहती दऊ तसच आपल खात िनिषकरय स अस वग कत करणयापव िकमान तीन महीन

अगोदर तयाच होणार पिरणाम आमचया रकॉडर परमाण आपलया अितम न दललया पततयावर आिण िकवा ईमल ार आपणास सिचत कर b आपल खात िनिषकरय स अस वग कत कल जात आह ह सागणारा एसएमएस ईमल दखील पाठवणयाचा

परय कर c खात िनषकरीय स अस वग कत करणयापव सयकत खातधारकाला खातधारकाना स ा सिचत कल जाईल

d आपण खात सिकरय कर इिचछत असलयास आमही आपलयाला या प तीची मािहती दऊ

e खात कवळ िनिषकरय स झालयामळ कोणतही शलक लाग कल जाणार नाही

f िनिषकरय खातयाचया सिकरयकरणासाठी (पनहा चाल करणयासाठी) आमही आपलयाला शलक आकारणार नाही

g स खात सिकरय झालयावर आपलया िवनती नसार एसएमएस ईमल िकवा पतरासह िविवध मागारन आपणास

सिचत कर

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account)

सामानय पिरिसथतीत आमही िकमान 30 िदवसाची सचना व कारण िदलयािशवाय आपल खात बद करणार नाही

अशा परकरणामधय आपलया ार आधीच जारी कललया धनादशाकिरता आपण पयारयी वसथा करण बधन कारक

राहील व तयाचपरमाण अशया खातयावर नवीन धनादश जारी करणयापासन सवतःला परावत करण आवशयक असल 82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services)

a सकलनासाठी पाठवणयाकरता धनादश जमा करणयासाठी आमही डरॉप-बॉकस सिवधा दऊ डरॉपबॉकसमधय जमा

झालल धनादश योगय रीतीन आिण तातडीन न दल जाव ह सिनि त करणयासाठी आवशयक ती खबरदारी घतली जाईल तरीस ा आपलया इछनसार आपण धनादश डरॉपबॉकसमधय जमा करणया ऐवजी बकचया काउटरवर जमा

करन पोचपावती घऊ शकता b आमही सथािनक आिण पररगावचया धनादश िडमाड डराफट ई समाशोधन चकराब ल तयाच िदवसाचया

(same day) िकलअिरगसाठी धनादश इतयािद दाखल करणयासाठी कट-ऑफ वळ आपण धनादश इतयािद जमा

कलयानतर पस कधी काढ शकता समाशोधनासाठी िवलब झालयास आमचया चक कलकशन पॉिलसी नसार

(धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार) आपणास कधी ाज दय होत यासारखया तपशीलासह आपलयाला

सिचत कर

26

c जर चक डीडी इतयािद सकलनास िवलब झाला तर आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार

तमचयाकडन मागणी होणयाची वाट न पाहता तमहाला नकसान भरपाई िदली जाईल

d जर आपण सकलनासाठी जमा कलला धनादश परदान न होता परत आला तर तमहाला तविरत एसएमएस ईमल

ार कळवणयात यईल

e आपण जारी कलला परत परदान न करता आलला असवीकत धनादश अिधकत सवाकषरी असललया चक िरटनर

ममो सोबत जयामध असवीकितची तारीख व नाकारणयाच करण समािव असल 24 तासाचया आत तमहाला

परत कला जाईल

f जर बाहरगावचया धनादशासाठी तातकाळ करिडट दऊ करणयात आल तर याबाबत िनयम व अटी याची मािहती

दऊ उदा तमही दाखल कलल चकस डराफटस ई सतोषजनकरीतया सचािलत अशया खातया मधय कोणतया मयारद

पयरत करिडट कल जाऊ शकतात इतयािद

g जर आपण आमचयाकड जमा कलल चक डराफट इ मागरसथ असताना गहाळ झाल (lost in transit) तर आमही

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा परमाण आपणास डिपलकट चक डराफट िमळणयाकरता सवर

परकारची मदत कर व आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई दऊ

h आपण जवहा खात उघडाल तया वळस आिण आपण जवहा िवचारणा कराल तवहा आमही वरील मािहती दऊ जर

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा मधय काही बदल झालयास सधािरत धोरण आमचया वबसाइट

वर परदिशत कल जाईल आिण त आमचया सवर शाखामधय उपलबध कल जाईल 83 रोिखच वहार (Cash Transactions)

a वहाराचया परकारावर असलल कोणतही िनबरध िकवा लाग असलल शलक याचा अपवाद वागळता आमही

आमचया सवर शाखत कोअर बिकग परणालीनसार रोख रककम सवीकार अथवा अदा कर b खराब मळललया नोटा आिण िकवा छोटी नाणी आमही दर िदवशीचया एका िनधारिरत मयारद पयरत आमचया

सवर शाखामधय िविनयिमत करन तयाबदलयात चागलया दजारचया सवचछ अशया नोटा नाणी जारी कर

तयाचपरमाण ही सवा एका िनधारिरत मयारदपयरत िनयिमत नसललया (Walk-in) गराहकाकरता स ा उपलबध

असल c िनिद रकमपकषा अिधक रोख रकमचया वहारासाठी आपला पन (PAN) सादर करण आवशयक असल

27

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a थट डिबट सथायी िनदश कशा परकार कायर करतात तमही तया कशा न दव िकवा र कर शकता आिण

तयासबिधच शलक याची मािहती आपणास खात उघडताना दऊ या सव करीता आमचया परशलक-सची नसार शलक आकारल जाईल b थट डिबट करता आपण िदलल आदश [रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा (NECS) रा ीय सवयचिलत

समाशोधन गह (NACH) चया अतगरत] आिण आपलया इतर सथायी सचनानसार कती कर जर आपलया

आदशानसार कती करणयास िवलब अथवा हयगय झालयास व तयामळ आपल आिथक नकसान वा आपणावर अितिरकत बोज़ा पडलयास आमही आपलयाला बकचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ तमचया खातयात परशी िशललक नसलयामळ जर तमचया आदशाच पालन करता आल नाही तर परशलक अनसचीपरमाण (Tariff

Schedule) आकार घतला जाईल

c जवहा अस िनि त होईल की एखादी रककम तमचया खातयात अनिधकतपण चकीन डिबट कली गली आह तवहा

ती रककम ाजासह तमचया खातयात करिडट कली जाईल व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई िदली जाईल 85 परदान रोखणयाची सिवधा (Stop Payment Facility)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a तमही जारी कललया चकचया बाबतीत तमची परदान रोखणयाची सचना सवीकार तमचयाकडन तशी सचना

िमळालयावर तातकाळ तयाची पोचपावती दऊ आिण जर आमचयाकडन चक अगोदरच परदािनत (Clear) झाला

नसल तर पढील कित कर

b परशलक अनसिचमधय नमद कलयापरमाण लाग असलयास आकार लाव

c जर परदान रोखणयाची सचना आमहाला िमळालयानतर आमचयाकडन चकच परदान कल गल तर तवढी रककम

परत कर व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ 86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions)

आमही ह कर a तमचया खातयातन परदािनत झालल मळ धनादश डिबट सचना िकवा तयाचया परितिलिप िकवा चक टरकशन िससटम (CTS) नसार सादरकतयार बककडन परा झालली चकची परितमा काय ानसार आवशयक

असललया कालावधीसाठी जतन कर

28

b जोवर आमचयाकड रकॉडसर उपलबध आहत तोपयरत परवा महणन धनादशधनादशाची परितमा डिबट सचनची

परत िकवा परितमा आपणास दऊ जर तमचया खातयातील परद धनादश डिबट सचनाचया सदभारत काही वाद असल आिण िववािदत चक ई चया परितिलिपची आपण िवनती कलयास अशया धनादशाचया डिबट सचनचया तारखपासन एका वषारचया आत मागणी कलयास आकार लागणार नाही मातर एक वषारचया कालाविधनतर अशया िवनतीवर परशलक सची परमाण आकार लावला जाईल C परदान न झालल आिण कालबा (stale) झालल धनादश आमही कस हताळतो त आपलयाला िविदत कर या

सदभारत आकारल जाणार शलक आमचया परशलक सची मधय समािव असल 87 मदत ठवी (Term Deposits)

a जवहा आपण आमचयाकड मदत ठव ठवाल तवहा खात उघडणयाचया तमचया अजारतच ठवीची मदत पणर

झालयानतर ठवीचया रकमचा परतावा कशा प तीन पािहज तयाब लचया सचना घऊ

b मदत पणर झालयानतर ठवीचया परता ा सदभारत आपली कोणतीही सचना नसलयास ठवीचया मदतपत ची

तारीख परशी अगोदरच पतर ई-मल एसएमएस ारा आपणास कळव c तदनतरही आपणाकडन कोणतीही सचना परा झाली नाही तर कर-बचत ठवी ई सारखया मदत ठवी सोडन

तया ठवीच पव चयाच मदतीकरता परत परचिलत ाज दरान नतनीकरण कर

d मदत ठवीच पस मदतपत होणयाआधीच काढणयाची परिकरया साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम

आय टी सी (महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल

e मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास लाग असलल ाज दर आिण आकारल जाणार

शलक याची मािहती दऊ f मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास जर सवर ठवीदारानी या करता सयकतपण िविश

अिधदश (Mandate) िदला असलयास पवरवत िकत िकवा उ रजीवी दोह पकी एक िकवा उ रजीवी या

अिधदशा परमाण परवानगी दऊ खात उघडणयाचया अजारमधयच आमही अशया अिधदशाच परयोजन कर g मदतपत नतरचया एखा ा तारखस जर तमहाला ठवीच नतनीकरण करायच असलयास तयासाठी लाग होणार

ाज अटी व शत तमची ठव सवीकारताना साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम आय टी सी

(महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल h तमचया ठव वरील जमा ाजाचया उतप ा सदभारत आयकर कायदयातील तरतदी या काय ातगरत आमचयावर

असलली बधन आिण मळ ोतातन कर कापताना तमहाला िमळ शकणारी सट याब ल मािहती दऊ

29

i जर तमच ाजाच उतप ह करपातर नसल तर अजर करतवळी आमही आपलयाकडन फॉमर 15G िकवा 15H जो

लाग असल तो सवीकार जर तमही तमचया ाजाचया उतप ावर कर भरणयास जबाबदार नसाल तर तमही

आमहाला आवशयक असल तो फॉमर आिथक वषारचया सरवातीला सपदर कर शकता आमही अशा फॉमसर ची पोचपावती दऊ

j तमचया ठवीवर जमा झाललया परदान कलया जाणायार ाजातन जर आमही कर वज़ावट कली तर िनधारिरत

कालाविधत तयासबधीच परमाणपतर तमहाला दऊ 871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits)

मदत ठव चया तारणावर उपलबध असलल कजर अिधकषर (ओवहरडराफट) सिवधा यािवषयी आमही ससप पण साग 88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased

account holders)

a आमचया ठव धोरणाचा एक भाग महणन मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण करणयासाठीची

कायररत परिकरया (operational procedure) आमचया शाखत आिण आमचया वबसाइटवर उपलबध आह

b मयत खातधारकाच दाव िनराकरणासाठी जया िकत आमचयाशी सपकर साधतील तया कतीना आमही दावा

करणयाकरता लागणार फॉमसर उपलबध करन दऊ ह फॉमसर आमचया वबसाइट वर दखील उपलबध असतील 881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

a मयत खातदारान जर तयाच ठव खात नामिनदशन सिवधचा वापर करन वधिरतया नामिनदशन कल असल

िकवा lsquoउ रजीवीrsquo कलमासह खात उघडल असल (जस ldquoदोह पकी एक िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoकोणीही एक िकवा

उ रजीवीrdquo िकवा ldquoपरथम िकत िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoनतरची िकत िकवा उ रजीवीrdquo) तर मयत खातदाराचया खातयातील िशललकीच परदान मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत कतीला कल जाईल जर ndash

i उ रजीवी नामिनदिशत िकत सवतःची ओळख आिण खातदाराचया मतयचया

वसतिसथित बाबत योगय कागदपतराचा परवा सादर करन पटवन दईल ii मयत खातदाराचया खातयातन रककम परदान करणयास बकस मजजाव करणारा सकषम

नयायालयाचा कोणताही आदश नसलयास अशया परकरणामधय मयत खातदाराचया खातयात िकती रककम िशललक आह ह िवचारात न घता मयत

खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतस तयाचयाकडन उ रािधकार परमाणपतर (Succession

Certificate) परशासन पतर (Letter of Administration) िकवा परोबट इ िकवा नामिनदिशत िकतकडन

कषितपित बध (Indemnity Bond) िकवा जामीन (Surety) न मागता मयत खातदाराचया खातयातील िशललक

रककम परदान कली जाईल

30

b उ रजीवीनामिनदिशत िकतना मयत खातदाराचया कायदशीर वारसाच िव सत महणन बककडन परदान

िमळल अथारत तयामळ मयत कतीचया खातयातील रककम जया कतीला बकन अदा कली आह अशा िकतिवर च कोणाचही हकक व दाव याना कषती पोहोचणार नाही

c या अट चया अधीन राहन उ रजीवीनामिनदिशत िकतना रककम परदान कलयानतर बक आपलया दाियतवामधन

पणरपण मकत होईल

d दोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवी िकवा पिहला िकवा उ रजीवी असा अिधदश (Mandate)

असललया मदत ठव चया बाबतीत कोणतयाही एका ठवीदाराचया मतयनतर उ रजीवी सह-खातदाराना मदतपत पव ठवी काढन घणयाची परवानगी तवहाच िदली जाईल जवहा सवर ठवीदाराकडन अशा पयारयाचा अिधदश बकला िदला गला असल मदितपव ठवीच पस काढायच असलयास ठिवचया तारखस लाग असललया ाज दरान व जया कालाविध पयरत ठव आमचयाकड़ जमा होती तया कालाविध पयरत कोणतयाही दडािशवाय िदली जाईल

e कपया याची न द घया की सयकत नाव असललया ठव खातया सदभारत सवर खातदाराचया ददवी मतय नतरच

नामिनदिशत िकतच तया खातयावरील अिधकार गरा धरल जातील

f नामिनदशन न दणी करत वळी आपणास नामिनदिशत िकतच नाव पासबक खातयाच िववरण एफ डी आर

मधय दशरवाव अथवा नाही याबाबत पयारय उपलबध असल 882 उ रजीवी नामिनदश कलम नसलली खाती (Accounts without the survivor nominee

clause)

जर मयत खातदारान नामिनदशन कलल नसल िकवा ldquoदोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवीrdquo (जस एकल िकवा

सयकतिरतया पिरचािलत खात) या पधदतीच खात नसल तर सामानय माणसाला नाहक होणारा तरास व गरसोय टाळणयासाठी खातदाराचया कायदशीर वारसाना परतफड करणयासाठी आमही सोपी परिकरया अवलब आमचया जोखीम वसथापन धोरणानसार कषितपत बध-पतरा ितिरकत (Letter of Indeminity) इतर कागदपतर सादर

करावी न लागता मयत ठवीदाराचया खातयातील िकती रककम परत दता यऊ शकल याची आमही िकमान मयारदा ठरव (आपण मागणी कलयास ही मािहती शाखत िदली जाईल) 883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims)

दावदारानी खातदाराचया मतयचा योगय तो परावा व बकस समाधानकारक अशी दावदाराची सवतची ओळख पटवन िदलयास मयत खातदाराचया वतीन सादर झालला दावा आमहाला िमळालयापासन 15 िदवसाचया आत

चकता कर व मयत िकतचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतना दय रककम अदा कर

31

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

मदत ठव चया बाबतीत खात उघडणयाचया फॉमर मधयच आमही अस कलम समािव कर की जयायोग खातदाराचा

मतय झालयास मदत ठव मदतीपव िनलिबत करणयास (मोडणयास) मभा िदलली असल याकरता लाग असललया

अटी स ा खात उघडणयाचया फॉमरमधयच िदललया असतील अशया परकार मदतपत पव पस काढताना कोणतही

दडातमक शलक लाग होणार नाही

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the

name of the deceased depositor)

मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतला होणार क टाळणयासाठी मयत खातदाराचया नावावर

यत राहणा-या पशाचया सदभारत उ रजीवी नामिनदिशत िकतकडन योगय परकारचा करारनामा अिधकारपतर

घतल जाईल यासाठी खालीलपकी एखा ा मागारचा अवलब करणयाचा िवचार कला जाईल

i नामिनदिशत उ रजीवी िकत आमहाला ________________ मयत याची मालम ा अशा नावान

एक खात उघडणयासाठी परािधकत कर शकत जयामधय मयत खातदाराचया नावावर यणार सवर पस जमा

कल जातील मातर पस काढता यणार नाहीत

िकवा ii नामिनदिशतउ रजीवी िकतन आमहाला परािधकत कलयास आलल पस खातदार मतय पावला आह

अशा श-यासह पाठवणा-यास (Remitter) परत कल जातील व तयापरमाण नामिनदिशतउ रजीवी

िकतला कळिवणयात यईल तयानतर उ रजीवीनामिनदिशत िकत िकवा कायदशीर वारस पस

पाठिवणया-याशी सपकर साधन योगय तया लाभाथ चया नाव परकरामय दसताऐवाजा ार ( Negotiable

Instrument) िकवा इतर इलकटरॉिनक माधयमा ार पस पाठवणयास साग शकतात

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts)

i िनव ी वतन जमा करणयाकरता बचत खात उघडल असल तया खातयाकरता नामिनदशन सिवधा उपलबध

असलयाच आमही आपलयाला साग ii आमही आपलयाला कळव की बिकग कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 आिण िनव ीवतन थकबाकी

(नामिनदशन) िनयम 1983 िभ आहत

32

iii आमही आपणास सिचत कर की तमचया ार िनव ीवतन थकबाकी (नामिनदशन) िनयम1983 नसार

िनवि वतनाची थकबाकी िमळणयाकरता कलल नामिनदशन तमचया आमचयाकडील ठव खातयासाठी वध असणार नाही यामळ जर ठव खातयाकरता असललया नामिनदशन सिवधचा लाभ आपण घऊ इिचछत असलयास बिकग

कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 नसार नामिनदशन आवशयक आह

() [टीप या सिहतमधील कलम 885 मधील तरतदी आमचयाकडील िनवि वतन धारकाचया ठव खातया करीता लाग होणार नाहीत] 89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers)

a जर आमही सरकषा जमाककष (लॉकर) सिवधा दत अस तर लॉकसरचया वाटपासदभारतील व मौलयवान वसतचया

सरकषीत ठवीब लच िनयम व प त आिण िकमती सामानाची सरिकषत ठव याबाबतची पणर मािहती दऊ

तयाचपरमाण सफ िडपॉिझट लॉकरची सवा आिण मौलयवान वसतचा सरिकषत ठव याचयातील खास िविश

विशष शलकासह फरक सप कर लॉकरच वाटप मदत ठवीशी िनगिडत न ठवता कर तथािप लॉकरच भाड

वळचया वळी िमळणयाचया द ीन लॉकर दताना तीन वषारच भाड व गरज पडलयास लॉकर तोडणयासाठी लागणार शलक इतकया रकमची मदत ठव घऊ आपलया लॉकरचया भाड थकबाकी सबिधत आमचया रकॉडरवर उपलबध असललया पततयावर आिण िकवा ईमलवर आपलयाला समरणपतर पाठव लॉकर करारानसार भाड िदल गल नाही

तर दय असलल भाड़ िमळपयरत लॉकर सिवधवर बधन आणणयाचा अिधकार आमचयाकड असल आमही सबिधत करारात ह कलम समािव कर b आमही आपलयाला कळव की लॉकर भाड ततवावर घतलयामळ प ादाता (lessor) आिण भाडकर (lessee)

महणन सबध परसथािपत होतात आिण भाडकरला सफ िडपॉिज़ट लॉकरकरता मकत आिण सरिकषत वातावरणात परवश िमळणयाचा अिधकार आह 810 िवदश िविनयम सवा (Foreign exchange services)

a जवहा तमही िवदशी चलनाची खरदी िकवा िवकरी कराल तयावळी आमही या सवब लची िविनमय दर व

िवदशी चलन वहाराला लाग असलल इतर आकार याब लची मािहती दऊ जर ह शकय नसल तर त

कशा प तीन घतल जात त तमहाला साग

b जर तमहाला परदशात पस हसतातिरत करायच झालयास त कस कराव ह साग व पढील

मािहती दऊ i सवाच वणरन आिण तयाचा वापर कसा करावा ह साग

ii तमही परदशी पाठिवलल पस तथ कवहा िमळतील ह साग व जर उशीर झाला तर तयाची कारण साग

iii िवदशी चलन बदलताना लाग असलला िविनमय दर साग (जर परतयकष वहार करताना ह शकय

नसल तर तो दर काय होता ह आमही तमहाला नतर कळव)

33

iv तमहाला ाव लागणार कोणतही किमशन िकवा शलक व पस िमळणा-याला स ा ाव लागणार सबिधत िवदशी बकच शलक याब ल अवगत कर

c िवदशात दय रककम अदा करणयाकरता तमही िदलली मािहती परशी आह िकवा नाही ह साग जर काही

तरिट असलयास िकवा अपरी कागदपतर िदली असलयास आमही तमहाला तातिडन कळव व ती दरसतपणर

करणयासाठी सहायय कर

d जर परदशातन तमचया खातयात पस जमा झाल असतील तर आमही तमहाला मळ रककम

व तयावर जर काही शलक लावल असल तर ती रककम कळव जरी पस पाठवणा-यान सवर शलक भरणयाच

मानय कल असल तरीही पस आपलया खातयात जमा करत वळी आमही आमच शलक वधािनक कर जमा

झाललया रकमतन वजा कर e तमही िवनती कलयास आमही दत असललया िवदशी चलन सवसबिधत िनयामक आवशयकता (Regulatory

requirements) िकवा अटी याबाबत मागरदशरन कर

f जयािदवशी रककम तमचया खातयात करिडट होण अपिकषत असल तयापकषा जासत उशीर झाला तर तमहाला

या परकार नकसान भरपाई दऊ i) रककम दय तारख नतर जमा झालयामळ झालल ाजाच नकसान व ii)

िवदशी चलन दराचया परितकल हालचाली मळ दय असलली भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणा

नसार दव

g वधािनक परमाणपतर जी कोणतयाही शलकािशवाय दण बधनकारक आह ती वगळता िनयामक वधािनक

सचनानसार आवशयक असलली परमाणपतर नाममातर शलक ज आमचया वबसाइटवर परदिशत कल असल

आकारन िदली जातील

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India)

जर तमहाला भारतातगरत पस पाठवायच असतील तर त कस कराव याब ल आमही मािहती दऊ व खालील परमाण कती कर

a सवाची िवसतत मािहती दऊ व तयाचा वापर कसा करावा त साग

b पस पाठवणयासाठी कोणती सवा तमचया गरजनसार सवारत जासत योगय आह त सचव

c टिरफ श ल परमाण सवासाठी िकती शलक िकवा किमशन तमहाला ाव लागल ह साग

d मोबाईल बिकगएनईएफटीआरटीजीएस ार आपण पाठवललया पशाची िसथती भिवषय काय आह ह

एसएमएस ईमल ार कळव

34

e एनईएफटीआरटीजीएस वहार िडिजटल बिकग शी सबिधत तमच पर चौकशी हाताळणा-या आमचया

गराहक सिवधा कदराशी सपकर साधणयासाठी अ यावत मािहती वबसाईटवर उपलबध करन दऊ f िवलब झालयास तयाब ल भरपाई दऊ आिण नकसान अितिरकत शलक तमचयाकडन घतल असलयास तयाचीही

भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

g एका िनधारिरत मयारदपयरत पस पाठवणयाची सिवधा खातदार नसललया बकत यणा-या

कोणतयाही गराहकाला (Walk-in customer) स ा आमही दऊ

812 कजर वाटप (Lending)

a कजर आिण अिगरमचया (Advances) सदभारत बकचया बोडारन मजर कलल धोरण असल

b तमची आिथक िसथती व परतफडीचया कषमता याच काळजीपवरक मलयाकन करन तया

आधारावर तमहाला कजर दणयाचा आमचा िनणरय अवलबन असल c कजर दणयाचया बाबतीत आमही िलग जात आिण धमारचया आधारावर भद करणार नाही तथािप समाजाचया

िविश वगारसाठी (िवकास) योजना तयार करणयापासन िकवा तयात भाग घणयापासन ही बाब आमहाला अटकाव करणार नाही 8121 कजर (Loans)

81211 सामानय मािहती (General Information) -

आमही ह कर a तमही जयाचा लाभ घऊ इिचछता अशया कजर करिडट सिवध करता लाग असणा-या अतयत महतवाचया अटी

व शत (MITC) आमही तमहाला दऊ

b तमहाला कजर करिडट काडर दणयाचा अजर सवीकारताना (sourcing) आिण कजारची करिडट काडारची मजरी

कळवताना आमचया कजरकरिडट काडारची ठळक विशष व तयाचबरोबर तयाला लाग होणार शलक व

आकार याची मािहती दऊ

c अजर करणयासाठी तमचयाकडन आमहाला लागणारी मािहती कागदपतर याबाबत सलला दऊ तमची

ओळख राहणयाचा प ा व नोकरी इ या सदभारत लागणार कागदपतर व वधािनक परािधकरणाचया

(Regulatory Authority) कायदशीर व िनयामक आदशाच पालन करणयास लागणार इतर कोणतही

कागदपतर [जस पन (PAN)] इ ची मािहती आमही तमहाला दऊ

35

d तमही कजारचया करिडट काडर अजारमधय िदललया मािहतीची सतयता पडताळणयासाठी तमचया घरचया

िकवा वसायाचया फोनवर सपकर साध आिणिकवा कोणतयाही पयारयी चनल ार िकवा गरज भासलयास

आमही याचसाठी िनयकत कललया एजनसी ार तमचया घरी िकवा तमचया वसायाचया पततयावर परतयकष भट दऊ

e जर आमही तमहाला ओवहरडराफट सिवधा दत अस िकवा तमही लाभ घत असललया ओवहरडराफटची मयारदा

वाढवन दत अस तर तयाची परतफड मागणी कलयाबरोबर करायची आह िकवा कस ह तमहाला साग

तयाचपरमाण आवशयकता असलयास आमही तमहाला ओवहरडराफटचया रकमच तसच ाजाच व दडातमक

ाजाच मोजमाप कस कल जात तयाची प त साग

f जर आमही तमहाला फोनवरन करिडट सिवधा दऊ कली मजर कली तर तमचयाकडन लखी िकवा इतर

कोणतयाही प तीन सवीकित आलयानतरच जस एस एम एस ई-मल तमचया खातयात तया कजारची रककम

जमा कली जाईल अिधकत इलकटरॉिनक मागारन तमची सवीकित आली तर आवशयक ती िविधगरा ता

तपासन पाहनच मानय कर g करिडट काडरची मयारदा वाढवन दण िकतगत कजारची मयारदा वाढिवण इ सह कोणतयाही सवरपात

आपण न मािगतलल (unsolicited) पवरसममत करिडट सिवधा दऊ करणार नाही

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing)

a कजर दताना (sourcing) आमही कजारचया अजारचा एक भाग महणन लाग होणार ाजदर वािषक ाज

दरासह तरगत (floating) िकवा िसथर (fixed) ाजदर तसच कजर परिकरयसाठी दय शलकआकार जर कजर समत

झाल नाही िवतिरत झाल नाही तर भरलल शलक परत िमळल का कजारची आगाऊ परतफड (pre-payment)

करणयाचा पयारय असलयास तयाची आकारणी ही सवर मािहती दऊ तयाचबरोबर परतफडीस िवलब झालयास तयावर

दडातमक आकारणी लाग असलयास तसच तमच कजर lsquoिफ़कसडrsquo ाजदरातन lsquoफलोिटगrsquo ाजदरात िकवा

उलटसवरपी रपातर करणयाचा पयारय असलयास लाग होणार आकार कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण

कलमrdquo (Interest Reset Clause) असलयास िकवा इतर बाबी की जयामळ कजरदाराचया ाजावर पिरणाम होत

असल याची मािहती दऊ जयामळ तमहाला इतर बकाचया ाजदराशी अथरपणर तलना कराता यऊ शकल व सयोगय िनणरय घता यईल

b अजर पणरपण भरणयाचया द ीन जोडावयाचया आवशयक कागदपतराची पडताळणी सची (check-list)

(कायदशीर व िनयामक बब ची पतरता करणारी) अजार बरोबर दऊ गरज लागलयास आमही आपणास कजारचा अजर भरणयास मदत कर

36

c तमही कजारचा अजर परतयकष िकवा ऑनलाईन सादर कला असला तरी आमही तमचया अजारची पोचपावती

परतयकवळी दऊ व तमचया अजारवर िकती कालाविधमधय परिकरया कली जाईल ह तमहाला कळव

d जर कजारचा अजर पणरपण भरलला असल व पडताळणी सचीपरमाण (check list) सवर कागदपतर जोडली

असतील तर तमचया अजारबाबतचा िनणरय आमचया परचिलत धोरणानसार ज वबसाइटवर उपलबध आह

तयानसार कळव e साधारणपण कजारसाठी अजर सवीकरतानाच कजर परिकरयसाठी आवशयक ती सवर मािहती आमही घतो जर

काही अितिरकत मािहती लागलीच तर आमही तमचयाशी ताबडतोब सपकर साध

f तमचा कजारचा अजर नाकारलयास तयाची कारण तमहाला लखी सवरपात पतर िकवा ई-मल ारा कळव

g आमही तमहाला कजर मजरी च पतर दऊ जयात तमहाला मजर झालली कजारची रककम अटी व शत याची

मािहती िदलली असल

h आमही तमहाला परतफडीच (Amortisation) वळापतरक दऊ (कजारची मळ रककम व कजारचया

कालावधीवरील ाजाचया परतफडीच वळापतरक)

i जवहा ाजदर बदलतील तयावळी समकत (Equated) मािसक ह तसच सर ठवन कालाविध

बदलणयाचा िकवा उलटसवरपी असा िवकलप आह का ह आमही तमहाला साग

j कजारसाठी तमही कायारिनवत (Execute) कललया सवर कागदपतराचया कजर दसतऐवजाचया परमाणीकत

परितिलपी (कॉपी) आपण िवनती कलयास आमचया खचारन उपलबध करन दऊ तसच कजर दसतावजामधय

नमद कललया जोडललया परतयक दसतऐवजाचया परितिलपी कजर िवतरण करताना सवागत-सच

(Welcome kit) महणन दऊ तथािप अितिरकत परमाणीकत परतीसाठी आमचया दरपतरकात नमद

कलयानसार वाजवी शलक आकारल जाईल

k कजारसाठी तमचया कडन घतललया परतयक तारण आनशिगक तारण महणन घतललया

मालम चया दसतावजाची लखी पावती दऊ

l तमच खात ह अनतपािदत खात (NPA) होणयापव तयाची िसथती तमहाला पतर ई-मल

िकवा एसएमएस ार कळिवणयाचा परय कर m जर आमही आपण घतलली कजर रककम तविरत फडणयासाठी (Recall) िकवा करारानसार

गितमानतन फडणयाचा िकवा अितिरकत तारण घणयाचा िनणरय घतला तर तमहाला परशी पवरसचना दऊ n तमचया मदत (Term) िडमाड कजर खातयाच वािषक िववरण दऊ

37

o जर तमहाला कजर खातयाच िववरण अिधक वळा हव असलयास परशलक अनसची ( टिरफ श ल) मधय

दशरवलयापरमाण शलक आकारन दऊ p मानय कललया करार कललया सवर दय रकमची परतफड झालयावर 15 कामकाजाचया िदवसाचया आत

आमही तमचया सवर तारणदसतावजगहाण ठवललया मालम च हकक िवलख िवषयीच कागदपतर परत कर

व सटरल रिजसटरी फॉर सकरीटायज़शन अ सट रीकनसटककषन अड सकयरीटी इटरसट (CERSAI) ला

आमचया दा ाच समाधान झालयाच िरपोटर कर जर दसरया कोणतया दा ा करता हा हकक बदलन घयायचा झालयास तया दसरया दा ाचया पणर मािहतीसह तमहाला सिचत कर व तया सबिधत दा ाच िनराकरण होई पयरत त तारण दसतावज़ कागदपतर गहाण ठवललया मालम च हकक आमचयाकडच ठवन घऊ

q करार कलयापरमाण सवर रकमची परतफड झालयानतर तमचया परितभिततारण दसतावज गहाण ठवललया

मालम च हकक िवलख परत दणयास िकवा पणर परतफड झाल िवषयी CERSAI ला अहवाल दणयास 15

कामकाज िदवसापकषा जासत िवलब झाला तर आमही तमहाला आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ

r कजर घताना तमही आमचयाकड ठवलली परितभित दसतावज़ मालम ची कागदपतर आमचयाकडन गहाळ

झाली तर तमच नकसान भरन दऊ आिण त हरवल असलयाब लच परमाणपतर दऊ व आमचया खचारन तमहाला तया कागदपतराचया परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर

s आमही आपलयाकडन िकवा एखा ा बक िव ीय ससथकडन आपलया सप समतीसह आललया कजर खातयाच

हसतातरण करणयाचया िवनतीवर परिकरया कर आिण आपला अजर परा झालयाचया तारखपासन दोन आठव ाचया आत तमची िवनती मानय होत िकवा कस ह कळव

t वयिकतक कजरदाराना फलोिटग दरावर (बदलत ाजदर) आमही मजर कललया सवर परकारचया मदत कजारची

समयपवर परतफड कलयास सदिभत कजारवर मदतपवर-बद शलक (फोरकलोजर चाजस) िकवा पवर-परदान दड (िपरपमट पनलटी) जरी परतफड सवतचया ोतातन िकवा इतर बकाकडन अिधगरहणा ार (Takeover)

कली असल तरीही लावणार नाही u जर एखाद कजर खात कोणतयाही अनदान (Subsidy) िकवा सहायय (Subvention) योजनअतगरत पातर असल

तर तया योजनची विशष आिण तयाचा लाभ घणयाकरता आपण कोणतया आवशयकता पणर करण गरजच आह त साग

38

813 हमी (Guarantee)

a तमचया दयतसाठी ितस-या पकषाकडन हमी िकवा इतर सरकषा आमही सवीकारावी अस तमहाला वाटत असल

तर तमचया आिथक बाब ची गोपनीय मािहती तमहाला हमी िकवा इतर तारण दणा-या िकतला िकवा तयाचया कायद सललागाराला दणयासाटी आमही तमची परवानगी माग

b आमही हही कर

i) तयानी सवततर कायदशीर सलला घयावा व तयानी तयाची बािधलकी आिण तयाचया िनणरयाचा होऊ शकणारा पिरणाम समजन घतला आह याची खातरी करन घऊ (तथ योगय असल जया कागदपतरावर आमही तयाची सही घऊ तयावर सप व उघड सचना दऊन तयाची िशफारस कलली असल)

ii) तयाना ही मािहती दऊ की हमी िदलयामळ िकवा इतर तारण िदलयामळ तमचया ऐवजी िकवा तमचया इतकच तही तया कजारला जबाबदार राहतील

iii) तयाच दाियतवजबाबदारी काय असल याची मािहती तयाना दऊ iv) मजर झाललया कजारचया अटी व शत कजर करारनामा तमचया कजारसाठी रािहललया हमीदाराना

िवनामलय दऊ c तमही जवहा एखा ा कजारसाठी जामीनदार (guarantor) राहणार असाल तर आमही तमहाला खालील परमाण

मािहती दव i जामीनदार महणन तमच दाियतव ii तमही बकला िकती रकमचया दाियतवासाठी बािधल आहात

iii कोणतया पिरिसथतीत आमही तमहाला पस भरायला साग iv जर जामीनदार महणन तमही पस भर शकला नाहीत तर आमही आमचयाकड असललया तमचया इतर

पशाच सहायय वापर यासाठी कर शकतो का

v जामीनदार महणन तमच दाियतव िविश मयारदपयरत आह की अमयारिदत आह

vi जामीनदार महणन कधी व कोणतया पिरिसथतीत व कशा प तीन तमच दाियतव पार पाडाव लागल ह आमही तमहाला कळव

vii जया कजरदारासाठी तमही जािमनदार रािहला आहात तयाचया आिथक िसथतीमधय उललख

करणयासारखा िकवा परितकल फरक पडला असल तर तयाची मािहती तमहाला दऊ

d मानयकरार कलयापरमाण रकमची परतफड झालयावर 15 िदवसाचया आत तमचया सवर परितभित

कागदपतरगहाण ठवललया सप ीच दसतावज तमहाला परत दऊ

39

e मानयकरार कलयापरमाण परतफड झालयावर तमचया सवर परितभितकागदपतरगहाण ठवललया सप ीच

दसतावज तमहाला परत दणयास 15 िदवसापकषा जासत िवलब झालयास आमही तमहाला नकसान भरपाई

दऊ

f परितभितकागदपतर आमचयाकडन हरवल तर आमही तमहाला तयाब ल नकसानभरपाई दऊ व त हरवलयाब ल

परमाणपतर दऊ तयाची परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर 814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI)

जवहा पराथिमक िकवा दययम (कोलटरल) तारण महणन सथावर िकवा जगम सपती मालम ा गहाण ठवन कजर सिवधा घता तवहा CERSAI चया न दणी पधदतीचया कामकाजासदभारत मािहती तमहाला दऊ आिण हही साग

की कजरदाराला िकवा या सपती मालम च वहार करणयाची इचछा असललया कोणालाही ह अिभलख तपासणयासाठी उपलबध असतील आमही आमचया हककाबाबत CERSAI ला सिचत कर

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues)

a जवहा तमहाला वळवर रककम भरण शकय नसल तर शकयतव ा लवकर आमहाला कळवा

b ख-या अथारन आिथक समसया असललया सवर परकरणाचा आमही िनयामक मागरदशरक ततव आिण आमच धोरण

याना अनसरन सहानभतीपवरक व सकारातमकतन िवचार कर c तमहाला अडचणीतन बाहर पडणयासाठी आमही मदत करणयाचा परय कर

d दय रकमची परतफड करणयासाठी आमही तमहाला एकदाच िहशोब पणर करणयाची (OTS) योजना िदली तर

तयाची िवसतत मािहती दऊ e तमहाला दऊ कललया OTSचया अटी व शत सप करन साग

f OTS चया योजन अतगरत िहशोब चकता कलात तर CIC मधय असललया तमचया करिडट इितहासावर (Credit

History) काय पिरणाम होईल त साग

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues)

a जर आमही तमची कजतमचया काडारवरील दयता दस-या आसथापनशी िसकयटराईज कली (िवकली) तर तया

आसथापनच नाव व सपकर तपशील आिण तयाना अतिरत कलली कजरकाडारची यण रककम तमहाला कळव सामानयत जी कजकाड अनतपािदत असतात (Non Performing Assets) अशी कज ऍसट िरकनसटरकशन कपनीला (ARC)

अिभहसतातरीत करन िवकली जातात जवहा दयता तडजोडीन िहशोबपत करन िमटवली जात तवहा अशी कज (आिथक मालम ा सवरप) ARC ला अिभहसतातरीत कली जात नाहीत

b जया ससथकड़ तमच कजरदयता सोपवली असल तथ तमहाला तमची दय रककम तयाचकड भरावी लागल

40

c जया ससथकड तमच कजरदयता सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल ती ससथा यापढ तमचया दण बाकी

कजारची (करिडट) मािहती करिडट इनफमशन कपनीला कळिवत राहील

d आमचयाकडन तमच कजरदयता जया ससथकड सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल तयाचया िवर तमची

काही तकरार असल तर तयाच िनवारण करणयात मदत करणयाचा आमही परय कर e जया ससथकड तमच कजर दण बाकी अिभहसतातरीत कली असल अशा ससथब ल सवर तकरार चया

िनवारणासाठी आमही नोडल परािधकारी (Authority) अस अशा तकरारी जण आमचया िवर आहत अस गहीत

धरन तयाच ततकाल िनवारण होईल याची काळजी घऊ 817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking)

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking)

आमही सरिकषत आिण सरिकषत इटरनट आिण मोबाइल बिकग सवा परवणयासाठी योगय तया उपाययोजना कर आमही ह सिनि त कर की आमचया यतरणा आिण ततरजञान सरिकषत आिण सरिकषत आहत तसच वळोवळी तयाचा आढावा घऊ व तया अ यावत करत राह

a जोिखम कमी करणयासाठी आिण अनिधकत वहारातन उ वणा-या दियतवापासन गराहकाच रकषण करणयासाठी आमही एक मजबत आिण गितमान फसवणक परितबधक आिण शोध यतरणा राबव

b इटरनट मोबाइल बिकग सरिकषतता आिण परदाना सबिधत फसवणक याबाबत तमहाला िशिकषत करणयासाठी आमही खलील िविवध उपकरमाचा अवलब कर i आमचया वबसाइटवर सबिधत मािहती परदिशत करण

ii एटीएम आिण शाखा यासारखया गराहक भट दणा-या जागी मािहती परदिशत करण

iii ठरािवक कालाविधमधय शकषिणक ई-मलस

c जवहा आपण इटरनट मोबाइल बिकग सवासाठी परवश (access) िमळवाल तवहा आशा सवाना लाग

असललया िनयम व अट ब ल स ा सिचत कर सवर इटरनट मोबाइल बिकग सबिधत सवा आिण तयाना सलगन असलली शलक जर लाग असतील तर आमचया वबसाईटवर परदिशत कली जातील आिण तमहाला उपलबध करन

िदली जातील d तमची ऑनलाइन मािहती सरिकषत ठवणयासाठी आिण कमपयटर मोबाइल हडसट वापरताना फसवणकीपासन

खोटया िकवा अनिधकत वहारापासन सवतःच रकषण कस कराव याब ल आवशयक ती मािहती कठन परा होऊ शकल ह दखील तमहाला साग ही मािहती वळोवळी अ यावत कली जाईल e िनयामकान वळोवळी िनि त कलयानसार िव ीय वहारासाठी आमही यथायोगय अशी परमाणीकरण परिकरया

(Authentication Process) राबव

f तमही कललया सवर परकारचया वहारासाठी रककम िकती ह िवचारात न घता आमही तमहाला एसएमएस

ऑनलाइन ई-मल अलटर पाठव ह अलटसर आमचयाकड न दललया तमचया सपकार परमाण पाठवल जातील

41

g आपल काडर परतयकष िरतया वापरल जात नाही (Card not present) अशया आपलया सवर ऑनलाइन

वहाराकरता िकवा आयवहीआर (IVR) वहाराकरता जथ काडारवरची मािहती उपलबध नसत अशयावळी आमही

अितिरकत घटक महणन परमाणीकरण (Authentication) िवधीगरा ता (Validation) सिनि त करणयासाठी

िवचारणा कर h नटबिकगवर कललया सवर परा कतयार (Payee) िबलर याचया न दणीब ल एसएमएस ईमल पाठव

i जर आमही तमहाला इलकटरॉिनक प तीन होणा-या वहाराकिरता मलयावर वहाराचया प तीवर वहार

सखयवर आिण लाभाथ वर दनिदन मयारदा घालणयाची सिवधा दऊ कली असल व तमही तया मधय बदल कर इचछीत असाल तर आमहाला आपलयाकडन अितिरकत अिधसवीकती लागल आमहाला पयारयात बदल करणयाची िवनती परा झालयावर आमही तमहाला अलटर पाठव सतकर कर j मोबाइल बिकग सवा ह सवततर नटवकर आह महणजच कोणतयाही नटवकर पिरचालकाच मोबाइल फोन वापरणार

गराहक एका बकचया खातयामधील पस तयाच िकवा दस-या कोणतयाही बकमधील खातयामधय हसतातिरत कर

शकतात k जर आपण मोबाइल बिकग सवची िनवड कलीत तर या सवकरता तमची न दणी होणयाअगोदर तमहाला

खालील परमाण सिचत कर i वापरकतयारची अिधकतता अिधपरमाणतसाठी आमही सवीकारलली सरकषा परिकरया

ii गराहकाचया न दणीपासन सवा सिकरय होइपयरत लागणारा कालाविध

iii परदान थाबवणयाचया सचना (Stop payment instructions) लाग होतात का िकवा कस व

जर होत असतील तर तयाचया सवीकितचया अटी व शत l तमही मोबाइल बिकग सवचया न दणीसाठी िविवध मागारन अजर कर शकता जस एटीएम वबसाइट फोन

बिकग आयवहीआर एसएमएस इ तयाकारता तमही शाखमधय यणयाची आवशयकता नाही

m मोबाइल बिकग वहार ह पणरतः ततकषणीक (Instantaneous) असतात आिण महणन त उलट िफरवता यत

नाहीत तयामळ परदान थाबवणयाच िवशषािधकार खप मयारिदत असतात n तमही कधीही इटरनट मोबाइल बिकग सवा घण थाबव शकता परत तमही तमचा िनणरय आमहाला कळवण

आवशयक आह व तयासाठी आवशयक ती औपचािरकता पणर करणयाची खातरी करन घण गरजच असल o पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती जर तमहाला िकतशः िदली गली नसल आिण जर तयाबाबतीत काही वाद

िनमारण झाला तर कवळ तमचया योगय अशा न दणीकत पततयावर पाठवलयाचा परवा हा तमहाला पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती िमळालयाचा परवा आह अस महणन तयावर अवलबन राहणार नाही

42

p परशी आिण सोपी खबरदारी घतली तर ऑनलाइन बिकग ह सरिकषत आिण सोईच आह कपया खाली िदललया

सललयाच पालन होईल ह सिनि त करा i आमचया सरिकषत इटरनट बिकग साइटला थट भट ा दस-या साइट वरील िकवा

ई-मल मधील िलकवरन आमचया साइट वर यण टाळा आिण बनावट वबसाइट पासन बचाव करणयासाठी वबसाइट च डोमन नाव नीट तपासन पहा ii तमच सतर पणर झालयानतर इटरनट बिकगमधन लॉग आऊट करा सतर बद होणयासाठी

lsquoलॉग आऊटrsquo ह बटण वापरा कवळ लॉग ऑफ करणयाची िवडो बद कर नका

iii वापरात नसताना तमचा पीसी लॉग ऑफ करा

iv िवमानतळ रलव सथानक सायबर कफ िकवा इतर सावरजिनक नटवकर वाय-फाय इ सारखया

असरिकषत नटवकसर वरन इटरनट बिकग करण टाळा v तमचया कमपयटर लपटॉपमधय तमचया बराऊझरची आव ी नवीनतम (Latest) व अ यावत करत

रहा (इटरनट एकसपलोरर गगल करोम इ)

vi हकसर वहायरस हलल िकवा कोणतयाही दभारवनायकत (Malicious) परोगरमसपासन

सरिकषत राहणयासाठी सरकषा परोगरमस सथािपत (install) करा िनयिमतपण तमचा

िसकयिरटी परोगरम िकवा अ टीवहायरस अ यावत करत रहा vii तमचया िडवहाइस लपटॉप मोबाइल इ च आिण तयातील डटाच बाहरचयापासन

रकषण करणयासाठी योगय अशी फायरवॉल सथािपत करा viii तमचया ऑपरट ग िससटीमवरील ldquoफाइल अड िपरिटग शअिरगrdquo िनिषकरय (Disable)

करा ix इलकटरॉिनक आिथक वहार इटरनट बिकग करताना शकयतो आभासी (Virtual)

कीपडचा वापर करा q इटरनट बिकग चा वापर करताना तमचयावरील जबाबदा-या ितिरकत तमहाला मोबाइल अ प िकवा दस-या

कोणतयाही समाज माधयमा ारा (Social Media) बिकग सवाचा लाभ घताना तमचया िडवहाइसच सरकषण

करणयासाठी खालीलपरमाण अितिरकत काळजी घयावी लागल i तमच उपकरण (िडवहाइस) मोबाइल बिकग सवमधय लॉिगन करन ठवलला आिण दलरिकषत राह दऊ

नका ii तमचया मोबाइल बिकग सवचा अनिधकत वापर टाळणयासाठी तमचा िडवहाइस लॉक करा

iii तमचा िडवहाइस हरवला िकवा चोरीला गला तर शकय िततकया लवकर आमहाला कळवा

iv नवी आवित अ तन (Update) आलयावर तमच मोबाइल अ प अ यावत करन घया

43

v तमचया मोबाइलवर सरकषच नव पचस उपलबध होतील ह सिनि त करणयासाठी तमचया

मोबाइलची ऑपरट ग िससटीम अ यावत करा vi तमचा मोबाइल फोन अिधकत िवकरतयाकडन खरदी करा

vi तमचया मोबाइलवर डाऊनलोड कलली सवर अ पस अससल असलयाची खातरी करन घया अिव ासाहर

ोताकडन अ पस डाऊनलोड कर नका r वापर करन झाला की मोबाइल बिकग अ िपलकशनमधन लॉग आऊट करा तमच खात आिण तमही कललया

वहाराचा तपशील िनयिमतपण तपासा s तमची इटरनट मोबाइल बिकग सरकषािवषयक मािहती कोणालाही साग नका िकवा तमचा पासवडर कोणतयाही

ई-मलला िदललया उ रामधय दऊ नका (जरी तो ईमल आमचया बककडन आला आह अस वाटत असल तरीही) कपया याची चौकशी करणयासाठी आमहाला मािहती ा तमच ऑनलाइन बिकग िकवा पमट काडर िपन िवचारणयासाठी िकवा तमचया पासवडरची मािहती घणयासाठी पोलीस िकवा आमही कधीही तमचयाशी सपकर

साधणार नाही t मोबाइल बिकगचया सिवधतन उ वणा-या गराहकाचया तकरारी गा-हाणी बिकग लोकपाल (Banking

Ombudsman) योजनचया अखतयारीत यतात

81721 पीनस आिण पासवडरस (PINs and Passwords)

a पासवडर महणज काही अकषराचा आिण िकवा आक ाचा असा समह जो गराहकाची ओळख पडताळन

पाहणयाकरता परवलीचा शबद महणन वापरला जातो सवदनशील िकवा महतवाची मािहती चकीचया िकतचया हातात पड नय यासाठी पासवडरस ह महतवाच असतात b आमही िपन आिण पासवडर िनिमती जतन आिण टिमनल सरकषसाठी आतररा ीय सतरावर सवीकाहर मानकाच

पालन कर जयायोग तमची गोपिनयता आिण सरकषा सिनि त करता यईल

c तमची ओळख पटलयावर आमही तमचा िपन एका मोहोरबद िलफाफयामधय आमचयाकड असललया रकॉडरनसार

तमचया न दणीकत पततयावर पाठव िकवा आमचया शाखमधन आपली ओळख पटवन घतलयावर सपदर कर तसच

तमही तमचया सोयीनसार िपन ऑनलाइन आयवहीआरएस ारा तप (Generate) कर शकता

d आमही ह सिनि त कर की तमच अिलकडच सपकर तपशील (मोबाइल करमाक ई-मल आयडी आिण लडलाइन

करमाक) बककड न दणीकत आिण अ यावत कलल आहत e तमच खात सरिकषत ठवणयासाठी तमही सशकत िपन पासवडर िनवडण व तो िनयिमतपण बदलण गरजच राहील

44

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीच उपाय आतमसात कराव िपन पासवडर तयार करणयासाठी

a एखादा सशकत पासवडर तयार पढील मागरदशरक ततवाच पालन कराव

सहज शोधन काढता यतील अशी ओळखीची नाव वापर नय (सवत जोडीदार मल पालक पाळीव

पराणी इ)

तमचयािवषयी सामानयत माहीत असललया बाब चा वापर टाळा (छद जनमतारखा आवडीच खळ

इ) शबदकोशामधय आढळणार शबद वापर नका कारण सॉफटवअर परोगरमस सभा शबद शोध शकतात आिण

पासवडर ओळख शकतात तयाऐवजी शबदकोष हललयास परितबध करणयासाठी चकीचया सपिलगचया शबदाची रचना करा

िकमान सहा िकवा जासत करकटरसर चा वापर करा पासवडर मधय िजतकी करकटरसर जासत असतील िततका तो जासत सरिकषत असतो

एखा ा कतीला सॉफटवअर परोगरमला तमचा पासवडर ओळखता यऊ नय याकरता तो आणखी अवघड करणयासाठी अकषर आिण अक याचा िमशर वापर करा

पासवडर हडकन काढण कठीण वहाव यासाठी िवशष करकटरसरचा वणारचा ( $ ई) वापर

करा मो ा आिण लहान िलपीतलया शबदाचा सयोग अथवा िमशरण अिधक सरिकषत पासवडर िनमारण

करणयास मदत करतात b िपन तयार करणयासाठी खालील बाब चा वापर कर नका

जनमतारखा मिहना िकवा वषर

करमान यणारया सखया (उदा 3456)

अकाची अशी जळणी जी सहज ओळखता यईल (उदा 1111)

तमचया दरधवनी करमाकातील काही भाग

तमचया कोणतयाही काडारवरील करमाकाचा भाग जया करमान छापला असल तया करमान

इतर सहजरीतया उपलबध असलली वयिकतक मािहती (उदा वाहनचालक परवाना तमचया वाहनाचा

करमाक िकवा तमचयाशी सहजपण सबिधत इतर कोणताही करमाक) ही कवळ एक उदाहरणदाखल यादी असन ती सवरसमावशक नाही

45

तमचया खातयामधन अनिधकत वहार होऊ नय महणन घयायची खबरदारी ह कर नका

तमच काडर िपन पासवडर िकवा अनय गोपनीय मािहती इतर कोणालाही वापरणयास परवानगी दण

तमचा िपन पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती िलहन ठवण िकवा न द करन ठवण

तमचा पासवडर तमचया बराउझसरमधय (जस इटरनट एकसपलोरर गगल करोम फायरफॉकस इ) िकवा इ-

कॉमसर साइटस िकवा मोबाइल उपकरणात सगरिहत करन ठवण तमचया फोनवर तमचा मोबाइल बिकग लॉग-इन आिण पासवडर जतन (Save) करन ठवण

तमचया खातयाचा तपशील पासवडर िपन ओटीपी िकवा इतर गोपनीय मािहती कोणालाही दण

यामधय बकच अिधकत परितिनिध असलयाचा दावा करणार दखील समािव आहत तमचया बक खातयाशी सबिधत मािहती िवचारणा-या (इटरनट बिकग पासवडर एटीएम िपन सीवहीवही

काडर कालबा होणयाची तारीख [Expiry date] इ) अशा कोणतयाही सपरषणाला परितसाद दण

कोणताही सदश जर कठलीही सिवधा बद होणयािवषयी धमकािवत असल िकवा एखादा आकषरक उतकठावधरक परसताव (Offer) दत असल िकवा इतर कोणतही कारण दत असल तर तयाला परितसाद दण

पतर इ-मलस मोबाइल फोन एसएमएस इ ार आललया अशा परकारचया सवर सदशाकड़ दलरकष कराव

फस ा ऑफसर लॉटरीत िजकण काही परदशी ससथा कती याचयाकडन परदशातन िवदशी चलनात सवसतात पस पाठवण यासारखया गो ीना बळी पडण यामधय अशा ससथाच कत च परितिनिध महणन काम करणार भारतीय नागिरक अस शकतात अनकदा अस सदश एखादा िमतर बक िकवा एखा ा कायदशीर ोताकडन आलयाच भासवन तमहाला

काही िविश वबसाइटकड िनदिशत करतात जया तमहाला वयिकतक मािहती परिवणयास ऊ कत करतात जस तमच यझर नम आिण पासवडर िकवा करिडट काडारसबधी मािहती

कोणतयाही सशयासपद ई-मल एसएमएस वरील एखा ा िलकवर िकलक करण आिण जयाचया ोतावर तमचा िव ास नसल अशा ई-मल एसएमएस वर तमची मािहती दण

तमही तमचया पीसी मोबाइल उपकरणावर पासवडर परिव करताना तो दस-या कोणालाही बघ दण िकवा एटीएम िकवा पॉइट ऑफ सल (POS) काउटरवर तमही तमच काडर वापरत असताना ldquoिपनrdquo बघ

दण ह नहमी करा

ठरािवक कालातरान ndash िकमान दर 3 त 6 मिहनयानी तमचा िपन पासवडर बदला तमचया पव चया पासवडरची पनराव ी कर नका

तमचा िपन पासवडर आिण इतर गोपनीय मािहती लकषात ठवा आिण यासदभारत तमहाला आलल

कोणतही िलिखत सदश न करा

46

तमच काडर तमचयाच ताबयात ठवणयासाठी योगय ती काळजी घया आिण तमचा िपन पासवडर आिण

इतर सरिकषतता मािहती सवरकाल ग ठवा वगवगळया काडारकरता आिण उपकरणाकरता वगवगळ िपनस िकवा पासवडर वापरा तमचया कपयटरमोबाईल लपटॉप मधय पॉवर ऑनऍकसस पासवडर लाग करा आिण कपयटर मोबाईल

लपटॉप मधय सकरीनसवहर पासवडर चा वापर करा महणज इतर कोणीही तयाचा वापर तमचया परवानगी िशवाय कर शकणार नाही

तमचा ई-मल आयडी िकवा मोबाइल करमाक बदललयास तातकाळ तमचया बकला (बकच परािधकत अिधकारी िकवा अिधकत वािहनया यामाफर त) तयािवषयी कळवा

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर (ATM Debit and Credit Cards)

a तमही िनवडललया खात परकारा मधय समानयतः जर दत अस तर आमही तमहाला एटीएम डिबट काडर दऊ

b नवीन काडर बदली काडर (डिबट तसच करिडट काडर) ही मलतः ईवहीएम िचप आिण िपन सिकरय कलली काडरच

असतील तमहाला काडर नको असलयास तमही त सवीकारणयास नकार दऊ शकता c जर काडर तमहाला वयिकतकिरतया िवतिरत कल जाणार असल तर काडर दणयापव आमहाला समाधानकारक अशी

तमची ओळख पटण गरजच असल d तमचया पिहलया काडारबरोबर त कस वापरायच याचया मािहतीबरोबर सवा मागरदशरक (Service Guide)

सभासद पिसतका (Member Booklet) पाठव जयामधय यासबधीचया अटी व शत तमच काडर हरवल गर वापर

झाला तर तमच होणार नकसान वगर मािहती असल e तमच काडर तमचया कोणतया खातयाकरता ऍकसस कर शकत त साग तयाचबरोबर तमच काडर एकापकषा जासत

कामाकरता उपयोगी असल तर ती कोणती ह ही साग

f पीओएस काउटर एटीएम व िवदशी चलन वहारासाठी सधया लाग असलली मयारदा साग

g तमचया काडारसाठी लाग होणार शलक व आकार साग

h कपया खालील उपाययोजना करन आपल काडर सरिकषत ठवा

काडर िमळालयाबरोबर लगच तयावर सही करा तमच काडर उघ ावर (पाकीटात पसर मधय) िकवा अशया जागी (उदा तमचया वाहनात) सोड नय जथन

कोणाचयाही लकषात न यता सहज काढता यईल

तमच काडर कोणालाही ापारी असथापनसह (उदा हॉटलस पटरोल पप इ) दऊ नका िकवा कोणालाही

वापर दऊ नका काडर वापरलयावर आठवणीन परत घया

47

तमचा प ा बदललयास कागदोपतरी पर ासह आमहाला लगच कळवा महणज बदली काडर ायच

असलयास त योगय पततयावर पोहचल िववादासपद अयशसवी (Failed) एटीएम वहरासबधीत

तकरारी काडर दणा-या बकमधय दाखल करा ात (बकच परािधकत अिधकारी िकवा परािधकत वाहीनया माफर त)

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण (Reporting loss theft disputed transactions)

a तमच काडर अथवा िपन हरवलयाच चोरी झालयाच िकवा तयाचया अनिधकत वापराच बाबतीत आमहाला

कळवणयासाठी (Reporting) कोणतया परिकरयच पालन करायच याची मािहती आमही तमहाला दऊ

b तमच काडर हरवल िकवा चोरी झाल िकवा तमचा िपनपासवडर उघड झाला तर तमच दाियतव िकती रािहल

याचा समावश आमही अटी व शत मधय कर c कोणतीही इलकटरॉिनक वहार सिवधा सिकरय करणयापव आमही तमचा मोबाइल करमाक आिण िजथ उपलबध

असल ितथ ई-मल आयडी न दवणयाची सिवधा परव

d अनिधकत वहाराची मािहती 24 x 7 दणयास तमहाला समथर करणयासाठी आमही िविवध माधयम (वािहनया)

पराव ही माधयम असतील हलपलाईनस एसएमएस ई-मल आयवहीआर वबसाईट इ आपण अशया वहाराची

मािहती आपलया गह शाखमधय (होम बरच) कामकाजाचया वळामधयही दऊ शकता तयाचपरमाण तमही आमचया

माधयमा ारा तमच काडर कस अवरोिधत (बलॉक) कर शकता याचा तपशील दऊ तमचया काडारचा वापर बलॉक कलयाची िनि ती करणारा सदश आमही तविरत पाठव e आमही शकय असलयास एसएमएसला अगभत (inbuilt) परतय र सिवधा पराव परत आमचया सवर एसएमएस

अ लटसरमधय एक पयारयी करमाक मोबाइल करमाक ई-मल आयडी समािव असल जयादवार तमहाला आमचयाशी तविरत सपकर साधता यईल f तकरारी दाखल करणयासाठी आमचया वबसाइटचया होमपजवर आमही एक थट दवा (िलक) उपलबध करन दऊ

तयामधय अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराच िरपोिटग करणयाकरता एक िविश पयारय असल g गहाळ झालयाची फसवणक झालयाची माहीती दणयाकरता आमही एक यतरणा परव जी तमहाला तातकाळ

परितसाद दईल (सवयपरितसाद समािव ) आिण तकरार िमळालयाची पोच तकरार न दणी करमाकासह िदली जाईल h तमच काडर हरवलयाच िकवा चोरीला गलयाच िकवा दस-या कोणतया कतीला तमचा िपन पासवडर िकवा इतर

सरकषा िवषयक गोपनीय मािहती समजलयाच तमचया लकषात यताच तमही ती तातकाळ बदलणयाबरोबरच आमहालाही लवकरात लवकर कळवण आवशयक असल आमहाला सिचत कलयानतर आमही तमचया काडारचा

गरवापर टाळणयासाठी तातकाळ पावल उचल (उदा तमच काडर बलॉक करण िकवा िपन पनररिचत [रीसट] करण

जशी गरज असल तयापरमाण)

48

i एकदा तमही आमहाला कळवलत की तमच काडर हरवल आह िकवा चोरीला गल आह िकवा तमचा िपन अथवा

पासवडर उघड झाला आह की तयानतर तमचया काडारचया कोणतयाही अनिधकत वापरासाठी तमही जबाबदार

असणार नाही J अनिधकत वहाराची तमची तकरार िमळालयानतर तमचया खातयातन तयापढील अनिधकत वहारास

परितबध घालणयासाठी आमही तातकाळ पावल उचल k अनिधकत वहारामळ झाललया नकसानीच दाियतव तया तया वळी अिसततवात असललया िनयामकाचया

िनयमावर (Regulatory rules) आधािरत असल

l जर तमही आमहाला तमचा िव मान प ा सिचत कला (कळवला) असल तर तमहाला काडर िमळायचया आधी

िकवा लाग असलयास तमचा िपन आिण पासवडर िमळायचया आधी झाललया नकसानाब ल तमही जबाबदार

नसाल m तकरार दाखल करणयासाठी आिण िकवा हरवललया असरिकषत काडारची मािहती दणयासाठी बलॉक

करणयासाठी आमही एटीएमचया िठकाणी एटीएम च सवािमतव असणा-या बकचया सपकर परितिनधीच हलप डसकच दरधवनी करमाक टोल-फरी नबर परदिशत कर कपया तकरार िनवारणासाठी तमही तमची तकरार काडर दणा-या बककडच कराल याची खातरजमा करा n एटीएम आयडी सवर एटीएमवर परदिशत असतील आपण तकरार सचना करताना तयाचा उललख करावा

एटीएम सबिधत तकरार करणयाच फॉमसर एटीएमचया िठकाणीच उपलबध असतील o अयशसवी झाललया एटीएम वहारामधन चकन डिबट झाललया रकमाचा परतावा आमही िविहत

कालमयारदमधय कर िविहत कालमयारदपािलकड कोणताही िवलब झालयास व जर तकरार आमचयाकड (महणजच

एटीएम काडर दणा-या बककड) अशया वहारानतर 30 िदवसाचया आत दाखल झालली असल तर िविहत

कलयानसार भरपाई दऊ p एटीएम वहार िववादासपद असलयास वाद सोडवला जाईपयरत सबिधत कमरा िचतरण (Footage) जतन

कर जर सबिधत वाद अशया िचतरणाचया जतन कालाविध दरमयान उभा रािहला तरच उपलबध होऊ शकल

49

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect

of unauthorized electronic banking transactions)

a पढील परकारचया घटनामळ अनिधकत वहार घडलयास तमच दाियतव ldquoशनयrdquo असल

i आमचया बाजन सगनमतान झालली फसवणक (Contributory fraud)

आमचा िनषकाळजीपणा आमचयातील तरटी ii तरयसथ पकषा ार उललघन झाल असल जयामधय यतरणतील कमतरता अनय िठकाणी

असल आिण अशया (अनिधकत) वहाराची मािहती तमहाला आमचयाकडन सपरिषत (communicate) झालयानतर कामकाजाचया तीन िदवसाचया आत तमही आमहाला

तयाबबत सिचत कल असल तर b अनिधकत वहारामळ होणा-या नकसानास खालील पिरिसथितत आपण जबाबदार असाल

i जया परकरणात तमचया िनषकाळजीपणामळ नकसान झाल असल उदा तमही पमट

सबधातील मािहती कोणाला सािगतलीत तर तो अनिधकत वहार तमही आमहाला

कळवपयरत झाललया सपणर नकसानासाठी तमही जबाबदार असाल अनिधकत वहार आमहाला कळवलयानतर होणा-या नकसानासाठी आमही जबाबदार अस ii जया परकरणात अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासाठीची जबाबदारी आमचयावर

िकवा तमचयावरही नाही परत यतरणमधय अनयतर कोठतरी असल आिण तमचयाकडन

अशा वहाराबाबत आमहाला कळिवणयास (आमचयाकडन तयाबबत तमहास वहाराची मािहती सपरिषत [communicate] झालयावर चार त सात कामकाजाचया िदवसाचा) िवलब

झालयास तमचया परतयक वहारासाठीच दाियतव तया वहार मलयाएवढ मयारिदत असल िकवा या िवषयावर िरझवहर बकचया वळोवळी िदलया जाणा-या मागरदशरक सचनानसार जी रककम कमी तवढ तमच दाियतव असल

iii यािशवाय जर तमही आमहाला िरपोटर करणयास सातहन अिधक िदवसाचा िवलब कलात तर

तमच दाियतव आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कल जाईल ज (बोडर समत धोरण) पिबलक डोमनमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असल आरबीआयचया या िवषयावरील िनदशानसार आमचया धोरणापरमाण तमचया दाियतवाचा तपशील तमहाला खात उघडणयाचया वळस परव या िवषयीच आमच धोरण सवर गराहकाना वयिकतकिरतया दखील सिचत कल जाईल

50

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

तमही सिचत कलयानतर अनिधकत इलकटरॉिनक वहारामधील रककम तमही आमहाला कळिवललया तारखपासन

10 कामकाज िदवसामधय आमही तमचया खातयात करिडट कर (शडो रीवहसरल) (िवमा दा ाचया तडजोडीची जर

असलयास वाट न पाहता) रककम करिडट कलयाचा मलय-िदनाक (Value date) अनिधकत वहाराचया

िदनाकापासन मानला जाईल तयाचपरमाण आमही ह सिनि त कर की

i तमचया तकरारीच िनवारण होईल आिण आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कललया

कालाविधत परत तमचयाकडन परा झाललया तकरारीचया िदनाकापासन 90 िदवसाचया आत दाियतव असलयास

परसथािपत कल जाईल आिण तमहाला या िवषयावरील आरबीआय चया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ ii जर आमही 90 िदवसामधय तकरारीच िनवारण करणयास िकवा तमच दाियतव जर असलयास िनि त करणयास

अकषम ठरलो तर तमहाला आरबीआयचया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ आिण

iii तमचया डिबट काडर बक खातयाचया बाबतीत तमहाला ाजाच नकसान सहन कराव लागणार नाही आिण

करिडट काडर सबधात तमचयावर ाजाच कोणतही अितिरकत ओझ नसल

8175 करिडट काडर (Credit Card)

a जवहा तमही करिडट काडारसाठी अजर कराल तवहा तयाचयाशी सबिधत महतवाचया अटी व शत आमही तमहाला

सप करन साग जस शलक व ाजदर व इतर शलक िबिलग व पमट ठरवायची प त अितदय

(Overdues) मोजमाप करणयाची पधदत कवळ ldquoिकमान रककमrdquo भरणयाच आिथक पिरणाम काडर

पनरनवीकरण (Renewal) आिण सप ात (Termination) आणणयाची प त व काडर वापरणयासाठी

तमहाला आवशयक असलली इतर मािहती

b सवारत महतवाच िनयम व अटी (MITC) आमही ldquoफॉनट 10rdquo या िविश आकारामधय (Font of 10)

खालीलपरमाण परदिशत कर i िवपणन करताना ndash शलक आिण आकारणी यासबधातील MITCs

ii अजर करताना सवागत-सच दताना ndash इतर सवारसमवत सवर महतवाच िनयम व अटी (MITCs)

iii करिडट काडर िबिलग वर ndash शलक आिण आकारणी पस काढणयाचया मयारदा यावरील MITCs

51

iv िनयम व अटी या मध कोणतही बदल झालयास ndash साततयान व परवाही सवरपात (on-going basis)

तरयसथ िकत ारा फसवणक झालयास िकवा फसवणकीत तमचा कोणताही सहभाग नसलयास तमच दाियतव

c करिडट काडार करता तमही अजर करतवळी आमही ल य महणन ठरवललया िनवारण-पतरतचा अवधी (Targeted turnaround time) तमहाला साग काडर उतपादनावरील

वािषक शलक आिण वािषकीकत टककवारी दर (Annualized Percentage Rates ndash एपीआर) आमही

साग (िकरकोळ खरदीसाठी आिण रोख उचली करता वगवगळ असलयास समान परामखयान) एपीआर

िवलिबत दयक शलक आिण ाजाच मोजमाप करणयाची प त उदाहरणासह सप कली जाईल ा बाबी सवागत सचा मधय दशरवलया जातील आिण मािसक िववरणामधय दखील दशरवलया जातील दरमहा कवळ िकमान पमट करणयाबाबतचया सचनमळ परतफडीचा कालावधी लाबल व पिरणामी थिकत रकमवर चढणा-या ाजाचा भरणा सवर मािसक िववरणामधय ठळकपण दशरवला जाईल मािसक करिडट काडर िववरणात उललिखत फकत ldquoिकमान दय रककमrdquo जर तमही भरायच ठरवलत तर न भरललया रकमवर लाग होणारा ाजदर आिण इतर शलक स ा आमही दशरव एमआयटीसीमधय आमही िवशषत ह सप कर की जर मागील मिहनयातील िबलाची थकबाकी रािहली

असल तर ldquoमोफत ऋण कालावधीrdquo गमावला जातो

d जर आमहाला तमच परोफाईल करिडट काडर जारी करणयासाठी योगय वाटल तर आमही तमहाला िनिषकरय (िडएिकटवहटड ndashवापरासाठी तयार नसलल) करिडट काडर जारी

कर आिण तमचयाकडन करिडट काडर सवीकारत असलयाची समित आली तसच सिकरय करणयासाठी आवशयक पावल उचललयावरच काडर सकरीयचाल कल जाईल ज अट चया अधीन असल

e जर तमचया समित िशवाय आमही काडर सिकरय कल िकवा तमचया समित िशवाय िदललया काडारच आकार लावला तर आमही तो आकार फकत परतच करणार नाही तर परत कललया आकाराचया दपपट रककम दड महणन तमहाला परत दऊ

f आमही तमचया लखी समित नतरच तमहाला ऋणउधार सिवधा दऊ िकवा तमचया काडारची करिडट मयारदा वाढव इलकटरॉिनक माधयमा ार परा समित जयात तमही िविश परकार कोणत वहार करणार आिण अितशय महतवाचया अटी व शत वाचल असलयाब ल परमािणत करता आिण जयातन अशा समितच िडिजटल रकॉडर साकष महणन परा करन घऊ शकतो तयालाही समित मानल जाईल

g आमही तमचयातफ नामिनदिशत कललया िकतना अितिरकत (Add-on) काडर दऊ शकतो तमचया िवनतीनसार तमहाला जारी कललया अितिरकत काडारसाठी (एकण

मयारदमधय) मयारदा ठरवन दऊ शकतो अशा अितिरकत काडर धारकाचया सवर वहारासाठी तमही जबाबदार असाल

52

h जर तमचया करिडट काडरची मयारदा कमी करणयाचा परसताव असल आिण जर असा परसताव तमचयाकडन आलला नसल तर आमही तमहाला 30 िदवसाची पवरसचना

दऊ व तयाच कारण तमहाला एसएमएसई-मल पतरा ार कळव i काडर र करणयाची काडारची मयारदा कमी करणयाची तमची

िवनती जर दय बाकी रकमचा िनपटारा परदान झालल असल तर मानय कर आिण तमची लखी िवनित

िकवा आमचया कड न दललया तमचया ई-मल आयडी वरन परा करिडट काडर बदर करणया बाबतचा ई-मल आलयानतर कामकाजाचया 7 िदवसाचया आत तयाची प ी कर

j तमही काडरधारक असताना जर आमहाला दय असललया

रकमचा भरणा करणयात तमही कसर कलयास तमचया करिडट मधय असललया तयाच कषमतमधय बककडील

कोणतयाही खातयामधील िकवा बकचया ताबयातील िकवा अिभरकषतील (custody) तमचया मालकीचया

सवर पशावर धारणाधीकार (Lien) बजावणयाचा िकवा वजावट करणयाचा अिधकार आमचयाकड असल

तमचया ठव खातयावर धारणािधकार ताबा सथािपत कलयानतर तीन िदवसाचया आत आमही तमहाला यासदभारत तमचया न दणीकत ईमल आयडीवर न दणीकत मोबाइल करमाकावर िकवा पतरा ार सिचत कर

k िवमा कपनयाचया सहयोगान जर आमही आमचया करिडट काडर धारकाना िवमा सरकषा दऊ करत अस तर आमही तमचयाकडन अपघाती मतय आिण अपगतव लाभाचया

सदभारतील नामिनदशनाच तपशील लखी सवरपात घऊ आमही ह सिनि त कर की जी िवमा कपनी िवमा सरकषशी सबधीत दाव हताळणार आह तया िवमा कपनीन नामिनदशन तपशील न दवला आह

l अलपशा रकमच (low value) ऑन-लाइन ldquoकाडर नॉट परजटrdquo

(सीएनपी) (काडारचया गरहजरीतील) वहार सकर करणयासाठी अितिरकत घटक अिधपरमाणनाची (Additional Factor Authentication ndash एएफए) अट िशथील करणयात आली आह तयानसार आमही

(काडर इश करणारी बक) तमहाला ldquoपमट अिधपरमाणन उपायrdquo (Payment Authentication Solutions)

वकिलपक ततवावर उपलबध करन दऊ तमही िनवडलला पयारय तमचया समतीन सिकरय करणयासाठी आमही ldquoएकदाच न दणीrdquo (One-time Registration) सिवधा परव एएफए िशिथल करणयाची सिवधा ही परित

वहार र 2000- च कमाल मलय असणा-या सीएनपी वहाराना (िकवा िनयामकान वळोवळी

ठरवलयापरमाण) लाग असल परती वहार मयारदा याहन कमी ठवणयाची सिवधा दखील आमही तमहाला दऊ

m या सिहतितल कलम 81742 नसार आमही कोणतयाही अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराची जबाबदारी घऊ

53

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements)

a तमचया करिडट काडर खातयाच वसथापन करणयासाठी व तमही कलली खरदी काढलल पस याचा तपशील

तपासणयाकरता तमचया करिडट काडर खातयाच िववरणपतर आमही दरमहा िवनामलय पाठव करिडट काडर िववरणपतर परतयक मिहनयाचया ठरािवक तारखला आमचयाकड न दललया तमचया पततयावर पोसटान किरअर ार िकवा

तमहाला हव असलयास ई-मल ारा पाठवल जाईल िववरणपतर इटरनट बिकगवर स ा पाहणयासाठी उपलबध कल

जाईल आमही ह सिनि त कर की चकीची िबल आकारणार नाही आिण आमही सिचत न कलली शलक आकारणयात यणार नाहीत जर कोणतयाही िबलािवरोधात तकरार दाखल झाली तर तकरारीच सौहादारन िनवारण करणयाचया हतन साठ िदवसाचया आत आमही आपणास सप ीकरण दऊ आिण गरज पडलयास कागदोपतरी परवास ा दऊ जर चिकन आकारलली शलक आमही परतयावितत (Reversed) कली तर अशया परतयावतरनामळ

तमचया दाियतवाची पिरपित (settlement) झाली अस मानणयात यणार नाही

b जर आपणास िववरणपतर िमळाल नाही तर तमही आमचयाशी सपकर साधण अपिकषत असल जणकरन आमही

िववरणपतर पनहा पाठवणयाची वसथा कर शक व आपणास वळवर पमट करणयास व काही आकषप असलयास

आमचया नजरस आणन दण शकय होईल c शलक आिण आकारणी व अटी व शत यात काही बदल झालयास आमही तमहाला कळव सिचत कर समानयतः बदल

ह ( ाजदर व िनयामक आवशयकतनसार होणार बदल सोडन) सभा परभावासह व िकमान एक मिहनयाची

पवरसचना दऊन कल जातील झालल बदल ह मािसक िववरणपतरा ारा िकवा तयाचया परितिलपी ारा आपलयाला

सिचत कल जातील या मधय आपलयाकडन शलक भरणयाबाबत कसर झालयास करिडट इनफॉमशन कपनयाना (CIC)

िरपोटर कल जाईल d करिडट काडर धारकाचया दय दणयात कसर (Default) झाललया पिरिसथितच CIC ला िरपोटर करणयापव आमही

बकचया सचालक मडळान याबाबत समत कललया परिकरयच पालन कर जयामधय काडरधारकाला परशी सचना दण समािव असल जरी चिकन लावललया िबलाच परतयावतरन कलल असल तरीही सिचत न कल गलल शलक ह

सीआयसीला िरपोटर करणयाच कारण असणार नाही जर आमही शलकाच परतयावतरन ह पिरपित (Settelment)

महणन गहीत धरल असल तर आमही सीआयसीला तयापरमाण िरपोटर कर व सीआयसीला कळवलयाच तमहाला साग

54

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products)

सबी (मयचअल फड) आिण आयआरडीएआय (िवमा उतपादन) अशा सबिधत िनयामका ार िनगरिमत न दणी परमाणपतरानसार झाललया कॉप रट एजनसी करारनामया अतगरत पशन फड मयचअल फड आिण िवमा इ सारखी तरयसथ

पकषाची उतपादन आमही िवतिरत करतो आमचयाकड आयआरडीएआय (कॉप रट एजटसची न दणी) िनयमन 2015 शी

ससगत अस िवमा उतपादनाचया िवकरीकरता आमचया सचालक मडळान समत कलल धोरण अमलात आह a जर आमही कोणतयाही गतवणकमालम ा परबधन कपनी िकवा िवमा कपनीच एजट महणन कोणतयाही परकारचया

गतवणक योजना जस मयचयअल फड िकवा िवमा दत अस तर तमहाला तयाबाबत मािहती दऊ कोणतीही िकत जर आमचया जागचा वापर करन आमचया वतीन तरयसथ पकषाचया उतपादनाच िवपणन करत असल अथवा िवकत असल तर तयाकरता आमही जबाबदार अस b आमही ह सिनि त कर की आमही िवकत असललया सवर गतवणक व िवमा योजना तया तया वळचया

िनयम आिण िविनयमानसार असतील c तमही जवहा आमचयाकडन बिकग सवा िकवा उतपादन घयाल तवहा तमही आमचयाकडन तया बदलयात कोणतही तरयसथ

पकष उतपादन घयाव (quid pro quo) अशी सकती करणार नाही

d आमचयाकडन घतललया कजारसाठी तमही ठवललया तारणासदभारत तमही ठरािवक िकवा तयाच ससथकडन िवमा छतर

घयाव असा आगरह आमही करणार नाही जर आमही एखाद िवमा उतपादन दत अस तर त पणरपण ऐिचछक असल तमही तमचया इचछनसार कोणतयाही ससथतन सवा परवठादाराकडन िवमा घऊ शकता e आमही िनयिमत कालातरान तमहाला जािहरत ार सचना फलका ार वबसाइटवरील मािहती ार मािहती

पतरका ार इ आिण तसच तमही अशी मािहती न सवीकारणयाचा पयारय िनवडला नसल तर आमचया शाखामधय

िवकलया जाणा-या उतपादनाचया लाभाबाबत ई-मल आिण एसएमएस माफर त मािहती दऊ

f आमही ह सिनि त कर की आमचया शाखतन िवकलया जाणा-या गतवणक व िवमा योजना उतपादन तमहाला आमच

िविधवत अहरतापरा अिधकारी सप करन सागतील g तमहाला दऊ करणयात आललया उतपादनाच तपशीलवार िनयम व अटी आमही परव (मयचअल फड असलयास परमख

मािहती पिसतका आिण िवमा उतपादन असलयास उतपादन पिसतका िवकरीच उदाहरण)

h गतवणक िवमा उतपादन तमहाला िवकणयापव गराहकासाठीच यथोिचत मलयाकन (Due Diligence) करणयाची

आमही दकषता घऊ i जर आमहाला िव ास वाटला की एखाद उतपादन तमचयासाठी योगय आिण उिचत आह तरच त उतपादन आमही

तमहाला िवक

55

j एखा ा उतपादनाच सदसय होणयाचा लाभ घणयाचा सवीकार आपलयाकडन अिधकत इलकटरॉिनक माधयमा ार

आलयावर आवशयक वधता (िविधवत गरा ता) तपासन तया सवसाठी आवशयक अजर व कागदपतर तमचयाकडन घऊ k आमही ह सिनि त कर की योजननसार आवशयक सवर औपचािरकता (व कीय परीकषसह) पणर झालयानतर 30

िदवसाचया आत िववरणपतर पॉिलसीच कागदपतर तमचयाकड पाठवल जातील

l जासतीतजासत शकय होईल तवढी ldquoिवकरी प ात सवाrdquo दणयाची आमही वसथा कर जस पधदतशीर गतवणक

योजनाचया हपतयाच (एसआयपी) च समरणपतर नवीनतम िनववळ मालम ा मलय (एनएवही) पिरपकवतची तारीख िवमयाचया हपतयाची दय तारीख इ

m सवा परवठादार तमही तयाचयामाफर त घतललया योजनचा उतपादनाचया कामिगरीसदभारत िनयिमत कालातरान

तमहाला मािहती दत राहतील जर तमहाला एखा ा िविश सवची गरज असलयास आणी तशी िविश िवनती आपण कलयास आमही ती सवा आपणास उपलबध करन दऊ n मयचयअल फड िवमा इतर िव ीय कपनयाकडन तयाचया उतपादनाच माकिटग (िवपणन) कलयामळ िमळालल

कमीशन इतर शलक जर असल तर तयाची मािहती वबसाइटवर परदिशत कर

o िवमा िवकरी मयचअल फड तरयसथ पकष गतवणक उतपादनाची िवकरी यासारखया उपसह बिकग वसायाकरता

(Para banking activities) असललया आरबीआयचया मागरदशरक ततवाच आमही पालन कर

p आमही ह सिनि त कर की िविवध उतपादन िवकणयाशी सबिधत सवच शलक परदिशत कलल असल व तमहाला त

उपलबध कल जाईल

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility)

आमही करिडट समपदश सिवधा दणयाचा परयास कर तमहाला अशया सवचा लाभ घता यावा महणन जथ ही सिवधा

कोणतयाही बकानी उभारललया िविश समपदश कदरामधय उपलबध करन िदली असल तया कदराच प व वळ इ आमही आमचया शाखत परदिशत कर

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records)

आपलया वहाराशी सबिधत कागदपतर रकॉडरस आपण िवनित कलयास व अिभरकषण कालावधीमधय असलयास आमही

मलय आकारन आपणास उपलबध करन दऊ

56

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण

(Branch Closure Shifting)

a जर आमही आमची शाखा बद करणयाची योजना आखली असल िकवा शाखा सथलातरीत करणार असलो िकवा

तमहाला बिकग सवा दण सर ठवण आमहाला अशकय झाल तर आमही तमहाला- i तया पिरसरात इतर कोणतयाही बकची एकही शाखा कायररत नसल तर दोन मिहनयाची नोटीस दऊ ii इतर सवर पिरिसथतीत एक मिहनयाची नोटीस दऊ

b जर आमही शाखा सथलातरीत करणार अस तर शाखचया नवीन जागचा सपणर प ा दऊ

c शाखचया कामकाजाचया वळात काही बदल असलयास तमहाला कळव

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion)

a िकमान िशललक रकमची अट न ठवता आमही मलभत बचत बक ठव खात (Basic Savings Bank

Deposit Account - बीएसबीडी खात) छोट खात (Small Account) आिण जन-धन खात उपलबध करन

दऊ मातर यासाठी भारतीय िरझवहर बकन व भारत सरकारन खात उघडणयासाठी वळोवळी जारी कललया ldquoतमचया

गराहकाला ओळखाrdquo (KYC) आिण अटी मनी लॉिनडरग (AML) चया अतगरत िदललया सचनाच पालन आवशयक

असल तयाचबरोबर िनःशलक एटीएम काडर िकवा एटीएम-कम-डिबट काडारसह आमही िकमान सामानय सिवधा दऊ

व तयाची मािहती दऊ खात उघडताना ही सवर सबिधत मािहती तमहाला पारदश पण साग b सलभ कललया ldquoकवायसीrdquo िनयमानसार आमही अस खात उघडन दणयाची सिवधा दऊ परत ही खाती छोटी

खाती महणन स ा मानली जातील आिण तयासाठी लाग असलल परितबध सथािनक भाषत व तमहाला सहज

समजल अशा प तीन सािगतल जातील c मलभत बचत बक ठव खात (बीएसबीडी खात) उघडणयासाठीचया आवशयकता व छोट खात ldquoजन धनrdquo खात

उघडणयासाठी सलभ कवायसी प तीखाली आवशयक कागदपतराची यादी ि भाषी ितरभाषी रपात आमही सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर d आमचया कमरचा-यामधय िवशषतः काउटरवरील कमरचा-यामधय जागरकता िनमारण वहावी महणन तयाचया

परिशकषणासह इतर आवशयक पावल उचल

57

e सामानय बिकग सिवधा आमही तमहाला िनःशलक उपलबध करन दऊ जस खात चाल ठवणयासाठी एका मिहनयात

ठरािवक वळाच पस काढण सामानय करिडट काडर (General Credit Card) वहार व इलकटरॉिनक माधयमान

राजय व कदर सरकारकडन तमचया खातयात पस अतिरत होण

f आपण इिचछत असलयास गणविधत सवा (Value Added Services) आमही िनःशलक अथवा कमी शलक

आकारन दऊ तयासाठी तमहाला समजल अशा भाषत अगोदर समजावन साग g जर सवा वहार िकवा शलक यामधय काही बदल होणार असतील तर त लाग होणयापव िनदान एक मिहना

आधी तमहाला कळव h ह बदल तमहाला सोयीचया माधयमा ार कळव जस शाखतील नोटीस बोडर िकवा ायसाियक परितिनधी

(िबझनस कॉरसपॉडनट) िकवा पतर इ i जथ आमची शाखा नसल तथ भारतीय िरझवहर बकचया पथदश मागरदशरक सचनानसार खात उघडण ठवी

ठवण रककम व वहाराचया सखयचया मयारदनसार पस काढण िशललक रकमची चौकशी इ व एका िठकाणाहन

दसरीकड पस अतिरत करण इ सवासाठी ायसाियक परितिनधी (िबझीनस कॉरसपॉडनट - BC) ावसायीक

सिवधारक (िबझीनस फिसिलटटर - BF) नमणयाचा परयास कर

j आमही मोबाईल बिकग सवा दणयाचाही परयास कर

k मोबाईल फोन एनइसीएस एनइएफटी सारखी इलकटरॉिनक माधयम इ ारस ा पस हसतातिरत करणयाचया

इतर सिवधा दणयाचा परयास कर l बिकग आउटलटस बीसी बीएफचया कित व तरट साठी (Acts of commission and omission) आमही

जबाबदार अस आिण तयाचया िवर न दललया कोणतयाही तकरारीचा तपास कर m तमहाला गरज असलयास आमही तमहाला परवडणा-या िकमतीत कजर सिवधा दऊ जयाचया अटी व शत तमही

कजारसाठी अजर कराल तवहा तमहाला साग n आमचयाकड असललया िविवध कजर योजना तमहाला साग जयात पढील गो चा अतभारव असल जस तमचया

कजारचया अजारवर िवचार करणयासाठी बकला आवशयक असणारी िकमान मािहती अशा कजारना लाग होणा-या

महतवाचया अटी व शत बककड ठवल जाणार तारण ाजदर व ाज आकारणयाची प त व काळ परतफडीची प त इ

o सरकार परायोिजत योजनचया अतगरत पराधानय कषतरातील (Priority Sector) रपय एक लाखापयरतचया

कजारसाठी दययम (कोलटरल) तारण आमही मागणार नाही (स म व लघ उ ोजकासाठीच (MSE) कजर सोडन जथ

तयाचयासाठी दययम तारणमकत कजर मयारदा रपय 10 लाख आह) शकषिणक कजर योजनअतगरत रपय चार

58

लाखापयरतचया शकषिणक कजारसाठी िकवा वळोवळी सधािरत रकमवर आमही दययम तारणाचा आगरह धरणार

नाही p आमचया कडन घतललया कजर सिवध सदभारत तमहाला काही आिथक अडचण चा सामना करावा लागत

असलयास आमही सहानभतीपवरक व सकारातमकतन तयावर िवचार कर q वर उललख कलयापरमाण तमही तमचया कोणतयाही आिथक िववचनब ल आमहाला सिचत कर शकता जयायोग

तमचया समसयावर मात करणयासाठी आमही तमहाला मदत कर शकतो तमचया कजारचया अजारवर िवचार करताना जर एखा ा िविश सरकार परायोिजत योजनअतगरत ldquoशनय दाियतवrdquo (No Dues) परमाणपतर मागण

अिनवायर असल तर तयाचा अपवाद वागळता आमही तमचयाकड ldquoशनय दाियतवrdquo परमाणपतर मागणयाचा आगरह

धरणार नाही (वयिकतक कजरदार आिण सवय-सहायय गट [Self Help Group] आिण सह-दाियतव गट [Joint

Liability Group])

r तमचया अडचण वर मात करणयासाठी एक परयास महणन आिण दोघाचयाही िहताचया द ीन िवचार करणयायोगय

वाटलयास आमही पनरजजीवन योजना (Revival Package) तयार कर

s सामानयत शाखमधय िकवा पयारयी मागारन महणज इनफमशन आिण कमयिनकशन टकनॉलॉजी (ICT-मािहती व

सवाद ततरजञान) सारखया योगय फलटफॉमरचा वापर करन बक खातदारानी खात कस हताळाव याब ल तयाना िशकषण दऊ व मागरदशरन कर t गराहकाना िशिकषत करणयासाठी आमही आिथक साकषरता अिभयान हाती घऊ

u आिथक समावषण वध गत करणयासाठी ल य गटाला सहभागी करन लहान शहर व गावामधय िशिबर सटॉल

व टाऊन हॉल कायरकरम आयोिजत कर v पणर दशात व िवशषत बकमधय आिथक समावशनाच परय वहावत महणन आमचया सवर सतराविरल कमरचा-

याना िशिकषत करणयासाठी यतरणा राबव w जया बकिवरिहत कषतरामधय आिथक समावशन योजना राबवली जात आह तथ बकच परय पणरतवास जाव

महणन बकचया अिधका-यानी िनयिमत नहमी भटी दणयाची प त आमही सर कर

x तमचया तकरारी असतील तर तयामधय ताबडतोब लकष दणयाचा व लवकरात लवकर तयाच िनरसन करणयाचा

परयास कर y जर तमहाला बक िकवा तयाच वसाय परितिनिध (BC) वसाय सिवधारक (BF) याचया िवर गा-

हाणतकरार असल तर तकरार करायची प त आिण बकत तकरार िनवारणाची यतरणा काय आह तसच तमचया तकरारीच बककडन िनवारण झाल नाही िकवा तमच समाधान झाल नाही तर बिकग लोकपाल योजन िवषयी साग z आिथक समावशन कायरकरमाची आमही ापक परिसि कर आिण गराहकाना िविवध उतपादन व सवािवषयी

मािहती दऊ

59

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons)

a आमच िवशष गराहक जस ज नागिरक िद ाग व अिशिकषत लोकाना आमचयाशी वहार करणयास सोप व

सोयीसकर जाव महणन आमही पणर परयास कर अशा अजरदार व गराहकाना सोयीसकर अशी धोरण उतपादन व सवाचा यात समावश असल b तमहाला बिकग सवा िमळवण सकर होईल अशा परणाली व प ित तयार करणयाचा परयास कर

c आमचया शाखा व एटीएम मधय िकतश यणयासाठी सलभ व सोयीच रसत बनिवणयाचा परयास कर बकचया

शाखामधय आिण एटीएममधय रप आिण रिलगची सिवधा दणयाचा परयास कर जणकरन जय नगिरकाना आिण िद ाग िकतना बकचया िविवध सिवधाचा लाभ घता यईल d तमचयाशी सवाद साधणा-या आमचया कमरचा-याना तमच बिकग वहार करताना तमहाला मदत करणयासाठी

परोतसाहन दऊ 2 या सिहतमधय िदललया इतर सवर बाधीलकी ितिरकत - i आमही आपलयाला यथोिचत अगरकरम दऊ बिकग वहार व तकरार िनवारण यामधय वयिकतक सवा दणयाचा

परयास कर ii बिकग हॉलमधय बसणयाची सिवधा दणयाचा परयास कर

iii ldquoएक िखडकीrdquo (One Window) प ित ार तमहाला आमचया सवा दणयाचा परयास कर

iv तमही परािधकत कललया िकतला तमही िनि त कललया मयारदपयरत तयान परािधकार पतर व पासबक सादर कल

तर पस काढणयाची परवानगी दऊ v िवशष पिरिसथतीमधय जस आजारपण शाखमधय परतयकष यऊ न शकण इ वळी घरी सवा (डोअरसटप बिकग)

दणयाचा परयास कर (जस रककम सवीकारणखातयामधय चकडीडी इ जमा करण िकवा रककम पोचवणचकचया बदलयात डीडी दण इतर लखी मागणया इ)

70 वषारहन अिधक वयाचया जय नागिरकासाठी आिण िद ाग िकतसाठी िकवा शारीिरक िवकलता असणा-या िकतसाठी (व कीयदष ा परमािणत दीघरकालीन रोग िकवा अपगतव असण) दि हीन िकतसह आमही मलभत

बिकग सवासाठी घरपोच बिकग सिवधा परवणयाचा एकितरत परयास कर उदा अशा गराहकाचया घरी जाऊन

60

पावती बदलयात रोख आिण धनादश इतयािद घण िडमाड डराफट पोहोचवण कवायसी कागदपतर घण आिण

हयातीचा दाखला दण इ

vi िनवि वतनधारकाना तयाचया खातयात जमा होणा-या िनवि वतनाचया रकमच िववरण असलली पनशन सलीप

दऊ vii िवशष पिरिसथतीत िनवि वतन तमचया घरी यऊन दणयाचा परयास कर

viii मािहतीच कनदरीकरण (Centralized Data) करन िनवि वतनधारकानी सादर करण अिनवायर असलल

हयातीच परमाणपतर आमचया बकचया कोणतयाही शाखत सवीकार ix ऑिटझम सरबरल पलसी मटल िरटाडशन आिण बहअपगतव असललया िकतचया नातवाईकपालकाना रा ीय

िव सत अिधिनयम 1999 चया अतगरत कायदशीर पालक कसा िनयकत करावा याच मागरदशरन कर महणज तो अशा िकतच खात उघड शकल व चालव शकल

x आमही ह सिनि त कर की कोणताही भदभाव न करता अध िकतना सवर बिकग सिवधा जस चक बक एटीएम

नट बिकग लॉकर िकरकोळ (Retail) कजर करिडट काडर इ िदलया जातील

xi अध िकतना िविवध बिकग सिवधाचा लाभ घता यावा महणन आमही शकय तवढी मदत कर

xii आमही िनयिमतपण गराहक बठका आयोिजत करणयाचा परयास कर महणज तमहाला तमच महणण माडता यईल व सामिहक अनभवाचा फायदा होईल

xiii

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts)

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली (Secure and Reliable banking amp payment

systems)

a तमही िव सनीय आिण सरिकषत अशा पमट परणालीचा उपभोग घऊ शकाल ह सिनि त करणयासाठी आमही

सव म परयास कर b सरकषा वसथचा एक भाग महणन आमही जथ वहायर असल तथ सीसीटीवही बसव जयामळ बारका ान लकष

ठवता यईल

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत (Keeping us updated)

a कपया तमच नाव प ा टलीफोन कर व ई-मल आयडी आमचयाकड न दवला गलयाची खातरी करन घया महणज

तमहाला आमही आवशयक अलटर पाठव सतकर कर शक

61

b कपया तमही तमच नाव प ा फोन करमाक ई-मल आयडी बदललयास अशया बदलाचा परवा आवशयक

तदनषिगक कागदपतरासह तातडीन आमहाला कळवणयाची खातरी करन घया जयायोग आमहाला आवशयक असल

तवहा तमचयाशी सपकर साधण शकय होईल 123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account)

a आमही तमहाला िशफारस करतो सचवतो की तमही तमच िववरणपतर िकवा पासबक िनयिमतपण तपासत

जा व जर एखादी न द (Entry) तमहाला चकीची वाटली तर लवकरात लवकर आमहाला कळवा महणज

आमही ती तपासन पाह थट नाव (Direct Debit) आिण सथायी आदश (Standing Instructions)

नहमी तपासत रािहलयामळ तमच पस तमहाला पािहज तथच गलयाची खातरी पटल

b जर तमचया खातयातील एखा ा वहाराची चौकशी करणयाची आमहाला गरज वाटली तर आमचयाशी व

जर पोलीसइतर तपासणी यतरणाचा चौकशीमधय सहभाग आमहाला आवशयक वाटलयास तयाचयाशी

सहकायर करण गरजच राहील

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care)

तमच खात सरिकषत ठवण व ठकबाजीफसवणक टाळणयास मदत करणयासाठी तमच चकस पासबक व

इतर गोपनीय मािहती याची काळजी घण गरजच आह यासाठी कपया खालील सचनाच पालन करा

a i तमच चकबक व काड एकतर ठव नका

ii कोर चक (धनादश) सही करन ठव नका

iii इतर कोणाला तमचया खातयाची मािहती पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती दऊ नका

b तमचया काडर चकबकचा गरवापर टाळणयासाठी त कस सरिकषत ठवाव ह आमही तमहाला साग

c जर तमच चकबक पासबक िकवा एटीएमडिबटकाडर हरवल िकवा चोरी झाली असल िकवा इतर कोणाला

तमचा ओळखकरमाक िकवा इतर सरिकषत मािहती कळली असल अशा पिरिसथतीत आमहाला कळिवलयावर आमही तयाचा गरवापर रोखणयासाठी ताबडतोब पावल उचल िपनपासवडर (परवलीचा शबद ) कोणाला

कळलयास तमही तो ताबडतोब बदलण गरजच आह d जर तमहाला असा सशय आला िकवा अस आढळल की तमच चकबक पासबक काडर हरिवल आह िकवा चोरीला

गल आह िकवा इतर कोणाला तमचा ओळख करमाक पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती कळली आह तर

तमही त आमहाला ताबडतोब कळिवण आवशयक आह

62

e तमच वर नमद कलयापरमाण झालल नकसान तमही आमचया चोवीस तास ldquoटोल-फरीrdquo नबरवर कळव शकता

आिण तशी लखी प ी ताबडतोब पाठव शकता अनयथा वकिलपकरीतया आपलयाला या कारणासाठी िदललया

आमचया ई-मल पततयावर कळव शकता

f आमहाला सिचत करपयरतचया कालाविधत जर काही गरवापर झाला तर तयाला तमही जबाबदार असाल

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments)

a चकच परदान थाबवणयासाठी (Stop Payment) िकवा िदलली सथायी सचना (Standing Instructions)

िकवा थट नाव टाकणयाचया सचनची (Direct Debits) न द र करणयासाठी तमही आमहाला लखी कळवण

आवशयक राहील

b तमचयाकडन कोणताही आदश माग घणयाची सचना आमही सवीकार तयासाठी लाभाथ परयोकत ससथा

(बनिफशरी यजर इिनसट ट) कडन पवर मानयता समित घणयाची आवशयकता असणार नाही

c जर परदान र करणयाचा तमचा िनणरय तमही आमहाला सिचत कला नाही तर परदान र करण शकय होणार

नाही

d करिडट काडरची परदान र करण ही इतर िनधारिरत अटी व शत चया अधीन असतील

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses)

जर तमही फसवणक कलीत तर तमचया खातयाच होणार सवर नकसान ही तमची जबाबदारी असल जर तमही

आवशयक ती काळजी घतली नाही व तयामळ तमच नकसान झाल तर तमही जबाबदार असाल

63

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary)

सदर ाखया कोडमधय आललया शबदाच अथर व अटी याच सप ीकरण दत या ाखया कायदशीर िकवा ताितरक

नाहीत

आधार प एक मोबाइल अ प (अनपरयोग) ज बायोमिटरक काडर वापरन िडिजटल पमट कर दत अ प अ प ह अ पलीकशन (अनपरयोग) या शबदाच सिकष रप आह अ पलीकशन हा एक सॉफटवअर परोगरम असतो जयाची रचना वापर करणा-यासाठी एक िविश िकरया पार पाडणयासाठी कलली आसत एटीएम ndash

एटीएम (Automated Teller Machine) ह एक मिशन आह जया ार गराहक तयाच काडर िपन (PIN)

ओळखकरमाक वापरन पस काढण इतर मािहती व इतर सवा िमळव शकतो

बिकग लोकपाल वाद िनवारण करणारी एक सवततर परािधकत ससथा जी िरझवहर बकन िकत आिण लहान ावसायीक ससथाना

