บุคลากรทางการศึกษา A RESEARCH AND ...digital_collect.lib.buu.ac.th/journal/Educa Admini/v6n1...วารสารการบร หารการศ

วารสารการบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา ปท 6 ฉบบท 1 เดอนตลาคม 2554 - มนาคม 2555 117

การวจยและพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาA RESEARCH AND DEVELOPMENT OF THE TEACHERS AND EDUCATIONAL PERSONNEL DEVELOPMENT POLICY พชต ฤทธจรญ* ชชาต พวงสมจตร** เกจกนก เออวงศ*** นงเยาว อทมพร****

บทคดยอ วตถประสงคของการวจยเพอพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐาน ใชระเบยบวธวจยและพฒนา 3 ขนตอน คอ 1) การระบประเดนปญหาขอเสนอเชงนโยบาย โดยศกษาจากเอกสารและเกบรวบรวมขอมลจากการสนทนากลมกบคร ผบรหารสถานศกษา ศกษานเทศก ผปกครองและนกเรยน รวมทงสน 314 คน แลวสงเคราะหเปนประเดนปญหาการพฒนา 2) การพฒนาทางเลอกขอเสนอเชงนโยบาย ใชผลการสงเคราะหยกรางขอเสนอเชงนโยบาย และประเมนเชงวพากษโดยผทรงคณวฒ และบคลากรทางการศกษาทเกยวของแลวปรบรางขอเสนอเชงนโยบาย 3) การพฒนาขอเสนอเชงนโยบาย ประเมนเชงวพากษรางขอเสนอเชงนโยบายโดยบคลากรทางการศกษาทเกยวของ ไดขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา 4 ประเดน คอ 1) จดระบบและกลไกในการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพสามารถจดการเรยนการสอน การบรหารจดการและสนบสนนการจดการเรยนการสอนทสงผลถงคณภาพ ผเรยนไดอยางมประสทธภาพ 2) พฒนาระบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพทเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษา 3) จดระบบการสงเสรม สนบสนนการจดการเรยนการสอนใหเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษา และ4) จดระบบการเสรมสรางขวญก�าลงใจและความกาวหนาในวชาชพของครและบคลากรทางการศกษา

* ผชวยศาสตราจารย สาขาวชาวจยและประเมนการศกษา วทยาลยการฝกหดคร มหาวทยาลยราชภฏพระนคร** ผชวยศาสตราจารย แขนงวชาบรหารการศกษา สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช*** อาจารย แขนงวชาบรหารการศกษา สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช****อาจารย ภาควชาการวดและประเมนผลการศกษา คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏธนบร

วารสารการบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา ปท 6 ฉบบท 1 เดอนตลาคม 2554 - มนาคม 2555118

ค�าส�าคญ: ครและบคลากรทางการศกษา/ การพฒนานโยบาย ABSTRACT The objective of this research was to develop a policy for development of teachers and educational personnel at the basic educational level. The research and development methodology was employed by comprising three following stages: Stage 1: The identification of problems and recommendations for policy formulation. In this stage, the researchers studied documents and collected research data via focus group discussions involving a total number of 314 teachers, school administrators, supervisors, parents and students. After that, the problems and recommendations for policy formulation were synthesized. Stage 2: The development of alternative policy proposals. In this stage, the researchers developed the first draft of alternative policy proposals based on the synthesized infor-mation derived from Stage 1. Then, the first draft of policy proposals was submitted for critical reviews by experts and concerned educational personnel. After that, the first draft was adjusted based on the critical review results. Stage 3: The development of policy proposal. In this stage, the researchers developed the adjusted policy proposal based on results of critical reviews in Stage 2. As a result, the developed policy for development of teachers and educational personnel comprised the following four policy recommendations; (1) the organization of the system and mechanics for development of qualified teachers and educational personnel to be equipped with the ability to organize the instruction, to manage and to support the instruction that efficiently affect the learner’s quality; (2) the development of the efficient management and administration system that facilitates work performance of teachers and educational personnel; (3) the organization of the instructional supporting system that facilitates work performance of teachers and educational person-nel; and (4) the organization of the system that enhances the morale and professional progress of teachers and educational personnel. KEYWORDS: Teacher and educational personnel/ Policy development บทน�า ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ก�าหนดแนวการจดการศกษาในมาตรา 22 วา ตองยดหลกผเรยนทกคนมความสามารถเรยนรและพฒนาตนเองได ถอวาผเรยนมความส�าคญทสด กระบวนการจดการศกษาตองสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตามธรรมชาตและเตมตามศกยภาพ และทเกยวกบครและบคลากรทางการศกษาในมาตรา 52 ใหกระทรวงสงเสรมใหมระบบ กระบวนการผลต การพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพและมาตรฐานทเหมาะสมกบการเปนวชาชพชนสง โดยการก�ากบและประสานใหสถาบน


