รายงานสืบเนื่อง - DeepSouthWatch.org · 2018-04-22 · ณ ห้องบรรยาย 2 สถาบันสันติศึกษา กลุ่มวัฒนธรรมกับการแก้ไขความขัดแย้ง:

จดท�ำโดย

สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร

15 ถนนกำญจนวนช ต�ำบลคอหงส อ�ำเภอหำดใหญ จงหวดสงขลำ 90110

โทรศพท 0-7428-9450-4 โทรสำร 0-7428-9451

อเมล [email protected]

เวบไซต http://peacestudies.psu.ac.th

ISBN : 978-616-271-432-0

210 หนำ

พมพครงท 1 : กนยำยน 2560

พมพท สหมตรพฒนำกำรพมพ (1992), กทม.

รายงานสบเนองการประชมวชาการระดบชาต:

วนสนตภาพสากล ครงท 2“50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม”

21 กนยายน พ.ศ. 2560

(สงวนสทธตำมพระรำชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537)

[การประชมวชาการระดบชาต: วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม”]

iii

ค าน า

ดวยสถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร ก าหนดจดประชมวชาการระดบชาต: วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม” ในวนท 21 กนยายน 2560 ณ หอง FMS 3409 อาคารวจยและพฒนาองคความรเพอการจดการ คณะวทยาการจดการ และสถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ โดยมวตถประสงค เพอเปดพนทในการน าเสนอผลงานวจย และผลงานวชาการตางๆ ซงเปนสวนหนงของกระบวนการพฒนางานวจย ใหเกดการถายทอดองคความร แลกเปลยนเรยนร ท าใหนกวจยหรอนกวชาการทมารวมประชมไดสรางเครอขายในการวจยเพอการพฒนาตอไป อกทง วนท 21 กนยายน ของทกป เปนวนสนตภาพสากล (International Day of Peace หรอ World Peace Day) สถาบนสนตศกษาไดตระหนกถงความส าคญในวนดงกลาว จงก าหนดจดประชมวชาการระดบชาต ภายใตชอ “การประชมวชาการระดบชาต: วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม” โดยการประชมวชาการครงนประกอบดวยการปาฐกถาพเศษ หวขอ “บทบาทของมหาวทยาลยในการสรางสนตภาพ” การเสวนา ในหวขอ “ม.อ. กบการสรางสนตภาพเพอสงคม” และการน าเสนอผลงานวจยของนกวจย และนกวชาการจากสถาบนอดมศกษาทวประเทศ โดยมการน าเสนอผลงานวจยภาคบรรยาย จ านวน 14 บทความ ทผานการพจารณาจากคณะกรรมการผทรงคณวฒพจารณาบทความจาก 11 มหาวทยาลย และ การจดเสวนา หวขอ “การจดการความขดแยงและสนตศกษา: บทเรยนจากชมชนภาคใต” ตลอดจนการจดแสดงนทรรศการผลงาน และผลตภณฑจากการสงเสรมการสรางสนตภาพในพนทชายแดนใตคณะผด าเนนงานการจดประชมวชาการ ใคร ขอขอบคณวทยากร ตลอดจนผน าเสนอผลงานวจย ผเขารวมประชมวชาการ คณะท างานจากสถาบนสนตศกษา และคณะกรรมการจากหนวยงานตางๆ ทงภายใน และภายนอก มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทมสวนรวมส าคญในการจดประชมวชาการในครงน ใหประสบความส าเรจตามวตถประสงคทกประการ

สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร กนยายน 2560


iv

สารจากอธการบด มหาวทยาลยสงขลานครนทร รองศาสตราจารย ดร. ชศกด ลมสกล

มหาวทยาลยสงขลานครนทร เปนหนงในมหาวทยาลยวจยชนน าของประเทศไทย การขบเคลอน และการสนบสนนการวจยจงเปนหนงในเปาหมายหลกของทางมหาวทยาลย เพอใหบคลากรและนกศกษาของมหาวทยาลยสามารถผลตและพฒนามหาวทยาลยสงขลานครนทรใหกาวไปสมหาวทยาลยวจยในระดบนานาชาตไดอยางภาคภม การทมหาวทยาลยจะผลตผลงานวจยทมคณภาพ พรอมทงพฒนาผลงานวจยใหไดรบการยอมรบจากระดบชาตและระดบนานาชาต ไดนน บคลากรและนกศกษาจ าเปนจะตองมพนททสรางโอกาสในการเสนอผลงาน และเปลยนความรทางวชาการระหวางผวจยและผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของกน ทงจากในสถาบนเดยวกนและสถาบนอนๆ ภายในประเทศ

ในการน จงนบวาเปนโอกาสอนดทสถาบนสนตศกษา อนเปนหนวยงานหนงของมหาวทยาลย สงขลานครนทร ไดเลงเหนถงความส าคญของการเปดพนทใหนกวจยไดน าเสนอผลงานวจยของตนเอง ดวยการจดโครงการประชมวชาการระดบชาต: วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม” ในวนท 21 กนยายน 2560 โดยมจดมงหมายเพอใหนกศกษาและนกวชาการไดน าเสนอผลงานวจยและผลงานวชาการตางๆ เปนสวนหนงของกระบวนการพฒนางานวจย เพอท าใหเกดการถายทอดองคความร แลกเปลยนเรยนร และท าใหนกวจยหรอนกวชาการทมารวมประชมไดสรางเครอขายในการวจยเพอการพฒนาตอไป

ผมหวงเปนอยางยงวา การประชมวชาการในครงนจะเปนอกกาวหนงทเปดโอกาส ใหกบอาจารยนกวจย นกศกษา ของมหาวทยาลยตางๆ ตลอดจนผสนใจทกทานไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรรวมกนเพอเปนเครอขายการสรางสรรคงานวจย และสามารถพฒนาองคความรทไดจากการประชมวชาการระดบชาตในครงนใหเกดประโยชนกบประเทศชาตไดในอนาคต

สดทายน ผมในนามของอธการบดมหาวทยาลยสงขลานครนทร ขอขอบคณเจาของผลงานวจยทกทานทไดผลตผลงานวจยทมคณภาพและมคณคา จนท าใหการน าเสนอผลงานระดบชาตครงน มความสมบรณ เปนไปตามเจตนารมณของผรบผดชอบในการด าเนนงานตามโครงการในครงน

รองศาสตราจารย ดร. ชศกด ลมสกล อธการบดมหาวทยาลยสงขลานครนทร


v

สารจากผอ านวยการสถาบนสนตศกษา รองศาสตราจารย ดร. วชย กาญจนสวรรณ

สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร ไดจดตงขนในป พ.ศ. 2547 เพอเปนองคกรในการสรางองคความร และผลตบคลากรทมคณภาพดานสนตภาพ และพฒนากระบวนการในการแกปญหาหรอความขดแยงดวยสนตวธ โดยเนนปญหาในสงคมไทย โดยเฉพาะในพนทภาคใต และเชอมโยงกบกระบวนการสรางสนตภาพระดบสากล อกทงสงเสรมใหนกศกษามวฒนธรรมสนตภาพ (Culture of Peace) เพอใหอยรวมกนกบผอนอยางมความสข

การประชมวชาการระดบชาต: วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม” ในวนท 21 กนยายน พ.ศ. 2560 ปนมไดรบเกยรตจาก ศาสตราจารย นายแพทยวจารณ พานช เปนองคปาฐก บรรยายพเศษเรอง “บทบาทของมหาวทยาลยในการสรางสนตภาพ” โดยมนกศกษา นกวจย และนกวชาการไดน าเสนอผลงานวจยและผลงานวชาการตางๆ เพอท าใหเกดการถายทอดองคความร และเพอใหผทมารวมประชม สรางเครอขาย แลกเปลยนเรยนรในการวจยเพอการพฒนาตอไป นอกจากน วนท 21 กนยายน ของทกป ถอวาเปนวนสนตภาพสากล (International Day of Peace หรอ World Peace Day) ทสถาบนสนตศกษาไดตระหนกวาเปนวนทมความส าคญ โดยองคกรสหประชาชาตไดประกาศใหเปนวนทหยดใชความรนแรงทวโลก และหยดการท าสงครามตลอดทงวน เพอมงหวงใหเคารพตอชวตทงมวล เคารพศกดศรของแตละบคคล โดยไมแบงชนชน หรอล าเอยง ไมใชความรนแรงในทกรปแบบ โดยเฉพาะตอเดก เยาวชน และสตร

การทจะใหผคนตระหนกถงวนนส าคญ เรมตนจากความสงบภายในจตใจของแตละบคคล เปนความสงบ “เพยงหนงนาท” ซงท าใหตระหนกถงตวเองรเทาทนตวเอง ทจะใชสตปญญา แกปญหาตาง ๆ ดวยสนตวธ

สถาบนสนตศกษาขอขอบคณคณาจารย ทง 11 มหาวทยาลยทรวมเปนคณะกรรมการพจารณา และคดเลอกบทความ ขอบคณวทยากร องคปาฐก ทานอธการบด มหาวทยาลยสงขลานครนทร ทมาเปนประธานเปดงาน และอาจารยนกศกษาทกทานทมารวมงาน

รองศาสตราจารย ดร. วชย กาญจนสวรรณ

ผอ านวยการสถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร


vi

รายนามผทรงคณวฒพจารณาบทความ

1. รองศาสตราจารย ดร.วชย กาญจนสวรรณ ประธานกรรมการ 2. ศาสตราจารย ดร.พระชาตร เหมพนโธ กรรมการ 3. ศาสตราจารย ดร.สมภาร พรมทา กรรมการ 4. รองศาสตราจารย ดร.ชดชนก เชงเชาว กรรมการ 5. รองศาสตราจารย ดร.วนชย ธรรมสจการ กรรมการ 6. รองศาสตราจารย ดร.เกษตรชย และหม กรรมการ 7. รองศาสตราจารย ดร.รงค บญสวยขวญ กรรมการ 8. รองศาสตราจารย ดร.อมาพร มณแนม กรรมการ 9. รองศาสตราจารย ดร.วรยทธ ศรวรกล กรรมการ 10. รองศาสตราจารย กรกฎ ทองขะโชค กรรมการ 11. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรสมภพ จตรภรมยศร กรรมการ 12. ผชวยศาสตราจารย ดร.สกร หลงปเตะ กรรมการ 13. ผชวยศาสตราจารย ดร.มนตร เพรชนาจกร กรรมการ 14. ผชวยศาสตราจารย ดร.บฆอร ยหมะ กรรมการ 15. ผชวยศาสตราจารย สทธศกด ดอเระ กรรมการ 16. ดร.นฤทธ ดวงสวรรณ กรรมการ 17. ดร.ธญรด ทวกาญจน กรรมการ 18. ดร.ตายดน อสมาน กรรมการ 19. ดร.พทธธรา นาคอไรรตน กรรมการ 20. ดร.ฐตวฒ บญยวงศววชร กรรมการ 21. ดร.นพ. บรรพต ตนธรวงศ กรรมการ 22. ดร.ขนทอง วฒนะประดษฐ กรรมการ 23. ดร.สงเสรม แสงทอง กรรมการ 24. ดร.นวด สาหม กรรมการและเลขานการ


vii

ก าหนดการ

การประชมวชาการระดบชาต: วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม” วนท 21 กนยายน พ.ศ. 2560

08.30 – 09.00 น. ลงทะเบยน ณ หอง FMS 3409 อาคารวจยและพฒนาองคความรเพอการ

จดการ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร 09.00 – 09.05 น. กลาวรายงาน

โดย รองศาสตราจารย ดร.วชย กาญจนสวรรณ ผอ านวยการสถาบนสนตศกษา 09.05 – 09.15 น. กลาวเปดงาน

โดย รองศาสตราจารย ดร.ชศกด ลมสกล อธการบดมหาวทยาลยสงขลานครนทร

09.15 – 10.15 น. ปาฐกถาพเศษ หวขอ “บทบาทของมหาวทยาลยในการสรางสนตภาพ” โดย ศาสตราจารย นายแพทยวจารณ พานช

10.15 – 12.00 น. เสวนา หวขอ “ม.อ. กบการสรางสนตภาพเพอสงคม” โดย คณบรรจง นะแส นายกสมาคมรกษทะเลไทย คณโซรยา จามจร นกวชาการส านกสงเสรมและการศกษาตอเนอง ม.อ. ปตตาน คณอดม ทกขระ นายกองคการบรหารสวนต าบลร าแดง คณภวสษฏ สขใส ผอ านวยการและบรรณาธการหนงสอพมพโฟกสภาคใต ด ำเนนรำยกำรโดย ดร.นฤทธ ดวงสวรรณ อาจารยประจ าสถาบนสนตศกษา ม.อ. หาดใหญ

12.00 – 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 17.00 น. น าเสนอผลงานวชาการ ณ สถาบนสนตศกษา กลมการแกปญหาชายแดนใต:

ณ หองบรรยาย 1 สถาบนสนตศกษา กลมชมชนกบการพฒนา:

ณ หองบรรยาย 2 สถาบนสนตศกษา กลมวฒนธรรมกบการแกไขความขดแยง:

ณ หองประชม ชน 3 สถาบนสนตศกษา (พรอมรบประกาศนยบตรในหองน าเสนอผลงาน)


viii

การเสวนาวชาการ “การจดการความขดแยงและสนตศกษา: บทเรยนจากชมชนภาคใต”

ณ หอง FMS 3409 อาคารวจยและพฒนาองคความรเพอการจดการ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร


ix

ก าหนดการน าเสนอผลงานวจย

กลมการแกปญหาชายแดนใต: ณ หองบรรยาย 1 สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วพากษโดย: ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรสมภพ จตรภรมยศร ด าเนนรายการโดย: อาจารยเพญนภา พทรชนม

ล าดบ เวลา ชอเรอง

1 13.00 - 13.30 น. ปญหาการพฒนาสงคมและเศรษฐกจของรฐในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลาย ในจงหวดชายแดนภาคใต ระหวาง พ.ศ. 2547-2557

โดย: วนฮารงค บนอสรส

2 13.30 - 14.00 น. Impact of violent conflict incidents on women, children, and elderly in Southern Thailand

By: Supaporn Panatnachee*, Metta Kuning, Nittaya McNeil and Mayuening Eso

3 14.00 - 14.30 น. สทธก าหนดชะตากรรมตนเองในความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตของไทย

โดย: ปรวรรณ วงษรวยด

4 14.30 - 15.00 น. การรบขอมลขาวสารกระบวนการสนตภาพชายแดนใตของประชาชนภายใต โครงการเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมในภาคใตของประเทศไทย (STEP II)

โดย: นวด สาหม* และ ธญรด ทวกาญจน

5 15.00 - 15.30 น. การน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา

โดย: พงศพฒน เพชรรตน* และ ธญรด ทวกาญจน

15.30 - 16.00 น. รบประกาศนยบตรในหองน าเสนอผลงาน

กลมชมชนกบการพฒนา: ณ หองบรรยาย 2 สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วพากษโดย: รองศาสตราจารย ดร.วนชย ธรรมสจการ ด าเนนรายการโดย: คณรจเรข เจรญด


1 13.00 - 13.30 น. ศกยภาพในการจดการความขดแยงของผน าชมชนต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลา โดย: คมภร ทองพน*, สนนทา ณ จนทร, อไรวรรณ ตรวย และ สรลกษณ ทองพน 2 13.30 - 14.00 น. ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและ

คมครองเดกและเยาวชน โดย: อนชา มวงใหญ


x


3 14.00 - 14.30 น. การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

โดย: อนชา มวงใหญ 4 14.30 - 15.00 น. สาเหตและแนวทางการแกไขในการจดการน าเสยของระบบบ าบดน าเสยชมชนในพนทลม

น าทะเลสาบสงขลา โดย: กมลนาวน อนทนจตร 5 15.00 - 15.30 น. ความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน: กรณศกษา ตลาด

รมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา โดย: กมลวรรณ บตรศร* , ธญรด ทวกาญจน และ นฤบาล ยมะคปต


กลมวฒนธรรมกบการแกไขความขดแยง: ณ หองประชม ชน 3 สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร

วพากษโดย: ดร.ขนทอง วฒนะประดษฐ ด าเนนรายการโดย: ผชวยศาสตราจารย ดร.มนตร เพรชนาจกร


1 13.00 - 13.30 น. ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา

โดย: หมดเฟาซ รบามา*, จตกร บญโชต, นพวลภ มงคลศร และ สกร บญเทพ

2 13.30 - 14.00 น. สมรรถนะในการปฏบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร

โดย: อดศกด สบธรรมมา

3 14.00 - 14.30 น. กลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนของไทยใชยตการสนทนาทมความขดแยง

โดย: พรรณธร ครธเนตร

4 14.30 - 15.00 น. การสรางการเรยนรความหลากหลายทางวฒนธรรม ผานกจกรรมการถายภาพ

โดย: พฒนนทร ศขโรจน



xi

การเสวนาวชาการ “การจดการความขดแยงและสนตศกษา: บทเรยนจากชมชนภาคใต” ณ หอง FMS 3409 อาคารวจยและพฒนาองคความรเพอการจดการ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร

เวลา ชอเรอง

13.00 – 13.30 น.

บรรยายพเศษ เรอง “แนวทางการสรางพนทเรยนรดานสนตศกษาในชมชน โดย: รองศาสตราจารย ดร.วชย กาญจนสวรรณ ผอ านวยการสถาบนสนตศกษา

13.30 – 15.30 น.

การเสวนาวชาการ “การจดการความขดแยงและสนตศกษา: บทเรยนจากชมชนภาคใต” วทยำกร นางสาววรรณศา จนทรหอม ศนยเรยนรวถธรรมชาตเพอชมชน อ.จะนะ นายสมบรณ ค าแหง คณะท างานตดตามแผนพฒนา จ.สตล นายเอกชย อสระทะ วทยาลยสทธชมชนเขาคหา นางสาวยร แกวชชวง นกวจยจากชมชนเกาะขาม นางสาวเบญจวรรณ เพงหน ชมชนประมงทะเลสาบสงขลา ด ำเนนรำยกำรโดย ดร.นฤทธ ดวงสวรรณ สถาบนสนตศกษา

16.30 – 16.50 น 17.00 น..

วพำกษโดย: ดร.อทย ปรญญาสทธนนท คณะศลปะศาสตร ม.อ.หาดใหญ คณพรรณภา โสตถพนธ ผอ านวยการสงขลาฟอรม อาจารยจรญ หยทอง นกวชาการอสระ ระดมความเหนและขอเสนอแนะ “แนวทางความรวมมอในการสนบสนนศนยเรยนรการจดการความขดแยงโดยชมชนกบสถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร” และสรปแนวทางความรวมมอในการสนบสนนศนยการเรยนรการจดการความขดแยงโดยชมชน โดย: คณอสมาน หวงสน นกวจย สถาบนสนตศกษา ปดการเสวนา


xii

สารบญ

รายการ หนา

ค าน า iii

สารจากอธการบด มหาวทยาลยสงขลานครนทร รองศาสตราจารย ดร. ชศกด ลมสกล iv

สารจากผอ านวยการสถาบนสนตศกษา รองศาสตราจารย ดร. วชย กาญจนสวรรณ v

รายนามผทรงคณวฒพจารณาบทความ vi

ก าหนดการ vii

ก าหนดการน าเสนอผลงานวจย ix

สารบญ xii

กลมกำรแกปญหำชำยแดนใต

ปญหาการพฒนาสงคมและเศรษฐกจของรฐในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลาย ในจงหวดชายแดนภาคใต ระหวาง พ.ศ. 2547-2557

2

โดย: วนฮารงค บนอสรส

Impact of violent conflict incidents on women, children, and elderly in Southern Thailand

12

By: Supaporn Panatnachee*, Metta Kuning, Nittaya McNeil and Mayuening Eso

สทธก าหนดชะตากรรมตนเองในความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตของไทย 21

โดย: ปรวรรณ วงษรวยด

การรบขอมลขาวสารกระบวนการสนตภาพชายแดนใตของประชาชนภายใต โครงการเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมในภาคใตของประเทศไทย (STEP II)

38

โดย: นวด สาหม* และ ธญรด ทวกาญจน

การน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา 53

โดย: พงศพฒน เพชรรตน* และ ธญรด ทวกาญจน

กลมชมชนกบกำรพฒนำ

ศกยภาพในการจดการความขดแยงของผน าชมชนต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลา 69

โดย: คมภร ทองพน*, สนนทา ณ จนทร, อไรวรรณ ตรวย และ สรลกษณ ทองพน


xiii

รายการ หนา

ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

80

โดย: อนชา มวงใหญ

การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

89

โดย: อนชา มวงใหญ

สาเหตและแนวทางการแกไขในการจดการน าเสยของระบบบ าบดน าเสยชมชนในพนทลมน าทะเลสาบสงขลา

101

โดย: กมลนาวน อนทนจตร

ความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน: กรณศกษา ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา

โดย: กมลวรรณ บตรศร* , ธญรด ทวกาญจน และ นฤบาล ยมะคปต

กลมวฒนธรรมกบกำรแกไขควำมขดแยง

ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา 128

โดย: หมดเฟาซ รบามา*, จตกร บญโชต, นพวลภ มงคลศร และ สกร บญเทพ

สมรรถนะในการปฏบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร 146

โดย: อดศกด สบธรรมมา

กลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนของไทยใชยตการสนทนาทมความขดแยง 156

โดย: พรรณธร ครธเนตร

การสรางการเรยนรความหลากหลายทางวฒนธรรม ผานกจกรรมการถายภาพ 173

โดย: พฒนนทร ศขโรจน

ภาคผนวก 188

โครงการประชมวชาการระดบชาต: วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม” 189


- 1 -

กลมการแกปญหาชายแดนใต


- 2 -

ปญหาการพฒนาสงคมและเศรษฐกจของรฐในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลาย ในจงหวดชายแดนภาคใต ระหวาง พ.ศ. 2547-2557

Problem of Developing Society and Economic in the Area of Thai- Malay Muslims in southern border provinces of Thailand between 2004-2014

วนฮารงค บนอสรส

อาจารยภาควชาการพฒนาสงคม คณะมนษยศาตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎยะลา Email: [email protected]

------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

บทความวจยนมวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาปจจยทเปนสาเหตท าใหรฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต และ 2) เพอหารปแบบทเหมาะสมในการก าหนดนโยบายและน ามาปฏบตในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลาย ด าเนนการวจยโดยชาวไทยมสลมเชอสายมลายในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตคอ ยะลา ปตตาน และนราธวาส เปนกลมตวอยาง ขอมลทใชไดรบมาจากเอกสารและ มจดท าโฟกสกรปจ านวนสามกลม กลมละ 10 คนรวมจ านวน 30 คน และสมภาษณผน าในพนทอกจ านวน 6 คนในจงหวดปตตาน ยะลา และนราธวาส เปนงานวจยเชงคณภาพแตมการน าเอาเชงปรมาณบางสวนมาใชโดยมการจดท าชดแบบสอบถามจ านวน 500 ชด สอบถามผน าชมชนในพนท วเคราะหจาก 7 ตวแปรอสระ คอ 1) กระแสโลกาภวตน 2) การกดดนของเจาหนาทความมนคง 3) การเลอกปฏบตในการพฒนาพนท 4) ความเครงครดในศาสนา 5) ทศนคตทเปลยนแปลง 6) การหวงแหนในอตลกษณ และ 7) สถานภาพดอยทางการศกษา โดยการวดระดบความสมพนธระหวางตวแปรทมาจากตวแปรอสระกบตวแปรตาม ตวแปรอสระทมความถสงสดและมากกวารอยละ 50 ขนไปจะถอเปนคาความเปนไปได ผลการวเคราะหเชงคณภาพพบวา รปแบบการปกครองในจงหวดชายแดนภาคใตคอ การกระจายอ านาจใหมภาษามลายทเทาเทยมกนกบภาษาราชการ และผวาราชการมาจากการเลอกตงโดยตรง ผลการวเคราะหเชงปรมาณพบวา การกดดนของเจาหนาทความมนคงมคาความเปนไปไดรอยละ 61.7 กระแสโลกาภวตน มคารอยละ 59.6 ความเครงครดในศาสนามคารอยละ 59.6 4) การหวงแหนในอตลกษณมคารอยละ 58.0 ล าดบท 5) สถานภาพดอยทางการศกษามคารอยละ 57.4 และล าดบท 6) การเลอกปฏบตในการพฒนาพนมคารอยละ 53.2 สวนตวแปรอนๆ มคาความเปนไปไดนอย

ค าส าคญ: ความลมเหลวในการแกปญหา, สงคมและเศรษฐกจ, พนทชาวไทยมสลมเชอสายมลาย , จงหวดชายแดนภาคใต

mailto:[email protected]


- 3 -

ABSTRACT

This research project was aimed to 1) study why the state failed to solve the social and economic problems in the southern border provinces and 2) to find out a suitable model for their policy into these areas. It utilized the ethnic Malay-Muslims from 5 southern border provinces (Yala, Satun, Pattani, Narathiwat and Songkhla) as the sampling group. It is designed into a qualitative method. The data were collected from some document concerned and also from three focus-groups with totaling 30 people, 10 people per each. In addition, it also interviewed with 6 local leaders from Pattani, Yala and Narathiwat. However, a quantitative technique is also utilized for this research. It prepared a set of questionnaires to ask the respondents to obtain some values which might be related with the problem. This study analyzed 7 independent factors: 1) influential globalization, 2) security pressure, 3) discrimination, 4) religious belief, 5) attitude change, 6) tenacious identity and 7) poor education. It measured a relation between a set of precondition (independent factors) and a set of occurrence (dependent factor) to obtain the probability of this research. For the output of this measurement, the biggest frequency or the higher degree than 50% that is accounted as the probability. In the qualitative technique, it has found that decentralization of a system is the primary approach for those local people, Malay language would be an official language the same as Thai and the position of governor would be elected directly in the Muslim populated areas. And, in the quantitative technique, it has found that the security pressure stay at 61.7%, the influential globalization at 59.6%, the religious belief at 59.6%, the tenacious identity at 58.0%, the poor education at 57.4%, and the discrimination at 53.2%. The other factors have little probability.

Keywords: Failure in Resolution, Social and Economic, Ethnic Malay-Muslims Populated Area, Southern Border Provinces


- 4 -

บทน า

บรบททางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และการศกษา อาจเปนกญแจส าคญประการหนงสความเขาใจในการศกษาความลมเหลวของรฐตอการแกไขปญหาความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต สถานภาพทางการเมอง โดยเฉพาะการตอตานรฐบาลในจงหวดชายแดนภาคใตนน ถอเปนการรณรงคยทธศาสตรแบงแยกดนแดนทมศนยกลางอยในเขตดนแดนทเรยกวา “ปาตาน” คอในสวนทเปนสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบน มการกอความไมสงบทลกลามไปถงจงหวดใกลเคยง เกดการขเขญไปถงเมองหลวงของประเทศคอกรงเทพมหานคร ความขดแยงเหลานไดคราชวตประชาชนไมนอยกวา 3,000 คนในรอบสบปทผานมา

หากจะจดล าดบเหตการณทางการเมองทผานมานน บทความนขอเรมตงแตเหตการณในวนท 28 เมษายน พ.ศ. 2547 มกลมฝายตอตานมากกวา 100 คน ไดท าการโจมตปอมต ารวจจ านวน 10 แหงทจงหวดปตตาน ยะลา และสงขลา (AFP, 22 November 2006) มจ านวน 32 คนทปกหลกตอสกบฝายรฐอยทมสยดกรอเซะ อยางไรกตาม ในเดอนตลาคม ป พ.ศ. 2547 (ปเดยวกน) ไดเกดเหตการณทมการปราบปรามชาวมสลมเชอสายมลายอยางรนแรงทประทวงอยบรเวณหนาสถานต ารวจภธรอ าเภอตากใบ ในจงหวดนราธวาส มชายในพนท 6 คนถกจบ จงเกดการประทวงเพอเรยกรองใหมการปลอยตวชายทง 6 คนดงกลาว แตทางต ารวจไดขอก าลงจากทหารเพอเขาไประงบเหตการณ ท าใหชาวบานเสยชวตในทเกดเหตทนทจ านวน 7 คน และผทถกจบกมอกจ านวน 78 คนเสยชวต (The Nation, 28 October 2006:3) จากการถกวางทบซอนกนในรถบรรทก

สวนเหตการณทางสงคมและเศรษฐกจนน จงหวดปตตาน ยะลา และนราธวาสจะมโครงสรางทคลายคลงกน คอประชากรสวนใหญเปนครวเรอนเกษตรกร ประชากรมแนวโนมดวยอตราการเกดทเพมสงขนและยายถนเขามากกวาการยายออก (ทะเบยนราษฎร , กรมการปกครอง, 2557) ซงประชากรสวนใหญ รอยละ 86.3 นบถอศาสนาอสลาม และใชภาษามลายตดตอถงกนและกนในชวตประจ าวน

และตงแตนนเปนตนมา บรรยากาศของความไมไววางใจจงเกดขนเปนทวคณ และเปนไปอยางกวางขวาง

ฉะนน บทความวจยเรอง “ความลมเหลวของรฐในการแกไขปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลายในจงหวดชายแดนภาคใต ระหวาง พ.ศ. 2547-2557” จงเปนการตรวจสอบโจทยปญหาคอ “เพราะเหตใด รฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต”

วตถประสงคของการวจย

1) เพอศกษาปจจยทเปนสาเหตทรฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต คอ ยะลา ปตตาน และนราธวาส


- 5 -

2) เพอหารปแบบทเหมาะสมในการก าหนดนโยบายและน ามาปฏบตในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลายในพนทหาจงหวดชายแดนภาคใต

วรรณกรรมทเกยวของและกรอบแนวคด

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของนนพอจะสรปสาเหตความลมเหลวของรฐในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตคอ ประวตศาสตรเชงจารตของเมองปตตาน นโยบายของรฐไทย และการกระท าอยางไมเปนธรรมของเจาหนาทรฐตอคนมสลมมลายปาตาน

สจตต วงษเทศ (2555) ไดศกษาเชงประวตศาสตรของพหวฒนธรรมในจงหวดชายแดนภาคใต กลาววา สจงหวดชายแดนภาคใตเปนสวนหนงของแหลมมลาย เรยกวา “มาลยประเทศ” สวนดนแดนทอยทางเหนอขนไปเรยกวา “สยามประเทศ” สวนคนในดนแดนประเทศไทยตงแตดกด าบรรพไมไดเรยกวา “คนไทย” แตสมมตเรยกกนราวหลง พ.ศ. 1700 เฉพาะคนพวกหนงทอยในภาคกลางทราบลมแมน าเจาพระยาเทานน ใน พ.ศ. 2482 รฐบาลตรากฎหมายใหเรยกคนทงประเทศวา “คนไทย”

อารฟน บนจ อบดลลอฮ ลออแมน ซฮยมย อสมาแอล (2556) กลาวสรปเรอง ปาตานประวตศาสตรและการเมองในโลกมลายวา ปาตานหมายถงอาณาจกรมลายในอดตกอนตกเปนเมองขนของสยาม ปจจบนชาตพนธมลายคอ ผใชภาษามลายทมาจากภาคใตของเกาะสมาตรา

สมชาย วรฬหผล (2558) เขยนเรอง จากนซนตาราสมหานครปตตาน กลาววา ชนชาตพนธมลายถอก าเนด แผอทธพล และมการววฒนาการตอเนอง เชอมโยงทงทางบกและทางทะเลดวยเสนทางสายไหมทเปนเสนทางการคาแลกเปลยนสนคา และกอใหเกดการผสมผสานของอารยธรรมระหวางตะวนตกและตะวนออก

ณรงค ศรสวสดและสรยะ สะนวา (2558) กลาวไวในงานวจยเรองการศกษาสงเคราะหความรดานพหสงคม ความขดแยง ความรนแรง และสนตภาพในจงหวดชายแดนภาคใต วา ในป พ.ศ. 2490 หะญสหลงในฐานะประธานสมาคมอสลามพลงปตตานไดท าหนงสอเขยนขอเรยกรอง 7 ขอ แสดงความไมพอใจตอพฤตกรรมปฏบตของเจาหนาทรฐตอประชาชนชาวมลายปาตานคอ 1) ตองมการเลอกตงผทจะมอ านาจเตมเพอปกครองสจงหวด และผทเปนเจาหนาทขาราชการในพนทตองถอก าเนดในพนท 2) ภาษามลายตองเปนภาษากลางทตองใชเปนสอการสอนในโรงเรยนระดบชนประถมศกษา 3) ภาษทเกบไดใหใชภายใน 4 จงหวดนเทานน 4) รอยละแปดสบของขาราชการทงหมดตองเปนชาวมลาย 5) ขอใหภาษามลายควบกบภาษาไทยเปนภาษาราชการ 6) กฎหมายอสลามตองไดรบการรบรองและมผลบงคบใชในศาลชารอะหแยกออกจากศาลจงหวดและมกอฎเปนผพพากษา 7) ค าวา “เชอชาตมลาย” ตองไดรบการประกาศใหเปนอตลกษณในส ามโนครวของชาวมสลมในสจงหวด

บทความวจยน ไดยดถอแนวคดของทาน Anthony D. Smith (1981) และ Samuel P. Huntington (1991) มาเปนกรอบการวจย ซง Anthony D. Smith (1981) ในต าราทชอวา “ethnic revival” มความเชอวา การเคลอนไหวทางการเมองของชนกลมนอยนน จะเปนไปในลกษณะจากความ


- 6 -

รนแรงระดบต าสดสความรนแรงระดบทสงขนเปนล าดบจนถงขนสดทายคอ การรวบรวมดนแดนเพอสรางประเทศทเปนเผาเดยวกน สวน Samuel P. Huntington (1991) ในต าราทชอวา “third wave” มความเชอวา ความเคลอนไหวทางการเมองนน จะไมไดอยกบท แตจะมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทงนขนอยกบปจจยทเขามาเกยวของ เชน ความเตบโตทางเศรษฐกจ ระบบการปกครองทเปดกวาง และการเปนอยในลกษณะสมานฉนทของพหวฒนธรรม

วธด าเนนการวจย

บทความวจยนเปนงานวจยทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ ขอมลตางๆ ทน ามาวเคราะหจงเปนขอมลทไดรบมาจากเอกสารและการสมภาษณผน าชมชน รวมทงการสรางแบบสอบถามเพอถามผตอบแบบสอบถามชาวไทยเชอสายมลาย ทงนเ พอใหไดค าตอบค าถามหลกคอ “เพราะเหตใด รฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต”

บทความวจยน มทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ ดานเชงคณภาพนน มการสรางเครองมอโดยออกแบบสอบถามเพอการจดท าโฟกสกรปโดยเฉพาะ กลมละ 10 คน ทงหมดมจ านวน 3 กลม ในสามจงหวด จงหวดละกลม รวมจ านวนทงหมด 30 คน ซงขอมลจากโฟกสกรปและการสมภาษณผน าชมชนแบบตวตอตว จ านวน 6 คน ดงกลาวถอเปนขอมลหลกเชงคณภาพเพอหาเหตผลจากค าตอบของโจทยปญหา “รฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต”

ค าถามเชงคณภาพนน เปนลกษณะการสนบสนนเหตผลตอผลลพธทไดจากการวเคราะหเชงปรมาณ โดยแบงออกเปนดงนคอ ค าถามการสมภาษณเจาะลก ตวอยางคอ 1. ทานมวธการสรางบรรยากาศพหสงคมในสามจงหวดชายแดนภาคใตไดอยางไร 2. อตลกษณของคนมลายปาตานมความเกยวของกบประวตศาสตรปตตานอยางไร 3. การศกษาของเดกมสลมระดบโรงเรยนปอเนาะ ตาดกา และโรงเรยนสอนศาสนาอสลามมความเกยวของกบกลมทเหนตางหรอไม อยางไร 4. ความขดแยงและความรนแรงทเกดขนอยางตอเนองนน มสาเหตมาจากปจจยหลกอะไรบาง 5. ทานคดวา เราจะสรางสนตภาพในสามจงหวดชายแดนภาคใตไดหรอไม อยางไร และ 6. รปแบบทเหมาะสมในการก าหนดนโยบายและน ามาปฏบตในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลายควรเปนอยางไร

สวนเชงปรมาณนน มการสรางแบบสอบถามแบบเจาะจง (purposive method) สอบถามผน าชมชน จ านวน 500 คน แบงออกเปนจงหวดปตตานจ านวน 150 คน จากอ าเภอสายบร อ าเภอมายอ และอ าเภอเมอง จงหวดยะลาจ านวน 150 คน จากอ าเภอบนนงสตา อ าเภอเมอง และอ าเภอรามน จงหวดนราธวาสจ านวน 200 คน จากอ าเภอบาเจาะ อ าเภอสไหงโกลก อยางไรกตาม ใบสอบถามทไดรบกลบไดเพยง 380 ชด จากจ านวน 500 ชด คดเปนรอยละ 76

การหาคาความเปนไปได (probability) นนจะไดจากผลลพธ (output) ทไดรบมาจากการวดระดบความสมพนธระหวางชดเงอนไขทก าหนด (preconditions) กบเหตการณทเกดขน (occurrence) คอ รฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต


- 7 -

ค าถามเชงปรมาณ เปนรปแบบปลายปด ตวอยางค าถามทถามในรปแบบเชงปรมาณคอ 1) การกดดนจากเจาหนาทฝายความมนคง เปนสาเหตสาเหตของความลมเหลวของรฐในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตหรอไม 2) อทธพลของกระแสโลกาภวตนเปนสาเหตสาเหตของความลมเหลวของรฐในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตหรอไม 3) ความเครงครดในศาสนา เปนสาเหตสาเหตของความลมเหลวของรฐในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตหรอไม 4) การหวงแหนในอตลกษณ เปนสาเหตสาเหตของความลมเหลวของรฐในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตหรอไม 5) สถานภาพดอยทางการศกษา เปนสาเหตสาเหตของความลมเหลวของรฐในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตหรอไม 6) การเลอกปฏบตในการพฒนาพนทเปนสาเหตสาเหตของความลมเหลวของรฐในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตหรอไม และ 7) ทศนคตเปลยนแปลงดานลบ เปนสาเหตของความลมเหลวของรฐในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตหรอไม

ผลการวจย

งานวจยนมวตถประสงค เพอ 1) เพอศกษาปจจยทเปนสาเหตทรฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต คอ ยะลา ปตตาน และนราธวาส และ 2) เพอหารปแบบทเหมาะสมในการก าหนดนโยบายและน ามาปฏบตในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลายในพนทหาจงหวดชายแดนภาคใต

ผลสรปเชงคณภาพพบวา การกระจายอ านาจใหมภาษามลายทเทาเทยมกนกบภาษาราชการ และผวาราชการมาจากการเลอกตงโดยตรง

ผลสรปจากการส ารวจเชงปรมาณ พบวาปจจยทสงผลใหรฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใตโดยเรยงจากปจจยล าดบทมคาความเปนไปไดมากสดสปจจยทล าดบคาความเปนไปไดนอยสดดงนคอ ล าดบท 1) การกดดนจากเจาหนาทฝายความมนคง โดยมคาความเปนไปไดรอยละ 61.7 ล าดบท 2) อทธพลของกระแสโลกาภวตนมคาความเปนไปไดรอยละ 59.6 ล าดบท 3) ความเครงครดในศาสนามคาความเปนไปไดรอยละ 59.6 ล าดบท 4) การหวงแหนในอตลกษณมคาความเปนไปไดรอยละ 58.0 ล าดบท 5) สถานภาพดอยทางการศกษามคาความเปนไปไดรอยละ 57.4 ล าดบท 6) การเลอกปฏบตในการพฒนาพนทมคาความเปนไปไดรอยละ 53.2 และล าดบท 7) ทศนคตเปลยนแปลงดานลบมคาความเปนไปไดรอยละ 49.0

อภปรายผล

การกดดนจากเจาหนาทนน แมวาจะมความส าคญมาก แตกดเสมอนดาบสองคม ทงน ผตอบค าถามเหนวามความเกยวของกบความลมเหลวในนโยบายของรฐ ซงความเคลอนไหวใดๆ ทเปนความ


- 8 -

เคลอนไหวดานการเมองแลวกจะถกเพงเลงจากฝายรฐบาลเปนพเศษ ตวอยางทเหนไดอยางชดเจนกคอ กลมวาดะห (Al-Wahdah) ทจดตงขนตงแตป พ.ศ. 2529 ทงๆ ทกลมวาดะหมความเคลอนไหวดานการเมองทางสายกลางตามระบบการเมองการปกครองของประเทศไทย และรวมมอกบพรรคฝายรฐบาลในการจดตงพรรคการเมองตามครรลองของระบอบประชาธปไตยมาโดยตลอด แตกถกใสความตอสาธารณะโดยผานทวเกอบทกชองวา “วาดะห” คอ “เอกราช” นแสดงถงการมอคตทสงมากของฝายบานเมอง ทงๆ ทค าวา “วาดะห” หมายถง “เอกภาพ” นกเปนตวอยางหนงทแสดงใหเหนวา ก าลงจ ากดสทธทางการเมองของชาวไทยมสลมเชอสายมลาย

จากการสอบถามเกยวกบอทธพลของกระแสโลกาภวตนนน ผตอบค าถามเชอวาประเทศมาเลเซยใหความชวยเหลอแกชาวมสลมเชอสายมลาย แตเปนการชวยเหลอทางดานสทธมนษยชน เพราะวาประเทศมาเลเซยใหความชวยเหลอแกผลภยทวไปโดยตลอด ซงมใชแตเฉพาะชาวมลายมสลมจากจงหวดชายแดนภาคใตเทานน แตจะรวมไปถงชาวกมพชา ชาวบอสเนย และชาวเวยดนามทลภยสงคราม ซงผอพยพเหลานนจะไดรบการโอนสญชาตมาเลเซย ปจจบน ชาวกมพชาทไดรบความชวยเหลอจากมาเลเซย ไดอาศยพกพงอยอยางถาวรในเขตอ าเภอกวอมซง รฐกลนตน (ทตดเขตแดนกบวลายะหเปอรซกตวน ซงเปนทตงของกรงกวลาลมเปอร เมองหลวงของประเทศมาเลเซย) สวนชาวบอสเนยจะอย ในกรงกวลมเปอร และชาวบอสเนยสวนใหญจะไดรบทนการศกษาเพอเขาศกษาตอในมหาวทยาลยอสลามนานาชาตแหงมาเลเซยโดยไมจ ากดจ านวน สวนความชวยเหลอจากประเทศอนโดนเซยประชาชนเหนวา ประเทศอนโดนเซยมการยดถอความเปนชาตนยมมลายสงมาก มความภาคภมใจทไดกอบกเอกราชจากฮอลนดา ท าใหประธานาธบดบงซการโนไดรบขนานนามวาเปนบดาแหงชาตอนโดนเซย ปจจบน นกศกษาชาวมสลมเชอสายมลายในจงหวดชายแดนภาคใตไดเขาศกษาตอประเทศอนโดนเซยมากขน ทงนจะเกยวของกบทนการศกษาทไดรบนนเอง จะเหนวา กระแสโลกาภวตนมความเกยวของกน สามารถสงผลกระทบตอรฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต

สวนความเครงครดทางศาสนานน ผตอบค าถามเหนวามความเกยวของกบความลมเหลวของรฐ ศาสนาอสลามสอนใหชาวมสลมมพลงในการพฒนาชวต ใหรจกความพอด พอใจในสงทตนมอย และด าเนนกจกรรมดานพฒนาประเทศใหกาวหนา มแบบอยางการด าเนนชวตทเกยวของกบศาสนาอสลามอยางแนนแฟน ไมวาจะเปนทงทางโลกและทางธรรม ตลอดจนการพฒนาตางๆ จะตองใหสอดคลองกบวถชวตของชาวบานเปนอยางยง ทงนชาวมสลมมความเชอวาขนบธรรมเนยมประเพณรกความสงบสข และอสลามสอนใหชาวมสลมสรางบรรยากาศของการสรางสมานฉนทกบคนตางศาสนก นนคอธาตแทของคนไทยมสลมเชอสายมลาย คอเปนผรกสงบ รกศาสนา และปฏบตตามขนบธรรมเนยมประเพณของตนอยางเครงครดมากกวาศาสนกอนๆ

ส าหรบความเหนเกยวกบการหวงแหนในอตลกษณนน ความลมเหลวของรฐเกดขนจากความไมเขาใจในการสงเสรมใหเกดการพฒนาดานวฒนธรรม ประเพณ ภาษา และศาสนา สงทจ าเปนส าหรบคนในพนทคอ การสนบสนนงบประมาณและทนอดหนนดานการศกษา ดานวฒนธรรม ประเพณ และดาน


- 9 -

ภาษาแกเยาวชนนกเรยนนกศกษาแกทกศาสนาในพนทตามสดสวนทแทจรงของประชากร ผน าชมชนสวนใหญ เชอวาภาษามลายเปนภาษาทมตวตนและเปนภาษาหลกในพนท หากการพฒนาทสอดคลองกบความตองการของคนในพนทเชน รปแบบการบรหารการปกครองในพนทน ควรใหมการกระจายอ านาจอยางแทจรง โดยมการเลอกตงผวาราชการโดยตรง และภาษาราชการควรเปดกวางใหมภาษามลายควบคไปกบภาษาไทยเชนเดยวกบรฐ ควเบก ของประเทศแคนาดา พดอกอยางคอ ใชการปกครองของรฐควเบกมาเปนรปแบบในการบรหารการปกครอง แลวปญหากจะหมดไป เพราะถอเปนการพฒนาดานวฒนธรรม การเมอง สงคมและเศรษฐกจอยางแทจรง

ส าหรบดานเศรษฐกจนน กลมผน าอ านาจรฐทกระดบในสวนกลาง ภมภาค จนถงชมชนทองถนตองมความร ความเขาใจวา การพฒนาสงคมไทยทงระบบใหญของรฐไทยและระบบยอยของสามจงหวดชายแดนภาคใต เปนการเปลยนแปลงโครงสรางสงคมอยางมแบบแผนทท าใหประชาชนทกชนชนในสงคมมการด ารงชวตและความเปนอยดขนกวาเดม

สวนสถานภาพดอยทางการศกษามสวนตอความลมเหลวของรฐ ประชาชนเชอวาระดบการศกษาของชาวมสลมเชอสายมลายในจงหวดชายแดนภาคใตอยในระดบทสงขนหากเทยบกบ 15-20 ปทแลว ทงนผใหสมภาษณเหนวา ประชาชนชาวไทยมสลมเชอสายมลายมการตนตวตอการศกษาเปนอยางยง ทเหนไดอยางชดเจนกคอ การมมหาวทยาลยอสลามยะลา (มหาวทยาลยฟาฏอนในปจจบน) ทตงอยทต าบลเขาตม อ าเภอยะรง จงหวดปตตาน ซ งเปดสอนอยหลายคณะอยางเชน คณะอสลามศกษาและประวตศาสตร คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยการสอสาร และคณะศลปศาสตรและสงคมศาสตร และนอกจากน ภาษาทใชเปนสอการสอนนน นอกจากภาษาไทยแลว ยงมหลายสาขาทเปดสอนในหลกสตรนานาชาตโดยใชภาษาองกฤษและภาษาอาหรบเปนภาษาสอกลาง โดยมนกศกษาทมาจากตางประเทศประมาณ 20 ประเทศ และในบรรดานกศกษาตางประเทศเหลานน มาจากประเทศจนแผนใหญเปนกลมทใหญทสด สงน เปนตวอยางอยางหนงทแสดงใหเหนวา คนไทยมสลมเชอสายมลายมการตนตวทางการศกษาเปนอยางยง สวนอก 2 ปจจยคอ การเลอกปฏบต และทศนคตเปลยนแปลงดานลบนนจะมผลกระทบตอรฐลมเหลวนอย จงไมมการอภปรายในทน

สรปแลว สาเหตทรฐลมเหลวในการแกปญหาสงคมและเศรษฐกจในพนทจงหวดชายแดนภาคใต คอ ยะลา ปตตาน และนราธวาส มความเกยวของกบหลายสาเหต รวมถงการกดดนจากเจาหนาทฝายความมนคง อทธพลของกระแสโลกาภวตน ความเครงครดในศาสนา การหวงแหนในอตลกษณ สถานภาพดอยทางการศกษา และการเลอกปฏบตในการพฒนาพนท

สวนรปแบบทเหมาะสมในการก าหนดนโยบายและน ามาปฏบตในพนทชาวไทยมสลมเชอสายมลายในพนทหาจงหวดชายแดนภาคใตคอ น าการปกครองของรฐควเบกของประเทศแคนาดามาเปนรปแบบในการบรหารการปกครอง


- 10 -

ขอเสนอแนะ

ความขดแยงอาจเกดขนไดในทกสงคม ทกสถานการณ ทกเผาพนธ และทกเวลา ไมวาจะเปนสถาบนครอบครว ชมชนทองถน ชมชนเมอง และไปจนถงระดบประเทศ หรอระหวางประเทศ หรอระหวางรฐบาลกบชนกลมนอยภายในประเทศ ปญหาส าคญอยทวา จะท าอยางไรเพอใหเกด การบรหารงานในทามกลางของความขดแยงนนได โดยเฉพาะอยางยงการแกไขปญหาสงคมและเศรษฐกจ จากบทความน Huntington กลาวไวอยางนาสนใจสามแนวทางทอาจขจดความขดแยงลงได และน าไปสความส าเรจในการแกไขปญหาสงคมและเศรษฐกจคอ 1. แนวทางพฒนาใหเศรษฐกจเจรญเตบโตอยางยงยน 2. แนวทางพฒนาระบบการเมองใหมความเปนเสรมากขน และ 3. แนวทางพฒนาใหเกดการแลกเปลยนทางวฒนธรรมขนมาในสงคม

กตตกรรมประกาศ

ผเขยนและคณะขอขอบคณผใหสมภาษณจากจงหวดตางๆ ทง 3 จงหวดชายแดนภาคใต และขอขอบพระคณผใหทนวจย ซงเปนงบประมาณแผนดนของชาต สงทส าคญทสดคอ การเผยแพรความรดานวชาการ ผเขยนและคณะตองขอขอบพระคณวารสารวชาการทใหเกยรต และไดรบการตอนรบจากผอานและผสนใจทวไปอยางทวถง

เอกสารอางอง

กอง ไชยณรงค. (2558). ขอเสนอเชงนโยบายการใชการใชผลงานวจยเพอการแกไขปญหาชายแดนภาคใต. เสนอส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต (วช.).

คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนท. (2549). เอาชนะความรนแรงดวยพลงสมานฉนท. กรงเทพ: ส านกเลขาธการ คณะรฐมนตร ท าเนยบรฐบาล.

โครงการจดพมพดพบคส (deepbooks) ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาเขตปตตาน จงหวดปตตาน. (2557). บทเรยนสนตภาพ เรยนรกระบวนการสนตภาพในประสบการความขดแยงรวมสมย. จดพมพท หจก. ภาพพมพ.

ชาญชย ชยสขโกศล. (2550). ทฤษฎสงคมวทยากบการวจยความรนแรงและสนตภาพ. จนทร 26 พฤศจกายน. ณรงค ศรสวสด และสรยะ สะนวา. (2558). การศกษาสงเคราะหความรดานพหสงคม ความขดแยงความ

รนแรง และสนตภาพในจงหวดชายแดนภาคใต. ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. สจตต วงษเทศ .(2558). สจงหวดชายแดนภาคใต ปตตาน ยะลา นราธวาส สตล. พมพค าส านกพมพ. สมชาย วรฬหผล. (2558). จากนซนตาราสมหานครปตตาน. ส านกพมพวทยากรงเทพ อารฟน บนจ อบดลลอฮ ลออแมน ซฮยมย อสมาแอล. (2556). ปตตานประวตศาสตรและการเมองในโลก

มลาย. จดพมพโดย มลนธวฒนธรรมอสลามภาคใต. สงขลา.


- 11 -

Huntington, Samuel P. (1991). The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century. Norman: University of Oklahoma Press.

Smith, Anthony D. (1981). The Ethnic Revival. Cambridge: Cambridge University Press.


- 12 -

ผลกระทบจากเหตการณความขดแยงรนแรงในจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยตอผหญง เดก และผสงอาย

Impact of violent conflict incidents on women, children, and elderly in Southern Thailand

Supaporn Panatnachee1,2*, Metta Kuning1,2, Nittaya McNeil1,2, Mayuening Eso1,2

1Department of Mathematics and Computer Science, Faculty of Science and Technology, Prince of Songkla University, Mueang, Pattani 94000, Thailand 2Centre of Excellence in Mathematics, CHE, Bangkok 10400, Thailand *Co-responding Author

------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

เหตการณความขดแยงรนแรง จงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยสวนใหญเกดขนในพนทสาธารณะมผคนหลากหลาย ไมวาจะเปน ผชาย ผหญง เดก และผสงอาย การศกษานมวตถประสงคเพออธบายลกษณะของเหตการณความขดแยงรนแรงทสงผลกระทบตอผหญง เดก และผสงอาย ในสามจงหวดชายแดนใต ประกอบดวย ปตตาน ยะลา นราธวาส และสอ าเภอของสงขลา ไดแก จะนะ เทพา สะบายอย และนาทว และศกษาความสมพนธระหวางตวแปรตาง ๆ ทมผลตอเหตการณความขดแยงรนแรงทสงผลกระทบตอผหญง เดก และผสงอาย โดยใชขอมลจากฐานขอมลเหตการณชายแดนใต (Deep South Incident Database; DSID) ตงแตมกราคม 2547 ถง ธนวาคม 2559 วเคราะหขอมลดวย คาความถ รอยละ และทดสอบความสมพนธระหวางตวแปรดวยสถตไคสแควร (Chi-square test) ผลการศกษา พบวา เหตการณทมผลกระทบตอเดก ผหญง และผสงอายมรอยละ 24.3 และตวแปรทมผลตอเหตการณความขดแยงรนแรงทกระทบตอเดก ผหญง และผสงอาย ไดแก ปทเกดเหต ลกษณะของพนท รปแบบของเหตการณ คขดแยง และประเภทของเหตการณ

ค าส าคญ: ความขดแยงรนแรง, จงหวดชายแดนภาคใต, ผหญง, เดก, ผสงอาย


- 13 -

ABSTRACT

The violent conflict in the deep south of Thailand mostly occurs in the public area that relevant to men women children and elderly. This study aims to describe the characteristics of the incidents impacting women, children, and the elderly and to examine the association between relevant variables and the violent conflict on women, children, and the elderly. The cases of intentionally caused injuries in the three southern border provinces of Thailand (Pattani, Yala, Narathiwat) and in four districts of Songkhla province (Chana, The Pa, Saba Yoi and Na Tawi), between January 2004 to the end of December 2016 were collected by Deep South Incident Database (DSID). Frequency and percentage were used to describe the magnitude of the violent incidents. The chi-square test was used to investigate the association between determinants and outcome. The results showed that the percentage of the violent incidents of attack on women, children, and elderly was 24.3. The year, area, form of incident, conflict parties and incidents type were associated with the violent incidents of attack on women, children, and elderly.

Key words: Violent conflict, Southern Thailand, Women, Children and the elderly


- 14 -

INTRODUCTION

The violent conflict in the deep south of Thailand escalated since 2004 until April 2017. There have been 19,279 incidents causing 6,544 deaths and 12,963 injuries (Jitpiromsri, 2017). Women victim numbers are lower than those for men (Chirtkiatsakul, Kuning, Mcneil, & Eso, 2014). The conflict in southern Thailand is ultimately a political problem (Jitpiromsri, 2010). In almost all incidences automatic weapons and explosive devices have been used in order to have maximum damaging impact on the victims. With such deadly weapons the resulting deaths and injuries cannot be avoided. Such violence has especially been committed in public spaces, such as near schools, hospitals, markets and religions places. One of the major ways the international human rights community endeavored the prevention of violence against women was though an international agreement, specifically the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW) (Merry, 2003). Very little research exists on the impact of conflict on children Therefore, this study aim is to explore of the prevalent of violent conflict impact on women, children and elderly. In addition this work will describe the characteristics of the range of impacts on women, children and elderly.

Definitions of violence and places of

Armed conflict is often used to replace the term ‘‘war’’ as there are legal complexities surrounding definitions of war and the changing nature of violent political conflict. Normally, war suggests armed conflict between two states, but we are now increasingly experiencing internal armed conflicts, wars within states, and often conflicts involving non-state actors such as private armies and locally armed militia. Conflicts in the Middle East have highlighted the immense impact of both terrorism and massive armed operations on people’s lives and livelihood.

Incidences of conflict refers to incident occurring in the five southernmost provinces (Pattani, Yala, Narathiwat, Songkhla and Satun) which involve violence related to the ongoing conflict within the southernmost region. Violent Conflict refers to different forms of conflicts between individuals and groups involving physical harm which lead deaths, injuries, property damage, and other forms of loss.


- 15 -

The Deep South of Thailand - for the proposed study, The Deep South of Thailand includes the province of Narathiwat, Pattani, Yala and 4 Districts in Songkhla.

Violent incident: A violent incident is characterized by a single location and multiple acts of violence.

Form of incident Single incident - refers to one incident where the perpetrator acts upon the victims with one type of action such as an assailant shooting, a paramilitary ranger to death.

Children - for the proposed study, Children is defined as individuals under 18 years old.

Elderly – for the proposed study, Elderly is defined as people who is at least 60 years of age.

Conflict Parties: One sided action refers to the violent action by armed group or security forces or

militias armed by government towards general civilians only. Two sided action refers to the violent action by armed group or security forces or

militias armed by government engage each other. Although there might be civilians among any group, it is still considered to be two-sided.

Types of Incident:

Type of violence inflicted on victims with or without weapons, equipment, tools, or any objects can be categorized as follows: 1. Shooting refers to use of handgun, infantry gun, domestically produced gun, or replica gun to attack others by shooting to cause physical harm. 2. Bombing refers to use of conventional explosive devices and improvised explosive devices in various forms including planting, throwing, mining, incendiary explosive, 40mm grenade launcher or M-79 in any public or private area with an intention to cause physical and mental harm to others.

OBJECTIVES

1. To describe the characteristics of the incidents impacting women, children, and the elderly.

2. To examine the association between relevant variables and the violent conflict on women, children, and the elderly.


- 16 -

LITERATURE REVIEW

Civilians protection of is an international issue. Women and children, are innocent and vulnerable. The gendered emphasis in the literature focusing on vulnerable groups such as ‘‘women, children and elderly’’ has obscured the gender-based vulnerabilities that civilian males also face in armed conflict, including risks of forced recruitment, arbitrary detention, and execution (IASC, 2006). Children are an especially vulnerable population and need to be properly protected in conflict (Seaman, 2005). In the context of armed conflict, women, children and the elderly are innocent victims who deserve and require active international protection (Niehaus, Costa Rica Delegate to the Security Council, February 1999)

Women, children and the elderly a special vulnerable group, especially vulnerable during violent conflicts, as these groups are always targets. The multiple violent incidences demonstrate the need for greater awareness that these groups need special protection.

There is high risk to women, children and the elderly of being targeted in armed conflict. The death and injuries in this vulnerable group has enormous emotional impact on their communities. For example, on April 19, 1995, domestic terrorists used an ammonium nitrate truck bomb for attack in Oklahoma City USA. Nineteen American children have been killed and 47 were injured in this incident (Quintana and Parker, 1997). On September 2004, the terrorist invaded a school in Beslan, Russia and seized more than 1300 adults and children hostages that caused the death of 329 persons, more than half of them children (Moscardino, Scrimin, Capello, & Altoe, 2010)

Moreover, children are often collateral victims in terrorist incidents in urban areas even though children were not the primary targets. Few researches exists on the impact of conflict children. Trauma data from suicide bombings in Israel shows terror-related injuries in children were more severe than non-terror-related injuries, increasing the demand for acute care of children (Aharonson-Daniel, Peleg, & Waisman, 2003). Moreover, injury severity among children caused by explosions is significantly higher than children injured by shootings (Amir et al., 2005).

Most international protection agencies are coordinated under the Inter-Agency Standing Committee including the World Health Organization (WHO), the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR); the International Committee of the Red Cross


- 17 -

(ICRC). Both of the latter organizations are mandated to protect war-affected population in general (Carpenter, 2005). Thailand was ratified United Nations Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW) on 9 August 1985 and its optional protocol in 2000

METHODOLOGIES

This study is the retrospective cross-sectional study with secondary data. The incidents occurred in the three southern border provinces of Thailand (Pattani, Yala, Narathiwat) and four districts of Songkhla province (Chana, The Pa, Saba Yoi and Na Tawi). The intentional injury incidents during January 2004 to the end of December 2016 were collected. The data from the police reports on the incidences were obtained and validated by the Deep South Incident Database (DSID). The descriptive statistics included the analysis of year, province, area, form of incident, conflict parties and type of incidents. The outcome of the study is the violent incidents attacked to women, children and the elderly.

RESULTS

During 2004 to 2016, the data cover 9,557 incident against targeted victims. The overall incidences against women, children and the elder are 2,324 violent events (24.3%). Table 1 shows the characteristics of the violent conflict incidents. The greater risk factors are year, area, form of incidents, conflict side and type of incidents. The year 2006 and 2007 have higher risk than the others. In municipal areas, women, children and elderly were more likely to affect to violence incidents (86.3%) than the other. The incidents from shooting was 72.4% which higher than the explosion incidents or other form of incidents.

Determinants

Incident (Total=9,557) P-value No (n=7,233) Yes (n=2,324)

Province 0.329 Songkhla 229 (3.2) 85 (3.7) Pattani 2,497 (34.5) 771 (33.2) Yala 1,843 (25.5) 622 (26.8) Narathiwat 2,664 (36.8) 846 (36.4)


- 18 -

Determinants

Incident (Total=9,557) P-value No (n=7,233) Yes (n=2,324)

Years <0.001 2004 548 (7.6) 106 (4.6) 2005 715 (9.9) 190 (8.2) 2006 739 (10.2) 261 (11.2) 2007 861 (11.9) 351 (15.1) 2008 497 (6.9) 129 (5.6) 2009 548 (7.6) 153 (6.6) 2010 530 (7.3) 183 (7.9) 2011 504 (7.0) 178 (7.7) 2012 539 (7.5) 170 (7.3) 2013 548 (7.6) 179 (7.7) 2014 451 (6.2) 182 (7.8) 2015 383 (5.3) 120 (5.2) 2016 370 (5.1) 122 (5.2)

Area <0.001 Municipal 6,731 (93.1) 2,005 (86.3) Non-municipal 502 (6.9) 319 (13.7)

Form of incidents 0.024 Single incidents 6,761 (93.5) 2,140 (92.1) Others 472 (6.5) 184 (7.9)

Conflict parties <0.001 One side 4,428 (61.2) 1,812 (78.0) Two side 2,805 (38.8) 512 (22.0) Type of incidents <0.001 Shooting 5,380 (74.4) 1.683 (72.4) Bombing 1,111 (15.4) 462 (19.9) Others 742 (10.3) 179 (7.7)


- 19 -

DISCUSSION AND CONCLUSION

The data showed that violent conflict incidents in southern Thailand impact on women, children and the elderly were significantly in association with year, area, form of incidents, Conflict parties and type of incidents. The results show that the level of intensity of the violence fluctuated during the past 13 years. There were two periods with high levels corresponding to year 2007 (2,409 violent events) and year 2012 (1,851 violent events). This phenomenon could represent a repeating pattern of violence with peaks occurring every five years (Jitpiromsri, 2017).

As a policy recommendation, clear strategies need to be developed and civil society networks need to be empowered to protect women, children and the elderly. Commitment to such strategies is an important issue that requires further dialogues in the contexts of discussions on the special safety zones in public spaces.

ACKNOWLEDGES

This research is supported by the Centre of Excellence in Mathematics, The Commission on Higher Education, Thailand. Dr.Andrea Monar from Northern Illinois University and Dr.Srisompob Jitpiromsri from Center for Conflict Studies and Cultural Diversity to consult.

REFERENCES

Aharonson-Daniel, L., Waisman, Y., Dannon, Y. L., & Peleg, K. (2003). Epidemiology of Terror-Related Versus Non-Terror-Related Traumatic Injury in Children. Pediatrics, 112(4): e280-e280.

Amir, L. D., Aharonson-Daniel, L., Peleg, K., & Waisman, Y. (2005). The severity of injury in children resulting from acts against civilian populations. Annals of Surgery, 241(4): 666-670.

Carpenter, R. C. (2005). “Women, children and other vulnerable groups”: Gender, strategic frames and the protection of civilians as a transnational issue. International Studies Quarterly, 49(2): 295-334.

Chirtkiatsakul, B., Kuning, M., Mcneil, N., & Eso, M. (2014). Risk Factors for Mortality among Victims of Provincial Unrest in Southern Thailand. Kasetsart Journal (Soc. Sci), 35: 84-91.


- 20 -

Inter-Agency Standing Committee: (IASC). (2006). Women, Girls, Boy and Men. Retrieved from https://www.humanitarianresponse.info

Jitpiromsri, S., & McCargo, D. (2010). The southern Thai conflict six years on: insurgency, not just crime. Contemporary Southeast Asia: A Journal of International and Strategic Affairs, 32(2): 156-183.

Jitpiromsri, Srisompob. (2017). ความขดแยงชายแดนใตในรอบ 13 ป: ความซบซอนของสนามควารนแรงและพลงของบทสนทนาสนตภาพปาตาน. Retrieved from http://www.deepsouthwatch.org/node/11053

Merry, S. E. (2003). Constructing a Global law-Violence against Womenand the Human Right System. Law & Social Inquiry, 28(4), 941-977.

Moscardino, U., Scrimin, S., Capello, F., & Altoe, G. (2010). Social support, sense of community, collectivistic values, and depressive symptoms in adolescent survivors of the 2004 Beslan terrorist attack. Social Science and Medicine, 70(1): 27-34.