तयाचया बकाशी होणा-या वादातन तोडगा काढणयासाठी िनमारण कली आह

बिकग आउटलट एक िनि त िठकाणी बिकग सवा दणार यिनट िजथ बकच कमरचारी िकवा वसाय सहयोगी (Business

Correspondents) तनात कलल असतात व ितथ ठवी सवीकारणयाचा धनादश वटवणयाचा रोख रककम

काढणयाचा िकवा कजर दणयाचया सवा आठव ातन िकमान पाच िदवस दररोज चार तास परवलया जातात भीम ldquoभारत इटरफस फॉर मनीrdquo ह मोबाइल अ प नशनल पमटस कॉप रशन ऑफ इिडया (एनपीसीआय) न िवकिसत कलल असन त यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) वर आधािरत आह काडर

64

एक पलिसटकच काडर ज वसत आिण सवाचा मोबदला दणयासाठी िकवा पस काढणयासाठी गराहक वापरतो या

सिहतमधय डिबट करिडट समाटर व एटीएम काडरचा समावश कला आह

करिडट काडर करिडट काडर ह करिडट सिवधा िमळणार पलिसटकच काडर आह जया ार तमही खरदी कलल सामान व सवाच पस दऊ शकता िकवा रोख रककम काढ शकता

धनादश सकलनाच धोरण (Cheque Collection Policy)

धनादश सकलनाच धोरण महणज वगवगळया सथािनक व बाहरगावचया बकाच चक व पीओडीडी इ तया - तया

खातयात जमा करणयासाठी बकामधय जमा कल जातात तया सबधीच धोरण ा ार खालील काम कली जातात

चक िवकत घणयाची िवनित चक जमा करणयासाठी वळची मयारदा चक सकलन करणयास िवलब झालयास ाज दण सथािनक व बाहरगावचया चकची रककम ताबडतोब करिडट करण चकइनसटरमटस सकरमणा दरमयान (In-transit) हरवलयास तो सकिलत करणयासाठी लागणारा आकार

गराहक जयाच बकत खात आह अशी िकत (जयामधय दस-या िकतबरोबर सयकत खात िकवा मतयपतर वसथापक िकवा

िव सत िकवा िहनद अिवभकत कटबाचा ldquoकतारrdquo महणन खात याचा समावश होतो परत एक ानच ापार

करणारी िकत परोपरायटरशीप भागीदारी कपनया कलब आिण सोसायटी याचा समावश होत नाही) िकवा ज

बकची इतर उतपादन सवा याचा वापर करतात

चाल खात हा एक मागणीनसार रककम काढ़ता यऊ शकणारा ठवीचा परकार आह या खातयातन िशललक रककम असलयास

िकवा ठरािवक रककम िकतीही वळा काढता यत

मत िकतच खात जया ठव खातयाचा खातदार मत झाला असल िकवा सयकत खातयाचा एक िकवा अिधक खातदार मत झाल असतील अस खात मत िकतच खात मानल जात

डीमट खात डीमट खात महणज डीमटिरयलाईजड खात जयामधय गतवणकदाराच रोख इलकटरॉिनक सवरपात ठवलल असतात

ठव खाती ldquoबचत ठवrdquo महणज मागणीपरमाण िविश कालाविधमध ठरािवक वळा पस काढणयाची व ठरािवक रकमची

स ा बकन मयारदा घातल असलल ठव खात आह

65

ldquoमदत ठवrdquo महणज एका िनि त अशा कालाविधसाठी बकमधय ठवलली ठव जी मदत सपलयानतरच काढता यत यामधय पनरावत ठवदपपट लाभ ठवकमी काळासाठी ठविनि त ठवमािसक उतप

योजना तरमािसक उतप योजना इ चा समावश होतो

ldquoनोटीस ठवrdquo महणज ठरािवक काळासाठी ठवलली मदत ठव पण एक पणर कामकाज िदवसाची नोटीस

दऊन ही ठव काढन घता यत

इिकवटी इिकवटी महणज एखा ा कॉप रट ससथचया भाडवलाचा भाग जो कपनीच समभाग (शअसर) महणन भौितक सवरपात

(Physical form) िकवा डीमटिरयलाइजड (Demat) सवरपात असतो

इलकटरॉिनक िकलअिरग सिवहस (इसीएस)

समाशोधन कदराचया (Clearing House) सवा ार एका बक खातयातन दस-या बक खातयामधय इलकटरॉिनक

माधयमा ारा िनधी हसतातरण करणयाची ही एक प ित आह

िसथर ाजदर (Fixed Rate of Interest)

कजारवरील िसथर ाजदर महणज कजारचया पणर कालावधीसाठी िनि त कलला िसथर असा ाजदर िकवा लाग असललया अटी व शत नसार जो पिहलया काही वषारनतर सधािरत (Revise) करता यतो

तरगता बदलता ाजदर (Floating Rate of Interest)

कजारवरील तरगता िकवा बदलता ाजदर महणज असा ाजदर जो िसथर नाही परत सदभर दराशी (Reference

Rate) जोडलला असल व सदभर दरात जस बदल होतील तयापरमाण ाजदर बदलल

हमी (Guarnatee)

परामखयान जबाबदार असललया कतीन कजारचा भरणा करणयास अथवा बधनाची पतरता करणयास कसर (Default) कलयास अनय िकतन कजारचा भरणा अथवा बधनाची पतरता करणयाच िदलल लखी आ ासन

सरकारी रोख सरकारी रोख महणज सरकारन सावरजिनक कजर उभ करणयासाठी िनमारण कलली व जारी कलली परितभित िकवा रोख स िकवा अपरवत खात (Inoperative Dormant Account)

स िकवा अपरवत खात महणज अस बचत िकवा चाल खात जयामधय दोन वषार पासन वहार झालल नाहीत

66

आयएमपीएस (IMPS)

तातकाळ परदान सवा अथारत ldquoइिमिडएट पमट सिवहसrdquo ही मोबाइल फोन ारा इटरबक इलकटरॉिनक इसटट मोबाइल मनी टरानसफर सिवहस आह रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा भारतीय िरझवहर बकन (आरबीआय) न भारताचया सीमअतगरत इलकटरॉिनक िनधी हसतातरणासाठी सर कलली ही एक यतरणा आह रा ीय सवयचािलत समाशोधन गह (National Automated Clearing House)

बकाना आिथक ससथाना कॉप रट आिण सरकारला मोठ इलकटरॉिनक वहार करणयासाठीचा हा एक वब

आधािरत मच आह एनइएफटी (NEFT)

नशनल इलकटरॉिनक फड टरानसफर (NEFT) प ित ही िनधी हसतातरणाची रा ीय सतराविरल प ित आह

जया ार दशातील एका बक शाखतन दस-या बक शाखत कोठही पस हसतातिरत करता यतात

नामिनदशनाची सिवधा नामिनदशनाचया सिवधमळ बक ह कर शकत खातदाराचया मतय नतर तयाचया खातयात जमा असलली रककम तयान

नामिनदिशत कललया िकतला दता यत खातदारान तयाचया सरकषा ककषात ठवललया वसत तयाचया मतय प ात

नामिनदिशत िकतला परत करता यतात खातदारान बकचा लॉकर भा ान घतलला असलयास तयातील वसत

नामिनदिशत िकतला दता यतात

तारीख उलटलया मळ बाद झालला धनादश (सटल चक)

असा धनादश जो जारी कलयानतर तीन मिहनयानी सकलनाकरता परसतत करणयासाठी आलला आह पन (PAN)

वयिकतक खात करमाक (PAN) हा आयकर िवभागान िदलला अकषर व अक अशया दहा वणारचा िमळन तयार कलला

असा करमाक जो सपणर भारतामधय एकमव (यिनक) असतो हा करमाक लिमनट कललया काडर सवरपात िदलला

असतो हा कायमसवरपी करमाक असन करदातयाचया रिहवासाचया पततयात बदल झाला महणन िकवा कराच

मलयाकन करणारा अिधकारी बदलला महणन तो बदलला जात नाही अश कालीन (Part time) बिकग आउटलट

एक बिकग आउटलट ज आठव ातन िकमान पाच िदवस आिण दररोज िकमान चार तास सवा परवत पासवडर (परवलीचा शबद)

67

अकषर िकवा अक िकवा सयकतपण अकषर व अक याचा समह ज गराहकान िनवडल असल असा एक कट सकत

जयामळ गराहकाला फोन िकवा इटरनट बिकग सवा सरिकषतरीतया वापरता यत ओळख पटिवणयासाठी स ा

पासवडर वापरला जातो

िपन (PIN) [वयिकतक ओळख करमाक]

हा एक गोपनीय करमाक असन काडारसह हा करमाक वापरन गराहक वसत सवाचा मोबदला दऊ शकतो पस काढ

शकतो आिण बकन दऊ कललया इतर इलकटरॉिनक सवाचा वापर कर शकतो

पीओएस (पॉइट ऑफ सलस) पीओएस िकवा सवाइप मशीन या लोकिपरय नावान ओळखल जाणार ह एक ततरजञानातमक साधन असत ज ापारी आसथापनाना (Merchant Establishments) रोकड रिहत वसथत गराहकाना वसत िकवा सवाची िवकरी

करणयास परवल जात गराहकाला कवळ तयाच डिबट करिडट िकवा परीपड काडर मशीनमधय सवाइप कराव लागत

आरटीजीएस (RTGS)

आरटीजीएस महणज िरयल टाईम गरॉस सटलमट बका ार िनधी हसतातरणाची ही सवारत जलद प त आह

आरटीजीएस मधय ldquoएकास एकrdquo असा वहार होतो जयाला गरॉस सटलमट अस महणतात व िरयल टाईम महणज

ततकषणी ताबडतोब परतीकषा कालाविध न लागता

सदभर दर (रफरनस रट)

हा बकाचा बचमाकर दर असतो असथाई दरावर (Floating Rate) आधािरत ज कजर मजर कल जात तयासाठी

सदभर दर लाग होतो परतयक बक तयाचया नीतीनसार सदभर दर ठरिवत व त वरचवर बदलल जाऊ शकतात

जय विर नागिरक जय विर नागिरक महणज 60 वष वयापकषा जासत वयाची िकत

हीशबपित झालल खात (Settled Account)

थकबाकीची परतफड करणयाकरता बकन दऊ मानय कललया ldquoएकवळ हीशबपत rdquo (ओटीएस) योजनअतगरत हीशबपतर झालल ऋण खात यातन अस सचीत होत की ऋणकोन काही रककम अदा कली असली तरी कदािचत मलतः मानय कलयानसार पणर रककम भरलली नाही ऋणक चा ऋण इितहास अ यावत करणयासाठी अशा हीशबपत झाललया खातयाची मािहती सीआयसी (CIC) ला कळवली जात

समाटर काडर समाटर काडर ह करिडट काडरचया आकाराच पलिसटकच काडर असत जयामधय मायकरोिचप घातलली असत िजचयामळ मािहती परोसस होत समाटर काडरमळ मािहतीची साठवण ओळख व अिधकतता सरिकषत रहात ह काडर दरधवनी

करणयासाठी इलकटरॉिनक मागारन पस दणयासाठी व इतर काही गरजासाठी वापरता यत

68

परशलक अनसची (Tariff Schedule)

बक आपलया उतपादन व सवासाठी गराहकाना ज शलक आकार लावत तयाची सची िकवा मािहती

यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) िनिध हसतातरणाची एक परणाली जी एका पवर पिरभािषत (Pre-defined) ई-मल आयडीवरन समाटर फोन ारा

दोन बक खातयामधय िनिध हसतातरण करन दत अद धनादश (Unpaid Cheque)

बककडन `अनपड (चकता न कलला) महणन परत आलला कलला चक

जोडपतर ndash 1 सवरसमावशक सचना फलकाचा नमना

(------------------------- पयरत अ यावत) अ गराहक सवाची मािहती आमही दत असललया सवा परदिशत कलया आहत i ठव वरील परमख ाजदर आिण िवदशी चलनाच दर आमही शाखमधय वगळ परदिशत कल आहत

ii सवर ठव खातयावर सफ कसटडीतील आिण सफ िडपॉझीट वॉलटमधील वसतवर नामिनदशनाची सिवधा उपलबध

आह iii आमही खराब झाललया आिण फाटललया नोटा बदलन दतो

iv सवर मलयाची नाणी आमही सवीकारत बदलन दतो

v सथािनक आिण परगावच धनादश सकलन करणयासाठी लाग असललया कालमयारदकरता कपया आमच धनादश

सकलन धोरण वाचा vi समाधानकारक खातयासाठी आमही र _____________ पयरतचया परगावचया धनादशाच करिडट तातकाळ दऊ

करतो (कपया धनादश सकलन धोरण पहा) vii बकचा lsquoबीपीएलआरrsquo (बचमाकर पराईम लिडग रट) lsquoएमसीएलआरrsquo (मािजनल कॉसट ऑफ लिडग रट) आिण

तयाचा परभावी िदनाक ब सवा शलक अन कर

खात परकार

िकमान िशललक आवशयकता (मािसक तरमािसक अधरवािषक )

र

िकमान िशललक ठवणयात कसर झालयास शलक

र 1 बचत खात

69

क तकरार च िनवारण i जर तमची काही गा-हाणी तकरारी असतील तर कपया सपकर करा____________________

_____________________________________________________________________

ii जर तमचया तकरारीच िनवारण शाखा सतरावर झाल नाही तर तमही आमचया परादिशक कषतरीय वसथापकाकड

यथ सपकर कर शकता (प ा) ____________________________________

iii जर आमचया तकरार िनवारणान तमच समाधान झाल नसल तर तमही बिकग लोकपालाकड यथ सपकर कर

शकता (नाव प ा दरधवनी करमाक आिण ईमल आयडी ावा) ___________

_____________________________________________________________________

ड िदलया जाणा-या इतर सवा i आमही िडिजटल पमट आिण सवास ा दऊ करतो

ii आमही मलभत बचत बक ठव खात उघडतो

iii आमही थट कर सकलन सवीकारतो (कपया चलनावर पन टन कर ा चलन डरॉप बॉकस मधय टाक नका) (जर

बक ही सवा दत असल तर) iv आमही पिबलक परॉिवहडट फड खाती उघडतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

v यथ विर नागिरक बचत योजना 2004 राबवली जात (जर बक ही सवा दत असल तर)

vi भारत सरकार आिण राजय सरकार ारा परायोिजत पतपरधान रोजगार योजना इतर योजना इथ

राबवलया जातात (जर बक ा सवा दत असल तर) vii आमही एमएसएमई कज उतपादन मदरा कज दऊ करतो

viii आमही िकसान करिडट काडर दऊ करतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

ix पतपरधान सहयय िनिध करता दणगया यथ सवीकारलया जातात

ई पिसतकचया सवरपात उपलबध असलली मािहती (कपया ldquoमी आपणास मदत कर शकतो का rdquo या काउटरशी सपकर करा)

i वरील (अ) त (ड) मधय उललिखत सवर बाबी

ii चलन िविनमय वहारासाठी नागिरकाची सनद

iii सवरसामानय वहारासाठी वळच िनयम

iv सवर बक नोटाची रचना आिण सरकषािवषयक विशष

v ठवी धनादश सकलन तकरार िनवारण यतरणा नकसान भरपाई वसली आिण तारणाचा पनररताबा गराहक हकक

आिण गराहक सरकषा सबिधत धोरणाच दसतऐवज

70

vi सपणर सवा शलक िवनामलय िदलया जाणा-या सवासह

vii नयायय कायरप ती सिहता करिडट काडर पिरचालनाची नयायय कायरप ती सिहता बकचया गराहकाशी असललया

वचनब तची सिहता स म आिण लघ वसायाशी असललया वचनब तची सिहता बकचया वासतबाहर परवायची मािहती - बकच शाखच नाव - सा ािहक स ीचा िदवस - सा ािहक शाखा नॉन-बिकग िदवस

- शाखचया कामकाजाची वळ

या सिहतची िनिमती बिकग कोड व मानक बोडर (बीसीएसबीआय) ार भारतीय िरझवहर बक इिडयन बकस असोिसएशन (भारतीय बक सघ) व सभासद बकाचया सहयोगान कली आह या सिहतचा मखय उ श चागलया व िनषपकष बिकग परिकरयचा परचार िकमान दजार िनि त करण पारदिशता वाढवण उचचतर पिरचालन दजार िमळिवण आिण तयाही पकषा चागल बकर-गराहक सबध वाढिवण हा आह जयामळ सामानय माणसाचा बिकग परणालीवरील िव ास कायम राहील

बीसीएसबीआयची सथापना फबरवारी 2006 मधय सवततर ससथा महणन कली गली व तयाचा उ श बकानी सवीकारललया बिकग कोड व मानकाच अनपालन बका गराहकाना सवा दत असताना योगय परकार करीत आहत यावर लकष ठवण व सिनि त करण हा होता बीसीएसबीआयन दोन परकारचया सिहता बनिवलया आहत- गराहकापरित बकाचया बािधलकीची सिहता आिण स म व लघ उ ोगासाठी बकाचया बािधलकीची सिहता बीसीएसबीआयचया सभासद बका जयात अनसिचत वािणजय बका शहरी सहकारी बका आिण कषतरीय गरामीण बकाचा समावश आह यानी ही सिहता सवीकारली आह बीसीएसबीआय आपली अिभकलपना (िडजाइन) व अिधदशानसार तकरार िनवारण फोरम नाही तथािप बीसीएसबीआय बकाची धोरण कामाची प त आिण परिकरयतील कमतरत

71

सबधी परणाली मधय (जर काही) कमतरता असल तर ती शोधणयाचया दि न तकरारी कड पाहत आिण ती दर करणयासाठी कारवाई करत

बीसीएसबीआय ब ल अिधक मािहतीसाठी कपया wwwbcsbiorgin ा वबसाईटला

भट ा

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin

82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services) 25

83 रोिखच वहार ( Cash Transactions ( 26

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

27

85 परदान रोखणयाची सिवधा ( Stop Payment Facility ( 27

86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions) 27

87 मदत ठवी (Term Deposits) 28

871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits ) 29

88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased account holders)

29

881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

29

882 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

30

883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims) 30

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

31

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the name of the deceased depositor)

31

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts ) 31

89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers) 32

810 िवदश िविनयम सवा ( Foreign exchange services ) 32

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India ( 33

812 कजर वाटप (Lending) 34

8121 कजर (Loan) 34

81211 सामानय मािहती(General Information ( 34

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing) 35

813 हमी 38

814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI ( 39

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues) 39

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues) 39

817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking) 40

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking) 40

81721 पीनस आिण पासवडरस(PINs and Passwords) 43

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीचउपाय आतमसात कराव

44

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर ( ATM Debit and Credit Cards ) 46

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण ( Reporting loss theft disputed transactions)

47

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect of unauthorized electronic banking transactions)

49

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

50

8175 करिडट काडर(Credit Card) 50

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements ) 53

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products) 54

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility) 55

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records) 55

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण (Branch Closure Shifting) 56

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion) 56

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons) 59

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts) 60

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली ( Secure and Reliable banking amp payment systems )

60

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत ( Keeping us updated ) 60

123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account) 60

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care) 61

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments) 62

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses) 62

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary) 63

जोडपतर ndash 1 - सवरसमावशक सचना फलक (नमना) [Annexure 1 ndash Comprehensive Notice Board (Format)]

68

1

परसतावना

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय या नातयान आमही या सिहतच पालन कर ही सिहता गराहकाला सरकषण परवत व सदसय बकन गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार करावयास हव त िविदत करत

ही सिहता िरझवहर बकचया िनयामक (Regulatory) िकवा पयरवकषी (Supervisory) अनदशाचया सचनाचया

ऐवजी िकवा तयाचया बदली नाही िरझवहर बकन वळोवळी िदललया सचनाच व िनदशाच आमही पालन कर सिहतचया तरतदीमधय िनधारिरत िनयामक सचनापकषा अिधक उचच दजारच मापदड (परमाण) िनधारिरत कलल अस शकतात आिण अशावळी उचच दजारच मापदड परचिलत राहतील कारण ही सिहता महणज आमही सवचछन सवीकारललया सव म परथा असतील जयासाठी आमही तमहाला वचनब आहोत

चागली गराहक सवा दणयासाठी व गराहकाला जासतीत जासत समाधान वहाव यासाठी उचच दजारचया बिकग पधदत चा अिगकार करणयाचा आमही परय कर सिहतमधय उललखलला `तमही िकवा lsquoआपणrsquo महणज गराहक व lsquoआमहीrsquo lsquoआमहालाrsquo महणज जयाचयाशी गराहक

वहार करत असल ती बक बकची शाखा या पिरभाषत बिकग आउटलट तसच अधर-वळ बिकग आउटलट दखील

समािव आहत

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code)

सिहता खालील कारणासाठी िवकिसत कलली आह

a तमचयाशी वहार करताना बिकग परथाचया दजारचा िकमान सतर िनि त करन चागलया व वाजवी सवाचा

परसकार करण

b पारदिशता वाढिवण जयायोग तमहाला आमचया कडन वाजवी अपकषा काय असा ात ह चागलया परकार

समजावन दण

c वहाराचा उचचतर दजार गाठणयासाठी सपधारतमक बाजार शिकतना परोतसािहत करण

d तमही व तमची बक यामधय िनषपकष आिण सौहादरपणर नात िनमारण करण

e बिकग परणाली मधय िव ास विधहगत करण

f िडिजटल बिकग चया वातावरणात सरिकषत आिण वाजवी गराहक सवा परोतसािहत करण

2

g गराहकामधय जागरकता वाढवण आिण गराहक सरकषण विधहगत करण

सिहतच मापदड ह या सिहतचया परकरण 2 मधय lsquoपरमख वचनब त ारrsquo समािव कल आहत

12 सिहतचा वापर (Application of Code)

ही सिहता खाली दशरवलली आमची बिकग उतपादन िकवा सवा आमचया शाखा िकवा आमचया वतीन काम

करणार एजट याच ार अथवा काउटरवरन फोनवरन पोसटान इलकटरॉिनक माधयमान इटरनट िकवा इतर

कोणतयाही प तीन िदलया असलया तरीही लाग असल परत खाली चच ललया सवरच सवा अथवा उतपादन आमही

दऊ कली असतीलच अस नाही a चाल खात बचत खात मदत ठवी आवत ठवी सावरजिनक भिवषय िनवारह िनधी खात (PPF) व इतर सवर

परकारची ठव खाती

b परदान (Payment) सवा जस िनवि वतन पमट ऑडरर पस पाठिवणयाची सिवधा जस धनाकषर (िडमाड

डराफट) वायर टरानसफर व सवर इलकटरॉिनक वहार जस आरटीजीएस एनईएफटी आयएमपीएस य पी आय

c सरकारी वहाराशी सबिधत बिकग सवा

d डीमट खात समतलय (इिकवटी) सरकारी रोख

e भारतीय चलनी नोटानाणी बदलणयाची सिवधा

f धनादश सकलन (Cheque Collection) लॉकर सिवधा सरिकषत ठव सवा

g कज ओवहरडराफट व हमी (guarantees)

h पस बदलन दणयासह िवदशी िविनमय सवा

i आमचया शाखा ार आिण िकवा आमचया अिधकत परितिनधी िकवा एजट ार िवकली

जाणारी तरयसथ पकष (Third Party) िवमा व गतवणक उतपादन

j करिडट काडर डिबट काडर एटीएम काडर समाटर काडर अशी काडर उतपादन व पीओएस सवा

(आमचया उपकपनया िकवा सलगन कपनयानी दऊ कललया करिडट काडारसह)

k िडिजटल सवा जस ई-वालट मोबाइल बिकग इटरनट बिकग यपीआई BHIM (िभम) आधार प

(ठळक अकषरातील शबदाच अथर पिरिश मधय सपि करण कोशात िदल आहत)

3

2 परमख वचनब ता (Key Commitments)

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key Commitments to you)

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to Fair Treatment)

तमचयाशी सवर वहाराचया बाबतीत खालील बाब चया सदभारत सयिकतक व उिचत वतरन कर

a बकचया काउटरवर रोख रककम धनादश सवीकारण वा दण रकमाच हसतातरण (Remittance) जनया

खराब नोटा बदलन दण आिण तयाचपरमाण पयारयी वसथ ारा रोख-िवरिहत (cash less) वहार

अशया िकमान सवा परवीण b आमही आपलयाला दऊ कलली बिकग उतपादन व सवा आिण आमही अनसारत असललया प ित व परथा

या बाबतीत या सिहतमधय िनधारिरत परितब ताच मापदड साधय करण c िडिजटल बिकग सहीत आमची उतपादन व सवा सबिधत कायद व िनयमानसार असतील तसच तमचया

गरजाशी ससगत आिण बिकग कषतरातील पिरिसथतीनरप असतील याची आमही काळजी घऊ

d आमच तमचयाशी असणार वहार ह पारदशरकता व एकातमतच नितक ततव पाळणार असतील e सरिकषत िव सनीय सोयीसकर आिण मजबत अशा िडिजटल बिकग व परदान परणालीचा आमही वापर कर

f आमची आिथक उतपादन आिण सवा दताना आिण िवतरीत करताना वय वश िलग ववािहक िसथती

धमर अपगतव िकवा आिथक िसथतीचया आधारावर आपलयाशी भदभाव कला जाणार नाही

g आपलयाबरोबरचया सवर वहारामधय िकमान मापदड िनि त करन चागलया आिण वाजवी बिकग प त चा परचार कर

h आपलया बरोबर सयोगय आिण नयायय सबध िनमारण करण i आमचया सटाफला परस आिण योगय परिशकषण िदल जाईल जयायोग ह सिनि त कर की आमच कमरचारी

आपणास तातडीन आिण िवनमरपण मदत करतील व एखादी गो अयोगय प ितन झाली असलयास झाललया चका दरसत करन आपलया तकरारी जलदपण आिण सहानभतीपवरक हाताळलया जातील

4

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to Transparency Fair and

Honest Dealing)

आमही आमची िव ीय उतपादन आिण सवा कशा परकार कायर करतात ह आपणाला समजणयासाठी a िहनदी इगरजी िकवा सथािनक भाषा या पकी कोणतयाही एका िकवा अिधक भाषत तयाची परशी मािहती

आवशयक तया सरकषा उपाया (Safeguards) सिहत िदली जाईल

b आमची जािहरात आिण परचारातमक सािहतय सप असन त िदशाभल करणार नसलयाच सिनि त कर आमही तयार कलल करारनाम पारदशरक सहज समजणार आिण आपलयाला चागलया परकार कळल आहत

ह सिनि त करणयासाठी आमही सवर परय कर उतपादनाचया िकमती सबिधत जोखीम उतपादनाचया

जीवनचकरा दरमयान वापराच िनयम आिण अटी आिण परसपरावर असणारया जबाबदायार सप पण उघड कलया जातील आमही ह सिनि त कर की आपण चिकची िवपणन प ती करार िवषयक सकतीचया अटी

नकारातमक पि करण अथवा चकीचया भाषातराला बळी पडणार नाही ह साधय करणयासाठी परकरण 3 मधील lsquoमािहती पारदशरकताrsquo आिण परकरण 4 मधील lsquoजािहरात िवपणन

आिण िवकरीrsquo या मधय िदललया प ती आिण कायरप त च आमही पालन करणार आहोत

c आमही ह सिनि त कर की तमहाला आिथक उतपादन व सवा िकमान िशललक आवशयकता (Minimum

Balance Requirement) ाजदर आिण सवा शलक व तया सदभारतल िनयम व अटी याची सपणर

मािहती पारदशरक प तीन िदली जाईल ही मािहती आपलया पसतीनसार खालीलपकी कोणतयाही मागारन उपलबध कली जाईल (i) एस एम एस िकवा ई-मल ारा (ii) इलकटरोिनक िकवा छापील माधयमा ारा (iii) आमचया वब-साइट ारा (iv) शाखतलया सचना फ़लक ारा [ वब साइट व शाखतलया नोिटस बोडर ार कलला मािहतीचा परसार हा वर दशरवललया इतर प ती

ितिरकत असल ]

d आपणाकरता कोणतया सिवधा उपलबध आहत व तयाचा लाभ कसा घयावा याची मािहती िदली जाईल तयाचपरमाण चौकशीसाठी तमही कोणाला व कस सपकर कराव यािवषयी मागरदशरन कल जाईल

e आपलयाकरता आमचया शाखत खालील मािहती परदिशत करणयात यईल (i) आमही दऊ कललया सवा (ii) बचत खाती आिण चाल खातयासाठी िकमान िशललक आवशयकता लाग असलयास आिण

िनधारिरत िकमान िशललक खातयामधय न ठवलयाब ल आकारल जाणार शलक

5

(iii) पिसतक चया सवरपात उपलबध असलली मािहती

f खालील गो ीबाबतची धोरण (Policies) आमचया वबसाइट वर परदिशत कली जातील

(i) ठवी (Deposits)

(ii) धनादश सकलन (Cheque Collection)

(iii) तकरार िनवारण (Grievance Redressal)

(iv) नकसान भरपाई (Compensation)

(v) थकबाकी वसली आिण सकयिरटी (तारण मालम चा) पनररताबा (Collection of Dues amp

Security Repossession)

(vi) गराहक अिधकाराची सनद (Charter of Customerrsquos Rights)

(vii) गराहक सरकषण धोरण (सायबर फसवणकी पासनचया सरकषणा सिहत) (Consumer

Protection Policy)

(viii) अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारामधल मयारिदत दाियतव (Limited Liability in

respect of Unauthorized Electronic Banking Transactions)

(ix) जय नागिरकासाठी आिण िद ाग कती करता असललया सिवधा (Facilities for Senior

Citizens and Differently Abled Persons)

g गराहकामधील सिहत सबधी जागरकता वाढवणयासाठी आमही ndash (i) आपण आमचयाकड खात उघडताना आिण िकवा िवनती कलयावर या सिहतची परत उपलबध कर (ii) आमचया परतयक शाखत आिण आमचया वबसाइटवर ही सिहता उपलबध असल (iii) ही सिहता परभावीपण अमलात आणणयासाठी आमचया कमरचायारना सिहत सबिधत मािहती दणयाच

परिशकषण दणयाच आमही सिनि त कर (iv) ldquoया सिहततील तरतद rdquo या िवषयावर गराहक मळाव (Customer Meets) िनयिमत पण

आयोिजत कर

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to Suitability)

आमही आपलयाला आपलया गरजनसार आिण आपली आिथक पिरिसथती आिण समज याच आकलन करन योगय अशी आिथक उतपादन सिचत कर जी परकरण 4 ndash ldquoजािहरात िवपणन आिण िवकरीrdquo मधय तसच ldquoथडर पाट

परोडकटसrdquo चया कलम 818 मधय िवसतारान दशरवणयात आल आह

6

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy)

ldquoगोपिनयता आिण ग ताrdquo या परकरण 5 मधय नमद कलयानसार आमही आपली सवर वयिकतक मािहती खाजगी आिण गोपनीय महणन हाताळ 215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and

Compensation)

काही चक झाली तर ती आमही तातडीन आिण सहानभतीपवरक खालील परमाण हाताळ a आमचया चका तातडीन दरसत करन आिण चकन लाग कलल कोणतही बक शलक आमही र कर तसच

आमचया चकीमळ उ वललया कोणतयाही आिथक नकसानाची भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

b आपलया तकरारी तातडीन हाताळ c जर आपण अ ाप समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा कसा पाठपरावा करावा त साग d ताितरक दोषा मळ उ वणायार अडचणी दर करणयासाठी सयोगय पयारयी सधी उपलबध करन दउ e आमही आपलया मािहतीसाठी आमचया शाखमधय खलील गो ी परदिशत कर

(i) जर आपली काही तकरार असल तर शाखचया अिधकाऱयाच नाव जयाला तमही भटन तकरार दाखल कर शकता

(ii) जर आपलया तकरारीच िनवारण शाखत झाल नाही तर परादिशक (Regional) िवभागीय

(Zonal) मनजर मखय नोडल अिधकारी याच नाव व प ा जयाना आपण भट शकता

(iii) शाखा जया बिकग लोकपालाचया (Ombudsman) अिधकार कषतरात असल तयाच नाव व

सपकर तपशील या सिहतचया परकरण 6 मधील उललखा परमाण तकरार िनवारणाचया अतगरत परिकरय बाबत आमही आपणास सलला दऊ जयात बिकग लोकपाल योजनचा तपशील समािव आह

7

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency)

आमची आिथक उतपादन सवा अित महतवाचया अटी आिण िनयम (Most Important Terms and

Conditions - एमआईटीसी) याची माहीती लाग असललया (एनकशर-1) ि भािषक ितरभाषी रपात ldquoसवर

समावशक नोिटस बोडरrdquo (Comprehensive Notice Board- सीएनबी) वर आमचया पिरसरात आमही परदिशत

कर तसच आमही परतयकष-वळ ततवावर (Real time basis) सीएनबीवर ही मािहती बदल परभावी तारख सह

अ यावत करत राह खाली नमद कललया िविवध मगारन आपलयाला ाजदर आिण शलकाब ल मािहती िमळ शकल

a आमचया शाखतील सचना फलक b आमचया शाखशी िकवा हलपलाईनशी सपकर साधन c आमची वबसाइट d आमचया यासाठी िनयकत कमरचारी हलप-डसकशी सपकर करन e आमचया शाखमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असललया परशलक-अनसची (Tariff

Schedule) चा सदभर घऊन

31 सामानय मािहती (General Information)

आमही खलील गो ी कर a आपलयाला दऊ कललया िविवध उतपादनाच आिण सवाच परकार याची मािहती दऊ व आपलया गरजनसर योगय

त पयारय सचव b मलभत बचत बक ठव (Basic Savings Bank Deposit - बीएसबीडी) खात उघडणयासाठी लागणारी

आवशयक कागदपतर ि भाषीय ितरभाषी सवरपात आमचया सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर तयाचपरमाण ldquoछोट खातrdquo (Small Accounts) उघडणयासाठी िशिथल कलल िनयम दखील आमही परदिशत

कर c आपलयाला सवारसय असललया सवा आिण उतपादनाची परमख विशष व तया करता लाग असलल ाज दर

शलक व आकार याची सप आिण सपणर मािहती दऊ d आमची बिकग उतपादन आिण सवा याचा लाभ घणयाच िविवध पयारय उदा आमचया शाखा बिकग

आऊटलटस वसाय परितिनधी वसाय सिवधारक (Business Facilitators) एटीएम मायकरो एटीएम

फोन बिकग मोबाइल बिकग नट बिकग याची मािहती दऊ व तयासबिध अिधक मािहती कशी िमळवता

यईल ह दखील साग

8

e आमचया कायदिवषयक िनयामक व आतिरक धोरणाचया गरजासाठी तमचा प ा व ओळख िस करणयासाठी

कोणती मािहती आमहाला आवशयक असत ह तमहाला साग

f तमच हकक व जबाबदायार िवशषतः आमही दऊ कललया नामिनदशन सिवधचया (Nomination Facility)

सदभारत जी सवर ठव खाती सरकषा ककषातील वसत (articles in safe custody) व सफ िडपॉिज़ट लॉकर

याकरता िदली जात या सबिधची माहीती दऊ

g बचत चाल खात आिण इतर सवर ठव खातयासबधी ldquoअित महततवाचया अटी आिण िनयमrdquo (एमआईटीसी) आपलया रकॉडरसाठी खात उघडणयापव आपलयाला दणयात यईल

32 ldquoफोन कर नकाrdquo सवा (Do Not Call Service)

तमही आमचया बकचया फोन कर नकाrdquo सवा िकवा रा ीय फोन कर नका सवा (National Do Not Call

Registry) मधय सवतः अथवा आपलया टलीफ़ोन सवा परवठादारा (Service Provider) माफर त न दणी कली

असल तर आमची नवीन उतपादन सवा याची ावसाियक मािहती फोनएसएमएस ईमल ार आमही तमहाला

कळवणार नाही तथािप खात िववरण (Account Statement) आिण इतर महतवाची मािहती जस एस एम एस

अलटर सह खातयातील वहार आिण तमही सधया लाभ घत असलली उतपादन व सवा यासाठी मातर ह बधन

असणार नाही

33 ाज दर (Interest Rates)

आमही तमहाला खालील मािहती दऊ a तमचया ठव व कजर खातयासाठी कोणता ाजदर लाग आह

b जर आपण घतलल कजर िसथर (Fixed) ाजदराच असल तर कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण कलमrdquo

(Interest Reset Clause) जर असल तर आिण तयाची परभावी तारीख

c जर कजर बदलतया (Floating) ाजदराच असल तर तमचया बदलतया ाजदराशी सबिधत सदभर-दर

(Reference Rate) जयाचयाशी तमचा बदलता ाजदर जोडलला असल तसच तमचया कजारसाठी परतयकषात

लाग ाजदर सदभर दरावर लावलल अिधमलय (परीिमयम) िकवा िदलली सट

d आपलया कजारला ldquoिसथरrdquo (Fixed) दरा पासन ldquoबदलतयाrdquo (Floating) दरा मधय िकवा उलटसवरपी रपातर

करणयाचा पयारय आपलयाजवळ आह का आिण असलयास तयकारता आकारल जाणार शलक e तमचया ठव वर ाज दय कवहा असल िकवा तमचया कजर खातयावर कवहा ाज आकारल जाइल या सदभारतील

काल-ब ता

9

f आमही तमचया ठव वर वा कजर खातयावर ाजाची आकारणी कशी करतो आिण ाजाची गणना कशी कली

जात

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

आमही तमहाला आमचया कजर उतपादना वरील ाजदरातील बदल तसच सदभर ाजदर याचयात होणार बदल खलील पकी कोणतयाही मागारन आमचयाकड अ यावत झाललया गराहक सपकर पतययावर िनयिमत पण कळव

i पतर ii ई-मल

iii एसएमएस iv परसार माधयम

ाज दरातील बदल आमही शाख मधील नोटीस बोडर आिण आमचया वबसाईटवर दखील परदिशत कर

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule)

341 शलक व आकार (Fees amp Charges)

a िविवध सवाकिरता शलक व सवा आकार आमचया बकच बोडर िकवा बोडारन अिधकत कलल

सकषम अिधकारी याचया मानयतन ठरवलल असतील आिण ह दखील सिनि त कल जाईल की व त वाजवी आिण कोणतयाही एकाच परकारचया गराहकामधय भदभाव करणार नसतील b आमचया वबसाईटवर शलक अनसची (Tariff Schedule) उपलबध असल व तयाची एक परत तमचया

अवलोकनाथर शाखमधय ठवली जाईल आमही आमचया शाखामधय शलक अनसची उपलबध असलया ब लची नोटीस लाव c तमही िनवडलली उतपादन व सवा याना लाग असलल आकार lsquoशलक अनसचीrsquo मधय िवसतारान दऊ

d तमही िनवडलली उतपादन सवाचा लाभ घताना तया सदिभत लाग असललया अटी व शत याचा भग झालयास

िकवा न पाळलयास तमहाला लाग होणा-या दडाब लची मािहती आमही परव

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges)

जर आमही कोणतयाही शलक िकवा आकारात वाढ कली िकवा नवीन शलक िकवा आकार लाग कल तर अस नवीन बदल लाग होणयापव एक मिहना आधी खात िववरणपतर ईमल एसएमएस अलटरशाखतील नोटीसबोडर ार

आमही सिचत कर ही मािहती आमचया वबसाईटवर दखील ठळकपण उपलबध असल

10

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions)

a तमही जी बिकग उतपादन अथवा जया सवाची मागणी कली असल तयाचयाशी सबिधत अटी व शत आमही

तमहाला साग b सवर अटी व शत वाजवी असतील आिण सबिधत अिधकार दाियतव व बधन सप करणा-या असतील तसच

शकयतो ही मािहती साधया व सोपया भाषत िदली जाईल

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions)

a अटी व शत मिधल बदल आमही आपलयाला नवीन बदल लाग होणयाचया एक मिहना आधी खालील पकी

कोणतयाही एका िकवा अिधक मागारनी कळव

i पतर ii खात िववरण पतर (सटटमट ऑफ अकाउट) iii एसएमएस iv ई-मल

ही मािहती आमचया शाखतील नोटीसबोडरवर आिण वबसाईटवर स ा उपलबध असल b साधारणपण कोणतही बदल ह सभा परभावी (prospective effect) असतील व त अमलात आणणयाचया

एक मिहना अगोदर सिचत कल जातील c जर कोणतीही सचना न दता आमही बदल कल तर अस बदल आमही 30 िदवसात सिचत कर जर असा बादल

आपलयाकारता असिवधाकरक असल तर अशया बदलाचया सचनचया तारखपासन 60 िदवसात तमही तमच

खात बद कर शकता िकवा खात बदल कर शकता तयामळ तमहाला बदल झालला वािढव आकार िकवा ाज

ाव लागणार नाही

d अटी व शत यामध कलल बदल तातकाळ वबसाईट वर अ यावत कल जातील तयाचपरमाण

आपण िवनती कलयास नवीन अटी व शत याची परत आपणास िदली जाईल

11

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales)

a आमची जािहरात आिण परचारातमक (Promotional) सामगरी सप असतील व िदशाभल करणार

नसतील ह आमही िनि त कर

b कोणतीही जािहरात िकवा परचारातमक सािहतय जयामधय बिकग सवा िकवा उतपादन याकड लकष वधल असल

िकवा जयात ाजदराचा उललख असल व अशावळी जर इतर आकार व शलक लाग होत असल तर तयाचा आमही उललख कर व आपण िवनती कलयास मािगतलयास सबिधत अटी व शत सिवसतरपण उपलबध करन

दऊ

c आधारभत सवा (Support Services) दणयासाठी जर आमही ितसऱया पकषाची (थडर पाट ) मदत घत अस तर

तमची वयिकतक मािहती (जर तया थडर पाट ला िदली असल तर) ती थडर पाट आमचया इतकीच गोपनीय व

सरिकषत तहन हाताळल ह आमही सिनि त कर d तमही लाभ घत असललया आमचया िव ीय उतपादनाची वगवगळी विशष आमही तमहाला वळोवळी इ-मल

एसएमएस फोन ार सपरिषत कर जर तमही आमचया फोन कर नका सिवधवर न दणी कली नसल तर

आमचया इतर उतपादन सवा िवषयक सर असललया िविवध योजनाची (Offers) ची मािहती आपणाला दऊ

आपलयाला ईमल ारा पाठवल गललया मािहती सदभारत भिवषयात सपरषणाची सदसयता र (unsubscribe)

करणयाचा पयारय आपणास आह e आमचया िव ीय उतपादनाच सवाच िवपणन करणयाकरता आमही ldquoथट िवकरी परितिनधीrdquo (Direct Selling

Agents ndash डीएसए) याची िनयिकत कर शकतो आमच डीएसए जवहा तमचयाकड आमची उतपादनसवा

िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर सपकर करतील तयावळी तयाच वतरन कस असाव याची एक सिहता आमही तयार कली आह जवहा त आमची उतपादन िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर

सपकर साधतील तवहा तयानी त बकच फकत lsquoिवकरी परितिनधीrsquo आहत अशी ओळख दण अिनवायर आह आमचया

वतीन काम करणारी िकवा आमची उतपादन िवकणारी थडर पाट िकवा एजट सदर िनयमाच पालन करल ह आमही सिनि त कर

f आमच परितिनधी करीयर िकवा डीएसए याचया सदभारतील गरवतरणक िकवा तयाचया कडन झालल या सिहतच

उललघन याबाबतीत कोणतीही तकरार आपणाकडन परा झाली तर आमही योगय ती पाऊल उचलन तया सदभारत चौकशी कर व आमचया नकसान भरपाईचया धोरणानसार आपल झालल नकसान भरन दऊ

12

g आमही ह सिनि त कर की आमचया वतीन काम करणारा कोणीही एजट िकवा आमची आिथक उतपादन

िवकणारी कोणीतीही थडर पाट िवकरीचा वहार पणर झालयावर तयाना िमळणारी फी िकवा कमीशन उघड करल

h आमही ह सिनि त कर की आमचया जािहरात मधय कालपिनक फस ा िदशाभल करणायार ऑफरब ल

जागरकता वाढिवणयासाठी आवशयक अशया सवर सबिधत सदशाचाही समावश असल

13

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality)

आमही तमची सवर वयिकतक मािहती खाजगी व गोपनीय ठव (कालातरान जरी तमही आमच गराहक रािहला नाहीत

तरी) तयासाठी आमही खालील ततव आिण धोरणाचा अवलब कर

a खालील बाब चा अपवाद वागळता तमचया खातयासदभारतील तमही सवतः िदलली िकवा अनय मागारन

िमळालली मािहती आमही आमचयाच गटातील कपनी वा अनय कोणतयाही कपनी सह कोणालाही दणार नाही

(i) करिडट इनफमशन कपनीज़ (रगयलशन) अकट (सीआयसीए) परमाण कजारची मािहती असरिकषत कजर करिडट

काडर इ मािहती करिडट इनफॉमरमशन कपनीज (सीआयसी) ला दण (ii) काय ान आवशयक असलली िकवा बिकग िनयामकान मगीतलली मािहती दण

(iii) जनत परित दाियतव या नातयान उघड करावी लागणारी मािहती

(iv) आमच िहत-सबध जपणयाचया उ शान मािहती दणयाची आवशयकता असलयास (उदाहरणाथर फसवणक

रोखणयासाठी) परत िवपणन उ शासाठी (marketing purpose) मातर आमही िकवा आमचया गटातील

इतर कपनयासह आपली िकवा आपलया खातयाची (आपलया नाव आिण पततयासह) कोणासही मािहती दणयाच ह एक कारण महणन वापरणार नाही

(v) जर तमही आमहाला मािहती उघड करणयासाठी परािधकत कल तर

(vi) तमचयािवषयी बकर सदभर (Bankerrsquos Reference) आमचयाकड मािगतला गला तर तो दणयापव

आमहाला तमची लखी परवानगी लागल

b तमही आमहाला सप पण अिधकत कलयािशवाय आमही तमची वयिकतक मािहती िवपणन िवकरीचया कारणासाठी

कोणालाही दणार नाही िकवा आमहीही वापरणार नाही

c जर आमही आपलयाकडन कवायसी (KYC) चया गरजा ितिरकत कोणतीही मािहती गोळा कली तर ती खात

उघडणयाचया फॉमरचा एक भाग महणन असणार नाही तर ती सवततरिरतया गोळा कर जर आमही आपणाकडन कोणतीही अितिरकत मािहती गोळा कली तर आमही कोणतया कारणासठी ही मािहती घत आहोत याच कारण दऊ आिण तयासाठी आपणाकडन िविश समती घऊ

14

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs)

जवहा तमही कजर सिवधसाठी अजर करता तवहा

a आमही तमहाला CIC ची भिमका आमही तयाचयाकड कर शकत असललया तमचया चौकशीच म व तयानी

परिवललया मािहतीचा तमचया कजर िमळिवणयाचया कषमतवर होणारा पिरणाम ह िवषद कर

b CIC कडन आमही िमळवललया करिडट इनफमशन िरपोटरची परत तमचया िवनतीनसार आिण तयाकरीता तमही

िनधारिरत शलक भरलया नतर उपलबध कली जाईल c आपण आमचयाकडन घतललया कजारची अचक मािहती CIC ला ठरािवक कालातरान दत राह

d CIC ला कळवललया मािहती मधय आपण घतललया वयिकतक कजारची दखील मािहती असल जर

(i) तमचया कडन कजारची परतफड करणयात िदरगाई झाली असल

(ii) दय रकम सदभारत काही िववाद असल

e आमही कजारची िसथती (Credit Status) तातडीन अ यावत कर परत कोणतयाही पिरिसथतीत दय रकमची

(Overdues) परतफड झालयाचया तारखपासन 30 िदवसा पकषा जासत कालाविध या करता लागणार नाही कजर-

खात बद झालयास 30 िदवसाचया आत सीआईसी ला िरपोटर कल जाईल जर तमच कजर खात अगोदर िडफॉलट मधय असल व तयानतर िनयिमत (Regularize) झाल असल तर ही मािहती सीआईसी ला पढील िरपोटर मधय

अ यावत कली जाईल जर आिशक (partial) िवलिबत (delayed) िकवा दय रकमची कोणतीही तडजोड़

असलयास त आपलया करिडट गण-तािलकवर (credit score) पिरणाम कर शकल

f सीआयसीला परिवलया जाणायार मािहतीब ल जर काही मतभद असलयास आमही अशी मािहती दणयाची कारण

समाधानकारकपण समजावन या परकरणाच िनराकरण कर g आपण आमचयाकडन घतलल करिडट कजर सिवधा सबिधत मािहती आमही कोणतया सीआयसी ला िरपोटर कली

आह ाचा तपशील आपण िवनती कलयास आमही आपणास साग h र25 लाख() िकवा तयापकषा अिधक रकमचया हतपरससर चकारपणा (willful defaulters) करणार ओळखन

आमही तयाची नाव जाहीर कर आिण िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण अशा िवलफल

िडफॉलटरची नाव करिडट मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

i जयाच खात सशयासपद (Doubtful) िकवा तोटा (Loss) महणन वग कत कल आह अशा र100 कोटी() िकवा

तयापकषा अिधक अशा रकमचया िडफॉलटरची नाव िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण करिडट

मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

(िकवा वळोवळी सधारीत कलयापरमाण)

15

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback)

61 अतगरत प ित (Internal Procedures)

a तमहाला जर तकरार करायची असल तर आमही तमहाला साग

i तकरार कशी करावी

ii तकरार कठ करावी iii तकरार कोणाकड करता यईल iv आमचया कडन उ राची अपकषा कधी करावी v तकरार िनवारण करणयासाठी कोणाला भटाव vi झाललया िनणरयाबाबत जर तमही समाधानी नसाल तर पढ काय कराव

b आमच कमरचारी तमहाला तमचया कोणतयाही पर ाबाबत मदत करतील

c तकरारी योगय िरतीन व जलद हाताळणयाचया आमचया प ितची मािहती तमहाला कठ उपलबध होउ शकल ह

आमही साग

d तमचया तकरारीसदभारत तमही जयाचशी सपकर कर शकता तया अिधका-याच नाव शाखमधय परदिशत कल जाईल

जर शाखचया पातळीवर तमची तकरार सोडिवली गली नाही तर आमही ह सिनि त कर की आपली तकरार

बकचया अतगरत सव चच तकरार िनवारण अिधकायारचया सतरावर नउन आपलयाला 30 िदवसाचया आत अितम परितसाद िदला जाईल आपली इछा असलयास आपण आमचया िवभागीय परादिशक वसथापकाला परमख

नोडल अिधका-याला (PNO) भट शकता जयाच प शाखमधय परदिशत कलल असतील

e जर आपण आपली लखी तकरार हाती िदली असल तर आमही ताबडतोब तयाची पावती दऊ आिण एक तकरार

सदभर करमाक सवततररीतया तमचया न दणीकत मोबाईल नबरवर एसएमएस ार पाठिवला जाईल जर आपली तकरार फोन ार आमचया िनयकत टिलफोन हलपडसक िकवा गराहक सवा करमाकावर कली असल तर आमही

आपलयाला एक तकरार सदभर करमाक दऊ आिण आपलया तकररी सदभारतील परगतीची मािहती वाजवी कालावधीमधय दऊ

f आपली तकरार परा झालया पासन 30 िदवसाचया आत परकरणाचा तपास करन आमही आपलयाला अितम

परितसाद पाठव िकवा आपलयाला परितसाद दणयास जासत वळ का लागत आह याच सप ीकरण दणयाचा परय कर तरी दखील जर आपण समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा पाठपरवा कसा करावा ह साग

16

g तकरार दाखल कलयापासन जर 30 िदवसाचया आत आमचयाकडन उ र समाधानकारक उ र तमहाला िमळाल

नाही व तमहाला इतर मागारनी तकरारीच िनवारण करन घयाव अस वाटत असल तर बिकग लोकपाल (Banking Ombudsman) योजनखाली िरझवहर बकन नमललया बिकग लोकपालाशी तमही सपकर कर

शकता तयािवषयीची कायर-प ती आमच कमरचारी तमहाला सप करतील

62 बिकग लोकपाल योजना (Banking Ombudsman Scheme)

बिकग लोकपाल योजना आमचया वबसाईटवर आमही परदिशत कर आपण िवनती कलयास योजनची परत नाममातर

शलकात उपलबध करन िदली जाईल आमचया परतयक शाखमधय ती शाखा कोणतया बिकग लोकपालाचया

अिधकारकषतरा अतगरत यत तयाच नाव व प ा परदिशत कला जाईल जर बिकग लोकपालान िनणरय िदला आिण आमहा जवळ तया िनणरया िवर अपील करणयाचा कोणताही आधार नसलयास तकरारकतयारन हा िनणरय मानय

असलयाच िलिखत सवरपात िदलयाचया तारखपासन 30 िदवसाचया आत आमही या िनणरयाच पालन कर 63 गराहकाचया सभा (Customer Meets)

वचािरक दवाण-घवाण आिण सचनाच एक िनयिमत माधयम महणन आमही ठरािवक कालातरान गराहकाचया सभा आयोिजत करणयाचा परय कर 64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

शाखा सतरीय गराहकसवा सिमतीचया मािसक सभची तारीख आमही आमचया शाखामधय परदिशत कर इचछा असलयास आपण तया सभला उपिसथत राह शकता

17

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues)

a जवहा आमही कजर दऊ तयावळसच तयाचया परतफडीच वळापतरक महणजच रककम कालाविध िकती व कशा

हपतयामधय फडायची ह सप पण साग तथािप जर तमही परतफडीच वळापतरक पाळल नाही तर तमचयाकडन

पस वसल करन घणयासाठी दशातील परचिलत काय ापनसार योगय ती पावल उचलली जातील

b थकबाकी वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी आिण वसली परितिनधी

(एजट) नमणयासाठी आमच बकचया बोडर ार मानयता परा अस धोरण असल

c वसली करता परितिनधी (एजट) नमताना सवर सबिधत कायद िनयम मागरदशरक ततव आिण मजिरसाठी अटी

परवाना िकवा न दणी सबिधत सवर बाबी िवचारात घतलया जातील d आमही ह सिनि त कर की आमच वसली एजट तयाची जबाबदारी काळजीपवरक व सवदनिशलतन पार

पाडणयासाठी योगयपरकार परिशिकषत असतील आमही ह दखील सिनि त कर की त आखन िदललया मयारदाच उललघन करणार नाहीत e आमच कजर परतफडीच धोरण सौजनयपणर िनषपकष आिण मन वळिवणयाचया ततवावर आधािरत आह गराहकाचा

िव ास वध गत करण आिण तयाचयाबरोबर दीघरकालीन सबध िनमारण करणयावर आमही िव ास ठवतो f आपणाकडन दय असललया रकम ब लची सवर मािहती आमही आपलयाला दऊ आिण तयाची परतफड

करणयासाठी परशी पवरसचना आपलयाला दणयाचा परय कर

g वसली एजनसीकड कजर चकवणयाचा (डीफॉलट) मामला सोपावणयापव तया परकरणाची नीट तपासणी करणयाची

आमची यतरणा असल महणज आमचया कामातील तरिट मळ तमहाला असिवधा होणार नाही

h जवहा आमही आपलया िवर वसली परिकरया आरभ कर तयावळस आपणास लखी सिचत कर व तयाचबरोबर

आपली कस कोणतया वसली एजटकड़ ससथकड िदली आह तयाच नाव प ा व फोन नबर आपणास दऊ

i आमही वसलीसाठी नमललया एजनसीज कपनयाची मािहती आमचया वबसाईटवर उपलबध असल

J तयाचपरमाण आपण िवनती कलयास आपलयाशी सबिधत िरकवहरी एजनसीज कपनयाचा तपशील आमचया

शाखत उपलबध करन दऊ

k आमच कमरचारी िकवा वसली वा सकयिरटीचा(तारण मालम चा)पनररताबा (Security Repossession)

घणयाकरता आमचया कडन अिधकत करणयात आलली कोणतीही कती (ती िकवा तो) सवतःची ओळख दतील आिण आमही िदलल अिधकार पतर परसतत करतील तयाचपपरमाण आपण िवनती कलयास बकन िदलल अथवा

बकन अिधकत कललया अिधका-यान िदलल सवतःच ओळखपतर दाखवतील

18

l आमच सवर कमरचारी िकवा बकन वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी

अिधकत कलली कोणतीही िकत खालील मागरदशरक ततवाच पालन करल

i सवरसाधारणपण तमही िनवडललया सथानी तमचयाशी सपकर साधला जाईल जर अस िविश िठकाण

तमही सािगतलल नसलयास तमचया घरी िकवा तही शकय न झालयास तमचया कामाचया वसायाचया िठकाणी तमचयाशी सपकर साधला जाईल

ii आमच कमरचारी एजट सवतःची ओळख व बकच परितिनिधतव करणयाचा तयाचा अिधकार तमहाला अवगत करतील

iii तमचया गोपनीयतचा आदर कला जाईल

iv तमचयाशी सभयपण सवाद साधला जाईल

v तमचया कामाचया िकवा वसायाचया द ीन अपवादातमक िरतया आवशयक झालयास िकवा िविश पिरिसथती वागळता साधारणपण आमच परितिनधी तमचयाशी सकाळी 700 त सधयाकाळी 700

या वळदरमयान सपकर साधतील

vi िविश वळी िकवा िविश जागी फोन न करणया िवषयीचया तमचया िवनतीचा शकयतोवर आदर राखला जाईल

vii फोन कलयाचया वळा फोन कॉल ची सखया आिण झालल सभाषण याचया न दी ठवलया जातील viii दय रकमबाबतच िववाद िकवा मतभद परसपरना सवीकायर व स विसथत रीतीन सोडिवणयासाठी पणर

मदत कली जाईल

ix पस वसलीसाठी तमचया घरी आल असता सभयता व औिचतय पाळल जाईल आमच अिधकारीएजट

कोणतयाही िकतिवर कोणतयाही परकार मौिखक िकवा शािररीक धाकदपटशा िकवा तरास दणार नाहीत तयाचपरमाण जाहीरिरतया मानहानी करण िकवा कटिबयाचा िमतराचा कजर अनमोदन

करणारयाचा इ खाजगीपणा ला बाधा आणण धमकया दण िननावी फोन करण आिण चकीच व िदशाभल करणार िनवदन करण अशया मागारचा अवलब करणार नाहीत

तथािप सपकारसाठी तमची मािहती अ यावत करत रहाण ही तमची जबाबदारी आह जर तमही िदललया मािहतीचया आधार बक तमचयाशी सपकर साध शकली नाही तर उपलबध सरोता ार तमची मािहती गोळा कली जाईल आिण तमचा शोध घणयासाठी तमच िमतर नातवाईक याचयाशी सपकर कला जाईल

x कटबातील कणाचा मतय अशया अनिचत परसगी अथवा लगना सारखया एखा ा महतवाचया परसगी फोन करण वसली साठी भट घण टाळल जाईल

xi वसली एजटचया गर-वतरनाब ल आपलयाकडन कोणतीही तकरार आलयास तयाची चौकशी कली जाईल

19

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security

Repossession Policy)

थकबाकी वसली आिण गहाण वसतचा पनररताबा घणयासाठी आमही काय ाशी ससगत अशा धोरणाचा अवलब कर सदर धोरण आमचया वबसाईटवर उपलबध असल आिण िवनती कलयास तयाची परत आपलयाला आमचया शाखामधय अवलोकनाथर उपलबध कली जाईल

20

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services)

81 ठव खाती (Deposit Accounts)

a तमही आमचयाकड िविवध परकारची खाती उघड शकता जस बचत खात मदत ठवी चाल खात इतयािद आपण

अशी खाती खालील शली मधय उघड शकता i एकल नावान ii सयकत नाव iii सयकत पण (कोणीही एक िकवा उ रजीवी) (Either or Survivor)

iv सयकत पण (परथम िकत िकवा उ रजीवी) (Former or Survivor)

v सयकत पण (नतरची िकत िकवा उ रजीवी) (Later or Survivor)

िकवा vi अनय कोणतयाही प तीन

b आमही आपणाकरता ldquoबिसक बचत बक ठव खातrdquo (Basic Savings Bank Deposit Accounts- BSBD)

उपलबध कर जया मधय िकमान िशललक रकमची (Minimum Balance) पवर-अट नसल आमही कोणतही शलक न

आकारता पासबका() सह िकमान सवरसामानय सिवधा परव दऊ या सदभारतील मािहती पारदशरकिरतया

आपणास खात उघडणयाचया वळस िदली जाईल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक सटटमट ऑफ अकाउट सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच सटटमट दणयाची अनमती आह c वर दशरवलली खाती परवानगी-योगय असल तयापरमाण नामिनदशन सिवधसह (Nomination Facility)

आपण उघड शकता खात उघडणयाचया फॉमरमधय आमही नामिनदशनासाठी पयारय समािव कर तसच नामिनदिशत कतीच नाव पासबक अकाउट सटटमट िफ़कसड िडपॉिज़ट िरसीट (FDR) वर दशरिवणयाचा पयारय

दखील उपलबध असल खात उघडणयाचया वळीच आमही वर उललख असललया खातयाचा तसच नामिनदशन सिवध मळ होणारा पिरणाम सप कर d तमही कललया नामिनदशनाची मािहती िमळालयाची आमही पावती सवीकित दऊ व पासबक अकाउट सटटमट

एफडीआर वर नामिनदशनाची सतयता न द तयाचपरमाण आपण लखी िवनती कलयास नामिनदिशत िकतच नाव दखील तयावर नमद कर e आमही पासबका मधय ठव िवमा सरकषणािवषयी (Deposit Insurance Cover) मािहती परव

f बक बरोबरचया सवर वहाराचा परसा तपशील आमही पासबका मधय दऊ

21

g खात उघडणयाचया वळी आमही आपलयाला ldquoतरल ठव सिवधाrdquo (Liquid Deposit Facility) सवीप अकाउट

आिण आमचया ततसम बिकग उतपादनाब ल तयाच पिरणाम आिण कायरप तीसह सिचत कर

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit

Accounts)

कोणतही ठव खात उघडणया पव आमही

a तमचया गराहकाना जाणन घया (कवायसी) मागरदशरक सचनानसार योगय ती काळजी-परिकरया (Due

diligence) पणर कर

b या सदभारत आवशयक अशी कागदपतर िकवा पराव सादर करणयास आपणास साग

c गोळा कली जाणारी मािहती कवळ आमचया कवायसी करता आवशयक मनी ल डिरग परितबधक िकवा इतर

कोणतयाही वधािनक आवशयकतानसार असल जर आमहाला कोणतीही अितिरकत मािहती हवी असल तर ती सवततरपण मािगतली जाईल आिण अशी अितिरकत मािहती मागणया साठीची कारण आमही सप कर काय ान अिनवायर नसलयास अशी मािहती परदान करण आपणाकरता सविचछक असल काय ाची अमलबजावणी करणारी एखादी ससथा बिकग िनयामकान आवशयक कल नसलयास ही मािहती गोपनीय ठवली जाईल d खात उघडणयाचया फॉमर उपलबध कर जया मधय कवायसी चया पतरत करता आमहाला आवशयक असललया

मािहतीच िववरण आिण पडताळणीसाठी वा रकॉडर करता लागणारी कागदपतर सादर करण या सदभारतली मािहती असल e कवायसीचया सदभारतील कागदपतर िनयिमत कालावधीन सादर करण आवशयक कर जयायोग आमच रकॉडसर

अ यावत करण आमहाला शकय होईल f ठव खात उघडताना परिकरयातमक औपचािरकता सप कर आिण आपण मािगतलल आवशयक त सप ीकरण दऊ

g जया ठव सिवधचा आपण लाभ घऊ इिछता तया करता लाग असललया ldquoअित महतवाचया अटी व शत rdquo (Most

Important Terms and Conditions -MITC) आपणास दऊ

h खात उघडणयाचया वळी तमहाला एमआयटीसीचा एक भाग महणन िडपॉिज़ट इनशरनस अड करिडट गरटी

कॉप रशन ऑफ इिडया (डीआयसीजीसी) यानी दऊ कललया ठव िवमा योजनचा तपशील व तया सदभारतील िनयम व अटी उपलबध करन दऊ

22

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account)

a जर आपण आपलया चाल बचत खातयाचया िनवडीब ल आनदी नसाल तर खात उघडलया पासन 14

िदवसाचया आत आपण आमचया इतर कोणतयाही खात आमही दऊ कललया उतपादनात फरबदल (Switch)

करणयासाठी आमचयाशी सपकर साध शकता वकिलपकिरतया आपण आपल खात तयावरील जमा झाललया

ाजासह बद करणयाचा पयारय दखील िनवड शकता अशा परकरणामधय कोणतही दडातमक शलक लाग कल

जाणार नाही b आपण आपल चाल बचत खात बद करणयाचा िनणरय घतलयास आमही आपणाकडन सचना परा झालयाचया

परत सवर औपचािरक पतरता आिण सवर जररी कागदपतर सादर कलयानतर तीन कामकाजाचया िदवसाचया आत

आवशयक कती कर c जर आपण आपलया सिकरय आिण ऑपरिटवह खातयाला आमचयाच बकचया दसयार शाखत सथालातिरत कर

इिचछत असाल तर आमही तयापरमाण कर या सदभारत आपली िवनती परा झालयावर आमही पततयाचा नवीन

परावा न मागता आिण आपलया वतरमान पततयाब ल आपलया सवतःचया घोषणापतराचया आधार आपल खात 3 (तीन) कामकाज िदवसाचया आत आपलया इिछत शाखत हसतातिरत कर परत सहा मिहनयाचया आत तमहाला बदल झाललया पततयाचा कागदोपतरी परावा सादर करावा लागल आपल खात िकरयानवियत (operationalised)

झालयानतर आमही आपणास लवकरात लवकर सिचत कर आपलया िव मान सथायी सचना (Standing

Instructions) डायरकट डिबट इतयािद जर असलयास तया सबिध आपल खात हसतातिरत कललया शाखला

सिचत कल जाईल 813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts)

जवहा आपण ठव खात उघडाल तवहा आमही

a एका ठरािवक कालावधीत िकती वहार रोख एटीएम िवथडरॉअलस इतयािद िवनामलय कल जाऊ शकतात

याची मािहती दऊ b िविहत मयारदा ओलाडलयास आपलयाला कोणतया परकारच शलक लाग कल जाईल याची मािहती दऊ शलकाचा

तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव कला जाईल c आपलया बचत ठव वर कोणतया दरान ाज िदल जाईल तयाच मोजमाप कस कल जात आिण तयाचया दयकाचा

ठरािवक कालाविध याबाबतची मािहती आपलयाला िदली जाईल

23

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance)

a बचत बक खातयात िकमान िशललक रककम िकती असावी ह आमचया शाखमधय परदिशत कल जाईल

b ठव उतपादन जस बचत बक खात आिण चाल खात िकवा कोणतयाही अनय परकारच ठव खात या सदभारत आमही

आपलयाला सिचत कर की i खातयाचया ऑपरशनस सबिधत अटी व शत चा एक भाग महणन अशा खातयामधय िकती िकमान

िशललक रककम ठवण आवशयक आह ii जर आपण आपलया खातयात िकमान िशललक रककम कायम ठवणयात कसर कलयास तयाब ल लाग

होणार शलक शलकाचा तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल iii िकमान िशललक रकमचया िनयमात कोणतही बदल करणयापव 30 िदवसाची पवरसचना िदली

जाईल ा सचना कालावधी (Notice Period) दरमयान आमही वाढ झालली िकमान िशललक रककम

आपलया खातयात न ठवलया ब ल कोणतही शलक आकारणार नाही यािशवाय आपणाकड़ बीएसबीडी खातयात बदल (िसवच) करन घणयाचा पयारय असल जयासाठी आमही कोणतही शलक आकारणयापव आपलयाला सिचत कर iv आमही ह सिनि त कर की बचत खातयातील िशललक कवळ ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलयाचया

शलक आकारणीमळ नकारातमक (Negative) होणार नाही जर खात बद िकवा पनरजजीिवत

करायच झालयास िकमान िशललक न ठवलयामळ लाग कलल शलक भरणयाची मागणी आमही करणार नाही v आपण आपलया खातयात ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलया ब ल च शलक ह आपलया खातयात आढळन

आललया िकमान िशललक रकमचया कमतरतचया परमाणात असल 8132 शलक (Charges)

चकबक जारी करणयाकरता अितिरकत डपलीकट सटटमट ऑफ अकाउट डपलीकट पासबक पड़ चक चया

परितिलिप फोिलयो शलक डिबट काडर एटीएम काडर सवाकषरी सतयापन चक िरटनर जनादश (Mandate) िकवा

खातयाचया शलीतील बदल बचत चाल खात बद करण होम बराच नॉन-होम बराच मध रोख जमा करण वा

काढ़ण बकचया सवतचया इतर बकाचया एटीएम माइकरो एटीएम मधन कश नॉन-कश वहार इतयािद च

िविश शलक आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल िदललया सवलती िकवा सट तया सवलतीचया मळ वधता कालावधी दरमयान काढन घतलया जाणार नाहीत

24

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements)

a आपणास आपल खात वसथािपत करणयासाठी आिण तयातील न दी तपासणयासाठी जर आपण पासबक हा

पयारय िनवडला नसल तर आमही आपलयाला मािसक खात-उतारा ईमल ारा सटटमटस (आपली समती

असलयास) परव ही सिवधा िडिजटल माधयमातन स ा उपलबध होउ शकल b आपण आमहाला आपलया खातयासाठी सामानयतः उपलबध आह तयापकषा अिधक वळा खात िववरण परदान

करणयास साग शकता ही सवा सशलक असल व आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल c आमही आमचा एमआयसीआर कोड आिण आयएफएस कोड चकबक पासबकस आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमनट) यावर दशरव d बकचया गराहक सवा कदराचा करमाक आिण शाखचा सपकर करमाक आमही पासबक आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमट) वर उपलबध करन दऊ e आमही आिथक वषारमधय एकदा कजर खातयाच िववरणrdquo (सटटमट) िवनामलय परदान कर ह िववरण (सटटमट)

ऑनलाइन सिवध ार िकवा ईमल- ार उपलबध कल जाईल आिण या पयारयाचया अनपिसथतीत पोसट ार पाठवणयात यईल जर तमहाला कजर खातयाचया िववरणाची (सटटमनटची) नककल िकवा अिधक परती ह ा असतील तर तयाकािरता ज शलक लाग असल त आमचया वबसाइट वर असललया परशलक सची (टिरफ श ल) मधय तसच कजार सबधीचया दसतऐवजा मधय नमद कलल असल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक खात िववरण (सटटमट ऑफ अकाउट) सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच िववरण (सटटमट) दणयाची अनमती आह

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit

accounts and addition of value added services)

जर आपल खात शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवासाठीचया अटी पणर करत असल तर आपलया लखी समतीन

िकवा इतर कोणतयाही मागारन िकवा जथ आपली मानयता परमाणीकत इलकटरॉिनक माधयमा ार घतली जात अशया परकार घतलयानतरच शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवा परवलया जातील 8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts)

एकदा खात वरचया दजार वरन खालचया दजारवर अवनत झालयानतर आपणास तस कळव 30 िदवसाचया पवरसचननतर आमही खात अवनत कर अजञान 814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors)

a आपण िवनती कलयास आमही तमहाला साग की एखा ा अलपवयीन (अजञान) िकतचया नाव ठव खात कस

उघड़ता यत आिण त कस ऑपरट करता यत b अलपवयीन (अजञान) िकत कोणतया तारखस वयसक (सजञान) होत आह ह आमही सिचत कर

25

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts)

आमही ह कर a जवहा तमही तमच खात उघडाल तवहा कोणतया पिरिसथतीत तमच खात िनषकरीय स महणन वग कत कल

जाईल याची तमहाला मािहती दऊ तसच आपल खात िनिषकरय स अस वग कत करणयापव िकमान तीन महीन

अगोदर तयाच होणार पिरणाम आमचया रकॉडर परमाण आपलया अितम न दललया पततयावर आिण िकवा ईमल ार आपणास सिचत कर b आपल खात िनिषकरय स अस वग कत कल जात आह ह सागणारा एसएमएस ईमल दखील पाठवणयाचा

परय कर c खात िनषकरीय स अस वग कत करणयापव सयकत खातधारकाला खातधारकाना स ा सिचत कल जाईल

d आपण खात सिकरय कर इिचछत असलयास आमही आपलयाला या प तीची मािहती दऊ

e खात कवळ िनिषकरय स झालयामळ कोणतही शलक लाग कल जाणार नाही

f िनिषकरय खातयाचया सिकरयकरणासाठी (पनहा चाल करणयासाठी) आमही आपलयाला शलक आकारणार नाही

g स खात सिकरय झालयावर आपलया िवनती नसार एसएमएस ईमल िकवा पतरासह िविवध मागारन आपणास

सिचत कर

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account)

सामानय पिरिसथतीत आमही िकमान 30 िदवसाची सचना व कारण िदलयािशवाय आपल खात बद करणार नाही

अशा परकरणामधय आपलया ार आधीच जारी कललया धनादशाकिरता आपण पयारयी वसथा करण बधन कारक

राहील व तयाचपरमाण अशया खातयावर नवीन धनादश जारी करणयापासन सवतःला परावत करण आवशयक असल 82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services)

a सकलनासाठी पाठवणयाकरता धनादश जमा करणयासाठी आमही डरॉप-बॉकस सिवधा दऊ डरॉपबॉकसमधय जमा

झालल धनादश योगय रीतीन आिण तातडीन न दल जाव ह सिनि त करणयासाठी आवशयक ती खबरदारी घतली जाईल तरीस ा आपलया इछनसार आपण धनादश डरॉपबॉकसमधय जमा करणया ऐवजी बकचया काउटरवर जमा

करन पोचपावती घऊ शकता b आमही सथािनक आिण पररगावचया धनादश िडमाड डराफट ई समाशोधन चकराब ल तयाच िदवसाचया

(same day) िकलअिरगसाठी धनादश इतयािद दाखल करणयासाठी कट-ऑफ वळ आपण धनादश इतयािद जमा

कलयानतर पस कधी काढ शकता समाशोधनासाठी िवलब झालयास आमचया चक कलकशन पॉिलसी नसार

(धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार) आपणास कधी ाज दय होत यासारखया तपशीलासह आपलयाला

सिचत कर

26

c जर चक डीडी इतयािद सकलनास िवलब झाला तर आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार

तमचयाकडन मागणी होणयाची वाट न पाहता तमहाला नकसान भरपाई िदली जाईल

d जर आपण सकलनासाठी जमा कलला धनादश परदान न होता परत आला तर तमहाला तविरत एसएमएस ईमल

ार कळवणयात यईल

e आपण जारी कलला परत परदान न करता आलला असवीकत धनादश अिधकत सवाकषरी असललया चक िरटनर

ममो सोबत जयामध असवीकितची तारीख व नाकारणयाच करण समािव असल 24 तासाचया आत तमहाला

परत कला जाईल

f जर बाहरगावचया धनादशासाठी तातकाळ करिडट दऊ करणयात आल तर याबाबत िनयम व अटी याची मािहती

दऊ उदा तमही दाखल कलल चकस डराफटस ई सतोषजनकरीतया सचािलत अशया खातया मधय कोणतया मयारद

पयरत करिडट कल जाऊ शकतात इतयािद

g जर आपण आमचयाकड जमा कलल चक डराफट इ मागरसथ असताना गहाळ झाल (lost in transit) तर आमही

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा परमाण आपणास डिपलकट चक डराफट िमळणयाकरता सवर

परकारची मदत कर व आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई दऊ

h आपण जवहा खात उघडाल तया वळस आिण आपण जवहा िवचारणा कराल तवहा आमही वरील मािहती दऊ जर

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा मधय काही बदल झालयास सधािरत धोरण आमचया वबसाइट

वर परदिशत कल जाईल आिण त आमचया सवर शाखामधय उपलबध कल जाईल 83 रोिखच वहार (Cash Transactions)

a वहाराचया परकारावर असलल कोणतही िनबरध िकवा लाग असलल शलक याचा अपवाद वागळता आमही

आमचया सवर शाखत कोअर बिकग परणालीनसार रोख रककम सवीकार अथवा अदा कर b खराब मळललया नोटा आिण िकवा छोटी नाणी आमही दर िदवशीचया एका िनधारिरत मयारद पयरत आमचया

सवर शाखामधय िविनयिमत करन तयाबदलयात चागलया दजारचया सवचछ अशया नोटा नाणी जारी कर

तयाचपरमाण ही सवा एका िनधारिरत मयारदपयरत िनयिमत नसललया (Walk-in) गराहकाकरता स ा उपलबध

असल c िनिद रकमपकषा अिधक रोख रकमचया वहारासाठी आपला पन (PAN) सादर करण आवशयक असल

27

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a थट डिबट सथायी िनदश कशा परकार कायर करतात तमही तया कशा न दव िकवा र कर शकता आिण

तयासबिधच शलक याची मािहती आपणास खात उघडताना दऊ या सव करीता आमचया परशलक-सची नसार शलक आकारल जाईल b थट डिबट करता आपण िदलल आदश [रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा (NECS) रा ीय सवयचिलत

समाशोधन गह (NACH) चया अतगरत] आिण आपलया इतर सथायी सचनानसार कती कर जर आपलया

आदशानसार कती करणयास िवलब अथवा हयगय झालयास व तयामळ आपल आिथक नकसान वा आपणावर अितिरकत बोज़ा पडलयास आमही आपलयाला बकचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ तमचया खातयात परशी िशललक नसलयामळ जर तमचया आदशाच पालन करता आल नाही तर परशलक अनसचीपरमाण (Tariff

Schedule) आकार घतला जाईल

c जवहा अस िनि त होईल की एखादी रककम तमचया खातयात अनिधकतपण चकीन डिबट कली गली आह तवहा

ती रककम ाजासह तमचया खातयात करिडट कली जाईल व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई िदली जाईल 85 परदान रोखणयाची सिवधा (Stop Payment Facility)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a तमही जारी कललया चकचया बाबतीत तमची परदान रोखणयाची सचना सवीकार तमचयाकडन तशी सचना

िमळालयावर तातकाळ तयाची पोचपावती दऊ आिण जर आमचयाकडन चक अगोदरच परदािनत (Clear) झाला

नसल तर पढील कित कर

b परशलक अनसिचमधय नमद कलयापरमाण लाग असलयास आकार लाव

c जर परदान रोखणयाची सचना आमहाला िमळालयानतर आमचयाकडन चकच परदान कल गल तर तवढी रककम

परत कर व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ 86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions)

आमही ह कर a तमचया खातयातन परदािनत झालल मळ धनादश डिबट सचना िकवा तयाचया परितिलिप िकवा चक टरकशन िससटम (CTS) नसार सादरकतयार बककडन परा झालली चकची परितमा काय ानसार आवशयक

असललया कालावधीसाठी जतन कर

28

b जोवर आमचयाकड रकॉडसर उपलबध आहत तोपयरत परवा महणन धनादशधनादशाची परितमा डिबट सचनची

परत िकवा परितमा आपणास दऊ जर तमचया खातयातील परद धनादश डिबट सचनाचया सदभारत काही वाद असल आिण िववािदत चक ई चया परितिलिपची आपण िवनती कलयास अशया धनादशाचया डिबट सचनचया तारखपासन एका वषारचया आत मागणी कलयास आकार लागणार नाही मातर एक वषारचया कालाविधनतर अशया िवनतीवर परशलक सची परमाण आकार लावला जाईल C परदान न झालल आिण कालबा (stale) झालल धनादश आमही कस हताळतो त आपलयाला िविदत कर या

सदभारत आकारल जाणार शलक आमचया परशलक सची मधय समािव असल 87 मदत ठवी (Term Deposits)

a जवहा आपण आमचयाकड मदत ठव ठवाल तवहा खात उघडणयाचया तमचया अजारतच ठवीची मदत पणर

झालयानतर ठवीचया रकमचा परतावा कशा प तीन पािहज तयाब लचया सचना घऊ

b मदत पणर झालयानतर ठवीचया परता ा सदभारत आपली कोणतीही सचना नसलयास ठवीचया मदतपत ची

तारीख परशी अगोदरच पतर ई-मल एसएमएस ारा आपणास कळव c तदनतरही आपणाकडन कोणतीही सचना परा झाली नाही तर कर-बचत ठवी ई सारखया मदत ठवी सोडन

तया ठवीच पव चयाच मदतीकरता परत परचिलत ाज दरान नतनीकरण कर

d मदत ठवीच पस मदतपत होणयाआधीच काढणयाची परिकरया साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम

आय टी सी (महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल

e मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास लाग असलल ाज दर आिण आकारल जाणार

शलक याची मािहती दऊ f मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास जर सवर ठवीदारानी या करता सयकतपण िविश

अिधदश (Mandate) िदला असलयास पवरवत िकत िकवा उ रजीवी दोह पकी एक िकवा उ रजीवी या

अिधदशा परमाण परवानगी दऊ खात उघडणयाचया अजारमधयच आमही अशया अिधदशाच परयोजन कर g मदतपत नतरचया एखा ा तारखस जर तमहाला ठवीच नतनीकरण करायच असलयास तयासाठी लाग होणार

ाज अटी व शत तमची ठव सवीकारताना साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम आय टी सी

(महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल h तमचया ठव वरील जमा ाजाचया उतप ा सदभारत आयकर कायदयातील तरतदी या काय ातगरत आमचयावर

असलली बधन आिण मळ ोतातन कर कापताना तमहाला िमळ शकणारी सट याब ल मािहती दऊ

29

i जर तमच ाजाच उतप ह करपातर नसल तर अजर करतवळी आमही आपलयाकडन फॉमर 15G िकवा 15H जो

लाग असल तो सवीकार जर तमही तमचया ाजाचया उतप ावर कर भरणयास जबाबदार नसाल तर तमही

आमहाला आवशयक असल तो फॉमर आिथक वषारचया सरवातीला सपदर कर शकता आमही अशा फॉमसर ची पोचपावती दऊ

j तमचया ठवीवर जमा झाललया परदान कलया जाणायार ाजातन जर आमही कर वज़ावट कली तर िनधारिरत

कालाविधत तयासबधीच परमाणपतर तमहाला दऊ 871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits)

मदत ठव चया तारणावर उपलबध असलल कजर अिधकषर (ओवहरडराफट) सिवधा यािवषयी आमही ससप पण साग 88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased

account holders)

a आमचया ठव धोरणाचा एक भाग महणन मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण करणयासाठीची

कायररत परिकरया (operational procedure) आमचया शाखत आिण आमचया वबसाइटवर उपलबध आह

b मयत खातधारकाच दाव िनराकरणासाठी जया िकत आमचयाशी सपकर साधतील तया कतीना आमही दावा

करणयाकरता लागणार फॉमसर उपलबध करन दऊ ह फॉमसर आमचया वबसाइट वर दखील उपलबध असतील 881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

a मयत खातदारान जर तयाच ठव खात नामिनदशन सिवधचा वापर करन वधिरतया नामिनदशन कल असल

िकवा lsquoउ रजीवीrsquo कलमासह खात उघडल असल (जस ldquoदोह पकी एक िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoकोणीही एक िकवा

उ रजीवीrdquo िकवा ldquoपरथम िकत िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoनतरची िकत िकवा उ रजीवीrdquo) तर मयत खातदाराचया खातयातील िशललकीच परदान मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत कतीला कल जाईल जर ndash

i उ रजीवी नामिनदिशत िकत सवतःची ओळख आिण खातदाराचया मतयचया

वसतिसथित बाबत योगय कागदपतराचा परवा सादर करन पटवन दईल ii मयत खातदाराचया खातयातन रककम परदान करणयास बकस मजजाव करणारा सकषम

नयायालयाचा कोणताही आदश नसलयास अशया परकरणामधय मयत खातदाराचया खातयात िकती रककम िशललक आह ह िवचारात न घता मयत

खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतस तयाचयाकडन उ रािधकार परमाणपतर (Succession

Certificate) परशासन पतर (Letter of Administration) िकवा परोबट इ िकवा नामिनदिशत िकतकडन

कषितपित बध (Indemnity Bond) िकवा जामीन (Surety) न मागता मयत खातदाराचया खातयातील िशललक

रककम परदान कली जाईल

30

b उ रजीवीनामिनदिशत िकतना मयत खातदाराचया कायदशीर वारसाच िव सत महणन बककडन परदान

िमळल अथारत तयामळ मयत कतीचया खातयातील रककम जया कतीला बकन अदा कली आह अशा िकतिवर च कोणाचही हकक व दाव याना कषती पोहोचणार नाही

c या अट चया अधीन राहन उ रजीवीनामिनदिशत िकतना रककम परदान कलयानतर बक आपलया दाियतवामधन

पणरपण मकत होईल

d दोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवी िकवा पिहला िकवा उ रजीवी असा अिधदश (Mandate)

असललया मदत ठव चया बाबतीत कोणतयाही एका ठवीदाराचया मतयनतर उ रजीवी सह-खातदाराना मदतपत पव ठवी काढन घणयाची परवानगी तवहाच िदली जाईल जवहा सवर ठवीदाराकडन अशा पयारयाचा अिधदश बकला िदला गला असल मदितपव ठवीच पस काढायच असलयास ठिवचया तारखस लाग असललया ाज दरान व जया कालाविध पयरत ठव आमचयाकड़ जमा होती तया कालाविध पयरत कोणतयाही दडािशवाय िदली जाईल

e कपया याची न द घया की सयकत नाव असललया ठव खातया सदभारत सवर खातदाराचया ददवी मतय नतरच

नामिनदिशत िकतच तया खातयावरील अिधकार गरा धरल जातील

f नामिनदशन न दणी करत वळी आपणास नामिनदिशत िकतच नाव पासबक खातयाच िववरण एफ डी आर

मधय दशरवाव अथवा नाही याबाबत पयारय उपलबध असल 882 उ रजीवी नामिनदश कलम नसलली खाती (Accounts without the survivor nominee

clause)

जर मयत खातदारान नामिनदशन कलल नसल िकवा ldquoदोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवीrdquo (जस एकल िकवा

सयकतिरतया पिरचािलत खात) या पधदतीच खात नसल तर सामानय माणसाला नाहक होणारा तरास व गरसोय टाळणयासाठी खातदाराचया कायदशीर वारसाना परतफड करणयासाठी आमही सोपी परिकरया अवलब आमचया जोखीम वसथापन धोरणानसार कषितपत बध-पतरा ितिरकत (Letter of Indeminity) इतर कागदपतर सादर

करावी न लागता मयत ठवीदाराचया खातयातील िकती रककम परत दता यऊ शकल याची आमही िकमान मयारदा ठरव (आपण मागणी कलयास ही मािहती शाखत िदली जाईल) 883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims)

दावदारानी खातदाराचया मतयचा योगय तो परावा व बकस समाधानकारक अशी दावदाराची सवतची ओळख पटवन िदलयास मयत खातदाराचया वतीन सादर झालला दावा आमहाला िमळालयापासन 15 िदवसाचया आत

चकता कर व मयत िकतचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतना दय रककम अदा कर

31

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

मदत ठव चया बाबतीत खात उघडणयाचया फॉमर मधयच आमही अस कलम समािव कर की जयायोग खातदाराचा

मतय झालयास मदत ठव मदतीपव िनलिबत करणयास (मोडणयास) मभा िदलली असल याकरता लाग असललया

अटी स ा खात उघडणयाचया फॉमरमधयच िदललया असतील अशया परकार मदतपत पव पस काढताना कोणतही

दडातमक शलक लाग होणार नाही

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the

name of the deceased depositor)

मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतला होणार क टाळणयासाठी मयत खातदाराचया नावावर

यत राहणा-या पशाचया सदभारत उ रजीवी नामिनदिशत िकतकडन योगय परकारचा करारनामा अिधकारपतर

घतल जाईल यासाठी खालीलपकी एखा ा मागारचा अवलब करणयाचा िवचार कला जाईल

i नामिनदिशत उ रजीवी िकत आमहाला ________________ मयत याची मालम ा अशा नावान

एक खात उघडणयासाठी परािधकत कर शकत जयामधय मयत खातदाराचया नावावर यणार सवर पस जमा

कल जातील मातर पस काढता यणार नाहीत

िकवा ii नामिनदिशतउ रजीवी िकतन आमहाला परािधकत कलयास आलल पस खातदार मतय पावला आह

अशा श-यासह पाठवणा-यास (Remitter) परत कल जातील व तयापरमाण नामिनदिशतउ रजीवी

िकतला कळिवणयात यईल तयानतर उ रजीवीनामिनदिशत िकत िकवा कायदशीर वारस पस

पाठिवणया-याशी सपकर साधन योगय तया लाभाथ चया नाव परकरामय दसताऐवाजा ार ( Negotiable

Instrument) िकवा इतर इलकटरॉिनक माधयमा ार पस पाठवणयास साग शकतात

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts)

i िनव ी वतन जमा करणयाकरता बचत खात उघडल असल तया खातयाकरता नामिनदशन सिवधा उपलबध

असलयाच आमही आपलयाला साग ii आमही आपलयाला कळव की बिकग कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 आिण िनव ीवतन थकबाकी

(नामिनदशन) िनयम 1983 िभ आहत

32

iii आमही आपणास सिचत कर की तमचया ार िनव ीवतन थकबाकी (नामिनदशन) िनयम1983 नसार

िनवि वतनाची थकबाकी िमळणयाकरता कलल नामिनदशन तमचया आमचयाकडील ठव खातयासाठी वध असणार नाही यामळ जर ठव खातयाकरता असललया नामिनदशन सिवधचा लाभ आपण घऊ इिचछत असलयास बिकग

कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 नसार नामिनदशन आवशयक आह

() [टीप या सिहतमधील कलम 885 मधील तरतदी आमचयाकडील िनवि वतन धारकाचया ठव खातया करीता लाग होणार नाहीत] 89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers)

a जर आमही सरकषा जमाककष (लॉकर) सिवधा दत अस तर लॉकसरचया वाटपासदभारतील व मौलयवान वसतचया

सरकषीत ठवीब लच िनयम व प त आिण िकमती सामानाची सरिकषत ठव याबाबतची पणर मािहती दऊ

तयाचपरमाण सफ िडपॉिझट लॉकरची सवा आिण मौलयवान वसतचा सरिकषत ठव याचयातील खास िविश

विशष शलकासह फरक सप कर लॉकरच वाटप मदत ठवीशी िनगिडत न ठवता कर तथािप लॉकरच भाड

वळचया वळी िमळणयाचया द ीन लॉकर दताना तीन वषारच भाड व गरज पडलयास लॉकर तोडणयासाठी लागणार शलक इतकया रकमची मदत ठव घऊ आपलया लॉकरचया भाड थकबाकी सबिधत आमचया रकॉडरवर उपलबध असललया पततयावर आिण िकवा ईमलवर आपलयाला समरणपतर पाठव लॉकर करारानसार भाड िदल गल नाही

तर दय असलल भाड़ िमळपयरत लॉकर सिवधवर बधन आणणयाचा अिधकार आमचयाकड असल आमही सबिधत करारात ह कलम समािव कर b आमही आपलयाला कळव की लॉकर भाड ततवावर घतलयामळ प ादाता (lessor) आिण भाडकर (lessee)

महणन सबध परसथािपत होतात आिण भाडकरला सफ िडपॉिज़ट लॉकरकरता मकत आिण सरिकषत वातावरणात परवश िमळणयाचा अिधकार आह 810 िवदश िविनयम सवा (Foreign exchange services)

a जवहा तमही िवदशी चलनाची खरदी िकवा िवकरी कराल तयावळी आमही या सवब लची िविनमय दर व

िवदशी चलन वहाराला लाग असलल इतर आकार याब लची मािहती दऊ जर ह शकय नसल तर त

कशा प तीन घतल जात त तमहाला साग

b जर तमहाला परदशात पस हसतातिरत करायच झालयास त कस कराव ह साग व पढील

मािहती दऊ i सवाच वणरन आिण तयाचा वापर कसा करावा ह साग

ii तमही परदशी पाठिवलल पस तथ कवहा िमळतील ह साग व जर उशीर झाला तर तयाची कारण साग

iii िवदशी चलन बदलताना लाग असलला िविनमय दर साग (जर परतयकष वहार करताना ह शकय

नसल तर तो दर काय होता ह आमही तमहाला नतर कळव)

33

iv तमहाला ाव लागणार कोणतही किमशन िकवा शलक व पस िमळणा-याला स ा ाव लागणार सबिधत िवदशी बकच शलक याब ल अवगत कर

c िवदशात दय रककम अदा करणयाकरता तमही िदलली मािहती परशी आह िकवा नाही ह साग जर काही

तरिट असलयास िकवा अपरी कागदपतर िदली असलयास आमही तमहाला तातिडन कळव व ती दरसतपणर

करणयासाठी सहायय कर

d जर परदशातन तमचया खातयात पस जमा झाल असतील तर आमही तमहाला मळ रककम

व तयावर जर काही शलक लावल असल तर ती रककम कळव जरी पस पाठवणा-यान सवर शलक भरणयाच

मानय कल असल तरीही पस आपलया खातयात जमा करत वळी आमही आमच शलक वधािनक कर जमा

झाललया रकमतन वजा कर e तमही िवनती कलयास आमही दत असललया िवदशी चलन सवसबिधत िनयामक आवशयकता (Regulatory

requirements) िकवा अटी याबाबत मागरदशरन कर

f जयािदवशी रककम तमचया खातयात करिडट होण अपिकषत असल तयापकषा जासत उशीर झाला तर तमहाला

या परकार नकसान भरपाई दऊ i) रककम दय तारख नतर जमा झालयामळ झालल ाजाच नकसान व ii)

िवदशी चलन दराचया परितकल हालचाली मळ दय असलली भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणा

नसार दव

g वधािनक परमाणपतर जी कोणतयाही शलकािशवाय दण बधनकारक आह ती वगळता िनयामक वधािनक

सचनानसार आवशयक असलली परमाणपतर नाममातर शलक ज आमचया वबसाइटवर परदिशत कल असल

आकारन िदली जातील

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India)

जर तमहाला भारतातगरत पस पाठवायच असतील तर त कस कराव याब ल आमही मािहती दऊ व खालील परमाण कती कर

a सवाची िवसतत मािहती दऊ व तयाचा वापर कसा करावा त साग

b पस पाठवणयासाठी कोणती सवा तमचया गरजनसार सवारत जासत योगय आह त सचव

c टिरफ श ल परमाण सवासाठी िकती शलक िकवा किमशन तमहाला ाव लागल ह साग

d मोबाईल बिकगएनईएफटीआरटीजीएस ार आपण पाठवललया पशाची िसथती भिवषय काय आह ह

एसएमएस ईमल ार कळव

34

e एनईएफटीआरटीजीएस वहार िडिजटल बिकग शी सबिधत तमच पर चौकशी हाताळणा-या आमचया

गराहक सिवधा कदराशी सपकर साधणयासाठी अ यावत मािहती वबसाईटवर उपलबध करन दऊ f िवलब झालयास तयाब ल भरपाई दऊ आिण नकसान अितिरकत शलक तमचयाकडन घतल असलयास तयाचीही

भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

g एका िनधारिरत मयारदपयरत पस पाठवणयाची सिवधा खातदार नसललया बकत यणा-या

कोणतयाही गराहकाला (Walk-in customer) स ा आमही दऊ

812 कजर वाटप (Lending)

a कजर आिण अिगरमचया (Advances) सदभारत बकचया बोडारन मजर कलल धोरण असल

b तमची आिथक िसथती व परतफडीचया कषमता याच काळजीपवरक मलयाकन करन तया

आधारावर तमहाला कजर दणयाचा आमचा िनणरय अवलबन असल c कजर दणयाचया बाबतीत आमही िलग जात आिण धमारचया आधारावर भद करणार नाही तथािप समाजाचया

िविश वगारसाठी (िवकास) योजना तयार करणयापासन िकवा तयात भाग घणयापासन ही बाब आमहाला अटकाव करणार नाही 8121 कजर (Loans)

81211 सामानय मािहती (General Information) -

आमही ह कर a तमही जयाचा लाभ घऊ इिचछता अशया कजर करिडट सिवध करता लाग असणा-या अतयत महतवाचया अटी

व शत (MITC) आमही तमहाला दऊ

b तमहाला कजर करिडट काडर दणयाचा अजर सवीकारताना (sourcing) आिण कजारची करिडट काडारची मजरी

कळवताना आमचया कजरकरिडट काडारची ठळक विशष व तयाचबरोबर तयाला लाग होणार शलक व

आकार याची मािहती दऊ

c अजर करणयासाठी तमचयाकडन आमहाला लागणारी मािहती कागदपतर याबाबत सलला दऊ तमची

ओळख राहणयाचा प ा व नोकरी इ या सदभारत लागणार कागदपतर व वधािनक परािधकरणाचया

(Regulatory Authority) कायदशीर व िनयामक आदशाच पालन करणयास लागणार इतर कोणतही

कागदपतर [जस पन (PAN)] इ ची मािहती आमही तमहाला दऊ

35

d तमही कजारचया करिडट काडर अजारमधय िदललया मािहतीची सतयता पडताळणयासाठी तमचया घरचया

िकवा वसायाचया फोनवर सपकर साध आिणिकवा कोणतयाही पयारयी चनल ार िकवा गरज भासलयास

आमही याचसाठी िनयकत कललया एजनसी ार तमचया घरी िकवा तमचया वसायाचया पततयावर परतयकष भट दऊ

e जर आमही तमहाला ओवहरडराफट सिवधा दत अस िकवा तमही लाभ घत असललया ओवहरडराफटची मयारदा

वाढवन दत अस तर तयाची परतफड मागणी कलयाबरोबर करायची आह िकवा कस ह तमहाला साग

तयाचपरमाण आवशयकता असलयास आमही तमहाला ओवहरडराफटचया रकमच तसच ाजाच व दडातमक

ाजाच मोजमाप कस कल जात तयाची प त साग

f जर आमही तमहाला फोनवरन करिडट सिवधा दऊ कली मजर कली तर तमचयाकडन लखी िकवा इतर

कोणतयाही प तीन सवीकित आलयानतरच जस एस एम एस ई-मल तमचया खातयात तया कजारची रककम

जमा कली जाईल अिधकत इलकटरॉिनक मागारन तमची सवीकित आली तर आवशयक ती िविधगरा ता

तपासन पाहनच मानय कर g करिडट काडरची मयारदा वाढवन दण िकतगत कजारची मयारदा वाढिवण इ सह कोणतयाही सवरपात

आपण न मािगतलल (unsolicited) पवरसममत करिडट सिवधा दऊ करणार नाही

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing)

a कजर दताना (sourcing) आमही कजारचया अजारचा एक भाग महणन लाग होणार ाजदर वािषक ाज

दरासह तरगत (floating) िकवा िसथर (fixed) ाजदर तसच कजर परिकरयसाठी दय शलकआकार जर कजर समत

झाल नाही िवतिरत झाल नाही तर भरलल शलक परत िमळल का कजारची आगाऊ परतफड (pre-payment)

करणयाचा पयारय असलयास तयाची आकारणी ही सवर मािहती दऊ तयाचबरोबर परतफडीस िवलब झालयास तयावर

दडातमक आकारणी लाग असलयास तसच तमच कजर lsquoिफ़कसडrsquo ाजदरातन lsquoफलोिटगrsquo ाजदरात िकवा

उलटसवरपी रपातर करणयाचा पयारय असलयास लाग होणार आकार कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण

कलमrdquo (Interest Reset Clause) असलयास िकवा इतर बाबी की जयामळ कजरदाराचया ाजावर पिरणाम होत

असल याची मािहती दऊ जयामळ तमहाला इतर बकाचया ाजदराशी अथरपणर तलना कराता यऊ शकल व सयोगय िनणरय घता यईल

b अजर पणरपण भरणयाचया द ीन जोडावयाचया आवशयक कागदपतराची पडताळणी सची (check-list)

(कायदशीर व िनयामक बब ची पतरता करणारी) अजार बरोबर दऊ गरज लागलयास आमही आपणास कजारचा अजर भरणयास मदत कर

36

c तमही कजारचा अजर परतयकष िकवा ऑनलाईन सादर कला असला तरी आमही तमचया अजारची पोचपावती

परतयकवळी दऊ व तमचया अजारवर िकती कालाविधमधय परिकरया कली जाईल ह तमहाला कळव

d जर कजारचा अजर पणरपण भरलला असल व पडताळणी सचीपरमाण (check list) सवर कागदपतर जोडली

असतील तर तमचया अजारबाबतचा िनणरय आमचया परचिलत धोरणानसार ज वबसाइटवर उपलबध आह

तयानसार कळव e साधारणपण कजारसाठी अजर सवीकरतानाच कजर परिकरयसाठी आवशयक ती सवर मािहती आमही घतो जर

काही अितिरकत मािहती लागलीच तर आमही तमचयाशी ताबडतोब सपकर साध

f तमचा कजारचा अजर नाकारलयास तयाची कारण तमहाला लखी सवरपात पतर िकवा ई-मल ारा कळव

g आमही तमहाला कजर मजरी च पतर दऊ जयात तमहाला मजर झालली कजारची रककम अटी व शत याची

मािहती िदलली असल

h आमही तमहाला परतफडीच (Amortisation) वळापतरक दऊ (कजारची मळ रककम व कजारचया

कालावधीवरील ाजाचया परतफडीच वळापतरक)

i जवहा ाजदर बदलतील तयावळी समकत (Equated) मािसक ह तसच सर ठवन कालाविध

बदलणयाचा िकवा उलटसवरपी असा िवकलप आह का ह आमही तमहाला साग

j कजारसाठी तमही कायारिनवत (Execute) कललया सवर कागदपतराचया कजर दसतऐवजाचया परमाणीकत

परितिलपी (कॉपी) आपण िवनती कलयास आमचया खचारन उपलबध करन दऊ तसच कजर दसतावजामधय

नमद कललया जोडललया परतयक दसतऐवजाचया परितिलपी कजर िवतरण करताना सवागत-सच

(Welcome kit) महणन दऊ तथािप अितिरकत परमाणीकत परतीसाठी आमचया दरपतरकात नमद

कलयानसार वाजवी शलक आकारल जाईल

k कजारसाठी तमचया कडन घतललया परतयक तारण आनशिगक तारण महणन घतललया

मालम चया दसतावजाची लखी पावती दऊ

l तमच खात ह अनतपािदत खात (NPA) होणयापव तयाची िसथती तमहाला पतर ई-मल

िकवा एसएमएस ार कळिवणयाचा परय कर m जर आमही आपण घतलली कजर रककम तविरत फडणयासाठी (Recall) िकवा करारानसार