ทท�าหนาทผลตและพฒนาคร คณาจารย รวมทงบคลากรทางการศกษาใหมความพรอมและมความเขมแขงในการเตรยมบคลากรใหม และการพฒนาบคลากรประจ�าการอยางตอเนอง รฐพงจดสรรงบประมาณและจดตงกองทนพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ในมาตรา 53 ใหมองคกรวชาชพคร ผบรหารสถานศกษา และผบรหารการศกษา มฐานะเปนองคกรอสระภายใตการบรหารของสภาวชาชพ ในก�ากบของกระทรวง มอ�านาจหนาทก�าหนดมาตรฐานวชาชพ ออกและเพกถอนใบอนญาตประกอบวชาชพ ก�ากบดแลการปฏบตตามมาตรฐานและจรรยาบรรณของวชาชพ รวมทงการพฒนาวชาชพคร ผบรหารสถานศกษาและผบรหารการศกษา และตองมใบอนญาตประกอบวชาชพตามทกฎหมายก�าหนด ในมาตรา 55 ใหมกฎหมายวาดวยเงนเดอน คาตอบแทน สวสดการ และสทธประโยชนเกอกลอน ส�าหรบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาเพอใหมรายไดทเพยงพอและเหมาะสมกบฐานะทางสงคมและวชาชพ ใหมกองทนสงเสรมคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาเพอจดสรรเปนเงนอดหนนงานรเรมสรางสรรค ผลงานดเดน และเปนรางวลเชดชเกยรตคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา และมาตรา 57 ใหหนวยงานทางการศกษาระดมทรพยากรบคคลในชมชนใหมสวนรวมในการจดการศกษาโดยน�าประสบการณ ความรอบร ความช�านาญและภมปญญาทองถนของบคคลดงกลาวมาใช เพอใหเกดประโยชนทางการศกษาและยกยองเชดชผทสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา (ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2545, หนา 13, 30-32) จากการด�าเนนงานทผานมา แมทกหนวยงานทเกยวของกบการจดการศกษาไดพยายามด�าเนนงานเพอปฏรปการเรยนรตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาอยางตอเนองโดยมการก�าหนดยทธศาสตรและแผนการพฒนาคร มการจดอบรมสรางความรความเขาใจทงดานเนอหาวชาตามกลมสาระการเรยนรและเทคนคการสอนตางๆ ใหแกครและบคลากรทางการศกษา ในแตละปใชงบประมาณคอนขางมาก แตโดยภาพรวมพบวา คณภาพผเรยนยงไมปรากฏผลเปนทพอใจ ดงจะเหนไดจากผลการประเมนและการทดสอบโดยองคการหรอหนวยงานตางๆ ทงภายในและตางประเทศ บงชวาคณภาพผเรยนยงอยในเกณฑต�าและดอยกวานานาชาต โดยเฉพาะอยางยงผลการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน รอบแรก (ชวงป 2544-2548) ของส�านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) ไดสะทอนวกฤตคณภาพการศกษาไทยในระดบการศกษาขนพนฐานคอนขางชดเจนวา สถานศกษาทจดการศกษาไดมาตรฐานขนต�าตามหลกการของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ประมาณ 1 ใน 3 และอกประมาณ 2 ใน 3 (มากกวา 2 หมนแหง) ไมไดมาตรฐาน ครขาดแคลนทงเชงปรมาณและคณภาพ ครไดมาตรฐานเฉพาะดานวฒการศกษาแตวธการสอนทเนนผเรยนเปนส�าคญยงไมไดมาตรฐาน ผเรยนสวนใหญมผลสมฤทธทางการเรยนตามหลกสตรต�า และ ผลการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน รอบสอง (ชวงป 2549-2553) ก�าหนดเกณฑมาตรฐานขนต�า (2.75) พบวา มคาเฉลยผลการประเมน 14 มาตรฐานไดระดบด มโรงเรยนทไดรบการรบรอง 12,268 แหง คดเปนรอยละ 79.07 และไมรบรอง 3,247 แหง คดเปนรอยละ 20.93 ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาในฐานะหนวยงานระดบนโยบายตระหนกถงความส�าคญของคณภาพของครและบคลากรทางการศกษา จงจ�าเปนตองศกษาหาแนวทางในการพฒนาคณภาพของครและบคลากรทางการศกษาใหมทศทางทชดเจนและเปนระบบ ซงแนวทางในการพฒนาทส�าคญทเปน