Quintana, D. A., Jordan, F. B., Tuggle, D. W., Mantor, P. C., & Tunell, W. P. (1997). The spectrum of pediatric injuries after a bomb blast. Journal of pediatric surgery. 32(2): 307-311.

https://www.humanitarianresponse.info/


- 21 -

สทธก าหนดชะตากรรมตนเองในความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตของไทย

Right to Self-Determination in Conflict Space of Southern Border Provinces of Thailand

ปรวรรณ วงษรวยด

นกศกษาปรญญาโท สาขาความขดแยงและสนตศกษา สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร E-mail: [email protected]

------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

ราวป 2009 เปนตนมาแนวคดเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง (self-determination) ถกพดถงมากขนในสนามความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใต1 แนวคดนถกอาง แยงชงความหมายและการตความโดยผมสวนเกยวของหลายฝาย ตวแสดงในความขดแยงมมมมองตอแนวคดดงกลาวแตกตางกน ทงเหนวาเปนหลกการพนฐานในระบอบประชาธปไตย สมเสยงตอความมนคงไปจนถงเกยวของกบการแบงแยกดนแดน ความสบสนไมลงรอยกนในเชงแนวคดท าใหสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองไมถกถกเถยงเพอพฒนาหรอกอใหเกดรปธรรมทางการเมองทสรางสรรค งานวจยชนนส ารวจมโนทศนและพลวตวาดวยสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองของตวแสดงในพนทความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตของไทย โดยใชวธการศกษาเอกสารและการสมภาษณเชงลก ผลการศกษาพบวามโนทศนเกยวของกบแนวคดดงกลาวทแตกตางกนของคขดแยงหลกเกดจากการรบรและเลอกรบวาทกรรมประวตศาสตรทแตกตาง สงผลตอวธการตความและการอางกฎหมายระหวางประเทศทเกยวกบสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองตางกน การตความและการอางมลกษณะประชนขนแขง แยงชงอ านาจน าในการบอก ‘ความจรง’ ตอสาธารณะ ซงลวนเปนไปเพอสนบสนนเปาประสงคทางการเมองของตวแสดงตาง ๆ นอกจากน ตวแสดงในความขดแยงมการเปลยนแปลงเชงนโยบายทตางเหนความส าคญของแนวคดสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองทมมมมองตอแนวคดนในฐานะเงอนไขของความขดแยงทจ าเปนตองมพนทถกเถยงและแลกเปลยนเรยนร

ค าส าคญ: สทธ, การก าหนดชะตากรรมตนเอง, ความขดแยง, จงหวดชายแดนภาคใตของไทย

1 สมภาษณองคกรประชาสงคมกลมแรกทรเรมการรณรงคแนวคดสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองในพนทจงหวดชายแดนภาคใต



- 22 -

ABSTRACT

The conceptions of right to self-determination has been widely discussing in public space since 2009 by the campaign of civil society organization. Right to self-determination by itself was claimed and interpreted by actors which are stakeholders in conflict space. There are different perspectives on right to self-determination e.g. general principle in democracy, cause of internal security problem, or even significance of separatism. This confusion of the idea of right to self-determination has yet to debate for sake of clarity and to bring about to alternative political structures. Therefore, this research explores the conceptions and dynamics of right to self-determination of actors in the southern border provinces of Thailand by using documentary and in-depth interviewing methods. The study found out that contrast idea of right to self-determination are depend on different historical discourses. It influences actors the way they interpret international law relating to right to self-determination. There is hegemonic competition in explaining ‘truths’ in public sphere in order to supporting each political agenda. However, each actors in this conflict space realized that right to self-determination is a significant conflict conditions and requires space for debating and interchange of learning.

Keywords: right, self-determination, conflict, southern border provinces of Thailand


- 23 -

บทน า

สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองในเปนแนวคดทขบเคลอนอยในปฏบตการทางการเมองในความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใต ทวาสทธดงกลาวรวมถงรปธรรมทางการเมองอนเปนผลทจะเกดจากการอางสทธนยงยงคลมเครอ แมแตในบรบทการพดคยของคขดแยงหลกกแทบไมแตะประเดนเหลานอยางตรงไปตรงมา ทงทโดยเนอหาของการเรยกรองการตอสของขบวนการทผานมาแทบทงหมดเปนเรองการพยายามสเพอเรยกรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองทงสน แนวคดวาดวยสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองในมมของรฐมทาทเคลอบแคลงเมอตวแสดงอน ๆ อางถงแนวคดดงกลาว และเกรงวาขอบเขตของเนอหานนจะน าไปสรปแบบการเมองซงเกนเลยไปจากกรอบรฐธรรมนญแห งราชอาณาจกรไทย2 ผศกษาตงขอสงเกตวาตวแสดงในความขดแยงเขาใจและคาดหวงตอแนวคดสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองแตกตางกนและความเขาใจนนกมพลวตตามสถานการณ การศกษาเพอแสดงภาพ ‘การด ารงอย’ ‘ภาวะปจจบน’ รวมทง ‘ความเปลยนแปลง’ ของแนวนจงนาจะชวยเพมพนทถกเถยง และท าความเขาใจแนวคด รวมทงเจตจ านงทางการเมองของตวแสดงตาง ๆ ในความขดแยงซงจ าเปนอยางยงในหวงเวลาของการพยายามกอรางกระบวนการสนตภาพ

วตถประสงค

1. ส ารวจมโนทศน และเงอนไขปจจยทสงผลตอมโนทศนเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง (self-determination) ของตวแสดงในพนทความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตของไทย 2. ศกษาพลวตของมโนทศนเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง (self-determination) ในพนทความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตของไทย

แนวคดทเกยวของ

วาทกรรม (discourse) มเชล ฟโกตศกษาวาทกรรมและอ านาจผานปฏบตการทางสงคม (Social Practice) ซงเปนการกระท า (Action) ทมการหมนเวยน ปะทะ ประสาน เปลยนแปลง มการสงเสรมและขดแยงกน ท าใหความรกบอ านาจเปนเสมอนเหรยญสองดานทแยกกนไมออก3 ในทศนะของฟโกต ความรในเรองใดเรองหนง รวมทงมโนทศนหรอทฤษฎตาง ๆ ไมไดเกดขนโดยตวเองแตเกดจากการท างานของวาทกรรมทเปน

2 ด “บกต กราวปด 5 ขอเสนอบอารเอน” หนงสอพมพบานเมอง ฉบบวนท 30 เมษายน 2556 (http://wbns.oas.psu.ac.th/shownews.php?news_id=132956) , “ประเมนวงถกบอารเอน กบ 3 ประเดนทตองคย” ส านกขาวอศรา (http://wbns.oas.psu.ac.th/shownews.php?news_id=130919), “สมช.ปดไมรบ 5ขอบอารเอนบลดเหตรนแรง นดคยใหม13 มย.” หนงสอพมพขาวสด ฉบบวนท 30 เมษายน 2556 (http://wbns.oas.psu.ac.th/shownews.php?news_id=132539) และ รายงานพเศษ "ขบวนการรบพดคยปราศจาก 5 ขอเรยกรองแตมเงอนไข" ของ อศโตรา ชาบต ซงตอนหนงระบถงปญหาของขอเรยกรองขอท 4 ของบอารเอน วา “ขอท 4. มปญหาแนนอน เรยกรองใหรฐบาลไทยยอมรบสทธความเปนเจาของหรอสทธอธปไตย (hak pertuanan) ของชาวมลายปาตานเหนอดนแดนปาตาน ขอนรฐบาลไทยรบไมไดถงแมบอารเอนไดสงเอกสารมากกวา 30 หนาชแจงไปแลว” (https://www.khaosod.co.th/view_newsonline.php?newsid=TVRReE9UWTNOVGMyTXc9PQ==) 3 ธรยทธ บญม ใน “มเชล ฟโกต (Michel Foucault)” หนา 114

http://wbns.oas.psu.ac.th/shownews.php?news_id=130919

http://wbns.oas.psu.ac.th/shownews.php?news_id=132539)%20และ


- 24 -

ระบบการผลตสรางความหมาย ความเชอ ระเบยบตาง ๆ ผานกระบวนการใชภาษา เมอความเชอเหลานนถกผลตซ าโดยเชอมโยงกบความสมพนธเชงอ านาจของผ พด จงเกดการสถาปนา ‘ความร’ หรอ ‘ความจรง’ บางอยางขน ณ ชวงเวลาใดเวลาหนง ถกใหคณคา ถกบอกซ าจนสงนนกลายเปนทยอมรบโดยกวางขวางในสงคม อกดานหนง นอรแมน แฟรคลฟ (Norman Fairclough) วเคราะหภาษาเพอท าความเขาใจสงคม แสดงใหเหนปฏบตการทางวาทกรรมซงเปนสงสะทอนพฤตกรรมของมนษย และความเปนไปของสงคม ความสมพนธระหวางวาทกรรมกบสงคม อยในฐานะ ‘ผก าหนด’ และ ‘ผถกก าหนด’ ไปพรอมกนตลอดเวลา (Jorgensen and Phillips อางใน สมชชา นลปทม และรงรว เฉลมศรภญโญรช , 2556) แตวาทกรรมไมไดเปนเพยงเรองของภาษา (Language) การพด หรอการเขยนเทานน มนยงหมายรวมถงกระบวนการผลต (Constitute) ความหมาย และเอกลกษณ (Identity) ของสงตาง ๆ ในโลกรอบตวมนษย ทนอกจากจะท าหนาทสถาปนาความร ความจรงและก าหนดตวตนของมนษยแลว วาทกรรมยงท าใหสงทถกสรางขนด ารงอยและเปนทยอมรบในสงคมดวย ดงนน ในทางกลบกน การทสงหนงไดรบการยอมรบ จงสงผลใหเกดการเกบกนอตลกษณหรอความหมายบางอยางใหไมหลงเหลอพนทการด ารงอย ไมถกใช ไมไดรบความนยม หรอเลอนหายไปไดดวยเชนกน กระบวนการดงกลาวด าเนนไปไดดวยภาคปฏบตของวาทกรรม หรอปฏบตการทางวาทกรรม (Discoursesive Practice) อาท คณคา จารต ประเพณ ความนกคด ความเชอ ทองแอบอยกบสถาบนทางสงคมทยดโยงผคนในสงคมเขาดวยกน4 พนทความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตเปนอกหนงสนาม (Field) แหงการตอสทางวาทกรรม กลาวคอ นอกจากเปนสนามตอสเชงกายภาพแลวยงเปนสนามทมการตอสทางความคดดวย ประเดนสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองเปนหนงในการตอสทางวาทกรรมทมลกษณะปะทะ ตอรอง มการชวงชงอ านาจในอธบาย ชดความคดสองแนวทางทไมลงรอยกนด ารงอยในพนท ดานหนงเปนค าอธบายเรองสทธก าหนดชะตากรรมตนเองทอยในขอบเขตของหลกบรณภาพแหงดนแดน สวนอกดานคอการก าหนดชะตากรรมตนเองทขยายระดบทใหญและอนตรายกวาสเรองเอกราชและการแบงแยกดนแดนซงถอเปนการทาทายชดความคดแบบแรกอยางทสด สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง (right to self-determination) สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองเกดขนในศตวรรษท 18 จากกระแสชาตนยมของชนกลมนอยในอาณาจกรตาง ๆ ในยโรปทพฒนาการจตส านกความเปนชาตและแนวคดสทธทางการเมอง (political rights) เหนอดนแดนบานเกด ท าใหเกดกระแสการปลดแอกตวเองออกจากการเปนอาณานคม (The Process of Decolonization) โดย The Principle of Rights to Self-Determination ปรากฏเปนลายลกษณอกษรครงแรกในกฎบตรสหประชาชาตในชวง ค.ศ.1945 มแนวคดเบองตนวา ประชาชนตองมอสระในการตดสนใจเลอกทศทางการเมองของตนเอง ตอมาในปค.ศ.1960 มตสมชชาใหญแหงสหประชาชาตรบรองหลกการสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง โดยก าหนดเนอหา เรอง การใหเอก

4 ธนชาต แสงประดบ ธรรมโชต ใน “วาทกรรมการเมอง (Discourse)” บทความเผยแพรในเวบไซตของส านกขาวประชาไท http://prachatai.com/journal/2010/12/32341


- 25 -

ราชแกดนแดนอาณานคม (Declaration on the Granting of Independence to Colonial Countries and Peoples) ดงมาตรา 1.1 มตท 1514 ระบวา “กลมชนทงปวงมสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง โดยสทธดงกลาวพวกเขามเสรภาพในการตดสนใจในสถานะทางการเมอง การพฒนา เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของตนเองไดอยางเสร” มตดงกลาวท าใหดนแดนภายใตอาณานคมเปนอสระ อยางไรกตาม กฎบตรดงกลาวไมไดระบถงเนอหาสาระของสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองเอาไวละเอยด และสหประชาชาตไมไดเหนวาการก าหนดชะตากรรมของแตละชาตเปนสทธทางกฎหมาย (legal rights) แตเปนเพยงหลกการทางการเมอง (political principle) เทานน5 เมอสนสดยคอาณานคม สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองไมไดรบรองการแบงแยกดนแดนอกตอไป เปนเพยงหลกการหนงในกฎบตรสหประชาชาตทรบรองสทธของชนพนเมองทรฐภาคตองเคารพ แตกยงมการแบงแยกดนแดนทเกดขนหลงศตวรรษท 20 ทอางหลกการก าหนดชะตากรรมตนเองอยบาง เรยกวาการก าหนดชะตากรรมทไมใชเงอนไขของอาณานคม ซงมเงอนไขบรบททเฉพาะเจาะจง เชน มการปกครองโดยเผดจการ การกดขทางชาตพนธ การบงคบใหเคารพศาสนาใดศาสนาหนง มปญหาชนกลมนอยรนแรง ซงมผลใหองคกรระหวางประเทศแทรกแซงและเกดการบงคบใชสทธในการก าหนดชะตากรรมเพอแยกดนแดนได (ทฆมพร, 2556) สทธก าหนดชะตากรรมตนเอง หรอเรยกวาการก าหนดเจตจ านงตนเอง ถอเปนสทธของประชาชนในการแสดงเจตนารมณ (Will of The People) แบงออกเปน 2 ประเภท คอ สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองภายใน (Internal Right to Self-determination) เปนการมงเปลยนแปลงมตภายในรฐ เชน การเรยกรองใหเปลยนแปลงกฎหมาย กตกา อตราภาษ หรอนโยบายทเกยวของกบการพฒนาทเปนนโยบายภายในประเทศ เปนการทประชาชนจะสามารถบรรลเปาหมายทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมภายใตกรอบเกณฑทสงคมวางรวมกน และสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองภายนอก (External Right to Self-determination) หมายถงการก าหนดเจตจ านงของประชาชนเพอน าไปสการเปลยนแปลงในเชงกายภาพ คอแยกตวออกจากรฐเดมทงในแงของประชากรและดนแดน6 มกเปนผลสบเนองมาจากปญหากลไกการใชสทธในการก าหนดชะตากรรมภายในลมเหลว กดดนใหชนบางกลมไมสามารถก าหนดวถการด าเนนชวตในแบบทตองการไดจนน าไปสความตองการแบงแยกดนแดน7 สทธก าหนดชะตากรรมตนเองจงเปนหลกการทสงผลตอรปแบบการจดการปกครองภายในรฐ มทงกรณทใชเพอแยกดนแดนและไมใช สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองเปนเรองเฉพาะทแตละพนทตความ ใหความหมาย และน ามาใชแตกตางกน

5 ซาฮาร เจะหลง เขยนรายงานพเศษลงเวบไซตส านกสอวารตาน (Wartani) สอทางเลอกหนงในพนทจงหวดชายแดนใต/ปาตาน กลาวถงแนวทางออกจากปญหาการเมองในจงหวดชายแดนภาคใต/ปาตานดวยวธการลงประชามตและหลกการก าหนดชะตากรรมตนเอง 6 ภทรมน สาตรกษ, สกฤต อสรยานนท, และธระพงษ ภรปาณก. (ม.ป.ป.). ประชามตกบผลในทางกฎหมายระหวางประเทศ: กรณศกษาควเบกและไครเมย. วารสารการเมอง บรหารและกฎหมาย, 7(3), หนา 545-563. 7 โปรดด หลกการก าหนดใจตนเอง the principle of right to self-determination จลสารความมนคงศกษา ฉบบท 122


- 26 -


งานศกษาชนนเปนการวจยเชงคณภาพ (qualitative research) โดยศกษาจากเอกสาร (Documentary Research) ทงเอกสารชนตนและเอกสารชนรอง และการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) เลอกกลมตวอยางจากประชากร 3 กลม ไดแก รฐ ขบวนการตอสเพอปลดปลอยปาตาน8 และกลมองคกรประชาสงคมทเคลอนไหวอย ในพนทจงหวดชายแดนภาคใต การเลอกตวแทนขนแรกอางองจากสถานะของตวแทนในการเปนสมาชกของรฐ ขบวนการ และภาคประชาสงคม การมบทบาทในความขดแยง ประกอบกบการอางองขอมลกลมตวแทนจากงานโครงการ “การส ารวจความคดเหนประชาชาชนตอกระบวนการสนตภาพในจงหวดชายแดนภาคใตครงท 1 (Peace Survey)”9 จากนนใชวธการเลอกตวอยางแบบลกโซ (Snowball Sampling) จากตวแทนในขนแรกเพอเลอกสมภาษณตวแทนล าดบถดไป โดยการศกษาเอกสารทเกยวของกบความขดแยงตงแตพ.ศ.2547 ถง พ.ศ.2560 เปนชวง 13 ป ทความขดแยงมจดพลกผนส าคญสงผลตอทงนโยบายรฐและทาทของขบวนการ โดยใชทฤษฎวเคราะหวาทกรรม (Discourse Analysis) เพอท าความเขาใจนยยะทเปลยนไปของแนวคดสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองจากฝายตาง ๆ

ผลการศกษา

ขอคนพบเบองตนท าใหเหนภาพของการเคลอนตวของวาทกรรมสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองจากบรบทหลงการลาอาณานคมเขามาสสนามความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใต ปฏบตการทางการเมองทเกดขนในพนททงการตอตานอ านาจรฐ การตอรองกบความไมยตธรรมของกลมชาตพนธหนงตอผปกครองตางเชอชาต ท าใหนกเคลอนไหวเรมเหนความเปนไปไดและความเขากนไดของหลกการ สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองทถกใชในตางประเทศวาจะมประโยชนตอการตอสในจงหวดชายแดนภาคใต เมอหลกการและทมาทไปของแนวคดดงกลาวถกผนวกเขากบความทรงจ าทางประวตศาสตรของรฐปตตาน จงเกดการตอสในประเดนการถกลาอาณานคม การถกพรากสทธความเปนเจาของเหนอดนแดน การเคลอนไหวของประชาสงคมบางกลมสอดรบกบขอเรยกรองของขบวนการตดอาวธทเปนคขดแยงหลก เปนไปเพอการตอบโตและตอรองกบอ านาจของรฐไทยทมเหนอกวาในแงการก าหนดรปแบบทางการเมอง คอใชวธการองอ านาจทางกฎหมายทกวางกวาอ านาจรฐ นนคอกฎหมายระหวางประเทศ

8 งานศกษาชนนใชค าวา ขบวนการตอสเพอปลดปลอยปาตาน เพอเรยกรวมกลมผเหนตางหรอกลมทอยตรงขามกบรฐ ทงทตอสในทางการเมองและการทหาร 9 โครงการส ารวจความคดเหนประชาชนตอกระบวนการสนตภาพจงหวดชายแดนภาคใต (Peace Survey) ด าเนนการและเผยแพรครงแรกในชวงตนป 2559 ส ารวจประชาชน 1,650 คน ซงไดใชวธการไดมาซงกลมตวอยาง 2 กลม คอ ประชาชนในพนท (1,500 ตวอยาง) และผน าทางความคดจากทกภาคสวนในพนท (150 คน) ส าหรบกลมผน าทางความคด ในขนแรกใชวธการเชญเครอขายประชาสงคมมาระดมความคดและเสนอชอบคคลทอยในกลมองคกรตามหลกเกณฑการมบทบาทในพนทความขดแยง (โดยค านงถงสดสวนความเหมาะสมดานพนท ศาสนา เพศ และอายดวย) เพอใหไดรายชอกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จ านวน 50 คน จากนนจงใหกลมตวอยาง 50 คนดงกลาว เสนอรายชอบคคลทควรสอบถามขอมลเพมเตมอกคนละ 10 ชอ (โดยเปนไปตามหลกเกณฑ เชน สามารถสะทอนเสยงประชาชน มเครอขายกวางขวาง มความนาเชอ ไดรบการยอมรบ เปนตน) จากนนคณะท างานจะพจารณาความถของรายชอทถกเสนอ ประกอบกบเงอนไขทวา รายชอทถกเสนอนนจะตองมาจากการเสนอของผน าความคดในรอบกอนหนานอยางนอย 2 คน ทายทสด ผน าทางความคดจ านวน 100 คนแรกจากการจดล าดบตามเกณฑขางตน จะถกใชเปนกลมตวอยางในการส ารวจความคดเหนในโครงการส ารวจดงกลาว


- 27 -

อยางไรกด ปญหาของการอางหลกกฎหมายหรอกตการะหวางประเทศมความทาทายอยทการตความและการปรบใช การตความสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองโดยเจาหนาทรฐไทย ขบวนการตอสเพอปาตานและภาคประชาสงคมจงเหลอมซอนกน มทงสวนเหนรวมและเหนตาง แงหนงอยบนฐานความเขาใจแบบสทธในการก าหนดชะตากรรมภายใน คอ การทประชาชนเปนผก าหนดรปแบบทางการเมอง มอ านาจตดสนใจทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม สวนอกแงหนง คอความเขาใจ และเลอกใชสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองภายนอก การเชอมโยงเงอนไขการเรยกรองการแบงแยกดนแดนทปรากฏในกฎหมายระหวางประเทศมาใช โดยขอคนพบจากการศกษาชใหเหนประเดนทนาสนใจ ดงน

ปญหาวาดวยสทธความเปนเจาของ และการสเพอแยกดนแดน หลงป 2013 การแสดงออกของขบวนการทหนหนาเขาสการเจรจาอยางเปดเผย แมเอกสารทางการในระหวางการพดคยไมปรากฏถอยค าตรงอยาง merdeka (เอกราช) แตค านกถกพดโดยตวแทนบอารเอนทอานแถลงการณผานเวบไซตยทบ พรอมกบวลทแสดงใหเหนวาขบวนการยงคงมเจตจ านงทตองการใหรฐไทยยอมรบวาสทธของคนมลายปาตานถกพรากไป และชาวมลายในนามองคกรปลดปลอยปาตานตองการคนมาซงสทธเหนอดนแดนปาตาน ซงในแงเปาหมายกตรงกบความเขาใจของฝายเจาหนาทรฐ วาขบวนการยงคงมจดมงหมายเดมคอ เอกราช10 การรวมกลมเปนองคกรรวมของขบวนการตอสเพอปาตานในชอ มาราปาตาน เปดตวตอสาธารณะในป 2015 เปนการหนเหทศทางของขบวนการมาสยทธวธทางการเมองมากขน มาราฯ ยนยนวาขบวนการยงไมละทงปณธานเดมในการ ‘เรยกรองเพอเอกราชปาตาน11 ขณะเดยวกนกยนยนหลกการเคลอนไหวในกรอบ ‘สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง’ ซงเปนเนอหาปรากฎในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR) ซงมาราฯ เหนวาสมควรไดรบการอภปรายถกเถยงอยางจรงจง เพราะเปนประเดนใจกลางความขดแยงทยดเยอมากกวา 200 ป12 “ใครทมาปกครองเรา ยดครองเรา เราเรยกวา penjaja แปลเปนภาษาองกฤษกคอ colonial ในโลกของนซนตาราหรอโลกมลาย ถาคนอนโดนเซย penjaja ของเขาคอชาวดชต ส าหรบคนมาเลเซย penjaja ของเขาคอคนองกฤษ ส าหรบชาวมนดาเนา/โมโร penjaja ของเขาคอสเปน และส าหรบคนปาตาน penjaja ของเขาคอสยาม หมายถงใครกตามทมาบกรก มาครอบครองดนแดนของเรา เราเรยกวา penjaja แตในภาษาองกฤษไมมค าใดทแปลตรงกบ penjaja กเลยยม colonial เพราะวาองกฤษกเปน colonial power ฮอลนดา/ดชต สเปน ฝรงเศส กเปน colonial power มรฐในอาณานคมทงสน เวลาคนปาตานมองรฐไทยกจะมองวา การเกดมาเปนรฐไทยเขาไดดนแดนมาจากไหน เขาไปตพมา ลานนา

10 ค าสมภาษณของพล.ท.อดมชย ธรรมสาโรรชต แมทพภาคท 4 ในฐานะผอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 เมอวนท 4 มนาคม 2555 11 อาบฮาฟซ อลฮากม http://www.deepsouthwatch.org/dsj/th/7212 12 อาบฮาฟซ อลฮากม ในปาฐกถา ทมหาวทยาลยสงขลานครนทร เมอ 28 กมภาพนธ 2558


- 28 -

เขมร ลาว รฐมลาย แลวเกดเปนสยาม ดงนนในความคดคนมลายนกเปนลกษณะของเจาอาณานคมหนง แตเนองจากมความตางตรงทเขาอยชดพรมแดนไมไดขามทะเลมา แตเรากยงเรยกวา penjaja” ค าบอกเลาของหนงในสมาชกขบวนการปลดปลอยปาตานขางตนสะทอนมมมองตอการถกครอบครองดนแดนโดยไมชอบธรรมของรฐตอรฐในอดตในมมของคนมลาย เขาเหนวาการถกเถยงเรองถอยค าเพอเขาหลกเกณฑกฎหมายตาง ๆ หรอไมนนเปนเรอง politicalized คอท าใหเปนการเมอง ไมวาจะถกเรยกวาเปนอาณานคมหรอไม แตสงทสยามกระท าตอปตตานในอดต คอภาพรวมของการยดครองดนแดนทไมใชของตน และปกครองดวยความไมยตธรรม สทธความเปนเจาของของกลมเชอชาตมลายทกระบวนการกลนวฒนธรรมในระยะตอมาสรางปญหาใหการเมองการปกครองในจงหวดชายแดนภาคใต “ไทยคอสญชาตมลายคอเชอชาต แตของเรานไปเชอวาสญชาตไทยเชอชาตไทยมนผดตรงน ทบอกวาไปหลอกเขาคอหลอกตรงน คณจะมาบอกวาเปนเชอชาตไทยไดอยางไรพดภาษาไทยกไมไดแตงกายกไมใช”13 การสรางชาตทพยายามท าใหคนในขอบเขตทางภมศาสตรมส านกความเปนชาตเดยวกน วฒนธรรมเดยวกน ท าใหชนกลมตาง ๆ ไมสามารถมวถชวตตามครรลองความเชอของตนเอง “จรง ๆ แลวการทเราจะก าหนดชะตากรรมของเรากตองเปนกลมคนของแตละชมชนเองซงสอดคลองกบค าพดของพระผเปนเจาทวา พระองคจะไมทรงเปลยนแปลงสภาพของกลมชนใดจนกระทงกลมชนนนเปลยนแปลงสภาพของตวเอง ค านส าหรบคนทเปนอสลามถอวาพระ เจาพดถงกลมชนไมไดพดถงคนเพยงคนเดยวเพราะฉะนนเมอพระเจาพดถงกลมชนจงหมายความวาเปนเรองของกลมคน ดงนน การก าหนดชะตากรรมของตนเองกตองมอ านาจในการจดการตวเอง”14 เมอเอกราชและสทธความเปนเจาของยงเปนประเดนส าคญตลอดมา คขดแยงทเปนฝายเรยกรอง ดนแดน และการอางสทธความเปนเจาของ ‘คนมา’ เพอ ‘จดการตนเอง’ อยางขบวนการตอสเพอปาตาน จงมยทธวธเพอใหไดมาซงเปาหมายของตวเอง การอางถงสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองเปนเครองมอหนงในการบรรลเปาหมายนน อยางนอยทสดกเพอสรางความตระหนกรในหมประชาชนวาสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองนนเปนสทธขนพนฐานทกฎหมายระหวางประเทศใหการรบรอง โดยสทธดงกลาวเปนสทธของมนษยทกคนบนโลกโดยไมไดรบการยกเวนหรอแบงแยก แมขบวนการทจบอาวธจะไมไดปฏบตการรณรงคในประเดนนอยางเดนชด แตพดถงสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองเกดขนแลวในพนท กลมนกศกษาในพนทกลมหนงซงอางวาเปนองคกรทางการเมองทผลกดนแนวคดเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง15 โดยราวป 2009 มความพยายามสรางพนทสรางความรบรในสทธพนฐานวาดวยสทธในการก าหนดอนาคตทางการเมองของประชาชน หวงเปนตวกลางในการเปดพนทการถกเถยง

13 สมภาษณอดตสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนราธวาส 14 สมภาษณอดตสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนราธวาส 15 นายทหารระดบสงของกอ.รมน. และขาราชการฝายฝายพลเรอนระดบสง ลงความเหนตรงกนวา การด าเนนการของนกศกษากลมนไดรบการสนบสนนจากขบวนการบอารเอนแนนอน และเหนวาไมวาจะรตวหรอไมกตาม พวกเขากเปนสวนหนงของการขบเคลอนภาคการเมองของขบวนการตอสเพอปาตานในสายตาของเจาหนาทรฐ ในขณะทนกศกษากลมนอธบายยนยนวาพวกเขาใชเงนจากการบรจาคเพอขบเคลอนงานและไมไดรบเงนอดหนนจากขบววนการตดอาวธใด ๆ


- 29 -

เรองความตองการทแทจรงของคนปาตาน ย าวาประชาชนในแงนไมไดหมายถงเพยงแคคนมายมสลม แตหมายรวมถงคนชาตพนธไทย จน ชาตพนธอน ๆ ทงทนบถอศาสนาอสลามและไมใชศาสนาอสลามดวย “สงทส าคญทสดคอการทประชาชนจะสามารถพดหรอฝนถงอนาคตทางการเมองในแบบทพวกเขาอยากจะเปนได พนทนจะเปดโอกาสใหกบทกแนวคดแมกระทงความคดทถกเจาหนาทรฐปฏเสธตลอดมา นนคอ การแยกประเทศ”16 เยาวชนกลมนยนยนวาพวกเขาควรมสทธทจะพด แตสดทายแลวเปาหมายทายสดของการเคลอนไหวของประชาชนกตองใชมตเสยงสวนใหญของคนทกคนในพนท วาจะเอาหรอไมเอารปแบบการเมองแบบใด อยางไร และตามหลกการประชาธปไตยแลว มตของเสยงสวนใหญกตองถอเปนขอยตแมวาอาจจะไมตรงใจพวกเขากตามท17

RSD ในมมรฐและขบวนการฯ

ความไมไววางใจและยอมรบไมไดของรฐไทยตอประเดนดงกลาว ทชดเจนมากเหตการณหนงคอ เมอเจาหนาททหารปลดปายขอความ self-determination ของสหพนธนสตนกศกษา นกเรยน และเยาวชนปาตาน หรอ PERMAS ทแขวนไวหนามสยดบานทาดาน ต.ตะโละกาโปร อ.ยะหรง จ.ปตตาน ซงเปนสวนหนงของกจกรรมการตอนรบเดอนรอมฎอน และวนฮารรายอ อดลฟตตรของชาวมสลม เมอวนท 3 กรกฎาคม 255918 ดวยเหตผลดานความมนคง ความคดเหนของเจาหนาทรฐฝายความมนคงเหนวาการกระท าดงกลาวเปน ‘หมากทางการเมอง’ อยางหนงทสะทอนใหเหนวาขบวนการทตอสอยกบรฐพยายามใชหลกกฎหมายระหวางประเทศเพอ ‘ฟอก’ ตวเอง ใหมความชอบธรรมในทางกฎหมาย เปน ‘ผปลดปลอย’ ไมใช ‘ผกอการราย’ เปลยนบรบทการตอสทเรยกวาสงครามอสมมาตรซงคขดแยงมสถานะไมเทากนใหกลายเปนคขดแยงทมสถานะเทากนในอาณาบรเวณการตความของกฎหมายระหวางประเทศ ขาราชการพลเรอนทด ารงต าแหนงระดบสงคนหนงเชอวา การพดเรองการก าหนดชะตากรรมตนเองเปนเรองอนตรายอยางยงตอความมนคงของรฐ การเผยแพรอดมการณหรอแมแตความรบรความเขาใจเรองการก าหนดชะตากรรมตนเองอยางกวางขวางในหมประชาชนสมเสยงทจะท าใหเกดการรณรงคเพอแบงแยกดนแดน แมเชอวาความเปนไปไดนนแทบเปนศนย ดวยความซบซอนของการเมองโลกและเงอนไขทางกฎหมาย แตเจาหนาทรฐกไมอาจนอนใจหรอใจกวางมากพอทจะเปดพนทตอการท าความเขาใจและการพดประเดนนในทสาธารณะ รฐมทาทแขงกราวทจะไมยอมใหความเสยงเลกนอยนสรางปญหาในอนาคต

16 สมภาษณเยาวชนสมาชกกลมทขบเคลอนเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง 17 สมภาษณเยาวชนสมาชกกลมทขบเคลอนเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง 18 หลงจากเหตการณดงกลาว กลมนกศกษาไดชแจงถงความหมายของ self-determination วาเปนเพยงหลกสทธวาดวยการก าหนดชะตากรรมตนเอง ตามมตสมชชา

ใหญแหงสหประชาชาต เมอค.ศ.1960 เทานน ตอมาในวนท 8 กรกฎาคม 2559 เยาวชนรวมตวกนทหนามสยดกรอเซะ อ.ยะหรง จ.ปตตาน รณรงคชปาย ขอความ self-

determination เพอแสดงจดยนในการอางสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง


- 30 -

ในชวงหลายปทผานมา เจาหนาทฝายความมนคงมทาทระแวดระวงในการพดถงสทธก าหนดชะตากรรมตนเอง ขณะเดยวกนกเรมมทศทางของการพยายามท าความเขาใจสทธดงกลาวมากขน ดวยตระหนกดวาพวกเขาเองกไมมความรอยางละเอยดในเชงหลกการของสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง โดยมความรวมมอกบหนวยงานดานนโยบายทงทเกยวกบในและตางประเทศในการแลกเปลยนเรยนร โดยเฉพาะเงอนไขวาดวยสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองวาจะกอใหเกดการแบงแยกดนแดนไดอยางไร ในขณะทเจาหนาททหารมทาทกงวลและออนไหวกบประเดนการเรยกรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง หนวยงานดายนโยบายกลบมทาทเปดกวางและดเหมอนจะไมเปนกงวลวาการเรยกรองสทธก าหนดชะตากรรมตนเองในจงหวดชายแดนภาคใตจะสามารถน าไปสการบงคบใชสทธก าหนดชะตากรรมตนเองเพอแบงแยกดนแดนได เหตผลหลกคอ ไมมเงอนไขใดสมเสยงทจะท าใหเกดการแทรกแซงจากองคกรระหวางประเทศไดอยางทหลายฝายกงวล ทงประเดนการอางวาสยามลาอาณานคม ซงเปนการอางแบบผดบรบท รฐปตตานเปนสวนหนงของสยามในชวงทดนแดนแถบนเปนรฐโบราณ และเปนการไดมาจากการชนะสงคราม ไมถอวาเปนการลาอาณานคม19 ปจจบนรฐบาลไทยเปดกวางมากถงมากทสดในการใหประชาชนก าหนดอนาคตตนเองไดผานรปแบบการเมองแบบตวแทน มความพยายามเปดพนททางการเมอง ไมมเงอนไขการละเมดสทธมนษยชนรายแรง รวมทงประเดนทยงคงถกเถยงกนเรองการขดกนทางอาวธ (Armed Conflict) กไมอาจท าใหเกดการแทรกแซงจากขางนอกได “หากนบวาความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตเปนการขดกนทางอาวธ ICRC คณะกรรมการกาชาดระหวางประเทศจะสามารถแทรกแซงหรอทเขาบอกวามาคมครองโจร แตกไมนากงวลขนาดนนเพราะเจนวาคอนเวนชน มพธสารเพมเตม (Additional Protocol) ทก าหนดหลกเกณฑยอย ๆ เชน ระดบความรนแรง การมกองก าลง มระบบขนสงตาง ๆ ซงไทยไมไดเปนภาคเลย ดงนน ในเชงหลกการกไมมสภาพบงคบใชอยแลว แตรฐบาลไทยกตองปฏเสธอยางตอเนอง เพราะตามหลกกฎหมายแพง ถาเราไมปฏเสธวาเราไมใช armed conflict กเขาหลกเกณฑกฎหมายปดปาก คอ ไมปฏเสธกหมายถงยอมรบ”20 ขอมลจากเจาหนาทกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 สวนหนาท าใหทราบวา กองทพเองมความพยายามใชงานเชงวชาการในการคลคลายความขดแยง โดยเหนวา สทธก าหนดชะตากรรมตนเองทใชในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ถกใชอยางผดเงอนไขและเปนเพยงการบดเบอนหลกการเพอผลประโยชนของกลมผขบเคลอนเพอเอกราชปาตานเทานน ค าอธบายของความเหนนมวา การอางเรองสทธในการก าหนดชะตากรรม ไมไดเปนสทธพลเมอง แตเปนมต 1514 ของสหประชาชาต ทออกมาในบรบทการรบรองการปลดแอกรฐชาตทตกอยภายใตอาณานคมของประเทศเจาอาณานคมดงนน ประชากรทเปนสมาชกของรฐชาตนน ๆ จงมสทธในการก าหนดอนาคตทางการเมองของพวกเขาเองไดโดย

19 เอกสารเผยแพรเกยวกบ right to self determination ของกระทรวงการตางประเทศ 20 สมภาษณเจาหนาทหนวยงานความมนคงดานนโยบาย


- 31 -

อสระ ปราศจากการครอบง าของรฐชาตอน เปนกระแสการปลดแอกตวเองจากเจาอาณานคมทวโลกแตในกรณจงหวดชายแดนภาคใต ซงเดมเปนพนททมการประชาสมพนธและปลกฝงแนวคดทางประวตศาสตรชาตนยมมลายอยแลว ประกอบกบความพยายามใชความรนแรงเพอปฏเสธอ านาจรฐอยางยาวนานไมประสบความส าเรจ จงเกดการใชทนเดมคอส านกประวตศาสตรของเชอชาตมลาย ประวตศาสตรการถกกดขและเงอนไขความอยตธรรมในอดตมาสวมกบหลกการสากลแบบบดเบอนเพอท าใหประชาชนคลอยตาม ทเหนชดเจนคอการอางวาปาตานเปนรฐทถกสยามลาอาณานคม ทงทการทปาตานตกเปนสวนหนงของสยาม เปนลกษณะความสมพนธธรรมดาทวไปของรฐจารต ในชวงทปาตานเปนสวนหนงของสยาม ปาตานยงไมเปนรฐชาต จงไมเขาหลกเกณฑของการตกเปนอาณานคม ขบวนการจงไมสามารถอางสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองดวยเงอนไขการเปนอาณานคมได ขอเรยกรองของบอารเอนรวมทงค าแถลงของมาราปาตาน ทอางวารฐไทยเปนนกลาอาณานคมสยามนนกเพอสอสารไปยงนานาชาตวาปาตานเปนอาณานคมทยงไมไดรบการปลดปลอย ท าใหนานาชาตเหนวาการอางสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองของขบวนการและแนวรวมมลกษณะสากลและมความชอบธรรมในเชงกฎหมายระหวางประเทศ21 ดงนนปญหาทรฐกงวลคอการไมตองการใหน าความขดแยงในพนทภาคใตไปสพนททางการเมองระหวางประเทศ ไมตองการใหองคกรระหวางประเทศเขามายงเกยวไมวาทางใดกตาม โดยตองการใหเรองจงหวดชายแดนภาคใตเปนเรองภายใน ซงเปนพนททรฐไทยเปนฝายควบคมสถานการณ ซงในทางปฏบตเรายงเหนความลกลนระหวางเรองภายใน และเรองระหวางประเทศ กลาวคอ เราจะอธบายการตกลงพดคยสนตภาพทมมาเลเซยเปนผอ านวยความสะดวกวายงเปนเรองภายในไดอยางไร เปนเรองเขาใจไดวาการทไทยเกรงวาเมอมผสงเกตการณทไมใชมาเลเซยเขามาดวยจะท าใหความขดแยงนเปนเรองนานาชาตทอาจบานปลายไปสการรณรงคลงประชามตและน าไปสการแยกดนแดน แตการทไทยขอใหมาเลเซยเขามาเปนคนกลางในความขดแยงนเองแสดงถงปญหาวาไทยไมสามารถแกปญหาดวยตวเองได 22 จงไมอาจปฏเสธการเขามามสวนเกยวของของนานาชาตในฐานะคนกลางหรอผสงเกตการณ การพดคยสนตภาพในป 2013 เปนตนมา เปนจดเปลยนผานครงส าคญของขบวนการตอสเพอปาตานทใหความส าคญกบการเจรจา พยายามหาทางเลอกในการบรรลขอเรยกรองโดยไมใชความรนแรง แมยงมบางกลมในขบวนการยงคงยนยนการใชอาวธสกบรฐไทยแตทาทของพวกเขาคอ หากกลมทใชสนตวธในการจดการปญหาเรมมลทางในการบรรลความตองการโดยไมเสยเลอดเนอ ความเขมขนของการใชอาวธประหตประหารกนกอาจลดลง สมาชกคนหนงในมาราปาตานเหนวาไมใชเรองงายทคนจบอาวธและยดมนในแนวทางดงกลาวมานานจะเปลยนแปลงความเชอและยทธวธงาย ๆ แตการเปดพนท การพดคย และการแสดงความจรงใจทจะแกปญหาดวยการพดคยของรฐไทยนาจะสงผลแงบวกในการท าใหกลมตดอาวธเขามารวมบนโตะการพดคยไดมาก หนงในความพยายามลาสดของรฐบาลไทยและมาราปาตาน ทท า

21 สมภาษณเจาหนาทระดบสงในกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 สวนหนา (กอ.รมน. ภาค 4 สน.) 22 การเรมตนการคยสนตภาพครงลาสด คอ 1 ธนวาคม 2014 พล.อ.ประยทธ จนทรโอชาเดนทางมาทประเทศมาเลเซยเพอขอใหนายกรฐมนตรนาจบ ราซค ของมาเลเซยเปนผอ านวยความสะดวกในการพดคย (ขอมลจากการสมภาษณสมาชกมาราปาตาน)


- 32 -

ขอตกลงนโยบายการสรางพนทปลอดภย (safety zone) นน ในมมของมาราฯ safety zone ไมไดหมายความเฉพาะพนทปลอดภยจากการใชความรนแรงทางกายภาพแตเปนความปลอดภยในการแสดงความคดเหนในพนทสาธารณะดวย พวกเขาจะรอดวาหลงจากน ประชาชนจะมเสรภาพในการ ‘พด’ แนวคดและรปแบบการเมองการปกครองไดมากนอยเพยงใด

RSD ในแบบ ‘ชาวบาน’

นอกเหนอจากการถกเถยงเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองระหวางคขดแยงหลกและองคกรประชาสงคมอยดงทกลาวมาแลว ยงมในมมของประชาชนทวไปทเปนสวนหนงในปญหาความขดแยงในฐานะสมาชกทางสงคมทตองใชชวตอยในดนแดนทมขอพพาท ความเขา ใจเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมของคนกลมนอยในบรบทของการด ารงชวตทไมไดไกลไปกวาเรองการท ามาหากน และการมชวตตามวถวฒนธรรมทบรรพบรษปฏบตสบกนมา ไมมประเดนทรฐตองกงวลเพยงแตตองเรมตนทการยอมรบความจรงวา คนในสามจงหวดชายแดนภาคใตเปนคนมลาย และรฐบาลไทยตองใหเสรภาพในการคดและการพดของประชาชน สงเสรมระบอบประชาธปไตยใหกวางขวาง ประชาธปไตยทสมบรณคอการท าใหเกดการปกครองตนเองในประเทศนน ๆ และตองเปนไปในระดบทมประสทธภาพ กระจายอ านาจใหประชาชนก าหนดชวตตวเองได เหตทรฐไทยกลวการปกครองตนเองเปนเพราะความไมเขาใจ มองวาถามการปกครองพเศษแลวตอไปจะเกดการแบงแยกดนแดน ทงทมตวอยางของการใหสทธปกครองตนเองหลายรปแบบทอยรวมกนได ทงมาเลเซย หรอประเทศในยโรป “เมอเขาอยอยางมความสขพอใจในสงทตวเองเปนเชอวาไมมใครคดอยากจะแยกดนแดนเพราะการทจะหาความทกขใสตวไมใชธรรมชาตของมนษย”…“การปกครองแบบรวมศนยของรฐไทยเปนสงทลาสมยไมมประเทศใดในโลกท ากน และแนนอนวาขดกบหลกการก าหนดชะตากรรมตนเองดวยเพราะทจรงแลวการก าหนดชะตากรรมตนเองหมายถงว าหากคนในต าบลใดต าบลหนงตองการจะท าอะไรโดยไมผดกฎหมายอาญา ไมผดรฐธรรมนญ ไมผดกบกบศลธรรมหรอกระทบความสงบสขกสามารถท าไดทกอยาง”23 ในแงวฒนธรรม เปนเรองความภาคภมใจในความเปนชนชาตมลาย ในเรองการท ามาหากนเปนเรองปากทอง “การทเราไปสมผสกบชาวบานมาท าใหเรารถงวธชวตของเขารวาเขาอยากท าอะไรอยากคงไวซงอะไรเชนเรองการท ามาหากนกอยกบภาคเกษตรกรรม ซงสอดคลองกบวถชวตทางศาสนาเพราะมสลมนวถชวตของเขาทเหมาะสมทสดคอภาคเกษตรเพราะมเวลาส าหรบนมสการพระเจา ฉะนนผปกครองตองก าหนดวาตองมการปกครองใหสอดคลองกบ วถชวตแลวเขากจะอยอยางมความสขมความภาคภมใจ”24

23 สมภาษณอดตสมาชกสภาผแทนราษฎรจงหวดนราธวาส 24 เพงอาง


- 33 -

ความเขาใจและความคาดหวงตอการก าหนดชะตากรรมตนเองในมมของชาวบาน จงเ ปนความหมายแบบการก าหนดชะตากรรมตนเองภายใน ( internal self-determination) ทหมายถงการทประชาชนสามารถก าหนดอนาคตตนเองในทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมรปแบบโดยปฏบตการเหลานนไมกระทบกบหลกบรณภาพแหงดนแดน แตเมอใดกตามทการก าหนดจดการตนเองไมสามารถท าได ปฏบตการทางสงคมกอาจเคลอนเขาสรปแบบการก าหนดชะตาความหมายทสอง คอ การเรยกรองสทธก าหนดชะตากรรมตนเองภายนอก (external self-determination) อนเกดจากการก าหนดชะตากรรมตนเองภายในถกปฏเสธหรอกระท าไดไมเตมท น าไปสการเรยกรองการก าหนดชะตากรรมตนเองเพอแบงแยกดนแดน อยางไรกด ปจจบนเงอนไขในการก าหนดชะตากรรมตนเองภายนอกถกลดทอนลงมาก จากการปรบทาทของเจาหนาทรฐในการสงเสรมการก าหนดชะตากรรมตนเองภายใน ประกอบกบทาทการประนประนอมของฝายขบวนการตอสเพอปาตาน อยางนอยทสดกลมมาราปาตาน มทาทเหนดวยกบสนตวธมากกวาการใชก าลง

สรป

แนวคดสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองจากบรบทตางประเทศท าใหเหนวาสามารถน าไปสการแบงแยกดนแดนไดโดยการอางหลกกฎหมายระหวางประเทศและการใหสทธในการก าหนดอนาคตทางการเมองของประชาชนใหไดตดสนใจใหมผานกระบวนการลงประชามต ซงเปนลกษณะของการก าหนดชะตากรรมตนเองภายนอก อยางไรกตาม การเกดการใชสทธก าหนดชะตากรรมตนเองเพอการแบงแยกดนแดนไมไดเกดขนโดยงาย มเงอนไขส าคญ อาท มความขดแยงทเปนการขดแยงกนทางอาวธ มการละเมดสทธมนษยชนอยางกวางขวาง การฆาลางเผาพนธ กลมคขดแยงมอตลกษณเฉพาะของตวเอง ถกปฏบตโดยไมเปนธรรม และมประเดนสทธในการปกครองดนแดนมาแตเดม ซงบางเงอนไขรฐบาลไทยพยายามลดขอจ ากด ในขณะทบางเงอนไขกยงมการถกเถยงกนในเชงหลกการ การทนกวชาการบางสวนยนยนวาความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตเปนการขดกนทางอาวธ แตฝายความมนคงไทยโดยเฉพาะกองทพมองวาปฏบตการของขบวนการทใชอาวธในพนทเปนลกษณะของการกอการราย (terrorism)25 เพราะค าเรยกทตางกนนมผลตอแนวทางและวธปฏบตตามกฎหมายของเจาหนาทในการจดการกบกลมผกอการ ดงนน นยยะของการพยายามแยงชงการนยามทงหลาย ไมวาจะเปนสถานะของสถานการณ เงอนไข การอางประวตศาสตรชดตาง ๆ รวมทงขอกฎหมาย เปนลกษณะของการแยงชงอ านาจน าในการอธบายสงทเกดขน โดยมเบองหลงเปนความคาดหวงและเปาประสงคทางการเมองของตวแสดงในความขดแยงทมจดยนตางกน เมอมการรณรงคใหความรเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองในพนท แมจะเนนเรองการใหเสรภาพในการแสดงออกและการกระจายอ านาจเพอตอบสนองความตองการทางการเมอง เศรษฐกจ วฒนธรรมของทองถน แตกสะเทอนถงเจาหนาทฝายความมนคงทกงวลวาขอบเขตของการแสดงออกนน 25 สมภาษณเจาหนาททหาร หนงในคณะพดคยเพอสนตสขจงหวดชายแดนภาคใต


- 34 -

จะบานปลายไปถงขนการเรยกรองแยกดนแดน ในขณะทองคกรประชาสงคมโดยเฉพาะกลมเยาวชนเหนวา การพดเรองการก าหนดอนาคตของคนปาตานจะท าใหเหนทางออกจากความขดแยง กลาวคอ การโยนอ านาจการตดสนใจกลบไปยงประชาชนใหแสดงออกวาพวกเขาอยากอยในสงคมแบบใด การเมองหนาตาอยางไร แมกระทงการปกครองแบบพเศษหรอการสนบสนนการแยกตวเปนอสระกควรไดรบโอกาสใหถกอภปรายเพอใหเหนขอด ขอดอย เพอวาทายทสดประชาชนจะเปนผเลอกเสนทางของพวกเขา เอง แตแมจะมผเหนวาประชาชนนาจะถกเถยงเรองการแบงแยกดนแดนไดโดยเสรในบรบทของการปกครองแบบประชาธปไตย พวกเขาเหนความเปนไปไดของเรองนรบหรมาก เพราะโดยหลกการเปนไปตามกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองซงไทยเขารวมเปนภาคโดยมผลบงคบใชมาตงแตค.ศ.1997 (พ.ศ.2540) นน ไทยไดแถลงขอสงวนในทางกฎหมายไววา การก าหนดชะตากรรมตนเอง ไทยไมไดหมายความถงการแบงแยกดนแดนดวย26 สาเหตหลกของการทตวแสดงตาง ๆ ในความขดแยงมองสทธในการก าหนดชะตากรรม และมความกงวล และความคาดหวงทแตกตางกน เปนเพราะการเลอกรบและผลตซ าวาทกรรมประวตศาสตรทแตกตาง ดานหนงอยบนฐานประวตศาสตรแบบไทยเปนศนยกลาง อกดานหนงชประวตศาสตรทองถนของชนชาตมลาย ดงนนจงน ามาสการแยงชงพนท ‘ความจรง’ การการพยายามอธบาย เผยแพร และชวนเชอ ชดความจรงทตางฝายตางเชอวา ‘จรงกวา’ อนน าไปสการตความกฎหมายระหวางประเทศทแตกตางกน และเปนไปเพอรองรบจดยนของคขดแยงทตางกน นนคอ บรณภาพแหงดนแดนไทย และเอกราชของปาตาน คนในกองทพเหนวาความขดแยงจงหวดชายแดนภาคใตนอกจากการจดการปญหาอาชญากรรมและความรนแรงทางกายภาพแลว ตองแกปญหาความไมลงรอยกนของประวตศาสตร และการบดเบอนความจรงดวย และกองทพจ าเปนตองตอสดวยขอมลเหมอนกน แมจะอางเชนนนแตสงทพบในการแกปญหาของรฐเมอมตวแสดงอน ๆ พดถงสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองกลบเปนการใชอ านาจทางกฏหมายเรยกบคคลเขาพบเพอ ‘ปรบทศนคต’ และจ ากดกรอบพนทในการพด ท าใหเกดค าถามวา การกระท ากบแนวคดสวนทางกนนจะท าใหการแกปญหาทจะสดวยขอมลทจรงกวามประสทธภาพไดอยางไร? แมการเรยกรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองจะเปนไปไดวาจะน าไปสการแบงแยกดนแดน และเปนความชอบธรรมตามหลกการระหวางประเทศในบางเงอนไข แตรฐไทยมขอจ ากดในทางกฎหมาย คอ นอกจากรฐธรรมนญมาตรา 1 ระบวา ประเทศไทยไมสามารถแบงแยกไดแลว ในกฎหมายระหวางประเทศ คอ อนสญญาเจนวา (Geneva Conventions) 27 ซงไทยไมไดเปนภาคในพธสารเพมเตมทจะท าใหองคกรระหวางประเทศเขามาแทรกแซงได นอกจากน กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง รฐบาลไทยไดมค าแถลงตความ (Declaration) /ขอสงวน (Reservation)

26 สมภาษณองคกรนกศกษาทขบเคลอนเรองการก าหนดชะตากรรมตนเองในจงหวดชายแดนภาคใต 27 อนสญญาเจนวา 1949 เปนสนธสญญาหวางประเทศ 4 ฉบบ ทวาดวยกฎเกณฑหลกในการปฏบตตอเหยอของสงครามอยางมมนษยธรรม มเนอหามงจ ากดผลกระทบของความขดแยงทางอาวธ เชน การคมครองทหารบาดเจบ การคมครองแชลยสงคราม และการคมครองพลเรอน โดยประเทศไทยเปนภาคอนสญญาดงกลาวเมอเดอนธนวาคม ค.ศ.1954


- 35 -

วา “การใชสทธการก าหนดเจตจ านงตนเอง ซงไทยมใหตความวา อนญาตหรอสนบสนนการกระท าใด ๆ ทจะเปนการแบงแยกดนแดน” เทากบวา แมทสดแลวการอางหลกการในการก าหนดชะตากรรมตนเองเพอสนบสนนการตอสของขบวนการปลดปลอยปาตานจะชอบธรรมดวยเงอนไขใดกตาม การอางการก าหนดชะตากรรมตนเองเพอรองขอการเปลยนแปลงรปแบบการเมองการปกครองกไมสามารถไปไกลจนถงขนแบงแยกดนแดนเปนรฐอสระได ยงไมนบรวมปญหาความชอบธรรมวาดวยการเปนตวแทนของขบวนการตอสเพอปาตาน วาเปนตวแทนของประชาชนในพนทจงหวดชายแดนภาคใตจรงหรอไม เมอล าพงการอางวาปฏบตการใชอาวธในพนทไดรบการสนบสนนจากมวลชนนนไมเพยงพอจะอางวาพวกเขาเปนตวแทนในการแสดงเจตจ านงของประชาชนในพนทซงมความหลากหลายทงหมด อยางไรกตาม เหนอไปจากการแยงชงการตความและอธบายเรองสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเอง คอภาพการสนคลอนวาทกรรมรฐเดยวทมลกษณะรวมศนยอ านาจการจดการอยางเขมขนดวยวาทกรรมการกระจายอ านาจและการปกครองรปแบบอนทก าลงทาทายอยางเงยบ ๆ โดยมแนวคดเรองการก าหนดชะตากรรมตนเองเปนเครองมอในปฏบตการทาทายนน ขอสงเกตประการหนงคอ ดเหมอนวาทงฝายรฐและฝายขบวนการ ตางไมเชอวาประชาชนในพนท ‘คดเองเปน’ รฐไมเปดพนทในการแสดงออกอยางเตมทแกประชาชนบางกลมทคดตางจากตนเพราะเชอวาจะเปนการชกจงประชาชนสวนทเหลอใหคลอยตาม ในขณะทฝายขบวนการเองกไมไดมวธการทนาเชอถอทจะแสดงวาตนเองเปนตวแทนของประชาชนอยางแทจรง ขอสงเกตนมาจากยทธศาสตรขอหนงของทงรฐไทยและขบวนการตดอาวธทเหมอนกน คอการ ‘แยงชงมวลชน’ ซงเปนไปในลกษณะ ‘ชวนเชอ’ และใชความหวาดกลวบงคบ ปฏบตการทงของขบวนการตดอาวธและรฐไมมใครสะทอนความตองการใหประชาตดสนใจ ‘ดวยตวเอง’ การใชหลกการสทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองทไมเชอมนในศกยภาพของปจเจกบคคล จะไมสรางความเปลยนแปลงในทางทดขนอยางมนคง ไมวารปแบบการปกครองจงหวดชายแดนภาคใตจะยงอยกบรฐไทยหรอไมกตาม


กระทรวงการตางประเทศ. (ม.ป.ป.) ICCPR กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการ เมอง. คนเมอ 4 กรกฎาคม 2560, จาก http://humanrights.mfa.go.th/th/humanrights/ obligation/international-human-rights-mechanism/ICCPR.php กรมองคการระหวางประเทศ กระทรวงการตางประเทศ. (ม.ป.ป.) ปฏญญาสาลวาดวยสทธมนษยชน Universal Declaration of Human Rights”, 30 กนยายน 2559. http://humanrights.mfa.go.th/th/download/?type=book ขาวสดออนไลน. (2558). "มาราปาตาน" แถลง-ขอรวมยตไฟใต เสนอ3ขอ-ถงรบ. จดเปนวาระชาต. คนเมอ 6

กนยายน 2559, จาก https://www.khaosod.co.th/view_newsonline.php?newsid=1440730917

http://humanrights.mfa.go.th/th/humanrights/%20%09obligation/international-human-rights-

http://humanrights.mfa.go.th/th/humanrights/%20%09obligation/international-human-rights-

http://humanrights.mfa.go.th/th/download/?type=book


- 36 -

จรญ โฆษณานนท. (2556). “สทธมนษยชนไรพรมแดนปรชญา กฎหมายและความเปนจรงทางสงคม”. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

จราพร งามเลศศภกร. (2556). เขาใจเปาหมายสดทายการตอสของ BRN เสนทางสสนตภาพทยงยน. ประชาคมวจย, 19(112): 7-10. ทฆมพร รอดขนเมอง. (2556). การบงคบใชสทธในการก าหนดอนาคตตนเองโดยขอตกลงสนตภาพและ

การมสวนรวมของประชาชน : กรณศกษา “การเกดสาธารณรฐซดานใต”. วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ไทยทรบน. (2558). กลมมารา ปาตาน เสนอทางการไทย 3 ขอใหก าหนดการพดคยสนตภาพเปนวาระแหงชาต-ยอมรบ องคกรอยบนโตะเจรจาและขอคมครองทางกฎหมายแกคณะพดคยเผยทกอยางขนกบชาวปตตาน “เอกราช-ปกครองตนเอง-เปนอยแบบปจจบน”. คนเมอ 6 กนยายน 2559, จาก http://www.thaitribune.org/contents/detail/302?content_id=13896

ธรยทธ บญม. (2551). มเชล ฟโกต (Michel Foucault). กรงเทพฯ: วภาษา. เบนานวส. (2559). สามจงหวดชายแดนใต: จ าเปนตอง “ทบทวน” ขอเรยกรองอสรภาพ. คนเมอ 23

มถนายน 25560, จาก http://www.benarnews.org/thai/news/TH-MY-abuhafiz-11282016163222.html

ภทรมน สาตรกษ, สกฤต อสรยานนท, และธระพงษ ภรปาณก. (ม.ป.ป.). ประชามตกบผลในทางกฎหมาย ระหวาง ประเทศ: กรณศกษาควเบกและไครเมย. วารสารการเมอง บรหารและกฎหมาย, 7(3): 545-563. รอมฎอน ปนจอร. (2556). อตตบญญตปาตาตาน?: เมอประชา(ชน)กลมนอยตกอยในวงลอมรฐ

ประชาชาต. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 19(1): 37-72. รอมฎอน ปนจอร. (2556). เลอกอนาคต: บทสงเคราะหการพจารณาทางเลอกเกยวกบการเมองการ

ปกครองในเวทนโยบายสาธารณะ ‘ชายแดนใตจดการตนเอง’. คนเมอ 1 พฤศจกายน 2559, จาก http://www.deepsouthwatch.org/node/4886

รงรว เฉลมศรภญโญรช. (2558). เสนทางกระบวนการสนตภาพปาตาน. กรงเทพฯ: ภาพพมพ. โรเปอรส, นอรเบรต. (2558). สทธในการก าหนดชะตากรรมตนเองและลทางการประนประนอม. ใน ฟาร

ดา ปนจอร (บรรณาธการ), คมอกระบวนการสนตภาพชายแดนใต/ปาตาน: เราจะท างานรวมกนไดอยางไร?. (193-228). ปตตาน: ดพบคส.

ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต. (2556). เอกสาร "General Consensus on Peace Dialogue Process" (ฉนทามตทวไปวาดวยกระบวนการพดคยเพอสนตภาพ) พรอมค าแปล. คนเมอ 25 พฤศจกายน 2559, จาก http://www.deepsouthwatch.org/node/4013 สมชชา นลปทม. (2557). วาทกรรมสอมวลชนในกระบวนการสนตภาพสามจงหวดชายแดนภาคใต 2556. วารสารนเทศศาสตร, 32(4): 1-27.

http://www.thaitribune.org/contents/detail/302?content_id=13896

http://www.benarnews.org/thai/news/TH-MY-abuhafiz-

http://www.benarnews.org/thai/news/TH-MY-abuhafiz-

http://www.deepsouthwatch.org/node/4886

http://www.deepsouthwatch.org/node/4013


- 37 -

ส านกสอสารตาน. (2559). “จนท.ของรฐปลดปาย selamat hari raya ของ PerMAS ออก อางมขอความ RSD (Right to Self Determination) ผดกฎหมาย”. [เฟซบกโพสต]. คนเมอ 17 กนยายน 2559, จาก https://www.facebook.com/wartanimap/posts/816777158424024

สรชาต บ ารงสข. (บรรณาธการ). (2556). หลกการก าหนดใจตนเอง The Principle of Self- Determination. กรงเทพฯ: โครงการความมนคงศกษา. อครวฒ หรญหส. (2537). การศกษาเกยวกบความสมพนธทางกฎหมายระหวางสทธในการก าหนดอนาคต

ตนเองและสภาพเสมอนอาณานคม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพฯ.

https://www.facebook.com/wartanimap/posts/816777158424024


- 38 -

การรบขอมลขาวสารกระบวนการสนตภาพชายแดนใตของประชาชนภายใต โครงการเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมในภาคใตของประเทศไทย (STEP II)

Information Exposure in Communication for Peace under Southern Thailand Empowerment and Participation Project II (STEP II)

นวด สาหม1,* และ ธญรด ทวกาญจน2

1นกวจย สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2อาจารย คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร *Email: [email protected]

------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

การสอสารเปนเครองมอส าคญในการสรางความเขาใจระหวางกนของคนในสงคมซงปจจบนมชองทางในการสอสารทหลากหลายมากยงขน ท าใหคนทวไปเขาถงขอมลขาวสารไดงายมากยงขน การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาการรบขอมลขาวสารและความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตของประชาชนภายใตโครงการเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมของประชาชนในภาคใต ทไดรบสนบสนนงบประมาณโครงการโดยองคการสหประชาชาตดานการพฒนา โดยกจกรรมโครงการนนด าเนนการผานชองทางการสอสารในสามรปแบบ ไดแก การผลตสอ การอบรมผน า และการจดตงศนยการเรยนร รวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามในการส ารวจกลมตวอยางทผานการคดเลอกแบบเจาะจง จ านวน 1,002 คน วเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนา ไดแก คาความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตเชงอนมาน ไดแก การทดสอบคาท การทดสอบความแปรปรวนทางเดยว ผลการศกษาพบวา ประชาชนสวนใหญรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพ ผานชองทางของสอสนตภาพรปแบบออนไลน เชน Facebook, Website และ Line มากทสด ผานชองทางตวบคคล (ผน าทองถน ผน าศาสนา) และสอสงพมพ (หนงสอพมพ Sinaran และ Patani Minguan) อยในล าดบรองลงมา และผานสอชองทางของศนยการเรยนรนอยทสด และตดตามขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพเปนประจ าทกเดอน นอกจากนระดบความรความเขาใจของประชาชนเกยวกบกระบวนการสนตภาพอยในระดบมาก โดยปจจยสวนบคคล ดานอาย และอาชพทแตกตางกน สงผลท าใหการรบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% ผลทไดจากการศกษาครงนสามารถน าไปพฒนารปแบบของการเขาถงขอมลขาวสารใหมประสทธภาพ เพอขยายพนทและสรางความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพในพนทชายแดนใตใหมประสทธภาพมากยงขน

ค าส าคญ: การสอสารเพอสนตภาพ, ชองทางการสอสาร, กระบวนการสนตภาพ



- 39 -

ABSTRACT

It is widely believed that communication plays an important role in peace building process; thus, emerging of communication for peace discourse should be investigated. The present work aims to examine the communication pattern and efficiency of peace media through the information exposure observation under Southern Thailand Empowerment and Participation Project II (STEP II). On the basis of survey approach, 1,002 qualified participants, who live in Pattani province, Yala province and Narathiwat province were enquired. The results were recorded and stored in Epi-Data program. Further, descriptive statistics (frequency, percentage, mean and standard Deviation) and inferential statistics (t-test and analysis of variance (ANOVA)) were used to analyses the data for the purpose of this study. The study reveal that, according to peace media activities, the majority of participants generally accessed information on peace process through online platforms, like Facebook and website, and offline channels, such as newspapers and leaders, respectively. In comparison, in term of measures of information exposure communication coverage in mass media were more effective than leaders’ capacity building program and learning center. Additionally, it was found that individual’s understanding on positive peace process was at a high level. Additionally, the difference in personal characteristics, such as age and occupation, affected individual’s understanding differently. In this way, it is hoped that peace media will be considered as a supportive mechanism for hopeful peace process in the southernmost of Thailand.