गितमानतन फडणयाचा िकवा अितिरकत तारण घणयाचा िनणरय घतला तर तमहाला परशी पवरसचना दऊ n तमचया मदत (Term) िडमाड कजर खातयाच वािषक िववरण दऊ

37

o जर तमहाला कजर खातयाच िववरण अिधक वळा हव असलयास परशलक अनसची ( टिरफ श ल) मधय

दशरवलयापरमाण शलक आकारन दऊ p मानय कललया करार कललया सवर दय रकमची परतफड झालयावर 15 कामकाजाचया िदवसाचया आत

आमही तमचया सवर तारणदसतावजगहाण ठवललया मालम च हकक िवलख िवषयीच कागदपतर परत कर

व सटरल रिजसटरी फॉर सकरीटायज़शन अ सट रीकनसटककषन अड सकयरीटी इटरसट (CERSAI) ला

आमचया दा ाच समाधान झालयाच िरपोटर कर जर दसरया कोणतया दा ा करता हा हकक बदलन घयायचा झालयास तया दसरया दा ाचया पणर मािहतीसह तमहाला सिचत कर व तया सबिधत दा ाच िनराकरण होई पयरत त तारण दसतावज़ कागदपतर गहाण ठवललया मालम च हकक आमचयाकडच ठवन घऊ

q करार कलयापरमाण सवर रकमची परतफड झालयानतर तमचया परितभिततारण दसतावज गहाण ठवललया

मालम च हकक िवलख परत दणयास िकवा पणर परतफड झाल िवषयी CERSAI ला अहवाल दणयास 15

कामकाज िदवसापकषा जासत िवलब झाला तर आमही तमहाला आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ

r कजर घताना तमही आमचयाकड ठवलली परितभित दसतावज़ मालम ची कागदपतर आमचयाकडन गहाळ

झाली तर तमच नकसान भरन दऊ आिण त हरवल असलयाब लच परमाणपतर दऊ व आमचया खचारन तमहाला तया कागदपतराचया परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर

s आमही आपलयाकडन िकवा एखा ा बक िव ीय ससथकडन आपलया सप समतीसह आललया कजर खातयाच

हसतातरण करणयाचया िवनतीवर परिकरया कर आिण आपला अजर परा झालयाचया तारखपासन दोन आठव ाचया आत तमची िवनती मानय होत िकवा कस ह कळव

t वयिकतक कजरदाराना फलोिटग दरावर (बदलत ाजदर) आमही मजर कललया सवर परकारचया मदत कजारची

समयपवर परतफड कलयास सदिभत कजारवर मदतपवर-बद शलक (फोरकलोजर चाजस) िकवा पवर-परदान दड (िपरपमट पनलटी) जरी परतफड सवतचया ोतातन िकवा इतर बकाकडन अिधगरहणा ार (Takeover)

कली असल तरीही लावणार नाही u जर एखाद कजर खात कोणतयाही अनदान (Subsidy) िकवा सहायय (Subvention) योजनअतगरत पातर असल

तर तया योजनची विशष आिण तयाचा लाभ घणयाकरता आपण कोणतया आवशयकता पणर करण गरजच आह त साग

38

813 हमी (Guarantee)

a तमचया दयतसाठी ितस-या पकषाकडन हमी िकवा इतर सरकषा आमही सवीकारावी अस तमहाला वाटत असल

तर तमचया आिथक बाब ची गोपनीय मािहती तमहाला हमी िकवा इतर तारण दणा-या िकतला िकवा तयाचया कायद सललागाराला दणयासाटी आमही तमची परवानगी माग

b आमही हही कर

i) तयानी सवततर कायदशीर सलला घयावा व तयानी तयाची बािधलकी आिण तयाचया िनणरयाचा होऊ शकणारा पिरणाम समजन घतला आह याची खातरी करन घऊ (तथ योगय असल जया कागदपतरावर आमही तयाची सही घऊ तयावर सप व उघड सचना दऊन तयाची िशफारस कलली असल)

ii) तयाना ही मािहती दऊ की हमी िदलयामळ िकवा इतर तारण िदलयामळ तमचया ऐवजी िकवा तमचया इतकच तही तया कजारला जबाबदार राहतील

iii) तयाच दाियतवजबाबदारी काय असल याची मािहती तयाना दऊ iv) मजर झाललया कजारचया अटी व शत कजर करारनामा तमचया कजारसाठी रािहललया हमीदाराना

िवनामलय दऊ c तमही जवहा एखा ा कजारसाठी जामीनदार (guarantor) राहणार असाल तर आमही तमहाला खालील परमाण

मािहती दव i जामीनदार महणन तमच दाियतव ii तमही बकला िकती रकमचया दाियतवासाठी बािधल आहात

iii कोणतया पिरिसथतीत आमही तमहाला पस भरायला साग iv जर जामीनदार महणन तमही पस भर शकला नाहीत तर आमही आमचयाकड असललया तमचया इतर

पशाच सहायय वापर यासाठी कर शकतो का

v जामीनदार महणन तमच दाियतव िविश मयारदपयरत आह की अमयारिदत आह

vi जामीनदार महणन कधी व कोणतया पिरिसथतीत व कशा प तीन तमच दाियतव पार पाडाव लागल ह आमही तमहाला कळव

vii जया कजरदारासाठी तमही जािमनदार रािहला आहात तयाचया आिथक िसथतीमधय उललख

करणयासारखा िकवा परितकल फरक पडला असल तर तयाची मािहती तमहाला दऊ

d मानयकरार कलयापरमाण रकमची परतफड झालयावर 15 िदवसाचया आत तमचया सवर परितभित

कागदपतरगहाण ठवललया सप ीच दसतावज तमहाला परत दऊ

39

e मानयकरार कलयापरमाण परतफड झालयावर तमचया सवर परितभितकागदपतरगहाण ठवललया सप ीच

दसतावज तमहाला परत दणयास 15 िदवसापकषा जासत िवलब झालयास आमही तमहाला नकसान भरपाई

दऊ

f परितभितकागदपतर आमचयाकडन हरवल तर आमही तमहाला तयाब ल नकसानभरपाई दऊ व त हरवलयाब ल

परमाणपतर दऊ तयाची परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर 814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI)

जवहा पराथिमक िकवा दययम (कोलटरल) तारण महणन सथावर िकवा जगम सपती मालम ा गहाण ठवन कजर सिवधा घता तवहा CERSAI चया न दणी पधदतीचया कामकाजासदभारत मािहती तमहाला दऊ आिण हही साग

की कजरदाराला िकवा या सपती मालम च वहार करणयाची इचछा असललया कोणालाही ह अिभलख तपासणयासाठी उपलबध असतील आमही आमचया हककाबाबत CERSAI ला सिचत कर

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues)

a जवहा तमहाला वळवर रककम भरण शकय नसल तर शकयतव ा लवकर आमहाला कळवा

b ख-या अथारन आिथक समसया असललया सवर परकरणाचा आमही िनयामक मागरदशरक ततव आिण आमच धोरण

याना अनसरन सहानभतीपवरक व सकारातमकतन िवचार कर c तमहाला अडचणीतन बाहर पडणयासाठी आमही मदत करणयाचा परय कर

d दय रकमची परतफड करणयासाठी आमही तमहाला एकदाच िहशोब पणर करणयाची (OTS) योजना िदली तर

तयाची िवसतत मािहती दऊ e तमहाला दऊ कललया OTSचया अटी व शत सप करन साग

f OTS चया योजन अतगरत िहशोब चकता कलात तर CIC मधय असललया तमचया करिडट इितहासावर (Credit

History) काय पिरणाम होईल त साग

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues)

a जर आमही तमची कजतमचया काडारवरील दयता दस-या आसथापनशी िसकयटराईज कली (िवकली) तर तया

आसथापनच नाव व सपकर तपशील आिण तयाना अतिरत कलली कजरकाडारची यण रककम तमहाला कळव सामानयत जी कजकाड अनतपािदत असतात (Non Performing Assets) अशी कज ऍसट िरकनसटरकशन कपनीला (ARC)

अिभहसतातरीत करन िवकली जातात जवहा दयता तडजोडीन िहशोबपत करन िमटवली जात तवहा अशी कज (आिथक मालम ा सवरप) ARC ला अिभहसतातरीत कली जात नाहीत

b जया ससथकड़ तमच कजरदयता सोपवली असल तथ तमहाला तमची दय रककम तयाचकड भरावी लागल

40

c जया ससथकड तमच कजरदयता सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल ती ससथा यापढ तमचया दण बाकी

कजारची (करिडट) मािहती करिडट इनफमशन कपनीला कळिवत राहील

d आमचयाकडन तमच कजरदयता जया ससथकड सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल तयाचया िवर तमची

काही तकरार असल तर तयाच िनवारण करणयात मदत करणयाचा आमही परय कर e जया ससथकड तमच कजर दण बाकी अिभहसतातरीत कली असल अशा ससथब ल सवर तकरार चया

िनवारणासाठी आमही नोडल परािधकारी (Authority) अस अशा तकरारी जण आमचया िवर आहत अस गहीत

धरन तयाच ततकाल िनवारण होईल याची काळजी घऊ 817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking)

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking)

आमही सरिकषत आिण सरिकषत इटरनट आिण मोबाइल बिकग सवा परवणयासाठी योगय तया उपाययोजना कर आमही ह सिनि त कर की आमचया यतरणा आिण ततरजञान सरिकषत आिण सरिकषत आहत तसच वळोवळी तयाचा आढावा घऊ व तया अ यावत करत राह

a जोिखम कमी करणयासाठी आिण अनिधकत वहारातन उ वणा-या दियतवापासन गराहकाच रकषण करणयासाठी आमही एक मजबत आिण गितमान फसवणक परितबधक आिण शोध यतरणा राबव

b इटरनट मोबाइल बिकग सरिकषतता आिण परदाना सबिधत फसवणक याबाबत तमहाला िशिकषत करणयासाठी आमही खलील िविवध उपकरमाचा अवलब कर i आमचया वबसाइटवर सबिधत मािहती परदिशत करण

ii एटीएम आिण शाखा यासारखया गराहक भट दणा-या जागी मािहती परदिशत करण

iii ठरािवक कालाविधमधय शकषिणक ई-मलस

c जवहा आपण इटरनट मोबाइल बिकग सवासाठी परवश (access) िमळवाल तवहा आशा सवाना लाग

असललया िनयम व अट ब ल स ा सिचत कर सवर इटरनट मोबाइल बिकग सबिधत सवा आिण तयाना सलगन असलली शलक जर लाग असतील तर आमचया वबसाईटवर परदिशत कली जातील आिण तमहाला उपलबध करन

िदली जातील d तमची ऑनलाइन मािहती सरिकषत ठवणयासाठी आिण कमपयटर मोबाइल हडसट वापरताना फसवणकीपासन

खोटया िकवा अनिधकत वहारापासन सवतःच रकषण कस कराव याब ल आवशयक ती मािहती कठन परा होऊ शकल ह दखील तमहाला साग ही मािहती वळोवळी अ यावत कली जाईल e िनयामकान वळोवळी िनि त कलयानसार िव ीय वहारासाठी आमही यथायोगय अशी परमाणीकरण परिकरया

(Authentication Process) राबव

f तमही कललया सवर परकारचया वहारासाठी रककम िकती ह िवचारात न घता आमही तमहाला एसएमएस

ऑनलाइन ई-मल अलटर पाठव ह अलटसर आमचयाकड न दललया तमचया सपकार परमाण पाठवल जातील

41

g आपल काडर परतयकष िरतया वापरल जात नाही (Card not present) अशया आपलया सवर ऑनलाइन

वहाराकरता िकवा आयवहीआर (IVR) वहाराकरता जथ काडारवरची मािहती उपलबध नसत अशयावळी आमही

अितिरकत घटक महणन परमाणीकरण (Authentication) िवधीगरा ता (Validation) सिनि त करणयासाठी

िवचारणा कर h नटबिकगवर कललया सवर परा कतयार (Payee) िबलर याचया न दणीब ल एसएमएस ईमल पाठव

i जर आमही तमहाला इलकटरॉिनक प तीन होणा-या वहाराकिरता मलयावर वहाराचया प तीवर वहार

सखयवर आिण लाभाथ वर दनिदन मयारदा घालणयाची सिवधा दऊ कली असल व तमही तया मधय बदल कर इचछीत असाल तर आमहाला आपलयाकडन अितिरकत अिधसवीकती लागल आमहाला पयारयात बदल करणयाची िवनती परा झालयावर आमही तमहाला अलटर पाठव सतकर कर j मोबाइल बिकग सवा ह सवततर नटवकर आह महणजच कोणतयाही नटवकर पिरचालकाच मोबाइल फोन वापरणार

गराहक एका बकचया खातयामधील पस तयाच िकवा दस-या कोणतयाही बकमधील खातयामधय हसतातिरत कर

शकतात k जर आपण मोबाइल बिकग सवची िनवड कलीत तर या सवकरता तमची न दणी होणयाअगोदर तमहाला

खालील परमाण सिचत कर i वापरकतयारची अिधकतता अिधपरमाणतसाठी आमही सवीकारलली सरकषा परिकरया

ii गराहकाचया न दणीपासन सवा सिकरय होइपयरत लागणारा कालाविध

iii परदान थाबवणयाचया सचना (Stop payment instructions) लाग होतात का िकवा कस व

जर होत असतील तर तयाचया सवीकितचया अटी व शत l तमही मोबाइल बिकग सवचया न दणीसाठी िविवध मागारन अजर कर शकता जस एटीएम वबसाइट फोन

बिकग आयवहीआर एसएमएस इ तयाकारता तमही शाखमधय यणयाची आवशयकता नाही

m मोबाइल बिकग वहार ह पणरतः ततकषणीक (Instantaneous) असतात आिण महणन त उलट िफरवता यत

नाहीत तयामळ परदान थाबवणयाच िवशषािधकार खप मयारिदत असतात n तमही कधीही इटरनट मोबाइल बिकग सवा घण थाबव शकता परत तमही तमचा िनणरय आमहाला कळवण

आवशयक आह व तयासाठी आवशयक ती औपचािरकता पणर करणयाची खातरी करन घण गरजच असल o पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती जर तमहाला िकतशः िदली गली नसल आिण जर तयाबाबतीत काही वाद

िनमारण झाला तर कवळ तमचया योगय अशा न दणीकत पततयावर पाठवलयाचा परवा हा तमहाला पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती िमळालयाचा परवा आह अस महणन तयावर अवलबन राहणार नाही

42

p परशी आिण सोपी खबरदारी घतली तर ऑनलाइन बिकग ह सरिकषत आिण सोईच आह कपया खाली िदललया

सललयाच पालन होईल ह सिनि त करा i आमचया सरिकषत इटरनट बिकग साइटला थट भट ा दस-या साइट वरील िकवा

ई-मल मधील िलकवरन आमचया साइट वर यण टाळा आिण बनावट वबसाइट पासन बचाव करणयासाठी वबसाइट च डोमन नाव नीट तपासन पहा ii तमच सतर पणर झालयानतर इटरनट बिकगमधन लॉग आऊट करा सतर बद होणयासाठी

lsquoलॉग आऊटrsquo ह बटण वापरा कवळ लॉग ऑफ करणयाची िवडो बद कर नका

iii वापरात नसताना तमचा पीसी लॉग ऑफ करा

iv िवमानतळ रलव सथानक सायबर कफ िकवा इतर सावरजिनक नटवकर वाय-फाय इ सारखया

असरिकषत नटवकसर वरन इटरनट बिकग करण टाळा v तमचया कमपयटर लपटॉपमधय तमचया बराऊझरची आव ी नवीनतम (Latest) व अ यावत करत

रहा (इटरनट एकसपलोरर गगल करोम इ)

vi हकसर वहायरस हलल िकवा कोणतयाही दभारवनायकत (Malicious) परोगरमसपासन

सरिकषत राहणयासाठी सरकषा परोगरमस सथािपत (install) करा िनयिमतपण तमचा

िसकयिरटी परोगरम िकवा अ टीवहायरस अ यावत करत रहा vii तमचया िडवहाइस लपटॉप मोबाइल इ च आिण तयातील डटाच बाहरचयापासन

रकषण करणयासाठी योगय अशी फायरवॉल सथािपत करा viii तमचया ऑपरट ग िससटीमवरील ldquoफाइल अड िपरिटग शअिरगrdquo िनिषकरय (Disable)

करा ix इलकटरॉिनक आिथक वहार इटरनट बिकग करताना शकयतो आभासी (Virtual)

कीपडचा वापर करा q इटरनट बिकग चा वापर करताना तमचयावरील जबाबदा-या ितिरकत तमहाला मोबाइल अ प िकवा दस-या

कोणतयाही समाज माधयमा ारा (Social Media) बिकग सवाचा लाभ घताना तमचया िडवहाइसच सरकषण

करणयासाठी खालीलपरमाण अितिरकत काळजी घयावी लागल i तमच उपकरण (िडवहाइस) मोबाइल बिकग सवमधय लॉिगन करन ठवलला आिण दलरिकषत राह दऊ

नका ii तमचया मोबाइल बिकग सवचा अनिधकत वापर टाळणयासाठी तमचा िडवहाइस लॉक करा

iii तमचा िडवहाइस हरवला िकवा चोरीला गला तर शकय िततकया लवकर आमहाला कळवा

iv नवी आवित अ तन (Update) आलयावर तमच मोबाइल अ प अ यावत करन घया

43

v तमचया मोबाइलवर सरकषच नव पचस उपलबध होतील ह सिनि त करणयासाठी तमचया

मोबाइलची ऑपरट ग िससटीम अ यावत करा vi तमचा मोबाइल फोन अिधकत िवकरतयाकडन खरदी करा

vi तमचया मोबाइलवर डाऊनलोड कलली सवर अ पस अससल असलयाची खातरी करन घया अिव ासाहर

ोताकडन अ पस डाऊनलोड कर नका r वापर करन झाला की मोबाइल बिकग अ िपलकशनमधन लॉग आऊट करा तमच खात आिण तमही कललया

वहाराचा तपशील िनयिमतपण तपासा s तमची इटरनट मोबाइल बिकग सरकषािवषयक मािहती कोणालाही साग नका िकवा तमचा पासवडर कोणतयाही

ई-मलला िदललया उ रामधय दऊ नका (जरी तो ईमल आमचया बककडन आला आह अस वाटत असल तरीही) कपया याची चौकशी करणयासाठी आमहाला मािहती ा तमच ऑनलाइन बिकग िकवा पमट काडर िपन िवचारणयासाठी िकवा तमचया पासवडरची मािहती घणयासाठी पोलीस िकवा आमही कधीही तमचयाशी सपकर

साधणार नाही t मोबाइल बिकगचया सिवधतन उ वणा-या गराहकाचया तकरारी गा-हाणी बिकग लोकपाल (Banking

Ombudsman) योजनचया अखतयारीत यतात

81721 पीनस आिण पासवडरस (PINs and Passwords)

a पासवडर महणज काही अकषराचा आिण िकवा आक ाचा असा समह जो गराहकाची ओळख पडताळन

पाहणयाकरता परवलीचा शबद महणन वापरला जातो सवदनशील िकवा महतवाची मािहती चकीचया िकतचया हातात पड नय यासाठी पासवडरस ह महतवाच असतात b आमही िपन आिण पासवडर िनिमती जतन आिण टिमनल सरकषसाठी आतररा ीय सतरावर सवीकाहर मानकाच

पालन कर जयायोग तमची गोपिनयता आिण सरकषा सिनि त करता यईल

c तमची ओळख पटलयावर आमही तमचा िपन एका मोहोरबद िलफाफयामधय आमचयाकड असललया रकॉडरनसार

तमचया न दणीकत पततयावर पाठव िकवा आमचया शाखमधन आपली ओळख पटवन घतलयावर सपदर कर तसच

तमही तमचया सोयीनसार िपन ऑनलाइन आयवहीआरएस ारा तप (Generate) कर शकता

d आमही ह सिनि त कर की तमच अिलकडच सपकर तपशील (मोबाइल करमाक ई-मल आयडी आिण लडलाइन

करमाक) बककड न दणीकत आिण अ यावत कलल आहत e तमच खात सरिकषत ठवणयासाठी तमही सशकत िपन पासवडर िनवडण व तो िनयिमतपण बदलण गरजच राहील

44

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीच उपाय आतमसात कराव िपन पासवडर तयार करणयासाठी

a एखादा सशकत पासवडर तयार पढील मागरदशरक ततवाच पालन कराव

सहज शोधन काढता यतील अशी ओळखीची नाव वापर नय (सवत जोडीदार मल पालक पाळीव

पराणी इ)

तमचयािवषयी सामानयत माहीत असललया बाब चा वापर टाळा (छद जनमतारखा आवडीच खळ

इ) शबदकोशामधय आढळणार शबद वापर नका कारण सॉफटवअर परोगरमस सभा शबद शोध शकतात आिण

पासवडर ओळख शकतात तयाऐवजी शबदकोष हललयास परितबध करणयासाठी चकीचया सपिलगचया शबदाची रचना करा

िकमान सहा िकवा जासत करकटरसर चा वापर करा पासवडर मधय िजतकी करकटरसर जासत असतील िततका तो जासत सरिकषत असतो

एखा ा कतीला सॉफटवअर परोगरमला तमचा पासवडर ओळखता यऊ नय याकरता तो आणखी अवघड करणयासाठी अकषर आिण अक याचा िमशर वापर करा

पासवडर हडकन काढण कठीण वहाव यासाठी िवशष करकटरसरचा वणारचा ( $ ई) वापर

करा मो ा आिण लहान िलपीतलया शबदाचा सयोग अथवा िमशरण अिधक सरिकषत पासवडर िनमारण

करणयास मदत करतात b िपन तयार करणयासाठी खालील बाब चा वापर कर नका

जनमतारखा मिहना िकवा वषर

करमान यणारया सखया (उदा 3456)

अकाची अशी जळणी जी सहज ओळखता यईल (उदा 1111)

तमचया दरधवनी करमाकातील काही भाग

तमचया कोणतयाही काडारवरील करमाकाचा भाग जया करमान छापला असल तया करमान

इतर सहजरीतया उपलबध असलली वयिकतक मािहती (उदा वाहनचालक परवाना तमचया वाहनाचा

करमाक िकवा तमचयाशी सहजपण सबिधत इतर कोणताही करमाक) ही कवळ एक उदाहरणदाखल यादी असन ती सवरसमावशक नाही

45

तमचया खातयामधन अनिधकत वहार होऊ नय महणन घयायची खबरदारी ह कर नका

तमच काडर िपन पासवडर िकवा अनय गोपनीय मािहती इतर कोणालाही वापरणयास परवानगी दण

तमचा िपन पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती िलहन ठवण िकवा न द करन ठवण

तमचा पासवडर तमचया बराउझसरमधय (जस इटरनट एकसपलोरर गगल करोम फायरफॉकस इ) िकवा इ-

कॉमसर साइटस िकवा मोबाइल उपकरणात सगरिहत करन ठवण तमचया फोनवर तमचा मोबाइल बिकग लॉग-इन आिण पासवडर जतन (Save) करन ठवण

तमचया खातयाचा तपशील पासवडर िपन ओटीपी िकवा इतर गोपनीय मािहती कोणालाही दण

यामधय बकच अिधकत परितिनिध असलयाचा दावा करणार दखील समािव आहत तमचया बक खातयाशी सबिधत मािहती िवचारणा-या (इटरनट बिकग पासवडर एटीएम िपन सीवहीवही

काडर कालबा होणयाची तारीख [Expiry date] इ) अशा कोणतयाही सपरषणाला परितसाद दण

कोणताही सदश जर कठलीही सिवधा बद होणयािवषयी धमकािवत असल िकवा एखादा आकषरक उतकठावधरक परसताव (Offer) दत असल िकवा इतर कोणतही कारण दत असल तर तयाला परितसाद दण

पतर इ-मलस मोबाइल फोन एसएमएस इ ार आललया अशा परकारचया सवर सदशाकड़ दलरकष कराव

फस ा ऑफसर लॉटरीत िजकण काही परदशी ससथा कती याचयाकडन परदशातन िवदशी चलनात सवसतात पस पाठवण यासारखया गो ीना बळी पडण यामधय अशा ससथाच कत च परितिनिध महणन काम करणार भारतीय नागिरक अस शकतात अनकदा अस सदश एखादा िमतर बक िकवा एखा ा कायदशीर ोताकडन आलयाच भासवन तमहाला

काही िविश वबसाइटकड िनदिशत करतात जया तमहाला वयिकतक मािहती परिवणयास ऊ कत करतात जस तमच यझर नम आिण पासवडर िकवा करिडट काडारसबधी मािहती

कोणतयाही सशयासपद ई-मल एसएमएस वरील एखा ा िलकवर िकलक करण आिण जयाचया ोतावर तमचा िव ास नसल अशा ई-मल एसएमएस वर तमची मािहती दण

तमही तमचया पीसी मोबाइल उपकरणावर पासवडर परिव करताना तो दस-या कोणालाही बघ दण िकवा एटीएम िकवा पॉइट ऑफ सल (POS) काउटरवर तमही तमच काडर वापरत असताना ldquoिपनrdquo बघ

दण ह नहमी करा

ठरािवक कालातरान ndash िकमान दर 3 त 6 मिहनयानी तमचा िपन पासवडर बदला तमचया पव चया पासवडरची पनराव ी कर नका

तमचा िपन पासवडर आिण इतर गोपनीय मािहती लकषात ठवा आिण यासदभारत तमहाला आलल

कोणतही िलिखत सदश न करा

46

तमच काडर तमचयाच ताबयात ठवणयासाठी योगय ती काळजी घया आिण तमचा िपन पासवडर आिण

इतर सरिकषतता मािहती सवरकाल ग ठवा वगवगळया काडारकरता आिण उपकरणाकरता वगवगळ िपनस िकवा पासवडर वापरा तमचया कपयटरमोबाईल लपटॉप मधय पॉवर ऑनऍकसस पासवडर लाग करा आिण कपयटर मोबाईल

लपटॉप मधय सकरीनसवहर पासवडर चा वापर करा महणज इतर कोणीही तयाचा वापर तमचया परवानगी िशवाय कर शकणार नाही

तमचा ई-मल आयडी िकवा मोबाइल करमाक बदललयास तातकाळ तमचया बकला (बकच परािधकत अिधकारी िकवा अिधकत वािहनया यामाफर त) तयािवषयी कळवा

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर (ATM Debit and Credit Cards)

a तमही िनवडललया खात परकारा मधय समानयतः जर दत अस तर आमही तमहाला एटीएम डिबट काडर दऊ

b नवीन काडर बदली काडर (डिबट तसच करिडट काडर) ही मलतः ईवहीएम िचप आिण िपन सिकरय कलली काडरच

असतील तमहाला काडर नको असलयास तमही त सवीकारणयास नकार दऊ शकता c जर काडर तमहाला वयिकतकिरतया िवतिरत कल जाणार असल तर काडर दणयापव आमहाला समाधानकारक अशी

तमची ओळख पटण गरजच असल d तमचया पिहलया काडारबरोबर त कस वापरायच याचया मािहतीबरोबर सवा मागरदशरक (Service Guide)

सभासद पिसतका (Member Booklet) पाठव जयामधय यासबधीचया अटी व शत तमच काडर हरवल गर वापर

झाला तर तमच होणार नकसान वगर मािहती असल e तमच काडर तमचया कोणतया खातयाकरता ऍकसस कर शकत त साग तयाचबरोबर तमच काडर एकापकषा जासत

कामाकरता उपयोगी असल तर ती कोणती ह ही साग

f पीओएस काउटर एटीएम व िवदशी चलन वहारासाठी सधया लाग असलली मयारदा साग

g तमचया काडारसाठी लाग होणार शलक व आकार साग

h कपया खालील उपाययोजना करन आपल काडर सरिकषत ठवा

काडर िमळालयाबरोबर लगच तयावर सही करा तमच काडर उघ ावर (पाकीटात पसर मधय) िकवा अशया जागी (उदा तमचया वाहनात) सोड नय जथन

कोणाचयाही लकषात न यता सहज काढता यईल

तमच काडर कोणालाही ापारी असथापनसह (उदा हॉटलस पटरोल पप इ) दऊ नका िकवा कोणालाही

वापर दऊ नका काडर वापरलयावर आठवणीन परत घया

47

तमचा प ा बदललयास कागदोपतरी पर ासह आमहाला लगच कळवा महणज बदली काडर ायच

असलयास त योगय पततयावर पोहचल िववादासपद अयशसवी (Failed) एटीएम वहरासबधीत

तकरारी काडर दणा-या बकमधय दाखल करा ात (बकच परािधकत अिधकारी िकवा परािधकत वाहीनया माफर त)

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण (Reporting loss theft disputed transactions)

a तमच काडर अथवा िपन हरवलयाच चोरी झालयाच िकवा तयाचया अनिधकत वापराच बाबतीत आमहाला

कळवणयासाठी (Reporting) कोणतया परिकरयच पालन करायच याची मािहती आमही तमहाला दऊ

b तमच काडर हरवल िकवा चोरी झाल िकवा तमचा िपनपासवडर उघड झाला तर तमच दाियतव िकती रािहल

याचा समावश आमही अटी व शत मधय कर c कोणतीही इलकटरॉिनक वहार सिवधा सिकरय करणयापव आमही तमचा मोबाइल करमाक आिण िजथ उपलबध

असल ितथ ई-मल आयडी न दवणयाची सिवधा परव

d अनिधकत वहाराची मािहती 24 x 7 दणयास तमहाला समथर करणयासाठी आमही िविवध माधयम (वािहनया)

पराव ही माधयम असतील हलपलाईनस एसएमएस ई-मल आयवहीआर वबसाईट इ आपण अशया वहाराची

मािहती आपलया गह शाखमधय (होम बरच) कामकाजाचया वळामधयही दऊ शकता तयाचपरमाण तमही आमचया

माधयमा ारा तमच काडर कस अवरोिधत (बलॉक) कर शकता याचा तपशील दऊ तमचया काडारचा वापर बलॉक कलयाची िनि ती करणारा सदश आमही तविरत पाठव e आमही शकय असलयास एसएमएसला अगभत (inbuilt) परतय र सिवधा पराव परत आमचया सवर एसएमएस

अ लटसरमधय एक पयारयी करमाक मोबाइल करमाक ई-मल आयडी समािव असल जयादवार तमहाला आमचयाशी तविरत सपकर साधता यईल f तकरारी दाखल करणयासाठी आमचया वबसाइटचया होमपजवर आमही एक थट दवा (िलक) उपलबध करन दऊ

तयामधय अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराच िरपोिटग करणयाकरता एक िविश पयारय असल g गहाळ झालयाची फसवणक झालयाची माहीती दणयाकरता आमही एक यतरणा परव जी तमहाला तातकाळ

परितसाद दईल (सवयपरितसाद समािव ) आिण तकरार िमळालयाची पोच तकरार न दणी करमाकासह िदली जाईल h तमच काडर हरवलयाच िकवा चोरीला गलयाच िकवा दस-या कोणतया कतीला तमचा िपन पासवडर िकवा इतर

सरकषा िवषयक गोपनीय मािहती समजलयाच तमचया लकषात यताच तमही ती तातकाळ बदलणयाबरोबरच आमहालाही लवकरात लवकर कळवण आवशयक असल आमहाला सिचत कलयानतर आमही तमचया काडारचा

गरवापर टाळणयासाठी तातकाळ पावल उचल (उदा तमच काडर बलॉक करण िकवा िपन पनररिचत [रीसट] करण

जशी गरज असल तयापरमाण)

48

i एकदा तमही आमहाला कळवलत की तमच काडर हरवल आह िकवा चोरीला गल आह िकवा तमचा िपन अथवा

पासवडर उघड झाला आह की तयानतर तमचया काडारचया कोणतयाही अनिधकत वापरासाठी तमही जबाबदार

असणार नाही J अनिधकत वहाराची तमची तकरार िमळालयानतर तमचया खातयातन तयापढील अनिधकत वहारास

परितबध घालणयासाठी आमही तातकाळ पावल उचल k अनिधकत वहारामळ झाललया नकसानीच दाियतव तया तया वळी अिसततवात असललया िनयामकाचया

िनयमावर (Regulatory rules) आधािरत असल

l जर तमही आमहाला तमचा िव मान प ा सिचत कला (कळवला) असल तर तमहाला काडर िमळायचया आधी

िकवा लाग असलयास तमचा िपन आिण पासवडर िमळायचया आधी झाललया नकसानाब ल तमही जबाबदार

नसाल m तकरार दाखल करणयासाठी आिण िकवा हरवललया असरिकषत काडारची मािहती दणयासाठी बलॉक

करणयासाठी आमही एटीएमचया िठकाणी एटीएम च सवािमतव असणा-या बकचया सपकर परितिनधीच हलप डसकच दरधवनी करमाक टोल-फरी नबर परदिशत कर कपया तकरार िनवारणासाठी तमही तमची तकरार काडर दणा-या बककडच कराल याची खातरजमा करा n एटीएम आयडी सवर एटीएमवर परदिशत असतील आपण तकरार सचना करताना तयाचा उललख करावा

एटीएम सबिधत तकरार करणयाच फॉमसर एटीएमचया िठकाणीच उपलबध असतील o अयशसवी झाललया एटीएम वहारामधन चकन डिबट झाललया रकमाचा परतावा आमही िविहत

कालमयारदमधय कर िविहत कालमयारदपािलकड कोणताही िवलब झालयास व जर तकरार आमचयाकड (महणजच

एटीएम काडर दणा-या बककड) अशया वहारानतर 30 िदवसाचया आत दाखल झालली असल तर िविहत

कलयानसार भरपाई दऊ p एटीएम वहार िववादासपद असलयास वाद सोडवला जाईपयरत सबिधत कमरा िचतरण (Footage) जतन

कर जर सबिधत वाद अशया िचतरणाचया जतन कालाविध दरमयान उभा रािहला तरच उपलबध होऊ शकल

49

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect

of unauthorized electronic banking transactions)

a पढील परकारचया घटनामळ अनिधकत वहार घडलयास तमच दाियतव ldquoशनयrdquo असल

i आमचया बाजन सगनमतान झालली फसवणक (Contributory fraud)

आमचा िनषकाळजीपणा आमचयातील तरटी ii तरयसथ पकषा ार उललघन झाल असल जयामधय यतरणतील कमतरता अनय िठकाणी

असल आिण अशया (अनिधकत) वहाराची मािहती तमहाला आमचयाकडन सपरिषत (communicate) झालयानतर कामकाजाचया तीन िदवसाचया आत तमही आमहाला

तयाबबत सिचत कल असल तर b अनिधकत वहारामळ होणा-या नकसानास खालील पिरिसथितत आपण जबाबदार असाल

i जया परकरणात तमचया िनषकाळजीपणामळ नकसान झाल असल उदा तमही पमट

सबधातील मािहती कोणाला सािगतलीत तर तो अनिधकत वहार तमही आमहाला

कळवपयरत झाललया सपणर नकसानासाठी तमही जबाबदार असाल अनिधकत वहार आमहाला कळवलयानतर होणा-या नकसानासाठी आमही जबाबदार अस ii जया परकरणात अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासाठीची जबाबदारी आमचयावर

िकवा तमचयावरही नाही परत यतरणमधय अनयतर कोठतरी असल आिण तमचयाकडन

अशा वहाराबाबत आमहाला कळिवणयास (आमचयाकडन तयाबबत तमहास वहाराची मािहती सपरिषत [communicate] झालयावर चार त सात कामकाजाचया िदवसाचा) िवलब

झालयास तमचया परतयक वहारासाठीच दाियतव तया वहार मलयाएवढ मयारिदत असल िकवा या िवषयावर िरझवहर बकचया वळोवळी िदलया जाणा-या मागरदशरक सचनानसार जी रककम कमी तवढ तमच दाियतव असल

iii यािशवाय जर तमही आमहाला िरपोटर करणयास सातहन अिधक िदवसाचा िवलब कलात तर

तमच दाियतव आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कल जाईल ज (बोडर समत धोरण) पिबलक डोमनमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असल आरबीआयचया या िवषयावरील िनदशानसार आमचया धोरणापरमाण तमचया दाियतवाचा तपशील तमहाला खात उघडणयाचया वळस परव या िवषयीच आमच धोरण सवर गराहकाना वयिकतकिरतया दखील सिचत कल जाईल

50

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

तमही सिचत कलयानतर अनिधकत इलकटरॉिनक वहारामधील रककम तमही आमहाला कळिवललया तारखपासन

10 कामकाज िदवसामधय आमही तमचया खातयात करिडट कर (शडो रीवहसरल) (िवमा दा ाचया तडजोडीची जर

असलयास वाट न पाहता) रककम करिडट कलयाचा मलय-िदनाक (Value date) अनिधकत वहाराचया

िदनाकापासन मानला जाईल तयाचपरमाण आमही ह सिनि त कर की

i तमचया तकरारीच िनवारण होईल आिण आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कललया

कालाविधत परत तमचयाकडन परा झाललया तकरारीचया िदनाकापासन 90 िदवसाचया आत दाियतव असलयास

परसथािपत कल जाईल आिण तमहाला या िवषयावरील आरबीआय चया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ ii जर आमही 90 िदवसामधय तकरारीच िनवारण करणयास िकवा तमच दाियतव जर असलयास िनि त करणयास

अकषम ठरलो तर तमहाला आरबीआयचया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ आिण

iii तमचया डिबट काडर बक खातयाचया बाबतीत तमहाला ाजाच नकसान सहन कराव लागणार नाही आिण

करिडट काडर सबधात तमचयावर ाजाच कोणतही अितिरकत ओझ नसल

8175 करिडट काडर (Credit Card)

a जवहा तमही करिडट काडारसाठी अजर कराल तवहा तयाचयाशी सबिधत महतवाचया अटी व शत आमही तमहाला

सप करन साग जस शलक व ाजदर व इतर शलक िबिलग व पमट ठरवायची प त अितदय

(Overdues) मोजमाप करणयाची पधदत कवळ ldquoिकमान रककमrdquo भरणयाच आिथक पिरणाम काडर

पनरनवीकरण (Renewal) आिण सप ात (Termination) आणणयाची प त व काडर वापरणयासाठी

तमहाला आवशयक असलली इतर मािहती

b सवारत महतवाच िनयम व अटी (MITC) आमही ldquoफॉनट 10rdquo या िविश आकारामधय (Font of 10)

खालीलपरमाण परदिशत कर i िवपणन करताना ndash शलक आिण आकारणी यासबधातील MITCs

ii अजर करताना सवागत-सच दताना ndash इतर सवारसमवत सवर महतवाच िनयम व अटी (MITCs)

iii करिडट काडर िबिलग वर ndash शलक आिण आकारणी पस काढणयाचया मयारदा यावरील MITCs

51

iv िनयम व अटी या मध कोणतही बदल झालयास ndash साततयान व परवाही सवरपात (on-going basis)

तरयसथ िकत ारा फसवणक झालयास िकवा फसवणकीत तमचा कोणताही सहभाग नसलयास तमच दाियतव

c करिडट काडार करता तमही अजर करतवळी आमही ल य महणन ठरवललया िनवारण-पतरतचा अवधी (Targeted turnaround time) तमहाला साग काडर उतपादनावरील

वािषक शलक आिण वािषकीकत टककवारी दर (Annualized Percentage Rates ndash एपीआर) आमही

साग (िकरकोळ खरदीसाठी आिण रोख उचली करता वगवगळ असलयास समान परामखयान) एपीआर

िवलिबत दयक शलक आिण ाजाच मोजमाप करणयाची प त उदाहरणासह सप कली जाईल ा बाबी सवागत सचा मधय दशरवलया जातील आिण मािसक िववरणामधय दखील दशरवलया जातील दरमहा कवळ िकमान पमट करणयाबाबतचया सचनमळ परतफडीचा कालावधी लाबल व पिरणामी थिकत रकमवर चढणा-या ाजाचा भरणा सवर मािसक िववरणामधय ठळकपण दशरवला जाईल मािसक करिडट काडर िववरणात उललिखत फकत ldquoिकमान दय रककमrdquo जर तमही भरायच ठरवलत तर न भरललया रकमवर लाग होणारा ाजदर आिण इतर शलक स ा आमही दशरव एमआयटीसीमधय आमही िवशषत ह सप कर की जर मागील मिहनयातील िबलाची थकबाकी रािहली

असल तर ldquoमोफत ऋण कालावधीrdquo गमावला जातो

d जर आमहाला तमच परोफाईल करिडट काडर जारी करणयासाठी योगय वाटल तर आमही तमहाला िनिषकरय (िडएिकटवहटड ndashवापरासाठी तयार नसलल) करिडट काडर जारी

कर आिण तमचयाकडन करिडट काडर सवीकारत असलयाची समित आली तसच सिकरय करणयासाठी आवशयक पावल उचललयावरच काडर सकरीयचाल कल जाईल ज अट चया अधीन असल

e जर तमचया समित िशवाय आमही काडर सिकरय कल िकवा तमचया समित िशवाय िदललया काडारच आकार लावला तर आमही तो आकार फकत परतच करणार नाही तर परत कललया आकाराचया दपपट रककम दड महणन तमहाला परत दऊ

f आमही तमचया लखी समित नतरच तमहाला ऋणउधार सिवधा दऊ िकवा तमचया काडारची करिडट मयारदा वाढव इलकटरॉिनक माधयमा ार परा समित जयात तमही िविश परकार कोणत वहार करणार आिण अितशय महतवाचया अटी व शत वाचल असलयाब ल परमािणत करता आिण जयातन अशा समितच िडिजटल रकॉडर साकष महणन परा करन घऊ शकतो तयालाही समित मानल जाईल

g आमही तमचयातफ नामिनदिशत कललया िकतना अितिरकत (Add-on) काडर दऊ शकतो तमचया िवनतीनसार तमहाला जारी कललया अितिरकत काडारसाठी (एकण

मयारदमधय) मयारदा ठरवन दऊ शकतो अशा अितिरकत काडर धारकाचया सवर वहारासाठी तमही जबाबदार असाल

52

h जर तमचया करिडट काडरची मयारदा कमी करणयाचा परसताव असल आिण जर असा परसताव तमचयाकडन आलला नसल तर आमही तमहाला 30 िदवसाची पवरसचना

दऊ व तयाच कारण तमहाला एसएमएसई-मल पतरा ार कळव i काडर र करणयाची काडारची मयारदा कमी करणयाची तमची

िवनती जर दय बाकी रकमचा िनपटारा परदान झालल असल तर मानय कर आिण तमची लखी िवनित

िकवा आमचया कड न दललया तमचया ई-मल आयडी वरन परा करिडट काडर बदर करणया बाबतचा ई-मल आलयानतर कामकाजाचया 7 िदवसाचया आत तयाची प ी कर

j तमही काडरधारक असताना जर आमहाला दय असललया

रकमचा भरणा करणयात तमही कसर कलयास तमचया करिडट मधय असललया तयाच कषमतमधय बककडील

कोणतयाही खातयामधील िकवा बकचया ताबयातील िकवा अिभरकषतील (custody) तमचया मालकीचया

सवर पशावर धारणाधीकार (Lien) बजावणयाचा िकवा वजावट करणयाचा अिधकार आमचयाकड असल

तमचया ठव खातयावर धारणािधकार ताबा सथािपत कलयानतर तीन िदवसाचया आत आमही तमहाला यासदभारत तमचया न दणीकत ईमल आयडीवर न दणीकत मोबाइल करमाकावर िकवा पतरा ार सिचत कर

k िवमा कपनयाचया सहयोगान जर आमही आमचया करिडट काडर धारकाना िवमा सरकषा दऊ करत अस तर आमही तमचयाकडन अपघाती मतय आिण अपगतव लाभाचया

सदभारतील नामिनदशनाच तपशील लखी सवरपात घऊ आमही ह सिनि त कर की जी िवमा कपनी िवमा सरकषशी सबधीत दाव हताळणार आह तया िवमा कपनीन नामिनदशन तपशील न दवला आह

l अलपशा रकमच (low value) ऑन-लाइन ldquoकाडर नॉट परजटrdquo

(सीएनपी) (काडारचया गरहजरीतील) वहार सकर करणयासाठी अितिरकत घटक अिधपरमाणनाची (Additional Factor Authentication ndash एएफए) अट िशथील करणयात आली आह तयानसार आमही

(काडर इश करणारी बक) तमहाला ldquoपमट अिधपरमाणन उपायrdquo (Payment Authentication Solutions)

वकिलपक ततवावर उपलबध करन दऊ तमही िनवडलला पयारय तमचया समतीन सिकरय करणयासाठी आमही ldquoएकदाच न दणीrdquo (One-time Registration) सिवधा परव एएफए िशिथल करणयाची सिवधा ही परित

वहार र 2000- च कमाल मलय असणा-या सीएनपी वहाराना (िकवा िनयामकान वळोवळी

ठरवलयापरमाण) लाग असल परती वहार मयारदा याहन कमी ठवणयाची सिवधा दखील आमही तमहाला दऊ

m या सिहतितल कलम 81742 नसार आमही कोणतयाही अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराची जबाबदारी घऊ

53

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements)

a तमचया करिडट काडर खातयाच वसथापन करणयासाठी व तमही कलली खरदी काढलल पस याचा तपशील

तपासणयाकरता तमचया करिडट काडर खातयाच िववरणपतर आमही दरमहा िवनामलय पाठव करिडट काडर िववरणपतर परतयक मिहनयाचया ठरािवक तारखला आमचयाकड न दललया तमचया पततयावर पोसटान किरअर ार िकवा

तमहाला हव असलयास ई-मल ारा पाठवल जाईल िववरणपतर इटरनट बिकगवर स ा पाहणयासाठी उपलबध कल

जाईल आमही ह सिनि त कर की चकीची िबल आकारणार नाही आिण आमही सिचत न कलली शलक आकारणयात यणार नाहीत जर कोणतयाही िबलािवरोधात तकरार दाखल झाली तर तकरारीच सौहादारन िनवारण करणयाचया हतन साठ िदवसाचया आत आमही आपणास सप ीकरण दऊ आिण गरज पडलयास कागदोपतरी परवास ा दऊ जर चिकन आकारलली शलक आमही परतयावितत (Reversed) कली तर अशया परतयावतरनामळ

तमचया दाियतवाची पिरपित (settlement) झाली अस मानणयात यणार नाही

b जर आपणास िववरणपतर िमळाल नाही तर तमही आमचयाशी सपकर साधण अपिकषत असल जणकरन आमही

िववरणपतर पनहा पाठवणयाची वसथा कर शक व आपणास वळवर पमट करणयास व काही आकषप असलयास

आमचया नजरस आणन दण शकय होईल c शलक आिण आकारणी व अटी व शत यात काही बदल झालयास आमही तमहाला कळव सिचत कर समानयतः बदल

ह ( ाजदर व िनयामक आवशयकतनसार होणार बदल सोडन) सभा परभावासह व िकमान एक मिहनयाची

पवरसचना दऊन कल जातील झालल बदल ह मािसक िववरणपतरा ारा िकवा तयाचया परितिलपी ारा आपलयाला

सिचत कल जातील या मधय आपलयाकडन शलक भरणयाबाबत कसर झालयास करिडट इनफॉमशन कपनयाना (CIC)

िरपोटर कल जाईल d करिडट काडर धारकाचया दय दणयात कसर (Default) झाललया पिरिसथितच CIC ला िरपोटर करणयापव आमही

बकचया सचालक मडळान याबाबत समत कललया परिकरयच पालन कर जयामधय काडरधारकाला परशी सचना दण समािव असल जरी चिकन लावललया िबलाच परतयावतरन कलल असल तरीही सिचत न कल गलल शलक ह

सीआयसीला िरपोटर करणयाच कारण असणार नाही जर आमही शलकाच परतयावतरन ह पिरपित (Settelment)

महणन गहीत धरल असल तर आमही सीआयसीला तयापरमाण िरपोटर कर व सीआयसीला कळवलयाच तमहाला साग

54

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products)

सबी (मयचअल फड) आिण आयआरडीएआय (िवमा उतपादन) अशा सबिधत िनयामका ार िनगरिमत न दणी परमाणपतरानसार झाललया कॉप रट एजनसी करारनामया अतगरत पशन फड मयचअल फड आिण िवमा इ सारखी तरयसथ

पकषाची उतपादन आमही िवतिरत करतो आमचयाकड आयआरडीएआय (कॉप रट एजटसची न दणी) िनयमन 2015 शी

ससगत अस िवमा उतपादनाचया िवकरीकरता आमचया सचालक मडळान समत कलल धोरण अमलात आह a जर आमही कोणतयाही गतवणकमालम ा परबधन कपनी िकवा िवमा कपनीच एजट महणन कोणतयाही परकारचया

गतवणक योजना जस मयचयअल फड िकवा िवमा दत अस तर तमहाला तयाबाबत मािहती दऊ कोणतीही िकत जर आमचया जागचा वापर करन आमचया वतीन तरयसथ पकषाचया उतपादनाच िवपणन करत असल अथवा िवकत असल तर तयाकरता आमही जबाबदार अस b आमही ह सिनि त कर की आमही िवकत असललया सवर गतवणक व िवमा योजना तया तया वळचया

िनयम आिण िविनयमानसार असतील c तमही जवहा आमचयाकडन बिकग सवा िकवा उतपादन घयाल तवहा तमही आमचयाकडन तया बदलयात कोणतही तरयसथ

पकष उतपादन घयाव (quid pro quo) अशी सकती करणार नाही

d आमचयाकडन घतललया कजारसाठी तमही ठवललया तारणासदभारत तमही ठरािवक िकवा तयाच ससथकडन िवमा छतर

घयाव असा आगरह आमही करणार नाही जर आमही एखाद िवमा उतपादन दत अस तर त पणरपण ऐिचछक असल तमही तमचया इचछनसार कोणतयाही ससथतन सवा परवठादाराकडन िवमा घऊ शकता e आमही िनयिमत कालातरान तमहाला जािहरत ार सचना फलका ार वबसाइटवरील मािहती ार मािहती

पतरका ार इ आिण तसच तमही अशी मािहती न सवीकारणयाचा पयारय िनवडला नसल तर आमचया शाखामधय

िवकलया जाणा-या उतपादनाचया लाभाबाबत ई-मल आिण एसएमएस माफर त मािहती दऊ

f आमही ह सिनि त कर की आमचया शाखतन िवकलया जाणा-या गतवणक व िवमा योजना उतपादन तमहाला आमच

िविधवत अहरतापरा अिधकारी सप करन सागतील g तमहाला दऊ करणयात आललया उतपादनाच तपशीलवार िनयम व अटी आमही परव (मयचअल फड असलयास परमख

मािहती पिसतका आिण िवमा उतपादन असलयास उतपादन पिसतका िवकरीच उदाहरण)

h गतवणक िवमा उतपादन तमहाला िवकणयापव गराहकासाठीच यथोिचत मलयाकन (Due Diligence) करणयाची

आमही दकषता घऊ i जर आमहाला िव ास वाटला की एखाद उतपादन तमचयासाठी योगय आिण उिचत आह तरच त उतपादन आमही

तमहाला िवक

55

j एखा ा उतपादनाच सदसय होणयाचा लाभ घणयाचा सवीकार आपलयाकडन अिधकत इलकटरॉिनक माधयमा ार

आलयावर आवशयक वधता (िविधवत गरा ता) तपासन तया सवसाठी आवशयक अजर व कागदपतर तमचयाकडन घऊ k आमही ह सिनि त कर की योजननसार आवशयक सवर औपचािरकता (व कीय परीकषसह) पणर झालयानतर 30

िदवसाचया आत िववरणपतर पॉिलसीच कागदपतर तमचयाकड पाठवल जातील

l जासतीतजासत शकय होईल तवढी ldquoिवकरी प ात सवाrdquo दणयाची आमही वसथा कर जस पधदतशीर गतवणक

योजनाचया हपतयाच (एसआयपी) च समरणपतर नवीनतम िनववळ मालम ा मलय (एनएवही) पिरपकवतची तारीख िवमयाचया हपतयाची दय तारीख इ

m सवा परवठादार तमही तयाचयामाफर त घतललया योजनचा उतपादनाचया कामिगरीसदभारत िनयिमत कालातरान

तमहाला मािहती दत राहतील जर तमहाला एखा ा िविश सवची गरज असलयास आणी तशी िविश िवनती आपण कलयास आमही ती सवा आपणास उपलबध करन दऊ n मयचयअल फड िवमा इतर िव ीय कपनयाकडन तयाचया उतपादनाच माकिटग (िवपणन) कलयामळ िमळालल

कमीशन इतर शलक जर असल तर तयाची मािहती वबसाइटवर परदिशत कर

o िवमा िवकरी मयचअल फड तरयसथ पकष गतवणक उतपादनाची िवकरी यासारखया उपसह बिकग वसायाकरता

(Para banking activities) असललया आरबीआयचया मागरदशरक ततवाच आमही पालन कर

p आमही ह सिनि त कर की िविवध उतपादन िवकणयाशी सबिधत सवच शलक परदिशत कलल असल व तमहाला त

उपलबध कल जाईल

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility)

आमही करिडट समपदश सिवधा दणयाचा परयास कर तमहाला अशया सवचा लाभ घता यावा महणन जथ ही सिवधा

कोणतयाही बकानी उभारललया िविश समपदश कदरामधय उपलबध करन िदली असल तया कदराच प व वळ इ आमही आमचया शाखत परदिशत कर

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records)

आपलया वहाराशी सबिधत कागदपतर रकॉडरस आपण िवनित कलयास व अिभरकषण कालावधीमधय असलयास आमही

मलय आकारन आपणास उपलबध करन दऊ

56

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण

(Branch Closure Shifting)

a जर आमही आमची शाखा बद करणयाची योजना आखली असल िकवा शाखा सथलातरीत करणार असलो िकवा

तमहाला बिकग सवा दण सर ठवण आमहाला अशकय झाल तर आमही तमहाला- i तया पिरसरात इतर कोणतयाही बकची एकही शाखा कायररत नसल तर दोन मिहनयाची नोटीस दऊ ii इतर सवर पिरिसथतीत एक मिहनयाची नोटीस दऊ

b जर आमही शाखा सथलातरीत करणार अस तर शाखचया नवीन जागचा सपणर प ा दऊ

c शाखचया कामकाजाचया वळात काही बदल असलयास तमहाला कळव

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion)

a िकमान िशललक रकमची अट न ठवता आमही मलभत बचत बक ठव खात (Basic Savings Bank

Deposit Account - बीएसबीडी खात) छोट खात (Small Account) आिण जन-धन खात उपलबध करन

दऊ मातर यासाठी भारतीय िरझवहर बकन व भारत सरकारन खात उघडणयासाठी वळोवळी जारी कललया ldquoतमचया

गराहकाला ओळखाrdquo (KYC) आिण अटी मनी लॉिनडरग (AML) चया अतगरत िदललया सचनाच पालन आवशयक

असल तयाचबरोबर िनःशलक एटीएम काडर िकवा एटीएम-कम-डिबट काडारसह आमही िकमान सामानय सिवधा दऊ

व तयाची मािहती दऊ खात उघडताना ही सवर सबिधत मािहती तमहाला पारदश पण साग b सलभ कललया ldquoकवायसीrdquo िनयमानसार आमही अस खात उघडन दणयाची सिवधा दऊ परत ही खाती छोटी

खाती महणन स ा मानली जातील आिण तयासाठी लाग असलल परितबध सथािनक भाषत व तमहाला सहज

समजल अशा प तीन सािगतल जातील c मलभत बचत बक ठव खात (बीएसबीडी खात) उघडणयासाठीचया आवशयकता व छोट खात ldquoजन धनrdquo खात

उघडणयासाठी सलभ कवायसी प तीखाली आवशयक कागदपतराची यादी ि भाषी ितरभाषी रपात आमही सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर d आमचया कमरचा-यामधय िवशषतः काउटरवरील कमरचा-यामधय जागरकता िनमारण वहावी महणन तयाचया

परिशकषणासह इतर आवशयक पावल उचल

57

e सामानय बिकग सिवधा आमही तमहाला िनःशलक उपलबध करन दऊ जस खात चाल ठवणयासाठी एका मिहनयात

ठरािवक वळाच पस काढण सामानय करिडट काडर (General Credit Card) वहार व इलकटरॉिनक माधयमान

राजय व कदर सरकारकडन तमचया खातयात पस अतिरत होण

f आपण इिचछत असलयास गणविधत सवा (Value Added Services) आमही िनःशलक अथवा कमी शलक

आकारन दऊ तयासाठी तमहाला समजल अशा भाषत अगोदर समजावन साग g जर सवा वहार िकवा शलक यामधय काही बदल होणार असतील तर त लाग होणयापव िनदान एक मिहना

आधी तमहाला कळव h ह बदल तमहाला सोयीचया माधयमा ार कळव जस शाखतील नोटीस बोडर िकवा ायसाियक परितिनधी

(िबझनस कॉरसपॉडनट) िकवा पतर इ i जथ आमची शाखा नसल तथ भारतीय िरझवहर बकचया पथदश मागरदशरक सचनानसार खात उघडण ठवी

ठवण रककम व वहाराचया सखयचया मयारदनसार पस काढण िशललक रकमची चौकशी इ व एका िठकाणाहन

दसरीकड पस अतिरत करण इ सवासाठी ायसाियक परितिनधी (िबझीनस कॉरसपॉडनट - BC) ावसायीक

सिवधारक (िबझीनस फिसिलटटर - BF) नमणयाचा परयास कर

j आमही मोबाईल बिकग सवा दणयाचाही परयास कर

k मोबाईल फोन एनइसीएस एनइएफटी सारखी इलकटरॉिनक माधयम इ ारस ा पस हसतातिरत करणयाचया

इतर सिवधा दणयाचा परयास कर l बिकग आउटलटस बीसी बीएफचया कित व तरट साठी (Acts of commission and omission) आमही

जबाबदार अस आिण तयाचया िवर न दललया कोणतयाही तकरारीचा तपास कर m तमहाला गरज असलयास आमही तमहाला परवडणा-या िकमतीत कजर सिवधा दऊ जयाचया अटी व शत तमही

कजारसाठी अजर कराल तवहा तमहाला साग n आमचयाकड असललया िविवध कजर योजना तमहाला साग जयात पढील गो चा अतभारव असल जस तमचया

कजारचया अजारवर िवचार करणयासाठी बकला आवशयक असणारी िकमान मािहती अशा कजारना लाग होणा-या

महतवाचया अटी व शत बककड ठवल जाणार तारण ाजदर व ाज आकारणयाची प त व काळ परतफडीची प त इ

o सरकार परायोिजत योजनचया अतगरत पराधानय कषतरातील (Priority Sector) रपय एक लाखापयरतचया

कजारसाठी दययम (कोलटरल) तारण आमही मागणार नाही (स म व लघ उ ोजकासाठीच (MSE) कजर सोडन जथ

तयाचयासाठी दययम तारणमकत कजर मयारदा रपय 10 लाख आह) शकषिणक कजर योजनअतगरत रपय चार

58

लाखापयरतचया शकषिणक कजारसाठी िकवा वळोवळी सधािरत रकमवर आमही दययम तारणाचा आगरह धरणार

नाही p आमचया कडन घतललया कजर सिवध सदभारत तमहाला काही आिथक अडचण चा सामना करावा लागत

असलयास आमही सहानभतीपवरक व सकारातमकतन तयावर िवचार कर q वर उललख कलयापरमाण तमही तमचया कोणतयाही आिथक िववचनब ल आमहाला सिचत कर शकता जयायोग

तमचया समसयावर मात करणयासाठी आमही तमहाला मदत कर शकतो तमचया कजारचया अजारवर िवचार करताना जर एखा ा िविश सरकार परायोिजत योजनअतगरत ldquoशनय दाियतवrdquo (No Dues) परमाणपतर मागण

अिनवायर असल तर तयाचा अपवाद वागळता आमही तमचयाकड ldquoशनय दाियतवrdquo परमाणपतर मागणयाचा आगरह

धरणार नाही (वयिकतक कजरदार आिण सवय-सहायय गट [Self Help Group] आिण सह-दाियतव गट [Joint

Liability Group])

r तमचया अडचण वर मात करणयासाठी एक परयास महणन आिण दोघाचयाही िहताचया द ीन िवचार करणयायोगय

वाटलयास आमही पनरजजीवन योजना (Revival Package) तयार कर

s सामानयत शाखमधय िकवा पयारयी मागारन महणज इनफमशन आिण कमयिनकशन टकनॉलॉजी (ICT-मािहती व

सवाद ततरजञान) सारखया योगय फलटफॉमरचा वापर करन बक खातदारानी खात कस हताळाव याब ल तयाना िशकषण दऊ व मागरदशरन कर t गराहकाना िशिकषत करणयासाठी आमही आिथक साकषरता अिभयान हाती घऊ

u आिथक समावषण वध गत करणयासाठी ल य गटाला सहभागी करन लहान शहर व गावामधय िशिबर सटॉल

व टाऊन हॉल कायरकरम आयोिजत कर v पणर दशात व िवशषत बकमधय आिथक समावशनाच परय वहावत महणन आमचया सवर सतराविरल कमरचा-

याना िशिकषत करणयासाठी यतरणा राबव w जया बकिवरिहत कषतरामधय आिथक समावशन योजना राबवली जात आह तथ बकच परय पणरतवास जाव

महणन बकचया अिधका-यानी िनयिमत नहमी भटी दणयाची प त आमही सर कर

x तमचया तकरारी असतील तर तयामधय ताबडतोब लकष दणयाचा व लवकरात लवकर तयाच िनरसन करणयाचा

परयास कर y जर तमहाला बक िकवा तयाच वसाय परितिनिध (BC) वसाय सिवधारक (BF) याचया िवर गा-

हाणतकरार असल तर तकरार करायची प त आिण बकत तकरार िनवारणाची यतरणा काय आह तसच तमचया तकरारीच बककडन िनवारण झाल नाही िकवा तमच समाधान झाल नाही तर बिकग लोकपाल योजन िवषयी साग z आिथक समावशन कायरकरमाची आमही ापक परिसि कर आिण गराहकाना िविवध उतपादन व सवािवषयी

मािहती दऊ

59

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons)

a आमच िवशष गराहक जस ज नागिरक िद ाग व अिशिकषत लोकाना आमचयाशी वहार करणयास सोप व

सोयीसकर जाव महणन आमही पणर परयास कर अशा अजरदार व गराहकाना सोयीसकर अशी धोरण उतपादन व सवाचा यात समावश असल b तमहाला बिकग सवा िमळवण सकर होईल अशा परणाली व प ित तयार करणयाचा परयास कर

c आमचया शाखा व एटीएम मधय िकतश यणयासाठी सलभ व सोयीच रसत बनिवणयाचा परयास कर बकचया

शाखामधय आिण एटीएममधय रप आिण रिलगची सिवधा दणयाचा परयास कर जणकरन जय नगिरकाना आिण िद ाग िकतना बकचया िविवध सिवधाचा लाभ घता यईल d तमचयाशी सवाद साधणा-या आमचया कमरचा-याना तमच बिकग वहार करताना तमहाला मदत करणयासाठी

परोतसाहन दऊ 2 या सिहतमधय िदललया इतर सवर बाधीलकी ितिरकत - i आमही आपलयाला यथोिचत अगरकरम दऊ बिकग वहार व तकरार िनवारण यामधय वयिकतक सवा दणयाचा

परयास कर ii बिकग हॉलमधय बसणयाची सिवधा दणयाचा परयास कर

iii ldquoएक िखडकीrdquo (One Window) प ित ार तमहाला आमचया सवा दणयाचा परयास कर

iv तमही परािधकत कललया िकतला तमही िनि त कललया मयारदपयरत तयान परािधकार पतर व पासबक सादर कल

तर पस काढणयाची परवानगी दऊ v िवशष पिरिसथतीमधय जस आजारपण शाखमधय परतयकष यऊ न शकण इ वळी घरी सवा (डोअरसटप बिकग)

दणयाचा परयास कर (जस रककम सवीकारणखातयामधय चकडीडी इ जमा करण िकवा रककम पोचवणचकचया बदलयात डीडी दण इतर लखी मागणया इ)

70 वषारहन अिधक वयाचया जय नागिरकासाठी आिण िद ाग िकतसाठी िकवा शारीिरक िवकलता असणा-या िकतसाठी (व कीयदष ा परमािणत दीघरकालीन रोग िकवा अपगतव असण) दि हीन िकतसह आमही मलभत

बिकग सवासाठी घरपोच बिकग सिवधा परवणयाचा एकितरत परयास कर उदा अशा गराहकाचया घरी जाऊन

60

पावती बदलयात रोख आिण धनादश इतयािद घण िडमाड डराफट पोहोचवण कवायसी कागदपतर घण आिण

हयातीचा दाखला दण इ

vi िनवि वतनधारकाना तयाचया खातयात जमा होणा-या िनवि वतनाचया रकमच िववरण असलली पनशन सलीप

दऊ vii िवशष पिरिसथतीत िनवि वतन तमचया घरी यऊन दणयाचा परयास कर

viii मािहतीच कनदरीकरण (Centralized Data) करन िनवि वतनधारकानी सादर करण अिनवायर असलल

हयातीच परमाणपतर आमचया बकचया कोणतयाही शाखत सवीकार ix ऑिटझम सरबरल पलसी मटल िरटाडशन आिण बहअपगतव असललया िकतचया नातवाईकपालकाना रा ीय

िव सत अिधिनयम 1999 चया अतगरत कायदशीर पालक कसा िनयकत करावा याच मागरदशरन कर महणज तो अशा िकतच खात उघड शकल व चालव शकल

x आमही ह सिनि त कर की कोणताही भदभाव न करता अध िकतना सवर बिकग सिवधा जस चक बक एटीएम

नट बिकग लॉकर िकरकोळ (Retail) कजर करिडट काडर इ िदलया जातील

xi अध िकतना िविवध बिकग सिवधाचा लाभ घता यावा महणन आमही शकय तवढी मदत कर

xii आमही िनयिमतपण गराहक बठका आयोिजत करणयाचा परयास कर महणज तमहाला तमच महणण माडता यईल व सामिहक अनभवाचा फायदा होईल

xiii

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts)

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली (Secure and Reliable banking amp payment

systems)

a तमही िव सनीय आिण सरिकषत अशा पमट परणालीचा उपभोग घऊ शकाल ह सिनि त करणयासाठी आमही

सव म परयास कर b सरकषा वसथचा एक भाग महणन आमही जथ वहायर असल तथ सीसीटीवही बसव जयामळ बारका ान लकष

ठवता यईल

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत (Keeping us updated)

a कपया तमच नाव प ा टलीफोन कर व ई-मल आयडी आमचयाकड न दवला गलयाची खातरी करन घया महणज

तमहाला आमही आवशयक अलटर पाठव सतकर कर शक

61

b कपया तमही तमच नाव प ा फोन करमाक ई-मल आयडी बदललयास अशया बदलाचा परवा आवशयक

तदनषिगक कागदपतरासह तातडीन आमहाला कळवणयाची खातरी करन घया जयायोग आमहाला आवशयक असल

तवहा तमचयाशी सपकर साधण शकय होईल 123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account)

a आमही तमहाला िशफारस करतो सचवतो की तमही तमच िववरणपतर िकवा पासबक िनयिमतपण तपासत

जा व जर एखादी न द (Entry) तमहाला चकीची वाटली तर लवकरात लवकर आमहाला कळवा महणज

आमही ती तपासन पाह थट नाव (Direct Debit) आिण सथायी आदश (Standing Instructions)

नहमी तपासत रािहलयामळ तमच पस तमहाला पािहज तथच गलयाची खातरी पटल

b जर तमचया खातयातील एखा ा वहाराची चौकशी करणयाची आमहाला गरज वाटली तर आमचयाशी व

जर पोलीसइतर तपासणी यतरणाचा चौकशीमधय सहभाग आमहाला आवशयक वाटलयास तयाचयाशी

सहकायर करण गरजच राहील

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care)

तमच खात सरिकषत ठवण व ठकबाजीफसवणक टाळणयास मदत करणयासाठी तमच चकस पासबक व

इतर गोपनीय मािहती याची काळजी घण गरजच आह यासाठी कपया खालील सचनाच पालन करा

a i तमच चकबक व काड एकतर ठव नका

ii कोर चक (धनादश) सही करन ठव नका

iii इतर कोणाला तमचया खातयाची मािहती पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती दऊ नका

b तमचया काडर चकबकचा गरवापर टाळणयासाठी त कस सरिकषत ठवाव ह आमही तमहाला साग

c जर तमच चकबक पासबक िकवा एटीएमडिबटकाडर हरवल िकवा चोरी झाली असल िकवा इतर कोणाला

तमचा ओळखकरमाक िकवा इतर सरिकषत मािहती कळली असल अशा पिरिसथतीत आमहाला कळिवलयावर आमही तयाचा गरवापर रोखणयासाठी ताबडतोब पावल उचल िपनपासवडर (परवलीचा शबद ) कोणाला

कळलयास तमही तो ताबडतोब बदलण गरजच आह d जर तमहाला असा सशय आला िकवा अस आढळल की तमच चकबक पासबक काडर हरिवल आह िकवा चोरीला

गल आह िकवा इतर कोणाला तमचा ओळख करमाक पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती कळली आह तर

तमही त आमहाला ताबडतोब कळिवण आवशयक आह

62

e तमच वर नमद कलयापरमाण झालल नकसान तमही आमचया चोवीस तास ldquoटोल-फरीrdquo नबरवर कळव शकता

आिण तशी लखी प ी ताबडतोब पाठव शकता अनयथा वकिलपकरीतया आपलयाला या कारणासाठी िदललया

आमचया ई-मल पततयावर कळव शकता

f आमहाला सिचत करपयरतचया कालाविधत जर काही गरवापर झाला तर तयाला तमही जबाबदार असाल

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments)

a चकच परदान थाबवणयासाठी (Stop Payment) िकवा िदलली सथायी सचना (Standing Instructions)

िकवा थट नाव टाकणयाचया सचनची (Direct Debits) न द र करणयासाठी तमही आमहाला लखी कळवण

आवशयक राहील

b तमचयाकडन कोणताही आदश माग घणयाची सचना आमही सवीकार तयासाठी लाभाथ परयोकत ससथा

(बनिफशरी यजर इिनसट ट) कडन पवर मानयता समित घणयाची आवशयकता असणार नाही

c जर परदान र करणयाचा तमचा िनणरय तमही आमहाला सिचत कला नाही तर परदान र करण शकय होणार

नाही

d करिडट काडरची परदान र करण ही इतर िनधारिरत अटी व शत चया अधीन असतील

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses)

जर तमही फसवणक कलीत तर तमचया खातयाच होणार सवर नकसान ही तमची जबाबदारी असल जर तमही

आवशयक ती काळजी घतली नाही व तयामळ तमच नकसान झाल तर तमही जबाबदार असाल

63

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary)

सदर ाखया कोडमधय आललया शबदाच अथर व अटी याच सप ीकरण दत या ाखया कायदशीर िकवा ताितरक

नाहीत

आधार प एक मोबाइल अ प (अनपरयोग) ज बायोमिटरक काडर वापरन िडिजटल पमट कर दत अ प अ प ह अ पलीकशन (अनपरयोग) या शबदाच सिकष रप आह अ पलीकशन हा एक सॉफटवअर परोगरम असतो जयाची रचना वापर करणा-यासाठी एक िविश िकरया पार पाडणयासाठी कलली आसत एटीएम ndash

एटीएम (Automated Teller Machine) ह एक मिशन आह जया ार गराहक तयाच काडर िपन (PIN)

ओळखकरमाक वापरन पस काढण इतर मािहती व इतर सवा िमळव शकतो

बिकग लोकपाल वाद िनवारण करणारी एक सवततर परािधकत ससथा जी िरझवहर बकन िकत आिण लहान ावसायीक ससथाना

तयाचया बकाशी होणा-या वादातन तोडगा काढणयासाठी िनमारण कली आह

बिकग आउटलट एक िनि त िठकाणी बिकग सवा दणार यिनट िजथ बकच कमरचारी िकवा वसाय सहयोगी (Business

Correspondents) तनात कलल असतात व ितथ ठवी सवीकारणयाचा धनादश वटवणयाचा रोख रककम

काढणयाचा िकवा कजर दणयाचया सवा आठव ातन िकमान पाच िदवस दररोज चार तास परवलया जातात भीम ldquoभारत इटरफस फॉर मनीrdquo ह मोबाइल अ प नशनल पमटस कॉप रशन ऑफ इिडया (एनपीसीआय) न िवकिसत कलल असन त यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) वर आधािरत आह काडर

64

एक पलिसटकच काडर ज वसत आिण सवाचा मोबदला दणयासाठी िकवा पस काढणयासाठी गराहक वापरतो या

सिहतमधय डिबट करिडट समाटर व एटीएम काडरचा समावश कला आह

करिडट काडर करिडट काडर ह करिडट सिवधा िमळणार पलिसटकच काडर आह जया ार तमही खरदी कलल सामान व सवाच पस दऊ शकता िकवा रोख रककम काढ शकता

धनादश सकलनाच धोरण (Cheque Collection Policy)

धनादश सकलनाच धोरण महणज वगवगळया सथािनक व बाहरगावचया बकाच चक व पीओडीडी इ तया - तया

खातयात जमा करणयासाठी बकामधय जमा कल जातात तया सबधीच धोरण ा ार खालील काम कली जातात

चक िवकत घणयाची िवनित चक जमा करणयासाठी वळची मयारदा चक सकलन करणयास िवलब झालयास ाज दण सथािनक व बाहरगावचया चकची रककम ताबडतोब करिडट करण चकइनसटरमटस सकरमणा दरमयान (In-transit) हरवलयास तो सकिलत करणयासाठी लागणारा आकार

गराहक जयाच बकत खात आह अशी िकत (जयामधय दस-या िकतबरोबर सयकत खात िकवा मतयपतर वसथापक िकवा

िव सत िकवा िहनद अिवभकत कटबाचा ldquoकतारrdquo महणन खात याचा समावश होतो परत एक ानच ापार

करणारी िकत परोपरायटरशीप भागीदारी कपनया कलब आिण सोसायटी याचा समावश होत नाही) िकवा ज

बकची इतर उतपादन सवा याचा वापर करतात

चाल खात हा एक मागणीनसार रककम काढ़ता यऊ शकणारा ठवीचा परकार आह या खातयातन िशललक रककम असलयास

िकवा ठरािवक रककम िकतीही वळा काढता यत

मत िकतच खात जया ठव खातयाचा खातदार मत झाला असल िकवा सयकत खातयाचा एक िकवा अिधक खातदार मत झाल असतील अस खात मत िकतच खात मानल जात

डीमट खात डीमट खात महणज डीमटिरयलाईजड खात जयामधय गतवणकदाराच रोख इलकटरॉिनक सवरपात ठवलल असतात

ठव खाती ldquoबचत ठवrdquo महणज मागणीपरमाण िविश कालाविधमध ठरािवक वळा पस काढणयाची व ठरािवक रकमची

स ा बकन मयारदा घातल असलल ठव खात आह

65

ldquoमदत ठवrdquo महणज एका िनि त अशा कालाविधसाठी बकमधय ठवलली ठव जी मदत सपलयानतरच काढता यत यामधय पनरावत ठवदपपट लाभ ठवकमी काळासाठी ठविनि त ठवमािसक उतप

योजना तरमािसक उतप योजना इ चा समावश होतो

ldquoनोटीस ठवrdquo महणज ठरािवक काळासाठी ठवलली मदत ठव पण एक पणर कामकाज िदवसाची नोटीस

दऊन ही ठव काढन घता यत

इिकवटी इिकवटी महणज एखा ा कॉप रट ससथचया भाडवलाचा भाग जो कपनीच समभाग (शअसर) महणन भौितक सवरपात

(Physical form) िकवा डीमटिरयलाइजड (Demat) सवरपात असतो

इलकटरॉिनक िकलअिरग सिवहस (इसीएस)

समाशोधन कदराचया (Clearing House) सवा ार एका बक खातयातन दस-या बक खातयामधय इलकटरॉिनक

माधयमा ारा िनधी हसतातरण करणयाची ही एक प ित आह

िसथर ाजदर (Fixed Rate of Interest)

कजारवरील िसथर ाजदर महणज कजारचया पणर कालावधीसाठी िनि त कलला िसथर असा ाजदर िकवा लाग असललया अटी व शत नसार जो पिहलया काही वषारनतर सधािरत (Revise) करता यतो

तरगता बदलता ाजदर (Floating Rate of Interest)

कजारवरील तरगता िकवा बदलता ाजदर महणज असा ाजदर जो िसथर नाही परत सदभर दराशी (Reference

Rate) जोडलला असल व सदभर दरात जस बदल होतील तयापरमाण ाजदर बदलल

हमी (Guarnatee)

परामखयान जबाबदार असललया कतीन कजारचा भरणा करणयास अथवा बधनाची पतरता करणयास कसर (Default) कलयास अनय िकतन कजारचा भरणा अथवा बधनाची पतरता करणयाच िदलल लखी आ ासन

सरकारी रोख सरकारी रोख महणज सरकारन सावरजिनक कजर उभ करणयासाठी िनमारण कलली व जारी कलली परितभित िकवा रोख स िकवा अपरवत खात (Inoperative Dormant Account)

स िकवा अपरवत खात महणज अस बचत िकवा चाल खात जयामधय दोन वषार पासन वहार झालल नाहीत

66

आयएमपीएस (IMPS)

तातकाळ परदान सवा अथारत ldquoइिमिडएट पमट सिवहसrdquo ही मोबाइल फोन ारा इटरबक इलकटरॉिनक इसटट मोबाइल मनी टरानसफर सिवहस आह रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा भारतीय िरझवहर बकन (आरबीआय) न भारताचया सीमअतगरत इलकटरॉिनक िनधी हसतातरणासाठी सर कलली ही एक यतरणा आह रा ीय सवयचािलत समाशोधन गह (National Automated Clearing House)

बकाना आिथक ससथाना कॉप रट आिण सरकारला मोठ इलकटरॉिनक वहार करणयासाठीचा हा एक वब

आधािरत मच आह एनइएफटी (NEFT)

नशनल इलकटरॉिनक फड टरानसफर (NEFT) प ित ही िनधी हसतातरणाची रा ीय सतराविरल प ित आह

जया ार दशातील एका बक शाखतन दस-या बक शाखत कोठही पस हसतातिरत करता यतात

नामिनदशनाची सिवधा नामिनदशनाचया सिवधमळ बक ह कर शकत खातदाराचया मतय नतर तयाचया खातयात जमा असलली रककम तयान

नामिनदिशत कललया िकतला दता यत खातदारान तयाचया सरकषा ककषात ठवललया वसत तयाचया मतय प ात

नामिनदिशत िकतला परत करता यतात खातदारान बकचा लॉकर भा ान घतलला असलयास तयातील वसत

नामिनदिशत िकतला दता यतात

तारीख उलटलया मळ बाद झालला धनादश (सटल चक)

असा धनादश जो जारी कलयानतर तीन मिहनयानी सकलनाकरता परसतत करणयासाठी आलला आह पन (PAN)

वयिकतक खात करमाक (PAN) हा आयकर िवभागान िदलला अकषर व अक अशया दहा वणारचा िमळन तयार कलला

असा करमाक जो सपणर भारतामधय एकमव (यिनक) असतो हा करमाक लिमनट कललया काडर सवरपात िदलला

असतो हा कायमसवरपी करमाक असन करदातयाचया रिहवासाचया पततयात बदल झाला महणन िकवा कराच

मलयाकन करणारा अिधकारी बदलला महणन तो बदलला जात नाही अश कालीन (Part time) बिकग आउटलट

एक बिकग आउटलट ज आठव ातन िकमान पाच िदवस आिण दररोज िकमान चार तास सवा परवत पासवडर (परवलीचा शबद)

67

अकषर िकवा अक िकवा सयकतपण अकषर व अक याचा समह ज गराहकान िनवडल असल असा एक कट सकत

जयामळ गराहकाला फोन िकवा इटरनट बिकग सवा सरिकषतरीतया वापरता यत ओळख पटिवणयासाठी स ा

पासवडर वापरला जातो

िपन (PIN) [वयिकतक ओळख करमाक]

हा एक गोपनीय करमाक असन काडारसह हा करमाक वापरन गराहक वसत सवाचा मोबदला दऊ शकतो पस काढ

शकतो आिण बकन दऊ कललया इतर इलकटरॉिनक सवाचा वापर कर शकतो

पीओएस (पॉइट ऑफ सलस) पीओएस िकवा सवाइप मशीन या लोकिपरय नावान ओळखल जाणार ह एक ततरजञानातमक साधन असत ज ापारी आसथापनाना (Merchant Establishments) रोकड रिहत वसथत गराहकाना वसत िकवा सवाची िवकरी

करणयास परवल जात गराहकाला कवळ तयाच डिबट करिडट िकवा परीपड काडर मशीनमधय सवाइप कराव लागत

आरटीजीएस (RTGS)

आरटीजीएस महणज िरयल टाईम गरॉस सटलमट बका ार िनधी हसतातरणाची ही सवारत जलद प त आह

आरटीजीएस मधय ldquoएकास एकrdquo असा वहार होतो जयाला गरॉस सटलमट अस महणतात व िरयल टाईम महणज

ततकषणी ताबडतोब परतीकषा कालाविध न लागता

सदभर दर (रफरनस रट)

हा बकाचा बचमाकर दर असतो असथाई दरावर (Floating Rate) आधािरत ज कजर मजर कल जात तयासाठी

सदभर दर लाग होतो परतयक बक तयाचया नीतीनसार सदभर दर ठरिवत व त वरचवर बदलल जाऊ शकतात

जय विर नागिरक जय विर नागिरक महणज 60 वष वयापकषा जासत वयाची िकत

हीशबपित झालल खात (Settled Account)

थकबाकीची परतफड करणयाकरता बकन दऊ मानय कललया ldquoएकवळ हीशबपत rdquo (ओटीएस) योजनअतगरत हीशबपतर झालल ऋण खात यातन अस सचीत होत की ऋणकोन काही रककम अदा कली असली तरी कदािचत मलतः मानय कलयानसार पणर रककम भरलली नाही ऋणक चा ऋण इितहास अ यावत करणयासाठी अशा हीशबपत झाललया खातयाची मािहती सीआयसी (CIC) ला कळवली जात

समाटर काडर समाटर काडर ह करिडट काडरचया आकाराच पलिसटकच काडर असत जयामधय मायकरोिचप घातलली असत िजचयामळ मािहती परोसस होत समाटर काडरमळ मािहतीची साठवण ओळख व अिधकतता सरिकषत रहात ह काडर दरधवनी

करणयासाठी इलकटरॉिनक मागारन पस दणयासाठी व इतर काही गरजासाठी वापरता यत

68

परशलक अनसची (Tariff Schedule)

बक आपलया उतपादन व सवासाठी गराहकाना ज शलक आकार लावत तयाची सची िकवा मािहती

यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) िनिध हसतातरणाची एक परणाली जी एका पवर पिरभािषत (Pre-defined) ई-मल आयडीवरन समाटर फोन ारा

दोन बक खातयामधय िनिध हसतातरण करन दत अद धनादश (Unpaid Cheque)

बककडन `अनपड (चकता न कलला) महणन परत आलला कलला चक

जोडपतर ndash 1 सवरसमावशक सचना फलकाचा नमना

(------------------------- पयरत अ यावत) अ गराहक सवाची मािहती आमही दत असललया सवा परदिशत कलया आहत i ठव वरील परमख ाजदर आिण िवदशी चलनाच दर आमही शाखमधय वगळ परदिशत कल आहत

ii सवर ठव खातयावर सफ कसटडीतील आिण सफ िडपॉझीट वॉलटमधील वसतवर नामिनदशनाची सिवधा उपलबध

आह iii आमही खराब झाललया आिण फाटललया नोटा बदलन दतो

iv सवर मलयाची नाणी आमही सवीकारत बदलन दतो

v सथािनक आिण परगावच धनादश सकलन करणयासाठी लाग असललया कालमयारदकरता कपया आमच धनादश

सकलन धोरण वाचा vi समाधानकारक खातयासाठी आमही र _____________ पयरतचया परगावचया धनादशाच करिडट तातकाळ दऊ

करतो (कपया धनादश सकलन धोरण पहा) vii बकचा lsquoबीपीएलआरrsquo (बचमाकर पराईम लिडग रट) lsquoएमसीएलआरrsquo (मािजनल कॉसट ऑफ लिडग रट) आिण

तयाचा परभावी िदनाक ब सवा शलक अन कर

खात परकार

िकमान िशललक आवशयकता (मािसक तरमािसक अधरवािषक )

र

िकमान िशललक ठवणयात कसर झालयास शलक

र 1 बचत खात

69

क तकरार च िनवारण i जर तमची काही गा-हाणी तकरारी असतील तर कपया सपकर करा____________________

_____________________________________________________________________

ii जर तमचया तकरारीच िनवारण शाखा सतरावर झाल नाही तर तमही आमचया परादिशक कषतरीय वसथापकाकड

यथ सपकर कर शकता (प ा) ____________________________________

iii जर आमचया तकरार िनवारणान तमच समाधान झाल नसल तर तमही बिकग लोकपालाकड यथ सपकर कर

शकता (नाव प ा दरधवनी करमाक आिण ईमल आयडी ावा) ___________

_____________________________________________________________________

ड िदलया जाणा-या इतर सवा i आमही िडिजटल पमट आिण सवास ा दऊ करतो

ii आमही मलभत बचत बक ठव खात उघडतो

iii आमही थट कर सकलन सवीकारतो (कपया चलनावर पन टन कर ा चलन डरॉप बॉकस मधय टाक नका) (जर

बक ही सवा दत असल तर) iv आमही पिबलक परॉिवहडट फड खाती उघडतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

v यथ विर नागिरक बचत योजना 2004 राबवली जात (जर बक ही सवा दत असल तर)

vi भारत सरकार आिण राजय सरकार ारा परायोिजत पतपरधान रोजगार योजना इतर योजना इथ

राबवलया जातात (जर बक ा सवा दत असल तर) vii आमही एमएसएमई कज उतपादन मदरा कज दऊ करतो

viii आमही िकसान करिडट काडर दऊ करतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

ix पतपरधान सहयय िनिध करता दणगया यथ सवीकारलया जातात

ई पिसतकचया सवरपात उपलबध असलली मािहती (कपया ldquoमी आपणास मदत कर शकतो का rdquo या काउटरशी सपकर करा)

i वरील (अ) त (ड) मधय उललिखत सवर बाबी

ii चलन िविनमय वहारासाठी नागिरकाची सनद

iii सवरसामानय वहारासाठी वळच िनयम

iv सवर बक नोटाची रचना आिण सरकषािवषयक विशष

v ठवी धनादश सकलन तकरार िनवारण यतरणा नकसान भरपाई वसली आिण तारणाचा पनररताबा गराहक हकक

आिण गराहक सरकषा सबिधत धोरणाच दसतऐवज

70

vi सपणर सवा शलक िवनामलय िदलया जाणा-या सवासह

vii नयायय कायरप ती सिहता करिडट काडर पिरचालनाची नयायय कायरप ती सिहता बकचया गराहकाशी असललया

वचनब तची सिहता स म आिण लघ वसायाशी असललया वचनब तची सिहता बकचया वासतबाहर परवायची मािहती - बकच शाखच नाव - सा ािहक स ीचा िदवस - सा ािहक शाखा नॉन-बिकग िदवस

- शाखचया कामकाजाची वळ

या सिहतची िनिमती बिकग कोड व मानक बोडर (बीसीएसबीआय) ार भारतीय िरझवहर बक इिडयन बकस असोिसएशन (भारतीय बक सघ) व सभासद बकाचया सहयोगान कली आह या सिहतचा मखय उ श चागलया व िनषपकष बिकग परिकरयचा परचार िकमान दजार िनि त करण पारदिशता वाढवण उचचतर पिरचालन दजार िमळिवण आिण तयाही पकषा चागल बकर-गराहक सबध वाढिवण हा आह जयामळ सामानय माणसाचा बिकग परणालीवरील िव ास कायम राहील

बीसीएसबीआयची सथापना फबरवारी 2006 मधय सवततर ससथा महणन कली गली व तयाचा उ श बकानी सवीकारललया बिकग कोड व मानकाच अनपालन बका गराहकाना सवा दत असताना योगय परकार करीत आहत यावर लकष ठवण व सिनि त करण हा होता बीसीएसबीआयन दोन परकारचया सिहता बनिवलया आहत- गराहकापरित बकाचया बािधलकीची सिहता आिण स म व लघ उ ोगासाठी बकाचया बािधलकीची सिहता बीसीएसबीआयचया सभासद बका जयात अनसिचत वािणजय बका शहरी सहकारी बका आिण कषतरीय गरामीण बकाचा समावश आह यानी ही सिहता सवीकारली आह बीसीएसबीआय आपली अिभकलपना (िडजाइन) व अिधदशानसार तकरार िनवारण फोरम नाही तथािप बीसीएसबीआय बकाची धोरण कामाची प त आिण परिकरयतील कमतरत

71

सबधी परणाली मधय (जर काही) कमतरता असल तर ती शोधणयाचया दि न तकरारी कड पाहत आिण ती दर करणयासाठी कारवाई करत

बीसीएसबीआय ब ल अिधक मािहतीसाठी कपया wwwbcsbiorgin ा वबसाईटला

भट ा

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin

81211 सामानय मािहती(General Information ( 34

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing) 35

813 हमी 38

814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI ( 39

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues) 39

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues) 39

817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking) 40

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking) 40

81721 पीनस आिण पासवडरस(PINs and Passwords) 43

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीचउपाय आतमसात कराव

44

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर ( ATM Debit and Credit Cards ) 46

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण ( Reporting loss theft disputed transactions)

47

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect of unauthorized electronic banking transactions)

49

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

50

8175 करिडट काडर(Credit Card) 50

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements ) 53

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products) 54

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility) 55

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records) 55

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण (Branch Closure Shifting) 56

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion) 56

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons) 59

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts) 60

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली ( Secure and Reliable banking amp payment systems )

60

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत ( Keeping us updated ) 60

123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account) 60

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care) 61

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments) 62

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses) 62

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary) 63

जोडपतर ndash 1 - सवरसमावशक सचना फलक (नमना) [Annexure 1 ndash Comprehensive Notice Board (Format)]

68

1

परसतावना

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय या नातयान आमही या सिहतच पालन कर ही सिहता गराहकाला सरकषण परवत व सदसय बकन गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार करावयास हव त िविदत करत

ही सिहता िरझवहर बकचया िनयामक (Regulatory) िकवा पयरवकषी (Supervisory) अनदशाचया सचनाचया

ऐवजी िकवा तयाचया बदली नाही िरझवहर बकन वळोवळी िदललया सचनाच व िनदशाच आमही पालन कर सिहतचया तरतदीमधय िनधारिरत िनयामक सचनापकषा अिधक उचच दजारच मापदड (परमाण) िनधारिरत कलल अस शकतात आिण अशावळी उचच दजारच मापदड परचिलत राहतील कारण ही सिहता महणज आमही सवचछन सवीकारललया सव म परथा असतील जयासाठी आमही तमहाला वचनब आहोत

चागली गराहक सवा दणयासाठी व गराहकाला जासतीत जासत समाधान वहाव यासाठी उचच दजारचया बिकग पधदत चा अिगकार करणयाचा आमही परय कर सिहतमधय उललखलला `तमही िकवा lsquoआपणrsquo महणज गराहक व lsquoआमहीrsquo lsquoआमहालाrsquo महणज जयाचयाशी गराहक

वहार करत असल ती बक बकची शाखा या पिरभाषत बिकग आउटलट तसच अधर-वळ बिकग आउटलट दखील

समािव आहत

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code)

सिहता खालील कारणासाठी िवकिसत कलली आह

a तमचयाशी वहार करताना बिकग परथाचया दजारचा िकमान सतर िनि त करन चागलया व वाजवी सवाचा

परसकार करण

b पारदिशता वाढिवण जयायोग तमहाला आमचया कडन वाजवी अपकषा काय असा ात ह चागलया परकार

समजावन दण

c वहाराचा उचचतर दजार गाठणयासाठी सपधारतमक बाजार शिकतना परोतसािहत करण

d तमही व तमची बक यामधय िनषपकष आिण सौहादरपणर नात िनमारण करण

e बिकग परणाली मधय िव ास विधहगत करण

f िडिजटल बिकग चया वातावरणात सरिकषत आिण वाजवी गराहक सवा परोतसािहत करण

2

g गराहकामधय जागरकता वाढवण आिण गराहक सरकषण विधहगत करण

सिहतच मापदड ह या सिहतचया परकरण 2 मधय lsquoपरमख वचनब त ारrsquo समािव कल आहत

12 सिहतचा वापर (Application of Code)

ही सिहता खाली दशरवलली आमची बिकग उतपादन िकवा सवा आमचया शाखा िकवा आमचया वतीन काम

करणार एजट याच ार अथवा काउटरवरन फोनवरन पोसटान इलकटरॉिनक माधयमान इटरनट िकवा इतर

कोणतयाही प तीन िदलया असलया तरीही लाग असल परत खाली चच ललया सवरच सवा अथवा उतपादन आमही

दऊ कली असतीलच अस नाही a चाल खात बचत खात मदत ठवी आवत ठवी सावरजिनक भिवषय िनवारह िनधी खात (PPF) व इतर सवर

परकारची ठव खाती

b परदान (Payment) सवा जस िनवि वतन पमट ऑडरर पस पाठिवणयाची सिवधा जस धनाकषर (िडमाड

डराफट) वायर टरानसफर व सवर इलकटरॉिनक वहार जस आरटीजीएस एनईएफटी आयएमपीएस य पी आय

c सरकारी वहाराशी सबिधत बिकग सवा

d डीमट खात समतलय (इिकवटी) सरकारी रोख

e भारतीय चलनी नोटानाणी बदलणयाची सिवधा

f धनादश सकलन (Cheque Collection) लॉकर सिवधा सरिकषत ठव सवा

g कज ओवहरडराफट व हमी (guarantees)

h पस बदलन दणयासह िवदशी िविनमय सवा

i आमचया शाखा ार आिण िकवा आमचया अिधकत परितिनधी िकवा एजट ार िवकली

जाणारी तरयसथ पकष (Third Party) िवमा व गतवणक उतपादन

j करिडट काडर डिबट काडर एटीएम काडर समाटर काडर अशी काडर उतपादन व पीओएस सवा

(आमचया उपकपनया िकवा सलगन कपनयानी दऊ कललया करिडट काडारसह)

k िडिजटल सवा जस ई-वालट मोबाइल बिकग इटरनट बिकग यपीआई BHIM (िभम) आधार प

(ठळक अकषरातील शबदाच अथर पिरिश मधय सपि करण कोशात िदल आहत)

3

2 परमख वचनब ता (Key Commitments)

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key Commitments to you)

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to Fair Treatment)

तमचयाशी सवर वहाराचया बाबतीत खालील बाब चया सदभारत सयिकतक व उिचत वतरन कर

a बकचया काउटरवर रोख रककम धनादश सवीकारण वा दण रकमाच हसतातरण (Remittance) जनया

खराब नोटा बदलन दण आिण तयाचपरमाण पयारयी वसथ ारा रोख-िवरिहत (cash less) वहार

अशया िकमान सवा परवीण b आमही आपलयाला दऊ कलली बिकग उतपादन व सवा आिण आमही अनसारत असललया प ित व परथा

या बाबतीत या सिहतमधय िनधारिरत परितब ताच मापदड साधय करण c िडिजटल बिकग सहीत आमची उतपादन व सवा सबिधत कायद व िनयमानसार असतील तसच तमचया

गरजाशी ससगत आिण बिकग कषतरातील पिरिसथतीनरप असतील याची आमही काळजी घऊ

d आमच तमचयाशी असणार वहार ह पारदशरकता व एकातमतच नितक ततव पाळणार असतील e सरिकषत िव सनीय सोयीसकर आिण मजबत अशा िडिजटल बिकग व परदान परणालीचा आमही वापर कर

f आमची आिथक उतपादन आिण सवा दताना आिण िवतरीत करताना वय वश िलग ववािहक िसथती

धमर अपगतव िकवा आिथक िसथतीचया आधारावर आपलयाशी भदभाव कला जाणार नाही

g आपलयाबरोबरचया सवर वहारामधय िकमान मापदड िनि त करन चागलया आिण वाजवी बिकग प त चा परचार कर

h आपलया बरोबर सयोगय आिण नयायय सबध िनमारण करण i आमचया सटाफला परस आिण योगय परिशकषण िदल जाईल जयायोग ह सिनि त कर की आमच कमरचारी

आपणास तातडीन आिण िवनमरपण मदत करतील व एखादी गो अयोगय प ितन झाली असलयास झाललया चका दरसत करन आपलया तकरारी जलदपण आिण सहानभतीपवरक हाताळलया जातील

4

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to Transparency Fair and

Honest Dealing)

आमही आमची िव ीय उतपादन आिण सवा कशा परकार कायर करतात ह आपणाला समजणयासाठी a िहनदी इगरजी िकवा सथािनक भाषा या पकी कोणतयाही एका िकवा अिधक भाषत तयाची परशी मािहती

आवशयक तया सरकषा उपाया (Safeguards) सिहत िदली जाईल

b आमची जािहरात आिण परचारातमक सािहतय सप असन त िदशाभल करणार नसलयाच सिनि त कर आमही तयार कलल करारनाम पारदशरक सहज समजणार आिण आपलयाला चागलया परकार कळल आहत

ह सिनि त करणयासाठी आमही सवर परय कर उतपादनाचया िकमती सबिधत जोखीम उतपादनाचया

जीवनचकरा दरमयान वापराच िनयम आिण अटी आिण परसपरावर असणारया जबाबदायार सप पण उघड कलया जातील आमही ह सिनि त कर की आपण चिकची िवपणन प ती करार िवषयक सकतीचया अटी

नकारातमक पि करण अथवा चकीचया भाषातराला बळी पडणार नाही ह साधय करणयासाठी परकरण 3 मधील lsquoमािहती पारदशरकताrsquo आिण परकरण 4 मधील lsquoजािहरात िवपणन

आिण िवकरीrsquo या मधय िदललया प ती आिण कायरप त च आमही पालन करणार आहोत

c आमही ह सिनि त कर की तमहाला आिथक उतपादन व सवा िकमान िशललक आवशयकता (Minimum

Balance Requirement) ाजदर आिण सवा शलक व तया सदभारतल िनयम व अटी याची सपणर

मािहती पारदशरक प तीन िदली जाईल ही मािहती आपलया पसतीनसार खालीलपकी कोणतयाही मागारन उपलबध कली जाईल (i) एस एम एस िकवा ई-मल ारा (ii) इलकटरोिनक िकवा छापील माधयमा ारा (iii) आमचया वब-साइट ारा (iv) शाखतलया सचना फ़लक ारा [ वब साइट व शाखतलया नोिटस बोडर ार कलला मािहतीचा परसार हा वर दशरवललया इतर प ती

ितिरकत असल ]

d आपणाकरता कोणतया सिवधा उपलबध आहत व तयाचा लाभ कसा घयावा याची मािहती िदली जाईल तयाचपरमाण चौकशीसाठी तमही कोणाला व कस सपकर कराव यािवषयी मागरदशरन कल जाईल

e आपलयाकरता आमचया शाखत खालील मािहती परदिशत करणयात यईल (i) आमही दऊ कललया सवा (ii) बचत खाती आिण चाल खातयासाठी िकमान िशललक आवशयकता लाग असलयास आिण

िनधारिरत िकमान िशललक खातयामधय न ठवलयाब ल आकारल जाणार शलक

5

(iii) पिसतक चया सवरपात उपलबध असलली मािहती

f खालील गो ीबाबतची धोरण (Policies) आमचया वबसाइट वर परदिशत कली जातील

(i) ठवी (Deposits)

(ii) धनादश सकलन (Cheque Collection)

(iii) तकरार िनवारण (Grievance Redressal)

(iv) नकसान भरपाई (Compensation)

(v) थकबाकी वसली आिण सकयिरटी (तारण मालम चा) पनररताबा (Collection of Dues amp

Security Repossession)

(vi) गराहक अिधकाराची सनद (Charter of Customerrsquos Rights)

(vii) गराहक सरकषण धोरण (सायबर फसवणकी पासनचया सरकषणा सिहत) (Consumer

Protection Policy)

(viii) अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारामधल मयारिदत दाियतव (Limited Liability in

respect of Unauthorized Electronic Banking Transactions)

(ix) जय नागिरकासाठी आिण िद ाग कती करता असललया सिवधा (Facilities for Senior

Citizens and Differently Abled Persons)

g गराहकामधील सिहत सबधी जागरकता वाढवणयासाठी आमही ndash (i) आपण आमचयाकड खात उघडताना आिण िकवा िवनती कलयावर या सिहतची परत उपलबध कर (ii) आमचया परतयक शाखत आिण आमचया वबसाइटवर ही सिहता उपलबध असल (iii) ही सिहता परभावीपण अमलात आणणयासाठी आमचया कमरचायारना सिहत सबिधत मािहती दणयाच

परिशकषण दणयाच आमही सिनि त कर (iv) ldquoया सिहततील तरतद rdquo या िवषयावर गराहक मळाव (Customer Meets) िनयिमत पण

आयोिजत कर

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to Suitability)

आमही आपलयाला आपलया गरजनसार आिण आपली आिथक पिरिसथती आिण समज याच आकलन करन योगय अशी आिथक उतपादन सिचत कर जी परकरण 4 ndash ldquoजािहरात िवपणन आिण िवकरीrdquo मधय तसच ldquoथडर पाट

परोडकटसrdquo चया कलम 818 मधय िवसतारान दशरवणयात आल आह

6

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy)

ldquoगोपिनयता आिण ग ताrdquo या परकरण 5 मधय नमद कलयानसार आमही आपली सवर वयिकतक मािहती खाजगी आिण गोपनीय महणन हाताळ 215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and

Compensation)

काही चक झाली तर ती आमही तातडीन आिण सहानभतीपवरक खालील परमाण हाताळ a आमचया चका तातडीन दरसत करन आिण चकन लाग कलल कोणतही बक शलक आमही र कर तसच

आमचया चकीमळ उ वललया कोणतयाही आिथक नकसानाची भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

b आपलया तकरारी तातडीन हाताळ c जर आपण अ ाप समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा कसा पाठपरावा करावा त साग d ताितरक दोषा मळ उ वणायार अडचणी दर करणयासाठी सयोगय पयारयी सधी उपलबध करन दउ e आमही आपलया मािहतीसाठी आमचया शाखमधय खलील गो ी परदिशत कर