จดเรมตนของการพฒนาทดและเปนพลงในขบเคลอนการการพฒนาคณภาพของครและบคลากรทางการศกษาอยางแทจรง คอ ตองมการพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทใชการวจยเปนฐาน เพอใหไดนโยบายทครอบคลมชดเจนและ เหมาะสมกบสภาพความตองการของครและองคกร/ หนวยงานทเกยวของส�าหรบใชเปนกรอบทศทางและแนวทางในการพฒนาครและบคลากรทางศกษาอยางตอเนองและมคณภาพทสงผลตอคณภาพของผเรยน

วตถประสงคของการวจย เพอพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐาน

กรอบแนวคดในการวจย เพอใหไดขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทมความชดเจน ครอบคลม มความสอดคลองกบสภาพปญหาการจดการเรยนการสอน และความตองการในการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา รวมทงเกดประโยชนตอการพฒนาคณภาพผเรยน จงไดใชวธการวจยและพฒนา (Research and Development) เปนฐานในการพฒนาขอเสนอเชงนโยบาย โดยก�าหนดกรอบแนวคดในการวจย ดงภาพท 1

การระบประเดนปญหาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

1. ศกษาสภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนในระดบการศกษาขนพนฐาน และสภาพและปญหาการพฒนา ครและบคลากรทางการศกษา2. สงเคราะหประเดนปญหาการพฒนาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

การพฒนาทางเลอกขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

1. รางขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา2. ประเมนเชงวพากษรางขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ครงท 13. ปรบปรงรางขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ครงท 1

ศกษาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการพฒนานโยบายการศกษา

การพฒนาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

1. ประเมนเชงวพากษรางขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ครงท 22. ปรบปรงรางขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ครงท 2

ขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

ภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจยและพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา


วธการวจย การด�าเนนการวจยและพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ไดใชระเบยบวธการวจยและพฒนา (Research and Development) เปนฐานในการพฒนาโดยด�าเนนการ 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การระบประเดนปญหาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา การศกษาสภาพและปญหาการจดการเรยนการสอนในระดบการศกษาขนพนฐาน และสภาพปญหาการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของรวมทงศกษาจากกลมบคคลผใหขอมลซงประกอบดวย ครผสอน ศกษานเทศก ผบรหารสถานศกษา ผปกครอง และนกเรยน ซงไดมาจากการสมแบบหลายขนตอนโดยแบงพนทเปน 7 ภมภาค คอ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนตก ภาคตะวนออก กรงเทพมหานครและปรมณฑล และภาคใต ในแตละภมภาคสมเลอกจงหวด แตละจงหวดสมเลอกสถานศกษาโดยคละขนาด จงหวดละ 1 แหง และในแตละสถานศกษาสมเลอกครผสอนตามชวงชนท 1-4 สถานศกษาละ 1 คน ไดครผสอน จ�านวน 188 คน ศกษานเทศก จ�านวน 40 คน ผบรหารสถานศกษา จ�านวน 28 คน ผปกครอง จ�านวน 23 คน และนกเรยน จ�านวน 35 คน รวมผใหขอมลในการสนทนากลมทงสน 314 คน วเคราะหขอมลดวยวธวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยใชโปรแกรม ATLAS.ti Demo V.5.0 และสงเคราะหประเดนปญหาการพฒนาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาคร และบคลากรทางการศกษาจากสาเหตปญหาการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ขนตอนท 2 การพฒนาทางเลอกขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ใชผลการสงเคราะหประเดนปญหาจากขนตอนท 1 ประกอบการยกรางขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา และจดเวทประเมนเชงวพากษรางขอเสนอเชงนโยบายโดยผทรงคณวฒ และบคลากรทางการศกษาทเกยวของกบการใช การสงเสรม และการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา จ�านวนทงสน 19 คน โดยพจารณาตามเกณฑการประเมน 6 ดาน คอ ดานความครอบคลม ความเหมาะสม ความสอดคลอง ความชดเจน ความเปนประโยชน และความเปนไปได แลวปรบปรงรางขอเสนอเชงนโยบายครงท 1 ขนตอนท 3 การพฒนาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา จดเวทประเมนเชงวพากษรางขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ครงท 2โดยบคลากรทางการศกษาทเกยวของกบการใช การสงเสรม และการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา จ�านวนทงสน 53 คน ซงพจารณาตามเกณฑการประเมนเหมอนขนตอนท 2 แลวปรบปรงรางขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ครงท 2

ผลการวจย 1. ผลการระบประเดนปญหาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา 1.1 ผลการศกษาสภาพปญหาการจดการเรยนการสอนในระดบการศกษาขนพนฐานและสภาพปญหาการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ผลการศกษา ดานผเรยน พบวา ผเรยนไดรบการพฒนาทางวชาการมากขน มผลสมฤทธทางการเรยนอยในเกณฑต�า ขาดคณลกษณะทพง