Keywords: Communication for Peace, Platform Communications, Peace Process


- 40 -

บทน า

จากสถานการณความไมสงบในพนทชายแดนใตซงเกดขนมาอยางตอเนองกวาหนงทศวรรษตงแต ป พ.ศ. 2547 จนถงปจจบน โดยในชวงป พ.ศ. 2556 รฐบาลภายใตการน าของนายกรฐมนตรยงลกษณ ชนวตรไดก าหนดใหมการพดคยสนตภาพอยางเปนทางการ กระบวนการดงกลาวด าเนนเรอยมาจนกระทงรฐบาลคนปจจบนภายใตการน าของ พลเอกประยทธ จนทรโอชา ไดมการยกระดบการพดคยเพ อสนตภาพจงหวดชายแดนใตเปนวาระแหงชาต และมการจดตงคณะพดคยเพอสนตสขจงหวดชายแดนใตอยางเปนรปธรรม (ส านกงานสภาความมนคงแหงชาต, 2559) การพดคยเจรจาสนตสขระหวางรฐบาลไทยกบตวแทนของกลม BRN เปนเรองทส าคญ ซงตวแทนของแตละกลมจะตองไดรบการยอมรบจากทกฝาย ในขณะเดยวกนองคกรภาคประชาสงคมจะตองมสวนรวมและสอสารใหทงสองฝาย ไมใชอาวธ เพอสรางบรรยากาศทดระหวางการเจรจา ภายหลงจากการพดคยสนตภาพอยางเปนทางการ ท าใหเกดการตนตวดานการรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตเปนอยางมาก องคกรทท างานดานสนตภาพทงหนวยงานรฐ สถาบนการศกษา และองคกรเครอขายภาคประชาสงคมในพนท เชน มหาวทยาลยสงขลานครนทร ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต วทยาลยประชาชน ส านกปาตานรายา เครอขายผหญงภาคประชาสงคมเพอสนตภาพชายแดนใต เครอขายชาวพทธเพอสนตภาพชายแดนใต เปนตน ไดมการขบเคลอนการสอสารเพอสนตภาพทงในรปแบบของการใหความร ผานการจดกจกรรม การผลตสอ การอบรม การสมมนา เพอใหคนในพนทเองไดตระหนกและมความรความเขาใจเกยวกบเรองนมากขน แตกระนนกตาม เหตการณในพนทกยงคงยดเยอและด าเนนตอไป เฉกเชนเดยวกบประสบการณความไมสงบทเกดขนในบางประเทศ อาท ประเทศศรลงกา เปนตน ภาคประชาสงคมในพนทโดยเฉพาะสายสอสารมวลชนมพยายามรวมกนสอสารผานสอกระแสหลกและโซเชยลมเดย โดยแบงปนและเพมชองทางการเขาถงขอมลเพอการหนนเสรมกระบวนการสนตภาพชายแดนใตใหเกดขน โดยทกคนตางสามารถเปนสวนหนงของสอสาร ทงการใหขอมลและภาพผานสอออนไลน เพอลดความขดแยงทกอใหเกดความรนแรง เพอกาวไปสกระบวนการสนตภาพเพอสนตสขในพนทได (สมชชา นลปทม, 2559) นอกจากนสอทองถนเองกมบทบาทส าคญในการเปนแหลงสงตอขอมลในพนทใหแกสอกระแสหลกและสงคมวงกวางไดรบรในการสอสารและสะทอนเรองราวในพนท ทงนคนในพนทเองจ าเปนตองมความร ความเขาใจและมมมองสนตภาพเชงบวก โดยเฉพาะความเขาใจบรบทของความขดแยงในทกมตใหรอบดาน รวมทงจะตองพจารณาแหลงขาวและแหลงขอมลทเชอถอได ซงองคความรทางดานการสอสารทามกลางความขดแยง และกระบวนการสนตภาพ จะชวยใหผท าหนาทสอสารทงสอกระแสหลก สอทางเลอก สอทองถน และนกวชาการในพนทไดเรยนรการสอสารเพอน าไปสกระบวนการสนตภาพไดอยางมประสทธภาพ

บทบาทการสอสารในกระบวนการสนตภาพ อาจจะแยกเปนสองระดบ คอ การสอสารในระดบภาคประชาสงคม ซงเปนการสอสารทชวยเปดพนทปลอดภย ส าหรบใหผคนไดแลกเปลยนความคดเหนรวมถงการแลกเปลยนความหวาดกลวและความหวง และอกระดบคอบทบาทสอทอยในฐานะสอมวลชน ในกระบวนการสนตภาพ การสอสารเพอการขยายพนทการรบรดานกระบวนการพดคยสนตภาพไม


- 41 -

สามารถหยดชะงกได ควรท าใหพนทของการสอสารสาธารณะมชวตและยงคงตองสอสารในประเดนตางๆทเกยวของกบการสรางสนตภาพในพนทตอไป เพอความหวงของคนในพนทจะใหสนตภาพเกดขนไดในอนาคต ดงนน การศกษาการรบรขอมลขาวสารกระบวนการสนตภาพชายแดนใต จงเปนสงจ าเปนในการประเมนระดบการรบรขอมลขาวสารและประสทธภาพของสอสนตภาพในหลายรปแบบ ทตางท าหนาทใหขอมล สรางความเขาใจ คลคลายความขดแยงของคนในและนอกพนท อกทงยงชวยหนนเสรมการสอสารในรปแบบทเหมาะสมเพอตอบสนองตอการเขาถงขอมลของคนในพนทไดอยางมประสทธภาพมากยงขน


1. เพอศกษาการรบขอมลขาวสารกระบวนการสนตภาพชายแดนใตของประชาชนภายใตโครงการเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมของประชาชนในภาคใต (STEP II)

2. เพอศกษาความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตของประชาชนภายใตโครงการเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมของประชาชนในภาคใต (STEP II)

3. เพอเปรยบเทยบระดบความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตของประชาชนจ าแนกตามปจจยสวนบคคล

กรอบและแนวคดของการวจย

ภาพท 1: กรอบและแนวคดของการวจย

วธวทยาการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงส ารวจ (Survey Research) เพอศกษาการรบขอมลขาวสารทเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต โดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) ทผานการตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหาและความเปนปรนยจากผเชยวชาญ จ านวน 2 ทาน จ านวน 1,002 ชด ซง

การรบรขาวสารกระบวนการสนตภาพชายแดน

ใตของประชาชนภายใต

โครงการ STEP II

ปจจยสวนบคคล

อาย

เพศ

ระดบการศกษา

อาชพ

ภมล าเนา

ความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการ

สนตภาพชายแดนใตของประชาชน ภายใต

โครงการ STEP II


- 42 -

แบบสอบถามมทงหมด 19 ขอ แบงออกเปน 4 ตอน ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 5 ขอ ตอนท 2 การรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพผานโครงการ STEP Project II Output 1 จ านวน 4 ขอ ตอนท 3 ความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพ จ านวน 8 ขอ ตอนท 4 ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ จ านวน 2 ขอ โดยใชการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive sampling) เปนการคดเลอกกลมตวอยางทผานการพจารณา และการตดสนใจของผวจยเอง โดยผวจยใหสทธในการตดสนใจกบผรบผดชอบโครงการในแตละโครงการทเปนคนท างานในพนท และมประสบการณดานการท างานดานสนตภาพมาอยางนอย 5 ป เปนคนคดเลอกลมตวอยางทเปนผตอบแบบสอบถาม

การวเคราะหขอมลทางสถต การศกษาวจยในครงน ใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ในการอธบายขอมลท

รวบรวมไดจากกลมตวอยาง เชน ความถ (Frequency) รอยละ (Percentage) คาเฉลย (Average) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เปนตน และใชสถตเชงอนมาน t-test และ ANOVA ในการทดสอบความแตกตางในการรบรขอมลขาวสารของกลมทเคยผานการเขารวมโครงการ และกลมทไมเคยผานการเขารวมโครงการมากอน

การบนทกขอมล และการวเคราะหขอมล บนทกขอมลโดยใชโปรแกรม Epi-Data Version 3.1 เพอตรวจสอบขอมลเบองตน กอนน ามา

วเคราะหในขนตอนถดไป และใชโปรแกรม R ในการวเคราะหขอมลและสรางกราฟ (R Development Core Team, 2010)


ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม โดยแสดงเปนจ านวน และรอยละ ของอาย

เพศ การศกษา อาชพ และ ทอยปจจบนของผตอบแบบสอบถาม แสดงดงภาพท 2 จากผลการวเคราะหขอมลเบองตนพบวา อาย: สวนใหญอยในชวง 20 – 24 ป คดเปนรอยละ 28.0 ของกลมอายทงหมด รองลงมาคอ ผทมชวงอาย 25-29 ป, ต ากวา 20 ป, 30-34 ป, 35- 39 ป และกลมอายมากกวา 40 ป ขนไป โดยคดเปนรอยละ 23.8, 14.0, 12.3, 11.2 และ 9.6 ตามล าดบ เพศ : เพศหญง คดเปนรอยละ 52.3 และเพศชาย คดเปนรอยละ 44.8 ระดบการศกษา : สวนใหญการศกษาอยในระดบปรญญาตร รอยละ 49.2 รองลงมาคอ ระดบต ากวาปรญญาตร รอยละ 44.9 และระดบปรญญาโท และ ปรญญาเ อกตามล าดบ โดยคดเปนรอยละ 3.6 และ 0.4 ตามล าดบ ทอยอาศยปจจบน: พบวา สวนใหญจะอาศยอยในปตตาน รองลงมา คอ จงหวดนราธวาส ยะลา และอนๆ โดยคดเปนรอยละ 40.7, 32.8, 21.7 และ 4.0 ตามล าดบ ในสวนของผทตอบจงหวดอนๆ คอ กรงเทพมหานครฯ กระบ และพทลง อาชพ: พบวาผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนนกเรยน นกศกษา รอยละ 22.8 รองลงมา มอาชพ แมบาน รบจางทวไป,


- 43 -

คาขาย ประกอบธรกจสวนตว, เกษตรกร ท านา ท าไร ท าสวน ท าการประมง, ขาราชการ พนกงาน หรอเจาหนาทรฐ และรฐวสาหกจ, อซตาส ครสอนตาดกา และ ครสอนศาสนา, ลกจางโครงการ เจาหนาทองคกรภาคประชาสงคม และองคกรเอกชน โดยคดเปน รอยละ 22.8, 18.0,17.2, 16.5, 13.6, 46 และ 1.5 ตามล าดบ นอกจากน ยงพบอกวามผวางงานจ านวน 21 คน โดยคดเปนรอยละ 2.1

ภาพท 2: แสดงขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

การรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพผานโครงการ STEP Project II Output 1 การประเมนการรบรขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพผานโครงการ STEP II Output 1 ท

ไดรบการสนบสนนจาก UNDP นน พบวา ประชาชนโดยสวนใหญ (รอยละ 71.36) มการรบรขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพผานสอและกจกรรมตางๆของโครงการ STEP II โดยมรายละเอยดดงตอไปน ผตอบแบบสอบถามจ านวน 338 คน คดเปนรอยละ 33.73 เคยไดยนขอมลเกยวกบโครงการ STEP และจากจ านวนผทเคยรบรดงกลาว เขาถงขอมลสนตภาพจากสอออนไลน เชน Facebook, Twitter Line และ Website ตางๆ สงทสด คดเปนรอยละ 30.73 ของผรบรทงหมด รองลงมา พบวา สอกระแสหลก (หนงสอพมพ โทรทศน วทย สงพมพตางๆ), บคคล (ครอบครว ญาต เพอน), เครอขาย

อาย(ป)

0

50

100

150

200

250

300

< 20 ป 20-24 ป 25-29 ป 30-34 ป 35-39 ป > 40 ป

14.0%

28.0%

23.8%

12.3% 11.2%

9.6%

เพศ

0

100

200

300

400

500

600

ชาย หญง

44.8.0%

52.3%


0

100

200

300

400

500

ต ากวา ป.ตร ป.ตร ป.โท ป.เอก

44.9%

49.2%

3.6%

0.4%

ทอยปจจบน

0

100

200

300

400

500

ปตตาน ยะลา นราธวาส จงหวดอนๆ

40.7%

21.7%

32.8%

4%

อาชพ

0

100

200

300

400

500

เกษตรกร คาขาย ขรก/รฐวสหกจ แมบาน นร./นศ. ครศาสนา NGO/CSO วางงาน

16.5% 17.2%13.6%

18.0%22.8%

4.6%1.5% 2.1%


16.5% 17.2%

13.6%

18.0%

22.8%

4.6%1.5% 2.1%

อาชพ

0

100

200

300

400

500


16.5% 17.2%13.6%

18.0%

22.8%

4.6%1.5% 2.1%


- 44 -

สนตภาพในพนท โดยคดเปนรอยละ 27.10, 20.99, และ 19.27 ตามล าดบ นอกจากน ยงมการรบรขอมลขอมลขาวสารเกยวกบโครงการ STEP Project II Output 1 จากงานสมมนา และกจกรรมททางเครอขายไดจดขนอกดวย แสดงดงภาพท 3

ภาพท 3: แสดงจ านวนและรอยละของประชาชนในการรบรขอมลเกยวกบโครงการเสรมสรางความ

เขมแขงและการมสวนรวมในภาคใตของประเทศไทย (STEP Project)

ในสวนของการมสวนรวมในโครงการตางๆผานเครอขายทไดรบการสนบสนนจาก STEP II Output 1 ทงในรปแบบการผลตสอ การอบรม และการจดตงศนยการเรยนร พบวา ผทเคยเขารวมโครงการภายใตการสนบสนนจาก STEP II Output 1 จ านวน 226 คน คดเปนรอยละ 22.55 ของผตอบแบบสอบถามทงหมด และจากผทเคยเขารวมโครงการดงกลาว เปนผท เขารวมโครงการพฒนาสอเพอการสอสารชายแดนใต/ปาตาน (โรงเรยนนกขาวชายแดนใต: DSJ) โดยคดเปนรอยละ 40.40 รองลงมาคอ โครงการอบรมผน าทองถนกบพนทสนทนาสนตภาพเชงบวก (วทยาลยประชาชน: PC) และโครงการเครอขายน ารอง Kampong Damai ศนยการเรยนรสนตภาพชมชน (ส านกปตตานรายาเพอสนตภาพ: LAMPAR) โดยคดเปนรอยละ 34.68 และ 18.52 ตามล าดบ นอกจากนมผเขารวมทเคยไดรบการสนบสนนจากทางโครงการ STEP เชน โครงการวจยการกดเซาะชายฝง การจดรายการวทย และอนๆ คดเปนรอยละ 6.40 ของผทเคยเขามามสวนรวมกบโครงการ STEP Phase I และ STEP Phase II แสดงดงภาพท 4

ภาพท 5 การรบขอมลขาวสารผานเครอขายในพนท ในรปแบบตางๆ พบวาจากจ านวนผทสนใจและตดตามขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพ จ านวน 715 คน คดเปนรอยละ 71.36 ซงเปน 2 ใน 3 ของผตอบแบบสอบถามทงหมด และพบวาคนสวนใหญรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพผานชองทาง Facebook (DSJ-โรงเรยนนกขาวชายแดนใต/โรงเรยนนกขาวชายแดนใต-ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต-DSJ/dsj.school) สงสด โดยคดเปนรอยละ 23.64 รองลงมาคอ ผน าทองถน/ทองท (อบต./ ก านน/ผใหญบาน), เวบไซต http://www.deepsouthwatch.org/, หนงสอพมพ sinaran, สอออนไลน Patani Minguan, ผน าศาสนา และ ศนย Kampong Damai–ชมชนสนตธรรม โดยคดเปนรอยละ 17.29, 16.02, 11.19, 10.42, 10.08 และ 3.09 ตามล าดบ

http://www.deepsouthwatch.org/


- 45 -

ภาพท 4: แสดงจ านวนและรอยละของประชาชนทมสวนรวมกบโครงการ STEP Project II Output 1

ภาพท 5: แสดงจ านวนและรอยละของประชาชนทตดตามขอมล ขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพ

ภาพท 6: แสดงจ านวนและรอยละความถของการตดตามขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพในพนท

ของประชาชนในสามจงหวดชายแดนภาคใต


- 46 -

ส าหรบความถของการรบขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพ ดงแสดงในภาพท 6 พบวา เหนวาคนสวนใหญ รอยละ 37.30 ตดตามและรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพเปนรายเดอน รองลงมา รายสปดาห รายวน นาน ๆ ครง และไมแนนอน โดยคดเปน รอยละ 26.64, 24.04, 5.22 และ 0.79 ตามล าดบ และยงพบอกวามผทไมเคยรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพรอยละ 6.01 ของจ านวนผตอบแบบสอบถามทงหมด

ความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต ความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพใชค าถามในการประเมนจ านวน 8 ขอ แบงขอค าถาม

เปน 2 สวน สวนท 1 คอ ขอค าถามเพอทดสอบความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพในลกษณะ ถก-ผด และก าหนดเกณฑของระดบคะแนนส าหรบขอค าถามดงกลาว และในสวนท 2 เปนการประเมนการใหความหมายค าวา สนตภาพ ตารางท 1 แสดงจ านวนผตอบค าถามความร ความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพ

ประเดนค าถาม ถก ผด สรปผล - กระบวนการสนตภาพ รฐไมสามารถด าเนนการไดเพยงผฝาย

เดยว แตตองอาศยความรวมมอจากภาคสวนอนๆ จ านวน 914 64

มากทสด รอยละ 93.46 6.54

- การมสวนรวมของประชาชนชวยสงเสรมกระบวนการสนตภาพ จ านวน 881 98 มากทสด

รอยละ 89.99 10.01 - ผน าชมชน มสวนชวยในการผลกดนกระบวนการสนตภาพให

เดนหนา จ านวน 827 146


- ความเขมแขงของชมชนจะชวยสรางบรรยากาศทดตอกระบวนการสรางสนตภาพ

จ านวน 829 147 มากทสด

รอยละ 84.94 15.06 - การพดคย และการเจรจาสนตภาพคอแนวทางยตการใชความ

รนแรง จ านวน 719 259

มาก รอยละ 73.52 26.48

- การสอสารขอมลทเชอถอไดเปนสงจ าเปนในการขบเคลอนกระบวนการสนตภาพ

จ านวน 829 149 มากทสด

รอยละ 84.76 15.24 - การมสวนรวมในกระบวนการสนตภาพสามารถเรมตนไดจาก

การเขาถงขอมลขาวสารทไมบดเบอน จ านวน 858 120


ซงผลการวเคราะหขอมลเบองตนจากผตอบค าถามจ านวน 1,002 คน พบวา สวนใหญมความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต แสดงดงตารางท 1 โดยขอค าถามกระบวนการสนตภาพ รฐไมสามารถด าเนนการไดเพยงผายเดยว แตตองอาศยความรวมมอจากภาคสวนอนๆ เปนขอทมการตอบถกสงสด คดเปนรอยละ 93.46 ในทางกลบกน ขอค าถามทมการตอบผดมากทสดคอ การพดคย และการ


- 47 -

เจรจาสนตภาพคอแนวทางยตการใชความรนแรง โดยรวมคะแนนของผทตอบผด คดเปนรอยละ 26.48 ซงมคาสงกวาขอค าถามอนๆ อยางเหนไดชด และขอดงกลาวเมอแปรผลแลว ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเขาใจในประเดนดงกลาวอยในระดบมาก ในขณะทประเดนค าถามอนๆ เขาใจในระดบมากทสด

การวเคราะหเปรยบเทยบความรและเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพ จ าแนกตามปจจยสวนบคคล ไดแก อาย เพศ ระดบการศกษา อาชพ ทอยอาศย ผลจากการวจยแสดงดงตารางท 2

ตารางท 2 แสดงผลการทดสอบความแตกตางของคาเฉลยความรและเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพ กบปจจยสวนบคคล เชน อาย เพศ ระดบการศกษา อาชพ ภมล าเนา

ตวแปร

n Mean S.D Test p-value

1. อาย

1. ต ากวา 20 ป 140 5.971 1.538 F-test = 2.265

0.046*

2. 20-24 ป 281 5.810 1.741

3. 25-29 ป 238 6.000 1.402

4. 30-34 ป 123 6.165 1.228

5. 35-39 ป 116 6.307 1.256

6. 40 ปขนไป 95 6.121 1.389

2. เพศ

1. ชาย 449 6.021 1.511 t-test =0.031

0.975 2. หญง 524 6.018 1.485

3. ระดบการศกษา

1. ต ากวาปรญญาตร 450 5.986 1.514 F-test = 0.736

0.531

2. ปรญญาตร 493 6.031 1.476

3. ปรญญาโท 36 6.371 1.165

4. ปรญญาเอก 4 6.000 2.000

4. อาชพ

1. ท านา/ท าสวน/ ท าไร/ประมง 165 6.069 1.397 F-test = 2.731

0.005***

2. คาขาย/ธรกจสวนตว 172 5.806 1.534

3. ขาราชการ/พนกงานราชการ/เจาหนาทของรฐ/รฐวสาหกจ

136 6.037 1.368

4. แมบาน/รบจางทวไป 180 5.825 1.512


- 48 -

ตวแปร

n Mean S.D Test p-value

5. นกเรยน/นกศกษา 228 5.938 1.739

6. อซตาส/ครสอนตาดกา/ครโรงเรยนเอกชน 46 6.644 0.933

7. ลกจางโครงการ/เจาหนาทองคกรภาคประชาสงคม/NGO/CSO

6 6.000 1.265

8. นกพฒนาเอกชน/พนกงานเอกชน 9 6.889 0.333

9. วางงาน 21 6.700 0.733

5. ภมล าเนา

1. ปตตาน 408 5.964 1.495 F-test = 1.945

0.085

2. ยะลา 217 6.104 1.482

3. นราธวาส 329 5.981 1.455

4. สงขลา 25 6.480 0.872

5. พทลง กระบ และ กทม. 12 5.083 3.118

6. กรงเทพฯ 3 7.000 0.000

จากการวเคราะหความตางของคาเฉลยการรบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต

วเคราะหความแปรปรวนของคาเฉลย โดยใชวธ One-way ANOVA กบปจจยสวนบคคล ซงไดแก เพศ

อาย ระดบการศกษา อาชพ และทอยอาศย ผลการวเคราะหพบวา อาย และอาชพทแตกตางกน สงผลท า

ใหการรบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความ

เชอมน 95% โดยชวงอายท 35-39 ป มการรบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตสงทสด และ

ชวงอาย 20-24 ป มการรบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตต าทสด ในสวนของอาชพ พบวา

อาชพทมการรบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตสงสดคอ นกพฒนาเอกชน /พนกงานเอกชน

โดยมคาเฉลยการรบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตเทากบ 6.889 คะแนน สวนอาชพทมการ

รบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตต าทสดคอคาขาย/ธรกจสวนตว โดยมคาเฉลยคะแนนการ

รบรเทากบ 5.806 คะแนน ในขณะท เพศ ระดบการศกษา และทอยอาศยไมไดท าใหการรบรเกยว

กระบวนการสนตภาพชายแดนใตแตกตางกน ดงแสดงในภาพท 7


- 49 -

ภาพท 7: แสดงความตางของคเฉลยในแตละปจจยสวนบคคล

ในสวนของการวเคราะหเกยวกบความรความเขาใจความหมายของค าวา “กระบวนการสนตภาพ” โดยใหเลอกตอบได 3 ขอ ทคดวาตรงกบความคดเหนของทานมากทสด ผลการวเคราะหพบวา จากผตอบแบบสอบถามทงหมด จ านวน 1002 คน ล าดบท 1 รอยละ 64.27 ใหความหมาย “สนตภาพ” คอ ไมมความรนแรง ล าดบท 2 รอยละ 57.19 มองวามความยตธรรมและความเปนธรรม สวนล าดบท 3 คอ มอสรภาพและเสรภาพ รอยละ 52.40 นอกจากน ยงมการใหความหมายค าวาสนตภาพอกหลากหลายนอกเหนอจากตวเลอกทให เชน การรบฟงเสยงของประชาชน มรปแบบการปกครองทเหมาะสมกบพนท และ RSD (Right to Self Determination) หรอ หลกการการก าหนดชะตากรรมตนเองของสหประชาชาตทใหสทธกบทกชนชาตในการก าหนดอนาคตตนเองอยางเสร ทงทางดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม ซงผลการศกษาสอดคลองกบผลทไดจากการส ารวจความคดเหนเกยวกบกระบวนการสรางสนตภาพชายแดนใตครงท 1 (Peace Survey 1) และการส ารวจความคดเหนเกยวกบกระบวนการสรางสนตภาพชายแดนใตครงท 2 (Peace Survey 2) โดยมคารอยละ ทใกลเคยงกน แตล าดบการจดเรยงตางกน (เครอขาย Peace Survey, 2559) ดงภาพท 8


- 50 -

ภาพท 8: แสดงจ านวนและรอยละของการใหความหมายค าวา “สนตภาพ”

ตารางท 3: แสดงผลการวเคราะหการทดสอบคาเฉลยคะแนนความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต กบกลมทเคย เขารวมโครงการ STEP Project II และรบรขอมลเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต

ตวแปรก าหนด ไมเคย เคย t-test df. p-value การรบรขอมลเกยวกบโครงการ STEP Project II Output 1 ซงไดรบการสนบสนนจาก UNDP

คาเฉลย 5.97 6.14 -1.5972 411.54 0.111 SD 1.55 1.31

การมสวนรวมกบโครงการ STEP Project II Output 1

คาเฉลย 5.97 6.08 -1.104 734.76 0.2699

SD 1.55 1.39 การรบรขอมลขาวสารเกยวกบ “กระบวนการสนตภาพ” ผานเครอขายสนตภาพในพนท

คาเฉลย 5.49 6.20 -5.8583 378.63 < 0.0001 SD 1.79 1.32

การวเคราะหความตางของคาเฉลยคะแนนความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต โดยแยกตามกลมของผทเคยและไมเคย ในสามประเดนตางๆดงน การรบรขอมลขาวสารเกยวกบโครงการ STEP Project II การเขารวมโครงการ STEP Project II การตดตามขอมลเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต ผลจากการวเคราะห พบวา การรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพผานเครอขายในพนท มผลตอคะแนนความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพอยางมนยส าคญทระดบความ


- 51 -

เชอมน 99% (P < 0.01) โดยกลมทเคยตดตาม รบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพมคาคะแนนเฉลยการรบรและเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพ สงกวากลมทไมเคยตดตามและรบรขอมลขาวสารกระบวนการสนตภาพ 0.71 คะแนน ในทางกลบกนการมสวนรวมกบโครงการ STEP Project II Output 1 และการรบรขอมลเกยวกบโครงการ STEP Project II Output 1 ซงไดรบการสนบสนนจาก UNDP ไมสงผลตอคะแนนการรบรและเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพ ดงแสดงในตารางท 3

สรปผลและอภปรายผล

การศกษาเรองการรบขอมลขาวสารกระบวนการสนตภาพชายแดนใต ผานชองทางการสอสารภายใตการสนบสนนของโครงการ STEP Project II แสดงใหเหนวาคนสวนใหญใหความสนใจ และตดตามขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพ และสอเปนสงส าคญ และมความจ าเปนในการชวยขบเคลอนการรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใต ผลการศกษา พบวากลมทมการตดตามขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพ จะมความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการสนตภาพไดดกวากลมท ไมมการตดตามขอมลขาวสาร ซ งสอดคลองกบแนวคดก ารสอสารเ พอสนตภาพ (Communication for Peace) ทเนนไปทเปาหมายของการสอสารทมกระบวนการสนตภาพเปนองคประกอบเชงเนอหาผานสอสนตภาพและกระบวนการท างานเชงพนท โดยผคนสวนใหญรบรขอมลขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพผานชองทางทหลากหลายและมสอออนไลนเปนหลก เชน Facebook Website Line เปนชองทางทถกใชในการตดตามขอมลกระบวนการสนตภาพสงทสด ซงแสดงใหเหนถงความส าคญของสอเพอสนตภาพ โดยสอดคลองกบงานวจยของวลกษณ จางกระมลและอมรรตน ชนะการณ (2557) ซงไดศกษาเรอง ส อทางเลอกยคดจตอลกบผลประโยชนสาธารณะ : กรณศกษาการเปนพนทกลางเพอสนตภาพในจงหวดชายแดนใต ทพบวาสอในพนทยงคงแสดงบทบาทหลกในการสอสารขอมลเกยวกบกระบวนการสนตภาพ นอกจากนตวบคคล (ผน าทองถน ผน าศาสนา) และสอสงพมพ (หนงสอพมพ Sinaran และ Patani Minguan) กยงเปนแหลงขอมลขาวสารดานกระบวนการสนตภาพ ทคนผคนใหความสนใจเชนเดยวกน ในสวนของความถในการรบขอมลพบวา ผคนสวนใหญตดตามขาวสารเกยวกบกระบวนการสนตภาพเปนประจ าทกเดอน นอกจากนระดบความรความเขาใจของประชาชนเกยวกบกระบวนการสนตภาพอยในระดบมาก โดยปจจยสวนบคคล ดานอาย และอาชพทแตกตางกน สงผลท าใหการรบรเกยวกบกระบวนการสนตภาพชายแดนใตแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมน 95% ซงการศกษาครงนแสดงใหเหนถงประสทธผลในการขบเคลอนของสอในการสอสารเพอสนตภาพไดอยางด โดยสามารถน าผลการศกษาทไดนไปตอยอดทางความคดและการปฏบต เพอการสงเสรมและสนบสนนการท างานของสอสนตภาพในพนทชายแดนใตในการพฒนารปแบบการจดกจกรรมเพอผลกดนกระบวนการสนตภาพตอไป


- 52 -


คณะผวจยขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย ดร. บษบง ชยเจรญวฒนะ ผรเรมและใหค าปรกษาในขณะทเรมตนโครงการวจย ขอขอบคณหวหนาโครงการยอยทงสามทไดรบการสนบสนนจากโครงการ STEP II ซงไดแก นายมฮ าหมด ดอราแม นายแวอสมาแอล แนแซ และนายตแวดานยา ตแวแมแง ทใหความรวมมอและใหขอมลในการท าวจยมาโดยตลอด รวมถงประชาชนทกคนทใหความรวมมอใหขอมลโดยการตอบแบบสอบถาม ทายน ขอขอบคณสถาบนสนตศกษา คณะวทยาการจดการ และโครงการเสรมสรางความเขมแขงและการมสวนรวมในภาคใตของไทย ทเปนผสนบสนนในการท าวจยใหส าเรจ ลลวง ไว ณ โอกาสน


เครอขาย Peace Survey. (2559). รายงานฉบบสมบรณ ผลการส ารวจความคดเหนประชาชนตอกระบวนการสนตภาพจงหวดชายแดนใต [PEACE SURVEY] ครงท 1. กรงเทพฯ: ของเรา. 128 หนา.

เครอขาย Peace Survey. (2559). รายงานฉบบสมบรณ ผลการส ารวจความคดเหนประชาชนตอกระบวนการสนตภาพจวหวดชานแดนใต [PEACE SURVEY] ครงท 2. กรงเทพฯ: ส านกสนวธและธรรมาภบาล.122 หนา.

วลกษณ จางกระมล และอมรรตน ชนะการณ (2557). สอทางเลอกยคดจตอลกบผลประโยชนสาธารณะ: กรณศกษาการเปนพนทกลางเพอสนตภาพในจงหวดชายแดนใต. สบคนจาก http://www.presscouncil.or.th/wp-content/uploads/2014/06/warakkamol.pdf

สมชชา นลปทม. (2559). นวตกรรมการสอสารภาคพลเมอง : กรณศกษาสอพลเมองประเทศศรลงกาของโครงการ ICT4Peace. สบคนจาก http://www.deepsouthwatch.org/en/node/9878.

ส านกงานสภาความมนคงแหงชาต. (2559). นโยบายการบรหารและการพฒนาจงหวดชายแดนภาคใต พ.ศ. 2560-2562. สบคนจาก http://library2.parliament.go.th/.

R Development Core Team. (2010). R: A Language and Environment for Statistical Computing. Vienna: R Foundation for Statistical Computing. 1706 pp.

http://www.deepsouthwatch.org/en/node/9878

http://library2.parliament.go.th/


- 53 -

การน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา

The Implementation of Harmonized City Policy In Yala Municipality

พงศพฒน เพชรรตน1* และ ธญรด ทวกาญจน2

Pongpat Petcharat* and Thunradee Taveekan

1นกศกษาระดบปรญญาโท คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2อาจารยประจ าหลกสตรรฐประศาสนศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร

*Email: [email protected]

------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบต และศกษาปจจยดานการพฒนาองคการทสงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา กลมตวอยางคอ ประชาชนในเขตเทศบาลนครยะลา จ านวน 397 คน ใชวธการสมแบบแบงชนตามสดสวนประชากร มแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบขอมล สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การเปรยบเทยบคาเฉลย การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยวและการวเคราะหถดถอยพหคณ ผลการศกษาพบวา โดยภาพรวมประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลาอยในระดบมาก หากพจารณารายดานพบวาทกดานอยในระดบมาก โดยดานการเปนองคกรตนแบบมคาเฉลยมากทสด รองลงมาคอ ดานความสมานฉนทในสงคม และดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนและการด าเนนชวตประจ าวน ตามล าดบ ส าหรบปจจยดานการพฒนาองคการคอ ปจจยภาวะผน าและปจจยการมสวนรวมของประชาชน สงผลเชงบวกตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบต โดยปจจยภาวะผน ามอทธพลมากกวาปจจยการมสวนรวมของประชาชน 2 ปจจยดงกลาวมอทธพลรวมในการพยากรณประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบต รอยละ 42.10 อยางมนยส าคญทางสถต ผลการวจยยงชใหเหนวาปจจยสวนบคคลไดแก เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา อาชพ รายไดของครวเรอนตอเดอน และระยะเวลาอาศยอยในพนททแตกตางกน มความคดเหนตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลาไมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต

ค าส าคญ: การน านโยบายไปปฏบต, ประสทธผล, นโยบายเมองแหงความสมานฉนท, การพฒนาองคกร


- 54 -

ABSTRACT

The objectives of this study were to examine the effectiveness of the implementation of the harmonized city policy in Yala Municipality, and to investigate organizational development factors affecting the effectiveness of the implementation of the harmonized city policy in Yala Municipality. The sample group consisted of 397 residents of Yala City Municipality recruited using stratified random sampling method. A questionnaire was used to collect data, and the statistics used in data analysis were frequency, percentage, mean, standard deviation, comparison of means test, one-way ANOVA and multiple regression analysis.

The study found that the overall effectiveness of the implementation of the harmonized city policy in Yala Municipality was at a high level. When considered by item, it was found that the aspect of safety of life and property and daily life, the aspect of social harmony, and the aspect of exemplary organization were at a high level, especially the aspect of exemplary organization had the highest mean followed by social harmony, and safety of life and property and daily life, respectively. For organizational development factors, leadership, and people participation were the factors positively affected the effectiveness of the implementation of the harmonized city policy in Yala Municipality at the significance level of .05. Leadership had more influence than people participation; however, these two factors together could significantly predict 42.10 percent of the effectiveness of the implementation of the harmonized city policy. The results of the study further indicated that people with different personal factors, which were extraneous variables-gender, age, marital status, level of education, occupation, monthly income of the household and the length of time living in the area-did not significantly have different opinions on the effectiveness of the implementation of the harmonized city policy in Yala Municipality.

Keywords: Policy Implementation, Effectiveness, Harmonized City Policy, Organizational Development


- 55 -

บทน า

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 ไดยดกรอบของยทธศาสตรชาต 20 ป และ Thailand 4.0 โดยวสยทศนของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 ยงคงมความตอเนองจากแผนพฒนาฯฉบบท 11 ทนอมน าและประยกตใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงยดคนเปนศนยกลางของการพฒนาอยางมสวนรวม การพฒนาทยดหลกสมดล ยงยนพรอมกบใหความส าคญกบการก าหนดทศทางการพฒนาทมงสการเปลยนผานประเทศไทยจากประเทศทมรายไดปานกลางไปสประเทศทมรายไดสง มความมนคงและยงยน สงคมอยรวมกนอยางมความสขขบเคลอนดวย 10 ประเดนยทธศาสตร ทงนหนงในยทธศาสตรทเปนเรองส าคญและนาสนใจในปจจบนคอเรองของความมนคง โดยหมายความรวมไปถงสถานการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต ซงไดตงเปาหมายในการปองกนและแกไขปญหาความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต ดวยกระบวนการสนตสขและกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในพนท บนพนฐานความแตกตางทางอตลกษณและชาตพนธ ผานแนวทางและวธการสรางสงคมแหงความสมานฉนทในการจดการความขดแยงในพนท ทยดเยอและสะสมมาเปนระยะเวลานานถง 13 ป ซงไดกอใหเกดความสญเสยในชวตและทรพยสนจ านวนมาก โดยมผเสยชวต จ านวน 6,850 ราย บาดเจบ จ านวน 12,547 ราย และรฐบาลใชงบประมาณในการแกไขปญหาไปแลว จ านวน 264,953 ลานบาท (ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต: ออนไลน. ขอมล ณ 4 มกราคม 2560) ปญหาดงกลาวสงผลคณภาพชวตของประชาชนทอาศยอยใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต ไดแก จงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส รวมถงพนทรอยตอเขตอ าเภอของจงหวดสงขลา เกดความหวาดกลวจนไมกลาประกอบอาชพและด ารงชวตประจ าวนไดอยางปกตสข มการแบงแยกเปนฝกเปนฝาย เกดความขดแยงระหวางศาสนาและภายในกลมศาสนาเดยวกนเอง เกดความหวาดระแวงไมไวเนอเชอใจกน มอคตและความเกลยดชงจากการรบรประวตศาสตรทผดเพยน ตลอดจนเรองของอตลกษณชาตพนธทเปนความรสกในชาตพนธมลาย ซงแสดงออกในการใชภาษามลายทองถน (ภาษายาว) วฒนธรรมประเพณและวถชวตแบบมลายโดยเฉพาะใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตทมประวตศาสตรอนยาวนาน (ศรสมภพ จตรภรมยศร และคณะ , 2550: ออนไลน) จนน าไปสสถานการณการกอเหตความรนแรงทเกดขน เทศบาลนครยะลาไดใหความส าคญกบปญหาทเกดขน จงไดก าหนดนโยบายเมองแหงความสมานฉนท เพอมงหวงใหประชาชนมความปลอดภยในชวตและทรพยสน เสรมสรางการอยรวมกนบนความหลากหลายภายใตสงคมพหวฒนธรรมอยางปกตสข โดยมกลยทธทส าคญในการขบเคลอนนโยบาย 4 กลยทธคอ การสรางเครอขายรกษาความปลอดภย สรางกจกรรมการอยรวมกน การสงเสรมวฒนธรรมประเพณ และการปรบเปลยนภาพลกษณของเมอง (แผนยทธศาสตรการพฒนาเทศบาลนครยะลา พ.ศ. 2560-2563, 2559) อนน าไปสการด าเนนแผนงาน/โครงการ เพอใหนโยบายบรรลประสทธผล ขณะทหลกการบรหารงานของเทศบาลนครยะลา ไดยดกระบวนการมสวนรวมของ ประชาชนเปนอยางมาก เหนไดจากการด าเนนโครงการ/กจกรรมตางๆ ทสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชนใหเกดขนในทกๆ มตและทกระดบ ประกอบกบภาวะผน าของนายกเทศมนตรนครยะลา นายพงษศกด ยงชนมเจรญ เปนผ


- 56 -

ทมวสยทศนกวางไกล มความคดรเรมทสรางสรรค พยายามทจะกระตนและสรางจตส านกใหประชาชนรสกรกและหวงแหนทองถน จากบรบทของหลกการบรหารงานและภาวะผน า ซงเปนปจจยทส าคญสงผลใหเทศบาลนครยะลาไดรบรางวลตางๆ มากมาย จากปรากฏการณทเกดขนตวแบบการน านโยบายไปปฏบต ดานการพฒนาองคการ (วรเดช จนทรศร, 2551) จงมความเหมาะสมตอการใชศกษาการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา อยางไรกตามนโยบายสาธารณะจ านวนมากทผานการกลนกรองวาเปนความคดทดแตเมอแปลงนโยบายไปสการปฏบตเปนแผนงานหรอโครงการและน าไปปฏบตจรงแลวนน พบวาบางนโยบายสามารถบรรลเปาหมายเกดประสทธผลขน และบางนโยบายเกดความลมเหลว โดยมปจจยตางๆ ทผนแปรใหเกดผลของการน านโยบายไปปฏบต ดงนน ผวจยมความตองการศกษาประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตและศกษาปจจยดานการพฒนาองคการทสงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา อ าเภอเมองยะลา จงหวดยะลา เพอใชเปนขอมลในการประเมนผลและปรบปรงนโยบายเมองแหงความสมานฉนทของเทศบาลนครยะลาใหมประสทธภาพมากยงขน รวมถงองคกรปกครองสวนทองถนหรอหนวยงานอนๆ สามารถน าผลการศกษาไปประยกตใชตามอ านาจหนาทและบรบทของพนทไดตอไป


1. เพอศกษาประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา 2. เพอศกษาปจจยดานการพฒนาองคการทสงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา

วรรณกรรมทเกยวของ และกรอบแนวคด

1. แนวคดเกยวกบประสทธผลในการน านโยบาย การศกษาการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลาครงน ผวจยไดวดประสทธผลการน านโยบายไปปฏบตวาอยในระดบใด ซงมนกวชาการหลายทานไดเสนอและอธบายแนวคดการวดประสทธผลไวอยางหลากหลาย โดย วรเดช จนทรศร (2551: 104-109) ไดเสนอแนวคดในการวดความส าเรจและความลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบต สามารถวดจากผลรวมของ 3 มต ไดแก มตท 1 การวดผลของการน านโยบายไปปฏบตนน จะตองมการวดทงกระบวนการโดยเรมจากจดเรมตนของการน านโยบายไปปฏบตจนถงจดทสนสดของนโยบาย การวดผลตงแตตนจนจบถงเปนหวใจทท าใหรไดวาวตถประสงคหรอเปาหมายของนโยบายโดยรวม จะสามารถบรรลความส าเรจไดหรอไมเพยงใด เสนอใหพจารณาผลทไดจากนโยบาย 3 ประการคอ 1) ผลผลตสามารถวดไดโดยการใชเกณฑดานปรมาณ เวลา คาใชจายคณภาพและความพงพอใจ 2) ผลลพธคอ ผลทเกดตอจากผลผลตสามารถวดได


- 57 -

โดยพจารณาถงประโยชนทกลมเปาหมายไดรบจากนโยบายและ 3) ผลลพธบนปลายกลาวคอ ผลผลตและผลลพธโดยรวมสงใหเกดผลตอการพฒนาประเทศ มตท 2 ความส าเรจของนโยบายจะตองเปนความส าเรจอยางแทจรงซงสามารถพจารณาไดจากเงอนไข 4 ประการคอ (1) นโยบายตองไมกอใหเกดปญหาตอนโยบายอนๆ (2) ตองไมกอใหเกดปญหาความนาเชอถอในของผลนโยบาย (3) นโยบายตองไมมปญหาทางดานมาตรการของนโยบายทน าไปปฏบต (4) ความส าเรจการน านโยบายไปปฏบต ตองไมมปญหาทางดานมนษยธรรมหรอ ศลธรรม และมตท 3 นโยบายของรฐนอกจากมงใหเกดความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตและไมกอใหเกดผลเสยหรอปญหากบนโยบายหรอโครงการอน แลวผลรวมความส าเรจของนโยบายแตละนโยบายจะกอใหเกดผลรวมของการน านโยบายไปปฏบต และนโยบายน าไปสความส าเรจโดยรวมของประเทศไดเพยงใด จากการทบทวนแนวคดเกยวกบประสทธผลในการน านโยบายไปปฏบต ผวจยจงวดประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบต โดยวดจากมตของผลลพธเชงความคดเหนของประชาชนทเกดขน สามารถบรรลเปาหมายของนโยบายเมองแหงความสมานฉนทมากนอยเพยงใดและอยในระดบใด

2. แนวคดเกยวกบปจจยทสงผลตอการน านโยบายไปปฏบต วรเดช จนทรศร (2551) ไดท าการพฒนาตวแบบทางทฤษฎการน านโยบายไปปฏบต 6 ตวแบบ ไดแก ตวแบบทยดหลกเหตผล ตวแบบดานการจดการ ตวแบบดานการพฒนาองคการ ตวแบบทางกระบวนการของระบบราชการ ตวแบบทางการเมองและตวแบบเชงบรณาการ โดยตวแบบการน านโยบายไปปฏบตดานการพฒนาองคการมความเหมาะสมใชเปนแนวทางในการก าหนดกรอบแนวคดการวจย เนองจากมความสอดคลองกบบรบทในการบรหารงานของเทศบาลนครยะลาทยดหลกการมสวนรวมของประชาชนเปนอยางมากและไดด า เนนการในทกระดบทกมต ประกอบกบภาวะผน าของนายกเทศมนตรนครยะลา เปนผทมวสยทศนกวางไกลและมความคดรเรมทสรางสรรคอยเสมอ พยายามกระตนใหประชาชนมจตส านกรกและหวงแหนทองถน สงเกตไดจากเทศบาลนครยะลาไดรบรางวลพระปกเกลาทองค าครบทง 3 ดาน คอ ดานความโปรงใสและการมสวนรวมของประชาชน ดานการเสรมสรางเครอขายรฐ เอกชนและประชาสงคม ดานเสรมสรางสนตสขและความสมานฉนท และย งไดรบรางวลชนะเลศอนดบ 1 องคกรปกครองสวนทองถนทมการบรหารจดการทด ประเภทโดดเดน ประจ าป 2559 จากปรากฏการณทเกดขนผวจยจงไดก าหนดปจจยทอาจสงผลตอการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบต 2 ปจจยไดแก ภาวะผน าและการมสวนรวมของประชาชน โดยสรปสาระส าคญของแนวคดไวดงน


- 58 -

2.1 ต วแบบกา รน า น โ ยบาย ไปปฏ บ ต ด า น กา ร พฒน าองค ก า ร ( Organization Development Model)

ตวแบบนเนนพฤตกรรมและวฒนธรรมองคการ โดยเฉพาะภาวะผน า การสรางแรงจงใจ การท างานเปนทม การมสวนรวมของผปฏบตงานและการสรางความผกพนยอมรบรวมกน โดยมองวาปจจยทจะสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตคอ การท าใหผปฏบตงานตระหนกวาตนเองเปนสวนหนงและมความส าคญตอการน าเอานโยบายไปปฏบต (วรเดช จนทรศร, 2551) โดยผวจยไดท าการศกษาเฉพาะ 2 ปจจย คอ ปจจยดานภาวะผน าและปจจยดานการมสวนรวมของประชาชน 2.2 แนวคดผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนกระบวนการทผน ามอทธพลตอผตาม โดยเปลยนแปลงความพยายามของผตามใหสงขนกวาความคาดหวง พฒนาความสามารถของผตามไปสระดบทสงขน มศกยภาพมากขน ท าใหเกดการตะหนกรในภารกจของกลมและองคการ มการจงใจผตามใหมอง เกนกวาความสนใจ ประโยชนสวนตนไปสประโยชนของกลมองคการและสงคม ซงกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามน จะกระท าโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ ดงตอไปน (ศศภา พทกษศานต, 2556: 32-33) 1. การมอทธพลอยางมอดมการณ 2. การสรางแรงบนดาลใจ 3. การกระตนทางปญญา 4. การค านงถงความเปนปจเจกบคคล สรป ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนพฤตกรรมทผน าสรางอทธพลตอผตามใหเกดแรงบนดาลใจและกระตนใหผตามเกดความคดรเรมสรางสรรคทจะท างานเพอกลมหรอองคกร ใหบรรลความส าเรจเจรญเตบโตและพฒนา เนองจากนายกเทศมนตรนครยะลาเปนผทมวสยทศนกวา งไกล มความคดรเรมทสรางสรรคใหมๆ พยายามกระตนใหประชาชนเขามามสวนรวมในการพฒนาทองถน และสรางความตระหนกใหประชาชนรสกรกและหวงแหนทองถนจากพฤตกรรมดงกลาว ผวจยจงเลอกปจจยภาวะผน าการเปลยนแปลงมาใชศกษาปจจยทสงผลตอการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลาในครงน

2.3 แนวคดการมสวนรวม Cohen & Uphoff (1981, อางถงใน ชาตร สองศร, 2542) ไดแบงรปแบบการมสวนรวมเปน 4 ขนตอนดงน ขนท 1 การมสวนรวมในการตดสนใจ ขนท 2 การมสวนรวมในการด าเนนกจกรรม ขนท 3 การมสวนรวมในผลประโยชน ขนท 4 การมสวนรวมในการประเมนผล


- 59 -

3. แนวคดเกยวกบนโยบายเมองแหงความสมานฉนท เทศบาลนครยะลาไดก าหนดนโยบายการพฒนาเมองยะลาภายใตแนวทาง 3 R ไดแก 1) Re-Structure การปรบโครงสรางดานเศรษฐกจ การศกษาและคมนาคม 2) Re-Positioning การวางต าแหนงเมองยะลาใหเปนเมองแหงความสมานฉนท และ 3) Re-image การปรบเปลยนภาพลกษณของเมองยะลา ซงนโยบายเมองแหงความสมานฉนทเปนหนงในนโยบายหลกของการบรหารงานของเทศบาลนครยะลา โดยการสรางสงคมแหงความสมานฉนท มจดเนนทการปองกนความขดแยงและพยายามลดความรนแรงทจะเกดขนในอนาคต แตมใชภารกจดานการแกไขปญหาความรนแรงดวยรปแบบการใชก าลงทางอาวธ หรอการเจรจาไกลเกลยกบกลมผกอความไมสงบโดยตรง

3.1 เปาหมายของนโยบายเมองแหงความสมานฉนท 1. ประชาชนมความปลอดภยในชวตและทรพยสน สามารถด ารงชวตประจ าวนได อยางปกตสข 2. ประชาชนมความสมานสามคค ไมเกดความแตกแยกทางเชอชาตและศาสนา 3. สามารถเปนตนแบบและน าไปสการถอดบทเรยนดานความสมานฉนท

3.2 การน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปสการปฏบต เมอนายกเทศมนตรนครยะลาในฐานะฝายบรหาร ไดก าหนดนโยบายเมองแหงความสมานฉนท เปนหนงในนโยบายหลกการบรหารงานของเทศบาลนครยะลาแลวนน ไดมการแปลงนโยบายไปสการปฏบต โดยน าเปนปจจยน าเขา (Input) ในกระบวนการจดแผนพฒนาเทศบาล และก าหนดเปนประเดนยทธศาสตรการพฒนาดานการเสรมสรางความปลอดภยและความสมานฉนทในสงคม ขบเคลอนดวยกลยทธ/แนวทางการด าเนนงาน ประกอบดวย 4 กลยทธ คอ 1. การสรางเครอขายภาคประชาชนในการรกษาความปลอดภย ประกอบดวยโครงการฝกอบรมการใชวทยสอสารส าหรบประชาชน ฝกอบรมอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน ฝกอบรมเจาหนาทปองกนและบรรเทาสาธารณภย ยวชนปองกนภยเทศบาลนครยะลา เปนตน 2. สรางกจกรรมใหประชาชนอยรวมกน ประกอบดวย โครงการออรเคสตราเยาวชนเทศบาลนครยะลา คายเยาวชนส านกรกทองถนเสรมสรางความสมานฉนท สภาเดกและเยาวชนเทศบาลนครยะลา ธรรมะสญจรและคายพทธบตร เปนตน 3. สงเสรมวฒนธรรมประเพณทหลากหลายและครอบคลมทกเชอชาต ศาสนา ประกอบดวยโครงการชกพระ รอมฎอนสมพนธ ไหวพระจนทรและ Melayu day @ Yala เปนตน 4. การปรบเปลยนภาพลกษณของเมอง ประกอบดวยโครงการ ตดตงไฟประดบเมอง มหกรรมแขงขนนกเขาชวาเสยงอาเซยน การชกมวยไทยไฟต การแขงขนเทเบลเทนนสชงแชมปประเทศไทยและปนแลนบง ยลเมองยะลา เปนตน


- 60 -

4. งานวจยทเกยวของ จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของดานปจจยทสงผลตอการน านโยบายไปปฏบตพบวาปจจยทมอทธพลดานการพฒนาองคการเปนปจจยทสามารถท าการวเคราะหผลของการน านโยบายไปปฏบตไดและสามารถวเคราะหปจจยทน าไปสความส าเรจไดด ซงปจจยดานภาวะผน าสงผลการน านโยบายไปปฏบตจากผลการศกษาของ อทธชย สด า (2553) เรองปจจยทมอทธพลตอความส าเรจในการน านโยบายเสรมสรางสนตสขในพนทจงหวดชายแดนภาคใตไปปฏบต และ ศศภา พทกษศานต (2556) เรองปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายสงเสรมวสาหกจชมชน ไปปฏบ ต กรณศกษา อ าเภอเมองกระบ จงหวดกระบ ในขณะทนกวจยบางสวนยงพบวาปจจยดานการมสวนรวมของประชาชนสงผลตอการน านโยบายไปปฏบตจากผลการศกษาของ เกสสน ทวแกว (2557) เรองการวเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายสงแวดลอมไปปฏบต กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบล และ สภาวด พงษเสนาะ (2556) เรองการประเมนผลการน านโยบายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ไปปฏบต อ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม

5. กรอบแนวคดการวจย

ภาวะผน า

การค านงถงความเปนปจเจกบคคล

การกระตนทางปญญา

การสรางแรงบนดาลใจ

การใชอทธพลอยางมอดมการณ

การมสวนรวมของประชาชน

การตดสนใจ

การด าเนนกจกรรม

รบผลประโยชน

ตดตามประเมนผล

ประสทธผลในการน านโยบาย

เมองแหงความสมานฉนท ไปปฏบต

ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนและการด าเนนชวตประจ าวน

ดานความสมานฉนทในสงคม

ดานการเปนองคกรตนแบบ

ตวแปรแทรกซอน

เพศ

อาย

สถานภาพ


อาชพ

รายไดของครวเรอน

ระยะเวลาอยในพนท


- 61 -

6. สมมตฐานการวจย 1. ประสทธผลการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา อยในระดบมาก 2. ปจจยดานภาวะผน าสงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนท ไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา 3. ปจจยดานการมสวนรวมของประชาชนสงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา


การวจยครงนเปนการวจยเชงส ารวจ ประชากรทใชในการวจยคอ ประชาชนในเขตเทศบาลนครยะลา จ านวน 61,220 คน ขนาดกลมตวอยาง จ านวน 397 คน ใชวธการสมแบบแบงชนตามสดสวนประชากร เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามทสรางขนมา ผานการทดสอบความตรงเชงเนอหาจากผทรงคณวฒ จ านวน 3 ทาน มคา Cronbach’s Alpha เทากบ 0.952 และเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางโดยการประสานความรวมมอผานประธานชมชนและเจาหนาทชวยเหลอชมชนเทศบาลนครยะลา ซงไดรบแบบสอบถามคนและมความสมบรณทสามารถน าไปวเคราะหได จ านวน 322 ชด คดเปนรอยละ 81.11 (Response Rate) สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอสถตเชงพรรณนา ไดแก คาความถ คารอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน และสถตเชงอนมาน ไดแก คาสถต t-test F-test และคาสมประสทธถดถอยพหคณ


ขอมลผตอบแบบสอบถาม กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 58.40 มอายอยในชวงระหวาง 51-60 ป รอยละ 24.80 มสถานะภาพสมรส รอยละ 58.70 จบการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 38.50 ประกอบอาชพรบจาง รอยละ 29.80 มรายไดของครวเรอนต ากวา 10,000 บาทตอเดอน รอยละ 47.50 โดยอาศยอยในเขตเทศบาลนครยะลามากกวา 20 ป รอยละ 64.60 ผลการวจยตามวตถประสงค วตถประสงคการวจยขอท 1 เพอศกษาประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา ผลการศกษาพบวา ประสทธผลการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลาในภาพรวมอยในระดบมาก ซงหากพจารณาแยกรายดานอยในระดบมากทกดานโดยเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปนอยดงน ดานการเปนองคกรตนแบบ ดานความสมานฉนทในสงคมและดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนและการด าเนนชวตประจ าวน ตามล าดบ


- 62 -

วตถประสงคการวจยขอท 2 เพอศกษาปจจยดานการพฒนาองคการทสงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา จากการศกษาปจจยดานการพฒนาองคการซงประกอบดวย ปจจยดานภาวะผน าและปจจยดานการมสวนรวมของประชาชน มผลการศกษาดงตอไปน 1. ดานภาวะผน า ภาวะผน าของนายกเทศมนตรนครยะลา โดยภาพรวมอยในระดบมากทสด ซงหากพจารณารายดานอยในระดบมากทสดทกดาน โดยเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปนอยดงน ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการค านงถงปจเจกบคคล ดานการสรางแรงบนดาลใจและดานการกระตนทางปญญา ตามล าดบ 2. การมสวนรวมของประชาชน การมสวนรวมของประชาชน โดยภาพรวมอยในระดบมาก ซงหากพจารณารายดาน ดานการตดสนใจอยในระดบมากทสด ดานการด าเนนกจกรรม ดานการรบผลประโยชนและ ดานการตดตามประเมนผล อยในระดบมาก โดยเรยงล าดบคาเฉลยจากมากไปนอยดงน ดานการตดสนใจ ดานการด าเนนกจกรรม ดานการรบผลประโยชนและดานการตดตามประเมนผล ตามล าดบ 3. ปจจยดานการพฒนาองคการทสงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบต

จากการวเคราะหการถดถอยพหคณ เพอพจารณาอทธพลของตวแปรอสระตอประสทธผลการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบต พบวา ปจจยภาวะผน า และปจจยการมสวนรวมของประชาชน มอทธพลเชงบวกตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบต โดยปจจยภาวะผน ามอทธพลมากกวาปจจยการมสวนรวมของประชาชน ซงทง 2 ปจจยดงกลาวมอทธพลรวมในการพยากรณประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนท ไปปฏบต รอยละ 42.10 อยางมนยส าคญทางสถต ทงนผลการวเคราะหขอมลสวนบคคลซงก าหนดใหเปนตวแปรแทรกซอน พบวา เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา อาชพ รายไดของครวเรอนตอเดอน และระยะเวลาอาศยอยในพนททแตกตางกน มความคดเหนตอประสทธผลนโยบายเมองแหงความสมานฉนทไมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต

สรปและอภปรายผล

จากผลการศกษา สามารถน ามาสรปและอภปรายผลตามวตถประสงคและสมมตฐานการวจย ดงตอไปน สมมตฐานการวจยขอท 1 ประสทธผลการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา อยในระดบมาก


- 63 -

ผลการศกษาประสทธผลการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา โดยภาพรวมพบวาอยในระดบมาก หากพจารณาประสทธผลการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตรายดานพบวาอยในระดบมากทกดาน ซงเปนไปตามสมมตฐานการวจยทก าหนดไว โดยสอดคลองกบขอมลทตยภมคอ รายงานผลการปฏบตราชการของเทศบาลนครยะลาประจ าป 2559 ในยทธศาสตรการพฒนาดานการเสรมสรางความปลอดภยและความสมานฉนทในสงคม โดยภาพรวมอยในระดบมาก จากผลการศกษาสามารถอธบายผลไดดงน 1. ดานความปลอดภยในชวตและทรพยสน และการด าเนนชวตประจ าวน

เทศบาลนครยะลาไดสรางเครอขายภาคประชาชน ในการดแลรกษาความปลอดภยในทกๆ ชมชน โดยการจดตงชดปฏบตการชมชน (ชป.) การสนบสนนวทยเครองแดงและอปกรณตางๆ พรอมกบจดฝกอบรมการใชวทยสอสารส าหรบภาคประชาชน การฝกอบรมอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน และฝกอบรมเจาหนาทปองกนและบรรเทาสาธารณภยในทกๆ ป ผลจากการด าเนนโครงการจงเปนการเตรยมความพรอมและเพมประสทธภาพการดแลรกษาความปลอดภย ในชวตและทรพยสนของประชาชน นอกจากน เทศบาลนครยะลาไดบรณาการการท างานรวมกบหนวยงานภาครฐ ทมอ านาจหนาทความรบผดชอบโดยตรง เชน ต ารวจ ทหารและหนวยเฉพาะกจ เปนตน ท าใหการด าเนนงานดานการรกษาความปลอดภยในพนทเขตเทศบาลนครยะลาเกดเอกภาพเปนอยางมาก

2. ดานความสมานฉนทในสงคม เทศบาลนครยะลาไดใชดนตรเปนสอกลางใหคนมาอยรวมกน ท ากจกรรมรวมกน ผานการด าเนนโครงการออรเคสตราเยาวชนเทศบาลนครยะลา ซงผลทเกดขนท าใหเดกและเยาวชนตางศาสนาไดมาอยรวมกน เรยนรรวมกน จงท าใหเกดความเขาใจซงกนและกน ดนตรออรเคสตราซงมความคลาสสค จะชวยกลอมเกลาจตใจใหเดกและเยาวชนมความออนโยน ลดการซมซบความรนแรงจากเหตการณความไมสงบในพนท และยงกอใหเกดปฏสมพนธทดระหวางผปกครองของเดกอกดวย นอกจากนผลการด าเนนโครงการคายเยาวชนส านกรกทองถนเสรมสรางความสมานฉนท ไดปลกฝงใหเดกและเยาวชนเปนพลเมองทด รกถนทอยอาศย เกดการรบร ความเขาใจซงกนและกน และรสกถงการอยรวมกนในสงคมอยางสนตสข

3. ดานการเปนองคกรตนแบบ จากหลกการบรหารงานและผลการด าเนนงานทเปนรปธรรม เดนชด สงผลใหเทศบาลนครยะลาไดรบรางวลตางๆ มากมาย ประชาชนจงเกดความภาคภมใจและใหการยอมรบในองคกร มความเชอมนและคาดหวงตอทศทางการด าเนนงานขององคกร อกทงยงมความคดเหนวาเทศบาลนครยะลาเหมาะสมแกการเปนสถานทศกษาดงาน และถายทอดองคความรในดานการรกษาความปลอดภยและการสรางความสมานฉนทในสงคม


- 64 -

สมมตฐานการวจยขอท 2 ปจจยดานภาวะผน าสงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา จากผลการศกษาพบวา ปจจยดานภาวะผน าสงผลเชงบวกตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา อยางมนยส าคญทางสถต และเปนปจจยทมอทธพลมากทสด ซงเปนไปตามสมมตฐานการวจยทก าหนดไว โดยสอดคลองกบตวแบบทางทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตดานการพฒนาองคการของ วรเดช จนทรศร (2551) และสอดคลองกบงานวจยของ อทธชย สด า (2553) ไดท าการศกษาเรองปจจยทมอทธพลตอความส าเรจในการน านโยบายเสรมสรางสนตสขในพนทจงหวดชายแดนภาคใตไปปฏบต ศกษากรณผน านโยบายไปปฏบตในจงหวดปตตาน พบวาภาวะผน าเปนปจจยสความส าเรจในการน านโยบายเสรมสรางสนตสขในพนทจ งหวดชายแดนภาคใตไปปฏบต และสอดคลองกบงานวจยของ ศศภา พทกษศานต (2556) ไดท าการศกษาเรอง ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายสงเสรมวสาหกจชมชนไปปฏบต กรณศกษาอ าเภอเมองกระบ จงหวดกระบ พบวาภาวะผน าวสาหกจชมชนสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายสงเสรมวสาหกจชมชนไปปฏบต อยางมนยส าคญทางสถต ผลการศกษาชใหเหนวา นายกเทศมนตรนครยะลา เปนผทมวสยทศนกวางไกล มความคดรเรมทสรางสรรคใหมๆ อยเสมอ ไดค านงถงปจเจกของบคคล ไมวาจะเปนเรองของการลงพนทเขาถงทกกลมคนอยางเทาเทยมกน รบฟงปญหาความตองการของประชาชน เพอน าขอมลไปใชประกอบการก าหนดนโยบายพฒนาทองถน และประพฤตเปนแบบอยางทดในการปฏบตงาน จงท าใหประชาชนรสกไววางใจ และมความยนดทไดปฏบตงานรวมกนระหวางผน าของเทศบาลนครยะลากบประชาชนในพนท สมมตฐานการวจยขอท 3 ปจจยดานการมสวนรวมของประชาชน สงผลตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา ผลการศกษาพบวา ปจจยดานการมสวนรวมของประชาชนสงผลเชงบวกตอประสทธผลในการน านโยบายเมองแหงความสมานฉนทไปปฏบตของเทศบาลนครยะลา อยางมนยส าคญทางสถต ซงเปนไปตามสมมตฐานการวจยทก าหนดไว โดยสอดคลองกบตวแบบทางทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตดานการพฒนาองคการของ วรเดช จนทรศร (2551) และสอดคลองกบงานวจยของ เกสสน ทวแกว (2557) ไดท าการศกษาเรอง การวเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายสงแวดลอมไปปฏบต กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบล พบวา ปจจยการมสวนรวมสงผลตอระดบความส าเรจของการน านโยบายดานสงแวดลอมไปปฏบต และสอดคลองกบงานวจยของสภาวด พงษเสนาะ (2556) ไดท าการศกษาเรองการประเมนผลการน านโยบายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลไปปฏบต อ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม พบวาการมสวนรวมสงผลตอการน านโยบายไปปฏบต ผลการศกษาชใหเหนวา เทศบาลนครยะลาไดยดหลกการมสวนรวมของประชาชนเปนอยางมาก เหนไดจากการด าเนนโครงการ/กจกรรมตางๆ ทสรางกระบวนการมสวนรวมของประชาชนให


- 65 -

เกดขนในทกๆ มต และทกระดบโดยการเปดเวทใหประชาชนเขารวมเพอหาแนวทางการพฒนาหรอแกไขปญหาทเกดขนในพนท เชน โครงการสภาประชาชน สภากาแฟ เทศบาลสญจร ศนยประสานงานสวสดการประชาชน และประชมคณะกรรมการชมชนประจ าเดอน เปนตน โดยน าปญหาความตองการและขอเสนอแนะ จดท าเปนฐานขอมล (Data Base) ใชประกอบการตดสนใจก าหนดเปนนโยบายหรอด าเนนการตางๆ และไดสรางเครอขายภาครฐ เอกชนและประชาคม เขามารวมในการด าเนนโครงการ/กจกรรมตางๆ พรอมกบเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมในการตดตามประเมนตามแผนพฒนาเทศบาลและการบรหารงานของเทศบาลนครยะลา ทงนผลการวจยแสดงใหเหนวา บรบทของเทศบาลนครยะลาซงอยในพนทสถานการณความไมสงบ 3 จงหวดชายแดนภาคใต อนเปนขอจ ากด/อปสรรคขององคกรในการน านโยบายไปสการปฏบต โดยตวแบบทางทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตดานการพฒนาองคการของ วรเดช จนทรศร (2551) สามารถใชไดและเกดผลไดจรงกบเทศบาลนครยะลา หากหนวยงานใหความส าคญในพฤตกรรมและวฒนธรรมองคกร โดยเฉพาะดานภาวะผน าและดานการมสวนรวมของประชาชน และเปนทนาสนใจวาการน านโยบายเพอแกไขปญหาสถานการณความไมสงบใน 3 จงหวดชายแดนภาคใตไปปฏบต ในสวนของจงหวดปตตานและนราธวาส หากไดค านงถงปจจยดงกลาวซงเปนปจจยผนแปรผลของการน านโยบายไปปฏบต จงมโอกาสสงทนโยบายเหลานนจะประสบผลส าเรจและบรรลเปาหมายของนโยบายนนได อกทงยงเปนการรวมกนขบเคลอนยทธศาสตรการพฒนาตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 12 ในการสรางความสนตสขสจงหวดชายแดนภาคใต


ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. ควรประสานหนวยงานทดแลรบผดชอบและเพมความรดกมในการดแลรกษาความปลอดภย บรเวณทมคนพลกพลาน เชน ตลาดสด หรอยานการคาตางๆ ในเขตเทศบาลนครยะลา 2. การน านโยบายไปปฏบตนนควรพจารณาทงปจจยภายในองคกรคอปจจยภาวะผน าและปจจยภายนอกคอการมสวนรวมของประชาชน เพอยงคงรกษาและเพมประสทธผลในการน านโยบายไปปฏบต อกทงยงเปนความทาทายขององคกรทจะด าเนนการอยางไรใหผลลพธทเกดขนนน มความยงยนตอไป

ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 1. ควรศกษาตวแปรอสระในมตอนๆ ทครอบคลมและวเคราะหความสมพนธเชงสาเหตระหวางปจจยภายในองคกรและภายนอกองคกร เพอน าผลการศกษาไปใชประโยชนในดานการพฒนาองคการตอไป


- 66 -


สารนพนธฉบบนด าเนนการส าเรจดวยดโดยไดรบความรวมมอจากผน าชมชนและเจาหนาทชวยเหลอชมชนเทศบาลนครยะลาในการเกบรวบรวมขอมล และไดรบขอมลรายละเอยดแผนงาน โครงการตางๆ จากกองวชาการและแผนงาน ส านกงานเทศบาลนครยะลา และไดรบค าแนะน า ขอคดเหนจาก ดร.ธญรด ทวกาญจน ประธานกรรมการสอบ ดร.ฆายนย ช. บญพนธ และ ดร.สรวท อสโร กรรมการสอบ ทเปนประโยชนตอการศกษาใหสารนพนธฉบบนมความสมบรณยงขน ผวจยขอขอบคณไว ณ โอกาสน


กลา ทองขาว. (2548). การน านโยบายและแผนการศกษาไปปฏบต: แนวคดทฤษฏและแนว ทางการด าเนนงาน. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เกสสน ทวแกว. (2557). การวเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายสงแวดลอม ไปปฏบต: กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบล (อบต.). วารสารวชาการสถาบนการพล ศกษา, 6(3): 69-80.