(i) जर आपली काही तकरार असल तर शाखचया अिधकाऱयाच नाव जयाला तमही भटन तकरार दाखल कर शकता

(ii) जर आपलया तकरारीच िनवारण शाखत झाल नाही तर परादिशक (Regional) िवभागीय

(Zonal) मनजर मखय नोडल अिधकारी याच नाव व प ा जयाना आपण भट शकता

(iii) शाखा जया बिकग लोकपालाचया (Ombudsman) अिधकार कषतरात असल तयाच नाव व

सपकर तपशील या सिहतचया परकरण 6 मधील उललखा परमाण तकरार िनवारणाचया अतगरत परिकरय बाबत आमही आपणास सलला दऊ जयात बिकग लोकपाल योजनचा तपशील समािव आह

7

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency)

आमची आिथक उतपादन सवा अित महतवाचया अटी आिण िनयम (Most Important Terms and

Conditions - एमआईटीसी) याची माहीती लाग असललया (एनकशर-1) ि भािषक ितरभाषी रपात ldquoसवर

समावशक नोिटस बोडरrdquo (Comprehensive Notice Board- सीएनबी) वर आमचया पिरसरात आमही परदिशत

कर तसच आमही परतयकष-वळ ततवावर (Real time basis) सीएनबीवर ही मािहती बदल परभावी तारख सह

अ यावत करत राह खाली नमद कललया िविवध मगारन आपलयाला ाजदर आिण शलकाब ल मािहती िमळ शकल

a आमचया शाखतील सचना फलक b आमचया शाखशी िकवा हलपलाईनशी सपकर साधन c आमची वबसाइट d आमचया यासाठी िनयकत कमरचारी हलप-डसकशी सपकर करन e आमचया शाखमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असललया परशलक-अनसची (Tariff

Schedule) चा सदभर घऊन

31 सामानय मािहती (General Information)

आमही खलील गो ी कर a आपलयाला दऊ कललया िविवध उतपादनाच आिण सवाच परकार याची मािहती दऊ व आपलया गरजनसर योगय

त पयारय सचव b मलभत बचत बक ठव (Basic Savings Bank Deposit - बीएसबीडी) खात उघडणयासाठी लागणारी

आवशयक कागदपतर ि भाषीय ितरभाषी सवरपात आमचया सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर तयाचपरमाण ldquoछोट खातrdquo (Small Accounts) उघडणयासाठी िशिथल कलल िनयम दखील आमही परदिशत

कर c आपलयाला सवारसय असललया सवा आिण उतपादनाची परमख विशष व तया करता लाग असलल ाज दर

शलक व आकार याची सप आिण सपणर मािहती दऊ d आमची बिकग उतपादन आिण सवा याचा लाभ घणयाच िविवध पयारय उदा आमचया शाखा बिकग

आऊटलटस वसाय परितिनधी वसाय सिवधारक (Business Facilitators) एटीएम मायकरो एटीएम

फोन बिकग मोबाइल बिकग नट बिकग याची मािहती दऊ व तयासबिध अिधक मािहती कशी िमळवता

यईल ह दखील साग

8

e आमचया कायदिवषयक िनयामक व आतिरक धोरणाचया गरजासाठी तमचा प ा व ओळख िस करणयासाठी

कोणती मािहती आमहाला आवशयक असत ह तमहाला साग

f तमच हकक व जबाबदायार िवशषतः आमही दऊ कललया नामिनदशन सिवधचया (Nomination Facility)

सदभारत जी सवर ठव खाती सरकषा ककषातील वसत (articles in safe custody) व सफ िडपॉिज़ट लॉकर

याकरता िदली जात या सबिधची माहीती दऊ

g बचत चाल खात आिण इतर सवर ठव खातयासबधी ldquoअित महततवाचया अटी आिण िनयमrdquo (एमआईटीसी) आपलया रकॉडरसाठी खात उघडणयापव आपलयाला दणयात यईल

32 ldquoफोन कर नकाrdquo सवा (Do Not Call Service)

तमही आमचया बकचया फोन कर नकाrdquo सवा िकवा रा ीय फोन कर नका सवा (National Do Not Call

Registry) मधय सवतः अथवा आपलया टलीफ़ोन सवा परवठादारा (Service Provider) माफर त न दणी कली

असल तर आमची नवीन उतपादन सवा याची ावसाियक मािहती फोनएसएमएस ईमल ार आमही तमहाला

कळवणार नाही तथािप खात िववरण (Account Statement) आिण इतर महतवाची मािहती जस एस एम एस

अलटर सह खातयातील वहार आिण तमही सधया लाभ घत असलली उतपादन व सवा यासाठी मातर ह बधन

असणार नाही

33 ाज दर (Interest Rates)

आमही तमहाला खालील मािहती दऊ a तमचया ठव व कजर खातयासाठी कोणता ाजदर लाग आह

b जर आपण घतलल कजर िसथर (Fixed) ाजदराच असल तर कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण कलमrdquo

(Interest Reset Clause) जर असल तर आिण तयाची परभावी तारीख

c जर कजर बदलतया (Floating) ाजदराच असल तर तमचया बदलतया ाजदराशी सबिधत सदभर-दर

(Reference Rate) जयाचयाशी तमचा बदलता ाजदर जोडलला असल तसच तमचया कजारसाठी परतयकषात

लाग ाजदर सदभर दरावर लावलल अिधमलय (परीिमयम) िकवा िदलली सट

d आपलया कजारला ldquoिसथरrdquo (Fixed) दरा पासन ldquoबदलतयाrdquo (Floating) दरा मधय िकवा उलटसवरपी रपातर

करणयाचा पयारय आपलयाजवळ आह का आिण असलयास तयकारता आकारल जाणार शलक e तमचया ठव वर ाज दय कवहा असल िकवा तमचया कजर खातयावर कवहा ाज आकारल जाइल या सदभारतील

काल-ब ता

9

f आमही तमचया ठव वर वा कजर खातयावर ाजाची आकारणी कशी करतो आिण ाजाची गणना कशी कली

जात

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

आमही तमहाला आमचया कजर उतपादना वरील ाजदरातील बदल तसच सदभर ाजदर याचयात होणार बदल खलील पकी कोणतयाही मागारन आमचयाकड अ यावत झाललया गराहक सपकर पतययावर िनयिमत पण कळव

i पतर ii ई-मल

iii एसएमएस iv परसार माधयम

ाज दरातील बदल आमही शाख मधील नोटीस बोडर आिण आमचया वबसाईटवर दखील परदिशत कर

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule)

341 शलक व आकार (Fees amp Charges)

a िविवध सवाकिरता शलक व सवा आकार आमचया बकच बोडर िकवा बोडारन अिधकत कलल

सकषम अिधकारी याचया मानयतन ठरवलल असतील आिण ह दखील सिनि त कल जाईल की व त वाजवी आिण कोणतयाही एकाच परकारचया गराहकामधय भदभाव करणार नसतील b आमचया वबसाईटवर शलक अनसची (Tariff Schedule) उपलबध असल व तयाची एक परत तमचया

अवलोकनाथर शाखमधय ठवली जाईल आमही आमचया शाखामधय शलक अनसची उपलबध असलया ब लची नोटीस लाव c तमही िनवडलली उतपादन व सवा याना लाग असलल आकार lsquoशलक अनसचीrsquo मधय िवसतारान दऊ

d तमही िनवडलली उतपादन सवाचा लाभ घताना तया सदिभत लाग असललया अटी व शत याचा भग झालयास

िकवा न पाळलयास तमहाला लाग होणा-या दडाब लची मािहती आमही परव

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges)

जर आमही कोणतयाही शलक िकवा आकारात वाढ कली िकवा नवीन शलक िकवा आकार लाग कल तर अस नवीन बदल लाग होणयापव एक मिहना आधी खात िववरणपतर ईमल एसएमएस अलटरशाखतील नोटीसबोडर ार

आमही सिचत कर ही मािहती आमचया वबसाईटवर दखील ठळकपण उपलबध असल

10

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions)

a तमही जी बिकग उतपादन अथवा जया सवाची मागणी कली असल तयाचयाशी सबिधत अटी व शत आमही

तमहाला साग b सवर अटी व शत वाजवी असतील आिण सबिधत अिधकार दाियतव व बधन सप करणा-या असतील तसच

शकयतो ही मािहती साधया व सोपया भाषत िदली जाईल

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions)

a अटी व शत मिधल बदल आमही आपलयाला नवीन बदल लाग होणयाचया एक मिहना आधी खालील पकी

कोणतयाही एका िकवा अिधक मागारनी कळव

i पतर ii खात िववरण पतर (सटटमट ऑफ अकाउट) iii एसएमएस iv ई-मल

ही मािहती आमचया शाखतील नोटीसबोडरवर आिण वबसाईटवर स ा उपलबध असल b साधारणपण कोणतही बदल ह सभा परभावी (prospective effect) असतील व त अमलात आणणयाचया

एक मिहना अगोदर सिचत कल जातील c जर कोणतीही सचना न दता आमही बदल कल तर अस बदल आमही 30 िदवसात सिचत कर जर असा बादल

आपलयाकारता असिवधाकरक असल तर अशया बदलाचया सचनचया तारखपासन 60 िदवसात तमही तमच

खात बद कर शकता िकवा खात बदल कर शकता तयामळ तमहाला बदल झालला वािढव आकार िकवा ाज

ाव लागणार नाही

d अटी व शत यामध कलल बदल तातकाळ वबसाईट वर अ यावत कल जातील तयाचपरमाण

आपण िवनती कलयास नवीन अटी व शत याची परत आपणास िदली जाईल

11

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales)

a आमची जािहरात आिण परचारातमक (Promotional) सामगरी सप असतील व िदशाभल करणार

नसतील ह आमही िनि त कर

b कोणतीही जािहरात िकवा परचारातमक सािहतय जयामधय बिकग सवा िकवा उतपादन याकड लकष वधल असल

िकवा जयात ाजदराचा उललख असल व अशावळी जर इतर आकार व शलक लाग होत असल तर तयाचा आमही उललख कर व आपण िवनती कलयास मािगतलयास सबिधत अटी व शत सिवसतरपण उपलबध करन

दऊ

c आधारभत सवा (Support Services) दणयासाठी जर आमही ितसऱया पकषाची (थडर पाट ) मदत घत अस तर

तमची वयिकतक मािहती (जर तया थडर पाट ला िदली असल तर) ती थडर पाट आमचया इतकीच गोपनीय व

सरिकषत तहन हाताळल ह आमही सिनि त कर d तमही लाभ घत असललया आमचया िव ीय उतपादनाची वगवगळी विशष आमही तमहाला वळोवळी इ-मल

एसएमएस फोन ार सपरिषत कर जर तमही आमचया फोन कर नका सिवधवर न दणी कली नसल तर

आमचया इतर उतपादन सवा िवषयक सर असललया िविवध योजनाची (Offers) ची मािहती आपणाला दऊ

आपलयाला ईमल ारा पाठवल गललया मािहती सदभारत भिवषयात सपरषणाची सदसयता र (unsubscribe)

करणयाचा पयारय आपणास आह e आमचया िव ीय उतपादनाच सवाच िवपणन करणयाकरता आमही ldquoथट िवकरी परितिनधीrdquo (Direct Selling

Agents ndash डीएसए) याची िनयिकत कर शकतो आमच डीएसए जवहा तमचयाकड आमची उतपादनसवा

िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर सपकर करतील तयावळी तयाच वतरन कस असाव याची एक सिहता आमही तयार कली आह जवहा त आमची उतपादन िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर

सपकर साधतील तवहा तयानी त बकच फकत lsquoिवकरी परितिनधीrsquo आहत अशी ओळख दण अिनवायर आह आमचया

वतीन काम करणारी िकवा आमची उतपादन िवकणारी थडर पाट िकवा एजट सदर िनयमाच पालन करल ह आमही सिनि त कर

f आमच परितिनधी करीयर िकवा डीएसए याचया सदभारतील गरवतरणक िकवा तयाचया कडन झालल या सिहतच

उललघन याबाबतीत कोणतीही तकरार आपणाकडन परा झाली तर आमही योगय ती पाऊल उचलन तया सदभारत चौकशी कर व आमचया नकसान भरपाईचया धोरणानसार आपल झालल नकसान भरन दऊ

12

g आमही ह सिनि त कर की आमचया वतीन काम करणारा कोणीही एजट िकवा आमची आिथक उतपादन

िवकणारी कोणीतीही थडर पाट िवकरीचा वहार पणर झालयावर तयाना िमळणारी फी िकवा कमीशन उघड करल

h आमही ह सिनि त कर की आमचया जािहरात मधय कालपिनक फस ा िदशाभल करणायार ऑफरब ल

जागरकता वाढिवणयासाठी आवशयक अशया सवर सबिधत सदशाचाही समावश असल

13

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality)

आमही तमची सवर वयिकतक मािहती खाजगी व गोपनीय ठव (कालातरान जरी तमही आमच गराहक रािहला नाहीत

तरी) तयासाठी आमही खालील ततव आिण धोरणाचा अवलब कर

a खालील बाब चा अपवाद वागळता तमचया खातयासदभारतील तमही सवतः िदलली िकवा अनय मागारन

िमळालली मािहती आमही आमचयाच गटातील कपनी वा अनय कोणतयाही कपनी सह कोणालाही दणार नाही

(i) करिडट इनफमशन कपनीज़ (रगयलशन) अकट (सीआयसीए) परमाण कजारची मािहती असरिकषत कजर करिडट

काडर इ मािहती करिडट इनफॉमरमशन कपनीज (सीआयसी) ला दण (ii) काय ान आवशयक असलली िकवा बिकग िनयामकान मगीतलली मािहती दण

(iii) जनत परित दाियतव या नातयान उघड करावी लागणारी मािहती

(iv) आमच िहत-सबध जपणयाचया उ शान मािहती दणयाची आवशयकता असलयास (उदाहरणाथर फसवणक

रोखणयासाठी) परत िवपणन उ शासाठी (marketing purpose) मातर आमही िकवा आमचया गटातील

इतर कपनयासह आपली िकवा आपलया खातयाची (आपलया नाव आिण पततयासह) कोणासही मािहती दणयाच ह एक कारण महणन वापरणार नाही

(v) जर तमही आमहाला मािहती उघड करणयासाठी परािधकत कल तर

(vi) तमचयािवषयी बकर सदभर (Bankerrsquos Reference) आमचयाकड मािगतला गला तर तो दणयापव

आमहाला तमची लखी परवानगी लागल

b तमही आमहाला सप पण अिधकत कलयािशवाय आमही तमची वयिकतक मािहती िवपणन िवकरीचया कारणासाठी

कोणालाही दणार नाही िकवा आमहीही वापरणार नाही

c जर आमही आपलयाकडन कवायसी (KYC) चया गरजा ितिरकत कोणतीही मािहती गोळा कली तर ती खात

उघडणयाचया फॉमरचा एक भाग महणन असणार नाही तर ती सवततरिरतया गोळा कर जर आमही आपणाकडन कोणतीही अितिरकत मािहती गोळा कली तर आमही कोणतया कारणासठी ही मािहती घत आहोत याच कारण दऊ आिण तयासाठी आपणाकडन िविश समती घऊ

14

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs)

जवहा तमही कजर सिवधसाठी अजर करता तवहा

a आमही तमहाला CIC ची भिमका आमही तयाचयाकड कर शकत असललया तमचया चौकशीच म व तयानी

परिवललया मािहतीचा तमचया कजर िमळिवणयाचया कषमतवर होणारा पिरणाम ह िवषद कर

b CIC कडन आमही िमळवललया करिडट इनफमशन िरपोटरची परत तमचया िवनतीनसार आिण तयाकरीता तमही

िनधारिरत शलक भरलया नतर उपलबध कली जाईल c आपण आमचयाकडन घतललया कजारची अचक मािहती CIC ला ठरािवक कालातरान दत राह

d CIC ला कळवललया मािहती मधय आपण घतललया वयिकतक कजारची दखील मािहती असल जर

(i) तमचया कडन कजारची परतफड करणयात िदरगाई झाली असल

(ii) दय रकम सदभारत काही िववाद असल

e आमही कजारची िसथती (Credit Status) तातडीन अ यावत कर परत कोणतयाही पिरिसथतीत दय रकमची

(Overdues) परतफड झालयाचया तारखपासन 30 िदवसा पकषा जासत कालाविध या करता लागणार नाही कजर-

खात बद झालयास 30 िदवसाचया आत सीआईसी ला िरपोटर कल जाईल जर तमच कजर खात अगोदर िडफॉलट मधय असल व तयानतर िनयिमत (Regularize) झाल असल तर ही मािहती सीआईसी ला पढील िरपोटर मधय

अ यावत कली जाईल जर आिशक (partial) िवलिबत (delayed) िकवा दय रकमची कोणतीही तडजोड़

असलयास त आपलया करिडट गण-तािलकवर (credit score) पिरणाम कर शकल

f सीआयसीला परिवलया जाणायार मािहतीब ल जर काही मतभद असलयास आमही अशी मािहती दणयाची कारण

समाधानकारकपण समजावन या परकरणाच िनराकरण कर g आपण आमचयाकडन घतलल करिडट कजर सिवधा सबिधत मािहती आमही कोणतया सीआयसी ला िरपोटर कली

आह ाचा तपशील आपण िवनती कलयास आमही आपणास साग h र25 लाख() िकवा तयापकषा अिधक रकमचया हतपरससर चकारपणा (willful defaulters) करणार ओळखन

आमही तयाची नाव जाहीर कर आिण िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण अशा िवलफल

िडफॉलटरची नाव करिडट मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

i जयाच खात सशयासपद (Doubtful) िकवा तोटा (Loss) महणन वग कत कल आह अशा र100 कोटी() िकवा

तयापकषा अिधक अशा रकमचया िडफॉलटरची नाव िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण करिडट

मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

(िकवा वळोवळी सधारीत कलयापरमाण)

15

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback)

61 अतगरत प ित (Internal Procedures)

a तमहाला जर तकरार करायची असल तर आमही तमहाला साग

i तकरार कशी करावी

ii तकरार कठ करावी iii तकरार कोणाकड करता यईल iv आमचया कडन उ राची अपकषा कधी करावी v तकरार िनवारण करणयासाठी कोणाला भटाव vi झाललया िनणरयाबाबत जर तमही समाधानी नसाल तर पढ काय कराव

b आमच कमरचारी तमहाला तमचया कोणतयाही पर ाबाबत मदत करतील

c तकरारी योगय िरतीन व जलद हाताळणयाचया आमचया प ितची मािहती तमहाला कठ उपलबध होउ शकल ह

आमही साग

d तमचया तकरारीसदभारत तमही जयाचशी सपकर कर शकता तया अिधका-याच नाव शाखमधय परदिशत कल जाईल

जर शाखचया पातळीवर तमची तकरार सोडिवली गली नाही तर आमही ह सिनि त कर की आपली तकरार

बकचया अतगरत सव चच तकरार िनवारण अिधकायारचया सतरावर नउन आपलयाला 30 िदवसाचया आत अितम परितसाद िदला जाईल आपली इछा असलयास आपण आमचया िवभागीय परादिशक वसथापकाला परमख

नोडल अिधका-याला (PNO) भट शकता जयाच प शाखमधय परदिशत कलल असतील

e जर आपण आपली लखी तकरार हाती िदली असल तर आमही ताबडतोब तयाची पावती दऊ आिण एक तकरार

सदभर करमाक सवततररीतया तमचया न दणीकत मोबाईल नबरवर एसएमएस ार पाठिवला जाईल जर आपली तकरार फोन ार आमचया िनयकत टिलफोन हलपडसक िकवा गराहक सवा करमाकावर कली असल तर आमही

आपलयाला एक तकरार सदभर करमाक दऊ आिण आपलया तकररी सदभारतील परगतीची मािहती वाजवी कालावधीमधय दऊ

f आपली तकरार परा झालया पासन 30 िदवसाचया आत परकरणाचा तपास करन आमही आपलयाला अितम

परितसाद पाठव िकवा आपलयाला परितसाद दणयास जासत वळ का लागत आह याच सप ीकरण दणयाचा परय कर तरी दखील जर आपण समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा पाठपरवा कसा करावा ह साग

16

g तकरार दाखल कलयापासन जर 30 िदवसाचया आत आमचयाकडन उ र समाधानकारक उ र तमहाला िमळाल

नाही व तमहाला इतर मागारनी तकरारीच िनवारण करन घयाव अस वाटत असल तर बिकग लोकपाल (Banking Ombudsman) योजनखाली िरझवहर बकन नमललया बिकग लोकपालाशी तमही सपकर कर

शकता तयािवषयीची कायर-प ती आमच कमरचारी तमहाला सप करतील

62 बिकग लोकपाल योजना (Banking Ombudsman Scheme)

बिकग लोकपाल योजना आमचया वबसाईटवर आमही परदिशत कर आपण िवनती कलयास योजनची परत नाममातर

शलकात उपलबध करन िदली जाईल आमचया परतयक शाखमधय ती शाखा कोणतया बिकग लोकपालाचया

अिधकारकषतरा अतगरत यत तयाच नाव व प ा परदिशत कला जाईल जर बिकग लोकपालान िनणरय िदला आिण आमहा जवळ तया िनणरया िवर अपील करणयाचा कोणताही आधार नसलयास तकरारकतयारन हा िनणरय मानय

असलयाच िलिखत सवरपात िदलयाचया तारखपासन 30 िदवसाचया आत आमही या िनणरयाच पालन कर 63 गराहकाचया सभा (Customer Meets)

वचािरक दवाण-घवाण आिण सचनाच एक िनयिमत माधयम महणन आमही ठरािवक कालातरान गराहकाचया सभा आयोिजत करणयाचा परय कर 64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

शाखा सतरीय गराहकसवा सिमतीचया मािसक सभची तारीख आमही आमचया शाखामधय परदिशत कर इचछा असलयास आपण तया सभला उपिसथत राह शकता

17

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues)

a जवहा आमही कजर दऊ तयावळसच तयाचया परतफडीच वळापतरक महणजच रककम कालाविध िकती व कशा

हपतयामधय फडायची ह सप पण साग तथािप जर तमही परतफडीच वळापतरक पाळल नाही तर तमचयाकडन

पस वसल करन घणयासाठी दशातील परचिलत काय ापनसार योगय ती पावल उचलली जातील

b थकबाकी वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी आिण वसली परितिनधी

(एजट) नमणयासाठी आमच बकचया बोडर ार मानयता परा अस धोरण असल

c वसली करता परितिनधी (एजट) नमताना सवर सबिधत कायद िनयम मागरदशरक ततव आिण मजिरसाठी अटी

परवाना िकवा न दणी सबिधत सवर बाबी िवचारात घतलया जातील d आमही ह सिनि त कर की आमच वसली एजट तयाची जबाबदारी काळजीपवरक व सवदनिशलतन पार

पाडणयासाठी योगयपरकार परिशिकषत असतील आमही ह दखील सिनि त कर की त आखन िदललया मयारदाच उललघन करणार नाहीत e आमच कजर परतफडीच धोरण सौजनयपणर िनषपकष आिण मन वळिवणयाचया ततवावर आधािरत आह गराहकाचा

िव ास वध गत करण आिण तयाचयाबरोबर दीघरकालीन सबध िनमारण करणयावर आमही िव ास ठवतो f आपणाकडन दय असललया रकम ब लची सवर मािहती आमही आपलयाला दऊ आिण तयाची परतफड

करणयासाठी परशी पवरसचना आपलयाला दणयाचा परय कर

g वसली एजनसीकड कजर चकवणयाचा (डीफॉलट) मामला सोपावणयापव तया परकरणाची नीट तपासणी करणयाची

आमची यतरणा असल महणज आमचया कामातील तरिट मळ तमहाला असिवधा होणार नाही

h जवहा आमही आपलया िवर वसली परिकरया आरभ कर तयावळस आपणास लखी सिचत कर व तयाचबरोबर

आपली कस कोणतया वसली एजटकड़ ससथकड िदली आह तयाच नाव प ा व फोन नबर आपणास दऊ

i आमही वसलीसाठी नमललया एजनसीज कपनयाची मािहती आमचया वबसाईटवर उपलबध असल

J तयाचपरमाण आपण िवनती कलयास आपलयाशी सबिधत िरकवहरी एजनसीज कपनयाचा तपशील आमचया

शाखत उपलबध करन दऊ

k आमच कमरचारी िकवा वसली वा सकयिरटीचा(तारण मालम चा)पनररताबा (Security Repossession)

घणयाकरता आमचया कडन अिधकत करणयात आलली कोणतीही कती (ती िकवा तो) सवतःची ओळख दतील आिण आमही िदलल अिधकार पतर परसतत करतील तयाचपपरमाण आपण िवनती कलयास बकन िदलल अथवा

बकन अिधकत कललया अिधका-यान िदलल सवतःच ओळखपतर दाखवतील

18

l आमच सवर कमरचारी िकवा बकन वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी

अिधकत कलली कोणतीही िकत खालील मागरदशरक ततवाच पालन करल

i सवरसाधारणपण तमही िनवडललया सथानी तमचयाशी सपकर साधला जाईल जर अस िविश िठकाण

तमही सािगतलल नसलयास तमचया घरी िकवा तही शकय न झालयास तमचया कामाचया वसायाचया िठकाणी तमचयाशी सपकर साधला जाईल

ii आमच कमरचारी एजट सवतःची ओळख व बकच परितिनिधतव करणयाचा तयाचा अिधकार तमहाला अवगत करतील

iii तमचया गोपनीयतचा आदर कला जाईल

iv तमचयाशी सभयपण सवाद साधला जाईल

v तमचया कामाचया िकवा वसायाचया द ीन अपवादातमक िरतया आवशयक झालयास िकवा िविश पिरिसथती वागळता साधारणपण आमच परितिनधी तमचयाशी सकाळी 700 त सधयाकाळी 700

या वळदरमयान सपकर साधतील

vi िविश वळी िकवा िविश जागी फोन न करणया िवषयीचया तमचया िवनतीचा शकयतोवर आदर राखला जाईल

vii फोन कलयाचया वळा फोन कॉल ची सखया आिण झालल सभाषण याचया न दी ठवलया जातील viii दय रकमबाबतच िववाद िकवा मतभद परसपरना सवीकायर व स विसथत रीतीन सोडिवणयासाठी पणर

मदत कली जाईल

ix पस वसलीसाठी तमचया घरी आल असता सभयता व औिचतय पाळल जाईल आमच अिधकारीएजट

कोणतयाही िकतिवर कोणतयाही परकार मौिखक िकवा शािररीक धाकदपटशा िकवा तरास दणार नाहीत तयाचपरमाण जाहीरिरतया मानहानी करण िकवा कटिबयाचा िमतराचा कजर अनमोदन

करणारयाचा इ खाजगीपणा ला बाधा आणण धमकया दण िननावी फोन करण आिण चकीच व िदशाभल करणार िनवदन करण अशया मागारचा अवलब करणार नाहीत

तथािप सपकारसाठी तमची मािहती अ यावत करत रहाण ही तमची जबाबदारी आह जर तमही िदललया मािहतीचया आधार बक तमचयाशी सपकर साध शकली नाही तर उपलबध सरोता ार तमची मािहती गोळा कली जाईल आिण तमचा शोध घणयासाठी तमच िमतर नातवाईक याचयाशी सपकर कला जाईल

x कटबातील कणाचा मतय अशया अनिचत परसगी अथवा लगना सारखया एखा ा महतवाचया परसगी फोन करण वसली साठी भट घण टाळल जाईल

xi वसली एजटचया गर-वतरनाब ल आपलयाकडन कोणतीही तकरार आलयास तयाची चौकशी कली जाईल

19

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security

Repossession Policy)

थकबाकी वसली आिण गहाण वसतचा पनररताबा घणयासाठी आमही काय ाशी ससगत अशा धोरणाचा अवलब कर सदर धोरण आमचया वबसाईटवर उपलबध असल आिण िवनती कलयास तयाची परत आपलयाला आमचया शाखामधय अवलोकनाथर उपलबध कली जाईल

20

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services)

81 ठव खाती (Deposit Accounts)

a तमही आमचयाकड िविवध परकारची खाती उघड शकता जस बचत खात मदत ठवी चाल खात इतयािद आपण

अशी खाती खालील शली मधय उघड शकता i एकल नावान ii सयकत नाव iii सयकत पण (कोणीही एक िकवा उ रजीवी) (Either or Survivor)

iv सयकत पण (परथम िकत िकवा उ रजीवी) (Former or Survivor)

v सयकत पण (नतरची िकत िकवा उ रजीवी) (Later or Survivor)

िकवा vi अनय कोणतयाही प तीन

b आमही आपणाकरता ldquoबिसक बचत बक ठव खातrdquo (Basic Savings Bank Deposit Accounts- BSBD)

उपलबध कर जया मधय िकमान िशललक रकमची (Minimum Balance) पवर-अट नसल आमही कोणतही शलक न

आकारता पासबका() सह िकमान सवरसामानय सिवधा परव दऊ या सदभारतील मािहती पारदशरकिरतया

आपणास खात उघडणयाचया वळस िदली जाईल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक सटटमट ऑफ अकाउट सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच सटटमट दणयाची अनमती आह c वर दशरवलली खाती परवानगी-योगय असल तयापरमाण नामिनदशन सिवधसह (Nomination Facility)

आपण उघड शकता खात उघडणयाचया फॉमरमधय आमही नामिनदशनासाठी पयारय समािव कर तसच नामिनदिशत कतीच नाव पासबक अकाउट सटटमट िफ़कसड िडपॉिज़ट िरसीट (FDR) वर दशरिवणयाचा पयारय

दखील उपलबध असल खात उघडणयाचया वळीच आमही वर उललख असललया खातयाचा तसच नामिनदशन सिवध मळ होणारा पिरणाम सप कर d तमही कललया नामिनदशनाची मािहती िमळालयाची आमही पावती सवीकित दऊ व पासबक अकाउट सटटमट

एफडीआर वर नामिनदशनाची सतयता न द तयाचपरमाण आपण लखी िवनती कलयास नामिनदिशत िकतच नाव दखील तयावर नमद कर e आमही पासबका मधय ठव िवमा सरकषणािवषयी (Deposit Insurance Cover) मािहती परव

f बक बरोबरचया सवर वहाराचा परसा तपशील आमही पासबका मधय दऊ

21

g खात उघडणयाचया वळी आमही आपलयाला ldquoतरल ठव सिवधाrdquo (Liquid Deposit Facility) सवीप अकाउट

आिण आमचया ततसम बिकग उतपादनाब ल तयाच पिरणाम आिण कायरप तीसह सिचत कर

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit

Accounts)

कोणतही ठव खात उघडणया पव आमही

a तमचया गराहकाना जाणन घया (कवायसी) मागरदशरक सचनानसार योगय ती काळजी-परिकरया (Due

diligence) पणर कर

b या सदभारत आवशयक अशी कागदपतर िकवा पराव सादर करणयास आपणास साग

c गोळा कली जाणारी मािहती कवळ आमचया कवायसी करता आवशयक मनी ल डिरग परितबधक िकवा इतर

कोणतयाही वधािनक आवशयकतानसार असल जर आमहाला कोणतीही अितिरकत मािहती हवी असल तर ती सवततरपण मािगतली जाईल आिण अशी अितिरकत मािहती मागणया साठीची कारण आमही सप कर काय ान अिनवायर नसलयास अशी मािहती परदान करण आपणाकरता सविचछक असल काय ाची अमलबजावणी करणारी एखादी ससथा बिकग िनयामकान आवशयक कल नसलयास ही मािहती गोपनीय ठवली जाईल d खात उघडणयाचया फॉमर उपलबध कर जया मधय कवायसी चया पतरत करता आमहाला आवशयक असललया

मािहतीच िववरण आिण पडताळणीसाठी वा रकॉडर करता लागणारी कागदपतर सादर करण या सदभारतली मािहती असल e कवायसीचया सदभारतील कागदपतर िनयिमत कालावधीन सादर करण आवशयक कर जयायोग आमच रकॉडसर

अ यावत करण आमहाला शकय होईल f ठव खात उघडताना परिकरयातमक औपचािरकता सप कर आिण आपण मािगतलल आवशयक त सप ीकरण दऊ

g जया ठव सिवधचा आपण लाभ घऊ इिछता तया करता लाग असललया ldquoअित महतवाचया अटी व शत rdquo (Most

Important Terms and Conditions -MITC) आपणास दऊ

h खात उघडणयाचया वळी तमहाला एमआयटीसीचा एक भाग महणन िडपॉिज़ट इनशरनस अड करिडट गरटी

कॉप रशन ऑफ इिडया (डीआयसीजीसी) यानी दऊ कललया ठव िवमा योजनचा तपशील व तया सदभारतील िनयम व अटी उपलबध करन दऊ

22

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account)

a जर आपण आपलया चाल बचत खातयाचया िनवडीब ल आनदी नसाल तर खात उघडलया पासन 14

िदवसाचया आत आपण आमचया इतर कोणतयाही खात आमही दऊ कललया उतपादनात फरबदल (Switch)

करणयासाठी आमचयाशी सपकर साध शकता वकिलपकिरतया आपण आपल खात तयावरील जमा झाललया

ाजासह बद करणयाचा पयारय दखील िनवड शकता अशा परकरणामधय कोणतही दडातमक शलक लाग कल

जाणार नाही b आपण आपल चाल बचत खात बद करणयाचा िनणरय घतलयास आमही आपणाकडन सचना परा झालयाचया

परत सवर औपचािरक पतरता आिण सवर जररी कागदपतर सादर कलयानतर तीन कामकाजाचया िदवसाचया आत

आवशयक कती कर c जर आपण आपलया सिकरय आिण ऑपरिटवह खातयाला आमचयाच बकचया दसयार शाखत सथालातिरत कर

इिचछत असाल तर आमही तयापरमाण कर या सदभारत आपली िवनती परा झालयावर आमही पततयाचा नवीन

परावा न मागता आिण आपलया वतरमान पततयाब ल आपलया सवतःचया घोषणापतराचया आधार आपल खात 3 (तीन) कामकाज िदवसाचया आत आपलया इिछत शाखत हसतातिरत कर परत सहा मिहनयाचया आत तमहाला बदल झाललया पततयाचा कागदोपतरी परावा सादर करावा लागल आपल खात िकरयानवियत (operationalised)

झालयानतर आमही आपणास लवकरात लवकर सिचत कर आपलया िव मान सथायी सचना (Standing

Instructions) डायरकट डिबट इतयािद जर असलयास तया सबिध आपल खात हसतातिरत कललया शाखला

सिचत कल जाईल 813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts)

जवहा आपण ठव खात उघडाल तवहा आमही

a एका ठरािवक कालावधीत िकती वहार रोख एटीएम िवथडरॉअलस इतयािद िवनामलय कल जाऊ शकतात

याची मािहती दऊ b िविहत मयारदा ओलाडलयास आपलयाला कोणतया परकारच शलक लाग कल जाईल याची मािहती दऊ शलकाचा

तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव कला जाईल c आपलया बचत ठव वर कोणतया दरान ाज िदल जाईल तयाच मोजमाप कस कल जात आिण तयाचया दयकाचा

ठरािवक कालाविध याबाबतची मािहती आपलयाला िदली जाईल

23

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance)

a बचत बक खातयात िकमान िशललक रककम िकती असावी ह आमचया शाखमधय परदिशत कल जाईल

b ठव उतपादन जस बचत बक खात आिण चाल खात िकवा कोणतयाही अनय परकारच ठव खात या सदभारत आमही

आपलयाला सिचत कर की i खातयाचया ऑपरशनस सबिधत अटी व शत चा एक भाग महणन अशा खातयामधय िकती िकमान

िशललक रककम ठवण आवशयक आह ii जर आपण आपलया खातयात िकमान िशललक रककम कायम ठवणयात कसर कलयास तयाब ल लाग

होणार शलक शलकाचा तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल iii िकमान िशललक रकमचया िनयमात कोणतही बदल करणयापव 30 िदवसाची पवरसचना िदली

जाईल ा सचना कालावधी (Notice Period) दरमयान आमही वाढ झालली िकमान िशललक रककम

आपलया खातयात न ठवलया ब ल कोणतही शलक आकारणार नाही यािशवाय आपणाकड़ बीएसबीडी खातयात बदल (िसवच) करन घणयाचा पयारय असल जयासाठी आमही कोणतही शलक आकारणयापव आपलयाला सिचत कर iv आमही ह सिनि त कर की बचत खातयातील िशललक कवळ ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलयाचया

शलक आकारणीमळ नकारातमक (Negative) होणार नाही जर खात बद िकवा पनरजजीिवत

करायच झालयास िकमान िशललक न ठवलयामळ लाग कलल शलक भरणयाची मागणी आमही करणार नाही v आपण आपलया खातयात ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलया ब ल च शलक ह आपलया खातयात आढळन

आललया िकमान िशललक रकमचया कमतरतचया परमाणात असल 8132 शलक (Charges)

चकबक जारी करणयाकरता अितिरकत डपलीकट सटटमट ऑफ अकाउट डपलीकट पासबक पड़ चक चया

परितिलिप फोिलयो शलक डिबट काडर एटीएम काडर सवाकषरी सतयापन चक िरटनर जनादश (Mandate) िकवा

खातयाचया शलीतील बदल बचत चाल खात बद करण होम बराच नॉन-होम बराच मध रोख जमा करण वा

काढ़ण बकचया सवतचया इतर बकाचया एटीएम माइकरो एटीएम मधन कश नॉन-कश वहार इतयािद च

िविश शलक आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल िदललया सवलती िकवा सट तया सवलतीचया मळ वधता कालावधी दरमयान काढन घतलया जाणार नाहीत

24

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements)

a आपणास आपल खात वसथािपत करणयासाठी आिण तयातील न दी तपासणयासाठी जर आपण पासबक हा

पयारय िनवडला नसल तर आमही आपलयाला मािसक खात-उतारा ईमल ारा सटटमटस (आपली समती

असलयास) परव ही सिवधा िडिजटल माधयमातन स ा उपलबध होउ शकल b आपण आमहाला आपलया खातयासाठी सामानयतः उपलबध आह तयापकषा अिधक वळा खात िववरण परदान

करणयास साग शकता ही सवा सशलक असल व आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल c आमही आमचा एमआयसीआर कोड आिण आयएफएस कोड चकबक पासबकस आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमनट) यावर दशरव d बकचया गराहक सवा कदराचा करमाक आिण शाखचा सपकर करमाक आमही पासबक आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमट) वर उपलबध करन दऊ e आमही आिथक वषारमधय एकदा कजर खातयाच िववरणrdquo (सटटमट) िवनामलय परदान कर ह िववरण (सटटमट)

ऑनलाइन सिवध ार िकवा ईमल- ार उपलबध कल जाईल आिण या पयारयाचया अनपिसथतीत पोसट ार पाठवणयात यईल जर तमहाला कजर खातयाचया िववरणाची (सटटमनटची) नककल िकवा अिधक परती ह ा असतील तर तयाकािरता ज शलक लाग असल त आमचया वबसाइट वर असललया परशलक सची (टिरफ श ल) मधय तसच कजार सबधीचया दसतऐवजा मधय नमद कलल असल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक खात िववरण (सटटमट ऑफ अकाउट) सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच िववरण (सटटमट) दणयाची अनमती आह

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit

accounts and addition of value added services)

जर आपल खात शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवासाठीचया अटी पणर करत असल तर आपलया लखी समतीन

िकवा इतर कोणतयाही मागारन िकवा जथ आपली मानयता परमाणीकत इलकटरॉिनक माधयमा ार घतली जात अशया परकार घतलयानतरच शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवा परवलया जातील 8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts)

एकदा खात वरचया दजार वरन खालचया दजारवर अवनत झालयानतर आपणास तस कळव 30 िदवसाचया पवरसचननतर आमही खात अवनत कर अजञान 814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors)

a आपण िवनती कलयास आमही तमहाला साग की एखा ा अलपवयीन (अजञान) िकतचया नाव ठव खात कस

उघड़ता यत आिण त कस ऑपरट करता यत b अलपवयीन (अजञान) िकत कोणतया तारखस वयसक (सजञान) होत आह ह आमही सिचत कर

25

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts)

आमही ह कर a जवहा तमही तमच खात उघडाल तवहा कोणतया पिरिसथतीत तमच खात िनषकरीय स महणन वग कत कल

जाईल याची तमहाला मािहती दऊ तसच आपल खात िनिषकरय स अस वग कत करणयापव िकमान तीन महीन

अगोदर तयाच होणार पिरणाम आमचया रकॉडर परमाण आपलया अितम न दललया पततयावर आिण िकवा ईमल ार आपणास सिचत कर b आपल खात िनिषकरय स अस वग कत कल जात आह ह सागणारा एसएमएस ईमल दखील पाठवणयाचा

परय कर c खात िनषकरीय स अस वग कत करणयापव सयकत खातधारकाला खातधारकाना स ा सिचत कल जाईल

d आपण खात सिकरय कर इिचछत असलयास आमही आपलयाला या प तीची मािहती दऊ

e खात कवळ िनिषकरय स झालयामळ कोणतही शलक लाग कल जाणार नाही

f िनिषकरय खातयाचया सिकरयकरणासाठी (पनहा चाल करणयासाठी) आमही आपलयाला शलक आकारणार नाही

g स खात सिकरय झालयावर आपलया िवनती नसार एसएमएस ईमल िकवा पतरासह िविवध मागारन आपणास

सिचत कर

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account)

सामानय पिरिसथतीत आमही िकमान 30 िदवसाची सचना व कारण िदलयािशवाय आपल खात बद करणार नाही

अशा परकरणामधय आपलया ार आधीच जारी कललया धनादशाकिरता आपण पयारयी वसथा करण बधन कारक

राहील व तयाचपरमाण अशया खातयावर नवीन धनादश जारी करणयापासन सवतःला परावत करण आवशयक असल 82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services)

a सकलनासाठी पाठवणयाकरता धनादश जमा करणयासाठी आमही डरॉप-बॉकस सिवधा दऊ डरॉपबॉकसमधय जमा

झालल धनादश योगय रीतीन आिण तातडीन न दल जाव ह सिनि त करणयासाठी आवशयक ती खबरदारी घतली जाईल तरीस ा आपलया इछनसार आपण धनादश डरॉपबॉकसमधय जमा करणया ऐवजी बकचया काउटरवर जमा

करन पोचपावती घऊ शकता b आमही सथािनक आिण पररगावचया धनादश िडमाड डराफट ई समाशोधन चकराब ल तयाच िदवसाचया

(same day) िकलअिरगसाठी धनादश इतयािद दाखल करणयासाठी कट-ऑफ वळ आपण धनादश इतयािद जमा

कलयानतर पस कधी काढ शकता समाशोधनासाठी िवलब झालयास आमचया चक कलकशन पॉिलसी नसार

(धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार) आपणास कधी ाज दय होत यासारखया तपशीलासह आपलयाला

सिचत कर

26

c जर चक डीडी इतयािद सकलनास िवलब झाला तर आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार

तमचयाकडन मागणी होणयाची वाट न पाहता तमहाला नकसान भरपाई िदली जाईल

d जर आपण सकलनासाठी जमा कलला धनादश परदान न होता परत आला तर तमहाला तविरत एसएमएस ईमल

ार कळवणयात यईल

e आपण जारी कलला परत परदान न करता आलला असवीकत धनादश अिधकत सवाकषरी असललया चक िरटनर

ममो सोबत जयामध असवीकितची तारीख व नाकारणयाच करण समािव असल 24 तासाचया आत तमहाला

परत कला जाईल

f जर बाहरगावचया धनादशासाठी तातकाळ करिडट दऊ करणयात आल तर याबाबत िनयम व अटी याची मािहती

दऊ उदा तमही दाखल कलल चकस डराफटस ई सतोषजनकरीतया सचािलत अशया खातया मधय कोणतया मयारद

पयरत करिडट कल जाऊ शकतात इतयािद

g जर आपण आमचयाकड जमा कलल चक डराफट इ मागरसथ असताना गहाळ झाल (lost in transit) तर आमही

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा परमाण आपणास डिपलकट चक डराफट िमळणयाकरता सवर

परकारची मदत कर व आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई दऊ

h आपण जवहा खात उघडाल तया वळस आिण आपण जवहा िवचारणा कराल तवहा आमही वरील मािहती दऊ जर

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा मधय काही बदल झालयास सधािरत धोरण आमचया वबसाइट

वर परदिशत कल जाईल आिण त आमचया सवर शाखामधय उपलबध कल जाईल 83 रोिखच वहार (Cash Transactions)

a वहाराचया परकारावर असलल कोणतही िनबरध िकवा लाग असलल शलक याचा अपवाद वागळता आमही

आमचया सवर शाखत कोअर बिकग परणालीनसार रोख रककम सवीकार अथवा अदा कर b खराब मळललया नोटा आिण िकवा छोटी नाणी आमही दर िदवशीचया एका िनधारिरत मयारद पयरत आमचया

सवर शाखामधय िविनयिमत करन तयाबदलयात चागलया दजारचया सवचछ अशया नोटा नाणी जारी कर

तयाचपरमाण ही सवा एका िनधारिरत मयारदपयरत िनयिमत नसललया (Walk-in) गराहकाकरता स ा उपलबध

असल c िनिद रकमपकषा अिधक रोख रकमचया वहारासाठी आपला पन (PAN) सादर करण आवशयक असल

27

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a थट डिबट सथायी िनदश कशा परकार कायर करतात तमही तया कशा न दव िकवा र कर शकता आिण

तयासबिधच शलक याची मािहती आपणास खात उघडताना दऊ या सव करीता आमचया परशलक-सची नसार शलक आकारल जाईल b थट डिबट करता आपण िदलल आदश [रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा (NECS) रा ीय सवयचिलत

समाशोधन गह (NACH) चया अतगरत] आिण आपलया इतर सथायी सचनानसार कती कर जर आपलया

आदशानसार कती करणयास िवलब अथवा हयगय झालयास व तयामळ आपल आिथक नकसान वा आपणावर अितिरकत बोज़ा पडलयास आमही आपलयाला बकचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ तमचया खातयात परशी िशललक नसलयामळ जर तमचया आदशाच पालन करता आल नाही तर परशलक अनसचीपरमाण (Tariff

Schedule) आकार घतला जाईल

c जवहा अस िनि त होईल की एखादी रककम तमचया खातयात अनिधकतपण चकीन डिबट कली गली आह तवहा

ती रककम ाजासह तमचया खातयात करिडट कली जाईल व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई िदली जाईल 85 परदान रोखणयाची सिवधा (Stop Payment Facility)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a तमही जारी कललया चकचया बाबतीत तमची परदान रोखणयाची सचना सवीकार तमचयाकडन तशी सचना

िमळालयावर तातकाळ तयाची पोचपावती दऊ आिण जर आमचयाकडन चक अगोदरच परदािनत (Clear) झाला

नसल तर पढील कित कर

b परशलक अनसिचमधय नमद कलयापरमाण लाग असलयास आकार लाव

c जर परदान रोखणयाची सचना आमहाला िमळालयानतर आमचयाकडन चकच परदान कल गल तर तवढी रककम

परत कर व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ 86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions)

आमही ह कर a तमचया खातयातन परदािनत झालल मळ धनादश डिबट सचना िकवा तयाचया परितिलिप िकवा चक टरकशन िससटम (CTS) नसार सादरकतयार बककडन परा झालली चकची परितमा काय ानसार आवशयक

असललया कालावधीसाठी जतन कर

28

b जोवर आमचयाकड रकॉडसर उपलबध आहत तोपयरत परवा महणन धनादशधनादशाची परितमा डिबट सचनची

परत िकवा परितमा आपणास दऊ जर तमचया खातयातील परद धनादश डिबट सचनाचया सदभारत काही वाद असल आिण िववािदत चक ई चया परितिलिपची आपण िवनती कलयास अशया धनादशाचया डिबट सचनचया तारखपासन एका वषारचया आत मागणी कलयास आकार लागणार नाही मातर एक वषारचया कालाविधनतर अशया िवनतीवर परशलक सची परमाण आकार लावला जाईल C परदान न झालल आिण कालबा (stale) झालल धनादश आमही कस हताळतो त आपलयाला िविदत कर या

सदभारत आकारल जाणार शलक आमचया परशलक सची मधय समािव असल 87 मदत ठवी (Term Deposits)

a जवहा आपण आमचयाकड मदत ठव ठवाल तवहा खात उघडणयाचया तमचया अजारतच ठवीची मदत पणर

झालयानतर ठवीचया रकमचा परतावा कशा प तीन पािहज तयाब लचया सचना घऊ

b मदत पणर झालयानतर ठवीचया परता ा सदभारत आपली कोणतीही सचना नसलयास ठवीचया मदतपत ची

तारीख परशी अगोदरच पतर ई-मल एसएमएस ारा आपणास कळव c तदनतरही आपणाकडन कोणतीही सचना परा झाली नाही तर कर-बचत ठवी ई सारखया मदत ठवी सोडन

तया ठवीच पव चयाच मदतीकरता परत परचिलत ाज दरान नतनीकरण कर

d मदत ठवीच पस मदतपत होणयाआधीच काढणयाची परिकरया साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम

आय टी सी (महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल

e मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास लाग असलल ाज दर आिण आकारल जाणार

शलक याची मािहती दऊ f मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास जर सवर ठवीदारानी या करता सयकतपण िविश

अिधदश (Mandate) िदला असलयास पवरवत िकत िकवा उ रजीवी दोह पकी एक िकवा उ रजीवी या

अिधदशा परमाण परवानगी दऊ खात उघडणयाचया अजारमधयच आमही अशया अिधदशाच परयोजन कर g मदतपत नतरचया एखा ा तारखस जर तमहाला ठवीच नतनीकरण करायच असलयास तयासाठी लाग होणार

ाज अटी व शत तमची ठव सवीकारताना साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम आय टी सी

(महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल h तमचया ठव वरील जमा ाजाचया उतप ा सदभारत आयकर कायदयातील तरतदी या काय ातगरत आमचयावर

असलली बधन आिण मळ ोतातन कर कापताना तमहाला िमळ शकणारी सट याब ल मािहती दऊ

29

i जर तमच ाजाच उतप ह करपातर नसल तर अजर करतवळी आमही आपलयाकडन फॉमर 15G िकवा 15H जो

लाग असल तो सवीकार जर तमही तमचया ाजाचया उतप ावर कर भरणयास जबाबदार नसाल तर तमही

आमहाला आवशयक असल तो फॉमर आिथक वषारचया सरवातीला सपदर कर शकता आमही अशा फॉमसर ची पोचपावती दऊ

j तमचया ठवीवर जमा झाललया परदान कलया जाणायार ाजातन जर आमही कर वज़ावट कली तर िनधारिरत

कालाविधत तयासबधीच परमाणपतर तमहाला दऊ 871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits)

मदत ठव चया तारणावर उपलबध असलल कजर अिधकषर (ओवहरडराफट) सिवधा यािवषयी आमही ससप पण साग 88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased

account holders)

a आमचया ठव धोरणाचा एक भाग महणन मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण करणयासाठीची

कायररत परिकरया (operational procedure) आमचया शाखत आिण आमचया वबसाइटवर उपलबध आह

b मयत खातधारकाच दाव िनराकरणासाठी जया िकत आमचयाशी सपकर साधतील तया कतीना आमही दावा

करणयाकरता लागणार फॉमसर उपलबध करन दऊ ह फॉमसर आमचया वबसाइट वर दखील उपलबध असतील 881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

a मयत खातदारान जर तयाच ठव खात नामिनदशन सिवधचा वापर करन वधिरतया नामिनदशन कल असल

िकवा lsquoउ रजीवीrsquo कलमासह खात उघडल असल (जस ldquoदोह पकी एक िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoकोणीही एक िकवा

उ रजीवीrdquo िकवा ldquoपरथम िकत िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoनतरची िकत िकवा उ रजीवीrdquo) तर मयत खातदाराचया खातयातील िशललकीच परदान मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत कतीला कल जाईल जर ndash

i उ रजीवी नामिनदिशत िकत सवतःची ओळख आिण खातदाराचया मतयचया

वसतिसथित बाबत योगय कागदपतराचा परवा सादर करन पटवन दईल ii मयत खातदाराचया खातयातन रककम परदान करणयास बकस मजजाव करणारा सकषम

नयायालयाचा कोणताही आदश नसलयास अशया परकरणामधय मयत खातदाराचया खातयात िकती रककम िशललक आह ह िवचारात न घता मयत

खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतस तयाचयाकडन उ रािधकार परमाणपतर (Succession

Certificate) परशासन पतर (Letter of Administration) िकवा परोबट इ िकवा नामिनदिशत िकतकडन

कषितपित बध (Indemnity Bond) िकवा जामीन (Surety) न मागता मयत खातदाराचया खातयातील िशललक

रककम परदान कली जाईल

30

b उ रजीवीनामिनदिशत िकतना मयत खातदाराचया कायदशीर वारसाच िव सत महणन बककडन परदान

िमळल अथारत तयामळ मयत कतीचया खातयातील रककम जया कतीला बकन अदा कली आह अशा िकतिवर च कोणाचही हकक व दाव याना कषती पोहोचणार नाही

c या अट चया अधीन राहन उ रजीवीनामिनदिशत िकतना रककम परदान कलयानतर बक आपलया दाियतवामधन

पणरपण मकत होईल

d दोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवी िकवा पिहला िकवा उ रजीवी असा अिधदश (Mandate)

असललया मदत ठव चया बाबतीत कोणतयाही एका ठवीदाराचया मतयनतर उ रजीवी सह-खातदाराना मदतपत पव ठवी काढन घणयाची परवानगी तवहाच िदली जाईल जवहा सवर ठवीदाराकडन अशा पयारयाचा अिधदश बकला िदला गला असल मदितपव ठवीच पस काढायच असलयास ठिवचया तारखस लाग असललया ाज दरान व जया कालाविध पयरत ठव आमचयाकड़ जमा होती तया कालाविध पयरत कोणतयाही दडािशवाय िदली जाईल

e कपया याची न द घया की सयकत नाव असललया ठव खातया सदभारत सवर खातदाराचया ददवी मतय नतरच

नामिनदिशत िकतच तया खातयावरील अिधकार गरा धरल जातील

f नामिनदशन न दणी करत वळी आपणास नामिनदिशत िकतच नाव पासबक खातयाच िववरण एफ डी आर

मधय दशरवाव अथवा नाही याबाबत पयारय उपलबध असल 882 उ रजीवी नामिनदश कलम नसलली खाती (Accounts without the survivor nominee

clause)

जर मयत खातदारान नामिनदशन कलल नसल िकवा ldquoदोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवीrdquo (जस एकल िकवा

सयकतिरतया पिरचािलत खात) या पधदतीच खात नसल तर सामानय माणसाला नाहक होणारा तरास व गरसोय टाळणयासाठी खातदाराचया कायदशीर वारसाना परतफड करणयासाठी आमही सोपी परिकरया अवलब आमचया जोखीम वसथापन धोरणानसार कषितपत बध-पतरा ितिरकत (Letter of Indeminity) इतर कागदपतर सादर

करावी न लागता मयत ठवीदाराचया खातयातील िकती रककम परत दता यऊ शकल याची आमही िकमान मयारदा ठरव (आपण मागणी कलयास ही मािहती शाखत िदली जाईल) 883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims)

दावदारानी खातदाराचया मतयचा योगय तो परावा व बकस समाधानकारक अशी दावदाराची सवतची ओळख पटवन िदलयास मयत खातदाराचया वतीन सादर झालला दावा आमहाला िमळालयापासन 15 िदवसाचया आत

चकता कर व मयत िकतचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतना दय रककम अदा कर

31

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

मदत ठव चया बाबतीत खात उघडणयाचया फॉमर मधयच आमही अस कलम समािव कर की जयायोग खातदाराचा

मतय झालयास मदत ठव मदतीपव िनलिबत करणयास (मोडणयास) मभा िदलली असल याकरता लाग असललया

अटी स ा खात उघडणयाचया फॉमरमधयच िदललया असतील अशया परकार मदतपत पव पस काढताना कोणतही

दडातमक शलक लाग होणार नाही

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the

name of the deceased depositor)

मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतला होणार क टाळणयासाठी मयत खातदाराचया नावावर

यत राहणा-या पशाचया सदभारत उ रजीवी नामिनदिशत िकतकडन योगय परकारचा करारनामा अिधकारपतर

घतल जाईल यासाठी खालीलपकी एखा ा मागारचा अवलब करणयाचा िवचार कला जाईल

i नामिनदिशत उ रजीवी िकत आमहाला ________________ मयत याची मालम ा अशा नावान

एक खात उघडणयासाठी परािधकत कर शकत जयामधय मयत खातदाराचया नावावर यणार सवर पस जमा

कल जातील मातर पस काढता यणार नाहीत

िकवा ii नामिनदिशतउ रजीवी िकतन आमहाला परािधकत कलयास आलल पस खातदार मतय पावला आह

अशा श-यासह पाठवणा-यास (Remitter) परत कल जातील व तयापरमाण नामिनदिशतउ रजीवी

िकतला कळिवणयात यईल तयानतर उ रजीवीनामिनदिशत िकत िकवा कायदशीर वारस पस

पाठिवणया-याशी सपकर साधन योगय तया लाभाथ चया नाव परकरामय दसताऐवाजा ार ( Negotiable

Instrument) िकवा इतर इलकटरॉिनक माधयमा ार पस पाठवणयास साग शकतात

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts)

i िनव ी वतन जमा करणयाकरता बचत खात उघडल असल तया खातयाकरता नामिनदशन सिवधा उपलबध

असलयाच आमही आपलयाला साग ii आमही आपलयाला कळव की बिकग कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 आिण िनव ीवतन थकबाकी

(नामिनदशन) िनयम 1983 िभ आहत

32

iii आमही आपणास सिचत कर की तमचया ार िनव ीवतन थकबाकी (नामिनदशन) िनयम1983 नसार

िनवि वतनाची थकबाकी िमळणयाकरता कलल नामिनदशन तमचया आमचयाकडील ठव खातयासाठी वध असणार नाही यामळ जर ठव खातयाकरता असललया नामिनदशन सिवधचा लाभ आपण घऊ इिचछत असलयास बिकग

कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 नसार नामिनदशन आवशयक आह

() [टीप या सिहतमधील कलम 885 मधील तरतदी आमचयाकडील िनवि वतन धारकाचया ठव खातया करीता लाग होणार नाहीत] 89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers)

a जर आमही सरकषा जमाककष (लॉकर) सिवधा दत अस तर लॉकसरचया वाटपासदभारतील व मौलयवान वसतचया

सरकषीत ठवीब लच िनयम व प त आिण िकमती सामानाची सरिकषत ठव याबाबतची पणर मािहती दऊ

तयाचपरमाण सफ िडपॉिझट लॉकरची सवा आिण मौलयवान वसतचा सरिकषत ठव याचयातील खास िविश

विशष शलकासह फरक सप कर लॉकरच वाटप मदत ठवीशी िनगिडत न ठवता कर तथािप लॉकरच भाड

वळचया वळी िमळणयाचया द ीन लॉकर दताना तीन वषारच भाड व गरज पडलयास लॉकर तोडणयासाठी लागणार शलक इतकया रकमची मदत ठव घऊ आपलया लॉकरचया भाड थकबाकी सबिधत आमचया रकॉडरवर उपलबध असललया पततयावर आिण िकवा ईमलवर आपलयाला समरणपतर पाठव लॉकर करारानसार भाड िदल गल नाही

तर दय असलल भाड़ िमळपयरत लॉकर सिवधवर बधन आणणयाचा अिधकार आमचयाकड असल आमही सबिधत करारात ह कलम समािव कर b आमही आपलयाला कळव की लॉकर भाड ततवावर घतलयामळ प ादाता (lessor) आिण भाडकर (lessee)

महणन सबध परसथािपत होतात आिण भाडकरला सफ िडपॉिज़ट लॉकरकरता मकत आिण सरिकषत वातावरणात परवश िमळणयाचा अिधकार आह 810 िवदश िविनयम सवा (Foreign exchange services)

a जवहा तमही िवदशी चलनाची खरदी िकवा िवकरी कराल तयावळी आमही या सवब लची िविनमय दर व

िवदशी चलन वहाराला लाग असलल इतर आकार याब लची मािहती दऊ जर ह शकय नसल तर त

कशा प तीन घतल जात त तमहाला साग

b जर तमहाला परदशात पस हसतातिरत करायच झालयास त कस कराव ह साग व पढील

मािहती दऊ i सवाच वणरन आिण तयाचा वापर कसा करावा ह साग

ii तमही परदशी पाठिवलल पस तथ कवहा िमळतील ह साग व जर उशीर झाला तर तयाची कारण साग

iii िवदशी चलन बदलताना लाग असलला िविनमय दर साग (जर परतयकष वहार करताना ह शकय

नसल तर तो दर काय होता ह आमही तमहाला नतर कळव)

33

iv तमहाला ाव लागणार कोणतही किमशन िकवा शलक व पस िमळणा-याला स ा ाव लागणार सबिधत िवदशी बकच शलक याब ल अवगत कर

c िवदशात दय रककम अदा करणयाकरता तमही िदलली मािहती परशी आह िकवा नाही ह साग जर काही

तरिट असलयास िकवा अपरी कागदपतर िदली असलयास आमही तमहाला तातिडन कळव व ती दरसतपणर

करणयासाठी सहायय कर

d जर परदशातन तमचया खातयात पस जमा झाल असतील तर आमही तमहाला मळ रककम

व तयावर जर काही शलक लावल असल तर ती रककम कळव जरी पस पाठवणा-यान सवर शलक भरणयाच

मानय कल असल तरीही पस आपलया खातयात जमा करत वळी आमही आमच शलक वधािनक कर जमा

झाललया रकमतन वजा कर e तमही िवनती कलयास आमही दत असललया िवदशी चलन सवसबिधत िनयामक आवशयकता (Regulatory

requirements) िकवा अटी याबाबत मागरदशरन कर

f जयािदवशी रककम तमचया खातयात करिडट होण अपिकषत असल तयापकषा जासत उशीर झाला तर तमहाला

या परकार नकसान भरपाई दऊ i) रककम दय तारख नतर जमा झालयामळ झालल ाजाच नकसान व ii)

िवदशी चलन दराचया परितकल हालचाली मळ दय असलली भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणा

नसार दव

g वधािनक परमाणपतर जी कोणतयाही शलकािशवाय दण बधनकारक आह ती वगळता िनयामक वधािनक

सचनानसार आवशयक असलली परमाणपतर नाममातर शलक ज आमचया वबसाइटवर परदिशत कल असल

आकारन िदली जातील

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India)

जर तमहाला भारतातगरत पस पाठवायच असतील तर त कस कराव याब ल आमही मािहती दऊ व खालील परमाण कती कर

a सवाची िवसतत मािहती दऊ व तयाचा वापर कसा करावा त साग

b पस पाठवणयासाठी कोणती सवा तमचया गरजनसार सवारत जासत योगय आह त सचव

c टिरफ श ल परमाण सवासाठी िकती शलक िकवा किमशन तमहाला ाव लागल ह साग

d मोबाईल बिकगएनईएफटीआरटीजीएस ार आपण पाठवललया पशाची िसथती भिवषय काय आह ह

एसएमएस ईमल ार कळव

34

e एनईएफटीआरटीजीएस वहार िडिजटल बिकग शी सबिधत तमच पर चौकशी हाताळणा-या आमचया

गराहक सिवधा कदराशी सपकर साधणयासाठी अ यावत मािहती वबसाईटवर उपलबध करन दऊ f िवलब झालयास तयाब ल भरपाई दऊ आिण नकसान अितिरकत शलक तमचयाकडन घतल असलयास तयाचीही

भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

g एका िनधारिरत मयारदपयरत पस पाठवणयाची सिवधा खातदार नसललया बकत यणा-या

कोणतयाही गराहकाला (Walk-in customer) स ा आमही दऊ

812 कजर वाटप (Lending)

a कजर आिण अिगरमचया (Advances) सदभारत बकचया बोडारन मजर कलल धोरण असल

b तमची आिथक िसथती व परतफडीचया कषमता याच काळजीपवरक मलयाकन करन तया

आधारावर तमहाला कजर दणयाचा आमचा िनणरय अवलबन असल c कजर दणयाचया बाबतीत आमही िलग जात आिण धमारचया आधारावर भद करणार नाही तथािप समाजाचया

िविश वगारसाठी (िवकास) योजना तयार करणयापासन िकवा तयात भाग घणयापासन ही बाब आमहाला अटकाव करणार नाही 8121 कजर (Loans)

81211 सामानय मािहती (General Information) -

आमही ह कर a तमही जयाचा लाभ घऊ इिचछता अशया कजर करिडट सिवध करता लाग असणा-या अतयत महतवाचया अटी

व शत (MITC) आमही तमहाला दऊ

b तमहाला कजर करिडट काडर दणयाचा अजर सवीकारताना (sourcing) आिण कजारची करिडट काडारची मजरी

कळवताना आमचया कजरकरिडट काडारची ठळक विशष व तयाचबरोबर तयाला लाग होणार शलक व

आकार याची मािहती दऊ

c अजर करणयासाठी तमचयाकडन आमहाला लागणारी मािहती कागदपतर याबाबत सलला दऊ तमची

ओळख राहणयाचा प ा व नोकरी इ या सदभारत लागणार कागदपतर व वधािनक परािधकरणाचया

(Regulatory Authority) कायदशीर व िनयामक आदशाच पालन करणयास लागणार इतर कोणतही

कागदपतर [जस पन (PAN)] इ ची मािहती आमही तमहाला दऊ

35

d तमही कजारचया करिडट काडर अजारमधय िदललया मािहतीची सतयता पडताळणयासाठी तमचया घरचया

िकवा वसायाचया फोनवर सपकर साध आिणिकवा कोणतयाही पयारयी चनल ार िकवा गरज भासलयास

आमही याचसाठी िनयकत कललया एजनसी ार तमचया घरी िकवा तमचया वसायाचया पततयावर परतयकष भट दऊ

e जर आमही तमहाला ओवहरडराफट सिवधा दत अस िकवा तमही लाभ घत असललया ओवहरडराफटची मयारदा

वाढवन दत अस तर तयाची परतफड मागणी कलयाबरोबर करायची आह िकवा कस ह तमहाला साग

तयाचपरमाण आवशयकता असलयास आमही तमहाला ओवहरडराफटचया रकमच तसच ाजाच व दडातमक

ाजाच मोजमाप कस कल जात तयाची प त साग

f जर आमही तमहाला फोनवरन करिडट सिवधा दऊ कली मजर कली तर तमचयाकडन लखी िकवा इतर

कोणतयाही प तीन सवीकित आलयानतरच जस एस एम एस ई-मल तमचया खातयात तया कजारची रककम

जमा कली जाईल अिधकत इलकटरॉिनक मागारन तमची सवीकित आली तर आवशयक ती िविधगरा ता

तपासन पाहनच मानय कर g करिडट काडरची मयारदा वाढवन दण िकतगत कजारची मयारदा वाढिवण इ सह कोणतयाही सवरपात

आपण न मािगतलल (unsolicited) पवरसममत करिडट सिवधा दऊ करणार नाही

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing)

a कजर दताना (sourcing) आमही कजारचया अजारचा एक भाग महणन लाग होणार ाजदर वािषक ाज

दरासह तरगत (floating) िकवा िसथर (fixed) ाजदर तसच कजर परिकरयसाठी दय शलकआकार जर कजर समत

झाल नाही िवतिरत झाल नाही तर भरलल शलक परत िमळल का कजारची आगाऊ परतफड (pre-payment)

करणयाचा पयारय असलयास तयाची आकारणी ही सवर मािहती दऊ तयाचबरोबर परतफडीस िवलब झालयास तयावर

दडातमक आकारणी लाग असलयास तसच तमच कजर lsquoिफ़कसडrsquo ाजदरातन lsquoफलोिटगrsquo ाजदरात िकवा

उलटसवरपी रपातर करणयाचा पयारय असलयास लाग होणार आकार कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण

कलमrdquo (Interest Reset Clause) असलयास िकवा इतर बाबी की जयामळ कजरदाराचया ाजावर पिरणाम होत

असल याची मािहती दऊ जयामळ तमहाला इतर बकाचया ाजदराशी अथरपणर तलना कराता यऊ शकल व सयोगय िनणरय घता यईल

b अजर पणरपण भरणयाचया द ीन जोडावयाचया आवशयक कागदपतराची पडताळणी सची (check-list)

(कायदशीर व िनयामक बब ची पतरता करणारी) अजार बरोबर दऊ गरज लागलयास आमही आपणास कजारचा अजर भरणयास मदत कर

36

c तमही कजारचा अजर परतयकष िकवा ऑनलाईन सादर कला असला तरी आमही तमचया अजारची पोचपावती

परतयकवळी दऊ व तमचया अजारवर िकती कालाविधमधय परिकरया कली जाईल ह तमहाला कळव

d जर कजारचा अजर पणरपण भरलला असल व पडताळणी सचीपरमाण (check list) सवर कागदपतर जोडली

असतील तर तमचया अजारबाबतचा िनणरय आमचया परचिलत धोरणानसार ज वबसाइटवर उपलबध आह

तयानसार कळव e साधारणपण कजारसाठी अजर सवीकरतानाच कजर परिकरयसाठी आवशयक ती सवर मािहती आमही घतो जर

काही अितिरकत मािहती लागलीच तर आमही तमचयाशी ताबडतोब सपकर साध

f तमचा कजारचा अजर नाकारलयास तयाची कारण तमहाला लखी सवरपात पतर िकवा ई-मल ारा कळव

g आमही तमहाला कजर मजरी च पतर दऊ जयात तमहाला मजर झालली कजारची रककम अटी व शत याची

मािहती िदलली असल

h आमही तमहाला परतफडीच (Amortisation) वळापतरक दऊ (कजारची मळ रककम व कजारचया

कालावधीवरील ाजाचया परतफडीच वळापतरक)

i जवहा ाजदर बदलतील तयावळी समकत (Equated) मािसक ह तसच सर ठवन कालाविध

बदलणयाचा िकवा उलटसवरपी असा िवकलप आह का ह आमही तमहाला साग

j कजारसाठी तमही कायारिनवत (Execute) कललया सवर कागदपतराचया कजर दसतऐवजाचया परमाणीकत

परितिलपी (कॉपी) आपण िवनती कलयास आमचया खचारन उपलबध करन दऊ तसच कजर दसतावजामधय

नमद कललया जोडललया परतयक दसतऐवजाचया परितिलपी कजर िवतरण करताना सवागत-सच

(Welcome kit) महणन दऊ तथािप अितिरकत परमाणीकत परतीसाठी आमचया दरपतरकात नमद

कलयानसार वाजवी शलक आकारल जाईल

k कजारसाठी तमचया कडन घतललया परतयक तारण आनशिगक तारण महणन घतललया

मालम चया दसतावजाची लखी पावती दऊ

l तमच खात ह अनतपािदत खात (NPA) होणयापव तयाची िसथती तमहाला पतर ई-मल

िकवा एसएमएस ार कळिवणयाचा परय कर m जर आमही आपण घतलली कजर रककम तविरत फडणयासाठी (Recall) िकवा करारानसार

गितमानतन फडणयाचा िकवा अितिरकत तारण घणयाचा िनणरय घतला तर तमहाला परशी पवरसचना दऊ n तमचया मदत (Term) िडमाड कजर खातयाच वािषक िववरण दऊ

37

o जर तमहाला कजर खातयाच िववरण अिधक वळा हव असलयास परशलक अनसची ( टिरफ श ल) मधय

दशरवलयापरमाण शलक आकारन दऊ p मानय कललया करार कललया सवर दय रकमची परतफड झालयावर 15 कामकाजाचया िदवसाचया आत

आमही तमचया सवर तारणदसतावजगहाण ठवललया मालम च हकक िवलख िवषयीच कागदपतर परत कर

व सटरल रिजसटरी फॉर सकरीटायज़शन अ सट रीकनसटककषन अड सकयरीटी इटरसट (CERSAI) ला

आमचया दा ाच समाधान झालयाच िरपोटर कर जर दसरया कोणतया दा ा करता हा हकक बदलन घयायचा झालयास तया दसरया दा ाचया पणर मािहतीसह तमहाला सिचत कर व तया सबिधत दा ाच िनराकरण होई पयरत त तारण दसतावज़ कागदपतर गहाण ठवललया मालम च हकक आमचयाकडच ठवन घऊ

q करार कलयापरमाण सवर रकमची परतफड झालयानतर तमचया परितभिततारण दसतावज गहाण ठवललया

मालम च हकक िवलख परत दणयास िकवा पणर परतफड झाल िवषयी CERSAI ला अहवाल दणयास 15

कामकाज िदवसापकषा जासत िवलब झाला तर आमही तमहाला आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ

r कजर घताना तमही आमचयाकड ठवलली परितभित दसतावज़ मालम ची कागदपतर आमचयाकडन गहाळ

झाली तर तमच नकसान भरन दऊ आिण त हरवल असलयाब लच परमाणपतर दऊ व आमचया खचारन तमहाला तया कागदपतराचया परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर

s आमही आपलयाकडन िकवा एखा ा बक िव ीय ससथकडन आपलया सप समतीसह आललया कजर खातयाच

हसतातरण करणयाचया िवनतीवर परिकरया कर आिण आपला अजर परा झालयाचया तारखपासन दोन आठव ाचया आत तमची िवनती मानय होत िकवा कस ह कळव

t वयिकतक कजरदाराना फलोिटग दरावर (बदलत ाजदर) आमही मजर कललया सवर परकारचया मदत कजारची

समयपवर परतफड कलयास सदिभत कजारवर मदतपवर-बद शलक (फोरकलोजर चाजस) िकवा पवर-परदान दड (िपरपमट पनलटी) जरी परतफड सवतचया ोतातन िकवा इतर बकाकडन अिधगरहणा ार (Takeover)

कली असल तरीही लावणार नाही u जर एखाद कजर खात कोणतयाही अनदान (Subsidy) िकवा सहायय (Subvention) योजनअतगरत पातर असल

तर तया योजनची विशष आिण तयाचा लाभ घणयाकरता आपण कोणतया आवशयकता पणर करण गरजच आह त साग

38

813 हमी (Guarantee)

a तमचया दयतसाठी ितस-या पकषाकडन हमी िकवा इतर सरकषा आमही सवीकारावी अस तमहाला वाटत असल

तर तमचया आिथक बाब ची गोपनीय मािहती तमहाला हमी िकवा इतर तारण दणा-या िकतला िकवा तयाचया कायद सललागाराला दणयासाटी आमही तमची परवानगी माग

b आमही हही कर

i) तयानी सवततर कायदशीर सलला घयावा व तयानी तयाची बािधलकी आिण तयाचया िनणरयाचा होऊ शकणारा पिरणाम समजन घतला आह याची खातरी करन घऊ (तथ योगय असल जया कागदपतरावर आमही तयाची सही घऊ तयावर सप व उघड सचना दऊन तयाची िशफारस कलली असल)

ii) तयाना ही मािहती दऊ की हमी िदलयामळ िकवा इतर तारण िदलयामळ तमचया ऐवजी िकवा तमचया इतकच तही तया कजारला जबाबदार राहतील

iii) तयाच दाियतवजबाबदारी काय असल याची मािहती तयाना दऊ iv) मजर झाललया कजारचया अटी व शत कजर करारनामा तमचया कजारसाठी रािहललया हमीदाराना

िवनामलय दऊ c तमही जवहा एखा ा कजारसाठी जामीनदार (guarantor) राहणार असाल तर आमही तमहाला खालील परमाण

मािहती दव i जामीनदार महणन तमच दाियतव ii तमही बकला िकती रकमचया दाियतवासाठी बािधल आहात

iii कोणतया पिरिसथतीत आमही तमहाला पस भरायला साग iv जर जामीनदार महणन तमही पस भर शकला नाहीत तर आमही आमचयाकड असललया तमचया इतर

पशाच सहायय वापर यासाठी कर शकतो का

v जामीनदार महणन तमच दाियतव िविश मयारदपयरत आह की अमयारिदत आह

vi जामीनदार महणन कधी व कोणतया पिरिसथतीत व कशा प तीन तमच दाियतव पार पाडाव लागल ह आमही तमहाला कळव

vii जया कजरदारासाठी तमही जािमनदार रािहला आहात तयाचया आिथक िसथतीमधय उललख

करणयासारखा िकवा परितकल फरक पडला असल तर तयाची मािहती तमहाला दऊ

d मानयकरार कलयापरमाण रकमची परतफड झालयावर 15 िदवसाचया आत तमचया सवर परितभित

कागदपतरगहाण ठवललया सप ीच दसतावज तमहाला परत दऊ

39

e मानयकरार कलयापरमाण परतफड झालयावर तमचया सवर परितभितकागदपतरगहाण ठवललया सप ीच

दसतावज तमहाला परत दणयास 15 िदवसापकषा जासत िवलब झालयास आमही तमहाला नकसान भरपाई

दऊ

f परितभितकागदपतर आमचयाकडन हरवल तर आमही तमहाला तयाब ल नकसानभरपाई दऊ व त हरवलयाब ल

परमाणपतर दऊ तयाची परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर 814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI)

जवहा पराथिमक िकवा दययम (कोलटरल) तारण महणन सथावर िकवा जगम सपती मालम ा गहाण ठवन कजर सिवधा घता तवहा CERSAI चया न दणी पधदतीचया कामकाजासदभारत मािहती तमहाला दऊ आिण हही साग

की कजरदाराला िकवा या सपती मालम च वहार करणयाची इचछा असललया कोणालाही ह अिभलख तपासणयासाठी उपलबध असतील आमही आमचया हककाबाबत CERSAI ला सिचत कर

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues)

a जवहा तमहाला वळवर रककम भरण शकय नसल तर शकयतव ा लवकर आमहाला कळवा

b ख-या अथारन आिथक समसया असललया सवर परकरणाचा आमही िनयामक मागरदशरक ततव आिण आमच धोरण

याना अनसरन सहानभतीपवरक व सकारातमकतन िवचार कर c तमहाला अडचणीतन बाहर पडणयासाठी आमही मदत करणयाचा परय कर

d दय रकमची परतफड करणयासाठी आमही तमहाला एकदाच िहशोब पणर करणयाची (OTS) योजना िदली तर

तयाची िवसतत मािहती दऊ e तमहाला दऊ कललया OTSचया अटी व शत सप करन साग

f OTS चया योजन अतगरत िहशोब चकता कलात तर CIC मधय असललया तमचया करिडट इितहासावर (Credit

History) काय पिरणाम होईल त साग

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues)

a जर आमही तमची कजतमचया काडारवरील दयता दस-या आसथापनशी िसकयटराईज कली (िवकली) तर तया

आसथापनच नाव व सपकर तपशील आिण तयाना अतिरत कलली कजरकाडारची यण रककम तमहाला कळव सामानयत जी कजकाड अनतपािदत असतात (Non Performing Assets) अशी कज ऍसट िरकनसटरकशन कपनीला (ARC)

अिभहसतातरीत करन िवकली जातात जवहा दयता तडजोडीन िहशोबपत करन िमटवली जात तवहा अशी कज (आिथक मालम ा सवरप) ARC ला अिभहसतातरीत कली जात नाहीत

b जया ससथकड़ तमच कजरदयता सोपवली असल तथ तमहाला तमची दय रककम तयाचकड भरावी लागल

40

c जया ससथकड तमच कजरदयता सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल ती ससथा यापढ तमचया दण बाकी

कजारची (करिडट) मािहती करिडट इनफमशन कपनीला कळिवत राहील

d आमचयाकडन तमच कजरदयता जया ससथकड सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल तयाचया िवर तमची

काही तकरार असल तर तयाच िनवारण करणयात मदत करणयाचा आमही परय कर e जया ससथकड तमच कजर दण बाकी अिभहसतातरीत कली असल अशा ससथब ल सवर तकरार चया

िनवारणासाठी आमही नोडल परािधकारी (Authority) अस अशा तकरारी जण आमचया िवर आहत अस गहीत

धरन तयाच ततकाल िनवारण होईल याची काळजी घऊ 817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking)

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking)

आमही सरिकषत आिण सरिकषत इटरनट आिण मोबाइल बिकग सवा परवणयासाठी योगय तया उपाययोजना कर आमही ह सिनि त कर की आमचया यतरणा आिण ततरजञान सरिकषत आिण सरिकषत आहत तसच वळोवळी तयाचा आढावा घऊ व तया अ यावत करत राह

a जोिखम कमी करणयासाठी आिण अनिधकत वहारातन उ वणा-या दियतवापासन गराहकाच रकषण करणयासाठी आमही एक मजबत आिण गितमान फसवणक परितबधक आिण शोध यतरणा राबव

b इटरनट मोबाइल बिकग सरिकषतता आिण परदाना सबिधत फसवणक याबाबत तमहाला िशिकषत करणयासाठी आमही खलील िविवध उपकरमाचा अवलब कर i आमचया वबसाइटवर सबिधत मािहती परदिशत करण

ii एटीएम आिण शाखा यासारखया गराहक भट दणा-या जागी मािहती परदिशत करण

iii ठरािवक कालाविधमधय शकषिणक ई-मलस

c जवहा आपण इटरनट मोबाइल बिकग सवासाठी परवश (access) िमळवाल तवहा आशा सवाना लाग

असललया िनयम व अट ब ल स ा सिचत कर सवर इटरनट मोबाइल बिकग सबिधत सवा आिण तयाना सलगन असलली शलक जर लाग असतील तर आमचया वबसाईटवर परदिशत कली जातील आिण तमहाला उपलबध करन

िदली जातील d तमची ऑनलाइन मािहती सरिकषत ठवणयासाठी आिण कमपयटर मोबाइल हडसट वापरताना फसवणकीपासन

खोटया िकवा अनिधकत वहारापासन सवतःच रकषण कस कराव याब ल आवशयक ती मािहती कठन परा होऊ शकल ह दखील तमहाला साग ही मािहती वळोवळी अ यावत कली जाईल e िनयामकान वळोवळी िनि त कलयानसार िव ीय वहारासाठी आमही यथायोगय अशी परमाणीकरण परिकरया

(Authentication Process) राबव

f तमही कललया सवर परकारचया वहारासाठी रककम िकती ह िवचारात न घता आमही तमहाला एसएमएस

ऑनलाइन ई-मल अलटर पाठव ह अलटसर आमचयाकड न दललया तमचया सपकार परमाण पाठवल जातील

41

g आपल काडर परतयकष िरतया वापरल जात नाही (Card not present) अशया आपलया सवर ऑनलाइन

वहाराकरता िकवा आयवहीआर (IVR) वहाराकरता जथ काडारवरची मािहती उपलबध नसत अशयावळी आमही

अितिरकत घटक महणन परमाणीकरण (Authentication) िवधीगरा ता (Validation) सिनि त करणयासाठी

िवचारणा कर h नटबिकगवर कललया सवर परा कतयार (Payee) िबलर याचया न दणीब ल एसएमएस ईमल पाठव

i जर आमही तमहाला इलकटरॉिनक प तीन होणा-या वहाराकिरता मलयावर वहाराचया प तीवर वहार

सखयवर आिण लाभाथ वर दनिदन मयारदा घालणयाची सिवधा दऊ कली असल व तमही तया मधय बदल कर इचछीत असाल तर आमहाला आपलयाकडन अितिरकत अिधसवीकती लागल आमहाला पयारयात बदल करणयाची िवनती परा झालयावर आमही तमहाला अलटर पाठव सतकर कर j मोबाइल बिकग सवा ह सवततर नटवकर आह महणजच कोणतयाही नटवकर पिरचालकाच मोबाइल फोन वापरणार

गराहक एका बकचया खातयामधील पस तयाच िकवा दस-या कोणतयाही बकमधील खातयामधय हसतातिरत कर

शकतात k जर आपण मोबाइल बिकग सवची िनवड कलीत तर या सवकरता तमची न दणी होणयाअगोदर तमहाला

खालील परमाण सिचत कर i वापरकतयारची अिधकतता अिधपरमाणतसाठी आमही सवीकारलली सरकषा परिकरया

ii गराहकाचया न दणीपासन सवा सिकरय होइपयरत लागणारा कालाविध

iii परदान थाबवणयाचया सचना (Stop payment instructions) लाग होतात का िकवा कस व

जर होत असतील तर तयाचया सवीकितचया अटी व शत l तमही मोबाइल बिकग सवचया न दणीसाठी िविवध मागारन अजर कर शकता जस एटीएम वबसाइट फोन

बिकग आयवहीआर एसएमएस इ तयाकारता तमही शाखमधय यणयाची आवशयकता नाही

m मोबाइल बिकग वहार ह पणरतः ततकषणीक (Instantaneous) असतात आिण महणन त उलट िफरवता यत

नाहीत तयामळ परदान थाबवणयाच िवशषािधकार खप मयारिदत असतात n तमही कधीही इटरनट मोबाइल बिकग सवा घण थाबव शकता परत तमही तमचा िनणरय आमहाला कळवण

आवशयक आह व तयासाठी आवशयक ती औपचािरकता पणर करणयाची खातरी करन घण गरजच असल o पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती जर तमहाला िकतशः िदली गली नसल आिण जर तयाबाबतीत काही वाद

िनमारण झाला तर कवळ तमचया योगय अशा न दणीकत पततयावर पाठवलयाचा परवा हा तमहाला पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती िमळालयाचा परवा आह अस महणन तयावर अवलबन राहणार नाही

42

p परशी आिण सोपी खबरदारी घतली तर ऑनलाइन बिकग ह सरिकषत आिण सोईच आह कपया खाली िदललया

सललयाच पालन होईल ह सिनि त करा i आमचया सरिकषत इटरनट बिकग साइटला थट भट ा दस-या साइट वरील िकवा

ई-मल मधील िलकवरन आमचया साइट वर यण टाळा आिण बनावट वबसाइट पासन बचाव करणयासाठी वबसाइट च डोमन नाव नीट तपासन पहा ii तमच सतर पणर झालयानतर इटरनट बिकगमधन लॉग आऊट करा सतर बद होणयासाठी

lsquoलॉग आऊटrsquo ह बटण वापरा कवळ लॉग ऑफ करणयाची िवडो बद कर नका

iii वापरात नसताना तमचा पीसी लॉग ऑफ करा

iv िवमानतळ रलव सथानक सायबर कफ िकवा इतर सावरजिनक नटवकर वाय-फाय इ सारखया

असरिकषत नटवकसर वरन इटरनट बिकग करण टाळा v तमचया कमपयटर लपटॉपमधय तमचया बराऊझरची आव ी नवीनतम (Latest) व अ यावत करत

रहा (इटरनट एकसपलोरर गगल करोम इ)

vi हकसर वहायरस हलल िकवा कोणतयाही दभारवनायकत (Malicious) परोगरमसपासन

सरिकषत राहणयासाठी सरकषा परोगरमस सथािपत (install) करा िनयिमतपण तमचा

िसकयिरटी परोगरम िकवा अ टीवहायरस अ यावत करत रहा vii तमचया िडवहाइस लपटॉप मोबाइल इ च आिण तयातील डटाच बाहरचयापासन

रकषण करणयासाठी योगय अशी फायरवॉल सथािपत करा viii तमचया ऑपरट ग िससटीमवरील ldquoफाइल अड िपरिटग शअिरगrdquo िनिषकरय (Disable)

करा ix इलकटरॉिनक आिथक वहार इटरनट बिकग करताना शकयतो आभासी (Virtual)

कीपडचा वापर करा q इटरनट बिकग चा वापर करताना तमचयावरील जबाबदा-या ितिरकत तमहाला मोबाइल अ प िकवा दस-या

कोणतयाही समाज माधयमा ारा (Social Media) बिकग सवाचा लाभ घताना तमचया िडवहाइसच सरकषण

करणयासाठी खालीलपरमाण अितिरकत काळजी घयावी लागल i तमच उपकरण (िडवहाइस) मोबाइल बिकग सवमधय लॉिगन करन ठवलला आिण दलरिकषत राह दऊ

नका ii तमचया मोबाइल बिकग सवचा अनिधकत वापर टाळणयासाठी तमचा िडवहाइस लॉक करा

iii तमचा िडवहाइस हरवला िकवा चोरीला गला तर शकय िततकया लवकर आमहाला कळवा

iv नवी आवित अ तन (Update) आलयावर तमच मोबाइल अ प अ यावत करन घया

43

v तमचया मोबाइलवर सरकषच नव पचस उपलबध होतील ह सिनि त करणयासाठी तमचया

मोबाइलची ऑपरट ग िससटीम अ यावत करा vi तमचा मोबाइल फोन अिधकत िवकरतयाकडन खरदी करा

vi तमचया मोबाइलवर डाऊनलोड कलली सवर अ पस अससल असलयाची खातरी करन घया अिव ासाहर

ोताकडन अ पस डाऊनलोड कर नका r वापर करन झाला की मोबाइल बिकग अ िपलकशनमधन लॉग आऊट करा तमच खात आिण तमही कललया

वहाराचा तपशील िनयिमतपण तपासा s तमची इटरनट मोबाइल बिकग सरकषािवषयक मािहती कोणालाही साग नका िकवा तमचा पासवडर कोणतयाही

ई-मलला िदललया उ रामधय दऊ नका (जरी तो ईमल आमचया बककडन आला आह अस वाटत असल तरीही) कपया याची चौकशी करणयासाठी आमहाला मािहती ा तमच ऑनलाइन बिकग िकवा पमट काडर िपन िवचारणयासाठी िकवा तमचया पासवडरची मािहती घणयासाठी पोलीस िकवा आमही कधीही तमचयाशी सपकर

साधणार नाही t मोबाइल बिकगचया सिवधतन उ वणा-या गराहकाचया तकरारी गा-हाणी बिकग लोकपाल (Banking

Ombudsman) योजनचया अखतयारीत यतात

81721 पीनस आिण पासवडरस (PINs and Passwords)

a पासवडर महणज काही अकषराचा आिण िकवा आक ाचा असा समह जो गराहकाची ओळख पडताळन

पाहणयाकरता परवलीचा शबद महणन वापरला जातो सवदनशील िकवा महतवाची मािहती चकीचया िकतचया हातात पड नय यासाठी पासवडरस ह महतवाच असतात b आमही िपन आिण पासवडर िनिमती जतन आिण टिमनल सरकषसाठी आतररा ीय सतरावर सवीकाहर मानकाच

पालन कर जयायोग तमची गोपिनयता आिण सरकषा सिनि त करता यईल

c तमची ओळख पटलयावर आमही तमचा िपन एका मोहोरबद िलफाफयामधय आमचयाकड असललया रकॉडरनसार

तमचया न दणीकत पततयावर पाठव िकवा आमचया शाखमधन आपली ओळख पटवन घतलयावर सपदर कर तसच

तमही तमचया सोयीनसार िपन ऑनलाइन आयवहीआरएस ारा तप (Generate) कर शकता

d आमही ह सिनि त कर की तमच अिलकडच सपकर तपशील (मोबाइल करमाक ई-मल आयडी आिण लडलाइन

करमाक) बककड न दणीकत आिण अ यावत कलल आहत e तमच खात सरिकषत ठवणयासाठी तमही सशकत िपन पासवडर िनवडण व तो िनयिमतपण बदलण गरजच राहील

44

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीच उपाय आतमसात कराव िपन पासवडर तयार करणयासाठी

a एखादा सशकत पासवडर तयार पढील मागरदशरक ततवाच पालन कराव

सहज शोधन काढता यतील अशी ओळखीची नाव वापर नय (सवत जोडीदार मल पालक पाळीव

पराणी इ)

तमचयािवषयी सामानयत माहीत असललया बाब चा वापर टाळा (छद जनमतारखा आवडीच खळ

इ) शबदकोशामधय आढळणार शबद वापर नका कारण सॉफटवअर परोगरमस सभा शबद शोध शकतात आिण

पासवडर ओळख शकतात तयाऐवजी शबदकोष हललयास परितबध करणयासाठी चकीचया सपिलगचया शबदाची रचना करा

िकमान सहा िकवा जासत करकटरसर चा वापर करा पासवडर मधय िजतकी करकटरसर जासत असतील िततका तो जासत सरिकषत असतो

एखा ा कतीला सॉफटवअर परोगरमला तमचा पासवडर ओळखता यऊ नय याकरता तो आणखी अवघड करणयासाठी अकषर आिण अक याचा िमशर वापर करा

पासवडर हडकन काढण कठीण वहाव यासाठी िवशष करकटरसरचा वणारचा ( $ ई) वापर

करा मो ा आिण लहान िलपीतलया शबदाचा सयोग अथवा िमशरण अिधक सरिकषत पासवडर िनमारण

करणयास मदत करतात b िपन तयार करणयासाठी खालील बाब चा वापर कर नका

जनमतारखा मिहना िकवा वषर

करमान यणारया सखया (उदा 3456)

अकाची अशी जळणी जी सहज ओळखता यईल (उदा 1111)

तमचया दरधवनी करमाकातील काही भाग

तमचया कोणतयाही काडारवरील करमाकाचा भाग जया करमान छापला असल तया करमान

इतर सहजरीतया उपलबध असलली वयिकतक मािहती (उदा वाहनचालक परवाना तमचया वाहनाचा

करमाक िकवा तमचयाशी सहजपण सबिधत इतर कोणताही करमाक) ही कवळ एक उदाहरणदाखल यादी असन ती सवरसमावशक नाही

45

तमचया खातयामधन अनिधकत वहार होऊ नय महणन घयायची खबरदारी ह कर नका

तमच काडर िपन पासवडर िकवा अनय गोपनीय मािहती इतर कोणालाही वापरणयास परवानगी दण

तमचा िपन पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती िलहन ठवण िकवा न द करन ठवण

तमचा पासवडर तमचया बराउझसरमधय (जस इटरनट एकसपलोरर गगल करोम फायरफॉकस इ) िकवा इ-

कॉमसर साइटस िकवा मोबाइल उपकरणात सगरिहत करन ठवण तमचया फोनवर तमचा मोबाइल बिकग लॉग-इन आिण पासवडर जतन (Save) करन ठवण

तमचया खातयाचा तपशील पासवडर िपन ओटीपी िकवा इतर गोपनीय मािहती कोणालाही दण

यामधय बकच अिधकत परितिनिध असलयाचा दावा करणार दखील समािव आहत तमचया बक खातयाशी सबिधत मािहती िवचारणा-या (इटरनट बिकग पासवडर एटीएम िपन सीवहीवही

काडर कालबा होणयाची तारीख [Expiry date] इ) अशा कोणतयाही सपरषणाला परितसाद दण

कोणताही सदश जर कठलीही सिवधा बद होणयािवषयी धमकािवत असल िकवा एखादा आकषरक उतकठावधरक परसताव (Offer) दत असल िकवा इतर कोणतही कारण दत असल तर तयाला परितसाद दण

पतर इ-मलस मोबाइल फोन एसएमएस इ ार आललया अशा परकारचया सवर सदशाकड़ दलरकष कराव

फस ा ऑफसर लॉटरीत िजकण काही परदशी ससथा कती याचयाकडन परदशातन िवदशी चलनात सवसतात पस पाठवण यासारखया गो ीना बळी पडण यामधय अशा ससथाच कत च परितिनिध महणन काम करणार भारतीय नागिरक अस शकतात अनकदा अस सदश एखादा िमतर बक िकवा एखा ा कायदशीर ोताकडन आलयाच भासवन तमहाला

काही िविश वबसाइटकड िनदिशत करतात जया तमहाला वयिकतक मािहती परिवणयास ऊ कत करतात जस तमच यझर नम आिण पासवडर िकवा करिडट काडारसबधी मािहती

कोणतयाही सशयासपद ई-मल एसएमएस वरील एखा ा िलकवर िकलक करण आिण जयाचया ोतावर तमचा िव ास नसल अशा ई-मल एसएमएस वर तमची मािहती दण

तमही तमचया पीसी मोबाइल उपकरणावर पासवडर परिव करताना तो दस-या कोणालाही बघ दण िकवा एटीएम िकवा पॉइट ऑफ सल (POS) काउटरवर तमही तमच काडर वापरत असताना ldquoिपनrdquo बघ

दण ह नहमी करा

ठरािवक कालातरान ndash िकमान दर 3 त 6 मिहनयानी तमचा िपन पासवडर बदला तमचया पव चया पासवडरची पनराव ी कर नका

तमचा िपन पासवडर आिण इतर गोपनीय मािहती लकषात ठवा आिण यासदभारत तमहाला आलल

कोणतही िलिखत सदश न करा

46

तमच काडर तमचयाच ताबयात ठवणयासाठी योगय ती काळजी घया आिण तमचा िपन पासवडर आिण

इतर सरिकषतता मािहती सवरकाल ग ठवा वगवगळया काडारकरता आिण उपकरणाकरता वगवगळ िपनस िकवा पासवडर वापरा तमचया कपयटरमोबाईल लपटॉप मधय पॉवर ऑनऍकसस पासवडर लाग करा आिण कपयटर मोबाईल

लपटॉप मधय सकरीनसवहर पासवडर चा वापर करा महणज इतर कोणीही तयाचा वापर तमचया परवानगी िशवाय कर शकणार नाही

तमचा ई-मल आयडी िकवा मोबाइल करमाक बदललयास तातकाळ तमचया बकला (बकच परािधकत अिधकारी िकवा अिधकत वािहनया यामाफर त) तयािवषयी कळवा

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर (ATM Debit and Credit Cards)

a तमही िनवडललया खात परकारा मधय समानयतः जर दत अस तर आमही तमहाला एटीएम डिबट काडर दऊ

b नवीन काडर बदली काडर (डिबट तसच करिडट काडर) ही मलतः ईवहीएम िचप आिण िपन सिकरय कलली काडरच

असतील तमहाला काडर नको असलयास तमही त सवीकारणयास नकार दऊ शकता c जर काडर तमहाला वयिकतकिरतया िवतिरत कल जाणार असल तर काडर दणयापव आमहाला समाधानकारक अशी

तमची ओळख पटण गरजच असल d तमचया पिहलया काडारबरोबर त कस वापरायच याचया मािहतीबरोबर सवा मागरदशरक (Service Guide)

सभासद पिसतका (Member Booklet) पाठव जयामधय यासबधीचया अटी व शत तमच काडर हरवल गर वापर

झाला तर तमच होणार नकसान वगर मािहती असल e तमच काडर तमचया कोणतया खातयाकरता ऍकसस कर शकत त साग तयाचबरोबर तमच काडर एकापकषा जासत

कामाकरता उपयोगी असल तर ती कोणती ह ही साग

f पीओएस काउटर एटीएम व िवदशी चलन वहारासाठी सधया लाग असलली मयारदा साग

g तमचया काडारसाठी लाग होणार शलक व आकार साग

h कपया खालील उपाययोजना करन आपल काडर सरिकषत ठवा

काडर िमळालयाबरोबर लगच तयावर सही करा तमच काडर उघ ावर (पाकीटात पसर मधय) िकवा अशया जागी (उदा तमचया वाहनात) सोड नय जथन

कोणाचयाही लकषात न यता सहज काढता यईल

तमच काडर कोणालाही ापारी असथापनसह (उदा हॉटलस पटरोल पप इ) दऊ नका िकवा कोणालाही

वापर दऊ नका काडर वापरलयावर आठवणीन परत घया

47

तमचा प ा बदललयास कागदोपतरी पर ासह आमहाला लगच कळवा महणज बदली काडर ायच

असलयास त योगय पततयावर पोहचल िववादासपद अयशसवी (Failed) एटीएम वहरासबधीत

तकरारी काडर दणा-या बकमधय दाखल करा ात (बकच परािधकत अिधकारी िकवा परािधकत वाहीनया माफर त)

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण (Reporting loss theft disputed transactions)

a तमच काडर अथवा िपन हरवलयाच चोरी झालयाच िकवा तयाचया अनिधकत वापराच बाबतीत आमहाला

कळवणयासाठी (Reporting) कोणतया परिकरयच पालन करायच याची मािहती आमही तमहाला दऊ

b तमच काडर हरवल िकवा चोरी झाल िकवा तमचा िपनपासवडर उघड झाला तर तमच दाियतव िकती रािहल

याचा समावश आमही अटी व शत मधय कर c कोणतीही इलकटरॉिनक वहार सिवधा सिकरय करणयापव आमही तमचा मोबाइल करमाक आिण िजथ उपलबध

असल ितथ ई-मल आयडी न दवणयाची सिवधा परव

d अनिधकत वहाराची मािहती 24 x 7 दणयास तमहाला समथर करणयासाठी आमही िविवध माधयम (वािहनया)

पराव ही माधयम असतील हलपलाईनस एसएमएस ई-मल आयवहीआर वबसाईट इ आपण अशया वहाराची

मािहती आपलया गह शाखमधय (होम बरच) कामकाजाचया वळामधयही दऊ शकता तयाचपरमाण तमही आमचया

माधयमा ारा तमच काडर कस अवरोिधत (बलॉक) कर शकता याचा तपशील दऊ तमचया काडारचा वापर बलॉक कलयाची िनि ती करणारा सदश आमही तविरत पाठव e आमही शकय असलयास एसएमएसला अगभत (inbuilt) परतय र सिवधा पराव परत आमचया सवर एसएमएस

अ लटसरमधय एक पयारयी करमाक मोबाइल करमाक ई-मल आयडी समािव असल जयादवार तमहाला आमचयाशी तविरत सपकर साधता यईल f तकरारी दाखल करणयासाठी आमचया वबसाइटचया होमपजवर आमही एक थट दवा (िलक) उपलबध करन दऊ

तयामधय अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराच िरपोिटग करणयाकरता एक िविश पयारय असल g गहाळ झालयाची फसवणक झालयाची माहीती दणयाकरता आमही एक यतरणा परव जी तमहाला तातकाळ

परितसाद दईल (सवयपरितसाद समािव ) आिण तकरार िमळालयाची पोच तकरार न दणी करमाकासह िदली जाईल h तमच काडर हरवलयाच िकवा चोरीला गलयाच िकवा दस-या कोणतया कतीला तमचा िपन पासवडर िकवा इतर

सरकषा िवषयक गोपनीय मािहती समजलयाच तमचया लकषात यताच तमही ती तातकाळ बदलणयाबरोबरच आमहालाही लवकरात लवकर कळवण आवशयक असल आमहाला सिचत कलयानतर आमही तमचया काडारचा

गरवापर टाळणयासाठी तातकाळ पावल उचल (उदा तमच काडर बलॉक करण िकवा िपन पनररिचत [रीसट] करण

जशी गरज असल तयापरमाण)

48

i एकदा तमही आमहाला कळवलत की तमच काडर हरवल आह िकवा चोरीला गल आह िकवा तमचा िपन अथवा

पासवडर उघड झाला आह की तयानतर तमचया काडारचया कोणतयाही अनिधकत वापरासाठी तमही जबाबदार

असणार नाही J अनिधकत वहाराची तमची तकरार िमळालयानतर तमचया खातयातन तयापढील अनिधकत वहारास

परितबध घालणयासाठी आमही तातकाळ पावल उचल k अनिधकत वहारामळ झाललया नकसानीच दाियतव तया तया वळी अिसततवात असललया िनयामकाचया

िनयमावर (Regulatory rules) आधािरत असल

l जर तमही आमहाला तमचा िव मान प ा सिचत कला (कळवला) असल तर तमहाला काडर िमळायचया आधी

िकवा लाग असलयास तमचा िपन आिण पासवडर िमळायचया आधी झाललया नकसानाब ल तमही जबाबदार

नसाल m तकरार दाखल करणयासाठी आिण िकवा हरवललया असरिकषत काडारची मािहती दणयासाठी बलॉक

करणयासाठी आमही एटीएमचया िठकाणी एटीएम च सवािमतव असणा-या बकचया सपकर परितिनधीच हलप डसकच दरधवनी करमाक टोल-फरी नबर परदिशत कर कपया तकरार िनवारणासाठी तमही तमची तकरार काडर दणा-या बककडच कराल याची खातरजमा करा n एटीएम आयडी सवर एटीएमवर परदिशत असतील आपण तकरार सचना करताना तयाचा उललख करावा

एटीएम सबिधत तकरार करणयाच फॉमसर एटीएमचया िठकाणीच उपलबध असतील o अयशसवी झाललया एटीएम वहारामधन चकन डिबट झाललया रकमाचा परतावा आमही िविहत

कालमयारदमधय कर िविहत कालमयारदपािलकड कोणताही िवलब झालयास व जर तकरार आमचयाकड (महणजच

एटीएम काडर दणा-या बककड) अशया वहारानतर 30 िदवसाचया आत दाखल झालली असल तर िविहत

कलयानसार भरपाई दऊ p एटीएम वहार िववादासपद असलयास वाद सोडवला जाईपयरत सबिधत कमरा िचतरण (Footage) जतन

कर जर सबिधत वाद अशया िचतरणाचया जतन कालाविध दरमयान उभा रािहला तरच उपलबध होऊ शकल

49

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect

of unauthorized electronic banking transactions)

a पढील परकारचया घटनामळ अनिधकत वहार घडलयास तमच दाियतव ldquoशनयrdquo असल

i आमचया बाजन सगनमतान झालली फसवणक (Contributory fraud)

आमचा िनषकाळजीपणा आमचयातील तरटी ii तरयसथ पकषा ार उललघन झाल असल जयामधय यतरणतील कमतरता अनय िठकाणी

असल आिण अशया (अनिधकत) वहाराची मािहती तमहाला आमचयाकडन सपरिषत (communicate) झालयानतर कामकाजाचया तीन िदवसाचया आत तमही आमहाला

तयाबबत सिचत कल असल तर b अनिधकत वहारामळ होणा-या नकसानास खालील पिरिसथितत आपण जबाबदार असाल

i जया परकरणात तमचया िनषकाळजीपणामळ नकसान झाल असल उदा तमही पमट

सबधातील मािहती कोणाला सािगतलीत तर तो अनिधकत वहार तमही आमहाला

कळवपयरत झाललया सपणर नकसानासाठी तमही जबाबदार असाल अनिधकत वहार आमहाला कळवलयानतर होणा-या नकसानासाठी आमही जबाबदार अस ii जया परकरणात अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासाठीची जबाबदारी आमचयावर

िकवा तमचयावरही नाही परत यतरणमधय अनयतर कोठतरी असल आिण तमचयाकडन

अशा वहाराबाबत आमहाला कळिवणयास (आमचयाकडन तयाबबत तमहास वहाराची मािहती सपरिषत [communicate] झालयावर चार त सात कामकाजाचया िदवसाचा) िवलब

झालयास तमचया परतयक वहारासाठीच दाियतव तया वहार मलयाएवढ मयारिदत असल िकवा या िवषयावर िरझवहर बकचया वळोवळी िदलया जाणा-या मागरदशरक सचनानसार जी रककम कमी तवढ तमच दाियतव असल

iii यािशवाय जर तमही आमहाला िरपोटर करणयास सातहन अिधक िदवसाचा िवलब कलात तर

तमच दाियतव आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कल जाईल ज (बोडर समत धोरण) पिबलक डोमनमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असल आरबीआयचया या िवषयावरील िनदशानसार आमचया धोरणापरमाण तमचया दाियतवाचा तपशील तमहाला खात उघडणयाचया वळस परव या िवषयीच आमच धोरण सवर गराहकाना वयिकतकिरतया दखील सिचत कल जाईल

50

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

तमही सिचत कलयानतर अनिधकत इलकटरॉिनक वहारामधील रककम तमही आमहाला कळिवललया तारखपासन

10 कामकाज िदवसामधय आमही तमचया खातयात करिडट कर (शडो रीवहसरल) (िवमा दा ाचया तडजोडीची जर

असलयास वाट न पाहता) रककम करिडट कलयाचा मलय-िदनाक (Value date) अनिधकत वहाराचया

िदनाकापासन मानला जाईल तयाचपरमाण आमही ह सिनि त कर की

i तमचया तकरारीच िनवारण होईल आिण आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कललया

कालाविधत परत तमचयाकडन परा झाललया तकरारीचया िदनाकापासन 90 िदवसाचया आत दाियतव असलयास

परसथािपत कल जाईल आिण तमहाला या िवषयावरील आरबीआय चया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ ii जर आमही 90 िदवसामधय तकरारीच िनवारण करणयास िकवा तमच दाियतव जर असलयास िनि त करणयास

अकषम ठरलो तर तमहाला आरबीआयचया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ आिण

iii तमचया डिबट काडर बक खातयाचया बाबतीत तमहाला ाजाच नकसान सहन कराव लागणार नाही आिण

करिडट काडर सबधात तमचयावर ाजाच कोणतही अितिरकत ओझ नसल

8175 करिडट काडर (Credit Card)

a जवहा तमही करिडट काडारसाठी अजर कराल तवहा तयाचयाशी सबिधत महतवाचया अटी व शत आमही तमहाला

सप करन साग जस शलक व ाजदर व इतर शलक िबिलग व पमट ठरवायची प त अितदय

(Overdues) मोजमाप करणयाची पधदत कवळ ldquoिकमान रककमrdquo भरणयाच आिथक पिरणाम काडर

पनरनवीकरण (Renewal) आिण सप ात (Termination) आणणयाची प त व काडर वापरणयासाठी

तमहाला आवशयक असलली इतर मािहती

b सवारत महतवाच िनयम व अटी (MITC) आमही ldquoफॉनट 10rdquo या िविश आकारामधय (Font of 10)

खालीलपरमाण परदिशत कर i िवपणन करताना ndash शलक आिण आकारणी यासबधातील MITCs

ii अजर करताना सवागत-सच दताना ndash इतर सवारसमवत सवर महतवाच िनयम व अटी (MITCs)

iii करिडट काडर िबिलग वर ndash शलक आिण आकारणी पस काढणयाचया मयारदा यावरील MITCs

51

iv िनयम व अटी या मध कोणतही बदल झालयास ndash साततयान व परवाही सवरपात (on-going basis)

तरयसथ िकत ारा फसवणक झालयास िकवा फसवणकीत तमचा कोणताही सहभाग नसलयास तमच दाियतव

c करिडट काडार करता तमही अजर करतवळी आमही ल य महणन ठरवललया िनवारण-पतरतचा अवधी (Targeted turnaround time) तमहाला साग काडर उतपादनावरील

वािषक शलक आिण वािषकीकत टककवारी दर (Annualized Percentage Rates ndash एपीआर) आमही

साग (िकरकोळ खरदीसाठी आिण रोख उचली करता वगवगळ असलयास समान परामखयान) एपीआर

िवलिबत दयक शलक आिण ाजाच मोजमाप करणयाची प त उदाहरणासह सप कली जाईल ा बाबी सवागत सचा मधय दशरवलया जातील आिण मािसक िववरणामधय दखील दशरवलया जातील दरमहा कवळ िकमान पमट करणयाबाबतचया सचनमळ परतफडीचा कालावधी लाबल व पिरणामी थिकत रकमवर चढणा-या ाजाचा भरणा सवर मािसक िववरणामधय ठळकपण दशरवला जाईल मािसक करिडट काडर िववरणात उललिखत फकत ldquoिकमान दय रककमrdquo जर तमही भरायच ठरवलत तर न भरललया रकमवर लाग होणारा ाजदर आिण इतर शलक स ा आमही दशरव एमआयटीसीमधय आमही िवशषत ह सप कर की जर मागील मिहनयातील िबलाची थकबाकी रािहली

असल तर ldquoमोफत ऋण कालावधीrdquo गमावला जातो

d जर आमहाला तमच परोफाईल करिडट काडर जारी करणयासाठी योगय वाटल तर आमही तमहाला िनिषकरय (िडएिकटवहटड ndashवापरासाठी तयार नसलल) करिडट काडर जारी

कर आिण तमचयाकडन करिडट काडर सवीकारत असलयाची समित आली तसच सिकरय करणयासाठी आवशयक पावल उचललयावरच काडर सकरीयचाल कल जाईल ज अट चया अधीन असल

e जर तमचया समित िशवाय आमही काडर सिकरय कल िकवा तमचया समित िशवाय िदललया काडारच आकार लावला तर आमही तो आकार फकत परतच करणार नाही तर परत कललया आकाराचया दपपट रककम दड महणन तमहाला परत दऊ

f आमही तमचया लखी समित नतरच तमहाला ऋणउधार सिवधा दऊ िकवा तमचया काडारची करिडट मयारदा वाढव इलकटरॉिनक माधयमा ार परा समित जयात तमही िविश परकार कोणत वहार करणार आिण अितशय महतवाचया अटी व शत वाचल असलयाब ल परमािणत करता आिण जयातन अशा समितच िडिजटल रकॉडर साकष महणन परा करन घऊ शकतो तयालाही समित मानल जाईल

g आमही तमचयातफ नामिनदिशत कललया िकतना अितिरकत (Add-on) काडर दऊ शकतो तमचया िवनतीनसार तमहाला जारी कललया अितिरकत काडारसाठी (एकण

मयारदमधय) मयारदा ठरवन दऊ शकतो अशा अितिरकत काडर धारकाचया सवर वहारासाठी तमही जबाबदार असाल

52

h जर तमचया करिडट काडरची मयारदा कमी करणयाचा परसताव असल आिण जर असा परसताव तमचयाकडन आलला नसल तर आमही तमहाला 30 िदवसाची पवरसचना

दऊ व तयाच कारण तमहाला एसएमएसई-मल पतरा ार कळव i काडर र करणयाची काडारची मयारदा कमी करणयाची तमची

िवनती जर दय बाकी रकमचा िनपटारा परदान झालल असल तर मानय कर आिण तमची लखी िवनित

िकवा आमचया कड न दललया तमचया ई-मल आयडी वरन परा करिडट काडर बदर करणया बाबतचा ई-मल आलयानतर कामकाजाचया 7 िदवसाचया आत तयाची प ी कर

j तमही काडरधारक असताना जर आमहाला दय असललया

रकमचा भरणा करणयात तमही कसर कलयास तमचया करिडट मधय असललया तयाच कषमतमधय बककडील

कोणतयाही खातयामधील िकवा बकचया ताबयातील िकवा अिभरकषतील (custody) तमचया मालकीचया

सवर पशावर धारणाधीकार (Lien) बजावणयाचा िकवा वजावट करणयाचा अिधकार आमचयाकड असल

तमचया ठव खातयावर धारणािधकार ताबा सथािपत कलयानतर तीन िदवसाचया आत आमही तमहाला यासदभारत तमचया न दणीकत ईमल आयडीवर न दणीकत मोबाइल करमाकावर िकवा पतरा ार सिचत कर

k िवमा कपनयाचया सहयोगान जर आमही आमचया करिडट काडर धारकाना िवमा सरकषा दऊ करत अस तर आमही तमचयाकडन अपघाती मतय आिण अपगतव लाभाचया

सदभारतील नामिनदशनाच तपशील लखी सवरपात घऊ आमही ह सिनि त कर की जी िवमा कपनी िवमा सरकषशी सबधीत दाव हताळणार आह तया िवमा कपनीन नामिनदशन तपशील न दवला आह

l अलपशा रकमच (low value) ऑन-लाइन ldquoकाडर नॉट परजटrdquo

(सीएनपी) (काडारचया गरहजरीतील) वहार सकर करणयासाठी अितिरकत घटक अिधपरमाणनाची (Additional Factor Authentication ndash एएफए) अट िशथील करणयात आली आह तयानसार आमही

(काडर इश करणारी बक) तमहाला ldquoपमट अिधपरमाणन उपायrdquo (Payment Authentication Solutions)

वकिलपक ततवावर उपलबध करन दऊ तमही िनवडलला पयारय तमचया समतीन सिकरय करणयासाठी आमही ldquoएकदाच न दणीrdquo (One-time Registration) सिवधा परव एएफए िशिथल करणयाची सिवधा ही परित

वहार र 2000- च कमाल मलय असणा-या सीएनपी वहाराना (िकवा िनयामकान वळोवळी

ठरवलयापरमाण) लाग असल परती वहार मयारदा याहन कमी ठवणयाची सिवधा दखील आमही तमहाला दऊ

m या सिहतितल कलम 81742 नसार आमही कोणतयाही अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराची जबाबदारी घऊ

53

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements)

a तमचया करिडट काडर खातयाच वसथापन करणयासाठी व तमही कलली खरदी काढलल पस याचा तपशील

तपासणयाकरता तमचया करिडट काडर खातयाच िववरणपतर आमही दरमहा िवनामलय पाठव करिडट काडर िववरणपतर परतयक मिहनयाचया ठरािवक तारखला आमचयाकड न दललया तमचया पततयावर पोसटान किरअर ार िकवा

तमहाला हव असलयास ई-मल ारा पाठवल जाईल िववरणपतर इटरनट बिकगवर स ा पाहणयासाठी उपलबध कल

जाईल आमही ह सिनि त कर की चकीची िबल आकारणार नाही आिण आमही सिचत न कलली शलक आकारणयात यणार नाहीत जर कोणतयाही िबलािवरोधात तकरार दाखल झाली तर तकरारीच सौहादारन िनवारण करणयाचया हतन साठ िदवसाचया आत आमही आपणास सप ीकरण दऊ आिण गरज पडलयास कागदोपतरी परवास ा दऊ जर चिकन आकारलली शलक आमही परतयावितत (Reversed) कली तर अशया परतयावतरनामळ

तमचया दाियतवाची पिरपित (settlement) झाली अस मानणयात यणार नाही

b जर आपणास िववरणपतर िमळाल नाही तर तमही आमचयाशी सपकर साधण अपिकषत असल जणकरन आमही

िववरणपतर पनहा पाठवणयाची वसथा कर शक व आपणास वळवर पमट करणयास व काही आकषप असलयास

आमचया नजरस आणन दण शकय होईल c शलक आिण आकारणी व अटी व शत यात काही बदल झालयास आमही तमहाला कळव सिचत कर समानयतः बदल

ह ( ाजदर व िनयामक आवशयकतनसार होणार बदल सोडन) सभा परभावासह व िकमान एक मिहनयाची

पवरसचना दऊन कल जातील झालल बदल ह मािसक िववरणपतरा ारा िकवा तयाचया परितिलपी ारा आपलयाला

सिचत कल जातील या मधय आपलयाकडन शलक भरणयाबाबत कसर झालयास करिडट इनफॉमशन कपनयाना (CIC)

िरपोटर कल जाईल d करिडट काडर धारकाचया दय दणयात कसर (Default) झाललया पिरिसथितच CIC ला िरपोटर करणयापव आमही

बकचया सचालक मडळान याबाबत समत कललया परिकरयच पालन कर जयामधय काडरधारकाला परशी सचना दण समािव असल जरी चिकन लावललया िबलाच परतयावतरन कलल असल तरीही सिचत न कल गलल शलक ह

सीआयसीला िरपोटर करणयाच कारण असणार नाही जर आमही शलकाच परतयावतरन ह पिरपित (Settelment)

महणन गहीत धरल असल तर आमही सीआयसीला तयापरमाण िरपोटर कर व सीआयसीला कळवलयाच तमहाला साग

54

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products)

सबी (मयचअल फड) आिण आयआरडीएआय (िवमा उतपादन) अशा सबिधत िनयामका ार िनगरिमत न दणी परमाणपतरानसार झाललया कॉप रट एजनसी करारनामया अतगरत पशन फड मयचअल फड आिण िवमा इ सारखी तरयसथ

पकषाची उतपादन आमही िवतिरत करतो आमचयाकड आयआरडीएआय (कॉप रट एजटसची न दणी) िनयमन 2015 शी

ससगत अस िवमा उतपादनाचया िवकरीकरता आमचया सचालक मडळान समत कलल धोरण अमलात आह a जर आमही कोणतयाही गतवणकमालम ा परबधन कपनी िकवा िवमा कपनीच एजट महणन कोणतयाही परकारचया

गतवणक योजना जस मयचयअल फड िकवा िवमा दत अस तर तमहाला तयाबाबत मािहती दऊ कोणतीही िकत जर आमचया जागचा वापर करन आमचया वतीन तरयसथ पकषाचया उतपादनाच िवपणन करत असल अथवा िवकत असल तर तयाकरता आमही जबाबदार अस b आमही ह सिनि त कर की आमही िवकत असललया सवर गतवणक व िवमा योजना तया तया वळचया

िनयम आिण िविनयमानसार असतील c तमही जवहा आमचयाकडन बिकग सवा िकवा उतपादन घयाल तवहा तमही आमचयाकडन तया बदलयात कोणतही तरयसथ

पकष उतपादन घयाव (quid pro quo) अशी सकती करणार नाही

d आमचयाकडन घतललया कजारसाठी तमही ठवललया तारणासदभारत तमही ठरािवक िकवा तयाच ससथकडन िवमा छतर

घयाव असा आगरह आमही करणार नाही जर आमही एखाद िवमा उतपादन दत अस तर त पणरपण ऐिचछक असल तमही तमचया इचछनसार कोणतयाही ससथतन सवा परवठादाराकडन िवमा घऊ शकता e आमही िनयिमत कालातरान तमहाला जािहरत ार सचना फलका ार वबसाइटवरील मािहती ार मािहती

पतरका ार इ आिण तसच तमही अशी मािहती न सवीकारणयाचा पयारय िनवडला नसल तर आमचया शाखामधय

िवकलया जाणा-या उतपादनाचया लाभाबाबत ई-मल आिण एसएमएस माफर त मािहती दऊ

f आमही ह सिनि त कर की आमचया शाखतन िवकलया जाणा-या गतवणक व िवमा योजना उतपादन तमहाला आमच

िविधवत अहरतापरा अिधकारी सप करन सागतील g तमहाला दऊ करणयात आललया उतपादनाच तपशीलवार िनयम व अटी आमही परव (मयचअल फड असलयास परमख

मािहती पिसतका आिण िवमा उतपादन असलयास उतपादन पिसतका िवकरीच उदाहरण)

h गतवणक िवमा उतपादन तमहाला िवकणयापव गराहकासाठीच यथोिचत मलयाकन (Due Diligence) करणयाची

आमही दकषता घऊ i जर आमहाला िव ास वाटला की एखाद उतपादन तमचयासाठी योगय आिण उिचत आह तरच त उतपादन आमही

तमहाला िवक

55

j एखा ा उतपादनाच सदसय होणयाचा लाभ घणयाचा सवीकार आपलयाकडन अिधकत इलकटरॉिनक माधयमा ार

आलयावर आवशयक वधता (िविधवत गरा ता) तपासन तया सवसाठी आवशयक अजर व कागदपतर तमचयाकडन घऊ k आमही ह सिनि त कर की योजननसार आवशयक सवर औपचािरकता (व कीय परीकषसह) पणर झालयानतर 30

िदवसाचया आत िववरणपतर पॉिलसीच कागदपतर तमचयाकड पाठवल जातील

l जासतीतजासत शकय होईल तवढी ldquoिवकरी प ात सवाrdquo दणयाची आमही वसथा कर जस पधदतशीर गतवणक

योजनाचया हपतयाच (एसआयपी) च समरणपतर नवीनतम िनववळ मालम ा मलय (एनएवही) पिरपकवतची तारीख िवमयाचया हपतयाची दय तारीख इ

m सवा परवठादार तमही तयाचयामाफर त घतललया योजनचा उतपादनाचया कामिगरीसदभारत िनयिमत कालातरान

तमहाला मािहती दत राहतील जर तमहाला एखा ा िविश सवची गरज असलयास आणी तशी िविश िवनती आपण कलयास आमही ती सवा आपणास उपलबध करन दऊ n मयचयअल फड िवमा इतर िव ीय कपनयाकडन तयाचया उतपादनाच माकिटग (िवपणन) कलयामळ िमळालल

कमीशन इतर शलक जर असल तर तयाची मािहती वबसाइटवर परदिशत कर

o िवमा िवकरी मयचअल फड तरयसथ पकष गतवणक उतपादनाची िवकरी यासारखया उपसह बिकग वसायाकरता

(Para banking activities) असललया आरबीआयचया मागरदशरक ततवाच आमही पालन कर

p आमही ह सिनि त कर की िविवध उतपादन िवकणयाशी सबिधत सवच शलक परदिशत कलल असल व तमहाला त

उपलबध कल जाईल

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility)

आमही करिडट समपदश सिवधा दणयाचा परयास कर तमहाला अशया सवचा लाभ घता यावा महणन जथ ही सिवधा

कोणतयाही बकानी उभारललया िविश समपदश कदरामधय उपलबध करन िदली असल तया कदराच प व वळ इ आमही आमचया शाखत परदिशत कर

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records)

आपलया वहाराशी सबिधत कागदपतर रकॉडरस आपण िवनित कलयास व अिभरकषण कालावधीमधय असलयास आमही

मलय आकारन आपणास उपलबध करन दऊ

56

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण

(Branch Closure Shifting)

a जर आमही आमची शाखा बद करणयाची योजना आखली असल िकवा शाखा सथलातरीत करणार असलो िकवा

तमहाला बिकग सवा दण सर ठवण आमहाला अशकय झाल तर आमही तमहाला- i तया पिरसरात इतर कोणतयाही बकची एकही शाखा कायररत नसल तर दोन मिहनयाची नोटीस दऊ ii इतर सवर पिरिसथतीत एक मिहनयाची नोटीस दऊ

b जर आमही शाखा सथलातरीत करणार अस तर शाखचया नवीन जागचा सपणर प ा दऊ

c शाखचया कामकाजाचया वळात काही बदल असलयास तमहाला कळव

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion)

a िकमान िशललक रकमची अट न ठवता आमही मलभत बचत बक ठव खात (Basic Savings Bank

Deposit Account - बीएसबीडी खात) छोट खात (Small Account) आिण जन-धन खात उपलबध करन

दऊ मातर यासाठी भारतीय िरझवहर बकन व भारत सरकारन खात उघडणयासाठी वळोवळी जारी कललया ldquoतमचया

गराहकाला ओळखाrdquo (KYC) आिण अटी मनी लॉिनडरग (AML) चया अतगरत िदललया सचनाच पालन आवशयक

असल तयाचबरोबर िनःशलक एटीएम काडर िकवा एटीएम-कम-डिबट काडारसह आमही िकमान सामानय सिवधा दऊ

व तयाची मािहती दऊ खात उघडताना ही सवर सबिधत मािहती तमहाला पारदश पण साग b सलभ कललया ldquoकवायसीrdquo िनयमानसार आमही अस खात उघडन दणयाची सिवधा दऊ परत ही खाती छोटी

खाती महणन स ा मानली जातील आिण तयासाठी लाग असलल परितबध सथािनक भाषत व तमहाला सहज

समजल अशा प तीन सािगतल जातील c मलभत बचत बक ठव खात (बीएसबीडी खात) उघडणयासाठीचया आवशयकता व छोट खात ldquoजन धनrdquo खात

उघडणयासाठी सलभ कवायसी प तीखाली आवशयक कागदपतराची यादी ि भाषी ितरभाषी रपात आमही सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर d आमचया कमरचा-यामधय िवशषतः काउटरवरील कमरचा-यामधय जागरकता िनमारण वहावी महणन तयाचया

परिशकषणासह इतर आवशयक पावल उचल

57

e सामानय बिकग सिवधा आमही तमहाला िनःशलक उपलबध करन दऊ जस खात चाल ठवणयासाठी एका मिहनयात

ठरािवक वळाच पस काढण सामानय करिडट काडर (General Credit Card) वहार व इलकटरॉिनक माधयमान

राजय व कदर सरकारकडन तमचया खातयात पस अतिरत होण

f आपण इिचछत असलयास गणविधत सवा (Value Added Services) आमही िनःशलक अथवा कमी शलक

आकारन दऊ तयासाठी तमहाला समजल अशा भाषत अगोदर समजावन साग g जर सवा वहार िकवा शलक यामधय काही बदल होणार असतील तर त लाग होणयापव िनदान एक मिहना

आधी तमहाला कळव h ह बदल तमहाला सोयीचया माधयमा ार कळव जस शाखतील नोटीस बोडर िकवा ायसाियक परितिनधी

(िबझनस कॉरसपॉडनट) िकवा पतर इ i जथ आमची शाखा नसल तथ भारतीय िरझवहर बकचया पथदश मागरदशरक सचनानसार खात उघडण ठवी

ठवण रककम व वहाराचया सखयचया मयारदनसार पस काढण िशललक रकमची चौकशी इ व एका िठकाणाहन

दसरीकड पस अतिरत करण इ सवासाठी ायसाियक परितिनधी (िबझीनस कॉरसपॉडनट - BC) ावसायीक

सिवधारक (िबझीनस फिसिलटटर - BF) नमणयाचा परयास कर

j आमही मोबाईल बिकग सवा दणयाचाही परयास कर

k मोबाईल फोन एनइसीएस एनइएफटी सारखी इलकटरॉिनक माधयम इ ारस ा पस हसतातिरत करणयाचया

इतर सिवधा दणयाचा परयास कर l बिकग आउटलटस बीसी बीएफचया कित व तरट साठी (Acts of commission and omission) आमही

जबाबदार अस आिण तयाचया िवर न दललया कोणतयाही तकरारीचा तपास कर m तमहाला गरज असलयास आमही तमहाला परवडणा-या िकमतीत कजर सिवधा दऊ जयाचया अटी व शत तमही

कजारसाठी अजर कराल तवहा तमहाला साग n आमचयाकड असललया िविवध कजर योजना तमहाला साग जयात पढील गो चा अतभारव असल जस तमचया

कजारचया अजारवर िवचार करणयासाठी बकला आवशयक असणारी िकमान मािहती अशा कजारना लाग होणा-या

महतवाचया अटी व शत बककड ठवल जाणार तारण ाजदर व ाज आकारणयाची प त व काळ परतफडीची प त इ

o सरकार परायोिजत योजनचया अतगरत पराधानय कषतरातील (Priority Sector) रपय एक लाखापयरतचया

कजारसाठी दययम (कोलटरल) तारण आमही मागणार नाही (स म व लघ उ ोजकासाठीच (MSE) कजर सोडन जथ

तयाचयासाठी दययम तारणमकत कजर मयारदा रपय 10 लाख आह) शकषिणक कजर योजनअतगरत रपय चार

58

लाखापयरतचया शकषिणक कजारसाठी िकवा वळोवळी सधािरत रकमवर आमही दययम तारणाचा आगरह धरणार

नाही p आमचया कडन घतललया कजर सिवध सदभारत तमहाला काही आिथक अडचण चा सामना करावा लागत

असलयास आमही सहानभतीपवरक व सकारातमकतन तयावर िवचार कर q वर उललख कलयापरमाण तमही तमचया कोणतयाही आिथक िववचनब ल आमहाला सिचत कर शकता जयायोग

तमचया समसयावर मात करणयासाठी आमही तमहाला मदत कर शकतो तमचया कजारचया अजारवर िवचार करताना जर एखा ा िविश सरकार परायोिजत योजनअतगरत ldquoशनय दाियतवrdquo (No Dues) परमाणपतर मागण

अिनवायर असल तर तयाचा अपवाद वागळता आमही तमचयाकड ldquoशनय दाियतवrdquo परमाणपतर मागणयाचा आगरह

धरणार नाही (वयिकतक कजरदार आिण सवय-सहायय गट [Self Help Group] आिण सह-दाियतव गट [Joint

Liability Group])

r तमचया अडचण वर मात करणयासाठी एक परयास महणन आिण दोघाचयाही िहताचया द ीन िवचार करणयायोगय

वाटलयास आमही पनरजजीवन योजना (Revival Package) तयार कर

s सामानयत शाखमधय िकवा पयारयी मागारन महणज इनफमशन आिण कमयिनकशन टकनॉलॉजी (ICT-मािहती व

सवाद ततरजञान) सारखया योगय फलटफॉमरचा वापर करन बक खातदारानी खात कस हताळाव याब ल तयाना िशकषण दऊ व मागरदशरन कर t गराहकाना िशिकषत करणयासाठी आमही आिथक साकषरता अिभयान हाती घऊ

u आिथक समावषण वध गत करणयासाठी ल य गटाला सहभागी करन लहान शहर व गावामधय िशिबर सटॉल

व टाऊन हॉल कायरकरम आयोिजत कर v पणर दशात व िवशषत बकमधय आिथक समावशनाच परय वहावत महणन आमचया सवर सतराविरल कमरचा-

याना िशिकषत करणयासाठी यतरणा राबव w जया बकिवरिहत कषतरामधय आिथक समावशन योजना राबवली जात आह तथ बकच परय पणरतवास जाव

महणन बकचया अिधका-यानी िनयिमत नहमी भटी दणयाची प त आमही सर कर

x तमचया तकरारी असतील तर तयामधय ताबडतोब लकष दणयाचा व लवकरात लवकर तयाच िनरसन करणयाचा

परयास कर y जर तमहाला बक िकवा तयाच वसाय परितिनिध (BC) वसाय सिवधारक (BF) याचया िवर गा-

हाणतकरार असल तर तकरार करायची प त आिण बकत तकरार िनवारणाची यतरणा काय आह तसच तमचया तकरारीच बककडन िनवारण झाल नाही िकवा तमच समाधान झाल नाही तर बिकग लोकपाल योजन िवषयी साग z आिथक समावशन कायरकरमाची आमही ापक परिसि कर आिण गराहकाना िविवध उतपादन व सवािवषयी

मािहती दऊ

59

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons)

a आमच िवशष गराहक जस ज नागिरक िद ाग व अिशिकषत लोकाना आमचयाशी वहार करणयास सोप व

सोयीसकर जाव महणन आमही पणर परयास कर अशा अजरदार व गराहकाना सोयीसकर अशी धोरण उतपादन व सवाचा यात समावश असल b तमहाला बिकग सवा िमळवण सकर होईल अशा परणाली व प ित तयार करणयाचा परयास कर

c आमचया शाखा व एटीएम मधय िकतश यणयासाठी सलभ व सोयीच रसत बनिवणयाचा परयास कर बकचया

शाखामधय आिण एटीएममधय रप आिण रिलगची सिवधा दणयाचा परयास कर जणकरन जय नगिरकाना आिण िद ाग िकतना बकचया िविवध सिवधाचा लाभ घता यईल d तमचयाशी सवाद साधणा-या आमचया कमरचा-याना तमच बिकग वहार करताना तमहाला मदत करणयासाठी

परोतसाहन दऊ 2 या सिहतमधय िदललया इतर सवर बाधीलकी ितिरकत - i आमही आपलयाला यथोिचत अगरकरम दऊ बिकग वहार व तकरार िनवारण यामधय वयिकतक सवा दणयाचा

परयास कर ii बिकग हॉलमधय बसणयाची सिवधा दणयाचा परयास कर

iii ldquoएक िखडकीrdquo (One Window) प ित ार तमहाला आमचया सवा दणयाचा परयास कर

iv तमही परािधकत कललया िकतला तमही िनि त कललया मयारदपयरत तयान परािधकार पतर व पासबक सादर कल

तर पस काढणयाची परवानगी दऊ v िवशष पिरिसथतीमधय जस आजारपण शाखमधय परतयकष यऊ न शकण इ वळी घरी सवा (डोअरसटप बिकग)

दणयाचा परयास कर (जस रककम सवीकारणखातयामधय चकडीडी इ जमा करण िकवा रककम पोचवणचकचया बदलयात डीडी दण इतर लखी मागणया इ)

70 वषारहन अिधक वयाचया जय नागिरकासाठी आिण िद ाग िकतसाठी िकवा शारीिरक िवकलता असणा-या िकतसाठी (व कीयदष ा परमािणत दीघरकालीन रोग िकवा अपगतव असण) दि हीन िकतसह आमही मलभत

बिकग सवासाठी घरपोच बिकग सिवधा परवणयाचा एकितरत परयास कर उदा अशा गराहकाचया घरी जाऊन

60

पावती बदलयात रोख आिण धनादश इतयािद घण िडमाड डराफट पोहोचवण कवायसी कागदपतर घण आिण

हयातीचा दाखला दण इ

vi िनवि वतनधारकाना तयाचया खातयात जमा होणा-या िनवि वतनाचया रकमच िववरण असलली पनशन सलीप

दऊ vii िवशष पिरिसथतीत िनवि वतन तमचया घरी यऊन दणयाचा परयास कर

viii मािहतीच कनदरीकरण (Centralized Data) करन िनवि वतनधारकानी सादर करण अिनवायर असलल

हयातीच परमाणपतर आमचया बकचया कोणतयाही शाखत सवीकार ix ऑिटझम सरबरल पलसी मटल िरटाडशन आिण बहअपगतव असललया िकतचया नातवाईकपालकाना रा ीय

िव सत अिधिनयम 1999 चया अतगरत कायदशीर पालक कसा िनयकत करावा याच मागरदशरन कर महणज तो अशा िकतच खात उघड शकल व चालव शकल

x आमही ह सिनि त कर की कोणताही भदभाव न करता अध िकतना सवर बिकग सिवधा जस चक बक एटीएम

नट बिकग लॉकर िकरकोळ (Retail) कजर करिडट काडर इ िदलया जातील

xi अध िकतना िविवध बिकग सिवधाचा लाभ घता यावा महणन आमही शकय तवढी मदत कर

xii आमही िनयिमतपण गराहक बठका आयोिजत करणयाचा परयास कर महणज तमहाला तमच महणण माडता यईल व सामिहक अनभवाचा फायदा होईल

xiii

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts)

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली (Secure and Reliable banking amp payment

systems)

a तमही िव सनीय आिण सरिकषत अशा पमट परणालीचा उपभोग घऊ शकाल ह सिनि त करणयासाठी आमही

सव म परयास कर b सरकषा वसथचा एक भाग महणन आमही जथ वहायर असल तथ सीसीटीवही बसव जयामळ बारका ान लकष

ठवता यईल

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत (Keeping us updated)

a कपया तमच नाव प ा टलीफोन कर व ई-मल आयडी आमचयाकड न दवला गलयाची खातरी करन घया महणज

तमहाला आमही आवशयक अलटर पाठव सतकर कर शक

61

b कपया तमही तमच नाव प ा फोन करमाक ई-मल आयडी बदललयास अशया बदलाचा परवा आवशयक

तदनषिगक कागदपतरासह तातडीन आमहाला कळवणयाची खातरी करन घया जयायोग आमहाला आवशयक असल

तवहा तमचयाशी सपकर साधण शकय होईल 123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account)

a आमही तमहाला िशफारस करतो सचवतो की तमही तमच िववरणपतर िकवा पासबक िनयिमतपण तपासत

जा व जर एखादी न द (Entry) तमहाला चकीची वाटली तर लवकरात लवकर आमहाला कळवा महणज

आमही ती तपासन पाह थट नाव (Direct Debit) आिण सथायी आदश (Standing Instructions)

नहमी तपासत रािहलयामळ तमच पस तमहाला पािहज तथच गलयाची खातरी पटल

b जर तमचया खातयातील एखा ा वहाराची चौकशी करणयाची आमहाला गरज वाटली तर आमचयाशी व

जर पोलीसइतर तपासणी यतरणाचा चौकशीमधय सहभाग आमहाला आवशयक वाटलयास तयाचयाशी

सहकायर करण गरजच राहील

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care)

तमच खात सरिकषत ठवण व ठकबाजीफसवणक टाळणयास मदत करणयासाठी तमच चकस पासबक व

इतर गोपनीय मािहती याची काळजी घण गरजच आह यासाठी कपया खालील सचनाच पालन करा

a i तमच चकबक व काड एकतर ठव नका

ii कोर चक (धनादश) सही करन ठव नका

iii इतर कोणाला तमचया खातयाची मािहती पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती दऊ नका

b तमचया काडर चकबकचा गरवापर टाळणयासाठी त कस सरिकषत ठवाव ह आमही तमहाला साग

c जर तमच चकबक पासबक िकवा एटीएमडिबटकाडर हरवल िकवा चोरी झाली असल िकवा इतर कोणाला

तमचा ओळखकरमाक िकवा इतर सरिकषत मािहती कळली असल अशा पिरिसथतीत आमहाला कळिवलयावर आमही तयाचा गरवापर रोखणयासाठी ताबडतोब पावल उचल िपनपासवडर (परवलीचा शबद ) कोणाला

कळलयास तमही तो ताबडतोब बदलण गरजच आह d जर तमहाला असा सशय आला िकवा अस आढळल की तमच चकबक पासबक काडर हरिवल आह िकवा चोरीला

गल आह िकवा इतर कोणाला तमचा ओळख करमाक पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती कळली आह तर

तमही त आमहाला ताबडतोब कळिवण आवशयक आह

62

e तमच वर नमद कलयापरमाण झालल नकसान तमही आमचया चोवीस तास ldquoटोल-फरीrdquo नबरवर कळव शकता

आिण तशी लखी प ी ताबडतोब पाठव शकता अनयथा वकिलपकरीतया आपलयाला या कारणासाठी िदललया

आमचया ई-मल पततयावर कळव शकता

f आमहाला सिचत करपयरतचया कालाविधत जर काही गरवापर झाला तर तयाला तमही जबाबदार असाल

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments)

a चकच परदान थाबवणयासाठी (Stop Payment) िकवा िदलली सथायी सचना (Standing Instructions)

िकवा थट नाव टाकणयाचया सचनची (Direct Debits) न द र करणयासाठी तमही आमहाला लखी कळवण

आवशयक राहील

b तमचयाकडन कोणताही आदश माग घणयाची सचना आमही सवीकार तयासाठी लाभाथ परयोकत ससथा

(बनिफशरी यजर इिनसट ट) कडन पवर मानयता समित घणयाची आवशयकता असणार नाही

c जर परदान र करणयाचा तमचा िनणरय तमही आमहाला सिचत कला नाही तर परदान र करण शकय होणार

नाही

d करिडट काडरची परदान र करण ही इतर िनधारिरत अटी व शत चया अधीन असतील

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses)

जर तमही फसवणक कलीत तर तमचया खातयाच होणार सवर नकसान ही तमची जबाबदारी असल जर तमही

आवशयक ती काळजी घतली नाही व तयामळ तमच नकसान झाल तर तमही जबाबदार असाल

63

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary)

सदर ाखया कोडमधय आललया शबदाच अथर व अटी याच सप ीकरण दत या ाखया कायदशीर िकवा ताितरक

नाहीत

आधार प एक मोबाइल अ प (अनपरयोग) ज बायोमिटरक काडर वापरन िडिजटल पमट कर दत अ प अ प ह अ पलीकशन (अनपरयोग) या शबदाच सिकष रप आह अ पलीकशन हा एक सॉफटवअर परोगरम असतो जयाची रचना वापर करणा-यासाठी एक िविश िकरया पार पाडणयासाठी कलली आसत एटीएम ndash

एटीएम (Automated Teller Machine) ह एक मिशन आह जया ार गराहक तयाच काडर िपन (PIN)

ओळखकरमाक वापरन पस काढण इतर मािहती व इतर सवा िमळव शकतो

बिकग लोकपाल वाद िनवारण करणारी एक सवततर परािधकत ससथा जी िरझवहर बकन िकत आिण लहान ावसायीक ससथाना

तयाचया बकाशी होणा-या वादातन तोडगा काढणयासाठी िनमारण कली आह

बिकग आउटलट एक िनि त िठकाणी बिकग सवा दणार यिनट िजथ बकच कमरचारी िकवा वसाय सहयोगी (Business

Correspondents) तनात कलल असतात व ितथ ठवी सवीकारणयाचा धनादश वटवणयाचा रोख रककम

काढणयाचा िकवा कजर दणयाचया सवा आठव ातन िकमान पाच िदवस दररोज चार तास परवलया जातात भीम ldquoभारत इटरफस फॉर मनीrdquo ह मोबाइल अ प नशनल पमटस कॉप रशन ऑफ इिडया (एनपीसीआय) न िवकिसत कलल असन त यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) वर आधािरत आह काडर

64

एक पलिसटकच काडर ज वसत आिण सवाचा मोबदला दणयासाठी िकवा पस काढणयासाठी गराहक वापरतो या

सिहतमधय डिबट करिडट समाटर व एटीएम काडरचा समावश कला आह

करिडट काडर करिडट काडर ह करिडट सिवधा िमळणार पलिसटकच काडर आह जया ार तमही खरदी कलल सामान व सवाच पस दऊ शकता िकवा रोख रककम काढ शकता

धनादश सकलनाच धोरण (Cheque Collection Policy)

धनादश सकलनाच धोरण महणज वगवगळया सथािनक व बाहरगावचया बकाच चक व पीओडीडी इ तया - तया

खातयात जमा करणयासाठी बकामधय जमा कल जातात तया सबधीच धोरण ा ार खालील काम कली जातात

चक िवकत घणयाची िवनित चक जमा करणयासाठी वळची मयारदा चक सकलन करणयास िवलब झालयास ाज दण सथािनक व बाहरगावचया चकची रककम ताबडतोब करिडट करण चकइनसटरमटस सकरमणा दरमयान (In-transit) हरवलयास तो सकिलत करणयासाठी लागणारा आकार

गराहक जयाच बकत खात आह अशी िकत (जयामधय दस-या िकतबरोबर सयकत खात िकवा मतयपतर वसथापक िकवा

िव सत िकवा िहनद अिवभकत कटबाचा ldquoकतारrdquo महणन खात याचा समावश होतो परत एक ानच ापार

करणारी िकत परोपरायटरशीप भागीदारी कपनया कलब आिण सोसायटी याचा समावश होत नाही) िकवा ज

बकची इतर उतपादन सवा याचा वापर करतात

चाल खात हा एक मागणीनसार रककम काढ़ता यऊ शकणारा ठवीचा परकार आह या खातयातन िशललक रककम असलयास

िकवा ठरािवक रककम िकतीही वळा काढता यत

मत िकतच खात जया ठव खातयाचा खातदार मत झाला असल िकवा सयकत खातयाचा एक िकवा अिधक खातदार मत झाल असतील अस खात मत िकतच खात मानल जात

डीमट खात डीमट खात महणज डीमटिरयलाईजड खात जयामधय गतवणकदाराच रोख इलकटरॉिनक सवरपात ठवलल असतात

ठव खाती ldquoबचत ठवrdquo महणज मागणीपरमाण िविश कालाविधमध ठरािवक वळा पस काढणयाची व ठरािवक रकमची

स ा बकन मयारदा घातल असलल ठव खात आह

65

ldquoमदत ठवrdquo महणज एका िनि त अशा कालाविधसाठी बकमधय ठवलली ठव जी मदत सपलयानतरच काढता यत यामधय पनरावत ठवदपपट लाभ ठवकमी काळासाठी ठविनि त ठवमािसक उतप

योजना तरमािसक उतप योजना इ चा समावश होतो

ldquoनोटीस ठवrdquo महणज ठरािवक काळासाठी ठवलली मदत ठव पण एक पणर कामकाज िदवसाची नोटीस

दऊन ही ठव काढन घता यत

इिकवटी इिकवटी महणज एखा ा कॉप रट ससथचया भाडवलाचा भाग जो कपनीच समभाग (शअसर) महणन भौितक सवरपात

(Physical form) िकवा डीमटिरयलाइजड (Demat) सवरपात असतो

इलकटरॉिनक िकलअिरग सिवहस (इसीएस)

समाशोधन कदराचया (Clearing House) सवा ार एका बक खातयातन दस-या बक खातयामधय इलकटरॉिनक

माधयमा ारा िनधी हसतातरण करणयाची ही एक प ित आह

िसथर ाजदर (Fixed Rate of Interest)

कजारवरील िसथर ाजदर महणज कजारचया पणर कालावधीसाठी िनि त कलला िसथर असा ाजदर िकवा लाग असललया अटी व शत नसार जो पिहलया काही वषारनतर सधािरत (Revise) करता यतो

तरगता बदलता ाजदर (Floating Rate of Interest)

कजारवरील तरगता िकवा बदलता ाजदर महणज असा ाजदर जो िसथर नाही परत सदभर दराशी (Reference

Rate) जोडलला असल व सदभर दरात जस बदल होतील तयापरमाण ाजदर बदलल

हमी (Guarnatee)

परामखयान जबाबदार असललया कतीन कजारचा भरणा करणयास अथवा बधनाची पतरता करणयास कसर (Default) कलयास अनय िकतन कजारचा भरणा अथवा बधनाची पतरता करणयाच िदलल लखी आ ासन

सरकारी रोख सरकारी रोख महणज सरकारन सावरजिनक कजर उभ करणयासाठी िनमारण कलली व जारी कलली परितभित िकवा रोख स िकवा अपरवत खात (Inoperative Dormant Account)

स िकवा अपरवत खात महणज अस बचत िकवा चाल खात जयामधय दोन वषार पासन वहार झालल नाहीत

66

आयएमपीएस (IMPS)

तातकाळ परदान सवा अथारत ldquoइिमिडएट पमट सिवहसrdquo ही मोबाइल फोन ारा इटरबक इलकटरॉिनक इसटट मोबाइल मनी टरानसफर सिवहस आह रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा भारतीय िरझवहर बकन (आरबीआय) न भारताचया सीमअतगरत इलकटरॉिनक िनधी हसतातरणासाठी सर कलली ही एक यतरणा आह रा ीय सवयचािलत समाशोधन गह (National Automated Clearing House)

बकाना आिथक ससथाना कॉप रट आिण सरकारला मोठ इलकटरॉिनक वहार करणयासाठीचा हा एक वब

आधािरत मच आह एनइएफटी (NEFT)

नशनल इलकटरॉिनक फड टरानसफर (NEFT) प ित ही िनधी हसतातरणाची रा ीय सतराविरल प ित आह

जया ार दशातील एका बक शाखतन दस-या बक शाखत कोठही पस हसतातिरत करता यतात

नामिनदशनाची सिवधा नामिनदशनाचया सिवधमळ बक ह कर शकत खातदाराचया मतय नतर तयाचया खातयात जमा असलली रककम तयान

नामिनदिशत कललया िकतला दता यत खातदारान तयाचया सरकषा ककषात ठवललया वसत तयाचया मतय प ात

नामिनदिशत िकतला परत करता यतात खातदारान बकचा लॉकर भा ान घतलला असलयास तयातील वसत

नामिनदिशत िकतला दता यतात

तारीख उलटलया मळ बाद झालला धनादश (सटल चक)

असा धनादश जो जारी कलयानतर तीन मिहनयानी सकलनाकरता परसतत करणयासाठी आलला आह पन (PAN)

वयिकतक खात करमाक (PAN) हा आयकर िवभागान िदलला अकषर व अक अशया दहा वणारचा िमळन तयार कलला

असा करमाक जो सपणर भारतामधय एकमव (यिनक) असतो हा करमाक लिमनट कललया काडर सवरपात िदलला

असतो हा कायमसवरपी करमाक असन करदातयाचया रिहवासाचया पततयात बदल झाला महणन िकवा कराच

मलयाकन करणारा अिधकारी बदलला महणन तो बदलला जात नाही अश कालीन (Part time) बिकग आउटलट

एक बिकग आउटलट ज आठव ातन िकमान पाच िदवस आिण दररोज िकमान चार तास सवा परवत पासवडर (परवलीचा शबद)

67

अकषर िकवा अक िकवा सयकतपण अकषर व अक याचा समह ज गराहकान िनवडल असल असा एक कट सकत

जयामळ गराहकाला फोन िकवा इटरनट बिकग सवा सरिकषतरीतया वापरता यत ओळख पटिवणयासाठी स ा

पासवडर वापरला जातो

िपन (PIN) [वयिकतक ओळख करमाक]

हा एक गोपनीय करमाक असन काडारसह हा करमाक वापरन गराहक वसत सवाचा मोबदला दऊ शकतो पस काढ

शकतो आिण बकन दऊ कललया इतर इलकटरॉिनक सवाचा वापर कर शकतो

पीओएस (पॉइट ऑफ सलस) पीओएस िकवा सवाइप मशीन या लोकिपरय नावान ओळखल जाणार ह एक ततरजञानातमक साधन असत ज ापारी आसथापनाना (Merchant Establishments) रोकड रिहत वसथत गराहकाना वसत िकवा सवाची िवकरी

करणयास परवल जात गराहकाला कवळ तयाच डिबट करिडट िकवा परीपड काडर मशीनमधय सवाइप कराव लागत

आरटीजीएस (RTGS)

आरटीजीएस महणज िरयल टाईम गरॉस सटलमट बका ार िनधी हसतातरणाची ही सवारत जलद प त आह

आरटीजीएस मधय ldquoएकास एकrdquo असा वहार होतो जयाला गरॉस सटलमट अस महणतात व िरयल टाईम महणज

ततकषणी ताबडतोब परतीकषा कालाविध न लागता

सदभर दर (रफरनस रट)

हा बकाचा बचमाकर दर असतो असथाई दरावर (Floating Rate) आधािरत ज कजर मजर कल जात तयासाठी

सदभर दर लाग होतो परतयक बक तयाचया नीतीनसार सदभर दर ठरिवत व त वरचवर बदलल जाऊ शकतात

जय विर नागिरक जय विर नागिरक महणज 60 वष वयापकषा जासत वयाची िकत

हीशबपित झालल खात (Settled Account)

थकबाकीची परतफड करणयाकरता बकन दऊ मानय कललया ldquoएकवळ हीशबपत rdquo (ओटीएस) योजनअतगरत हीशबपतर झालल ऋण खात यातन अस सचीत होत की ऋणकोन काही रककम अदा कली असली तरी कदािचत मलतः मानय कलयानसार पणर रककम भरलली नाही ऋणक चा ऋण इितहास अ यावत करणयासाठी अशा हीशबपत झाललया खातयाची मािहती सीआयसी (CIC) ला कळवली जात

समाटर काडर समाटर काडर ह करिडट काडरचया आकाराच पलिसटकच काडर असत जयामधय मायकरोिचप घातलली असत िजचयामळ मािहती परोसस होत समाटर काडरमळ मािहतीची साठवण ओळख व अिधकतता सरिकषत रहात ह काडर दरधवनी

करणयासाठी इलकटरॉिनक मागारन पस दणयासाठी व इतर काही गरजासाठी वापरता यत

68

परशलक अनसची (Tariff Schedule)

बक आपलया उतपादन व सवासाठी गराहकाना ज शलक आकार लावत तयाची सची िकवा मािहती

यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) िनिध हसतातरणाची एक परणाली जी एका पवर पिरभािषत (Pre-defined) ई-मल आयडीवरन समाटर फोन ारा

दोन बक खातयामधय िनिध हसतातरण करन दत अद धनादश (Unpaid Cheque)

बककडन `अनपड (चकता न कलला) महणन परत आलला कलला चक

जोडपतर ndash 1 सवरसमावशक सचना फलकाचा नमना

(------------------------- पयरत अ यावत) अ गराहक सवाची मािहती आमही दत असललया सवा परदिशत कलया आहत i ठव वरील परमख ाजदर आिण िवदशी चलनाच दर आमही शाखमधय वगळ परदिशत कल आहत

ii सवर ठव खातयावर सफ कसटडीतील आिण सफ िडपॉझीट वॉलटमधील वसतवर नामिनदशनाची सिवधा उपलबध

आह iii आमही खराब झाललया आिण फाटललया नोटा बदलन दतो

iv सवर मलयाची नाणी आमही सवीकारत बदलन दतो

v सथािनक आिण परगावच धनादश सकलन करणयासाठी लाग असललया कालमयारदकरता कपया आमच धनादश

सकलन धोरण वाचा vi समाधानकारक खातयासाठी आमही र _____________ पयरतचया परगावचया धनादशाच करिडट तातकाळ दऊ

करतो (कपया धनादश सकलन धोरण पहा) vii बकचा lsquoबीपीएलआरrsquo (बचमाकर पराईम लिडग रट) lsquoएमसीएलआरrsquo (मािजनल कॉसट ऑफ लिडग रट) आिण

तयाचा परभावी िदनाक ब सवा शलक अन कर

खात परकार

िकमान िशललक आवशयकता (मािसक तरमािसक अधरवािषक )

र

िकमान िशललक ठवणयात कसर झालयास शलक

र 1 बचत खात

69

क तकरार च िनवारण i जर तमची काही गा-हाणी तकरारी असतील तर कपया सपकर करा____________________

_____________________________________________________________________

ii जर तमचया तकरारीच िनवारण शाखा सतरावर झाल नाही तर तमही आमचया परादिशक कषतरीय वसथापकाकड

यथ सपकर कर शकता (प ा) ____________________________________

iii जर आमचया तकरार िनवारणान तमच समाधान झाल नसल तर तमही बिकग लोकपालाकड यथ सपकर कर

शकता (नाव प ा दरधवनी करमाक आिण ईमल आयडी ावा) ___________

_____________________________________________________________________

ड िदलया जाणा-या इतर सवा i आमही िडिजटल पमट आिण सवास ा दऊ करतो

ii आमही मलभत बचत बक ठव खात उघडतो

iii आमही थट कर सकलन सवीकारतो (कपया चलनावर पन टन कर ा चलन डरॉप बॉकस मधय टाक नका) (जर

बक ही सवा दत असल तर) iv आमही पिबलक परॉिवहडट फड खाती उघडतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

v यथ विर नागिरक बचत योजना 2004 राबवली जात (जर बक ही सवा दत असल तर)

vi भारत सरकार आिण राजय सरकार ारा परायोिजत पतपरधान रोजगार योजना इतर योजना इथ

राबवलया जातात (जर बक ा सवा दत असल तर) vii आमही एमएसएमई कज उतपादन मदरा कज दऊ करतो

viii आमही िकसान करिडट काडर दऊ करतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

ix पतपरधान सहयय िनिध करता दणगया यथ सवीकारलया जातात

ई पिसतकचया सवरपात उपलबध असलली मािहती (कपया ldquoमी आपणास मदत कर शकतो का rdquo या काउटरशी सपकर करा)

i वरील (अ) त (ड) मधय उललिखत सवर बाबी

ii चलन िविनमय वहारासाठी नागिरकाची सनद

iii सवरसामानय वहारासाठी वळच िनयम

iv सवर बक नोटाची रचना आिण सरकषािवषयक विशष

v ठवी धनादश सकलन तकरार िनवारण यतरणा नकसान भरपाई वसली आिण तारणाचा पनररताबा गराहक हकक

आिण गराहक सरकषा सबिधत धोरणाच दसतऐवज

70

vi सपणर सवा शलक िवनामलय िदलया जाणा-या सवासह

vii नयायय कायरप ती सिहता करिडट काडर पिरचालनाची नयायय कायरप ती सिहता बकचया गराहकाशी असललया

वचनब तची सिहता स म आिण लघ वसायाशी असललया वचनब तची सिहता बकचया वासतबाहर परवायची मािहती - बकच शाखच नाव - सा ािहक स ीचा िदवस - सा ािहक शाखा नॉन-बिकग िदवस

- शाखचया कामकाजाची वळ

या सिहतची िनिमती बिकग कोड व मानक बोडर (बीसीएसबीआय) ार भारतीय िरझवहर बक इिडयन बकस असोिसएशन (भारतीय बक सघ) व सभासद बकाचया सहयोगान कली आह या सिहतचा मखय उ श चागलया व िनषपकष बिकग परिकरयचा परचार िकमान दजार िनि त करण पारदिशता वाढवण उचचतर पिरचालन दजार िमळिवण आिण तयाही पकषा चागल बकर-गराहक सबध वाढिवण हा आह जयामळ सामानय माणसाचा बिकग परणालीवरील िव ास कायम राहील

बीसीएसबीआयची सथापना फबरवारी 2006 मधय सवततर ससथा महणन कली गली व तयाचा उ श बकानी सवीकारललया बिकग कोड व मानकाच अनपालन बका गराहकाना सवा दत असताना योगय परकार करीत आहत यावर लकष ठवण व सिनि त करण हा होता बीसीएसबीआयन दोन परकारचया सिहता बनिवलया आहत- गराहकापरित बकाचया बािधलकीची सिहता आिण स म व लघ उ ोगासाठी बकाचया बािधलकीची सिहता बीसीएसबीआयचया सभासद बका जयात अनसिचत वािणजय बका शहरी सहकारी बका आिण कषतरीय गरामीण बकाचा समावश आह यानी ही सिहता सवीकारली आह बीसीएसबीआय आपली अिभकलपना (िडजाइन) व अिधदशानसार तकरार िनवारण फोरम नाही तथािप बीसीएसबीआय बकाची धोरण कामाची प त आिण परिकरयतील कमतरत

71

सबधी परणाली मधय (जर काही) कमतरता असल तर ती शोधणयाचया दि न तकरारी कड पाहत आिण ती दर करणयासाठी कारवाई करत

बीसीएसबीआय ब ल अिधक मािहतीसाठी कपया wwwbcsbiorgin ा वबसाईटला

भट ा

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts) 60

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली ( Secure and Reliable banking amp payment systems )

60

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत ( Keeping us updated ) 60

123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account) 60

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care) 61

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments) 62

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses) 62

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary) 63

जोडपतर ndash 1 - सवरसमावशक सचना फलक (नमना) [Annexure 1 ndash Comprehensive Notice Board (Format)]

68

1

परसतावना

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय या नातयान आमही या सिहतच पालन कर ही सिहता गराहकाला सरकषण परवत व सदसय बकन गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार करावयास हव त िविदत करत

ही सिहता िरझवहर बकचया िनयामक (Regulatory) िकवा पयरवकषी (Supervisory) अनदशाचया सचनाचया

ऐवजी िकवा तयाचया बदली नाही िरझवहर बकन वळोवळी िदललया सचनाच व िनदशाच आमही पालन कर सिहतचया तरतदीमधय िनधारिरत िनयामक सचनापकषा अिधक उचच दजारच मापदड (परमाण) िनधारिरत कलल अस शकतात आिण अशावळी उचच दजारच मापदड परचिलत राहतील कारण ही सिहता महणज आमही सवचछन सवीकारललया सव म परथा असतील जयासाठी आमही तमहाला वचनब आहोत

चागली गराहक सवा दणयासाठी व गराहकाला जासतीत जासत समाधान वहाव यासाठी उचच दजारचया बिकग पधदत चा अिगकार करणयाचा आमही परय कर सिहतमधय उललखलला `तमही िकवा lsquoआपणrsquo महणज गराहक व lsquoआमहीrsquo lsquoआमहालाrsquo महणज जयाचयाशी गराहक

वहार करत असल ती बक बकची शाखा या पिरभाषत बिकग आउटलट तसच अधर-वळ बिकग आउटलट दखील

समािव आहत

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code)

सिहता खालील कारणासाठी िवकिसत कलली आह

a तमचयाशी वहार करताना बिकग परथाचया दजारचा िकमान सतर िनि त करन चागलया व वाजवी सवाचा

परसकार करण

b पारदिशता वाढिवण जयायोग तमहाला आमचया कडन वाजवी अपकषा काय असा ात ह चागलया परकार

समजावन दण

c वहाराचा उचचतर दजार गाठणयासाठी सपधारतमक बाजार शिकतना परोतसािहत करण

d तमही व तमची बक यामधय िनषपकष आिण सौहादरपणर नात िनमारण करण

e बिकग परणाली मधय िव ास विधहगत करण

f िडिजटल बिकग चया वातावरणात सरिकषत आिण वाजवी गराहक सवा परोतसािहत करण

2

g गराहकामधय जागरकता वाढवण आिण गराहक सरकषण विधहगत करण

सिहतच मापदड ह या सिहतचया परकरण 2 मधय lsquoपरमख वचनब त ारrsquo समािव कल आहत

12 सिहतचा वापर (Application of Code)

ही सिहता खाली दशरवलली आमची बिकग उतपादन िकवा सवा आमचया शाखा िकवा आमचया वतीन काम

करणार एजट याच ार अथवा काउटरवरन फोनवरन पोसटान इलकटरॉिनक माधयमान इटरनट िकवा इतर

कोणतयाही प तीन िदलया असलया तरीही लाग असल परत खाली चच ललया सवरच सवा अथवा उतपादन आमही

दऊ कली असतीलच अस नाही a चाल खात बचत खात मदत ठवी आवत ठवी सावरजिनक भिवषय िनवारह िनधी खात (PPF) व इतर सवर

परकारची ठव खाती

b परदान (Payment) सवा जस िनवि वतन पमट ऑडरर पस पाठिवणयाची सिवधा जस धनाकषर (िडमाड

डराफट) वायर टरानसफर व सवर इलकटरॉिनक वहार जस आरटीजीएस एनईएफटी आयएमपीएस य पी आय

c सरकारी वहाराशी सबिधत बिकग सवा

d डीमट खात समतलय (इिकवटी) सरकारी रोख

e भारतीय चलनी नोटानाणी बदलणयाची सिवधा

f धनादश सकलन (Cheque Collection) लॉकर सिवधा सरिकषत ठव सवा

g कज ओवहरडराफट व हमी (guarantees)

h पस बदलन दणयासह िवदशी िविनमय सवा

i आमचया शाखा ार आिण िकवा आमचया अिधकत परितिनधी िकवा एजट ार िवकली

जाणारी तरयसथ पकष (Third Party) िवमा व गतवणक उतपादन

j करिडट काडर डिबट काडर एटीएम काडर समाटर काडर अशी काडर उतपादन व पीओएस सवा

(आमचया उपकपनया िकवा सलगन कपनयानी दऊ कललया करिडट काडारसह)

k िडिजटल सवा जस ई-वालट मोबाइल बिकग इटरनट बिकग यपीआई BHIM (िभम) आधार प

(ठळक अकषरातील शबदाच अथर पिरिश मधय सपि करण कोशात िदल आहत)

3

2 परमख वचनब ता (Key Commitments)

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key Commitments to you)

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to Fair Treatment)

तमचयाशी सवर वहाराचया बाबतीत खालील बाब चया सदभारत सयिकतक व उिचत वतरन कर

a बकचया काउटरवर रोख रककम धनादश सवीकारण वा दण रकमाच हसतातरण (Remittance) जनया

खराब नोटा बदलन दण आिण तयाचपरमाण पयारयी वसथ ारा रोख-िवरिहत (cash less) वहार

अशया िकमान सवा परवीण b आमही आपलयाला दऊ कलली बिकग उतपादन व सवा आिण आमही अनसारत असललया प ित व परथा

या बाबतीत या सिहतमधय िनधारिरत परितब ताच मापदड साधय करण c िडिजटल बिकग सहीत आमची उतपादन व सवा सबिधत कायद व िनयमानसार असतील तसच तमचया

गरजाशी ससगत आिण बिकग कषतरातील पिरिसथतीनरप असतील याची आमही काळजी घऊ

d आमच तमचयाशी असणार वहार ह पारदशरकता व एकातमतच नितक ततव पाळणार असतील e सरिकषत िव सनीय सोयीसकर आिण मजबत अशा िडिजटल बिकग व परदान परणालीचा आमही वापर कर

f आमची आिथक उतपादन आिण सवा दताना आिण िवतरीत करताना वय वश िलग ववािहक िसथती

धमर अपगतव िकवा आिथक िसथतीचया आधारावर आपलयाशी भदभाव कला जाणार नाही

g आपलयाबरोबरचया सवर वहारामधय िकमान मापदड िनि त करन चागलया आिण वाजवी बिकग प त चा परचार कर

h आपलया बरोबर सयोगय आिण नयायय सबध िनमारण करण i आमचया सटाफला परस आिण योगय परिशकषण िदल जाईल जयायोग ह सिनि त कर की आमच कमरचारी

आपणास तातडीन आिण िवनमरपण मदत करतील व एखादी गो अयोगय प ितन झाली असलयास झाललया चका दरसत करन आपलया तकरारी जलदपण आिण सहानभतीपवरक हाताळलया जातील

4

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to Transparency Fair and

Honest Dealing)

आमही आमची िव ीय उतपादन आिण सवा कशा परकार कायर करतात ह आपणाला समजणयासाठी a िहनदी इगरजी िकवा सथािनक भाषा या पकी कोणतयाही एका िकवा अिधक भाषत तयाची परशी मािहती

आवशयक तया सरकषा उपाया (Safeguards) सिहत िदली जाईल

b आमची जािहरात आिण परचारातमक सािहतय सप असन त िदशाभल करणार नसलयाच सिनि त कर आमही तयार कलल करारनाम पारदशरक सहज समजणार आिण आपलयाला चागलया परकार कळल आहत

ह सिनि त करणयासाठी आमही सवर परय कर उतपादनाचया िकमती सबिधत जोखीम उतपादनाचया

जीवनचकरा दरमयान वापराच िनयम आिण अटी आिण परसपरावर असणारया जबाबदायार सप पण उघड कलया जातील आमही ह सिनि त कर की आपण चिकची िवपणन प ती करार िवषयक सकतीचया अटी

नकारातमक पि करण अथवा चकीचया भाषातराला बळी पडणार नाही ह साधय करणयासाठी परकरण 3 मधील lsquoमािहती पारदशरकताrsquo आिण परकरण 4 मधील lsquoजािहरात िवपणन

आिण िवकरीrsquo या मधय िदललया प ती आिण कायरप त च आमही पालन करणार आहोत

c आमही ह सिनि त कर की तमहाला आिथक उतपादन व सवा िकमान िशललक आवशयकता (Minimum

Balance Requirement) ाजदर आिण सवा शलक व तया सदभारतल िनयम व अटी याची सपणर

मािहती पारदशरक प तीन िदली जाईल ही मािहती आपलया पसतीनसार खालीलपकी कोणतयाही मागारन उपलबध कली जाईल (i) एस एम एस िकवा ई-मल ारा (ii) इलकटरोिनक िकवा छापील माधयमा ारा (iii) आमचया वब-साइट ारा (iv) शाखतलया सचना फ़लक ारा [ वब साइट व शाखतलया नोिटस बोडर ार कलला मािहतीचा परसार हा वर दशरवललया इतर प ती

ितिरकत असल ]

d आपणाकरता कोणतया सिवधा उपलबध आहत व तयाचा लाभ कसा घयावा याची मािहती िदली जाईल तयाचपरमाण चौकशीसाठी तमही कोणाला व कस सपकर कराव यािवषयी मागरदशरन कल जाईल

e आपलयाकरता आमचया शाखत खालील मािहती परदिशत करणयात यईल (i) आमही दऊ कललया सवा (ii) बचत खाती आिण चाल खातयासाठी िकमान िशललक आवशयकता लाग असलयास आिण

िनधारिरत िकमान िशललक खातयामधय न ठवलयाब ल आकारल जाणार शलक

5

(iii) पिसतक चया सवरपात उपलबध असलली मािहती

f खालील गो ीबाबतची धोरण (Policies) आमचया वबसाइट वर परदिशत कली जातील

(i) ठवी (Deposits)

(ii) धनादश सकलन (Cheque Collection)

(iii) तकरार िनवारण (Grievance Redressal)

(iv) नकसान भरपाई (Compensation)

(v) थकबाकी वसली आिण सकयिरटी (तारण मालम चा) पनररताबा (Collection of Dues amp

Security Repossession)

(vi) गराहक अिधकाराची सनद (Charter of Customerrsquos Rights)

(vii) गराहक सरकषण धोरण (सायबर फसवणकी पासनचया सरकषणा सिहत) (Consumer

Protection Policy)

(viii) अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारामधल मयारिदत दाियतव (Limited Liability in

respect of Unauthorized Electronic Banking Transactions)

(ix) जय नागिरकासाठी आिण िद ाग कती करता असललया सिवधा (Facilities for Senior

Citizens and Differently Abled Persons)

g गराहकामधील सिहत सबधी जागरकता वाढवणयासाठी आमही ndash (i) आपण आमचयाकड खात उघडताना आिण िकवा िवनती कलयावर या सिहतची परत उपलबध कर (ii) आमचया परतयक शाखत आिण आमचया वबसाइटवर ही सिहता उपलबध असल (iii) ही सिहता परभावीपण अमलात आणणयासाठी आमचया कमरचायारना सिहत सबिधत मािहती दणयाच

परिशकषण दणयाच आमही सिनि त कर (iv) ldquoया सिहततील तरतद rdquo या िवषयावर गराहक मळाव (Customer Meets) िनयिमत पण

आयोिजत कर

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to Suitability)

आमही आपलयाला आपलया गरजनसार आिण आपली आिथक पिरिसथती आिण समज याच आकलन करन योगय अशी आिथक उतपादन सिचत कर जी परकरण 4 ndash ldquoजािहरात िवपणन आिण िवकरीrdquo मधय तसच ldquoथडर पाट

परोडकटसrdquo चया कलम 818 मधय िवसतारान दशरवणयात आल आह

6

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy)

ldquoगोपिनयता आिण ग ताrdquo या परकरण 5 मधय नमद कलयानसार आमही आपली सवर वयिकतक मािहती खाजगी आिण गोपनीय महणन हाताळ 215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and

Compensation)

काही चक झाली तर ती आमही तातडीन आिण सहानभतीपवरक खालील परमाण हाताळ a आमचया चका तातडीन दरसत करन आिण चकन लाग कलल कोणतही बक शलक आमही र कर तसच

आमचया चकीमळ उ वललया कोणतयाही आिथक नकसानाची भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

b आपलया तकरारी तातडीन हाताळ c जर आपण अ ाप समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा कसा पाठपरावा करावा त साग d ताितरक दोषा मळ उ वणायार अडचणी दर करणयासाठी सयोगय पयारयी सधी उपलबध करन दउ e आमही आपलया मािहतीसाठी आमचया शाखमधय खलील गो ी परदिशत कर

(i) जर आपली काही तकरार असल तर शाखचया अिधकाऱयाच नाव जयाला तमही भटन तकरार दाखल कर शकता

(ii) जर आपलया तकरारीच िनवारण शाखत झाल नाही तर परादिशक (Regional) िवभागीय

(Zonal) मनजर मखय नोडल अिधकारी याच नाव व प ा जयाना आपण भट शकता

(iii) शाखा जया बिकग लोकपालाचया (Ombudsman) अिधकार कषतरात असल तयाच नाव व

सपकर तपशील या सिहतचया परकरण 6 मधील उललखा परमाण तकरार िनवारणाचया अतगरत परिकरय बाबत आमही आपणास सलला दऊ जयात बिकग लोकपाल योजनचा तपशील समािव आह

7

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency)

आमची आिथक उतपादन सवा अित महतवाचया अटी आिण िनयम (Most Important Terms and

Conditions - एमआईटीसी) याची माहीती लाग असललया (एनकशर-1) ि भािषक ितरभाषी रपात ldquoसवर

समावशक नोिटस बोडरrdquo (Comprehensive Notice Board- सीएनबी) वर आमचया पिरसरात आमही परदिशत

कर तसच आमही परतयकष-वळ ततवावर (Real time basis) सीएनबीवर ही मािहती बदल परभावी तारख सह

अ यावत करत राह खाली नमद कललया िविवध मगारन आपलयाला ाजदर आिण शलकाब ल मािहती िमळ शकल

a आमचया शाखतील सचना फलक b आमचया शाखशी िकवा हलपलाईनशी सपकर साधन c आमची वबसाइट d आमचया यासाठी िनयकत कमरचारी हलप-डसकशी सपकर करन e आमचया शाखमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असललया परशलक-अनसची (Tariff

Schedule) चा सदभर घऊन

31 सामानय मािहती (General Information)

आमही खलील गो ी कर a आपलयाला दऊ कललया िविवध उतपादनाच आिण सवाच परकार याची मािहती दऊ व आपलया गरजनसर योगय

त पयारय सचव b मलभत बचत बक ठव (Basic Savings Bank Deposit - बीएसबीडी) खात उघडणयासाठी लागणारी

आवशयक कागदपतर ि भाषीय ितरभाषी सवरपात आमचया सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर तयाचपरमाण ldquoछोट खातrdquo (Small Accounts) उघडणयासाठी िशिथल कलल िनयम दखील आमही परदिशत

कर c आपलयाला सवारसय असललया सवा आिण उतपादनाची परमख विशष व तया करता लाग असलल ाज दर

शलक व आकार याची सप आिण सपणर मािहती दऊ d आमची बिकग उतपादन आिण सवा याचा लाभ घणयाच िविवध पयारय उदा आमचया शाखा बिकग

आऊटलटस वसाय परितिनधी वसाय सिवधारक (Business Facilitators) एटीएम मायकरो एटीएम

फोन बिकग मोबाइल बिकग नट बिकग याची मािहती दऊ व तयासबिध अिधक मािहती कशी िमळवता

यईल ह दखील साग

8

e आमचया कायदिवषयक िनयामक व आतिरक धोरणाचया गरजासाठी तमचा प ा व ओळख िस करणयासाठी

कोणती मािहती आमहाला आवशयक असत ह तमहाला साग

f तमच हकक व जबाबदायार िवशषतः आमही दऊ कललया नामिनदशन सिवधचया (Nomination Facility)

सदभारत जी सवर ठव खाती सरकषा ककषातील वसत (articles in safe custody) व सफ िडपॉिज़ट लॉकर

याकरता िदली जात या सबिधची माहीती दऊ

g बचत चाल खात आिण इतर सवर ठव खातयासबधी ldquoअित महततवाचया अटी आिण िनयमrdquo (एमआईटीसी) आपलया रकॉडरसाठी खात उघडणयापव आपलयाला दणयात यईल

32 ldquoफोन कर नकाrdquo सवा (Do Not Call Service)

तमही आमचया बकचया फोन कर नकाrdquo सवा िकवा रा ीय फोन कर नका सवा (National Do Not Call

Registry) मधय सवतः अथवा आपलया टलीफ़ोन सवा परवठादारा (Service Provider) माफर त न दणी कली

असल तर आमची नवीन उतपादन सवा याची ावसाियक मािहती फोनएसएमएस ईमल ार आमही तमहाला

कळवणार नाही तथािप खात िववरण (Account Statement) आिण इतर महतवाची मािहती जस एस एम एस

अलटर सह खातयातील वहार आिण तमही सधया लाभ घत असलली उतपादन व सवा यासाठी मातर ह बधन

असणार नाही

33 ाज दर (Interest Rates)

आमही तमहाला खालील मािहती दऊ a तमचया ठव व कजर खातयासाठी कोणता ाजदर लाग आह

b जर आपण घतलल कजर िसथर (Fixed) ाजदराच असल तर कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण कलमrdquo

(Interest Reset Clause) जर असल तर आिण तयाची परभावी तारीख

c जर कजर बदलतया (Floating) ाजदराच असल तर तमचया बदलतया ाजदराशी सबिधत सदभर-दर

(Reference Rate) जयाचयाशी तमचा बदलता ाजदर जोडलला असल तसच तमचया कजारसाठी परतयकषात

लाग ाजदर सदभर दरावर लावलल अिधमलय (परीिमयम) िकवा िदलली सट

d आपलया कजारला ldquoिसथरrdquo (Fixed) दरा पासन ldquoबदलतयाrdquo (Floating) दरा मधय िकवा उलटसवरपी रपातर

करणयाचा पयारय आपलयाजवळ आह का आिण असलयास तयकारता आकारल जाणार शलक e तमचया ठव वर ाज दय कवहा असल िकवा तमचया कजर खातयावर कवहा ाज आकारल जाइल या सदभारतील

काल-ब ता

9

f आमही तमचया ठव वर वा कजर खातयावर ाजाची आकारणी कशी करतो आिण ाजाची गणना कशी कली

जात

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

आमही तमहाला आमचया कजर उतपादना वरील ाजदरातील बदल तसच सदभर ाजदर याचयात होणार बदल खलील पकी कोणतयाही मागारन आमचयाकड अ यावत झाललया गराहक सपकर पतययावर िनयिमत पण कळव

i पतर ii ई-मल

iii एसएमएस iv परसार माधयम

ाज दरातील बदल आमही शाख मधील नोटीस बोडर आिण आमचया वबसाईटवर दखील परदिशत कर

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule)

341 शलक व आकार (Fees amp Charges)

a िविवध सवाकिरता शलक व सवा आकार आमचया बकच बोडर िकवा बोडारन अिधकत कलल

सकषम अिधकारी याचया मानयतन ठरवलल असतील आिण ह दखील सिनि त कल जाईल की व त वाजवी आिण कोणतयाही एकाच परकारचया गराहकामधय भदभाव करणार नसतील b आमचया वबसाईटवर शलक अनसची (Tariff Schedule) उपलबध असल व तयाची एक परत तमचया

अवलोकनाथर शाखमधय ठवली जाईल आमही आमचया शाखामधय शलक अनसची उपलबध असलया ब लची नोटीस लाव c तमही िनवडलली उतपादन व सवा याना लाग असलल आकार lsquoशलक अनसचीrsquo मधय िवसतारान दऊ

d तमही िनवडलली उतपादन सवाचा लाभ घताना तया सदिभत लाग असललया अटी व शत याचा भग झालयास

िकवा न पाळलयास तमहाला लाग होणा-या दडाब लची मािहती आमही परव

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges)

जर आमही कोणतयाही शलक िकवा आकारात वाढ कली िकवा नवीन शलक िकवा आकार लाग कल तर अस नवीन बदल लाग होणयापव एक मिहना आधी खात िववरणपतर ईमल एसएमएस अलटरशाखतील नोटीसबोडर ार

आमही सिचत कर ही मािहती आमचया वबसाईटवर दखील ठळकपण उपलबध असल

10

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions)

a तमही जी बिकग उतपादन अथवा जया सवाची मागणी कली असल तयाचयाशी सबिधत अटी व शत आमही

तमहाला साग b सवर अटी व शत वाजवी असतील आिण सबिधत अिधकार दाियतव व बधन सप करणा-या असतील तसच

शकयतो ही मािहती साधया व सोपया भाषत िदली जाईल

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions)

a अटी व शत मिधल बदल आमही आपलयाला नवीन बदल लाग होणयाचया एक मिहना आधी खालील पकी

कोणतयाही एका िकवा अिधक मागारनी कळव

i पतर ii खात िववरण पतर (सटटमट ऑफ अकाउट) iii एसएमएस iv ई-मल

ही मािहती आमचया शाखतील नोटीसबोडरवर आिण वबसाईटवर स ा उपलबध असल b साधारणपण कोणतही बदल ह सभा परभावी (prospective effect) असतील व त अमलात आणणयाचया

एक मिहना अगोदर सिचत कल जातील c जर कोणतीही सचना न दता आमही बदल कल तर अस बदल आमही 30 िदवसात सिचत कर जर असा बादल

आपलयाकारता असिवधाकरक असल तर अशया बदलाचया सचनचया तारखपासन 60 िदवसात तमही तमच

खात बद कर शकता िकवा खात बदल कर शकता तयामळ तमहाला बदल झालला वािढव आकार िकवा ाज

ाव लागणार नाही

d अटी व शत यामध कलल बदल तातकाळ वबसाईट वर अ यावत कल जातील तयाचपरमाण

आपण िवनती कलयास नवीन अटी व शत याची परत आपणास िदली जाईल

11

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales)

a आमची जािहरात आिण परचारातमक (Promotional) सामगरी सप असतील व िदशाभल करणार

नसतील ह आमही िनि त कर

b कोणतीही जािहरात िकवा परचारातमक सािहतय जयामधय बिकग सवा िकवा उतपादन याकड लकष वधल असल

िकवा जयात ाजदराचा उललख असल व अशावळी जर इतर आकार व शलक लाग होत असल तर तयाचा आमही उललख कर व आपण िवनती कलयास मािगतलयास सबिधत अटी व शत सिवसतरपण उपलबध करन

दऊ

c आधारभत सवा (Support Services) दणयासाठी जर आमही ितसऱया पकषाची (थडर पाट ) मदत घत अस तर

तमची वयिकतक मािहती (जर तया थडर पाट ला िदली असल तर) ती थडर पाट आमचया इतकीच गोपनीय व

सरिकषत तहन हाताळल ह आमही सिनि त कर d तमही लाभ घत असललया आमचया िव ीय उतपादनाची वगवगळी विशष आमही तमहाला वळोवळी इ-मल

एसएमएस फोन ार सपरिषत कर जर तमही आमचया फोन कर नका सिवधवर न दणी कली नसल तर

आमचया इतर उतपादन सवा िवषयक सर असललया िविवध योजनाची (Offers) ची मािहती आपणाला दऊ

आपलयाला ईमल ारा पाठवल गललया मािहती सदभारत भिवषयात सपरषणाची सदसयता र (unsubscribe)

करणयाचा पयारय आपणास आह e आमचया िव ीय उतपादनाच सवाच िवपणन करणयाकरता आमही ldquoथट िवकरी परितिनधीrdquo (Direct Selling

Agents ndash डीएसए) याची िनयिकत कर शकतो आमच डीएसए जवहा तमचयाकड आमची उतपादनसवा

िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर सपकर करतील तयावळी तयाच वतरन कस असाव याची एक सिहता आमही तयार कली आह जवहा त आमची उतपादन िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर

सपकर साधतील तवहा तयानी त बकच फकत lsquoिवकरी परितिनधीrsquo आहत अशी ओळख दण अिनवायर आह आमचया

वतीन काम करणारी िकवा आमची उतपादन िवकणारी थडर पाट िकवा एजट सदर िनयमाच पालन करल ह आमही सिनि त कर

f आमच परितिनधी करीयर िकवा डीएसए याचया सदभारतील गरवतरणक िकवा तयाचया कडन झालल या सिहतच

उललघन याबाबतीत कोणतीही तकरार आपणाकडन परा झाली तर आमही योगय ती पाऊल उचलन तया सदभारत चौकशी कर व आमचया नकसान भरपाईचया धोरणानसार आपल झालल नकसान भरन दऊ

12

g आमही ह सिनि त कर की आमचया वतीन काम करणारा कोणीही एजट िकवा आमची आिथक उतपादन

िवकणारी कोणीतीही थडर पाट िवकरीचा वहार पणर झालयावर तयाना िमळणारी फी िकवा कमीशन उघड करल

h आमही ह सिनि त कर की आमचया जािहरात मधय कालपिनक फस ा िदशाभल करणायार ऑफरब ल

जागरकता वाढिवणयासाठी आवशयक अशया सवर सबिधत सदशाचाही समावश असल

13

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality)

आमही तमची सवर वयिकतक मािहती खाजगी व गोपनीय ठव (कालातरान जरी तमही आमच गराहक रािहला नाहीत

तरी) तयासाठी आमही खालील ततव आिण धोरणाचा अवलब कर

a खालील बाब चा अपवाद वागळता तमचया खातयासदभारतील तमही सवतः िदलली िकवा अनय मागारन

िमळालली मािहती आमही आमचयाच गटातील कपनी वा अनय कोणतयाही कपनी सह कोणालाही दणार नाही

(i) करिडट इनफमशन कपनीज़ (रगयलशन) अकट (सीआयसीए) परमाण कजारची मािहती असरिकषत कजर करिडट

काडर इ मािहती करिडट इनफॉमरमशन कपनीज (सीआयसी) ला दण (ii) काय ान आवशयक असलली िकवा बिकग िनयामकान मगीतलली मािहती दण

(iii) जनत परित दाियतव या नातयान उघड करावी लागणारी मािहती

(iv) आमच िहत-सबध जपणयाचया उ शान मािहती दणयाची आवशयकता असलयास (उदाहरणाथर फसवणक

रोखणयासाठी) परत िवपणन उ शासाठी (marketing purpose) मातर आमही िकवा आमचया गटातील

इतर कपनयासह आपली िकवा आपलया खातयाची (आपलया नाव आिण पततयासह) कोणासही मािहती दणयाच ह एक कारण महणन वापरणार नाही

(v) जर तमही आमहाला मािहती उघड करणयासाठी परािधकत कल तर

(vi) तमचयािवषयी बकर सदभर (Bankerrsquos Reference) आमचयाकड मािगतला गला तर तो दणयापव

आमहाला तमची लखी परवानगी लागल

b तमही आमहाला सप पण अिधकत कलयािशवाय आमही तमची वयिकतक मािहती िवपणन िवकरीचया कारणासाठी

कोणालाही दणार नाही िकवा आमहीही वापरणार नाही

c जर आमही आपलयाकडन कवायसी (KYC) चया गरजा ितिरकत कोणतीही मािहती गोळा कली तर ती खात

उघडणयाचया फॉमरचा एक भाग महणन असणार नाही तर ती सवततरिरतया गोळा कर जर आमही आपणाकडन कोणतीही अितिरकत मािहती गोळा कली तर आमही कोणतया कारणासठी ही मािहती घत आहोत याच कारण दऊ आिण तयासाठी आपणाकडन िविश समती घऊ

14

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs)

जवहा तमही कजर सिवधसाठी अजर करता तवहा

a आमही तमहाला CIC ची भिमका आमही तयाचयाकड कर शकत असललया तमचया चौकशीच म व तयानी

परिवललया मािहतीचा तमचया कजर िमळिवणयाचया कषमतवर होणारा पिरणाम ह िवषद कर

b CIC कडन आमही िमळवललया करिडट इनफमशन िरपोटरची परत तमचया िवनतीनसार आिण तयाकरीता तमही

िनधारिरत शलक भरलया नतर उपलबध कली जाईल c आपण आमचयाकडन घतललया कजारची अचक मािहती CIC ला ठरािवक कालातरान दत राह

d CIC ला कळवललया मािहती मधय आपण घतललया वयिकतक कजारची दखील मािहती असल जर

(i) तमचया कडन कजारची परतफड करणयात िदरगाई झाली असल

(ii) दय रकम सदभारत काही िववाद असल

e आमही कजारची िसथती (Credit Status) तातडीन अ यावत कर परत कोणतयाही पिरिसथतीत दय रकमची

(Overdues) परतफड झालयाचया तारखपासन 30 िदवसा पकषा जासत कालाविध या करता लागणार नाही कजर-

खात बद झालयास 30 िदवसाचया आत सीआईसी ला िरपोटर कल जाईल जर तमच कजर खात अगोदर िडफॉलट मधय असल व तयानतर िनयिमत (Regularize) झाल असल तर ही मािहती सीआईसी ला पढील िरपोटर मधय

अ यावत कली जाईल जर आिशक (partial) िवलिबत (delayed) िकवा दय रकमची कोणतीही तडजोड़

असलयास त आपलया करिडट गण-तािलकवर (credit score) पिरणाम कर शकल

f सीआयसीला परिवलया जाणायार मािहतीब ल जर काही मतभद असलयास आमही अशी मािहती दणयाची कारण

समाधानकारकपण समजावन या परकरणाच िनराकरण कर g आपण आमचयाकडन घतलल करिडट कजर सिवधा सबिधत मािहती आमही कोणतया सीआयसी ला िरपोटर कली

आह ाचा तपशील आपण िवनती कलयास आमही आपणास साग h र25 लाख() िकवा तयापकषा अिधक रकमचया हतपरससर चकारपणा (willful defaulters) करणार ओळखन

आमही तयाची नाव जाहीर कर आिण िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण अशा िवलफल

िडफॉलटरची नाव करिडट मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

i जयाच खात सशयासपद (Doubtful) िकवा तोटा (Loss) महणन वग कत कल आह अशा र100 कोटी() िकवा

तयापकषा अिधक अशा रकमचया िडफॉलटरची नाव िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण करिडट

मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

(िकवा वळोवळी सधारीत कलयापरमाण)

15

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback)

61 अतगरत प ित (Internal Procedures)

a तमहाला जर तकरार करायची असल तर आमही तमहाला साग

i तकरार कशी करावी

ii तकरार कठ करावी iii तकरार कोणाकड करता यईल iv आमचया कडन उ राची अपकषा कधी करावी v तकरार िनवारण करणयासाठी कोणाला भटाव vi झाललया िनणरयाबाबत जर तमही समाधानी नसाल तर पढ काय कराव

b आमच कमरचारी तमहाला तमचया कोणतयाही पर ाबाबत मदत करतील

c तकरारी योगय िरतीन व जलद हाताळणयाचया आमचया प ितची मािहती तमहाला कठ उपलबध होउ शकल ह

आमही साग

d तमचया तकरारीसदभारत तमही जयाचशी सपकर कर शकता तया अिधका-याच नाव शाखमधय परदिशत कल जाईल

जर शाखचया पातळीवर तमची तकरार सोडिवली गली नाही तर आमही ह सिनि त कर की आपली तकरार

बकचया अतगरत सव चच तकरार िनवारण अिधकायारचया सतरावर नउन आपलयाला 30 िदवसाचया आत अितम परितसाद िदला जाईल आपली इछा असलयास आपण आमचया िवभागीय परादिशक वसथापकाला परमख

नोडल अिधका-याला (PNO) भट शकता जयाच प शाखमधय परदिशत कलल असतील

e जर आपण आपली लखी तकरार हाती िदली असल तर आमही ताबडतोब तयाची पावती दऊ आिण एक तकरार

सदभर करमाक सवततररीतया तमचया न दणीकत मोबाईल नबरवर एसएमएस ार पाठिवला जाईल जर आपली तकरार फोन ार आमचया िनयकत टिलफोन हलपडसक िकवा गराहक सवा करमाकावर कली असल तर आमही

आपलयाला एक तकरार सदभर करमाक दऊ आिण आपलया तकररी सदभारतील परगतीची मािहती वाजवी कालावधीमधय दऊ

f आपली तकरार परा झालया पासन 30 िदवसाचया आत परकरणाचा तपास करन आमही आपलयाला अितम

परितसाद पाठव िकवा आपलयाला परितसाद दणयास जासत वळ का लागत आह याच सप ीकरण दणयाचा परय कर तरी दखील जर आपण समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा पाठपरवा कसा करावा ह साग

16

g तकरार दाखल कलयापासन जर 30 िदवसाचया आत आमचयाकडन उ र समाधानकारक उ र तमहाला िमळाल

नाही व तमहाला इतर मागारनी तकरारीच िनवारण करन घयाव अस वाटत असल तर बिकग लोकपाल (Banking Ombudsman) योजनखाली िरझवहर बकन नमललया बिकग लोकपालाशी तमही सपकर कर

शकता तयािवषयीची कायर-प ती आमच कमरचारी तमहाला सप करतील

62 बिकग लोकपाल योजना (Banking Ombudsman Scheme)

बिकग लोकपाल योजना आमचया वबसाईटवर आमही परदिशत कर आपण िवनती कलयास योजनची परत नाममातर

शलकात उपलबध करन िदली जाईल आमचया परतयक शाखमधय ती शाखा कोणतया बिकग लोकपालाचया

अिधकारकषतरा अतगरत यत तयाच नाव व प ा परदिशत कला जाईल जर बिकग लोकपालान िनणरय िदला आिण आमहा जवळ तया िनणरया िवर अपील करणयाचा कोणताही आधार नसलयास तकरारकतयारन हा िनणरय मानय

असलयाच िलिखत सवरपात िदलयाचया तारखपासन 30 िदवसाचया आत आमही या िनणरयाच पालन कर 63 गराहकाचया सभा (Customer Meets)

वचािरक दवाण-घवाण आिण सचनाच एक िनयिमत माधयम महणन आमही ठरािवक कालातरान गराहकाचया सभा आयोिजत करणयाचा परय कर 64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

शाखा सतरीय गराहकसवा सिमतीचया मािसक सभची तारीख आमही आमचया शाखामधय परदिशत कर इचछा असलयास आपण तया सभला उपिसथत राह शकता

17

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues)

a जवहा आमही कजर दऊ तयावळसच तयाचया परतफडीच वळापतरक महणजच रककम कालाविध िकती व कशा

हपतयामधय फडायची ह सप पण साग तथािप जर तमही परतफडीच वळापतरक पाळल नाही तर तमचयाकडन

पस वसल करन घणयासाठी दशातील परचिलत काय ापनसार योगय ती पावल उचलली जातील

b थकबाकी वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी आिण वसली परितिनधी

(एजट) नमणयासाठी आमच बकचया बोडर ार मानयता परा अस धोरण असल

c वसली करता परितिनधी (एजट) नमताना सवर सबिधत कायद िनयम मागरदशरक ततव आिण मजिरसाठी अटी

परवाना िकवा न दणी सबिधत सवर बाबी िवचारात घतलया जातील d आमही ह सिनि त कर की आमच वसली एजट तयाची जबाबदारी काळजीपवरक व सवदनिशलतन पार

पाडणयासाठी योगयपरकार परिशिकषत असतील आमही ह दखील सिनि त कर की त आखन िदललया मयारदाच उललघन करणार नाहीत e आमच कजर परतफडीच धोरण सौजनयपणर िनषपकष आिण मन वळिवणयाचया ततवावर आधािरत आह गराहकाचा

िव ास वध गत करण आिण तयाचयाबरोबर दीघरकालीन सबध िनमारण करणयावर आमही िव ास ठवतो f आपणाकडन दय असललया रकम ब लची सवर मािहती आमही आपलयाला दऊ आिण तयाची परतफड

करणयासाठी परशी पवरसचना आपलयाला दणयाचा परय कर

g वसली एजनसीकड कजर चकवणयाचा (डीफॉलट) मामला सोपावणयापव तया परकरणाची नीट तपासणी करणयाची

आमची यतरणा असल महणज आमचया कामातील तरिट मळ तमहाला असिवधा होणार नाही

h जवहा आमही आपलया िवर वसली परिकरया आरभ कर तयावळस आपणास लखी सिचत कर व तयाचबरोबर

आपली कस कोणतया वसली एजटकड़ ससथकड िदली आह तयाच नाव प ा व फोन नबर आपणास दऊ

i आमही वसलीसाठी नमललया एजनसीज कपनयाची मािहती आमचया वबसाईटवर उपलबध असल

J तयाचपरमाण आपण िवनती कलयास आपलयाशी सबिधत िरकवहरी एजनसीज कपनयाचा तपशील आमचया

शाखत उपलबध करन दऊ

k आमच कमरचारी िकवा वसली वा सकयिरटीचा(तारण मालम चा)पनररताबा (Security Repossession)

घणयाकरता आमचया कडन अिधकत करणयात आलली कोणतीही कती (ती िकवा तो) सवतःची ओळख दतील आिण आमही िदलल अिधकार पतर परसतत करतील तयाचपपरमाण आपण िवनती कलयास बकन िदलल अथवा

बकन अिधकत कललया अिधका-यान िदलल सवतःच ओळखपतर दाखवतील

18

l आमच सवर कमरचारी िकवा बकन वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी

अिधकत कलली कोणतीही िकत खालील मागरदशरक ततवाच पालन करल

i सवरसाधारणपण तमही िनवडललया सथानी तमचयाशी सपकर साधला जाईल जर अस िविश िठकाण

तमही सािगतलल नसलयास तमचया घरी िकवा तही शकय न झालयास तमचया कामाचया वसायाचया िठकाणी तमचयाशी सपकर साधला जाईल

ii आमच कमरचारी एजट सवतःची ओळख व बकच परितिनिधतव करणयाचा तयाचा अिधकार तमहाला अवगत करतील

iii तमचया गोपनीयतचा आदर कला जाईल

iv तमचयाशी सभयपण सवाद साधला जाईल

v तमचया कामाचया िकवा वसायाचया द ीन अपवादातमक िरतया आवशयक झालयास िकवा िविश पिरिसथती वागळता साधारणपण आमच परितिनधी तमचयाशी सकाळी 700 त सधयाकाळी 700

या वळदरमयान सपकर साधतील

vi िविश वळी िकवा िविश जागी फोन न करणया िवषयीचया तमचया िवनतीचा शकयतोवर आदर राखला जाईल

vii फोन कलयाचया वळा फोन कॉल ची सखया आिण झालल सभाषण याचया न दी ठवलया जातील viii दय रकमबाबतच िववाद िकवा मतभद परसपरना सवीकायर व स विसथत रीतीन सोडिवणयासाठी पणर

मदत कली जाईल

ix पस वसलीसाठी तमचया घरी आल असता सभयता व औिचतय पाळल जाईल आमच अिधकारीएजट

कोणतयाही िकतिवर कोणतयाही परकार मौिखक िकवा शािररीक धाकदपटशा िकवा तरास दणार नाहीत तयाचपरमाण जाहीरिरतया मानहानी करण िकवा कटिबयाचा िमतराचा कजर अनमोदन

करणारयाचा इ खाजगीपणा ला बाधा आणण धमकया दण िननावी फोन करण आिण चकीच व िदशाभल करणार िनवदन करण अशया मागारचा अवलब करणार नाहीत

तथािप सपकारसाठी तमची मािहती अ यावत करत रहाण ही तमची जबाबदारी आह जर तमही िदललया मािहतीचया आधार बक तमचयाशी सपकर साध शकली नाही तर उपलबध सरोता ार तमची मािहती गोळा कली जाईल आिण तमचा शोध घणयासाठी तमच िमतर नातवाईक याचयाशी सपकर कला जाईल

x कटबातील कणाचा मतय अशया अनिचत परसगी अथवा लगना सारखया एखा ा महतवाचया परसगी फोन करण वसली साठी भट घण टाळल जाईल

xi वसली एजटचया गर-वतरनाब ल आपलयाकडन कोणतीही तकरार आलयास तयाची चौकशी कली जाईल

19

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security

Repossession Policy)

थकबाकी वसली आिण गहाण वसतचा पनररताबा घणयासाठी आमही काय ाशी ससगत अशा धोरणाचा अवलब कर सदर धोरण आमचया वबसाईटवर उपलबध असल आिण िवनती कलयास तयाची परत आपलयाला आमचया शाखामधय अवलोकनाथर उपलबध कली जाईल

20

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services)

81 ठव खाती (Deposit Accounts)

a तमही आमचयाकड िविवध परकारची खाती उघड शकता जस बचत खात मदत ठवी चाल खात इतयािद आपण

अशी खाती खालील शली मधय उघड शकता i एकल नावान ii सयकत नाव iii सयकत पण (कोणीही एक िकवा उ रजीवी) (Either or Survivor)

iv सयकत पण (परथम िकत िकवा उ रजीवी) (Former or Survivor)

v सयकत पण (नतरची िकत िकवा उ रजीवी) (Later or Survivor)

िकवा vi अनय कोणतयाही प तीन

b आमही आपणाकरता ldquoबिसक बचत बक ठव खातrdquo (Basic Savings Bank Deposit Accounts- BSBD)

उपलबध कर जया मधय िकमान िशललक रकमची (Minimum Balance) पवर-अट नसल आमही कोणतही शलक न

आकारता पासबका() सह िकमान सवरसामानय सिवधा परव दऊ या सदभारतील मािहती पारदशरकिरतया

आपणास खात उघडणयाचया वळस िदली जाईल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक सटटमट ऑफ अकाउट सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच सटटमट दणयाची अनमती आह c वर दशरवलली खाती परवानगी-योगय असल तयापरमाण नामिनदशन सिवधसह (Nomination Facility)

आपण उघड शकता खात उघडणयाचया फॉमरमधय आमही नामिनदशनासाठी पयारय समािव कर तसच नामिनदिशत कतीच नाव पासबक अकाउट सटटमट िफ़कसड िडपॉिज़ट िरसीट (FDR) वर दशरिवणयाचा पयारय

दखील उपलबध असल खात उघडणयाचया वळीच आमही वर उललख असललया खातयाचा तसच नामिनदशन सिवध मळ होणारा पिरणाम सप कर d तमही कललया नामिनदशनाची मािहती िमळालयाची आमही पावती सवीकित दऊ व पासबक अकाउट सटटमट

एफडीआर वर नामिनदशनाची सतयता न द तयाचपरमाण आपण लखी िवनती कलयास नामिनदिशत िकतच नाव दखील तयावर नमद कर e आमही पासबका मधय ठव िवमा सरकषणािवषयी (Deposit Insurance Cover) मािहती परव

f बक बरोबरचया सवर वहाराचा परसा तपशील आमही पासबका मधय दऊ

21

g खात उघडणयाचया वळी आमही आपलयाला ldquoतरल ठव सिवधाrdquo (Liquid Deposit Facility) सवीप अकाउट

आिण आमचया ततसम बिकग उतपादनाब ल तयाच पिरणाम आिण कायरप तीसह सिचत कर

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit

Accounts)

कोणतही ठव खात उघडणया पव आमही

a तमचया गराहकाना जाणन घया (कवायसी) मागरदशरक सचनानसार योगय ती काळजी-परिकरया (Due

diligence) पणर कर

b या सदभारत आवशयक अशी कागदपतर िकवा पराव सादर करणयास आपणास साग

c गोळा कली जाणारी मािहती कवळ आमचया कवायसी करता आवशयक मनी ल डिरग परितबधक िकवा इतर

कोणतयाही वधािनक आवशयकतानसार असल जर आमहाला कोणतीही अितिरकत मािहती हवी असल तर ती सवततरपण मािगतली जाईल आिण अशी अितिरकत मािहती मागणया साठीची कारण आमही सप कर काय ान अिनवायर नसलयास अशी मािहती परदान करण आपणाकरता सविचछक असल काय ाची अमलबजावणी करणारी एखादी ससथा बिकग िनयामकान आवशयक कल नसलयास ही मािहती गोपनीय ठवली जाईल d खात उघडणयाचया फॉमर उपलबध कर जया मधय कवायसी चया पतरत करता आमहाला आवशयक असललया

मािहतीच िववरण आिण पडताळणीसाठी वा रकॉडर करता लागणारी कागदपतर सादर करण या सदभारतली मािहती असल e कवायसीचया सदभारतील कागदपतर िनयिमत कालावधीन सादर करण आवशयक कर जयायोग आमच रकॉडसर

अ यावत करण आमहाला शकय होईल f ठव खात उघडताना परिकरयातमक औपचािरकता सप कर आिण आपण मािगतलल आवशयक त सप ीकरण दऊ

g जया ठव सिवधचा आपण लाभ घऊ इिछता तया करता लाग असललया ldquoअित महतवाचया अटी व शत rdquo (Most