ประสงค ขาดความสามารถในการคดวเคราะห การแกปญหาและความคดสรางสรรค ดานครและบคลากรทางการศกษา พบวา ครผสอนสวนใหญไมไดจบการศกษาวชาเอกในกลมสาระทสอน มภาระงานเพมขน ขาดความรความเขาใจในหลกสตรและการจดการเรยนการสอน ขาดการนเทศ ขาดอตราก�าลงของศกษานเทศกทมความเชยวชาญ และ มวกฤตการขาดแคลนครผสอนในทกชวงชน และทกกลมสาระการเรยนร โดยมสาเหตมาจากมาตรการควบคมอตราก�าลงของภาครฐสวนหนงและไมสามารถจงใจใหคนทมความร ความสามารถมาเปนคร ดานการจดการเรยนการสอน พบวามการเปลยนแปลงหลกสตรเปนหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 มการบรณาการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มการอบรมผบรหาร ครผสอน และศกษานเทศกในดานการจดการเรยนการสอน มการจดท�ายทธศาสตรการพฒนาคณภาพผเรยน ปญหาอปสรรคของการจดการเรยนการสอน คอ ครผสอนบางสวนยงไมสามารถจดการเรยนการสอนใหมเนอหาสาระททนกบความเปลยนแปลงของสงคมได ดานการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา พบวา ครไดรบการพฒนาคอนขางมาก แตยงขาดการตดตามประเมนผล หลกสตรการพฒนาครมความซ�าซอน มคาใชจายเพอการพฒนาคอนขางสง ขาดการวางแผนระยะยาว จงควรจดท�าระบบขอมลสารสนเทศของครและบคลากรทางการศกษาอยางเปนระบบ มการวจยและพฒนานโยบายพฒนาครและบคลากรทางการศกษา ปรบหลกเกณฑและวธการมวทยฐานะ และเลอนวทยฐานะโดยพจารณาจากพฤตกรรมและผลงานการปฏบตงาน ดานการสงเสรมและสนบสนนของผเกยวของ พบวา มปญหาการด�าเนนการกระจายอ�านาจการบรหาร การมสวนรวมในการจดการศกษาของเอกชนและครอบครว ขาดกลไกทจะจงใจใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมเปนเครอขายในการจดการศกษา การสงเสรมและสนบสนนใหภาคเอกชน องคการปกครองสวนทองถน องคการอนทเกยวของ เขามามสวนรวมและสนบสนนการจดการศกษายงท�าไดนอย 1.2 ผลการสงเคราะหประเดนปญหาการพฒนาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา พบวา สาเหตปญหาการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา สงเคราะหประเดนปญหาได 7 ประเดน คอ 1) ขาดระบบและกลไกการพฒนาคณภาพการจดการเรยนการสอน 2) ขาดระบบบรหารจดการทเออตอการปฏบตงาน 3) ขาดระบบสนบสนนการจดการเรยนการสอนทสงผลตอคณภาพผเรยน 4) ขาดระบบการสงเสรมความกาวหนาทางวชาชพ 5) ครขาดขวญก�าลงใจในการท�างาน 6) ขาดระบบสงเสรมสนบสนนการจดการเรยนการสอนทเออตอการปฏบตงาน และ 7) ขาดระบบและกลไกในการบรหารจดการทด 2. ผลการพฒนาทางเลอกขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา เปนผลการรางขอเสนอเชงนโยบาย และผลการประเมนเชงวพากษ ท�าใหไดรางขอเสนอเชงนโยบาย 4 ประเดน คอ 1) จดระบบและกลไกในการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพ สามารถจดการเรยนการสอน การบรหารจดการและสนบสนนการจดการเรยนการสอนทสงผลถงคณภาพ ผเรยนไดอยางมประสทธภาพ มมาตรการ 12 ขอ 2) พฒนาระบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพทเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษา มมาตรการ 12 ขอ 3) จดระบบการ สงเสรมสนบสนนการจดการเรยนการสอนใหเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษาม มาตรการ 13 ขอ และ 4) จดระบบการเสรมสรางขวญก�าลงใจและความกาวหนาในวชาชพของครและบคลากรทางการศกษา มมาตรการ 5 ขอ


3 ผลการพฒนาขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา เปนผลการประเมนเชงวพากษรางขอเสนอเชงนโยบายครงท 2 โดยไดขอเสนอเชงนโยบาย 4 ประเดนซงสอดคลองกบเกณฑการประเมนทก�าหนดไว คอ 1) จดระบบและกลไกในการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพสามารถจดการเรยนการสอน การบรหารจดการและสนบสนนการจดการเรยนการสอนทสงผลถงคณภาพผเรยนไดอยางมประสทธภาพ มมาตรการ 11 ขอ เปนมาตรการเรงดวน 6 ขอ มาตรการระยะยาว 5 ขอ 2) พฒนาระบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพทเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษา มมาตรการ 11 ขอ เปนมาตรการเรงดวน 4 ขอ มาตรการระยะยาว 7 ขอ 3) จดระบบการสงเสรมสนบสนนการจดการเรยนการสอนใหเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษา มมาตรการ 12 ขอ เปนมาตรการเรงดวน 3 ขอ มาตรการระยะยาว 9 ขอ และ 4) จดระบบการเสรมสรางขวญก�าลงใจและความกาวหนาในวชาชพของครและบคลากรทางการศกษา มมาตรการ 6 ขอ เปนมาตรการเรงดวน 2 ขอ และมาตรการระยะยาว 4 ขอ รวมมมาตรการทงสน 40 ขอ เปนมาตรการเรงดวน 15 ขอและมาตรการระยะยาว 25 ขอ

อภปรายผลและขอเสนอแนะ 1. จากผลการวจยทได ขอเสนอเชงนโยบายท 1 คอ จดระบบและกลไกในการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพ สามารถจดการเรยนการสอน การบรหารจดการและสนบสนนการจดการเรยนการสอนทสงผลถงคณภาพผเรยนไดอยางมประสทธภาพ ขอคนพบนสะทอนใหเหนวา การพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทผานมายงขาดการวางแผนทเปนระบบ ขาดความตอเนองในการพฒนา และ ขาดการตดตามและประเมนผล ซงอาจกลาวโดยภาพรวมไดวา ขาดระบบและกลไกส�าคญทน�าไปสการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทมคณภาพ ดงผลการวจยเกยวกบสภาพและปญหาการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาซงพบวา การพฒนาครสวนใหญยงขาดการพฒนาอยางตอเนอง ไมมการวางแผนระยะยาว มความซ�าซอนของหลกสตร และเนอหาสาระในการพฒนาไมมความชดเจน ไมตรงกบความตองการของผเขารบการพฒนา และไมสามารถน�าไปใชไดจรง อกทงวธการพฒนาครยงใชรปแบบเดมๆ สวนใหญใชการอบรมและพฒนาในหองเรยน ผลการพฒนาเปนเรองการใหความร ขาดการพฒนาทกษะ นอกจากนยงขาดการตดตาม และประเมนผลการน�าความรไปใชพฒนาการจดการเรยนการสอน (ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2551, หนา 32-33) และเพอใหสามารถด�าเนนการไดตามขอเสนอเชงนโยบายดงกลาว จากผลการวจยครงนจงมมาตรการด�าเนนการเรงดวน 6 มาตรการ และมาตรการระยะยาว 5 มาตรการ ซงสอดคลองกบขอเสนอเชงนโยบายการผลตและการพฒนาคร (มนตร จฬาวฒนทล, 2543, หนา 28-29) ทก�าหนดนโยบายการบ�ารงรกษา และพฒนาครเพอคณภาพครและความเปนวชาชพชนสงซงมมาตรการใหปรบเปลยนนโยบายการพฒนาครโดยการฝกอบรมสมมนาอยางเดยว เปนการสงเสรมใหครไดเขาอบรมสมมนาทกป มการศกษาตอและการจดงบประมาณสนบสนนใหครไดพฒนางานประจ�าของตนเองอยางตอเนองเพอใหมการยกระดบคณภาพของครเพอปฏรปการศกษาโดยการจดตงสถาบนพฒนาครและผบรหารประจ�าการเปนองคการมหาชนเปนนตบคคล และผลการวจยเพอพฒนานโยบายและแผนการปฏรปการผลตและการพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาซงไดขอเสนอเชงนโยบายเกยวกบ


การพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทมงยกระดบการพฒนาคณภาพคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาประจ�าการใหมคณภาพมาตรฐานวชาชพชนสงโดยจดใหมการพฒนาอยางทวถงและตอเนองอยางเปนระบบโดยก�าหนดยทธศาสตรหลก คอ ยทธศาสตรปฏรปการพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาและยทธศาสตรรอง คอ ยทธศาสตรปฏรประบบและกระบวนการพฒนาซงตองเรงปฏรประบบและกระบวนการพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษาทมประสทธภาพโดยไดรบการสนบสนนจากรฐอยางตอเนองและเปนระบบ (พฤทธ ศรบรรณพทกษ, 2546, หนา 35, 39) 2. จากผลการวจยทได ขอเสนอเชงนโยบายท 2 คอ พฒนาระบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษา สะทอนใหเหนวา ปจจบนการพฒนาครและบคลากรทางการศกษายงขาดระบบบรหารจดการทมประสทธภาพ ซงระบบบรหาร เปนปจจยส�าคญทท�าใหการด�าเนนงานประสบความส�าเรจ โดยขอเสนอเชงนโยบายนมผลมาจากปญหาและความตองการของคร และ ผมสวนเกยวของรวมทงขอเสนอแนะของผทรงคณวฒทรวมประเมนเชงวพากษวา “การบรหารจดการระบบการพฒนาและฝกอบรมครและบคลากรทางการศกษาเปนเรองส�าคญ หนวยงานทมหนาทรบผดชอบในการด�าเนนการตองบรหารจดการใหมประสทธภาพ และประสทธผลเพอใหเกดความคมคาและเกดประโยชนสงสด...” และสอดคลองกบขอเสนอเชงนโยบายการผลตและการพฒนาครของส�านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2543, หนา 27-28) ทก�าหนดไวในมาตรการท 2.2 “ใหเรงรดการจดระบบบรหารบคคล และการก�าหนดเงนเดอนคาตอบแทน และสทธประโยชนเกอกลตางๆ ใหคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ตามมาตรา 54 และ มาตรา 55 เพอเปนแรงจงใจใหคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษาไดปฏบตหนาทอยางเตมใจ เตมความสามารถ เตมหนาทความรบผดชอบ และเตมเวลา อกทงเปนการจงใจใหคนดคนเกงเขาสวงการวชาชพครดวย” จากการศกษาครงนยงมมาตรการทระบใหส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและหนวยงานทเกยวของกบการจดการศกษา ปรบหลกเกณฑและวธการจดสรรทรพยากรทางการศกษาใหมความเสมอภาคและเปนธรรมทเออตอการพฒนาคร บคลากรทางการศกษา และสถานศกษาใหมคณภาพ มาตรการดงกลาวสะทอนใหเหนวาการจดสรรทรพยากรยงขาดหลกเกณฑทเหมาะสม ความเสมอภาค และความเปนธรรม ซงสอดคลองกบผลการศกษาของส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาทสรปวา “ การใชทรพยากรทขาดประสทธภาพ ไมไดเกดจากปญหาการขาดแคลนครโดยรวม แตเกดจากปญหาการจดสรร กลาวคอ ครทมคณภาพจะกระจกตวอยเฉพาะในเมอง หรอจงหวดทมฐานะดกวา โดยเฉพาะในโรงเรยนทมขนาดใหญ ทมความไดเปรยบในการใชทรพยากร…” และสอดรบกบขอสรปจากการวเคราะหประสทธภาพการใชจายเพอการศกษาของส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2551, หนา 48) ทวา “ทรพยากร (งบประมาณโดยรวม) ทมในการจดการศกษาของไทยอยในระดบทเพยงพอ เมอเทยบกบประเทศทมการพฒนาในระดบเดยวกน แตตองแกไขปญหาหลายดาน เชน ปญหาพนฐานการจดสรร และลกษณะการใชจายงบประมาณเพอเพมประสทธภาพการใชจายและเพมคณภาพการจดการศกษา การปรบเปลยนวธการจดสรรงบประมาณเพอใหเขาถงกลมเดกดอยโอกาสในสงคม” 3. จากผลการวจยทได ขอเสนอเชงนโยบายท 3 คอ จดระบบการสงเสรมสนบสนนการจดการเรยนการสอนใหเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษา ขอคนพบนสะทอนใหเหนวา


การจดระบบสงเสรมสนบสนนการจดการเรยนการสอนทผานมายงขาดประสทธภาพ ขาดการเชอมโยงระหวางหนวยงานทเกยวของดานการนเทศ ขาดระบบการนเทศทงการนเทศภายในและการนเทศภายนอกอยางเปนระบบ ส�านกงานเขตพนทยงไมสามารถสนบสนนการนเทศการเรยนการสอนไดอยางเตมท การนเทศภายในไมเขมแขง ดงผลการวจยของส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา (2552, หนา 129-130) ทพบวาโดยภาพรวมยงขาดอตราก�าลงศกษานเทศกเปนจ�านวนมาก ท�าใหไมสามารถใหการนเทศไดทวถง การนเทศขาดความเปนระบบและความตอเนอง มการนเทศแบบไมจรงจงและไมไดประโยชนจากการนเทศ รวมทงการนเทศภายในสถานศกษายงไมเขมแขง จากผลการวจยครงนท�าใหไดมาตรการเรงดวน 2 มาตรการ และมาตรการระยะยาว 1 มาตรการ ซงมหนวยงานหลกทเกยวของกบการจดระบบการสงเสรม สนบสนนการจดการเรยนการสอนใหเออตอการปฏบตงานของครและบคลากรทางการศกษาเปนผมบทบาทส�าคญในการด�าเนนการตามมาตรการดงกลาว กลาวคอ ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (สพฐ.) และส�านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (กคศ.) ปรบระบบโครงสรางการบรหารงานนเทศในสวนกลาง เพอใหเกดการประสาน เชอมโยง สงเสรมสนบสนนการปฏบตการนเทศในระดบเขตพนทการศกษาและสถานศกษา และสพฐ. และหนวยงานอนทเกยวของกบการจดการศกษาเรงรดพฒนาระบบการนเทศการศกษาทงการนเทศภายในและภายนอกทมมาตรการเชนน เพราะตงแตมการปฏรปการศกษาและไดมการปรบเปลยนโครงสรางของกระทรวงศกษาธการ งานนเทศการศกษามความส�าคญนอยลง มกลมงานนเทศเปนผดแล รบผดชอบงานการนเทศ และในแตละเขตพนทการศกษามศกษานเทศกไมเพยงพอ และศกษานเทศกมโอกาสไดรบการพฒนานอย และการนเทศภายในสถานศกษายงไมเขมแขงเพยงพอ การนเทศขาดความตอเนอง (ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552, หนา 129-130) 4. จากผลการวจยทได ขอเสนอเชงนโยบายท 4 คอ จดระบบการเสรมสรางขวญก�าลงใจและความกาวหนาในวชาชพครและบคลากรทางการศกษา ซงสะทอนใหเหนวาปจจบนครและบคลากรทางการศกษายงขาดขวญก�าลงใจในการท�างาน ขาดความภาคภมใจในการประกอบวชาชพครซงสงผลกระทบตอคณภาพการจดการเรยนการสอน ดงผลการวจยทพบวา ครขาดขวญก�าลงใจในการท�างาน สบเนองจากการทครไดรบมอบหมายใหสอนในกลมสาระทครไมมความถนด การไมไดรบความส�าคญในกรณทไมไดสอนกลมสาระหลก และตองท�างานหนกไมมเวลาพก เกดความเบอหนายทอแท ไมมความกาวหนาในวชาชพ และมเงนเดอนนอย สงเหลานเปนเหตปจจยทบนทอนขวญ ก�าลงใจในการท�างานของคร (ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552, หนา 120) จากสภาพปญหา การท�างานของครและบคลากรทางการศกษา ซงตองพบกบสภาพทมความขาดแคลน ตองรบภาระงานหนก แตกมครและบคลากรจ�านวนมากทปฏบตงานดวยความมงมนตงใจและมผลงานทดเดน สงผลตอคณภาพผเรยน บคคลเหลานจ�าเปนตองไดรบการยกยองเชดชเกยรต เพอเปนการเสรมสรางขวญก�าลงใจ หนวยงานทเกยวของจ�าเปนตองมการปรบระบบการยกยองเชดชเกยรตครและบคลากรทางการศกษาใหมความชดเจนเชอมโยงกนทงระบบ และใหมกลไกการเชอมโยงการยกยองเชดชเกยรตของหนวยงานหรอองคกรตางๆ ใหมความตอเนอง ดงนน จงไดก�าหนดมาตรการด�าเนนการคอ “การปรบระบบการยกยองเชดชเกยรตครและบคลากรทางการศกษาทเปนคนเกง คนด มจตวญญาณ รกและผกพนตอวชาชพทางการศกษา เพอเสรมสรางใหครและบคลากรทางการศกษา มขวญและก�าลง


ใจในการพฒนาตนเองอยางตอเนอง” ทงนในการปรบระบบการยกยองเชดชเกยรต อาจจดตงกองทนสงเสรมครและบคลากรทางการศกษา จดตงเครอขายหรอศนยการสงเสรมยกยองครใหรางวลครและบคลากรทางการศกษา โดยก�าหนดกลไกการเชอมโยงการยกยองใหรางวลครของหนวยงานหรอองคการตางๆ ใหตอเนองเปนบนไดวชาชพ ตลอดจนการเชอมโยงการยกยองเชดชเกยรตกบระบบการผลตครและบคลากรทางการศกษา ระบบเงนเดอน คาตอบแทนและสทธประโยชนตางๆ ของคร (สมหวง พธยานวฒน, 2542, หนา ฉ-ช) การด�าเนนการปรบระบบการยกยองเชดชเกยรตเชนนจะสงผลตอการเพมพนขวญก�าลงใจของครและบคลากรทางการศกษาซงจะท�าใหครและบคลากรทางการศกษาพฒนาเปลยนแปลงการปฏบตงานใหมประสทธภาพยงขนอนจะเกดผลสงสดตอการพฒนาคณภาพผเรยน

ขอเสนอแนะในการน�าผลการวจยไปใช ขอเสนอแนะตอกระทรวงศกษาธการ 1. ก�าหนดใหการพฒนาคณภาพของครและบคลากรทางการศกษาเปนวาระแหงชาต โดยสงเสรมสนบสนนการพฒนาและจดสรรทรพยากรเพอการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหมคณภาพอยางทวถงและตอเนอง 2. ก�าหนดใหมคณะกรรมการระดบชาตขบเคลอนนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาสการปฏบต โดยก�าหนดหลกเกณฑ แนวทางการปฏบต และก�ากบตดตามการด�าเนนการตามนโยบายใหมเอกภาพ และมประสทธภาพ 3. กระทรวงศกษาธการโดยสถาบนพฒนาครและบคลากรทางการศกษา (สคบศ.) ควรประสานความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของเพอจดท�าระบบสารสนเทศ และเครอขายสงเสรมสนบสนนการพฒนาครและบคคลากรทางการศกษา 4. กระทรวงศกษาธการโดยส�านกงานเลขาธการสภาการศกษาควรใชขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทไดจากการวจยครงนเปนยทธศาสตรและมาตรการในการพฒนาคณภาพครและบคลากรทางการศกษายคใหมตามขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552-2561) ขอเสนอแนะตอหนวยงานอนทเกยวของกบการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา 1. ควรประสาน สงเสรมสนบสนนใหมการน�าขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาไปสการปฏบต รวมทงมการตดตามและประเมนผลนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาเพอพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาในโอกาสตอไป 2. ควรประชาสมพนธขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหคร บคลากรทางการศกษา ประชาชน พอแม ผปกครอง สอมวลชนและทกภาคสวนของสงคมไดรบทราบอยางกวางขวางทวถง เพอใหเกดการสนบสนนการด�าเนนงานตามนโยบาย 3. หนวยงานทเกยวของกบการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาควรศกษาวเคราะหขอเสนอเชงนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาแลวน�าไปใชเปนกรอบแนวทาง จดท�าแผนงาน และโครงการสงเสรมสนบสนนและพฒนาครและบคลากรทางการศกษาใหเปนไปในทศทางเดยวกน


ขอเสนอแนะส�าหรบการศกษาวจยในครงตอไป 1. ควรมการวจยตดตามและประเมนผลของนโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาทงดานการแปลงนโยบายสการปฏบต สภาพและปญหาการด�าเนนงานตามนโยบาย และผลสมฤทธหรอประสทธผลของนโยบาย 2. ควรมการวจยและพฒนารปแบบการน�านโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาสการปฏบตเพอใหไดแนวทางการน�านโยบายไปสการปฏบตทมประสทธภาพและประสทธผล 3. ควรมการวจยและพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษาโดยใชขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพในการพฒนานโยบายการพฒนาคร และบคลากรทางการศกษา เพอใหเกดความครอบคลมในทกประเดน 4. ควรศกษาเปรยบเทยบกระบวนการพฒนานโยบายการพฒนาคร และบคลากรทางการศกษาของนานาชาตทประสบความส�าเรจในการจดการศกษา เพอน�าขอมลมาใชพฒนานโยบายการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

กตตกรรมประกาศ งานวจยนไดรบทนอดหนนจากส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา


เอกสารอางอง

พฤทธ ศรบรรณพทกษ. (2546). รายงานการวจยเพอพฒนานโยบายและแผนการปฏรปการผลต และการพฒนาคร คณาจารยและบคลากรทางการศกษา. กรงเทพฯ: ส�านกงานคณะกรรมการ การศกษาแหงชาต.มนตร จฬาวฒนทล. (2543). รายงานการวจยเอกสาร เรอง นโยบายการผลตและการพฒนาคร. กรงเทพฯ: ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.สมหวง พธยานวฒน. (2542). รายงานการวจยเอกสาร เรอง ใบอนญาตประกอบวชาชพคร. วนทคนขอมล 1 เมษายน 2551, เขาถงไดจาก http://www.onec.go.thส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2551). แผนยทธศาสตรการยกระดบคณภาพครทง ระบบ. (เอกสารอดส�าเนา).ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2543). รายงานผลการวจยการศกษาสถานภาพ ทางดานเศรษฐกจและสงคมของผปกครองนกเรยนในโรงเรยนเอกชน. กรงเทพฯ: คร สภาลาดพราว. .(2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค. .(2551). ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพการศกษา: ระเบยบวาระแหงชาต (พ.ศ. 2551-2555). กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค. .(2552). สภาพปญหาและแนวทางแกปญหาการจดการเรยนการสอนทสงผลตอการ พฒนาคณภาพผเรยนในระดบการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพฯ: ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน. .(2552). สรปผลการด�าเนนงาน 9 ปของการปฏรปการศกษา (พ.ศ. 2542-2551). กรงเทพฯ: ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน. .(2552). สงเคราะหงานวจยเกยวกบคณภาพการศกษา: การวเคราะหอภมาน (Meta-Analysis). กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Documents

บุคลากรทางการศึกษา A RESEARCH AND ...digital_collect.lib.buu.ac.th/journal/Educa Admini/v6n1...วารสารการบร หารการศ