ชาตร สองศร. (2542). การมสวนรวมของอาสาสมครสาธารณสขประจาหมบานในการดาเนนงานสขาภบาลสงแวดลอมในชมชน: กรณศกษา อ าเภอเมอง จงหวดอดรธาน. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการมนษยกบสงแวดลอม, มหาวทยาลยเชยงใหม.

เทศบาลนครยะลา. (2559). แผนยทธศาสตรการพฒนาเทศบาลนครยะลา (พ.ศ.2560-2563). วรเดช จนทรศร. (2551). ทฤษฎการน านโยบายสาธารณะไปปฏบต. (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: สมาคมนกวจยมหาวทยาลยไทย. ศศภา พทกษศานต. (2556). ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายสงเสรมวสาหกจ ชมชนไป

ปฏบตกรณศกษา อ าเภอเมองกระบจงหวดกระบ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการและการวางแผนภาครฐ, มหาวทยาลยมหดล.

ศภชย ยาวะประภาษ. (2548) . นโยบายสาธารณะ. (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต. (2559). ฐานขอมล DSID: การวเคราะหขอมลเหตการณความไมสงบ

ในพนทจงหวดชายแดนใตในรอบป 2558. สบคนจาก http://www.deepsouthwatch.org. ศรสมภพ จตรภรมยศร และคณะ. (2550). ยทธศาสตรสนตวธภาคประชาชนจงหวดชายแดนใต. สบคนจาก http://www.deepsouthwatch.org/node/92. สภาวด พงษเสนาะ. (2556). การประเมนผลการน านโยบายโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลไป ปฏบต อ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม. รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขารฐประศาสน ศาสตร, มหาวทยาลยเชยงใหม.


- 67 -

อทธชย สด า. (2553). ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจในการน านโยบายเสรมสรางสนตสขในพนทจงหวดชายแดนภาคใตไปปฏบต: ศกษากรณผน านโยบายไปปฏบตในจงหวดปตตาน. วทยานพนธศลปศาสตร มหาบณฑต สาขารฐประศาสนศาสตร, มหาวทยาลยมหดล.


- 68 -

กลมชมชนกบการพฒนา


- 69 -

ศกยภาพในการจดการความขดแยงของผน าชมชนต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลา

Potential of Conflict Management of Community Leaders in Koh-Saba Sub-District, Thepa District, Songkhla Province

คมภร ทองพน1*, สนนทา ณ จนทร2, อไรวรรณ ตรวย2 และ สรลกษณ ทองพน3

1อาจารย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยหาดใหญ จ.สงขลา 2นกศกษาหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชนคณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยหาดใหญ จ.สงขลา 3อาจารย คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยหาดใหญ จ.สงขลา

------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาถงศกยภาพในการแกปญหาความขดแยงของผน าชมชนในต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลา ใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการรวบรวมขอมลกบผน าชมชน จ านวน 8 คน และประชาชนในชมชนต าบลเกาะสะบา 8 หมบาน จ านวนหมบานละ 10 คน แจกแบบสอบถามรวมทงสน 88 ชด จากการศกษา พบวา ผน าชมชนสามารถใชศกยภาพในการจดการความขดแยงไดอยางมประสทธภาพและเปนประโยชนทดแกสวนรวม ซงศกยภาพในการจดการความขดแยงประกอบดวยดานการหาทางออกเกยวกบปญหาความขดแยงระหวางผน าชมชนสอดคลองกบศกยภาพความเปนผน า ดานการหาทางออกเกยวกบปญหาความขดแยงระหวางคนในชมชนและผน าชมชนสอดคลองกบหลกการจดการความขดแยง และดานความแตกตางทางศาสนามผลกระทบตอชมชนในระดบทนอยมาก

ค าส าคญ: การจดการความขดแยงผน า ศกยภาพ ชมชน สงขลา


- 70 -

ABSTRACT

The objective of this research was to study the potential of conflict management of community leaders In Koh-saba sub-district, Thepa district, Songkhla province. The 88 questionnaires were used as instrument. Participants were from 8 communities’ leaders and 80 people in Koh-saba communities from each village. The study found that community leaders applied their potential to solve the conflict efficiently and it was also beneficial to communities. Regarding to conflict resolution, community leaders relate with their potential. In the part of conflict resolution between the community leaders and people in communities, it has correlate with conflict management principles and in the part of different of religious has a least impact to communities.

Keyword: Conflict management, Leaders, Communities, Potential, Songkhla


- 71 -

บทน า

ชมชนต าบลเกาะสะบาอ าเภอเทพา จงหวดสงขลาเปนชมชนทมความหลากหลายทางศาสนาและวฒนธรรม มความเชอและความศรทธาทแตกตางกน การอยรวมกนจงเปนเรองทยากตอการท าความเขาใจ อาจมบางสถานการณของการอยรวมกนเปนตนเหตของความขดแยงของความไมเขาใจกนระหวางการใชชวตทมความเชอความศรทธาทแตกตางกน ดงนนบคคลทส าคญในการเชอมรอยตอของความขดแยงคอผน าชมชน ในการท าหนาทผน าชมชนเปนเรองทละเอยดออนและตองใหความยตธรรมทงสองฝาย ความส าคญของศกยภาพความเปนผน าในชมชนมความส าคญเปนอยางยงในการพฒนาชมชนไมวาจะเปนในสวนของการรบค าสงจากผบงคบบญชามาปฏบต หรอในสวนของการสงการใหชาวบานหรอผตามในชมชนปฏบตตามลวนเปนสงส าคญทงสน จากปญหาทเกดขนจ าเปนอยางยงทผน าชมชนตองน าศกยภาพของความเปนผน ามาใชอยางเตมประสทธภาพ ทงนเพอใหชาวบานหรอผตามในชมชนไดเหนถงความเปนผน าทสามารถน าพวกเขาเหลานนไปสความปรองดองและความอยดมสข จากความส าคญดงกลาวนท าใหผวจยตองการศกษาศกยภาพในการแกปญหาความขดแยงของผน าชมชนในต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลา

วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาศกยภาพในการแกปญหาความขดแยงของผน าชมชนต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลา

แนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคด

1. ทฤษฎพฤตกรรมผน า (Behavioral theories) เปนการพฒนาในชวงป ค.ศ.1940 -1960 แนวคดหลกของทฤษฏ คอ ใหมองในสงทผน าปฏบตและชใหเหนวาทงผน าและผตามตางมอทธพลซงกนและกน นกทฤษฏทส าคญในกลมน ไดแก Kurt Lewin Rensis Likert and Mouton และ Douglas McGregor 2.ทฤษฎตามสถานการณ (Situational or contingency leadership theory) เปนทฤษฎทน าปจจยสงแวดลอมของผน ามาพจารณาวามความส าคญตอความส าเรจของผบรหารขนอยกบสงแวดลอมหรอสถานการณทอ านวยใหผน าไดน าเอาแนวทางแบบใดแบบหนงหรอหลายแบบมาประยกตใชใหเหมาะสมสอดคลองกบภาวการณในขณะนนๆ 3.ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership theory) เปนทฤษฎของการศกษาภาวะผน าแนวใหม เปนการเปลยนแปลงกระบวนทศนไปสความเปนผน าทมวสยทศนและมการกระจายอ านาจหรอเสรมสรางพลงจงใจ เปนผน าทมคณธรรมและกระตนผตามใหมความเปนผน า 4. ทฤษฎการจดการความขดแยงตามแนวคดของ Thomas-Kilmann model เกดจากนกจตวทยาสองทานคอ Kenneth Thomas และ Ralph Kilmann โมเดลนแสดงใหเหนวาแตละบคคล


- 72 -

เลอกแนวทางการรบมอกบความขดแยงอยางไร โดยมหาทางเลอกทมกใชในกระบวนการรบมอความขดแยง ซงกคอ การแขงขน (competing) การโอนออน (accommodating) การหลกเลยง (avoiding) การออนขอ (compromising) และ ประสานงานรวมกน (collaborating) การศกษาศกยภาพภาวะผน าและการจดการความขดแยงในการปกครองชมชนต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลามกรอบแนวคดเพอใหการศกษาวจยในประเดนดานศกยภาพ ดานกระบวนการ และการจดการความขดแยง เออตอประสทธภาพในการพฒนาชมชนต าบลเกาะสะบา เพอใหเขาถงมมมองถงการท างานทมศกยภาพ กระบวนการท างานทเปนระบบและเขมแขง และการจดการความขดแยงทสามารถหาขอตกลงอยางลงตว จงใชวธการศกษาวจยเชงส ารวจ โดยผวจยเลอกใชผน าทองทในชมชนจ านวน 8 คน และประชาชนในชมชนต าบลเกาะสะบาอกจ านวน 80 คนเปนประชากรกลมตวอยาง

วธการด าเนนการวจย

งานวจยเรองศกยภาพของผน าในชมชนต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลาอมระเบ ยบการวจยดงตอไปน 1. ประชากร กลมตวอยางวธสมตวอยาง ผน าในชมชนซงมาจาก 8 หมบานในต าบลเกาะสะบาจ านวนชมชนละ 1 คน โดยเลอกผใหญบานของแตละต าบลเปนตวแทนในการใหขอมลเนองจากเปนบคคลทมความจ าเปนตองใชทกษะของความเปนผน าชมชนในการบรหารปกครองชมชนใหอยรวมกนไดอยางเปนสข ตวแทนประชาชนในชมชนต าบลเกาะสะบา จ านวนหมบานละ 10 คน เปนผใหขอมลเนองจากบคคลกลมนเปนผมสวนไดสวนเสยหลกทเกดจากการบรหารปกครองของผน าชมชน ซงสามารถสะทอนภาพการท างานของผน าชมชนไดเปนอยางด 2. เครองมอทใชในการวจย ผวจยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการรวบรวมขอมล ประกอบดวยชดค าถามทใหกลมตวอยางตอบโดยการกาเครองหมายและการเขยนตอบ เปนการนยามถามเกยวกบขอเทจจรงและความคดเหนสวนบคคล แบบสอบถามประกอบดวย 3 ตอน ไดแก ตอนท 1 แบบสอบถามใหตอบเกยวกบรายละเอยดสวนตว เชน ชอ – สกล เพศ อาย รายได การศกษา สถานภาพ อาชพ ศาสนา และความคดเหนตอผน า ตอนท 2 แบบสอบถาม 5 ระดบเพอสอบถามความพงพอใจตอศกยภาพการท างานของผน าทมตอชมชน และตอนท 3 เปนขอเสนอแนะ ทงนเกณฑทใชในการจดระดบความพงพอใจจะแบงเปน 3 ชวง ดงน 1.00 – 2.33 หมายถง ความพงพอใจอยในระดบนอย 2.34 – 3.66 หมายถง ความพงพอใจอยในระดบปานกลาง 3.67 – 5.00 หมายถง ความพงพอใจอยในระดบมาก


- 73 -

3. การสรางและการหาคณภาพของเครองมอ การท าวจยครงนผวจยไดสรางแบบสอบถามจากการศกษาเอกสารกรอบแนวคดและวตถประสงคการวจย เพอออกแบบขอค าถามการวจย จากนนจงน าแบบสอบถามใหอาจารยทปรกษาตรวจสอบและใหค าแนะน า แลวจงปรบแบบสอบถามใหถกตองเหมาะสมและน าไปทดลองกบกลมตวอยางทใกลเคยงกบกลมเปาหมายเพอหาคณภาพของแบบสอบถาม 4. การเกบรวบรวมขอมล การวจยครงนไดท าการเกบรวบรวมขอมลตามขนตอนดงตอไปน 1. ลงพนทเพอสอบถามขอมลโดยตรงจากประชาชนในพนทชมชนต าบลเกาะสะบาทง 8 หมบาน 2. น าแบบสอบถามลงพนทสอบถามประชาชนกลมตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) กบผใหญบานจาก 8 หมบาน และสมตวอยางแบบตามสะดวก (convenient sampling) กบตวแทนประชาชนในหมบานอกจ านวนหมบานละ 10 คน 4. ตรวจสอบความสมบรณและความครบถวนของแบบสอบถาม 5. น าแบบสอบถามทไดมาวเคราะหขอมล โดยใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต โดยใชจ านวน รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการวจย

จากการศกษาเรองศกยภาพของผน าชมชนต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลาสามารถน าเสนอผลการวจยไดดงน

ตารางท 1 แสดงขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ลกษณะขอมล จ านวน รอยละ

เพศ ชาย หญง

45 43

51.10 48.90

อาย 15 – 25 ป 26 – 35 ป 36 – 49 ป 50 - 59 ป 60 ป ขนไป

15 25 22 15 11

17.00 28.40 25.00 17.00 12.50


- 74 -

ลกษณะขอมล จ านวน รอยละ รายได ต ากวา 5,000 บาท 5,000 – 15,000 บาท 15,001 – 25,000 บาท มากกวา 25,000 บาท

9 35 32 12

10.20 39.80 36.40 13.60

การศกษา ประถมศกษา มธยมตอนตน มธยมตอนปลาย ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

11 16 30 19 12

12.50 18.20 34.10 21.60 13.60

สถานภาพ โสด สมรส หยาราง หมาย

30 52 3 3

34.10 59.10 3.40 3.40

อาชพ เกษตรกร ธรกจสวนตว รบจางทวไป รบราชการ อนๆ

39 18 15 12 3

44.30 20.50 17.00 13.60 4.50

ศาสนา พทธ ครสต อสลาม

58 6 24

65.9 6.8

27.30 ผน ามสวนรวมในการพฒนาชมชนมากนอยเพยงใด ไมม มปานกลาง มมาก มมากทสด

10 22 44 12

11.40 25.00 50.00 13.60


- 75 -

จากตารางท 1 พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศหญง จ านวน 43 คน คดเปนรอยละ 48.90 และเพศชายจ านวน 45 คน คดเปนรอยละ 51.10 อายสวนใหญของผตอบแบบสอบถามอยในชวง 26-35 ป จ านวน 25 คน คดเปนรอยละ 28.40 และต าทสดอยในชวง 60 ปขนไป รายไดสวนใหญของผตอบแบบสอบถามอยในชวง 5,000-15,000 บาท จ านวน 35 คน คดเปนรอยละ 39.80 และต าสดอยในชวงต ากวา 5,000 บาท การศกษาสวนใหญของผตอบแบบสอบถามอยในชวง มธยมตอนปลาย จ านวน 30 คน คดเปนรอยละ 34.10 รองลงมาอยในชวงปรญญาตร จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 21.60 และต าทสดอยในชวงประถมศกษา จ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 12.50 สถานสภาพสวนใหญของผตอบแบบสอบถามอยในสถานภาพสมรส จ านวน 52 คน คดเปนรอยละ 59.10 รองลงมาอยในสถานภาพโสด จ านวน 30 คน คดเปนรอยละ 34.10 และต าสดอยในสถานภาพหยาราง จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 3.40 และหมาย จ านวน 3 คนคดเปนรอยละ 3.40 เชนกน อาชพสวนใหญของผตอบแบบสอบถามเปนเกษตรกร จ านวน 39 คน คดเปนรอยละ 44.30 รองลงมาอาชพธรกจสวนตว จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 20.50 และต าทสดอาชพอนๆ จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 4.50 สวนใหญนบถอศาสนาพทธ จ านวน 58 คน คดเปนรอยละ 65.9 รองลงมานบถอศาสนาอสลาม จ านวน 24 คน คดเปนรอยละ 27.30 และต าสดนบถอศาสนาครสต จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 6.8 ผตอบแบบสอบถามใหความเหนวาผน ามสวนรวมในการพฒนาชมชนอยในระดบมมาก จ านวน 44 คน คดเปนรอยละ 50 รองลงมาอยในระดบมปานกลาง จ านวน 22 คน คดเปนรอยละ 25.00 และต าทสดอยในระดบไมม จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 11.40

ตารางท 2 การแสดงความพงพอใจในศกยภาพการท างานของผน าทมตอชมชน

รายการประเมน คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการประเมน

ดานศกยภาพของผน า

- ศกยภาพของผน าในการด าเนนตามแผนการพฒนาชมชน

- ศกยภาพทดของผน าในการพฒนาชมชน

- ศกยภาพในการบรหารงานของผน าชมชนในการพฒนาชมชน

- ศกยภาพในการใหค าแนะน าและตอบขอสงสยแกชาวบาน

3.63

3.59 3.47

3.48

1.05

.97 .92

1.09

ปานกลาง

ปานกลาง ปานกลาง


สรปดานศกยภาพของผน า 3.54 1.01 ปานกลาง ดานกระบวนการแกปญหา

- มวธการขจดปญหาความขดแยงในชมชนไดอยาง

3.47

1.21



- 76 -

รายการประเมน คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการประเมน

ยตธรรม

- พยายามใหชาวบานมสวนรวมในการแกปญหาความขดแยงทเกดจากคนในชมชน

- การหาทางออกเกยวกบปญหาความขดแยงระหวางผน าชมชน

- การหาทางออกเกยวกบปญหาความขดแยงทเกดระหวางคนในชมชนและผน าในชมชน

3.68

4.28

3.73

1.11

1.18

1.10

มาก

มาก

มาก

สรปดานกระบวนการแกปญหา 3.79 1.13 มาก ดานบทบาทของผน าชมชน

- ความพรอมของผน าในการพฒนาชมชน

- มบทบาทส าคญทดตอการเปนผน าชมชน

- ความแตกตางทางศาสนามผลกระทบตอการพฒนาชมชนเพยงใด

3.51 3.55 1.70

1.28 1.15 1.26

ปานกลาง ปานกลาง

นอย

สรปดานบทบาทของผน าชมชน 2.92 1.23 ปานกลาง จากตารางท 2 พบวา ในภาพรวมความพงพอใจดานกระบวนการแกปญหาของศกยภาพการท างานของผน าทมตอชมชนโดยภาพรวมอยในระดบมากมคาเฉลยรวมเทากบ 3.79 รองลงมาคอดานศกยภาพของผน ามคาเฉลยรวมอยในระดบปานกลางเทากบ 3.54 และดานบทบาทของผน าชมชนมคาเฉลยรวมอยในระดบนอยเทากบ 2.92 ตามล าดบ

สรปและอภปรายผล

การวจยครงนเปนการศกษาศกยภาพในการจดการความขดแยงของผน าชมชนในพนทหมบาน 8 หมบานของต าบลเกาะสะบา อ าเภอเทพา จงหวดสงขลา โดยท าแบบสอบถามกบกลมตวอยาง จ านวน 88 คนการวเคราะหขอมลใชสถตรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน โดยผลการวจยสามารถสรปไดดงน 1. ขอมลพนฐานทวไป ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 51.10 อายระหวาง 26 – 35 ป รอยละ 28.40 รายไดอยในชวง 5,000 – 15,000 รอยละ 39.80 ส าเรจการศกษาในระดบปรญญาตร รอยละ 21.60


- 77 -

สถานภาพสมรส รอยละ 59.10 อาชพเกษตรกร รอยละ 44.30 ศาสนาพทธ รอยละ 65.9 ผน าชมชนมสวนรวมในการพฒนาชมชนในระดบมมาก รอยละ 50 2. ความพงพอใจในศกยภาพการท างานของผน าทมตอชมชน จากผลการวเคราะหความพงพอใจในศกยภาพการท างานของผน าทมตอชมชนพบวาดานกระบวนการแกปญหามคาเฉลยอยในระดบมากเทากบ 3.79 ซงเมอพจารณารายดานแลวพบวา การหาทางออกเกยวกบปญหาความขดแยงระหวางผน าชมชนมคาเฉลยสงทสด (คาเฉลย = 4.28) รองลงมาไดแก การหาทางออกเกยวกบปญหาความขดแยงทเกดระหวางคนในชมชนและผน าในชมชน (คาเฉลย = 3.73) พยายามใหชาวบานมสวนรวมในการแกปญหาความขดแยงทเกดจากคนในชมชน (คาเฉลย = 3.68) และมวธการขจดปญหาความขดแยงในชมชนไดอยางยตธรรม (คาเฉลย = 3.47) ตามล าดบ นอกจากนผตอบแบบสอบถามไดใหขอเสนอแนะเพมเตมวาผน าชมชนสามารถใชศกยภาพในการจดการความขดแยงไดอยางมประสทธภาพและเปนผลประโยชนทดแกสวนรวม เนองจากผน าชมชนใหความส าคญกบชาวบาน รบฟงความคดเหนของชาวบาน ยกยองและเปนมตรใหเกยรตกบทกคน เพอทจะไดพฒนาชมชนรวมกนใหเจรญกาวหนาอยางยงยน และเพอใหชาวบานไดเหนความเปนผน าท สามารถน าพาพวกเขาเหลานนไปสความปรองดองและความอยดมสข ดงนนจะเหนไดวาผลการวจยในครงนไดสะทอนและสรางความตระหนกถงความส าคญของผน าชมชนทมความส าคญตอการบรหารปกครองชมชนนบเปนกลไกส าคญอยางหนงทจะชวยสงเสรมใหสงคมสามารถอยรวมกนไดอยางสนตสขสอดคลองกบทศทางการพฒนาประเทศในการน าไปสการเปนสงคมแหงความยงยน มนคง มงคง


จากผลงานวจยขางตนแสดงใหเหนวา ผน ามศกยภาพการท างานเหมาะสมกบการเปนผน าชมชน ซงทงนหากมการรวมกนแกไขปญหาความขดแยงและเพมความรวมมอกนระหวางผน าชมชนและชาวบานจะท าใหผน าเปนศนยกลางในการพฒนาชมชนเปนทพงพาของประชาชน และสามารถท าใหชมชนมการพฒนาไดมากยงขน ทงนผวจยมขอเสนอแนะเพมเตม ดงน 1. เนองจากชมชนทผวจยไดศกษามจดเดนกระบวนการแกปญหา ผน าชมชนรวมถงคนในชมชนควรรกษาและสงเสรมกระบวนการแกปญหาใหมประสทธภาพอยางยงยนตอไป ควรสรางใหเปนวฒนธรรมของชมชนทแมวาจะมการเปลยนแปลงตวผน าเปนบคคลอนแตยงคงสามารถรกษาศกยภาพดานนใหคงอยในชมชนตอไปได 2. ควรยกและพฒนาบทบาทของผน าชมชนใหสงขนโดยการเตรยมความพรอมของผน าในการพฒนาชมชน ดงนนผมสวนเกยวของอาจมกระบวนการพฒนาเชนการอบรมใหความรทจ าเปนแกผน าชมชนทงกอนการเขามาเปนผน าชมชนและระหวางการเปนผน าชมชน ทงนเพอประโยชนสขของชมชน


- 78 -

3. ควรมกจกรรมความรวมมอระหวางผน ากบผตามเพอสรางความสมพนธอนดใหคงอยตอไปเนองจากชมชนมความหลากหลายทางวฒนธรรม กจกรรมความรวมมอจะสามารถชวยสรางและรกษาความสมพนธทดระหวางคนในชมชนไวได 4. เนองจากงานวจยเปนการศกษาแบบส ารวจ ดงนนหากมการตอยอดการท าวจยครงตอไปผวจยควรศกษาโดยใชกระบวนการเชงคณภาพควบคดวยเพอใหไดขอมลทสมบรณครบถวน


ขอขอบคณผน าชมชนต าบลเกาะสะบาและชาวบานต าบลเกาะสะบาทใหความรวมมอตอบแบบสอบถาม ท าใหการศกษาครงนส าเรจลลวงไดดวยด


กฤช ศกดา. (2533). การศกษาแนวทางในการพฒนาศกยภาพผน าเพอการขบเคลอนการพฒนาสต าบลสขภาวะโดยการมสวนรวมของชมชน : กรณศกษาองคการบรหารสวนต าบลบางงอน อ าเภอพนพนจงหวดสราษฎรธาน. การศกษาอสระรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาว ชาการปกครองทองถน. วทยาลยการปกครองมหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

ธรพงศ ธนเจรญรตน. (2553). หลกสตรการพฒนาภาวะผน าของผบรหารอกลางประกนภย.ปรชญา ดษฎบณฑต (บรหารธรกจ), มหาวทยาลยรามค าแหง.กรงเทพมหานคร. ประยทธ ชสอน. (2548). ภาวะผน าการเปลยนแปลง. ปรญญานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎ บณฑต .

สาขาการบรหารการศกษา. มหาวทยาลยขอนแกน. ประเสรฐ สมพงษธรรม. (2538). การวเคราะหภาวะผน าของศกษาธการจงหวดทสมพนธกบประสทธผล

องคการ ส านกงานศกษาธการจงหวด. วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎ บ ณฑ ต : จ ฬาล งกรณมหาวทยาลย.

มธมนต แคเทอรเรนชค. (2554). การศกษาความสมพนธระหวางรปแบบภาวะผน าของผบรหารกบ ความผกพนองคการของพนกงานในองคการพหวฒนธรรม ABC. โครงการทางธรกจ บรหารธรกจมหาบณฑต, สาขาวชาทรพยากรมนษยและองคการ, คณะพาณชยศาสตรและ การบญช, มหาวทยาลยธรรมศาสตร. มาล จฑา. (2542). จตวทยาการเรยนการสอน. กรงเทพมหานคร: หจก.ทพยวสทธ. วาสนา ยงรงโรจน. (2547). การมสวนรวมของผน าชมชนในการบรหารงานขององคการบรหารสวนต าบล

สงเนน อ าเภอกระสง จงหวดบรรมย.ภาคนพนธ ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต คณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.


- 79 -

วชรนทร พงศพนธอศดร. (2545). ความคดเหนของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานเกยวกบพฤตกรรมการบรหารของผบรหารสถานศกษาทสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษา แหงชาต พ.ศ. 2542 ในจงหวดมหาสารคาม.

สรพงษ รงวารนทร. (2555). การพฒนาภาวะผน าในการปฏบตงานของก านน ผใหญบาน จงหวด สพรรณบร. วารสารวชาการมหาวทยาลยปทมธาน.4(3):239-258. ส านกงานบรหารการปกครองทองท กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย.(ออนไลน).(2560). การปกครองทองท.เขาถงไดจาก : http://pab.dopa.go.th/mmenu l.h สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ. (2541). พฤตกรรมองคการ : ทฤษฎและการประยกต กรงเทพมหานคร. ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. เสรมศกด วศาลาภรณ. (2536). เพมมตประสทธผลเขากบมตพฤตกรรมดานงานและมตพฤตกรรม ดานมนษยสมพนธ. เสนาะ ตเยาว. (2535). การบรหารแบบผน า . กรงเทพฯ : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

http://pab.dopa.go.th/mmenu%20l.h


- 80 -

ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชน ในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

Factors related to refusal of temporary release for juveniles at Observation and Protection Centers

อนชา มวงใหญ

อาจารยประจ าฝายศกษาโรงเรยนนายเรอ และหวหนาส านกงานวจยโรงเรยนนายเรอ E-mail: [email protected]

------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

การศกษาวจย เรอง “ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน” โดยมวตถประสงคเพอศกษาสภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชน ศกษาถงความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตว ศกษาถงปจจยทเปนปญหา อปสรรค แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรค ก าหนดและพฒนาระบบการประกนตวตอการขอขอปลอยตวชวคราว กลมตวอยางทใชเปนต ารวจ จ านวน 73 คน เจาหนาท สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด 119 คน บดามารดา หรอผปกครอง เดกและเยาวชนทกระท าผด จ านวน 155 คน รวมกลมตวอยาง 347 คน โดยท าการวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรปการวจยทางสงคมศาสตร โดยหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน

ค าส าคญ : การปลอยตวชวคราว, การประกนตว, สทธเดก



- 81 -

ABSTRACT

This research study was on “Factors related to refusal of temporary release for juveniles at Observation and Protection Centers.” The purposes of this study are the following; to investigate the situations of the refusal of temporary release; to study the attitude and level of satisfaction of parents, police, and staff members at the Department of Juvenile Observation and Protection located in the provinces outside Bangkok in relation to the bail system; to examine obstacles and to find solutions to the problems in order to set directions to help improve the system. With a total of 347 participants, there are 73 policemen, 119 staff members of the Juvenile Observation and Protection Center, and 155 juveniles’ parents; Statistic analysis included: Frequency, Percentage, Mean, and Standard Deviation. The following are the results:

Keywords: Pretrial Release, Bail, Right of the Child


- 82 -

บทน า

“ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน” ถอวาเปนประเดนทางสงคมทมความส าคญในการปองกนและแกไขในการแกไขปญหาการไมขอปลอยตวชวคราว โดยจากสภาพการณการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพน จและคมครองเดกและเยาวชน ฯ ทวประเทศในป 2547 เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนทขอปลอยตวชวคราวคดเปนรอยละ 95.02และไมขอปลอยตวชวคราวคดเปนรอยละ 4.98 ป 2548 เดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนทขอปลอยตวชวคราวคดเปนรอยละ 94.89 และไมขอปลอยตวชวคราวคดเปนรอยละ 5.11ซงแนวโนมเดกทไมขอปลอยตวชวคราวมแนวโนมสงขนดงกลาวฯ การศกษาวจย“ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน” มวตถประสงค เพอศกษาถงสภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชนตลอดจนศกษาถงความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตว ศกษาถงปจจยทเปนปญหา อปสรรค แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรค ก าหนดและพฒนาระบบการประกนตวตอการขอขอปลอยตวชวคราว สภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชน ศกษาถงความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตว และเพอศกษาถงปจจยทเปนปญหา อปสรรค แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรค ก าหนดและพฒนาระบบการประกนตวตอการขอขอปลอยตวชวคราว โดยผลจากการศกษาดงกลาวจะน ามาสการการก าหนดพฒนาระบบ และวธการประกนตวเพอขอปลอยตวชวคราว ซงจะเปนประโยชนตอการอ านวยความยตธรรม และผทมสวนเกยวของกบกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน ตลอดจนการบรณาการองคความรในดานกระบวนการยตธรรมของสงคมไทยทสามารถน ามาชวยในการสรางสรรคองคความร กฎเกณฑ แนวทาง วธการ และกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน เพอคนเดกๆและเยาวชนเหลานสออมกอดของสงคมตอไป

วตถประสงคเพอศกษา

การศกษา“ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน”โดยมวตถประสงคเพอศกษาดงน

1. เพอศกษาถงสภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชนตลอดจนศกษาถงความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตว

2. เพอศกษาถงปจจยทเปนปญหา อปสรรค แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรค ก าหนดและพฒนาระบบการประกนตวตอการขอขอปลอยตวชวคราว สภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชน


- 83 -

3. เพอศกษาถงความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตว

ขอบเขตการศกษาวจย

การศกษา“ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน”โดยมขอบเขตการศกษาดงน

1. ศกษาถงสภาพการณของการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชนตลอดจนศกษาถงความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตว ทวประเทศ และ

2. ศกษาถงปจจยทเปนปญหา อปสรรค แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรค ก าหนดและพฒนาระบบการประกนตวตอการขอขอปลอยตวชวคราว สภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชน ความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตวและปจจยทเปนปญหา อปสรรค แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรค ก าหนดและพฒนาระบบการประกนตวตอการขอขอปลอยตวชวคราว ในดานหลกประกน ดานผปกครอง ดานเจาหนาท ดานความปลอดภยของเดก และปจจยในดานบคลากรในกระบวนการยตธรรมทเกยวของ

ระเบยบวธวจย

การศกษา“ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน”โดยเปนการศกษาจากขอมลเอกสารทางวชาการ ต ารา หนงสอ วารสาร รายงาน ผลงาน รายงานการวจยทเกยวของ วทยานพนธ เอกสารทางราชการทเกยวของกบปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ตลอดจนมการทบทวนวรรณกรรม อาทปรชญาแนวคดทเกยวของกบการกระผด และกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน ตลอดจนประวตความเปนมาของกระบวนการยตธรรมเกยวกบเดกและเยาวชนในไทยและในตางประเทศ สถานการณ เหตผล ความจ าเปน ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ระบบแนวทางในการด าเนนงานเปนตน ตลอดจนการศกษาภาคสนาม โดยก าหนดกลมตวอยางทใชเปนต ารวจ จ านวน 73 คน เจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด 119 คน บดามารดา หรอผปกครอง เดกและเยาวชนทกระท าผด จ านวน 155 คน รวมกลมตวอยาง 347 คน จ านวนทงสน 44 จงหวด โดยท าการวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรปการวจยทางสงคมศาสตร โดยหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน


- 84 -

ผลการศกษาวจย

ผลการศกษาวจย “ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน” พบวาความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจ และเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเกยวกบมาตรการประกนตว พบวา บดามารดา ผปกครองสวนใหญมความพงพอใจมาตรการการประกนตวในดานนโยบาย วธการปลอยชวคราว หลกเกณฑในการพจารณาค ารองขอปลอยตวชวคราว หลกฐานเอกสารประกอบกบการยนขอปลอยตวชวคราว การมอบอ านาจ การใชหลกทรพย หลกประกน วธการด าเนนการขอปลอยชวคราว การก าหนดจ านวนเงนทตองช าระในกรณผดสญญาประกน และการถอนหลกประกน ส าหรบดานอตราคาประกนตวเดกและเยาวชน บดามารดา ผปกครองเดกและเยาวชน สวนใหญยงไมพอใจ ความคดเหนของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เก ยวกบการปลอยตวชวคราว หลกเกณฑการปลอยตวชวคราว พบวา ในภาพรวมมความเหนดวยมากทสด ความคดเหนของต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการการประกนตวสวนใหญเหนดวย กลาวโดยสรปดงน

1. สภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชนตลอดจนความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตวพบวา ปจจยทเปนปญหาอปสรรคในการไมขอปลอยตวชวคราว โดยปจจยทเปนปญหาอปสรรคตามความคดเหนของ บดามารดา ผปกครอง คอปจจยดานตวเดกและเยาวชน ปจจยดานคด เชน ความรนแรงของคด และปจจยดานฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว ตามล าดบ ปจจยทเปนปญหา อปสรรคตอการไมปลอยตวชวคราวในภาพรวม พบวา ปจจยทเปนปญหาอปสรรคระดบมากทสด ไดแก ปจจยดานหลกเกณฑในการขอปลอยชวคราว ปจจยดานเงอนไขสญญาประกน และปจจยดานประเภทคดทกระท าผด ตามล าดบ ความคดเหนของต ารวจ และเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเกยวกบผลกระทบในภาพรวม ตอการไมขอปลอยตวชวคราว พบวา สงผลกระทบในระดบมาก โดยสงผลตอกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน และสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนและสถานแรกรบ รองลงมาสงผลกระทบตอชมชนและสงคม และผลกระทบตอเดกและเยาวชน ตามล าดบ 2. ปจจยทเปนปญหา อปสรรค แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรค ก าหนดและพฒนาระบบการประกนตวตอการขอขอปลอยตวชวคราว สภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชน พบวาปจจยดานนโยบายกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนควรก าหนดนโยบายดานการปลอยตวชวคราวใหชดเจนเปนรปธรรมและเปนระบบ ดานเดกและเยาวชน ควรใหเจาหนาท ทเกยวของควรชวยเหลอและควรสรางจตส านกและความรบผดชอบตอการกระท าผดใหกบเดกและเยาวชนทไดรบการพจารณาขอปลอยตวชวคราว ดานบดามารดา ผปกครอง ควรใหเจาหนาททเกยวของใหความร ความเขาใจแกบดามารดา ผปกครอง เกยวกบการขอปลอยตวชวคราว ดานหลกฐานเอกสารประกอบการยนค ารองขอปลอยตวชวคราว ประเภทคดทกระท าผด หลกเกณฑการขอปลอยตวชวคราว ควรปรบปรง


- 85 -

เกยวกบเกณฑในเรองคดทกระท าผดใหชดเจนประกอบการพจารณาขอปลอยตวชวคราว ควรปรบเกณฑในการขอปลอยตวชวคราวส าหรบดทกระท าผดทมโทษสงสด โดยควรพจารณาเกยวกบประวตและพฤตกรรมของเดกและเยาวชนประกอบการขอปลอยชวคราว หากมประวตและพฤตกรรมไมมเรองเสยหายรายแรง กควรจะไดรบการพจารณาใหปลอยชวคราว ดานอตราคาประกนตวเดกและเยาวชน กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนทมปญหาครอบครว มปญหากบบดามารดา ผปกครองไมมทอยอาศย และสภาพแวดลอมไมเปนคณ ไดพกพงชวคราวในระหวางทไดรบการพจารณาการปลอยตวชวคราว ดานกลมมจฉาชพ หรอแกงคมจฉาชพ ควรขอความรวมมอกบเจาหนาทต ารวจในการสอดสองดแลเดกและเยาวชน ดานระบบและแนวทางในการขอปลอยตวชวคราว วธการปลอยและขนตอนในการปลอย กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ควรปรบปรงเปลยนแปลงแกไขระบบและแนวทางในการขอปลอยชวคราว วธการปลอยและขนตอนการปลอยใหใชเวลาสนลง และลดขนตอนไมใหยงยากซบซอน ดานการประชาสมพนธเผยแพร เกยวกบหลกเกณฑ วธการ ขนตอนในการขอปลอยชวคราว กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ควรจดท าสอและเอกสารเผยแพรเกยวกบหลกเกณฑ วธการ ขนตอนในการขอปลอยชวคราวดานบคลากรทเกยวของ กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ควรปลกจตส านกใหกบเจาหนาทในการท างานกบเดกและเยาวชนและผปกครองในการใหความร ความเขาใจในเรองตาง ๆ ตลอดจนการขอปลอยชวคราว 3. ความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตวพบวา บดามารดา ผปกครอง เหนดวยมากทสดวาเดกและเยาวชนสามารถประกนตวหรอขอปลอยตวชวคราวไดตลอด 24 ชวโมง รองลงมา การยนขอประกนตวเดกและเยาวชนใชเวลาประมาณ 30 นาท และ ผปกครองหรอผประกนตองช าระเงนคาประกน และท าใบนดฟงคดกบเจาหนาททท าหนาทธรการคด ตามลบ ตามความคดเหนของต ารวจ และเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เหนดวยมากวาดานบคลากรบคคลทปฏบตหนาทในการขอปลอยชวคราว มความตงใจปฏบตงานและอ านวยความสะดวกแกผขอปลอยชวคราวดรองลงมา ประเภทคดทกระท าผด คดบางประเภททปลอยชวคราวไปอาจเปนอนตรายตอสงคม และดานบดามารดา ผปกครองควรไดรบค าปรกษา เพอเขาใจปญหาของเดกหรอเยาวชนกอนมอบตวเดกหรอเยาวชนกลบไป

สรปผลการศกษา

สรปผลการศกษาวจย “ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน” พบวา สภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชนตลอดจนความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตวพบวาปจจยทเปนปญหาอปสรรคในการไม


- 86 -

ขอปลอยตวชวคราว โดยปจจยทเปนปญหาอปสรรคคอปจจยดานตวเดกและเยาวชน ปจจยดานคด เชน ความรนแรงของคด และปจจยดานฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว ปจจยทเปนปญหา อปสรรคตอการไมปลอยตวชวคราวในภาพรวม ไดแก ปจจยดานหลกเกณฑในการขอปลอยชวคราว ปจจยดานเงอนไขสญญาประกน และปจจยดานประเภทคดทกระท าผด ความคดเหนของต ารวจ และเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเกยวกบผลกระทบในภาพรวม ตอการไมขอปลอยตวชวคราว พบวา สงผลกระทบในระดบมาก สวนปจจยทเปนปญหา อปสรรค แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรค ก าหนดและพฒนาระบบการประกนตวตอการขอขอปลอยตวชวคราว สภาพการณการไมขอประกนตวของเดกและเยาวชน คอการก าหนดนโยบายดานการปลอยตวชวคราวใหชดเจนเปนรปธรรมและเปนระบบ ดานเดกและเยาวชน ควรใหเจาหนาททเกยวของควรชวยเหลอและควรสรางจตส านกและความรบผดชอบตอการกระท าผดใหกบเดกและเยาวชนทไดรบการพจารณาขอปลอยตวชวคราว ดานบดามารดา ผปกครอง ควรใหเจาหนาททเกยวของใหความร ความเขาใจแกบดามารดา ผปกครอง เกยวกบการขอปลอยตวชวคราว ดานหลกฐานเอกสารประกอบการยนค ารองขอปลอยตวชวคราว ประเภทคดทกระท าผด หลกเกณฑการขอปลอยตวชวคราว ควรปรบปรงเกยวกบเกณฑในเรองคดทกระท าผดใหชดเจนประกอบการพจารณาขอปลอยตวชวคราว ควรปรบเกณฑในการขอปลอยตวชวคราวส าหรบดทกระท าผดทมโทษสงสด โดยควรพจารณาเกยวกบประวตและพฤตกรรมของเดกและเยาวชนประกอบการขอปลอยชวคราว และประการสดทาย ความคดเหนและความพงพอใจของบดามารดา ผปกครอง ต ารวจและเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด เกยวกบมาตรการประกนตวพบวา บดามารดา ผปกครอง เหนดวยมากทสดวาเดกและเยาวชนสามารถประกนตวหรอขอปลอยตวชวคราวไดตลอด 24 ชวโมง และ ผปกครองหรอผประกนตองช าระเงนคาประกน และท าใบนดฟงคดกบเจาหนาททท าหนาทธรการคด ในดานบคลากรบคคลทปฏบตหนาทในการขอปลอยชวคราว มความตงใจปฏบตงานและอ านวยความสะดวกแกผขอปลอยชวคราวด และในดานบดามารดา ผปกครองควรไดรบค าปรกษา เพอเขาใจปญหาของเดกหรอเยาวชนกอนมอบตวเดกหรอเยาวชนกลบไป

ขอเสนอแนะจากการวจย

ขอเสนอแนะจากการวจยจากการศกษาถง “ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน” ควรมการด าเนนการดงน

1. นโยบายการใหประกนตวเดกและเยาวชนหรอปลอยตวชวคราวเปนนโยบายทเออแกเดกและเยาวชนทมาจากครอบครวทมฐานะยากจน ไมมหลกทรพย ไมมผค าประกนทเปนตวบคคล ท าใหไมมความเสมอภาค เปนการเปดโอกาสใหเฉพาะเดกและเยาวชนทมฐานะทางเศรษฐกจในระดบปานกลาง และด


- 87 -

2. ควรก าหนดวงเงนประกน หรอหลกประกนทต ากวาในคดผใหญกระท าผด หรอควรก าหนดวงเงนประกนพอเปนพธเทานน หากจะเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนทกคนมโอกาสไดประกนตวหรอปลอยตวชวคราวโดยเทาเทยมกน

3. ควรจดใหมกองทนประกนตว เพอชวยเหลอเดกและเยาวชนทครอบครวไมสามารถประกนตวเดกหรอไมมผมาประกนตว ซงจะเปนประโยชนกบเดกและเยาวชน รวมทง สอดคลองกบกฎอนเปนมาตรฐานชนต าของสหประชาชาตวาดวยการบรหารความยตธรรมเกยวกบคดเดกและเยาวชน

4. ควรเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนทมสถานะทเปนนกเรยน นกศกษา หรอทอยในระหวางการท างาน เจบปวย ไดรบการพจารณาใหประกนตวหรอปลอยตวชวคราวเปนอนดบแรก

5. การใหประกบตวหรอปลอยตวชวคราว หนวยงานหรอเจาหนาทไมควรวตกกงวลวาเดกและเยาวชนทปลอยตวไปแลวจะหลบหน เพราะพงระลกถงประมวลกฎหมายอาญามาตรา 74 ดวยวาในกรณทเดกอายไมเกน 14 ป กระท าการอนกฎหมายบญญตเปนความผด กฎหมายยงไมใหเดกตองรบโทษ เพยงแตใหศาลมอ านาจทจะด าเนนการวากลาว ตกเตอน แลวปลอยตวไป หรอมอบตวใหบดามารดา หรอผปกครอง เปนผดแลสามารถกระท าได และมอายกวา 14 ป หากไมเกน 17 ป กสามารถใชวธการตามมาตรา 74 ได หากศาลเหนเปนการสมควร หรอหากเดกและเยาวชนหลบหนกพจารณาออกหมายเรยกหรอหมายจบได นอกจากน กรณทผอ านวยการสถานพนจฯ หรอศาลมอบตวเดกหรอเยาวชนไวกบบดามารดา ผปกครอง หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอย หรอบคคลทองคการอนตามมาตรา 50 หรอมาตรา 89 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว มาตรา 91 กก าหนดใหผอ านวยการสถานพนจ หรอศาล ออกหมายเรยกใหสงตวเดกหรอเยาวชนมาสถานพนจหรอศาล หากไมมาหรอไมสงตวเดกหรอเยาวชนโดยจงใจ หรอไมมเหตผลสมควร กสามารถสงใหบคคลนนช าระเงนจ านวนไมเกน 5,000 บาท แกสถานพนจ หรอศาล แลวแตกรณ แสดงใหเหนวากฎหมายมเจตนารมณทจะสนบสนนใหมการปลอยตวชวคราวเดกหรอเยาวชนใหมากทสดเทาทจะท าได แตการใชมาตรการตามมาตรา 89 หรอ มาตรา 91 นอยมาก ซงควรจะใชเพมมากขน


ในการศกษาวจย เรอง “ปจจยทมผลกระทบตอการไมขอปลอยตวชวคราวเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน” ส าเรจลงไดดวยความรวมมอดวยดยงจาก คณะผรวมวจยอนไดแก รศ.ดร.ทศนย ลกขณาภชนชช ผศ.ดร.สดจต เจนนพกาญจน ผศ.สมน ถนอมเกยรต อ .เสาวภา ไพทยวฒน และเงนทนสนบสนนการวจยจากส านกงบประมาณประเภทเงนอดหนนทวไป กรมพนจและคมครองเดก กระทรวงยตธรรม ตลอดจน บดามารดา ผปกครอง เจาหนาทต ารวจ และเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด คณะผวจยจงขอขอบคณไว ณ โอกาสน


- 88 -

หากผลการวจยครงนไดมสวนในการแกไขปญหาการไมขอปลอยตวชวคราว การก าหนดพฒนาระบบ และวธการประกนตวเพอขอปลอยตวชวคราว ซงจะเปนประโยชนตอการอ านวยความยตธรรม คณะผวจยใครขอขอบคณความดนแกผทมสวนเกยวของกบกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามทไดระบไวแลวขางตน ทมสวนชวยในการสรางสรรคองคความร กฎเกณฑ แนวทาง วธการ และกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน


บญเพราะ แสงเทยน (2540) ค าบรรยายกฎหมายเกยวกบการกระท าผดของเดกและเยาวชน (มปป.). ประธาน วฒนวาณชย (2478) กฎหมายเกยวกบความผดของเดกและกระบวนการยตธรรมส าหรบ. ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาประกาศในราชกจจานเบกษา เลมท 52 หนา 598 ลงวนท 10

มถนายน 2478 พรเพญ เพชรสขศร (2540) ประเมนสภาพการณ องคความรเดยวกบการบรหารงานยตธรรมทางอาญา

ยทธศาสตรการพฒนาระบบงานยตธรรมในศตวรรษหนา. กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทนสนบสนน (สกว.)

พระราชบญญตแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 22) ประกาศในราชกจจานเบกษา เลมท 108 ตอนท 203 (ฉบบพเศษ) ลงวนท 22 พฤศจกายน 2534 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ประกาศในราชกจจานเบกษา เลม 114 ตอนท 55 ก. หนา 1 -99 ลงวนท 11 ตลาคม 2540.

พลลภ พสฐสงฆการ (2534) ค าอธบาย พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนครอบครวและครอบครว พ.ศ.2534 ศกษาแบบเรยงมาตรา ฉบบแกไขปรบปรง (พมพครงท 2) กรงเทพมหานคร : ปธพท กรงสยามพรนตงกรฟ จ ากด ,

ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ศาลเยาวชนและครอบครวตามแนวความคดสากล. (2540). (พมพครงท 3) กรงเทพมหานคร: เกน โกรจ.

สถาบนการพฒนาการกระบวนการยตธรรมเยาวชนและครอบครว. (2540). ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว และวธพจารณาคดเยาวชน และครอบครว พ.ศ. 2534 กรงเทพมหานคร กางกนสวนจ ากดพมพอกษร.

สถาบนกฎหมายอาญา และองคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาต (ยนเซพ). (2543). รายงานการศกษาวเคราะหเรองกฎหมายและแนวปฏบตในประเทศ เฉพาะกรณทไมสอดคลองตามอนสญญาวาดวยสทธเดกและขอเสนอแนะเพอการพฒนา กรงเทพมหานคร :คอมแพคทพรน จ ากด.


- 89 -

การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

Follow-up and Evaluation of Juveniles after Release from Juvenile Training Centres, The Department of Juvenile Observation and Protection.

อนชา มวงใหญ

อาจารยประจ าฝายศกษาโรงเรยนนายเรอ และหวหนาส านกงานวจยโรงเรยนนายเรอ E-mail: [email protected]

------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

การวจยเรอง “การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน” มวตถประสงคเพอศกษาถงการด าเนนชวตของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ศกษาถงผลการฝกอบรม การบ าบด แกไข ฟนฟและพฒนาเดกและเยาวชนทมตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชน ศกษาปจจยทเปนสาเหตและแนวทางในการแกไขปญหา แนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ า ปญหาอปสรรคในการด าเนนชวต ศกษาแกไขแนวทางในการปรบปรงแกไขตอเดกและเยาวชนภายหลงการปลอยตว เพอศกษาความตองการในการขอรบบรการสงคมดานตาง ๆ และ แนวทางในการจดบรการสงคมในดานตาง ๆ ใหกบเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ตลอดจนศกษาถงแนวทางในการใหความรวมมอและการสรางเครอขายของหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน ในการตดตาม สอดสอง ดแลและใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอย โดยมกลมตวอยางเปนเดกและเยาวชนทกระท าผดทไดรบการปลดปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนทวประเทศ ระหวางเดอนมกราคม ถง ธนวาคม 2547 จ านวน 223 คน กลมตวอยางทเปนบดามารดาหรอญาตพนอง หรอนายจางของเดกและเยาวชน จ านวน 500 คน และนกสงคมสงเคราะหทปฏบตหนาทตดตามและประเมนผล เดกและเยาวชนภายหลงปลอย จ านวน 31 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามทคณะวจยเปนผสรางขน โดยท าการวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรป การวจยทางสงคมศาสตร โดยหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ค าส าคญ : การตดตาม, ประเมนผล, ศนยฝกและอบรมเดก



- 90 -

ABSTRACT

This research is titled “Follow-up and Evaluation of Juveniles after Release from Juvenile Training Centres,” The Department of Juvenile Observation and Protection. The five purposes of this study are the following : 1) To study the juveniles’ lifestyles after releases; 2) To study the outcome of the juvenile treatment, rehabilitation, and development programs in changing the juveniles’ behavior; 3) To study the causal factors and the possible solutions to recidivism problems, and study the obstacles to their livelihood; 4) To study for appropriate ways to improve the juveniles, including social supports after releases; and 5) To study possible guidelines cooperating with multiple agencies to follow up, identify and provide appropriate services to serve the needs of the released juveniles. The population include in this study were 233 juveniles released from the Juvenile Training Centres throughout the country from January to December 2004. Five hundred of the juveniles’ family members and employers were also included in this study as well as 31 social workers who completed the follow-up and evaluation procedures. The instrument used in this study was a questionnaire that these researchers had developed. The statistical analysis was conducted using the ready-made Social Science Research Computer Program. The present results consist of frequencies, percentages, mean, and standard deviations.

Keyword : Follow-up , Evaluation , Training Centres


- 91 -

บทน า

การศกษาวจย“การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน” มวตถประสงคเพอศกษาถงการตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนมวตถประสงค เพอแกไขการกระท าผดซ าภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน โดยศกษาถงผลการฝกอบรม การบ าบด แกไข ฟนฟและพฒนาเดกและเยาวชนทมตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชน ตลอดจนศกษาปจจยทเปนสาเหตและแนวทางในการแกไขปญหา แนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ า ปญหาอปสรรคในการด าเนนชวต ศกษาแกไขแนวทางในการปรบปรงแกไขตอเดกและเยาวชนภายหลงการปลอยตว เพอศกษาความตองการในการขอรบบรการสงคมดานตาง ๆ และ แนวทางในการจดบรการสงคมในดานตาง ๆ ใหกบเดกและเยาวชนภายหลงปลอยและ เพอศกษาถงแนวทางในการใหความรวมมอและการสรางเครอขายของหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน ในการตดตาม สอดสอง ดแลและใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอย เพอน าเสนอแนวทางหรอรปแบบทไดจากการศกษาถงการด าเนนชวตของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ผลการฝกอบรม การบ าบด แกไข ฟนฟและพฒนาเดกและเยาวชนทมตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนตลอดจนปจจยทเปนสาเหตและแนวทางในการแกไขปญหาและ แนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชน ฯ อนจะน ามาบรณาการเพอการใชประโยชนในการกลบคนเยาวชนคนดสสงคม ตอไป

วตถประสงคเพอศกษา

การศกษาวจย“การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน” มวตถประสงคเพอศกษาถงการตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนมวตถประสงคดงน 1. เพอศกษาถงผลการฝกอบรม การบ าบด แกไข ฟนฟและพฒนาเดกและเยาวชนทมตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชน 2. เพอศกษาปจจยทเปนสาเหตและแนวทางในการแกไขปญหา แนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ า ปญหาอปสรรคในการด าเนนชวต 3. เพอศกษาแกไขแนวทางในการปรบปรงแกไขตอเดกและเยาวชนภายหลงการปลอยตว เพอศกษาความตองการในการขอรบบรการสงคมดานตาง ๆ และ แนวทางในการจดบรการสงคมในดานตาง ๆ ใหกบเดกและเยาวชนภายหลงปลอยและ


- 92 -

4. เพอศกษาถงแนวทางในการใหความรวมมอและการสรางเครอขายของหนวยงานทเกยวของทงภาครฐและเอกชน ในการตดตาม สอดสอง ดแลและใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอย

ขอบเขตการศกษาวจย

การศกษา“การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน” มขอบเขตการศกษาโดยศกษาถง“การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน”จากเดกและเยาวชนทกระท าผดทไดรบการปลอยตวจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนทวประเทศ รวมทงสนจ านวน 17 แหง ระหวางเดอนมกราคม ถง ธนวาคม 2547 จ านวน 223 คน กลมตวอยางทเปนบดามารดาหรอญาตพนอง หรอนายจางของเดกและเยาวชน จ านวน 500 คน และนกสงคมสงเคราะหทปฏบตหนาทตดตามและประเมนผล เดกและเยาวชนภายหลงปลอย จ านวน 31 คน

ระเบยบวธวจย

ระเบยบวธวจยในการศกษาวจย “การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน”โดยเปนการศกษาจากขอมลเอกสารทางวชาการ ต ารา หนงสอ วารสาร รายงาน ผลงาน รายงานการวจยทเกยวของ วทยานพนธ เอกสารทางราชการทเกยวของกบปจจยทมผลตอการตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ตลอดจนการศกษาภาคสนาม โดยก าหนดกลมตวอยางทใชเปนเดกและเยาวชนทกระท าผดทไดรบการปลอยตวจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนทวประเทศ ระหวางเดอนมกราคม ถง ธนวาคม 2547 จ านวน 223 คน กลมตวอยางทเปนบดามารดาหรอญาตพนอง หรอนายจางของเดกและเยาวชน จ านวน 500 คน และนกสงคมสงเคราะหทปฏบตหนาทตดตามและประเมนผล เดกและเยาวชนภายหลงปลอย จ านวน 31 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามทคณะวจยเปนผสรางขน โดยท าการวเคราะหขอมลดวยเครองคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรป การวจยทางสงคมศาสตร โดยหาคาความถ คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

สรปและอภปรายผลจากการศกษาวจย

ผลจากการศกษาวจย“การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน” ในการศกษาถงการด าเนนชวตของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ศกษาถงผลการฝกอบรม การบ าบด แกไข ฟนฟและพฒนาเดกและ


- 93 -

เยาวชนทมตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนตลอดจนปจจยทเปนสาเหตและแนวทางในการแกไขปญหาและ แนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชน ฯ สรปและอภปรายผลตามหวขอตาง ๆ ไดดงน 1. การด าเนนชวตของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย - การอยในความปกครองของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ทกกลมตวอยางมความคดเหนสอดคลองกนโดยสวนใหญเดกและเยาวชนจะอยในความปกครองหรออาศยกบบดามารดา - แนวทางการด าเนนชวตของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ทกกลมตวอยางมความคดเหนสอดคลองกนสวนใหญจะศกษาและเรยนตอ และเดกและเยาวชนจะประกอบอาชพ - การวางงาน ทกกลมตวอยางมความคดเหนสอดคลองกนโดยสวนใหญเดกและเยาวชนยงไมมงานท า เนองจากมวฒการศกษาต า - การศกษาวชาสามญ และการศกษาตอ ทกกลมตวอยางมความคดเหนสอดคลองกนโดยสวนใหญจะศกษาตอในระดบมธยมศกษาตอนตน (ม. 1-3) - การฝกวชาชพและการประกอบอาชพ โดยสวนใหญเดกและเยาวชนทไดรบการปลอยแลวจะประกอบอาชพรบจางทวไป และมรายไดสวนใหญ 150 – 199 บาทตอวน เดกและเยาวชนสวนใหญไมมปญหาในการท างาน กลมตวอยางบดามารดา หรอผปกครองมความคดเหนวาขณะรบการฝกและอบรมเดกและเยาวชน พบวา มผลการฝกอยในเกณฑด โดยสวนใหญจะฝกวชาชพ ชางปรบอากาศ โดยสวนใหญคดวาไมแนใจวาผลของการฝกวชาชพจะสามารถประกอบอาชพภายหลงปลอยได ส าหรบความคดเหนของนายจาง พบวา ระยะเวลาทเดกและเยาวชนเขามาท างาน คอ 1-6 เดอน และสวนใหญความรความสามารถทเดกและเยาวชนไดรบการฝกอบรมมาเกยวของกนมากกบงานทเยาวชนท าอยและเยาวชนสามารถน าไปใชได โดยรายไดของเดกและเยาวชนมรายไดต า 5,000 ตอเดอน โดยเดกและเยาวชนสวนใหญมความตงใจในการท างานด การท างานของเดกและเยาวชนอยในขนดมาก โดยยงไมปรากฏพฤตกรรมทเปนปญหา ขณะทเดกและเยาวชนท างาน เดกและเยาวชนไมเคยแสดงพฤตกรรมทไมดออกมา ท าใหในการท างานของเดกและเยาวชนท าใหนายจางไมรสกหนกใจ - การบรรพชา อปสมบท สวนใหญเดกและเยาวชนไดบรรพชา หรออปสมบทแลว ซงผลของการบรรพชาหรออปสมบทท าใหเดกและเยาวชนดขน - การหลบหนออกจากบาน หรอเรรอน หลงจากไดรบการปลอยตวแลว สวนใหญ เดกและเยาวชนกลบมาอยในครอบครวและสงคม เดกและเยาวชนมการปรบตวเขากบสงคม ซงบดามารดาผปกครองมความเหนวา สวนใหญเดกและเยาวชนสามารถปรบตวเขากบสงคมไดไมมปญหา ส าหรบเดกและเยาวชนทมปญหาในดานตาง ๆ สวนใหญจะปรกษาบดามารดา ส าหรบเดกและเยาวชนทหลบหนจากบานสวนใหญมสาเหตมาจากเพราะความเยาววยและเพอนชกชวน - การบ าบดรกษาเมอเจบปวยภายหลงจากเดกและเยาวชนไดรบการปลอยตว เดกและเยาวชนจ านวนหนง เขารบการบ าบดรกษาดวยโรคประจ าตว และบ าบดรกษาการตดยาเสพตดประเภท


- 94 -

ของยาเสพตดทใชคอ ยาบา หลงจากการรกษาอาการเจบปวยแลวสวนใหญเดกและเยาวชนมสขภาพรางกายและจตใจแขงแรงสมบรณด ส าหรบเดกและเยาวชนทเจบปวยดวยการสเพยาเสพตดมสาเหตเกดจากเพอนชกชวน - การยอมรบในตวเดกและเยาวชนของครอบครว ชมชน และสงคมภายหลงปลอย สวนใหญเปนทยอมรบภายหลงปลอย - การใชเวลาวางของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย สวนใหญใชเวลาวางเปนประโยชนในการเลนกฬากลางแจง โดยบดามารดา หรอผปกครอง เหนวาเดกและเยาวชนใชเวลาวางโดยรายการโทรทศน 2. ผลการฝกอบรมและการบ าบด แกไข ฟนฟ และพฒนาเดกและเยาวชนทมตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนในเชงบวกและลบของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย โดยสวนใหญเดกและเยาวชนเขารวมกจกรรมจบหลกสตร และคณภาพของกจกรรมอยในระดบด และมความเหมาะสม ส าหรบผลการฝกอบรมและการบ าบด แกไข ฟนฟและพฒนาเดกและเยาวชนทมผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชน พบวา สวนใหญมการเปลยนแปลงพฒนาในทางทดขน โดยบดามารดา ผปกครอง มความพงพอใจอยในระดบมาก ส าหรบนกสงคมสงเคราะห การฝกอบรมมผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชน พบวา สวนใหญเดกและเยาวชนมการปรบปรงเปลยนแปลงในทางทดขน 3. ปจจยทเปนสาเหตท าใหเดกและเยาวชนกระท าผดซ าและแนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ าและการปฏบตตอเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ตามความคดเหนของบดามารดา หรอผปกครอง มความคดเหนวาเดกและเยาวชนสวนใหญมการเปลยนแปลงในทางทดขน และปจจยทเปนสาเหต คอ การคบเพอน สวนปจจยทท าใหเดกและเยาวชนกระท าความผดซ า สวนใหญเกดจากปจจยของเดกและเยาวชน ปจจยเกยวกบครอบครว และปจจยเกยวกบสงยวยจากสอและการสอสารมวลชน สวนความคดเหนของนกสงคมสงเคราะหเกยวกบการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชนเกดจากปจจยเกยวกบศนยฝกและอบรมฯ เชน การไมมการจ าแนกประเภทเดกและเยาวชน การฝกอบรม ปญหาเดกและเยาวชนทยงไมไดรบการแกไข ขาดระบบการบ าบด ระบบการฝกวชาชพไมมประสทธภาพ เปนตน ส าหรบแนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ าและการปฏบตตอเดกและเยาวชนภายหลงปลอย คอ ศนยฝกและอบรมฯ ตองมการท าจ าแนกประเภท ตองพฒนาระบบการบ าบด แกไข ฟนฟ การเพมประสทธภาพในการฝกวชาชพใหทดเทยมกบระบบการฝกวชาชพภายนอก เปนตน 4. ความตองการในการขอรบบรการสงคมดานตาง ๆ และแนวทางในการจดบรการสงคมในดานตาง ๆ ใหกบเดกและเยาวชนภายหลงปลอย การเตรยมความพรอมกอนปลอย ตามความคดเหนของเดกและเยาวชน พบวา เดกและเยาวชน ไดรบการเตรยมความพรอมกอนปลอย เดกและเยาวชนไดรบความรเกยวกบการบรการสงคม


- 95 -

และการสงเคราะหดานตาง ๆ ตามความคดเหนของบดามารดาหรอผปกครอง พบวา กอนทเดกและเยาวชนจะปลอย บดามารดาหรอผปกครองไมแนใจวาเดกและเยาวชนไดรบการเตรยมความพรอมกอนปลอย และไมคดวาเดกและเยาวชนจะมปญหาและไมไดรบการสงเคราะหชวยเหลอหรอบรการดานสงคมใดๆ และตามความคดเหนของนกสงคมสงเคราะห พบวา นกสงคมสงเคราะหสวนใหญไดจดเตรยมความพรอมกอนปลอยไดมการประสานงานกบเครอขายความรวมมอกบองคกรภายนอกทงภาครฐบาลและเอกชน การสงเคราะหเดกและเยาวชนภายหลงปลอย สวนใหญเดกและเยาวชนมความตองการรบการสงเคราะห โดยตองการทนการศกษา คาเดนทาง ทนประกอบอาชพ 5. แนวทางในการใหความรวมมอและสรางเครอขายของหนวยงานทเกยวของกบภาครฐและเอกชนในการตดตามสอดสองดแล และการใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอย คอ 5.1 กระทรวงยตธรรม ควรเปนหนวยงานหลกเพอด าเนนการจดท าความรวมมอและการสรางเครอขายกบหนวยงานทเกยวของกบภาครฐและเอกชนในการตดตาม สอดสองด แล และใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอย 5.2 กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม และองคกรเครอขายและแผนแมบท ทงภาครฐและเอกชน ควรก าหนดนโยบายเรองการตดตาม สอดสองดแล และการใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอยใหชดเจนรวมกน 5.3 กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม และองคการเครอขาย ภาครฐและเอกชนควรสงตวแทนเขามาเปนคณะกรรมการเพอจดตงคณะกรรมการยตธรรมเดกและเยาวชนแหงชาตรวมกน โดยก าหนดนโยบายและแผนแมบท หลกการด าเนนงานเรองนรวมกน ซงคณะกรรมการแหงชาตดงกลาวนจะท าหนาทใหค าปรกษา แกไข ปญหาในการตดตามผลปญหาการด าเนนการสอดสองดแล และใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอยของหนวยงานทรบผดชอบ 5.4 กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรมควรจดท า Flow Chart การด าเนนการตดตาม สอดสองดแล และใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอยของหนวยงานภายใตสงกดกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนองคกรเครอขาย ภาครฐอนและเอกชนอยางเปนระบบและชดเจนเพอท าความเขาใจกบผเกยวของในการประสานการท างานและรวมมอกน 5.5 กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม และองคกรเครอขายภาครฐอน และเอกชน ควรจดท าหลกเกณฑ กฎ ระเบยบ วธด าเนนการ และการขอรบบรการดานการตดตามสอดสอง ดแล และการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอยของหนวยงานตาง ๆ ใหชดเจน 5.6 กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรมควรจดท าท าเนยบองคกรหนวยงานเครอขายภาครฐและเอกชนในการตดตาม สอดสอง ดแล และการสงเคราะหชวยเหลอแกเดก


- 96 -

และเยาวชนภายหลงปลอยแกเดกและเยาวชนทเกยวของ ส าหรบเปนคมอการปฏบตงานใหกบนกสงคมสงเคราะหในศนยฝกตาง ๆ ไดน าไปใชปฏบตงาน 5.7 คณะกรรมการยตธรรมเดกและเยาวชนแหงชาต ควรท าหนาทตดตาม ประเมนผลการด าเนนงานในดานนตอไป และหากพบวามปญหาควรท าหนาทใหค าปรกษาแนะน า ปรกษาหาแนวทางใหมในการแกไขปญหาตอไป กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรมจดท า ท าเนยบองคกรหนวยงานเครอขายเหลาน ส าหรบเปนคมอการปฏบตงานใหกบเจาหนาททเกยวของ 5.8 กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ควรท าการศกษาวจยเกยวกบปญหาอปสรรคในการด าเนนการประสานความรวมมอและสรางเครอขายของหนวยงานภาครฐและเอกชนในการตดตาม สอดสองดแล และการสงเคราะหแกเดกและเยาวชนภายหลงตอไป กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม จดท าท าเนยบองคกรหนวยงานเครอขายเหลาน ส าหรบเปนคมอการปฏบตงานใหกบเจาหนาททเกยวของ