Important Terms and Conditions -MITC) आपणास दऊ

h खात उघडणयाचया वळी तमहाला एमआयटीसीचा एक भाग महणन िडपॉिज़ट इनशरनस अड करिडट गरटी

कॉप रशन ऑफ इिडया (डीआयसीजीसी) यानी दऊ कललया ठव िवमा योजनचा तपशील व तया सदभारतील िनयम व अटी उपलबध करन दऊ

22

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account)

a जर आपण आपलया चाल बचत खातयाचया िनवडीब ल आनदी नसाल तर खात उघडलया पासन 14

िदवसाचया आत आपण आमचया इतर कोणतयाही खात आमही दऊ कललया उतपादनात फरबदल (Switch)

करणयासाठी आमचयाशी सपकर साध शकता वकिलपकिरतया आपण आपल खात तयावरील जमा झाललया

ाजासह बद करणयाचा पयारय दखील िनवड शकता अशा परकरणामधय कोणतही दडातमक शलक लाग कल

जाणार नाही b आपण आपल चाल बचत खात बद करणयाचा िनणरय घतलयास आमही आपणाकडन सचना परा झालयाचया

परत सवर औपचािरक पतरता आिण सवर जररी कागदपतर सादर कलयानतर तीन कामकाजाचया िदवसाचया आत

आवशयक कती कर c जर आपण आपलया सिकरय आिण ऑपरिटवह खातयाला आमचयाच बकचया दसयार शाखत सथालातिरत कर

इिचछत असाल तर आमही तयापरमाण कर या सदभारत आपली िवनती परा झालयावर आमही पततयाचा नवीन

परावा न मागता आिण आपलया वतरमान पततयाब ल आपलया सवतःचया घोषणापतराचया आधार आपल खात 3 (तीन) कामकाज िदवसाचया आत आपलया इिछत शाखत हसतातिरत कर परत सहा मिहनयाचया आत तमहाला बदल झाललया पततयाचा कागदोपतरी परावा सादर करावा लागल आपल खात िकरयानवियत (operationalised)

झालयानतर आमही आपणास लवकरात लवकर सिचत कर आपलया िव मान सथायी सचना (Standing

Instructions) डायरकट डिबट इतयािद जर असलयास तया सबिध आपल खात हसतातिरत कललया शाखला

सिचत कल जाईल 813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts)

जवहा आपण ठव खात उघडाल तवहा आमही

a एका ठरािवक कालावधीत िकती वहार रोख एटीएम िवथडरॉअलस इतयािद िवनामलय कल जाऊ शकतात

याची मािहती दऊ b िविहत मयारदा ओलाडलयास आपलयाला कोणतया परकारच शलक लाग कल जाईल याची मािहती दऊ शलकाचा

तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव कला जाईल c आपलया बचत ठव वर कोणतया दरान ाज िदल जाईल तयाच मोजमाप कस कल जात आिण तयाचया दयकाचा

ठरािवक कालाविध याबाबतची मािहती आपलयाला िदली जाईल

23

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance)

a बचत बक खातयात िकमान िशललक रककम िकती असावी ह आमचया शाखमधय परदिशत कल जाईल

b ठव उतपादन जस बचत बक खात आिण चाल खात िकवा कोणतयाही अनय परकारच ठव खात या सदभारत आमही

आपलयाला सिचत कर की i खातयाचया ऑपरशनस सबिधत अटी व शत चा एक भाग महणन अशा खातयामधय िकती िकमान

िशललक रककम ठवण आवशयक आह ii जर आपण आपलया खातयात िकमान िशललक रककम कायम ठवणयात कसर कलयास तयाब ल लाग

होणार शलक शलकाचा तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल iii िकमान िशललक रकमचया िनयमात कोणतही बदल करणयापव 30 िदवसाची पवरसचना िदली

जाईल ा सचना कालावधी (Notice Period) दरमयान आमही वाढ झालली िकमान िशललक रककम

आपलया खातयात न ठवलया ब ल कोणतही शलक आकारणार नाही यािशवाय आपणाकड़ बीएसबीडी खातयात बदल (िसवच) करन घणयाचा पयारय असल जयासाठी आमही कोणतही शलक आकारणयापव आपलयाला सिचत कर iv आमही ह सिनि त कर की बचत खातयातील िशललक कवळ ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलयाचया

शलक आकारणीमळ नकारातमक (Negative) होणार नाही जर खात बद िकवा पनरजजीिवत

करायच झालयास िकमान िशललक न ठवलयामळ लाग कलल शलक भरणयाची मागणी आमही करणार नाही v आपण आपलया खातयात ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलया ब ल च शलक ह आपलया खातयात आढळन

आललया िकमान िशललक रकमचया कमतरतचया परमाणात असल 8132 शलक (Charges)

चकबक जारी करणयाकरता अितिरकत डपलीकट सटटमट ऑफ अकाउट डपलीकट पासबक पड़ चक चया

परितिलिप फोिलयो शलक डिबट काडर एटीएम काडर सवाकषरी सतयापन चक िरटनर जनादश (Mandate) िकवा

खातयाचया शलीतील बदल बचत चाल खात बद करण होम बराच नॉन-होम बराच मध रोख जमा करण वा

काढ़ण बकचया सवतचया इतर बकाचया एटीएम माइकरो एटीएम मधन कश नॉन-कश वहार इतयािद च

िविश शलक आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल िदललया सवलती िकवा सट तया सवलतीचया मळ वधता कालावधी दरमयान काढन घतलया जाणार नाहीत

24

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements)

a आपणास आपल खात वसथािपत करणयासाठी आिण तयातील न दी तपासणयासाठी जर आपण पासबक हा

पयारय िनवडला नसल तर आमही आपलयाला मािसक खात-उतारा ईमल ारा सटटमटस (आपली समती

असलयास) परव ही सिवधा िडिजटल माधयमातन स ा उपलबध होउ शकल b आपण आमहाला आपलया खातयासाठी सामानयतः उपलबध आह तयापकषा अिधक वळा खात िववरण परदान

करणयास साग शकता ही सवा सशलक असल व आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल c आमही आमचा एमआयसीआर कोड आिण आयएफएस कोड चकबक पासबकस आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमनट) यावर दशरव d बकचया गराहक सवा कदराचा करमाक आिण शाखचा सपकर करमाक आमही पासबक आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमट) वर उपलबध करन दऊ e आमही आिथक वषारमधय एकदा कजर खातयाच िववरणrdquo (सटटमट) िवनामलय परदान कर ह िववरण (सटटमट)

ऑनलाइन सिवध ार िकवा ईमल- ार उपलबध कल जाईल आिण या पयारयाचया अनपिसथतीत पोसट ार पाठवणयात यईल जर तमहाला कजर खातयाचया िववरणाची (सटटमनटची) नककल िकवा अिधक परती ह ा असतील तर तयाकािरता ज शलक लाग असल त आमचया वबसाइट वर असललया परशलक सची (टिरफ श ल) मधय तसच कजार सबधीचया दसतऐवजा मधय नमद कलल असल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक खात िववरण (सटटमट ऑफ अकाउट) सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच िववरण (सटटमट) दणयाची अनमती आह

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit

accounts and addition of value added services)

जर आपल खात शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवासाठीचया अटी पणर करत असल तर आपलया लखी समतीन

िकवा इतर कोणतयाही मागारन िकवा जथ आपली मानयता परमाणीकत इलकटरॉिनक माधयमा ार घतली जात अशया परकार घतलयानतरच शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवा परवलया जातील 8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts)

एकदा खात वरचया दजार वरन खालचया दजारवर अवनत झालयानतर आपणास तस कळव 30 िदवसाचया पवरसचननतर आमही खात अवनत कर अजञान 814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors)

a आपण िवनती कलयास आमही तमहाला साग की एखा ा अलपवयीन (अजञान) िकतचया नाव ठव खात कस

उघड़ता यत आिण त कस ऑपरट करता यत b अलपवयीन (अजञान) िकत कोणतया तारखस वयसक (सजञान) होत आह ह आमही सिचत कर

25

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts)

आमही ह कर a जवहा तमही तमच खात उघडाल तवहा कोणतया पिरिसथतीत तमच खात िनषकरीय स महणन वग कत कल

जाईल याची तमहाला मािहती दऊ तसच आपल खात िनिषकरय स अस वग कत करणयापव िकमान तीन महीन

अगोदर तयाच होणार पिरणाम आमचया रकॉडर परमाण आपलया अितम न दललया पततयावर आिण िकवा ईमल ार आपणास सिचत कर b आपल खात िनिषकरय स अस वग कत कल जात आह ह सागणारा एसएमएस ईमल दखील पाठवणयाचा

परय कर c खात िनषकरीय स अस वग कत करणयापव सयकत खातधारकाला खातधारकाना स ा सिचत कल जाईल

d आपण खात सिकरय कर इिचछत असलयास आमही आपलयाला या प तीची मािहती दऊ

e खात कवळ िनिषकरय स झालयामळ कोणतही शलक लाग कल जाणार नाही

f िनिषकरय खातयाचया सिकरयकरणासाठी (पनहा चाल करणयासाठी) आमही आपलयाला शलक आकारणार नाही

g स खात सिकरय झालयावर आपलया िवनती नसार एसएमएस ईमल िकवा पतरासह िविवध मागारन आपणास

सिचत कर

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account)

सामानय पिरिसथतीत आमही िकमान 30 िदवसाची सचना व कारण िदलयािशवाय आपल खात बद करणार नाही

अशा परकरणामधय आपलया ार आधीच जारी कललया धनादशाकिरता आपण पयारयी वसथा करण बधन कारक

राहील व तयाचपरमाण अशया खातयावर नवीन धनादश जारी करणयापासन सवतःला परावत करण आवशयक असल 82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services)

a सकलनासाठी पाठवणयाकरता धनादश जमा करणयासाठी आमही डरॉप-बॉकस सिवधा दऊ डरॉपबॉकसमधय जमा

झालल धनादश योगय रीतीन आिण तातडीन न दल जाव ह सिनि त करणयासाठी आवशयक ती खबरदारी घतली जाईल तरीस ा आपलया इछनसार आपण धनादश डरॉपबॉकसमधय जमा करणया ऐवजी बकचया काउटरवर जमा

करन पोचपावती घऊ शकता b आमही सथािनक आिण पररगावचया धनादश िडमाड डराफट ई समाशोधन चकराब ल तयाच िदवसाचया

(same day) िकलअिरगसाठी धनादश इतयािद दाखल करणयासाठी कट-ऑफ वळ आपण धनादश इतयािद जमा

कलयानतर पस कधी काढ शकता समाशोधनासाठी िवलब झालयास आमचया चक कलकशन पॉिलसी नसार

(धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार) आपणास कधी ाज दय होत यासारखया तपशीलासह आपलयाला

सिचत कर

26

c जर चक डीडी इतयािद सकलनास िवलब झाला तर आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार

तमचयाकडन मागणी होणयाची वाट न पाहता तमहाला नकसान भरपाई िदली जाईल

d जर आपण सकलनासाठी जमा कलला धनादश परदान न होता परत आला तर तमहाला तविरत एसएमएस ईमल

ार कळवणयात यईल

e आपण जारी कलला परत परदान न करता आलला असवीकत धनादश अिधकत सवाकषरी असललया चक िरटनर

ममो सोबत जयामध असवीकितची तारीख व नाकारणयाच करण समािव असल 24 तासाचया आत तमहाला

परत कला जाईल

f जर बाहरगावचया धनादशासाठी तातकाळ करिडट दऊ करणयात आल तर याबाबत िनयम व अटी याची मािहती

दऊ उदा तमही दाखल कलल चकस डराफटस ई सतोषजनकरीतया सचािलत अशया खातया मधय कोणतया मयारद

पयरत करिडट कल जाऊ शकतात इतयािद

g जर आपण आमचयाकड जमा कलल चक डराफट इ मागरसथ असताना गहाळ झाल (lost in transit) तर आमही

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा परमाण आपणास डिपलकट चक डराफट िमळणयाकरता सवर

परकारची मदत कर व आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई दऊ

h आपण जवहा खात उघडाल तया वळस आिण आपण जवहा िवचारणा कराल तवहा आमही वरील मािहती दऊ जर

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा मधय काही बदल झालयास सधािरत धोरण आमचया वबसाइट

वर परदिशत कल जाईल आिण त आमचया सवर शाखामधय उपलबध कल जाईल 83 रोिखच वहार (Cash Transactions)

a वहाराचया परकारावर असलल कोणतही िनबरध िकवा लाग असलल शलक याचा अपवाद वागळता आमही

आमचया सवर शाखत कोअर बिकग परणालीनसार रोख रककम सवीकार अथवा अदा कर b खराब मळललया नोटा आिण िकवा छोटी नाणी आमही दर िदवशीचया एका िनधारिरत मयारद पयरत आमचया

सवर शाखामधय िविनयिमत करन तयाबदलयात चागलया दजारचया सवचछ अशया नोटा नाणी जारी कर

तयाचपरमाण ही सवा एका िनधारिरत मयारदपयरत िनयिमत नसललया (Walk-in) गराहकाकरता स ा उपलबध

असल c िनिद रकमपकषा अिधक रोख रकमचया वहारासाठी आपला पन (PAN) सादर करण आवशयक असल

27

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a थट डिबट सथायी िनदश कशा परकार कायर करतात तमही तया कशा न दव िकवा र कर शकता आिण

तयासबिधच शलक याची मािहती आपणास खात उघडताना दऊ या सव करीता आमचया परशलक-सची नसार शलक आकारल जाईल b थट डिबट करता आपण िदलल आदश [रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा (NECS) रा ीय सवयचिलत

समाशोधन गह (NACH) चया अतगरत] आिण आपलया इतर सथायी सचनानसार कती कर जर आपलया

आदशानसार कती करणयास िवलब अथवा हयगय झालयास व तयामळ आपल आिथक नकसान वा आपणावर अितिरकत बोज़ा पडलयास आमही आपलयाला बकचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ तमचया खातयात परशी िशललक नसलयामळ जर तमचया आदशाच पालन करता आल नाही तर परशलक अनसचीपरमाण (Tariff

Schedule) आकार घतला जाईल

c जवहा अस िनि त होईल की एखादी रककम तमचया खातयात अनिधकतपण चकीन डिबट कली गली आह तवहा

ती रककम ाजासह तमचया खातयात करिडट कली जाईल व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई िदली जाईल 85 परदान रोखणयाची सिवधा (Stop Payment Facility)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a तमही जारी कललया चकचया बाबतीत तमची परदान रोखणयाची सचना सवीकार तमचयाकडन तशी सचना

िमळालयावर तातकाळ तयाची पोचपावती दऊ आिण जर आमचयाकडन चक अगोदरच परदािनत (Clear) झाला

नसल तर पढील कित कर

b परशलक अनसिचमधय नमद कलयापरमाण लाग असलयास आकार लाव

c जर परदान रोखणयाची सचना आमहाला िमळालयानतर आमचयाकडन चकच परदान कल गल तर तवढी रककम

परत कर व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ 86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions)

आमही ह कर a तमचया खातयातन परदािनत झालल मळ धनादश डिबट सचना िकवा तयाचया परितिलिप िकवा चक टरकशन िससटम (CTS) नसार सादरकतयार बककडन परा झालली चकची परितमा काय ानसार आवशयक

असललया कालावधीसाठी जतन कर

28

b जोवर आमचयाकड रकॉडसर उपलबध आहत तोपयरत परवा महणन धनादशधनादशाची परितमा डिबट सचनची

परत िकवा परितमा आपणास दऊ जर तमचया खातयातील परद धनादश डिबट सचनाचया सदभारत काही वाद असल आिण िववािदत चक ई चया परितिलिपची आपण िवनती कलयास अशया धनादशाचया डिबट सचनचया तारखपासन एका वषारचया आत मागणी कलयास आकार लागणार नाही मातर एक वषारचया कालाविधनतर अशया िवनतीवर परशलक सची परमाण आकार लावला जाईल C परदान न झालल आिण कालबा (stale) झालल धनादश आमही कस हताळतो त आपलयाला िविदत कर या

सदभारत आकारल जाणार शलक आमचया परशलक सची मधय समािव असल 87 मदत ठवी (Term Deposits)

a जवहा आपण आमचयाकड मदत ठव ठवाल तवहा खात उघडणयाचया तमचया अजारतच ठवीची मदत पणर

झालयानतर ठवीचया रकमचा परतावा कशा प तीन पािहज तयाब लचया सचना घऊ

b मदत पणर झालयानतर ठवीचया परता ा सदभारत आपली कोणतीही सचना नसलयास ठवीचया मदतपत ची

तारीख परशी अगोदरच पतर ई-मल एसएमएस ारा आपणास कळव c तदनतरही आपणाकडन कोणतीही सचना परा झाली नाही तर कर-बचत ठवी ई सारखया मदत ठवी सोडन

तया ठवीच पव चयाच मदतीकरता परत परचिलत ाज दरान नतनीकरण कर

d मदत ठवीच पस मदतपत होणयाआधीच काढणयाची परिकरया साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम

आय टी सी (महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल

e मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास लाग असलल ाज दर आिण आकारल जाणार

शलक याची मािहती दऊ f मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास जर सवर ठवीदारानी या करता सयकतपण िविश

अिधदश (Mandate) िदला असलयास पवरवत िकत िकवा उ रजीवी दोह पकी एक िकवा उ रजीवी या

अिधदशा परमाण परवानगी दऊ खात उघडणयाचया अजारमधयच आमही अशया अिधदशाच परयोजन कर g मदतपत नतरचया एखा ा तारखस जर तमहाला ठवीच नतनीकरण करायच असलयास तयासाठी लाग होणार

ाज अटी व शत तमची ठव सवीकारताना साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम आय टी सी

(महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल h तमचया ठव वरील जमा ाजाचया उतप ा सदभारत आयकर कायदयातील तरतदी या काय ातगरत आमचयावर

असलली बधन आिण मळ ोतातन कर कापताना तमहाला िमळ शकणारी सट याब ल मािहती दऊ

29

i जर तमच ाजाच उतप ह करपातर नसल तर अजर करतवळी आमही आपलयाकडन फॉमर 15G िकवा 15H जो

लाग असल तो सवीकार जर तमही तमचया ाजाचया उतप ावर कर भरणयास जबाबदार नसाल तर तमही

आमहाला आवशयक असल तो फॉमर आिथक वषारचया सरवातीला सपदर कर शकता आमही अशा फॉमसर ची पोचपावती दऊ

j तमचया ठवीवर जमा झाललया परदान कलया जाणायार ाजातन जर आमही कर वज़ावट कली तर िनधारिरत

कालाविधत तयासबधीच परमाणपतर तमहाला दऊ 871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits)

मदत ठव चया तारणावर उपलबध असलल कजर अिधकषर (ओवहरडराफट) सिवधा यािवषयी आमही ससप पण साग 88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased

account holders)

a आमचया ठव धोरणाचा एक भाग महणन मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण करणयासाठीची

कायररत परिकरया (operational procedure) आमचया शाखत आिण आमचया वबसाइटवर उपलबध आह

b मयत खातधारकाच दाव िनराकरणासाठी जया िकत आमचयाशी सपकर साधतील तया कतीना आमही दावा

करणयाकरता लागणार फॉमसर उपलबध करन दऊ ह फॉमसर आमचया वबसाइट वर दखील उपलबध असतील 881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

a मयत खातदारान जर तयाच ठव खात नामिनदशन सिवधचा वापर करन वधिरतया नामिनदशन कल असल

िकवा lsquoउ रजीवीrsquo कलमासह खात उघडल असल (जस ldquoदोह पकी एक िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoकोणीही एक िकवा

उ रजीवीrdquo िकवा ldquoपरथम िकत िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoनतरची िकत िकवा उ रजीवीrdquo) तर मयत खातदाराचया खातयातील िशललकीच परदान मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत कतीला कल जाईल जर ndash

i उ रजीवी नामिनदिशत िकत सवतःची ओळख आिण खातदाराचया मतयचया

वसतिसथित बाबत योगय कागदपतराचा परवा सादर करन पटवन दईल ii मयत खातदाराचया खातयातन रककम परदान करणयास बकस मजजाव करणारा सकषम

नयायालयाचा कोणताही आदश नसलयास अशया परकरणामधय मयत खातदाराचया खातयात िकती रककम िशललक आह ह िवचारात न घता मयत

खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतस तयाचयाकडन उ रािधकार परमाणपतर (Succession

Certificate) परशासन पतर (Letter of Administration) िकवा परोबट इ िकवा नामिनदिशत िकतकडन

कषितपित बध (Indemnity Bond) िकवा जामीन (Surety) न मागता मयत खातदाराचया खातयातील िशललक

रककम परदान कली जाईल

30

b उ रजीवीनामिनदिशत िकतना मयत खातदाराचया कायदशीर वारसाच िव सत महणन बककडन परदान

िमळल अथारत तयामळ मयत कतीचया खातयातील रककम जया कतीला बकन अदा कली आह अशा िकतिवर च कोणाचही हकक व दाव याना कषती पोहोचणार नाही

c या अट चया अधीन राहन उ रजीवीनामिनदिशत िकतना रककम परदान कलयानतर बक आपलया दाियतवामधन

पणरपण मकत होईल

d दोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवी िकवा पिहला िकवा उ रजीवी असा अिधदश (Mandate)

असललया मदत ठव चया बाबतीत कोणतयाही एका ठवीदाराचया मतयनतर उ रजीवी सह-खातदाराना मदतपत पव ठवी काढन घणयाची परवानगी तवहाच िदली जाईल जवहा सवर ठवीदाराकडन अशा पयारयाचा अिधदश बकला िदला गला असल मदितपव ठवीच पस काढायच असलयास ठिवचया तारखस लाग असललया ाज दरान व जया कालाविध पयरत ठव आमचयाकड़ जमा होती तया कालाविध पयरत कोणतयाही दडािशवाय िदली जाईल

e कपया याची न द घया की सयकत नाव असललया ठव खातया सदभारत सवर खातदाराचया ददवी मतय नतरच

नामिनदिशत िकतच तया खातयावरील अिधकार गरा धरल जातील

f नामिनदशन न दणी करत वळी आपणास नामिनदिशत िकतच नाव पासबक खातयाच िववरण एफ डी आर

मधय दशरवाव अथवा नाही याबाबत पयारय उपलबध असल 882 उ रजीवी नामिनदश कलम नसलली खाती (Accounts without the survivor nominee

clause)

जर मयत खातदारान नामिनदशन कलल नसल िकवा ldquoदोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवीrdquo (जस एकल िकवा

सयकतिरतया पिरचािलत खात) या पधदतीच खात नसल तर सामानय माणसाला नाहक होणारा तरास व गरसोय टाळणयासाठी खातदाराचया कायदशीर वारसाना परतफड करणयासाठी आमही सोपी परिकरया अवलब आमचया जोखीम वसथापन धोरणानसार कषितपत बध-पतरा ितिरकत (Letter of Indeminity) इतर कागदपतर सादर

करावी न लागता मयत ठवीदाराचया खातयातील िकती रककम परत दता यऊ शकल याची आमही िकमान मयारदा ठरव (आपण मागणी कलयास ही मािहती शाखत िदली जाईल) 883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims)

दावदारानी खातदाराचया मतयचा योगय तो परावा व बकस समाधानकारक अशी दावदाराची सवतची ओळख पटवन िदलयास मयत खातदाराचया वतीन सादर झालला दावा आमहाला िमळालयापासन 15 िदवसाचया आत

चकता कर व मयत िकतचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतना दय रककम अदा कर

31

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

मदत ठव चया बाबतीत खात उघडणयाचया फॉमर मधयच आमही अस कलम समािव कर की जयायोग खातदाराचा

मतय झालयास मदत ठव मदतीपव िनलिबत करणयास (मोडणयास) मभा िदलली असल याकरता लाग असललया

अटी स ा खात उघडणयाचया फॉमरमधयच िदललया असतील अशया परकार मदतपत पव पस काढताना कोणतही

दडातमक शलक लाग होणार नाही

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the

name of the deceased depositor)

मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतला होणार क टाळणयासाठी मयत खातदाराचया नावावर

यत राहणा-या पशाचया सदभारत उ रजीवी नामिनदिशत िकतकडन योगय परकारचा करारनामा अिधकारपतर

घतल जाईल यासाठी खालीलपकी एखा ा मागारचा अवलब करणयाचा िवचार कला जाईल

i नामिनदिशत उ रजीवी िकत आमहाला ________________ मयत याची मालम ा अशा नावान

एक खात उघडणयासाठी परािधकत कर शकत जयामधय मयत खातदाराचया नावावर यणार सवर पस जमा

कल जातील मातर पस काढता यणार नाहीत

िकवा ii नामिनदिशतउ रजीवी िकतन आमहाला परािधकत कलयास आलल पस खातदार मतय पावला आह

अशा श-यासह पाठवणा-यास (Remitter) परत कल जातील व तयापरमाण नामिनदिशतउ रजीवी

िकतला कळिवणयात यईल तयानतर उ रजीवीनामिनदिशत िकत िकवा कायदशीर वारस पस

पाठिवणया-याशी सपकर साधन योगय तया लाभाथ चया नाव परकरामय दसताऐवाजा ार ( Negotiable

Instrument) िकवा इतर इलकटरॉिनक माधयमा ार पस पाठवणयास साग शकतात

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts)

i िनव ी वतन जमा करणयाकरता बचत खात उघडल असल तया खातयाकरता नामिनदशन सिवधा उपलबध

असलयाच आमही आपलयाला साग ii आमही आपलयाला कळव की बिकग कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 आिण िनव ीवतन थकबाकी

(नामिनदशन) िनयम 1983 िभ आहत

32

iii आमही आपणास सिचत कर की तमचया ार िनव ीवतन थकबाकी (नामिनदशन) िनयम1983 नसार

िनवि वतनाची थकबाकी िमळणयाकरता कलल नामिनदशन तमचया आमचयाकडील ठव खातयासाठी वध असणार नाही यामळ जर ठव खातयाकरता असललया नामिनदशन सिवधचा लाभ आपण घऊ इिचछत असलयास बिकग

कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 नसार नामिनदशन आवशयक आह

() [टीप या सिहतमधील कलम 885 मधील तरतदी आमचयाकडील िनवि वतन धारकाचया ठव खातया करीता लाग होणार नाहीत] 89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers)

a जर आमही सरकषा जमाककष (लॉकर) सिवधा दत अस तर लॉकसरचया वाटपासदभारतील व मौलयवान वसतचया

सरकषीत ठवीब लच िनयम व प त आिण िकमती सामानाची सरिकषत ठव याबाबतची पणर मािहती दऊ

तयाचपरमाण सफ िडपॉिझट लॉकरची सवा आिण मौलयवान वसतचा सरिकषत ठव याचयातील खास िविश

विशष शलकासह फरक सप कर लॉकरच वाटप मदत ठवीशी िनगिडत न ठवता कर तथािप लॉकरच भाड

वळचया वळी िमळणयाचया द ीन लॉकर दताना तीन वषारच भाड व गरज पडलयास लॉकर तोडणयासाठी लागणार शलक इतकया रकमची मदत ठव घऊ आपलया लॉकरचया भाड थकबाकी सबिधत आमचया रकॉडरवर उपलबध असललया पततयावर आिण िकवा ईमलवर आपलयाला समरणपतर पाठव लॉकर करारानसार भाड िदल गल नाही

तर दय असलल भाड़ िमळपयरत लॉकर सिवधवर बधन आणणयाचा अिधकार आमचयाकड असल आमही सबिधत करारात ह कलम समािव कर b आमही आपलयाला कळव की लॉकर भाड ततवावर घतलयामळ प ादाता (lessor) आिण भाडकर (lessee)

महणन सबध परसथािपत होतात आिण भाडकरला सफ िडपॉिज़ट लॉकरकरता मकत आिण सरिकषत वातावरणात परवश िमळणयाचा अिधकार आह 810 िवदश िविनयम सवा (Foreign exchange services)

a जवहा तमही िवदशी चलनाची खरदी िकवा िवकरी कराल तयावळी आमही या सवब लची िविनमय दर व

िवदशी चलन वहाराला लाग असलल इतर आकार याब लची मािहती दऊ जर ह शकय नसल तर त

कशा प तीन घतल जात त तमहाला साग

b जर तमहाला परदशात पस हसतातिरत करायच झालयास त कस कराव ह साग व पढील

मािहती दऊ i सवाच वणरन आिण तयाचा वापर कसा करावा ह साग

ii तमही परदशी पाठिवलल पस तथ कवहा िमळतील ह साग व जर उशीर झाला तर तयाची कारण साग

iii िवदशी चलन बदलताना लाग असलला िविनमय दर साग (जर परतयकष वहार करताना ह शकय

नसल तर तो दर काय होता ह आमही तमहाला नतर कळव)

33

iv तमहाला ाव लागणार कोणतही किमशन िकवा शलक व पस िमळणा-याला स ा ाव लागणार सबिधत िवदशी बकच शलक याब ल अवगत कर

c िवदशात दय रककम अदा करणयाकरता तमही िदलली मािहती परशी आह िकवा नाही ह साग जर काही

तरिट असलयास िकवा अपरी कागदपतर िदली असलयास आमही तमहाला तातिडन कळव व ती दरसतपणर

करणयासाठी सहायय कर

d जर परदशातन तमचया खातयात पस जमा झाल असतील तर आमही तमहाला मळ रककम

व तयावर जर काही शलक लावल असल तर ती रककम कळव जरी पस पाठवणा-यान सवर शलक भरणयाच

मानय कल असल तरीही पस आपलया खातयात जमा करत वळी आमही आमच शलक वधािनक कर जमा

झाललया रकमतन वजा कर e तमही िवनती कलयास आमही दत असललया िवदशी चलन सवसबिधत िनयामक आवशयकता (Regulatory

requirements) िकवा अटी याबाबत मागरदशरन कर

f जयािदवशी रककम तमचया खातयात करिडट होण अपिकषत असल तयापकषा जासत उशीर झाला तर तमहाला

या परकार नकसान भरपाई दऊ i) रककम दय तारख नतर जमा झालयामळ झालल ाजाच नकसान व ii)

िवदशी चलन दराचया परितकल हालचाली मळ दय असलली भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणा

नसार दव

g वधािनक परमाणपतर जी कोणतयाही शलकािशवाय दण बधनकारक आह ती वगळता िनयामक वधािनक

सचनानसार आवशयक असलली परमाणपतर नाममातर शलक ज आमचया वबसाइटवर परदिशत कल असल

आकारन िदली जातील

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India)

जर तमहाला भारतातगरत पस पाठवायच असतील तर त कस कराव याब ल आमही मािहती दऊ व खालील परमाण कती कर

a सवाची िवसतत मािहती दऊ व तयाचा वापर कसा करावा त साग

b पस पाठवणयासाठी कोणती सवा तमचया गरजनसार सवारत जासत योगय आह त सचव

c टिरफ श ल परमाण सवासाठी िकती शलक िकवा किमशन तमहाला ाव लागल ह साग

d मोबाईल बिकगएनईएफटीआरटीजीएस ार आपण पाठवललया पशाची िसथती भिवषय काय आह ह

एसएमएस ईमल ार कळव

34

e एनईएफटीआरटीजीएस वहार िडिजटल बिकग शी सबिधत तमच पर चौकशी हाताळणा-या आमचया

गराहक सिवधा कदराशी सपकर साधणयासाठी अ यावत मािहती वबसाईटवर उपलबध करन दऊ f िवलब झालयास तयाब ल भरपाई दऊ आिण नकसान अितिरकत शलक तमचयाकडन घतल असलयास तयाचीही

भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

g एका िनधारिरत मयारदपयरत पस पाठवणयाची सिवधा खातदार नसललया बकत यणा-या

कोणतयाही गराहकाला (Walk-in customer) स ा आमही दऊ

812 कजर वाटप (Lending)

a कजर आिण अिगरमचया (Advances) सदभारत बकचया बोडारन मजर कलल धोरण असल

b तमची आिथक िसथती व परतफडीचया कषमता याच काळजीपवरक मलयाकन करन तया

आधारावर तमहाला कजर दणयाचा आमचा िनणरय अवलबन असल c कजर दणयाचया बाबतीत आमही िलग जात आिण धमारचया आधारावर भद करणार नाही तथािप समाजाचया

िविश वगारसाठी (िवकास) योजना तयार करणयापासन िकवा तयात भाग घणयापासन ही बाब आमहाला अटकाव करणार नाही 8121 कजर (Loans)

81211 सामानय मािहती (General Information) -

आमही ह कर a तमही जयाचा लाभ घऊ इिचछता अशया कजर करिडट सिवध करता लाग असणा-या अतयत महतवाचया अटी

व शत (MITC) आमही तमहाला दऊ

b तमहाला कजर करिडट काडर दणयाचा अजर सवीकारताना (sourcing) आिण कजारची करिडट काडारची मजरी

कळवताना आमचया कजरकरिडट काडारची ठळक विशष व तयाचबरोबर तयाला लाग होणार शलक व

आकार याची मािहती दऊ

c अजर करणयासाठी तमचयाकडन आमहाला लागणारी मािहती कागदपतर याबाबत सलला दऊ तमची

ओळख राहणयाचा प ा व नोकरी इ या सदभारत लागणार कागदपतर व वधािनक परािधकरणाचया

(Regulatory Authority) कायदशीर व िनयामक आदशाच पालन करणयास लागणार इतर कोणतही

कागदपतर [जस पन (PAN)] इ ची मािहती आमही तमहाला दऊ

35

d तमही कजारचया करिडट काडर अजारमधय िदललया मािहतीची सतयता पडताळणयासाठी तमचया घरचया

िकवा वसायाचया फोनवर सपकर साध आिणिकवा कोणतयाही पयारयी चनल ार िकवा गरज भासलयास

आमही याचसाठी िनयकत कललया एजनसी ार तमचया घरी िकवा तमचया वसायाचया पततयावर परतयकष भट दऊ

e जर आमही तमहाला ओवहरडराफट सिवधा दत अस िकवा तमही लाभ घत असललया ओवहरडराफटची मयारदा

वाढवन दत अस तर तयाची परतफड मागणी कलयाबरोबर करायची आह िकवा कस ह तमहाला साग

तयाचपरमाण आवशयकता असलयास आमही तमहाला ओवहरडराफटचया रकमच तसच ाजाच व दडातमक

ाजाच मोजमाप कस कल जात तयाची प त साग

f जर आमही तमहाला फोनवरन करिडट सिवधा दऊ कली मजर कली तर तमचयाकडन लखी िकवा इतर

कोणतयाही प तीन सवीकित आलयानतरच जस एस एम एस ई-मल तमचया खातयात तया कजारची रककम

जमा कली जाईल अिधकत इलकटरॉिनक मागारन तमची सवीकित आली तर आवशयक ती िविधगरा ता

तपासन पाहनच मानय कर g करिडट काडरची मयारदा वाढवन दण िकतगत कजारची मयारदा वाढिवण इ सह कोणतयाही सवरपात

आपण न मािगतलल (unsolicited) पवरसममत करिडट सिवधा दऊ करणार नाही

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing)

a कजर दताना (sourcing) आमही कजारचया अजारचा एक भाग महणन लाग होणार ाजदर वािषक ाज

दरासह तरगत (floating) िकवा िसथर (fixed) ाजदर तसच कजर परिकरयसाठी दय शलकआकार जर कजर समत

झाल नाही िवतिरत झाल नाही तर भरलल शलक परत िमळल का कजारची आगाऊ परतफड (pre-payment)

करणयाचा पयारय असलयास तयाची आकारणी ही सवर मािहती दऊ तयाचबरोबर परतफडीस िवलब झालयास तयावर

दडातमक आकारणी लाग असलयास तसच तमच कजर lsquoिफ़कसडrsquo ाजदरातन lsquoफलोिटगrsquo ाजदरात िकवा

उलटसवरपी रपातर करणयाचा पयारय असलयास लाग होणार आकार कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण

कलमrdquo (Interest Reset Clause) असलयास िकवा इतर बाबी की जयामळ कजरदाराचया ाजावर पिरणाम होत

असल याची मािहती दऊ जयामळ तमहाला इतर बकाचया ाजदराशी अथरपणर तलना कराता यऊ शकल व सयोगय िनणरय घता यईल

b अजर पणरपण भरणयाचया द ीन जोडावयाचया आवशयक कागदपतराची पडताळणी सची (check-list)

(कायदशीर व िनयामक बब ची पतरता करणारी) अजार बरोबर दऊ गरज लागलयास आमही आपणास कजारचा अजर भरणयास मदत कर

36

c तमही कजारचा अजर परतयकष िकवा ऑनलाईन सादर कला असला तरी आमही तमचया अजारची पोचपावती

परतयकवळी दऊ व तमचया अजारवर िकती कालाविधमधय परिकरया कली जाईल ह तमहाला कळव

d जर कजारचा अजर पणरपण भरलला असल व पडताळणी सचीपरमाण (check list) सवर कागदपतर जोडली

असतील तर तमचया अजारबाबतचा िनणरय आमचया परचिलत धोरणानसार ज वबसाइटवर उपलबध आह

तयानसार कळव e साधारणपण कजारसाठी अजर सवीकरतानाच कजर परिकरयसाठी आवशयक ती सवर मािहती आमही घतो जर

काही अितिरकत मािहती लागलीच तर आमही तमचयाशी ताबडतोब सपकर साध

f तमचा कजारचा अजर नाकारलयास तयाची कारण तमहाला लखी सवरपात पतर िकवा ई-मल ारा कळव

g आमही तमहाला कजर मजरी च पतर दऊ जयात तमहाला मजर झालली कजारची रककम अटी व शत याची

मािहती िदलली असल

h आमही तमहाला परतफडीच (Amortisation) वळापतरक दऊ (कजारची मळ रककम व कजारचया

कालावधीवरील ाजाचया परतफडीच वळापतरक)

i जवहा ाजदर बदलतील तयावळी समकत (Equated) मािसक ह तसच सर ठवन कालाविध

बदलणयाचा िकवा उलटसवरपी असा िवकलप आह का ह आमही तमहाला साग

j कजारसाठी तमही कायारिनवत (Execute) कललया सवर कागदपतराचया कजर दसतऐवजाचया परमाणीकत

परितिलपी (कॉपी) आपण िवनती कलयास आमचया खचारन उपलबध करन दऊ तसच कजर दसतावजामधय

नमद कललया जोडललया परतयक दसतऐवजाचया परितिलपी कजर िवतरण करताना सवागत-सच

(Welcome kit) महणन दऊ तथािप अितिरकत परमाणीकत परतीसाठी आमचया दरपतरकात नमद

कलयानसार वाजवी शलक आकारल जाईल

k कजारसाठी तमचया कडन घतललया परतयक तारण आनशिगक तारण महणन घतललया

मालम चया दसतावजाची लखी पावती दऊ

l तमच खात ह अनतपािदत खात (NPA) होणयापव तयाची िसथती तमहाला पतर ई-मल

िकवा एसएमएस ार कळिवणयाचा परय कर m जर आमही आपण घतलली कजर रककम तविरत फडणयासाठी (Recall) िकवा करारानसार

गितमानतन फडणयाचा िकवा अितिरकत तारण घणयाचा िनणरय घतला तर तमहाला परशी पवरसचना दऊ n तमचया मदत (Term) िडमाड कजर खातयाच वािषक िववरण दऊ

37

o जर तमहाला कजर खातयाच िववरण अिधक वळा हव असलयास परशलक अनसची ( टिरफ श ल) मधय

दशरवलयापरमाण शलक आकारन दऊ p मानय कललया करार कललया सवर दय रकमची परतफड झालयावर 15 कामकाजाचया िदवसाचया आत

आमही तमचया सवर तारणदसतावजगहाण ठवललया मालम च हकक िवलख िवषयीच कागदपतर परत कर

व सटरल रिजसटरी फॉर सकरीटायज़शन अ सट रीकनसटककषन अड सकयरीटी इटरसट (CERSAI) ला

आमचया दा ाच समाधान झालयाच िरपोटर कर जर दसरया कोणतया दा ा करता हा हकक बदलन घयायचा झालयास तया दसरया दा ाचया पणर मािहतीसह तमहाला सिचत कर व तया सबिधत दा ाच िनराकरण होई पयरत त तारण दसतावज़ कागदपतर गहाण ठवललया मालम च हकक आमचयाकडच ठवन घऊ

q करार कलयापरमाण सवर रकमची परतफड झालयानतर तमचया परितभिततारण दसतावज गहाण ठवललया

मालम च हकक िवलख परत दणयास िकवा पणर परतफड झाल िवषयी CERSAI ला अहवाल दणयास 15

कामकाज िदवसापकषा जासत िवलब झाला तर आमही तमहाला आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ

r कजर घताना तमही आमचयाकड ठवलली परितभित दसतावज़ मालम ची कागदपतर आमचयाकडन गहाळ

झाली तर तमच नकसान भरन दऊ आिण त हरवल असलयाब लच परमाणपतर दऊ व आमचया खचारन तमहाला तया कागदपतराचया परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर

s आमही आपलयाकडन िकवा एखा ा बक िव ीय ससथकडन आपलया सप समतीसह आललया कजर खातयाच

हसतातरण करणयाचया िवनतीवर परिकरया कर आिण आपला अजर परा झालयाचया तारखपासन दोन आठव ाचया आत तमची िवनती मानय होत िकवा कस ह कळव

t वयिकतक कजरदाराना फलोिटग दरावर (बदलत ाजदर) आमही मजर कललया सवर परकारचया मदत कजारची

समयपवर परतफड कलयास सदिभत कजारवर मदतपवर-बद शलक (फोरकलोजर चाजस) िकवा पवर-परदान दड (िपरपमट पनलटी) जरी परतफड सवतचया ोतातन िकवा इतर बकाकडन अिधगरहणा ार (Takeover)

कली असल तरीही लावणार नाही u जर एखाद कजर खात कोणतयाही अनदान (Subsidy) िकवा सहायय (Subvention) योजनअतगरत पातर असल

तर तया योजनची विशष आिण तयाचा लाभ घणयाकरता आपण कोणतया आवशयकता पणर करण गरजच आह त साग

38

813 हमी (Guarantee)

a तमचया दयतसाठी ितस-या पकषाकडन हमी िकवा इतर सरकषा आमही सवीकारावी अस तमहाला वाटत असल

तर तमचया आिथक बाब ची गोपनीय मािहती तमहाला हमी िकवा इतर तारण दणा-या िकतला िकवा तयाचया कायद सललागाराला दणयासाटी आमही तमची परवानगी माग

b आमही हही कर

i) तयानी सवततर कायदशीर सलला घयावा व तयानी तयाची बािधलकी आिण तयाचया िनणरयाचा होऊ शकणारा पिरणाम समजन घतला आह याची खातरी करन घऊ (तथ योगय असल जया कागदपतरावर आमही तयाची सही घऊ तयावर सप व उघड सचना दऊन तयाची िशफारस कलली असल)

ii) तयाना ही मािहती दऊ की हमी िदलयामळ िकवा इतर तारण िदलयामळ तमचया ऐवजी िकवा तमचया इतकच तही तया कजारला जबाबदार राहतील

iii) तयाच दाियतवजबाबदारी काय असल याची मािहती तयाना दऊ iv) मजर झाललया कजारचया अटी व शत कजर करारनामा तमचया कजारसाठी रािहललया हमीदाराना

िवनामलय दऊ c तमही जवहा एखा ा कजारसाठी जामीनदार (guarantor) राहणार असाल तर आमही तमहाला खालील परमाण

मािहती दव i जामीनदार महणन तमच दाियतव ii तमही बकला िकती रकमचया दाियतवासाठी बािधल आहात

iii कोणतया पिरिसथतीत आमही तमहाला पस भरायला साग iv जर जामीनदार महणन तमही पस भर शकला नाहीत तर आमही आमचयाकड असललया तमचया इतर

पशाच सहायय वापर यासाठी कर शकतो का

v जामीनदार महणन तमच दाियतव िविश मयारदपयरत आह की अमयारिदत आह

vi जामीनदार महणन कधी व कोणतया पिरिसथतीत व कशा प तीन तमच दाियतव पार पाडाव लागल ह आमही तमहाला कळव

vii जया कजरदारासाठी तमही जािमनदार रािहला आहात तयाचया आिथक िसथतीमधय उललख

करणयासारखा िकवा परितकल फरक पडला असल तर तयाची मािहती तमहाला दऊ

d मानयकरार कलयापरमाण रकमची परतफड झालयावर 15 िदवसाचया आत तमचया सवर परितभित

कागदपतरगहाण ठवललया सप ीच दसतावज तमहाला परत दऊ

39

e मानयकरार कलयापरमाण परतफड झालयावर तमचया सवर परितभितकागदपतरगहाण ठवललया सप ीच

दसतावज तमहाला परत दणयास 15 िदवसापकषा जासत िवलब झालयास आमही तमहाला नकसान भरपाई

दऊ

f परितभितकागदपतर आमचयाकडन हरवल तर आमही तमहाला तयाब ल नकसानभरपाई दऊ व त हरवलयाब ल

परमाणपतर दऊ तयाची परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर 814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI)

जवहा पराथिमक िकवा दययम (कोलटरल) तारण महणन सथावर िकवा जगम सपती मालम ा गहाण ठवन कजर सिवधा घता तवहा CERSAI चया न दणी पधदतीचया कामकाजासदभारत मािहती तमहाला दऊ आिण हही साग

की कजरदाराला िकवा या सपती मालम च वहार करणयाची इचछा असललया कोणालाही ह अिभलख तपासणयासाठी उपलबध असतील आमही आमचया हककाबाबत CERSAI ला सिचत कर

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues)

a जवहा तमहाला वळवर रककम भरण शकय नसल तर शकयतव ा लवकर आमहाला कळवा

b ख-या अथारन आिथक समसया असललया सवर परकरणाचा आमही िनयामक मागरदशरक ततव आिण आमच धोरण

याना अनसरन सहानभतीपवरक व सकारातमकतन िवचार कर c तमहाला अडचणीतन बाहर पडणयासाठी आमही मदत करणयाचा परय कर

d दय रकमची परतफड करणयासाठी आमही तमहाला एकदाच िहशोब पणर करणयाची (OTS) योजना िदली तर

तयाची िवसतत मािहती दऊ e तमहाला दऊ कललया OTSचया अटी व शत सप करन साग

f OTS चया योजन अतगरत िहशोब चकता कलात तर CIC मधय असललया तमचया करिडट इितहासावर (Credit

History) काय पिरणाम होईल त साग

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues)

a जर आमही तमची कजतमचया काडारवरील दयता दस-या आसथापनशी िसकयटराईज कली (िवकली) तर तया

आसथापनच नाव व सपकर तपशील आिण तयाना अतिरत कलली कजरकाडारची यण रककम तमहाला कळव सामानयत जी कजकाड अनतपािदत असतात (Non Performing Assets) अशी कज ऍसट िरकनसटरकशन कपनीला (ARC)

अिभहसतातरीत करन िवकली जातात जवहा दयता तडजोडीन िहशोबपत करन िमटवली जात तवहा अशी कज (आिथक मालम ा सवरप) ARC ला अिभहसतातरीत कली जात नाहीत

b जया ससथकड़ तमच कजरदयता सोपवली असल तथ तमहाला तमची दय रककम तयाचकड भरावी लागल

40

c जया ससथकड तमच कजरदयता सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल ती ससथा यापढ तमचया दण बाकी

कजारची (करिडट) मािहती करिडट इनफमशन कपनीला कळिवत राहील

d आमचयाकडन तमच कजरदयता जया ससथकड सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल तयाचया िवर तमची

काही तकरार असल तर तयाच िनवारण करणयात मदत करणयाचा आमही परय कर e जया ससथकड तमच कजर दण बाकी अिभहसतातरीत कली असल अशा ससथब ल सवर तकरार चया

िनवारणासाठी आमही नोडल परािधकारी (Authority) अस अशा तकरारी जण आमचया िवर आहत अस गहीत

धरन तयाच ततकाल िनवारण होईल याची काळजी घऊ 817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking)

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking)

आमही सरिकषत आिण सरिकषत इटरनट आिण मोबाइल बिकग सवा परवणयासाठी योगय तया उपाययोजना कर आमही ह सिनि त कर की आमचया यतरणा आिण ततरजञान सरिकषत आिण सरिकषत आहत तसच वळोवळी तयाचा आढावा घऊ व तया अ यावत करत राह

a जोिखम कमी करणयासाठी आिण अनिधकत वहारातन उ वणा-या दियतवापासन गराहकाच रकषण करणयासाठी आमही एक मजबत आिण गितमान फसवणक परितबधक आिण शोध यतरणा राबव

b इटरनट मोबाइल बिकग सरिकषतता आिण परदाना सबिधत फसवणक याबाबत तमहाला िशिकषत करणयासाठी आमही खलील िविवध उपकरमाचा अवलब कर i आमचया वबसाइटवर सबिधत मािहती परदिशत करण

ii एटीएम आिण शाखा यासारखया गराहक भट दणा-या जागी मािहती परदिशत करण

iii ठरािवक कालाविधमधय शकषिणक ई-मलस

c जवहा आपण इटरनट मोबाइल बिकग सवासाठी परवश (access) िमळवाल तवहा आशा सवाना लाग

असललया िनयम व अट ब ल स ा सिचत कर सवर इटरनट मोबाइल बिकग सबिधत सवा आिण तयाना सलगन असलली शलक जर लाग असतील तर आमचया वबसाईटवर परदिशत कली जातील आिण तमहाला उपलबध करन

िदली जातील d तमची ऑनलाइन मािहती सरिकषत ठवणयासाठी आिण कमपयटर मोबाइल हडसट वापरताना फसवणकीपासन

खोटया िकवा अनिधकत वहारापासन सवतःच रकषण कस कराव याब ल आवशयक ती मािहती कठन परा होऊ शकल ह दखील तमहाला साग ही मािहती वळोवळी अ यावत कली जाईल e िनयामकान वळोवळी िनि त कलयानसार िव ीय वहारासाठी आमही यथायोगय अशी परमाणीकरण परिकरया

(Authentication Process) राबव

f तमही कललया सवर परकारचया वहारासाठी रककम िकती ह िवचारात न घता आमही तमहाला एसएमएस

ऑनलाइन ई-मल अलटर पाठव ह अलटसर आमचयाकड न दललया तमचया सपकार परमाण पाठवल जातील

41

g आपल काडर परतयकष िरतया वापरल जात नाही (Card not present) अशया आपलया सवर ऑनलाइन

वहाराकरता िकवा आयवहीआर (IVR) वहाराकरता जथ काडारवरची मािहती उपलबध नसत अशयावळी आमही

अितिरकत घटक महणन परमाणीकरण (Authentication) िवधीगरा ता (Validation) सिनि त करणयासाठी

िवचारणा कर h नटबिकगवर कललया सवर परा कतयार (Payee) िबलर याचया न दणीब ल एसएमएस ईमल पाठव

i जर आमही तमहाला इलकटरॉिनक प तीन होणा-या वहाराकिरता मलयावर वहाराचया प तीवर वहार

सखयवर आिण लाभाथ वर दनिदन मयारदा घालणयाची सिवधा दऊ कली असल व तमही तया मधय बदल कर इचछीत असाल तर आमहाला आपलयाकडन अितिरकत अिधसवीकती लागल आमहाला पयारयात बदल करणयाची िवनती परा झालयावर आमही तमहाला अलटर पाठव सतकर कर j मोबाइल बिकग सवा ह सवततर नटवकर आह महणजच कोणतयाही नटवकर पिरचालकाच मोबाइल फोन वापरणार

गराहक एका बकचया खातयामधील पस तयाच िकवा दस-या कोणतयाही बकमधील खातयामधय हसतातिरत कर

शकतात k जर आपण मोबाइल बिकग सवची िनवड कलीत तर या सवकरता तमची न दणी होणयाअगोदर तमहाला

खालील परमाण सिचत कर i वापरकतयारची अिधकतता अिधपरमाणतसाठी आमही सवीकारलली सरकषा परिकरया

ii गराहकाचया न दणीपासन सवा सिकरय होइपयरत लागणारा कालाविध

iii परदान थाबवणयाचया सचना (Stop payment instructions) लाग होतात का िकवा कस व

जर होत असतील तर तयाचया सवीकितचया अटी व शत l तमही मोबाइल बिकग सवचया न दणीसाठी िविवध मागारन अजर कर शकता जस एटीएम वबसाइट फोन

बिकग आयवहीआर एसएमएस इ तयाकारता तमही शाखमधय यणयाची आवशयकता नाही

m मोबाइल बिकग वहार ह पणरतः ततकषणीक (Instantaneous) असतात आिण महणन त उलट िफरवता यत

नाहीत तयामळ परदान थाबवणयाच िवशषािधकार खप मयारिदत असतात n तमही कधीही इटरनट मोबाइल बिकग सवा घण थाबव शकता परत तमही तमचा िनणरय आमहाला कळवण

आवशयक आह व तयासाठी आवशयक ती औपचािरकता पणर करणयाची खातरी करन घण गरजच असल o पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती जर तमहाला िकतशः िदली गली नसल आिण जर तयाबाबतीत काही वाद

िनमारण झाला तर कवळ तमचया योगय अशा न दणीकत पततयावर पाठवलयाचा परवा हा तमहाला पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती िमळालयाचा परवा आह अस महणन तयावर अवलबन राहणार नाही

42

p परशी आिण सोपी खबरदारी घतली तर ऑनलाइन बिकग ह सरिकषत आिण सोईच आह कपया खाली िदललया

सललयाच पालन होईल ह सिनि त करा i आमचया सरिकषत इटरनट बिकग साइटला थट भट ा दस-या साइट वरील िकवा

ई-मल मधील िलकवरन आमचया साइट वर यण टाळा आिण बनावट वबसाइट पासन बचाव करणयासाठी वबसाइट च डोमन नाव नीट तपासन पहा ii तमच सतर पणर झालयानतर इटरनट बिकगमधन लॉग आऊट करा सतर बद होणयासाठी

lsquoलॉग आऊटrsquo ह बटण वापरा कवळ लॉग ऑफ करणयाची िवडो बद कर नका

iii वापरात नसताना तमचा पीसी लॉग ऑफ करा

iv िवमानतळ रलव सथानक सायबर कफ िकवा इतर सावरजिनक नटवकर वाय-फाय इ सारखया

असरिकषत नटवकसर वरन इटरनट बिकग करण टाळा v तमचया कमपयटर लपटॉपमधय तमचया बराऊझरची आव ी नवीनतम (Latest) व अ यावत करत

रहा (इटरनट एकसपलोरर गगल करोम इ)

vi हकसर वहायरस हलल िकवा कोणतयाही दभारवनायकत (Malicious) परोगरमसपासन

सरिकषत राहणयासाठी सरकषा परोगरमस सथािपत (install) करा िनयिमतपण तमचा

िसकयिरटी परोगरम िकवा अ टीवहायरस अ यावत करत रहा vii तमचया िडवहाइस लपटॉप मोबाइल इ च आिण तयातील डटाच बाहरचयापासन

रकषण करणयासाठी योगय अशी फायरवॉल सथािपत करा viii तमचया ऑपरट ग िससटीमवरील ldquoफाइल अड िपरिटग शअिरगrdquo िनिषकरय (Disable)

करा ix इलकटरॉिनक आिथक वहार इटरनट बिकग करताना शकयतो आभासी (Virtual)

कीपडचा वापर करा q इटरनट बिकग चा वापर करताना तमचयावरील जबाबदा-या ितिरकत तमहाला मोबाइल अ प िकवा दस-या

कोणतयाही समाज माधयमा ारा (Social Media) बिकग सवाचा लाभ घताना तमचया िडवहाइसच सरकषण

करणयासाठी खालीलपरमाण अितिरकत काळजी घयावी लागल i तमच उपकरण (िडवहाइस) मोबाइल बिकग सवमधय लॉिगन करन ठवलला आिण दलरिकषत राह दऊ

नका ii तमचया मोबाइल बिकग सवचा अनिधकत वापर टाळणयासाठी तमचा िडवहाइस लॉक करा

iii तमचा िडवहाइस हरवला िकवा चोरीला गला तर शकय िततकया लवकर आमहाला कळवा

iv नवी आवित अ तन (Update) आलयावर तमच मोबाइल अ प अ यावत करन घया

43

v तमचया मोबाइलवर सरकषच नव पचस उपलबध होतील ह सिनि त करणयासाठी तमचया

मोबाइलची ऑपरट ग िससटीम अ यावत करा vi तमचा मोबाइल फोन अिधकत िवकरतयाकडन खरदी करा

vi तमचया मोबाइलवर डाऊनलोड कलली सवर अ पस अससल असलयाची खातरी करन घया अिव ासाहर

ोताकडन अ पस डाऊनलोड कर नका r वापर करन झाला की मोबाइल बिकग अ िपलकशनमधन लॉग आऊट करा तमच खात आिण तमही कललया

वहाराचा तपशील िनयिमतपण तपासा s तमची इटरनट मोबाइल बिकग सरकषािवषयक मािहती कोणालाही साग नका िकवा तमचा पासवडर कोणतयाही

ई-मलला िदललया उ रामधय दऊ नका (जरी तो ईमल आमचया बककडन आला आह अस वाटत असल तरीही) कपया याची चौकशी करणयासाठी आमहाला मािहती ा तमच ऑनलाइन बिकग िकवा पमट काडर िपन िवचारणयासाठी िकवा तमचया पासवडरची मािहती घणयासाठी पोलीस िकवा आमही कधीही तमचयाशी सपकर

साधणार नाही t मोबाइल बिकगचया सिवधतन उ वणा-या गराहकाचया तकरारी गा-हाणी बिकग लोकपाल (Banking

Ombudsman) योजनचया अखतयारीत यतात

81721 पीनस आिण पासवडरस (PINs and Passwords)

a पासवडर महणज काही अकषराचा आिण िकवा आक ाचा असा समह जो गराहकाची ओळख पडताळन

पाहणयाकरता परवलीचा शबद महणन वापरला जातो सवदनशील िकवा महतवाची मािहती चकीचया िकतचया हातात पड नय यासाठी पासवडरस ह महतवाच असतात b आमही िपन आिण पासवडर िनिमती जतन आिण टिमनल सरकषसाठी आतररा ीय सतरावर सवीकाहर मानकाच

पालन कर जयायोग तमची गोपिनयता आिण सरकषा सिनि त करता यईल

c तमची ओळख पटलयावर आमही तमचा िपन एका मोहोरबद िलफाफयामधय आमचयाकड असललया रकॉडरनसार

तमचया न दणीकत पततयावर पाठव िकवा आमचया शाखमधन आपली ओळख पटवन घतलयावर सपदर कर तसच

तमही तमचया सोयीनसार िपन ऑनलाइन आयवहीआरएस ारा तप (Generate) कर शकता

d आमही ह सिनि त कर की तमच अिलकडच सपकर तपशील (मोबाइल करमाक ई-मल आयडी आिण लडलाइन

करमाक) बककड न दणीकत आिण अ यावत कलल आहत e तमच खात सरिकषत ठवणयासाठी तमही सशकत िपन पासवडर िनवडण व तो िनयिमतपण बदलण गरजच राहील

44

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीच उपाय आतमसात कराव िपन पासवडर तयार करणयासाठी

a एखादा सशकत पासवडर तयार पढील मागरदशरक ततवाच पालन कराव

सहज शोधन काढता यतील अशी ओळखीची नाव वापर नय (सवत जोडीदार मल पालक पाळीव

पराणी इ)

तमचयािवषयी सामानयत माहीत असललया बाब चा वापर टाळा (छद जनमतारखा आवडीच खळ

इ) शबदकोशामधय आढळणार शबद वापर नका कारण सॉफटवअर परोगरमस सभा शबद शोध शकतात आिण

पासवडर ओळख शकतात तयाऐवजी शबदकोष हललयास परितबध करणयासाठी चकीचया सपिलगचया शबदाची रचना करा

िकमान सहा िकवा जासत करकटरसर चा वापर करा पासवडर मधय िजतकी करकटरसर जासत असतील िततका तो जासत सरिकषत असतो

एखा ा कतीला सॉफटवअर परोगरमला तमचा पासवडर ओळखता यऊ नय याकरता तो आणखी अवघड करणयासाठी अकषर आिण अक याचा िमशर वापर करा

पासवडर हडकन काढण कठीण वहाव यासाठी िवशष करकटरसरचा वणारचा ( $ ई) वापर

करा मो ा आिण लहान िलपीतलया शबदाचा सयोग अथवा िमशरण अिधक सरिकषत पासवडर िनमारण

करणयास मदत करतात b िपन तयार करणयासाठी खालील बाब चा वापर कर नका

जनमतारखा मिहना िकवा वषर

करमान यणारया सखया (उदा 3456)

अकाची अशी जळणी जी सहज ओळखता यईल (उदा 1111)

तमचया दरधवनी करमाकातील काही भाग

तमचया कोणतयाही काडारवरील करमाकाचा भाग जया करमान छापला असल तया करमान

इतर सहजरीतया उपलबध असलली वयिकतक मािहती (उदा वाहनचालक परवाना तमचया वाहनाचा

करमाक िकवा तमचयाशी सहजपण सबिधत इतर कोणताही करमाक) ही कवळ एक उदाहरणदाखल यादी असन ती सवरसमावशक नाही

45

तमचया खातयामधन अनिधकत वहार होऊ नय महणन घयायची खबरदारी ह कर नका

तमच काडर िपन पासवडर िकवा अनय गोपनीय मािहती इतर कोणालाही वापरणयास परवानगी दण

तमचा िपन पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती िलहन ठवण िकवा न द करन ठवण

तमचा पासवडर तमचया बराउझसरमधय (जस इटरनट एकसपलोरर गगल करोम फायरफॉकस इ) िकवा इ-

कॉमसर साइटस िकवा मोबाइल उपकरणात सगरिहत करन ठवण तमचया फोनवर तमचा मोबाइल बिकग लॉग-इन आिण पासवडर जतन (Save) करन ठवण

तमचया खातयाचा तपशील पासवडर िपन ओटीपी िकवा इतर गोपनीय मािहती कोणालाही दण

यामधय बकच अिधकत परितिनिध असलयाचा दावा करणार दखील समािव आहत तमचया बक खातयाशी सबिधत मािहती िवचारणा-या (इटरनट बिकग पासवडर एटीएम िपन सीवहीवही

काडर कालबा होणयाची तारीख [Expiry date] इ) अशा कोणतयाही सपरषणाला परितसाद दण

कोणताही सदश जर कठलीही सिवधा बद होणयािवषयी धमकािवत असल िकवा एखादा आकषरक उतकठावधरक परसताव (Offer) दत असल िकवा इतर कोणतही कारण दत असल तर तयाला परितसाद दण

पतर इ-मलस मोबाइल फोन एसएमएस इ ार आललया अशा परकारचया सवर सदशाकड़ दलरकष कराव

फस ा ऑफसर लॉटरीत िजकण काही परदशी ससथा कती याचयाकडन परदशातन िवदशी चलनात सवसतात पस पाठवण यासारखया गो ीना बळी पडण यामधय अशा ससथाच कत च परितिनिध महणन काम करणार भारतीय नागिरक अस शकतात अनकदा अस सदश एखादा िमतर बक िकवा एखा ा कायदशीर ोताकडन आलयाच भासवन तमहाला

काही िविश वबसाइटकड िनदिशत करतात जया तमहाला वयिकतक मािहती परिवणयास ऊ कत करतात जस तमच यझर नम आिण पासवडर िकवा करिडट काडारसबधी मािहती

कोणतयाही सशयासपद ई-मल एसएमएस वरील एखा ा िलकवर िकलक करण आिण जयाचया ोतावर तमचा िव ास नसल अशा ई-मल एसएमएस वर तमची मािहती दण

तमही तमचया पीसी मोबाइल उपकरणावर पासवडर परिव करताना तो दस-या कोणालाही बघ दण िकवा एटीएम िकवा पॉइट ऑफ सल (POS) काउटरवर तमही तमच काडर वापरत असताना ldquoिपनrdquo बघ

दण ह नहमी करा

ठरािवक कालातरान ndash िकमान दर 3 त 6 मिहनयानी तमचा िपन पासवडर बदला तमचया पव चया पासवडरची पनराव ी कर नका

तमचा िपन पासवडर आिण इतर गोपनीय मािहती लकषात ठवा आिण यासदभारत तमहाला आलल

कोणतही िलिखत सदश न करा

46

तमच काडर तमचयाच ताबयात ठवणयासाठी योगय ती काळजी घया आिण तमचा िपन पासवडर आिण

इतर सरिकषतता मािहती सवरकाल ग ठवा वगवगळया काडारकरता आिण उपकरणाकरता वगवगळ िपनस िकवा पासवडर वापरा तमचया कपयटरमोबाईल लपटॉप मधय पॉवर ऑनऍकसस पासवडर लाग करा आिण कपयटर मोबाईल

लपटॉप मधय सकरीनसवहर पासवडर चा वापर करा महणज इतर कोणीही तयाचा वापर तमचया परवानगी िशवाय कर शकणार नाही

तमचा ई-मल आयडी िकवा मोबाइल करमाक बदललयास तातकाळ तमचया बकला (बकच परािधकत अिधकारी िकवा अिधकत वािहनया यामाफर त) तयािवषयी कळवा

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर (ATM Debit and Credit Cards)

a तमही िनवडललया खात परकारा मधय समानयतः जर दत अस तर आमही तमहाला एटीएम डिबट काडर दऊ

b नवीन काडर बदली काडर (डिबट तसच करिडट काडर) ही मलतः ईवहीएम िचप आिण िपन सिकरय कलली काडरच

असतील तमहाला काडर नको असलयास तमही त सवीकारणयास नकार दऊ शकता c जर काडर तमहाला वयिकतकिरतया िवतिरत कल जाणार असल तर काडर दणयापव आमहाला समाधानकारक अशी

तमची ओळख पटण गरजच असल d तमचया पिहलया काडारबरोबर त कस वापरायच याचया मािहतीबरोबर सवा मागरदशरक (Service Guide)

सभासद पिसतका (Member Booklet) पाठव जयामधय यासबधीचया अटी व शत तमच काडर हरवल गर वापर

झाला तर तमच होणार नकसान वगर मािहती असल e तमच काडर तमचया कोणतया खातयाकरता ऍकसस कर शकत त साग तयाचबरोबर तमच काडर एकापकषा जासत

कामाकरता उपयोगी असल तर ती कोणती ह ही साग

f पीओएस काउटर एटीएम व िवदशी चलन वहारासाठी सधया लाग असलली मयारदा साग

g तमचया काडारसाठी लाग होणार शलक व आकार साग

h कपया खालील उपाययोजना करन आपल काडर सरिकषत ठवा

काडर िमळालयाबरोबर लगच तयावर सही करा तमच काडर उघ ावर (पाकीटात पसर मधय) िकवा अशया जागी (उदा तमचया वाहनात) सोड नय जथन

कोणाचयाही लकषात न यता सहज काढता यईल

तमच काडर कोणालाही ापारी असथापनसह (उदा हॉटलस पटरोल पप इ) दऊ नका िकवा कोणालाही

वापर दऊ नका काडर वापरलयावर आठवणीन परत घया

47

तमचा प ा बदललयास कागदोपतरी पर ासह आमहाला लगच कळवा महणज बदली काडर ायच

असलयास त योगय पततयावर पोहचल िववादासपद अयशसवी (Failed) एटीएम वहरासबधीत

तकरारी काडर दणा-या बकमधय दाखल करा ात (बकच परािधकत अिधकारी िकवा परािधकत वाहीनया माफर त)

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण (Reporting loss theft disputed transactions)

a तमच काडर अथवा िपन हरवलयाच चोरी झालयाच िकवा तयाचया अनिधकत वापराच बाबतीत आमहाला

कळवणयासाठी (Reporting) कोणतया परिकरयच पालन करायच याची मािहती आमही तमहाला दऊ

b तमच काडर हरवल िकवा चोरी झाल िकवा तमचा िपनपासवडर उघड झाला तर तमच दाियतव िकती रािहल

याचा समावश आमही अटी व शत मधय कर c कोणतीही इलकटरॉिनक वहार सिवधा सिकरय करणयापव आमही तमचा मोबाइल करमाक आिण िजथ उपलबध

असल ितथ ई-मल आयडी न दवणयाची सिवधा परव

d अनिधकत वहाराची मािहती 24 x 7 दणयास तमहाला समथर करणयासाठी आमही िविवध माधयम (वािहनया)

पराव ही माधयम असतील हलपलाईनस एसएमएस ई-मल आयवहीआर वबसाईट इ आपण अशया वहाराची

मािहती आपलया गह शाखमधय (होम बरच) कामकाजाचया वळामधयही दऊ शकता तयाचपरमाण तमही आमचया

माधयमा ारा तमच काडर कस अवरोिधत (बलॉक) कर शकता याचा तपशील दऊ तमचया काडारचा वापर बलॉक कलयाची िनि ती करणारा सदश आमही तविरत पाठव e आमही शकय असलयास एसएमएसला अगभत (inbuilt) परतय र सिवधा पराव परत आमचया सवर एसएमएस

अ लटसरमधय एक पयारयी करमाक मोबाइल करमाक ई-मल आयडी समािव असल जयादवार तमहाला आमचयाशी तविरत सपकर साधता यईल f तकरारी दाखल करणयासाठी आमचया वबसाइटचया होमपजवर आमही एक थट दवा (िलक) उपलबध करन दऊ

तयामधय अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराच िरपोिटग करणयाकरता एक िविश पयारय असल g गहाळ झालयाची फसवणक झालयाची माहीती दणयाकरता आमही एक यतरणा परव जी तमहाला तातकाळ

परितसाद दईल (सवयपरितसाद समािव ) आिण तकरार िमळालयाची पोच तकरार न दणी करमाकासह िदली जाईल h तमच काडर हरवलयाच िकवा चोरीला गलयाच िकवा दस-या कोणतया कतीला तमचा िपन पासवडर िकवा इतर

सरकषा िवषयक गोपनीय मािहती समजलयाच तमचया लकषात यताच तमही ती तातकाळ बदलणयाबरोबरच आमहालाही लवकरात लवकर कळवण आवशयक असल आमहाला सिचत कलयानतर आमही तमचया काडारचा

गरवापर टाळणयासाठी तातकाळ पावल उचल (उदा तमच काडर बलॉक करण िकवा िपन पनररिचत [रीसट] करण

जशी गरज असल तयापरमाण)

48

i एकदा तमही आमहाला कळवलत की तमच काडर हरवल आह िकवा चोरीला गल आह िकवा तमचा िपन अथवा

पासवडर उघड झाला आह की तयानतर तमचया काडारचया कोणतयाही अनिधकत वापरासाठी तमही जबाबदार

असणार नाही J अनिधकत वहाराची तमची तकरार िमळालयानतर तमचया खातयातन तयापढील अनिधकत वहारास

परितबध घालणयासाठी आमही तातकाळ पावल उचल k अनिधकत वहारामळ झाललया नकसानीच दाियतव तया तया वळी अिसततवात असललया िनयामकाचया

िनयमावर (Regulatory rules) आधािरत असल

l जर तमही आमहाला तमचा िव मान प ा सिचत कला (कळवला) असल तर तमहाला काडर िमळायचया आधी

िकवा लाग असलयास तमचा िपन आिण पासवडर िमळायचया आधी झाललया नकसानाब ल तमही जबाबदार

नसाल m तकरार दाखल करणयासाठी आिण िकवा हरवललया असरिकषत काडारची मािहती दणयासाठी बलॉक

करणयासाठी आमही एटीएमचया िठकाणी एटीएम च सवािमतव असणा-या बकचया सपकर परितिनधीच हलप डसकच दरधवनी करमाक टोल-फरी नबर परदिशत कर कपया तकरार िनवारणासाठी तमही तमची तकरार काडर दणा-या बककडच कराल याची खातरजमा करा n एटीएम आयडी सवर एटीएमवर परदिशत असतील आपण तकरार सचना करताना तयाचा उललख करावा

एटीएम सबिधत तकरार करणयाच फॉमसर एटीएमचया िठकाणीच उपलबध असतील o अयशसवी झाललया एटीएम वहारामधन चकन डिबट झाललया रकमाचा परतावा आमही िविहत

कालमयारदमधय कर िविहत कालमयारदपािलकड कोणताही िवलब झालयास व जर तकरार आमचयाकड (महणजच

एटीएम काडर दणा-या बककड) अशया वहारानतर 30 िदवसाचया आत दाखल झालली असल तर िविहत

कलयानसार भरपाई दऊ p एटीएम वहार िववादासपद असलयास वाद सोडवला जाईपयरत सबिधत कमरा िचतरण (Footage) जतन

कर जर सबिधत वाद अशया िचतरणाचया जतन कालाविध दरमयान उभा रािहला तरच उपलबध होऊ शकल

49

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect

of unauthorized electronic banking transactions)

a पढील परकारचया घटनामळ अनिधकत वहार घडलयास तमच दाियतव ldquoशनयrdquo असल

i आमचया बाजन सगनमतान झालली फसवणक (Contributory fraud)

आमचा िनषकाळजीपणा आमचयातील तरटी ii तरयसथ पकषा ार उललघन झाल असल जयामधय यतरणतील कमतरता अनय िठकाणी

असल आिण अशया (अनिधकत) वहाराची मािहती तमहाला आमचयाकडन सपरिषत (communicate) झालयानतर कामकाजाचया तीन िदवसाचया आत तमही आमहाला

तयाबबत सिचत कल असल तर b अनिधकत वहारामळ होणा-या नकसानास खालील पिरिसथितत आपण जबाबदार असाल

i जया परकरणात तमचया िनषकाळजीपणामळ नकसान झाल असल उदा तमही पमट

सबधातील मािहती कोणाला सािगतलीत तर तो अनिधकत वहार तमही आमहाला

कळवपयरत झाललया सपणर नकसानासाठी तमही जबाबदार असाल अनिधकत वहार आमहाला कळवलयानतर होणा-या नकसानासाठी आमही जबाबदार अस ii जया परकरणात अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासाठीची जबाबदारी आमचयावर

िकवा तमचयावरही नाही परत यतरणमधय अनयतर कोठतरी असल आिण तमचयाकडन

अशा वहाराबाबत आमहाला कळिवणयास (आमचयाकडन तयाबबत तमहास वहाराची मािहती सपरिषत [communicate] झालयावर चार त सात कामकाजाचया िदवसाचा) िवलब

झालयास तमचया परतयक वहारासाठीच दाियतव तया वहार मलयाएवढ मयारिदत असल िकवा या िवषयावर िरझवहर बकचया वळोवळी िदलया जाणा-या मागरदशरक सचनानसार जी रककम कमी तवढ तमच दाियतव असल

iii यािशवाय जर तमही आमहाला िरपोटर करणयास सातहन अिधक िदवसाचा िवलब कलात तर

तमच दाियतव आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कल जाईल ज (बोडर समत धोरण) पिबलक डोमनमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असल आरबीआयचया या िवषयावरील िनदशानसार आमचया धोरणापरमाण तमचया दाियतवाचा तपशील तमहाला खात उघडणयाचया वळस परव या िवषयीच आमच धोरण सवर गराहकाना वयिकतकिरतया दखील सिचत कल जाईल

50

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

तमही सिचत कलयानतर अनिधकत इलकटरॉिनक वहारामधील रककम तमही आमहाला कळिवललया तारखपासन

10 कामकाज िदवसामधय आमही तमचया खातयात करिडट कर (शडो रीवहसरल) (िवमा दा ाचया तडजोडीची जर

असलयास वाट न पाहता) रककम करिडट कलयाचा मलय-िदनाक (Value date) अनिधकत वहाराचया

िदनाकापासन मानला जाईल तयाचपरमाण आमही ह सिनि त कर की

i तमचया तकरारीच िनवारण होईल आिण आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कललया

कालाविधत परत तमचयाकडन परा झाललया तकरारीचया िदनाकापासन 90 िदवसाचया आत दाियतव असलयास

परसथािपत कल जाईल आिण तमहाला या िवषयावरील आरबीआय चया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ ii जर आमही 90 िदवसामधय तकरारीच िनवारण करणयास िकवा तमच दाियतव जर असलयास िनि त करणयास

अकषम ठरलो तर तमहाला आरबीआयचया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ आिण

iii तमचया डिबट काडर बक खातयाचया बाबतीत तमहाला ाजाच नकसान सहन कराव लागणार नाही आिण

करिडट काडर सबधात तमचयावर ाजाच कोणतही अितिरकत ओझ नसल

8175 करिडट काडर (Credit Card)

a जवहा तमही करिडट काडारसाठी अजर कराल तवहा तयाचयाशी सबिधत महतवाचया अटी व शत आमही तमहाला

सप करन साग जस शलक व ाजदर व इतर शलक िबिलग व पमट ठरवायची प त अितदय

(Overdues) मोजमाप करणयाची पधदत कवळ ldquoिकमान रककमrdquo भरणयाच आिथक पिरणाम काडर

पनरनवीकरण (Renewal) आिण सप ात (Termination) आणणयाची प त व काडर वापरणयासाठी

तमहाला आवशयक असलली इतर मािहती

b सवारत महतवाच िनयम व अटी (MITC) आमही ldquoफॉनट 10rdquo या िविश आकारामधय (Font of 10)

खालीलपरमाण परदिशत कर i िवपणन करताना ndash शलक आिण आकारणी यासबधातील MITCs

ii अजर करताना सवागत-सच दताना ndash इतर सवारसमवत सवर महतवाच िनयम व अटी (MITCs)

iii करिडट काडर िबिलग वर ndash शलक आिण आकारणी पस काढणयाचया मयारदा यावरील MITCs

51

iv िनयम व अटी या मध कोणतही बदल झालयास ndash साततयान व परवाही सवरपात (on-going basis)

तरयसथ िकत ारा फसवणक झालयास िकवा फसवणकीत तमचा कोणताही सहभाग नसलयास तमच दाियतव

c करिडट काडार करता तमही अजर करतवळी आमही ल य महणन ठरवललया िनवारण-पतरतचा अवधी (Targeted turnaround time) तमहाला साग काडर उतपादनावरील

वािषक शलक आिण वािषकीकत टककवारी दर (Annualized Percentage Rates ndash एपीआर) आमही

साग (िकरकोळ खरदीसाठी आिण रोख उचली करता वगवगळ असलयास समान परामखयान) एपीआर

िवलिबत दयक शलक आिण ाजाच मोजमाप करणयाची प त उदाहरणासह सप कली जाईल ा बाबी सवागत सचा मधय दशरवलया जातील आिण मािसक िववरणामधय दखील दशरवलया जातील दरमहा कवळ िकमान पमट करणयाबाबतचया सचनमळ परतफडीचा कालावधी लाबल व पिरणामी थिकत रकमवर चढणा-या ाजाचा भरणा सवर मािसक िववरणामधय ठळकपण दशरवला जाईल मािसक करिडट काडर िववरणात उललिखत फकत ldquoिकमान दय रककमrdquo जर तमही भरायच ठरवलत तर न भरललया रकमवर लाग होणारा ाजदर आिण इतर शलक स ा आमही दशरव एमआयटीसीमधय आमही िवशषत ह सप कर की जर मागील मिहनयातील िबलाची थकबाकी रािहली

असल तर ldquoमोफत ऋण कालावधीrdquo गमावला जातो

d जर आमहाला तमच परोफाईल करिडट काडर जारी करणयासाठी योगय वाटल तर आमही तमहाला िनिषकरय (िडएिकटवहटड ndashवापरासाठी तयार नसलल) करिडट काडर जारी

कर आिण तमचयाकडन करिडट काडर सवीकारत असलयाची समित आली तसच सिकरय करणयासाठी आवशयक पावल उचललयावरच काडर सकरीयचाल कल जाईल ज अट चया अधीन असल

e जर तमचया समित िशवाय आमही काडर सिकरय कल िकवा तमचया समित िशवाय िदललया काडारच आकार लावला तर आमही तो आकार फकत परतच करणार नाही तर परत कललया आकाराचया दपपट रककम दड महणन तमहाला परत दऊ

f आमही तमचया लखी समित नतरच तमहाला ऋणउधार सिवधा दऊ िकवा तमचया काडारची करिडट मयारदा वाढव इलकटरॉिनक माधयमा ार परा समित जयात तमही िविश परकार कोणत वहार करणार आिण अितशय महतवाचया अटी व शत वाचल असलयाब ल परमािणत करता आिण जयातन अशा समितच िडिजटल रकॉडर साकष महणन परा करन घऊ शकतो तयालाही समित मानल जाईल

g आमही तमचयातफ नामिनदिशत कललया िकतना अितिरकत (Add-on) काडर दऊ शकतो तमचया िवनतीनसार तमहाला जारी कललया अितिरकत काडारसाठी (एकण

मयारदमधय) मयारदा ठरवन दऊ शकतो अशा अितिरकत काडर धारकाचया सवर वहारासाठी तमही जबाबदार असाल

52

h जर तमचया करिडट काडरची मयारदा कमी करणयाचा परसताव असल आिण जर असा परसताव तमचयाकडन आलला नसल तर आमही तमहाला 30 िदवसाची पवरसचना

दऊ व तयाच कारण तमहाला एसएमएसई-मल पतरा ार कळव i काडर र करणयाची काडारची मयारदा कमी करणयाची तमची

िवनती जर दय बाकी रकमचा िनपटारा परदान झालल असल तर मानय कर आिण तमची लखी िवनित

िकवा आमचया कड न दललया तमचया ई-मल आयडी वरन परा करिडट काडर बदर करणया बाबतचा ई-मल आलयानतर कामकाजाचया 7 िदवसाचया आत तयाची प ी कर

j तमही काडरधारक असताना जर आमहाला दय असललया

रकमचा भरणा करणयात तमही कसर कलयास तमचया करिडट मधय असललया तयाच कषमतमधय बककडील

कोणतयाही खातयामधील िकवा बकचया ताबयातील िकवा अिभरकषतील (custody) तमचया मालकीचया

सवर पशावर धारणाधीकार (Lien) बजावणयाचा िकवा वजावट करणयाचा अिधकार आमचयाकड असल

तमचया ठव खातयावर धारणािधकार ताबा सथािपत कलयानतर तीन िदवसाचया आत आमही तमहाला यासदभारत तमचया न दणीकत ईमल आयडीवर न दणीकत मोबाइल करमाकावर िकवा पतरा ार सिचत कर

k िवमा कपनयाचया सहयोगान जर आमही आमचया करिडट काडर धारकाना िवमा सरकषा दऊ करत अस तर आमही तमचयाकडन अपघाती मतय आिण अपगतव लाभाचया

सदभारतील नामिनदशनाच तपशील लखी सवरपात घऊ आमही ह सिनि त कर की जी िवमा कपनी िवमा सरकषशी सबधीत दाव हताळणार आह तया िवमा कपनीन नामिनदशन तपशील न दवला आह

l अलपशा रकमच (low value) ऑन-लाइन ldquoकाडर नॉट परजटrdquo

(सीएनपी) (काडारचया गरहजरीतील) वहार सकर करणयासाठी अितिरकत घटक अिधपरमाणनाची (Additional Factor Authentication ndash एएफए) अट िशथील करणयात आली आह तयानसार आमही

(काडर इश करणारी बक) तमहाला ldquoपमट अिधपरमाणन उपायrdquo (Payment Authentication Solutions)

वकिलपक ततवावर उपलबध करन दऊ तमही िनवडलला पयारय तमचया समतीन सिकरय करणयासाठी आमही ldquoएकदाच न दणीrdquo (One-time Registration) सिवधा परव एएफए िशिथल करणयाची सिवधा ही परित

वहार र 2000- च कमाल मलय असणा-या सीएनपी वहाराना (िकवा िनयामकान वळोवळी

ठरवलयापरमाण) लाग असल परती वहार मयारदा याहन कमी ठवणयाची सिवधा दखील आमही तमहाला दऊ

m या सिहतितल कलम 81742 नसार आमही कोणतयाही अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराची जबाबदारी घऊ

53

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements)

a तमचया करिडट काडर खातयाच वसथापन करणयासाठी व तमही कलली खरदी काढलल पस याचा तपशील

तपासणयाकरता तमचया करिडट काडर खातयाच िववरणपतर आमही दरमहा िवनामलय पाठव करिडट काडर िववरणपतर परतयक मिहनयाचया ठरािवक तारखला आमचयाकड न दललया तमचया पततयावर पोसटान किरअर ार िकवा

तमहाला हव असलयास ई-मल ारा पाठवल जाईल िववरणपतर इटरनट बिकगवर स ा पाहणयासाठी उपलबध कल

जाईल आमही ह सिनि त कर की चकीची िबल आकारणार नाही आिण आमही सिचत न कलली शलक आकारणयात यणार नाहीत जर कोणतयाही िबलािवरोधात तकरार दाखल झाली तर तकरारीच सौहादारन िनवारण करणयाचया हतन साठ िदवसाचया आत आमही आपणास सप ीकरण दऊ आिण गरज पडलयास कागदोपतरी परवास ा दऊ जर चिकन आकारलली शलक आमही परतयावितत (Reversed) कली तर अशया परतयावतरनामळ

तमचया दाियतवाची पिरपित (settlement) झाली अस मानणयात यणार नाही

b जर आपणास िववरणपतर िमळाल नाही तर तमही आमचयाशी सपकर साधण अपिकषत असल जणकरन आमही

िववरणपतर पनहा पाठवणयाची वसथा कर शक व आपणास वळवर पमट करणयास व काही आकषप असलयास

आमचया नजरस आणन दण शकय होईल c शलक आिण आकारणी व अटी व शत यात काही बदल झालयास आमही तमहाला कळव सिचत कर समानयतः बदल

ह ( ाजदर व िनयामक आवशयकतनसार होणार बदल सोडन) सभा परभावासह व िकमान एक मिहनयाची

पवरसचना दऊन कल जातील झालल बदल ह मािसक िववरणपतरा ारा िकवा तयाचया परितिलपी ारा आपलयाला

सिचत कल जातील या मधय आपलयाकडन शलक भरणयाबाबत कसर झालयास करिडट इनफॉमशन कपनयाना (CIC)

िरपोटर कल जाईल d करिडट काडर धारकाचया दय दणयात कसर (Default) झाललया पिरिसथितच CIC ला िरपोटर करणयापव आमही

बकचया सचालक मडळान याबाबत समत कललया परिकरयच पालन कर जयामधय काडरधारकाला परशी सचना दण समािव असल जरी चिकन लावललया िबलाच परतयावतरन कलल असल तरीही सिचत न कल गलल शलक ह

सीआयसीला िरपोटर करणयाच कारण असणार नाही जर आमही शलकाच परतयावतरन ह पिरपित (Settelment)

महणन गहीत धरल असल तर आमही सीआयसीला तयापरमाण िरपोटर कर व सीआयसीला कळवलयाच तमहाला साग

54

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products)

सबी (मयचअल फड) आिण आयआरडीएआय (िवमा उतपादन) अशा सबिधत िनयामका ार िनगरिमत न दणी परमाणपतरानसार झाललया कॉप रट एजनसी करारनामया अतगरत पशन फड मयचअल फड आिण िवमा इ सारखी तरयसथ

पकषाची उतपादन आमही िवतिरत करतो आमचयाकड आयआरडीएआय (कॉप रट एजटसची न दणी) िनयमन 2015 शी

ससगत अस िवमा उतपादनाचया िवकरीकरता आमचया सचालक मडळान समत कलल धोरण अमलात आह a जर आमही कोणतयाही गतवणकमालम ा परबधन कपनी िकवा िवमा कपनीच एजट महणन कोणतयाही परकारचया

गतवणक योजना जस मयचयअल फड िकवा िवमा दत अस तर तमहाला तयाबाबत मािहती दऊ कोणतीही िकत जर आमचया जागचा वापर करन आमचया वतीन तरयसथ पकषाचया उतपादनाच िवपणन करत असल अथवा िवकत असल तर तयाकरता आमही जबाबदार अस b आमही ह सिनि त कर की आमही िवकत असललया सवर गतवणक व िवमा योजना तया तया वळचया

िनयम आिण िविनयमानसार असतील c तमही जवहा आमचयाकडन बिकग सवा िकवा उतपादन घयाल तवहा तमही आमचयाकडन तया बदलयात कोणतही तरयसथ

पकष उतपादन घयाव (quid pro quo) अशी सकती करणार नाही

d आमचयाकडन घतललया कजारसाठी तमही ठवललया तारणासदभारत तमही ठरािवक िकवा तयाच ससथकडन िवमा छतर

घयाव असा आगरह आमही करणार नाही जर आमही एखाद िवमा उतपादन दत अस तर त पणरपण ऐिचछक असल तमही तमचया इचछनसार कोणतयाही ससथतन सवा परवठादाराकडन िवमा घऊ शकता e आमही िनयिमत कालातरान तमहाला जािहरत ार सचना फलका ार वबसाइटवरील मािहती ार मािहती

पतरका ार इ आिण तसच तमही अशी मािहती न सवीकारणयाचा पयारय िनवडला नसल तर आमचया शाखामधय

िवकलया जाणा-या उतपादनाचया लाभाबाबत ई-मल आिण एसएमएस माफर त मािहती दऊ

f आमही ह सिनि त कर की आमचया शाखतन िवकलया जाणा-या गतवणक व िवमा योजना उतपादन तमहाला आमच

िविधवत अहरतापरा अिधकारी सप करन सागतील g तमहाला दऊ करणयात आललया उतपादनाच तपशीलवार िनयम व अटी आमही परव (मयचअल फड असलयास परमख

मािहती पिसतका आिण िवमा उतपादन असलयास उतपादन पिसतका िवकरीच उदाहरण)

h गतवणक िवमा उतपादन तमहाला िवकणयापव गराहकासाठीच यथोिचत मलयाकन (Due Diligence) करणयाची

आमही दकषता घऊ i जर आमहाला िव ास वाटला की एखाद उतपादन तमचयासाठी योगय आिण उिचत आह तरच त उतपादन आमही

तमहाला िवक

55

j एखा ा उतपादनाच सदसय होणयाचा लाभ घणयाचा सवीकार आपलयाकडन अिधकत इलकटरॉिनक माधयमा ार

आलयावर आवशयक वधता (िविधवत गरा ता) तपासन तया सवसाठी आवशयक अजर व कागदपतर तमचयाकडन घऊ k आमही ह सिनि त कर की योजननसार आवशयक सवर औपचािरकता (व कीय परीकषसह) पणर झालयानतर 30

िदवसाचया आत िववरणपतर पॉिलसीच कागदपतर तमचयाकड पाठवल जातील

l जासतीतजासत शकय होईल तवढी ldquoिवकरी प ात सवाrdquo दणयाची आमही वसथा कर जस पधदतशीर गतवणक

योजनाचया हपतयाच (एसआयपी) च समरणपतर नवीनतम िनववळ मालम ा मलय (एनएवही) पिरपकवतची तारीख िवमयाचया हपतयाची दय तारीख इ

m सवा परवठादार तमही तयाचयामाफर त घतललया योजनचा उतपादनाचया कामिगरीसदभारत िनयिमत कालातरान

तमहाला मािहती दत राहतील जर तमहाला एखा ा िविश सवची गरज असलयास आणी तशी िविश िवनती आपण कलयास आमही ती सवा आपणास उपलबध करन दऊ n मयचयअल फड िवमा इतर िव ीय कपनयाकडन तयाचया उतपादनाच माकिटग (िवपणन) कलयामळ िमळालल

कमीशन इतर शलक जर असल तर तयाची मािहती वबसाइटवर परदिशत कर

o िवमा िवकरी मयचअल फड तरयसथ पकष गतवणक उतपादनाची िवकरी यासारखया उपसह बिकग वसायाकरता

(Para banking activities) असललया आरबीआयचया मागरदशरक ततवाच आमही पालन कर

p आमही ह सिनि त कर की िविवध उतपादन िवकणयाशी सबिधत सवच शलक परदिशत कलल असल व तमहाला त

उपलबध कल जाईल

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility)

आमही करिडट समपदश सिवधा दणयाचा परयास कर तमहाला अशया सवचा लाभ घता यावा महणन जथ ही सिवधा

कोणतयाही बकानी उभारललया िविश समपदश कदरामधय उपलबध करन िदली असल तया कदराच प व वळ इ आमही आमचया शाखत परदिशत कर

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records)

आपलया वहाराशी सबिधत कागदपतर रकॉडरस आपण िवनित कलयास व अिभरकषण कालावधीमधय असलयास आमही

मलय आकारन आपणास उपलबध करन दऊ

56

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण

(Branch Closure Shifting)

a जर आमही आमची शाखा बद करणयाची योजना आखली असल िकवा शाखा सथलातरीत करणार असलो िकवा

तमहाला बिकग सवा दण सर ठवण आमहाला अशकय झाल तर आमही तमहाला- i तया पिरसरात इतर कोणतयाही बकची एकही शाखा कायररत नसल तर दोन मिहनयाची नोटीस दऊ ii इतर सवर पिरिसथतीत एक मिहनयाची नोटीस दऊ

b जर आमही शाखा सथलातरीत करणार अस तर शाखचया नवीन जागचा सपणर प ा दऊ

c शाखचया कामकाजाचया वळात काही बदल असलयास तमहाला कळव

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion)

a िकमान िशललक रकमची अट न ठवता आमही मलभत बचत बक ठव खात (Basic Savings Bank

Deposit Account - बीएसबीडी खात) छोट खात (Small Account) आिण जन-धन खात उपलबध करन

दऊ मातर यासाठी भारतीय िरझवहर बकन व भारत सरकारन खात उघडणयासाठी वळोवळी जारी कललया ldquoतमचया

गराहकाला ओळखाrdquo (KYC) आिण अटी मनी लॉिनडरग (AML) चया अतगरत िदललया सचनाच पालन आवशयक

असल तयाचबरोबर िनःशलक एटीएम काडर िकवा एटीएम-कम-डिबट काडारसह आमही िकमान सामानय सिवधा दऊ

व तयाची मािहती दऊ खात उघडताना ही सवर सबिधत मािहती तमहाला पारदश पण साग b सलभ कललया ldquoकवायसीrdquo िनयमानसार आमही अस खात उघडन दणयाची सिवधा दऊ परत ही खाती छोटी

खाती महणन स ा मानली जातील आिण तयासाठी लाग असलल परितबध सथािनक भाषत व तमहाला सहज

समजल अशा प तीन सािगतल जातील c मलभत बचत बक ठव खात (बीएसबीडी खात) उघडणयासाठीचया आवशयकता व छोट खात ldquoजन धनrdquo खात

उघडणयासाठी सलभ कवायसी प तीखाली आवशयक कागदपतराची यादी ि भाषी ितरभाषी रपात आमही सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर d आमचया कमरचा-यामधय िवशषतः काउटरवरील कमरचा-यामधय जागरकता िनमारण वहावी महणन तयाचया

परिशकषणासह इतर आवशयक पावल उचल

57

e सामानय बिकग सिवधा आमही तमहाला िनःशलक उपलबध करन दऊ जस खात चाल ठवणयासाठी एका मिहनयात

ठरािवक वळाच पस काढण सामानय करिडट काडर (General Credit Card) वहार व इलकटरॉिनक माधयमान

राजय व कदर सरकारकडन तमचया खातयात पस अतिरत होण

f आपण इिचछत असलयास गणविधत सवा (Value Added Services) आमही िनःशलक अथवा कमी शलक

आकारन दऊ तयासाठी तमहाला समजल अशा भाषत अगोदर समजावन साग g जर सवा वहार िकवा शलक यामधय काही बदल होणार असतील तर त लाग होणयापव िनदान एक मिहना

आधी तमहाला कळव h ह बदल तमहाला सोयीचया माधयमा ार कळव जस शाखतील नोटीस बोडर िकवा ायसाियक परितिनधी

(िबझनस कॉरसपॉडनट) िकवा पतर इ i जथ आमची शाखा नसल तथ भारतीय िरझवहर बकचया पथदश मागरदशरक सचनानसार खात उघडण ठवी

ठवण रककम व वहाराचया सखयचया मयारदनसार पस काढण िशललक रकमची चौकशी इ व एका िठकाणाहन

दसरीकड पस अतिरत करण इ सवासाठी ायसाियक परितिनधी (िबझीनस कॉरसपॉडनट - BC) ावसायीक

सिवधारक (िबझीनस फिसिलटटर - BF) नमणयाचा परयास कर

j आमही मोबाईल बिकग सवा दणयाचाही परयास कर

k मोबाईल फोन एनइसीएस एनइएफटी सारखी इलकटरॉिनक माधयम इ ारस ा पस हसतातिरत करणयाचया

इतर सिवधा दणयाचा परयास कर l बिकग आउटलटस बीसी बीएफचया कित व तरट साठी (Acts of commission and omission) आमही

जबाबदार अस आिण तयाचया िवर न दललया कोणतयाही तकरारीचा तपास कर m तमहाला गरज असलयास आमही तमहाला परवडणा-या िकमतीत कजर सिवधा दऊ जयाचया अटी व शत तमही

कजारसाठी अजर कराल तवहा तमहाला साग n आमचयाकड असललया िविवध कजर योजना तमहाला साग जयात पढील गो चा अतभारव असल जस तमचया

कजारचया अजारवर िवचार करणयासाठी बकला आवशयक असणारी िकमान मािहती अशा कजारना लाग होणा-या

महतवाचया अटी व शत बककड ठवल जाणार तारण ाजदर व ाज आकारणयाची प त व काळ परतफडीची प त इ

o सरकार परायोिजत योजनचया अतगरत पराधानय कषतरातील (Priority Sector) रपय एक लाखापयरतचया

कजारसाठी दययम (कोलटरल) तारण आमही मागणार नाही (स म व लघ उ ोजकासाठीच (MSE) कजर सोडन जथ

तयाचयासाठी दययम तारणमकत कजर मयारदा रपय 10 लाख आह) शकषिणक कजर योजनअतगरत रपय चार

58

लाखापयरतचया शकषिणक कजारसाठी िकवा वळोवळी सधािरत रकमवर आमही दययम तारणाचा आगरह धरणार

नाही p आमचया कडन घतललया कजर सिवध सदभारत तमहाला काही आिथक अडचण चा सामना करावा लागत

असलयास आमही सहानभतीपवरक व सकारातमकतन तयावर िवचार कर q वर उललख कलयापरमाण तमही तमचया कोणतयाही आिथक िववचनब ल आमहाला सिचत कर शकता जयायोग

तमचया समसयावर मात करणयासाठी आमही तमहाला मदत कर शकतो तमचया कजारचया अजारवर िवचार करताना जर एखा ा िविश सरकार परायोिजत योजनअतगरत ldquoशनय दाियतवrdquo (No Dues) परमाणपतर मागण

अिनवायर असल तर तयाचा अपवाद वागळता आमही तमचयाकड ldquoशनय दाियतवrdquo परमाणपतर मागणयाचा आगरह

धरणार नाही (वयिकतक कजरदार आिण सवय-सहायय गट [Self Help Group] आिण सह-दाियतव गट [Joint

Liability Group])

r तमचया अडचण वर मात करणयासाठी एक परयास महणन आिण दोघाचयाही िहताचया द ीन िवचार करणयायोगय

वाटलयास आमही पनरजजीवन योजना (Revival Package) तयार कर

s सामानयत शाखमधय िकवा पयारयी मागारन महणज इनफमशन आिण कमयिनकशन टकनॉलॉजी (ICT-मािहती व

सवाद ततरजञान) सारखया योगय फलटफॉमरचा वापर करन बक खातदारानी खात कस हताळाव याब ल तयाना िशकषण दऊ व मागरदशरन कर t गराहकाना िशिकषत करणयासाठी आमही आिथक साकषरता अिभयान हाती घऊ

u आिथक समावषण वध गत करणयासाठी ल य गटाला सहभागी करन लहान शहर व गावामधय िशिबर सटॉल

व टाऊन हॉल कायरकरम आयोिजत कर v पणर दशात व िवशषत बकमधय आिथक समावशनाच परय वहावत महणन आमचया सवर सतराविरल कमरचा-

याना िशिकषत करणयासाठी यतरणा राबव w जया बकिवरिहत कषतरामधय आिथक समावशन योजना राबवली जात आह तथ बकच परय पणरतवास जाव

महणन बकचया अिधका-यानी िनयिमत नहमी भटी दणयाची प त आमही सर कर

x तमचया तकरारी असतील तर तयामधय ताबडतोब लकष दणयाचा व लवकरात लवकर तयाच िनरसन करणयाचा

परयास कर y जर तमहाला बक िकवा तयाच वसाय परितिनिध (BC) वसाय सिवधारक (BF) याचया िवर गा-

हाणतकरार असल तर तकरार करायची प त आिण बकत तकरार िनवारणाची यतरणा काय आह तसच तमचया तकरारीच बककडन िनवारण झाल नाही िकवा तमच समाधान झाल नाही तर बिकग लोकपाल योजन िवषयी साग z आिथक समावशन कायरकरमाची आमही ापक परिसि कर आिण गराहकाना िविवध उतपादन व सवािवषयी

मािहती दऊ

59

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons)

a आमच िवशष गराहक जस ज नागिरक िद ाग व अिशिकषत लोकाना आमचयाशी वहार करणयास सोप व

सोयीसकर जाव महणन आमही पणर परयास कर अशा अजरदार व गराहकाना सोयीसकर अशी धोरण उतपादन व सवाचा यात समावश असल b तमहाला बिकग सवा िमळवण सकर होईल अशा परणाली व प ित तयार करणयाचा परयास कर

c आमचया शाखा व एटीएम मधय िकतश यणयासाठी सलभ व सोयीच रसत बनिवणयाचा परयास कर बकचया

शाखामधय आिण एटीएममधय रप आिण रिलगची सिवधा दणयाचा परयास कर जणकरन जय नगिरकाना आिण िद ाग िकतना बकचया िविवध सिवधाचा लाभ घता यईल d तमचयाशी सवाद साधणा-या आमचया कमरचा-याना तमच बिकग वहार करताना तमहाला मदत करणयासाठी

परोतसाहन दऊ 2 या सिहतमधय िदललया इतर सवर बाधीलकी ितिरकत - i आमही आपलयाला यथोिचत अगरकरम दऊ बिकग वहार व तकरार िनवारण यामधय वयिकतक सवा दणयाचा

परयास कर ii बिकग हॉलमधय बसणयाची सिवधा दणयाचा परयास कर

iii ldquoएक िखडकीrdquo (One Window) प ित ार तमहाला आमचया सवा दणयाचा परयास कर

iv तमही परािधकत कललया िकतला तमही िनि त कललया मयारदपयरत तयान परािधकार पतर व पासबक सादर कल

तर पस काढणयाची परवानगी दऊ v िवशष पिरिसथतीमधय जस आजारपण शाखमधय परतयकष यऊ न शकण इ वळी घरी सवा (डोअरसटप बिकग)

दणयाचा परयास कर (जस रककम सवीकारणखातयामधय चकडीडी इ जमा करण िकवा रककम पोचवणचकचया बदलयात डीडी दण इतर लखी मागणया इ)

70 वषारहन अिधक वयाचया जय नागिरकासाठी आिण िद ाग िकतसाठी िकवा शारीिरक िवकलता असणा-या िकतसाठी (व कीयदष ा परमािणत दीघरकालीन रोग िकवा अपगतव असण) दि हीन िकतसह आमही मलभत

बिकग सवासाठी घरपोच बिकग सिवधा परवणयाचा एकितरत परयास कर उदा अशा गराहकाचया घरी जाऊन

60

पावती बदलयात रोख आिण धनादश इतयािद घण िडमाड डराफट पोहोचवण कवायसी कागदपतर घण आिण

हयातीचा दाखला दण इ

vi िनवि वतनधारकाना तयाचया खातयात जमा होणा-या िनवि वतनाचया रकमच िववरण असलली पनशन सलीप

दऊ vii िवशष पिरिसथतीत िनवि वतन तमचया घरी यऊन दणयाचा परयास कर

viii मािहतीच कनदरीकरण (Centralized Data) करन िनवि वतनधारकानी सादर करण अिनवायर असलल

हयातीच परमाणपतर आमचया बकचया कोणतयाही शाखत सवीकार ix ऑिटझम सरबरल पलसी मटल िरटाडशन आिण बहअपगतव असललया िकतचया नातवाईकपालकाना रा ीय

िव सत अिधिनयम 1999 चया अतगरत कायदशीर पालक कसा िनयकत करावा याच मागरदशरन कर महणज तो अशा िकतच खात उघड शकल व चालव शकल

x आमही ह सिनि त कर की कोणताही भदभाव न करता अध िकतना सवर बिकग सिवधा जस चक बक एटीएम

नट बिकग लॉकर िकरकोळ (Retail) कजर करिडट काडर इ िदलया जातील

xi अध िकतना िविवध बिकग सिवधाचा लाभ घता यावा महणन आमही शकय तवढी मदत कर

xii आमही िनयिमतपण गराहक बठका आयोिजत करणयाचा परयास कर महणज तमहाला तमच महणण माडता यईल व सामिहक अनभवाचा फायदा होईल

xiii

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts)

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली (Secure and Reliable banking amp payment

systems)

a तमही िव सनीय आिण सरिकषत अशा पमट परणालीचा उपभोग घऊ शकाल ह सिनि त करणयासाठी आमही

सव म परयास कर b सरकषा वसथचा एक भाग महणन आमही जथ वहायर असल तथ सीसीटीवही बसव जयामळ बारका ान लकष

ठवता यईल

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत (Keeping us updated)

a कपया तमच नाव प ा टलीफोन कर व ई-मल आयडी आमचयाकड न दवला गलयाची खातरी करन घया महणज

तमहाला आमही आवशयक अलटर पाठव सतकर कर शक

61

b कपया तमही तमच नाव प ा फोन करमाक ई-मल आयडी बदललयास अशया बदलाचा परवा आवशयक

तदनषिगक कागदपतरासह तातडीन आमहाला कळवणयाची खातरी करन घया जयायोग आमहाला आवशयक असल

तवहा तमचयाशी सपकर साधण शकय होईल 123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account)

a आमही तमहाला िशफारस करतो सचवतो की तमही तमच िववरणपतर िकवा पासबक िनयिमतपण तपासत

जा व जर एखादी न द (Entry) तमहाला चकीची वाटली तर लवकरात लवकर आमहाला कळवा महणज

आमही ती तपासन पाह थट नाव (Direct Debit) आिण सथायी आदश (Standing Instructions)

नहमी तपासत रािहलयामळ तमच पस तमहाला पािहज तथच गलयाची खातरी पटल

b जर तमचया खातयातील एखा ा वहाराची चौकशी करणयाची आमहाला गरज वाटली तर आमचयाशी व

जर पोलीसइतर तपासणी यतरणाचा चौकशीमधय सहभाग आमहाला आवशयक वाटलयास तयाचयाशी

सहकायर करण गरजच राहील

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care)

तमच खात सरिकषत ठवण व ठकबाजीफसवणक टाळणयास मदत करणयासाठी तमच चकस पासबक व

इतर गोपनीय मािहती याची काळजी घण गरजच आह यासाठी कपया खालील सचनाच पालन करा

a i तमच चकबक व काड एकतर ठव नका

ii कोर चक (धनादश) सही करन ठव नका

iii इतर कोणाला तमचया खातयाची मािहती पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती दऊ नका

b तमचया काडर चकबकचा गरवापर टाळणयासाठी त कस सरिकषत ठवाव ह आमही तमहाला साग

c जर तमच चकबक पासबक िकवा एटीएमडिबटकाडर हरवल िकवा चोरी झाली असल िकवा इतर कोणाला

तमचा ओळखकरमाक िकवा इतर सरिकषत मािहती कळली असल अशा पिरिसथतीत आमहाला कळिवलयावर आमही तयाचा गरवापर रोखणयासाठी ताबडतोब पावल उचल िपनपासवडर (परवलीचा शबद ) कोणाला

कळलयास तमही तो ताबडतोब बदलण गरजच आह d जर तमहाला असा सशय आला िकवा अस आढळल की तमच चकबक पासबक काडर हरिवल आह िकवा चोरीला

गल आह िकवा इतर कोणाला तमचा ओळख करमाक पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती कळली आह तर

तमही त आमहाला ताबडतोब कळिवण आवशयक आह

62

e तमच वर नमद कलयापरमाण झालल नकसान तमही आमचया चोवीस तास ldquoटोल-फरीrdquo नबरवर कळव शकता

आिण तशी लखी प ी ताबडतोब पाठव शकता अनयथा वकिलपकरीतया आपलयाला या कारणासाठी िदललया

आमचया ई-मल पततयावर कळव शकता

f आमहाला सिचत करपयरतचया कालाविधत जर काही गरवापर झाला तर तयाला तमही जबाबदार असाल

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments)

a चकच परदान थाबवणयासाठी (Stop Payment) िकवा िदलली सथायी सचना (Standing Instructions)

िकवा थट नाव टाकणयाचया सचनची (Direct Debits) न द र करणयासाठी तमही आमहाला लखी कळवण

आवशयक राहील

b तमचयाकडन कोणताही आदश माग घणयाची सचना आमही सवीकार तयासाठी लाभाथ परयोकत ससथा

(बनिफशरी यजर इिनसट ट) कडन पवर मानयता समित घणयाची आवशयकता असणार नाही

c जर परदान र करणयाचा तमचा िनणरय तमही आमहाला सिचत कला नाही तर परदान र करण शकय होणार

नाही

d करिडट काडरची परदान र करण ही इतर िनधारिरत अटी व शत चया अधीन असतील

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses)

जर तमही फसवणक कलीत तर तमचया खातयाच होणार सवर नकसान ही तमची जबाबदारी असल जर तमही

आवशयक ती काळजी घतली नाही व तयामळ तमच नकसान झाल तर तमही जबाबदार असाल

63

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary)

सदर ाखया कोडमधय आललया शबदाच अथर व अटी याच सप ीकरण दत या ाखया कायदशीर िकवा ताितरक

नाहीत

आधार प एक मोबाइल अ प (अनपरयोग) ज बायोमिटरक काडर वापरन िडिजटल पमट कर दत अ प अ प ह अ पलीकशन (अनपरयोग) या शबदाच सिकष रप आह अ पलीकशन हा एक सॉफटवअर परोगरम असतो जयाची रचना वापर करणा-यासाठी एक िविश िकरया पार पाडणयासाठी कलली आसत एटीएम ndash

एटीएम (Automated Teller Machine) ह एक मिशन आह जया ार गराहक तयाच काडर िपन (PIN)

ओळखकरमाक वापरन पस काढण इतर मािहती व इतर सवा िमळव शकतो

बिकग लोकपाल वाद िनवारण करणारी एक सवततर परािधकत ससथा जी िरझवहर बकन िकत आिण लहान ावसायीक ससथाना

तयाचया बकाशी होणा-या वादातन तोडगा काढणयासाठी िनमारण कली आह

बिकग आउटलट एक िनि त िठकाणी बिकग सवा दणार यिनट िजथ बकच कमरचारी िकवा वसाय सहयोगी (Business

Correspondents) तनात कलल असतात व ितथ ठवी सवीकारणयाचा धनादश वटवणयाचा रोख रककम

काढणयाचा िकवा कजर दणयाचया सवा आठव ातन िकमान पाच िदवस दररोज चार तास परवलया जातात भीम ldquoभारत इटरफस फॉर मनीrdquo ह मोबाइल अ प नशनल पमटस कॉप रशन ऑफ इिडया (एनपीसीआय) न िवकिसत कलल असन त यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) वर आधािरत आह काडर

64

एक पलिसटकच काडर ज वसत आिण सवाचा मोबदला दणयासाठी िकवा पस काढणयासाठी गराहक वापरतो या

सिहतमधय डिबट करिडट समाटर व एटीएम काडरचा समावश कला आह

करिडट काडर करिडट काडर ह करिडट सिवधा िमळणार पलिसटकच काडर आह जया ार तमही खरदी कलल सामान व सवाच पस दऊ शकता िकवा रोख रककम काढ शकता

धनादश सकलनाच धोरण (Cheque Collection Policy)

धनादश सकलनाच धोरण महणज वगवगळया सथािनक व बाहरगावचया बकाच चक व पीओडीडी इ तया - तया

खातयात जमा करणयासाठी बकामधय जमा कल जातात तया सबधीच धोरण ा ार खालील काम कली जातात

चक िवकत घणयाची िवनित चक जमा करणयासाठी वळची मयारदा चक सकलन करणयास िवलब झालयास ाज दण सथािनक व बाहरगावचया चकची रककम ताबडतोब करिडट करण चकइनसटरमटस सकरमणा दरमयान (In-transit) हरवलयास तो सकिलत करणयासाठी लागणारा आकार

गराहक जयाच बकत खात आह अशी िकत (जयामधय दस-या िकतबरोबर सयकत खात िकवा मतयपतर वसथापक िकवा

िव सत िकवा िहनद अिवभकत कटबाचा ldquoकतारrdquo महणन खात याचा समावश होतो परत एक ानच ापार

करणारी िकत परोपरायटरशीप भागीदारी कपनया कलब आिण सोसायटी याचा समावश होत नाही) िकवा ज

बकची इतर उतपादन सवा याचा वापर करतात

चाल खात हा एक मागणीनसार रककम काढ़ता यऊ शकणारा ठवीचा परकार आह या खातयातन िशललक रककम असलयास

िकवा ठरािवक रककम िकतीही वळा काढता यत

मत िकतच खात जया ठव खातयाचा खातदार मत झाला असल िकवा सयकत खातयाचा एक िकवा अिधक खातदार मत झाल असतील अस खात मत िकतच खात मानल जात

डीमट खात डीमट खात महणज डीमटिरयलाईजड खात जयामधय गतवणकदाराच रोख इलकटरॉिनक सवरपात ठवलल असतात

ठव खाती ldquoबचत ठवrdquo महणज मागणीपरमाण िविश कालाविधमध ठरािवक वळा पस काढणयाची व ठरािवक रकमची

स ा बकन मयारदा घातल असलल ठव खात आह

65

ldquoमदत ठवrdquo महणज एका िनि त अशा कालाविधसाठी बकमधय ठवलली ठव जी मदत सपलयानतरच काढता यत यामधय पनरावत ठवदपपट लाभ ठवकमी काळासाठी ठविनि त ठवमािसक उतप

योजना तरमािसक उतप योजना इ चा समावश होतो

ldquoनोटीस ठवrdquo महणज ठरािवक काळासाठी ठवलली मदत ठव पण एक पणर कामकाज िदवसाची नोटीस

दऊन ही ठव काढन घता यत

इिकवटी इिकवटी महणज एखा ा कॉप रट ससथचया भाडवलाचा भाग जो कपनीच समभाग (शअसर) महणन भौितक सवरपात

(Physical form) िकवा डीमटिरयलाइजड (Demat) सवरपात असतो

इलकटरॉिनक िकलअिरग सिवहस (इसीएस)

समाशोधन कदराचया (Clearing House) सवा ार एका बक खातयातन दस-या बक खातयामधय इलकटरॉिनक

माधयमा ारा िनधी हसतातरण करणयाची ही एक प ित आह

िसथर ाजदर (Fixed Rate of Interest)

कजारवरील िसथर ाजदर महणज कजारचया पणर कालावधीसाठी िनि त कलला िसथर असा ाजदर िकवा लाग असललया अटी व शत नसार जो पिहलया काही वषारनतर सधािरत (Revise) करता यतो

तरगता बदलता ाजदर (Floating Rate of Interest)

कजारवरील तरगता िकवा बदलता ाजदर महणज असा ाजदर जो िसथर नाही परत सदभर दराशी (Reference

Rate) जोडलला असल व सदभर दरात जस बदल होतील तयापरमाण ाजदर बदलल

हमी (Guarnatee)

परामखयान जबाबदार असललया कतीन कजारचा भरणा करणयास अथवा बधनाची पतरता करणयास कसर (Default) कलयास अनय िकतन कजारचा भरणा अथवा बधनाची पतरता करणयाच िदलल लखी आ ासन

सरकारी रोख सरकारी रोख महणज सरकारन सावरजिनक कजर उभ करणयासाठी िनमारण कलली व जारी कलली परितभित िकवा रोख स िकवा अपरवत खात (Inoperative Dormant Account)

स िकवा अपरवत खात महणज अस बचत िकवा चाल खात जयामधय दोन वषार पासन वहार झालल नाहीत

66

आयएमपीएस (IMPS)

तातकाळ परदान सवा अथारत ldquoइिमिडएट पमट सिवहसrdquo ही मोबाइल फोन ारा इटरबक इलकटरॉिनक इसटट मोबाइल मनी टरानसफर सिवहस आह रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा भारतीय िरझवहर बकन (आरबीआय) न भारताचया सीमअतगरत इलकटरॉिनक िनधी हसतातरणासाठी सर कलली ही एक यतरणा आह रा ीय सवयचािलत समाशोधन गह (National Automated Clearing House)

बकाना आिथक ससथाना कॉप रट आिण सरकारला मोठ इलकटरॉिनक वहार करणयासाठीचा हा एक वब

आधािरत मच आह एनइएफटी (NEFT)

नशनल इलकटरॉिनक फड टरानसफर (NEFT) प ित ही िनधी हसतातरणाची रा ीय सतराविरल प ित आह

जया ार दशातील एका बक शाखतन दस-या बक शाखत कोठही पस हसतातिरत करता यतात

नामिनदशनाची सिवधा नामिनदशनाचया सिवधमळ बक ह कर शकत खातदाराचया मतय नतर तयाचया खातयात जमा असलली रककम तयान

नामिनदिशत कललया िकतला दता यत खातदारान तयाचया सरकषा ककषात ठवललया वसत तयाचया मतय प ात

नामिनदिशत िकतला परत करता यतात खातदारान बकचा लॉकर भा ान घतलला असलयास तयातील वसत

नामिनदिशत िकतला दता यतात

तारीख उलटलया मळ बाद झालला धनादश (सटल चक)

असा धनादश जो जारी कलयानतर तीन मिहनयानी सकलनाकरता परसतत करणयासाठी आलला आह पन (PAN)

वयिकतक खात करमाक (PAN) हा आयकर िवभागान िदलला अकषर व अक अशया दहा वणारचा िमळन तयार कलला

असा करमाक जो सपणर भारतामधय एकमव (यिनक) असतो हा करमाक लिमनट कललया काडर सवरपात िदलला

असतो हा कायमसवरपी करमाक असन करदातयाचया रिहवासाचया पततयात बदल झाला महणन िकवा कराच

मलयाकन करणारा अिधकारी बदलला महणन तो बदलला जात नाही अश कालीन (Part time) बिकग आउटलट

एक बिकग आउटलट ज आठव ातन िकमान पाच िदवस आिण दररोज िकमान चार तास सवा परवत पासवडर (परवलीचा शबद)

67

अकषर िकवा अक िकवा सयकतपण अकषर व अक याचा समह ज गराहकान िनवडल असल असा एक कट सकत

जयामळ गराहकाला फोन िकवा इटरनट बिकग सवा सरिकषतरीतया वापरता यत ओळख पटिवणयासाठी स ा

पासवडर वापरला जातो

िपन (PIN) [वयिकतक ओळख करमाक]

हा एक गोपनीय करमाक असन काडारसह हा करमाक वापरन गराहक वसत सवाचा मोबदला दऊ शकतो पस काढ

शकतो आिण बकन दऊ कललया इतर इलकटरॉिनक सवाचा वापर कर शकतो

पीओएस (पॉइट ऑफ सलस) पीओएस िकवा सवाइप मशीन या लोकिपरय नावान ओळखल जाणार ह एक ततरजञानातमक साधन असत ज ापारी आसथापनाना (Merchant Establishments) रोकड रिहत वसथत गराहकाना वसत िकवा सवाची िवकरी

करणयास परवल जात गराहकाला कवळ तयाच डिबट करिडट िकवा परीपड काडर मशीनमधय सवाइप कराव लागत

आरटीजीएस (RTGS)

आरटीजीएस महणज िरयल टाईम गरॉस सटलमट बका ार िनधी हसतातरणाची ही सवारत जलद प त आह

आरटीजीएस मधय ldquoएकास एकrdquo असा वहार होतो जयाला गरॉस सटलमट अस महणतात व िरयल टाईम महणज

ततकषणी ताबडतोब परतीकषा कालाविध न लागता

सदभर दर (रफरनस रट)

हा बकाचा बचमाकर दर असतो असथाई दरावर (Floating Rate) आधािरत ज कजर मजर कल जात तयासाठी

सदभर दर लाग होतो परतयक बक तयाचया नीतीनसार सदभर दर ठरिवत व त वरचवर बदलल जाऊ शकतात

जय विर नागिरक जय विर नागिरक महणज 60 वष वयापकषा जासत वयाची िकत

हीशबपित झालल खात (Settled Account)

थकबाकीची परतफड करणयाकरता बकन दऊ मानय कललया ldquoएकवळ हीशबपत rdquo (ओटीएस) योजनअतगरत हीशबपतर झालल ऋण खात यातन अस सचीत होत की ऋणकोन काही रककम अदा कली असली तरी कदािचत मलतः मानय कलयानसार पणर रककम भरलली नाही ऋणक चा ऋण इितहास अ यावत करणयासाठी अशा हीशबपत झाललया खातयाची मािहती सीआयसी (CIC) ला कळवली जात

समाटर काडर समाटर काडर ह करिडट काडरचया आकाराच पलिसटकच काडर असत जयामधय मायकरोिचप घातलली असत िजचयामळ मािहती परोसस होत समाटर काडरमळ मािहतीची साठवण ओळख व अिधकतता सरिकषत रहात ह काडर दरधवनी

करणयासाठी इलकटरॉिनक मागारन पस दणयासाठी व इतर काही गरजासाठी वापरता यत

68

परशलक अनसची (Tariff Schedule)

बक आपलया उतपादन व सवासाठी गराहकाना ज शलक आकार लावत तयाची सची िकवा मािहती

यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) िनिध हसतातरणाची एक परणाली जी एका पवर पिरभािषत (Pre-defined) ई-मल आयडीवरन समाटर फोन ारा

दोन बक खातयामधय िनिध हसतातरण करन दत अद धनादश (Unpaid Cheque)

बककडन `अनपड (चकता न कलला) महणन परत आलला कलला चक

जोडपतर ndash 1 सवरसमावशक सचना फलकाचा नमना

(------------------------- पयरत अ यावत) अ गराहक सवाची मािहती आमही दत असललया सवा परदिशत कलया आहत i ठव वरील परमख ाजदर आिण िवदशी चलनाच दर आमही शाखमधय वगळ परदिशत कल आहत

ii सवर ठव खातयावर सफ कसटडीतील आिण सफ िडपॉझीट वॉलटमधील वसतवर नामिनदशनाची सिवधा उपलबध

आह iii आमही खराब झाललया आिण फाटललया नोटा बदलन दतो

iv सवर मलयाची नाणी आमही सवीकारत बदलन दतो

v सथािनक आिण परगावच धनादश सकलन करणयासाठी लाग असललया कालमयारदकरता कपया आमच धनादश

सकलन धोरण वाचा vi समाधानकारक खातयासाठी आमही र _____________ पयरतचया परगावचया धनादशाच करिडट तातकाळ दऊ

करतो (कपया धनादश सकलन धोरण पहा) vii बकचा lsquoबीपीएलआरrsquo (बचमाकर पराईम लिडग रट) lsquoएमसीएलआरrsquo (मािजनल कॉसट ऑफ लिडग रट) आिण

तयाचा परभावी िदनाक ब सवा शलक अन कर

खात परकार

िकमान िशललक आवशयकता (मािसक तरमािसक अधरवािषक )

र

िकमान िशललक ठवणयात कसर झालयास शलक

र 1 बचत खात

69

क तकरार च िनवारण i जर तमची काही गा-हाणी तकरारी असतील तर कपया सपकर करा____________________

_____________________________________________________________________

ii जर तमचया तकरारीच िनवारण शाखा सतरावर झाल नाही तर तमही आमचया परादिशक कषतरीय वसथापकाकड

यथ सपकर कर शकता (प ा) ____________________________________

iii जर आमचया तकरार िनवारणान तमच समाधान झाल नसल तर तमही बिकग लोकपालाकड यथ सपकर कर

शकता (नाव प ा दरधवनी करमाक आिण ईमल आयडी ावा) ___________

_____________________________________________________________________

ड िदलया जाणा-या इतर सवा i आमही िडिजटल पमट आिण सवास ा दऊ करतो

ii आमही मलभत बचत बक ठव खात उघडतो

iii आमही थट कर सकलन सवीकारतो (कपया चलनावर पन टन कर ा चलन डरॉप बॉकस मधय टाक नका) (जर

बक ही सवा दत असल तर) iv आमही पिबलक परॉिवहडट फड खाती उघडतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

v यथ विर नागिरक बचत योजना 2004 राबवली जात (जर बक ही सवा दत असल तर)

vi भारत सरकार आिण राजय सरकार ारा परायोिजत पतपरधान रोजगार योजना इतर योजना इथ

राबवलया जातात (जर बक ा सवा दत असल तर) vii आमही एमएसएमई कज उतपादन मदरा कज दऊ करतो

viii आमही िकसान करिडट काडर दऊ करतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

ix पतपरधान सहयय िनिध करता दणगया यथ सवीकारलया जातात

ई पिसतकचया सवरपात उपलबध असलली मािहती (कपया ldquoमी आपणास मदत कर शकतो का rdquo या काउटरशी सपकर करा)

i वरील (अ) त (ड) मधय उललिखत सवर बाबी

ii चलन िविनमय वहारासाठी नागिरकाची सनद

iii सवरसामानय वहारासाठी वळच िनयम

iv सवर बक नोटाची रचना आिण सरकषािवषयक विशष

v ठवी धनादश सकलन तकरार िनवारण यतरणा नकसान भरपाई वसली आिण तारणाचा पनररताबा गराहक हकक

आिण गराहक सरकषा सबिधत धोरणाच दसतऐवज

70

vi सपणर सवा शलक िवनामलय िदलया जाणा-या सवासह

vii नयायय कायरप ती सिहता करिडट काडर पिरचालनाची नयायय कायरप ती सिहता बकचया गराहकाशी असललया

वचनब तची सिहता स म आिण लघ वसायाशी असललया वचनब तची सिहता बकचया वासतबाहर परवायची मािहती - बकच शाखच नाव - सा ािहक स ीचा िदवस - सा ािहक शाखा नॉन-बिकग िदवस

- शाखचया कामकाजाची वळ

या सिहतची िनिमती बिकग कोड व मानक बोडर (बीसीएसबीआय) ार भारतीय िरझवहर बक इिडयन बकस असोिसएशन (भारतीय बक सघ) व सभासद बकाचया सहयोगान कली आह या सिहतचा मखय उ श चागलया व िनषपकष बिकग परिकरयचा परचार िकमान दजार िनि त करण पारदिशता वाढवण उचचतर पिरचालन दजार िमळिवण आिण तयाही पकषा चागल बकर-गराहक सबध वाढिवण हा आह जयामळ सामानय माणसाचा बिकग परणालीवरील िव ास कायम राहील

बीसीएसबीआयची सथापना फबरवारी 2006 मधय सवततर ससथा महणन कली गली व तयाचा उ श बकानी सवीकारललया बिकग कोड व मानकाच अनपालन बका गराहकाना सवा दत असताना योगय परकार करीत आहत यावर लकष ठवण व सिनि त करण हा होता बीसीएसबीआयन दोन परकारचया सिहता बनिवलया आहत- गराहकापरित बकाचया बािधलकीची सिहता आिण स म व लघ उ ोगासाठी बकाचया बािधलकीची सिहता बीसीएसबीआयचया सभासद बका जयात अनसिचत वािणजय बका शहरी सहकारी बका आिण कषतरीय गरामीण बकाचा समावश आह यानी ही सिहता सवीकारली आह बीसीएसबीआय आपली अिभकलपना (िडजाइन) व अिधदशानसार तकरार िनवारण फोरम नाही तथािप बीसीएसबीआय बकाची धोरण कामाची प त आिण परिकरयतील कमतरत

71

सबधी परणाली मधय (जर काही) कमतरता असल तर ती शोधणयाचया दि न तकरारी कड पाहत आिण ती दर करणयासाठी कारवाई करत

बीसीएसबीआय ब ल अिधक मािहतीसाठी कपया wwwbcsbiorgin ा वबसाईटला

भट ा

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin

1

परसतावना

ही गराहकाचया हककाची अिधकार सिहता असन जी बिकग कायर-पधदतीचा िकमान दजार िनधारिरत करत भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड बोडर याच सदसय या नातयान आमही या सिहतच पालन कर ही सिहता गराहकाला सरकषण परवत व सदसय बकन गराहकाशी दनिदन वहार कशा परकार करावयास हव त िविदत करत

ही सिहता िरझवहर बकचया िनयामक (Regulatory) िकवा पयरवकषी (Supervisory) अनदशाचया सचनाचया

ऐवजी िकवा तयाचया बदली नाही िरझवहर बकन वळोवळी िदललया सचनाच व िनदशाच आमही पालन कर सिहतचया तरतदीमधय िनधारिरत िनयामक सचनापकषा अिधक उचच दजारच मापदड (परमाण) िनधारिरत कलल अस शकतात आिण अशावळी उचच दजारच मापदड परचिलत राहतील कारण ही सिहता महणज आमही सवचछन सवीकारललया सव म परथा असतील जयासाठी आमही तमहाला वचनब आहोत

चागली गराहक सवा दणयासाठी व गराहकाला जासतीत जासत समाधान वहाव यासाठी उचच दजारचया बिकग पधदत चा अिगकार करणयाचा आमही परय कर सिहतमधय उललखलला `तमही िकवा lsquoआपणrsquo महणज गराहक व lsquoआमहीrsquo lsquoआमहालाrsquo महणज जयाचयाशी गराहक

वहार करत असल ती बक बकची शाखा या पिरभाषत बिकग आउटलट तसच अधर-वळ बिकग आउटलट दखील

समािव आहत

11 सिहतची उ ी (Objectives of the Code)

सिहता खालील कारणासाठी िवकिसत कलली आह

a तमचयाशी वहार करताना बिकग परथाचया दजारचा िकमान सतर िनि त करन चागलया व वाजवी सवाचा

परसकार करण

b पारदिशता वाढिवण जयायोग तमहाला आमचया कडन वाजवी अपकषा काय असा ात ह चागलया परकार

समजावन दण

c वहाराचा उचचतर दजार गाठणयासाठी सपधारतमक बाजार शिकतना परोतसािहत करण

d तमही व तमची बक यामधय िनषपकष आिण सौहादरपणर नात िनमारण करण

e बिकग परणाली मधय िव ास विधहगत करण

f िडिजटल बिकग चया वातावरणात सरिकषत आिण वाजवी गराहक सवा परोतसािहत करण

2

g गराहकामधय जागरकता वाढवण आिण गराहक सरकषण विधहगत करण

सिहतच मापदड ह या सिहतचया परकरण 2 मधय lsquoपरमख वचनब त ारrsquo समािव कल आहत

12 सिहतचा वापर (Application of Code)

ही सिहता खाली दशरवलली आमची बिकग उतपादन िकवा सवा आमचया शाखा िकवा आमचया वतीन काम

करणार एजट याच ार अथवा काउटरवरन फोनवरन पोसटान इलकटरॉिनक माधयमान इटरनट िकवा इतर

कोणतयाही प तीन िदलया असलया तरीही लाग असल परत खाली चच ललया सवरच सवा अथवा उतपादन आमही

दऊ कली असतीलच अस नाही a चाल खात बचत खात मदत ठवी आवत ठवी सावरजिनक भिवषय िनवारह िनधी खात (PPF) व इतर सवर

परकारची ठव खाती

b परदान (Payment) सवा जस िनवि वतन पमट ऑडरर पस पाठिवणयाची सिवधा जस धनाकषर (िडमाड

डराफट) वायर टरानसफर व सवर इलकटरॉिनक वहार जस आरटीजीएस एनईएफटी आयएमपीएस य पी आय

c सरकारी वहाराशी सबिधत बिकग सवा

d डीमट खात समतलय (इिकवटी) सरकारी रोख

e भारतीय चलनी नोटानाणी बदलणयाची सिवधा

f धनादश सकलन (Cheque Collection) लॉकर सिवधा सरिकषत ठव सवा

g कज ओवहरडराफट व हमी (guarantees)

h पस बदलन दणयासह िवदशी िविनमय सवा

i आमचया शाखा ार आिण िकवा आमचया अिधकत परितिनधी िकवा एजट ार िवकली

जाणारी तरयसथ पकष (Third Party) िवमा व गतवणक उतपादन

j करिडट काडर डिबट काडर एटीएम काडर समाटर काडर अशी काडर उतपादन व पीओएस सवा

(आमचया उपकपनया िकवा सलगन कपनयानी दऊ कललया करिडट काडारसह)

k िडिजटल सवा जस ई-वालट मोबाइल बिकग इटरनट बिकग यपीआई BHIM (िभम) आधार प

(ठळक अकषरातील शबदाच अथर पिरिश मधय सपि करण कोशात िदल आहत)

3

2 परमख वचनब ता (Key Commitments)

21 आपलयापरती आमची मखय वचन (Our key Commitments to you)

211 वाजवी वतरणिकचा अिधकार (Right to Fair Treatment)

तमचयाशी सवर वहाराचया बाबतीत खालील बाब चया सदभारत सयिकतक व उिचत वतरन कर

a बकचया काउटरवर रोख रककम धनादश सवीकारण वा दण रकमाच हसतातरण (Remittance) जनया

खराब नोटा बदलन दण आिण तयाचपरमाण पयारयी वसथ ारा रोख-िवरिहत (cash less) वहार

अशया िकमान सवा परवीण b आमही आपलयाला दऊ कलली बिकग उतपादन व सवा आिण आमही अनसारत असललया प ित व परथा

या बाबतीत या सिहतमधय िनधारिरत परितब ताच मापदड साधय करण c िडिजटल बिकग सहीत आमची उतपादन व सवा सबिधत कायद व िनयमानसार असतील तसच तमचया

गरजाशी ससगत आिण बिकग कषतरातील पिरिसथतीनरप असतील याची आमही काळजी घऊ

d आमच तमचयाशी असणार वहार ह पारदशरकता व एकातमतच नितक ततव पाळणार असतील e सरिकषत िव सनीय सोयीसकर आिण मजबत अशा िडिजटल बिकग व परदान परणालीचा आमही वापर कर

f आमची आिथक उतपादन आिण सवा दताना आिण िवतरीत करताना वय वश िलग ववािहक िसथती

धमर अपगतव िकवा आिथक िसथतीचया आधारावर आपलयाशी भदभाव कला जाणार नाही

g आपलयाबरोबरचया सवर वहारामधय िकमान मापदड िनि त करन चागलया आिण वाजवी बिकग प त चा परचार कर

h आपलया बरोबर सयोगय आिण नयायय सबध िनमारण करण i आमचया सटाफला परस आिण योगय परिशकषण िदल जाईल जयायोग ह सिनि त कर की आमच कमरचारी

आपणास तातडीन आिण िवनमरपण मदत करतील व एखादी गो अयोगय प ितन झाली असलयास झाललया चका दरसत करन आपलया तकरारी जलदपण आिण सहानभतीपवरक हाताळलया जातील

4

212 पारदशरकता व नययाय आिण परामािणक वहाराचा अिधकार (Right to Transparency Fair and

Honest Dealing)

आमही आमची िव ीय उतपादन आिण सवा कशा परकार कायर करतात ह आपणाला समजणयासाठी a िहनदी इगरजी िकवा सथािनक भाषा या पकी कोणतयाही एका िकवा अिधक भाषत तयाची परशी मािहती

आवशयक तया सरकषा उपाया (Safeguards) सिहत िदली जाईल

b आमची जािहरात आिण परचारातमक सािहतय सप असन त िदशाभल करणार नसलयाच सिनि त कर आमही तयार कलल करारनाम पारदशरक सहज समजणार आिण आपलयाला चागलया परकार कळल आहत

ह सिनि त करणयासाठी आमही सवर परय कर उतपादनाचया िकमती सबिधत जोखीम उतपादनाचया

जीवनचकरा दरमयान वापराच िनयम आिण अटी आिण परसपरावर असणारया जबाबदायार सप पण उघड कलया जातील आमही ह सिनि त कर की आपण चिकची िवपणन प ती करार िवषयक सकतीचया अटी

नकारातमक पि करण अथवा चकीचया भाषातराला बळी पडणार नाही ह साधय करणयासाठी परकरण 3 मधील lsquoमािहती पारदशरकताrsquo आिण परकरण 4 मधील lsquoजािहरात िवपणन

आिण िवकरीrsquo या मधय िदललया प ती आिण कायरप त च आमही पालन करणार आहोत

c आमही ह सिनि त कर की तमहाला आिथक उतपादन व सवा िकमान िशललक आवशयकता (Minimum

Balance Requirement) ाजदर आिण सवा शलक व तया सदभारतल िनयम व अटी याची सपणर

मािहती पारदशरक प तीन िदली जाईल ही मािहती आपलया पसतीनसार खालीलपकी कोणतयाही मागारन उपलबध कली जाईल (i) एस एम एस िकवा ई-मल ारा (ii) इलकटरोिनक िकवा छापील माधयमा ारा (iii) आमचया वब-साइट ारा (iv) शाखतलया सचना फ़लक ारा [ वब साइट व शाखतलया नोिटस बोडर ार कलला मािहतीचा परसार हा वर दशरवललया इतर प ती

ितिरकत असल ]

d आपणाकरता कोणतया सिवधा उपलबध आहत व तयाचा लाभ कसा घयावा याची मािहती िदली जाईल तयाचपरमाण चौकशीसाठी तमही कोणाला व कस सपकर कराव यािवषयी मागरदशरन कल जाईल

e आपलयाकरता आमचया शाखत खालील मािहती परदिशत करणयात यईल (i) आमही दऊ कललया सवा (ii) बचत खाती आिण चाल खातयासाठी िकमान िशललक आवशयकता लाग असलयास आिण

िनधारिरत िकमान िशललक खातयामधय न ठवलयाब ल आकारल जाणार शलक

5

(iii) पिसतक चया सवरपात उपलबध असलली मािहती

f खालील गो ीबाबतची धोरण (Policies) आमचया वबसाइट वर परदिशत कली जातील

(i) ठवी (Deposits)

(ii) धनादश सकलन (Cheque Collection)

(iii) तकरार िनवारण (Grievance Redressal)

(iv) नकसान भरपाई (Compensation)

(v) थकबाकी वसली आिण सकयिरटी (तारण मालम चा) पनररताबा (Collection of Dues amp

Security Repossession)

(vi) गराहक अिधकाराची सनद (Charter of Customerrsquos Rights)

(vii) गराहक सरकषण धोरण (सायबर फसवणकी पासनचया सरकषणा सिहत) (Consumer

Protection Policy)

(viii) अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारामधल मयारिदत दाियतव (Limited Liability in

respect of Unauthorized Electronic Banking Transactions)

(ix) जय नागिरकासाठी आिण िद ाग कती करता असललया सिवधा (Facilities for Senior

Citizens and Differently Abled Persons)

g गराहकामधील सिहत सबधी जागरकता वाढवणयासाठी आमही ndash (i) आपण आमचयाकड खात उघडताना आिण िकवा िवनती कलयावर या सिहतची परत उपलबध कर (ii) आमचया परतयक शाखत आिण आमचया वबसाइटवर ही सिहता उपलबध असल (iii) ही सिहता परभावीपण अमलात आणणयासाठी आमचया कमरचायारना सिहत सबिधत मािहती दणयाच

परिशकषण दणयाच आमही सिनि त कर (iv) ldquoया सिहततील तरतद rdquo या िवषयावर गराहक मळाव (Customer Meets) िनयिमत पण

आयोिजत कर

213 सयोगयतचा अिधकार (Right to Suitability)

आमही आपलयाला आपलया गरजनसार आिण आपली आिथक पिरिसथती आिण समज याच आकलन करन योगय अशी आिथक उतपादन सिचत कर जी परकरण 4 ndash ldquoजािहरात िवपणन आिण िवकरीrdquo मधय तसच ldquoथडर पाट

परोडकटसrdquo चया कलम 818 मधय िवसतारान दशरवणयात आल आह

6

214 गोपनीयतचा अिधकार (Right to Privacy)

ldquoगोपिनयता आिण ग ताrdquo या परकरण 5 मधय नमद कलयानसार आमही आपली सवर वयिकतक मािहती खाजगी आिण गोपनीय महणन हाताळ 215 तकरार िनवारण आिण नकसानभरपाईचा अिधकार (Right to Grievance Redressal and

Compensation)

काही चक झाली तर ती आमही तातडीन आिण सहानभतीपवरक खालील परमाण हाताळ a आमचया चका तातडीन दरसत करन आिण चकन लाग कलल कोणतही बक शलक आमही र कर तसच

आमचया चकीमळ उ वललया कोणतयाही आिथक नकसानाची भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

b आपलया तकरारी तातडीन हाताळ c जर आपण अ ाप समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा कसा पाठपरावा करावा त साग d ताितरक दोषा मळ उ वणायार अडचणी दर करणयासाठी सयोगय पयारयी सधी उपलबध करन दउ e आमही आपलया मािहतीसाठी आमचया शाखमधय खलील गो ी परदिशत कर

(i) जर आपली काही तकरार असल तर शाखचया अिधकाऱयाच नाव जयाला तमही भटन तकरार दाखल कर शकता

(ii) जर आपलया तकरारीच िनवारण शाखत झाल नाही तर परादिशक (Regional) िवभागीय

(Zonal) मनजर मखय नोडल अिधकारी याच नाव व प ा जयाना आपण भट शकता

(iii) शाखा जया बिकग लोकपालाचया (Ombudsman) अिधकार कषतरात असल तयाच नाव व

सपकर तपशील या सिहतचया परकरण 6 मधील उललखा परमाण तकरार िनवारणाचया अतगरत परिकरय बाबत आमही आपणास सलला दऊ जयात बिकग लोकपाल योजनचा तपशील समािव आह

7

3 मािहतीची पारदशरकता (Information Transparency)

आमची आिथक उतपादन सवा अित महतवाचया अटी आिण िनयम (Most Important Terms and

Conditions - एमआईटीसी) याची माहीती लाग असललया (एनकशर-1) ि भािषक ितरभाषी रपात ldquoसवर

समावशक नोिटस बोडरrdquo (Comprehensive Notice Board- सीएनबी) वर आमचया पिरसरात आमही परदिशत

कर तसच आमही परतयकष-वळ ततवावर (Real time basis) सीएनबीवर ही मािहती बदल परभावी तारख सह

अ यावत करत राह खाली नमद कललया िविवध मगारन आपलयाला ाजदर आिण शलकाब ल मािहती िमळ शकल

a आमचया शाखतील सचना फलक b आमचया शाखशी िकवा हलपलाईनशी सपकर साधन c आमची वबसाइट d आमचया यासाठी िनयकत कमरचारी हलप-डसकशी सपकर करन e आमचया शाखमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असललया परशलक-अनसची (Tariff

Schedule) चा सदभर घऊन

31 सामानय मािहती (General Information)

आमही खलील गो ी कर a आपलयाला दऊ कललया िविवध उतपादनाच आिण सवाच परकार याची मािहती दऊ व आपलया गरजनसर योगय

त पयारय सचव b मलभत बचत बक ठव (Basic Savings Bank Deposit - बीएसबीडी) खात उघडणयासाठी लागणारी

आवशयक कागदपतर ि भाषीय ितरभाषी सवरपात आमचया सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर तयाचपरमाण ldquoछोट खातrdquo (Small Accounts) उघडणयासाठी िशिथल कलल िनयम दखील आमही परदिशत

कर c आपलयाला सवारसय असललया सवा आिण उतपादनाची परमख विशष व तया करता लाग असलल ाज दर

शलक व आकार याची सप आिण सपणर मािहती दऊ d आमची बिकग उतपादन आिण सवा याचा लाभ घणयाच िविवध पयारय उदा आमचया शाखा बिकग

आऊटलटस वसाय परितिनधी वसाय सिवधारक (Business Facilitators) एटीएम मायकरो एटीएम

फोन बिकग मोबाइल बिकग नट बिकग याची मािहती दऊ व तयासबिध अिधक मािहती कशी िमळवता

यईल ह दखील साग

8

e आमचया कायदिवषयक िनयामक व आतिरक धोरणाचया गरजासाठी तमचा प ा व ओळख िस करणयासाठी

कोणती मािहती आमहाला आवशयक असत ह तमहाला साग

f तमच हकक व जबाबदायार िवशषतः आमही दऊ कललया नामिनदशन सिवधचया (Nomination Facility)

सदभारत जी सवर ठव खाती सरकषा ककषातील वसत (articles in safe custody) व सफ िडपॉिज़ट लॉकर

याकरता िदली जात या सबिधची माहीती दऊ

g बचत चाल खात आिण इतर सवर ठव खातयासबधी ldquoअित महततवाचया अटी आिण िनयमrdquo (एमआईटीसी) आपलया रकॉडरसाठी खात उघडणयापव आपलयाला दणयात यईल

32 ldquoफोन कर नकाrdquo सवा (Do Not Call Service)

तमही आमचया बकचया फोन कर नकाrdquo सवा िकवा रा ीय फोन कर नका सवा (National Do Not Call

Registry) मधय सवतः अथवा आपलया टलीफ़ोन सवा परवठादारा (Service Provider) माफर त न दणी कली

असल तर आमची नवीन उतपादन सवा याची ावसाियक मािहती फोनएसएमएस ईमल ार आमही तमहाला

कळवणार नाही तथािप खात िववरण (Account Statement) आिण इतर महतवाची मािहती जस एस एम एस

अलटर सह खातयातील वहार आिण तमही सधया लाभ घत असलली उतपादन व सवा यासाठी मातर ह बधन

असणार नाही

33 ाज दर (Interest Rates)

आमही तमहाला खालील मािहती दऊ a तमचया ठव व कजर खातयासाठी कोणता ाजदर लाग आह

b जर आपण घतलल कजर िसथर (Fixed) ाजदराच असल तर कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण कलमrdquo

(Interest Reset Clause) जर असल तर आिण तयाची परभावी तारीख

c जर कजर बदलतया (Floating) ाजदराच असल तर तमचया बदलतया ाजदराशी सबिधत सदभर-दर

(Reference Rate) जयाचयाशी तमचा बदलता ाजदर जोडलला असल तसच तमचया कजारसाठी परतयकषात

लाग ाजदर सदभर दरावर लावलल अिधमलय (परीिमयम) िकवा िदलली सट

d आपलया कजारला ldquoिसथरrdquo (Fixed) दरा पासन ldquoबदलतयाrdquo (Floating) दरा मधय िकवा उलटसवरपी रपातर

करणयाचा पयारय आपलयाजवळ आह का आिण असलयास तयकारता आकारल जाणार शलक e तमचया ठव वर ाज दय कवहा असल िकवा तमचया कजर खातयावर कवहा ाज आकारल जाइल या सदभारतील

काल-ब ता

9

f आमही तमचया ठव वर वा कजर खातयावर ाजाची आकारणी कशी करतो आिण ाजाची गणना कशी कली

जात

331 ाज दरातील बदल ( Changes in Interest Rates )

आमही तमहाला आमचया कजर उतपादना वरील ाजदरातील बदल तसच सदभर ाजदर याचयात होणार बदल खलील पकी कोणतयाही मागारन आमचयाकड अ यावत झाललया गराहक सपकर पतययावर िनयिमत पण कळव

i पतर ii ई-मल

iii एसएमएस iv परसार माधयम

ाज दरातील बदल आमही शाख मधील नोटीस बोडर आिण आमचया वबसाईटवर दखील परदिशत कर

34 परशलक अनसची (Tariff Schedule)

341 शलक व आकार (Fees amp Charges)

a िविवध सवाकिरता शलक व सवा आकार आमचया बकच बोडर िकवा बोडारन अिधकत कलल

सकषम अिधकारी याचया मानयतन ठरवलल असतील आिण ह दखील सिनि त कल जाईल की व त वाजवी आिण कोणतयाही एकाच परकारचया गराहकामधय भदभाव करणार नसतील b आमचया वबसाईटवर शलक अनसची (Tariff Schedule) उपलबध असल व तयाची एक परत तमचया

अवलोकनाथर शाखमधय ठवली जाईल आमही आमचया शाखामधय शलक अनसची उपलबध असलया ब लची नोटीस लाव c तमही िनवडलली उतपादन व सवा याना लाग असलल आकार lsquoशलक अनसचीrsquo मधय िवसतारान दऊ

d तमही िनवडलली उतपादन सवाचा लाभ घताना तया सदिभत लाग असललया अटी व शत याचा भग झालयास

िकवा न पाळलयास तमहाला लाग होणा-या दडाब लची मािहती आमही परव

342 शलक व आकार यातील बदल (Changes in Fees amp Charges)

जर आमही कोणतयाही शलक िकवा आकारात वाढ कली िकवा नवीन शलक िकवा आकार लाग कल तर अस नवीन बदल लाग होणयापव एक मिहना आधी खात िववरणपतर ईमल एसएमएस अलटरशाखतील नोटीसबोडर ार

आमही सिचत कर ही मािहती आमचया वबसाईटवर दखील ठळकपण उपलबध असल

10

35 अटी आिण शत (Terms amp Conditions)

a तमही जी बिकग उतपादन अथवा जया सवाची मागणी कली असल तयाचयाशी सबिधत अटी व शत आमही

तमहाला साग b सवर अटी व शत वाजवी असतील आिण सबिधत अिधकार दाियतव व बधन सप करणा-या असतील तसच

शकयतो ही मािहती साधया व सोपया भाषत िदली जाईल

351 अटी व शत मिधल बदल (Changes in Terms amp Conditions)

a अटी व शत मिधल बदल आमही आपलयाला नवीन बदल लाग होणयाचया एक मिहना आधी खालील पकी

कोणतयाही एका िकवा अिधक मागारनी कळव

i पतर ii खात िववरण पतर (सटटमट ऑफ अकाउट) iii एसएमएस iv ई-मल

ही मािहती आमचया शाखतील नोटीसबोडरवर आिण वबसाईटवर स ा उपलबध असल b साधारणपण कोणतही बदल ह सभा परभावी (prospective effect) असतील व त अमलात आणणयाचया

एक मिहना अगोदर सिचत कल जातील c जर कोणतीही सचना न दता आमही बदल कल तर अस बदल आमही 30 िदवसात सिचत कर जर असा बादल

आपलयाकारता असिवधाकरक असल तर अशया बदलाचया सचनचया तारखपासन 60 िदवसात तमही तमच

खात बद कर शकता िकवा खात बदल कर शकता तयामळ तमहाला बदल झालला वािढव आकार िकवा ाज

ाव लागणार नाही

d अटी व शत यामध कलल बदल तातकाळ वबसाईट वर अ यावत कल जातील तयाचपरमाण

आपण िवनती कलयास नवीन अटी व शत याची परत आपणास िदली जाईल

11

4 जािहरात िवपणन आिण िवकरी (Advertising Marketing and Sales)

a आमची जािहरात आिण परचारातमक (Promotional) सामगरी सप असतील व िदशाभल करणार

नसतील ह आमही िनि त कर

b कोणतीही जािहरात िकवा परचारातमक सािहतय जयामधय बिकग सवा िकवा उतपादन याकड लकष वधल असल

िकवा जयात ाजदराचा उललख असल व अशावळी जर इतर आकार व शलक लाग होत असल तर तयाचा आमही उललख कर व आपण िवनती कलयास मािगतलयास सबिधत अटी व शत सिवसतरपण उपलबध करन

दऊ

c आधारभत सवा (Support Services) दणयासाठी जर आमही ितसऱया पकषाची (थडर पाट ) मदत घत अस तर

तमची वयिकतक मािहती (जर तया थडर पाट ला िदली असल तर) ती थडर पाट आमचया इतकीच गोपनीय व

सरिकषत तहन हाताळल ह आमही सिनि त कर d तमही लाभ घत असललया आमचया िव ीय उतपादनाची वगवगळी विशष आमही तमहाला वळोवळी इ-मल

एसएमएस फोन ार सपरिषत कर जर तमही आमचया फोन कर नका सिवधवर न दणी कली नसल तर

आमचया इतर उतपादन सवा िवषयक सर असललया िविवध योजनाची (Offers) ची मािहती आपणाला दऊ

आपलयाला ईमल ारा पाठवल गललया मािहती सदभारत भिवषयात सपरषणाची सदसयता र (unsubscribe)

करणयाचा पयारय आपणास आह e आमचया िव ीय उतपादनाच सवाच िवपणन करणयाकरता आमही ldquoथट िवकरी परितिनधीrdquo (Direct Selling

Agents ndash डीएसए) याची िनयिकत कर शकतो आमच डीएसए जवहा तमचयाकड आमची उतपादनसवा

िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर सपकर करतील तयावळी तयाच वतरन कस असाव याची एक सिहता आमही तयार कली आह जवहा त आमची उतपादन िवकणयासाठी तमचयाशी परतयकष िकवा फोनवर

सपकर साधतील तवहा तयानी त बकच फकत lsquoिवकरी परितिनधीrsquo आहत अशी ओळख दण अिनवायर आह आमचया

वतीन काम करणारी िकवा आमची उतपादन िवकणारी थडर पाट िकवा एजट सदर िनयमाच पालन करल ह आमही सिनि त कर

f आमच परितिनधी करीयर िकवा डीएसए याचया सदभारतील गरवतरणक िकवा तयाचया कडन झालल या सिहतच

उललघन याबाबतीत कोणतीही तकरार आपणाकडन परा झाली तर आमही योगय ती पाऊल उचलन तया सदभारत चौकशी कर व आमचया नकसान भरपाईचया धोरणानसार आपल झालल नकसान भरन दऊ

12

g आमही ह सिनि त कर की आमचया वतीन काम करणारा कोणीही एजट िकवा आमची आिथक उतपादन

िवकणारी कोणीतीही थडर पाट िवकरीचा वहार पणर झालयावर तयाना िमळणारी फी िकवा कमीशन उघड करल

h आमही ह सिनि त कर की आमचया जािहरात मधय कालपिनक फस ा िदशाभल करणायार ऑफरब ल

जागरकता वाढिवणयासाठी आवशयक अशया सवर सबिधत सदशाचाही समावश असल

13

5 खाजगीपणा आिण गोपिनयता (Privacy and Confidentiality)

आमही तमची सवर वयिकतक मािहती खाजगी व गोपनीय ठव (कालातरान जरी तमही आमच गराहक रािहला नाहीत

तरी) तयासाठी आमही खालील ततव आिण धोरणाचा अवलब कर

a खालील बाब चा अपवाद वागळता तमचया खातयासदभारतील तमही सवतः िदलली िकवा अनय मागारन

िमळालली मािहती आमही आमचयाच गटातील कपनी वा अनय कोणतयाही कपनी सह कोणालाही दणार नाही

(i) करिडट इनफमशन कपनीज़ (रगयलशन) अकट (सीआयसीए) परमाण कजारची मािहती असरिकषत कजर करिडट

काडर इ मािहती करिडट इनफॉमरमशन कपनीज (सीआयसी) ला दण (ii) काय ान आवशयक असलली िकवा बिकग िनयामकान मगीतलली मािहती दण

(iii) जनत परित दाियतव या नातयान उघड करावी लागणारी मािहती

(iv) आमच िहत-सबध जपणयाचया उ शान मािहती दणयाची आवशयकता असलयास (उदाहरणाथर फसवणक

रोखणयासाठी) परत िवपणन उ शासाठी (marketing purpose) मातर आमही िकवा आमचया गटातील

इतर कपनयासह आपली िकवा आपलया खातयाची (आपलया नाव आिण पततयासह) कोणासही मािहती दणयाच ह एक कारण महणन वापरणार नाही

(v) जर तमही आमहाला मािहती उघड करणयासाठी परािधकत कल तर

(vi) तमचयािवषयी बकर सदभर (Bankerrsquos Reference) आमचयाकड मािगतला गला तर तो दणयापव

आमहाला तमची लखी परवानगी लागल

b तमही आमहाला सप पण अिधकत कलयािशवाय आमही तमची वयिकतक मािहती िवपणन िवकरीचया कारणासाठी

कोणालाही दणार नाही िकवा आमहीही वापरणार नाही

c जर आमही आपलयाकडन कवायसी (KYC) चया गरजा ितिरकत कोणतीही मािहती गोळा कली तर ती खात

उघडणयाचया फॉमरचा एक भाग महणन असणार नाही तर ती सवततरिरतया गोळा कर जर आमही आपणाकडन कोणतीही अितिरकत मािहती गोळा कली तर आमही कोणतया कारणासठी ही मािहती घत आहोत याच कारण दऊ आिण तयासाठी आपणाकडन िविश समती घऊ

14

51 करिडट मािहती कपनया (Credit Information Companies - CICs)

जवहा तमही कजर सिवधसाठी अजर करता तवहा

a आमही तमहाला CIC ची भिमका आमही तयाचयाकड कर शकत असललया तमचया चौकशीच म व तयानी

परिवललया मािहतीचा तमचया कजर िमळिवणयाचया कषमतवर होणारा पिरणाम ह िवषद कर

b CIC कडन आमही िमळवललया करिडट इनफमशन िरपोटरची परत तमचया िवनतीनसार आिण तयाकरीता तमही

िनधारिरत शलक भरलया नतर उपलबध कली जाईल c आपण आमचयाकडन घतललया कजारची अचक मािहती CIC ला ठरािवक कालातरान दत राह

d CIC ला कळवललया मािहती मधय आपण घतललया वयिकतक कजारची दखील मािहती असल जर

(i) तमचया कडन कजारची परतफड करणयात िदरगाई झाली असल

(ii) दय रकम सदभारत काही िववाद असल

e आमही कजारची िसथती (Credit Status) तातडीन अ यावत कर परत कोणतयाही पिरिसथतीत दय रकमची

(Overdues) परतफड झालयाचया तारखपासन 30 िदवसा पकषा जासत कालाविध या करता लागणार नाही कजर-

खात बद झालयास 30 िदवसाचया आत सीआईसी ला िरपोटर कल जाईल जर तमच कजर खात अगोदर िडफॉलट मधय असल व तयानतर िनयिमत (Regularize) झाल असल तर ही मािहती सीआईसी ला पढील िरपोटर मधय

अ यावत कली जाईल जर आिशक (partial) िवलिबत (delayed) िकवा दय रकमची कोणतीही तडजोड़

असलयास त आपलया करिडट गण-तािलकवर (credit score) पिरणाम कर शकल

f सीआयसीला परिवलया जाणायार मािहतीब ल जर काही मतभद असलयास आमही अशी मािहती दणयाची कारण

समाधानकारकपण समजावन या परकरणाच िनराकरण कर g आपण आमचयाकडन घतलल करिडट कजर सिवधा सबिधत मािहती आमही कोणतया सीआयसी ला िरपोटर कली

आह ाचा तपशील आपण िवनती कलयास आमही आपणास साग h र25 लाख() िकवा तयापकषा अिधक रकमचया हतपरससर चकारपणा (willful defaulters) करणार ओळखन

आमही तयाची नाव जाहीर कर आिण िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण अशा िवलफल

िडफॉलटरची नाव करिडट मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

i जयाच खात सशयासपद (Doubtful) िकवा तोटा (Loss) महणन वग कत कल आह अशा र100 कोटी() िकवा

तयापकषा अिधक अशा रकमचया िडफॉलटरची नाव िरझवहर बकचया मागरदशरक तततवानसार काटकोरपण करिडट

मािहती कपनयाना (CICs) सादर कर

(िकवा वळोवळी सधारीत कलयापरमाण)

15

6 तकरारी गा-हाणी व अिभपराय (Complaints Grievances and Feedback)

61 अतगरत प ित (Internal Procedures)

a तमहाला जर तकरार करायची असल तर आमही तमहाला साग

i तकरार कशी करावी

ii तकरार कठ करावी iii तकरार कोणाकड करता यईल iv आमचया कडन उ राची अपकषा कधी करावी v तकरार िनवारण करणयासाठी कोणाला भटाव vi झाललया िनणरयाबाबत जर तमही समाधानी नसाल तर पढ काय कराव

b आमच कमरचारी तमहाला तमचया कोणतयाही पर ाबाबत मदत करतील

c तकरारी योगय िरतीन व जलद हाताळणयाचया आमचया प ितची मािहती तमहाला कठ उपलबध होउ शकल ह

आमही साग

d तमचया तकरारीसदभारत तमही जयाचशी सपकर कर शकता तया अिधका-याच नाव शाखमधय परदिशत कल जाईल

जर शाखचया पातळीवर तमची तकरार सोडिवली गली नाही तर आमही ह सिनि त कर की आपली तकरार

बकचया अतगरत सव चच तकरार िनवारण अिधकायारचया सतरावर नउन आपलयाला 30 िदवसाचया आत अितम परितसाद िदला जाईल आपली इछा असलयास आपण आमचया िवभागीय परादिशक वसथापकाला परमख

नोडल अिधका-याला (PNO) भट शकता जयाच प शाखमधय परदिशत कलल असतील

e जर आपण आपली लखी तकरार हाती िदली असल तर आमही ताबडतोब तयाची पावती दऊ आिण एक तकरार

सदभर करमाक सवततररीतया तमचया न दणीकत मोबाईल नबरवर एसएमएस ार पाठिवला जाईल जर आपली तकरार फोन ार आमचया िनयकत टिलफोन हलपडसक िकवा गराहक सवा करमाकावर कली असल तर आमही

आपलयाला एक तकरार सदभर करमाक दऊ आिण आपलया तकररी सदभारतील परगतीची मािहती वाजवी कालावधीमधय दऊ

f आपली तकरार परा झालया पासन 30 िदवसाचया आत परकरणाचा तपास करन आमही आपलयाला अितम

परितसाद पाठव िकवा आपलयाला परितसाद दणयास जासत वळ का लागत आह याच सप ीकरण दणयाचा परय कर तरी दखील जर आपण समाधानी नसाल तर आपलया तकरारीचा पाठपरवा कसा करावा ह साग

16

g तकरार दाखल कलयापासन जर 30 िदवसाचया आत आमचयाकडन उ र समाधानकारक उ र तमहाला िमळाल

नाही व तमहाला इतर मागारनी तकरारीच िनवारण करन घयाव अस वाटत असल तर बिकग लोकपाल (Banking Ombudsman) योजनखाली िरझवहर बकन नमललया बिकग लोकपालाशी तमही सपकर कर

शकता तयािवषयीची कायर-प ती आमच कमरचारी तमहाला सप करतील

62 बिकग लोकपाल योजना (Banking Ombudsman Scheme)

बिकग लोकपाल योजना आमचया वबसाईटवर आमही परदिशत कर आपण िवनती कलयास योजनची परत नाममातर

शलकात उपलबध करन िदली जाईल आमचया परतयक शाखमधय ती शाखा कोणतया बिकग लोकपालाचया

अिधकारकषतरा अतगरत यत तयाच नाव व प ा परदिशत कला जाईल जर बिकग लोकपालान िनणरय िदला आिण आमहा जवळ तया िनणरया िवर अपील करणयाचा कोणताही आधार नसलयास तकरारकतयारन हा िनणरय मानय

असलयाच िलिखत सवरपात िदलयाचया तारखपासन 30 िदवसाचया आत आमही या िनणरयाच पालन कर 63 गराहकाचया सभा (Customer Meets)

वचािरक दवाण-घवाण आिण सचनाच एक िनयिमत माधयम महणन आमही ठरािवक कालातरान गराहकाचया सभा आयोिजत करणयाचा परय कर 64 शाखा-सतरीय गराहकसवा सिमती सभा (Branch Level Customer Service Committee Meetings)

शाखा सतरीय गराहकसवा सिमतीचया मािसक सभची तारीख आमही आमचया शाखामधय परदिशत कर इचछा असलयास आपण तया सभला उपिसथत राह शकता

17

7 थकबाकीची वसली (Collection of Dues)

a जवहा आमही कजर दऊ तयावळसच तयाचया परतफडीच वळापतरक महणजच रककम कालाविध िकती व कशा

हपतयामधय फडायची ह सप पण साग तथािप जर तमही परतफडीच वळापतरक पाळल नाही तर तमचयाकडन

पस वसल करन घणयासाठी दशातील परचिलत काय ापनसार योगय ती पावल उचलली जातील

b थकबाकी वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी आिण वसली परितिनधी

(एजट) नमणयासाठी आमच बकचया बोडर ार मानयता परा अस धोरण असल

c वसली करता परितिनधी (एजट) नमताना सवर सबिधत कायद िनयम मागरदशरक ततव आिण मजिरसाठी अटी

परवाना िकवा न दणी सबिधत सवर बाबी िवचारात घतलया जातील d आमही ह सिनि त कर की आमच वसली एजट तयाची जबाबदारी काळजीपवरक व सवदनिशलतन पार

पाडणयासाठी योगयपरकार परिशिकषत असतील आमही ह दखील सिनि त कर की त आखन िदललया मयारदाच उललघन करणार नाहीत e आमच कजर परतफडीच धोरण सौजनयपणर िनषपकष आिण मन वळिवणयाचया ततवावर आधािरत आह गराहकाचा

िव ास वध गत करण आिण तयाचयाबरोबर दीघरकालीन सबध िनमारण करणयावर आमही िव ास ठवतो f आपणाकडन दय असललया रकम ब लची सवर मािहती आमही आपलयाला दऊ आिण तयाची परतफड

करणयासाठी परशी पवरसचना आपलयाला दणयाचा परय कर

g वसली एजनसीकड कजर चकवणयाचा (डीफॉलट) मामला सोपावणयापव तया परकरणाची नीट तपासणी करणयाची

आमची यतरणा असल महणज आमचया कामातील तरिट मळ तमहाला असिवधा होणार नाही

h जवहा आमही आपलया िवर वसली परिकरया आरभ कर तयावळस आपणास लखी सिचत कर व तयाचबरोबर

आपली कस कोणतया वसली एजटकड़ ससथकड िदली आह तयाच नाव प ा व फोन नबर आपणास दऊ

i आमही वसलीसाठी नमललया एजनसीज कपनयाची मािहती आमचया वबसाईटवर उपलबध असल

J तयाचपरमाण आपण िवनती कलयास आपलयाशी सबिधत िरकवहरी एजनसीज कपनयाचा तपशील आमचया

शाखत उपलबध करन दऊ

k आमच कमरचारी िकवा वसली वा सकयिरटीचा(तारण मालम चा)पनररताबा (Security Repossession)

घणयाकरता आमचया कडन अिधकत करणयात आलली कोणतीही कती (ती िकवा तो) सवतःची ओळख दतील आिण आमही िदलल अिधकार पतर परसतत करतील तयाचपपरमाण आपण िवनती कलयास बकन िदलल अथवा

बकन अिधकत कललया अिधका-यान िदलल सवतःच ओळखपतर दाखवतील

18

l आमच सवर कमरचारी िकवा बकन वसलीसाठी िकवा सकयिरटीचा (तारण मालम चा) पनररताबा घणयासाठी

अिधकत कलली कोणतीही िकत खालील मागरदशरक ततवाच पालन करल

i सवरसाधारणपण तमही िनवडललया सथानी तमचयाशी सपकर साधला जाईल जर अस िविश िठकाण

तमही सािगतलल नसलयास तमचया घरी िकवा तही शकय न झालयास तमचया कामाचया वसायाचया िठकाणी तमचयाशी सपकर साधला जाईल

ii आमच कमरचारी एजट सवतःची ओळख व बकच परितिनिधतव करणयाचा तयाचा अिधकार तमहाला अवगत करतील

iii तमचया गोपनीयतचा आदर कला जाईल

iv तमचयाशी सभयपण सवाद साधला जाईल

v तमचया कामाचया िकवा वसायाचया द ीन अपवादातमक िरतया आवशयक झालयास िकवा िविश पिरिसथती वागळता साधारणपण आमच परितिनधी तमचयाशी सकाळी 700 त सधयाकाळी 700

या वळदरमयान सपकर साधतील

vi िविश वळी िकवा िविश जागी फोन न करणया िवषयीचया तमचया िवनतीचा शकयतोवर आदर राखला जाईल

vii फोन कलयाचया वळा फोन कॉल ची सखया आिण झालल सभाषण याचया न दी ठवलया जातील viii दय रकमबाबतच िववाद िकवा मतभद परसपरना सवीकायर व स विसथत रीतीन सोडिवणयासाठी पणर

मदत कली जाईल

ix पस वसलीसाठी तमचया घरी आल असता सभयता व औिचतय पाळल जाईल आमच अिधकारीएजट

कोणतयाही िकतिवर कोणतयाही परकार मौिखक िकवा शािररीक धाकदपटशा िकवा तरास दणार नाहीत तयाचपरमाण जाहीरिरतया मानहानी करण िकवा कटिबयाचा िमतराचा कजर अनमोदन

करणारयाचा इ खाजगीपणा ला बाधा आणण धमकया दण िननावी फोन करण आिण चकीच व िदशाभल करणार िनवदन करण अशया मागारचा अवलब करणार नाहीत

तथािप सपकारसाठी तमची मािहती अ यावत करत रहाण ही तमची जबाबदारी आह जर तमही िदललया मािहतीचया आधार बक तमचयाशी सपकर साध शकली नाही तर उपलबध सरोता ार तमची मािहती गोळा कली जाईल आिण तमचा शोध घणयासाठी तमच िमतर नातवाईक याचयाशी सपकर कला जाईल

x कटबातील कणाचा मतय अशया अनिचत परसगी अथवा लगना सारखया एखा ा महतवाचया परसगी फोन करण वसली साठी भट घण टाळल जाईल

xi वसली एजटचया गर-वतरनाब ल आपलयाकडन कोणतीही तकरार आलयास तयाची चौकशी कली जाईल

19

71 दय रािश वसल करण व तारण मालम चा ताबा घणयाच धोरण (Collection of Dues and Security

Repossession Policy)

थकबाकी वसली आिण गहाण वसतचा पनररताबा घणयासाठी आमही काय ाशी ससगत अशा धोरणाचा अवलब कर सदर धोरण आमचया वबसाईटवर उपलबध असल आिण िवनती कलयास तयाची परत आपलयाला आमचया शाखामधय अवलोकनाथर उपलबध कली जाईल

20

8 उतपादन आिण सवा (Products amp Services)

81 ठव खाती (Deposit Accounts)

a तमही आमचयाकड िविवध परकारची खाती उघड शकता जस बचत खात मदत ठवी चाल खात इतयािद आपण

अशी खाती खालील शली मधय उघड शकता i एकल नावान ii सयकत नाव iii सयकत पण (कोणीही एक िकवा उ रजीवी) (Either or Survivor)

iv सयकत पण (परथम िकत िकवा उ रजीवी) (Former or Survivor)

v सयकत पण (नतरची िकत िकवा उ रजीवी) (Later or Survivor)

िकवा vi अनय कोणतयाही प तीन

b आमही आपणाकरता ldquoबिसक बचत बक ठव खातrdquo (Basic Savings Bank Deposit Accounts- BSBD)

उपलबध कर जया मधय िकमान िशललक रकमची (Minimum Balance) पवर-अट नसल आमही कोणतही शलक न

आकारता पासबका() सह िकमान सवरसामानय सिवधा परव दऊ या सदभारतील मािहती पारदशरकिरतया

आपणास खात उघडणयाचया वळस िदली जाईल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक सटटमट ऑफ अकाउट सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच सटटमट दणयाची अनमती आह c वर दशरवलली खाती परवानगी-योगय असल तयापरमाण नामिनदशन सिवधसह (Nomination Facility)

आपण उघड शकता खात उघडणयाचया फॉमरमधय आमही नामिनदशनासाठी पयारय समािव कर तसच नामिनदिशत कतीच नाव पासबक अकाउट सटटमट िफ़कसड िडपॉिज़ट िरसीट (FDR) वर दशरिवणयाचा पयारय

दखील उपलबध असल खात उघडणयाचया वळीच आमही वर उललख असललया खातयाचा तसच नामिनदशन सिवध मळ होणारा पिरणाम सप कर d तमही कललया नामिनदशनाची मािहती िमळालयाची आमही पावती सवीकित दऊ व पासबक अकाउट सटटमट

एफडीआर वर नामिनदशनाची सतयता न द तयाचपरमाण आपण लखी िवनती कलयास नामिनदिशत िकतच नाव दखील तयावर नमद कर e आमही पासबका मधय ठव िवमा सरकषणािवषयी (Deposit Insurance Cover) मािहती परव

f बक बरोबरचया सवर वहाराचा परसा तपशील आमही पासबका मधय दऊ

21

g खात उघडणयाचया वळी आमही आपलयाला ldquoतरल ठव सिवधाrdquo (Liquid Deposit Facility) सवीप अकाउट

आिण आमचया ततसम बिकग उतपादनाब ल तयाच पिरणाम आिण कायरप तीसह सिचत कर

811 खात उघडण आिण ठव खातयावरील वहार (Account Opening and Operation of Deposit

Accounts)

कोणतही ठव खात उघडणया पव आमही

a तमचया गराहकाना जाणन घया (कवायसी) मागरदशरक सचनानसार योगय ती काळजी-परिकरया (Due

diligence) पणर कर

b या सदभारत आवशयक अशी कागदपतर िकवा पराव सादर करणयास आपणास साग

c गोळा कली जाणारी मािहती कवळ आमचया कवायसी करता आवशयक मनी ल डिरग परितबधक िकवा इतर

कोणतयाही वधािनक आवशयकतानसार असल जर आमहाला कोणतीही अितिरकत मािहती हवी असल तर ती सवततरपण मािगतली जाईल आिण अशी अितिरकत मािहती मागणया साठीची कारण आमही सप कर काय ान अिनवायर नसलयास अशी मािहती परदान करण आपणाकरता सविचछक असल काय ाची अमलबजावणी करणारी एखादी ससथा बिकग िनयामकान आवशयक कल नसलयास ही मािहती गोपनीय ठवली जाईल d खात उघडणयाचया फॉमर उपलबध कर जया मधय कवायसी चया पतरत करता आमहाला आवशयक असललया

मािहतीच िववरण आिण पडताळणीसाठी वा रकॉडर करता लागणारी कागदपतर सादर करण या सदभारतली मािहती असल e कवायसीचया सदभारतील कागदपतर िनयिमत कालावधीन सादर करण आवशयक कर जयायोग आमच रकॉडसर

अ यावत करण आमहाला शकय होईल f ठव खात उघडताना परिकरयातमक औपचािरकता सप कर आिण आपण मािगतलल आवशयक त सप ीकरण दऊ

g जया ठव सिवधचा आपण लाभ घऊ इिछता तया करता लाग असललया ldquoअित महतवाचया अटी व शत rdquo (Most

Important Terms and Conditions -MITC) आपणास दऊ

h खात उघडणयाचया वळी तमहाला एमआयटीसीचा एक भाग महणन िडपॉिज़ट इनशरनस अड करिडट गरटी

कॉप रशन ऑफ इिडया (डीआयसीजीसी) यानी दऊ कललया ठव िवमा योजनचा तपशील व तया सदभारतील िनयम व अटी उपलबध करन दऊ

22

812 आपल खात बदल करणया सदभारत (Changing Your Account)

a जर आपण आपलया चाल बचत खातयाचया िनवडीब ल आनदी नसाल तर खात उघडलया पासन 14

िदवसाचया आत आपण आमचया इतर कोणतयाही खात आमही दऊ कललया उतपादनात फरबदल (Switch)

करणयासाठी आमचयाशी सपकर साध शकता वकिलपकिरतया आपण आपल खात तयावरील जमा झाललया

ाजासह बद करणयाचा पयारय दखील िनवड शकता अशा परकरणामधय कोणतही दडातमक शलक लाग कल

जाणार नाही b आपण आपल चाल बचत खात बद करणयाचा िनणरय घतलयास आमही आपणाकडन सचना परा झालयाचया

परत सवर औपचािरक पतरता आिण सवर जररी कागदपतर सादर कलयानतर तीन कामकाजाचया िदवसाचया आत

आवशयक कती कर c जर आपण आपलया सिकरय आिण ऑपरिटवह खातयाला आमचयाच बकचया दसयार शाखत सथालातिरत कर

इिचछत असाल तर आमही तयापरमाण कर या सदभारत आपली िवनती परा झालयावर आमही पततयाचा नवीन

परावा न मागता आिण आपलया वतरमान पततयाब ल आपलया सवतःचया घोषणापतराचया आधार आपल खात 3 (तीन) कामकाज िदवसाचया आत आपलया इिछत शाखत हसतातिरत कर परत सहा मिहनयाचया आत तमहाला बदल झाललया पततयाचा कागदोपतरी परावा सादर करावा लागल आपल खात िकरयानवियत (operationalised)

झालयानतर आमही आपणास लवकरात लवकर सिचत कर आपलया िव मान सथायी सचना (Standing

Instructions) डायरकट डिबट इतयािद जर असलयास तया सबिध आपल खात हसतातिरत कललया शाखला

सिचत कल जाईल 813 बचत चाल खाती (Savings Current Accounts)

जवहा आपण ठव खात उघडाल तवहा आमही

a एका ठरािवक कालावधीत िकती वहार रोख एटीएम िवथडरॉअलस इतयािद िवनामलय कल जाऊ शकतात

याची मािहती दऊ b िविहत मयारदा ओलाडलयास आपलयाला कोणतया परकारच शलक लाग कल जाईल याची मािहती दऊ शलकाचा

तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव कला जाईल c आपलया बचत ठव वर कोणतया दरान ाज िदल जाईल तयाच मोजमाप कस कल जात आिण तयाचया दयकाचा

ठरािवक कालाविध याबाबतची मािहती आपलयाला िदली जाईल

23

8131 िकमान खात-िशललक (Minimum Balance)

a बचत बक खातयात िकमान िशललक रककम िकती असावी ह आमचया शाखमधय परदिशत कल जाईल

b ठव उतपादन जस बचत बक खात आिण चाल खात िकवा कोणतयाही अनय परकारच ठव खात या सदभारत आमही

आपलयाला सिचत कर की i खातयाचया ऑपरशनस सबिधत अटी व शत चा एक भाग महणन अशा खातयामधय िकती िकमान

िशललक रककम ठवण आवशयक आह ii जर आपण आपलया खातयात िकमान िशललक रककम कायम ठवणयात कसर कलयास तयाब ल लाग

होणार शलक शलकाचा तपशील आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल iii िकमान िशललक रकमचया िनयमात कोणतही बदल करणयापव 30 िदवसाची पवरसचना िदली

जाईल ा सचना कालावधी (Notice Period) दरमयान आमही वाढ झालली िकमान िशललक रककम

आपलया खातयात न ठवलया ब ल कोणतही शलक आकारणार नाही यािशवाय आपणाकड़ बीएसबीडी खातयात बदल (िसवच) करन घणयाचा पयारय असल जयासाठी आमही कोणतही शलक आकारणयापव आपलयाला सिचत कर iv आमही ह सिनि त कर की बचत खातयातील िशललक कवळ ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलयाचया

शलक आकारणीमळ नकारातमक (Negative) होणार नाही जर खात बद िकवा पनरजजीिवत

करायच झालयास िकमान िशललक न ठवलयामळ लाग कलल शलक भरणयाची मागणी आमही करणार नाही v आपण आपलया खातयात ldquoिकमान िशललकrdquo न ठवलया ब ल च शलक ह आपलया खातयात आढळन

आललया िकमान िशललक रकमचया कमतरतचया परमाणात असल 8132 शलक (Charges)

चकबक जारी करणयाकरता अितिरकत डपलीकट सटटमट ऑफ अकाउट डपलीकट पासबक पड़ चक चया

परितिलिप फोिलयो शलक डिबट काडर एटीएम काडर सवाकषरी सतयापन चक िरटनर जनादश (Mandate) िकवा

खातयाचया शलीतील बदल बचत चाल खात बद करण होम बराच नॉन-होम बराच मध रोख जमा करण वा

काढ़ण बकचया सवतचया इतर बकाचया एटीएम माइकरो एटीएम मधन कश नॉन-कश वहार इतयािद च

िविश शलक आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल िदललया सवलती िकवा सट तया सवलतीचया मळ वधता कालावधी दरमयान काढन घतलया जाणार नाहीत

24

8133 पासबक सटटमटस (Passbook Statements)

a आपणास आपल खात वसथािपत करणयासाठी आिण तयातील न दी तपासणयासाठी जर आपण पासबक हा

पयारय िनवडला नसल तर आमही आपलयाला मािसक खात-उतारा ईमल ारा सटटमटस (आपली समती

असलयास) परव ही सिवधा िडिजटल माधयमातन स ा उपलबध होउ शकल b आपण आमहाला आपलया खातयासाठी सामानयतः उपलबध आह तयापकषा अिधक वळा खात िववरण परदान

करणयास साग शकता ही सवा सशलक असल व आमचया परशलक-अनसची (टिरफ श ल) मधय समािव असल c आमही आमचा एमआयसीआर कोड आिण आयएफएस कोड चकबक पासबकस आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमनट) यावर दशरव d बकचया गराहक सवा कदराचा करमाक आिण शाखचा सपकर करमाक आमही पासबक आिण खात िववरण (अकाउट

सटटमट) वर उपलबध करन दऊ e आमही आिथक वषारमधय एकदा कजर खातयाच िववरणrdquo (सटटमट) िवनामलय परदान कर ह िववरण (सटटमट)

ऑनलाइन सिवध ार िकवा ईमल- ार उपलबध कल जाईल आिण या पयारयाचया अनपिसथतीत पोसट ार पाठवणयात यईल जर तमहाला कजर खातयाचया िववरणाची (सटटमनटची) नककल िकवा अिधक परती ह ा असतील तर तयाकािरता ज शलक लाग असल त आमचया वबसाइट वर असललया परशलक सची (टिरफ श ल) मधय तसच कजार सबधीचया दसतऐवजा मधय नमद कलल असल () पमट बका आिण समॉल फायनानस बका करीता पासबक खात िववरण (सटटमट ऑफ अकाउट) सदभरतील िनयम ऑपरिटग मागरदशरक तततवानसार असतील पमट बका आिण समॉल फायनानस बका याना पासबका ऐवजी पपर फॉमर इलकटरॉिनक सवरपात खातयाच िववरण (सटटमट) दणयाची अनमती आह

8134 जमा खातयाची शरणीसधारणा आिण मलयवि कारक सवाचा समावश (Upgradation of deposit

accounts and addition of value added services)

जर आपल खात शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवासाठीचया अटी पणर करत असल तर आपलया लखी समतीन

िकवा इतर कोणतयाही मागारन िकवा जथ आपली मानयता परमाणीकत इलकटरॉिनक माधयमा ार घतली जात अशया परकार घतलयानतरच शरणीसधारणा िकवा मलयविधत सवा परवलया जातील 8135 जमा खातयाच अवनितकरण (Downgrading of Deposit Accounts)

एकदा खात वरचया दजार वरन खालचया दजारवर अवनत झालयानतर आपणास तस कळव 30 िदवसाचया पवरसचननतर आमही खात अवनत कर अजञान 814 अलपवयीन (अजञान) मलाची खाती (Accounts of Minors)

a आपण िवनती कलयास आमही तमहाला साग की एखा ा अलपवयीन (अजञान) िकतचया नाव ठव खात कस

उघड़ता यत आिण त कस ऑपरट करता यत b अलपवयीन (अजञान) िकत कोणतया तारखस वयसक (सजञान) होत आह ह आमही सिचत कर

25

815 िनिषकरय स खाती (Inoperative Dormant Accounts)

आमही ह कर a जवहा तमही तमच खात उघडाल तवहा कोणतया पिरिसथतीत तमच खात िनषकरीय स महणन वग कत कल

जाईल याची तमहाला मािहती दऊ तसच आपल खात िनिषकरय स अस वग कत करणयापव िकमान तीन महीन

अगोदर तयाच होणार पिरणाम आमचया रकॉडर परमाण आपलया अितम न दललया पततयावर आिण िकवा ईमल ार आपणास सिचत कर b आपल खात िनिषकरय स अस वग कत कल जात आह ह सागणारा एसएमएस ईमल दखील पाठवणयाचा

परय कर c खात िनषकरीय स अस वग कत करणयापव सयकत खातधारकाला खातधारकाना स ा सिचत कल जाईल

d आपण खात सिकरय कर इिचछत असलयास आमही आपलयाला या प तीची मािहती दऊ

e खात कवळ िनिषकरय स झालयामळ कोणतही शलक लाग कल जाणार नाही

f िनिषकरय खातयाचया सिकरयकरणासाठी (पनहा चाल करणयासाठी) आमही आपलयाला शलक आकारणार नाही

g स खात सिकरय झालयावर आपलया िवनती नसार एसएमएस ईमल िकवा पतरासह िविवध मागारन आपणास

सिचत कर

816 तमच खात बद करणया सदभारत (Closing your account)

सामानय पिरिसथतीत आमही िकमान 30 िदवसाची सचना व कारण िदलयािशवाय आपल खात बद करणार नाही

अशा परकरणामधय आपलया ार आधीच जारी कललया धनादशाकिरता आपण पयारयी वसथा करण बधन कारक

राहील व तयाचपरमाण अशया खातयावर नवीन धनादश जारी करणयापासन सवतःला परावत करण आवशयक असल 82 समाशोधन चकर सकलन सवा (Clearing cycle Collection Services)

a सकलनासाठी पाठवणयाकरता धनादश जमा करणयासाठी आमही डरॉप-बॉकस सिवधा दऊ डरॉपबॉकसमधय जमा

झालल धनादश योगय रीतीन आिण तातडीन न दल जाव ह सिनि त करणयासाठी आवशयक ती खबरदारी घतली जाईल तरीस ा आपलया इछनसार आपण धनादश डरॉपबॉकसमधय जमा करणया ऐवजी बकचया काउटरवर जमा

करन पोचपावती घऊ शकता b आमही सथािनक आिण पररगावचया धनादश िडमाड डराफट ई समाशोधन चकराब ल तयाच िदवसाचया

(same day) िकलअिरगसाठी धनादश इतयािद दाखल करणयासाठी कट-ऑफ वळ आपण धनादश इतयािद जमा

कलयानतर पस कधी काढ शकता समाशोधनासाठी िवलब झालयास आमचया चक कलकशन पॉिलसी नसार

(धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार) आपणास कधी ाज दय होत यासारखया तपशीलासह आपलयाला

सिचत कर

26

c जर चक डीडी इतयािद सकलनास िवलब झाला तर आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार

तमचयाकडन मागणी होणयाची वाट न पाहता तमहाला नकसान भरपाई िदली जाईल

d जर आपण सकलनासाठी जमा कलला धनादश परदान न होता परत आला तर तमहाला तविरत एसएमएस ईमल

ार कळवणयात यईल

e आपण जारी कलला परत परदान न करता आलला असवीकत धनादश अिधकत सवाकषरी असललया चक िरटनर

ममो सोबत जयामध असवीकितची तारीख व नाकारणयाच करण समािव असल 24 तासाचया आत तमहाला

परत कला जाईल

f जर बाहरगावचया धनादशासाठी तातकाळ करिडट दऊ करणयात आल तर याबाबत िनयम व अटी याची मािहती

दऊ उदा तमही दाखल कलल चकस डराफटस ई सतोषजनकरीतया सचािलत अशया खातया मधय कोणतया मयारद

पयरत करिडट कल जाऊ शकतात इतयािद

g जर आपण आमचयाकड जमा कलल चक डराफट इ मागरसथ असताना गहाळ झाल (lost in transit) तर आमही

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा परमाण आपणास डिपलकट चक डराफट िमळणयाकरता सवर

परकारची मदत कर व आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई दऊ

h आपण जवहा खात उघडाल तया वळस आिण आपण जवहा िवचारणा कराल तवहा आमही वरील मािहती दऊ जर

आमचया धनादश वसली नकसान भरपाई धोरणा मधय काही बदल झालयास सधािरत धोरण आमचया वबसाइट

वर परदिशत कल जाईल आिण त आमचया सवर शाखामधय उपलबध कल जाईल 83 रोिखच वहार (Cash Transactions)

a वहाराचया परकारावर असलल कोणतही िनबरध िकवा लाग असलल शलक याचा अपवाद वागळता आमही

आमचया सवर शाखत कोअर बिकग परणालीनसार रोख रककम सवीकार अथवा अदा कर b खराब मळललया नोटा आिण िकवा छोटी नाणी आमही दर िदवशीचया एका िनधारिरत मयारद पयरत आमचया

सवर शाखामधय िविनयिमत करन तयाबदलयात चागलया दजारचया सवचछ अशया नोटा नाणी जारी कर

तयाचपरमाण ही सवा एका िनधारिरत मयारदपयरत िनयिमत नसललया (Walk-in) गराहकाकरता स ा उपलबध

असल c िनिद रकमपकषा अिधक रोख रकमचया वहारासाठी आपला पन (PAN) सादर करण आवशयक असल

27

84 थट नाव टाकण डिबट आिण सथायी िनदश (Direct Debits and Standing Instructions)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a थट डिबट सथायी िनदश कशा परकार कायर करतात तमही तया कशा न दव िकवा र कर शकता आिण

तयासबिधच शलक याची मािहती आपणास खात उघडताना दऊ या सव करीता आमचया परशलक-सची नसार शलक आकारल जाईल b थट डिबट करता आपण िदलल आदश [रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा (NECS) रा ीय सवयचिलत

समाशोधन गह (NACH) चया अतगरत] आिण आपलया इतर सथायी सचनानसार कती कर जर आपलया

आदशानसार कती करणयास िवलब अथवा हयगय झालयास व तयामळ आपल आिथक नकसान वा आपणावर अितिरकत बोज़ा पडलयास आमही आपलयाला बकचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ तमचया खातयात परशी िशललक नसलयामळ जर तमचया आदशाच पालन करता आल नाही तर परशलक अनसचीपरमाण (Tariff

Schedule) आकार घतला जाईल

c जवहा अस िनि त होईल की एखादी रककम तमचया खातयात अनिधकतपण चकीन डिबट कली गली आह तवहा

ती रककम ाजासह तमचया खातयात करिडट कली जाईल व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार आपणास भरपाई िदली जाईल 85 परदान रोखणयाची सिवधा (Stop Payment Facility)

या सदभारत आमही खालीलपरमाण कती कर a तमही जारी कललया चकचया बाबतीत तमची परदान रोखणयाची सचना सवीकार तमचयाकडन तशी सचना

िमळालयावर तातकाळ तयाची पोचपावती दऊ आिण जर आमचयाकडन चक अगोदरच परदािनत (Clear) झाला

नसल तर पढील कित कर

b परशलक अनसिचमधय नमद कलयापरमाण लाग असलयास आकार लाव

c जर परदान रोखणयाची सचना आमहाला िमळालयानतर आमचयाकडन चकच परदान कल गल तर तवढी रककम

परत कर व आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ 86 तमही जारी कलल धनादश डिबट सचना (Cheuqes Debit Instructions)

आमही ह कर a तमचया खातयातन परदािनत झालल मळ धनादश डिबट सचना िकवा तयाचया परितिलिप िकवा चक टरकशन िससटम (CTS) नसार सादरकतयार बककडन परा झालली चकची परितमा काय ानसार आवशयक

असललया कालावधीसाठी जतन कर

28

b जोवर आमचयाकड रकॉडसर उपलबध आहत तोपयरत परवा महणन धनादशधनादशाची परितमा डिबट सचनची

परत िकवा परितमा आपणास दऊ जर तमचया खातयातील परद धनादश डिबट सचनाचया सदभारत काही वाद असल आिण िववािदत चक ई चया परितिलिपची आपण िवनती कलयास अशया धनादशाचया डिबट सचनचया तारखपासन एका वषारचया आत मागणी कलयास आकार लागणार नाही मातर एक वषारचया कालाविधनतर अशया िवनतीवर परशलक सची परमाण आकार लावला जाईल C परदान न झालल आिण कालबा (stale) झालल धनादश आमही कस हताळतो त आपलयाला िविदत कर या

सदभारत आकारल जाणार शलक आमचया परशलक सची मधय समािव असल 87 मदत ठवी (Term Deposits)

a जवहा आपण आमचयाकड मदत ठव ठवाल तवहा खात उघडणयाचया तमचया अजारतच ठवीची मदत पणर

झालयानतर ठवीचया रकमचा परतावा कशा प तीन पािहज तयाब लचया सचना घऊ

b मदत पणर झालयानतर ठवीचया परता ा सदभारत आपली कोणतीही सचना नसलयास ठवीचया मदतपत ची

तारीख परशी अगोदरच पतर ई-मल एसएमएस ारा आपणास कळव c तदनतरही आपणाकडन कोणतीही सचना परा झाली नाही तर कर-बचत ठवी ई सारखया मदत ठवी सोडन

तया ठवीच पव चयाच मदतीकरता परत परचिलत ाज दरान नतनीकरण कर

d मदत ठवीच पस मदतपत होणयाआधीच काढणयाची परिकरया साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम

आय टी सी (महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल

e मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास लाग असलल ाज दर आिण आकारल जाणार

शलक याची मािहती दऊ f मदत ठवीच पस मदत पणर होणयाआधीच काढ़ायच झालयास जर सवर ठवीदारानी या करता सयकतपण िविश

अिधदश (Mandate) िदला असलयास पवरवत िकत िकवा उ रजीवी दोह पकी एक िकवा उ रजीवी या

अिधदशा परमाण परवानगी दऊ खात उघडणयाचया अजारमधयच आमही अशया अिधदशाच परयोजन कर g मदतपत नतरचया एखा ा तारखस जर तमहाला ठवीच नतनीकरण करायच असलयास तयासाठी लाग होणार

ाज अटी व शत तमची ठव सवीकारताना साग ही मािहती खात उघडणयाचा फॉमर एम आय टी सी

(महतवाचया अटी व शत ) मदत ठव पावतीचया मागील बाजसही उपलबध असल h तमचया ठव वरील जमा ाजाचया उतप ा सदभारत आयकर कायदयातील तरतदी या काय ातगरत आमचयावर

असलली बधन आिण मळ ोतातन कर कापताना तमहाला िमळ शकणारी सट याब ल मािहती दऊ

29

i जर तमच ाजाच उतप ह करपातर नसल तर अजर करतवळी आमही आपलयाकडन फॉमर 15G िकवा 15H जो

लाग असल तो सवीकार जर तमही तमचया ाजाचया उतप ावर कर भरणयास जबाबदार नसाल तर तमही

आमहाला आवशयक असल तो फॉमर आिथक वषारचया सरवातीला सपदर कर शकता आमही अशा फॉमसर ची पोचपावती दऊ

j तमचया ठवीवर जमा झाललया परदान कलया जाणायार ाजातन जर आमही कर वज़ावट कली तर िनधारिरत

कालाविधत तयासबधीच परमाणपतर तमहाला दऊ 871 मदत ठव चया तारणवार िमळणार कजर (Advance against Term Deposits)

मदत ठव चया तारणावर उपलबध असलल कजर अिधकषर (ओवहरडराफट) सिवधा यािवषयी आमही ससप पण साग 88 मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण (Settlement of claims in respect of deceased

account holders)

a आमचया ठव धोरणाचा एक भाग महणन मत खातधारकाचया बाबतीत दा ाच िनराकरण करणयासाठीची

कायररत परिकरया (operational procedure) आमचया शाखत आिण आमचया वबसाइटवर उपलबध आह

b मयत खातधारकाच दाव िनराकरणासाठी जया िकत आमचयाशी सपकर साधतील तया कतीना आमही दावा

करणयाकरता लागणार फॉमसर उपलबध करन दऊ ह फॉमसर आमचया वबसाइट वर दखील उपलबध असतील 881 उ रजीवी नामिनदश कलम असलली खाती (Accounts with survivor nominee clause)

a मयत खातदारान जर तयाच ठव खात नामिनदशन सिवधचा वापर करन वधिरतया नामिनदशन कल असल

िकवा lsquoउ रजीवीrsquo कलमासह खात उघडल असल (जस ldquoदोह पकी एक िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoकोणीही एक िकवा

उ रजीवीrdquo िकवा ldquoपरथम िकत िकवा उ रजीवीrdquo िकवा ldquoनतरची िकत िकवा उ रजीवीrdquo) तर मयत खातदाराचया खातयातील िशललकीच परदान मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत कतीला कल जाईल जर ndash

i उ रजीवी नामिनदिशत िकत सवतःची ओळख आिण खातदाराचया मतयचया

वसतिसथित बाबत योगय कागदपतराचा परवा सादर करन पटवन दईल ii मयत खातदाराचया खातयातन रककम परदान करणयास बकस मजजाव करणारा सकषम

नयायालयाचा कोणताही आदश नसलयास अशया परकरणामधय मयत खातदाराचया खातयात िकती रककम िशललक आह ह िवचारात न घता मयत

खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतस तयाचयाकडन उ रािधकार परमाणपतर (Succession

Certificate) परशासन पतर (Letter of Administration) िकवा परोबट इ िकवा नामिनदिशत िकतकडन

कषितपित बध (Indemnity Bond) िकवा जामीन (Surety) न मागता मयत खातदाराचया खातयातील िशललक

रककम परदान कली जाईल

30

b उ रजीवीनामिनदिशत िकतना मयत खातदाराचया कायदशीर वारसाच िव सत महणन बककडन परदान

िमळल अथारत तयामळ मयत कतीचया खातयातील रककम जया कतीला बकन अदा कली आह अशा िकतिवर च कोणाचही हकक व दाव याना कषती पोहोचणार नाही

c या अट चया अधीन राहन उ रजीवीनामिनदिशत िकतना रककम परदान कलयानतर बक आपलया दाियतवामधन

पणरपण मकत होईल

d दोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवी िकवा पिहला िकवा उ रजीवी असा अिधदश (Mandate)

असललया मदत ठव चया बाबतीत कोणतयाही एका ठवीदाराचया मतयनतर उ रजीवी सह-खातदाराना मदतपत पव ठवी काढन घणयाची परवानगी तवहाच िदली जाईल जवहा सवर ठवीदाराकडन अशा पयारयाचा अिधदश बकला िदला गला असल मदितपव ठवीच पस काढायच असलयास ठिवचया तारखस लाग असललया ाज दरान व जया कालाविध पयरत ठव आमचयाकड़ जमा होती तया कालाविध पयरत कोणतयाही दडािशवाय िदली जाईल

e कपया याची न द घया की सयकत नाव असललया ठव खातया सदभारत सवर खातदाराचया ददवी मतय नतरच

नामिनदिशत िकतच तया खातयावरील अिधकार गरा धरल जातील

f नामिनदशन न दणी करत वळी आपणास नामिनदिशत िकतच नाव पासबक खातयाच िववरण एफ डी आर

मधय दशरवाव अथवा नाही याबाबत पयारय उपलबध असल 882 उ रजीवी नामिनदश कलम नसलली खाती (Accounts without the survivor nominee

clause)

जर मयत खातदारान नामिनदशन कलल नसल िकवा ldquoदोह पकी कोणीही एक िकवा उ रजीवीrdquo (जस एकल िकवा

सयकतिरतया पिरचािलत खात) या पधदतीच खात नसल तर सामानय माणसाला नाहक होणारा तरास व गरसोय टाळणयासाठी खातदाराचया कायदशीर वारसाना परतफड करणयासाठी आमही सोपी परिकरया अवलब आमचया जोखीम वसथापन धोरणानसार कषितपत बध-पतरा ितिरकत (Letter of Indeminity) इतर कागदपतर सादर

करावी न लागता मयत ठवीदाराचया खातयातील िकती रककम परत दता यऊ शकल याची आमही िकमान मयारदा ठरव (आपण मागणी कलयास ही मािहती शाखत िदली जाईल) 883 दावा चकता करणयाची काल मयारदा (Time limit for settlement of claims)

दावदारानी खातदाराचया मतयचा योगय तो परावा व बकस समाधानकारक अशी दावदाराची सवतची ओळख पटवन िदलयास मयत खातदाराचया वतीन सादर झालला दावा आमहाला िमळालयापासन 15 िदवसाचया आत

चकता कर व मयत िकतचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतना दय रककम अदा कर

31

884 मदतपत पव मदत ठव खात िनलिबत करण (Premature termination of term deposit account)

मदत ठव चया बाबतीत खात उघडणयाचया फॉमर मधयच आमही अस कलम समािव कर की जयायोग खातदाराचा

मतय झालयास मदत ठव मदतीपव िनलिबत करणयास (मोडणयास) मभा िदलली असल याकरता लाग असललया

अटी स ा खात उघडणयाचया फॉमरमधयच िदललया असतील अशया परकार मदतपत पव पस काढताना कोणतही

दडातमक शलक लाग होणार नाही

885 मयत खातदाराचया नावावर यणारा पशाचया ओघाच वसथापन (Treatment of flows in the

name of the deceased depositor)

मयत खातदाराचया उ रजीवी नामिनदिशत िकतला होणार क टाळणयासाठी मयत खातदाराचया नावावर

यत राहणा-या पशाचया सदभारत उ रजीवी नामिनदिशत िकतकडन योगय परकारचा करारनामा अिधकारपतर

घतल जाईल यासाठी खालीलपकी एखा ा मागारचा अवलब करणयाचा िवचार कला जाईल

i नामिनदिशत उ रजीवी िकत आमहाला ________________ मयत याची मालम ा अशा नावान

एक खात उघडणयासाठी परािधकत कर शकत जयामधय मयत खातदाराचया नावावर यणार सवर पस जमा

कल जातील मातर पस काढता यणार नाहीत

िकवा ii नामिनदिशतउ रजीवी िकतन आमहाला परािधकत कलयास आलल पस खातदार मतय पावला आह

अशा श-यासह पाठवणा-यास (Remitter) परत कल जातील व तयापरमाण नामिनदिशतउ रजीवी

िकतला कळिवणयात यईल तयानतर उ रजीवीनामिनदिशत िकत िकवा कायदशीर वारस पस

पाठिवणया-याशी सपकर साधन योगय तया लाभाथ चया नाव परकरामय दसताऐवाजा ार ( Negotiable

Instrument) िकवा इतर इलकटरॉिनक माधयमा ार पस पाठवणयास साग शकतात

8851 िनव ी वतन खाती (Pension accounts)

i िनव ी वतन जमा करणयाकरता बचत खात उघडल असल तया खातयाकरता नामिनदशन सिवधा उपलबध

असलयाच आमही आपलयाला साग ii आमही आपलयाला कळव की बिकग कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 आिण िनव ीवतन थकबाकी

(नामिनदशन) िनयम 1983 िभ आहत

32

iii आमही आपणास सिचत कर की तमचया ार िनव ीवतन थकबाकी (नामिनदशन) िनयम1983 नसार

िनवि वतनाची थकबाकी िमळणयाकरता कलल नामिनदशन तमचया आमचयाकडील ठव खातयासाठी वध असणार नाही यामळ जर ठव खातयाकरता असललया नामिनदशन सिवधचा लाभ आपण घऊ इिचछत असलयास बिकग

कपनया (नॉिमनशन) िनयम 1985 नसार नामिनदशन आवशयक आह

() [टीप या सिहतमधील कलम 885 मधील तरतदी आमचयाकडील िनवि वतन धारकाचया ठव खातया करीता लाग होणार नाहीत] 89 सरकषा ठव जमाककष (Safe deposit lockers)

a जर आमही सरकषा जमाककष (लॉकर) सिवधा दत अस तर लॉकसरचया वाटपासदभारतील व मौलयवान वसतचया

सरकषीत ठवीब लच िनयम व प त आिण िकमती सामानाची सरिकषत ठव याबाबतची पणर मािहती दऊ

तयाचपरमाण सफ िडपॉिझट लॉकरची सवा आिण मौलयवान वसतचा सरिकषत ठव याचयातील खास िविश

विशष शलकासह फरक सप कर लॉकरच वाटप मदत ठवीशी िनगिडत न ठवता कर तथािप लॉकरच भाड

वळचया वळी िमळणयाचया द ीन लॉकर दताना तीन वषारच भाड व गरज पडलयास लॉकर तोडणयासाठी लागणार शलक इतकया रकमची मदत ठव घऊ आपलया लॉकरचया भाड थकबाकी सबिधत आमचया रकॉडरवर उपलबध असललया पततयावर आिण िकवा ईमलवर आपलयाला समरणपतर पाठव लॉकर करारानसार भाड िदल गल नाही

तर दय असलल भाड़ िमळपयरत लॉकर सिवधवर बधन आणणयाचा अिधकार आमचयाकड असल आमही सबिधत करारात ह कलम समािव कर b आमही आपलयाला कळव की लॉकर भाड ततवावर घतलयामळ प ादाता (lessor) आिण भाडकर (lessee)

महणन सबध परसथािपत होतात आिण भाडकरला सफ िडपॉिज़ट लॉकरकरता मकत आिण सरिकषत वातावरणात परवश िमळणयाचा अिधकार आह 810 िवदश िविनयम सवा (Foreign exchange services)

a जवहा तमही िवदशी चलनाची खरदी िकवा िवकरी कराल तयावळी आमही या सवब लची िविनमय दर व

िवदशी चलन वहाराला लाग असलल इतर आकार याब लची मािहती दऊ जर ह शकय नसल तर त

कशा प तीन घतल जात त तमहाला साग

b जर तमहाला परदशात पस हसतातिरत करायच झालयास त कस कराव ह साग व पढील

मािहती दऊ i सवाच वणरन आिण तयाचा वापर कसा करावा ह साग

ii तमही परदशी पाठिवलल पस तथ कवहा िमळतील ह साग व जर उशीर झाला तर तयाची कारण साग

iii िवदशी चलन बदलताना लाग असलला िविनमय दर साग (जर परतयकष वहार करताना ह शकय

नसल तर तो दर काय होता ह आमही तमहाला नतर कळव)

33

iv तमहाला ाव लागणार कोणतही किमशन िकवा शलक व पस िमळणा-याला स ा ाव लागणार सबिधत िवदशी बकच शलक याब ल अवगत कर

c िवदशात दय रककम अदा करणयाकरता तमही िदलली मािहती परशी आह िकवा नाही ह साग जर काही

तरिट असलयास िकवा अपरी कागदपतर िदली असलयास आमही तमहाला तातिडन कळव व ती दरसतपणर

करणयासाठी सहायय कर

d जर परदशातन तमचया खातयात पस जमा झाल असतील तर आमही तमहाला मळ रककम

व तयावर जर काही शलक लावल असल तर ती रककम कळव जरी पस पाठवणा-यान सवर शलक भरणयाच

मानय कल असल तरीही पस आपलया खातयात जमा करत वळी आमही आमच शलक वधािनक कर जमा

झाललया रकमतन वजा कर e तमही िवनती कलयास आमही दत असललया िवदशी चलन सवसबिधत िनयामक आवशयकता (Regulatory

requirements) िकवा अटी याबाबत मागरदशरन कर

f जयािदवशी रककम तमचया खातयात करिडट होण अपिकषत असल तयापकषा जासत उशीर झाला तर तमहाला

या परकार नकसान भरपाई दऊ i) रककम दय तारख नतर जमा झालयामळ झालल ाजाच नकसान व ii)

िवदशी चलन दराचया परितकल हालचाली मळ दय असलली भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणा

नसार दव

g वधािनक परमाणपतर जी कोणतयाही शलकािशवाय दण बधनकारक आह ती वगळता िनयामक वधािनक

सचनानसार आवशयक असलली परमाणपतर नाममातर शलक ज आमचया वबसाइटवर परदिशत कल असल

आकारन िदली जातील

811 भारतातगरत रककम पाठिवण (Remittances within India)

जर तमहाला भारतातगरत पस पाठवायच असतील तर त कस कराव याब ल आमही मािहती दऊ व खालील परमाण कती कर

a सवाची िवसतत मािहती दऊ व तयाचा वापर कसा करावा त साग

b पस पाठवणयासाठी कोणती सवा तमचया गरजनसार सवारत जासत योगय आह त सचव

c टिरफ श ल परमाण सवासाठी िकती शलक िकवा किमशन तमहाला ाव लागल ह साग

d मोबाईल बिकगएनईएफटीआरटीजीएस ार आपण पाठवललया पशाची िसथती भिवषय काय आह ह

एसएमएस ईमल ार कळव

34

e एनईएफटीआरटीजीएस वहार िडिजटल बिकग शी सबिधत तमच पर चौकशी हाताळणा-या आमचया

गराहक सिवधा कदराशी सपकर साधणयासाठी अ यावत मािहती वबसाईटवर उपलबध करन दऊ f िवलब झालयास तयाब ल भरपाई दऊ आिण नकसान अितिरकत शलक तमचयाकडन घतल असलयास तयाचीही

भरपाई आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार कर

g एका िनधारिरत मयारदपयरत पस पाठवणयाची सिवधा खातदार नसललया बकत यणा-या

कोणतयाही गराहकाला (Walk-in customer) स ा आमही दऊ

812 कजर वाटप (Lending)

a कजर आिण अिगरमचया (Advances) सदभारत बकचया बोडारन मजर कलल धोरण असल

b तमची आिथक िसथती व परतफडीचया कषमता याच काळजीपवरक मलयाकन करन तया

आधारावर तमहाला कजर दणयाचा आमचा िनणरय अवलबन असल c कजर दणयाचया बाबतीत आमही िलग जात आिण धमारचया आधारावर भद करणार नाही तथािप समाजाचया

िविश वगारसाठी (िवकास) योजना तयार करणयापासन िकवा तयात भाग घणयापासन ही बाब आमहाला अटकाव करणार नाही 8121 कजर (Loans)

81211 सामानय मािहती (General Information) -

आमही ह कर a तमही जयाचा लाभ घऊ इिचछता अशया कजर करिडट सिवध करता लाग असणा-या अतयत महतवाचया अटी

व शत (MITC) आमही तमहाला दऊ

b तमहाला कजर करिडट काडर दणयाचा अजर सवीकारताना (sourcing) आिण कजारची करिडट काडारची मजरी

कळवताना आमचया कजरकरिडट काडारची ठळक विशष व तयाचबरोबर तयाला लाग होणार शलक व

आकार याची मािहती दऊ

c अजर करणयासाठी तमचयाकडन आमहाला लागणारी मािहती कागदपतर याबाबत सलला दऊ तमची

ओळख राहणयाचा प ा व नोकरी इ या सदभारत लागणार कागदपतर व वधािनक परािधकरणाचया

(Regulatory Authority) कायदशीर व िनयामक आदशाच पालन करणयास लागणार इतर कोणतही

कागदपतर [जस पन (PAN)] इ ची मािहती आमही तमहाला दऊ

35

d तमही कजारचया करिडट काडर अजारमधय िदललया मािहतीची सतयता पडताळणयासाठी तमचया घरचया

िकवा वसायाचया फोनवर सपकर साध आिणिकवा कोणतयाही पयारयी चनल ार िकवा गरज भासलयास

आमही याचसाठी िनयकत कललया एजनसी ार तमचया घरी िकवा तमचया वसायाचया पततयावर परतयकष भट दऊ

e जर आमही तमहाला ओवहरडराफट सिवधा दत अस िकवा तमही लाभ घत असललया ओवहरडराफटची मयारदा

वाढवन दत अस तर तयाची परतफड मागणी कलयाबरोबर करायची आह िकवा कस ह तमहाला साग

तयाचपरमाण आवशयकता असलयास आमही तमहाला ओवहरडराफटचया रकमच तसच ाजाच व दडातमक

ाजाच मोजमाप कस कल जात तयाची प त साग

f जर आमही तमहाला फोनवरन करिडट सिवधा दऊ कली मजर कली तर तमचयाकडन लखी िकवा इतर

कोणतयाही प तीन सवीकित आलयानतरच जस एस एम एस ई-मल तमचया खातयात तया कजारची रककम

जमा कली जाईल अिधकत इलकटरॉिनक मागारन तमची सवीकित आली तर आवशयक ती िविधगरा ता

तपासन पाहनच मानय कर g करिडट काडरची मयारदा वाढवन दण िकतगत कजारची मयारदा वाढिवण इ सह कोणतयाही सवरपात

आपण न मािगतलल (unsolicited) पवरसममत करिडट सिवधा दऊ करणार नाही

81212 कजारसाठी अजर व तयाची परिकरया (Application for loans amp their processing)

a कजर दताना (sourcing) आमही कजारचया अजारचा एक भाग महणन लाग होणार ाजदर वािषक ाज

दरासह तरगत (floating) िकवा िसथर (fixed) ाजदर तसच कजर परिकरयसाठी दय शलकआकार जर कजर समत

झाल नाही िवतिरत झाल नाही तर भरलल शलक परत िमळल का कजारची आगाऊ परतफड (pre-payment)

करणयाचा पयारय असलयास तयाची आकारणी ही सवर मािहती दऊ तयाचबरोबर परतफडीस िवलब झालयास तयावर

दडातमक आकारणी लाग असलयास तसच तमच कजर lsquoिफ़कसडrsquo ाजदरातन lsquoफलोिटगrsquo ाजदरात िकवा

उलटसवरपी रपातर करणयाचा पयारय असलयास लाग होणार आकार कजर करारामधय ldquo ाजदर पनिनधाररण

कलमrdquo (Interest Reset Clause) असलयास िकवा इतर बाबी की जयामळ कजरदाराचया ाजावर पिरणाम होत

असल याची मािहती दऊ जयामळ तमहाला इतर बकाचया ाजदराशी अथरपणर तलना कराता यऊ शकल व सयोगय िनणरय घता यईल

b अजर पणरपण भरणयाचया द ीन जोडावयाचया आवशयक कागदपतराची पडताळणी सची (check-list)

(कायदशीर व िनयामक बब ची पतरता करणारी) अजार बरोबर दऊ गरज लागलयास आमही आपणास कजारचा अजर भरणयास मदत कर

36

c तमही कजारचा अजर परतयकष िकवा ऑनलाईन सादर कला असला तरी आमही तमचया अजारची पोचपावती

परतयकवळी दऊ व तमचया अजारवर िकती कालाविधमधय परिकरया कली जाईल ह तमहाला कळव

d जर कजारचा अजर पणरपण भरलला असल व पडताळणी सचीपरमाण (check list) सवर कागदपतर जोडली

असतील तर तमचया अजारबाबतचा िनणरय आमचया परचिलत धोरणानसार ज वबसाइटवर उपलबध आह

तयानसार कळव e साधारणपण कजारसाठी अजर सवीकरतानाच कजर परिकरयसाठी आवशयक ती सवर मािहती आमही घतो जर

काही अितिरकत मािहती लागलीच तर आमही तमचयाशी ताबडतोब सपकर साध

f तमचा कजारचा अजर नाकारलयास तयाची कारण तमहाला लखी सवरपात पतर िकवा ई-मल ारा कळव

g आमही तमहाला कजर मजरी च पतर दऊ जयात तमहाला मजर झालली कजारची रककम अटी व शत याची

मािहती िदलली असल

h आमही तमहाला परतफडीच (Amortisation) वळापतरक दऊ (कजारची मळ रककम व कजारचया

कालावधीवरील ाजाचया परतफडीच वळापतरक)

i जवहा ाजदर बदलतील तयावळी समकत (Equated) मािसक ह तसच सर ठवन कालाविध

बदलणयाचा िकवा उलटसवरपी असा िवकलप आह का ह आमही तमहाला साग

j कजारसाठी तमही कायारिनवत (Execute) कललया सवर कागदपतराचया कजर दसतऐवजाचया परमाणीकत

परितिलपी (कॉपी) आपण िवनती कलयास आमचया खचारन उपलबध करन दऊ तसच कजर दसतावजामधय

नमद कललया जोडललया परतयक दसतऐवजाचया परितिलपी कजर िवतरण करताना सवागत-सच

(Welcome kit) महणन दऊ तथािप अितिरकत परमाणीकत परतीसाठी आमचया दरपतरकात नमद

कलयानसार वाजवी शलक आकारल जाईल

k कजारसाठी तमचया कडन घतललया परतयक तारण आनशिगक तारण महणन घतललया

मालम चया दसतावजाची लखी पावती दऊ

l तमच खात ह अनतपािदत खात (NPA) होणयापव तयाची िसथती तमहाला पतर ई-मल

िकवा एसएमएस ार कळिवणयाचा परय कर m जर आमही आपण घतलली कजर रककम तविरत फडणयासाठी (Recall) िकवा करारानसार

गितमानतन फडणयाचा िकवा अितिरकत तारण घणयाचा िनणरय घतला तर तमहाला परशी पवरसचना दऊ n तमचया मदत (Term) िडमाड कजर खातयाच वािषक िववरण दऊ

37

o जर तमहाला कजर खातयाच िववरण अिधक वळा हव असलयास परशलक अनसची ( टिरफ श ल) मधय

दशरवलयापरमाण शलक आकारन दऊ p मानय कललया करार कललया सवर दय रकमची परतफड झालयावर 15 कामकाजाचया िदवसाचया आत

आमही तमचया सवर तारणदसतावजगहाण ठवललया मालम च हकक िवलख िवषयीच कागदपतर परत कर

व सटरल रिजसटरी फॉर सकरीटायज़शन अ सट रीकनसटककषन अड सकयरीटी इटरसट (CERSAI) ला

आमचया दा ाच समाधान झालयाच िरपोटर कर जर दसरया कोणतया दा ा करता हा हकक बदलन घयायचा झालयास तया दसरया दा ाचया पणर मािहतीसह तमहाला सिचत कर व तया सबिधत दा ाच िनराकरण होई पयरत त तारण दसतावज़ कागदपतर गहाण ठवललया मालम च हकक आमचयाकडच ठवन घऊ

q करार कलयापरमाण सवर रकमची परतफड झालयानतर तमचया परितभिततारण दसतावज गहाण ठवललया

मालम च हकक िवलख परत दणयास िकवा पणर परतफड झाल िवषयी CERSAI ला अहवाल दणयास 15

कामकाज िदवसापकषा जासत िवलब झाला तर आमही तमहाला आमचया नकसान भरपाई धोरणानसार भरपाई दऊ

r कजर घताना तमही आमचयाकड ठवलली परितभित दसतावज़ मालम ची कागदपतर आमचयाकडन गहाळ

झाली तर तमच नकसान भरन दऊ आिण त हरवल असलयाब लच परमाणपतर दऊ व आमचया खचारन तमहाला तया कागदपतराचया परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर

s आमही आपलयाकडन िकवा एखा ा बक िव ीय ससथकडन आपलया सप समतीसह आललया कजर खातयाच

हसतातरण करणयाचया िवनतीवर परिकरया कर आिण आपला अजर परा झालयाचया तारखपासन दोन आठव ाचया आत तमची िवनती मानय होत िकवा कस ह कळव

t वयिकतक कजरदाराना फलोिटग दरावर (बदलत ाजदर) आमही मजर कललया सवर परकारचया मदत कजारची

समयपवर परतफड कलयास सदिभत कजारवर मदतपवर-बद शलक (फोरकलोजर चाजस) िकवा पवर-परदान दड (िपरपमट पनलटी) जरी परतफड सवतचया ोतातन िकवा इतर बकाकडन अिधगरहणा ार (Takeover)

कली असल तरीही लावणार नाही u जर एखाद कजर खात कोणतयाही अनदान (Subsidy) िकवा सहायय (Subvention) योजनअतगरत पातर असल

तर तया योजनची विशष आिण तयाचा लाभ घणयाकरता आपण कोणतया आवशयकता पणर करण गरजच आह त साग

38

813 हमी (Guarantee)

a तमचया दयतसाठी ितस-या पकषाकडन हमी िकवा इतर सरकषा आमही सवीकारावी अस तमहाला वाटत असल

तर तमचया आिथक बाब ची गोपनीय मािहती तमहाला हमी िकवा इतर तारण दणा-या िकतला िकवा तयाचया कायद सललागाराला दणयासाटी आमही तमची परवानगी माग

b आमही हही कर

i) तयानी सवततर कायदशीर सलला घयावा व तयानी तयाची बािधलकी आिण तयाचया िनणरयाचा होऊ शकणारा पिरणाम समजन घतला आह याची खातरी करन घऊ (तथ योगय असल जया कागदपतरावर आमही तयाची सही घऊ तयावर सप व उघड सचना दऊन तयाची िशफारस कलली असल)

ii) तयाना ही मािहती दऊ की हमी िदलयामळ िकवा इतर तारण िदलयामळ तमचया ऐवजी िकवा तमचया इतकच तही तया कजारला जबाबदार राहतील

iii) तयाच दाियतवजबाबदारी काय असल याची मािहती तयाना दऊ iv) मजर झाललया कजारचया अटी व शत कजर करारनामा तमचया कजारसाठी रािहललया हमीदाराना

िवनामलय दऊ c तमही जवहा एखा ा कजारसाठी जामीनदार (guarantor) राहणार असाल तर आमही तमहाला खालील परमाण

मािहती दव i जामीनदार महणन तमच दाियतव ii तमही बकला िकती रकमचया दाियतवासाठी बािधल आहात

iii कोणतया पिरिसथतीत आमही तमहाला पस भरायला साग iv जर जामीनदार महणन तमही पस भर शकला नाहीत तर आमही आमचयाकड असललया तमचया इतर

पशाच सहायय वापर यासाठी कर शकतो का

v जामीनदार महणन तमच दाियतव िविश मयारदपयरत आह की अमयारिदत आह

vi जामीनदार महणन कधी व कोणतया पिरिसथतीत व कशा प तीन तमच दाियतव पार पाडाव लागल ह आमही तमहाला कळव

vii जया कजरदारासाठी तमही जािमनदार रािहला आहात तयाचया आिथक िसथतीमधय उललख

करणयासारखा िकवा परितकल फरक पडला असल तर तयाची मािहती तमहाला दऊ

d मानयकरार कलयापरमाण रकमची परतफड झालयावर 15 िदवसाचया आत तमचया सवर परितभित

कागदपतरगहाण ठवललया सप ीच दसतावज तमहाला परत दऊ

39

e मानयकरार कलयापरमाण परतफड झालयावर तमचया सवर परितभितकागदपतरगहाण ठवललया सप ीच

दसतावज तमहाला परत दणयास 15 िदवसापकषा जासत िवलब झालयास आमही तमहाला नकसान भरपाई

दऊ

f परितभितकागदपतर आमचयाकडन हरवल तर आमही तमहाला तयाब ल नकसानभरपाई दऊ व त हरवलयाब ल

परमाणपतर दऊ तयाची परितिलिप िमळवन दणयासाठी पणरपण मदत कर 814 भारतीय कनदरीय परितभित मालम ा पनरबाधणी आिण परितभित िहत िनबधक (CERSAI)

जवहा पराथिमक िकवा दययम (कोलटरल) तारण महणन सथावर िकवा जगम सपती मालम ा गहाण ठवन कजर सिवधा घता तवहा CERSAI चया न दणी पधदतीचया कामकाजासदभारत मािहती तमहाला दऊ आिण हही साग

की कजरदाराला िकवा या सपती मालम च वहार करणयाची इचछा असललया कोणालाही ह अिभलख तपासणयासाठी उपलबध असतील आमही आमचया हककाबाबत CERSAI ला सिचत कर

815 दय रकमची िहशोबपत (Settlement of Dues)

a जवहा तमहाला वळवर रककम भरण शकय नसल तर शकयतव ा लवकर आमहाला कळवा

b ख-या अथारन आिथक समसया असललया सवर परकरणाचा आमही िनयामक मागरदशरक ततव आिण आमच धोरण

याना अनसरन सहानभतीपवरक व सकारातमकतन िवचार कर c तमहाला अडचणीतन बाहर पडणयासाठी आमही मदत करणयाचा परय कर

d दय रकमची परतफड करणयासाठी आमही तमहाला एकदाच िहशोब पणर करणयाची (OTS) योजना िदली तर

तयाची िवसतत मािहती दऊ e तमहाला दऊ कललया OTSचया अटी व शत सप करन साग

f OTS चया योजन अतगरत िहशोब चकता कलात तर CIC मधय असललया तमचया करिडट इितहासावर (Credit

History) काय पिरणाम होईल त साग

816 कजर व काडारचया दयतच परितभितकरण (Securitisation of LoansCard Dues)

a जर आमही तमची कजतमचया काडारवरील दयता दस-या आसथापनशी िसकयटराईज कली (िवकली) तर तया

आसथापनच नाव व सपकर तपशील आिण तयाना अतिरत कलली कजरकाडारची यण रककम तमहाला कळव सामानयत जी कजकाड अनतपािदत असतात (Non Performing Assets) अशी कज ऍसट िरकनसटरकशन कपनीला (ARC)

अिभहसतातरीत करन िवकली जातात जवहा दयता तडजोडीन िहशोबपत करन िमटवली जात तवहा अशी कज (आिथक मालम ा सवरप) ARC ला अिभहसतातरीत कली जात नाहीत

b जया ससथकड़ तमच कजरदयता सोपवली असल तथ तमहाला तमची दय रककम तयाचकड भरावी लागल

40

c जया ससथकड तमच कजरदयता सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल ती ससथा यापढ तमचया दण बाकी

कजारची (करिडट) मािहती करिडट इनफमशन कपनीला कळिवत राहील

d आमचयाकडन तमच कजरदयता जया ससथकड सोपवली (अिभहसतातरीत) कली असल तयाचया िवर तमची

काही तकरार असल तर तयाच िनवारण करणयात मदत करणयाचा आमही परय कर e जया ससथकड तमच कजर दण बाकी अिभहसतातरीत कली असल अशा ससथब ल सवर तकरार चया

िनवारणासाठी आमही नोडल परािधकारी (Authority) अस अशा तकरारी जण आमचया िवर आहत अस गहीत

धरन तयाच ततकाल िनवारण होईल याची काळजी घऊ 817 इलकटरॉिनक आिण िडिजटल बिकग (Electronic and Digital Banking)

8171 इटरनट आिण मोबाइल बिकग (Internet and Mobile Banking)

आमही सरिकषत आिण सरिकषत इटरनट आिण मोबाइल बिकग सवा परवणयासाठी योगय तया उपाययोजना कर आमही ह सिनि त कर की आमचया यतरणा आिण ततरजञान सरिकषत आिण सरिकषत आहत तसच वळोवळी तयाचा आढावा घऊ व तया अ यावत करत राह

a जोिखम कमी करणयासाठी आिण अनिधकत वहारातन उ वणा-या दियतवापासन गराहकाच रकषण करणयासाठी आमही एक मजबत आिण गितमान फसवणक परितबधक आिण शोध यतरणा राबव

b इटरनट मोबाइल बिकग सरिकषतता आिण परदाना सबिधत फसवणक याबाबत तमहाला िशिकषत करणयासाठी आमही खलील िविवध उपकरमाचा अवलब कर i आमचया वबसाइटवर सबिधत मािहती परदिशत करण

ii एटीएम आिण शाखा यासारखया गराहक भट दणा-या जागी मािहती परदिशत करण

iii ठरािवक कालाविधमधय शकषिणक ई-मलस

c जवहा आपण इटरनट मोबाइल बिकग सवासाठी परवश (access) िमळवाल तवहा आशा सवाना लाग

असललया िनयम व अट ब ल स ा सिचत कर सवर इटरनट मोबाइल बिकग सबिधत सवा आिण तयाना सलगन असलली शलक जर लाग असतील तर आमचया वबसाईटवर परदिशत कली जातील आिण तमहाला उपलबध करन

िदली जातील d तमची ऑनलाइन मािहती सरिकषत ठवणयासाठी आिण कमपयटर मोबाइल हडसट वापरताना फसवणकीपासन

खोटया िकवा अनिधकत वहारापासन सवतःच रकषण कस कराव याब ल आवशयक ती मािहती कठन परा होऊ शकल ह दखील तमहाला साग ही मािहती वळोवळी अ यावत कली जाईल e िनयामकान वळोवळी िनि त कलयानसार िव ीय वहारासाठी आमही यथायोगय अशी परमाणीकरण परिकरया

(Authentication Process) राबव

f तमही कललया सवर परकारचया वहारासाठी रककम िकती ह िवचारात न घता आमही तमहाला एसएमएस

ऑनलाइन ई-मल अलटर पाठव ह अलटसर आमचयाकड न दललया तमचया सपकार परमाण पाठवल जातील

41

g आपल काडर परतयकष िरतया वापरल जात नाही (Card not present) अशया आपलया सवर ऑनलाइन

वहाराकरता िकवा आयवहीआर (IVR) वहाराकरता जथ काडारवरची मािहती उपलबध नसत अशयावळी आमही

अितिरकत घटक महणन परमाणीकरण (Authentication) िवधीगरा ता (Validation) सिनि त करणयासाठी

िवचारणा कर h नटबिकगवर कललया सवर परा कतयार (Payee) िबलर याचया न दणीब ल एसएमएस ईमल पाठव

i जर आमही तमहाला इलकटरॉिनक प तीन होणा-या वहाराकिरता मलयावर वहाराचया प तीवर वहार

सखयवर आिण लाभाथ वर दनिदन मयारदा घालणयाची सिवधा दऊ कली असल व तमही तया मधय बदल कर इचछीत असाल तर आमहाला आपलयाकडन अितिरकत अिधसवीकती लागल आमहाला पयारयात बदल करणयाची िवनती परा झालयावर आमही तमहाला अलटर पाठव सतकर कर j मोबाइल बिकग सवा ह सवततर नटवकर आह महणजच कोणतयाही नटवकर पिरचालकाच मोबाइल फोन वापरणार

गराहक एका बकचया खातयामधील पस तयाच िकवा दस-या कोणतयाही बकमधील खातयामधय हसतातिरत कर

शकतात k जर आपण मोबाइल बिकग सवची िनवड कलीत तर या सवकरता तमची न दणी होणयाअगोदर तमहाला

खालील परमाण सिचत कर i वापरकतयारची अिधकतता अिधपरमाणतसाठी आमही सवीकारलली सरकषा परिकरया

ii गराहकाचया न दणीपासन सवा सिकरय होइपयरत लागणारा कालाविध

iii परदान थाबवणयाचया सचना (Stop payment instructions) लाग होतात का िकवा कस व

जर होत असतील तर तयाचया सवीकितचया अटी व शत l तमही मोबाइल बिकग सवचया न दणीसाठी िविवध मागारन अजर कर शकता जस एटीएम वबसाइट फोन

बिकग आयवहीआर एसएमएस इ तयाकारता तमही शाखमधय यणयाची आवशयकता नाही

m मोबाइल बिकग वहार ह पणरतः ततकषणीक (Instantaneous) असतात आिण महणन त उलट िफरवता यत

नाहीत तयामळ परदान थाबवणयाच िवशषािधकार खप मयारिदत असतात n तमही कधीही इटरनट मोबाइल बिकग सवा घण थाबव शकता परत तमही तमचा िनणरय आमहाला कळवण

आवशयक आह व तयासाठी आवशयक ती औपचािरकता पणर करणयाची खातरी करन घण गरजच असल o पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती जर तमहाला िकतशः िदली गली नसल आिण जर तयाबाबतीत काही वाद

िनमारण झाला तर कवळ तमचया योगय अशा न दणीकत पततयावर पाठवलयाचा परवा हा तमहाला पासवडर िकवा सरकषािवषयक मािहती िमळालयाचा परवा आह अस महणन तयावर अवलबन राहणार नाही

42

p परशी आिण सोपी खबरदारी घतली तर ऑनलाइन बिकग ह सरिकषत आिण सोईच आह कपया खाली िदललया

सललयाच पालन होईल ह सिनि त करा i आमचया सरिकषत इटरनट बिकग साइटला थट भट ा दस-या साइट वरील िकवा

ई-मल मधील िलकवरन आमचया साइट वर यण टाळा आिण बनावट वबसाइट पासन बचाव करणयासाठी वबसाइट च डोमन नाव नीट तपासन पहा ii तमच सतर पणर झालयानतर इटरनट बिकगमधन लॉग आऊट करा सतर बद होणयासाठी

lsquoलॉग आऊटrsquo ह बटण वापरा कवळ लॉग ऑफ करणयाची िवडो बद कर नका

iii वापरात नसताना तमचा पीसी लॉग ऑफ करा

iv िवमानतळ रलव सथानक सायबर कफ िकवा इतर सावरजिनक नटवकर वाय-फाय इ सारखया

असरिकषत नटवकसर वरन इटरनट बिकग करण टाळा v तमचया कमपयटर लपटॉपमधय तमचया बराऊझरची आव ी नवीनतम (Latest) व अ यावत करत

रहा (इटरनट एकसपलोरर गगल करोम इ)

vi हकसर वहायरस हलल िकवा कोणतयाही दभारवनायकत (Malicious) परोगरमसपासन

सरिकषत राहणयासाठी सरकषा परोगरमस सथािपत (install) करा िनयिमतपण तमचा

िसकयिरटी परोगरम िकवा अ टीवहायरस अ यावत करत रहा vii तमचया िडवहाइस लपटॉप मोबाइल इ च आिण तयातील डटाच बाहरचयापासन

रकषण करणयासाठी योगय अशी फायरवॉल सथािपत करा viii तमचया ऑपरट ग िससटीमवरील ldquoफाइल अड िपरिटग शअिरगrdquo िनिषकरय (Disable)

करा ix इलकटरॉिनक आिथक वहार इटरनट बिकग करताना शकयतो आभासी (Virtual)

कीपडचा वापर करा q इटरनट बिकग चा वापर करताना तमचयावरील जबाबदा-या ितिरकत तमहाला मोबाइल अ प िकवा दस-या

कोणतयाही समाज माधयमा ारा (Social Media) बिकग सवाचा लाभ घताना तमचया िडवहाइसच सरकषण

करणयासाठी खालीलपरमाण अितिरकत काळजी घयावी लागल i तमच उपकरण (िडवहाइस) मोबाइल बिकग सवमधय लॉिगन करन ठवलला आिण दलरिकषत राह दऊ

नका ii तमचया मोबाइल बिकग सवचा अनिधकत वापर टाळणयासाठी तमचा िडवहाइस लॉक करा

iii तमचा िडवहाइस हरवला िकवा चोरीला गला तर शकय िततकया लवकर आमहाला कळवा

iv नवी आवित अ तन (Update) आलयावर तमच मोबाइल अ प अ यावत करन घया

43

v तमचया मोबाइलवर सरकषच नव पचस उपलबध होतील ह सिनि त करणयासाठी तमचया

मोबाइलची ऑपरट ग िससटीम अ यावत करा vi तमचा मोबाइल फोन अिधकत िवकरतयाकडन खरदी करा

vi तमचया मोबाइलवर डाऊनलोड कलली सवर अ पस अससल असलयाची खातरी करन घया अिव ासाहर

ोताकडन अ पस डाऊनलोड कर नका r वापर करन झाला की मोबाइल बिकग अ िपलकशनमधन लॉग आऊट करा तमच खात आिण तमही कललया

वहाराचा तपशील िनयिमतपण तपासा s तमची इटरनट मोबाइल बिकग सरकषािवषयक मािहती कोणालाही साग नका िकवा तमचा पासवडर कोणतयाही

ई-मलला िदललया उ रामधय दऊ नका (जरी तो ईमल आमचया बककडन आला आह अस वाटत असल तरीही) कपया याची चौकशी करणयासाठी आमहाला मािहती ा तमच ऑनलाइन बिकग िकवा पमट काडर िपन िवचारणयासाठी िकवा तमचया पासवडरची मािहती घणयासाठी पोलीस िकवा आमही कधीही तमचयाशी सपकर

साधणार नाही t मोबाइल बिकगचया सिवधतन उ वणा-या गराहकाचया तकरारी गा-हाणी बिकग लोकपाल (Banking

Ombudsman) योजनचया अखतयारीत यतात

81721 पीनस आिण पासवडरस (PINs and Passwords)

a पासवडर महणज काही अकषराचा आिण िकवा आक ाचा असा समह जो गराहकाची ओळख पडताळन

पाहणयाकरता परवलीचा शबद महणन वापरला जातो सवदनशील िकवा महतवाची मािहती चकीचया िकतचया हातात पड नय यासाठी पासवडरस ह महतवाच असतात b आमही िपन आिण पासवडर िनिमती जतन आिण टिमनल सरकषसाठी आतररा ीय सतरावर सवीकाहर मानकाच

पालन कर जयायोग तमची गोपिनयता आिण सरकषा सिनि त करता यईल

c तमची ओळख पटलयावर आमही तमचा िपन एका मोहोरबद िलफाफयामधय आमचयाकड असललया रकॉडरनसार

तमचया न दणीकत पततयावर पाठव िकवा आमचया शाखमधन आपली ओळख पटवन घतलयावर सपदर कर तसच

तमही तमचया सोयीनसार िपन ऑनलाइन आयवहीआरएस ारा तप (Generate) कर शकता

d आमही ह सिनि त कर की तमच अिलकडच सपकर तपशील (मोबाइल करमाक ई-मल आयडी आिण लडलाइन

करमाक) बककड न दणीकत आिण अ यावत कलल आहत e तमच खात सरिकषत ठवणयासाठी तमही सशकत िपन पासवडर िनवडण व तो िनयिमतपण बदलण गरजच राहील

44

81722 तमचया ldquoिपनrdquo िकवा पासवडरची काळजी घणयासाठी तमही पढील सरकषा प ती खबरदारीच उपाय आतमसात कराव िपन पासवडर तयार करणयासाठी

a एखादा सशकत पासवडर तयार पढील मागरदशरक ततवाच पालन कराव

सहज शोधन काढता यतील अशी ओळखीची नाव वापर नय (सवत जोडीदार मल पालक पाळीव

पराणी इ)

तमचयािवषयी सामानयत माहीत असललया बाब चा वापर टाळा (छद जनमतारखा आवडीच खळ

इ) शबदकोशामधय आढळणार शबद वापर नका कारण सॉफटवअर परोगरमस सभा शबद शोध शकतात आिण

पासवडर ओळख शकतात तयाऐवजी शबदकोष हललयास परितबध करणयासाठी चकीचया सपिलगचया शबदाची रचना करा

िकमान सहा िकवा जासत करकटरसर चा वापर करा पासवडर मधय िजतकी करकटरसर जासत असतील िततका तो जासत सरिकषत असतो

एखा ा कतीला सॉफटवअर परोगरमला तमचा पासवडर ओळखता यऊ नय याकरता तो आणखी अवघड करणयासाठी अकषर आिण अक याचा िमशर वापर करा

पासवडर हडकन काढण कठीण वहाव यासाठी िवशष करकटरसरचा वणारचा ( $ ई) वापर

करा मो ा आिण लहान िलपीतलया शबदाचा सयोग अथवा िमशरण अिधक सरिकषत पासवडर िनमारण

करणयास मदत करतात b िपन तयार करणयासाठी खालील बाब चा वापर कर नका

जनमतारखा मिहना िकवा वषर

करमान यणारया सखया (उदा 3456)

अकाची अशी जळणी जी सहज ओळखता यईल (उदा 1111)

तमचया दरधवनी करमाकातील काही भाग

तमचया कोणतयाही काडारवरील करमाकाचा भाग जया करमान छापला असल तया करमान

इतर सहजरीतया उपलबध असलली वयिकतक मािहती (उदा वाहनचालक परवाना तमचया वाहनाचा

करमाक िकवा तमचयाशी सहजपण सबिधत इतर कोणताही करमाक) ही कवळ एक उदाहरणदाखल यादी असन ती सवरसमावशक नाही

45

तमचया खातयामधन अनिधकत वहार होऊ नय महणन घयायची खबरदारी ह कर नका

तमच काडर िपन पासवडर िकवा अनय गोपनीय मािहती इतर कोणालाही वापरणयास परवानगी दण

तमचा िपन पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती िलहन ठवण िकवा न द करन ठवण

तमचा पासवडर तमचया बराउझसरमधय (जस इटरनट एकसपलोरर गगल करोम फायरफॉकस इ) िकवा इ-

कॉमसर साइटस िकवा मोबाइल उपकरणात सगरिहत करन ठवण तमचया फोनवर तमचा मोबाइल बिकग लॉग-इन आिण पासवडर जतन (Save) करन ठवण

तमचया खातयाचा तपशील पासवडर िपन ओटीपी िकवा इतर गोपनीय मािहती कोणालाही दण

यामधय बकच अिधकत परितिनिध असलयाचा दावा करणार दखील समािव आहत तमचया बक खातयाशी सबिधत मािहती िवचारणा-या (इटरनट बिकग पासवडर एटीएम िपन सीवहीवही

काडर कालबा होणयाची तारीख [Expiry date] इ) अशा कोणतयाही सपरषणाला परितसाद दण

कोणताही सदश जर कठलीही सिवधा बद होणयािवषयी धमकािवत असल िकवा एखादा आकषरक उतकठावधरक परसताव (Offer) दत असल िकवा इतर कोणतही कारण दत असल तर तयाला परितसाद दण

पतर इ-मलस मोबाइल फोन एसएमएस इ ार आललया अशा परकारचया सवर सदशाकड़ दलरकष कराव

फस ा ऑफसर लॉटरीत िजकण काही परदशी ससथा कती याचयाकडन परदशातन िवदशी चलनात सवसतात पस पाठवण यासारखया गो ीना बळी पडण यामधय अशा ससथाच कत च परितिनिध महणन काम करणार भारतीय नागिरक अस शकतात अनकदा अस सदश एखादा िमतर बक िकवा एखा ा कायदशीर ोताकडन आलयाच भासवन तमहाला

काही िविश वबसाइटकड िनदिशत करतात जया तमहाला वयिकतक मािहती परिवणयास ऊ कत करतात जस तमच यझर नम आिण पासवडर िकवा करिडट काडारसबधी मािहती

कोणतयाही सशयासपद ई-मल एसएमएस वरील एखा ा िलकवर िकलक करण आिण जयाचया ोतावर तमचा िव ास नसल अशा ई-मल एसएमएस वर तमची मािहती दण

तमही तमचया पीसी मोबाइल उपकरणावर पासवडर परिव करताना तो दस-या कोणालाही बघ दण िकवा एटीएम िकवा पॉइट ऑफ सल (POS) काउटरवर तमही तमच काडर वापरत असताना ldquoिपनrdquo बघ

दण ह नहमी करा

ठरािवक कालातरान ndash िकमान दर 3 त 6 मिहनयानी तमचा िपन पासवडर बदला तमचया पव चया पासवडरची पनराव ी कर नका

तमचा िपन पासवडर आिण इतर गोपनीय मािहती लकषात ठवा आिण यासदभारत तमहाला आलल

कोणतही िलिखत सदश न करा

46

तमच काडर तमचयाच ताबयात ठवणयासाठी योगय ती काळजी घया आिण तमचा िपन पासवडर आिण

इतर सरिकषतता मािहती सवरकाल ग ठवा वगवगळया काडारकरता आिण उपकरणाकरता वगवगळ िपनस िकवा पासवडर वापरा तमचया कपयटरमोबाईल लपटॉप मधय पॉवर ऑनऍकसस पासवडर लाग करा आिण कपयटर मोबाईल

लपटॉप मधय सकरीनसवहर पासवडर चा वापर करा महणज इतर कोणीही तयाचा वापर तमचया परवानगी िशवाय कर शकणार नाही

तमचा ई-मल आयडी िकवा मोबाइल करमाक बदललयास तातकाळ तमचया बकला (बकच परािधकत अिधकारी िकवा अिधकत वािहनया यामाफर त) तयािवषयी कळवा

8173 एटीएम डिबट व करिडट काडसर (ATM Debit and Credit Cards)

a तमही िनवडललया खात परकारा मधय समानयतः जर दत अस तर आमही तमहाला एटीएम डिबट काडर दऊ

b नवीन काडर बदली काडर (डिबट तसच करिडट काडर) ही मलतः ईवहीएम िचप आिण िपन सिकरय कलली काडरच

असतील तमहाला काडर नको असलयास तमही त सवीकारणयास नकार दऊ शकता c जर काडर तमहाला वयिकतकिरतया िवतिरत कल जाणार असल तर काडर दणयापव आमहाला समाधानकारक अशी

तमची ओळख पटण गरजच असल d तमचया पिहलया काडारबरोबर त कस वापरायच याचया मािहतीबरोबर सवा मागरदशरक (Service Guide)

सभासद पिसतका (Member Booklet) पाठव जयामधय यासबधीचया अटी व शत तमच काडर हरवल गर वापर

झाला तर तमच होणार नकसान वगर मािहती असल e तमच काडर तमचया कोणतया खातयाकरता ऍकसस कर शकत त साग तयाचबरोबर तमच काडर एकापकषा जासत

कामाकरता उपयोगी असल तर ती कोणती ह ही साग

f पीओएस काउटर एटीएम व िवदशी चलन वहारासाठी सधया लाग असलली मयारदा साग

g तमचया काडारसाठी लाग होणार शलक व आकार साग

h कपया खालील उपाययोजना करन आपल काडर सरिकषत ठवा

काडर िमळालयाबरोबर लगच तयावर सही करा तमच काडर उघ ावर (पाकीटात पसर मधय) िकवा अशया जागी (उदा तमचया वाहनात) सोड नय जथन

कोणाचयाही लकषात न यता सहज काढता यईल

तमच काडर कोणालाही ापारी असथापनसह (उदा हॉटलस पटरोल पप इ) दऊ नका िकवा कोणालाही

वापर दऊ नका काडर वापरलयावर आठवणीन परत घया

47

तमचा प ा बदललयास कागदोपतरी पर ासह आमहाला लगच कळवा महणज बदली काडर ायच

असलयास त योगय पततयावर पोहचल िववादासपद अयशसवी (Failed) एटीएम वहरासबधीत

तकरारी काडर दणा-या बकमधय दाखल करा ात (बकच परािधकत अिधकारी िकवा परािधकत वाहीनया माफर त)

81741 हरवलयाच चोरीस गलयाच िववािदत वहाराची मािहती कळवण (Reporting loss theft disputed transactions)

a तमच काडर अथवा िपन हरवलयाच चोरी झालयाच िकवा तयाचया अनिधकत वापराच बाबतीत आमहाला

कळवणयासाठी (Reporting) कोणतया परिकरयच पालन करायच याची मािहती आमही तमहाला दऊ

b तमच काडर हरवल िकवा चोरी झाल िकवा तमचा िपनपासवडर उघड झाला तर तमच दाियतव िकती रािहल

याचा समावश आमही अटी व शत मधय कर c कोणतीही इलकटरॉिनक वहार सिवधा सिकरय करणयापव आमही तमचा मोबाइल करमाक आिण िजथ उपलबध

असल ितथ ई-मल आयडी न दवणयाची सिवधा परव

d अनिधकत वहाराची मािहती 24 x 7 दणयास तमहाला समथर करणयासाठी आमही िविवध माधयम (वािहनया)

पराव ही माधयम असतील हलपलाईनस एसएमएस ई-मल आयवहीआर वबसाईट इ आपण अशया वहाराची

मािहती आपलया गह शाखमधय (होम बरच) कामकाजाचया वळामधयही दऊ शकता तयाचपरमाण तमही आमचया

माधयमा ारा तमच काडर कस अवरोिधत (बलॉक) कर शकता याचा तपशील दऊ तमचया काडारचा वापर बलॉक कलयाची िनि ती करणारा सदश आमही तविरत पाठव e आमही शकय असलयास एसएमएसला अगभत (inbuilt) परतय र सिवधा पराव परत आमचया सवर एसएमएस

अ लटसरमधय एक पयारयी करमाक मोबाइल करमाक ई-मल आयडी समािव असल जयादवार तमहाला आमचयाशी तविरत सपकर साधता यईल f तकरारी दाखल करणयासाठी आमचया वबसाइटचया होमपजवर आमही एक थट दवा (िलक) उपलबध करन दऊ

तयामधय अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराच िरपोिटग करणयाकरता एक िविश पयारय असल g गहाळ झालयाची फसवणक झालयाची माहीती दणयाकरता आमही एक यतरणा परव जी तमहाला तातकाळ

परितसाद दईल (सवयपरितसाद समािव ) आिण तकरार िमळालयाची पोच तकरार न दणी करमाकासह िदली जाईल h तमच काडर हरवलयाच िकवा चोरीला गलयाच िकवा दस-या कोणतया कतीला तमचा िपन पासवडर िकवा इतर

सरकषा िवषयक गोपनीय मािहती समजलयाच तमचया लकषात यताच तमही ती तातकाळ बदलणयाबरोबरच आमहालाही लवकरात लवकर कळवण आवशयक असल आमहाला सिचत कलयानतर आमही तमचया काडारचा

गरवापर टाळणयासाठी तातकाळ पावल उचल (उदा तमच काडर बलॉक करण िकवा िपन पनररिचत [रीसट] करण

जशी गरज असल तयापरमाण)

48

i एकदा तमही आमहाला कळवलत की तमच काडर हरवल आह िकवा चोरीला गल आह िकवा तमचा िपन अथवा

पासवडर उघड झाला आह की तयानतर तमचया काडारचया कोणतयाही अनिधकत वापरासाठी तमही जबाबदार

असणार नाही J अनिधकत वहाराची तमची तकरार िमळालयानतर तमचया खातयातन तयापढील अनिधकत वहारास

परितबध घालणयासाठी आमही तातकाळ पावल उचल k अनिधकत वहारामळ झाललया नकसानीच दाियतव तया तया वळी अिसततवात असललया िनयामकाचया

िनयमावर (Regulatory rules) आधािरत असल

l जर तमही आमहाला तमचा िव मान प ा सिचत कला (कळवला) असल तर तमहाला काडर िमळायचया आधी

िकवा लाग असलयास तमचा िपन आिण पासवडर िमळायचया आधी झाललया नकसानाब ल तमही जबाबदार

नसाल m तकरार दाखल करणयासाठी आिण िकवा हरवललया असरिकषत काडारची मािहती दणयासाठी बलॉक

करणयासाठी आमही एटीएमचया िठकाणी एटीएम च सवािमतव असणा-या बकचया सपकर परितिनधीच हलप डसकच दरधवनी करमाक टोल-फरी नबर परदिशत कर कपया तकरार िनवारणासाठी तमही तमची तकरार काडर दणा-या बककडच कराल याची खातरजमा करा n एटीएम आयडी सवर एटीएमवर परदिशत असतील आपण तकरार सचना करताना तयाचा उललख करावा

एटीएम सबिधत तकरार करणयाच फॉमसर एटीएमचया िठकाणीच उपलबध असतील o अयशसवी झाललया एटीएम वहारामधन चकन डिबट झाललया रकमाचा परतावा आमही िविहत

कालमयारदमधय कर िविहत कालमयारदपािलकड कोणताही िवलब झालयास व जर तकरार आमचयाकड (महणजच

एटीएम काडर दणा-या बककड) अशया वहारानतर 30 िदवसाचया आत दाखल झालली असल तर िविहत

कलयानसार भरपाई दऊ p एटीएम वहार िववादासपद असलयास वाद सोडवला जाईपयरत सबिधत कमरा िचतरण (Footage) जतन

कर जर सबिधत वाद अशया िचतरणाचया जतन कालाविध दरमयान उभा रािहला तरच उपलबध होऊ शकल

49

81742 अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासदभारतील मयारिदत दाियतव (Limited liability in respect

of unauthorized electronic banking transactions)

a पढील परकारचया घटनामळ अनिधकत वहार घडलयास तमच दाियतव ldquoशनयrdquo असल

i आमचया बाजन सगनमतान झालली फसवणक (Contributory fraud)

आमचा िनषकाळजीपणा आमचयातील तरटी ii तरयसथ पकषा ार उललघन झाल असल जयामधय यतरणतील कमतरता अनय िठकाणी

असल आिण अशया (अनिधकत) वहाराची मािहती तमहाला आमचयाकडन सपरिषत (communicate) झालयानतर कामकाजाचया तीन िदवसाचया आत तमही आमहाला

तयाबबत सिचत कल असल तर b अनिधकत वहारामळ होणा-या नकसानास खालील पिरिसथितत आपण जबाबदार असाल

i जया परकरणात तमचया िनषकाळजीपणामळ नकसान झाल असल उदा तमही पमट

सबधातील मािहती कोणाला सािगतलीत तर तो अनिधकत वहार तमही आमहाला

कळवपयरत झाललया सपणर नकसानासाठी तमही जबाबदार असाल अनिधकत वहार आमहाला कळवलयानतर होणा-या नकसानासाठी आमही जबाबदार अस ii जया परकरणात अनिधकत इलकटरॉिनक बिकग वहारासाठीची जबाबदारी आमचयावर

िकवा तमचयावरही नाही परत यतरणमधय अनयतर कोठतरी असल आिण तमचयाकडन

अशा वहाराबाबत आमहाला कळिवणयास (आमचयाकडन तयाबबत तमहास वहाराची मािहती सपरिषत [communicate] झालयावर चार त सात कामकाजाचया िदवसाचा) िवलब

झालयास तमचया परतयक वहारासाठीच दाियतव तया वहार मलयाएवढ मयारिदत असल िकवा या िवषयावर िरझवहर बकचया वळोवळी िदलया जाणा-या मागरदशरक सचनानसार जी रककम कमी तवढ तमच दाियतव असल

iii यािशवाय जर तमही आमहाला िरपोटर करणयास सातहन अिधक िदवसाचा िवलब कलात तर

तमच दाियतव आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कल जाईल ज (बोडर समत धोरण) पिबलक डोमनमधय आमचया वबसाइटवर उपलबध असल आरबीआयचया या िवषयावरील िनदशानसार आमचया धोरणापरमाण तमचया दाियतवाचा तपशील तमहाला खात उघडणयाचया वळस परव या िवषयीच आमच धोरण सवर गराहकाना वयिकतकिरतया दखील सिचत कल जाईल

50

81743 गराहकाचया शनय दाियतवासाठी मयारिदत दाियतवासाठीची परतयावतरन कालमयारदा (Reversal Timeline for Zero Liability Limited Liability)

तमही सिचत कलयानतर अनिधकत इलकटरॉिनक वहारामधील रककम तमही आमहाला कळिवललया तारखपासन

10 कामकाज िदवसामधय आमही तमचया खातयात करिडट कर (शडो रीवहसरल) (िवमा दा ाचया तडजोडीची जर

असलयास वाट न पाहता) रककम करिडट कलयाचा मलय-िदनाक (Value date) अनिधकत वहाराचया

िदनाकापासन मानला जाईल तयाचपरमाण आमही ह सिनि त कर की

i तमचया तकरारीच िनवारण होईल आिण आमचया बोडारन समत कललया धोरणानसार िनि त कललया

कालाविधत परत तमचयाकडन परा झाललया तकरारीचया िदनाकापासन 90 िदवसाचया आत दाियतव असलयास

परसथािपत कल जाईल आिण तमहाला या िवषयावरील आरबीआय चया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ ii जर आमही 90 िदवसामधय तकरारीच िनवारण करणयास िकवा तमच दाियतव जर असलयास िनि त करणयास

अकषम ठरलो तर तमहाला आरबीआयचया मागरदशरक ततवानसार भरपाई दऊ आिण

iii तमचया डिबट काडर बक खातयाचया बाबतीत तमहाला ाजाच नकसान सहन कराव लागणार नाही आिण

करिडट काडर सबधात तमचयावर ाजाच कोणतही अितिरकत ओझ नसल

8175 करिडट काडर (Credit Card)

a जवहा तमही करिडट काडारसाठी अजर कराल तवहा तयाचयाशी सबिधत महतवाचया अटी व शत आमही तमहाला

सप करन साग जस शलक व ाजदर व इतर शलक िबिलग व पमट ठरवायची प त अितदय

(Overdues) मोजमाप करणयाची पधदत कवळ ldquoिकमान रककमrdquo भरणयाच आिथक पिरणाम काडर

पनरनवीकरण (Renewal) आिण सप ात (Termination) आणणयाची प त व काडर वापरणयासाठी

तमहाला आवशयक असलली इतर मािहती

b सवारत महतवाच िनयम व अटी (MITC) आमही ldquoफॉनट 10rdquo या िविश आकारामधय (Font of 10)

खालीलपरमाण परदिशत कर i िवपणन करताना ndash शलक आिण आकारणी यासबधातील MITCs

ii अजर करताना सवागत-सच दताना ndash इतर सवारसमवत सवर महतवाच िनयम व अटी (MITCs)

iii करिडट काडर िबिलग वर ndash शलक आिण आकारणी पस काढणयाचया मयारदा यावरील MITCs

51

iv िनयम व अटी या मध कोणतही बदल झालयास ndash साततयान व परवाही सवरपात (on-going basis)

तरयसथ िकत ारा फसवणक झालयास िकवा फसवणकीत तमचा कोणताही सहभाग नसलयास तमच दाियतव

c करिडट काडार करता तमही अजर करतवळी आमही ल य महणन ठरवललया िनवारण-पतरतचा अवधी (Targeted turnaround time) तमहाला साग काडर उतपादनावरील

वािषक शलक आिण वािषकीकत टककवारी दर (Annualized Percentage Rates ndash एपीआर) आमही

साग (िकरकोळ खरदीसाठी आिण रोख उचली करता वगवगळ असलयास समान परामखयान) एपीआर

िवलिबत दयक शलक आिण ाजाच मोजमाप करणयाची प त उदाहरणासह सप कली जाईल ा बाबी सवागत सचा मधय दशरवलया जातील आिण मािसक िववरणामधय दखील दशरवलया जातील दरमहा कवळ िकमान पमट करणयाबाबतचया सचनमळ परतफडीचा कालावधी लाबल व पिरणामी थिकत रकमवर चढणा-या ाजाचा भरणा सवर मािसक िववरणामधय ठळकपण दशरवला जाईल मािसक करिडट काडर िववरणात उललिखत फकत ldquoिकमान दय रककमrdquo जर तमही भरायच ठरवलत तर न भरललया रकमवर लाग होणारा ाजदर आिण इतर शलक स ा आमही दशरव एमआयटीसीमधय आमही िवशषत ह सप कर की जर मागील मिहनयातील िबलाची थकबाकी रािहली

असल तर ldquoमोफत ऋण कालावधीrdquo गमावला जातो

d जर आमहाला तमच परोफाईल करिडट काडर जारी करणयासाठी योगय वाटल तर आमही तमहाला िनिषकरय (िडएिकटवहटड ndashवापरासाठी तयार नसलल) करिडट काडर जारी

कर आिण तमचयाकडन करिडट काडर सवीकारत असलयाची समित आली तसच सिकरय करणयासाठी आवशयक पावल उचललयावरच काडर सकरीयचाल कल जाईल ज अट चया अधीन असल

e जर तमचया समित िशवाय आमही काडर सिकरय कल िकवा तमचया समित िशवाय िदललया काडारच आकार लावला तर आमही तो आकार फकत परतच करणार नाही तर परत कललया आकाराचया दपपट रककम दड महणन तमहाला परत दऊ

f आमही तमचया लखी समित नतरच तमहाला ऋणउधार सिवधा दऊ िकवा तमचया काडारची करिडट मयारदा वाढव इलकटरॉिनक माधयमा ार परा समित जयात तमही िविश परकार कोणत वहार करणार आिण अितशय महतवाचया अटी व शत वाचल असलयाब ल परमािणत करता आिण जयातन अशा समितच िडिजटल रकॉडर साकष महणन परा करन घऊ शकतो तयालाही समित मानल जाईल

g आमही तमचयातफ नामिनदिशत कललया िकतना अितिरकत (Add-on) काडर दऊ शकतो तमचया िवनतीनसार तमहाला जारी कललया अितिरकत काडारसाठी (एकण

मयारदमधय) मयारदा ठरवन दऊ शकतो अशा अितिरकत काडर धारकाचया सवर वहारासाठी तमही जबाबदार असाल

52

h जर तमचया करिडट काडरची मयारदा कमी करणयाचा परसताव असल आिण जर असा परसताव तमचयाकडन आलला नसल तर आमही तमहाला 30 िदवसाची पवरसचना

दऊ व तयाच कारण तमहाला एसएमएसई-मल पतरा ार कळव i काडर र करणयाची काडारची मयारदा कमी करणयाची तमची

िवनती जर दय बाकी रकमचा िनपटारा परदान झालल असल तर मानय कर आिण तमची लखी िवनित

िकवा आमचया कड न दललया तमचया ई-मल आयडी वरन परा करिडट काडर बदर करणया बाबतचा ई-मल आलयानतर कामकाजाचया 7 िदवसाचया आत तयाची प ी कर

j तमही काडरधारक असताना जर आमहाला दय असललया

रकमचा भरणा करणयात तमही कसर कलयास तमचया करिडट मधय असललया तयाच कषमतमधय बककडील

कोणतयाही खातयामधील िकवा बकचया ताबयातील िकवा अिभरकषतील (custody) तमचया मालकीचया

सवर पशावर धारणाधीकार (Lien) बजावणयाचा िकवा वजावट करणयाचा अिधकार आमचयाकड असल

तमचया ठव खातयावर धारणािधकार ताबा सथािपत कलयानतर तीन िदवसाचया आत आमही तमहाला यासदभारत तमचया न दणीकत ईमल आयडीवर न दणीकत मोबाइल करमाकावर िकवा पतरा ार सिचत कर

k िवमा कपनयाचया सहयोगान जर आमही आमचया करिडट काडर धारकाना िवमा सरकषा दऊ करत अस तर आमही तमचयाकडन अपघाती मतय आिण अपगतव लाभाचया

सदभारतील नामिनदशनाच तपशील लखी सवरपात घऊ आमही ह सिनि त कर की जी िवमा कपनी िवमा सरकषशी सबधीत दाव हताळणार आह तया िवमा कपनीन नामिनदशन तपशील न दवला आह

l अलपशा रकमच (low value) ऑन-लाइन ldquoकाडर नॉट परजटrdquo

(सीएनपी) (काडारचया गरहजरीतील) वहार सकर करणयासाठी अितिरकत घटक अिधपरमाणनाची (Additional Factor Authentication ndash एएफए) अट िशथील करणयात आली आह तयानसार आमही

(काडर इश करणारी बक) तमहाला ldquoपमट अिधपरमाणन उपायrdquo (Payment Authentication Solutions)

वकिलपक ततवावर उपलबध करन दऊ तमही िनवडलला पयारय तमचया समतीन सिकरय करणयासाठी आमही ldquoएकदाच न दणीrdquo (One-time Registration) सिवधा परव एएफए िशिथल करणयाची सिवधा ही परित

वहार र 2000- च कमाल मलय असणा-या सीएनपी वहाराना (िकवा िनयामकान वळोवळी

ठरवलयापरमाण) लाग असल परती वहार मयारदा याहन कमी ठवणयाची सिवधा दखील आमही तमहाला दऊ

m या सिहतितल कलम 81742 नसार आमही कोणतयाही अनिधकत इलकटरॉिनक वहाराची जबाबदारी घऊ

53

81751 करिडट काडर िववरणपतर (Credit Card Statements)

a तमचया करिडट काडर खातयाच वसथापन करणयासाठी व तमही कलली खरदी काढलल पस याचा तपशील

तपासणयाकरता तमचया करिडट काडर खातयाच िववरणपतर आमही दरमहा िवनामलय पाठव करिडट काडर िववरणपतर परतयक मिहनयाचया ठरािवक तारखला आमचयाकड न दललया तमचया पततयावर पोसटान किरअर ार िकवा

तमहाला हव असलयास ई-मल ारा पाठवल जाईल िववरणपतर इटरनट बिकगवर स ा पाहणयासाठी उपलबध कल

जाईल आमही ह सिनि त कर की चकीची िबल आकारणार नाही आिण आमही सिचत न कलली शलक आकारणयात यणार नाहीत जर कोणतयाही िबलािवरोधात तकरार दाखल झाली तर तकरारीच सौहादारन िनवारण करणयाचया हतन साठ िदवसाचया आत आमही आपणास सप ीकरण दऊ आिण गरज पडलयास कागदोपतरी परवास ा दऊ जर चिकन आकारलली शलक आमही परतयावितत (Reversed) कली तर अशया परतयावतरनामळ

तमचया दाियतवाची पिरपित (settlement) झाली अस मानणयात यणार नाही

b जर आपणास िववरणपतर िमळाल नाही तर तमही आमचयाशी सपकर साधण अपिकषत असल जणकरन आमही

िववरणपतर पनहा पाठवणयाची वसथा कर शक व आपणास वळवर पमट करणयास व काही आकषप असलयास

आमचया नजरस आणन दण शकय होईल c शलक आिण आकारणी व अटी व शत यात काही बदल झालयास आमही तमहाला कळव सिचत कर समानयतः बदल

ह ( ाजदर व िनयामक आवशयकतनसार होणार बदल सोडन) सभा परभावासह व िकमान एक मिहनयाची

पवरसचना दऊन कल जातील झालल बदल ह मािसक िववरणपतरा ारा िकवा तयाचया परितिलपी ारा आपलयाला

सिचत कल जातील या मधय आपलयाकडन शलक भरणयाबाबत कसर झालयास करिडट इनफॉमशन कपनयाना (CIC)

िरपोटर कल जाईल d करिडट काडर धारकाचया दय दणयात कसर (Default) झाललया पिरिसथितच CIC ला िरपोटर करणयापव आमही

बकचया सचालक मडळान याबाबत समत कललया परिकरयच पालन कर जयामधय काडरधारकाला परशी सचना दण समािव असल जरी चिकन लावललया िबलाच परतयावतरन कलल असल तरीही सिचत न कल गलल शलक ह

सीआयसीला िरपोटर करणयाच कारण असणार नाही जर आमही शलकाच परतयावतरन ह पिरपित (Settelment)

महणन गहीत धरल असल तर आमही सीआयसीला तयापरमाण िरपोटर कर व सीआयसीला कळवलयाच तमहाला साग

54

818 तरयसथ पकष उतपादन (Third Party Products)

सबी (मयचअल फड) आिण आयआरडीएआय (िवमा उतपादन) अशा सबिधत िनयामका ार िनगरिमत न दणी परमाणपतरानसार झाललया कॉप रट एजनसी करारनामया अतगरत पशन फड मयचअल फड आिण िवमा इ सारखी तरयसथ

पकषाची उतपादन आमही िवतिरत करतो आमचयाकड आयआरडीएआय (कॉप रट एजटसची न दणी) िनयमन 2015 शी

ससगत अस िवमा उतपादनाचया िवकरीकरता आमचया सचालक मडळान समत कलल धोरण अमलात आह a जर आमही कोणतयाही गतवणकमालम ा परबधन कपनी िकवा िवमा कपनीच एजट महणन कोणतयाही परकारचया

गतवणक योजना जस मयचयअल फड िकवा िवमा दत अस तर तमहाला तयाबाबत मािहती दऊ कोणतीही िकत जर आमचया जागचा वापर करन आमचया वतीन तरयसथ पकषाचया उतपादनाच िवपणन करत असल अथवा िवकत असल तर तयाकरता आमही जबाबदार अस b आमही ह सिनि त कर की आमही िवकत असललया सवर गतवणक व िवमा योजना तया तया वळचया

िनयम आिण िविनयमानसार असतील c तमही जवहा आमचयाकडन बिकग सवा िकवा उतपादन घयाल तवहा तमही आमचयाकडन तया बदलयात कोणतही तरयसथ

पकष उतपादन घयाव (quid pro quo) अशी सकती करणार नाही

d आमचयाकडन घतललया कजारसाठी तमही ठवललया तारणासदभारत तमही ठरािवक िकवा तयाच ससथकडन िवमा छतर

घयाव असा आगरह आमही करणार नाही जर आमही एखाद िवमा उतपादन दत अस तर त पणरपण ऐिचछक असल तमही तमचया इचछनसार कोणतयाही ससथतन सवा परवठादाराकडन िवमा घऊ शकता e आमही िनयिमत कालातरान तमहाला जािहरत ार सचना फलका ार वबसाइटवरील मािहती ार मािहती

पतरका ार इ आिण तसच तमही अशी मािहती न सवीकारणयाचा पयारय िनवडला नसल तर आमचया शाखामधय

िवकलया जाणा-या उतपादनाचया लाभाबाबत ई-मल आिण एसएमएस माफर त मािहती दऊ

f आमही ह सिनि त कर की आमचया शाखतन िवकलया जाणा-या गतवणक व िवमा योजना उतपादन तमहाला आमच

िविधवत अहरतापरा अिधकारी सप करन सागतील g तमहाला दऊ करणयात आललया उतपादनाच तपशीलवार िनयम व अटी आमही परव (मयचअल फड असलयास परमख

मािहती पिसतका आिण िवमा उतपादन असलयास उतपादन पिसतका िवकरीच उदाहरण)

h गतवणक िवमा उतपादन तमहाला िवकणयापव गराहकासाठीच यथोिचत मलयाकन (Due Diligence) करणयाची

आमही दकषता घऊ i जर आमहाला िव ास वाटला की एखाद उतपादन तमचयासाठी योगय आिण उिचत आह तरच त उतपादन आमही

तमहाला िवक

55

j एखा ा उतपादनाच सदसय होणयाचा लाभ घणयाचा सवीकार आपलयाकडन अिधकत इलकटरॉिनक माधयमा ार

आलयावर आवशयक वधता (िविधवत गरा ता) तपासन तया सवसाठी आवशयक अजर व कागदपतर तमचयाकडन घऊ k आमही ह सिनि त कर की योजननसार आवशयक सवर औपचािरकता (व कीय परीकषसह) पणर झालयानतर 30

िदवसाचया आत िववरणपतर पॉिलसीच कागदपतर तमचयाकड पाठवल जातील

l जासतीतजासत शकय होईल तवढी ldquoिवकरी प ात सवाrdquo दणयाची आमही वसथा कर जस पधदतशीर गतवणक

योजनाचया हपतयाच (एसआयपी) च समरणपतर नवीनतम िनववळ मालम ा मलय (एनएवही) पिरपकवतची तारीख िवमयाचया हपतयाची दय तारीख इ

m सवा परवठादार तमही तयाचयामाफर त घतललया योजनचा उतपादनाचया कामिगरीसदभारत िनयिमत कालातरान

तमहाला मािहती दत राहतील जर तमहाला एखा ा िविश सवची गरज असलयास आणी तशी िविश िवनती आपण कलयास आमही ती सवा आपणास उपलबध करन दऊ n मयचयअल फड िवमा इतर िव ीय कपनयाकडन तयाचया उतपादनाच माकिटग (िवपणन) कलयामळ िमळालल

कमीशन इतर शलक जर असल तर तयाची मािहती वबसाइटवर परदिशत कर

o िवमा िवकरी मयचअल फड तरयसथ पकष गतवणक उतपादनाची िवकरी यासारखया उपसह बिकग वसायाकरता

(Para banking activities) असललया आरबीआयचया मागरदशरक ततवाच आमही पालन कर

p आमही ह सिनि त कर की िविवध उतपादन िवकणयाशी सबिधत सवच शलक परदिशत कलल असल व तमहाला त

उपलबध कल जाईल

819 करिडट समपदश सिवधा (Credit counseling facility)

आमही करिडट समपदश सिवधा दणयाचा परयास कर तमहाला अशया सवचा लाभ घता यावा महणन जथ ही सिवधा

कोणतयाही बकानी उभारललया िविश समपदश कदरामधय उपलबध करन िदली असल तया कदराच प व वळ इ आमही आमचया शाखत परदिशत कर

820 अिभलख उपलबध करन दण (Getting records)

आपलया वहाराशी सबिधत कागदपतर रकॉडरस आपण िवनित कलयास व अिभरकषण कालावधीमधय असलयास आमही

मलय आकारन आपणास उपलबध करन दऊ

56

9 शाखा बद करणशाखची जागा बदलण

(Branch Closure Shifting)

a जर आमही आमची शाखा बद करणयाची योजना आखली असल िकवा शाखा सथलातरीत करणार असलो िकवा

तमहाला बिकग सवा दण सर ठवण आमहाला अशकय झाल तर आमही तमहाला- i तया पिरसरात इतर कोणतयाही बकची एकही शाखा कायररत नसल तर दोन मिहनयाची नोटीस दऊ ii इतर सवर पिरिसथतीत एक मिहनयाची नोटीस दऊ

b जर आमही शाखा सथलातरीत करणार अस तर शाखचया नवीन जागचा सपणर प ा दऊ

c शाखचया कामकाजाचया वळात काही बदल असलयास तमहाला कळव

10 आिथक समावषण (Financial Inclusion)

a िकमान िशललक रकमची अट न ठवता आमही मलभत बचत बक ठव खात (Basic Savings Bank

Deposit Account - बीएसबीडी खात) छोट खात (Small Account) आिण जन-धन खात उपलबध करन

दऊ मातर यासाठी भारतीय िरझवहर बकन व भारत सरकारन खात उघडणयासाठी वळोवळी जारी कललया ldquoतमचया

गराहकाला ओळखाrdquo (KYC) आिण अटी मनी लॉिनडरग (AML) चया अतगरत िदललया सचनाच पालन आवशयक

असल तयाचबरोबर िनःशलक एटीएम काडर िकवा एटीएम-कम-डिबट काडारसह आमही िकमान सामानय सिवधा दऊ

व तयाची मािहती दऊ खात उघडताना ही सवर सबिधत मािहती तमहाला पारदश पण साग b सलभ कललया ldquoकवायसीrdquo िनयमानसार आमही अस खात उघडन दणयाची सिवधा दऊ परत ही खाती छोटी

खाती महणन स ा मानली जातील आिण तयासाठी लाग असलल परितबध सथािनक भाषत व तमहाला सहज

समजल अशा प तीन सािगतल जातील c मलभत बचत बक ठव खात (बीएसबीडी खात) उघडणयासाठीचया आवशयकता व छोट खात ldquoजन धनrdquo खात

उघडणयासाठी सलभ कवायसी प तीखाली आवशयक कागदपतराची यादी ि भाषी ितरभाषी रपात आमही सवर शाखामधय ठळकपण परदिशत कर d आमचया कमरचा-यामधय िवशषतः काउटरवरील कमरचा-यामधय जागरकता िनमारण वहावी महणन तयाचया

परिशकषणासह इतर आवशयक पावल उचल

57

e सामानय बिकग सिवधा आमही तमहाला िनःशलक उपलबध करन दऊ जस खात चाल ठवणयासाठी एका मिहनयात

ठरािवक वळाच पस काढण सामानय करिडट काडर (General Credit Card) वहार व इलकटरॉिनक माधयमान

राजय व कदर सरकारकडन तमचया खातयात पस अतिरत होण

f आपण इिचछत असलयास गणविधत सवा (Value Added Services) आमही िनःशलक अथवा कमी शलक

आकारन दऊ तयासाठी तमहाला समजल अशा भाषत अगोदर समजावन साग g जर सवा वहार िकवा शलक यामधय काही बदल होणार असतील तर त लाग होणयापव िनदान एक मिहना

आधी तमहाला कळव h ह बदल तमहाला सोयीचया माधयमा ार कळव जस शाखतील नोटीस बोडर िकवा ायसाियक परितिनधी

(िबझनस कॉरसपॉडनट) िकवा पतर इ i जथ आमची शाखा नसल तथ भारतीय िरझवहर बकचया पथदश मागरदशरक सचनानसार खात उघडण ठवी

ठवण रककम व वहाराचया सखयचया मयारदनसार पस काढण िशललक रकमची चौकशी इ व एका िठकाणाहन

दसरीकड पस अतिरत करण इ सवासाठी ायसाियक परितिनधी (िबझीनस कॉरसपॉडनट - BC) ावसायीक

सिवधारक (िबझीनस फिसिलटटर - BF) नमणयाचा परयास कर

j आमही मोबाईल बिकग सवा दणयाचाही परयास कर

k मोबाईल फोन एनइसीएस एनइएफटी सारखी इलकटरॉिनक माधयम इ ारस ा पस हसतातिरत करणयाचया

इतर सिवधा दणयाचा परयास कर l बिकग आउटलटस बीसी बीएफचया कित व तरट साठी (Acts of commission and omission) आमही

जबाबदार अस आिण तयाचया िवर न दललया कोणतयाही तकरारीचा तपास कर m तमहाला गरज असलयास आमही तमहाला परवडणा-या िकमतीत कजर सिवधा दऊ जयाचया अटी व शत तमही

कजारसाठी अजर कराल तवहा तमहाला साग n आमचयाकड असललया िविवध कजर योजना तमहाला साग जयात पढील गो चा अतभारव असल जस तमचया

कजारचया अजारवर िवचार करणयासाठी बकला आवशयक असणारी िकमान मािहती अशा कजारना लाग होणा-या

महतवाचया अटी व शत बककड ठवल जाणार तारण ाजदर व ाज आकारणयाची प त व काळ परतफडीची प त इ

o सरकार परायोिजत योजनचया अतगरत पराधानय कषतरातील (Priority Sector) रपय एक लाखापयरतचया

कजारसाठी दययम (कोलटरल) तारण आमही मागणार नाही (स म व लघ उ ोजकासाठीच (MSE) कजर सोडन जथ

तयाचयासाठी दययम तारणमकत कजर मयारदा रपय 10 लाख आह) शकषिणक कजर योजनअतगरत रपय चार

58

लाखापयरतचया शकषिणक कजारसाठी िकवा वळोवळी सधािरत रकमवर आमही दययम तारणाचा आगरह धरणार

नाही p आमचया कडन घतललया कजर सिवध सदभारत तमहाला काही आिथक अडचण चा सामना करावा लागत

असलयास आमही सहानभतीपवरक व सकारातमकतन तयावर िवचार कर q वर उललख कलयापरमाण तमही तमचया कोणतयाही आिथक िववचनब ल आमहाला सिचत कर शकता जयायोग

तमचया समसयावर मात करणयासाठी आमही तमहाला मदत कर शकतो तमचया कजारचया अजारवर िवचार करताना जर एखा ा िविश सरकार परायोिजत योजनअतगरत ldquoशनय दाियतवrdquo (No Dues) परमाणपतर मागण

अिनवायर असल तर तयाचा अपवाद वागळता आमही तमचयाकड ldquoशनय दाियतवrdquo परमाणपतर मागणयाचा आगरह

धरणार नाही (वयिकतक कजरदार आिण सवय-सहायय गट [Self Help Group] आिण सह-दाियतव गट [Joint

Liability Group])

r तमचया अडचण वर मात करणयासाठी एक परयास महणन आिण दोघाचयाही िहताचया द ीन िवचार करणयायोगय

वाटलयास आमही पनरजजीवन योजना (Revival Package) तयार कर

s सामानयत शाखमधय िकवा पयारयी मागारन महणज इनफमशन आिण कमयिनकशन टकनॉलॉजी (ICT-मािहती व

सवाद ततरजञान) सारखया योगय फलटफॉमरचा वापर करन बक खातदारानी खात कस हताळाव याब ल तयाना िशकषण दऊ व मागरदशरन कर t गराहकाना िशिकषत करणयासाठी आमही आिथक साकषरता अिभयान हाती घऊ

u आिथक समावषण वध गत करणयासाठी ल य गटाला सहभागी करन लहान शहर व गावामधय िशिबर सटॉल

व टाऊन हॉल कायरकरम आयोिजत कर v पणर दशात व िवशषत बकमधय आिथक समावशनाच परय वहावत महणन आमचया सवर सतराविरल कमरचा-

याना िशिकषत करणयासाठी यतरणा राबव w जया बकिवरिहत कषतरामधय आिथक समावशन योजना राबवली जात आह तथ बकच परय पणरतवास जाव

महणन बकचया अिधका-यानी िनयिमत नहमी भटी दणयाची प त आमही सर कर

x तमचया तकरारी असतील तर तयामधय ताबडतोब लकष दणयाचा व लवकरात लवकर तयाच िनरसन करणयाचा

परयास कर y जर तमहाला बक िकवा तयाच वसाय परितिनिध (BC) वसाय सिवधारक (BF) याचया िवर गा-

हाणतकरार असल तर तकरार करायची प त आिण बकत तकरार िनवारणाची यतरणा काय आह तसच तमचया तकरारीच बककडन िनवारण झाल नाही िकवा तमच समाधान झाल नाही तर बिकग लोकपाल योजन िवषयी साग z आिथक समावशन कायरकरमाची आमही ापक परिसि कर आिण गराहकाना िविवध उतपादन व सवािवषयी

मािहती दऊ

59

11 ज नागिरक व िद ाग िकत (Senior Citizens and Differently Abled Persons)

a आमच िवशष गराहक जस ज नागिरक िद ाग व अिशिकषत लोकाना आमचयाशी वहार करणयास सोप व

सोयीसकर जाव महणन आमही पणर परयास कर अशा अजरदार व गराहकाना सोयीसकर अशी धोरण उतपादन व सवाचा यात समावश असल b तमहाला बिकग सवा िमळवण सकर होईल अशा परणाली व प ित तयार करणयाचा परयास कर

c आमचया शाखा व एटीएम मधय िकतश यणयासाठी सलभ व सोयीच रसत बनिवणयाचा परयास कर बकचया

शाखामधय आिण एटीएममधय रप आिण रिलगची सिवधा दणयाचा परयास कर जणकरन जय नगिरकाना आिण िद ाग िकतना बकचया िविवध सिवधाचा लाभ घता यईल d तमचयाशी सवाद साधणा-या आमचया कमरचा-याना तमच बिकग वहार करताना तमहाला मदत करणयासाठी

परोतसाहन दऊ 2 या सिहतमधय िदललया इतर सवर बाधीलकी ितिरकत - i आमही आपलयाला यथोिचत अगरकरम दऊ बिकग वहार व तकरार िनवारण यामधय वयिकतक सवा दणयाचा

परयास कर ii बिकग हॉलमधय बसणयाची सिवधा दणयाचा परयास कर

iii ldquoएक िखडकीrdquo (One Window) प ित ार तमहाला आमचया सवा दणयाचा परयास कर

iv तमही परािधकत कललया िकतला तमही िनि त कललया मयारदपयरत तयान परािधकार पतर व पासबक सादर कल

तर पस काढणयाची परवानगी दऊ v िवशष पिरिसथतीमधय जस आजारपण शाखमधय परतयकष यऊ न शकण इ वळी घरी सवा (डोअरसटप बिकग)

दणयाचा परयास कर (जस रककम सवीकारणखातयामधय चकडीडी इ जमा करण िकवा रककम पोचवणचकचया बदलयात डीडी दण इतर लखी मागणया इ)

70 वषारहन अिधक वयाचया जय नागिरकासाठी आिण िद ाग िकतसाठी िकवा शारीिरक िवकलता असणा-या िकतसाठी (व कीयदष ा परमािणत दीघरकालीन रोग िकवा अपगतव असण) दि हीन िकतसह आमही मलभत

बिकग सवासाठी घरपोच बिकग सिवधा परवणयाचा एकितरत परयास कर उदा अशा गराहकाचया घरी जाऊन

60

पावती बदलयात रोख आिण धनादश इतयािद घण िडमाड डराफट पोहोचवण कवायसी कागदपतर घण आिण

हयातीचा दाखला दण इ

vi िनवि वतनधारकाना तयाचया खातयात जमा होणा-या िनवि वतनाचया रकमच िववरण असलली पनशन सलीप

दऊ vii िवशष पिरिसथतीत िनवि वतन तमचया घरी यऊन दणयाचा परयास कर

viii मािहतीच कनदरीकरण (Centralized Data) करन िनवि वतनधारकानी सादर करण अिनवायर असलल

हयातीच परमाणपतर आमचया बकचया कोणतयाही शाखत सवीकार ix ऑिटझम सरबरल पलसी मटल िरटाडशन आिण बहअपगतव असललया िकतचया नातवाईकपालकाना रा ीय

िव सत अिधिनयम 1999 चया अतगरत कायदशीर पालक कसा िनयकत करावा याच मागरदशरन कर महणज तो अशा िकतच खात उघड शकल व चालव शकल

x आमही ह सिनि त कर की कोणताही भदभाव न करता अध िकतना सवर बिकग सिवधा जस चक बक एटीएम

नट बिकग लॉकर िकरकोळ (Retail) कजर करिडट काडर इ िदलया जातील

xi अध िकतना िविवध बिकग सिवधाचा लाभ घता यावा महणन आमही शकय तवढी मदत कर

xii आमही िनयिमतपण गराहक बठका आयोिजत करणयाचा परयास कर महणज तमहाला तमच महणण माडता यईल व सामिहक अनभवाचा फायदा होईल

xiii

12 तमचया खातयाची सरकषा (Protecting Your Accounts)

121 सरिकषत व िव सनीय बिकग व पमट परणाली (Secure and Reliable banking amp payment

systems)

a तमही िव सनीय आिण सरिकषत अशा पमट परणालीचा उपभोग घऊ शकाल ह सिनि त करणयासाठी आमही

सव म परयास कर b सरकषा वसथचा एक भाग महणन आमही जथ वहायर असल तथ सीसीटीवही बसव जयामळ बारका ान लकष

ठवता यईल

122 आमहाला अ यावत ठवणयाबाबत (Keeping us updated)

a कपया तमच नाव प ा टलीफोन कर व ई-मल आयडी आमचयाकड न दवला गलयाची खातरी करन घया महणज

तमहाला आमही आवशयक अलटर पाठव सतकर कर शक

61

b कपया तमही तमच नाव प ा फोन करमाक ई-मल आयडी बदललयास अशया बदलाचा परवा आवशयक

तदनषिगक कागदपतरासह तातडीन आमहाला कळवणयाची खातरी करन घया जयायोग आमहाला आवशयक असल

तवहा तमचयाशी सपकर साधण शकय होईल 123 तमच खात तपासण (लकष ठवण) (Checking your account)

a आमही तमहाला िशफारस करतो सचवतो की तमही तमच िववरणपतर िकवा पासबक िनयिमतपण तपासत

जा व जर एखादी न द (Entry) तमहाला चकीची वाटली तर लवकरात लवकर आमहाला कळवा महणज

आमही ती तपासन पाह थट नाव (Direct Debit) आिण सथायी आदश (Standing Instructions)

नहमी तपासत रािहलयामळ तमच पस तमहाला पािहज तथच गलयाची खातरी पटल

b जर तमचया खातयातील एखा ा वहाराची चौकशी करणयाची आमहाला गरज वाटली तर आमचयाशी व

जर पोलीसइतर तपासणी यतरणाचा चौकशीमधय सहभाग आमहाला आवशयक वाटलयास तयाचयाशी

सहकायर करण गरजच राहील

124 काळजी घणयाबाबत (Taking care)

तमच खात सरिकषत ठवण व ठकबाजीफसवणक टाळणयास मदत करणयासाठी तमच चकस पासबक व

इतर गोपनीय मािहती याची काळजी घण गरजच आह यासाठी कपया खालील सचनाच पालन करा

a i तमच चकबक व काड एकतर ठव नका

ii कोर चक (धनादश) सही करन ठव नका

iii इतर कोणाला तमचया खातयाची मािहती पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती दऊ नका

b तमचया काडर चकबकचा गरवापर टाळणयासाठी त कस सरिकषत ठवाव ह आमही तमहाला साग

c जर तमच चकबक पासबक िकवा एटीएमडिबटकाडर हरवल िकवा चोरी झाली असल िकवा इतर कोणाला

तमचा ओळखकरमाक िकवा इतर सरिकषत मािहती कळली असल अशा पिरिसथतीत आमहाला कळिवलयावर आमही तयाचा गरवापर रोखणयासाठी ताबडतोब पावल उचल िपनपासवडर (परवलीचा शबद ) कोणाला

कळलयास तमही तो ताबडतोब बदलण गरजच आह d जर तमहाला असा सशय आला िकवा अस आढळल की तमच चकबक पासबक काडर हरिवल आह िकवा चोरीला

गल आह िकवा इतर कोणाला तमचा ओळख करमाक पासवडर िकवा इतर गोपनीय मािहती कळली आह तर

तमही त आमहाला ताबडतोब कळिवण आवशयक आह

62

e तमच वर नमद कलयापरमाण झालल नकसान तमही आमचया चोवीस तास ldquoटोल-फरीrdquo नबरवर कळव शकता

आिण तशी लखी प ी ताबडतोब पाठव शकता अनयथा वकिलपकरीतया आपलयाला या कारणासाठी िदललया

आमचया ई-मल पततयावर कळव शकता

f आमहाला सिचत करपयरतचया कालाविधत जर काही गरवापर झाला तर तयाला तमही जबाबदार असाल

125 परदान (पमट) र करण (Cancelling payments)

a चकच परदान थाबवणयासाठी (Stop Payment) िकवा िदलली सथायी सचना (Standing Instructions)

िकवा थट नाव टाकणयाचया सचनची (Direct Debits) न द र करणयासाठी तमही आमहाला लखी कळवण

आवशयक राहील

b तमचयाकडन कोणताही आदश माग घणयाची सचना आमही सवीकार तयासाठी लाभाथ परयोकत ससथा

(बनिफशरी यजर इिनसट ट) कडन पवर मानयता समित घणयाची आवशयकता असणार नाही

c जर परदान र करणयाचा तमचा िनणरय तमही आमहाला सिचत कला नाही तर परदान र करण शकय होणार

नाही

d करिडट काडरची परदान र करण ही इतर िनधारिरत अटी व शत चया अधीन असतील

126 नकसानीच दाियतव (Liability for losses)

जर तमही फसवणक कलीत तर तमचया खातयाच होणार सवर नकसान ही तमची जबाबदारी असल जर तमही

आवशयक ती काळजी घतली नाही व तयामळ तमच नकसान झाल तर तमही जबाबदार असाल

63

पिरिश ndash सप ीकरणकोश (Glossary)

सदर ाखया कोडमधय आललया शबदाच अथर व अटी याच सप ीकरण दत या ाखया कायदशीर िकवा ताितरक

नाहीत

आधार प एक मोबाइल अ प (अनपरयोग) ज बायोमिटरक काडर वापरन िडिजटल पमट कर दत अ प अ प ह अ पलीकशन (अनपरयोग) या शबदाच सिकष रप आह अ पलीकशन हा एक सॉफटवअर परोगरम असतो जयाची रचना वापर करणा-यासाठी एक िविश िकरया पार पाडणयासाठी कलली आसत एटीएम ndash

एटीएम (Automated Teller Machine) ह एक मिशन आह जया ार गराहक तयाच काडर िपन (PIN)

ओळखकरमाक वापरन पस काढण इतर मािहती व इतर सवा िमळव शकतो

बिकग लोकपाल वाद िनवारण करणारी एक सवततर परािधकत ससथा जी िरझवहर बकन िकत आिण लहान ावसायीक ससथाना

तयाचया बकाशी होणा-या वादातन तोडगा काढणयासाठी िनमारण कली आह

बिकग आउटलट एक िनि त िठकाणी बिकग सवा दणार यिनट िजथ बकच कमरचारी िकवा वसाय सहयोगी (Business

Correspondents) तनात कलल असतात व ितथ ठवी सवीकारणयाचा धनादश वटवणयाचा रोख रककम

काढणयाचा िकवा कजर दणयाचया सवा आठव ातन िकमान पाच िदवस दररोज चार तास परवलया जातात भीम ldquoभारत इटरफस फॉर मनीrdquo ह मोबाइल अ प नशनल पमटस कॉप रशन ऑफ इिडया (एनपीसीआय) न िवकिसत कलल असन त यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) वर आधािरत आह काडर

64

एक पलिसटकच काडर ज वसत आिण सवाचा मोबदला दणयासाठी िकवा पस काढणयासाठी गराहक वापरतो या

सिहतमधय डिबट करिडट समाटर व एटीएम काडरचा समावश कला आह

करिडट काडर करिडट काडर ह करिडट सिवधा िमळणार पलिसटकच काडर आह जया ार तमही खरदी कलल सामान व सवाच पस दऊ शकता िकवा रोख रककम काढ शकता

धनादश सकलनाच धोरण (Cheque Collection Policy)

धनादश सकलनाच धोरण महणज वगवगळया सथािनक व बाहरगावचया बकाच चक व पीओडीडी इ तया - तया

खातयात जमा करणयासाठी बकामधय जमा कल जातात तया सबधीच धोरण ा ार खालील काम कली जातात

चक िवकत घणयाची िवनित चक जमा करणयासाठी वळची मयारदा चक सकलन करणयास िवलब झालयास ाज दण सथािनक व बाहरगावचया चकची रककम ताबडतोब करिडट करण चकइनसटरमटस सकरमणा दरमयान (In-transit) हरवलयास तो सकिलत करणयासाठी लागणारा आकार

गराहक जयाच बकत खात आह अशी िकत (जयामधय दस-या िकतबरोबर सयकत खात िकवा मतयपतर वसथापक िकवा

िव सत िकवा िहनद अिवभकत कटबाचा ldquoकतारrdquo महणन खात याचा समावश होतो परत एक ानच ापार

करणारी िकत परोपरायटरशीप भागीदारी कपनया कलब आिण सोसायटी याचा समावश होत नाही) िकवा ज

बकची इतर उतपादन सवा याचा वापर करतात

चाल खात हा एक मागणीनसार रककम काढ़ता यऊ शकणारा ठवीचा परकार आह या खातयातन िशललक रककम असलयास

िकवा ठरािवक रककम िकतीही वळा काढता यत

मत िकतच खात जया ठव खातयाचा खातदार मत झाला असल िकवा सयकत खातयाचा एक िकवा अिधक खातदार मत झाल असतील अस खात मत िकतच खात मानल जात

डीमट खात डीमट खात महणज डीमटिरयलाईजड खात जयामधय गतवणकदाराच रोख इलकटरॉिनक सवरपात ठवलल असतात

ठव खाती ldquoबचत ठवrdquo महणज मागणीपरमाण िविश कालाविधमध ठरािवक वळा पस काढणयाची व ठरािवक रकमची

स ा बकन मयारदा घातल असलल ठव खात आह

65

ldquoमदत ठवrdquo महणज एका िनि त अशा कालाविधसाठी बकमधय ठवलली ठव जी मदत सपलयानतरच काढता यत यामधय पनरावत ठवदपपट लाभ ठवकमी काळासाठी ठविनि त ठवमािसक उतप

योजना तरमािसक उतप योजना इ चा समावश होतो

ldquoनोटीस ठवrdquo महणज ठरािवक काळासाठी ठवलली मदत ठव पण एक पणर कामकाज िदवसाची नोटीस

दऊन ही ठव काढन घता यत

इिकवटी इिकवटी महणज एखा ा कॉप रट ससथचया भाडवलाचा भाग जो कपनीच समभाग (शअसर) महणन भौितक सवरपात

(Physical form) िकवा डीमटिरयलाइजड (Demat) सवरपात असतो

इलकटरॉिनक िकलअिरग सिवहस (इसीएस)

समाशोधन कदराचया (Clearing House) सवा ार एका बक खातयातन दस-या बक खातयामधय इलकटरॉिनक

माधयमा ारा िनधी हसतातरण करणयाची ही एक प ित आह

िसथर ाजदर (Fixed Rate of Interest)

कजारवरील िसथर ाजदर महणज कजारचया पणर कालावधीसाठी िनि त कलला िसथर असा ाजदर िकवा लाग असललया अटी व शत नसार जो पिहलया काही वषारनतर सधािरत (Revise) करता यतो

तरगता बदलता ाजदर (Floating Rate of Interest)

कजारवरील तरगता िकवा बदलता ाजदर महणज असा ाजदर जो िसथर नाही परत सदभर दराशी (Reference

Rate) जोडलला असल व सदभर दरात जस बदल होतील तयापरमाण ाजदर बदलल

हमी (Guarnatee)

परामखयान जबाबदार असललया कतीन कजारचा भरणा करणयास अथवा बधनाची पतरता करणयास कसर (Default) कलयास अनय िकतन कजारचा भरणा अथवा बधनाची पतरता करणयाच िदलल लखी आ ासन

सरकारी रोख सरकारी रोख महणज सरकारन सावरजिनक कजर उभ करणयासाठी िनमारण कलली व जारी कलली परितभित िकवा रोख स िकवा अपरवत खात (Inoperative Dormant Account)

स िकवा अपरवत खात महणज अस बचत िकवा चाल खात जयामधय दोन वषार पासन वहार झालल नाहीत

66

आयएमपीएस (IMPS)

तातकाळ परदान सवा अथारत ldquoइिमिडएट पमट सिवहसrdquo ही मोबाइल फोन ारा इटरबक इलकटरॉिनक इसटट मोबाइल मनी टरानसफर सिवहस आह रा ीय इलकटरॉिनक समाशोधन सवा भारतीय िरझवहर बकन (आरबीआय) न भारताचया सीमअतगरत इलकटरॉिनक िनधी हसतातरणासाठी सर कलली ही एक यतरणा आह रा ीय सवयचािलत समाशोधन गह (National Automated Clearing House)

बकाना आिथक ससथाना कॉप रट आिण सरकारला मोठ इलकटरॉिनक वहार करणयासाठीचा हा एक वब

आधािरत मच आह एनइएफटी (NEFT)

नशनल इलकटरॉिनक फड टरानसफर (NEFT) प ित ही िनधी हसतातरणाची रा ीय सतराविरल प ित आह

जया ार दशातील एका बक शाखतन दस-या बक शाखत कोठही पस हसतातिरत करता यतात

नामिनदशनाची सिवधा नामिनदशनाचया सिवधमळ बक ह कर शकत खातदाराचया मतय नतर तयाचया खातयात जमा असलली रककम तयान

नामिनदिशत कललया िकतला दता यत खातदारान तयाचया सरकषा ककषात ठवललया वसत तयाचया मतय प ात

नामिनदिशत िकतला परत करता यतात खातदारान बकचा लॉकर भा ान घतलला असलयास तयातील वसत

नामिनदिशत िकतला दता यतात

तारीख उलटलया मळ बाद झालला धनादश (सटल चक)

असा धनादश जो जारी कलयानतर तीन मिहनयानी सकलनाकरता परसतत करणयासाठी आलला आह पन (PAN)

वयिकतक खात करमाक (PAN) हा आयकर िवभागान िदलला अकषर व अक अशया दहा वणारचा िमळन तयार कलला

असा करमाक जो सपणर भारतामधय एकमव (यिनक) असतो हा करमाक लिमनट कललया काडर सवरपात िदलला

असतो हा कायमसवरपी करमाक असन करदातयाचया रिहवासाचया पततयात बदल झाला महणन िकवा कराच

मलयाकन करणारा अिधकारी बदलला महणन तो बदलला जात नाही अश कालीन (Part time) बिकग आउटलट

एक बिकग आउटलट ज आठव ातन िकमान पाच िदवस आिण दररोज िकमान चार तास सवा परवत पासवडर (परवलीचा शबद)

67

अकषर िकवा अक िकवा सयकतपण अकषर व अक याचा समह ज गराहकान िनवडल असल असा एक कट सकत

जयामळ गराहकाला फोन िकवा इटरनट बिकग सवा सरिकषतरीतया वापरता यत ओळख पटिवणयासाठी स ा

पासवडर वापरला जातो

िपन (PIN) [वयिकतक ओळख करमाक]

हा एक गोपनीय करमाक असन काडारसह हा करमाक वापरन गराहक वसत सवाचा मोबदला दऊ शकतो पस काढ

शकतो आिण बकन दऊ कललया इतर इलकटरॉिनक सवाचा वापर कर शकतो

पीओएस (पॉइट ऑफ सलस) पीओएस िकवा सवाइप मशीन या लोकिपरय नावान ओळखल जाणार ह एक ततरजञानातमक साधन असत ज ापारी आसथापनाना (Merchant Establishments) रोकड रिहत वसथत गराहकाना वसत िकवा सवाची िवकरी

करणयास परवल जात गराहकाला कवळ तयाच डिबट करिडट िकवा परीपड काडर मशीनमधय सवाइप कराव लागत

आरटीजीएस (RTGS)

आरटीजीएस महणज िरयल टाईम गरॉस सटलमट बका ार िनधी हसतातरणाची ही सवारत जलद प त आह

आरटीजीएस मधय ldquoएकास एकrdquo असा वहार होतो जयाला गरॉस सटलमट अस महणतात व िरयल टाईम महणज

ततकषणी ताबडतोब परतीकषा कालाविध न लागता

सदभर दर (रफरनस रट)

हा बकाचा बचमाकर दर असतो असथाई दरावर (Floating Rate) आधािरत ज कजर मजर कल जात तयासाठी

सदभर दर लाग होतो परतयक बक तयाचया नीतीनसार सदभर दर ठरिवत व त वरचवर बदलल जाऊ शकतात

जय विर नागिरक जय विर नागिरक महणज 60 वष वयापकषा जासत वयाची िकत

हीशबपित झालल खात (Settled Account)

थकबाकीची परतफड करणयाकरता बकन दऊ मानय कललया ldquoएकवळ हीशबपत rdquo (ओटीएस) योजनअतगरत हीशबपतर झालल ऋण खात यातन अस सचीत होत की ऋणकोन काही रककम अदा कली असली तरी कदािचत मलतः मानय कलयानसार पणर रककम भरलली नाही ऋणक चा ऋण इितहास अ यावत करणयासाठी अशा हीशबपत झाललया खातयाची मािहती सीआयसी (CIC) ला कळवली जात

समाटर काडर समाटर काडर ह करिडट काडरचया आकाराच पलिसटकच काडर असत जयामधय मायकरोिचप घातलली असत िजचयामळ मािहती परोसस होत समाटर काडरमळ मािहतीची साठवण ओळख व अिधकतता सरिकषत रहात ह काडर दरधवनी

करणयासाठी इलकटरॉिनक मागारन पस दणयासाठी व इतर काही गरजासाठी वापरता यत

68

परशलक अनसची (Tariff Schedule)

बक आपलया उतपादन व सवासाठी गराहकाना ज शलक आकार लावत तयाची सची िकवा मािहती

यिनफाइड पमट इटरफस (यपीआय) िनिध हसतातरणाची एक परणाली जी एका पवर पिरभािषत (Pre-defined) ई-मल आयडीवरन समाटर फोन ारा

दोन बक खातयामधय िनिध हसतातरण करन दत अद धनादश (Unpaid Cheque)

बककडन `अनपड (चकता न कलला) महणन परत आलला कलला चक

जोडपतर ndash 1 सवरसमावशक सचना फलकाचा नमना

(------------------------- पयरत अ यावत) अ गराहक सवाची मािहती आमही दत असललया सवा परदिशत कलया आहत i ठव वरील परमख ाजदर आिण िवदशी चलनाच दर आमही शाखमधय वगळ परदिशत कल आहत

ii सवर ठव खातयावर सफ कसटडीतील आिण सफ िडपॉझीट वॉलटमधील वसतवर नामिनदशनाची सिवधा उपलबध

आह iii आमही खराब झाललया आिण फाटललया नोटा बदलन दतो

iv सवर मलयाची नाणी आमही सवीकारत बदलन दतो

v सथािनक आिण परगावच धनादश सकलन करणयासाठी लाग असललया कालमयारदकरता कपया आमच धनादश

सकलन धोरण वाचा vi समाधानकारक खातयासाठी आमही र _____________ पयरतचया परगावचया धनादशाच करिडट तातकाळ दऊ

करतो (कपया धनादश सकलन धोरण पहा) vii बकचा lsquoबीपीएलआरrsquo (बचमाकर पराईम लिडग रट) lsquoएमसीएलआरrsquo (मािजनल कॉसट ऑफ लिडग रट) आिण

तयाचा परभावी िदनाक ब सवा शलक अन कर

खात परकार

िकमान िशललक आवशयकता (मािसक तरमािसक अधरवािषक )

र

िकमान िशललक ठवणयात कसर झालयास शलक

र 1 बचत खात

69

क तकरार च िनवारण i जर तमची काही गा-हाणी तकरारी असतील तर कपया सपकर करा____________________

_____________________________________________________________________

ii जर तमचया तकरारीच िनवारण शाखा सतरावर झाल नाही तर तमही आमचया परादिशक कषतरीय वसथापकाकड

यथ सपकर कर शकता (प ा) ____________________________________

iii जर आमचया तकरार िनवारणान तमच समाधान झाल नसल तर तमही बिकग लोकपालाकड यथ सपकर कर

शकता (नाव प ा दरधवनी करमाक आिण ईमल आयडी ावा) ___________

_____________________________________________________________________

ड िदलया जाणा-या इतर सवा i आमही िडिजटल पमट आिण सवास ा दऊ करतो

ii आमही मलभत बचत बक ठव खात उघडतो

iii आमही थट कर सकलन सवीकारतो (कपया चलनावर पन टन कर ा चलन डरॉप बॉकस मधय टाक नका) (जर

बक ही सवा दत असल तर) iv आमही पिबलक परॉिवहडट फड खाती उघडतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

v यथ विर नागिरक बचत योजना 2004 राबवली जात (जर बक ही सवा दत असल तर)

vi भारत सरकार आिण राजय सरकार ारा परायोिजत पतपरधान रोजगार योजना इतर योजना इथ

राबवलया जातात (जर बक ा सवा दत असल तर) vii आमही एमएसएमई कज उतपादन मदरा कज दऊ करतो

viii आमही िकसान करिडट काडर दऊ करतो (जर बक ही सवा दत असल तर)

ix पतपरधान सहयय िनिध करता दणगया यथ सवीकारलया जातात

ई पिसतकचया सवरपात उपलबध असलली मािहती (कपया ldquoमी आपणास मदत कर शकतो का rdquo या काउटरशी सपकर करा)

i वरील (अ) त (ड) मधय उललिखत सवर बाबी

ii चलन िविनमय वहारासाठी नागिरकाची सनद

iii सवरसामानय वहारासाठी वळच िनयम

iv सवर बक नोटाची रचना आिण सरकषािवषयक विशष

v ठवी धनादश सकलन तकरार िनवारण यतरणा नकसान भरपाई वसली आिण तारणाचा पनररताबा गराहक हकक

आिण गराहक सरकषा सबिधत धोरणाच दसतऐवज

70

vi सपणर सवा शलक िवनामलय िदलया जाणा-या सवासह

vii नयायय कायरप ती सिहता करिडट काडर पिरचालनाची नयायय कायरप ती सिहता बकचया गराहकाशी असललया

वचनब तची सिहता स म आिण लघ वसायाशी असललया वचनब तची सिहता बकचया वासतबाहर परवायची मािहती - बकच शाखच नाव - सा ािहक स ीचा िदवस - सा ािहक शाखा नॉन-बिकग िदवस

- शाखचया कामकाजाची वळ

या सिहतची िनिमती बिकग कोड व मानक बोडर (बीसीएसबीआय) ार भारतीय िरझवहर बक इिडयन बकस असोिसएशन (भारतीय बक सघ) व सभासद बकाचया सहयोगान कली आह या सिहतचा मखय उ श चागलया व िनषपकष बिकग परिकरयचा परचार िकमान दजार िनि त करण पारदिशता वाढवण उचचतर पिरचालन दजार िमळिवण आिण तयाही पकषा चागल बकर-गराहक सबध वाढिवण हा आह जयामळ सामानय माणसाचा बिकग परणालीवरील िव ास कायम राहील

बीसीएसबीआयची सथापना फबरवारी 2006 मधय सवततर ससथा महणन कली गली व तयाचा उ श बकानी सवीकारललया बिकग कोड व मानकाच अनपालन बका गराहकाना सवा दत असताना योगय परकार करीत आहत यावर लकष ठवण व सिनि त करण हा होता बीसीएसबीआयन दोन परकारचया सिहता बनिवलया आहत- गराहकापरित बकाचया बािधलकीची सिहता आिण स म व लघ उ ोगासाठी बकाचया बािधलकीची सिहता बीसीएसबीआयचया सभासद बका जयात अनसिचत वािणजय बका शहरी सहकारी बका आिण कषतरीय गरामीण बकाचा समावश आह यानी ही सिहता सवीकारली आह बीसीएसबीआय आपली अिभकलपना (िडजाइन) व अिधदशानसार तकरार िनवारण फोरम नाही तथािप बीसीएसबीआय बकाची धोरण कामाची प त आिण परिकरयतील कमतरत

71

सबधी परणाली मधय (जर काही) कमतरता असल तर ती शोधणयाचया दि न तकरारी कड पाहत आिण ती दर करणयासाठी कारवाई करत

बीसीएसबीआय ब ल अिधक मािहतीसाठी कपया wwwbcsbiorgin ा वबसाईटला

भट ा

भारतीय बिकग सिहता आिण मापदड मडळ wwwbcsbiorgin