สรปผลการวจย

1. การด าเนนชวตของเดกและเยาวชนภายหลงปลอยควรสงเรมใหเดกและเยาวชนจะอยในความปกครองหรออาศยกบบดามารดา ตลอดจนสงเสรมกจกรรมครอบครวและสงคม ใหเดกและเยาวชนมการปรบตวเขากบสงคม ตลอดจนการยอมรบในตวเดกและเยาวชนของครอบครว ชมชน และสงคมภายหลงปลอย 2. การฝกอบรมและการบ าบด แกไข ฟนฟ และพฒนาเดกและเยาวชนทมตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนในเชงบวกและลบของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย โดยมกจกรรมการสงเสรมใหบดามารดา ผปกครอง และนกสงคมสงเคราะห เขามามสวนในการฝกอบรมมผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชน 3. ปจจยทเปนสาเหตท าใหเดกและเยาวชนกระท าผดซ าและแนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ าและการปฏบตตอเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ไดแกปจจยเกยวกบครอบครว และปจจยเกยวกบสงยวยจากสอและการสอสารมวลชนมความสมพนธเกยวกบการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชน ส าหรบแนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ าและการปฏบตตอเดกและเยาวชนภายหลงปลอย คอ ศนยฝกและอบรมฯ ตองมการท าจ าแนกประเภท ตองพฒนาระบบการบ าบด แกไข ฟนฟ การเพมประสทธภาพในการฝกวชาชพใหทดเทยมกบระบบการฝกวชาชพภายนอก 4. ความตองการในการขอรบบรการสงคมดานตาง ๆ และแนวทางในการจดบรการสงคมในดานตาง ๆ ใหกบเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ควรมการจดเตรยมความพรอมกอนปลอย มการประสานงานกบเครอขายความรวมมอกบองคกรภายนอกทงภาครฐบาลและเอกชน การสงเคราะหเดกและเยาวชนภายหลงปลอยในดานทนการศกษา คาเดนทาง ทนประกอบอาชพ และประการสดทาย 5. แนวทางในการใหความรวมมอและสรางเครอขายของหนวยงานทเกยวของกบภาครฐและเอกชนในการตดตามสอดสองดแล และการใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอย คอ กระทรวงยตธรรม ควรเปนหนวยงานหลกเพอด าเนนการจดท าความรวมมอและการสรางเครอขายกบหนวยงานท


- 97 -

เกยวของกบภาครฐและเอกชนในการตดตาม สอดสองดแล และใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอย กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม และองคกรเครอขายและแผนแมบท ทงภาครฐและเอกชน ควรรวมกนก าหนดนโยบายเรองการตดตาม สอดสองดแล และการใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอยใหชดเจนรวมกน มการจดตงคณะกรรมการยตธรรมเดกและเยาวชนแหงชาต เพอก าหนดนโยบายและแผนแมบท รวมกน เพอรวมกนท าหนาทใหค าปรกษา แกไข ปญหาในการตดตามผลปญหาการด าเนนการสอดสองดแล และใหการสงเคราะหชวยเหลอแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอยของหนวยงานทรบผดชอบ และคณะกรรมการยตธรรมเดกและเยาวชนแหงชาต ควรท าหนาทตดตาม ประเมนผลการด าเนนงานในดานนตอไป ตลอดจนมการจดท าคมอการปฏบตงานใหกบเจาหนาททเกยวของตอไป

ขอเสนอแนะจากการวจย

ขอเสนอแนะจากการศกษาวจย “การตดตามและประเมนผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน” ในการศกษาถงการด าเนนชวตของเดกและเยาวชนภายหลงปลอย ศกษาถงผลการฝกอบรม การบ าบด แกไข ฟนฟและพฒนาเดกและเยาวชนทมตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนตลอดจนปจจยทเปนสาเหตและแนวทางในการแกไขปญหาและ แนวทางในการแกไขปญหาการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชน ฯ สรปล าดบหวขอตาง ๆ ไดดงน 1. ดานนโยบาย กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ควรมนโยบายทชดเจนและจรงจงเกยวกบการตดตามผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยและการสงเคราะหแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอย เนองจากงานดงกลาวน เปนงานทมความส าคญและจ าเปน เพราะงานดงกลาวจะสงผลสมฤทธใหแกกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนทงระบบ 2. หากกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ก าหนดใหการตดตามผลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยและการสงเคราะหแกเดกและเยาวชนภายหลงปลอยเปนนโยบายทส าคญ และเปนบทบาทหนาทและภารกจของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กรมควรหาวธการหรอแนวทางในการขอรบการสนบสนนงบประมาณใหมากทสด และขอรบการสนบสนนดานบคลากร วสดอปกรณ เครองมอทจ าเปนในการเตรยมความพรอมกอนปลอย การสงเคราะหภายหลงปลอยแกเดกและเยาวชน และการตดตามผลภายหลงปลอยอยางจรงจง ตลอดจนปรบปรงโครงสรางหนวยงานของศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนใหงานสงเคราะหภายหลงปลอยและตดตามประเมนผลภายหลงปลอยเปนหนวยงานหนงทควรมอตราก าลง งบประมาณอยางเพยงพอ และไดสดสวนกบจ านวนเดกและเยาวชนทไดรบการปลดปลอย - การปรบปรงระบบขอมลเกยวกบครอบครว ทอยของเดกและเยาวชนใหสมบรณ เพอประโยชนในการตดตามผล โดยเฉพาะทอยใหมความสมบรณเปนจรง แผนทบาน หมายเลขโทรศพท


- 98 -

- จดท าระบบการตดตามประเมนผลอยางเปนระบบ รวมทง การใหการสงเคราะหชวยเหลอเมอมปญหาเดอดรอนในดานตางๆ 3. เมอมพระราชกฤษฎกาโอนกจการบรหารและอ านาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 และมตคณะรฐมนตร เมอวนท 10 กรกฎาคม 2544 ใหกรมคมประพฤตรบผดชอบด าเนนการสงเคราะหผกระท าผดภายหลงปลอยและพนจากการคมความประพฤต ซงหมายรวมถงเดกและเยาวชนทกระท าความผด แตการดแลภายหลงปลอยกยงเปนเรองทส าคญ จงท าใหผปฏบตงานเกดความสบสนในแนวทางการปฏบตงานทแทจรงวาเมอโอนภารกจงานดานสงเคราะหภายหลงปลอยไปแลว ขอบเขตการท างานของศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน และสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จะสามารถด าเนนการไดในระดบใดเมอเดกและเยาวชน รวมทง ครอบครวพนไปจากอ านาจการดแลของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนไปแลวประกอบกบเมอถกโอนงานไปแลวกหมายถงไมมงบประมาณและบคลากรในการด าเนนงานท าใหการปฏบตงานไมเกดความคลองตว และเกดการท างานทบซอนระหวางกรมคมประพฤต และกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ดงนน ในการท างาน กรมคมประพฤตควรตองจดสงเจาหนาทเขาไปท างาน รวมกนโอยตองมสวนรวมในการดแลเดกและเยาวชนตงแตขนการเตรยมความพรอมกอนปลอยเพอจะไดรจกเดกและเยาวชน และครอบครว และการใหการสงเคราะหชวยเหลอภายหลงปลอยรวมทง การตดตามผลภายหลงปลอยเปนไปไดอยางเหมาะสม 4. ในการด าเนนการชวยเหลอเดกและเยาวชนกลบคนสสงคมควรปรบปรงด าเนนการตงแตรบตวเดกและเยาวชนอยในศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน และตองด าเนนการอยางตอเนองมาจนกระทงขนเตรยมความพรอมกอนปลอย การสงเคราะหภายหลงปลอย การตดตามและประเมนผลภายหลงปลอยอยางเปนระบบตามล าดบขนตอนการด าเนนการกลบคนสสงคม ดงน 4.1 การจดโปรแกรมหรอกจกรรมในศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน เพอใหการคมครองและเตรยมความพรอมกอนปลอยใหกบเดกและเยาวชนกลบคนสสงคม และการบรการทส าคญ โดยมการประเมนความเสยงและการศกษา วเคราะหเตมรปแบบ เพอแกไขและปองกนปญหา ไดแก การจ าแนกประเภทซ า การจ าแนกเพอการบ าบด ฟนฟ และการจ าแนกเพอเตรยมความพรอมกอนปลอย 4.2 ควรจดโปรแกรมหรอกจกรรมในการควบคมดแล และฟนฟเดกและเยาวชนเมอกลบคนสสงคม ซงนบเปนชวงของการเปลยนผาน โดยชมชนจะตองเขามารบผดชอบในการดแลเดกและเยาวชนทไดรบการปลอยตวออกไปจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน บรการทจดใหแกเดกและเยาวชนในชวงน ไดแก 4.2.1 การก าหนดใหเดกและเยาวชนทกรายทไดรบการปลอยตวจากศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนไดรบการคมประพฤตทกรายอยางนอยเปนเวลา 1 ป 4.2.2 ควรจดหาอาสาสมครในการตดตามดแลเดกและเยาวชนภายหลงปลอยตว หากเดกและเยาวชนอยภายใตการคมประพฤตภายหลงปลอยกจะมพนกงานคมประพฤตและ


- 99 -

อาสาสมครซงอาจจะเปนกรรมการสงเคราะห หรอผพพากษาสมทบหรออาสาสมครในชมชนจากองคกรเครอขายเปนผตดตามดแล 4.2.3 ควรจดการศกษาสายสามญทตอเนองจากการศกษาภายในศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน หากเดกและเยาวชนประสงคจะศกษาตอหรอยงศกษาไมจบภาคบงคบ 4.2.4 ควรพฒนาทกษะทางดานงานอาชพใหแกเดกและเยาวชน กรณทเดกและเยาวชนยงไมมทกษะเพยงพอ จ าเปนตองจดใหมการฝกทกษะเพมเตม หรอจดใหมการศกษาตอสายอาชพกบสถาบนทางการศกษาดานงานอาชพอน ๆ หรอการฝกวชาชพเพมเตม 4.2.5 ควรจดหาสถานทบ าบด ฟนฟดานยาเสพตดและดานสขภาพจตแกเดกและเยาวชนส าหรบใหการบ าบดแกเดกและเยาวชน ในกรณทพบวามโอกาสเสยงสงทจะกลบไปใชสารเสพตด หรอมอาการปวยทางดานจตใจ 4.2.6 ควรจดหาทพกอาศย หรอการจดใหมสถานสงเคราะหภายหลงปลอยในกรณทพบวาการกลบไปอยในสงคมของเดกและเยาวชนยงคงเปนปญหา ขาดผดแลหรอผปกครองไมมความเหมาะสมหรอไมพรอมทจะรบเดกและเยาวชนกลบไปดแล หรอเดกและเยาวชนประสบปญหาอน ๆ ทไมสามารถอยรวมกบครอบครวของตนเองได ซงนอกจากการจดทพกอาศยแลว สถานสงเคราะหภายหลงปลอยควรมบรการใหค าแนะน าปรกษา หรอกจกรรมอน ๆ ทสามารถด าเนนการในเชงบรณาการใหชมชนเขามามสวนรวมในการใหความชวยเหลอแกเดกและเยาวชนทประสบปญหาตาง ๆ ใหไดรบความชวยเหลอเหมาะสมอยางทนทวงท และ 5. ควรจดโปรแกรมหรอกจกรรมระยะยาวภายหลงการปลอยตว โดยใหชมชนเขามามสวนรวม มการท างานรวมกบองคกรเครอขาย การตดตามดแลเดกและเยาวชนเปนรายคน รวมทงการจดหาเครอขาย องคกร บรการสงคมและองคกรในชมชน เพอใหบรการแกเดกและเยาวชนอยางตอเนอง


การวจยครงนไมอาจส าเรจลลวงลงไดอยางสมบรณ หากปราศจากความรวมมออยางดยง”จากคณะผรวมวจยอนไดแก รศ.ดร.ทศนย ลกขณาภชนชช ผศ.ดร.สดจต เจนนพกาญจน ตลอดจนนกสงคมสงเคราะห ศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนทกแหงทวประเทศ รวมทงเดกและเยาวชนทกระท าผด บดา มารดา ผปกครอง คร และนายจางของเดกและเยาวชน ซงขอมลทไดรบนบวาเปนประโยชนอยางดยงตอการปรบปรง แกไข และพฒนางานดานการฝกอบรมการบ าบด แกไข ฟนฟ และพฒนาเดกและเยาวชนทกระท าผดอยางมประสทธผล คณะผวจยจงขอขอบคณมา ณ โอกาสน หากผลการวจยครงนไดมสวนในการพฒนาองคความรเกยวกบการสงเคราะหแกเดกและเยาวชนทกระท าผดภายหลงปลอย ซงจะเปนประโยชนตอประสทธภาพ ประสทธผลของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน คณะผวจยกใครขอขอบคณความดนแกผทมสวนเกยวของตามทไดระบไวขางตนทกคน


- 100 -


พรชย ขนต, พ.ต.ท, ดร. (2543). ทฤษฎและงานวจยทางอาชญาวทยา. กรงเทพฯ: บคเนท. เพลนใจ แตเกษม. (2540). การเตรยมการปลดปลอยและการปฏบตตอผกระท าผดภายหลงปลอย

เอกสารการสอนชดว ชาการปฏบต ผ กระท าความผ ด . สาขาว ชาวทยาการจดการมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ยพา วงศไชย. (2519). บทบาทของสงคมในการสงเคราะหผพนโทษ อาชญากรรมดานปองกนสงคม รายงานทางวชาการ คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. เยาวด รางชยกล วบลยศร. (2548) . การประเมนโครงการแนวคดและแนวปฏบต . พมพครงท 4

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย , ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. (2528). และการวจยทางการศกษา.กรงเทพมหานคร:ศกษาพร วไลวลย กฤษณะภต. ไมระบป พ.ศ. สงคมสงเคราะหเบองตน. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเอเดยนสโตว. สกานต ตามไท. (2525). การคมประพฤตผไดรบรบการพกลงโทษ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพกรมราช ภณฑ. สถานจต สงหเสน. (2541). สงคมสงเคราะห จลภาค. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สดจต เจนนพกาญจน. (2545). สถานเตรยมความพรอมกอนบาย, ไมระบสถานการณทพมพ. สดจต เจนนพกาญจน. (2545). บทบาทและแนวทางการด าเนนงานสงคมสงเคราะหศกษาเฉพาะกรณ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน, ไมระบสถานทพมพ. อนนต ศรโสภา. (2520). หารวดและการประเมนการศกษา. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช.


- 101 -

สาเหตและแนวทางการแกไขในการจดการน าเสยของระบบบ าบดน าเสยชมชนในพนท ลมน าทะเลสาบสงขลา

Causes and Solutions for Wastewater Management of Municipal Wastewater Treatment Plants in Songkhla Lake Basin

กมลนาวน อนทนจตร

อาจารยประจ าโปรแกรมวทยาศาสตรสงแวดลอม คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสงขลา

Tel: +66-698-7788 Fax: +6674-260-261 E-mail: [email protected]

-------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

งานวจยนเปนการวจยเชงส ารวจ มวตถประสงคบงชสถานการณของระบบบ าบดน าเสยชมชนทมอยในปจจบน โดยการสอบถาม แบบตรวจสอบระบบบ าบด เพอวเคราะหหาสาเหตและแนวทางการแกไขปญหาการจดการน าเสย รวมถงขอเสนอแนะในการแกไขปญหาการจดการน าเสยของระบบบ าบดน าเสยชมชนในพนทลมน าทะเลสาบสงขลา โดยน าขอมลทไดมาเสนอประเดนปญหาทพบส าหรบการจดการน าเสยแบบมสวนรวมโดยประยกตใชวธแผนผงอชคะวะ ไดแกการวเคราะหสาเหตของปญหา การจดล าดบความส าคญ และขอเสนอแนะในการแกปญหา โดยผวจยน าเสนอสภาพปญหาทพบจากการเกบขอมล

ค าแนะน าทางวศวกรรมสงแวดลอม จากการศกษาพบวาปจจบนระบบบ าบดน าเสยชมชนในลมน าทะเลสาบสงขลาสามารถใชงานไดจรงเพยงสองแหงคอ ระบบบ าบดน าเสยเทศบาลนครหาดใหญและเทศบาลนครสงขลา ซงพบปญหาดานการรวบรวมน าเสยไดนอยกวาน าเสยทเกดขนจรงและระบบทออกแบบไว และมการรวบรวมน าเสยกบน าฝนเจอปนผานรางน าเปดท าใหคาคารบอนตอไนโตรเจนในน าเสยชมชนมคาต ากอนเขาระบบ สวนระบบบ าบดน าเสยชมชนขนาดเลกแบบน ารองของ เทศบาลเมองสะเดา เทศบาลเมองพทลง เทศบาลเมองปากพะยน และ องคการบรหารสวนต าบลคลองร ไมสามารถใชงานได ซงสามารถสรปปญหาในภาพรวมแบงเปนสองดานคอ ดานวศวกรรมและดานการจดการ โดยแบงเปนดานนโยบาย ดานปรมาณและลกษณะสมบตของน าเสย ดานระบบรวบรวมน าเสย ดานระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบน ารอง และดานการควบคมระบบ ปจจยดานการควบคมระบบมความส าคญมากทสด คอ ไมมบคลากรดแลระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบน ารองโดยตรง ไมมความรความเขาใจดานการควบคมระบบบ าบดน าเสย ไมมการตรวจสอบระบบบ าบดอยางตอเนอง สดทายคอไมมเครองเตมอากาศส ารอง

ค าส าคญ: ระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบรวมและน ารอง แผนผงอชคะวะ ลมน าทะเลสาบสงขลา


- 102 -

ABSTRACT

This research was a survey study to identify the situation of the municipal wastewater treatment plants by query, check list of treatment system for analyzed the causes and solutions to the problem of wastewater management include the suggestion for solving the problem of wastewater management in municipal wastewater treatment plants in Songkhla lake basin. This research showed the information of issues for participatory wastewater management by applying the Ishikawa diagram that presented the problems encountered by data collection and technical advice based on environmental engineering. From surveyed municipal wastewater treatment plants in Songkhla lake basin found that the current wastewater treatment plants is actually only available in two places: Central wastewater treatment plants liked Hatyai city municipality and Songkhla city municipality but there had problem of collecting wastewater that less than the actual wastewater and plants designed and collected rainwater through the open gutter effect lowers the carbon to nitrogen values in wastewater before entering the plants. The pilot municipal wastewater treatment plant in Municipality of Sadao, Phatthalung, Pakpayun and Klongri sub district administrative organizations were not available, which can be summarized as two parts in engineering and management like personnel, raw materials, tools, and processes, that show the most important factor was personal factor. Frist was no direct personnel to control pilot municipal wastewater treatment plants, no knowledge of wastewater treatment plant, there was no continuous monitoring system; Finally, no backup aerator.

Keywords: Central and Custer Municipal Wastewater Plants, Ishikawa Diagram, Songkhla Lake Basin.


- 103 -

บทน า

ปญหามลพษทางน าในลมน าทะเลสาบสงขลา เปนปญหาส าคญทเกดจากน าเสยจากชมชน อตสาหกรรม ฟารมสกร และนากง สงผลใหคณภาพน าในล าคลองและทะเลสาบเสอมโทรม โดยเฉพาะอยางยงน าเสยชมชนมปรมาณและความสกปรกสงมากเมอค านวณและรายงานเปนคาภาระบรรทกสารอนทรยเทยบกบภาระบรรทก (Loading) ของสารอนทรยทปลอยทงจากน าเสยแหลงอนๆ และน าทงชมชนมกมสารอนทรยทตรวจวดในรปของคาบโอด (Biochemical Oxygen Demand, BOD) หรอซโอด (Chemical Oxygen Demand, COD) ในปรมาณต า เนองจากน าทงเหลานนผานการบ าบดดวยระบบบ าบดตามบานเรอน เชน บอเกรอะ ทบ าบดของเสยจากสวมในแตละบานเรอน และผานระบบรวบรวมน าเสยรวมน าฝนขององคกรปกครองสวนทองถน กท าใหความเขมขนของสารอนทรยในน าเสยชมชนมคาต า แตจะพบสารประกอบอนทรย โดยเฉพาะในรปไนโตรเจนและฟอสฟอรสสง หากน าเสยไมไดมการบ าบดดวยระบบบ าบดทมประสทธภาพจะสงผลใหแหลงน าเกดปรากฏการณ Eutrophication (Chislock, M. F. et al. 2013) อนเนองมาจากไนโตรเจนและฟอสฟอรสถกสาหรายดงไปใชในการเจรญเตบโตอยางรวดเรว โดยเฉพาะสารประกอบอนทรยไนโตรเจนทไมมการบ าบดจะสงผลตอแหลงน าทมความเคม เนองจากเปนธาตอาหารจ ากด ((Thomann and Linker. 1998) อางโดย ธงชย. 2544) การจดใหมระบบบ าบดน าเสยชมชนทเหมาะสมขององคกรปกครองสวนทองถน จงเปนหนงในมาตรการหลก ในการควบคมและปองกนมลพษทางน าทจะเกดขน

ในระยะเวลา 30 ป ทผานมา รฐบาลไดจดสรรงบประมาณส าหรบการจดการน าเสยชมชนเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะดานการกอสรางระบบรวบรวมและบ าบดน าเสยรวมของชมชน ใหกบองคกรปกครองสวนทองถนตางๆ ทงสน 108 แหง เปนภาคใตทงหมด 17 แหง มปรมาณน าเสยทเกดขน 1,310,929 ลบ.ม.ตอวน ปรมาณน าทระบบบ าบดน าเสยในพนทสามารถบ าบดได 313,050 ลบ.ม. ตอวน คดเปนรอยละของน าเสยทบ าบดไดเทากบ 23.9 (กรมควบคมมลพษ. 2558ก) ซงมหลายแหงทประสบปญหาในการเดนระบบและการดแลรกษา ไมสามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนกยงมขอจ ากดในเรองของงบประมาณทจะน ามากอสรางระบบบ าบดน าเสยท าใหไมสามารถกอสรางระบบบ าบดน าเสยใหกบทกชมชนได เชน ในเขตพนทลมน าทะเลสาบสงขลา ซงถอไดวาเปนแหลงรองรบน าเสยขนาดใหญ ครอบคลมพนท 3 จงหวด คอ สงขลา พทลงและนครศรธรรมราช มระบบบ าบดน าเสยแบบรวมเพยง 6 แหง คอ เทศบาลนครหาดใหญ เทศบาลนครสงขลา เทศบาลเมองสะเดา องคการบรหารสวนต าบลคลองร จงหวดสงขลา และ เทศบาลเมองปากพะยน เทศบาลเมองพทลง อยางไรกตามยงมปรมาณความสกปรกของน าเสยจากชมชนขนาดเลกอกจ านวนมากทยงไมสามารถจดการได สาเหตทส าคญของการเสอมคณภาพของแหลงน าเนองมาจากการปลอยของเสยลงสแหลงน าโดยไมไดท าการบ าบดน าเสยใหไดถกตองตามมาตรฐานทกฏหมายก าหนดไวซงแหลงน าเสยมาจากน าเสยชมชนน าเสย อตสาหกรรมและน าเสยเกษตรกรรมรอยละ 70 20 และ 10 ตามล าดบ (กรมควบคมมลพษ. 2556) จากขอมลดงกลาวชใหเหนวาการเสอมคณภาพของแหลงน ามสาเหตหลกเนองมาจากน าเสยชมชนและยงคงมแนวโนม


- 104 -

เพมขนตราบใดทสาเหตของการเสอมคณภาพของแหลงน ายงไมไดรบการแกไขทถกตองหรอท าใหลดจ านวนลงอยางเปนระบบและระบบบ าบดน าเสยทมประสทธภาพต าเปนสาเหตส าคญทสงผลท าใหเกดการเนาเสยของแหลงรองรบน าทงตามมา

หากตองการแกไขปญหาดงกลาว ตองค านงสถานการณการบ าบดน าเสยชมชนในลมน าทะเลสาบสงขลา โดยเฉพาะเรองการจดการระบบบ าบดน าเสยทมอยในปจจบนใหมประสทธภาพสามารถรองรบปรมาณภาระบรรทกสารอนทรยทเกดขนจรง เพอเปนใหเพอเปนขอมลใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถบรหารจดการระบบบ าบดน าเสยไดอยางยงยนตอไป


งานวจยนเปนการวจยเชงส ารวจและทบทวนเอกสารโดยเนนพนทลมน าทะเลสาบสงขลาเปนหลกมกรอบการวจย มงเนนเพอศกษาสถานการณ ศกยภาพของระบบบ าบดน าเสยชมชนทมอยในปจจบน โดยมวตถประสงคดงน

1. บงชสถานการณของระบบบ าบดน าเสยชมชนทมอยในปจจบนของลมน าทะเลสาบสงขลา 2. วเคราะหหาสาเหตและแนวทางการแกไขปญหาการจดการน าเสยของระบบบ าบดน าเสยชมชนใน

พนทลมน าทะเลสาบสงขลา 3. ขอเสนอแนะในการแกไขปญหาการจดการน าเสยของระบบบ าบดน าเสยชมชนใน พนทลมน า

ทะเลสาบสงขลา


ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอเปนแนวทางในการท าวจยดงตอไปน 1. การบรหารจดการระบบบ าบดเสยรวมของชมชนในประเทศไทย

ในชวง 30 ปทผานมา รฐบาลมการลงทนในการกอสรางระบบรวบรวมและบ าบดน าเสยรวมของชมชนจนถงปจจบน ระบบบ าบดน าเสยรวมในบางพนทใชรปการบ าบดน าเสยมากกวา 1 รปแบบ อาท เชน ใชระบบบอปรบเสถยร (SP) รวมกบระบบบงประดษฐ (CW) หรอ ใชระบบบอปรบเสถยร (SP) รวมกบระบบเอเอส (AS) เชน ระบบบ าบดน าเสยรวมของเทศบาลนครหาดใหญ จ.สงขลา เปนตน (กรมควบคมมลพษ. 2558ข)

2. ระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบรวมและแบบน ารองในลมน าทะเลสาบสงขลา ระบบบ าบดน าเสยชมชนในลมน าทะเลสาบสงขลา มทงระบบบ าบดน าเสยรวม เชน ระบบบ าบด

น าเสยรวมของเทศบาลนครหาดใหญ และ เทศบาลนครสงขลา จ.สงขลา และ ระบบบ าบดน าเสยขนาดเลกแบบน ารอง เชน ระบบบ าบดน าเสยชมชนเทศบาลเมองสะเดา องคการบรหารสวนต าบลคลองร จงหวดสงขลา และ เทศบาลเมองปากพะยน เทศบาลเมองพทลง จ.พทลง

3. แนวทางการจดการน าเสยชมชน


- 105 -

กรมควบคมมลพษจงไดจดท ารางแผนแมบทการบรหารจดการน าเสยชมชนของประเทศ พ.ศ.2560 – 2579 (กรมควบคมมลพษ. 2560) เพอใชเปนกรอบแนวทางในการบรหารจดการน าเสยชมชนในภาพรวมของประเทศและบรณาการการด าเนนการรวมกนของทกภาคสวน รวมทงใหสวนราชการและหนวยงานทเกยวของน าไปใชจดท าแผนปฎบตการจดการน าเสยชมชนใหเปนไปในทศทางเดยวกน ภายใตกรอบแนวคด 3 ประเดน ประกอบดวย การจดการน าเสยชมชน ณ แหลงก าเนด การจดการน าเสยชมชนแบบรวมศนยและน าน าทงกลบไปใชประโยชน และการสรางจตส านกความรบผดชอบและการมสวนร วมของทกภาคสวนแผนแมบทการบรหารจดการน าเสยชมชนของประเทศ พ.ศ. 2560 – 2579


ภาพท 1 ขนตอนการด าเนนการวจย


1. สถานการณของระบบบ าบดน าเสยชมชนทมอยในปจจบนของลมน าทะเลสาบสงขลา ตารางท 1 สถานะและปรมาณน าเสยชมชนทเขาสระบบบ าบดน าเสยชมชน

สถานท การรองรบน าเสย/ปรมาณน าเสยทเกดขนจรง/น าเสยเขาระบบ

(ลบ.ม./วน)

สถานะ***

เทศบาลนครหาดใหญ 138,000/173,802**/34,760* ด าเนนระบบ เทศบาลนครสงขลา 35,000/21,403**/7200** ด าเนนระบบ เทศบาลเมองสะเดา 50/120/ไมมน าเสยเขาระบบ*** ไมสามารถด าเนนระบบได เทศบาลเมองพทลง 50/200/ไมมน าเสยเขาระบบ*** ไมสามารถด าเนนระบบได เทศบาลเมองปากพะยน 50/120/ไมมน าเสยเขาระบบ*** ไมสามารถด าเนนระบบได องคการบรหารสวนต าบลคลองร 50/120/ไมมน าเสยเขาระบบ*** ไมสามารถด าเนนระบบได

ขอเสนอแนะในการแกไขปญหาการจดการน าเสยของระบบบ าบดชมชนในลมน าทะเลสาบสงขลา

ส ารวจระบบบ าบดน าเสยชมชนทมอยทในลมน าทะเลสาบสงขลา

การสอบถาม แบบตรวจสอบระบบบ าบด เพอวเคราะหหาสาเหตและแนวทางการแกไขปญหาการจดการน าเสย


- 106 -

หมายเหต; *ขอมลจาก เทศบาลนครหาดใหญ. 2559 **ขอมลจาก ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2560 ***ขอมลจากการส ารวจลงพนทจรง จากการส ารวจสถานะและปรมาณน าเสยชมชนทเขาสระบบบ าบดน าเสยชมชนในลมน าทะเลสาบสงขลา พบวา มเพยงระบบบ าบดน าเสยแบบรวมของเทศบาลนครหาดใหญและเทศบาลนครสงขลาทด าเนนระบบ แตยงประสบปญหาน าเสยเขาระบบจรงโดยเฉลยเพยงรอยละ 20 ของน าเสยทเกดขนจรง ตารางท 2 สถานการณระบบบ าบดน าเสยชมชนในพนทลมน าทะเลสาบสงขลา

สถานท ภาพประกอบ หมายเหต เทศบาลนครหาดใหญ (บอผงรวมกบบงประดษฐ)

ปรมาณน าเขาระบบนอยกวาทออกแบบไว และมปรมาณคาคารบอนตอไนโตรเจนต าเนองจากเปนระบบรวมน าฝนกอนเขาระบบ

เทศบาลนครสงขลา (บอเตมอากาศรวมกบบอผง)

มการซอมบ าร ง เครองเตมอากาศตลอดเวลาและมปรมาณคาคารบอนตอไนโตรเจนต าเนองจากเปนระบบรวมน าฝนกอนเขาระบบ

เทศบาลเมองสะเดา (ถงกรองแบบเตมอากาศสมผส)

ไมไดเดนระบบอยางตอเนองท าใหระบบไมมประสทธภาพ ปจจบนไมมการด าเนนระบบ

เทศบาลเมองพทลง(ถงกรองแบบเตมอากาศสมผส)

ขาดการดแลและซอมบ ารงระบบปมท าใหไมสามารถด าเนนระบบได ปจจบนไมมการด าเนนระบบ

เทศบาลเมองปากพะยน (ถงเกรอะรวมกบระบบบอ)

ไมมบคลากรดแลระบบท าใหระบบลม ไมสามารถกระบบคนได ปจจบนไมมการด าเนนระบบ

องคการบรหารสวนต าบลคลองร (ถงเกรอะรวมกบระบบบอ)

ขาดการเดนระบบอยางตอเนอง ท าใหระบบไมมประสทธภาพในการบ าบด ปจจบนไมมการด าเนนระบบ


- 107 -

จากตารางท 1 และ 2 ส ารวจระบบบ าบดชมชนแบบรวมและแบบน ารองในลมน าทะเลสาบสงขลาทงหกแหง พบวาปจจบนสามารถใชงานไดจรงเพยงสองแหงคอ ระบบบ าบดน าเสยเทศบาลนครหาดใหญและเทศบาลนครสงขลา ซงพบปญหาดานการรวบรวมน าเสยไดนอยกวาน าเสยทเกดขนจรงและระบบทออกแบบไว สวนระบบบ าบดน าเสยชมชนขนาดเลกแบบน ารองของเทศบาลเมองสะเดา เทศบาลเมองพทลง เทศบาลเมองปากพะยน และ องคการบรหารสวนต าบลคลองร ไมสามารถใชงานได จงมความจ าเปนตองศกษาสาเหตของปญหาจากการเกบรวมรวมขอมลของระบบบ าบดน าเสยชมชนขนาดเลกแบบน ารองในลมน าทะเลสาบสงขลา 2. สาเหตของปญหาจากการเกบรวมรวมขอมลของระบบบ าบดน าเสยชมชนขนาดเลกแบบน ารองใน

ลมน าทะเลสาบสงขลา ผวจยน าผลการด าเนนงานจากการสอบถาม แบบตรวจสอบระบบบ าบด การส ารวจ และการ

วเคราะหตวอยาง มาสรปสาเหตของปญหาดานการจดการน าเสยชมชนขนาดเลก โดยแบงกลมของสาเหตปญหาได 5 กลม ไดแก ดานนโยบาย ดานปรมาณและลกษณะสมบตของน าเสย ดานระบบรวบรวมน าเสย ดานระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบน ารอง และดานการควบคมระบบ พรอมทงใชองคความรทางดานวศวกรรมสงแวดลอม เพอใชประกอบในการวเคราะหหาสาเหตปญหาการจดการน าเสยชมชนขนาดเลกในลมน าทะเลสาบสงขลา

ตารางท 3 สาเหตของปญหาการจดการระบบบ าบดน าเสยชมชนขนาดเลกในลมน าทะเลสาบสงขลา

ปญหา การตรวจสอบ สาเหต 1. นโยบาย ทศทางการด าเนนงานดานการ

จดการน าเสยสการปฏบตไมชดเจนขาดปจจยดานทรพยากรตางๆ

- นโยบายไมชดเจน ไมสามารถน าไปสการปฏบตอยาง เปนรปธรรม - ไมมแผนงาน โครงการในการด าเนนงาน

2. ปรมาณและลกษณะสมบตของน าเสย 2.1 อตราการไหลของน าเสยเขาระบบไมสม าเสมอ

วดอตราการไหลของน าเสยในชวงเวลาตางๆ พบวา ปรมาณของน าเสยเขาสระบบมความแตกตางกนมากในแตละชวงเวลาและไมมถงปรบเสถยร

- ก จ ก ร ร ม ก า ร ใ ช บ ร ก า รกอใหเกดน าเสยแตกตางกนในแตละชวงเวลา

- ระบบรวบรวมน าเสยไมมถงปรบเสถยร

2.2 ลกษณะสมบตของน าเสยไมเหมาะสม

เกบตวอยางวเคราะหลกษณะสมบตน า เสยกอนเข าระบบบ าบด พบวา น าเสยจากอาคาร

- ก จ กร รม ให บ ร ก า รแต ล ะประเภทกอใหเกด น าเสยทมสมบตแตกตางกน เชน การซก


- 108 -

ปญหา การตรวจสอบ สาเหต ต า ง ๆ ม ล ก ษ ณ ะ ส ม บ ต ไ มเหมาะสม เชน คาความเปนกรดดางสง ธาตอาหารนอย

ลาง การใชหองน า เปนตน

3.ระบบรวบรวมน าเสยชมชน 3.1การไหลยอนกลบของน าเสย มน าขงอยภายในระบบรวบรวม

เกดกลนจากการยอยสลายแบบไมใชอากาศ มปรมาณน าเสยเขาระบบบ าบดนอยลง

- การอดตนภายในระบบรวบรวมน าเสยจากขยะท าใหมการไหลยอนกลบจากน าเสย - การอดตนของตะกอนหนก

3.2 น าจากภายนอกเขาสระบบบ าบดน าเสย

วดระดบน าภายในระบบบ าบดเพมขน หรอ อตราไหลเพมมากข น ก ว า ป ก ต ไ ด แ ก น า ฝ น

น าประปาและน าใตดน

- ระบบทอล าเลยงน าประปา - ระบบรวบรวมน าเสยช ารด - บรเวณรอยตอระหวางขอบปากบอกบระบบช ารด -ระบบบ าบดช ารด

3.3 กลน พบภายนอกอาคารบรเวณทมการอดตน มฝาไขขยะจ านวนมาก

-มสาเหตมาจากการอดตนและการช ารดของระบบรวบรวมน าเสยและบอดกกลน

4.ระบบบ าบดน าเสยแบบน ารอง 4.1 ปญหาถงกรองแบบเตมอากาศสมผส 4.1 .1 ระยะเวลาเกบกกน า

(HRT) นอย วดปรมาณของตะกอนจมตวภายในถงเกรอะเพมขน รอยละ

20 ของปรมาตรถ ง และวดอตราการไหลมปรมาณน าเสยเขาระบบเกนคาการออกแบบ

-ปร ม าตรของถ ง ลดลงจากปร ม าณตะก อนจมต ว ม า กเกนไป -อ ต ร าก า ร ไหลของน า เ ส ยเพมขน

4.1.2 ตะกอนลอยมากเกนไป หากมปรมาณมากเกนไปจนลนออกมาภายนอกถง ท าใหมกลน

หากหลดเขาไปในถงเตมอากาศ

อ า จ จ ะ เ ก ด ภ า ว ะ Shock loading ได

-มปรมาณของน ามนหรอไขมน -เกดกาซจากการยอยสลายแบบไมใชออกซเจนดนตะกอนใหลอยตวขนสผวน า -มขยะลอยในระบบ

4.1.3 ไมม เครองเตมอากาศส ารอง

วดคาพเอช ควรอยในระหวาง

7.6-9.1 -เกดจากกระบวนการซกลาง -ไมมบอพกปรบปรงสมบตกอนปลอยเขาสระบบบ าบด


- 109 -

ปญหา การตรวจสอบ สาเหต 4.2 ถงเกรอะรวมกบระบบบอ 4.2.1 อายตะกอนมาก อายตะกอนมค า เปนอนนต

เนองจากไมสามารถวดอายตะกอนได ไมมการไหลออกของตะกอนจากถงแบบมตวกลางเกาะตดจลนทรย

-ไมสามารถตรวจวดคาอายตะกอนได -ควรวดอตราการหายใจของจลนทรยโดยตรวจวดภายในระบบปด

4.3 น าทง 4.3.1 อตราสวนคารบอนตอไนโตรเจนต า

อ ต ร า ส ว น ค า ร บ อ น ต อไนโตรเจนต า เนองจากปรมาณสารอนทรยในรปไนโตรเจนยงส ง ร ะ บ บ ส า ม า ร ถ บ า บ ดคารบอนไดเปนหลก

-ตองมการลดไนโตรเจนของน าทงซงอาจจะใชระบบพชหรอเพมปฎกรยาดไนตรฟเคชนเพอเ พมประสทธภาพการก าจดไนโตรเจนในน าทง

5. การควบคมระบบบ าบด 5.1 บคลากร 5.1.1 ไมมบคลากรดแลระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบน ารองโดยตรง

บคลากรสวนใหญเปนชางหรอเจาหนาท ขาดความร ความเขาใจในระบบบ าบดน าเสย

-ขาดแคลนบคลากร -อบรมเพมเตมการดแลระบบบ าบดน าเสย

5.1.2 ไมมความร ความเขาใจดานการควบคมระบบบ าบดน าเสย

พบวา ผปฏบตไมมความรความเขาใจในการควบคมระบบ หรอเรองทอบรมไมสามารถน ามาใชกบระบบบ าบดน าเสยแบบน ารอง

-มอบหมายคนไมตรงกบงานทปฎบต -ไมมประสบการณหรอความเขาใจดานการจดการน าเสย

5.2 เครองมอ อปกรณ 5.2.1 ขาดแคลนเครองมอในการด าเนนงาน

พบวา ไมมเครองมอ อปกรณและวสดในการด าเนนงาน เชนชดทดสอบพารามเตอรควบคมพารามเตอร

-สภาพช ารดจากการใช งานหรอไม รบการบ าร งร กษาทถกตองและสญหาย -ไมไดมการจดท าแผนงาน -ชดทดสอบพารามเตอรควบคมมราคาแพง

5.2.2 กระบวนการดแลระบบ พบวา ไมมคมอหรอแนวทางในการควบคมระบบ ปฎบตงานไม

-ไมมแผนงาน/โครงการในการด าเนนงาน


- 110 -

ปญหา การตรวจสอบ สาเหต ถกตอง -ไมมความร ความเขา ใจใน

ระบบบ าบด -ไมมคมอการปฎบตงาน

ด าเนนงานเกบขอมลปฐมภมและทตยภม โดยการสอบถามและแบบตรวจสอบระบบบ าบด ผวจย

น าขอมลทไดทงสองสวนและน าเสนอประเดนปญหาทพบโดยทวไปส าหรบการจดการน าเสยแบบมสวนรวมโดยประยกตใชวธแผนผงอชคะวะ (Ishikawa Kaoru. 1968) ไดแกการวเคราะหสาเหตของปญหา

การจดล าดบความส าคญ และขอเสนอแนะในการแกปญหา ดงแสดงในรปท 1 โดยผวจยน าเสนอสภาพปญหาทพบจากการเกบขอมล ใหค าแนะน าดานวชาการทางวศวกรรมสงแวดลอม (สมาคมวศวกรรมสงแวดลอมแหงประเทศไทย. 2545) เพอประกอบในการจดการแนวทางการจดการน าเสยของระบบบ าบดน าเสยชมชนขนาดเลกแบบน ารองทเหมาะสมในตารางท 4

รปท 1 กระบวนการคนหาสาเหตของปญหาการจดการน าเสยชมชนขนาดเลกแบบน ารองดวยเทคนค

Ishikawa Kaoru. (1968)

3. ขอเสนอแนะในการแกไขปญหาการจดการน าเสยของระบบบ าบดชมชนขนาดเลกแบบน ารอง จากปญหาในการจดการน าเสยทไมมประสทธภาพ ผวจยและผควบคมและดแลระบบบ าบดน า

เสยชมชนขนาดเลกแบบน ารอง ใหขอเสนอแนะการแกไขปญหาดงกลาว ดงตารางท 4 ตารางท 4 ขอเสนอแนะการแกไขปญหาการจดการน าเสยระบบบ าบดชมชนขนาดเลกแบบน ารอง

ปญหา ขอมลสนบสนน ขอเสนอแนะ 1.ไมมบคลากรดแลระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบน ารอง

บคลากรสวนใหญเปนชางหรอเจาหนาท ขาดความร ความ

ควรมแผนนโยบายแตงตงบคคลรบผดชอบและการจดอบรม


- 111 -

ปญหา ขอมลสนบสนน ขอเสนอแนะ โดยตรง เขาใจในระบบบ าบดน าเสย ดานการดแลระบบบ าบด าน า

เสยชมชนอยางสม าเสมอ 2.ไมมความรความเขาใจดานการควบคมระบบบ าบดน าเสย

พบวา ผปฏบตไมมความรความเขาใจในการควบคมระบบ หรอเรองทอบรมไมสามารถน ามาใชกบระบบบ าบดน าเสยแบบตดกบท

ควรจดใหมการอบรม ก าหนดกลมเปาหมาย คอ ผควบคมและผปฎบต มการประเมนผลกอนและหลง มคมอการปฏบตงาน

3.ไมมการตรวจสอบระบบบ าบดอยางตอเนอง

การตรวจสอบระบบ การควบคมระบบ การวเคราะหพารามเตอร ไมสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาได เมออปกรณเสยหาย กไมสามารถเดนระบบไดอยางสมบรณ

ตงคณะกรรมการสงแวดลอมของทองถน โดยมผบรหาร ผตรวจสอบ ผควบคม และผปฏบตงาน ด าเนนการตามคมอแนวทางปฏบตงานระบบบ าบด

4.ไมมเครองเตมอากาศส ารอง เครองเตมอากาศช ารด หยดการท างาน สงผลท าใหเกดกลนและประสทธภาพการบ าบดลดลง

จดใหมการตรวจสอบและซอมแซมเครองเตมอากาศอยางสม าเสมอ และระบบควบคมการเตมอากาศแปรผนตามอตราการไหลเขาของน าเสย

สรป

จากการศกษา พบวาปจจบนระบบบ าบดน าเสยชมชนในลมน าทะเลสาบสงขลาสามารถใชงานไดจรงเพยงสองแหงคอ ระบบบ าบดน าเสยเทศบาลนครหาดใหญและเทศบาลนครสงขลา ซงพบปญหาดานการรวบรวมน าเสยไดนอยกวาน าเสยทเกดขนจรงและระบบทออกแบบไว และมปญหาการรวบรวมน าเสยและมปรมาณน าฝนเจอปนผานรางน าเปดท าใหคาคารบอนตอไนโตรเจนในน าเสยชมชนมคาต ากอนเขาระบบ สวนระบบบ าบดน าเสยชมชนขนาดเลกแบบน ารองของเทศบาลเมองสะเดา เทศบาลเมองพทลง เทศบาลเมองปากพะยน และ องคการบรหารสวนต าบลคลองร ไมสามารถใชงานไดซงสามารถสรปปญหาในภาพรวมของการจดการน าเสยเขาระบบบ าบดน าเสยชมชนขนาดเลกแบบน ารองในพนทลมน าทะเลสาบสงขลาโดยแบงเปนสองดานคอ ดานวศวกรรมและดานการจดการ โดยแบงเปนดานนโยบาย ดานปรมาณและลกษณะสมบตของน าเสย ดานระบบรวบรวมน าเสย ดานระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบน ารอง และดานการควบคมระบบ โดยพบวา ปจจยดานควบคมระบบมความส าคญมากทสด คอ ไมมบคลากรดแลระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบน ารองโดยตรง ไมมความรความเขาใจดานการควบคมระบบบ าบดน าเสย ไมมการตรวจสอบระบบบ าบดอยางตอเนอง สดทายคอ ไมมเครองเตมอากาศส ารอง


- 112 -


1) ควรมการศกษาความคมทนทางดานเศรษฐศาสตรเปรยบเทยบระบบบ าบดน าเสยแบบน ารองกบระบบบ าบดน าเสยชมชนแบบรวมตอจ านวนประชากรทมอยในพนททะเลสาบสงขลา

2) ศกษาอตราสวนคารบอนตอไนโตรเจนทเหมาะสมส าหรบระบบบ าบดน าเสยชมชนในพนทลมน าทะเลสาบสงขลา


ขอขอบคณส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดสงขลาและผทมสวนเกยวของดานการจดการคณภาพน าเสยชมชนในทะเลสาบสงขลาทเออเฝอการส ารวจและขอมลการด าเนนระบบ งานวจยนเปนสวนหนงของงบกองทนวจย มหาวทยาลยราชภฏสงขลา เลขท 29/2558


กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2560). รางแผนแมบทการบรหารจดการน าเสยชมชนของประเทศ พ.ศ.2560 – 2579. สบคนจาก http://www.pcd.go.th/info_serv/plan.html

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2556). น าเสยชมชนและระบบบ าบดน าเสย. สบคนจาก http://www.pcd.go.th/info_serv/water_wt.html

กรมควบคมมลพษ. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2558ก). ปรมาณน าเสยและปรมาณน าทระบบบ าบดน าเสยสามารถบ าบดไดในแตละภมภาค ป 2558. สบคนจาก: https://www.m-society.go.th/article_attach/18962/20531.pdf

กรมควบคมมลพษ. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2558ข). สรปสถานการณมลพษของประเทศไทยปพ.ศ. 2558. สบคนจาก: http://www.pcd.go.th/Public/Publications/print_report.cfm?task=pcdreport-58final

เทศบาลนครหาดใหญ. (2559). โครงการกอสรางระบบรวบรวมและบ าบดน าเสยรวมของเทศบาลนครหาดใหญและเทศบาลเมองคลองแห. สบคนจาก http://www.pcd.go.th/info_serv/pol_suc_hatyai.html

ธงชย พรรณสวสด. (2544). การก าจดไนโตรเจนและฟอสฟอรสทางชวภาพ. (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: สมาคมวศวกรรมสงแวดลอมแหงประเทศไทย.

สมาคมวศวกรรมสงแวดลอมแหงประเทศไทยและกรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม. (2545). ต าราระบบบ าบดมลพษน า. กรงเทพมหานคร


- 113 -

ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2560). ระบบสารสนเทศและฐานขอมลเพอการตดตามประเมนผลระบบการจดการน าเสยชมชน. สบคนจาก http://mews.onep.go.th/wwt_muni.aspx?id=90

Chislock, M. F., Doster, E., Zitomer, R. A. & Wilson, A. E. (2013). Eutrophication: Causes, Consequences, and Controls in Aquatic Ecosystems. Nature Education Knowledge 4(4):10. Department of Fisheries and Allied Aquacultures, Auburn University. USA.

Ishikawa, Kaoru (1968). Guide to Quality Control. Tokyo: JUSE RV Thomann, and LC Linker, Contemporary issues in watershed and water quality

modeling for eutrophication control: EUTROPHICATION RESEARCH. STATE-OF-THE ART: INPUTS, PROCESSES, EFFECTS MODELLING, MANAGEMENT, 1998, pp. 93-102, Water Science & Technology [Water Sci. Technol.], vol. 37, no. 3


- 114 -

ความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน: กรณศกษา ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา

Collaboration in Public Services of Community Base Tourism: A Case Study of Klongdan Waterfront Market Ra – Nod District, Songkhla Province

กมลวรรณ บตรศร1* , ธญรด ทวกาญจน2 และ นฤบาล ยมะคปต3 Kamonwan Bootsri1*, Thunradee Taweekan2 and Narueban Yamaqupta3

1นกศกษาระดบปรญญาโท หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2อาจารยประจ าหลกสตรรฐประศาสนศาสตร คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร 3อาจารยประจ าสาขาการจดการธรกจ คณะพาณชยศาสตรและการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร *Email: [email protected]

-------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

งานวจยนวตถประสงคเพอ 1.ศกษาสภาพการณของความรวมมอและบรบทพนทในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน 2.ศกษาระดบความไววางใจ ระดบการสอสาร และระดบความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน และ 3.ศกษาอทธพลของความไววางใจ และการสอสาร ทมตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน โดยการวจยเชงผสมผสานวธการ (Mixed Method) จากการสมภาษณและเกบแบบสอบถามจากสมาชกกลมผใหขอมล ไดแกองคการบรหารสวนต าบลคลองแดน ชมชนวถพทธคลองแดน องคกรสาธารณประโยชน และผประกอบการเอกชน ผวจยใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการสงเกตการณ และสมภาษณเชงลก โดยใชสถตเชงพรรณนา และเกบแบบสอบถามวเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยใชสถตเชงอางอง สถตการวเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis) จากโปรแกรมสถตส าเรจรปคอมพวเตอร SPSS for Windows Version 16.0 ในการประมวลผลและน าเสนอขอมล ผลการศกษาพบวา สภาพการณของความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน ดานการวางแผน การด าเนนงานรวมกน การจดสรรทรพยากร และการตดตามและประเมนผลแทบจะไมมความรวมมอเกดขน หรอมความรวมมอกนนอยมากตวแปรความไววางใจในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน โดยรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 2.61 ตวแปรการสอสารอยในระดบนอย มคาเฉลยเทากบ 2.55 และตวแปรดานความรวมมออยในระดบนอย มคาเฉลย 2.60 จากการวเคราะหความสมพนธเชงเสนระหวางตวแปรอสระและตวแปรตามดวยดวยการวเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple Regression) พบวา ความไววางใจมอทธพลเชงบวกตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการ


- 115 -

ทองเทยวโดยชมชน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 (Beta =.534) และการสอสารมอทธพลเชงบวกตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (Beta =.354) ตามล าดบ กลาวคอ ผทใหความไววางใจสงจะเปนผทมแนวโนมใหความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนสง

ค าส าคญ: ความรวมมอ, การจดบรการสาธารณะ, องคกรสาธารณประโยชน


- 116 -

ABSTRACT

The study on Collaboration in Public Services of Community Based Tourism: A Case Study of Klongdan Waterfront Market Ra – Nod District, Songkhla Province aims to 1. Study the conditions of collaboration and context of public services of community base tourism. 2. Study measure the reliability level of communication and level of collaboration in public services of community base tourism And 3. Study the influence of reliability and communication on the collaboration in public services of community base tourism by Mixed Methods Research using Exploratory Sequential Design. The study is conducted in two phases: qualitative study from entering the survey area, research documents, and interview 15 informants. Then, quantitative study is conducted by collecting a total of 94 questionnaires from all the respondents. They made up of both public and civil society, such Klongdan Sub-District Administrative Organization, Klongdan Buddhist Lifestyle Community Public & Civil Society Organizations and private entrepreneurs. The research instrument are a semi-structured interview and questionnaires, descriptive statistics data analysis, inferential statistics including percentage, mean, standard deviation, correlation coefficient, skewness, kurtosis, correlation coefficient and multiple regression analysis. The collaboration in the area of public services of community base tourism, planning and decision making, collaboration of the Sub-district Administrative Organization and the , Klongdan Buddhist Lifestyle Community Public & Civil Society Organizations and private entrepreneurs, presently is hardly occurred, and the collaboration is relatively fragile. Moreover, collaboration in resource allocation is reduced and there is hardly collaboration in follow up and evaluation. The overall level of reliability in collaboration in the area of public services of community based tourism is low to moderate. The highest average values is resource allocation, the second highest is joint collaboration. The lowest average value is follow up and evaluation, respectively. The overall level of communication on the collaboration in public services of community base tourism is low.

Keywords: Collaboration, Public Services, Civil Society Organizations


- 117 -

บทน า

การพฒนาระบบราชการของประเทศไทยทผานมา ภายหลงการปฏรประบบราชการเมอป พ.ศ. 2545 พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) มผลบงคบตงแตวนท 3 ตลาคม พ.ศ. 2545 มาตรา 3/1 แสดงใหเหนถงการบรหารราชการอยางมประสทธภาพประสทธผล โดยเปดโอกาสใหภาคประชาชนเขามามสวนเกยวของในการจดท าภารกจของรฐตามวถของระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย มการก าหนดแผนการพฒนา ยทธศาสตร และกลยทธทน าไปสการปฏบต ท าใหเกดประสทธภาพในการบรหารไดอยางเปนรปธรรม ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ไดก าหนดกรอบทศทางในการพฒนาประเทศโดยการใชแผนยทธศาสตรเปนตวน า มการก าหนดยทธศาสตรการสงเสรมระบบการบรหารกจการบานเมองแบบรวมมอกนระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน (Collaboration) (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ, 2559) การมงเนนผลงานและการเปลยนบทบาทจากผบรหารมาเปนผทมความรบผดชอบ การปฏรประบบราชการ โดยการบรการสาธารณะนนจะตองมงเนนประชาชนเปนศนยกลาง มผลสมฤทธเปนตวชวด (ธนวฒน พมลจนดา, 2554; เรองวทย เกษสวรรณ, 2556) มสาระส าคญ คอ การมงเนนความรบผดชอบและสรางความรวมมอใหประชาชนเขามามสวนรวมในการด าเนนกจกรรม สรางความไววางใจ ความเชอมน และความรวมแรงรวมใจ เปนกลไกท าใหเกดการบรหารของหนวยงานภาครฐทมประสทธภาพ โปรงใส และตอบสนองตอความตองการของประชาชน กระบวนการท างานรปแบบใหมไดรบความสนใจจากภาคสวนตาง ๆ โดย ค าแนะน า ขอเสนอแนะ และการตรวจสอบจากประชาชนถอเปนนวตกรรมใหมทสงผลตอการพฒนาการทางการบรหารและการสรางความเขมแขงใหกบทองถน อนเปนรากฐานแหงการพฒนาประเทศไดอยางยงยน เพอสงวน ธ ารงไวซงทรพยากรใหมความพรอมรองรบความเปลยนแปลงทเกดขนในอนาคตได

ดงนนหนวยงานของภาครฐทมความใกลชดกบประชาชน และสามารถดงเอาความไดเปรยบทางทรพยากรในทองถนของตนมาใชในการสรางมลคา และรายไดใหกบประชาชนในทองถนคอ องคการบรหารสวนต าบล เนองจากการด าเนนกจกรรมใด ๆ ขององคการบรหารสวนต าบลนนยอมมผลกระทบโดยตรงตอประชาชนทอาศยอยภายใตการก ากบดแลทงสน ไมวาจะเปนสาธารณปโภค สาธารณปการ รวมไปถงการสนบสนนสงเสรมใหประชาชนในพนทมอาชพ มรายไดเสรมจากการน าเอาทรพยากรทเปนตนทนทางธรรมชาต มรดกทางวฒนธรรม รวมทงภมปญญามากอใหเกดประโยชน เผยแพรวฒนธรรมดงเดมของคนในพนทใหคงอย พฒนาพนทใหกลายเปนแหลงทองเทยว อนน าไปสการสรางมลคาเพมรวมกน (Creating Shared Value: CSV) หากแตองคกรปกครองสวนทองถนจะด าเนนการโดยไมมเปาหมาย กมอาจจะประสบความส าเรจในสงทตองการตามเปาหมายนน การน าเอาทรพยากรมาใชอยางไมรคณคากอาจกอใหเกดความเสอมโทรมทตามมาอยางไมสามารถฟนฟรกษาได ทงนการไมตระหนกถงความเสยหายทจะเกดขน อนเนองมาจากความรเทาไมถงการณ การขาดจตส านกในการอนรกษ การรบทราบขาวสารเกยวกบการทองเทยวอยางอนรกษ และไมเหนถงความส าคญของการทองเทยวอยางอนรกษ (พนธทพย อธปญจพงษ, 2543) ทงนจงมความจ าเปนทจะตองสรางความไววางใจ และความ


- 118 -

รวมมอระหวางภาคประชาสงคมในทองถนกบภาครฐ ทสามารถด าเนนการพฒนา หรอด าเนนกจกรรมใดๆ ใหบรรลตามเปาประสงคทตองการโดยสอดคลองกบทรพยากรทางการบรหารและศกยภาพของชมชนพนททตองการพฒนา แผนพฒนาการทองเทยวในระดบจงหวด และระดบประเทศ โดยการด าเนนการนนจะอาศยความรวมมอจากผมสวนไดสวนเสย และผเชยวชาญทางดานตางๆ เพอใหเกดความเหมาะสมกบภารกจทตองการจะด าเนนการใหลลวง เกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด ผวจยไดศกษางานวจยทเกยวของกบการจดบรการสาธารณะและการจดการทองเทยวโดยใชชมชนเปนฐาน การส ารวจพนทโดยเบองตนจากการสงเกตการณ และการสอบถามขอมลเบองตนจากกลมผน าชมชน และบคลากรขององคกรปกครองสวนทองถนในพนททรบผดชอบ ความรวมมอในการจดท าบรการสาธารณะดานการทองเทยว ตงแตการวางแผน การปฏบตงาน การตรวจสอบจากชมชน ผวจยพบวาชมชนมโอกาสมากกวานหากไดรบการสนบสนนจากกระบวนการท างานของหนวยงานรฐอยางเตมประสทธภาพ รวมถงการท าความเขาใจรวมกบแผนพฒนาทองถนขององคกร ปจจบนมหนวยงานเพยงบางสวนใหความสนใจในความเปนชมชนวถพทธคลองแดนทมการอนรกษสถาปตยกรรม วถชวต และประเพณจงเสนอการใหความรวมมอในการพฒนาในดานตาง ๆ ของหนวยงานทเกยวของใหกบชมชน พนทดงกลาวมลกษณะทสามารถถอดบทเรยนและศกษากระบวนการด าเนนงานของรฐ และชมชนได จากเหตผลดงกลาวผวจยจงมความสนใจศกษาความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน: กรณศกษา ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา เนองจากเปนชมชนทมชอเสยงในดานการจดการทองเทยวและการนตดวยรางวลจากการเปนชมชนทองเทยวอยางมากมาย


1. เพอศกษาสภาพการณของความรวมมอและบรบทพนทในการการจดบรการสาธารณะ ดานการทองเทยวโดยชมชน

2. เพอศกษาระดบความไววางใจ ระดบการสอสาร และระดบความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน

3. เพอศกษาอทธพลของความไววางใจ และการสอสาร ทมตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน

สมมตฐานการวจย 1. ความไววางใจมอทธพลตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน

ของตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนดจงหวดสงขลา 2. การสอสารมอทธพลตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน

ของตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนดจงหวดสงขลา


- 119 -


การบรการสาธารณะแนวใหมเปนการใหบรการแกสาธารณะโดยตอบสนองความตองการของสวนรวมอยางแทจรง เปดโอกาสใหภาคสวนตางๆเขามามสวนรวมในการจดกจกรรมเพอใหบรรลวตถประสงครวมกน มความรบผดชอบตอสงคม สอดคลองกบหลกการปกครองแบบประชาธปไตยทมงเนนถงความส าคญและการมสวนรวมของประชาชนอยางแทจรง การเพมความยดหยนในโครงสรางการบรหารราชการอนเนองมาจากกระแสการเปลยนแปลงในยคโลกาภวตน ใหมความสอดรบกบปจจบนและเนนกระบวนการท างานแบบมสวนรวมจากทกภาคสวนเพอผลสมฤทธอนเปนประโยชนสขแกประชาชนมงเนนความรบผดชอบตอสงคม ยตธรรม โปรงใสในการปฏบตงาน

ความคาดหวงในการด าเนนงานในระบบราชการเปนพนฐานส าคญของความรวมมอ จากผทเขามามสวนรวม เพอมงหมายใหประสบความส าเรจจากการด าเนนการ เหตนจงมวธการประเมนผลการปฏบตงานทจะเปนในการตรวจสอบประสทธภาพการท างานรวมกน (Behrens, 2014) การบรหารราชการแบบรวมมอกน ระบบการบรหารกจการบานเมองแบบรวมมอกน (Collaboration) หรอการอภบาลผานความรวมมอ หมายถง การบรหารราชการทมผแทนจากภาครฐโดยตรงเพยงหนงคนหรอมากกวา ผแทนทไมใชตวแทนจากหนวยงานของรฐ รวมทงองคกรทไมแสวงหาก าไร (NPOs) เปนผทมสวนไดสวนเสยในองคประชมทจดขนอยางเปนทางการ และมกระบวนการตดสนใจตกลงรวมกนอยางเปนฉนทามต สนบสนนซงกนและกนและ ความสมครใจ เพอใหเกดความรอบคอบในการก าหนดวตถประสงคส าหรบการน านโยบายไปปฏบตหรอการบรหารกจการสาธารณะ ตลอดจนการสงมอบบรการสาธารณะอนเปนภารกจหนงของรฐ (สถาพร เรงธรรม และอภชย พนธเสน, 2553) สงเหลานเปนการสรางการเปลยนแปลงขนพนฐานทเกดขนจากองคกรภาครฐและภาคประชาสงคมท างานรวมกน (O’Flynn, 2009) การบรหารราชการแบบรวมมอเปนการสงเสรมการใหความเชอมนไววางใจ และลดความขดแยง ดงศกยภาพทมความโดดเดนจากภาคสวนตาง ๆ บรหารงานอยางมคณภาพ เกดประสทธภาพ ประสทธผล และยงเกดการเปลยนแปลงโดยการปรบปรงการใหบรการสาธารณะได (Entwistle & Martin, 2005; Bryson, Crosby & Stone, 2006)


- 120 -

กรอบแนวคดการวจย ตวแปรอสระ (Independent Variable)


วจยเชงผสมผสาน (Mixed Method) โดยใชแบบแผนเชงส ารวจ (Exploratory Sequential Design) โดยการเกบขอมลจากการสมภาษณ และการตอบแบบสอบถาม โดยผวจยท าการศกษาเปน 2 ระยะ ไดแกการศกษาเชงคณภาพจากการเขาสพนทส ารวจขอมล คนควาเอกสาร สอบถามผเชยวชาญ และสมภาษณผใหขอมลจ านวน 15 คน จากนนท าการศกษาเชงปรมาณจากการเกบแบบสอบถามทงหมดจ านวน 94 ชดจากสมาชกกลมผใหขอมลทงหมดจากนน วเคราะหประมวลผล แลวจงน าผลการวจยสรปตความรวมกน

1. ผใหขอมลหลก การศกษาเชงคณภาพ (Qualitative research) ส าหรบผใหขอมลหลกในการศกษาเชงคณภาพ

มาจากการสมภาษณเชงลก โดยก าหนดผใหขอมล ไดแก 1) ผใหขอมลภาครฐระดบผบรหารองคกร จ านวน 4 คน 2) ผใหขอมลระดบปฏบตการ จ านวน 2 คน 3) ผใหขอมลภาคประชาสงคมระดบผน าองคกร จ านวน 4 คน 5) ตวแทนจากผประกอบการดานการทองเทยว จ านวน 5 คน รวมผใหขอมลจากการสมภาษณทงสน 15 คน

2. ประชากรและกลมตวอยาง การศกษาเชงปรมาณ (Quantitative research) ใชวธการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง

(Purposive sampling) โดยเกบแบบสอบถามจาก บคลากรในองคการบรหารสวนต าบลคลองแดน

ความไววางใจ

- การวางแผนและการตดสนใจ - การด าเนนงานรวมกน - การจดสรรทรพยากร - การตดตามและประเมนผล

ความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน


การสอสาร


ตวแปรตาม (dependent Variable)


- 121 -

ทงหมด จ านวน 48 คน สมาชกชมชนวถพทธคลองแดนองคกรสาธารณะประโยชนทงหมด จ านวน 39 คน และผประกอบการเอกชน ไดแก เจาของตลาดนดชมชน เจาของรสอรทในชมชน เจาของปมน ามน และเจาของรานคาชมชน จ านวน 7 คน รวมทงสน 94 คน

การวเคราะหขอมล

1. การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

ผวจยรวบรวมขอมลจากการสงเกตการณแบบมสวนรวม การสมภาษณกลมผใหขอมลโดยการจดบนทกในแบบสมภาษณกงโครงสราง และจากการบนทกเสยงมาวเคราะหเพอแยกขอมลออกเปนประเดนในแตละดาน ตามวตถประสงคในการวจยขอท 1 เพอศกษาสภาพการณของความรวมมอและบรบทพนทในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน โดยการตความตามหลกการวเคราะหเชงคณภาพ และขอมลทไดจากการสงเกตสภาพแวดลอมน ามาใชเปนขอมลเสรมเพอยนยนขอมลทไดจากการสมภาษณ

2. การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ การเกบขอมลจากแบบสอบถามทไดรบคนจากองคการบรหารสวนต าบลคลองแดน ชมชนวถพทธ

คลองแดน องคกรสาธารณะประโยชน และผประกอบการเอกชน น ามาเปนขอมลเพอตอบวตถประสงคขอท 2 และ 3 โดยการน าค าตอบทไดรบจากแบบสอบถามในแตละชดมาแปลงเปนตวเลข รหสขอมล จากนนบนทกรหสขอมลดงกลาวประมวลผลคาสถตทตองการโดยใชสถตเชงอางอง ( Inferential Statistics) และสถตการวเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis) เพอทดสอบสมมตฐาน ความไววางใจและการสอสารทมอทธพลตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนใชโดยโปรแกรมการค านวณคาสถตดวยคอมพวเตอร SPSS for Windows Version 16.0


สวนท 1 สภาพการณของความรวมมอและบรบทพนทในการการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน จากกลมผใหขอมลจ านวน 94 คน พจารณาสภาพการณของความรวมมอเปนรายดาน ผวจยพบวา ดานความรวมมอดานการวางแผนและการตดสนใจ ดานการด าเนนงานรวมกน ดานการจดสรรทรพยากร และ ดานการตดตามและประเมนผล แทบจะไมมความรวมมอ เหตเพราะแตละภาคสวนด าเนนการบรหารจดการพนทดวยตนเอง เมอพจารณาสภาพการณของความรวมมอเปนรายดาน พบวา ดานการวางแผนและการตดสนใจ ความรวมมอขององคการบรหารสวนต าบลและองคกรสาธารณประโยชน จากเดมมการจดท าแผนแผนงานโครงการ และกจกรรมทไดด าเนนการพฒนาตลาดรมน าคลองแดนโดยองคการบรหารสวนต าบลเปนผจด แตเนองดวยเหตมการเปลยนแปลงผน าองคกร เปลยนแปลงนโยบายและแผนการพฒนาจงท าใหการสนบสนน สงเสรมการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนเกดความไมคลองตว ในขณะเดยวกนชมชนด าเนนกจกรรมการทองเทยวโดยชมชน


- 122 -

อยางตอเนอง เพอความคลองตวในการด าเนนกจกรรมจงการจดตงเปนองคกรสาธารณประโยชนนน ไดรบสทธตามกฎหมายในเรองของการบรหารจดการโดยเปรยบเสมอนองคการองคการหนง ท าใหมการบรหารจดการไดคลองตวความรวมมอดานการวางแผนและการตดสนใจในปจจบนจงแทบจะไมเกดขน

ดานการด าเนนงานรวมกน การด าเนนงานรวมกนคอนขางเปราะบางเพราะองคกรบรหารจดการการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ดวยตนเอง และการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอกเขามาเปนจ านวนมาก

ดานการจดสรรทรพยากร เนองจากพนทตลาดรมน าคลองแดนเปนแหลงทองเทยวทมชอเสยง เปนตนแบบในการบรหารจดการโดยชมชนใหแกชมชนทองเทยวอน เปนเหตใหมหนวยงานจากภายนอกทงทเปนหนวยงานราชการและเอกชนใหความสนใจและสนบสนนสงเสรม ทางดานทรพยากรตาง ๆ การจดการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดนจงสามารถเตบโตและพฒนาไดดวยความรวมมอจากสมาชกและผทมความสนใจใหการสนบสนน องคการบรหารสวนต าบลในฐานะองคกรสวนทองถนทมหนาทดแล ใหการสนบสนน ฟนฟ จงถกลดบทบาทลงเนองจากการด าเนนการจดบรการสาธารณะภายใตความรบผดชอบทมหลายมต ท าใหเกดความลาชาในขนตอนหรอกระบวนการบรหารจดการใหทนทวงท

ดานการตดตามและประเมนผล แทบจะไมมความรวมมอดานการตดตามและประเมนผล เหตเพราะแตละภาคสวนด าเนนการบรหารจดการพนทดวยตนเองและมการจดคณะท างานท าการประเมนของตนเอง ความรวมมอดานการตดตามและประเมนผลจงแทบจะไมม และจากผลการศกษาระดบความไววางใจ

สวนท 2 การวเคราะหขอมลระดบความไววางใจ ระดบการสอสาร และระดบความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน พบวา ความไววางใจในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา โดยรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 2.61 ตวแปรดานการสอสารอยในระดบนอย มคาเฉลยเทากบ 2.55 และตวแปรดานความรวมมออยในระดบนอย มคาเฉลย 2.60 ปจจยดานความไววางใจในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา โดยรวมอยในระดบนอยไปจนถงปานกลาง เรยงล าดบตามคาเฉลยจากมากไปหานอย ดานทมคาเฉลยมากทสดไดแก การจดสรรทรพยากร (X= 2.64) รองลงมาไดแกการด าเนนงานรวมกน (X= 2.63) และดานทมคาเฉลยนอยทสดไดแก การ

ตดตามและประเมนผล (X= 2.57) ตามล าดบ ปจจยดานการสอสารในการจดบรการสาธารณะดานการ

ทองเทยวโดยชมชน ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา โดยรวมอยในระดบนอย เมอเรยงล าดบตามคาเฉลยจากมากไปหานอย ดานทมคาเฉลยมากทสดไดแก การวางแผนและการตดสนใจ (X= 2.59) และการด าเนนงานรวมกน (X= 2.59) มคาเฉลยเทากน รองลงมาไดแกการจดสรร

ทรพยากร (X= 2.57) และดานทมคาเฉลยนอยทสดไดแกการตดตามและประเมนผล (X= 2.43)

ตามล าดบ และปจจยดานความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา โดยรวมอยในระดบปานกลางเรยงล าดบตามคาเฉล ยจากมากไป


- 123 -

หานอย ดานทมคาเฉลยมากทสดไดแกการจดสรรทรพยากร (X= 2.64) รองลงมาไดแก การวางแผน

และการตดสนใจ และการด าเนนงานรวมกน (X= 2.63) ดานทมคาเฉลยนอยทสดไดแกการตดตามและ

ประเมนผล (X = 2.51) ตามล าดบ

สวนท 3 วเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระ คอความไววางใจ และการสอสาร กบตวแปรตามคอ ความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนดวยการวเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple Regression) พบวา ความไววางใจมอทธพลเชงบวกตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .001 (Beta =.534) และการสอสารมอทธพลเชงบวกตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 (Beta =.354) ตามล าดบ

สรป

สภาพการณของความรวมมอและบรบทพนทในการการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน: กรณศกษา ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา เมอพจารณาสภาพการณของความรวมมอเปนรายดาน พบวา ดานความรวมมอดานการวางแผนและการตดสนใจ ดานการด าเนนงานรวมกน ดานการจดสรรทรพยากร และดานการตดตามและประเมนผล แทบจะไมมความรวมมอ เหตเพราะแตละภาคสวนด าเนนการบรหารจดการพนทดวยตนเอง

ระดบการสอสาร และระดบความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน พบวา ตวแปรความไววางใจในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน ตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา โดยรวมอยในระดบปานกลาง ตวแปรดานการสอสารอยในระดบนอย และตวแปรดานความรวมมออยในระดบนอย

นอกจากนนการวเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรอสระ คอความไววางใจ และการสอสาร กบตวแปรตามคอ ความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน ผวจยพบวา ผทมความไววางใจในการวางแผน การด าเนนงานรวมหน การจดสรรทรพยากร และการตดตามและประเมนผลสง จะเปนผทมแนวโนมใหความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนสง ซงสอดคลองกบการศกษาของ Jennifer Elizabeth Behrens (2014) ทศกษาเรอง ความเปนผน าในความรวมมอการบรหารราชการ: ท าความเขาใจเกยวกบความสมพนธของภาวะผน าและผลการด าเนนงานรวมกนของผบรหารฝายบรการในพนททองถน และสอดคลองกบการศกษาของ ฉตรพล มณกล (2014) ศกษาเรอง ความไววางใจของผสงออกอาหารไทยทมผลตอความผกพน และความรวมมอในการบรการรบจดการขนสงสนคาระหวางประเทศ ผลการศกษาพบวาความไววางใจในตวผน ามความสมพนธกบความรวมมอ และยงมความสอดคลองกบ Clark (2002) ทศกษาเรอง องคประกอบของความรวมมอระหวางภาครฐ – เอกชน ทกอตงโรงเรยนใหมในรฐแคลฟอรเนย ผลการศกษาพบวาปจจยทสงผลตอประสทธผลของภาคความรวมมอระหวางภาครฐ และเอกชนอยางมนยส าคญคอความรวมมอ และนกวชาการอกทานคอ Fernandez (2004)


- 124 -

ศกษาเรอง อธบายถงประสทธผลของการท าขอตกลง: การวเคราะหเชงประจกษของการท าสญญาเพอใหบรการระหวางหนวยงานสวนทองถน ผลการศกษาพบวา ปจจยทมนยส าคญ มความไววางใจเปนองคประกอบหนง ในขณะท วระศกด เครอเทพ และคณะ (2558) ทศกษาเรองความพงพอใจของประชาชนทมตอการใหบรการสาธารณะ การสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน และความไววางใจของประชาชน ทมตอองคกรปกครองสวนทองถน ผลการศกษาพบวา การตอบสนองตอความตองการบรการสาธารณะ การสงเสรมการมสวนรวม หรอการสรางความไววางใจใหแกประชาชนมขอจ ากดขององคกรปกครองสวนทองถนพฑรย ทองฉม และศศวมล สขบท (2549) ศกษาเรอง แนวคดการจดการความรวมมอดานการทองเทยวโดยชมชนเกาะลนตา จงหวดกระบ ทพบวา จะตองอาศยโดยการมงเนนการกอใหเกดความรวมมอระหวางกนในการด าเนนกจกรรมตางๆ ทส าคญ รวมไปถงการการเขาใจรปแบบการจดการการทองเทยวโดยชมชน ซงตองอาศยแนวทาง ซงมความรวมมอในดานการแลกเปลยนขอมลเปนองคประกอบ


1. จากการศกษาพบวา สภาพการณของความรวมมอและบรบทพนทในการการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนปจจบนมความรวมมอกนคอนขางนอย การใหบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนสวนใหญเปนสาธารณปโภคขนพนฐาน น า ไฟฟา ถนนหนทาง สวนความรวมมอดานอน ๆ อาท การวางแผนและการตดสนใจการด าเนนงานรวมกน การจดสรรทรพยากร และการตดตามและประเมนผลมนอยมาก ควรจะตองจดใหมเวทส าหรบการไดพดคยท าความเขาใจทรรศนะแนวทางการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน ระหวางองคกรปกครองสวนทองถน และภาคประชาสงคมในพนทมากขน เพอใหเกดความเขาใจรวมกน

2. จากการศกษาพบวา ระดบความไววางใจ ระดบการสอสาร และระดบความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนในภาพรวม โดยประกอบดวยประเดนหลก 4 ดาน ไดแก ดานการวางแผนและการตดสนใจ ดานการด าเนนงานรวมกน ดานการจดสรรทรพยากร และดานการตดตามและประเมนผล เมอน ามาพจารณาปจจยการสอสารจะเหนไดวา การสอสารตอระดบความรวมมออยในระดบทนอยในทกดาน รองลงมาเปนเรองของความไววางใจ หากไดมการสอสารระหวางกนมากขน ปญหาอปสรรคตาง ๆ ของความรวมมออาจลดลง เนองจากการสอสารท าใหเกดความเขาใจและความไววางใจในการด าเนนกจกรรมตาง ๆ รวมกน

3. จากการศกษาพบวา อทธพลของ ความไววางใจ และการสอสาร ทมตอความรวมมอในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนในดานความไววางใจในดานการวางแผน ท าใหเกดความรวมมอในดานการวางแผนและการตดสนใจ นอกจากนนยงสงผลตอความรวมมอในการด าเนนงานรวมกน อกทงการสอสารดานการตดตามและประเมนผล จะกอใหเกดความรวมมอดานการตดตามและประเมนผล และทส าคญอยางยงคอการสอสารในดานการด าเนนงานรวมกนอยาง การไดรบรขอมลขาวสารจากผน าองคกร/ชมชน หนงสอทเปนลายลกษณอกษร เสยงตามสาย หรอจากสมาชก/เจาหนาทอบต.เกยวกบการ


- 125 -

ด าเนนงานตามแผนกลยทธทจดท าขนในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน การน าขอเสนอแนะจากผมสวนเกยวของในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชนมาพจารณารวมกน การไดรบรขอมลขาวสารจากผน าองคกร/ชมชน หนงสอทเปนลายลกษณอกษร เสยงตามสาย หรอจากสมาชก/เจาหนาทอบต. เกยวกบการประสานงานกบหนวยงานตางๆ ในการด าเนนการจดการทองเทยวโดยชมชน หรอ ไดรบขอมลขาวสารจากผน าองคกร/ชมชน หนงสอทเปนลายลกษณอกษร เสยงตามสาย หรอจากสมาชก/เจาหนาทอบต. เกยวกบการประสานงานกบองคกร/ชมชนของตนเองใหเขารวมในการจดบรการสาธารณะดานการทองเทยวโดยชมชน หากไดรบการสอสารประสานงานระหวางกนมากขน กจะท าใหเกดความรวมมอในการด าเนนงานรวมกน การจดสรรทรพยากร และการตดตามและประเมนผล ท าใหเกดความเขาใจรวมกนพฒนาพนทใหดยงขนกวาเดมโดยเปนความรวมมอจากตางภาคสวนแตมจดรวมคอพนททเปนเจาของรวมกน


ขอกราบขอบพระคณอาจารย ดร.ธญรด ทวกาญจน ทรบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ดร.นราวด บวขวญ ประธานสอบวทยานพนธ และกรรมสอบวทยานพนธ อาจารย ดร.นฤบาล ยมะคปต ทใหความกรณาในการชแนะ แกไขขอบกพรองตางๆ ของงาน ขอบกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.ธณพรรณ ธาน ผชวยศาสตราจารย ดร.ภทรพงศ เกรกสกล อาจารย ดร.ดนวศ สวรรณวงศ และ อาจารย พนศกด เงนหมน ผทรงคณวฒทตรวจสอบและใหค าแนะน าในกระบวนการด าเนนงาน การสรางเครองมอในการวจย ตลอดจนการวเคราะหผลจนเสรจสมบรณ และขอขอบคณคณะกรรมการชมชนวถพทธคลองแดน องคกรสาธารณประโยชน และบคลากรองคการบรหารสวนต าบลคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลาทกคน ทใหความรวมมอในการใหการสมภาษณและตอบแบบสอบถามเปนอยางดรวมถงผมพระคณทกทานทมไดเอยนามไว ณ ทน หากวทยานพนธฉบบนมความบกพรองประการใด ผเขยนขอนอมรบความผดพลาดไวแตเพยงผเดยว


ฉตรพล มณกล. (2557). ความไววางใจของผสงออกอาหารไทยทมผลตอความผกพนและ ความรวมมอในการบรการรบจดการขนสงสนคาระหวางประเทศ . จฬาลงกรณธรกจปรทศน. สบคนจาก. https://www.tci-thaijo.org/index.php/CBSReview/article/view/3884.

ธนวฒน พมลจนดา. (2554). สมมนาวาดวยการจดการภาครฐและภาคเอกชน. ม.ป.ท. ประทาน คงฤทธศกษากร. (2539). การพฒนาคนเพอพฒนาประชาธปไตยและการปฏรปการเมอง.

วารสารรฐสภาสาร. 44(2): 18-24. พนธทพย อธปญจพงษ . (2543). บทบาทของมคคเทศกในการสงเสรมจตส านกของนกทองเทยวในการ

ทองเท ยว อย างอนรกษ กรณศกษา สมาคมไทยทองเทยวเช งอนรกษและผจญภย . กรงเทพมหานคร: ฐานขอมลวทยานพนธไทย.


- 126 -

พฑรย ทองฉม และศศวมล สขบท. (2549). การจดการดานความรวมมอการทองเทยวโดยชมชน เกาะลนตา จงหวดกระบ. วทยานพนธหลกสตรปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาการจดการทองเทยว, มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

เรองวทย เกษสวรรณ. (2556). การจดการภาครฐแนวใหม. กรงเทพฯ : บพธการพมพ. สถาพร เรงธรรม และอภชย พนธเสน. (2553). การประยกตใชแนวคดการอภบาลผานความรวมมอในการ

ปองกนและปราบปรามการคอรรปชน. วารสารสถาบนพระปกเกลา. 8(2). (พฤษภาคม - สงหาคม).

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. (2557). ความหมายการมสวนรวมฯ. สบคนจาก. https://www.opdc.go.th/uploads/files/2556/yutasadtext.pdf Bryson, J.M., B.C. Crosby and M. Middleton Stone. 2006. The Design and Implementation

of Cross-Sector Collaborations: Propositions from the Literature. Public Administration Review, 66: 44–55.

Clark, R. D. (2002). Components of Selected Public-Private Partnerships to Build New Schools in California. La Verne: University of La Veme.

Entwistle, T. and S. Martin. 2005. From Competition to Collaboration in Public Service Delivery: A New Agenda for Research. Public Administration, 3(1): 233–242. Fernandez, S. (2004). Explaining Contracting Effectiveness: An Empirical Analysis of Contracting for Service among Local Government. Atlanta: University of Georgia. Horwath, J., & Morrison, T. (2007). Collaboration, integration and change in children's

services: Critical issues and key ingredients. Child Abuse & Neglect. Janine O’Flynn. 2009. The Cult of Collaboration in Public Policy. The Australian Journal of Public Administration, 68: 112–116. Jennifer Behrens. (2014). Leadership in collaborative governance: Understanding the

relationship of leadership and collaborative performance of Local Departments of Social Services executives. PhD, Public Policy and Administration. Virginia: Virginia Commonwealth University Richmond.


- 127 -

กลมวฒนธรรมกบการแกไขความขดแยง


- 128 -

ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา

The Democratic Citizenship of Populations in Songkhla Province

หมดเฟาซ รบามา1* จตกร บญโชต1 นพวลภ มงคลศร1 และ สกร บญเทพ2

1ภาควชาการบรหารจดการทองถน คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยหาดใหญ 2ภาควชารฐประศาสนศาสตร คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยหาดใหญ *E-mail: [email protected] (corresponding author)

-------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) วดระดบความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา 2) เปรยบเทยบความแตกตางความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยระหวางประชาชนจงหวดสงขลา ตามเขตการเลอกตง โดยใชแบบวดความเปนพลเมองเปนเครองมอเกบขอมลจากประชาชนจงหวดสงขลา จ านวน 800 คน จาก 2 เขตการเลอกตง เกบขอมลจากตวแทนเขตการเลอกตงละ 400 คน โดยวธการสมอยางงาย ผลการศกษา พบวา

1) ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลาภาพรวมอยในระดบมาก โดยมคาเฉลย เทากบ 3.83 คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ 0.57 โดยเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ประชาชนในจงหวดสงขลามความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตย ดานใหความส าคญกบวถวฒนธรรมสงทสด รองลงมา ดานใหความส าคญกบชมชนของตน และดานใหความส าคญกบอสรภาพในการรบรขาวสารทกาวหนาและทนสมย โดยมคาเฉลยเทากบ 4.01, 3.79 และ 3.70 และมคาสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.58, 0.63 และ 0.69 ตามล าดบ

2) ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลาตามเขตการเลอกตงมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยเขตการเลอกตงท 128 มความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยสงกวา เขตการเลอกตงท 229 (คาเฉลยเทากบ 4.05 คาสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.59 และคาเฉลยเทากบ 3.97 คาสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.55 ตามล าดบ) ผวจยจงทดสอบโดยการพจารณาเปนรายดาน พบวาทกดานมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

ค าส าคญ: ความเปนพลเมอง, ระบอบประชาธปไตย, จงหวดสงขลา , เขตการเลอกตง

28 ควนเนยง 29 สงหนคร


- 129 -

ABSTRACT

There are two objectives of this research 1) to measure democratic citizenship of Songkhla people 2) to compare democratic citizenship among Songkhla people according to electoral districts. By using the citizen model, 800 people from the two constituencies from Songkhla province. Data from 400 Election Commissioners were collected by simple random sampling.

1) The Citizen citizenship in Songkhla Province is very high. The mean was 3.85. The standard deviation was 0.54. The people in Songkhla are democratic citizens. The emphasis is on the highest culture, followed by the importance of the community. And the importance of freedom of information is progressive and modern. The mean was 3.99, 3.84 and 3.71, and the standard deviation was 0.58, 0.59 and 0.62, respectively.

2) The Democratic citizenship of Songkhla province by electoral region was statistically significant at the 0.05 level. The first polling area was higher democratic citizenship. Election area 2 (mean = 4.07, standard deviation = 0.48 and mean = 3.62, standard deviation = 0.50, respectively). All aspects were statistically significant at the 0.05 level.

Keywords: Citizenship, Democracy, Songkhla Province, Electoral district


- 130 -

บทน า

ประชาธปไตย (Democracy) เปนระบอบการปกครองรปแบบหนง ท ใหความส าคญกบ

ประชาชนในฐานะทเปนเจาของอ านาจอธปไตย เนนการเขามามสวนรวมหรอเสยงของประชาชน โดยใช

อ านาจนผานทางองคกรทางการเมองตางๆ ทมนษยไดตกลงกนดวยความสมครใจ ท าสญญากนเพอกอตง

รฐ ใหท าหนาทรกษาสทธตามธรรมชาตของมนษย (John Locke อางใน บฆอร ยหมะ, 2559) โดยยด

หลกในการปกครองดวยความเสมอภาค เสรภาพและศกดศรแหงความเปนมนษย การปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยถอวาทกคนมสทธเสรภาพเทาเทยมกน เพราะอ านาจอธปไตยทแทจรง(การบรหารอ านาจ

รฐ)นนมาจากเสยงขางมากของปวงชนทเปนพลเมองประเทศ ผซงเปนเจาของอ านาจอธปไตย คณคาของ

ระบอบประชาธปไตยทมตอบคคล โดยระบอบนมองวาบคคลมสทธ เสรภาพ และศกดศรของความเปน

มนษยเทาเทยมกน โดยการทคนจะมเสรภาพไดอยางแทจรง คอจะตองไมตกอยภายใตการควบคมของ

ผอน เพราะประชาธปไตยเปนรปแบบของการปกครองทยดถอวา อ านาจอธปไตยเปนของประชาชน และ

ประชาชนเปนผปกครองตนเอง ดงวาทะของอดตประธานาธบดสหรฐอเมรกา อบราฮม ลนคอรน

(Abraham Lincoln) ทกลาวไววา “ประชาธปไตยเปนการปกครองของประชาชน โดยประชาชน และ

เพอประชาชน”การทประชาชนจะปกครองตนเองไดจะตองมเสรภาพอยางแทจรง สงคมใดทประกอบไป

ดวยบคคลทมวถชวตแบบประชาธปไตย จงจะไดชอวาเปนสงคมทมคณคา และเปนสงคมทนาอยอาศย

การปกครองในระบอบประชาธปไตยจะไรเสถยรภาพ หากบคคลหรอสมาชกทเปนพลเมองของสงคมขาดแบบแผนของความเชอ ทศนคตและคานยมทเปนประชาธปไตย สอดคลองกบบทความเรองการวดความเปนพลเมอง (Measuring Citizenship) ของถวลวด บรกล และรชวด แสงมหะหมด (2555) ทน าเสนอไววาความเปนพลเมอง (Citizenship) เปนค าทมความส าคญตอการพฒนาประชาธปไตย ประชาธปไตยจะประสบความส าเรจไดไมใชเพยงแตมรฐธรรมนญแตประชาชนจะตองเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยดวย การด าเนนวถชวตของคนในสงคมท เ ออตอการปกครองในระบอบประชาธปไตยอาจประกอบดวย 3 ดานดงน คอ ดานวถวฒนธรรมในการใชชวตของคนในชมชน ดานการใหความส าคญกบชมชนของตน และดานการใหความส าคญกบอสรภาพ ความกาวหนาและทนสมยของคนในชมชน

ดวยปจจบนสงคมไดมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวจากสงคมชนบทเปลยนผานเปนสงคมเมองเปลยนแปลงจากสงคมเกษตรกรรมไปเปนสงคมอตสาหกรรม เขาสยคแหงเทคโนโลยไอท ทใหความส าคญกบความทนสมยของคนในชมชน เพราะการขยายตวของเมองเกดขนอยางรวดเรวท าใหบรรทดฐานของสงคมเปลยนไป พฤตกรรมของคนไรระเบยบวนยขาดจตส านกมากขนกอใหเกดปญหาตามมามากมาย การเปลยนแปลงทางสงคม (Social Change) รวมทงความไมเปนระเบยบของคนในสงคม เปนปญหาและ


- 131 -

อปสรรคตอการพฒนาของประเทศ เพราะในปจจบนเปนยคแหงการแขงขนกนเพอการขบเคลอนเขาสสงคมแหงประสทธภาพ ประชาชนในสงคมจงจ าเปนทจะตองเปนบคคลทมประสทธภาพดวยเชนกน ในการวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทผานมาจะเหนไดวา นบจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 เรอยมา ในกรอบแนวคดของยทธศาสตรจะยด “คนเปนศนยกลางของการพฒนา” ในทกมตอยางเปนองครวมใหความส าคญตอการพฒนาทสมดล ทงดานตวคน สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม ควบคกนไป ทงนประชาชนจะเปนสมาชกทดของสงคมได จะตองค านงถงสถานภาพ บทบาท สทธ และหนาทในการปฏบตตนเปนพลเมองทดสอดคลองกบวาทะทเกยวกบประชาธปไตยของทานพทธทาสภกข (พระธรรมโกศาจารย) วาทะหนงวา “ประชาธปไตยผลประโยชนของประชาชนเปนใหญ มใชประชาชนเปนใหญ ประชาชนเปนใหญถาประชาชนเลว ประเทศกฉบหาย” ดงนนการทบคคลจะเปนพลเมองทดของสงคมไดนน จงตองตระหนกถงบทบาทหนาท ตองปฏบตและมงมนเพอใหบรรลเปาหมายดวยความรบผดชอบอยางเตมท สอดคลองกบหลกธรรม วฒนธรรมประเพณ และรฐธรรมนญทก าหนดไว รวมทงบทบาททางสงคมทตนด ารงอย ดวยการเปนพลเมองดทเคารพกฎหมาย เคารพสทธเสรภาพของผอนประชาชนจงมความส าคญอยางมากในระบอบประชาธปไตย

พลเมองทดมคณลกษณะทส าคญในวถชวตประชาธปไตย กคอเปนผทยดมนในหลกศลธรรมและคณธรรมของศาสนา มหลกการทางประชาธปไตยในการด ารงชวตปฏบตตนตามกฎหมาย ด ารงตนเปนประโยชนตอสงคม โดยมการชวยเหลอเกอกลกน อนจะกอใหเกดการพฒนาสงคมและประเทศชาตตามหลกประชาธปไตยอยางแทจรง ดงนนหลกการปกครองในระบอบประชาธปไตย จงเปนหลกการส าคญทน ามาใชในการด าเนนชวต เพอกอใหเกดความสงบสขในสงคมได และการทประชาชนปฏบตตนเปนพลเมองดของสงคมยอมสงผลตอประเทศ คอ สงคมและประเทศมการพฒนา สงคมมความเปนระเบยบเรยบรอย เกดความรกและความสามคคในหมคณะ และสมาชกในสงคมอยรวมกนอยางมความสข

สงคมประชาธปไตยทดไมอาจเกดขนได หากประชาชนขาดความรความเขาใจรวมไปถงการขาดซงความตระหนกถงบทบาทหนาทและความส าคญของการเปนพลเมองภายใตระบอบประชาธปไตยอยางแทจรง ดวยเหตผลทกลาวมานคณะผวจยจงเลงเหนถงความส าคญของประชาชนทเปนพลเมองของประเทศวา ประชาชนทกคนมสวนในการชวยใหประเทศเกดการขบเคลอนและพฒนาไปได คณะผวจยจงสนใจศกษาความเปนพลเมองของประชาชนจงหวดสงขลาเพอเปรยบเทยบระหวางพนท 2 เขตการเลอกตง วามความเหมอนหรอตางกนอยางไร เพอเปนแนวทางในการพฒนาความเปนพลเมองในจงหวดสงขลาตอไป


1. เพอวดระดบความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา 2. เพอเปรยบเทยบความแตกตางความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยระหวางประชาชน

จงหวดสงขลาตามเขตการเลอกตง


- 132 -


การวจยครงนเปนสวนหนงของการศกษาความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชน กลมจงหวดสงขลา-สตล เปนการศกษาเปรยบเทยบความเปนพลเมองระหวางประชาชนในจงหวดสงขลากบจงหวดสตล เพอน าไปพฒนาปรบปรง และสรางหลกสตรการเรยนรทเหมาะสมใหแกประชาชนแตละพนท โดยการด าเนนการวจยครงน แบงออกเปน 2 ระยะ โดยระยะท 1 เปนการส ารวจความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชน กลมจงหวดสงขลา -สตล วามความเหมอนหรอตางกนหรอไมอยางไร และในระยะท 2 เปนการน าหลกสตรการเรยนรทสรางขนตามลกษณะความเปนพลเมองทเหมาะสมของแตละพนทมาใชพฒนาและเสรมสรางความเปนพลเมองใหกบประชาชนในพนท แตการน าเสนอในงานวจยชนนจะน าเสนอเพยงการศกษาในระยะแรกทเปนการส ารวจความเปนพลเมองของจงหวดสงขลาเทานน โดยคณะผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของเพอเปนขอมลประกอบการท าวจย และน าเสนอตามเนอหาสาระทครอบคลมประเดนตอไปน

1. แนวความคดและทฤษฎเกยวกบความเปนพลเมอง (Citizenship) เปนการแสดงถงรายละเอยดในสวนของความหมายของพลเมอง จรยธรรมแบบพลเมอง และการวดความเปนพลเมองทอยบนพนฐานของจรยธรรมแบบพลเมอง

2. แนวความคดเกยวกบคณลกษณะของความเปนพลเมองท พงประสงค (Normative Citizenship) เปนการแสดงถงรายละเอยดในสวนของแนวคดดานลกษณะของความเปนพลเมองของประชาชน ซงผวจยไดท าการศกษาจากเอกสาร ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของกบลกษณะความเปนพลเมองของประชาชน พบวา คณลกษณะของการเปนพลเมองทดสามารถจ าแนกได 3 กลม คอ ความเปนพลเมองทใหความส าคญกบวถวฒนธรรม ความเปนพลเมองทใหความส าคญกบชมชนของตน และความเปนพลเมองทใหความส าคญกบอสรภาพในการรบรขาวสารทกาวหนา และทนสมย สอดคลองกบงานวจยของถวลวด บรกล (2555) ทไดศกษาคณสมบตของการเปนพลเมองทพงประสงคหรอทควรจะเปน (Normative Citizenship) ของประชาชนในประเทศไทย สามารถจ าแนกเปน 3 กลม คอ 1. ความเปนพลเมองทใหความส าคญกบวถวฒนธรรม เชน การไปใชสทธเลอกตง การปฏบตตามกฎหมาย เปนตน 2. ความเปนพลเมองทใหความส าคญกบชมชนของตน เชน การยอมเสยสละเวลาท างานเพอสวนรวม และการมสวนรวมกบชมชน 3. ความเปนพลเมองทใหความกบอสรภาพในการรบรขาวสารทกาวหนา และทนสมย เชน มความรเกยวกบการเมองการปกครอง มการตดตามผลและวเคราะหการท างานเชงนโยบายของภาครฐ และสามารถวเคราะห หรอแสดงความคดเหนทางการเมองได เปนตน ผวจยจงเลอกศกษาตามแนวทางของคณถวลวด บรกล (2555) ดงรายละเอยดตอไปน

2.1 ความเปนพลเมองทใหความส าคญกบวถวฒนธรรม เปนการศกษาแนวคด ทฤษฎเกยวกบวถวฒนธรรมของพลเมองทตองใหความส าคญกบการไปใชสทธเลอกตง และการปฏบตตามกฎหมาย

2.1.1 การไปใชสทธเลอกตง การใชสทธเลอกตงและการออกเสยงประชามต (Referendum) เปนการใหสตยาบนในการมอบ


- 133 -

สทธของตนเองใหกบตวแทนซงเปนกระบวนการทน ามาเสรม “ทฤษฎตวแทนประชาชน” ในเรอง การรางรฐธรรมนญ สนธสญญา ขอตกลงระหวางประเทศ และกฎหมายหรอกจการของทองถน เปนตน

ความส าคญของการเลอกตง คอการเลอกผแทนทจะเขามาปกครองและสามารถสรางความชอบธรรมใหแกสงคมสวนรวมได เพอชวยลดความตงเครยด ความขดแยงทางการเมองประกอบกบการสรางบรณาการทางการเมองโดยการระดมการมสวนรวมทางการเมองจากประชาชน

หลกการส าคญของการเลอกตงคอ ตองเปนการเลอกตงทอสระและมการแขงขนอยางเสร อาจจะมหนวยงานกลางทคอยควบคมไมใหการเลอกตงมความสกปรกในการลงคะแนนเสยง โดยการใหความเสมอภาค (one man one vote) และการลงคะแนนเสยงในทลบตามก าหนดเวลาและเปนไปตามกฎหมาย ซงในประเทศไทยมคณะกรรมการการเลอกตง (กกต.) ซงคนทไดรบการเลอกตงจะเป นผทไดเสยงขางมากจากประชาชนและผทไดรบการเลอกตงจะมเวลาในการด ารงต าแหนงจ ากดตามทไดบญญตไวในรฐธรรมนญ เชน ใน 4 ป หรอ 5 ป เปนตน

การเลอกตง เปนกระบวนการทางการเมองทแสดงออกถงการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนโดยการออกเสยงเลอกตงผแทนของตนเพอท าหนาทในสภาและในรฐบาล สอดคลองทฤษฎสญญาประชาคม (The Social Contract Theory) เปนแนวคดหนงทใหความส าคญเกยวกบการอยรวมกนของมนษยทยอมตกลงกนกระท าสงหนงสงใดขนมารวมกน เพอเปนวถวฒนธรรมรวมกนททกคนจะตองปฏบต ซงมนกคดทส าคญดงน

Thomas Hobbs (1588-1679 AD. อางใน บฆอร ยหมะ, 2559) กลาววา มนษยมสทธตามกฎธรรมชาต (Natural Law) กฎธรรมชาตสามารถเขาใจไดโดยการใชเหตผล แตในสงคมมนษยคนทเขมแขงกดขคนทออนแอ ท าใหชวตเตมไปดวยความวนวาย โหดราย เพอใหสงคมมนษยมสนต มนษยจงยอมมอบสทธทมอยตามธรรมชาตใหกบองคอธปตย ใหมอ านาจสทธขาดในการปกครองรฐ

John Locke (1632-1704 AD.อางใน บฆอร ยหมะ, 2559) กลาววา มนษยมเหตผล สภาพตามธรรมชาตของมนษยมแตสนตสข แตเพอหาหลกประกน แกปญหา ขอขดแยง มนษยไดตกลงกนดวยความสมครใจเปนเอกฉนท ท าสญญาเพอกอตงรฐขน เพอใหรฐท าหนาทรกษาสทธตามธรรมชาตของมนษย (ชวต เสรภาพและทรพยสน)

Jean Jaques Rousseau (1912-1778 AD.อางใน บฆอร ยหมะ, 2559) กลาววา สภาพธรรมชาตไมนาอย มนษยจงตกลงกนเปนเอกฉนททจะกอตงชมชนทางสงคม Social Community และ อ านาจอธปไตยมอยในมนษยทกรปทกนาม เมอมนษยมาอยรวมกนเปนหม จนเกดสงคมขนกไดสญญา กอพนธะผกพนกนโดยชดเจนวา จะมอบอ านาจทตนมอยใหกบสงคมรวมกน เรยกวา สญญาประชาคม ประชาชนเปนเจาของอ านาจอธปไตย และเปนผอยใตอ านาจอธปไตยทมอบไวแกสงคม

จากแนวคดทงสาม ทฤษฎสญญาประชาคมจงหมายถง การทปจเจกชนทกคนยอมยกสทธตามธรรมชาต ใหแกองคอธปตย Sovereign ซงองคอธปตยจะตองสนองตอบตอเจตจ านงทวไป (General Will) ของชมชน อ านาจอธปไตยเปนของชมชนและอยทชมชน


- 134 -

เพราะฉะนนจงสามารถสรปสาระส าคญ ไดดงน 1. รฐมทเกดมาจากมนษย หรอมนษยเปนผสรางรฐ 2. การสรางรฐนมนษยมเจตนาทแนนอน 3. มนษยรวมกนท าสญญาระหวางกนเปนผลท าใหเกดรฐ 4. สญญานมผลผกพน มนษยคสญญา 5. รฐและรฐบาลเกดขนจากสญญา 6. รฐและรฐบาลจะตองเปนไปตามเจตนารมณของผรวมท าสญญาคอประชาชน นอกจากนยงสอดรบกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (ค.ศ.1948) ทก าหนดวา “เจตจ านง

ของประชาชนยอมเปนมลฐานแหงอ านาจรฐบาลของผปกครอง เจตจ านงดงกลาวตองแสดงออกโดยการเลอกตงอนสจรต”

ดงนนการเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยจงจ าเปนตองใหความส าคญกบวถวฒนธรรมทมนษยทกคนจะยนยอมยกสทธของตนเองใหกบผปกครองรฐโดยผานการเลอกตงโดยสจรตเทานน

2.1.2 การปฏบตตามกฎหมาย ความเปนพลเมองทใหความส าคญกบการปฏบตตามกฎหมายในระบอบประชาธปไตย ประชาชน

จ าเปนจะตองรและเขาใจในเรองของอ านาจอธปไตยของตนเองตามระบอบประชาธปไตยวามขอบเขตอยางไร อ านาจทตนเองมและอ านาจทไดรบมอบหมายจากประชาชนจงเปน authority ในทางกฎหมายมหาชน อ านาจคอ สทธหรอความสามารถอนยงใหญทจะบงคบเอาแกผอนได อ านาจอธปไตยจงเปนอ านาจทแสดงถงความเปนเจาของประเทศ

แนวคดและความหมายของอ านาจอธปไตย รากฐานของรฐคอ อ านาจและอ านาจเกดจากความยนยอมเชอฟงของประชาชน แนวคดเกยวกบ

อ านาจอธปไตยจะองกบพระเจา ธรรมชาต และชาต ในแตละรฐตองมอ านาจหนงทอยเหนอองคกรตางๆ คออ านาจอธปไตย และเรยกผทมและใชอ านาจนวา องคอธปตย

ค าวาอ านาจอธปไตย หมายถง เหนอกวา อ านาจอธปไตยเปนทมาของอ านาจรฐซงสมบรณสงสด ยงยน ถาวรและแบงแยกไมได

แนวคดทฤษฎเกยวกบอ านาจอธปไตย ทฤษฎวาดวยอ านาจสงสดเปนของประเจา ทฤษฎวาดวยอ านาจสงสดเปนของกษตรย ทฤษฎวาดวยอ านาจสงสดเปนของประชาชน ความคดเกยวกบอ านาจอธปไตยของคนไทย คนไทยเชอในเรองของกรรม นยตกรรมนยม และ

การปกครองของกษตรยชวยใหมนษยพนจากสภาพอนาธปไตยโดยเนนผปกครองเปนศนยกลางของสงคมและยงเชอวาผปกครองมเทวนภาพและพทธานภาพ “อ านาจเดดขาด ทม คณธรรม”


- 135 -

วธการใชอ านาจอธปไตยของประชาชน อ านาจอธปไตยไมใชหลกกฎหมาย แตเปนหลกการปกครอง ซงมนกวชาการทมชอเสยงมากได

กลาวถงวธการใชอ านาจอธปไตยของประชาชนไดแก Montesquieu ในหนงสอชอ Spirit of Law ทไดเสนอไววา “…เปนทรกนโดยทวไปแลววา คนทกคนทมอ านาจยอมหลงระเรงใชอ านาจเกนกวาทควรตอเมอพบอปสรรคขดขวาง เมอนนจงจะหยดยงลง อยาวาแตอะไรเลย แมแตคณธรรมกยงตองมขอบเขตจ ากด…”และไดเสนอหลกการในทกรฐวาควรมอ านาจอยสามอยางดวยกนคอ 1) อ านาจนตบญญต เปนอ านาจเกยวกบการวางระเบยบบงคบทวไปของรฐ และเปนอ านาจในการตรากฎหมาย 2) อ านาจปฏบตการ เปนอ านาจในการใชหรอบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย เรยกวาอ านาจบรหารซงขนอยกบกฎหมายมหาชน และ 3) อ านาจในการวนจฉยอรรถคด หรออ านาจตลาการ ซงมจดมงหมายเพอคมครองและใหหลกประกนกบราษฎร อ านาจเหลานหากมการกาวกายกนกจะน าไปสการเผดจการไดโดยงาย ถาแยกกน คานกน กจะเสยงตอการถกใชอ านาจอยางไมเปนธรรมนอยลง

ทฤษฎการครอบง า Antonio Gramsci (1891-1937 อางถงใน วชรพล พทธรกษา, 2551) มองวาประวตศาสตรของ

มนษยตงแตอดตถงปจจบนเปนประวตศาสตรของความขดแยงทางความคด ซงน าไปสการตอสทางความคดระหวางคนกลมตางๆ เพราะคนกลมตางๆ พยายามทจะยดเยยดความคดของกลมตนใหกบคนกลมอนๆ โดยกระบวนการทางการเมองและสงคม โดยความคดของเขาตงอยบนฐานคดของมารกซสเกยวกบโครงสรางทางสงคม และการถายทอดอดมการณของชนชนน าผเปนเจาของทนและปจจยการผลต โดยมารกซไดแบง “ระดบ” (levels) ของโครงสรางทางสงคมออกเปน 2 ระดบ คอ โครงสรางสวนบน (Superstructure) หรอโครงสรางในระดบการเมอง-กฎหมาย และโครงสรางสวนลาง (Infrastructure) หรอเศรษฐกจ ซงเขามองวาโครงสรางสวนบนกบสวนลางตองมความสมดลกน ตางสวนตางก าหนดปจจยซงกนและกน แตอยางไรกตาม ในความคดของมารกซสตแบบดงเดมนนกลบมความเหนวาปจจยทางเศรษฐกจหรอโครงสรางสวนลางเปนตวก าหนดปจจยทางการเมองและกฏหมายหรอโครงสรางสวนบน

แนวคดเรอง Hegemony เสนอวา การทสงคมทกวนนยงคงสามารถด ารงอยไดตองมการสบทอดคานยมและความคดโดยอาศยกลไกของสงคม ซงสามารถแบงเปน 2 ประเภท คอ กลไกดานการปราบปราม (Repressive Apparatus) เชน กฎหมาย ต ารวจ การลงโทษ และกลไกดานอดมการณ (Ideological Apparatus) เชน โรงเรยน ครอบครว ศาสนา การกลอมเกลาทางสงคมและการเมอง ซงตองมการผลตซ า (reproduce) ทางความคด คานยม และความเชอถายทอดสงผานจากรนสรน ระหวางกลไกทงสอง Gramsci ใหความส าคญกบกลไกดานอดมการณเปนหลก เพราะเปนกลไกทท างานอยางมประสทธภาพท างานอยตลอดเวลาในชวตประจ าวน มลกษณะเปนไมนวมมากกวาไมแขงและท าใหผคนสามารถยอมรบไดอยางยนยอมพรอมใจ (consent) การ Hegemony จะไมใชก าลงกดบงคบดวยความรนแรง แตจะใชการโนมนาวกลอมเกลาใหยนยอมพรอมใจ เมอความคดนนกลายเปนความคด คานยมหลกของสงคมแลว ผทไมเหนดวยกจะกลายเปนคนผดปกต แปลกประหลาด และแปลกแยกจากสงคม


- 136 -

ดงนน การใชอ านาจของประชาชนและผปกครองกเปนสวนส าคญทกอใหเกดการปฏบ ตตามกฎหมาย ทเปนสวนส าคญตอการพฒนาความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยทปราศจากอ านาจครอบง าจากผปกครอง

2.2 ความเปนพลเมองทใหความส าคญกบชมชนของตน เปนการศกษาแนวคดและทฤษฎเกยวกบการเปนพลเมองทตองใหความส าคญกบชมชนของตน โดยการยอมเสยสละเวลาท างานเพอสวนรวม และการมสวนรวมกบชมชน

2.2.1 เสยสละเวลาท างานเพอสวนรวม การท างานเพอสวนรวม เปนการท างานของกลมคนทอาศยอยในพนทแหงหนง ม

ความรสกเปนพวกเดยวกน มศรทธา ความเชอ เชอชาต การงาน หรอมความรสกนกคด ความสนใจทคลายคลงกน มการเกอกลการเปนอยรวมกน (Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current English (1994, p.233) ดงนน การท างานเสยสละเพอสวนรวมจงจ าเปนตองอาศยการมปฏสมพนธระหวางกนทางสงคมของบคคลไปจนกระทงระดบสงคม ในการอยรวมกนในสงคมมนษยเราตองมการตดตอสมพนธและแลกเปลยนเรยนรกนและกนสอดคลองกบ ทฤษฎปรวรรตนยมหรอทฤษฎแลกเปลยน (Exchange Theory) ของ โฮเมนส ทเปนหลกทฤษฎหนงของสงคมวทยาทสามารถน าแนวความคดไปใชไดกบความสมพนธทางสงคมระหวางบคคลทมการอยรวมกนในสงคมมนษยเราและตองมผเสยสละการท างานเพอสวนรวม โดยตองมปฏสมพนธตอกน โฮเมนส (George Homans) จงพฒนาทฤษฎการแลกเปลยนจากการทดลองของสกนเนอร (B.F. Skinner) ทไดทดลองแสดงพฤตกรรมของนกพราบโดยวางเงอนไขการใหรางวล คอ เมลดขาว ถานกพราบ ไปจกทปมอนกจะไดรบการลงโทษโดยจะมกระแสไฟฟาดดออน ๆ จนเกดความเจบปวด และระคายเคอง ตอไปนกพราบกเกดการเรยนรตอพฤตกรรมของตนและจะแสดงออกซงพฤตกรรมทตนเองไดประโยชน คอ จกปมทตวมนจะไดเมลดขาวกนเมอมนตองการอาหาร

โฮเมนส จงเปรยบเทยบกบพฤตกรรมของมนษยซงไมแตกตางจากสตวอน คอคนเราจะคบหาสมาคมกนอยางใกลชดหรอขนอยกบการสนองตอบความตองการและท าประโยชนชวยเหลอกนมากนอยเพยงไรขนอยกบความตองการและผลประโยชน ซงเปนตวก าหนดพฤตกรรมของคนทอยรวมกน ในดานเศรษฐกจการสญเสยประโยชนไดรบรางวลและการไดก าไรเปนความรสกส านกพนฐานในการคบหาสมาคม การกระท าอยางใดอยางหนงกด การใหบรการแกอกฝายหนงกด คนเรากจะแสดงพฤตกรรมตอผอน ซงจะท าใหตนเองไดรบประโยชนมากทสดถงจะสญเสยอะไรไปแลว ผลตอบแทนกคอรา งวลหรอก าไรจ านวนมากจากผอนเปนการสนองตอบ

นกทฤษฎการแลกเปลยนอนคนหนง คอ เบลา (Peter M. Blau) ไดย าถงสงทจะไดรบการตอบแทนเปนสงกระตนใหคนเราคบหาสมาคมกน นอกจากการแลกเปลยนใหระดบปจเจกชนแลว เบลา ยงไดขยายถงการกระท าสงทเปนประโยชนตอสวนรวม เชน การจดสรางทพกผโดยสารของผสมครในสมยเลอกตง เปนตน กถอวาเปนการแลกเปลยนทกวางออกไปในระดบสงคมดวย (Johnson, 1981 : 362) การ


- 137 -

ทผเลอกตงบางสวนไปเลอกผแทน เพอเปนการแลกเปลยนกบทรพยสนกบทรพยสนผลประโยชน ความยกยอง ความสะดวกสบาย หรอต าแหนงหนาททคาดวาจะไดรบ สวนผสมครรบเลอกตงกใชเงนบาง ผลประโยชนบาง การยกยองนบถอวาเปนกลมเดยวกนบางหรอต าแหนงหนาทบางใหแกผสนบสนนลงคะแนนใหแกตนเปนการแลกเปลยนกบคะแนนเสยงทตนไดรบ

โฮเมนส ไดสรปทฤษฎการแลกเปลยนวามลกษณะส าคญ 5 ประการ คอ 1. ถาอดตมสถานการณกระตนเฉพาะอยางใดอยางหนงเปนเหตใหการกระท าของบคคลไดรบ

รางวลแลว และหากมสถานการณกระตนท านองเดยวกนขนในปจจบนอก บคคลนนกจะกระท าอยางเดยวกนหรอคลายกนกบในอดตอก

2. ภายในระยะเวลาจ ากดระยะหนง หากการกระท าของบคคลเปนประโยชนกบอกบคคลหนงมากเพยงใด ผไดรบประโยชนกจะแสดงพฤตกรรมบอยขนเพยงนน

3. ยงการกระท าอยางใดอยางหนงของบคคลเปนประโยชนตอบคคลอกคนหนงมากเพยงใด เขากจะกระท ากจกรรมทไดรบประโยชนนนบอยเพยงนน

4. ยงบคคลหนงไดรบการกระท าอนเปนประโยชนจากอกบคคลหนงบอยมากเพยงใด บคคลนนจะยงรสกวาการกระท านนมคาลดนอยลงเพยงนน

5. ยงบคคลหนงมความรสกวา กฎเกณฑการแลกเปลยนไมยตธรรมแกเขามากขนเพยงใด เขากจะแสดงการโกรธมากขนเพยงนน (สญญา สญญาววฒน, 2540: 100-104)

จากแนวคดและทฤษฎดงกลาว จะเหนไดวาบคคลใด บคคลหนงทมปฏสมพนธระหวางกนแลวยนยอมเสยสละเวลาท างานเพอสวนรวมยอมตองมเหตผลและแรงจงใจ ฉะนนการทจะใหบคคลใด บคคลหนงยอมเสยสละเพอสวนรวมจงเปนไปไดยากหากไมมสงจงใจหรอไดรบผลกระทบโดยตรง ดงนนการเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยกเชนเดยวกน บคคลตองยอมเสยสละเพอสวน เพอตอรองกบหนวยงานของรฐเพราะประชาชนคอผมสวนไดเสยกบหนวยงานของรฐโดยตรง

2.2.2 การมสวนรวมกบชมชน การมสวนรวมของประชาชนกบชมชนมหลายมตทงทางการเมอง การบรหารปกครอง การ

พฒนาและการมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย โดยนกวชาการไดใหความหมายของการมสวนรวมของประชาชน ดงน

ความหมายของการมสวนรวมของประชาชน ขานและแมคนเวน (Khan and Mcniven, 1984, อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2555)

นยามเอาไววา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การมสวนรวมของประชาชนกลมใดกลมหนงในกระบวนการของรฐบาลโดยผานวธการทมโครงสรางและกระบวนการทยอมรบกน

แลงตน (Langton, 1978, อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2555) อธบายค าวา “การมสวนรวมของประชาชน” ประกอบดวยค า 2 ค า ค าหนงไดแก “การมสวนรวม” (participation) ซงหมายความตรงตววาหมายถง “เขาไปมสวนรวม” (take part) สวนอกค าหนง คอ “ประชาชนหรอพลเมอง” (citizen) ซง


- 138 -

ความหมายตรงตววาหมายถง ประชาชนทอาศยอยในเมองหรออาศยอยางถกตองตามกฎหมาย (a legal inhabitant) แลงตนวเคราะหวา “การมสวนรวมของประชาชน” ตองมคณลกษณะ 3 อยางประกอบกน ไดแก 1. กจกรรม (activities) 2. รฐบาล (government) และ 3. บคคล (persons) และในทสด แลงตน นยามการมสวนรวมของประชาชนหรอพลเมองวาหมายถง “กจกรรมทมเปาหมาย ซงประชาชนเขาไปมสวนเกยวของกบหนวยการเมองทเขาอาศยอยอยางถกตองตามกฎหมาย”

ดาย (Dye, 1997 : 317) อธบายวา ตามอดมคตแลวการปกครองในระบอบประชาธปไตยปรารถนาใหพลเมองมสวนรวมกบรฐบาลอยางกวางขวาง ไมวาจะอยในฐานะผออกเสยงเลอกตง นกกจกรรม สมาคม สมาชกกลมผลประโยชน ผปฏบตงาน และผสมครรบเลอกตง แมวาในความเปนจรงอาจหาคนมสวนรวมเชนนนไดยาก แตนกชมชนนยมยกยองคณคาของการมสวนรวมของพลเมองทางตรง และเหนวาการมสวนรวมไมใชเพยงการออกเสยง แตตองมสวนรวมเปนกลมและประชมกนท างานกบชมชน เพอแกปญหาของชมชน นกชมชนนยมเหนวา ชมชนตองพดคยกนเรองของตนเอง โดยการประชมแบบเผชญหนา เรยนรจากกนและกนกลายเปนคนทมความอดทนตอทรรศนะทแตกตางสรางมตรภาพและหาทางแกไขปญหารวมกน ในสหรฐอเมรกา นกชมชนนยมเรยกรองใหมประชาธปไตยแบบมสวนรวม (participatory democracy) เพอเปนวธการแสวงหาความหมายในชวตตามหลกททอกเกอวลล (Tocqueville) ยกยองการประชมเมอง (town meetings) และการมจตอาสา (volunteerism)

คนงนจ ศรบวเอยม และคณะ (2545, อางถงใน ธเนศวร เจรญเมอง, 2553 : 285) กลาววา การมสวนรวมทางการเมองของประชาชนม 6 ขน เรยงตามล าดบจากต าสดไปหาสงสด ไดแก

1. การใหขอมล 2. การเปดรบความคดเหนของประชาชน 3. การปรกษาหารอ 4. การวางแผนรวมกน 5. การรวมปฏบต 6. การควบคมโดยประชาชน นาสงเกตวารปแบบการมสวนรวมดงกลาวเปนอกแบบหนงนนคอ เปนการพฒนาของระบอบ

ประชาธปไตยทเนนการเลอกตงไปสการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมทางการเมอง ดงจะเหนไดจากการใชค าวา “การใหขอมล” (รฐใหขอมล ไมใชประชาชนขอทราบขอมล) “การเปดรบฟงความคดเหน” (รฐจดเวทใหประชาชนแสดงความคดเหน ไมใชประชาชนยอมมสทธแสดงความคดเหนหรอขอออกความคดเหน) ฯลฯ 2.3 ความเปนพลเมองทใหความกบอสรภาพในการรบรขาวสารทกาวหนา และทนสมยเปนการศกษาแนวคดและทฤษฎเกยวกบการใหความส าคญกบความมอสรภาพในการรบรขาวสารทกาวหนาและทนสมย โดยพลเมองจ าเปนตองมความรเกยวกบการเมองการปกครอง มการตดตามผลและวเคราะหการท างานเชงนโยบายของภาครฐ และสามารถวเคราะห หรอแสดงความคดเหนทางการเมองได


- 139 -

2.3.1 มความรเกยวกบการเมองการปกครอง การมความรเกยวกบการเมองการปกครอง มความส าคญอยางยงในระบอบการเมองการปกครองแบบประชาธปไตย เพอใหประชาชนสามารถเปนพลเมองทดและสามารถรบรการท างานของภาครฐ รสทธและหนาทของตนเอง โดยหลกในการเปนพลเมองทดในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยประชาชนจ าเปนตองรเรอง รปแบบการปกครองประชาธปไตยแบบผแทน รปแบบการปกครองระบอบประชาธปไตยในระบบรฐสภาวามลกษณะอยางไร หลกการจดระเบยบราชการแผนดน หลกการกระจายอ านาจ

2.3.2 การตดตาม และวเคราะหการท างานเชงนโยบายของภาครฐ การตดตาม และการวเคราะหการท างานเชงนโยบายของภาครฐ ซงเปนองคประกอบของความเปนพลเมองทใหความส าคญกบอสระในการรบรขาวสารทกาวหนาและทนสมย โดย Ira Sharkansky (1970, อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2551) ไดนยามนโยบายสาธารณะไววา นโยบายสาธารณะ คอ กจกรรมทกระท าโดยรฐบาลซงครอบคลมกจกรรมทงหมดของรฐบาล อาทเชน การจดการศกษา การจดสวสดการ รวมทงขอก าหนด และระเบยบในการควบคม และก ากบการด าเนนกจกรรมของปจเจกบคคลและนตบคคลทงมวล ตลอดจนการด าเนนงานของหนวยงานของรฐ การก าหนดนโยบายหนงๆ ขนมา ยอมตองเปนนโยบายทมคณคาและมประโยชนตอฝายตางๆ ทมสวนไดสวนเสย ดงน 1. ฝายขาราชการ นโยบายสาธารณะจะเปนตวก าหนดแนวทางการด าเนนงานภายในหนวยงาน เมอรฐบาลก าหนด นโยบายขนมาแลว ขาราชการจะเปนผน านโยบายไปสการปฏบต 2. ฝายรฐบาล มความส าคญในแง เปนผก าหนดนโยบาย ในดานตางๆ เพอแกไขปญหาทจะเกดขน และตอบสนองตอความตองการของประชาชน 3. ฝายประชาชน ภาคประชาชนถอเปนผไดรบผลกระทบในเชงนโยบาย รวมถงภาคประชาชนสามารถเขามาตดตามและตรวจสอบการท างานของนโยบายภาครฐ ไดตามกระบวนการตามระบอบประชาธปไตย ทฤษฎการวเคราะหนโยบาย ความหมายของการวเคราะหนโยบาย Thomas R. Dye (อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ) กลาววา การวเคราะหนโยบายเปนการวเคราะหปญหาของสงคมทเปนวทยาศาสตร และสอดคลองกบความเปนจรง ดวยเหตนนกวเคราะหนโยบายสวนใหญ จงสนใจทจะพฒนาการอธบายทเหมาะสมมากวา การเสนอแนะทางเลอกในการตดสนใจ ตอปญหานโยบายทก าลงเผชญอย Dye กลาววา การวเคราะหนโยบายเปนเรองทเกยวของกบการอธบาย (Explanation) มากกวาการเสนอแนะ (Prescription) เปนการแสวงหาอยางจรงจงถงสาเหตและผลของนโยบาย โดยใชระเบยบวธทางวทยาศาสตร และการวเคราะหนโยบายเปนความพยายามทจะพฒนาและทดสอบขอเสนอทวไปเกยวกบสาเหต และผลของนโยบาย


- 140 -

James E. Anderson (1975:8) เหนวาการวเคราะหนโยบายเกยวของกบการตรวจสอบ (Examination) และการพรรณนาสาเหตและผลของนโยบาย โดยท าการวเคราะหการกอรป (Policy Formation) เนอหา (Policy Content) และผลกระทบ (Policy impact) ของนโยบายเฉพาะเรอง ทฤษฎการประเมนผลนโยบายสาธารณะ การประเมนผลนโยบายมความส าคญตอการวเคราะหนโยบายเนองจากเปนเทคนคทใชหลกเหตผลและเปนระบบ ดงทกลาวไวแลว ในเรองของการวเคราะหนโยบาย 2.3.3 สามารถวเคราะหและแสดงความคดเหนทางการเมอง

ความเปนพลเมอง (Citizenship) คอ รากฐานส าคญของวฒนธรรมทางการเมองของประชาธปไตย ทตองเรมตนเองฐานพลเมองทมความสมพนธกบรฐและมบทบาทตระหนกถงสทธและบทบาทหนาททางการเมอง และเปนภาครฐเปดโอกาสใหภาคประชาชนสามารถแสดงความคดเหนทางเมองไมวาจะเปนกรณประชาสงคม ประชามต เปนตน โดยกอใหเกดกระบวนการมสวนรวมทางการเมองอยางเหนไดชด


3.1 ประชากร การศกษาการความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตย ของประชาชนจงหวดสงขลา

ประชากรทตองการศกษาในครงน คอ ประชาชนผมสทธเลอกตง (อายตงแต 18 ปขนไป) รวมทงสนจ านวน 981,666 คน จากจ านวนประชากรทงหมด 1,381,852 คน โดยแบงพนทศกษาตามลกษณะการแบ ง เ ขตการ เล อกต ง แบ ง ออก เป น 8 เ ขต ม ร ายละ เ อ ยดด ง ต อ ไปน ( อ า ง อ งข อม ลจ าก www.songkhla.go.th/detail/2982) เขตท 1 ประกอบดวย อ าเภอเมองสงขลา เขตท 2 ประกอบดวย อ าเภอหาดใหญ (เฉพาะเทศบาลนครหาดใหญ เทศบาลเมองคลองแหและต าบลคลองอตะเภา) เขต 3 ประกอบดวย อ าเภอหาดใหญ (เฉพาะเทศบาลต าบลคเตา ต าบลฉลง ต าบลทงใหญ ต าบลทาขาม เทศบาลต าบลน านอย เทศบาลเมองควนลง ต าบลทงต าเสา และและเทศบาลเมองคอหงส และอ าเภอนาหมอม) เขตท 4 ประกอบดวย อ าเภอระโนด อ าเภอกระแสสนธ อ าเภอสทงพระ และอ าเภอสงหนคร (เฉพาะต าบลมวงงาม ต าบลบางเขยด เทศบาลต าบลชะแล ต าบลวดขนน และต าบลร าแดง) เขตท 5 ประกอบดวย อ าเภอสงหนคร (เฉพาะต าบลปากรอ ต าบลปาขาด ต าบลท านบ ต าบลชงโค และเทศบาลเมองสงหนคร) อ าเภอควนเนยง อ าเภอบางกล า และอ าเภอรตภม เขตท 6 ประกอบดวย อ าเภอหาดใหญ (เฉพาะต าบลพะตง เทศบาลต าบลพะตง เทศบาลต าบลบานไร และเทศบาลเมองบานพร) อ าเภอคลองหอยโขง และอ าเภอสะเดา (ยกเวนต าบลส านกแตว และเทศบาลต าบลส านกขาม) เขตท 7 ประกอบดวย อ าเภอนาทว อ าเภอสะบายอย และอ าเภอสะเดา (เฉพาะต าบลส านกแตวและเทศบาลต าบลส านกขาม) เขตท 8 ประกอบดวย อ าเภอจะนะ และอ าเภอเทพา


- 141 -

3.2 กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการศกษาวจยครงน ผ วจยไดก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชสตรการ

ค านวณ(Toro Yamane, 1973) ไดประชากรตวอยาง จ านวน 400 คน โดยงานวจยในครงน ผวจยก าหนดกลมตวอยางโดยใชการสมอยางงาย โดยแบงเปนตวแทนของประชากรในจงหวดสงขลา จากจ านวน 8 เขตการเลอกตง ใหเหลอ 2 เขตการเลอกตงดวยวธการจบฉลาก ดงนน ผวจยจงท าการสมกลมตวอยางแบบงาย (Sample random sampling) ดวยวธการจบสลาก ผลลพธทไดคอ ตวแทนจากเขตเลอกตง เขตท 4 ไดแก อ าเภอสงหนคร และ เขตท 5 ไดแก อ าเภอควนเนยง โดยเกบขอมลเขตการเลอกตงละ 400 คน

3.3 การวเคราะหขอมล การวจยครงนรวบรวมขอมล โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอและวเคราะหขอมลทางสถต ดงน

สวนท 1 วเคราะหขอมลโดยใชคามชฌมเลขคณต ( ) คาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) สวนท 2 ทดสอบความแตกตางของคาเฉลยระหวางกลมตวอยาง 2 กลม โดยใชการทดสอบคาท (t-test)


จากการศกษาความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา ผวจยเลอกอธบายตามวตถประสงคดงน

1) เพอวดระดบความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา 2) เพอเปรยบเทยบความแตกตางความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยระหวางประชาชน

จงหวดสงขลาตามเขตการเลอกตง วตถประสงค 1 ระดบความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตย

วตถประสงคขอท 1 เพอวดระดบความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตย ของประชาชนจงหวดสงขลา พบวา ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา อยใน

ระดบมาก โดยมคาเฉลย ( ) เทากบ 3.83 และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD.) เทากบ 0.56 เมอพจารณาเปนรายเขตการเลอกตง พบวา เขตเลอกตงท 1 มความเปนพลเมองทง 3 ดานสง

กวา เขตเลอกตงท 2 โดยมคาเฉลย ( ) เทากบ 3.88 (SD.) เทากบ 0.57, และ 3.77 (SD.) เทากบ 0.55

ตามล าดบ ทงนแสดงคาเฉลย ( ) รายดานไดดงน

1. ดานความเปนพลเมองกบวถวฒนธรรม มคาเฉลย ( ) เทากบ 4.05 (SD.เทากบ .59) และ 3.97 (SD.เทากบ .55) ตามล าดบ

2. ดานความเปนพลเมองทใหความส าคญกบชมชนของตน มคาเฉลย ( ) เทากบ 3.84 (SD. เทากบ .65) และ 3.73 (SD. เทากบ .59) ตามล าดบ

3. ดานความเปนพลเมองทใหความส าคญกบอสรภาพในการรบรขาวสารทกาวหนาและทนสมย

มคาเฉลย ( ) เทากบ 3.77 (SD. เทากบ .71) และ 3.62 (SD. เทากบ .66) ตามล าดบ

X

X

X

X

X

X

X


- 142 -

วตถประสงค 2 ผลการเปรยบเทยบระดบความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตย วตถประสงคขอท 2 เพอเปรยบเทยบความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชน

จงหวดสงขลา แสดงไดดงตาราง 1 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลาระหวางเขตการเลอกตงท 1 และเขตเลอกตงท 2

ตาราง 1 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลาระหวางเขตการเลอกตงท 1 และเขตเลอกตงท 2

ตวแปร N S.D. Mean Difference Sig. ประชาชนใน 800 3.83 0.5384 .11077* .003 เขตเลอกตงท 1 400 3.88 0.5755 เขตเลอกตงท 2 400 3.77 0.5512

หมายเหต : * p < .05 จากตาราง 1 พบวา ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา

ระหวางเขตการเลอกตง มความแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และเมอพจารณาตวแปรท านายเพมเตมเปนรายดานกยงพบวา ทกดานมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 แสดงไดดงตาราง 2

ตาราง 2 ผลการเปรยบเทยบคาเฉลยของตวแปรระหวางเขตเลอกตงท 1 กบ เขตเลอกตงท 2 ตวแปรท านาย MeanDifference Sig วถวฒนธรรม ความส าคญกบชมชน

.07857*

.10525* .045 .011

ความส าคญกบอสรภาพในการรบรขาวสารทกาวหนาและทนสมย .14850* .001 หมายเหต : * p < .05 จากตาราง 2 ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนในจงหวดสงขลาเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานวถวฒนธรรม ดานการใหความส าคญกบชมชน และดานการใหความส าคญกบอสรภาพในการรบรขาวสาร ความกาวหนาและทนสมย มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

สรป

วตถประสงค 1 ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนจงหวดสงขลา อยในระดบมาก โดยมคาเฉลย ( ) เทากบ 3.83 และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD.) เทากบ 0.56 จะเหนไดวาประชาชนในจงหวดสงขลาสวนใหญมความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยอย ในระดบมาก ซงถอไดวาประชาชนในจงหวดสงขลาใหความส าคญกบการมสวนรวมทางการเมอง สอดคลองกบทอรสโตเตล ไดกลาวไววา พลเมองทดควรรและมความสามารถทงเรองกฎระเบยบและการถกควบคมโดย

X

X


- 143 -

กฎระเบยบดวย สอดรบกบทฤษฎสญญาประชาคม (The Social Contract Theory) ทมแนวคดใหความส าคญเกยวกบการอยรวมกนของมนษยทยอมตกลงกนกระท าสงหนงสงใดขนมารวมกน เพอเปนวถวฒนธรรมรวมกนททกคนจะตองปฏบต ซงมนกคดทส าคญ (บฆอร ยหมะ , 2559) เชน Thomas Hobbs (1588-1679 AD) กลาววา มนษยมสทธตามกฎธรรมชาต (Natural Law) กฎธรรมชาตสามารถเขาใจไดโดยการใชเหตผล แตในสงคมมนษยคนทเขมแขงกดขคนทออนแอ ท าใหชวตเตมไปดวยความวนวาย โหดราย เพอใหสงคมมนษยมสนต มนษยจงยอมมอบสทธทมอยตามธรรมชาตใหกบองคอธปตย ให มอ านาจสทธขาดในการปกครองรฐ John Locke (1632-1704 AD) กลาววา มนษยมเหตผล สภาพตามธรรมชาตของมนษยมแตสนตสข แตเพอหาหลกประกน แกปญหา ขอขดแยง มนษยไดตกลงกนดวยความสมครใจเปนเอกฉนท ท าสญญาเพอกอตงรฐขน เพอใหรฐท าหนาทรกษาสทธตามธรรมชาตของมนษย (ชวต เสรภาพและทรพยสน) และJean Jaques Rousseau (1912-1778 AD) กลาววา สภาพธรรมชาตไมนาอย มนษยจงตกลงกนเปนเอกฉนททจะกอตงชมชนทางสงคม Social Community และ อ านาจอธปไตยมอยในมนษยทกรปทกนาม เมอมนษยมาอยรวมกนเปนหม จนเกดสงคมขนกไดสญญา กอพนธะผกพนกนโดยชดเจนวา จะมอบอ านาจทตนมอยใหกบสงคมรวมกน เรยกวา สญญาประชาคม ประชาชนเปนเจาของอ านาจอธปไตย และเปนผอยใตอ านาจอธปไตยทมอบไวแกสงคม จะเหนไดวาจากแนวคดทงสามของสญญาประชาคมจงหมายถง การทปจเจกชนทกคนยอมยกสทธตามธรรมชาต ใหแกองคอธปตย Sovereign ซงองคอธปตยจะตองสนองตอบตอเจตจ านงทวไป (General Will) ของชมชน อ านาจอธปไตยเปนของชมชนและอยทชมชน เชนเดยวกนกบท Keith Faulk (2000) ทไดกลาวเนนย าถงสทธความเปนพลเมองมความส าคญมากกวาสงอนใด เพราะจะท าใหประชาชนแตละคนไดรบสทธขนพนฐานในฐานะทเปนพลเมอง (กฤษฎา แกวเกลยง, 2559)

วตถประสงค 2 ความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนในจงหวดสงขลาเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ดานวถวฒนธรรม ดานการใหความส าคญกบชมชน และดานการใหความส าคญกบอสรภาพในการรบรขาวสาร ความกาวหนาและทนสมย มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบงานวจยของถวลวด บรกล )2555 ( ทพบวาความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชน ดานวถวฒนธรรม ดานการใหความส าคญกบชมชน และดานการใหความส าคญกบอสรภาพในการรบรขาวสาร ความกาวหนาและทนสมย มความแตกตางกนตามลกษณะของแตละภมภาค ซงชใหเหนวาวถวฒนธรรมของแตละพนทหรอชมชนทมความแตกตางกนจะมลกษณะความเปนพลเมองทแตกตางกนมการยอมรบวถวฒนธรรมทแตกตางกน อาทเชนการออกไปใชสทธเลอกตง และการปฏบตตามกฎหมาย เพราะแตละวถวฒนธรรมจะใหความส าคญกบชมชนทแตกตางกนอาจจะเปนเพราะการเหนความส าคญของการท างานเพอสวนรวมทตางกน หรออาจจะถกอ านาจครอบง าจากฝายการเมองใหปฏบตตามแตไมมสทธในการแสดงความคดเหน หรออาจจะถกจงใจใหเชอในสงทผอนน าเสนออยแลวหรอเชอตวแทนมากเกนไป ท าใหประชาชนไดอสรภาพในการรบรขาวสารทแตกตางกนจนน ามาสการใหความส าคญตอความเปนพลเมองทแตกตางกนได


- 144 -


ควรมการจดท าหลกสตรการความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยใหกบประชาชนทมความเหมาะสมกบลกษณะพนทตางๆ ทมลกษณะทางวถวฒนธรรม ลกษณะความเปนชมชน และการใหความส าคญกบอสรภาพในการรบรขาวสาร ความกาวหนา และทนสมยทเหมาะสมกบลกษณะของทองถน

ขอจ ากดในการวจย

ดวยขอจ ากดของระยะเวลาและงบประมาณในการท างานวจย ท าใหงานวจยชนนจ าเปนตองเลอกกลมตวอยางเชงพนทไมครอบคลมทงจงหวดโดยการเลอกตามการแบงเขตการเลอกตงเพยงสองเขตการเลอกตงและจบฉลากเลอกเพยงหนงอ าเภอในแตละเขตเขตการเลอกตง เพอความสะดวกในการเกบขอมล


งานวจยชนนเปนสวนหนงจากการวจยเรองความเปนพลเมองตามระบอบประชาธปไตยของประชาชนกลมจงหวดสงขลา สตล ทไดรบการสนบสนนงบประมาณจากมหาวทยาลยหาดใหญ


ถวลวด บรกล และรชวด แสงมหะหมด. (2555). ความเปนพลเมองในประเทศไทย. รายงานการประชมทางวชาการสถาบนพระปกเกลา ครงท 13 ประจ าป 2554. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา.

ปรญญา เทวานฤมตรกล. (2554). การศกษาเพอสรางพลเมอง : พฒนาการเมองไทยโดยสรางประชาธปไตยท “คน” : http://www.fnfthailand.org/node/84.

รฐศรนทร วงกานนทและคณะ. (2554). รายการศกษาแนวทางการสรางส านกความเปนพลเมองแกเยาวชน. กรงเทพฯ : ส านกงานสภาพฒนาการเมอง สถาบนพระปกเกลา.

บฆอร ยหมะ.(2559). ความรบองตนเทางรฐศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย (พมพครงท 4 )

วรพทย มมากและชวนทร ฉายาชวลต. (2547). หนาทพลเมองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข. กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการการเลอกตง.

วชรพล พทธรกษา. (2551). Gramsci: แนวคดการครองอ านาจน าและกลมประวตศาสตร. มหาวทยาลยเทยงคน. สบคนออนไลน เมอวนท 4 เมษายน 2560; http://v1.midnightuniv.org/midnight2544/0009999447.html

ณทธนท เลยวไพโรจน. (2557). หนงสอเรยนรายวชาพนฐานกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา : หนาทของพลเมอง วฒนธรรมและการด าเนนชวตในสงคม. กรงเทพฯ : สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ.

สมบต ธ ารงธญวงศ . (2545). การเมอง : แนวความคดและการพฒนา. กรงเทพฯ: ส านกพมพเสมาธรรม.


- 145 -

ธเนศวร เจรญเมอง. (2548). แนวความคดวาดวยความเปนพลเมอง. วทยาลยพฒนาการปกครองทองถน. สถาบนพระปกเกลา. กรงเทพฯ: บรษทโรงพมพ คลงวชา จ ากด.

ทนพนธ นาคะตะ. (2525). รฐศาสตร : ทฤษฎ แนวความคด ปญหาส าคญและแนวทางศกษาวเคราะหการเมอง. กรงเทพฯ : หจก.บรรณกจเทรดดง.

Dilys M. Hill, Citizens and Cities.(1994) Urban Policy in the 1990s. NY: Harvester pp.10-11 John Stuart Mill, (1861). Representative Government, Chapter 15 pp.379-380 Ranney Austin. (1993). The Governing: Introduction to Political Science. 6th ed. London:

Prentice Hall International. Abowitz & Harnish. (2006). Contemporary Discourses of Citizenship, in Review of

Education Research. Kahne Joseph , Westheimer Joel. (2004). Education the “Good Citizen”: Political choice and

pedagogical goals, in American Political Science Association Journal. Vol.37. Rogers M.Smith. (2002). Political Citizenship: Foudations of Right in Handbook of Citizenship

Studies, edited by Engin F Isin and Bryan S Turner, London :SAGE, p.105-106. Thomas Janoski and Brain Gran. (2002). Political Citizenship : Foundation of Rights in

Handbook of Citizenship Studies, edited by Engin F Isin and Bryan S Turner, London :SAGE, p.13-14.


- 146 -

สมรรถนะในการปฏบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร

Competencies in the operation of supervisor in the industrial zone of Prachinburi province

อดศกด สบธรรมมา

คณะวทยาศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา วทยาเขตสระแกว Email: [email protected]

-------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงค 1) เพอศกษาระดบสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร 2) เพอศกษาแนวทางการพฒนาสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร กลมตวอยางทใชในการศกษาไดแก หวหนางานทเกยวของกบการผลตในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร จ านวน 280 คน และผใหขอมลซงเปนผจดการฝายบรหารทรพยากรมนษยจ านวน 7 คน เครองมอทใชเปนแบบสอบถามและแบบสมภาษณ สถตทใชในการวเคราะห ขอมล ประกอบดวย คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหเน อหาส าหรบขอมลเชงคณภาพทไดจาก การสมภาษณเชงลก ผลการวจยพบวา 1) ระดบสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบรในภาพรวมและทกดานอยในระดบมาก 2) แนวทางการพฒนาสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร พบวาควรไดรบการอบรมเพอเพมพนความรทเกยวของกบงานอยเสมอๆ ตลอดจน มการสอนงานจากหวหนางานอยางตอเนอง มการประเมนการท างานตามระยะเวลาทก าหนด การมสวสดการทด เปนตน

ค าส าคญ: สมรรถนะ, เขตอตสาหกรรม



- 147 -

ABSTRACT

The purposes of this study were 1) to examine the existing competency levels of the supervisor’s operation in the industrial zone of Prachinburi province; 2) to propose the guidelines for developing supervisor’s operation competencies. The population and sample include head of production-related jobs in the industrial zone of Prachinburi province. The data were collected amount of 280 respondents and additional seven human resource managers were selected to be interviewed. Research instruments were used in data collection: a questionnaire and an in-depth interview guide. The statistical analysis employed were percentage, Mean (X), standard deviation (S.D.) The results of the study revealed that 1) the overall current job competency levels of the supervisor’s operation were at a high level; 2) the guidelines for supervisor’s operation include receive training to increase knowledge related work is always there, as well as coaching from supervisors continued assessment work by the scheduled time a good welfare, etc.

Keywords: Competency, industrial zone


- 148 -

บทน า

ในสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว การด าเนนธรกจเพอใหไดผลก าไร ในระดบสงในแตละองคกรธรกจจ าเปนตองน าระบบการบรหารงานตาง ๆ มาใชในหนวยงานและจ าเปนอยางยงทจะตองพจารณาเลอกใชใหเหมาะสมกบบรบททตองการโดยทหลกการบรหารองคกรทส าคญซงเปนแนวคดพนฐานเกยวกบการบรหารจดการองคกร คอ หลกการ 4 M’s ทตองใหความส าคญโดยเรมจาก คน (Man) เงน (Money) วสดอปกรณ (Material) และการบรหารงาน (Management) ซงทรพยากรทมความส าคญทสดคอ คน เพราะวาคนเปนสวนส าคญทสดทท าใหงานส าเรจถาขาดคนแลวงานทกอยางกจะไมบรรลความส าเรจ กลาวไดวาทรพยากรมนษยทเปนปจจยหลกและความส าคญตอการแขงขนทางธรกจ เพราะหากองคกรตาง ๆ มทรพยากรดานอน ๆ เหมอนกนแลว แตผปฏบตในองคกรตางกนกยอมสงผลใหการด าเนนงานตางกนไปดวย (ชชย สมทธไกร, 2550) องคกรจ านวนมากไดน าแนวคดเรองสมรรถนะ (competency) มาใชเปนเครองมอในการบรหาร จดการดานทรพยากรมนษยเพอใหทรพยากรมนษยทมอยมศกยภาพและสมรรถนะอยางตอเนองใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม กาวทนการเปลยนแปลง ดงนนในระยะยาว ปจจยทจะตดสนอนาคตขององคกรจงไมใชสนคาและบรการแตจะเปนสมรรถนะขององคกร ซงเกยวของกบขดความสามารถบคคลโดยตรงเพราะถาบคลากรในองคกรมสมรรถนะทดแลวจะท าใหมความสามารถในการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพน าไปสประสทธผลทองคการตองการซงสอดคลองกบแนวคดของ Gibson et al. (1973) ทมความเหนวาประสทธผลขององคกรเกดจากความสมพนธของ ประสทธผล 3 ระดบ คอระดบบคคล ระดบกลม และระดบองคกร การใหความส าคญกบทรพยากรมนษยถอวามความส าคญเพราะจดวาเปนทรพยากรทสามารถเรยนรและพฒนาเพอเพมขดความรความสามารถและศกยภาพไดอยางไมสนสด ซงมมมองตอการพฒนาและการเพมคณคาใหแกทรพยากรมนษยในเชงเศรษฐศาสตรถอวาเปนการลงทนทคมคา (ศรณย พมพทอง, 2557) ศกยภาพการพฒนาในพนทของจงหวดปราจนบร ปจจบนมการจางงาน 82,564 คน จ านวนเงนลงทน 290,386 ลานบาท เปนทตงของเขตประกอบการอตสาหกรรมกบนทรบร ตงอยในอ าเภอกบนทรบร พนท 2,563 ไร สวนอตสาหกรรม 3 แหง คอ สหพฒนาอนเตอรโฮลดง ตงอยใน อ.กบนทรบร พนท 2,068 ไร 304 อนดสเตรยลปารค ตงอยใน อ.ศรมหาโพธ พนท 7,500 ไร โรจนะอนดสเตรยลแมเนจเมนท ตงอยใน อ.ศรมหาโพธ พนท 3,998 ไร และนคมอตสาหกรรมไฮเทคกบนทรบร ตงอยใน อ.กบนทรบร พนท 1,075 ไร สภาพเศรษฐกจจงหวดปราจนบรในไตรมาส 3 ป 2559 อตสาหกรรมทมผลตภณฑมวลรวมสง 3 อนดบแรก ไดแก 1.สาขาการอตสาหกรรม มมลคา 149,170 ลานบาท หรอรอยละ 81.40 ของ GPP 2.การขายสง การขายปลก การซอมแซมยานยนต จกรยานยนต ของใชสวนบคคล และของใชในครวเรอนมมลคา 12,714 ลานบาท หรอรอยละ 6.9 ของ GPP 3.สาขาบรหารราชการ และการปองกนประเทศ รวมทงการประกนสงคมภาคบงคบ มมลคา 3,703 ลานบาท หรอรอยละ 3 ของ GPP เพอตอบรบการขยายตวของภาคอตสาหกรรมในปราจนบร แผนของจงหวดจงเนนเรองการพฒนาทรพยากรมนษย


- 149 -

อยางเตมทเพอรองรบกบนวตกรรมและการผลตผลตภณฑใหมๆในสาขาการอตสาหกรรมอกทงกระบวนการผลตทตองใชเทคโนโลยชนสง บคลากรในสายการผลตโดยเฉพาะหวหนางานจะตองมบทบาทในการดแลพนกงานระดบปฏบตการใหท างานไดอยางมประสทธภาพเพอใหไดผลตภณฑทมคณภาพและตนทนต า อกทงตองพฒนาใหมความพรอมทจะรองรบกบการเปลยนแปลง จากสภาพปจจบนโรงงานอตสาหกรรมโดยเฉพาะหวหนางานยงขาดทกษะ ความรและคณลกษณะทเหมาะสมทจะท างานไดอยางมประสทธภาพ จากการศกษางานวจยทเกยวของกบปญหาการบรหารของหวหนางานของ แพรวพรรณ บญฤทธมนตร (2550) พบวาหวหนางานในโรงงานอตสาหกรรมอเลกทรอนกสขนาดใหญยงไมรหลกและวธการสอนงานทถกตอง รวมถงการขาดทกษะในการถายทอดความรไปยงผใตบงคบบญชา จากเหตผลดงกลาว จะเหนไดวาทรพยากรมนษยมบทบาทและความส าคญตอการด าเนนธรกจในสาขาการอตสาหกรรม เพราะทรพยากรมนษยมสวนส าคญมากในการผลกดนใหองคกรประสบความส าเรจดงนนการศกษาวจยในครงนเพอทจะศกษาสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร เนองจากเปนกลมธรกจทมความส าคญมากอกสาขาหนงทสงผลตอระบบเศรษฐกจในจงหวดปราจนบรและสงผลถงการจางงาน ซงผลการวจยในครงนอาจเปนประโยชนตอการพฒนาธรกจภาคอตสาหกรรมโดยการอาศยทรพยากรมนษยทนบเปนทรพยากรทมคาทสดขององคกรและเปนก าลงขบเคลอนไปสความส าเรจ

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาระดบสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร 2. เพอศกษาแนวทางการพฒนาสมรรถนะของของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร


การทบทวนวรรณกรรมของการวจยครงนมงศกษาระดบสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร โดยการศกษาคนควาเอกสาร ต ารา งานวชาการในหวขอดงน สมรรถนะ (Competency) เปนเครองมอชนดหนงทมความส าคญตอการบรหารทรพยากรมากขนองคกรชนน าตาง ๆ ไดน าเอาระบบสมรรถนะมาเปนพนฐานในการพฒนาทรพยากรบคคลอยางเปนระบบ สามารถใชทรพยากรไดอยางถกทศทางและคมคากบการลงทน นอกจากนยงเปนการสรางมลคาเพมใหแกบคลากรในองคกรอกแนวทางหนงดวย ดงนน สมรรถนะจงมความส าคญตอการบรหารทรพยากรบคคลขององคกร (ธนษฐา ชวพฒนพนธ, 2555) สมรรถนะ เปนพฤตกรรมของบคคล ซงจะมความรทกษะ พฤตกรรมทแตกตางกนขนอยกบวา ใครจะสามารถดงตวตนของตนเอง หรอเขาใจในความคดของตวเองไดมากนอยเพยงไร ซงบางสวนเปนพฤตกรรมทแอบแฝงจะเหนรไดเมอไดเกดเหตการณตองคดหรอตดสนใจความโดดเดนจงจะแสดงออกมา หรอการคนหา ตวตนเพอใหพบกบสมรรถนะทซอนเอาไวออกมาใชซงสามารถน าพาองคกรไปสเปาหมาย (อเนก เทยนบชา, 2552) สรปแนวทางในการ


- 150 -

ก าหนดระดบของสมรรถนะไว 3 ดาน 1.ก าหนดตามบทบาทสายการบงคบบญชา 2.ก าหนดตามความเชยวชาญ 3.ก าหนดตามเกณฑคณภาพ/มาตรฐานคณภาพสากล สมรรถนะจะมวตถประสงคเพอการพฒนาบคลากร โดยก าหนดจากพฤตกรรมของผทมผลการปฏบตงานดซงการพฒนาบคคลกรนจะตองเปนไปตามแนวทางทองคการตองการ การจะเปนสมรรถนะหลกนจงไมสามารถลอกเลยนกนไดเพราะแตละองคการยอมมความตองการบคลากรทมลกษณะแตกตางกน (จรประภา อครบวร, 2549) สมรรถนะประกอบดวยองคประกอบตางๆ 5 สวน คอ 1. ความร (Knowledge) คอ ความรเฉพาะในเรองทตองรทเปนสาระส าคญส าหรบวชาชพ เชน ความรเกยวกบเครองจกรเครองกล 2. ความคดเหนเกยวกบตนเอง (Self – Concept) คอ เจตคตคานยมและความคดเหนเกยวกบภาพลกษณของตนหรอสงทบคคลเชอวาตนเองเปน เชน ความมนใจในตนเอง 3. ทกษะ (Skills) คอ สงทบคคลกระท าไดดและฝกปฏบตเปนประจ าจนเกดความช านาญ เชน ทกษะของหมอฟนในการอดฟนโดยไมท าใหคนไข รสกเสยวเสนประสาทหรอเจบ 4. แรงจงใจหรอแรงขบภายใน (Motive) เปนแรงจงใจหรอแรงขบภายในซงท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมทมงไปสเปาหมายหรอมงสความส าเรจ5. ลกษณะประจ าของบคคล (Traits) เปนสงทอธบายถงบคคลนน เชน คนทนาเชอถอและไววางใจไดหรอลกษณะเปนผน า (อานนท ศกดวรวชญ, 2547)

วธการด าเนนวจย

ประชากรเปาหมายการวจยครงน เปนการวจยเพอส ารวจสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร โดยประชากรเปาหมายทศกษานนคอ พนกงานระดบหวหนางานขนไปทเกยวของกบการผลตในสถานประกอบการผผลตผลตภณฑในเขตอตสาหกรรมจง หวดปราจนบร ซงมสถานประกอบการจ านวน ทงหมด 833 แหง (สภาอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร, มถนายน 2557) หนวยวเคราะหในการวจยครงน คอ หวหนางานการผลตขนไปทเกยวของกบการผลตในโรงงานอตสาหกรรมในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ผวจยจงก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใชการค านวณหาขนาดกลมตวอยางของ Taro Yamane ทระดบความเชอมน 95% ไดจ านวน 265 ราย ผวจยไดบวกเพมจ านวนเผอความคาดเคลอนจากการเกบรวบรวมขอมลไมไดอก 10% (ธานนทร ศลปจาร, 2555) ดงนน ขนาดของกลมตวอยางทงสน 292 ราย พบวาการตอบกลบแบบสอบถามในการวจยทสามารถใชวเคราะหไดทงหมดจ านวน 280 ฉบบ เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน ไดแก แบบสอบถามเกยวกบสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร เพอศกษาระดบสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางาน และแบบสมภาษณเพอศกษาแนวทางการพฒนาในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร แบบสอบถามสรางขนโดยยดหลกจากการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของโดยแบง แบบสอบถามออกเปน 3 ตอน คอตอนท1 แบบสอบถามเกยวกบลกษณะปจจยสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 6 ขอ มลกษณะค าถามแบบปลายปด ผตอบแบบสอบถามสามารถเลอกตอบ


- 151 -

ค าตอบเดยวประกอบดวย1. เพศ 2. อาย 3. ระดบการศกษา 4. ระยะเวลาในการท างาน 5.ต าแหนงงาน 6. ขนาดของธรกจ ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบสมรรถนะการปฏบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบรซงประกอบดวย 1. สมรรถนะดานความร จ านวน 6 ขอ 2. สมรรถนะดานทกษะจ านวน 6 ขอ 3. สมรรถนะดานความคดเหนเกยวกบตนเอง จ านวน 6 ขอ 4. สมรรถนะดานลกษณะประจ าของบคคล จ านวน 6 ขอ 5. สมรรถนะดานแรงขบภายใน จ านวน 6 ขอ แบบสอบถามตอนท 2 นมลกษณะแบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) โดยม 5 ระดบ ตามแบบของลเครท (Likert) ตอนท 3 ขอเสนอแนะอน ๆ มลกษณะเปนค าถามแบบปลายเปด (open-ended questions) เพอใหผตอบแบบสอบถามไดแสดงความคดเหนโดยอสระ การวเคราะหขอมล ในการวเคราะหขอมลทเกบรวบรวมไดนน ผวจยจะท าการตรวจสอบความถกตองและความสมบรณทกฉบบ แลวจงน าไปเขารหสขอมล (code) ตามทไดก าหนดไว จากนนจงท าการวเคราะห ดวยโปรแกรมส าเรจรปเพอประมวลผลทางสถต โดยการด าเนนการตามขนตอนดงน ขนท1 วเคราะหขอมลเกยวกบขอมลคณลกษณะทวไปของผตอบแบบสอบถามในตอนท 1 โดยการแจกแจงความถ หาคารอยละ (percentage) ขนท2 การวเคราะหขอมลระดบสมรรถนะการปฏบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร จากแบบสอบถามตอนท 2 ซงแสดงผลการวเคราะหขอมลเรยงล าดบจากคาเฉลยมากไปหานอยตามล าดบทงโดยรวมและรายดาน โดยใหคะแนนตามเกณฑทก าหนดไวดงน ให 5 คะแนน มสมรรถนะในการปฏบตงาน อยในระดบมากทสด ให 4 คะแนน มสมรรถนะในการปฏบตงาน อยในระดบมาก ให 3 คะแนน มสมรรถนะในการปฏบตงาน อยในระดบปานกลาง ให 2 คะแนน มสมรรถนะในการปฏบตงาน อยในระดบนอย ให 1 คะแนน มสมรรถนะในการปฏบตงาน อยในระดบนอยทสด ขนท3 วเคราะหแนวทางการพฒนาสมรรถนะในการปฏบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ใชวเคราะหเชงเนอหา


ผลการวเคราะหขอมล การวเคราะหระดบสมรรถนะในการปฏบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ผวจยใช วธการหาคาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) โดยน าเสนอผลการวเคราะหในภาพรวมและน าเสนอผลการวเคราะหรายดานไดแกดานความร ดานทกษะ ดานความคดเหนเกยวกบตนเอง ดานลกษณะประจ าของบคคลและดานแรงขบภายใน รายละเอยดดงน


- 152 -

สมรรถนะ Mean S.D. ระดบ ดานลกษณะประจ าของบคคล (Traits) ดานความคดเหนเกยวกบตนเอง (Self – Concept) ดานแรงขบภายใน (Motive) ดานความร (Knowledge) ดานทกษะ (Skill)

4.13 4.08 3.85 3.80 3.77

0.67 0.65 0.70 0.69 0.71

มาก มาก มาก มาก มาก

รวม 3.92 0.68 มาก ระดบสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร พบวา ในภาพรวมมคาเฉลยอยในระดบมาก (Mean = 3.92) โดยสมรรถนะทมคาเฉลยมากทสดคอ ดานลกษณะประจ าของบคคล มคาเฉลยอยในระดบมาก (Mean = 4.13) รองลงมาคอดานความคดเหนเกยวกบตนเอง มคาเฉลยอยในระดบมาก (Mean = 4.08) ดานแรงขบภายใน มคาเฉลยอยในระดบมาก (Mean = 3.85) ดาน ความร มคาเฉลยอยในระดบมาก (Mean = 3.80) และดานทกษะมคาเฉลยอยในระดบมาก (Mean = 3.77) ผลการวเคราะหขอมลทวไป ในการวจยเรองนกลมตวอยางทวจยซงมขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเปนเพศชาย อาย 41-50 ป มระดบการศกษาปรญญาตร มระยะเวลาในการท างานมาแลวมากกวา 20 ป ท างานในต าแหนงหวหนาแผนก ขนาดธรกจของผตอบแบบสอบถามสวนใหญขนาดเลก แนวทางการพฒนาสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร จากการสมภาษณผจดการฝายบรหารทรพยากรมนษยของสถานประกอบการในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร จ านวน 7 คน มสาระส าคญดงน 1. แนวทางการพฒนาสมรรถนะทางดานความร การศกษาแนวทางการพฒนาสมรรถนะการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ดานความร ผใหสมภาษณเหนวาจะตองทดสอบความรความสามารถอยเปนระยะๆ ตามความเหมาะสมในแตละแผนก มทนการศกษาใหพนกงานศกษาตอ หวหนางานมการสอนงานและกระตนใหพนกงานเกดการเรยนรสงตางๆ จดใหมหองแหงการเรยนรส าหรบพนกงานพรอมจดใหมคอมพวเตอรและอนเตอรเนต จดใหผงโครงสรางการบรหารงาน มคมอ กฎระเบยบการปฏบตงานใหกบพนกงานทกคนทกแผนก ควรจดใหมการอบรมความรในแผนกทรบผดชอบและอบรมในเรองทไดมการส ารวจจากความตองการจากพนกงาน 2. แนวทางการพฒนาสมรรถนะทางดานทกษะ การศกษาแนวทางการพฒนาสมรรถนะการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ดานทกษะ ผใหสมภาษณเหนวา ทางสถานประกอบการประสานงานกบหนวยงานภาครฐ เชน กรมพฒนาฝมอแรงงานเพอเพมระยะเวลาและ


- 153 -

จ านวนชวโมงการอบรมในแตละปใหมากขน เพอเพมพนทกษะในการท างานโดยเนนอบรมดานทกษะการใชภาษาองกฤษ มการจดตารางการสอนงานจากหวหนางานใหชดเจน มการเชญวทยากรจากภายนอกมาบรรยายใหกบบคลากรนอกเหนอจากการใหหวหนางานสอนงานเพยงอยางเดยว จะท าใหบคลากรไดรบความรและประสบการณทดกวา จะเปนวธทเกดประสทธผลมากขน 3. แนวทางการพฒนาสมรรถนะทางดานความคดเหนเกยวกบตนเอง การศกษาแนวทางการพฒนาสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ดานความคดเหนเกยวกบตนเอง ผใหสมภาษณเหนวา ทางสถานประกอบการควรมการจดท าคมอการปฏบตงาน (Manual) แจกจายใหกบพนกงานทกคน มการก าหนดเปาหมายของงานอยางชดเจนเพอใหพนกงานท างานบรรลวตถประสงคมงผลสมฤทธของงานเปนหลก ก าหนดการเรยนรทเหมาะสมควรมงเนนใหเกดการแลกเปลยนประสบการณโดยผมประสบการณและประสบความส าเรจในสายอาชพเปนผถายทอดประสบการณเพอใหผปฏบตงานไดเรยนรเชอมโยงกบประสบการณของตนเองและเกดความเขาใจตนเองรวมถงเกดความตองการมสวนรวมในการออกแบบแผนการพฒนาของตนเอง 4. แนวทางการพฒนาสมรรถนะทางดานลกษณะประจ าของบคคล การศกษาแนวทางการพฒนาสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ดานคณลกษณะประจ าของบคคล ผใหสมภาษณเหนวา สถานประกอบการ เปดโอกาสใหพนกงานปรบปรงตนเองอยเสมอโดยน าผลสรปจากการประเมนผลการด าเนนงานจากหนวยงานในแตละระยะเวลาและก าหนดใหหนวยงานมการตดตามการประเมนผลการด าเนนงานรวมพจารณาหาแนวทางในการพฒนาทเหมาะสมกบตนเอง เปนการชวยผลกดนใหบคลากรเกดการพฒนาในระดบสมรรถนะหลกของตนตามเกณฑมาตรฐานทหนวยงานไดก าหนดไวใหสงขน 5. แนวทางการพฒนาสมรรถนะทางดานแรงขบภายใน การศกษาแนวทางการพฒนาสมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ดานแรงขบภายใน ผใหสมภาษณเหนวา มการปรบขนเงนเดอนพนกงานตามความเหมาะสมโดยพจารณาจากผลงานเปนหลก ใชหลกเกณฑทเปนไปตามนโยบายของรฐบาล ควรจดใหมโบนสหรอเงนรางวลประจ าปในทก ๆ ป เพอเปนขวญก าลงใจในการท างาน สงผลใหสามารถทมเทการท างานได อยางเตมประสทธภาพ จดใหมหอพกส าหรบพนกงานใกล ๆ สถานประกอบการเพอความสะดวกในการเดนทางมาท างานและทส าคญควรจดใหมเงนทนส ารองเลยงชพเพอความมนคง

สรป

ผลการศกษาพบวา สมรรถนะในการปฎบตงานของหวหนางานในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร พบวา หวหนางานมสมรรถนะการปฏบตงานอยในระดบมากโดยดานทมคาเฉลยสงสด คอ ดานลกษณะประจ าของบคคล อาจเปนเพราะหวหนางานมความเชอมนในความสามารถของตนเองและตองการขอมลยอนกลบเพอทราบผลการท างานของตนเอง พนกงานทเกดปญหาในการท างาน มความ


- 154 -

พยายามทจะแกไขปญหาทเกดขนอยางรอบคอบทสดและเตมใจและทมเทความพยายามอยางเตมทในการปฏบตงานเพอใหบรรล เปาหมายทวางไว รวมทงพฒนาตนเองอยเสมอเพอพฒนาศกยภาพในการท างานนอกจากนยงมความมงมนพยายามเพอใหมความกาวหนาในการท างานและถาพนกงานไดอยในสภาพแวดลอมทท าใหเกดความพงพอใจในการท างานไดท างานตรงกบความถนดและความสามารถของตนเองสามารถน าประสบการณมาใชใหไดรบการยอมรบจากเพอนรวมงาน ทงนหวหนางานรบทบาทหนาทของตนเอง รบผดชอบในการท างานแนวทางการพฒนาสมรรถนะเนนการพฒนาโดยอาศยการแลกเปลยนหรอตอยอดประสบการณมความสอดคลองกบลกษณะการเรยนรในสถานทท างานแบบไมเปนทางการเปนการเรยนรทยดเปนศนยกลาง (Learner-Centered Focus) รวมถงบทเรยนทไดเรยนรสบเนองมาจากประสบการณการท างานของผเรยนเอง ดานความรและทกษะทสนบสนนในการปฏบตงาน พนกงานของบรษทมความสามารถในการน าเสนอขอมลตางๆ เพอถายทอดแกผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาไดเปนอยางด และมความรความสามารถและกลาแสดงความคดเหนบนพนฐานความรทตนมไดเปนอยางด ในการพฒนาศกยภาพของพนกงานการเพมคณคางานในงานทมระดบหรอคางานสงกวางานทหวหนางานไดรบมอบหมายในปจจบน จะสงผลใหพนกงานท างานในขอบเขตงานทสงมากขนและพนกงานมโอกาสในการตดสนใจมากขน เปนการชวยกระตนสงเสรมใหมความพรอมทจะรบผดชอบงานในต าแหนงงานทสงขนตอไป


การศกษาวจยครงนส าเรจไดดวยความกรณาอยางยงจาก คณไสว เชอสาวถ กรรมการผจดการบรษท เวสเทรน ดจตอล (ประเทศไทย) จ ากด สาขาปราจนบร ดร.ดลก มลวงษ ผจดการอาวโสและคณสมโชค ไสลเพชรผจดการแผนกทรพยากรบคคล บรษท โตชบา เซมคอนดคเตอร (ประเทศไทย) จ ากด ทกรณาใหขอเสนอแนะในการปรบปรงและใหขอคดเหนตลอดจนแกไขขอบกพรองตาง ๆทใชในการวจยครงนอกทงขอขอบพระคณผจดการฝายบรหารทรพยากรมนษยในเขตอตสาหกรรมจงหวดปราจนบร ทใหความรวมมอและอ านวยความสะดวกในการเกบรวบรวมขอมล ตลอดจนขอขอบคณหวหนางานสายการผลตทกคนทมสวนท าใหวจยฉบบนส าเรจลลวงไดดวยด


จรประภา อครบวร. (2549). สรางคนสรางผลงาน. กรงเทพฯ :ก. พลพมพ. ชชย สมทธไกร. (2550). การสรรหา การคดเลอก และการประเมนผลการปฏบตงานของบคลากร. (พมพ

ครงท 2). กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ดลก มลวงษ. (2553). ปจจยทสงผลตอสมรรถนะและการพฒนาหลกสตรฝกอบรมเพอเสรมสรางสมรรถนะ

ของหวหนางานการผลตในโรงงานอตสาหกรรมฮารดดสกไดรฟ. ดษฎนพนธ . กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง


- 155 -

ธนษฐา ชวพฒนพนธ. (2555). ความตองการพฒนาความรทางบญชของบคลากรสวนการคลง สงกดองคการ บรหารสวนต าบลในพนทจงหวดนนทบร. นนทบร: มหาวทยาลยราชพฤกษ

ธานนทร ศลปจาร. (2555) การวจยและวเคราะหขอมลทางสถตดวย SPSS และ AMOS. (พมพครงท 13). กรงเทพฯ: หางหนสวนสามญบสซเนสอารแอนดด

แพรวพรรณ บญฤทธมนตร. (2550). การฝกอบรมเพอเพมประสทธภาพการสอนงานใหกบหวหนางานในโรงงานอตสาหกรรมอเลกทรอนกส: กรณศกษา บรษท แคลคอมพ อเลกทรอนกส (ประเทศไทย) จ ากด (มหาชน). ปรญญานพนธการศกษาดษฎบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ศรณย พมพทอง. (2557). ปจจยเชงสาเหตทเกยวของกบความคงอยในองคการของพนกงานมหาวทยาลยสายวชาการในประเทศไทย. วารสารบรหารธรกจ ปท 37 ฉบบท 142 เมษายน – พฤษภาคม 2557.

อเนก เทยนบชา. (2552). การพฒนาสมรรถนะหลกเพอเตรยมคนเขาสงาน. ดษฎนพนธ ปร.ด. (เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา). กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเทคโนโลย พระจอมเกลาพระนครเหนอ.

อานนท ศกดวรวชญ. (กรกฎาคม-กนยายน 2547). “แนวความคดเรองสมรรถนะ Competency: เรองเกาท เรายงหลงทาง,” Chulalongkorn Review. 16(64): 57-78.

อไร รตนเมธาธร. (2553). การด าเนนงานตามสมรรถนะหลกของบคลากรสงกดองคการบรหาร สวนจงหวด อบ ล ร าช ธ าน . ว ท ย าน พนธ ศศ . ม . ( ร ฐ ป ระศาสนศาสตร ) . ข อนแก น : มหาวทยาลยขอนแกน

Gibson, J. L., Ivancevich, J.M. and Donnelly, J.H. (1973). Organizational: Structure, Process, Behavior. Texas: Business Publications, Inc.


- 156 -

กลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนของไทยใชยตการสนทนาทมความขดแยง

Linguistic Strategies Used by Thai Private Enterprises to Terminating Conflict Talk

พรรณธร ครฑเนตร

คณะวทยาศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา วทยาเขตสระแกว E-mail: [email protected]

-------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอศกษากลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนของไทยใชยตการสนทนาทมความขดแยง และอภปรายเกยวกบปจจยพนฐานทางสงคมวฒนธรรมทมผลตอการเลอกใชกลวธ โดยใชแนวคดทางดานวจนปฏบตศาสตร ขอมลทใชในการศกษาน ามาจากการตอบแบบสอบถามของพนกงานองคกรเอกชนในจงหวดกรงเทพมหานครและปราจนบร จ านวน 150 คน ในแบบสอบถามไดก าหนดสถานการณความขดแยง 3 สถานการณ คอ 1) สถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา 2) สถานการณทมความขดแยงกบเพอนรวมงาน และ 3) สถานการณทมความขดแยงกบผใตบงคบบญชา ผลการศกษาพบวา กลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนของไทยใชยตการสนทนาทมความขดแยงม 5 กลวธคอ การประนประนอม การออกจากสถานการณ การใชอ านาจ การยอมตาม และการเปลยนประเดนการสนทนา สวนปจจยพนฐานทางสงคมวฒนธรรมทนาจะมผลตอการเลอกใชกลวธยตการสนทนาทมความขดแยงของพนกงานองคกรเอกชนคอ ลกษณะสงคมแบบองกลม และความคดเรอง “หนา”

ค าส าคญ: การสนทนาทมความขดแยง, ความขดแยงในองคกร, วจนปฏบตศาสตร



- 157 -

ABSTRACT

This research aims to study linguistic strategies which Thai private enterprises use for terminating conflict talk. It also explores basic socio-cultural factors related. The framework adopted here are pragmatics. Data used in the study was taken from questionnaires of Thai private enterprises in Bangkok and Prachinburi 150 people. The questionnaire have three situations, they are: 1) conflicts with superiors; 2) conflicts with colleagues; and 3) conflicts with subordinates. Results show that there are five linguistic strategies that Thai private enterprises use to terminate conflict talk. That is compromise; withdrawal; dominant; submission and standoff. To analyze basic socio-cultural factors influencing how private enterprises adopt the linguistic strategies. The study shows that the concepts of collectivism and face influence the adoption of the strategies used for terminating conflict talk.

Keywords: conflict talk, conflict in organization, pragmatics


- 158 -

บทน า

องคกรเปนหนวยงานทเกดจากการรวมตวของกลมบคคลซงมจดมงหมายทจะด าเนนงานหรอกระท ากจกรรมตาง ๆ รวมกน โดยทวไปแลวในการด าเนนงานของทกองคกร บคคลในองคกรจะตองมการพดคยหรอตดตอสอสารกนเพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพและบรรลเป าหมายหรอวตถประสงคทก าหนดไว ตามแนวคดทางดานการสอสารในองคกร รปแบบการสอสารในองคกรสามารถจ าแนกออกเปน 3 ลกษณะ ลกษณะแรกคอ การสอสารทางดง เปนการสอสารจากผบงคบบญชาไปสผใตบงคบบญชา การสอสารลกษณะนมกจะเปนการสงงาน การอนมตตามขอเสนอ เปนตน ลกษณะตอมาคอ การสอสารแนวตง การสอสารลกษณะนเปนการสอสารจากผใตบงคบบญชาไปสผบงคบบญชา เชน การขออนมต การเสนอรายงาน สวนการสอสารลกษณะสดทายเปนการสอสารระหวางบคคลทมต าแหนงหนาทการงานในระดบเดยวกน เชน การเรยนรงาน การสรางความสมพนธ เปนตน (วชย โวหารด, 2541) อยางไรกตามไมวาบคคลในองคกรจะตดตอสอสารกนดวยรปแบบใด ในระหวางการสนทนาหรอพดคยกยอมมโอกาสทจะเกดความขดแยงกนไดอยเสมอทงนเนองจากมนษยทกคนมความรสกนกคด ความเชอ และความตองการทแตกตางกน ในอดตทผานมาคนสวนใหญมแนวคดหรอความเชอเกยวกบความขดแยงทเกดขนในองคกรวาเปนสงทไมด กอใหเกดความแตกแยก และท าใหการปฏบตงานของบคคลในองคกรไมมประสทธภาพ แตในปจจบนความคดความเชอเกยวกบเรองดงกลาวไดเปลยนแปลงไป กลาวคอ ความขดแยงในองคกรถอเปนปจจยหนงทชวยกระตนหรอสงเสรมใหบคคลในองคกรปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2534) อยางไรกดในมมมองของคนไทยยงคงเหนวาความขดแยงเปนสงทควรหลกเลยงและจดการใหหมดสนไปเพอจะไดอยรวมกนอยางสงบสข ดงจะสงเกตไดจากส านวนของไทยหลายส านวนทสอนใหคนไทยจดการความขดแยงโดยใชวธการประนประนอมหรออะลมอลวยใหแกกน เชน “ลดราวาศอก” “ผอนสนผอนยาว” “รกยาวใหบน รกสนใหตอ” เปนตน จากการส ารวจงานวจยทศกษาเกยวกบการยตความขดแยงในองคกรของไทยพบวา งานวจยสวนใหญเปนการศกษาทางดานนเทศศาสตร การจดการองคกร การจดการการสอสารองคกร ไดแก งานวจยของสนย ศรโพธ (2553) ศกษาเกยวกบกระบวนการสอสารเพอแกไขความขดแยงระหวางกระทรวงเกษตรและสหกรณกบกลมเกษตรกรทเปนหนสน งานวจยของ Boonsathorn (2007) ศกษาเปรยบเทยบวธการจดการความขดแยงของพนกงานชาวไทยและพนกงานชาวอเมรกนทท างานในบรษทรวมลงทนของตางชาตในประเทศไทย งานวจยของ Katejulasriroj (2011) ศกษาเปรยบเทยบวธการแกไขความขดแยงของพนกงานชาวไทยและพนกงานชาวญปนทท างานในองคกรหลากเชอชาตในประเทศไทย รวมทงศกษาปจจยเรอง “หนา” วามผลตอการเลอกใชวธการแกไขความขดแยงของพนกงานชาวไทยและพนกงานญปนดวยหรอไม งานวจยของศรนทรา สกลวรยะธรรม (2552) ศกษากระบวนการสอสารเพอจดการความขดแยงในองคกร กรณสหภาพแรงงานรฐวสาหกจธนาคารกรงไทย สวนงานวจยทางดานภาษาทศกษาเกยวกบกลวธยตความขดแยงในองคกรของไทยนน เทาทผวจยไดศกษายงไมพบวามงานวจยใด


- 159 -

ศกษาในประเดนดงกลาว ดวยเหตดงกลาวนผวจยจงสนใจจะศกษากลวธทางภาษาทใชยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกรเอกชนของไทย โดยมค าถามวจยสองขอคอ 1) พนกงานองคกรเอกชนใชกลวธทางภาษาใดบางในการยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกร และ 2) พนกงานองคกรเอกชนเลอกใชกลวธทางภาษาใดมากทสด และมปจจยพนฐานทางสงคมวฒนธรรมใดบางทมผลตอการเลอกใชกลวธดงกลาว ในการศกษาครงนจะใชขอมลจากการตอบแบบสอบถามของพนกงานองคกรเอกชน สวนแนวคดทน ามาใชเปนแนวทางในการวเคราะหขอมล ผวจยจะอาศยแนวคดวจนปฏบตศาสตร (pragmatics) และแนวคดเรองกลวธลดหรอยตความขดแยงเปนส าคญ


1. วเคราะหกลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนของไทยใชยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกร 2. แจงนบความถการปรากฏใชกลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนของไทยใชยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกร

แนวคด

แนวคดทใชในการวเคราะหกลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนใชยตการสนทนาทมความขดแยง ไดแก แนวคดเรองกลวธลดหรอยตความขดแยง และแนวคดเรองวจนกรรม

1. แนวคดเรองกลวธลดหรอยตความขดแยง การลดหรอยตความขดแยงเปนประเดนทมผศกษาวจยและเสนอแนวคดไวอยาง

หลากหลาย แนวคดทมผกลาวถงและนยมใชเปนแนวทางในการศกษาทางดานจตวทยาและการจดการองคกรคอ แนวคดของ Rahim (1983) (Boonsathorn, 2007) สวนในการศกษาทางดานภาษานนมงานวจยของพรรณธร ครธเนตร (2557) ซงศกษากลวธทางภาษาทใชยตการสนทนาทมความขดแยงในภาษาไทย ผลการศกษาพบวา ผพดภาษาไทยใชกลวธยตการสนทนาทมความขดแยง 5 กลวธ คอ

1) การออกจากสถานการณ คอ การทฝายหนงถอนตวออกจากวงสนทนาทก าลงมความขดแยง ซงอาจจะกลาวถอยค าหรอแสดงกรยาทาทางเพอใหอกฝายทราบวาตนเองตองการยตการสนทนา 2) การใชอ านาจ คอ การใชอ านาจบงคบใหอกฝายยตการสนทนาทมความขดแยง 3) การเปลยนประเดนการสนทนา คอ การทฝายใดฝายหนงเปลยนประเดนการสนทนาจากประเดนทก าลงมความขดแยงกนอยนนไปเปนประเดนอนเพอใหการสนทนาทก าลงมความขดแยงอยในขณะนนไดยตลง 4) การยอมตาม คอ การทฝายใดฝายหนงกลาวถอยค าหรอแสดงกรยาทาทางใหอกฝายรบรวาตนยอมรบฟงความคดเหนหรอยนยอมกระท าตามความคดเหนของอกฝายโดยมไดถกบงคบใหกระท า


- 160 -

5) การประนประนอม คอ การทฝายหนงยอมอะลมอลวยใหอกฝายโดยมเงอนไขหรอไมมเงอนไขกไดเพอใหการสนทนาทมความขดแยงยตลง

ในการศกษาครงนผวจยจะน าแนวคดของพรรณธร ครธเนตร (2557) มาใชเปนเกณฑในการจ าแนกกลวธ ทงนเพราะแนวคดเรองกลวธลดหรอยตความขดแยงทพรรณธร ครธเนตร (2557) เสนอไวนาจะมความเหมาะสมมากทสดส าหรบการศกษากลวธลดหรอยตความขดแยงในมมมองทางภาษา

2. แนวคดเรองวจนกรรม แนวคดเรองวจนกรรมของ Searle (1969, 1976) เปนอกแนวคดหนงทน ามาใชใน

การศกษาครงน กลาวคอ น ามาใชวเคราะหถอยค าทพนกงานองคกรเอกชนใชยตการสนทนาทมความขดแยงวาถอยค าดงกลาวเปนวจนกรรมใดแลวจงน ามาจ าแนกวาเปนกลวธใด

Searle ไดเสนอแนวคดไววาการทจะตดสนวาถอยค าใดมเจตนาอยางไร เราไมสามารถพจารณารปภาษาทปรากฏเพยงอยางเดยวได แตตองพจารณาเงอนไขตาง ๆ ในปรบทการสอสารนนดวย เพราะบางครงรปภาษาอาจไมตรงกบเจตนาทผพดตองการจะสอ เงอนไขในการแสดงวจนกรรมท Searle เสนอไวม 4 ประการคอ

1) เงอนไขเนอความ (propositional content) คอ รายละเอยดทเปนเนอหาของถอยค านน

2) เงอนไขเบองตนหรอเงอนไขเกยวกบปจจยพนฐาน (preparatory precondition) คอ เงอนไขเบองตนเกยวกบความคด ความเชอทผพดและผฟงจะตองมมากอน

3) เงอนไขความจรงใจ (sincerity condition) คอ ความคด ความรสก และความตองการทแทจรงของผพดทกลาวถอยค านน

4) เงอนไขจ าเปนหรอเงอนไขเกยวกบสาระส าคญ (essential condition) คอ จดมงหมายของการสอเจตนานน (Searle, 1969 อางถงในณฐพร พานโพธทอง, 2553)

เงอนไขในการแสดงวจนกรรมท Searle เสนอไวนจะชวยท าใหการจ าแนกประเภทของวจนกรรมและตความเจตนาของถอยค าทใชสอสารมความแมนย ามากขน ผวจยจงน าแนวคดดงกลาวมาใชเปนเกณฑในการจ าแนกกลวธทางภาษาบางกลวธทคสนทนาใชยตการสนทนาทมความขดแยง เชน การขอรอง การแนะน า การสง เปนตน


การศกษาวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (qualitative research) ซงมวธด าเนนการศกษาดงน

1. ส ารวจและศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในขนตนผวจยจะศกษาแนวคดวจนปฏบตศาสตร (pragmatics) และแนวคดเรองกลวธลดหรอยตการสนทนาทมความขดแยงเพอใชเปนแนวทางส าหรบการวเคราะหการยตการสนทนาทมความ


- 161 -

ขดแยง จากนนจงจะรวบรวมงานวจยทศกษาเกยวกบกลวธทใชลดหรอยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกรของไทย เชน งานวจยของ Boonsathorn (2007) Katejulasriroj (2011) เปนตน

2. คดเลอกกลมตวอยาง กลมตวอยางทใชเปนผบอกภาษาในงานวจยนคอ พนกงานองคกรเอกชนในจงหวด

กรงเทพมหานครและปราจนบร จ านวน 150 คน ซงมอายระหวาง 21 – 60 ป และปฏบตงานในองคกรนนมาแลวไมนอยกวา 1 ป

3. สรางเครองมอทใชในการวจย ผวจยจะจดท าแบบสอบถามจ านวน 1 ชด ในแบบสอบถามจะสมมตสถานการณความขดแยงขนมาจ านวน 3 สถานการณ คอ สถานการณความขดแยงกบผบงคบบญชา สถานการณความขดแยงกบเพอนรวมงาน และสถานการณความขดแยงกบผใตบงคบบญชา ซงผวจยไดศกษาขอมลเกยวกบความขดแยงในองคกรจากงานวจยทางดานการจดการองคกรและสอบถามขอมลจากผบรหารองคกรเอกชนหลาย ๆ องคกรแลวน าขอมลทไดมาใชเปนแนวทางในการสมมตสถานการณในแบบสอบถาม

4. เกบรวบรวมขอมล ผวจยไดน าแบบสอบถามไปใหพนกงานองคกรเอกชนองคกรตาง ๆ ในจงหวด

กรงเทพมหานครและปราจนบร จ านวน 150 คนตอบแบบสอบถาม จากนนผวจยจะตรวจสอบวาผบอกภาษาตอบแบบสอบถามครบถวนหรอไม หากผบอกภาษาตอบแบบสอบถามมาไมครบถวน ผวจยจะไมน าแบบสอบถามฉบบนนมาวเคราะห ซงแบบสอบถามทไดรบคนมาและมค าตอบครบถวนมจ านวนทงสน 111 ฉบบ

5. วเคราะหขอมลเบองตน ในขนตนผวจยจะน าค าตอบในแบบสอบถามมาวเคราะหทละสถานการณ เมอไดค าตอบ

ของแตละสถานการณแลว ผวจยจะน าค าตอบมาแบงเปนกลม 3 กลม ตามทใหเลอกตอบคอ “เงยบ” “พดกบผบงคบบญชา/เพอนรวมงาน/ผใตบงคบบญชา” และ “ใชวธอน” เมอจ าแนกขอมลเปนสามกลมแลว ผวจยจะน าขอมลของแตละกลมมาบนทกไวเพอน าไปวเคราะหตอไป 6. วเคราะหกลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนใชในการยตการสนทนาทมความขดแยง ในขนตนผวจยจะน าขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามกลมทตอบวา “พดกบผบงคบบญชา/เพอนรวมงาน/ผใตบงคบบญชาวา...” มาจ าแนกเปนถอยค าตาง ๆ โดยอาศยการเวนวรรคของบอกภาษาและเนอความเปนเกณฑ ตวอยาง

“เราเอาเขาทประชมดมย แลวคอยมาสรปกน” จากค าตอบขางตนน ผวจยจะแบงเปนถอยค า 2 ถอยค า คอ ก. เราเอาเขาทประชมดมย ข. แลวคอยมาสรปกน


- 162 -

หลงจากจ าแนกถอยค าแลว ผวจยจะน าขอมลทงหมดทไดจากการตอบแบบสอบถามมาวเคราะหกลวธโดยน าแนวคดเกยวกบกลวธลดหรอยตการสนทนาทมความขดแยงท พรรณธร ครธเนตร (2557) เสนอไวมาเปนแนวทางในการวเคราะห แตอยางไรกตามผวจยจะพจารณาจากขอมลทศกษาและปรบทเปนส าคญ สวนขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามกลมทตอบวา “เงยบ” นน ผวจยจะน าเหตผลทบอกภาษาอธบายมาบนทกไวเพอใชประกอบการวเคราะหเกยวกบปจจยทมผลตอการเลอกใชกลวธทางภาษา และขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถามกลมทตอบวา “ใชวธอน” ผวจยจะน าขอมลมาวเคราะหวาวธดงกลาวจดเปนกลวธทางภาษากลวธใด 7. แจงนบความถการปรากฏใชของกลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนใชยตการสนทนาทมความขดแยง เมอวเคราะหกลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนใชยตการสนทนาทมความขดแยงแลว ผวจยจะแจงนบความถการปรากฏใชของแตละกลวธวามความแตกตางกนหรอไม อยางไร พรอมทงอภปรายสาเหตการปรากฏของแตกลวธ ในการแจงนบความถในการปรากฏ ผวจยค านวณคาความถจากสตรค านวณตอไปน

อตราความถในการปรากฏ = จ านวนการปรากฏของแตละกลวธ 100

จ านวนการปรากฏของกลวธทใชยตการสนทนาทมความขดแยง 8. เขยนสรปผลการวจยและอภปรายผล


จากการศกษาขอมลทงหมดพบวา พนกงานองคกรเอกชนยตการสนทนาทมความขดแยงโดยใชกลวธทางภาษา 5 กลวธ คอ การประนประนอม การออกจากสถานการณ การใชอ านาจ การยอมตาม และการเปลยนประเดนการสนทนา ซงแตละกลวธมรายละเอยดดงน

1. การประนประนอม

การประนประนอม คอ การทฝายหนงยอมอะลมอลวยใหอกฝายโดยมเงอนไขหรอไมมเงอนไขกไดเพอใหการสนทนาทมความขดแยงยตลง (พรรณธร ครธเนตร, 2557) กลวธการประนประนอมทพนกงานองคกรเอกชนใชยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกรมทงหมด 4 ลกษณะ คอ

1.1 การขอใหอกฝายพจารณาความคดเหนทตนเสนอไปอกครง

ผวจยจดใหกลวธนเปนการประนประนอมลกษณะหนงทงนเพราะการทฝายหนงขอรองใหอกฝายพจารณาความคดเหนของตนอกครงมลกษณะเหมอนการผอนหนกผอนเบาใหแกกน


- 163 -

กลาวคอ ฝายทกลาวขอรองตองยอมลดอารมณโกรธของตนเองลงในระดบหนงจงจะกลาวขอรองอกฝายได และในขณะเดยวกนฝายทถกขอรองกตองยอมลดอารมณโกรธลงจงจะยอมกระท าตามทอกฝายขอรอง กลวธนเปนกลวธทพนกงานองคกรเอกชนเลอกใชเพอยตการสนทนาทมความขดแยงเพยงสถานการณเดยวคอ เมอมความขดแยงกบผบงคบบญชา ตวอยาง “อยากใหหวหนาพจารณาอกทคะ หากเราใชสอทกประเภทอาจจะเสยคาใชจายสนเปลองมากเกนไป และอาจจะสงผลเสยตามมาในภายหลงได หากเราศกษาขอมลทดแลว การใชสอเพยงสอเดยวอาจจะคมกวาใชทกสอโดยสนเปลองอกดวย” “ดฉนคดวาการประชาสมพนธองคกรนาจะมการศกษารายละเอยดของสอประเภทตาง ๆ กอนเพอใหองคกรของเราไดรบประโยชนจากการประชาสมพนธนน ๆ ไดอยางตมท หวหนาลองพจารณากอนมยคะ” “หวหนารบขอเสนอของหนไปพจารณาอกทนะคะ”

1.2 การขอใหอกฝายกระท าตามความคดเหนของตน

ผวจยจดใหกลวธนเปนการประนประนอมลกษณะหนงทงนเพราะการทฝายหนงขอรองใหอกฝายกระท าตามความคดเหนของตนมลกษณะเหมอนการผอนหนกผอนเบาใหแกกน กลาวคอ ฝายทกลาวขอรองตองยอมลดอารมณโกรธของตนเองลงในระดบหนงจงจะกลาวขอรองอกฝายได และในขณะเดยวกนฝายทถกขอรองกตองยอมลดอารมณโกรธลงจงจะยอมกระท าตามทอกฝายขอรอง กลวธการขอใหอกฝายกระท าตามความคดเหนของตนเปนกลวธทพนกงานองคกรเอกชนน าไปใชในการยตการสนทนาทมความขดแยงทงในสถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา ตวอยาง “สอแตละชนดมเปาหมายทตางกน ควรใชใหตรงเปาหมาย เราศกษารายละเอยดของสอแตละประเภทกอนเถอะครบ” “เราควรลองไวทอาคาร A กอนดมย เพราะใกลส านกงาน เวลาทเราจะน ามาใชสามารถใชไดทนท แตถากลววาไมมพนกงานรกษาความปลอดภย เรากจดตารางเวลาและแบงกนมาตรวจสอบ เรานาจะลองท าวธนดกอน ถาลองท าแลวสก 1 อาทตยไมด ถงคอยปรบวธใหมดมย” “สามารถชวยกนด าเนนการไดไหม”

1.3 การเสนอเงอนไขหรอขอตกลงทท าใหอกฝายพงพอใจ

Vuchinich (1990) อธบายไววา การทฝายใดฝายหนงเสนอเงอนไขหรอขอตกลงทท าใหอกฝายพงพอใจ เมอตางฝายตางยอมรบเงอนไขซงกนและกน การสนทนาทก าลงมความขดแยงอยนนยอมยตลง


- 164 -

กลวธนเปนกลวธทพนกงานองคกรเอกชนเลอกใชเพอยตการสนทนาทมความขดแยงทงในสถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา ตวอยาง “จะท าตามทหวหนาตองการคะ แตจะขอเกบขอมลเพอน าเสนอการลดขนตอนการท างานเพอลดเวลา ลดคาใชจาย และเกดประสทธภาพสงสด” “เราลองท ากนทงสองวธเลย แลวดสวาวธไหนมนดมากกวากน ถาวธของใครดกวากท าตามวธนน” “สวนไหนทพวกเราท าไดกท ากนเอง สวนไหนทท าไมไดกคอยจางเคามาท าแลวกน”

1.4 การขอใหอกฝายมความใจเยน

ผวจยจดใหการขอใหอกฝายมความใจเยนเปนกลวธการประนประนอมในลกษณะหนงทงนเนองจากการขอรองใหอกฝายมความใจเยนมลกษณะเหมอนการผอนหนกผอนเบาใหแกกน กลาวคอ ผทกลาวขอรองตองยอมลดอารมณโกรธของตนเองลงในระดบหนง จงจะกลาวขอรองใหอกฝายมความใจเยนได และในขณะเดยวกนฝายทถกขอรองใหมความใจเยนกตองยอมลดอารมณโ กรธลงตามทอกฝายขอรอง กลวธการขอใหอกฝายมความใจเยนเปนกลวธทพนกงานองคกรเอกชนใชในการยตการสนทนาทมความขดแยงสองสถานการณคอ สถานการณทมความขดแยงกบเพอนรวมงาน และสถานการณทมความขดแยงกบผใตบงคบบญชา ตวอยาง “ใจเยน ๆ เราคอยดกนอกทวาจะเอาไวทตกไหน” “ใจเยน ๆ คอยคยกน ดผลไดผลเสยกอนคอยวากน โอเคนะ”

2. การออกจากสถานการณ

การออกจากสถานการณ คอ การออกจากวงสนทนาทก าลงมความขดแยง ซงอาจจะกลาวถอยค าหรอแสดงกรยาทาทางเพอใหอกฝายทราบวาตนเองตองการยตการสนทนา (Vuchinich, 1990 : 132) การออกจากสถานการณทพนกงานองคกรเอกชนใชเพอยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกรสามารถจ าแนกได 3 กลวธคอ

2.1 การกลาวขอเลอนการสนทนา

การกลาวขอเลอนการสนทนา หมายถง การกลาวขอเลอนการสนทนาทก าลงด าเนนอยออกไปไวในภายหลง ถอยค าทใชในกลวธนจะแสดงใหอกฝายทราบอยางชดเจนวาตองการออกจากวงสนทนา โดยทไมสามารถตความเปนเจตนาอนได ถอยค าทมกปรากฏใช ไดแก “ขอไปศกษาขอมล/รายละเอยด” “ขอไปหาขอมลเพมเตม” “คอยคยกนอกท” “คอยมาสรปกน” กลวธนเปนกลวธท


- 165 -

พนกงานองคกรเอกชนน าไปใชในการยตการสนทนาทมความขดแยงทงในสถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา ตวอยาง “เดยวคยแลวสรปกนอกท” “เดยวเราหาขอสรปกนอกทนะ” “ดฉนขอเวลากลบไปหาขอมลทละเอยดเพอมาเสนอใหหวหนางานไดลองพจารณาขอมลดอกครง” “ขอกลบไปคดดกอน แตคณชวยท ารายละเอยดการบรการและคาใชจายแลวมาคยกนอกท” “คณลองศกษาการจดสมมนาด วเคราะหขอดขอเสยและงบประมาณแลวมาคยกนอกท ถาดแลวแนวโนมในการจดสมมนาแบบไหนดกวากเอาแบบนน”

2.2 การเดนออกจากวงสนทนา

ผวจยจดใหการเดนออกจากวงสนทนาเปนกลวธการออกจากสถานการณลกษณะหนง ถงแมวากลวธนจะไมมการกลาวถอยค าใด ๆ ใหอกฝายทราบวาตองการยตการสนทนาท แตการเดนออกจากวงสนทนาเปนการแสดงใหเหนอยางชดเจนวาตองการยตการสนทนา ทงนเพราะเมอฝายหนงเดนออกจากวงสนทนาไป การสนทนาทก าลงมความขดแยงกนอยนนยอมยตลง กลวธนเปนกลวธทพนกงานองคกรเอกชนเลอกใชเพอยตการสนทนาทมความขดแยงเพยงสถานการณเดยวคอ ในสถานการณทมความขดแยงกบผใตบงคบบญชา

2.3 การเงยบ

การเงยบถอเปนกลวธการออกจากสถานการณลกษณะหนง แมวากลวธนจะไมมการกลาวถอยค าใด ๆ ใหอกฝายทราบวาตองการยตการสนทนา แตการเงยบเปนการแสดงใหเหนอยางชดเจนวาตองการยตการสนทนา เพราะหากฝายหนงเงยบ การสนทนาทมความขดแยงกนยอมยตลงดวย จากการศกษาขอมลทงหมดพบวา พนกงานองคกรเอกชนจะใชกลวธการเงยบเพอยตการสนทนาทมความขดแยงทงในสถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา ซงเหตผลทพนกงานองคกรเอกชนอธบายไวไดแก - กรณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา “ใหเกยรตหวหนา” “ไมตองการใหหวหนาเสยหนา” - กรณทมความขดแยงกบเพอนรวมงาน “จะท าใหทะเลาะกน” “รบฟงความคดเหนของเพอนรวมงาน” - กรณทมความขดแยงกบผใตบงคบบญชา


- 166 -

“ไมอยากท าใหทะเลาะกน” “รบฟงความคดเหนของผใตบงคบบญชา”

3. การใชอ านาจ

การใชอ านาจ ในทนหมายถง การใชอ านาจบงคบใหอกฝายยต การสนทนาทมความขดแยง ผวจยจดใหการใชอ านาจเปนกลวธยตการสนทนาทมความขดแยงกลวธหนง เพราะเมอฝายทมอ านาจเหนอกวาบงคบฝายทมอ านาจนอยกวาใหกระท าตามความคดเหนของตน ฝายทมอ านาจนอยกยอมกระท าตามเนองจากเกรงกลวผลทจะตามมาหากไมกระท าตามความคดเหนของฝายทมอ านาจมาก เมอฝายหนงยนยอมกระท าตามความคดเหนของอกฝายหนง การสนทนาทมความขดแยงกยอมยตลง กลวธการใชอ านาจทพนกงานองคกรเอกชนใชในการยตการสนทนาทมความขดแยงสามารถจ าแนกได 2 ลกษณะ คอ การใชอ านาจของตนเอง และการใชอ านาจของบคคลทสาม

3.1 การใชอ านาจของตนเอง

การใชอ านาจของตนเอง ในทนหมายถง การใชอ านาจทตนมตามสถานภาพขณะนนบงคบอกฝายใหยตการสนทนาหรอกระท าตามความคดเหนของตนเพอใหการสนทนาทมความขดแยงยตลง จากการศกษาขอมลทงหมดพบวา กลวธการใชอ านาจของตนเองมเพยงลกษณะเดยวคอ การสงใหอกฝายกระท าตามความคดเหนของตน กลวธลกษณะนจะปรากฏใชในสถานการณทมความขดแยงกบผใตบงคบบญชาเทานน ตวอยาง “ท าตามความคดผม” “ท าตามทพบอกกอนนะ เพราะวามนมเหตผลอยแลววาเพราะอะไร” “เราตองชวยบรษทประหยด และบคลากรเรามความสามารถ ใหเอาตามทผมบอกแหละ” “เรามศกยภาพอยแลว เราสามารถท าเองภายในได ท าตามทพบอก มปญหาอะไรมาแจงนะ”

3.2 การใชอ านาจของบคคลทสาม

การใชอ านาจของบคคลทสาม ในทนหมายถง การขอใหผทมอ านาจเหนอกวาตนเองและอกฝายมาชวยยตการสนทนาทมความขดแยง จากการศกษาขอมลทงหมดพบวา กลวธนจะปรากฏใชทงในสถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา ซงบคคลทสามทพนกงานองคกรเอกชนจะน ามาอางถงเพอท าใหการสนทนาทมความขดแยงยตลงมลกษณะแตกตางกนดงน ก. กรณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา บคคลทสามทจะน ามาอางถง ไดแก ทประชม ผบรหารองคกร ผทมประสบการณ


- 167 -

ตวอยาง “เอาเรองนเขาทประชมเลยคะ” “หวหนาลองปรกษาผบรหารมยคะวาทานตองการแบบไหน” “ปรกษาผทมประสบการณกอนดกวาครบ” ข. กรณทมความขดแยงกบเพอนรวมงาน พนกงานองคกรเอกชนจะกลาวอางถงผบงคบบญชาหรอหวหนางาน และทประชม เพอใหการสนทนาทมความขดแยงยตลง ตวอยาง “แนใจเหรอ ถาท าอยางนน ลองถามหวหนากอนไหมวาเขาคดเหนเปนอยางไร” “ถามหวหนาดกวา เราอยาตดสนกนเองเลย” “เอาความคดเหนเขาทประชมดกวา” ค. กรณทมความขดแยงกบผใตบงคบบญชา บคคลทสามทพนกงานองคกรเอกชนจะน ามาอางถงคอ ผบรหารองคกรและทประชม เพอใหการสนทนาทมความขดแยงยตลง ตวอยาง “ใหผบรหารเปนคนตดสนใจเถอะ” “เราใหทกฝายชวยกนออกความคดเหนดกวา เพอความสบายใจของทกคน” “ไวใหทประชมตดสนใจแลวกน”

4. การยอมตาม

การยอมตาม คอ การทฝายใดฝายหนงกลาวถอยค าหรอแสดงกรยาทาทางใหอกฝายรบรวาตนยอมรบฟงความคดเหนหรอยนยอมกระท าตามความคดเหนของอกฝายโดยมไดถกบงคบใหกระท า (Vuchinich, 1990 : 123) ถอยค าทมกปรากฏใช ไดแก “เอาตามท...เสนอเลยครบ” “เอาตามท...เหนสมควร” “จะด าเนนการตามทเสนอ” “ผม/ดฉนเหนดวยกบคณ” กลวธนเปนกลวธทพนกงานองคกรเอกชนน าไปใชยตการสนทนาทมความขดแยงทงในสถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา

ตวอยาง “เอาแบบทหวหนาตองการกไดคะ” “เอาตามทหวหนาเหนสมควรครบ” “เอาตามทคณตดสนใจ” “เหนดวยกบทคณวา เพราะมพนกงานรกษาความปลอดภย นาจะดกวา”


- 168 -

5. การเปลยนประเดนการสนทนา

การเปลยนประเดนการสนทนา หมายถง การทฝายใดฝายหนงเปลยนประเดนการสนทนาจากประเดนทก าลงมความขดแยงกนอยนนไปเปนประเดนอนเพอใหการสนทนาทก าลงมความขดแยงอยในขณะนนไดยตลง (Vuchinich, 1990 : 130) จากการศกษาขอมลทงหมดพบวา กลวธการเปลยนประเดนการสนทนาเปนกลว ธทพนกงานองคกรเอกชนใชเ พอยตการสนทนาทมความขดแยงในสถานการณทมความขดแยงกบผใตบงคบบญชาเทานน

ตวอยาง “เรองนเอาไวคยกนอกทแลวกน เอกสารทจะสงใหแผนกจดซอเตรยมไวเรยบรอยหรอยง” กลาวโดยสรปแลว กลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนใชยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกรมกลวธหลกทงหมด 5 กลวธ ไดแก การประนประนอม การออกจากสถานการณ การใชอ านาจ การยอมตาม และการเปลยนประเดนการสนทนา เมอเปรยบเทยบกบผลการศกษาของ พรรณธร ครธเนตร (2557) พบวา กลวธทง 5 กลวธทพบในการศกษาครงนมลกษณะเหมอนกบทพรรณธรเสนอไว เพยงแตผลการศกษาในครงนพบลกษณะทแยกยอยนอยกวา ทงนอาจเปน เพราะการศกษาของพรรณธรเปนการศกษาขอมลจากบทสนทนาทว ๆ ไปในชวตประจ าวนโดยไมไดก าหนดสถานภาพของคสนทนาและประเดนความขดแยง ในขณะทการศกษาครงนเปนการศกษาการสนทนาทมความขดแยงในองคกรซงมการก าหนดสถานภาพของคสนทนาและประเดนความขดแยงไวอยางตายตว เมอพจารณาคาความถในการปรากฏใชของกลวธทางภาษาทใชยตการสนทนาทมความขดแยงในภาษาไทยทง 5 กลวธ พบวามการปรากฏใชในอตราทแตกตางกนดงตารางตอไปน

ตารางท 1 การปรากฏใชของกลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนใชยตการสนทนาทมความ ขดแยงในองคกร

กลวธทางภาษาทใชยตการสนทนาทมความขดแยง

ความถการปรากฏใช กรณขดแยงกบผบงคบบญชา

กรณขดแยงกบเพอนรวมงาน

กรณขดแยงกบผใตบงคบบญชา

ครง รอยละ ครง รอยละ ครง รอยละ การประนประนอม 48 43.24 47 42.33 28 25.23 การออกจากสถานการณ 38 34.24 28 25.23 33 29.73 การใชอ านาจ 14 12.61 28 25.23 46 41.44 การยอมตาม 11 9.91 8 7.21 3 2.70 การเปลยนประเดนการสนทนา 0 0 0 0 1 0.9 รวม 111 100 111 100 111 100


- 169 -

จากตารางขางตนจะเหนวา กลวธทางภาษาทปรากฏใชมากทสดในสถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงานคอ กลวธการประนประนอม ผลการศกษาในครงนสอดคลองกบทพรรณทพย ศรวรรณบศย (2556) ไดกลาวไววา ในสงคมไทยมกจะแกไขปญหาความขดแยงโดยวธประนประนอม กลาวคอ ตางฝายตางยอมท าทกวถทางเพอใหความขดแยงทเกดขนยตลง การทพนกงานองคกรเอกชนเลอกใชกลวธการประนประนอมมากอาจเปนเพราะกลวธนมลกษณะคลายคลงกบกลวธการยอมตามทฝายหนงยอมกระท าตามความตองการของอกฝายเพอใหอกฝายเกดความพงพอใจ เพยงแตการประนประนอมนน ตางฝายตางยอมกระท าตามความตองการของกนไมมากกนอย อกทงลกษณะทางสงคมของไทยเปนสงคมแบบองกลม (collectivism) คนในสงคมลกษณะนจะใหความส าคญกบกลมและตองการการยอมรบจากสงคม เนองจากเหนวาการอยรวมกนและการพงพาอาศยกนเปนสงส าคญ คนในสงคมแบบองกลมจงมกจะค านงถงความรสกของผอนมากกวาความรสกของตนเอง (Jandt, 2010) ดงนนเมอมความขดแยงในองคกร พนกงานองคกรเอกชนจงเลอกใชกลวธการประนประนอมมากกวากลวธอนเพอรกษาสมพนธภาพของตนเองกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงานไว กลวธทปรากฏใชมากรองลงมาเมอมความขดแยงกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงานคอ การออกจากสถานการณ กลวธนจ าแนกออกเปนกลวธยอย 2 กลวธคอ การเงยบและการกลาวขอเลอนการสนทนา กลวธทปรากฏใชคอนขางมากคอ การเงยบ ทงนอาจเปนเพราะการเงยบเปนวธการยตความขดแยงทดวธหนง กลาวคอ การเงยบชวยท าใหการสนทนาทมความขดแยงไมมความรนแรงเพมมากขนเนองจากไมมการกลาวถอยค าโตตอบกนอก และเมอตางฝายตางระงบอารมณโกรธของตนเองลงแลวกสามารถกลบมาสนทนากนตอได (Oduro–Frimpong, 2007) นอกจากนแลวกลวธการเงยบยงมลกษณะเหมอนเปนการยอมตามอกฝาย การเงยบจงเปนกลวธทท าใหการสนทนาทมความขดแยงยตลงและในขณะเดยวกนกชวยรกษาสมพนธภาพของตนเองกบผบงคบบญชาหรอเพอนรวมงานไว และจากเหตผลทผบอกภาษาไดอธบายไว อาจกลาวไดวากลวธการเงยบยงชวย “รกษาหนา” ของอกฝายและไมท าใหความขดแยงมความรนแรงมากขนอกดวย ในสถานการณทมความขดแยงกบผใตบงคบบญชา กลวธทปรากฏใชมากทสดคอ การใชอ านาจ กลวธนมกลวธยอย 2 กลวธ คอ การใชอ านาจของตนเองและการใชอ านาจของบคคลทสาม ซงกลวธทปรากฏใชมากคอ การใชอ านาจของตนเอง การทพนกงานองคกรเอกชนเลอกใชกลวธการใชอ านาจเพอยตการสนทนาทมความขดแยงของตนเองกบผใตบงคบบญชานนอาจเปนเพราะประเดนทมความขดแยงกนเปนเรองเกยวกบแผนการด าเนนงานขององคกร กอปรกบในฐานะทเปนผบงคบบญชาจงจ าเปนทจะตองบงคบใหผใตบงคบบญชากระท าตามความคดเหนของตนเองเพอใหการท างานบรรลตามเปาหมายทก าหนดไวและไมใหองคกรเกดความเสยหาย กลวธทปรากฏใชนอยในสถานการณความขดแยงทงสามสถานการณคอ กลวธการยอมตาม กลวธนถอเปนกลวธทสามารถท าใหการสนทนาทมความขดแยงยตลงไดเปนอยางด เน องจากฝายหนงยอมกระท าตามความคดเหนหรอความตองการของอกฝายซงท าใหอกฝายพงพอใจ แตอยางไรกตามการท


- 170 -

พนกงานองคกรเอกชนเลอกใชกลวธการยอมตามคอนขางนอยนนอาจเปนเพราะกลวธนท าใหฝายทยอมกระท าตามตองเสยจดยนของตนเอง และเมอพจารณาจากสถานการณทมความขดแยงทงสามสถานการณจะเหนไดวา ในสถานการณทมความขดแยงกบผบงคบบญชา กลวธการยอมตามมการปรากฏใชมากทสดนนกอาจเปนเพราะอกฝายมสถานภาพเปนผบงคบบญชา การยอมท าตามความคดเหนของผบงคบบญชาถอเปนวธการหนงทชวยรกษาสมพนธภาพของตนเองกบผบงคบบญชา และวธการนไมไดท าใหฝายทยอมตามรสกเสยจดยนหรอเสยหนามากนกเนองจากการกระท าตามค าสงของผบงคบบญชาเปนวสยทคนทวไปพงกระท า

สรป

กลวธทางภาษาทพนกงานองคกรเอกชนสวนใหญใชในการยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกรคอ การประนประนอม และการออกจากสถานการณ กลวธทงสองนถอเปนวธการทท าใหการสนทนาทมความขดแยงยตลงได และชวยรกษาสมพนธภาพของตนเองกบคขดแยงดวย หากพจารณาตามแนวคดทฤษฎทางดานจตวทยา อาจกลาวไดวา การทพนกงานองคกรเอกชนสวนใหญเลอกใชกลวธการประนประนอมและการออกจากสถานการณเพอยตการสนทนาทมความขดแยงในองคกรนนสอดคลองกบแนวคดเรองล าดบขนความตองการของมนษย (Hierarchy of needs) ทมาสโลวเสนอไววามนษยทกคนจะมล าดบขนความตองการ 5 ระดบ โดยเรยงจากระดบต าไประดบสงคอ 1) ความตองการขนพนฐานหรอความตองการทางดานรางกายเพอความอยรอดของชวต เชน อาหาร อากาศ น า 2) ความตองการความมนคงปลอดภย หมายถงความตองการสภาพแวดลอมทปลอดภยปราศจากอนตรายทางรางกายและจตใจ มความมนคงในการท างาน 3) ความตองการการมสวนรวมในสงคม คอ ความตองการทจะใหสงคมยอมรบตนเปนสมาชก ตองการไดรบการยอมรบจากคนอน ๆ รวมทงไดรบความเปนมตรและความรกจากเพอนรวมงาน 4) ความตองการเกยรตยศชอเสยงและการยกยองจากบคคลอน และ 5) ความตองการความส าเรจในชวต ดงนนเมอพนกงานองคกรเอกชนมความขดแยงกบผอนในองคกร การเลอกใชกลวธทางภาษาทสามารถยตการสนทนาทมความขดแยงและชวยรกษาสมพนธภาพของตนเองกบคขดแยงไดถอเปนการตอบสนองความตองการของตนเองในดานความตองการความมนคงปลอดภยและการมสวนรวมในสงคม อยางไรกดการทพนกงานองคกรเอกชนจะเลอกใชกลวธทางภาษากลวธใดในการยตการสนทนาทมความขดแยงนนนอกจากจะขนอยกบคณลกษณะตาง ๆ ของกลวธแลว ยงมปจจยอนอกหลายประการทมผลตอการเลอกใช อาท ประเดนความขดแยง สถานภาพของคขดแยง และลกษณะทางสงคมวฒนธรรม


งานวจยนไดรบทนอดหนนการวจยงบประมาณเงนรายไดคณะวทยาศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา วทยาเขตสระแกว


- 171 -


ณฐพร พานโพธทอง. (2553). เอกสารค าสอนรายวชา 2201783 การวเคราะหภาษาไทยตาม แนววจนปฏบตศาสตร. กรงเทพมหานคร : ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. (อดส าเนา) พรรณทพย ศรวรรณบศย. (2556). แนวคดจตวทยาในการจดการความขดแยงในใจและสรางสนต สข. วารสารราชบณฑตยสถาน, 38(2) : 205-224. พรรณธร ครธเนตร. (2557). กลวธทางภาษาทใชยตการสนทนาทมความขดแยงในภาษาไทย. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2542. กรงเทพมหานคร : นานมพบลเคชนส. วชย โวหารด. (2541). การสอสารขอความการบรหาร : การสอสารในองคการ. เอกสาร ประกอบการบรรยายโครงการ Global competence project. ม.ป.ท. ศรนทรา สกลวรยะธรรม. (2552). การศกษากระบวนการสอสารเพอจดการความขดแยงในองคกร : กรณสหภาพแรงงานรฐวสาหกจธนาคารกรงไทย . รายงานโครงการเฉพาะบคคลหลกสตร วารสารศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการการสอสารองคกร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สณย ศรโพธ. (2551). การสอสารเพอแกไขความขดแยงระหวางกระทรวงเกษตรและสหกรณกบกลม

เกษตรกรท เ ป นหน ส น . ว ทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต สาขาว ช าน เทศศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เสรมศกด วศาลาภรณ. (2534). ความขดแยง : การบรหารเพอความสรางสรรค. กรงเทพฯ : ตนออ. Boonsathorn, W. (2007). Understanding conflict management styles of Thais and

Americans in multinational corporations in Thailand. International Journal of Conflict Management 18(3) : 196–221.

Jandt, F.E. (2010). An introduction to intercultural communication : Identities in a global community. Thousand Oaks, CA : Sage Publications, Inc.

Katejulasriroj, P. (2011). “Face” conflict and conflict resolution in Thai-Japanese MNCs in Thailand. Ph.D. dissertation. Thai Studies, Faculty of Arts, Chulalongkorn University.

Oduro-Frimpong, J. (2007). Semiotic silence : Its use as a conflict-management strategy in intimate relationships. Semiotica 167(1): 283-308.


- 172 -

Searle, J. R. (1969). Speech acts : An essay in the philosophy of language. Cambridge : The Cambridge University Press.

Vuchinich, S. (1990) . The sequential organization of closing in verbal family conflict. In Grimshaw, A. (ed.), Conflict Talk, pp. 118 – 138. Cambridge : Cambridge University Press.


- 173 -

การสรางการเรยนรความหลากหลายทางวฒนธรรม ผานกจกรรมการถายภาพ

Cultivating the Learning of Cultural Diversity Through Photography

พฒนนทร ศขโรจน

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม

E-mail: [email protected]

-------------------------------------------------------------------------------------------------

บทคดยอ :

ในสถาบนอดมศกษา แหงหนงในภาคเหนอของประเทศไทย ไดเกดปญหาความไมเขาใจตอวถท

แตกตางทางวฒนธรรมของนกศกษา ซงน าไปสการไมยอมรบและการกดทบทางวฒนธรรม ดงนนเพอจะ

ปองกนและแกไขปญหาดงกลาว จงมการสรางพนททางวฒนธรรมเพอใหเกดกระบวนการเรยนรขน

บทความนน าเสนอการวจยเชงปฏบตการ การสรางพนททสาม ใหเปนพนททางวฒนธรรม ซงเปนพนท

ความรทท าใหผเรยนเขาใจถงคณคา ยอมรบและเคารพความหลากหลายทางวฒนธรรม โดยผานกจกรรม

การเรยนรจากการถายภาพและวธการวพากษ และวจยเชงคณภาพ เพอวเคราะหขอมลจากการ

สมภาษณและการสงเกตพฤตกรรมของกลมตวอยาง ผลการศกษาพบวาการสรางพนททางวฒนธรรม

สามารถท าใหเกดความเขาใจและการยอมรบความแตกตางทางวฒนธรรมได ในระดบทนกศกษาสามารถ

น าไปใชในชวตประจ าวนได อยางไรกตามการสรางพนททางวฒนธรรมในสถาบนอดมศกษา สามารถ

ด าเนนการไดในหลากหลายรปแบบ ตองอาศยระยะเวลาอยางสม าเสมอและตอเนอง

ค าส าคญ: พหวฒนธรรม,ความหลากหลายทางวฒนธรรม,พนททางวฒนธรรม


- 174 -

ABSTRACT

University students in one of Northern Thailand’s institutes of higher education

often have distorted and shallow understandings of the cultural, social, and gender

differences among their fellow students. This leads to misunderstandings and sometimes

open disrespect. To prevent and resolve such problems, we need to open cultural

space in their learning process. This article presents research on an attempt to create a

“third space” of culture in the university classroom (outside of student’s individual

space, or the “second space” of an “other.”) The “third space” refers to an area of

knowledge where students value, accept and respect cultural diversity. Through learning

photography, students bring into question and criticism their representations and the

context surrounding them. This research uses qualitative research methods, study from

documents, Interviews, and observation combined with active research to gather data.

By creating cultural space to gain understanding and acceptance of cultural differences

in the classroom, students could take the advantage in their everyday lives. Creating a

cultural space in the university can be implemented through a variety of learning

processes, requiring continuation at regular intervals.

Keywords : Multicultural, Diversity, Cultural space


- 175 -

บทน า

สงคมไทย เปนสงคมพหวฒนธรรมทมความแตกตางหลากหลายทางดานเชอชาต วฒนธรรม

ภาษา วถชวต ศาสนา ความเชอความคด ดงนนการจะท าใหเกดความสนตสงบสขและเทาเทยมกนนน

จ าเปนจะตองใช แนวคดพหวฒนธรรมนยม ในการปองกน แกไขปญหาความขดแยงในสงคม (ยศ สนต

สมบต, 2551:151-189) ในการสรางการยอมรบความแตกตางทางวฒนธรรม ตองมาจากส านกเรอง

ศกดศรคณคาความเปนมนษย ตลอดจนมวธทสามารถผสมผสานวฒนธรรมไดอยางสอดคลองลงตวในการ

อยรวมกนในสงคม (ประสทธ ลปรชา, 2556:7-21)

อยางไรกตามยงมสถาบนอดมศกษาแหงหนงทางภาคเหนอของประเทศไทยทมการจดการเรยน

การสอนแกนกศกษาซงมพนเพและพนฐานของผเรยนจากวฒนธรรมทหลากหลายแตกตางกน สงผลท าให

เกดความไมเขาใจ ไมยอมรบ ตลอดจนการกระท าทเปนการกดทบ เบยดขบทางวฒนธรรม ซงจะน าไปส

สาเหตของปญหาความขดแยงในสงคมตอไปได ดงนนเพอการปองกนและแกไขปญหาดงกลาว จงควรม

การศกษาวจยวา นกศกษามการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมอยางไร และควรจดการเรยนร

อยางไร ทจะท าใหนกศกษาเกดการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม

ทงนการศกษาและการจดกระบวนการเรยนรดงกลาวน จะตองใชวธบรณาการในการจดการ

เรยนรแบบตางๆ และกจกรรมการเรยนรทสามารถสอสารในแบบสากล สรางมมมองทแตกตาง

หลากหลาย ดงนนกจกรรมการถายภาพ ซงเปนการสอสารดวยภาษาภาพ สามารถประกอบสราง

ความหมาย และการวพากษโตเถยง ผานหวขอทางวฒนธรรม น ามาสอความ และสราง“พนท” อนจะ

สะทอนใหเหนถงบรบททางสงคมวฒนธรรม อกทงยงเปนวธการท าความเขาใจวฒนธรรมทจบตองไมได

จงเปนกจกรรมการเรยนรทสามารถสรางการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมใหแกนกศกษาไดเปน

อยางด

การวจยนจงเปนการศกษาการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมของนกศกษา ตลอดจน

การพฒนาการจดการเรยนรผานกจกรรมการถายภาพ ทสรางการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม

ซงสามารถน าไปเปนแนวทางพฒนา การจดการเรยนร และกจกรรมตางๆ แกนกศกษา และบรบทท

แตกตางกนออกไปของสถาบนอดมศกษาในภมภาคตางๆ ซงจะสามารถน าไปสความเขาใจและยอมรบ

ความหลากหลายทางวฒนธรรมไดอยางเหมาะสมและเปนรปธรรม

วตถประสงคของการวจย :

1.เพอศกษาการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมของนกศกษาฯ


- 176 -

2.เพอพฒนาการจดการเรยนรผานกจกรรมการถายภาพ ทสรางการยอมรบความหลากหลายทาง

วฒนธรรมแกนกศกษาฯ


การศกษาวจยนเปนการศกษาการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม โดยการจดการเรยนร

สรางพนททางวฒนธรรมกระบวนการเรยนร ไดใชแนวคดในการวจยดงน

แนวคดเรองพหวฒนธรรมศกษา :การจดการเรยนร

การจดการเรยนรทสามารถท าใหผเรยนไดบรณาการความคด ความเขาใจและเกดการยอมรบ

ความหลากหลายทางวฒนธรรมไดนน จะตองมเปาหมายและวตถประสงคแบบการศกษาพหวฒนธรรม

เพอพฒนาความเขาใจเกยวกบการตดตอเชอมโยงกนของมนษยในระบบวฒนธรรมสากลทเกดขนจาก

ความหลากหลายทางวฒนธรรม และเพอพฒนาเจตคตและพฤตกรรมซงสะทอนถงความเคารพและเหน

คณคาของความแตกต างทางวฒนธรรม จากกจกรรมการเรยนร ท น าสนใจและเหมาะสม

(Michaelis,1972, และ Michaelis อางถงในสรวรรณ ศรพหล,2555:12-16) แนวคดนสอดคลองกบ

Carlton Brown (Brown, 1976) ทไดอธบายวาการจดการศกษาจะตองมวตถประสงคหลก เพอ

การศกษาความหลากหลายทางวฒนธรรม รวมถงความเขาใจของนกเรยนในการพฒนาและการสราง

ความเขมแขงของกลมทางเชอชาตและชาตพนธตางๆ เพอทจะน ามาใชในการลบอคตแกไขความเขาใจผด

ทางวฒนธรรมและประวตศาสตรของกลมชาตพนธและทางเชอชาต ซงการยอมรบและเคลอนไปสความ

เปนพหวฒนธรรมไดนน จะเกดจากการเคลอนผานขนตอนตางๆ 7 ขนดงท Jaime Wurzel (อางถงในเอก

ชย จนทา,2556:16-17) ไดแจกแจงไวคอ ขนทหนงเอกวฒนธรรมนยม (Monoculturalism) ขนทสอง

คอการตดตอขามวฒนธรรม (Cross-Cultural Contact) ขนทสามคอความขดแยงทางวฒนธรรม

(Cultural Conflict) ขนถดมาคอการแทรกแซงทเกดการศกษา (Educational Intervention) ไปส

ขนตอนทหาคอการเสยดลยภาพ(Disequilibrium) และขนทหกคอการตระหนก (Awareness) ขนตอน

สดทายคอ พหวฒนธรรมนยม (Multiculturalism) เปนกระบวนการทน าไปสการยอมรบวามความคดท

แตกตางไปจากของตนเองด ารงอยดวย อยางไรกตามการปรบเปลยนคานยม ความเชอ และทศนคตของ

คน จงตองท าอยางคอยเปนคอยไป ดวยกระบวนการศกษาและวธการทเหมาะสม ดงนนการสรางการ

เรยนรใหแกผเรยนเพอการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม จงตองมาจากการพฒนากระบวนการ

ทเหมาะสม ซงใชพฒนาผเรยนเขาสการเขาใจและยอมรบการเปนพหวฒนธรรม ทงนบทบาทของ

สถาบนการศกษา นกการศกษาเชน James Banks (Banks,2002:1-12) ใหความเหนวาสถาบนการศกษา


- 177 -

จ าเปนทจะตองจดการเรยนการสอนพหวฒนธรรมอยางจรงจง เนนใหผเรยนเหนความส าคญของ

วฒนธรรมอนทตางจากตน มความเหนอกเหนใจ ซงจะแบงออกเปน 2 รปแบบ คอ รปแบบทเนนใหกลม

คนในวฒนธรรมหลกยอมรบในความแตกตางของบคคลอน (Enlightening Power Group Model) และ

รปแบบทเนนใหกลมคนในวฒนธรรมยอยเขาใจตนเองในบรบททางสงคมของตนเอง และวฒนธรรมหลก

(Share Power Model)

แนวคดเรองพนท: การเรยนรจากการสรางพนททางวฒนธรรม

การจดการเรยนรกเปรยบเสมอน “พนท” (Space) ซงใชเชอมโยงผเรยนกบการเรยนร ทเกด

จากทบคคล(ผเรยน)นน ด ารงอยในพนทหนงๆ ไดดวยปจจยของบรบททางสงคมวฒนธรรม และ

ประวตศาสตร ซงพนทตางๆ ถกใหความหมายของเปนพนทของกจกรรม และตามความตองการของการ

ใชพนท ของบคคลทอยรายลอมพนทเหลานน ดงนนเพอใหเกดการเรยนรระหวางกนไดอยางเทาเทยม จง

จ าเปนตองมการสรางพนทหนงขน ซงผเรยนสามารถสรางสรรคกจกรรมของตวเองขนมาเพอปะทะ

สงสรรคกน ดงเชนแนวคดเรองพนทของ Henri Lefebvre (Lefebvre อางถงใน สพสนต เพชรค า

,2554:2-15) ซงไดแบงพนท (Types of Space) ออกเปน 3 ประเภทคอ พนททางกายภาพ (Physical

Space ) พนทภายใน (Mental Space) และพนททางสงคม (Social Space) ซง Lefebvre มองวาพนท

ทเปนอาณาบรเวณทสงตางๆ มาปะทะสงสรรคกนอยางหลากหลาย ซงตางมปฏสมพนธและสงผลกระทบ

แกกนและกนในอาณาบรเวณทเรยกวา “พนททสาม” (Third Space) คอพนททางสงคม หรอเปนอาณา

บรเวณซงพนทอกสองแบบจะมาปะทะประสานกน แนวคดเรองพนทยงไดถก Michel Foucalt (Foucalt

อางถงในสภางค จนทวานช, 2552:274-288) เสนอวา พนทคอรากฐานของการท างานของอ านาจทก

ชนด อ านาจไมอาจแยกออกจากความร และความจรง ความรสามารถถกวเคราะหเชงพนท การสราง

ความหมาย (การแทนท การสวมรอย รอสราง การเปลยนรป) มนษยจงถกก าหนดดวยวฒนธรรมคานยม

และระบบตางๆในสงคม ในทกทของความสมพนธทางสงคม เชนการสรางระเบยบขอบงคบในสถาบน

ตางๆสงคม หรอการทสถาบนการศกษาทใชพนทโดยน าผเรยนทมความแตกตางทางวฒนธรรม เขามาอย

รวมกน และควบคมดวยการแบงแยกและการจดอนดบภายใตก าหนดกฎเกณฑ ทเปนการจดสรรพนท

ดงกลาวนจงท าใหผเรยนตกอยภายใตการควบคมไดในทกระบบความคด และการกระท าไมใหออกไปนอก

กรอบทก าหนด ในอกทางหนง อานนท กาญจนพนธ (2554:144-147) ไดกลาววาการศกษาเรองพนท

ความรจะตองพจารณาความสมพนธทหลากหลายผสมผสานเกยวของกบพนท การชวงชงความหมาย

เพอใหเกดการตอส ตอรอง สอสารใหกบผอนไดทราบวาในพนทนนมความรอนอกหลายชนหลายระดบ ท

ซอนอย ซงเปนพนทเชงซอน ซงเตมไปดวยการตอสตอรองเพอปรบเปลยนความสมพนธเชงอ านาจ ดงนน


- 178 -

จากแนวคดเรองพนท การสรางเรยนรแกผเรยนจงควรมาจากการสรางพนททางวฒนธรรมซงเปน“พนทท

สาม”ทมอสระตอความคดและการแสดงออก เพอการปรบเปลยนความสมพนธ การอธบายความหมายท

สรางความเขาใจซงกนและกนขนในพนทดงกลาว

แนวคดการจดการเรยนรเพอสรางการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม

การจดการเรยนรทดและน าไปใชอยางถกตองเหมาะสมจะเปนสงทท าใหผเรยนไดเรยนร และเกดทศนคตทดงามตอสงทไดเรยนร จนเกดเปนความร ความเขาใจของตนเอง ซงจะสงผลใหผเรยนน าความรทไดไปใชใหเกดความสขความเจรญ และเกดการเปลยนแปลงในพฒนาการทงทางจตใจ และทางรางกาย ในปจจบนการจดการเรยนรมอยเปนจ านวนมาก โดยการวจยชนนไดพจารณาเลอกใชการจดการเรยนรตามวตถประสงค ขนตอน และวธการ ทสามารถเออตอการสราง “พนททสาม” ใหเปนพนทสรางการเรยนรและความเขาใจแกผเรยนใหเกดการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม ไวดงน

การจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความรเปนกลม รปแบบการจดการเรยนรน ไดพฒนามาจากแนวความคดของจอหน ดวอ (John Dewey) ในการจดการเรยนรกบผเรยนทมลกษณะหลากหลาย ทกระดบ โดยมงเนนท เปดโอกาสใหผเรยนไดสามารถคดวเคราะหพจารณาปญหาในหลายดาน สามารถรวบรวมขอมล การตงสมมตฐาน และทดสอบ โดยทผสอนจะเปนผจดกระบวนการและระเบยบในการท างาน เพอสนบสนนการท ากจกรรมของผเรยน จงเปนการฝกกระบวนการกลมในการท างานแบบประชาธปไตย ทยอมรบฟงความคดเหนของผอน ท าใหผเรยนรคดวเคราะห ยอมรบและใหเกยตผอน ไปตลอด

การจดการเรยนรแบบโครงงาน เปนการจดประสบการณการเรยนรทมรากฐาน ทตอยอดมาจากมาจากแนวคดอกดานหนงในการใหการศกษาของจอหน ดวอ จากการใหการศกษาเปนการสรางประสบการณชวตทตอเนองโดยมผเรยนเปนศนยกลาง การท าโครงงานจงเปนการเตรยมผเรยนใหมความรความสามารถตามความตองการในการท างานทจะเกดขนในอนาคต ทงนรปแบบการเรยนรดงกลาวสามารถน าไปใชเปนกจกรรมหลกหรอกจกรรมเสรมในการสรางการเรยนรใหแกผเรยน ทจ าเปนตองใชทกษะตางๆ ในการท างานใหบรรลตามเปาหมาย จงเปนการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ

การจดการเรยนรแบบแลกเปลยนเรยนร (Knowledge Sharing) การแบงปนความรเปนกระบวนการส าคญทท าใหการจดการความร (Knowledge Management) ประสบความส าเรจ เมอการสรางองคความรใหมขนไดน าไปเผยแพรแบงปนใหกบผอนหรอ น าความรนนกลบมาใชใหม การเรยนรจากการเผยแพร แบงปนและแลกเปลยนเรยนรจะเกดขนได จากการรวมตวกนของกลมผเรยนทมความสนใจในเรองใดเรองหนงรวมกน มาแลกเปลยนเรยนรดวยความสมครใจ เพอรวมสรางความเขาใจหรอพฒนาแนวปฏบตในเรองนนๆจงเปนวธการทเจาของวฒนธรรมสามารถ การประกอบสราง คณคาและอธบายวฒนธรรมของตนเองไดอยางมอสระ


- 179 -

การจดการเรยนรเพอการเปลยนแปลง (Transformative learning) เปนการจดการเรยนรทน าไปสการเปลยนแปลงตนเองอยางลกซง ผานประสบการณท เปนการสรางส านกใหม จากการเปลยนแปลงโลกทศน ใหเกดความเขาใจในตนเอง เขาใจสงคมและความสมพนธทางสงคม จากการท าใหผเรยนไดสะทอนคด มความคดสรางสรรคและจนตนาการ ซ งมาจากแนวคดของ Jack Mezirow (Mezirow, 1998:70) ทเสนอวาการเรยนรสามารถเกดขนไดจากการการขยายการตความของกรอบความคดทมอยเดมในการอางองการเรยนรใหม โดยการเปลยนมมมองตนเอง หรอโดยการเปลยนแปลงแบบแผน หรอในวธคด อยางไรกตาม แนวคดไดถกเสรมปรบเพมมตการเชอมโยงกบจนตนาการปญญาญาณ และอารมณ ซง วจารณ พานช (2558: 86-93) ไดอธบายวาความสามารถในการจนตนาการ อาจตความสงใดสงหนงแตกตางไปจากทคนเคยได และการใชปญญาญาณหรออารมณกอาจน าไปสการเปลยนแปลงไดเชนเดยวกน ซงจะชวยสรางความร และมมมองทหลากหลาย ดงนนศลปะจงสงเสรมการสานเสวนาใหสามารถมองโลกไดหลายมม ท าใหสามารถเขาถงความจรง ทแตกตางไปจากมตทเคยรบรอยเดม เนองจากเปนการสรางและเปด “พนท”ทมกถกมองขาม หรอเปนสงทซกซอนอยในสงคม ใหออกมาสการเรยนร ใหเกดการเปลยนแปลงขนได ศลปะทน ามาใชอาจมหลายรปแบบเชน การใชภาพวาด ภาพถายภาพเปนตน

จากการจดการเรยนรดงกลาว เพอใหสามารถถายทอดและสรางจนตภาพรวมทน าไปสการเปลยนแปลง การถายภาพจงถกน ามาเปนกจกรรมการเรยนร สรางมมมองทแตกตางหลากหลาย เปนการสอสารดวยภาษาภาพทเปนการสอสารในแบบสากล ภาพถายจงถอไดเปนความจรงทางวฒนธรรมทประจกษตอสายตา (พรรณราย โอสถาภรตน,2546:76-81 และ Banks, Marcus,2001:23-24 ) การถายภาพสามารถสอความ ประกอบสรางความหมาย และสราง“พนท” โดยเฉพาะพนททางวฒนธรรม อนจะสะทอนใหเหนถงบรบททางสงคมวฒนธรรม อกทงยงเปนวธการท าความเขาใจวฒนธรรมทจบตองไมได เพอน ามาท าความเขาใจในเรองของวฒนธรรมทแตกตางกนจากการวเคราะหและท าความเขาใจ“คนอน” ภาพจงเปนพนท ของการถกเถยง ความจรง ทเจาของวฒนธรรมสรางขน สอดคลองกบ อานภาพ สกลงาม(2552:1-11) ไดเสนอวาการจดกจกรรมถายภาพนนเปนการการเลาเรองจากภาพ เปนการศกษาเกยวกบผลผลตทางวฒนธรรม โดยผเขารวมกจกรรมไดใชความคดวเคราะหส ารวจวา “อะไร” คอสงทพวกเขาตองการน าเสนอ นอกจากนภาพถายทถกน ามาเสนอไดถกตความหมายจากบคคลทตางกนกใหผลทแตกตางกนดวยเชนกน ทงนเกดจากมมมอง การรบรและทศนคตของผชมภาพทจะตความ (Pink, 2006:3-20) ภาพทปรากฏจงถอเปนความจรงทถกคดเลอกและน ามาเสนอเปนเรองราวเพอชประเดนทผถายภาพตองการน าเสนอ แตเมอผชมทดภาพจะตความสงทน ามาเสนอไปอยางไรนนกจะขนอยกบกระบวนทศน (Paradigm) ทแตกตางกนของผทชมภาพแตละคน


- 180 -


จากวตถประสงคของการวจยทตองการศกษาการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมของ

นกศกษา และเพอพฒนาการจดการเรยนรผานกจกรรมการถายภาพ ทสรางการยอมรบความหลากหลาย

ทางวฒนธรรมแกนกศกษา การวจยนจงจงใชวธการศกษาทประกอบไปดวย การวจยเชงปฏบตการ และ

การวจยเชงคณภาพ

การวจยเชงปฏบตการใชผวจยและผเกยวของมสวนรวมในการปฏบตการและวเคราะหวจารณผล

การปฏบต การจดการเรยนรแกนกศกษา จากการใชวงจร 4 ขนตอนคอ การวางแผน การลงมอกระท า

การสงเกต และการสะทอนการปฏบต(PAOR) ซงด าเนนการตอเนองกนไป จากนนจงน าขอมลจากการ

วจยทงหมดมาวเคราะห-สงเคราะหโดยไดด าเนนการโดยการจดกจกรรมการเรยนร ผานกจกรรมการ

ถายภาพ เพอใหผรวมกจกรรมไดเรยนรจากการรบฟงการบรรยาย อภปราย ตงหวขอ ทดลอง ปฏบตการ

ถายภาพ เพอมาน าเสนอ ผลงานของตนเองและผอน วพากษโตเถยงและสรป โดยใชหวขอการเรยนรทาง

วฒนธรรมและกระบวนทศนพหวฒนธรรมนยม ทนกศกษาสนใจและตองการ ทงนไดสรางการจดการ

เรยนร และไดน าไปทดลองใชในรนท 1 (ภาคเรยนท 2 ของนศ.รหส 58)และน ามาผลมาแกไขปรบปรง

และทดลองใชอกครงในรนท 2 (ภาคเรยนท2 ของนศ.รหส 59) รวมใชเวลาตดตาม 4 ภาคเรยน จากนนจง

ไดน าผลมาวเคราะห

ทงนเพอศกษาการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมของนกศกษากอน ระหวางและหลง

การเขารวมกจกรรม การเกบขอมลและวเคราะหแปรผลโดย วธวจยเชงคณภาพ จากนกศกษากลม

ตวอยางทสมครใจรวมกจกรรมและยอมใหขอมล จ านวนทงสน 10 คน โดยไดก าหนดวธการเกบรวบรวม

ขอมลเปนการสงเกตถงปฏกรยา ปฏสมพนธและการเปลยนแปลงทอาจเกดขน การสมภาษณและการ

สนทนากลมเพอน ามารวบรวม ตรวจสอบและวเคราะห โดยการจดระเบยบขอมล น ามาแสดงเนอหา

บรรยายเบองตน และบรรยายประกอบกบการตความ การวเคราะหความเชอมโยงของปรากฏการณ และ

สดทายจงน าไปสการสรางขอสรปและการตความเชงทฤษฎ


การวจยทถกอางถงในบทความน ก าลงอยในระหวางการทดลองและเกบขอมลเพอจะน าไป

วเคราะหขอมลการวจย ในเบองตนจงขอน าเสนอผลการวจยแตเพยงบางสวน ตามวตถประสงคของการ

วจยดงตอไปน


- 181 -

วตถประสงคขอแรก การศกษาการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมของนกศกษาพบวา

กลมตวอยางมความหลากหลายทางวฒนธรรมในหลายมตและ ซบซอนโดยทพบเหนทส าคญคอความ

แตกตางทางชาตพนธ ภาษา เพศวถ ความแตกตางของถนฐาน และวถชวตเมอตองเกดการขามวฒนธรรม

ทมผลจากการโยกยายถนฐาน ซงสงผลตอลลาชวต วถชวต การบรโภคอปโภคในชวตประจ าวน และ

ทศนคต การมองโลก ความเชอความศรทธาในการด ารงชวต และการยอมรบวฒนธรรมของตนเองและ

ผอน

การยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมของกลมตวอยางไดพจารณาจากการทกลมตวอยาง

เหนความส าคญของวฒนธรรมอนทตางจากตน ในสองลกษณะคอกลมคนในวฒนธรรมหลกยอมรบใน

ความแตกตางของบคคลอน และกลมคนในวฒนธรรมยอยเขาใจตนเองในบรบททางสงคมของตนเอง และ

วฒนธรรมหลก ซงในระยะกอนการเรมกจกรรม กลมตวอยางมการแสดงออกทหลากหลาย ตอวฒนธรรม

ทแตกตาง อกทงมการตอสตอรอง ในทงทางตรงและทางออมในพนท(การเรยนรผานกจกรรมการ

ถายภาพ)ทถกสรางขน ซงเปนการแสดงออกทางอากปกรยา ทาทาง ค าพด หรออาการเงยบไมแสดงความ

คดเหน นอกจากนยงแสดงออกในผลงานทน าเสนอเบองตน อยางไรกตาม หลงจากทเรมกจกรรมไปใน

ระยะหนงแลว กลมตวอยางเรมมการเปลยนแปลง ในการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมมากขน

โดยเฉพาะความสนใจทมตอวถทางวฒนธรรมทแปลกใหม วตถทางวฒนธรรมทมการอปโภคบรโภคท

แตกตางกน แตยงคงคณคา และประโยชนใชสอย ซงสงเกตไดจากการตงค าถาม และการตดตามผลใน

หวขอดงกลาว ซงยงมการสอบถามวทยากรถงประเดนตางๆ นอกเวลาของกจกรรม นอกจากนการพฒนา

หวขอการน าเสนอยงมแนวโนมของการสบเสาะคนหา คณคาและความหมายของวฒนธรรมของตนเอง

หรอการเลอกทจะน าเสนอผลงานทเปนการถายทอด การเรยนรวถของ “ผอน”ออกมาใหผรวมกจกรรม

คนอนๆไดรบร อกทงในชวงระยะเวลาทายของกจกรรมการเรยนร ไดใชการวพากษในระหวางการท า

กจกรรม กลมตวอยางยงมเหตและผล ทใชวจารณญาณ รบฟงความคดเหนตาง โดยไมเหมารวม ตอ

กระบวนการจดการความร กลมตวอยางสามารถคดวเคราะห แนวทางการยอมรบความแตกตางและการ

อยรวมกนอยางสนตวธไดอกดวย

โดยสรปการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมของกลมตวอยางจะเคลอนผานการยอมรบใน

ขนการรบร จากการปะทะสงสรรคกบสงใหม ยอมรบวามอยจรง สขนการใหความสนใจ โดย

กลมเปาหมายจะเรมคนหาขอมลและเรยนรเกยวกบสงใหมทเกดขน ซงพฤตกรรมดงกลาวน จะเปนใน

ลกษณะทตงใจและใชกระบวนการคดมากกวาขนแรก โดยในขนของการประเมน กลมตวอยางมการ

พจารณา ไตรตรอง การใชวจารณญาณทจะน าขอมลทไดน ามาพจารณา เพอตดสนใจวาควรจะทดลอง


- 182 -

หรอยอมรบสงใหมนนอยางไร ดงจะเหนไดวากลมตวอยางมความตองการในการสรางแรงจงใจจาก

อาจารย วทยากร และบคคลรอบขาง หรอออกไปหาขอมลเพมเตมซ าเพอสนบสนนวาการตดสนใจนน

ถกตอง อยางไรกตามในกลมตวอยางมการเลอกทจะกาวเขาสขนการทดลอง โดยลองปฏบตทงหมดหรอ

เพยงบางสวน เพอพสจนสงทพบใหมนน และมการชกชวนเพอในกลมในการทดลอง หรอม การทดลอง

ซ าๆในประเดนเดม ทงนมกลมตวอยางบางสวนทกาวไปสขนการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมท

เปนการยอมรบและน าไปปฏบตอยางตอเนอง ซงสงเกตไดจากแนวความคดและการแสดงออกในผลงานท

น าเสนอในครงสดทาย

ส าหรบการกาวเขาสการเปนพหวฒนธรรมของนกศกษาของกลมตวอยาง โดยสวนใหญถอวาได

เกดกระบวนการเปนพหวฒนธรรมแลว กลาวคอกอนเขารวมกจกรรมกลมตวอยางจะอยในขนทหนงและ

สอง ซงในเปนการทบทวนความหมายและคณคาของวฒนธรรมตนเอง จากการเปนเอกวฒนธรรมนยม

อยางไรกตามเมออยในมหาวทยาลยจงมการตดตอขามวฒนธรรม คอการไดมโอกาสปะทะสงสรรคกบ

วฒนธรรมอนๆ และการศกษาในระบบท าใหตองการแสวงหาความรจากแหลงอนๆ สาเหตนเองทท าให

เกด ความขดแยงทางวฒนธรรม เปนการเผชญหนาระหวางทศนะทแตกตางกน เกดการรบร การศกษาท า

ความเขาใจความรใหม และเชอมโยงกบความรเดม ซงขดแยงในความรและความจรงในแบบทเคยเปนมา

โดยการจดกจกรรมฯทเสมอนพนททางวฒนธรรม เพอท าให เกดการเรยนรซงกนและกน กลมตวอยางจง

ขยบสขนทส คอการแทรกแซงทเกดการศกษา ทรบเอาขอสนเทศใหมๆ หรอไดเรยนรสงใหมๆ ซงตามมา

ดวยการตงค าถามเพอหาขอยต สงผลใหเกดการเปลยนแปลงทมลกษณะคลายกบขนการเสยดลยภาพ

เมอความรเดมถกท าใหสญเสยความถกตองไป สงผลใหทศนคตและความคดทมอยเดมไดปรบเปลยนไป

ดวย และการเคลอนสขนทหก กลาววาเปนการตระหนก ทกลมตวอยางเกดการเปลยนแปลงทางความคด

ทพยายามปรบปรงความรใหมเขาสตนเอง อยางไรกตาม พบวากลมตวอยางบางคนไดละทง หรอยงไมม

โอกาสในการตรวจสอบความรความเขาใจของตน ดวยการไดรบขอมลยอนกลบจากผอนไดเกดการรบร

และถายทอดสอสารใหเกดประโยชนตอชวตประจ าวน ทเรยกวาขนพหวฒนธรรมนยม เนองจากมฝายท

เปนตวแทนของกลมหลกในสงคมทมอ านาจมากกวา ท าใหมความรสกวาวฒนธรรมเหนอวาอยตลอดเวลา

จงไมสามารถกาวมาสขนสดทาย หรอด ารงอยในการเปนพหวฒนธรรมไดอยางตลอดเวลา

ในอกดานหนงการใชพนทของกลมตวอยางมความสมพนธทหลากหลายผสมผสานเกยวของกนใน

พนททางสงคม โดยการปะทะสงสรรคกนอยางหลากหลายตางมปฏสมพนธและสงผลกระทบแกกนและ

กนในพนทวฒนธรรมทสรางขนทเปน “พนททสาม”การชวงชงความหมายเพอใหเกด การตอสตอรอง

สอสารใหกบผอนไดทราบวาในพนทนนมความรอนอกหลายชนหลายระดบ ทซอนอย ไมไดเปนมตเดยว


- 183 -

อยางทปรากฏในปฏบตการหรอกจกรรมเทานน ในการปรบเปลยนความสมพนธ จงมการตอสตอรองเพอ

ปรบเปลยนความสมพนธเชงอ านาจ เพอสรางความหมายใหม อาทเชนการใหเหตผล หรอการสรางความ

นาสนใจในหวขอ หรอผลตผล(ภาพถาย)ทดนาสนใจนาตดตามกวา เปนตน การสรางพนทใหกบผเรยน จง

เรองทสอดคลองและสามารถน าไปใชกบ การศกษาในแบบ “วฒนธรรมขามคน” เพอขจดความคดความ

เปนคนอน ซงเปนมายาคตออกไป แตจะหยบแนวคดในเชงบวกมาใช โดยการจดการเรยนรจากการเปด

พนททางวฒนธรรมโดยการใหโอกาสการแสดงออก การเขาถง เรยนร และสรางความร ความจรง รวมกน

ทงคนกลมใหญและกลมยอย ในการจดการเรยนรจงควรใชฐานคด ความเขาใจในความแตกตางของ

โครงสรางของกลมชน โดยการสรางพนทแหงการเรยนร โดยเฉพาะการเปนพนททางวฒนธรรมขนใน

สถาบน เพอท าใหผเรยนไดสามารถใชพนท ในการแสดง น าเสนอความเปนตวตนเพอการเรยนร ความ

เขาใจ ยอมรบ ในวฒนธรรมของตนเอง และวฒนธรรมของผอนทแตกตางกนออกไป

วตถประสงคทสอง การพฒนาการจดการเรยนรผานกจกรรมการถายภาพ ทสรางการยอมรบ

ความหลากหลายทางวฒนธรรมแกนกศกษา สามารถสรปหวขอการจดการเรยนรออกมาไดเปนหวขอท

เปนความตองการของนกศกษาไดดงน 1.วฒนธรรมหลก วฒนธรรมยอย 2. ความแตกตางทางวฒนธรรม

(ชาตพนธ ภาษา วถชวต ลลาชวต ความเชอและศาสนา) 3. วฒนธรรมสมพทธ 4. การเหมารวม 5. ภาพ

แทนทางวฒนธรรม 6.การถายภาพทางวฒนธรรม ส าหรบวธการจดการเรยนรประกอบไปดวย การ

บรรยาย การอภปราย กรณศกษา การฝกปฏบตกจกรรมการถายภาพแบบตางๆ การทศนศกษาสถานท

จรง เชนตลาด ชมชนพนถนทมความผสมผสานดานวฒนธรรม การน าเสนอผลงาน และการวพากษ

โตเถยง การพฒนาหวขอโครงงาน ทงแบบกลมและเดยว และสดทายคอการน าเสนอออกสสาธารณะ(การ

เปดเวลาเสวนาและการจดแสดงนทรรศการ)

ส าหรบการจดการเรยนร มการใชรปแบบการจดการเรยนรทบรณการผสมผสานกน โดยการ

น ามาใชในแตละประเดนหวขอทจดการเรยนรตามความเหมาะสมในแตสถานการณ เพอท าใหผรวม

กจกรรมเกดความเขาใจและยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม ประกอบไปดวยการจดการเรยนร

แบบสบเสาะหาความรเปนกลม โดยการสรางประเดนค าถามเพอใหผเขารวมสบคนหาขอมลเพอน ามา

วเคราะห เรองวฒนธรรมหลก วฒนธรรมยอย จากการเปรยบเทยบและหาความสมพนธของวตถทาง

วฒนธรรมเชน อาหาร เครองแตงกาย การจดการเรยนรแบบโครงงาน ใหผรวมกจกรรม ไดทดลองสราง

โครงงานทงแบบกลมและแบบเดยว เพอฝกปฏบตการถายภาพ การน าเสนอ และรวมวพากษผลงาน ใน

ประเดนการเหมารวม ความแตกตางทางวฒนธรรม เปนตน การจดการเรยนรแบบแลกเปลยนเรยนร โดย

การแบงปนและแลกเปลยนเรยนร เปนกลม ในประเดนความแตกตางทางวฒนธรรมและการอยรวมกน ใน


- 184 -

กรณตวอยางทเปนประเดนค าถามทวทยากรก าหนดขน เพอหาการแกไขปญหาทประสบความส าเรจ และ

หาแนวทางทสามารถน ามาใชรวมกนได เชนบทเรยนทประสบความส าเรจในการอยรวมกน ความแตกตาง

ความคลายคลงของการแกไขปญหา เปนตน และสดทายคอการจดการเรยนรเพอการเปลยนแปลง ไดใช

กจกรรมการถายภาพ ทใหผรวมกจกรรมการบรณการ ใชความคดรวบยอด สรางสรรคผลงานถายภาพ

โดยเรมตงแตการมอสระในการวางแผน ตงหวขอ ลงพนท น าเสนอผลงานของตนเอง และรวมวพากษ

ผลงานของตนเองและผอน กลมตวอยางสามารถเรยนรรวมกน ในมมมองทแตกตาง โดยทผรวมกจกรรม

สามารถสอความ ประกอบสรางความหมาย วเคราะหและท าความเขาใจ“คนอน” ดงนนผเขารวม

กจกรรมจงมกระบวนทศน (Paradigm) ทแตกตางกนแตละคนจงไดสรางกรอบแนวคดใหมของตนเองขน

การตความหมายภาพถายทหลากหลายทศนะ มมมองจากบคคลทตางกนกใหผลทแตกตางกน ท าใหเกด

การแลกเปลยนเรยนร เปนการสรางส านกและโลกทศนใหม ใหเกดความเขาใจในตนเอง เขาใจสงคมและ

ความสมพนธทางสงคม

สรป

จากขอมลพนฐานทไดจากการวจยน พบวาการสรางพนททางวฒนธรรม ทเปนการจดกจกรรม

การเรยนร ผานการถายภาพสามารถท าใหนกศกษาเกดความเขาใจและการยอมรบความแตกตางทาง

วฒนธรรมไดในระดบทสามารถน าเอาคณคาประโยชนของความแตกตางไปใชในชวตประจ าวน โดย

ด าเนนการอยางคอยเปนคอยไป อาจใชเวลาชาหรอเรวและมปจจยซบซอนในหลายมต ขนอยกบแตละตว

บคคล การสรางการยอมรบ มขนตอนตงแตการไดรบร ปะทะสงสรรค ชกจง จนถงการตดสนใจยอมรบ

โดยผานขนตอนการจดการเรยนรและไดทดลองในหลากหลายรปแบบทตองใชการผสมผสานบรณาการ

การเรยนร และสามารถปรบเปลยนทงหวขอ เนอหา และรปแบบไปตามความตองการ ความจ าเปน และ

กระบวนทศนพหวฒนธรรม ซงทงนสถาบนการศกษาสามารถสรางพนททางวฒนธรรม เพอสรางการ

ยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมแกนกศกษาไดในหลายรปแบบ ซงตองอาศยระยะเวลา กระท า

อยางสม าเสมอและตอเนอง


ผวจยขอขอบพระคณ มหาวทยาลยเชยงใหม ทสนบสนนทนการวจยใหสวนหนง และ

ขอขอบพระคณ อาจารยดร.ประสทธ ลปรชา, รศ.รตนา ณ ล าพน, อาจารยดร.ยงยทธ ยะบญธง และรศ.

ดร.นงเยาว เนาวรตน ส าหรบความรและค าปรกษามาโดยตลอด ขอขอบพระคณ ผศ.รธ ประวง,อาจารย


- 185 -

จกรนรตน นยมคา และกลมผเชยวชาญทสนบสนนการวจยชนน และขอขอบคณกลมนกศกษาทเผยขอมล

อยางตรงไปตรงมา


ประสทธ ลปรชา. (2556). พหวฒนธรรมนยม ความหมาย กระบวนทศน และสถานภาพ.

วารสารสงคมศาสตร, 25(2): 7-21.

พรรณาราย โอสถาภรตน. (2546). สอทางกายภาพกบความรทางมานษยวทยา. สอกบมานษยวทยา.

กรงเทพฯ :ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน).

วราภรณ ตระกลสฤษด. (2551). แนวทางการจดการเรยนรแบบโครงงาน. กรงเทพฯ :

เอม ไอ ท พรนตง.

วจารณ พานช. (2558). เรยนรสการเปลยนแปลง= Transfermative Learning. กรงเทพฯ : มลนธสยามกมมาจล.

ยศ สนตสมบต. (2551). พหสงคม ชมชนขามถน และการเมองวฒนธรรมของรฐชาต. ใน อ านาจ พนท และอตลกษณทางชาตพนธ: การเมองวฒนธรรมของรฐชาตในสงคมไทย . กรงเทพฯ : ศนยมานษยวทยาสรนธร.

สพสนต เพชรค า. (2554). ต านานอรงคธาตกบเครอขายความสมพนธทางเศรษฐกจและสงคม

ของผคนในอนภมภาคลมน าโขง. วารสารมหาวทยาลยราชภฏสกลนคร, 3(5): 2-17.

สรวรรณ ศรพหล. (2555). การพฒนาระบบการจดการเรยนการสอนทางไกล เรอง พหวฒนธรรม

ส าหรบครสงคมศกษา. การวจย นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สภางค จนทวานช. (2552). ทฤษฎสงคมวทยา. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ส านกพมพ แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อานนท กาญจนพนธ. (2551). “พหวฒนธรรมในบรบทของการการเปลยนผานทาง

สงคมและวฒนธรรม” ในบทความแนวคด ชาตนยมกบพหวฒนธรรม. เชยงใหม: ศนยภมภาค

ดานสงคมศาสตรและการพฒนาอยางยงยน คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

อานภาพ สกลงาม. (2552). มานษยวทยาทศนา(Visual Anthropology) ทปรากฏใน

กจกรรมเยาวชน. สบคนจาก http://www.sac.or.th/main/article_detail.

php?article_id=52&category_id=26.


- 186 -

เอกชย จนทา. (2556). การพฒนาหลกสตรเสรมสรางพฤตกรรมประชาธปไตยในสงคม

พหวฒนธรรม ส าหรบนกเรยนระดบประถมศกษา. วทยานพนธปรญญา การศกษาศาสตรดษฎ

บณฑต การศกษา, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Banks , James A. (2002). An Introduction to Multicultural Education. Boston MA :

Pearson Education.

Banks, Marcus. (2001). Visual Methods in Social Research. London UK : SAGE Publication.

Brown, Carlton E.(1976) The True Purposes of Multicultural Education. Retrieved from

http://eric.ed.gov/?id=ED184908.

Mezirow, Jack. (1998). Transformative Learning and Social Action: A response to Inglis.

Adult Education Quarterly, 49(1): 70-72.

Michaelis, John Udell. (1972). Social studies for children in a democracy: recent

trends and developments. Englewood Cliffs, N.J. : Prentice-Hall.

Pink, Sara. (2006). Future of Visual Anthropology. New York : Routledge.


- 187 -

ภาคผนวก

ภาพตวอยางการจดการเรยนร ดวยกจกรรมการถายภาพ


- 188 -

ภาคผนวก


- 189 -

โครงการประชมวชาการระดบชาต: วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม” วนท 21 กนยายน พ.ศ. 2560

สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร หลกการและเหตผล งานวจยมความส าคญมากตอการพฒนาประเทศ การจดประชมวชาการเพอน าเสนอผลงานวจยและผลงานวชาการตางๆ เปนสวนหนงของกระบวนการพฒนางานวจย เพอท าใหเกดการถายทอดองคความรแลกเปลยนเรยนร และท าใหนกวจยหรอนกวชาการทมารวมประชมไดสรางเครอขาย ในการวจยเพอการพฒนาตอไป ดงนน เพอเปนการสงเสรมและพฒนาศกยภาพของมหาวทยาลยดานการวจยตลอดจนการสรางประสบการณดานงานวจยในระดบชาต ในโอกาสท วนท 21 กนยายน เปนวนสนตภาพสากล (International Day of Peace หรอ World Peace Day) ทสถาบนสนตศกษาไดตระหนกถงความส าคญ จงขอจดประชมวชาการระดบชาต ภายใตชอ ประชมวชาการระดบชาต : วนสนตภาพสากล ครงท 2 “50 ป ม.อ. สนตภาพเพอสงคม” วตถประสงค

1. เพอเปนการเสนอผลงานวจยประจ าปในสาขาตาง ๆ จ านวน 6 สาขา ไดแก สาขาวชาความขดแยงและสนตศกษา สาขาวชารฐศาสตร สาขาวชารฐประศาสนศาสตร สาขาวชาสงคมศาสตร สาขาวชาการศกษาเพอการพฒนา สาขาวชาการจดการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต และสาขาทเกยวของ

2. เพอเปนเวททางวชาการ ไดแก อาจารย นกวจย นสต นกศกษา นกวจยภาคเอกชนไดพฒนาและเพมประสทธภาพของงานวจย ตลอดจนเผยแพรความรในสาขาดงกลาวใหกวางขวางยงขน ซงสงผลในการน าไปใชใหเกดประโยชนในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

3. เพอกระตนและสงเสรมใหนกวจย นกวชาการ คณาจารยในมหาวทยาลยตระหนกและเหนถงความส าคญของงานวจยในการผลตและเผยแพรผลงานวชาการงานวจยตอไป


- 190 -

4. เพอเปนการแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณ ระหวางนกวชาการในภาครฐและเอกชนอนจะน าไปสแนวทางการวจยเพอการแกไขปญหาเศรษฐกจ และสงคมของประเทศในอนาคต เ พอสง เสรมและสรางเครอขายงานวชาการงานวจยและสถาบนการศกษาในประเทศ เพอพฒนาการตพมพเผยแพรผลงานวชาการผลงานวจยในระดบชาต

5. เพอใหนกวชาการทางดานสงคมศาสตร ไดตระหนกถงบทบาทในการสรางสนตภาพแกสงคม และประเทศ

สาขาการประชมวชาการ สาขาวชาความขดแยงและสนตศกษา สาขาวชารฐศาสตร สาขาวชารฐประศาสนศาสตร สาขาวชาสงคมศาสตร สาขาวชาการศกษาเพอการพฒนา สาขาวขาการจดการภาครฐและเอกชน สาขาวชาการจดการสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

และสาขาทเกยวของ รปแบบในการจด

เสนอผลงานวจยภาคบรรยายเรองละ 20 – 25 นาท เสนอผลงานวจยภาคโปสเตอรเรองละ 1 บอรด การสมมนา อภปรายและบรรยายพเศษ

ระยะเวลาการสงผลงาน ตงแต 3 เมษายน – 30 มถนายน 2560 หนวยงานหลกในการจดการ

สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร วนท เวลา และสถานทจดโครงการ

วนท 21 กนยายน พ.ศ. 2560


- 191 -

ภาคเชา ปฐกถาพเศษ “บทบาทของมหาวทยาลยในการสรางสนตภาพ” และเสวนาวชาการ หวขอ “ม.อ. กบการสรางสนตภาพเพอสงคม” เวลา 08.30 – 12.00 น. ณ หอง FMS 3409 อาคารวจยและพฒนาองคความรเพอการจดการ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร ภาคบาย การน าเสนอผลงานวชาการ เวลา 13.00–17.00 น. ณ หองบรรยาย สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร อตราคาลงทะเบยน

ผมาประชมและน าเสนอผลงาน 1,000 บาท ผเขารวมประชม

อาจารย ขาราชการ นกวจย มหาวทยาลยสงขลานครนทร และมหาวทยาลยหรอสถาบนอนๆ บคลากรภาคเอกชน และผสนใจทวไป จ านวน 120 คน

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ อาจารย นกวจย นกวชาการ และนกศกษา ไดเผยแพรงานวจย และขอคนพบใหม ซงเปนประโยชนตอการพฒนาทางวชาการ และการแกไขปญหาของประเทศชาต ผ เขาประชมมโอกาสแลกเปลยนความคดเหน ขอมล และประสบการณซงกนและกน ซงจะน าไปพฒนาและแกไขปญหาในการปฏบตงานได ผเขาประชมมความรและวสยทศนทกวางไกลมากขน ซงสงผลตอการปฏบตงาน ท าใหมประสทธภาพมากยงขน คณะกรรมการจดประชม

1. รองศาสตราจารย ดร.วชย กาญจนสวรรณ ประธานคณะกรรมการ 2. ดร.นฤทธ ดวงสวรรณ รองประธานคณะกรรมการ 3. ผชวยศาสตราจารย ดร.มนตร เพรชนาจกร กรรมการ 4. นางสาวเพญนภา พทรชนม กรรมการ 5. นางสาวเกศฤด บญรตน กรรมการ 6. นายอสมาน หวงสน กรรมการ 7. นายพทธนนท ลมอรณวงศ กรรมการ 8. นางสาวชวลรตน บญกาญจน กรรมการ 9. นางสาวรจเรข เจรญด กรรมการ 10. นางรงนภา อครบวร กรรมการ 11. นางสาวจฑามาส อนอทย กรรมการ


- 192 -

12. ดร.นวด สาหม กรรมการและเลขานการ 13. นางสาวมลยานา ดะอแม กรรมการและผชวยเลขานการ

คณะกรรมการบรรณาธการ

1. รองศาสตราจารย ดร.วชย กาญจนสวรรณ ประธานกรรมการ 2. ศาสตราจารย ดร.พระชาตร เหมพนโธ กรรมการ 3. ศาสตราจารย ดร.สมภาร พรมทา กรรมการ 4. รองศาสตราจารย ดร.ชดชนก เชงเชาว กรรมการ 5. รองศาสตราจารย ดร.วนชย ธรรมสจการ กรรมการ 6. รองศาสตราจารย ดร.เกษตรชย และหม กรรมการ 7. รองศาสตราจารย ดร.รงค บญสวยขวญ กรรมการ 8. รองศาสตราจารย ดร.อมาพร มณแนม กรรมการ 9. รองศาสตราจารย ดร.วรยทธ ศรวรกล กรรมการ 10. รองศาสตราจารย กรกฎ ทองขะโชค กรรมการ 11. ผชวยศาสตราจารย ดร.ศรสมภพ จตรภรมยศร กรรมการ 12. ผชวยศาสตราจารย ดร.สกร หลงปเตะ กรรมการ 13. ผชวยศาสตราจารย ดร.มนตร เพรชนาจกร กรรมการ 14. ผชวยศาสตราจารย ดร.บฆอร ยหมะ กรรมการ 15. ผชวยศาสตราจารย สทธศกด ดอเระ กรรมการ 16. ดร.นฤทธ ดวงสวรรณ กรรมการ 17. ดร.ธญรด ทวกาญจน กรรมการ 18. ดร.ตายดน อสมาน กรรมการ 19. ดร.พทธธรา นาคอไรรตน กรรมการ 20. ดร.ฐตวฒ บญยวงศววชร กรรมการ 21. ดร.นพ. บรรพต ตนธรวงศ กรรมการ 22. ดร.ขนทอง วฒนะประดษฐ กรรมการ 23. ดร.สงเสรม แสงทอง กรรมการ 24. ดร.นวด สาหม กรรมการและเลขานการ

การประเมนผล ใชการประเมนผลเชงปรมาณดวยแบบสอบถามวดความพงพอใจ โดยมเปาหมายไดรบคาประเมนความพงพอใจเกน 3.51 ในคะแนนเตม 5


- 193 -

ก าหนดการ

วนท 21 กนยายน พ.ศ. 2560

08.30 – 09.00 น. ลงทะเบยน ณ FMS 3409 อาคารวจยและพฒนาองคความรเพอการจดการ คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร

09.00 – 09.05 น. กลาวรายงาน โดย รองศาสตราจารย ดร.วชย กาญจนสวรรณ

ผอ านวยการสถาบนสนตศกษา 09.05 – 09.15 น. กลาวเปดงาน

โดย รองศาสตราจารย ดร.ชศกด ลมสกล อธการบดมหาวทยาลยสงขลานครนทร

09.15 – 10.15 น. ปาฐกถาพเศษ หวขอ “บทบาทของมหาวทยาลยในการสรางสนตภาพ” โดย ศาสตราจารย นายแพทยวจารณ พานช

10.15 – 12.00 น. เสวนา หวขอ “ม.อ. กบการสรางสนตภาพเพอสงคม” โดย คณบรรจง นะแส นายกสมาคมรกษทะเลไทย คณโซรยา จามจร นกวชาการส านกสงเสรมและการศกษาตอเนอง ม.อ. ปตตาน คณอดม ทกขระ นายกองคการบรหารสวนต าบลร าแดง คณภวสษฏ สขใส ผอ านวยการและบรรณาธการหนงสอพมพโฟกสภาคใต ด าเนนรายการโดย ดร.นฤทธ ดวงสวรรณ อาจารยประจ าสถาบนสนตศกษา ม.อ. หาดใหญ

12.00 – 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 17.00 น. น าเสนอผลงานวชาการ ณ หองบรรยาย สถาบนสนตศกษา

(พรอมรบประกาศนยบตรในหองน าเสนอผลงาน)

Documents

รายงานสืบเนื่อง - DeepSouthWatch.org · 2018-04-22 · ณ ห้องบรรยาย 2 สถาบันสันติศึกษา กลุ่มวัฒนธรรมกับการแก้ไขความขัดแย้ง: