19394 Climate reports Covers THAILAND.indd 1 Sep/20/12 3:01 PM

รายงานการศกษารายจายภ

าคสาธารณะและการจดการเชงสถาบ

นทเกยวของกบ

การเปลยนแป

ลงสภาพ

ภมอากาศ ในป

ระเทศไท

ย

รายงานการศกษารายจายภาคสาธารณะ และการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศในประเทศไทย

โทมส เอ บโลทปรกษาโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ศนยภมภาคเอเชยแปซฟกโทรศพท: +66 (0) 2304-9100โทรสาร: +66 (0) 2280-2700อเมล: Thomas.beloe@undp.orghttp://asia-pacific.undp.orghttp://www.aideffectiveness.org/ClimateChangeFinance สธารน คณผล เจาหนาทแผนกสงแวดลอมโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประจำประเทศไทยโทรสาร: +66 (0) 2280-4294อเมล: sutharin.koonphol@undp.orghttp://www.th.undp.org

Ministry of Natural Resourcesand Environment

Office of the National Economicand Social Development Board

ในนามของคณะท�างานจดท�ากรอบแผนงานดานการคลงทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(Working Committee on Climate Fiscal Framework)

ส�านกเศรษฐกจการคลง

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ส�านกงบประมาณ

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

นกวจยหลก:

กตต ลมสกล นตนย ศรสมรรถการ ดวงมณ เลาวกล Neil Bird Mark O’Donnell Arnaldo Pellini

จารวรรณ ชนมธนวฒน และวชรนทร ตนตสนต

Overseas Development Institute

สนบสนนโดย UNDP และ CDDE

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการ

เชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศของประเทศไทย

(Thailand Climate Public Expenditure and Institutional Review)

รายงานฉบบสมบรณ

มถนายน 2555

คณะท�ำงำนจดท�ำกรอบแผนงำนดำนกำรคลงทเกยวกบกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ

(Working Committee on Climate Fiscal Framework)

Ministry of Natural Resourcesand Environment

Office of the National Economicand Social Development Board

iii

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กตตกรรมประกาศ ix

ค�าน�า x

บทสรป xi

1 บทน�า 1

1.1 ความส�าคญของการศกษา 1

1.2 วตถประสงคของการศกษา 2

1.3 แนวทางการศกษา 2

2 การวเคราะหเชงนโยบาย 4

2.1 นโยบายการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 4

2.2 การวางแผนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 5

2.3 แนวทางของแผนแมบทการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของ 6

2.4 เปาหมายการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2553-2593 9

2.5 ยทธศาสตรการเตบโตแบบสงคมคารบอนต�าในประเทศไทย 11

2.6 ขอเสนอแผนงานและโครงการลงทนส�าหรบการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและการตงรบปรบตวตอผล

กระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ 14

2.7 บทบาทของภาคเอกชนในการด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจก 22

2.8 มมมองของนโยบายระหวางประเทศ 23

2.9 บทสรป 29

3 การวเคราะหเชงสถาบน 30

3.1 การจดตงสถาบนส�าหรบการด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและการจดเงนทนสนบสนนดาน

สภาพภมอากาศในประเทศไทย 30

3.2 การจดตงสถาบนส�าหรบการด�าเนนการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ และการจดเงนทน

สนบสนนดานสภาพภมอากาศในประเทศไทย 31

3.3 กลไกการประสานการจดการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 33

3.4 รายละเอยดของหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 34

3.5 หนวยงานทเกยวของกบการด�าเนนนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต 38

3.6 ภาคเอกชน 41

3.7 บทสรป 41

4 กระบวนการบรหารจดการดานการคลง 43

4.1 การด�าเนนนโยบายรฐบาล 43

4.2 ภาพรวมของกระบวนการรายจายงบประมาณ 43

4.3 การกอหน 44

4.4 กรอบรายจายระยะปานกลาง (Medium Term Expenditure Framework: MTEF) 46

สารบญ

iv

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

4.5 ยทธศาสตรงบประมาณ 2554 46

4.6 รายจายนอกงบประมาณ 47

4.7 กองทนนอกงบประมาณทเกยวของกบสภาพภมอากาศ 48

4.8 Fiscal Space และความยดหยนทางการคลง 51

4.9 มาตราการทางการคลง 52

4.10 การอดหนนของรฐบาลในการจดหาพลงงานสะอาด 53

4.11 สรป 54

5 การจ�าแนกรายจายดานการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศ 56

5.1 นยามของกจกรรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) และการปรบตวรบกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ (Adaptation) 56

5.2 การจ�าแนกรายจายดานการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศของประเทศไทย 58

6 การวเคราะหงบประมาณแผนดน 62

6.1 ภาพรวมของงบประมาณรฐบาลปงบประมาณ พ.ศ. 2552-2554 62

6.2 งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 62

6.3 การวเคราะหดานการบรหารของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 66

6.4 การวเคราะหภารกจของงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศ 70

6.5 การวเคราะหดานเศรษฐกจของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 72

6.6 Mitigation, Adaptation, Technology Transfer, Capacity Building 73

6.7 งบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนกตามความสมพนธ 75

6.8 การพจารณางบประมาณเพอสภาพภมอากาศในสวนทมความสมพนธมากและปานกลาง 77

6.9 รายจายภาครฐทน�าไปสการลดการปลอยกาซคารบอน 78

6.10 บทสรป 79

7 การวเคราะหระดบทองถน 80

7.1 บทน�า 80

7.2 การปฎรปการกระจายอ�านาจสทองถนในประเทศไทย 82

7.3 ความเขาใจเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบทองถน 88

7.4 การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบทองถน 90

7.5 กระบวนการจดท�าแผนระดบทองถนและปฏสมพนธระหวางองคกรปกครองสวนทองถนซงมาจากการ

เลอกตงและหนวยงานหลกทเกยวของ 97

7.6 บทสรป 100

8 บรรณานกรม 101

v

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

สารบญตารางตารางท 1: การคาดการณการปลอยกาซเรอนกระจกภายใต 2 สถานการณ 9

ตารางท 2: ดชนทางเศรษฐกจของแนวทางพฒนาแบบสงคมคารบอนต�า 10

ตารางท 3: แผนด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศตาม

แนวทางสงคมคารบอนต�า 14

ตารางท 4: มาตรการ Flagship กจกรรมและประมาณการงบประมาณและกรอบระยะเวลา 15

ตารางท 5: โครงการทเปนมาตรการหลก 17

ตารางท 6: รายจายภาครฐดานสภาพภมอากาศและการลงทนภาคเอกชนดานพลงงานสะอาดในชวงป พ.ศ. 2552-2554 23

ตารางท 7: กองทนดานสภาพภมอากาศระหวางประเทศ-การสนบสนนทใหแกประเทศไทย 24

ตารางท 9: การกยมเงนในประเทศภายใต พรบ.การบรหารหนสาธารณะ 45

ตารางท 10: รายไดของกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน 49

ตารางท 11: Adder ส�าหรบการผลตพลงงานทดแทน จ�าแนกตามเชอเพลงและขนาด 53

ตารางท 12: การจ�าแนกกจกรรมทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมกาศโดย CPEIR 59

ตารางท 13: งบประมาณแผนดนเทยบกบ GDP 62

ตารางท 14: งบประมาณเพอสภาพภมอากาศเทยบรอยละตองบประมาณแผนดนและ GDP ในชวงป พ.ศ. 2552-2554 63

ตารางท 15: งบประมาณเพอสภาพภมอากาศเทยบกบงบประมาณแผนดนในชวงป พ.ศ. 2552-2554 63

ตารางท 16: งบประมาณเพอสภาพภมอากาศโดยรวมจ�าแนกตามกระทรวง (รวมในชวงป พ.ศ. 2552-2554) 64

ตารางท 17: กระทรวงหลกและการวเคราะหความออนไหวของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 65

ตารางท 18: งบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนกตามกระทรวง ในชวงป พ.ศ. 2552-2554 67

ตารางท 19: งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ จ�าแนกตามหนวยงาน ในชวงป พ.ศ. 2552-2554 68

ตารางท 20: การวเคราะหภารกจของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ ในชวงป พ.ศ. 2552-2554 70

ตารางท 21: งบประมาณสงแวดลอมจ�าแนกตามลกษณะเศรษฐกจ 72

ตารางท 22: การจ�าแนกงบประมาณเพอสภาพภมอากาศตามประเภทในชวงป พ.ศ. 2552-2554 74

ตารางท 23: รายการงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ ในชวงป พ.ศ. 2552-2554 75

ตารางท 24: ประเภทของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนกตามความสมพนธ 76

ตารางท 25: การวเคราะหงบประมาณเพอสภาพภมอากาศทมความสมพนธมากและปานกลาง 78

ตารางท 26: รายไดขององคกรปกครองสวนทองถนประเภทตางๆ 85

ตารางท 27: แหลงทมาของรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน (ปงบประมาณ พ.ศ. 2551-2554) 86

ตารางท 28: แหลงรายไดภายนอกส�าหรบการลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 87

ตารางท 29: การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของเทศบาลต�าบลเมองแกลงในป พ.ศ. 2552 91

ตารางท 30: การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของเทศบาลต�าบลเมองแกลงในป พ.ศ. 2553 92

ตารางท 31: การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของเทศบาลต�าบลเมองแกลงในป พ.ศ. 2554 92

ตารางท 32: การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงในป พ.ศ. 2552 94

ตารางท 33: การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงในป พ.ศ. 2553 95

ตารางท 34: การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของเทศบาลต�าบลบางน�าผงในป พ.ศ. 2554 95

vi

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

สารบญแผนภาพแผนภาพท 1: แบบจ�าลองโครงสรางแบบบรณาการส�าหรบสนอบตอบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 1

แผนภาพท 2: ความสมพนธระหวางหนวยงานภาครฐตางๆ 34

แผนภาพท 3: การบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐทเกยวของกบนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต 40

แผนภาพท 4: รายจายงบประมาณ จ�าแนกตามหนวยงาน (ลานบาท) 43

แผนภาพท 5: วงจรโครงการของโครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน (ESCO Fund) 50

แผนภาพท 6: กองทนสงแวดลอม: การหมนเวยนของเงนทน 51

แผนภาพท 7: ภาพรวมของงบประมาณรฐบาลปงบประมาณ พ.ศ. 2552-2554 62

แผนภาพท 8: งบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงป พ.ศ. 2552-2554 63

แผนภาพท 9: สดสวนของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศของกระทรวงหลกในป พ.ศ. 2552-2554 68

แผนภาพท 10: สดสวนของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศรายหนวยงาน ในชวงป พ.ศ. 2552-2554 69

แผนภาพท 11: การวเคราะหภารกจของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 71

แผนภาพท 12: การวเคราะหดานเศรษฐกจของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ ในชวงป พ.ศ. 2552-2554 73

แผนภาพท 13: งบประมาณเพอสภาพภมอากาศรวมในชวงป พ.ศ. 2552-2554 จ�าแนกตามประเภท 73

แผนภาพท 14: การวเคราะหงบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงป พ.ศ. 2552-2554 74

แผนภาพท 15: งบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนกตามความสมพนธ ในชวงป พ.ศ. 2552-2554 75

แผนภาพท 16: การจ�าแนกประเภทตามความสมพนธในชวงป พ.ศ. 2552-2554 76

แผนภาพท 17: เมองแกลง 81

แผนภาพท 18: บางน�าผง 82

แผนภาพท 19: การบรหารราชการสวนกลาง สวนภมภาคและสวนทองถน 83

แผนภาพท 20: ระบบเกบกาซชวภาพ การคดแยกขยะ และปยอนทรย 89

แผนภาพท 21: การใหบรการขนสงสาธารณะ 89

แผนภาพท 22: ปยอนทรย การเพาะปลกผลไม และทกรองน�าเสย 90

แผนภาพท 23: การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในเทศบาลต�าบลเมองแกลง 93

แผนภาพท 24: การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจ�าแนกตามประเภทกจกรรม (ป พ.ศ. 2552-2554) 93

แผนภาพท 25: แนวโนมของรายจายประจ�าปดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมความสมพนธระดบมากและปานกลาง 93

แผนภาพท 26: แนวโนมของรายจายประจ�าปดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมความสมพนธระดบมากและปานกลาง 94

แผนภาพท 27: การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในเทศบาลต�าบลบางน�าผง 96

แผนภาพท 28: การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในเทศบาลต�าบลบางน�าผงจ�าแนกตามประเภทกจกรรม

(ป พ.ศ. 2552-2554) 96

แผนภาพท 29: แนวโนมของรายจายประจ�าปดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมความสมพนธระดบปานกลาง 96

แผนภาพท 30: แนวโนมของรายจายประจ�าปดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมความสมพนธระดบปานกลาง 97

vii

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวกภาคผนวก 1: ค�าสงกระทรวงการคลง ท ๑๖๒/๒๕๕๕ เรองแตงตงคณะท�างานจดท�ากรอบแผนงานดานการคลง

ทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ 103

ภาคผนวก 2: กฎหมายการโอนงบประมาณรายจาย (พรบ.วธการงบประมาณ พ.ศ. 2502) 105

ภาคผนวก 3: พรบ.การบรหารหนสาธารณะ 2549 (แกไขเพมเตมโดยพรบ. การบรหารหนสาธารณะ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551) 106

ภาคผนวก 4: พรบ.การบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548 (มาตรา 22) 107

ภาคผนวก 5: ทนและเงนทนหมนเวยน 108

ภาคผนวก 6: ขอมลทางการเงนของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศทมความสมพนธมากและปานกลาง 112

ภาคผนวก 7: การจ�าแนกโครงการของเทศบาลต�าบลเมองแกลง ป พ.ศ. 2552-2554 113

ภาคผนวก 8: การจ�าแนกโครงการของ อบต.บางน�าผง ปงบประมาณ พ.ศ. 2552-2554 119

viii

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

อกษรยอ

BMA กรงเทพมหานคร (Bangkok Metropolitan

Administration)

BoB ส�านกงบประมาณ (Bureau of the Budget)

BoT ธนาคารแหงประเทศไทย (Bank of Thailand)

CFF กรอบแผนงานดานการคลงทเกยวกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Fiscal

Framework)

CCCs ผประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (Climate Change Coordinators)

CDM กลไกการพฒนาทสะอาด (Clean Development

Mechanism)

CERs การรบรองการลดปรมาณกาซเรอนกระจก

(Certified Emission Reductions)

CPEIR การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการ

เชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (Climate Public Expenditure and

Institutional Review)

DoAE กรมสงเสรมการเกษตร (Department of

Agricultural Extension)

DEDE กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

(Department of Alternative Energy Development

and Efficiency)

DIP กรมสงเสรมอตสาหกรรม (Department of

Industrial Promotion)

DoLA กรมสงเสรมการปกครองทองถน (Department of

Local Administration)

EE ประสทธภาพพลงงาน (Energy Efficiency)

ENCON กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน (Energy

Conservation Promotion Fund)

ESCO บรษทจดการพลงงาน (Energy Service Company)

FPO ส�านกงานเศรษฐกจการคลง (Fiscal Policy Office)

GAP แผนบรหารราชการแผนดน (Government

Administrative Plan)

GHG กาซเรอนกระจก (Greenhouse Gases)

LDD กรมพฒนาทดน (Land Development Department)

LAO องคกรปกครองสวนทองถน (Local

Administrative Organisation)

LOA หนงสอใหค�ารบรองส�าหรบโครงการ CDM (Letter

of Approval (for CDM projects))

MFA กระทรวงตางประเทศ (Ministry of Foreign

Affairs)

MoAC กระทรวงเกษตรและสหกรณ (Ministry of

Agriculture and Cooperatives)

MoE กระทรวงพลงงาน (Ministry of Energy)

MoF กระทรวงการคลง (Ministry of Finance)

MoI กระทรวงมหาดไทย (Ministry of Interior)

MoNRE กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(Ministry of Natural Resources and Environment)

MRV Monitoring, Reporting and Verification (of GHG

emissions)

MTEC ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (National

Metal and Material Technology Centre)

MTEF กรอบรายจายระยะปานกลาง (Medium Term

Expenditure Framework)

NAMA ชดมาตรการลดกาซเรอนกระจกทเหมาะสมของ

แตละประเทศ (Nationally Appropriate Mitigation

Action)

NESDB ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต (National Economic and Social

Development Board)

NCCC คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภม

อากาศแหงชาต (National Committee on Climate

Change)

OCCC ส�านกประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (Office of Climate Change

Coordination)

ONEP ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม (Office of Natural Resources and

Environmental Policy and Planning)

ix

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

OPDC ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ

(Office of the Public Sector Development

Commission)

PAO องคการบรหารสวนจงหวด (Provincial

Administrative Organisation)

PTT การปโตรเลยมแหงประเทศไทย (Petroleum

Authority of Thailand)

RE พลงงานทดแทน (Renewable Energy)

REDP แผนพฒนาพลงงานทดแทน (Renewable Energy

Development Plan)

RID กรมชลประทาน (Royal Irrigation Department)

SCG เครอซเมนตไทย (Siam Cement Group)

SET ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (The Stock

Exchange of Thailand)

STI ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร

เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (National

Science Technology and Innovation Policy

Office)

TAO องคการบรหารสวนต�าบล (Tambon

Administration Organization)

TGO องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (Thailand

Greenhouse Gas Management Organization)

TEI มลนธสถาบนสงแวดลอมไทย (Thailand

Environment Institute)

UNFCCC อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ (United Nations Framework for

Convention on Climate Change)

กตตกรรมประกาศ

งานศกษาวจย CPEIR ในประเทศไทย อยภายใตการก�ากบ

ดแลของคณะท�างานวาดวยกรอบการเงนการคลงทเกยวของ

กบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Working Committee on

Climate Fiscal Framework) ซงมผอ�านวยการส�านกเศรษฐกจ

การคลงเปนประธาน และประกอบดวยผแทนจากส�านกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส�านก

งบประมาณส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม ซงคณะผเขยนขอขอบคณเปนอยางสงทไดกรณาให

ขอมล ค�าปรกษา และ ขอคดเหนทเปนประโยชน ในการท�าให

การศกษาครงนบรรลวตถประสงคเปนอยางด

นอกจากนน กระบวนการจดท�า CPEIR โดยรวม ได

รบค�าแนะน�าทดจาก Thomas Beloe Paul Steele และ Sudha

Gooty จาก ศนยภมภาคเอเชย แปซฟก ของโครงการพฒนา

สหประชาชาต (UNDP Asia Pacific Regional Centre) ประจ�า

กรงเทพมหานคร และ ดร. สธารน คณผล จากฝายสงแวดลอม

ของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ประจ�าประเทศไทย

ซงคณะผเขยนขอขอบคณทใหความชวยเหลอสนบสนนการ

ท�างานวจยฉบบน อยางตอเนองมาโดยตลอด

ทมผชวยนกวจยตอไปน ไดชวยเหลอใหงานศกษาวจย

ส�าเรจลลวงไปไดดวยด ไดแก คณคมศกด สวางไสว คณธญญธร

สายปญญา และคณภทราวรรณ บญจนทร

ความรบผดชอบตอเนอหาในงานชนน ผเขยนขอรบไวแต

เพยงผเดยว ความเหนใดๆทปรากฎอยในงานวจยน ทาง UNDP

หรอรฐบาลไทยไมมสวนเกยวของทงสน

x

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ค�าน�า

ส�านกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลง ไดเลงเหน

ความส�าคญของการแกไขปญหาดานคณภาพของสงแวดลอม

รวมถงความผนผวนและการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ซงเปนเรองทมความใกลชดกบประชาชนและสงผลกระทบ

ในวงกวาง โดยไดพยายามเสนอแนะมาตรการทางเศรษฐกจ

ทเกยวของเพอบรรเทาปญหาจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ รวมถงสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมท

เปนมตรกบสงแวดลอม (Green Development) มาโดยตลอด โดย

แนวทางหนงในการด�าเนนการทผานมาไดแก การจดท�ากรอบ

แผนงานดานการคลงทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(Climate Fiscal Framework: CFF) ซงเปนแนวทางส�าคญในการ

รวบรวมขอมลดานการเงนการคลงของโครงการทเกยวของกบ

การแกไขปญหาดงกลาว โดยไดรบความรวมมอจาก UNDP รวม

กบหนวยงานรฐบาลทส�าคญ ไดแก ส�านกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ส�านกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส�านกงบประมาณ

และส�านกงานบรหารหนสาธารณะ ในรปแบบของคณะท�างาน

จดท�ากรอบแผนงานดานการคลงทเกยวกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ

คณะท�างานฯ ไดเขาไปมบทบาทส�าคญในการใหความ

ชวยเหลอทางวชาการตอคณะทปรกษาของ UNDP ในการจด

ท�าการศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบน

ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Public

Expenditure and Institutional Review: CPEIR) อนเปนเครองมอ

ส�าคญ ประการหนงภายใตกรอบแผนงานดานการคลงทเกยวกบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จนการศกษาสามารถส�าเรจ

ลลวงไปไดดวยด

ในทายทสดน คณะท�างานฯ หวงเปนอยางยงวาผลการ

ศกษาและขอเสนอแนะในครงน จะเปนประโยชนตอการท�างาน

ของหนวยงานในประเทศไทยทเกยวของและสามารถน�าไปปรบ

ใชใหเกดประโยชนอยางเปนรปธรรมไดในอนาคต โดยกระทรวง

การคลงไดน�าขอเสนอในสวนทเกยวของบรรจไวในแผน

ยทธศาสตรของกระทรวงการคลง ป 2556 -2559 แลว นอกจากน

คณะท�างานฯ ยงหวงวาผลการศกษาในครงน จะเปนประโยชน

ในดานการเผยแพรประสบการณในการจดท�ารายงานดงกลาว

ของประเทศไทยใหกบประเทศอนๆ ทจะเรมมการด�าเนนการ

ในอนาคตตอไป

(นายสมชย สจจพงษ)

ผอ�านวยการส�านกงานเศรษฐกจการคลง

ประธานคณะท�างานจดท�ากรอบแผนงานดานการคลง

ทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

xi

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

บทสรป

การศกษา Climate Public Expenditure and Institutional

Review (CPEIR) ของประเทศไทยแสดงถงความพยายามครงแรก

ในการพจารณาการตอบสนองของรฐบาลตอการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ซงกลายเปนประเดนหลกส�าหรบนโยบาย

ภาครฐ การศกษาตามวธการวจยระหวางประเทศท�าใหการศกษา

นเปนงานวจยใหมทศกษาดานนโยบาย พนธกจดานสถาบนและ

รายจายภาครฐทางดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงการ

ศกษาในดานดงกลาวยงไมเคยมมากอนในประเทศไทย การ

ศกษานจะชวยท�าใหงานวจยทมอยเดมมความสมบรณมากขน

ทงในระดบราชการสวนกลางและราชการทองถน

การศกษา CPEIR เนนทการส�ารวจมากกวาทจะเปนการ

ศกษาทางสถต บทสรปและขอเสนอแนะทไดจากการศกษา จะ

เปนแนวทางในการศกษาเพมเตมตอไปเพอน�าไปสความเขาใจ

ในเชงลก การศกษานเปนการศกษาครงแรกเกยวการตอบ

สนองของประเทศตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงเปน

ประเดนนโยบายทนากงวลอยางมากในอนาคต

ประโยชนของการศกษาน คอ การจดกลมงบประมาณ

แผนดนทงหมดตามประเภทรายจ ายทเ กยวข องกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงจะท�าใหสามารถวเคราะห

ความเชอมโยงระหวางสถานะนโยบายการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศทมอยและแผนการด�าเนนการของรฐบาลทไดรบ

เงนสนบสนนจากงบประมาณแผนดน การวเคราะหท�าโดย

การรวบรวมรหสรายจายงบประมาณแผนดนจากเอกสาร

งบประมาณทเกยวของในป พ.ศ. 2553 2552 และ 2554 ซง

ฐานขอมล 3 ปดงกลาวประกอบดวยรายการทงหมด 134,341

รายการ แตละรายการจะถกระบวาเปนรายจายทมวตถประสงค

และ/หรอ มผลกระทบทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศหรอไม โดยใชกรอบทพฒนาตามวธของ CPEIR ผลท

เกดขน พบวา มรายการทเกยวของกบกจกรรมการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศอยทงหมด 26,774 รายการ ในกลมของกจกรรม

ดงกลาว รายการทงหมดจะถกจดล�าดบตามการจดกลมของ

CPEIR ตามความสมพนธกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

จากนนประมาณการสดสวนของรายจายแตละรายการตอ

รายจายทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศซงจะ

มสดสวนอยในชวงรอยละ 0-100 โดยอาศยขอมลจากเอกสาร

ของโครงการและการพจารณาของผเชยวชาญ รายการทงหมด

จะถกแบงออกเปน 4 กลม (ระดบความสมพนธมาก ปานกลาง

นอยและเลกนอย) การวเคราะหในสวนตอไปจะยดตามการ

จดกลมดงกลาว

ในสวนถดมาจะเปนบทสรปของการศกษาในแตละ

ประเดนหลกของการศกษา CPEIR กลาวคอ ตาม National policy

discourse ซงประกอบดวย การจดการดานสถาบนของรฐเพอ

มงเนนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การจดการทาง

การคลงภาครฐและการผกพนงบประมาณของรายจายภาครฐ

และการด�าเนนการตามแผนการทไดรบการสนบสนนจาก

ภาครฐ รวมถงจากหนวยงานของภาครฐในระดบทองถน

บทสรปดงกลาวสรปขอเสนอแนะของทมวจยภายใต

แผนการด�าเนนงานทเสนอแนะ

การวเคราะหเชงนโยบาย

การวเคราะหนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ของการศกษานพจารณาตามแผนแมบทแหงชาต 2 ฉบบ

ฉบบแรก คอ แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ ซงอยระหวางการจดท�าแผนโดยส�านกงานนโยบาย

และแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ปจจบนใกล

เสรจสมบรณ) ฉบบทสอง คอ Master Plan on Climate Change

for Thailand: energy prices and food security โดยส�านกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผน

แมบททงสองฉบบมความสอดคลองกนและสามารถเปน

แนวทางนโยบายใหแกคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศแหงชาต กลาวคอ ขอเสนอดานนโยบาย

กลยทธ มาตรการและโครงการมความสอดคลองกบอ�านาจ

หนาท ทคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภม

อากาศแหงชาตไดรบมอบหมายในการรองรบผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงภมอากาศ การลดการปลอยกาซเรอนกระจก

การสรางขดความสามารถและการถายโอนเทคโนโลย นโยบาย

แหงชาตดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมความส�าคญมาก

ขนในกระบวนการจดท�าแผนพฒนาแหงชาต

xii

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

นโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในประเทศไทยถก

ก�าหนดใหสอดคลองกบเปาหมายตามอนสญญาสหประชาชาต

วาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFCCC) ในการ

รกษาอณหภมของโลกใหเพมขนไมเกน 2 องศาเซลเซยส สะทอน

ขอผกมดตามวาทกรรมนโยบายระหวางประเทศซงกลายเปน

ตวขบเคลอนนโยบายหลกส�าหรบการด�าเนนการดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศ แนวทางการเตบโต

ทางเศรษฐกจและการพฒนาในระยะยาวทถกเสนอ ไดก�าหนด

ทศทางสการเปนสงคมคารบอนต�า ภายใตยทธศาสตรการเตบโต

นเศรษฐกจจะเตบโตอยางสม�าเสมอโดยทมระดบการปลอยกาซ

คารบอนต�า กลาวคอ ไมเกน 10 ตน คารบอนไดออกไซดเทยบเทา

ตอหวภายในป พ.ศ. 2593 เศรษฐกจไทยถกคาดการณวาจะ

มอตราเตบโตโดยวดจากผลผลตมวลรวมเทากบรอยละ 5.3

โดยเฉลยตอป จนกระทงถงป พ.ศ. 2593 (ณ ราคาคงท)

นโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในประเทศไทย

สามารถด�าเนนตอไปดวยเงนสนบสนนทเพยงพอ แตในปจจบน

นโยบายดงกลาวยงไมไดถกรวมอยในกระบวนการงบประมาณ

แผนดน ซงรวมถงกองทนนอกงบประมาณ การคลงสาธารณะ

ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจ�าเปนตอง

มการวางแผนอยางดภายในกระบวนการงบประมาณเพอแก

ปญหาความเสยงทจะเกดความเสยหายจากความผนผวนของ

สภาพอากาศ ถงแมวาด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

สวนใหญจะอาศยกลไกตลาด ซงภาคเอกชนมบทบาทหลก แต

มกจกรรมดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจกบางประเภท

เชน การรกษาแหลงดดซบกาซคารบอนโดยการอนรกษปาไม

เปนกจกรรมทตองอาศยเงนสนบสนนจากภาครฐเปนจ�านวน

มาก สวนการตอบสนองความจ�าเปนทางดานการรองรบผล

กระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศยงคงอาศยเงนสนบสนน

จากรายจายดานการพฒนาของรฐบาลในแตละปเปนส�าคญ

การวเคราะหเชงสถาบน

ในปจจบนประเทศไทยเรมมการจดสถาบนดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและสามารถผลกดนน�าไปสการ

ด�าเนนการไดหากมความพรอมดานทรพยากร ซงสถาบน

สวนใหญสามารถจดตงไดส�าเรจในระยะอนสน จงแสดงให

เหนวาประเทศไทยมความใสใจกบนโยบายทตอบสนองตอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยหนวยงานหนงทมความ

ส�าคญ คอ คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแหงชาต (NCCC) ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน

กรรมการ เปนหนวยงานทมอ�านาจในการชน�าการตอบสนองตอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศ และมกรรมการ

จากกระทรวงหลกตางๆ ทเกยวของ ทงในสวนทมหนาทใน

การก�าหนดนโยบายและในสวนปฏบตการ หนวยงานส�าคญ

ทเปนตวหลกของคณะกรรมการในการท�าใหนโยบายดาน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศด�าเนนตอไป คอ ส�านกงาน

นโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.)

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) และ

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาต (สศช.) โดยมหนวยงานสนบสนนทางดานการคลงและ

รายจายภาครฐ คอ กระทรวงการคลง ส�านกงานเศรษฐกจการคลง

และส�านกงบประมาณ อยางไรกตาม การทคณะกรรมการ

นโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) จะ

สามารถด�าเนนการไดอยางมประสทธภาพและมประสทธผล

จ�าเปนตอง การสรางสถาบนทมความพรอมในการท�าใหเกดการ

ประสานงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

การด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกขนอยกบ

ภาคเอกชนเปนส�าคญ โดยเฉพาะในดานการใชพลงงานสะอาด

การจดเตรยมดานสถาบนของภาคเอกชนมความกาวหนา

อยางมากโดยด�าเนนการผานตวแทนของหอการคาไทย บทบาท

ขององคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

มความส�าคญเชนกนและจะมบทบาทมากขนภายหลงจากท

พธสารเกยวโตสนสดลง โดยเฉพาะอยางยงหากมการเสนอ

ใหการกอตงกองทนคารบอนแหงประเทศไทยขนใหมการ

ด�าเนนการ องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการ

มหาชน) จะเปนตวอยางของการพฒนาดานสถาบน

การจดตงสถาบนใหมเพอชวยเหลอในการจดหาเงนทน

สนบสนนการเตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation) เปนสงทจ�าเปน

ตองท�า เนองจากในปจจบนมเพยงกองทนทใหเงนสนบสนน

xiii

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเทานน คอ กองทน

เพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน แตยงไมมกองทนในลกษณะ

ใกลเคยงกนส�าหรบการด�าเนนการเตรยมการตงรบปรบตวตอ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation)

วธหนงทเปนไปไดส�าหรบกรณดงกลาว คอ การปฏรปกองทน

สงแวดลอมโดยการรวมการจดเงนทนสนบสนนกจกรรมรองรบ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ ซงจ�าเปนตองมการ

ปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบการจดตงกองทนดงกลาว

แหลงทมาของเงนทนระยะยาวเพอสภาพภมอากาศ

วนยทางการคลงของประเทศไทยถกก�าหนดโดยกฎหมาย

หลายฉบบ พรบ. การบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548 เปน

กฎหมายทก�าหนดเพดานการกอหนประจ�าปของรฐบาลและ

รฐวสาหกจ ภายใตวนยทางการคลงดงกลาว ชวยใหสถานะ

ทางการคลงของไทยมความยงยน ดวยอตราหนสาธารณะตอ

GDP ซงยงคงต�ากวากรอบวนยทางการคลงทรอยละ 50 ตอ

GDP อยางไรกด วนยดงกลาวอาจน�าไปสความไมยดหยนใน

การจดการและจดสรรงบประมาณ งบกลางของรฐบาลไดถก

ใชเปนเครองมอโดยมความยดหยนในการจดสรรในระดบหนง

อยางไรกตาม เงนทนในกรณฉกเฉนหรอความจ�าเปนเรงดวนใน

ปงบประมาณ พ.ศ. 2555 มเพยง 66,000 ลานบาท หรอรอยละ

15.7 ของงบกลาง เงนสวนนจงไมสามารถถอวาเปนแหลงทมา

ของเงนทนหลกดานภมอากาศในระยะยาวได

การชดเชยการขาดดลงบประมาณ รฐบาลสามารถท�าได

เพยงการกยมเงนภายในประเทศภายใต พรบ. การบรหารหน

สาธารณะ พ.ศ. 2548 เพอรกษาวนยทางการคลง วธการนถกใช

เพอชวยรกษาความสมดลของงบประมาณแผนดน แตกยงไม

อาจมองไดวาเปนแหลงเงนทสามารถน�ามาใชเปนเงนทนส�าหรบ

การใชจายเพอสภาพภมอากาศในระยะยาวได

ในภาพรวมแลว งบประมาณแผนดนของไทยมความ

ยดหยนทางการคลงเพยงเลกนอย หากไมมแหลงเงนทนใหมเขา

มาสนบสนนแลว รายจายงบประมาณในการสนบสนนกจกรรม

เพอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะเพมขนไดกตอเมอลด

รายจายอนในงบประมาณลงเทานน จงควรมงสนใจไปทแหลง

เงนทนใหม ผานการใชมาตรการทางการคลงและเงนทนจาก

ตางประเทศ จากมาตรการทางการคลงท�าใหความคดรเรมใหมๆ

ในประเดนทเกยวของกบสภาพภมอากาศมจ�ากด อยางไรกด หากม

ความสมดลของรายไดระหวางมาตรการทงทางตรงและทางออม

แลว อาจกอใหเกดความคดรเรมทมศกยภาพใหมๆ ขนมาได

แหลงเงนสนบสนนระหวางประเทศใหมเปนสงทไดรบ

ความสนใจอยางมาก ถงแมวาประเทศไทยจะไดรบเงนสนบสนน

จากแหลงเงนระหวางประเทศ แตศกยภาพทจะไดรบเงนทนใหม

เพมเตมยงไมมากเทาทควร ดงเชน กองทนสภาพอากาศสเขยว

(Green Climate Fund) ซงประเทศไทยยงไมไดรบเงนสนบสนน

และตองแขงขนกบกองทนอนๆ ทมอยในการขอเงนสนบสนน

ดงนน แหลงเงนสนบสนนดานสภาพภมอากาศภายในประเทศ

จงเปนแหลงเงนทนทส�าคญของประเทศในการตอบสนองตอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

กระบวนการจดการการคลงภาครฐ

รฐบาลมชองทางในการใชจายเพอด�าเนนนโยบายเกยวกบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) 2 ชองทาง

คอ ผานชองทางดานงบประมาณ และชองทางเงนนอก

งบประมาณ กองทนนอกงบประมาณอยภายใตการก�ากบดแล

ของกระทรวงใดกระทรวงหนงเปนเอกเทศ เปนผลใหการ

ด�าเนนงานของแตละกองทนไมมความเกยวของกน การด�าเนน

นโยบายทตองสอดคลองกนระหวางกองทนจงมขดจ�ากด จงเปน

ความทาทายในการรกษาสมดลของความยดหยนในการด�าเนน

นโยบายทมเปาหมายทการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใน

ประเทศไทย ภายหลงจากสามารถท�าไดส�าเรจภายใตการก�ากบ

ดแลของ NCCC จากการทคณะรฐมนตรไดหยดการจดตง

กองทนใหมๆ ขนมา จงอาจจ�าเปนตองพจารณาการปรบปรง

กองทนทมความเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แทนทจะหาทางจดตงกองทนเพอสภาพภมอากาศ (Climate

Change Fund) ขนมาใหมในประเทศไทย

กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานไดมการสนบสนน

การลงทนดานการผลตพลงงานสะอาดอยแลว (งบประมาณ

ของกองทนในแตละปมประมาณ 7,000 ลานบาท ซงมาจาก

xiv

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

เงนทจดเกบบนผลตภณฑปโตรเลยม) ดวยเหตนจงครอบคลม

สงทตองสนองตอบตอการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

(Mitigation) ของประเทศ ชองโหวของกลยทธในปจจบนอยท

การขาดการสนบสนนทางการเงนส�าหรบกจกรรมเพอการตง

รบปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(Adaptation) กองทนสงแวดลอมกยงขาดสวนนอยเชนกน

การวเคราะหงบประมาณแผนดน

งบประมาณรฐบาลของประเทศไทยเฉลยอยทรอยละ 19

ตอ GDP ในชวงทท�าการศกษาตงแตป พ.ศ. 2552-2554 แตลดลง

อยางมนยส�าคญในป พ.ศ. 2553 กอนทจะเพมกลบขนมาอยาง

รวดเรวในป พ.ศ. 2554 รปแบบดงกลาวสงผลกระทบส�าคญ

ตองบประมาณเพอสภาพภมอากาศและกระทรวงหลกของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศอยทระดบประมาณรอยละ

2.7 ของงบประมาณแผนดนทงหมด งบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศลดลงในสดสวนทมากกวางบประมาณแผนดนในป

พ.ศ. 2553 และกลบเพมขนอยางมากในป พ.ศ. 2554 จากการ

วเคราะหดานเศรษฐกจพบวา งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

มสดสวนของการลงทนสง (รอยละ 45) ท�าใหรายจายทวางแผน

ไวถกเลอนออกไปหรอถกตดลดไดงายกวารายจายทผกพนตาม

กฎหมาย หรอรายจายตามสญญา เชน เงนเดอน

กระทรวงทมบทบาทส�าคญในแงของกจกรรมเพอสภาพ

ภมอากาศคอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงมสดสวนของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศรอยละ 55 และ 29 ตามล�าดบ ใน

กระทรวงสวนอนๆ ของรฐบาล (ยกเวนกระทรวงสาธารณสข)

ตองเผชญปญหาการลดลงของงบประมาณในป พ.ศ. 2553 และ

เพมขนอยางรวดเรวในป พ.ศ. 2554 ในแงของงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศของกระทรวงเหลาน งบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศในกระทรวงเกษตรและสหกรณมความผนผวน

คอนขางมาก ขณะทสวนของกระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมมความผนผวนนอยกวาสวนของรฐบาลและ

กระทรวงอนๆ ในภาพรวม การคนพบน มแนวโนมทจะ

สนบสนนมมมองทวาโครงสรางรายจายทมงเนนดานการลงทน

ของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ เปนเหตผลส�าคญทท�าให

เกดความแปรปรวนในการจดสรร

ม 137 หนวยงานในรฐบาลทเกยวของกบกจกรรมเพอ

สภาพภมอากาศ แสดงใหเหนถงความทาทายตอความสอดคลอง

ระหวางนโยบายและสถาบน อยางไรกด มากกวา 3 ใน 4 ของ

งบประมาณกระจกตวอยเพยง 10 หนวยงาน โดย 2 หนวยงาน

ส�าคญคอ กรมชลประทาน ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ

และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ของกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศรวมกนเกอบครงหนงในชวงป พ.ศ. 2552-2554

การวเคราะหดานเศรษฐกจของงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศ พบวา มงบประมาณ 2 กลมส�าคญทเปนงบประมาณ

สวนใหญคอ รายจายทดนและสงกอสราง และรายจายบคลากร

ซงไดรบการจดสรรรอยละ 45 และ 28 ตามล�าดบ ดงทไดกลาว

ไปกอนหนา องคประกอบดานการลงทนท�าใหงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศไวตอความผนผวนทางการเงน อนเปนสาเหต

ส�าคญทสงผลใหงบประมาณลดลงในป พ.ศ. 2553

ตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (Adaptation) เปนองคประกอบทใหญทสดของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ (สงถงรอยละ 68 ของรายจาย

งบประมาณ) ซงสอดคลองกบการวเคราะหดานเศรษฐกจท

กลาวไปกอนหนา เรองการปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลง

ของไทยสวนใหญมงเนนทการลงทน ขณะทกจกรรมการลด

การปลอยกาซเรอนกระจกมสดสวนประมาณรอยละ 21 ของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ ในสวนของการเสรมสรางขด

ความสามารถ มการเพมขนอยางตอเนองทงในดานกจกรรมและ

งบประมาณ (สดสวนรอยละ 9) ในชวงเวลาทท�าการศกษา

ในมตของความสมพนธของกจกรรมตอการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ พบวาประมาณ 1 ใน 5 ของงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศไดรบการประเมนวา มความสมพนธมากตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (ซงมประมาณรอยละ 0.5 ของ

งบประมาณแผนดน) รายจายดงกลาวสนบสนนการด�าเนนการ

xv

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

เฉพาะทชวยลดความเสยง และความเปราะบางตอผลกระทบ

จากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอน�าไปสการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจก การถายโอนเทคโนโลย และ/หรอ การ

เสรมสรางขดความสามารถ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศสวนใหญอยในกจกรรมทม

ความสมพนธตอสภาพภมอากาศระดบปานกลาง องคประกอบ

ทส�าคญทสดทางการเงนของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศใน

ภาพรวมคอ การปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลงทมความ

สมพนธในระดบปานกลาง ซงกจกรรมสวนใหญอยภายใต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ ผานการจดสรรน�าและการกกเกบ

น�า การวเคราะหนไดมงเนนไปทการเสรมสรางกจกรรมของ

กลยทธดานสภาพภมอากาศสระดบนโยบาย และเปนผลใหเกด

การรบรถงกจกรรมเพอสภาพภมอากาศในกจกรรมกระแสหลก

การวเคราะหระดบทองถน

การศกษา CPEIR พบวาหนวยงานราชการระดบทองถน

มความตระหนกถงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ แตยง

ขาดความชดเจนในการนยามกจกรรม (และรายจาย) ดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเปนทยอมรบในระดบประเทศ

และยงมขอจ�ากดดานการสนบสนนจากกระทรวงทรบผดชอบ

และหนวยงานหลกทเกยวของ การทจะทราบอยางชดเจนวา

กจกรรมและการลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ใดบางทจ�าเปน ขนกบระดบความรและความตระหนกของ

ผน�าทองถน ผลการศกษาของหนวยงานทองถน ตวอยางเชน

กรณเทศบาลต�าบลเมองแกลง องคกรทองถนด�าเนนการตาม

ยทธศาสตรทชดเจนในการสรางความเขมแขงและการขยาย

กจกรรมและการลงทนดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

สงผลให 1) เกดผลประโยชนทางการเมอง (นายกเทศมนตรชนะ

การเลอกตง 3 สมยตดตอกน) และ 2) รายไดเสรมใหแกเทศบาล

ถงแมวาเมองแกลงจะเปนตวอยางทดแตไมสามารถเปนตวแทน

ส�าหรบเทศบาลหรอองคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญได

ในกรณขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผง การด�าเนนการ

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมความหมายเชนเดยวกบ

การปกปองและการอนรกษสงแวดลอม

ความไมชดเจนดงกลาวไมไดสงผลดานลบแตกลบมผล

ทางดานบวก จากประสบการณของเทศบาลต�าบลเมองแกลง

แสดงใหเหนวาทองถนนมความอสระมากกวาระบบการบรหาร

ราชการสวนกลาง ดงเชนประเทศไทย ซงท�าใหผน�าทองถนได

รบความรและวธการทจ�าเปนในการน�ารองหรอการพฒนาการ

ด�าเนนการของทองถนโดยใชเงนจากแหลงภายนอก เชน องคกร

เอกชนเพอการพฒนา มลนธและภาคเอกชน

ความล�าบากของผก�าหนดนโยบายระดบประเทศ คอ จะ

ออกแบบนโยบายและแนวทางอยางไรจงจะสามารถใหค�านยาม

ส�าหรบกจกรรมการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศและการลดการปลอยกาซเรอนกระจกไดอยางชดเจน

และในขณะเดยวกนสามารถสรางแรงจงใจและแนวคดในการ

บรหารจดการเชงธรกจทจะกระตนใหองคกรปกครองสวน

ทองถนหาความรและวธในการออกแบบกจกรรมทใชเทคนค

ทเหมาะสมและมความเปนไปไดทางการเมอง

ขอเสนอแนะจากการศกษาและขอเสนอแผนปฏบตการ

แหลงทนเพอสภาพภมอากาศควรถกจดล�าดบความส�าคญ

อยในแผนราชการแผนดน เพอใหบรรลถงความเปนสงคม

คารบอนต�า (Low carbon society) ภายในป พ.ศ. 2593 อยางไร

กด การวางแผนระยะยาวยอมมความไมแนนอนเกดขน จง

แนะน�าวารฐบาลควรจดการด�าเนนการเปน 2 ชวงเวลา (1) การ

ด�าเนนการเรงดวน ซงควรด�าเนนการใหแลวเสรจในป พ.ศ. 2558

และ (2) แผนด�าเนนการระยะกลาง ซงตองด�าเนนการใหแลว

เสรจภายในป พ.ศ. 2563

xvi

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การด�าเนนการเรงดวนซงควรด�าเนนการใหแลวเสรจภายในปพ.ศ.2558

ขอเสนอแนะดานแผนการด�าเนนงานสถาบนหลกทรบผด

ชอบ

1. คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) ควรพฒนากลยทธใน

การหาเงนสนบสนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงตองอาศยกระทรวงการคลงในการท�า

หนาทพฒนาเครองมอทางการคลงสาธารณะเพมเตมจากกระบวนการงบประมาณทท�าโดยส�านก

งบประมาณ

NCCC, MoF, FPO,

BoB

2. ส�านกเลขานการของคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC)

(ส�านกงานประสานงานดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงเปนหนวยงานภายในของ

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม) ควรมบคลากรและงบประมาณ

อยางพอเพยงเพอก�ากบดแลการจดการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในภาพรวม ตาม

ทศทางของคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC)

3. มาตรการและกลไกในการกลนกรองงบประมาณดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบ

กระทรวงและรฐสภาควรมการปรบปรง แตควรมการพจารณาถงกระบวนการจดการ

การคลงสาธารณะทมอยวามความสอดคลองหรอน�าใชไดหรอไมกอนทจะสรางกรอบการจดการ

ขนมาตางหาก

NCCC, ONEP

4. ควรมการก�าหนดรหสรายจายดานสภาพภมอากาศลงในตารางบญชของรฐบาล ซงการก�าหนด

รหสดงกลาวอาจยดตามเกณฑสดสวนของรายจายนนตอรายจายทงหมดดานสภาพภมอากาศเพอ

ใหสามารถตดตามงบประมาณดานสภาพภมอากาศ การก�าหนดรหสอาจยดตามการแทรกแซง

ดานสภาพภมอากาศ เชน การรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก การสรางขดความสามารถและการถายโอนเทคโนโลย โดยสามารถใชการจดกลม

งบประมาณแผนดนในการศกษา CPEIR นเปนพนฐาน

5. ควรจดท�า ‘คมอรายจายการคลงดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ’ เพอเปนแนวทางส�าหรบ

ราชการสวนกลางและสวนทองถน ซงสามารถรวมเขากบวธการจดท�างบประมาณเพอใหแนใจวา

จะไมขดแยงกบกระบวนการจดการการคลงสาธารณะทเปนอย

6. ระบบการก�ากบดแลและการประเมนของประเทศส�าหรบกจกรรมทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ควรมมากกวามาตรการปจจยน�าเขาดานการเงนผานทางระบบ

งบประมาณแผนดน และควรพจารณาผลตผลและผลลพธของรายจายดงกลาว โดยสามารถรวม

อยในรายงานงบประมาณโดยสงเขปของส�านกงบประมาณ

BoB, ONEP

xvii

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ขอเสนอแนะดานแผนการด�าเนนงานสถาบนหลกทรบผด

ชอบ

7. ควรมการทบทวนมาตรการการคลงเพอพจารณาความเปนไปไดของมาตรการดานสภาพ

ภมอากาศแบบเฉพาะเจาะจงเพอสนบสนนภาคเอกชนในการมสวนชวยทางดานเงนสนบสนน

แนวทางการแกปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระยะยาว

8. กระทรวงการคลงควรหาทางรวมเครองมอทางภาษ เชน ภาษคารบอน ไวในระบบภาษแบบ

ปกต รวมถงระบบทบาทของเงนอดหนน/สงจงใจในการชวยสนบสนนการด�าเนนงานดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยเงนนอกงบประมาณเปนเครองมอ เชน กองทนอนรกษพลงงาน

และกองทนสงแวดลอม

9. ควรมการศกษาเพอก�าหนดกจกรรมทเกบภาษคารบอนไดเปนล�าดบแรกกอนทจะมการใชภาษ/

เงนอดหนนคารบอน เพอสนบสนนกจกรรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจกของภาคเอกชน

10. รฐบาลควรพจารณาการกอตงกองทนคารบอนแหงประเทศไทย ซงจะเปนสญญาณส�าคญจาก

รฐบาลในการสนบสนนผพฒนาโครงการขนาดเลกทมความสนใจกบพลงงานสะอาดและการ

ลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอนๆ ทเหมาะสม

MoF, FPO, TGO, BoT,

SET, STI, MTEC

11. ในการจดท�างบประมาณของปถดไปในสวนของกระทรวงเกษตรและสหกรณและกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมควรมการกระตนใหมงบประมาณดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศรวมอยในงบประมาณของทง 2 กระทรวงอยางชดเจน ทงในแงของเปาหมายในการ

ด�าเนนงานและการขบเคลอนนโยบายเพอสงเสรมแผนงาน ซงจะท�าใหงบประมาณดานสภาพ

ภมอากาศมบทบาทมากขนและชวยลดความเสยงในการเกดชองวางและ/หรอความเหลอมล�า

ในการด�าเนนการตามแผน ถาการประสานงานในชวงเรมจ�ากดอยท 2 กระทรวงดงกลาว การ

ปรบปรงจะสามารถท�าส�าเรจไดในระยะเวลาอนสน

12. การศกษา CPIER ระบภาคสวนทมรายจายภาครฐทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศมากทสด การศกษาเพมเตมในระดบภาคสวนจะท�าใหเกดความเขาใจเกยวกบแผน

ด�าเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและความสอดคลองของแผนด�าเนนการกบ

นโยบายของภาคสวนไดดยงขน โดยควรเรมตนท�าการวเคราะหในภาคเกษตรกรรม น�าและปาไม

ONEP, MoAC,

MoNRE, BoB

13. การสรางถนนในพนทชนบทเปนสวนของรายจายภาครฐทตองมการศกษาเพมเตมเพอปรบปรง

ความเขาใจในเรองผลกระทบของรายจายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใหดขน รายจายใน

ระดบทคอนขางสงดงกลาว (มลคาเฉลยในชวงพ.ศ. 2552-2554 มคาเทากบ 61,000 ลานบาทตอป)

แสดงใหเหนวาเปนกจกรรมในระดบภาคสวนทมความส�าคญในการพจารณาก�าหนดยทธศาสตร

ของประเทศเขาสประเดนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

BoB, ONEP, กระทรวง

คมนาคม

14. กรอบการวจยและการวเคราะหทใชในการศกษา CPEIR นควรมการขยายใหครอบคลมระดบ

ทองถนเพอสนบสนนการออกแบบนโยบายและกลยทธระดบประเทศทมความยดหยนและ

สามารถน�ามาใชและปรบใหเหมาะสมกบความตองการและสถานการณของทองถนนนโดยเฉพาะ

ONEP, MoI, PAOs,

LAOs

xviii

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ขอเสนอแนะดานแผนการด�าเนนงานสถาบนหลกทรบผด

ชอบ

15. จ�าเปนตองมการออกแบบทรพยากรสารสนเทศทเหมาะสมกบองคกรปกครองสวนทองถน

เพอก�าหนดนยามและค�าอธบายทชดเจนของการแทรกแซงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ทงในสวนของการเตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(Adaptation) และการลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) แผนแมบทรองรบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศซงอยระหวางการจดท�าสามารถเปนแหลงสารสนเทศดงกลาวได

ONEP, MoI, DoLA

แผนด�าเนนการระยะกลางซงตองด�าเนนการใหแลวเสรจภายในปพ.ศ.2563

16. ควรพจารณาการกอตงหนวยรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศขนโดยการอง

โครงสรางของกองทนสงแวดลอมทมอยภายใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แทนการกอตงกองทนกองทนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศขนใหมในประเทศไทย การกอตง

ดงกลาวจ�าเปนตองมการปรบกฎหมายและควรมเปาหมายระยะกลางในการเพมเงนสนบสนน

ส�าหรบแผนการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศซงงบประมาณแผนดนมไม

เพยงพอส�าหรบแผนการดงกลาว

MoF, BoB, MoNRE

17. จากการทงบประมาณแผนดนถกจดสรรใหกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในสดสวน

คอนขางต�า รฐบาลควรพจารณาก�าหนดเปาหมายการจดสรรงบประมาณประจ�าปส�าหรบกจกรรม

ดานสภาพภมอากาศทเหมาะสมกบงบประมาณทม ซงอาจสามารถบอกความจ�าเปนในระยะยาว

และสามารถท�าใหเกดความยงยนโดยการขยายกรอบทางการคลงใหครอบคลมภาคเอกชน

NCCC

18. ในการตอบสนองตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจ�าเปนตองมมาตรการระยะยาว การด�าเนน

การเพมระดบรายจายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศควรรวมอยในกรอบงบประมาณ

รายจายลวงหนาระยะปานกลาง แตการด�าเนนการดงกลาวจ�าเปนตองรอใหมการก�าหนดรหส

ดานสภาพภมอากาศในตารางบญชของรฐบาล

MoF, BoB

19. จ�าเปนตองทราบมลคาการลงทนดานสภาพภมอากาศทงหมดในแตละทองถน เพอเพมความ

สามารถของรฐบาลในการจดล�าดบความส�าคญและจดหาชองทางของเงนสนบสนนทเหมาะสม

ส�าหรบพนททมความส�าคญล�าดบตน องคกรปกครองสวนทองถนควรไดรบมอบนโยบายและ

การสนบสนนเพอรวบรวมและตดตามการลงทนและการด�าเนนการดานสภาพภมอากาศในพนท

ของตน

MoI, LOAs, ONEP

มาตรการทางการคลง เชน เงนอดหนนจากรฐบาลส�าหรบ

การจดหาพลงงานสะอาด รวมถงเครองมอทไมใชภาษอนๆ

เชน กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานและกองทน

สงแวดลอม เนองจากมาตรการเหลานเปนตวสงเสรมการปรบ

นโยบายเพอมงเนนแกไขผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศในประเทศไทย

การศกษาด�าเนนการโดยกลมผเชยวชาญชาวไทย 3 ทาน และ

ผเชยวชาญตางชาต 3 ทาน จากสถาบน Overseas Development

Institute ในสหราชอาณาจกร และด�าเนนการศกษาในชวงเดอน

กมภาพนธถงมถนายน พ.ศ. 2555 โดยมวธการศกษา ดงน การ

ตรวจเอกสารทเกยวของ การสมภาษณผใหขอมลส�าคญและ

การจดการประชมเชงปฏบตการระดบประเทศเพอทบทวนผล

การศกษาและขอเสนอแนะของการศกษา โดยจดขนในวนท 1

มถนายน พ.ศ. 2555 และมคณะท�างานจดท�ากรอบแผนงานดาน

การคลงทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ เปนผก�ากบ

การศกษาและจะเปนผน�าผลการศกษานมาพจารณาก�าหนด

แผนงานทควรด�าเนนการตอไป

1

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

1 บทน�า1.1 ความส�าคญของการศกษา

ในปจจบนโลกก�าลงเผชญกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศอยางมากโดยมสาเหตมาจากสภาวะโลกรอน คณะ

กรรมการระหวางรฐบาลวาด วยการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศไดชใหเหนวาสาเหตทส�าคญของสภาวะโลกรอน คอ

การเพมขนของกาซเรอนกระจก1 (Greenhouse Gases: GHG)

ในชนบรรยากาศ ซงถกปลอยออกมาจากการท�ากจกรรมตางๆ

ของมนษย ดงนน สภาวะโลกรอนจงเกดจากการกระท�าของ

มนษยนนเอง ทงน ผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศสามารถดไดจากสภาพอากาศทเปลยนแปลงอยาง

รนแรงในประเทศไทย เชนการเกดภยแลงอยางรนแรง ฝน

ตกหนก และน�าทวมบอยครงในชวงเวลาทผานมา นอกจาก

น ยงเกดปญหาดนถลมบอยขน ซงสรางความเดอนรอนใหกบ

ประชาชนในชนบทบางแหง ปญหาเหลานสรางความเดอน

รอนใหกบเกษตรกรเปนอยางมาก กลาวคอ เกษตรกรตอง

ประสบปญหาขาดแคลนน�าในชวงฤดเพาะปลก เนองจากการ

เปลยนแปลงของปรมาณน�าฝน นอกจากน การเกดน�าทวมกอน

ฤดเกบเกยวท�าใหพชผลเสยหาย เกษตรกรสญเสยรายได

จากรายงานแหงชาตฉบบท 2 ของประเทศไทย2 พบวา

ประเทศไทยปลอยกาซเรอนกระจกทเปนกาซคารบอนได-

ออกไซดสงถง 281 ลานตนในป พ.ศ. 2543 ในขณะทปาไม

สามารถดดซบกาซดงกลาวไดเพยง 52 ลานตน ท�าใหปรมาณ

การปลอยกาซเรอนกระจกสทธอยท 229 ลานตน โดยภาคทม

การปลอยกาซสงสด คอ ภาคพลงงาน คดเปนรอยละ 70 ของ

ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกทงหมด รองลงมา คอ ภาค

เกษตรกรรม คดเปนรอยละ 23 และอกรอยละ 7 เปนในสวนของ

ภาคอนๆ ไดแก อตสาหกรรม ปาไม และการจดการน�า รายงาน

แหงชาตระบวาการปลอยกาซเรอนกระจกเพมขนตามความ

เจรญเตมโตทางเศรษฐกจของประเทศไทย ซงมลกษณะพงพา

การใชเชอเพลงฟอสซลทน�าเขาจากตางประเทศอยางมาก

1 กาซเรอนกระจก ประกอบดวย คารบอนไดออกไซด (CO2) มเทน (CH4) ไนตรสออกไซด (N2O), ไฮโดรฟลออโรคารบอน (HFCs) เพอรฟลออโรคารบอน (PCFs) และ ซลเฟอรเฮกซาฟลออไรด (SF6). ความเขมขนของกาซเรอนกระจกของโลกในป พ.ศ. 2548 คอ 379 ppm ซงเพมขนเกอบเทากบ 100 ppm เมอเทยบกบความเขมขนในชวงตนศตวรรษ

2 Office of Natural Resources and Environmental Policy and Planning, Ministry of Natural Resources and Environment, National Communication report to the United Nations Framework Convention on Climate Change, 2011.

Adaptation

Adaptation

Mitigation

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

การสงขนของอณหภม

การสงขนของระดบน�าทะเล

การเปลยนแปลงในปรมาณน�าฝน

ภยแลงและอาหาร

ผลกระทบตอมนษยและระบบธรรมชาต

ทรพยากรอาหารและน�า

ระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ

การตงถนฐานของมนษย

Human health

การปลอยและความเขมขน

ของมลพษ

กาซเรอนกระจก

สเปรย

แนวทางการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคม

การเตบโตทางเศรษฐกจ

เทคโนโลย

รฐบาล

การพยากรณความเปนไปไดของการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศของประเทศในระยะยาว (พ.ศ. 2523-2643) โดยใช

แบบจ�าลองภมอากาศภมภาค3 คาดการณวาประเทศไทยจะมฝน

ตกมากขนรอยละ 10-20 ทวทกภมภาค ในขณะทจ�านวนวนท

ฝนตกมการเปลยนแปลงไมมาก นอกจากน ทวทกภมภาคจะม

อณหภมสงขนและฤดหนาวมชวงระยะเวลาทสนลง รายงาน

แหงชาตระบเพมเตมวาความผนผวนของสภาพภมอากาศและ

สภาพอากาศทรนแรงมากๆ เชน ภยแลง น�าทวม และพาย จะ

มความรนแรงมากขนเมอโลกมสภาวะรอนขน ภยพบตตาม

ธรรมชาตเหลานอาจสรางความเสยหายใหกบการผลตอาหาร

การด�ารงชวตของชาวชนบท รวมถงสงผลเสยตอการพฒนาทาง

เศรษฐกจและสงคมของประเทศ

ในการทจะท�าใหการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในระยะ

ยาวและแนวทางการพฒนาแบบองครวมมความยงยน จ�าเปน

ตองการใหเงนสนบสนนส�าหรบการพฒนาทค�านงถงสภาพ

ภมอากาศ เงนสนบสนนดงกลาวอาจมาจากเงนงบประมาณของ

รฐบาล เงนนอกงบประมาณ เชน กองทนรวมแหงชาต (National

Trust Funds) เงนกยม และเงนอดหนนจากแหลงเงนตางประเทศ

เงนทใชส�าหรบการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศจะชวยลดความเปราะบางในระยะยาว เงนทใชส�าหรบ

การลดการปลอยกาซเรอนกระจกจะชวยลดความเขมขนของ

กาซเรอนกระจก การด�าเนนการเหลานจะแกปญหาการเพม

3 ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2553), โครงการศกษา ผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและความแปรปรวนของสภาพภมอากาศในอนาคตและการปรบตวของภาคสวนทส�าคญ, รายงานน�าเสนอตอส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แผนภาพท1:แบบจ�าลองโครงสรางแบบบรณาการส�าหรบ

สนอบตอบตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

2

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ขนของอณหภมโลกอนเนองมาจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ การเพมขนของระดบน�าทะเล การเปลยนแปลงอยาง

มากของปรมาณน�าฝนและเหตการณรนแรง เชน ภยแลง น�าทวม

และดนถลม

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศสงผลกระทบตอมนษย

และระบบธรรมชาตผานทางอณหภมและระดบน�าทะเลทสง

ขน ซงการเปลยนแปลงรปแบบของปรมาณน�าฝนเปนสาเหตให

เกดภยแลงและน�าทวม ซงสงผลตอเนองท�าใหความมนคงทาง

ดานอาหารลดลง กอใหเกดการกลบมาของโรคทางธรรมชาต

ทเปนภยตอสขภาพมนษย และท�าใหระบบนเวศนและความ

หลากหลายทางชวภาพแยลง อยางไรกตาม ประเดนการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศมความเกยวของกบแนวทาง

การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศเปนอยางมาก

(แผนภาพท 1) แนวทางการพฒนาทด�าเนนการอยในปจจบน

ซงเปนแนวทางทท�าใหเกดความเขมขนของคารบอนสงอย

นน จะท�าใหมการปลอยกาซเรอนกระจกมากกวากรณใช

แนวทางการพฒนาทกอใหเกดความเขมขนของคารบอนต�า

ดงนน แนวทางการพฒนาของประเทศจะมลกษณะอยางไร

ยอมขนอย กบวาประเทศจะตดสนใจเลอกนโยบายพฒนา

ประเทศทกอใหเกดอตราการเพมของคารบอนอยในระดบ

ต�าหรอไม หากประเทศเลอกทจะใชนโยบายพฒนาประเทศ

ดงกลาวจะท�าใหกลยทธ มาตรการ แผนการและโครงการตางๆ

ทเกยวของกบการเตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation) การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก (Mitigation) การถายโอนเทคโนโลย และ

การเพมขดความสามารถ จะสะทอนอยในนโยบายดานสภาพ

ภมอากาศแหงชาต รวมถงการจดท�างบประมาณส�าหรบนโยบาย

ดงกลาว

1.2 วตถประสงคของการศกษา

การศกษา Climate Public Expenditure and Institutional

Review (CPEIR) มวตถประสงคเพอทบทวนรายจายภาครฐ

ในสวนของกจกรรมทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ และประเมนนโยบายตางๆ ในปจจบน ทมสงเสรม

กจกรรมดงกลาว รวมถงหนวยงานทรบผดชอบ อนจะน�าไปส

ขอเสนอแนะในการปรบปรงรายจายภาครฐทเกยวของกบสภาพ

ภมอากาศในอนาคต

การศกษานจะพจารณาการจดเงนทนสนบสนนดานสภาพ

ภมอากาศของประเทศใน 3 ประเดนตอไปน

1. การประเมนล�าดบความส�าคญของนโยบายและยทธศาสตร

ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในปจจบน

2. การทบทวนการจดเตรยมดานสถาบนส�าหรบสนบสนน

ใหมการบรณาการนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศทมความส�าคญในล�าดบตนๆ เขาสการจดท�า

งบประมาณและการจดการดานรายจายของประเทศ

3. การทบทวนการบรณาการเปาหมายดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศเขาสกระบวนการจดท�างบประมาณใน

แตละขนตอน ไดแก การวางแผนงบประมาณ การด�าเนน

การในทางปฏบต การจดการดานรายจายและการจดเงนทน

นอกจากน การศกษา CPEIR ยงมความส�าคญในการเปน

จดเรมตนของการเปดประเดนปรกษาหารอในระยะยาวในกลมผ

มสวนเกยวของ และกระบวนการเรยนรรวมกนในเรองของการ

เงนการคลงทจะสนบสนนการด�าเนนงานดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ในกรอบของการพฒนาประเทศ ในหมภาครฐ

และภาคเอกชน สถาบนศกษา ประชาชน และสถาบนการพฒนา

ระหวางประเทศ

1.3 แนวทางการศกษา

สวนส�าคญของ การศกษา CPEIR คอ การจดกลมรายจาย

ภาครฐตามงบประมาณแหงชาตออกเปนกลมตางๆ ทมความ

เกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยรายจาย

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศยงครอบคลมถงรายจาย

นอกงบประมาณและการจดหาเงนทนจากแหลงทนตาง

ประเทศ อยางไรกตาม กระบวนการจดท�างบประมาณทงใน

ระดบประเทศและระดบทองถนยงคงเปนเปาหมายหลกของการ

ศกษาในครงน นอกจากนการศกษายงครอบคลมไปถงมาตรการ

ทางการคลง เชน เงนอดหนนจากรฐบาลส�าหรบการจดหา

พลงงานสะอาด รวมถงเครองมอทไมใชภาษอนๆ เชน กองทน

เพอสงเสรมการอนรกษพลงงานและกองทนสงแวดลอม

เนองจากมาตรการเหลานเปนตวสงเสรมการปรบนโยบายเพอ

มงเนนแกไขผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในประเทศไทย

3

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การศกษาด�าเนนการโดยกล มผ เชยวชาญชาวไทย 3

ทาน และผเชยวชาญตางชาต 3 ทาน จากสถาบน Overseas

Development Institute ในสหราชอาณาจกร และด�าเนนการ

ศกษาในชวงเดอนกมภาพนธถงมถนายน พ.ศ. 2555 โดยมวธ

การศกษา ดงน การตรวจเอกสารทเกยวของ การสมภาษณผให

ขอมลส�าคญและการจดการประชมเชงปฏบตการระดบประเทศ

เพอทบทวนผลการศกษาและขอเสนอแนะของการศกษา โดย

จดขนในวนท 1 มถนายน พ.ศ. 2555 และมคณะท�างานจดท�า

กรอบแผนงานดานการคลงทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ เปนผก�ากบการศกษาและจะเปนผน�าผลการศกษาน

มาพจารณาก�าหนดแผนงานทควรด�าเนนการตอไป

4

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

2 การวเคราะหเชงนโยบาย2.1 นโยบายการจดการการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ(ClimateChange

PoliCy)

ประเทศไทยด� า เนนนโยบายด านการจดการการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศเพอใหเปนไปตามพนธกรณภายใต

อนสญญาสหประชาชาตว าด วยการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (UNFCCC) และพธสารเกยวโต รวมถงใหสอดคลอง

กบผลประโยชนแหงชาต ตามการจดท�ารายงานแหงชาตของ

ประเทศไทย (Thailand’s Initial National Communication)4

ทเสนอตอ UNFCCC ระบวา ประเทศไทยเรมน�าประเดนของ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศรวมเขาสแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต โดยเรมตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาตฉบบท 7 (พ.ศ. 2535-2539) เปนตนมา ในแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544)

ประเทศไทยมงเนนวตถประสงคหลกไปทสวสดการของมนษย

จงมแนวทางการพฒนาแบบองครวมเพอรกษาสมดลระหวาง

เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ส�าหรบแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาตฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) ไดนอมน�าหลก

“ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนปรชญาน�าทางในการพฒนา

ประเทศ แตประเทศไทยยงคงเผชญปญหาดานคณภาพการศกษา

การกระจายรายได ความปลอดภยสาธารณะและธรรมมาภบาล

(Good Governance) ส�าหรบดานการจดการทรพยากรธรรมชาต

นน ถงแมจะใหความส�าคญกบทรพยากรปาไมมากขน

แตแผนการปองกนดานสงแวดลอมยงไมเปนไปตามเปาหมาย

ของแผน โดยเฉพาะดานคณภาพน�าและการก�าจดของเสย

อนตราย

นโยบายทวไปทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศทไดด�าเนนการในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาตฉบบท 8 และ 9 นนยงตอเนองมาถงปจจบน และภายใต

นโยบายตางๆ เหลาน ประเทศไทยไดก�าหนดนโยบายในสวน

ตางๆ ทเกยวของ เชน พลงงาน ปาไม ทรพยากรน�า เพอเสรม

การลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) รวมถงการสราง

4 Royal Thai Government, 2000, Thailand’s Initial National Communication for the UNFCCC.

ความตระหนกถงปญหาแกสาธารณชนผานทางการศกษาและ

โครงการประชาสมพนธตางๆ ซงจะเปนการสงเสรมใหการ

เตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ (Adaptation) ดยงขน โดยเฉพาะในดาน

การเกษตรและทรพยากรน�า นอกจากน ภายใตหลก “ปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง” ของสงคมไทย แผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาตฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ไดมงเนนการพฒนา

เศรษฐกจ สงคม รวมถงทรพยากรธรรมชาตและทนสงแวดลอม

และก�าหนดยทธศาสตรเฉพาะส�าหรบทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมหลก โดยหนงในยทธศาสตรเหลาน คอ แผน

ยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาตฉบบท 1 (พ.ศ.

2551-2554)

การพฒนาแบบไมสมดลสงผลกระทบอยางมากโดย

เฉพาะในระดบการพงพาตนเองภายในชมชน ท�าใหประเทศไทย

นอมน�าหลก “ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” มาเปนแนวทางใน

การพฒนาอยางสมดลภายใตกระแสโลกาภวตน แผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 ไดตระหนกถงพลวต

ของการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

ของโลก แรงกดดนจากการเตบโตของประชากรทสงผลอยาง

ตอเนองตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สภาวะโลก

รอน การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการลดลงของโอโซน

สงผลใหระบบนเวศของประเทศซงมความเปราะบางอยแลว

อย ในสภาวะเสยงมากขนกวาเดม ภยพบตตามธรรมชาต

ตางๆ เชน ภยแลง น�าทวม พาย และเฮอรเคน สรางความเสย

หายแกประเทศทงทางดานโครงสรางพนฐานทางกายภาพ

ระบบเศรษฐกจ และความเปนอยของมนษย กอใหเกดโรค

ใหมขน เชน โรคซาร (SARS) และไขหวดนก ซงสงเหลานสง

ผล กระทบตอสวสดการและความเปนอยของประชาชน ตลอด

จนเปนอปสรรคตอการพฒนาประเทศอยางยงยน

ประเทศไทยใหความส�าคญกบประเดนการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศทงในระดบชาตและระดบนานาชาต ในแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559)

ระบวาปญหาสภาวะโลกรอนเปนเรองทส�าคญทมอทธพลตอ

การพฒนาประเทศในอนาคต วสยทศนการพฒนาในระยะ

20 ปก�าหนดแนวทางในการยกระดบประสทธภาพของการ

อนรกษพลงงาน การขยายตวของพลงงานชวมวลและการ

เตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ (Adaptation) โดยปจจยหลกทจะก�าหนด

5

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ยทธศาสตรการพฒนาของประเทศ คอ สภาวะโลกรอนและ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงคมผสงอายและการแขงขน

การใชทรพยากร ประเทศไทยเปนประเทศในกลม non-Annex

I ประเทศไทยจงไมมพนธกจระหวางประเทศในการก�าหนด

เปาหมายส�าหรบการลดการปลอยกาซคารบอน อยางไรกตาม

จากการเจรจาทผานมา ไดระบใหประเทศก�าลงพฒนาตางๆ

เชน ประเทศไทยปฏบตตามเปาหมายของ UNFCCC ในการ

ควบคมไมใหอณหภม โลกเพมสงขนไปอก “2 องศาเซลเซยส”

ในปตอๆ ไป ซงรฐบาลไทยไดค�านงถงประเดนตางๆ เหลานใน

การก�าหนดนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

นโยบายระดบภาคสวนถกก�าหนดขนเพอเนนความจ�าเปน

ในการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ เชน

การจดการน�าและชลประทานซงตองตอสกบปญหาภยแลง

และน�าทวมเพมมากขนจากการทสภาพอากาศรนแรงมแนว

โนมเกดบอยขน ในภาคเกษตรกรรมมการวจยเมลดพนธททน

น�าโดยเฉพาะเมลดพนธขาว เนองจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศมแนวโนมจะสงผลกระทบตอความมนคงของอปทาน

อาหารของไทย นอกจากนนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศยงน�าไปสมาตรการจดการภยพบต กรมและหนวยงาน

ภาครฐตางๆ รวมทงภาคเอกชน ซงน�าโดยสภาหอการคาไทยม

ความตนตวตอความเสยงจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

มากขน

นโยบายดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจกมงไปทการ

ลดกาซคารบอนทปลอยออกมากจากกจกรรมการผลตและการ

บรโภค ทางดานการผลต กระทรวงพลงงานไดด�าเนนนโยบาย

ตางๆ กจกรรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจกสามารถใช

ประโยชนจากโครงสรางของ ‘Feed-in-tariffs’ และ ‘adders’

บวกทบขนไปบนราคาขายตอหนวยของไฟฟา (kWh) หากใช

พลงงานในการผลตจากชวมวล กาซชวภาพ แสงอาทตยและลม

ดวยระดบราคาพลงงานทางเลอกนผผลตภาคเอกชนสามารถผก

โครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนา

ทสะอาด (CDM) รวมกบการผลตไฟฟาและขายไฟฟาเขาระบบ

National Grid สวนทางดานการบรโภค การตดฉลากรอยเทา

คารบอนบนผลตภณฑจะชวยท�าใหผบรโภคตระหนกเพมขน

นอกจากนยงมความพยายามระหวางบรษทเอกชนขนาดใหญ

และการวจยของรฐบาลในการคดคนเชอเพลงชวภาพรนท 2

และรนท 3 อยางไรกตาม ยงไมมการแถลงนโยบายดานการถาย

โอนเทคโนโลย

นโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศปรากฏ

อยในทกๆ แผนการบรหารของรฐบาลทประกาศแกรฐสภา

นอกจากน สอ หนงสอ หนงสอพมพ วทยและโทรทศน รวม

ทงเวบไซตตางๆ ถกใชเปนสอใหทกคนตระหนกถงการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การสรางขดความสามารถระหวาง

หนวยงานราชการถกสะทอนอยในงบประมาณแผนดนและ

งบประมาณของราชการสวนทองถน แตเปาหมายทส�าคญทสด

คอการท�าใหประชาชนตระหนกถงประเดนดงกลาวเพมขน

ในป พ.ศ. 2554 เกดพายและฝนตกหนกทสดในรอบ 100

ปทผานมา เปนเหตท�าใหเกดเหตการณมหาอทกภยขนในเขต

ทลมภาคกลาง รวมถงกรงเทพมหานคร ในชวงไตรมาสท 3 และ

4 ของป พ.ศ. 2554 ซงสรางความเสยหายอยางมากใหกบชวต

และทรพยสน เหตการณนจงท�าใหผก�าหนดนโยบายใหความ

สนใจอยางมากตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

2.2 การวางแผนดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ(ClimateChange

Planning)

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมซงเปนหนวยงานในสงกดกระทรวงทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอมไดตพมพเอกสารเผยแพรเรอง

“ยทธศาสตรแหงชาตวาดวยการจดการการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ พ.ศ. 2551-2555” ยทธศาสตรดงกลาวระบถงประเดน

ตางๆ ดงน

. 1 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมผลกระทบตอความ

มนคงทางทรพยากรธรรมชาต คณภาพสงแวดลอม รวม

ไปถงคณภาพชวตของประชาชน

. 2 ประเทศไทยยงจ�าเปนตองมการปลอยกาซคารบอน

(Carbon Emission) เนองจากตองการใหเศรษฐกจมการ

เจรญเตบโตเพมขนทงในระยะกลางถงระยะยาวเพอทจะ

ยกระดบสวสดการของประชาชนในประเทศใหดขน

. 3 ประเทศไทยยงไมมแผนแบบบรณาการเพอการเตรยมการ

ตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (Adaptation) และการลดการปลอยกาซเรอน

กระจก (Mitigation) เนองจากความรความเขาใจและขอมล

ทเกบไดยงมไมเพยงพอ

6

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

. 4 ประชาชนของประเทศไทยยงตองการการสรางขดความ

สามารถและความตระหนกร ใหมากขนเพอเพมการม

สวนรวมในการแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศระดบชาต

. 5 หนวยงานภาครฐจ�าเปนตองมศกยภาพทสงขนในการ

จดการแผนด�าเนนการแบบบรณาการ (Integrated Action

Plan) อกทงบคลากรในกระทรวงทส�าคญ (เชน กระทรวง

เกษตรและสหกรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม) ยงขาดทกษะในการวจยและพฒนา

การวางแผน การปฏบตการและการตรวจสอบ

. 6 ประเทศไทยตองการทศทางทชดเจนในความรวมมอ

กบประชาคมระหวางประเทศและกรอบอนสญญา

สหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(UNFCCC)

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมไดจดเตรยม “แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ พ.ศ. 2555-2593” 5 แผนแมบทนระบถง

ยทธศาสตร (1) การเตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation) (2) การลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) และการเพมแหลงดดซบ

กาซคารบอนและ (3) การสรางขดความสามารถ (Capacity

Building) ในการรบมอกบความเสยงจากผลกระทบของ

การเปลยนแปลงภมอากาศ ซงแตละยทธศาสตรนไดเสนอ

วตถประสงคทงในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว เพอให

หนวยงานรฐบาลหลกด�าเนนงาน

อยางไรกตาม ผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศไมสามารถแกไขไดดวยมาตรการดานนโยบายโดยไมม

การวเคราะหถงแหลงเงนทนทใชสนบสนนมาตรการดงกลาว

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ได ตระหนกถงความเสยงดงกลาวและไดพยายามหาวธ

ปองกนผลกระทบดานลบทางเศรษฐกจทอาจเกดขนจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอประเทศไทย โดยเฉพาะดาน

พลงงาน และราคาอาหาร ซงจะเปนผลท�าใหศกยภาพการเตบโต

ทางเศรษฐกจในระยะยาวและสวสดการของคนไทยลดลง สง

ทส�าคญทสดประเทศไทยตองเปลยนความเสยงดานสภาพภม

อากาศนใหเปนประโยชนรวมกนระหวางการพฒนาเศรษฐกจ

5 อยระหวางการรางฉบบสดทาย เมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2555

และการลดปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก แผนแมบทของ

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาต6 ซงตงอยบนพนฐานสภาพเศรษฐกจในการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศไดพยายามระบถงสวสดการสงสดในระยะยาว

โดยวดจากศกยภาพการเตบโตของเศรษฐกจ (พ.ศ. 2553-2593)

ภายใตสถานการณการเปลยนแปลงภมอากาศของประเทศไทย

2.3 แนวทางของแผนแมบทการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศของ7

แผนแมบททจดเตรยมโดยส�านกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดอาศยงานศกษาสอง

กลม คอ 1) วทยาศาสตรสภาพภมอากาศ และ 2) เศรษฐศาสตรวา

ดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ งานศกษากลมแรกมงเนน

เกยวกบการสรางแบบจ�าลองสภาพภมอากาศทเกยวของโดยตรง

กบผลกระทบของภาวะโลกรอนในสภาพอากาศรนแรง โดย

ผลกระทบถกปรบลดขนาดลงเพอดเฉพาะผลกระทบทมตอ

ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตและประเทศไทย แบบจ�าลอง

คาดการณปรมาณและชวงเวลาของฝน รวมถงความเสยง

จากภยแลง น�าทวม และดนถลมในพนทจดเสยง การ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดกอใหเกดการเปลยนแปลง

รปแบบฤดกาลและเพมความเสยงทจะเกดความเสยหายตอ

พชผลการเกษตรและผลผลตการเกษตร

ในแผนแมบทจะวเคราะหความเสยงดานความมนคงทาง

อาหาร ทมตนเหตมาจากความเปนไปไดของการเพมขนของ

ราคาพลงงานและราคาอาหาร การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

จะเปนสาเหตใหอาหารมราคาสงขนเนองจากภาคการเกษตรจะ

ไดรบผลกระทบอยางรนแรงบอยครงมากกวาทผานมา ความ

เสยหายของผลผลตจะสงผลตอราคาอาหาร ในขณะเดยวกน

อปสงคของพลงงานยงคงเพมขนจากการขยายตวอยางตอเนอง

ของเศรษฐกจโลก ความตองการเชอเพลงฟอสซลอนเปนแหลง

พลงงานหลกของประเทศไทยจะเพมขนแมวาปรมาณส�ารอง

น�ามนดบจะลดลง ดงนนราคาพลงงาน (ฟอสซลและอนๆ) ม

6 ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2553), A Master Plan on Climate Change in Thailand, 2010-2050: Energy Prices and Food Security.

7 แผนแมบทของส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดพยายามระบการเตบโตและแนวทางการพฒนาภายใตขอจ�ากดของความ แตกตางทางสงคม ความไมเทาเทยมกนของรายไดหรอการพฒนาทมครอบคลมทวถง (non-inclusiveness) รวมถงการปลอยกาซเรอนกระจกและผลกระทบจากความเปราะบางของสภาพภมอากาศ แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเสนอตอคณะรฐมนตรในป พ.ศ. 2554 โดยส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อยในระหวางกระบวนการแกไข

7

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แนวโนมจะเพมขน โดยทวไปประเทศก�าลงพฒนาจะเผชญกบ

ปญหาการเพมขนของราคาพลงงานและราคาอาหารในอนาคต

อนใกล อนจะมผลเสยตอการพฒนาทางเศรษฐกจและการเตบโต

ของรายได โดยเฉพาะครวเรอนทรายไดต�าจะไดรบผลกระทบ

หนกขนกวาเดม

ในการออกแบบยทธศาสตรส�าหรบแผนแมบท จ�าเปน

ตองสรางและวเคราะหแบบจ�าลองตอไปน8

1. แบบจ�าลองสภาพภมอากาศซงสรปโดย สจรต คณธนกลวงศ

และกโต (2553) เปนแบบจ�าลองทปรบลดขนาดจากแบบ

จ�าลองของโลก การวเคราะหนสรปวาประเทศไทยจะได

รบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยจะ

เกดภาวะภยแลงสลบกบน�าทวมและภยพบตจากดนถลม

อยางไรกด ปรมาณและรปแบบของฝนจะไมตางกนมาก

ในระยะสนและระยะกลาง (จนถงชวงกลางของศตวรรษน

โดยเปรยบเทยบกบครงหลงศตวรรษทผานมา) การศกษาได

คาดการณพนทเสยงและความรนแรงทจะเกดขน ตลอดจน

เสนอมาตรการการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและการ

รองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ

. 2 อรรถชย จนตเวชและคณะ (2553) ไดประยกตแบบจ�าลอง

ทางการเกษตรดานอปทานเพอพยากรณผลตอบแทนและ

ระดบการผลตในชวงเวลาทประเทศเกบเกยวผลผลตหลก

ไดแก ขาวเปลอก มนส�าปะหลง ออย ขาวโพด อาหารสตว

และน�ามนปาลม การพยากรณตามแบบจ�าลองพบวา

ประเทศไทยยงคงสามารถผลตอาหารไดเพยงพอดงเชน

ในอดต อยางไรกดแบบจ�าลองนอยบนพนฐานของการ

เปลยนแปลงดานอปทานซงไดรบผลจากความเปราะบาง

จากสภาพภมอากาศ โดยไมไดพจารณาถงการเปลยนแปลง

ดานอปสงคทเกดจากราคาอาหาร

. 3 ปทมา ศรธญญา (2553) ไดรายงานผลการทดลองการวด

ปรมาณการปลอยกาซมเทนจากขาวเปลอก ทงจากในหอง

ปฏบตการและจากภาคสนาม การศกษาแสดงใหเหนวา

แนวทางเกษตรกรรมอาจตองปรบตวเพอรองรบผลกระทบ

จากการเปลยนแปลงภมอากาศ โดยเฉพาะอยางยงชวงเวลา

การใชน�าและการเผาเศษทเหลอจากการเกบเกยว

. 4 เนองจากการใชพลงงานในกจกรรมทางเศรษฐกจ (วด

จากคา GDP) เปนสาเหตหลกทท�าใหเกดความเขมขน

8 ดการศกษาทสนบสนนส�าหรบแผนแมบท

ของกาซเรอนกระจก ทมงานดานพลงงานน�าโดย Dawan

Viwattandei and Weerin Wangjiranirun (2010) ไดสราง

แบบจ�าลองทางพลงงานเพอพยากรณอปสงคและอปทาน

ของเชอเพลงฟอสซลในอนาคตโดยมการทดแทนดวย

พลงงานทางเลอก นโยบายดานพลงงานชวภาพตองการ

ความรวมมอแบบบรณาการในระดบชาตจากหนวยงาน

ตางๆ ทเกยวของ กลาวคอ กระทรวงพลงงานจ�าเปน

ตองท�างานรวมกนอยางใกลชดกบกระทรวงเกษตรและ

สหกรณ (จดหาวตถดบ) กระทรวงวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย (ประเดนดานเทคโนโลย เชนกลไกการพฒนา

และการถายทอดเทคโนโลย) และกระทรวงการคลง (แรง

จงใจดานภาษและกองทน เชน กลไกดานทรพยากรการ

เงนและโครงการการระดมเงนทน) นโยบายดานการลด

การปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคพลงงานตองการความ

รวมมอและขอมลจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม (กลไกการพฒนาทสะอาด) รวมถง

กระทรวงอตสาหกรรม (มาตรการจงใจดานการลงทนและ

กระบวนการผลต)

. 5 ภายใตแนวทางของหลกการ REDD+ (Reducing Emissions

from Deforestation and Forest Degradation in Developing

Countries) ชวลต เนองด (2553) ไดมขอเสนอเพอให

บรรลเปาหมายระยะยาวของการรกษาพนทปาแหงชาต

ทท�าหนาทเปนแหลงดดซบกาซคารบอนโดยการค�านงถง

อปสงคของไมและผลตภณฑจากไมในประเทศไทย เมอ

พจารณาแผนระยะยาวของกรมปาไม9 พนทปาในแผนระยะ

ยาวประกอบดวยปาอนรกษและปาเศรษฐกจ ตามสดสวน

ทระบในนโยบายปาไมแหงชาต คอ ปาอนรกษมสดสวน

รอยละ 25 และปาเศรษฐกจมสดสวนรอยละ 15 ของพนท

ประเทศ ท�าใหประเทศมเปาหมายใหประเทศไทยมมพนท

ปารอยละ 40 ของพนทประเทศ (เพมขนจากรอยละ 25 ท

ประเมนในป พ.ศ. 2542)

. 6 การศกษาของศภกร ชนวรรโณ และคณะ (2553) พยายาม

สรางความตระหนกร เรองการเปลยนแปลงสภาพภม

อากาศและวางแผนเพอรองรบความเสยงจากภยพบตท

เกดจากสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะครวเรอนในชนบทท

ขาดการเตรยมการทจ�าเปน ไดแก ความร จ�านวนบคลากร

เครองจกรและเครองมอ รวมทงงบประมาณ ดงนน

9 ค�าแนะน�าทมประโยชนนไดมาจากดร. โกวท ฉายสรยศร กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

8

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ

จะตองรวมถงการสนบสนนอยางตอเนองทางดานบคลากร

เครองจกร และงบประมาณทยงมไมเพยงพอ และทส�าคญ

ทสดคอการสรางเครอขายของครวเรอนชนบททอยใน

พนทเสยงซงมความจ�าเปนมาก รวมถงการสรางขดความ

สามารถใหกบเจาหนาทในระดบภมภาคและระดบทองถน

ทในการแกปญหาภยแลง น�าทวมและภยพบตตางๆ ทงน

การสรางขดความสามารถใหกบกรมตางๆ มความจ�าเปน

ตองท�าดวยเชนกน

แผนแมบทจ�าเปนตองก�าหนดเปาหมายแนวทางการเจรญ

เตบโต ภายใตขอจ�ากดการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในระยะ

ยาว แผนนไดวนจฉยผลของการประชมตามพนธสญญาของ

UNFCCC ดงน

แผนแมบทไดรบทรำบวำกำรประชม COP16 ของ

UNFCCC ไดน�ำเอำเนอหำสวนหนงของ “สนธสญญำ

โคเปนเฮเกน” ท กลำววำ: (1) ภำคสมำชกจะมเปำหมำยระดบ

โลกรวมกนในกำรลดกำรปลอยกำซเรอนกระจก โดยเรยกวำ

“Deep-Cuts” คอ กำรก�ำหนดใหอณหภมโลกเพมขนไมเกน 2

องศำเซลเซยสเมอเปรยบเทยบกบยคกอนอตสำหกรรม ประเทศ

พฒนำแลวจะมกำรปลอยกำซเรอนกระจกถงจดสงสด ‘Peak’

และลดลงมำจำกทม “Deep-Cuts” ในขณะทประเทศก�ำลงพฒนำ

จะท�ำตำมขนตอนตำมกำรพจำรณำของ NAMAs (Nationally

Appropriate Mitigation Plans of Action) (2) มกำรด�ำเนนกำร

รวมกน (Cooperative Actions) ในกำรรองรบผลกระทบจำก

กำรเปลยนแปลงภมอำกำศของภำคสมำชก โดยเฉพำะอยำงยง

ประเทศทพฒนำนอยกวำและรฐทเปนเกำะขนำดเลก ซงตองกำร

กำรสนบสนนดำนกำรเงนและเทคนคจำกประเทศทพฒนำแลว

(3) ในขณะท ภำคสมำชก Annex I จะตองสง “เปำหมำยกำร

ปลอยกำซในภำคเศรษฐกจวงกวำงภำยในป พ.ศ. 2563” ภำค

สมำชก Non-Annex I จะตองสงแผนปฏบตกำรกำรลดกำรปลอย

กำซเรอนกระจกและรำยงำนแหงชำตทกสองป (4) ดวยแผน

ปฏบตกำรตำมหลกของ NAMAs จะตองสรำงกระบวนกำร

ตรวจวดได รำยงำนไดและทวนสอบได (MRV) ขนภำยใน

ประเทศ รวมถงมระบบกำรขนทะเบยนกำรปลอยกำซเรอน

กระจกส�ำหรบประเทศก�ำลงพฒนำ ภำคสมำชก Annex I ให

ค�ำมนทจะมกำรสนบสนนดำนกำรเงนมลคำ 30 พนลำนดอลลำร

สหรฐในชวงป พ.ศ. 2553-2555 เพอเปนแหลงเงนสนบสนน

ใหมและเพมเตมเพอกำรรองรบผลกระทบจำกกำรเปลยนแปลง

ภมอำกำศและกำรลดกำรปลอยกำซเรอนกระจก สวนประเทศ

ภำคสมำชก Non-Annex I จะตองรำยงำนกำรลดกำรปลอยกำซ

เพอใหไดตำมเปำหมำยกำรจ�ำกดสภำวะโลกรอน

ประเทศไทยตองวเคราะหตนทนและผลประโยชนของ

การเขารวมกบสนธสญญาโคเปนเฮเกน โดยตนทนในการปฎบต

ตามเปาหมายภาวะโลกรอนท 2 องศาเซลเซยส คอ อตราการ

เตบโตทางเศรษฐกจทลดลงเทยบกบอตราการเตบโตในอดต

เนองจากประเทศไทยยงคงพงพาการใชเชอเพลงฟอสซลในการ

พฒนาเศรษฐกจตอไป ดงนนการปลอยกาซเรอนกระจกจะถง

ชวงสงสดในชวงกลางศตวรรษน10 การท�าใหไดตามเปาหมาย

ระดบโลกนนจงเปนขอจ�ากดภายนอกตอการพฒนาเศรษฐกจ

ไทย อยางไรกด หากประเทศไทยท�าไดตามเปาหมายระดบโลก

ประเทศจะไดรบประโยชนจากแหลงการเงนส�าหรบการลงทน

เพอการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและ

เพอการลดการปลอยกาซเรอนกระจกระดบชาต รวมทงการ

พฒนาและการถายทอดเทคโนโลยจากประเทศภาคสมาชกท

เปนประเทศพฒนาแลว

การศกษาของกตต ลมสกล (2553) ศกษาเศรษฐศาสตรวา

ดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและไดผลการศกษาดงน

. 1 ราคาอาหารและพลงงานมความสมพนธกนในทางบวก

อยางมนยส�าคญ กลาวคอ เมออปสงคของเชอเพลงฟอสซล

มบทบาทในการพฒนาเศรษฐกจและก�าหนดใหเกดการ

ขาดแคลนอปทานของเชอเพลงฟอสซลในระยะยาว

ราคาของเชอเพลงฟอสซลมแนวโนมทจะเพมขนตลอด

เวลา ราคาอาหารจะเพมขนเชนกนอนเปนผลจากสภาพ

ภมอากาศ หากเปนไปตามกรณนการศกษาสรปไดวาการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะมผลตอเนองถงความมนคง

ทางอาหาร การบรหารความเสยงทเหมาะสม โดยการลงทน

ดานการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภม

อากาศและการลดการปลอยกาซเรอนกระจก จะเพมผล

ประโยชนรวม (Co-Benefit) ใหกบประเทศไทยในระยะยาว

ซงจะท�าใหส�าเรจไดโดยการลงทนเชอเพลงชวภาพรนท 2

ในภาคเกษตรกรรม

10 คาความเขมการใชพลงงานตอหนวย GDP สง หมายถง คาความเขมของกาซเรอนกระจกของการใชพลงงานสงไปดวย

9

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

2. การศกษาใชแบบจ�าลองเศรษฐกจแบบพลวต เพอวเคราะห

ผลกระทบของการท�าตามเปาหมายทอณหภม 2 องศา

เซลเซยส พบวาศกยภาพการเตบโตของเศรษฐกจของ

ประเทศไทยจะลดลง

การศกษาเสนอแนวทางการพฒนาชอ “สงคมคารบอน

ต�า” (Low Carbon Society (LCS) ซงเปนแนวทางการพฒนา

ทยงยนดวยการโปรแกรมการลงทนดานการตงรบปรบตวตอ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจก การพฒนาและการสรางขดความ

สามารถทางเทคโนโลยแกประชาชนและหนวยงานรฐบาลเพอ

ใหเกดการปรบโครงสรางทางเศรษฐกจและสงคมของรปแบบ

การผลตและการบรโภคของเศรษฐกจไทย เปาหมายการเตบโต

ของสงคมคารบอนต�าจงเปนเปาหมายการเตบโตทยงยนและ

สอดคลองกบเปาหมาย “อณหภม 2 องศาเซลเซยส” แนวโนม

การเตบโตทต�าลงตามทระบไวในขอ (2) จะเปลยนไปเปนการ

เตบโตทยงยนซงเปนผลจากการลงทนในระยะยาว

2.4 เปาหมายการเตบโตทางเศรษฐกจของ

ประเทศไทยในชวงปพ.ศ.2553-2593

กำรลดกำรปลอยกำซเรอนกระจกโดยแนวทำงของสงคม

คำรบอนต�ำ

จากผลของการประชม COP15 การเพมขนของอณหภม

โลกไมควรเกน 2 องศาเซลเซยส สงนอาจเปนอปสรรคตอ

ศกยภาพของการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทยและอาจ

ท�าใหศกยภาพการพฒนาประเทศลดลง แนวทางดานนโยบาย

ในการผอนคลายขอจ�ากดน สามารถวเคราะหไดดงน

• นโยบายทด�าเนนการอยในปจจบน กลาวคอ นโยบายทไม

ค�านงถงการการลดการปลอยกาซเรอนกระจก การปลอย

กาซเรอนกระจกจะสงถง 498 ลานตนคารบอนไดออกไซด

เทยบเทาภายในป พ.ศ. 2563 หากใช “นโยบายสงคมคารบอน

ต�า” ทท�าตามเปาหมายของอนสญญาสหประชาชาตวาดวย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ กาซเรอนกระจกจะลด

ลงเหลอ 391 ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทาภายใน

ปเดยวกน สวนในป พ.ศ. 2583 2573 และ 2593 การใช

“นโยบายสงคมคารบอนต�า” จะลดการปลอยกาซเรอน

กระจกไดดงน (ตารางท 1)

ตารางท1:การคาดการณการปลอยกาซเรอนกระจกภายใต2

สถานการณ

หนวย: คารบอนไดออกไซด

เทยบเทา(ลานตน)

พ.ศ. 2563

พ.ศ. 2573

พ.ศ. 2583

พ.ศ. 2593

นโยบายทด�าเนนการอยตามปกต 498 715 985 1,398

นโยบายสงคมคารบอนต�า 391 497 669 955

แผนนจะลดการปลอยกาซตอหวลงจาก 20.1 ตน (นโยบาย

ทด�าเนนการอยตามปกต) เปน 10.9 ตน (นโยบายคารบอนต�า)

ภายในป พ.ศ. 2593 อยางไรกดการลดลงนจะมผลท�าใหอตรา

การเตบโตทางเศรษฐกจไทยลดลง ซงอาจเปนผลใหเกดการวาง

งานและการพฒนาเศรษฐกจชะลอตวลง

ในการก�าหนดเปาหมายการเตบโตทางเศรษฐกจของ

ประเทศไทยในแนวทางการเตบโตของสงคมคารบอนต�า โดยม

ขอจ�ากดภายนอกทตองท�าตามขอตกลงการเพมของอณหภม 2

องศาเซลเซยส จะใชการวเคราะห SWOT ผลการวเคราะห พบวา

จดแขงของประเทศไทยคอการมทรพยากรธรรมชาตทเพยงพอ

ทดนเกษตรกรรมทอดมสมบรณ ระบบสงคมทปรองดองและ

โครงสรางทางเศรษฐกจทยดหยน ซงสามารถเปนพนฐานท

ท�าใหการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ

และการลดการปลอยกาซเรอนกระจกโดยไมตองเสยศกยภาพ

การเตบโตทางเศรษฐกจไปมากนกในระยะยาว สวนจดดอยของ

ประเทศไทย คอ การทพงพาการน�าเขาผลตภณฑพลงงานมาก

เกนไป โดยเฉพาะเชอเพลงฟอสซล เชน น�ามนและกาซ ซงเปน

ผลใหคาความเขมการใชพลงงานตอหนวย GDP ยงคงสง การ

พงพาการน�าเขาคดในสดสวนของ GDP มแนวโนมเพมสงขน

และเปนภาระหนกของประเทศหากปราศจากการปรบปรง

ประสทธภาพพลงงานในกระบวนการอตสาหกรรม และ/หรอ

การปรบโครงสรางการใชพลงงาน

นอกจากน ในกรณทการขาดแผนการจดสรรการใชทดน

การสงเสรมการปลกพชพลงงานอาจสงผลรายตอความมนคง

ทางอาหารของประเทศไทย หากปราศจากการลงทนเพมเตม

ในการวจยเทคโนโลยดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจก ใน

ปจจบน ประเทศไทยอาจตองพงพาเชอเพลงชวภาพรน 1 ซง

เปนการบนทอนหนทางสสงคมคารบอนต�า ดงนนประเทศจง

มความจ�าเปนอยางมากทตองลงทนในการวจยพลงงานชวภาพ

รนทสองและรนทสาม หากมแหลงเซลลโลสเปนจ�านวนมากใน

10

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคการเกษตรของไทย งานวจยไบโอดเซลจากสาหราย พลงงาน

ทางเลอกจากแสงอาทตย ลมและแหลงความรอนใตพภพรวมถง

การผสมกนระหวางกาซชวภาพและพลงงานมวลชวภาพ จะเปน

ทงโอกาสทจะสรางผลประโยชนรวมจากการเปนแหลงรายได

และชวยลดชองวางการพฒนาระหวางชมชนชนบทและในเมอง

ดงนนแนวทางการเตบโตของสงคมคารบอนต�าสามารถ

เปลยนอปสรรคไปเปนโอกาสดวยอตราการเตบโตทางเศรษฐกจ

ทยงยนโดยทยงท�าตามเปาหมายโลกรอน นอกจากนสงคม

คารบอนต�าอาจท�าให “ชวงปสงสด” (Peaking Years) ทมการ

ปลอยกาซเรอนกระจกสงลดลงสระดบปานกลางและต�าโดยไม

สงผลรายตอศกยภาพการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทย

แนวทำงกำรพฒนำเศรษฐกจอยำงยงยนแบบสงคมคำรบอนต�ำ

แนวทางทางการพฒนาการแบบทเรยกวา สงคมคารบอน

ต�า แสดงใหเหนถงการเตบโตทมการปลอยกาซเรอนกระจกต�า

ตามแผนนโยบาย การลงทนสเขยวถกเสนอใหเปนนโยบาย

เศรษฐกจมหภาคทจดการกบวฏจกรเศรษฐกจในระยะยาว 11 ใน

แนวทางการพฒนานการบรโภคและการผลตถกจดการใหเปน

มตรกบสงแวดลอม ซงมการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

11 ในทนเรยก “การลงทนสเขยว” เพอใหงาย

ไดมากกวาแนวทางการพฒนาทด�าเนนการอยตามปกต ภาย

ใตสถานการณน ศกยภาพการเตบโตในระยะยาวจะสงถงโดย

เฉลยรอยละ 7.7 ตอปในชวงป พ.ศ. 2553-2563 โดยวดจากมลคา

ผลผลตมวลรวม และสงถงรอยละ 4.4 ตอปในชวงป พ.ศ. 2563-

2573 และสงถงรอยละ 4.6 ตอปในชวงป พ.ศ. 2573-2583 และ

รอยละ 4.6 ชวงป พ.ศ. 2583-2593 (ดงตารางท 2) 12

สงคมคารบอนต�าซงมการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยน

ตามแผนแมบทจะสามารถลดความเขมขนของพลงงานและจง

ลดความเขมขนของคารบอนจากผลผลตทางเศรษฐกจ ซงจะ

สอดคลองกบชดมาตรการลดกาซเรอนกระจกทเหมาะสมของ

ประเทศ (NAMAs) นอกจากน สถานการณนจะชวยเพมความ

มนคงทางอาหารโดยการผลตพชอาหาร เชอเพลงชวภาพรนท 1

และรนท 2 ผลประโยชนสทธทไดรบจากการผลตพชอาหารและ

พชพลงงานจะชวยบรรเทาความยากจนและลดชองวางระหวาง

ครวเรอนชนบทและในเมอง

12 รายจายมวลรวมภายในประเทศหรออปสงคขนสดทายเปนตวแปรภายนอก ในขณะทผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเปนตวแปรภายในของแบบจ�าลองนโดยไมมผลตอบกลบแบบชดเจนในแตละชวงเวลา

ตารางท2:ดชนทางเศรษฐกจของแนวทางพฒนาแบบสงคมคารบอนต�า

พ.ศ. 2553 พ.ศ. 2563 พ.ศ. 2573 พ.ศ. 2583 พ.ศ. 2593

การปลอยกาซเรอนกระจกภายใตนโยบาย

สงคมคารบอนต�า (CO2 เทยบเทา-ลานตน)

327 391 497 669 955

การสะสมทนของประเทศภายใตนโยบายท

ด�าเนนการอยตามปกต (ลานบาท ณ ราคา

คงท ป พ.ศ. 2553)

218,936 746,172 1,029,390 1,434,434 1,993,384

การสะสมทนของประเทศภายใตการลงทนส

เขยว (ลานบาท ณ ราคาคงท ป พ.ศ. 2553)N/A 421,948 554,995 730,725 948,021

อตราการเตบโตของอปสงคขนสดทายเมอม

การลงทนสเขยว (รอยละตอป)N/A 7.7 4.4 4.6 4.6

ผลผลตมวลรวมซงเปนผลจากการลงทนส

เขยวหกดวยผลของการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจกภายใตแผนนโยบาย (ลานบาท ณ

ราคาคงท ป พ.ศ. 2553)

N/A 2,619,114 3,444,960 4,535,751 5,884,549

11

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

2.5 ยทธศาสตรการเตบโตแบบสงคมคารบอน

ต�าในประเทศไทย

เปาหมายการพฒนา: ประเทศไทยจะไดมการเตบโตทาง

เศรษฐกจอยางยงยนพรอมดวยการเพมขนของสวสดการทาง

สงคมอนเกดจากการไดผลประโยชนรวมจากแนวทางการลด

การปลอยกาซ

เปาหมายการเตบโตทางเศรษฐกจ: ศกยภาพการเตบโตในระยะ

ยาวจะสงถงโดยเฉลยรอยละ 7.7 ตอปในชวงป พ.ศ. 2553-2563

โดยวดจากมลคาผลผลตมวลรวม และสงถงรอยละ 4.4 ตอปใน

ชวงป พ.ศ. 2563-2573 และสงถงรอยละ 4.6 ตอปในชวงป พ.ศ.

2573-2583 และรอยละ 4.6 ชวงป พ.ศ. 2583-2593

กลยทธดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของแผนแมบท

เพอใหบรรลตามเปาหมายการเตบโต แผนแมบทไดเสนอ 5

ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1: การปรบโครงสรางเศรษฐกจไปสสงคม

คารบอนต�า

ยทธศาสตรท 2: การรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศดวยนโยบายการลงทนสเขยว

ยทธศาสตรท 3: นโยบายการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

เพอไปสสงคมคารบอนต�าในป พ.ศ. 2593 ผานทางนโยบายการ

ลงทนสเขยว

ยทธศาสตรท 4: นโยบายการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอ

ไปสสงคมคารบอนต�าในป พ.ศ. 2593 ผานทางการลงทนสเขยว

เพอการอนรกษปาไมและเพมพนทปาภายใต REDD+

ยทธศาสตรท 5: การสรางเพมขดความสามารถและการลงทน

ในทนมนษย การบรหารองคกร และการจดตงองคกร

เนอหาโดยสรปของแตละยทธศาสตรเปนดงน

ยทธศาสตรท 1: การปรบโครงสรางเศรษฐกจไปสสงคม

คารบอนต�า

วตถประสงค:ประเทศไทยจะกาวไปขางหนาดวยอตรา

เตบโตทางเศรษฐกจทยงยนและมการปลอยกาซคารบอนต�า โดย

ไดผลประโยชนรวมจากการลดการปลอยกาซเรอนกระจกอนน�า

ไปสสวสดการทเพมขนเมอเวลาผานไป

เปาหมายการเตบโตทางเศรษฐกจ: โดยเฉลยรอยละ 7.7

ตอปในชวงป พ.ศ. 2553-2563 โดยวดจากมลคาผลผลตมวลรวม

และสงถงรอยละ 4.4 ตอปในชวงป พ.ศ. 2563-2573 และสงถง

รอยละ 4.6 ตอปในชวงป พ.ศ. 2573-2583 และรอยละ 4.6 ชวง

ป พ.ศ. 2583-2593

ขอเสนอแนะทางนโยบายและมาตรการ:

1. ประเทศไทยควรท�าใหเกดความสมดลของการบรโภค

และการผลตโดยรวมในทกระดบของสงคม มาตรการ

ของนโยบายน คอ การใหความรทจ�าเปนส�าหรบการปรบ

พฤตกรรมมนษยในการบรโภคและการผลต นอกจากน

การด�าเนนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงอาจน�าไปสสงคม

คารบอนต�าดวย ผลประโยชนรวมสามารถเพมรายไดและ

เงนออม ขจดความยากจนและลดชองวางระหวางครว

เรอนชนบทและในเมอง ดานรายไดและความมงคง เงน

ออมสามารถเปนแหลงทนในการลงทนส�าหรบการรองรบ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกในการปรบโครงสรางอตสาหกรรม

เพอน�าไปสสงคมคารบอนต�า

2. มความจ�าเปนทตองใชเครองมอทางเศรษฐกจเพอใหบรรล

เปาหมายของการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศและการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในระดบ

ตางๆ ของกจกรรมทางเศรษฐกจ

3. ความมนคงทางอาหารภายในประเทศ (และการสงออก

อาหาร) ควรจะมความสมดลกบอปสงคและอปทานของ

พลงงานเพอรกษาแนวทางการเตบโตอยางยงยนในระยะ

ยาว มาตรการทควรด�าเนนการ คอ การลดความบดเบอน

ของราคาพลงงาน เพอใหตนทนสวนเพมในการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกมคาเทากบตนทนทางสงคมของ

คารบอน

4. แนวทางการเตบโตแบบยงยนและสมดลตองการการลงทน

ในทนมนษย มาตรการหนงทจะถกก�าหนด คอ การสง

เสรมผคนใหมสวนรวมในกจกรรมการรองรบผลกระทบ

จากเปลยนแปลงภมอากาศและการลดการปลอยกาซเรอน

กระจก

12

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ยทธศาสตรท 2: การรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศดวยนโยบายการลงทนสเขยว13

วตถประสงค: การลงทนสเขยวจะถกใชเพอลดความ

เสยงของความเปราะบางจากสภาพภมอากาศเพอใหการรองรบ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ ทงทเกดขนเองและ

จากการวางแผนเกดขนจรง

ขอเสนอแนะทางนโยบายและมาตรการ:

1. การลงทนในโครงสรางพนฐานของการจดการน�าเพอ

สรางความสมดลอปสงคและอปทานของน�าผวดนและ

น�าบาดาลเพอทจะจดการความผนผวนของปรมาณน�าฝน

ชวงเวลาทฝนตกและ ระยะเวลาทฝนตก

. 2 การลงทนในโครงสรางพนฐานของการลดผลกระทบจาก

ภยธรรมชาตมสาเหตมาจากความเปราะบางจากสภาพ

ภมอากาศ มาตรการทตองด�าเนนการ คอ การรองรบ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศทถกวางแผน

ส�าหรบแมน�าสาขาตามระดบความเสยง ประชาชนใน

พนทเสยงควรท�าหนาทเปนพนธมตร หลกในการเฝา

ระวงภยพบต การลงทนทน�าโดยรฐบาลในเมองใหมจะ

ตอบสนองตอความตองการการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ พนททมความเสยงแตกตาง

กนจะตองมการเฝาระวงทแตกตางกน

. 3 การลงทนสเขยวดานการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศผานทางเศรษฐกจคารบอนต�าควร

สอดคลองกบหลกปรชญา “เศรษฐกจพอเพยง” การท�าให

ครวเรอนในชนบทมความตระหนกรเรองรปแบบของการ

ผลตและการบรโภคใหมากขนมความส�าคญเปนล�าดบแรก

การลงทนใน “โครงสรางพนฐานความร” ใหกบผมสวนได

เสยทกคนเปนสงทส�าคญโดยเฉพาะครวเรอนชนบทในภาค

การเกษตร และการลงทนในภาคสาธารณสขเพอเตรยม

พรอมส�าหรบความเสยงของการเกดโรคระบาดและเชอโรค

ทอนตรายตอสขภาพชนดใหมอนๆ ยงมความจ�าเปนอกดวย

ยทธศาสตรท 3: นโยบายการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอ

ไปสสงคมคารบอนต�าในป พ.ศ. 2593 ผานทางนโยบายการลงทน

สเขยว

13 การลงทนสเขยว หมายถง การลงทนในโครงสรางพนฐาน ทรพยากรบคคล กระบวนของการผลตและการบรโภค ฯลฯ เพอลดความเสยงของความเปราะบางจากสภาพภมอากาศ

วตถประสงค: เศรษฐกจไทยจะเตบโตภายใตแนวทาง

สงคมคารบอนต�าในป พ.ศ. 2593 โดยอตราการเตบโตทาง

เศรษฐกจทยงยน

ขอบเขตการปลอยกาซเรอนกระจก:การลดการปลอย

กาซเรอนกระจกทวโลกจะท�ามผลใหอณหภมโลกเพมขนไมเกน

2 องศาเซลเซยสเปรยบเทยบกบยคกอนอตสาหกรรม

ขอเสนอแนะทางนโยบายและมาตรการ:

. 1 การด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทเหมาะสมใน

ภาคการเกษตร: ควรมมาตรการลดกาซมเทนจากการผลต

ขาวและการปศสตว; การเปลยนพฤตกรรมของเกษตรกร

ทมตอรปแบบการท�าฟารมและการคดเลอกเมลดพนธท

สามารถทนตอภยแลงและน�าทวม

. 2 การด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทเหมาะสม

ในภาคการผลตและภาคการขนสงเพอลดความเขมขน

พลงงาน (และความเขมขนคารบอน) โดยใชเทคโนโลยทด

ทสด มาตรการควรรวมถงการปรบโครงสรางประสทธภาพ

พลงงานทเกยวของกบการผลตและการบรโภคโดยลงทน

ในเครองจกรและเครองมอโดยภาคเอกชน ประสทธภาพ

พลงงานอาจปรบปรงใหดขนโดยน�าความรอนทเสยไปจาก

กระบวนการการผลตกลบมาใชใหม ตนทนของเทคโนโลย

อาจไดรบเงนทนโดยการใชเครองมอทางการเงน เชน

กองทนอนรกษพลงงานภายใตการก�ากบของกระทรวง

พลงงาน เครองมอทางการเงนเหลานสามารถชวยเพม

ประสทธภาพพลงงานและลดความเขมขนคารบอนได

เครองมอทางภาษและการเงนสามารถชวยเพมการใช

พลงงานทางเลอกเพอทดแทนเชอเพลงฟอสซล อยางไรกด

มความจ�าเปนตองเปดเสรราคาพลงงานซงมความบดเบอน

เพอเพมประสทธภาพพลงงานและลดความเขมขน

คารบอน ในการผลตไฟฟาควรมการพจารณามาตรการ

ในการควบคมการปลอยกาซเรอนกระจกผานโครงสราง

ทเหมาะสมของ Feed-in-tariffs โดยคณะกรรมควบคม

ไฟฟา กฎขอบงคบของอตสาหกรรมการผลตไฟฟาจ�าเปน

ตองรวมถงการปรบแกโครงสรางอตราคาไฟฟา สงทจ�าเปน

ไมไดมเพยงแคการลดการเกดคารบอนในการผลตพลงงาน

เทานนแตตองรวมถงการลดมลภาวะจากการใชพลงงาน

ดวย

13

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

มาตรการการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทพงพากลไก

การพฒนาทสะอาด (CDM) สามารถแกไขไดหลงพธสารเกยวโต

ตองการรเรมตลาดคารบอนประเภทสมครใจ-Voluntary

Emission Reductions (VERs) ภายในประเทศ โดยองคการบรหาร

จดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) สงกดกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนสงทจ�าเปน การ

ด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกยงเกยวของกบการใช

เชอเพลงชวภาพจากเซลลโลสรนท 2 สวนมาตรการเพอสงเสรม

การวจยและการพาณชยของสาหรายทใชผลตไบโอดเซล ควร

มความส�าคญในล�าดบตนเพอชวยแกความขดแยงระหวางการ

ใชน�ามนปาลมเปนอาหารและพลงงาน มาตรการจดการดาน

สถาบนส�าหรบกระบวนการด�าเนนการตางๆ ไดแก ระบบการ

ขนทะเบยนแหงชาต ชดมาตรการลดกาซเรอนกระจกของ

ประเทศ (NAMA) ระบบการตรวจวดได รายงานได และทวน

สอบได (MRV) เพอใหเปนไปตามขอผกพนระหวางประเทศ

หลงจากพธสารเกยวโต

ยทธศาสตรท 4: นโยบายการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอ

ไปสสงคมคารบอนต�าในป พ.ศ. 2593 ผานทางการลงทนสเขยว

เพอการอนรกษปาไมและเพมพนทปาภายใต REDD+

วตถประสงค: ประเทศไทยสามารถด�าเนนการตาม

แนวทางสงคมคารบอนต�า โดยการเพมพนทปาไมใหมากขน

เปาหมาย:ปาอนรกษจะเปนแหลงดดซบกาซเรอนกระจกท

ถาวร ในขณะทปาเศรษฐกจจะเปนแหลงอปทานของไม พนทปา

ถกตงเปาหมายไวทรอยละ 40 และ 50 ของพนทประเทศภายใน

ป พ.ศ. 2593 และ พ.ศ. 2643 ตามล�าดบ

ขอเสนอแนะทางนโยบายและมาตรการ:

. 1 มาตรการ คอ การเพมศกยภาพใหแกชมชนใหมบทบาทใน

การอนรกษปาไมและการเพมพนทปา นอกจากน จ�าเปน

ตองมมาตรการในการทบทวนกฎหมายเกยวกบปาไมในแง

ของความเปนเจาของ การขนสงผลตภณฑไม การแปรรป

และความตองการใชงาน และตองมการเพมการลงทนดาน

ทนมนษยในหนวยงานราชการ การลงทนในชมชนปาใน

สวนโครงสรางพนฐาน อนสอดคลองหลกการสเขยวและ

การอนรกษและการเพมความตระหนกรของผคนทอาศย

อยใกลกบพนทปาอนรกษของชาต

ยทธศาสตรท 5: การสรางเพมขดความสามารถและการลงทน

ในทนมนษย การบรหารองคกรและการจดตงองคกร

วตถประสงค: เพอเพมการตระหนกรของเจาหนาทของรฐ

และประชาชนทวไป ทมตอความเสยงจากการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศและการปรบตวเพอรองรบผลกระทบของ

การเปลยนแปลงนน ซงสามารถท�าไดโดยการเปลยนแปลง

พฤตกรรมมนษยในการผลตและการบรโภค รวมถงการบรหาร

ความเสยงทเหมาะสมส�าหรบสภาพอากาศทรนแรง

เปาหมาย: ลดความสญเสยชวตและทรพยสนจาก

ภยพบตทเกดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในพนทเสยง

โดยครอบคลมทวทงประเทศทงในพนทชนบท เมอง และทก

ระดบของสงคม

ขอเสนอแนะทางนโยบายและมาตรการ:

1. การสรางขดความสามารถของอาสาสมครเตอนภยธรรมชาต

และการลงทนในโครงสรางพนฐานของระบบการเตอนภย

ในชมชนตางๆ เปนสงทจ�าเปน มาตรการนเปนการเชอมโยง

ระหวางชมชนในพนทเสยงและราชการสวนทองถนและ

ราชการสวนภมภาค

. 2 ตองมการตงนโยบายเพอสราง “โครงสรางพนฐานความ

ร” โดยขยายการลงทนสเขยวในหนวยงานของรฐทงใน

ระดบสวนกลาง ระดบภมภาคและระดบทองถน ส�านกงาน

นโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมภาย

ใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม ซงท�า

หนาทเปนส�านกงานเลขานการของคณะกรรมการนโยบาย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) ควร

มก�าลงคนและงบประมาณทเพยงพอในการจดการดแล

นโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทงหมดส�านกงาน

สามารถท�าหนาทเปนหนวยงานหลกของชาตส�าหรบ

นโยบายการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ

ในขณะทหนวยงานหลกส�าหรบการลดการปลอยกาซเรอน

กระจกอาจมอบหมายใหกบองคการบรหารจดการกาซเรอน

กระจก (องคการมหาชน) ซงสงกดในกระทรวงเดยวกนเปน

ผท�าหนาท การมศกยภาพในการตอรองระหวางประเทศ

ส�าหรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จ�าเปนตองมการ

ลงทนในกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

. 3 การลงทนใน “โครงสรางพนฐานความร” เพอเพมขดความ

สามารถและสรางความเปนสถาบนของหนวยงานด�าเนน

การ

14

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

2.6 ขอเสนอแผนงานและโครงการลงทน

ส�าหรบการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

และการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศ

ยทธศาสตรทงหานไดสรปแผนการด�าเนนการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกและการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศตามแนวทางการเตบโตของสงคม

คารบอนต�า (ตารางท 3 ดานลาง) แนวทางนสอดคลองกบเปาหมาย

การเตบโตทางเศรษฐกจทยงยน โครงการทรเรมในแผนแมบท

ตางเปนขอเสนอเบองตนทสามารถแกไขตามความเหมาะสม

ของระดบการปลอยกาซเรอนกระจกและความเปราะบางใน

ประเทศไทย

มลคาของการลงทนในดานการเงนอาจก�าหนดดวยวธ

การ Top-down โดยการใชขนาดของความรนแรงซงสะทอนอย

ใน “ตนทนทางสงคมของคารบอน” 14 ในป พ.ศ. 2548 ตนทน

สวนเพมในการปลอยกาซคารบอนมคาเทากบ 250 บาทตอตน

ณ ราคาปจจบน หรอเทากบ 8 ดอลลารสหรฐ15 ซงมคาต�ากวา

ตนทนทางสงคมของคารบอนเปนอยางมาก หากสมมตวาเปน

ระยะยาว ตวอยางเชน การค�านวณคาสงสดของสวสดการสงคม

เชงพลวตโดยใชโมเดล PAGE วเคราะหส�าหรบกรณประเทศไทย

ในชวงป พ.ศ. 2553-2643 พบวาตนทนทางสงคมของคารบอน

เทากบ 95 ดอลลารสหรฐ ณ ราคาคงทป พ.ศ. 2548 กลาวคอ

หากไมมมาตรการใดๆ เพอลดการปลอยกาซเรอนกระจก ราคา

ของการลดการปลอยกาซคารบอนจะสงขนเมอวเคราะหจาก

มมมองดานสวสดการสงคม

14 ดแผนแมบทและรายงานเศรษฐศาสตรวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงขาต

15 ค�านวณจากโครงการพฒนาทสะอาด ดในรายงานสนบสนนเศรษฐศาสตรวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในแผนแมบทน

ตารางท3:แผนด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกและการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศตามแนวทาง

สงคมคารบอนต�า

ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน

ยทธศาสตรท 1: การปรบโครงสรางเศรษฐกจไปสสงคมคารบอนต�า 8 23

ยทธศาสตรท 2: การรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศดวยนโยบายการลงทนสเขยว 9 43

ยทธศาสตรท 3: นโยบายการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอไปสสงคมคารบอนต�าในป พ.ศ. 2593

ผานทางนโยบายการลงทนสเขยว

19 56

ยทธศาสตรท 4: นโยบายการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอไปสสงคมคารบอนต�าในป พ.ศ. 2593

ผานทางการลงทนสเขยวเพอการอนรกษปาไมและเพมพนทปาภายใต REDD+

4 14

ยทธศาสตรท 5: การสรางเพมขดความสามารถและการลงทนในทนมนษย การบรหารองคกร

และการจดตงองคกร

5 21

รวมทงหมด 45 157

15

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กำรวำงแผนในแตละภำคสวน

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

รายงานวาในป พ.ศ. 2548 มการปลอยกาซคารบอนเทากบ 375

ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา ถาหากใชตนทนสวน

เพมในการปลอยกาซคารบอนเปนเกณฑมาตรฐาน ตามทฤษฎ

ประเทศไทยจะตองใชเงน 93,750 ลานบาท เพอลดการปลอย

กาซเรอนกระจก แตถาน�าตนทนทางสงคมของคารบอนมาใช

เปนตนทนของการปลอยกาซเรอนกระจก คาจะสงกวามากใน

แผนแมบทมกรอบระยะเวลา คอ ป พ.ศ. 2553-259316 ดงนน

ตนทนทางสงคมของการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในชวง

เวลานนจะมคาประมาณ 95 ดอลลารสหรฐ ณ ราคาคงทของ

ดอลลารสหรฐป พ.ศ. 2548 ตนทนการลงทนของแผนงาน

และโครงการลงทนของการลดการปลอยกาซเรอนกระจก การ

16 ในการศกษานประเทศไทยยงไมถง”ปสงสด”กอนป พ.ศ. 2564

รองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ การพฒนา

เทคโนโลย รวมถงการสรางขดความสามารถ ฯลฯ จะเทากบ

ผลรวมของตนทนในการลดการปลอยกาซคารบอน ตนทนของ

การรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ การลงทน

เทคโนโลยและการเพมขดความสามารถทงหมด จงจ�าเปนตองม

การศกษาตอไปเพอหาตนทนทงหมดของการลงทน

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาตไดเสนอวธการในระดบภาคสวนโดยเสนอมาตรการ

และโครงการหลกตางๆ ทสามารถน�าไปปฏบตไดทนทหลง

จากแผนแมบทไดรบการอนมต การประมาณการตนทนของ

โครงการจะเปนตวอยางทแสดงใหเหนวาการลงทนสเขยวจะ

ถกด�าเนนการไดอยางไร

โครงการFlagship/มาตรการFlagshipทเสนอในแผนแมบท

1) มาตรการFlagship

ตารางท4:มาตรการFlagshipกจกรรมและประมาณการงบประมาณและกรอบระยะเวลา

มาตรการทเปนหลก กจกรรม ประมาณการงบประมาณและ

กรอบระยะเวลา

(1) การยกเลกการบดเบอนราคา

พลงงานของ LPG และ น�ามนดเซล

และทดแทนดวยมาตรการอน

(1) ใหเหตผลส�าหรบลดการใหเงนอดหนน LPG

ภายใน 2 ปเพอลดการบดเบอนพลงงาน

(2) ใหเหตผลส�าหรบลดการใหเงนอดหนนน�ามน

ดเซลภายในครงป

(3) อดหนนครวเรอนทขนทะเบยนเปนคนยากจนท

ไดรบผลกระทบจากการยกเลกการบดเบอนราคากาซ

LPG ทวทงประเทศ ผานทางโครงสรางอตราคาไฟฟา

ส�าหรบคนยากจน

(4) เพมการปลกพชพลงงานส�าหรบไบโอดเซลและ

เอธานอล โดยใชเทคโนโลยพลงงานชวภาพรนทสอง

การสงเสรมการเพมประสทธภาพในเครองใชไฟฟา

ภายในบาน

ใชเฉพาะงบประมาณประจ�าปไม

จ�าเปนตองใชงบประมาณเพม

การจดเตรยมพลงงานชวภาพรน

ทสองเปนโครงการ flagship ตาม

ขอ (3) ดานลาง

16

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

มาตรการทเปนหลก กจกรรม ประมาณการงบประมาณและ

กรอบระยะเวลา

(2) การสรางระบบภาษคารบอน (1) การขยายการวเคราะหวงจรชวตผลตภณฑโดย

ค�านงถงฉลากคารบอน17 อยางเตมท

(2) ประกาศใชภาษคารบอนโดยองจากฉลากคารบอนน

(3) สรางตลาดคารบอนประเภทสมครใจ Voluntary

Emission Reductions (VERs) โดยองคการบรหาร

จดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ส�าหรบผท

อาสาทจะลดหรอบรจาคทนส�าหรบการลดการปลอย

กาซ

ไมตองการงบประมาณเพม

17 มาตรการทเปนหลก (1) เสนอเหตผลส�าหรบโครงสราง

ราคาพลงงาน ในปจจบนภาษพลงงาน โดยเฉพาะภาษของน�ามน

เชอเพลงและกาซถกออกแบบเพอใหไดรายไดตามทรฐบาล

ตองการ กองทนน�ามนพยายามรกษาเสถยรภาพราคาน�ามน

เชอเพลงและกาซทกระทบกบผ บรโภคในประเทศโดยการ

เกบภาษจากน�ามนเชอเพลงเมอราคาน�ามนโลกต�าและจากนน

อดหนนสวนตางระหวางราคาน�ามนเชอเพลงของในประเทศ

และตางประเทศเมอราคาในตางประเทศสงกวา ราคาของกาซ

LPG ในประเทศไดรบการอดหนนอยางมากในปจจบน และ

การบดเบอนนจ�าเปนตองท�าใหสมเหตผลเพอจงใจใหพลงงาน

อยางมประสทธภาพซงจะชวยลดทงความเขมขนพลงงานและ

คารบอน

มาตรการทเปนหลก (2) การเรมตนการใชระบบภาษ

คารบอนถอเปนความทาทายอยางมาก แผนแมบทของ

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ไดประเมนวามความตองการเงนสนบสนนเพอการลงทนสเขยว

เชน ในอตสาหกรรมการผลตและบรการ การลดการปลอยกาซ

เรอนกระจกซงส�าเรจโดยการลงทนสเขยวตองการเงนทนทงจาก

งบประมาณภาครฐและกองทนเอกชน ภาษคารบอนสามารถน�า

ไปใชเปนมาตรการลงโทษกจกรรมความมความเขมขนคารบอน

สง และสามารถออกแบบเงนอดหนนไดในท�านองเดยวกนนน

ในโครงสรางภาษคารบอน ตนทนของการลดการปลอยกาซโดย

สมครใจสามารถน�ามาลดจากภาษเงนไดของหนวยงานบรษท

และหนวยงานทถกกฎหมายอนๆ

17 หนวยการปลอยกาซคารบอน ด Stern (2007) and IPCC (2007), ตนทนสวนเพมในการลดการปลอยกาซด McKinsey & Company (2007); National Inventories (2553) โดยส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ในการศกษาฉลากคารบอนฟตพรนท

ภาษคารบอนไมไดถออกแบบมาเพอหารายไดเพม อยางไร

กดในทางทฤษฏประสทธภาพของการลดการผลตและการ

บรโภคโดยใชคารบอนต�า (ผานการใชฉลากคารบอนทเพมขนใน

สนคาอปโภคบรโภค) จะท�าใหฐานรายไดจากการลงทนสเขยว

เพมสงขน สงส�าคญทควรท�ากอนการใชระบบภาษคารบอน

ซง คอ ตองมเกณฑทโปรงใสวดการปลอยกาซคารบอนของ

กจกรรมทมการเสยภาษ เมอขอมลเกณฑพนฐานถกสรางขน

แลวจะตองมการวเคราะหตนทนและผลประโยชนตอไป จาก

นนส�านกงานเศรษฐกจการคลงจะตองตดสนใจวากจกรรมทเสย

ภาษใดบางทเขาขายภาษคารบอนและดวยอตราเทาใด กอนท

จะขอรบการอนมตจากคณะกรรมการการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแหงชาต

ส�านกงานเศรษฐกจการคลงสามารถจดการงบการเงนทง

ดานรายไดและรายจายของกองทนสภาพภมอากาศทกกองทน

ทางดานรายได การจดสรรภาษอากรส�าหรบการเงนดานสภาพ

ภมอากาศเปนแหลงรายไดหลกทมศกยภาพเพมเตมจากรายได

อนทไดมาจากกองทนระหวางประเทศ ดานคาใชจายนนในการ

รวมเงนนอกงบประมาณทเกยวของ เชน กองทนอนรกษและ

พฒนาพลงงานซงจดการภายใตกระทรวงพลงงานและกองทน

สงแวดลอม จ�าเปนจะตองถกก�ากบดแลโดยกระทรวงการคลง

การรวบรวมแหลงรายไดและคาใชจายจ�าเปนตองรายงานตอ

คณะกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตรายป

เพอใหมนใจวาเงนทสนบสนนดานสภาพภมอากาศสอดคลอง

กบนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต

17

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

2) โครงการทเปนมาตรการหลก

ตารางท5:โครงการทเปนมาตรการหลก

โครงการ กจกรรมการลงทน ประมาณการงบประมาณและ

กรอบระยะเวลา

(1) การรเรมตลาด

ส�าหรบการจดเกบของ

เสย การบ�าบดของเสย

และ 3Rs (Reduce,

Reuse and Recycle)

(1) สรางเครอขายส�าหรบโรงเรยน โรงพยาบาลและสถาบน

ตางๆ ในการเกบขยะและรณรงคเรอง 3Rs (Reduce, Reuse

and Recycle)

(2) สนบสนนบทบาทของภาคเอกชนในตลาดของเสยผาน

ทางกองทนสงแวดลอม

(3) รณรงคกจกรรม 3Rs ในครวเรอน

(4) ก�าหนดแรงจงใจส�าหรบตลาดของเสยอตสาหกรรม

(5) สนบสนนธรกจการวจยและพฒนาทางดานการจดการ

ของเสยและดานวทยาศาสตร

งบประมำณทประเมนไวคอ

42,000 ลำนบำทในชวง 10 ป

ชวงท 1 ระยะเวลา 2 ป ใชเพอการ

รางแผนขอก�าหนดหลกเกณฑและ

การประกาศใชกฎหมายและขอ

บงคบทเกยวของกบตลาดของเสย

ชวงท 2 ระยะเวลา 5 ป ใชเพอ

สรางเครอขายการสรางเครอขาย

และระบบการท�าธรกรรมการ

ตลาดของของเสยผานแรงจงใจ

ทางการเงนและการคลง

ในชวงท 3 ระยะเวลา 3 ป

ส�าหรบการประเมนและรางแผน

สนบสนน

(2) การลงทนใน

ทรพยากรมนษย

(1) สรางเครอขายส�าหรบนกเรยนและวยรน

(2) แผนฝกอบรมส�าหรบเกษตรกรและแรงงานรนเยาว

รวมถงสหภาพแรงงาน

(3) การจดฝกอบรมวศวกรและชางโรงงาน

(4) การจดฝกอบรมส�าหรบผประกอบการ SME

(5) การจดฝกอบรมขาราชการรนใหม

ใชจากงบประมาณประจ�าปและ

ไมจ�าเปนตองใชงบประมาณเพม

(3) โครงการพฒนา

ระบบโครงสรางพนฐาน

ภายใตการรวมมอภาครฐ

และ ภาคเอกชนส�าหรบ

ระบบการจดการอปสงค

และอปทานของน�า

(1) ระบต�าแหนงพนทเสยงของการเกดภยแลง น�าทวมและ

พนททเปราะบาง

(2) การกอสรางโครงสรางพนฐานเพอจดการดานอปสงค

และการใชน�าโดยมเปาหมายการเกบกกเพอใชท 1.5-2 ป

ใน 25 ลมน�าของทงราชอาณาจกร โดยการมสวนรวมของ

ครวเรอนในพนทเสยง ชมชนชนบทถกก�าหนดใหเปนหนวย

ตดสนใจในการตอบสนองตอความเปราะบางของสภาพ

อากาศเมอเกดภยพบตซงมสาเหตจากความเปราะบางของ

สภาพภมอากาศ

งบประมำณทประเมนไวเทำกบ

97,034 ลำนบำทส�ำหรบโครงกำร

ระยะ 25 ป

ชวงท 1 ระยะเวลา 5 ป

(ป พ.ศ. 2554-2558) การระบทตง

โครงการและการเตรยมการ

ชวงท 2 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2558-2568) การกอสราง

ชวงท 3 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2568-2578) เรมใชระบบการ

จดการพรอมกบมการตรวจสอบ

18

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โครงการ กจกรรมการลงทน ประมาณการงบประมาณและ

กรอบระยะเวลา

(4) การกอสรางเมอง

เชงนเวศน/เมองสเขยว

น�ารองเพอลดการปลอย

กาซเรอนกระจก

(1) ระบเมองทจะเปนตวแทนจากหาภมภาคส�าหรบโครงการ

น�ารองโดยความเหนชอบขององคกรปกครองสวนทองถน

(2) การวางผงเมองดวยความยนยอมของประชาชนและ

ชมชนเพอเพมพนทสเขยว

(3) โครงสรางพนฐานเพอการขนสงมวลชนในเมองและการ

รณรงคส�าหรบเขตปลอดรถยนตในพนทชนในของเมองเพอ

ลดการปลอยกาซเรอนกระจก

(4) รณรงคเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกในพนทอย

อาศยและพนทธรกจ

(5) รณรงคเพอการใชจกรยานใหมากขน

(6) พฒนาโครงสรางพนฐานส�าหรบหลงคาพลงงาน

แสงอาทตยในอาคารและบานเรอนรวมทงแหลงทองเทยว

(7) ด�าเนนการเมองเชงนเวศน/เมองสเขยวน�ารอง

งบประมำณทประเมนเทำกบ

9,000 ลำนบำทส�ำหรบโครงกำร

ระยะเวลำ 20 ป

ชวงท 1 การก�าหนดและวางแผน

ชวงท 2 การกอสราง ก�ากบดแล

และการประเมนผล

(5) โครงการวจยและ

พฒนาพนธกรรมพชโดย

เนนทความทนทานตอ

แรงดนน�าและตอความ

เปราะบางของสภาพภม

อากาศ

(1) งานวจยเกยวกบการวเคราะหความเสยงของผลกระทบ

จากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอความหลากหลาย

ทางชวภาพ

(2) การวจยและพฒนาเกยวกบการคดเลอกพนธกรรม

ส�าหรบพนธพชททนตอแรงดนน�า

(3) การวจยและพฒนา

(4) การสรางฐานขอมลส�าหรบพนธพชทส�าคญตางๆ

(5) ด�าเนนการปลกพนธพชในแปลงทดลอง

งบประมำณทประเมนไวเทำกบ

20,000 ลำนบำทส�ำหรบโครงกำร

ระยะเวลำ 10 ป

ชวงท 1 ระยะการทดลอง 5 ป

(ป พ.ศ. 2554-2558)

ชวงท 2 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2559-2568) การทดลอง

ภาคสนามและการด�าเนนการเผย

แพรผลการวจย

19

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โครงการ กจกรรมการลงทน ประมาณการงบประมาณและ

กรอบระยะเวลา

(6) ประสทธภาพ

พลงงานในภาค

อตสาหกรรม: การปรบ

โครงสรางความเขมขน

พลงงาน (และความ

เขมขนคารบอน) ใน

อตสาหกรรมการผลต

และการบรการขนสง

(1) การสรางประสทธภาพในการใชพลงงานโดยการเปลยน

อปกรณและชนสวนใหม

(2) การพฒนาและตดตงเทคโนโลยทสะอาด

งบประมำณทประเมนไวเทำกบ

8,000 ลำนบำทส�ำหรบโครงกำร

ระยะ 30 ป

ชวงท 1 ระยะเวลา10 ป

(ป พ.ศ. 2554-2564) การปรบปรง

ประสทธภาพพลงงานโดยใช

เทคโนโลยแลโครงสรางเดม

ชวงท 2 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2564-2574) การประยกต

ใชเทคโนโลยใหม

ชวงท 3 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2574-2584) ลงทนใน

เทคโนโลยทความเขมขนคารบอน

ต�าและเปลยนวธการขนสงอยาง

เตมรปแบบ

(7) การผลตพลงงาน

ทางเลอกจากพชและ

เชอเพลงชวภาพรนท

สองจากเซลลโลส และ

Carbon Capture Storage

(CCS)

(1) การลงทนในการวจยและพฒนา และ/หรอ การไดมาซง

เทคโนโลยเชอเพลงชวภาพรนทสอง

(2) การผลตพลงงานทางเลอก (เอธานอล, ไบโอดเซล) จาก

ของเหลอจากเกษตรกรรม

(3) ด�าเนนงานรวมมอท�าการวจยระหวางหนวยงานด�าเนน

การและสถาบนวจยของมหาวทยาลย/รฐบาล และภาค

เอกชน ในเรอง‘Carbon Capture and Storage’ (CCS)

(4) สนบสนนโครงการการศกษาเกยวกบสาหรายเพอ

พลงงานโดยการรวมมอระหวางภาครฐ-ภาคเอกชน

งบประมำณทประเมนไวเทำกบ

30,000 ลำนบำท ส�ำหรบโครงกำร

ระยะเวลำ 20 ป

ชวงท 1 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2554-2564) การพฒนา

และวจย การไดเทคโนโลยจาก

ตลาดเทคโนโลย

ชวงทสอง ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2564-2574) การ

เผยแพรเทคโนโลย

20

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โครงการ กจกรรมการลงทน ประมาณการงบประมาณและ

กรอบระยะเวลา

(8) การลงทนในการ

ฟนฟปาและการเพม

พนทปา พนทปาจะเปน

รอยละ 50 ของพนท

ทงหมดในป พ.ศ. 2626

(1) จ�าแนกประเภทพนทปาและการใชทดนซงท�าใหสามารถ

ระบพนทปาอนรกษของประเทศไดอยางแนชดวาเปนปา

อนรกษหรอปาเศรษฐกจในพนทสาธารณะ

(2) แผนการลงทนและโครงการทมสวนรวมของประชาชน

ในกระบวนการตดสนใจเพอเพมพนทปาอนรกษ

(3) ฟนฟพนทปาธรรมชาตโดยการมสวนรวมของประชน

และหนวยงานของรฐ

(4) ปรบปรงกฎหมายทควบคมเกยวกบปาไมและประกาศใช

(5) ปลกตนไมเพอฟนฟพนทปาดวยกนกบครวเรอนชนบท

เพอเพมผลประโยชนรวมจากการฟนฟระบบสงแวดลอม

(6) มองหาความรวมมอจากองคกรระหวางประเทศในการ

ถายโอนเทคโนโลยและเงนทน

งบประมำณทประเมนไวเทำกบ

76,000 ลำนบำท ส�ำหรบโครงกำร

ระยะเวลำ 40 ป

ชวงท 1 ระยะเวลา 20 ป

(ป พ.ศ. 2554-2573) เพมพนทปา

รอยละ 0.5 ตอป18

ชวงท 2 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2573-2583) เพมพนทปา

รอยละ 0.5 ตอป

ชวงท 3 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2583-2593) เพมพนทปา

รอยละ 0.5 ตอป

(9) โครงการอนรกษ

ชายฝงทะเล

การลงทนโครงสรางพนฐานตลอดแนวชายฝงเพอรกษาสงม

ชวตทางทะเลโดยการปลกปาชายเลนและการฟนฟทอยอาศย

ของปะการงและสงมชวตทางทะเล

งบประมำณทประเมนไวเทำกบ

2,000 ลำนบำท ส�ำหรบโครงกำร

ระยะ 20 ป

ชวงท 1 ระยะเวลา 10 ป ปลกปา

ชายเลน

ชวงท 2 ระยะเวลา 10 ป

(ป พ.ศ. 2563-2573) การฟนฟท

อยอาศยของของปะการงและสงม

ชวตทางทะเล

18 หากพนทปาเพมขนรอยละ 1 ตอป (สทธ) จาก 106 ลานไรในป พ.ศ. 2543 (รอยละ 33 ของพนททงหมดของประเทศ) พนทปาจะเทากบ 129 ลานไรหรอคดเปนรอยละ 40 ของพนททงหมดภายในป พ.ศ. 2563 หากเปนไปตามกรณน พนทปาทงหมดจะเพมขนมากกวารอยละ 1 ตอปเนองจากมผบกรกปาเพอเพาะปลกพชท�ากนในชวงเวลาดงกลาว ดงนนขอสมมตทวาพนทปาสทธจะเพมขนไมเกนรอยละ 0.5 ตอปเปนแนวคดแบบอนรกษนยมและพจารณาความเปนไปไดโดยการศกษาแผนแมบท

21

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โครงการ กจกรรมการลงทน ประมาณการงบประมาณและ

กรอบระยะเวลา

(10) การจดตงส�านกงาน

การจดการและการ

ประสานงานนโยบาย

ดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศขนใน

ส�านกงานนโยบายและ

แผนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

(1) การสรางขดความสามารถของส�านกงานส�านกเลขานการ

ของคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แหงชาตในปจจบน โดยการเพมทรพยากรบคคลดาน

วทยาศาสตรการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในส�านกงาน

รวมถงการก�าหนดค�าบรรยายลกษณะงานทชดเจนส�าหรบ

เจาหนาททเกยวของกบภาระกจในหนวยงานหลกของชาต

(2) การยกระดบส�านกงานใหเปนองคกรมหาชนทสงกด

ภายใตกระทรวงเชนเดยวกบองคการบรหารจดการกาซเรอน

กระจก (องคการมหาชน) โดยไดรบการจดสรรงบประมาณ

ประจ�าปและการวางแผนในฐานะหนวยงานหลกแหงชาต

ดานการแปลงสภาพภมอากาศ

(3) การท�าหนาทเปนหนวยงานหลกของชาตตามกรอบ

อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (UNFCCC) เพอการจดท�าบญชกาซเรอนกระจก

แหงชาตและรายงานแหงชาต รวมถงเปนหนวยงานหลก

ในการประสานงานดานการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศกบหนวยงานหลกทเกยวของ

(4) การก�าหนดแผนแหงชาตดานการรองรบผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงภมอากาศและการลดการปลอยกาซเรอน

กระจกกบองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการ

มหาชน) ดานการถายโอนเทคโนโลยกบส�านกงานคณะ

กรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม

แหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย และดานการ

ชวยเหลอทางการเงนและงบประมาณกบกระทรวงการคลง

(5) การจดเตรยมนโยบายของประเทศดานการเจรจาและ

ขอตกลงระหวางประเทศ

งบประมำณทประเมนไวเทำกบ

100 ลำนบำทตอป

ส�าหรบชวงจดตงเรมแรก

ส�านกงานตองการใชเงน 50 ลาน

บาทในการจดตงกองทน

โครงสรางขององคกรและ

การบรหารจดการรวมถง

กระบวนการประกาศใชสามารถ

ใชตามกระบวนการจดตงองคการ

บรหารจดการกาซเรอนกระจก

(องคการมหาชน)ได

18 โครงการทเปนมาตรการหลกเหลาน มความส�าคญในล�าดบ

ตนของแผนแมบทส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ซงครอบคลมกจกรรมดานการรองรบ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก การสรางขดความสามารถและการถายโอน

เทคโนโลย โครงการทเปนมาตรการหลก เปนการตอบสนอง

โดยทนทของรฐบาลตอผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ การลงทนทเสนอมานนมเพอลดความเสยงของความ

18 หากพนทปาเพมขนรอยละ 1 ตอป (สทธ) จาก 106 ลานไรในป พ.ศ. 2543 (รอยละ 33 ของพนททงหมดของประเทศ) พนทปาจะเทากบ 129 ลานไรหรอคดเปนรอยละ 40 ของพนททงหมดภายในป พ.ศ. 2563 หากเปนไปตามกรณน พนทปาทงหมดจะเพมขนมากกวารอยละ 1 ตอปเนองจากมผบกรกปาเพอเพาะปลกพชท�ากนในชวงเวลาดงกลาว ดงนนขอสมมตทวาพนทปาสทธจะเพมขนไมเกนรอยละ 0.5 ตอปเปนแนวคดแบบอนรกษนยมและพจารณาความเปนไปไดโดยการศกษาแผนแมบท

เสยหาย ทมสาเหตจากความเปราะบางของสภาพภมอากาศท

มากขน ซงดไดจากโครงการดานการจดการอปทานน�า (3) การ

อนรกษพนทชายฝงทะเล (9) และพนธพชททนตอแรงดนน�า (5)

ตามล�าดบ การด�าเนนการเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกใน

ภาคอปทานพลงงานและการใชพลงงาน เชน ภาคอตสาหกรรม

(6) รวมถงการเพมกจกรรมแหลงดดซบกาซคารบอนใหมาก

ทสด (8) สงทมความส�าคญเชนกน คอ การเพมความตระหนก

รของคนไทย และการแนะน�าเทคโนโลยทเหมาะสมส�าหรบ

22

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การด�าเนนการดานการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศ การลดการปลอยกาซเรอนกระจก นอกจากนยงเสนอ

ใหจดตง สงคมคารบอนต�า (4) และตลาดของเสย (1) ซงเปน

แนวคดทเกยวของกบการเปนเมองและการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศในประเทศไทยในชวงทศวรรษทก�าลงจะมาถงนมาก

ทสด สงทมความส�าคญเทาๆ กน คอ การลงทนในทรพยากร

มนษย (1) ซงถกเสนออยในแผนแมบทควบคกบการจดตง

ส�านกงานการจดการและการประสานงานนโยบายดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศใหแกส�านกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (10)

2.7 บทบาทของภาคเอกชนในการด�าเนนการ

ลดการปลอยกาซเรอนกระจก

การลดการปลอยกาซเรอนกระจกด�าเนนการโดยบรษท

เอกชนซงสวนใหญเปนบรษทไทย (บางบรษทเปนบรษทรวม

ทนกบตางประเทศ) แรงขบเคลอนทท�าใหเอกชนสนใจด�าเนน

กจกรรมดงกลาว เกดจากนโยบายรฐบาล 2 ประการ นโยบาย

แรกคอ ราคา “Adder” ส�าหรบการผลตไฟฟาจากชวมวล

กาซชวภาพ แสงอาทตยและลม นโยบายทสองคอ “CERs” ท

ผลตโดยโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไก

การพฒนาทสะอาด (CDM) ภายใตกรอบพธสารเกยวโต อปสงค

ตอ CERs ของประเทศ Annex I ของอนสญญาสหประชาชาต

วาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFCCC) ท�าใหเกด

อปทานในประเทศ non-Annex I ซงรวมถงประเทศไทย โดย

ภาคเอกชนของไทยไดมบทบาทในตลาดคารบอนมาเปนระยะ

เวลาหนงแลว อยางไรกตาม ภาคเอกชนในประเทศไทยมความ

ระมดระวงในการซอขาย CERs และรบรวาการซอขายคารบอน

อาจถกใชเปนอปสรรคการคา แตประเดนดงกลาวก�าลงเปลยน

ไปโดยเฉพาะในภาคอตสาหกรรม เชน ซเมนต ปโตรเคม การ

จดการขยะและการผลตเอทานอลและไบโอดเซล ซงมกลงทน

ในการผลตไฟฟาและผลต CERs ดวยพรอมกน ทกลาวมาขางตน

มไดรวมการลงทนภาคเอกชนในพลงงานไฟฟาซงเกดจากแผน

นโยบายพลงงานทางเลอกของกระทรวงพลงงาน ซงก�าหนด

เปาหมายไวสงส�าหรบการผลตไฟฟาจากแหลงเชอเพลงทไมใช

ฟอสซล ดงนน จงสามารถสรปไดวาภาคเอกชนในประเทศไทย

ตอบสนองตอนโยบายพลงงานไดอยางมประสทธภาพ

ภายในสนเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2555 มจ�านวนโครงการ

ทงหมด 168 โครงการทไดรบอนมต ‘Letter of Approval’ (LOA)

ใหเปนโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไกการ

พฒนาทสะอาด (CDM) โครงการเหลานมศกยภาพในการผลต

CERs ได 10 ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทาตอป โดย

ผลตจากกาซชวภาพรอยละ 58 ชวมวลรอยละ 23 และแหลง

อนๆ เชน เซลพลงงานแสงอาทตยและความรอนจากแสง

อาทตย ความรอนจากยอยสลายของขยะ อยางไรกตาม มเพยง 67

โครงการจากทงหมดทไดรบการลงทะเบยนจากคณะกรรมการ

บรหารกลไกการพฒนาทสะอาด และมเพยง 12 โครงการท

ไดรบการรบรองส�าหรบการผลต CERs จ�านวน 1.15 ลานตน

คารบอนไดออกไซดเทยบเทา ซงจ�านวนดงกลาวถอวานอยมาก

เมอเทยบกบจ�านวนการผลต CERs ทงหมดทวโลกซงเทากบ

896 ลานตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทา ในปจจบนมเอกชน

จ�านวน 273 ทสนใจสมครขออนมต LOAs โดยมโครงการทเปน

เซลลแสงอาทตยอยจ�านวน 63 โครงการ

ระดบการลงทนในพลงงานสะอาดของภาคเอกชน

การประมาณขนาดการลงทนของภาคเอกชนส�าหรบ

การด�าเนนการเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอย

นอกเหนอขอบเขตการศกษาของ CPEIR แตการประมาณขนาด

ของการลงทนดงกลาวจะเปนขอมลทส�าคญในการเปรยบเทยบ

กบระดบรายจายภาครฐ แหลงเงนทนระหวางประเทศหนงท

ก�ากบดแลการลงทนของภาคเอกชนทเกยวของ คอ UNEP

Sustainable Energy Finance Initiative (SEFI) ซงรวมกบ

Bloomberg New Energy Finance ซงบรษทใหบรการขอมล

เชงพาณชย ในการจดท�ารายงานประจ�าปเกยวกบแนวโนวการ

ลงทนดานพลงงานอยางยงยนโดยภาคเอกชนของโลก19 ตาราง

ท 6 แสดงระดบการลงทนในประเทศไทยพรอมทงการประมาณ

การของ CPEIR ดานงบประมาณทเกยวของกบสภาพภมอากาศ

ของประเทศ ซงจะเหนวาอตราเพมของระดบการลงทนพลงงาน

สะอาดสงมากในชวงป พ.ศ. 2552-2553 (สวนใหญเปนการ

ลงทนโครงการเซลลแสงอาทตยขนาดใหญ) แตระดบการลงทน

ลดลงเลกนอยในป พ.ศ. 2554

19 SEFI สนสดลงในป พ.ศ. 2553 รายงานการลงทนประจ�าปยงคงถกจดเกบ UNEP, Bloomberg NEF และ the Frankfurt School of Finance and Management

23

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท6:รายจายภาครฐดานสภาพภมอากาศและการลงทน

ภาคเอกชนดานพลงงานสะอาดในชวงปพ.ศ.2552-2554

ป พ.ศ. รายจายภาครฐดานการ

เปลยนแปลงสภาพภม

อากาศ

(ลานบาท)

การลงทนภาคเอกชน

ดานพลงงานสะอาด

(ลานบาท)

2552 53,414 9,000

2553 44,855 21,000

2554 59,065 18,000

อยางไรกด การวเคราะหดงกลาวยงไมสมบรณ เนองจาก

การลงทนภาคเอกชนเปนเพยงการลงทนในภาคพลงงาน

สะอาด ดงนนจงไมสามารถแสดงไดวาการด�าเนนการของภาค

เอกชน เพอใหไดโอกาสทางธรกจจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศโดยการตอบสนองนโยบายของรฐบาล (เชน แผน

ยทธศาสตรการพฒนาพลงงานหมนเวยนของประเทศไทย คอ

รอยละ 20 ของการบรโภคพลงงานทงหมดมาจากแหลงพลงงาน

หมนเวยน) นนมแนวโนมเพมขน

การมองไปขางหนา

บทบาทของภาคเอกชนในกจกรรมดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ จะเหนไดจากทรบรวาผบรโภคทงในและตาง

ประเทศไดตระหนกในเรองความเขมขนของคารบอนของ

สนคาทตนบรโภคเพมมากขน ดงนนบรษทไทยจงตองขอฉลาก

คารบอน (Carbon Footprint) จากคณะกรรมการขององคการ

บรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ฉลากดงกลาว

จะเปนตวยนยนวาผลตภณฑจะมการปลอยคารบอนต�า ตลอดทง

วฏจกรชวต ดงนนจงสรปไดวาภาคเอกชนในประเทศไทยมการ

ตอบสนองในทางบวกตอนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศในสวนของการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

ในชวงหลงพธสารเกยวโตหรอป พ.ศ. 2555 คาดวา

บทบาทของภาคเอกชนในการด�าเนนการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจกจะเพมขน เนองจากหลกจากทมการเจรจาภาย

ใตอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ (UNFCCC) หลายครง และเหนตรงกนวาในชวง

หลงจากพธสารเกยวโตจะเหนความรวมมอจากทกกลมในการ

ลดการปลอยกาซคารบอน ส�าหรบประเทศ non-Annex I เชน

ประเทศไทย จ�าเปนตองมการสรางขดความสามารถในการจด

ท�าแผนปฏบตการลดกาซเรอนกระจกของประเทศ (NAMA)

ภายใตระบบตรวจวดได รายงานไดและทวนสอบได (MRV) ท

ใชกนในระดบนานาชาต ฐานขอมลทโปรงใสของการปลอยกาซ

คารบอนและตวแปรอนๆ ทเกยวของ จะตองน�ามาใชกอนทจะ

มการจดท�าระบบการขนทะเบยนแหงชาต ภายใตกระบวนการ

เจรจาตอรองระหวางประเทศ หากเงอนไขทจ�าเปนทกลาวมา

ขางตนมความพรอม การถายโอนเทคโนโลยและกระแสของ

เงนสนบสนนระหวางประเทศอนๆ จะมความเขมแขงเพมขน

ภาคเอกชนของประเทศไทยตระหนกถงตนทนในการ

ปฎบตการเปนอยางมาก ในเรมแรกภาคเอกชนมองวาการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนประเดนระดบโลกและยงไม

สงผลกระทบตอธรกจในแงของการเปนอปสรรคทางการคา

(ยนยนจากการพดคยกบสภาหอการคาไทยในระหวางการศกษา)

อยางไรกตาม ในปจจบนภาคเอกชนไดรบรถงผลประโยชนจาก

การปฏบตตามการด�าเนนการดานการลดการปลอยกาซเรอน

กระจกในการเปนใบผานทางส�าหรบการคาสประเทศพฒนา

แลวตางๆ ถงแมวา การเจรจาการคาระหวางประเทศไมเคยม

การอนญาตใหประเดนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปน

อปสรรคทางการคา แตมการเคลอนไหวของผบรโภคในประเทศ

ทพฒนาแลวอยางเหนไดชด ดงนนภาคเอกชนจงพจารณาตนทน

และผลประโยชนของการปฏบตตามการด�าเนนการการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกภายใต NAMA หวใจหลกของการลงทน

สเขยวคอการถายโอนเทคโนโลยจะชวยสนบสนนกจกรรมเชง

พาณชยไดอยางไรจงจะเกดประโยชนสงสด ทศทางของขอ

โตแยงหลงจากพธสารเกยวโตในดานการลดการปลอยกาซเรอน

กระจกทน�าโดยองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการ

มหาชน) มผลกระทบตอการด�าเนนการของภาคเอกชนเปน

อยางมาก

2.8 มมมองของนโยบายระหวางประเทศ

ความจ�าเปนในการจดเงนทนสนบสนนดานสภาพ

ภมอากาศในประเทศไทยสรางแรงกดดนอยางมากตอการ

จดเงนทนสนบสนนการพฒนาซงจ�ากดโครงสรางพนฐาน

ของการพฒนา มาตรการการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศบางมาตรการตรงกบความจ�าเปน

ดานการพฒนา แตการลงทนดานการรองรบผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงภมอากาศสวนใหญตองเผชญกบความ

เสยงในการสญเสยและความเสยหายจากความผนผวน

24

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ของสภาพภมอากาศทมากขน อปสงคและอปทานของเงน

สนบสนนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศท�าใหอปสงค

ส วนเกนเพมขนโดยทงบประมาณภาครฐภายในประเทศ

และตลาดการเงนเอกชนไมสามารถท�าใหอปสงคสวนเกน

หมดไปได ดงนน จงจ�าเปนตองมแหลงเงนทนเพมเตมซงรวมถง

เงนทนระหวางประเทศ (ตารางท 7)

ตารางท7:กองทนดานสภาพภมอากาศระหวางประเทศ-การสนบสนนทใหแกประเทศไทย

ชอกองทน ดานทมงเนน วตถประสงคของกองทน คณสมบตทไดรบการสนบสนน การสนบสนนทให

แกประเทศไทย

กองทนเพอ

การปรบตว

(Adaptation Fund)

การรองรบผล

กระทบจากการ

เปลยนแปลง

ภมอากาศ

เพอสนบสนนโครงการ

และแผนการดานการ

รองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศท

เปนรปธรรมในประเทศ

ก�าลงพฒนาทเปนภาค

สมาชกพธสารเกยวโต

ประเทศก�าลงพฒนาทมความเปราะ

บางตอผลกระทบดานลบของการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในการประชมครงท 13 ของกองทน

Adaptation Trust Fund Board อนมต

ยอดเงน 10 ลานดอลลารสหรฐ

ส�าหรบแตละประเทศทไดรบเงน

สนบสนนจากกองทน Adaptation

Fund

ไมม

กองทน Clean

Technology Fund

การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก

CTF มงสนบสนนการใช

เทคโนโลยคารบอนต�าท

มขนาดใหญอยางรวดเรว

โดยมวตถประสงคเพอลด

การเตบโตของการปลอย

กาซเรอนกระจกอยางม

ประสทธผล

การเขาถงเงนทนของแตละประเทศ

ขนกบ:

. 1 มคณสมบตตาม ODA (ตาม

แนวทางของ OECD/DAC)

. 2 ประเทศทเขาโปรแกรมของ

ธนาคารเพอการพฒนาระหวาง

ประเทศ (MDB)

มการรบรอง

แผนการลงทนแหง

ชาตในป พ.ศ. 2552

เปนมลคา 300 ลาน

ดอลลารสหรฐ

25

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ชอกองทน ดานทมงเนน วตถประสงคของกองทน คณสมบตทไดรบการสนบสนน การสนบสนนทให

แกประเทศไทย

กองทน

Forest Carbon

Partnership

Facility

การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก-

REDD

ชวยเหลอประเทศก�าลง

พฒนาทพยายามลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกท

เกดจากการท�าลายปาไม

และการเสอมสภาพของ

ปา (REDD)

ทกประเทศทเปนสมาชกกยมของ

ธนาคารเพอการบรณะและพฒนา

ระหวางประเทศ (IBRD) หรอ

สมาคมพฒนาการระหวางประเทศ

(IDA) ทตงอยในพนทเขตกงรอน

หรอเขตรอนมสทธไดรบการ

สนบสนน แตประเทศทจะไดรบสทธ

กอนคอ ประเทศทมพนทปาและ

แหลงปาไมทกกเกบคารบอนจ�านวน

มากและประเทศทปามความส�าคญ

ตอประชากร เชน ผอยอาศยในปา

หรอชนพนเมอง

ประเทศไทยจด

เตรยม Readiness

Plan Idea Note

(R-PIN) ในป พ.ศ.

2552

มการเซน Grant

Agreement มลคา

0.2 ลานดอลลาร

สหรฐในป พ.ศ.

2554

กองทน GEF Trust

Fund-Climate

Change focal area

GEF-5

การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก

เพอชวยเหลอประเทศ

ก�าลงพฒนาและประเทศ

เศรษฐกจเปลยนผาน

ในการด�าเนนตาม

วตถประสงคของ

อนสญญาสหประชาชาต

วาดวยการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ

เกณฑการใหเงนสนบสนนของ GEF

มดงน

(ก) เงนอดหนน GEF อยภายใต

กรอบกลไกทางการเงนของ

อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและ

ควรมเกณฑคณสมบตเหมอนกบ

เกณฑทก�าหนดโดยการประชมของ

สมาชกภาค

(ข) ประเทศมสทธไดรบเงนอดหนน

GEF หากมสทธกยมจากธนาคารโลก

หรอมสทธไดรบความชวยเหลอ

ทางเทคนคจาก โครงการพฒนาแหง

สหประชาชาต (UNDP) ผานทาง

Indicative Planning Figure (IPF)

ของประเทศ

โครงการของไทย

ไดรบเงนสนบสนน

ภายใต GEF-4

ระหวางป พ.ศ.

2551-2553 รวม

เปนมลคา 11 ลาน

ดอลลารสหรฐ

26

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ชอกองทน ดานทมงเนน วตถประสงคของกองทน คณสมบตทไดรบการสนบสนน การสนบสนนทให

แกประเทศไทย

โครงการ

International

Climate Initiative

ของ รฐบาล

เยอรมน

ทกประเภท วตถประสงคโดยรวม

ของกองทน คอ การ

ใหเงนสนบสนนแก

โครงการระหวางประเทศ

ทสนบสนนการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจก

การรองรบผลกระทบ

จากการเปลยนแปลง

ภมอากาศและโครงการ

ความหลากหลายทาง

ชวภาพทเกยวของกบการ

เปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ

มงเนนประเทศตางๆ ทมศกยภาพสง

ในการลดกาซเรอนกระจก และ

สนบโครงการนวตกรรมส�าหรบ

ประเทศและภมภาคอนๆ

การใชโครงสรางทมอยของความ

รวมมอในการพฒนาในการด�าเนน

โครงการ

โครงการ ICI

จ�านวน 6 โครงการ

ทด�าเนนการตงแตป

พ.ศ. 2551 ไดรบเงน

อดหนนเปนจ�านวน

13 ลานดอลลาร

สหรฐ

กองทน Fast Start

Finance ของญปน

ทกประเภท ชวยประเทศก�าลงพฒนา

ในการแกปญหาสภาพ

ภมอากาศ

การไดรบเงนสนบสนนขนอยกบการ

ประชมหารอดานนโยบายทวภาคกบ

ประเทศญปน

เงนอดหนน

สนบสนนโครงการ

เปนจ�านวน 8 ลาน

ดอลลารสหรฐ

ในป พ.ศ. 2553

(โครงการปกปอง

ปาไม)

กองทน Special

Climate Change

Fund

การรองรบผล

กระทบจากการ

เปลยนแปลง

ภมอากาศและ

การถายโอน

เทคโนโลย

วตถประสงคโดยรวม คอ

เพอด�าเนนมาตรการการ

รองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศ

ในระยะยาวทเพมยดหยน

ของภาคสวนการพฒนา

ระดบประเทศตอผล

กระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ

ทกประเทศ Non-Annex 1 ของ

อนสญญาสหประชาชาตวาดวย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศม

สทธcountries of the UNFCCC are

eligible to apply.

เงนอดหนน

โครงการจ�านวน 0.9

ลานดอลลารสหรฐ

ในป พ.ศ. 2552

(เพมความสามารถ

ของชมชนชายฝง

ทะเลทมความ

เปราะบางให

เขมแขง)

ทมา:เวบไซต Climate Funds Update ขอมล ณ วนท 27 มนาคม พ.ศ. 2555

ประสบการณทผานมากบ Clean Technology Fund

กองทน CTF เปนแหลงเงนทนระหวางประเทศทใหญ

ทสดของกองทนภาครฐทใหเงนสนบสนนประเทศไทยในการ

แกปญหาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จงควรประเมนวา

จากประสบการณทผานมา แหลงทนสนบสนนใหมนมสวนชวย

ประเทศในการด�าเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในประเทศไดอยางไร

27

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนการลงทน CTF country investment plan (CIP) ถกราง

ขนในป พ.ศ. 2552 เพอเปนเอกสารเชงพลวตซงมความยดหยน

ในการพจารณาสถานการณทปรบเปลยนไปและโอกาสใหมๆ20

แนวทางนเปนการทบทวนแผนครงส�าคญซงปจจบนเปนการ

ทบทวนครงท 2 โดยมองคประกอบทางการเงนทลดลงอยางมาก

20 Clean Technology Fund, Investment Plan for Thailand (2009) paragraph 2, page 4.

(ลดลงจาก 300 ลานดอลลารสหรฐเปน 170 ลานดอลลารสหรฐ)

แผนการทไดรบการอนมตมทงหมด 3 แผนการซงเปนแผนการ

ทด�าเนนผาน บรรษทเงนทนระหวางประเทศ (IFC) และธนาคาร

เพอการพฒนาแหงเอเชย (ADB)

ตารางท8:แผนแสดงชวงเวลาของการตกลงระหวางไทยกบกองทนCtF

วนท การด�าเนนการ

พฤษภาคม 2552 รฐบาลไทยยนเสนอของเงนสนบสนนจากกองทน CTF

กรกฎาคม 2552 การก�าหนดขอบเขตรวมกนในเบองตนโดยธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย (ADB) ธนาคารเพอการ

บรณะและพฒนาระหวางประเทศ (IBRD) และบรรษทเงนทนระหวางประเทศ (IFC)

ธนวาคม 2552 CTF Trust Fund Committee รบรองแผนการลงทนของประเทศเปนจ�านวนเงนไมเกน 300 ลานดอลลาร

สหรฐ

แผนประกอบดวยองคประกอบ 3 ประการ ดงน

i. ความกาวหนาดานพลงงานสะอาด-ภาครฐ

ii. ความกาวหนาพลงงานสะอาด-ภาคเอกชน

iii. การปฏรปเมอง

มถนายน 2553 Thailand Renewable Energy Accelerator Program ไดรบการอนมตจากคณะกรรมการ CTF Trust Fund

เปนมลคา 40 ลานดอลลารสหรฐ ซงอยภายใตองคประกอบ 2 ของแผน CIP และด�าเนนการโดย บรรษท

เงนทนระหวางประเทศ (IFC)

ตลาคม 2553 Thailand Sustainable Energy Finance Program ไดรบการอนมตจากคณะกรรมการ CTF Trust Fund

เปนมลคา 30 ลานดอลลารสหรฐ ซงอยภายใตองคประกอบ 2 ของแผน CIP และด�าเนนการโดย บรรษท

เงนทนระหวางประเทศ (IFC)

มถนายน 2554 รฐบาลไทยแจงความจ�านงคในการจดสรรเงนทนภายในแผน CIP ใหม โดยการโยกเงนจากโครงการภาค

รฐไปสการลงทนภาคเอกชน

สงหาคม 2554 การก�าหนดขอบเขตรวมกนโดยธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย (ADB) และบรรษทเงนทนระหวาง

ประเทศ (IFC)

พฤศจกายน 2554 คณะรฐมนตรอนมต CIP ทมการทบทวน

มนาคม 2555 CIP ทมการทบทวนไดรบการรบรองจาก CTF Trust Fund Committee

เมษายน 2555 แผนการพลงงานหมนเวยนของภาคเอกชนมลคา 100 ลานดอลลารสหรฐถกเสนอใหกบคณะกรรมการ

CTF Trust Fund เพอใหธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชยเปนผด�าเนนการ (ยงไมไดรบการอนมต)

28

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนการลงทนของประเทศฉบบปรบปรง

การทบทวนแผน CIP ครงส�าคญมขนในป พ.ศ. 2554

ในแผนฉบบปรบปรงมจ�านวนโครงการภาครฐลดลงมาก ซง

รฐบาลไทยไดใหเหตผลไวดงน

1. ภาครฐสามารถหาเงนไดในอตราดอกเบยต�าอยแลวจงไม

จ�าเปนตองอาศยเงนกระยะยาวจากตางประเทศส�าหรบ

โครงการภาครฐ

2. การทบทวนและอนมตกระบวนการกยมโดยรฐของรฐสภา

ไทยจ�าเปนตองใชเวลานานประมาณ 1-2 ป

การด�าเนนการทางการเงนของแผน CIP ฉบบปรบปรง

โดย CIF Administrative Unit เมอ มกราคม พ.ศ. 2555 มเนอหา

ดงน “แผนการลงทนฉบบปรบปรงของประเทศไทย เสนอ (1) ไม

มงตดตามการพฒนาโครงการภาครฐทเกยวกบพลงงานสะอาด

และการปฏรปเมองของธนาคารโลก ซงเปนเงนสนบสนนจาก

กองทน CTF มลคา 230 ลานดอลลารสหรฐ (2) จดสรรเงน

100 ลานดอลลารสหรฐของเงนทนดงกลาวใหมโดยจดสรรให

กบโครงการภาคเอกชนทเกยวของกบพลงงานสะอาด เพอให

โครงการเหลานไดรบการพฒนาผานธนาคารเพอการพฒนาแหง

เอเชย และ (3) ขอยกเลกเงนก 130 ลานดอลลารสหรฐทมอย

เปนการชวคราว”21

การเปลยนแปลงในการจดหาเงนสนบสนนของแผนCiP

ฉบบปรบปรง

ในแผน CIP ฉบบปรบปรงมการเปลยนแปลงแผนการ

จดหาเงนทนและมจ�านวนเงนทนทเสนอของตอ CTF ลดลง

ซงแสดงใหเหนวามการเปลยนแปลงจากโครงการของภาครฐ

เปนการลงทนของภาคเอกชน

• ยกเลกการรวมสนบสนนเงนทนกบรฐบาลไทย มลคา

2,083 ลานดอลลารสหรฐ

• ยกเลกเงนกจากธนาคารเพอการบรณะและพฒนาระหวาง

ประเทศ (IBRD) จ�านวน 230 ลานดอลลารสหรฐ

• ไดรบเงนก ใหมจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย

(ADB) มลคา 360 ลานดอลลารสหรฐ

21 จดหมายจาก CIF Administrative Unit วนท 26 มกราคม พ.ศ. 2555

• ก�าหนดการรวมสนบสนนเงนทนกบภาคเอกชนเพมเตม

เปนมลคา 960 ลานดอลลารสหรฐ (จากเดม 400 ลาน

ดอลลารสหรฐ)

• ลดการชวยเหลอทางการเงนส�าหรบคารบอนจาก 367 ลาน

ดอลลารสหรฐ เปน 160 ลานดอลลารสหรฐ

ความรวดเรวในการด�าเนนการของแผนCiP

ปจจยประการทสองทรฐบาลมการทบทวนแผน CIP

คอ ความลาชาในการด�าเนนงานอนเกดจากขอจ�ากดของ

กระบวนการรฐสภาไทยในการอนมตเงนกของภาครฐ

ความรวดเรวในการด�าเนนโครงการเปนสงท CTF Trust

Fund และรฐบาลไทยใหความส�าคญโดยสามารถดไดจากแผน

CIP ฉบบปรบปรงซงกลาววา ‘The updated CIP is focused on

achievable success in the next two years (2012-2013)’. ความ

ตงใจทจะจดสรรเงนทงหมดจากการรวมสนบสนนเงนทน แบบ

ไมผกพนกบกองทน CTF มลคา 100 ลานดอลลารสหรฐ ผาน

ทางธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย เมอ เมษายน พ.ศ. 2555

ยงคงด�าเนนตอไป โดยมงเนนทการด�าเนนการในชวงทผานมา

ถงแมวาจะยงไมมการอนมตจากคณะกรรมการ CTF Trust Fund

ส�าหรบโครงการดงกลาว22

อยางไรกด แมวา CTF Trust Fund Committee จะอนมต

เงนสนบสนแลว แตยงไมสามารถน�ามาใชด�าเนนกจกรรมของ

โครงการไดทนท เนองจากตองขนกบการด�าเนนกระบวนการ

ภายในของ MDBs และมโครงการจ�านวนมากทไดรบเงน

สนบสนน สงเหลานแสดงใหเหนถงประสบการณในการด�าเนน

งานของแผนการ IFC ทง 2 แผนการทไดรบอนมตแลวภายใต

แผน CIP เดม ในเดอนสงหาคม พ.ศ. 2554 เงนจ�านวน 4 ลาน

ดอลลารสหรฐจากจ�านวนทงหมด 70 ลานดอลลารสหรฐไดรบ

การอนมตจาก IFC’s Board ส�าหรบแผน Renewable Energy

Accelerator program ในสวนของโครงการ Utility Scale Solar

จ�านวน 2 โครงการ ส�าหรบการลงทนอนๆ ภายใต IFC อย

ระหวางรอด�าเนนการ

22 จดหมายจากสมาชก UK CTF Trust Fund Commit วนท 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2555

29

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

บทเรยนทไดรบ

ความทาทายทส�าคญ คอ การตอบสนองตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางเรงดวน ซงเปนเหตผล

ทส�าคญในการไดรบเงนสนบสนนจากประชาคมระหวาง

ประเทศของประเทศก�าลงพฒนา ประสบการณของกองทน

CTF ในประเทศไทย แสดงใหเหนวา ถงแมจะมการคาดการณ

ไวกอนหนาวามแหลงเงนทนใหมและเพมเตมส�าหรบการขอ

เงนสนบสนน แตจากประสบการณการด�าเนนการกลบพบวา

ไมเปนเชนนน และยงไปกวานนแหลงทนเหลานจะมบทบาท

ส�าคญหากมการระดมทนทกวางขนมากกวาจะเปนการระดม

ทนจากแหลงเดยว การจดการขอตกลงทางการเงนเหลานเปน

สงทจ�าเปนและท�าใหการด�าเนนงานลาชาอยางหลกเลยงไมได

การมเงนสนบสนนระหวางประเทศเปนประเดนส�าคญ

ทควรพจารณา ดงจะเหนไดจากการใหเงนสนบสนนระยะยาว

ของกองทน CTF การด�าเนนการสามารถท�าไดรวดเรวขนหาก

มเงนอดหนนพรอม โอกาสการหาเงนสนบสนนใหมจะท�าให

มการจดโครงสรางเพอการบรหารกองทนเหลานนแบบพลวต

ดงทสมาชกคณะกรรมการ CTF Trust Fund ไดแสดงใหเหน และ

สดทายเงนอาจไมเพยงพอในการท�าใหการตอบสนองตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศมความยงยน เนองจากโครงการ

ตางๆ พบกบปญหาของการขาดแคลนทกษะทางเทคนคในการ

ก�าหนดและจดการการลงทนดงกลาว ดงนน การขาดแคลน

ดงกลาวจงกลายเปนอปสรรคอนส�าคญ

2.9 บทสรป

การวเคราะหนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ของการศกษาน พจารณาตามแผนแมบทแหงชาต 2 ฉบบ

ฉบบแรก คอ แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ ซงอยระหวางการจดท�าแผนโดยส�านกงานนโยบาย

และแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ปจจบนใกลเสรจ

สมบรณ) ฉบบทสอง คอ Master Plan on Climate Change for

Thailand: energy prices and food security โดยส�านกงานคณะ

กรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนแมบท

ทงสองฉบบมความสอดคลองกนและสามารถเปนแนวทาง

นโยบายใหแกคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแหงชาต กลาวคอ ขอเสนอดานนโยบาย กลยทธ

มาตรการและโครงการมความสอดคลองกบอ�านาจหนาททคณะ

กรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาตได

รบมอบหมายในการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศ การลดการปลอยกาซเรอนกระจก การสรางขด

ความสามารถ และการถายโอนเทคโนโลย นโยบายแหงชาต

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมความส�าคญมากขนใน

กระบวนการจดท�าแผนพฒนาแหงชาต

นโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในประเทศไทย

ถกก� าหนดให สอดคล อง กบ เป าหมายตามอน สญญา

สหประชาชาตว าด วยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(UNFCCC) ในการรกษาอณหภมของโลกใหเพมขนไมเกน 2

องศาเซลเซยส สะทอนขอผกมดตามวาทกรรมนโยบายระหวาง

ประเทศ ซงกลายเปนตวขบเคลอนนโยบายหลกส�าหรบการ

ด�าเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศ

แนวทางการเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาในระยะยาวท

ถกเสนอ ไดก�าหนดทศทางสการเปนสงคมคารบอนต�า ภายใต

ยทธศาสตรการเตบโตนเศรษฐกจจะเตบโตอยางสม�าเสมอ

โดยทมระดบการปลอยกาซคารบอนต�า กลาวคอ ไมเกน 10

ตนคารบอนไดออกไซดเทยบเทาตอหวภายในป พ.ศ. 2593

เศรษฐกจไทยถกคาดการณวาจะมอตราเตบโตโดยวดจากผลผลต

มวลรวมเทากบรอยละ 5.3 โดยเฉลยตอป จนกระทงถงป พ.ศ.

2593 (ณ ราคาคงท)

นโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในประเทศไทย

สามารถด�าเนนตอไปดวยเงนสนบสนนทเพยงพอ แตในปจจบน

นโยบายดงกลาวยงไมไดถกรวมอยในกระบวนการงบประมาณ

แผนดน ซงรวมถงกองทนนอกงบประมาณ การคลงสาธารณะ

ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จ�าเปนตอง

มการวางแผนอยางดภายในกระบวนการงบประมาณ เพอแก

ปญหาความเสยงทจะเกดความเสยหายจากความผนผวนของ

สภาพอากาศ ถงแมวาด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

สวนใหญจะอาศยกลไกตลาด ซงภาคเอกชนมบทบาทหลก แต

มกจกรรมดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจกบางประเภท

เชน การรกษาแหลงดดซบกาซคารบอนโดยการอนรกษปาไม

เปนกจกรรมทตองอาศยเงนสนบสนนจากภาครฐเปนจ�านวน

มาก สวนการตอบสนองความจ�าเปนทางดานการรองรบผล

กระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศยงคงอาศยเงนสนบสนน

จากรายจายดานการพฒนาของรฐบาลในแตละปเปนส�าคญ

30

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

3 การวเคราะหเชงสถาบน3.1 การจดตงสถาบนส�าหรบการด�าเนนการ

ลดการปลอยกาซเรอนกระจกและการจด

เงนทนสนบสนนดานสภาพภมอากาศใน

ประเทศไทย

ประเทศไทยด�าเนนมาตรการลดการปลอยกาซของ

ประเทศไทย โดยสวนใหญผานทางกลไกตลาด ซงรฐบาลไทย

ไดกอตง องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการ

มหาชน): อบก. (TGO) เปนหนวยงานกลางทท�าหนาทประสาน

การด�าเนนงานตามกลไกการพฒนาทสะอาดของประเทศไทย

มวตถประสงคหลกในการวเคราะห กลนกรอง และท�าความ

เหนเกยวกบการใหค�ารบรองโครงการลดการปลดปลอยกาซ

เรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ซง Certified

Emission Reductions (CERs) ภายใตโครงการลดการปลดปลอย

กาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาดทไดรบการ

รบรองจากคณะกรรมการบรหารโครงการกลไกการพฒนาท

สะอาด (CDM Executive Board) สามารถซอขายในตลาดซอ

ขายคารบอนได (Carbon Market)

ผทมสวนเกยวของหลกในการด�าเนนการลดการปลอย

กาซเรอนกระจก (Mitigation Actions) คอ บรษทเอกชนทอย

ในภาคการผลตซเมนต การผลตกระแสไฟฟา ผผลตอาหารและ

การผลตสนคาเกษตร การขนสง และการจดการของเสย โดย

โครงการสวนใหญเปนโครงการทเกยวของกบกาซชวภาพและ

การผลตชวมวล อยางไรกด โครงการทเกยวของกบแสงอาทตย

และลมมแนวโนมทเพมขน ผลประโยชน 2 ประการทจะไดรบ

เปนสงจงใจใหบรษทรเรมโครงการ โดยผลประโยชนดงกลาว

คอ 1) การขายไฟฟา ณ ราคาซอบวกกบ adder หรอ feed-in tariff

ทประกาศโดยคณะกรรมการก�ากบกจการพลงงาน (ERC) และ

2) รายไดจากการขาย Certified Emission Reductions (CERs) ใน

ตลาดซอขายคารบอน หากโครงการไดรบการรองรบจากคณะ

กรรมการบรหารโครงการกลไกการพฒนาทสะอาด

กจกรรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจกไมจ�าเปนตอง

ใชเงนโดยตรงจากงบประมาณแหงชาตเปนจ�านวนมากนก

เนองจากกจกรรมสวนใหญเกดจากภาคเอกชนทตอบสนอง

กจกรรมดงกลาว เพอใหไดประโยชนจากการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจก อยางไรกตาม กจกรรมการลดการปลอยกาซเรอน

กระจกสามารถขยายตวเพมขนโดยใชเงนนอกงบประมาณ

เชน กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน กระทรวงการ

คลงไดมการพจารณาเกบภาษสงแวดลอมจากของเสยและของ

เหลอจากกระบวนการผลตทางอตสาหกรรม แตในปจจบน

ยงไมมความชดเจนวาโครงการภาษดงกลาวจะครอบคลม

ในสวนของการลดการปลอยกาซเรอนกระจกหรอไม23

กจกรรมลดการปลอยกาซเรอนกระจกไมจ�าเปนตองไดรบการ

จดสรรเงนดานสภาพภมอากาศจากงบประมาณของประเทศ

มากนก เนองจากกจกรรมสวนใหญเกดจากภาคเอกชนท

ตอบสนองตอโอกาสทางการตลาดทไดรบจากการลดการปลอย

กาซเรอนกระจก

หนวยงานรฐบาลจ�าเปนตองอาศยงบประมาณแผนดน

ในการด�าเนนกจกรรมทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ เชน การจดตงคณะกรรมการรวมการประยกต

วทยาศาสตรและเทคโนโลยส�าหรบการพฒนาพลงงานทางเลอก

โดยมปลดกระทรวงวทยาศาสตรและพลงงาน เปนประธาน

กรรมการ คณะกรรมการมาจากกรมและกระทรวงตางๆ ท

เกยวของ มหนาทเสนอโครงการเกยวกบพลงงานทางเลอก

วทยาศาสตรและเทคโนโลยประยกต คณะกรรมการพยายาม

ลดความซ�าซอนของขอเสนองบประมาณของกรมตางๆ และ

ท�าหนาทอธบายเหตผลของงบประมาณทเสนอไปตอส�านก

งบประมาณผานชองทางการของบประมาณแบบปกต ซงคณะ

กรรมประสบความส�าเรจในการไดรบงบประมาณจดสรรจาก

ส�านกงบประมาณในป พ.ศ. 2554 อนแสดงถงการประสาน

งานระหวางกรมตางๆ ในการเสนอของบประมาณดานสภาพ

ภมอากาศในประเทศไทย

ในการด�า เนนการลดการปล อยก าซเรอนกระจก

(Mitigation actions) นนไมจ�าเปนตองอาศยการแทรกแซง

ของรฐบาลมากเทากบกรณการเตรยมการตงรบปรบตวตอผล

กระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation)

เนองจากการด�าเนนการสวนใหญสามารถท�าไดโดยผานทาง

กลไกตลาดซอขายคารบอน เชน โครงการลดการปลดปลอยกาซ

เรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ซงด�าเนน

การภายใตพธสารเกยวโต ทจะหมดอายในป พ.ศ. 2555 และ

23 กฎหมายทเสนอไมไดรบการอนมตจากคณะรฐมนตรและปจจบน (พฤษภาคม พ.ศ. 2555) อยระหวางการปรบโดย ส�านกงานเศรษฐกจการคลง

31

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การลดการปลอยกาซเรอนกระจกแบบสมครใจ (Voluntary

Emission Reduction: VER) ซงเปนโครงการลดกาซคารบอน

ในชวงหลงพธสารเกยวโตของประเทศไทย ทรเรมโดยองคการ

บรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ในกรณท

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) เสนอ

ใหมการกอตงตลาดซอขายคารบอนแหงชาต (National Carbon

Market) หรอ กฎการคาสทธการปลอยมลพษ (Emission Trading

Scheme) หรอ ‘Cap-and-Trade’ ในระดบภาคสวน จะตองไดรบ

อนญาตจากคณะอนกรรมการอนสญญาสหประชาชาตวาดวย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (NCCC) รวมถงตองมการจด

เตรยมโครงสรางบญชกาซเรอนกระจก ชดมาตรการการลดกาซ

เรอนกระจกทเหมาะสมส�าหรบประเทศ (National Appropriate

Mitigation Action Plan: NAMA) การขนทะเบยน การด�าเนน

การในลกษณะทสามารถตรวจวดได รายงานไดและทวนสอบ

ได (MRV) และระบบการท�าธรกรรมภายในประเทศ

ในมมมองดานการพฒนาการจดเงนทนสนบสนน

ดานสภาพภมอากาศ การทองคการบรหารจดการกาซเรอน

กระจก (องคการมหาชน) พยายามกอตง กองทนคารบอน

แหงประเทศไทย (Thailand Carbon Fund) แสดงใหเหนวา

ยงคงมความตองการเงนเพม ส�าหรบการด�าเนนนโยบายดาน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ในเรมแรกองคการบรหาร

จดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ถกจดตงขนเพอให

มโครงสรางและการด�าเนนกจกรรมเหมอนกบบรษทจดการ

กองทนรวม (Mutual Fund Company) ของประเทศไทย และเปน

จดเรมตนของกองทนคารบอน24 นอกจากน กระทรวงการคลง

ไดพจารณาการใหสทธพเศษทางภาษแกก�าไรสทธทไดจาก

การจ�าหนายคารบอน25 (เฉพาะกรณทมตลาดซอขายคารบอน)

ธนาคารแหงประเทศไทยแจงใหองคการบรหารจดการกาซ

เรอนกระจก (องคการมหาชน)26 ทราบวา สถาบนทางการเงน

สามารถลงทนในกองทนคารบอนแหงประเทศไทยได โดยตอง

24 กระทรวงการคลงเหนดวยกบส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยในการใชโครงสรางของบรษทกองทนรวม ขอมล ณ วนท 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2554 ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยรางขอก�าหนดและน�าเขาเวบไซตเพอรบฟงความคดเหนในชวง 8-23 กนยายน พ.ศ. 2554 ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยและองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) เปดรบฟงความคดเหนเพมเตมในวนท 25 ตลาคม พ.ศ. 2554 เอกสารฉบบรางคาดวาจะเสรจสมบรณภายในป พ.ศ. 2555.

25 พระราชกฤษฎกา ลงวนท 21 กมภาพนธ 2554

26 วนท 17 มนาคม พ.ศ. 2554

เปนไปตามกฎระเบยบของตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

ในการลงทน นอกจากน สถาบนทางการเงนสามารถรบสญญา

ซอขายคารบอนเปนหลกทรพยค�าประกนส�าหรบการปลอยก

ได อยางไรกตาม ธนาคารแหงประเทศไทยไมอนญาตใหสถาบน

การเงนหกเงนทน�ามาช�าระเงนกดงกลาวจากภาระหนโดยรวม

ในเงนส�ารองชวคราว

กระทรวงการคลงอนมตใหธนาคารเพอการสงออกและ

น�าเขาแหงประเทศไทย และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ

การเกษตรสามารถปลอยสนเชอเพอการพฒนาโครงการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM)

นอกจากน การกอตงกองทนคารบอนขององคการบรหาร

จดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) เพอลดการปลอยกาซ

เรอนกระจกไดรบการสนบสนนอยางดจากกระทรวงการคลง

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย และธนาคารแหงประเทศไทย

ซงนโยบายเหลานเปนประโยชนแกผประกอบการภาคเอกชน

ทงขนาดใหญและขนาดเลก ตลอดจนชวยสงเสรมความรวมมอ

ระหวางเจาของโครงการลดคารบอนทงในและตางประเทศ

3.2 การจดตงสถาบนส�าหรบการด�าเนนการ

รองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศและการจดเงนทนสนบสนน

ดานสภาพภมอากาศในประเทศไทย

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม มหนาทเปนหนวยงานกลางในการประสานงาน

ระหวางหนวยงานภาครฐ หนวยงานเอกชน NGOs และสถาบน

การศกษาในการพฒนากลยทธการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศใหมความสอดคลองกน ตลอดจน

ท�าหนาทเปนเลขานการใหกบคณะอนกรรมการอนสญญา

สหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (NCCC)

ซงมนายกรฐมนตรเปนประธานกรรมการและเปนเลขานการ

รวมกบคณะอนกรรมการอก 2 ชด คอ คณะอนกรรมการวชาการ

และคณะอนกรรมการการเจรจา โดยไดมองคการบรหารจดการ

กาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) เปนผชวยเลขานการ กลาว

โดยสรป ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมมหนาทก�ากบดแลดานการรองรบผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงภมอากาศของประเทศ ในขณะทองคการ

บรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) ท�าหนาท

ก�ากบดแลดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศ

32

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กจกรรมการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภม

อากาศยงไมสามารถแยกออกจากการพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมโดยทวไปไดอยางชดเจน ท�าใหการจดเงนทนสนบสนน

ดานสภาพภมอากาศขนอยกบการจดเงนทนเพอการพฒนา โดย

ในกรณของประเทศไทยนน กระทรวงตางๆ จะยนเสนอขอ

งบประมาณตามสายการบงคบบญชาในแตละปงบประมาณ

ในปจจบนส�านกงบประมาณยงไมมการสรางรายการและ

รหสงบประมาณในระดบประเทศใหกบการใชจายดานการ

เตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ (Adaptation) รวมถงการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจก (Mitigation) การสรางขดความสามารถและ

การถายโอนเทคโนโลย จะมเพยงแตรายการทอยในค�าของ

งบประมาณขององคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก

(องคการมหาชน) ส�าหรบการด�าเนนการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจก (Mitigation) ซงส�านกงบประมาณจะก�าหนดรหส

และประกาศเปนกฎหมายในแตละปงบประมาณ ดงนน การ

ปรบปรงใหการจดประเภทของงบประมาณและรายจายดาน

สภาพภมอากาศใหมความชดเจนมากขนโดยยดตามเกณฑดาน

อ�านาจหนาท การบรหารและเศรษฐศาสตรจงเปนสงทจ�าเปน

อยางยง

เงนนอกงบประมาณส�าหรบการรองรบผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงภมอากาศยงไมมความชดเจนเชนกน กลาวคอ

ในปจจบนกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานมเพอ

สนบสนนการด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจก สวน

กองทนสงแวดลอมภายใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมมเพอสนบสนนการด�าเนนการรองรบผล

กระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ อยางไรกตาม ควรมการ

ปรบโครงสรางทางกฎหมายส�าหรบกองทนดงกลาว เพอให

ครอบคลมกจกรรมการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศ เนองจากมความไมสอดคลองกนระหวางกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกบกระทรวงการคลงใน

การจดล�าดบความส�าคญของอ�านาจหนาทในการจดการกองทน

ในกรณทตองมการปฏรปใหเปนกองทนการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศทมขนาดใหญขน

ต า ม พ ร ะ ร า ช บ ญ ญ ต ส ง เ ส ร ม แ ล ะ ร ก ษ า ค ณ ภ า พ

สงแวดลอม พ.ศ. 2535 มาตรา 25(3) และมาตรา 25(4) กองทน

สงแวดลอมสามารถใหเงนกและเงนชวยเหลอส�าหรบการ

บรรเทาปญหาสงแวดลอม ซงกองทนไดใหการสนบสนน

หน วยงานภาครฐท งระดบประเทศและระดบท อง ถน

รฐวสาหกจ หนวยงานเอกชน และองคกรไมแสวงหาผลก�าไร

มาเปนเวลา 20 ป ผานทางโครงการตางๆ รวมทงสน 246

โครงการ คดเปนเงนทงสน 12,908 ลานบาท ในป พ.ศ. 2554

กองทนใหการสนบสนน 7 โครงการ รวมเปนเงน 336 ลานบาท

โครงการทไดรบการสนบสนนมลกษณะตางๆ เชน การบ�าบด

น�าและการถายโอนเทคโนโลยในการจดการขยะมลฝอยในรป

แบบการใหเงนชวยเหลอแกรฐบาลทองถน การจดการของเหลอ

ทางการเกษตรส�าหรบท�าปยหมกโดยการใหเงนชวยเหลอแก

มหาวทยาลย การสรางขดความสามารถในการฟนฟพนทปาใน

ชมชนและการฟนฟแหลงน�าในแกระบบนเวศแหลงน�าโดยการ

ใหเงนแกหนวยงานทไมใชภาครฐ การบ�าบดน�าเสย ตลอดจนการ

ใชกาซชวภาพในการผลตไฟฟาขนาดก�าลงผลต 4.5 เมกะวตต

โดยการใหเงนกแกภาคเอกชน อยางไรกตาม กองทนไมมแหลง

รายไดโดยตรงอนนอกเหนอจากงบประมาณทไดจดสรรจาก

รฐบาล และไมมกลไกในการดงเงนจากภาคเอกชนในการม

สวนรวมเพอปกปองสงแวดลอม

ประเดนทนาสนใจอกประเดนหนง คอ การปรบโครงสราง

กองทนสงแวดลอมเพอใหรองรบเปาหมายของกองทน

สภาพภมอากาศเปนสงทสามารถท�าไดหรอไม เมอพจารณาพบ

วา กระทรวงการคลงและกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดล อมซง เป นสมาชกคณะกรรมการนโยบายการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) ตองการปฎรป

กองทนใหสอดคลองกบแนวทางปฏบตทก�าหนดโดยคณะ

กรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต

(NCCC) ซงการรวบกจกรรมและอ�านาจหนาทของคณะ

กรรมการสงแวดลอมแหงชาตและคณะกรรมการนโยบายการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) เขาดวยกน

เปนสงทสามารถท�าไดเนองจากนายกรฐมนตรเปนประธาน

กรรมการของคณะกรรมการทง 2 ชด สงทส�าคญนอกจากน

คอ บทบาทหนาทของกระทรวงการคลง (ในฐานะแหลงทมา

ของเงน) และส�านกงบประมาณ (ในฐานะผจดสรรเงน) จะตอง

มความเขมแขงมากขน เนองจากเปนเสาหลกทส�าคญของคณะ

กรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต

(NCCC) กองทนคารบอนแหงประเทศไทยมภาคเอกชนเปน

ตวหลกส�าคญ ในขณะทกองทนเพอการปรบตวฯ (Adaptation

Fund Facility) ซงอยภายใตกองทนสงแวดลอมเปนกองทนท

จะชวยเหลอการท�างานของหนวยงานภาครฐและรฐวสาหกจ

33

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

องคกรปกครองสวนทองถน สถาบนภาครฐ และหนวยงานท

มใชรฐบาล เชน ชมชนตางๆ เปนตน จงท�าใหตองมระบบการ

บญชขนาดใหญรวมถงตองอาศยแหลงเงนจากรฐบาลในการ

จดกจกรรมการเตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation) ดงนน การแบง

ขอบเขตระหวางกจกรรมดานสงแวดลอมและกจกรรมดาน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวมถงกจกรรมทอยระหวาง

2 กจกรรมดงกลาวใหชดเจน ค�านยามและหลกปฏบตทไดจาก

การศกษานจะมสวนชวยในการก�าหนดขอบเขตดงกลาว

3.3 กลไกการประสานการจดการดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ประเทศไทยไดมการจดการดานสถาบนเพอมงเนนใน

เรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบชาตเปนจ�านวน

มาก การจดตงคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแหงชาต (NCCC) ในป พ.ศ. 255027 ถอเปนการ

จดการดานสถาบนทมความส�าคญทสด คณะกรรมการนโยบาย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) ซงม

นายกรฐมนตรเปนประธานกรรมการ มหนาทก�าหนดนโยบาย

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต รวมถงก�าหนด

แนวทางและทาทของประเทศในการเจรจาตอรองระหวาง

ประเทศภาย ใตอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ (UNFCCC) นอกจากนคณะกรรมการยง

มหนาทก�ากบการด�าเนนกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศของกระทรวงหลกทเกยวของ รวมถงการจดสรร

งบประมาณดานสภาพภมอากาศในแกกระทรวงเหลาน คณะ

กรรมการไดเสนอใหจดตงส�านกงานประสานการจดการการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงกดส�านกงานนโยบายและ

แผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอท�าหนาทเปน

เลขานการของคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแหงชาต (NCCC)

ในป พ.ศ. 2552 คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) มจ�านวนสมาชกซงมา

จากกระทรวงทเกยวของและจ�านวนทปรกษาเพมขน28 ใน

ปจจบนคณะกรรมการประกอบดวยปลดกระทรวง 13

27 ประกาศโดยนายกรฐมนตรพลเอกสรยทธ จลานนท เมอวนท 4 มถนายน พ.ศ. 2550

28 ประกาศโดยนายกรฐมนตรอภสทธ เวชชาชวะ เมอวนท 27 กนยายน พ.ศ. 2552

กระทรวง ตวแทนจากกรงเทพและปรมณฑล ตวแทนจาก

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาต และผทรงคณวฒดานกฎหมาย เศรษฐกจ สงแวดลอม

วทยาศาสตรและเทคโนโลย และพลงงาน29 โดยมปลด

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนกรรมการ

และเลขานการ มเลขาธการส�านกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและประธานกรรมการ

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

เปนกรรมการและผชวยเลขานการ การพฒนาดานสถาบน

ของประเทศไทยแสดงใหเหนวาประเทศไทยเรมตระหนกถง

ความส�าคญของนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ตลอดจนบทบาทของหนวยงานหลกภาครฐทเกยวของและการ

สวนรวมของภาคเอกชนในกระบวนการเจรจาตอรอง

ในชวง 2-3 ปทผานมา คณะกรรมการนโยบายการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) ไดมการประชม

หลายครงเพอก�าหนดทศทางนโยบายของประเทศกอนทจะม

การเจรจาตอรองระหวางประเทศ โดยผลลพธจากการเจรจา

อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภม

อากาศ (UNFCCC) จะตองไมขดแยงกบผลประโยชนของชาต

อยางไรกตาม คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแหงชาต (NCCC) จ�าเปนตองท�าหนาทผน�าใหเขมแขง

ขนในชวงหลงพธสารเกยวโต ซงจะเปนชวงประชาคมระหวาง

ประเทศมการสนบสนนการด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอน

กระจกดวยมาตรการอนๆ นอกเหนอจากโครงการลดการ

ปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด

(CDM)

คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แหงชาต (NCCC) จ�าเปนตองหาทางออกในการจดเงนทน

ส�าหรบการด�าเนนการดานสภาพภมอากาศ ซงจ�าเปนตองอาศย

บทบาททจรงจงมากขนของกระทรวงการคลงในการพฒนา

เครองมอทางการคลงภาครฐ นอกเหนอจากกระบวนการดาน

งบประมาณของส�านกงบประมาณ การท�าใหเครองมอดาน

ภาษ เชน ภาษคารบอน เขารวมอยในระบบการจดเกบภาษ

แบบปกต รวมถงบทบาทหนาทของเครองมอนอกงบประมาณ

เชน กองทนพลงงานและกองทนสงแวดลอม จงเปนประเดน

ส�าคญทคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แหงชาต (NCCC) จะตองด�าเนนการตอไปในระยะปานกลาง

29 ประกาศโดยนายกรฐมนตรอภสทธ เวชชาชวะ เมอวนท 7 มนาคม พ.ศ. 2554

34

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

3.4 รายละเอยดของหนวยงานภาครฐท

เกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ

หนวยงานภาครฐทมหนาทรบผดชอบในการสนองตอบ

ตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศประกอบดวย

หนวยงาน ดงน

• ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม (สผ.)

• ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต (สศช.)

• องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

• กระทรวงการคลง-ส�านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.)

• ส�านกนายกรฐมนตร-ส�านกงบประมาณ

• ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลย

และนวตกรรมแหงชาต (สวทน.)

• กระทรวงการตางประเทศ-กลมงานเจรจาระหวางประเทศ

ความสมพนธระหวางหนวยงานตางๆ ขางตนสามารถ

แสดงไดดงแผนภาพท 2

แผนภาพท2:ความสมพนธระหวางหนวยงานภาครฐตางๆ

ส�ำนกงำนนโยบำยและแผนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม

(สผ.)

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม (สผ.) ภายใตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม เปนหนวยงานหลกทมหนาทในการก�ากบดแลการ

ด�าเนนการและกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ตลอดจนรบผดชอบดานความรวมมอระหวางประเทศตาม

กรอบขอตกลงดานสงแวดลอมพหภาค นอกจากน ส�านกงาน

นโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ยง

เปนหนวยงานหลกในการด�าเนนตามอนสญญาสหประชาชาต

35

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

วาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFCCC)30 และ

สนบสนนโครงการตางๆ ทเกยวของกบการรองรบผลกระทบ

จากการเปลยนแปลงภมอากาศทด�าเนนการโดยหนวยงาน

ภาครฐ เชน โครงการดานโครงสรางพนฐานทเกยวของกบ

การกกเกบน�า การกดเซาะชายฝง การปองกนทางทะเล การ

วางแผนเมองและการกอสรางทกอใหเกดคารบอนต�า เปนตน

ตลอดจนใหการสนบสนนแผนปฏบตการทจดการกบภยพบต

ตามธรรมชาต เชน น�าทวม และการพงทลายของดน

ตามแนวทางปฏบตของอนสญญาสหประชาชาตวาดวย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFCCC) ส�านกงานนโยบาย

และแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ควรกอตง

ส�านกประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซง

ปจจบนอยในระหวางด�าเนนการประกาศจดตงและการรวบรวม

บคลากร โดยส�านกประสานการจดการการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศจะตองมความเขมแขงในการท�าหนาทด�าเนนการ

ในดานตางๆ ใหมประสทธภาพ ไดแก การประสานนโยบาย

การเจรจาตอรองระหวางประเทศ การพฒนาแผนกลยทธของ

ประเทศ และการสรางขดความสามารถดานเศรษฐกจ ดานการ

ด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจก ส�านกประสานการ

จดการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศด�าเนนการมาตรการ

อนๆ นอกเหนอจากโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอน

กระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ซงเปนหนาท

ขององคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

นอกจากน ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม (สผ.) จ�าเปนตองเพมขดความสามารถใน

การเจรจาตอรองกบส�านกงบประมาณแทนกระทรวงหลกท

เกยวของตามค�าสงของคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) ส�านกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ควรท�างานรวมกบ

ส�านกงานเศรษฐกจการคลง กระทรวงการคลงในการออกแบบ

ระบบการคลงภาครฐ (ไดแก ภาษ เงนอดหนด กองทนภายใน

ประเทศและกองทนระหวางประเทศ) เพอพฒนานโยบายการ

จดเงนทนสนบสนนดานสภาพภมอากาศของประเทศไทย และ

สดทายส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

30 ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) รบผดชอบในการวางแผนดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ การทบทวนการประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมของโครงการส�าคญตางๆ รวมถงการก�ากบดแลคณภาพสงแวดลอมของประเทศ

สงแวดลอม (สผ.) ยงมภาระในการวางแนวทางการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมของประเทศไทยรวมกบส�านกงานคณะ

กรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเพอน�าไปส

สงคมทมคารบอนต�า (Low Carbon Society)

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาต (สศช.)

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต (สศช.) รบผดชอบในการออกแผนพฒนาของประเทศ

และประสานงานกบกระทรวงตางๆ ในการน�าแผนไปปฏบต

ดงนน ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต (สศช.) จงมหนาทออกนโยบายพฒนาประเทศซง

ปจจบนอยในภาวะเสยง อนเกดจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ นโยบายดานสภาพภมอากาศจงถกรวมอยในแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 ท�าใหทศทาง

ของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจมงเนนไปสการเจรญเตบโต

ทางเศรษฐกจทเปนมตรตอสงแวดลอม (Green Growth) ซง

เปนแนวทางการเจรญเตบโตทกอใหเกดคารบอนต�าอนจะท�าให

ประเทศไทยเตบโตขนเปน สงคมทมคารบอนต�า (Low Carbon

Society) แผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ของส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหง

ชาต (สศช.) ระบวาความมนคงทางอาหารและราคาพลงงาน

เปนประเดนส�าคญ ซงสามารถเหนไดจากมาตรการตางๆ เชน

โครงการลงทนสเขยวเพอปรบโครงสรางทางเศรษฐกจใหเขา

สแนวทางการเจรญเตบโตทมคารบอนต�า ในฐานะสมาชกใน

คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหง

ชาต (NCCC) ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต (สศช.) ตองหาเงนทนส�าหรบการด�าเนน

การแผนตางๆ ผานกระบวนการจดท�างบประมาณ โดยไดรบ

ความชวยเหลอจากกระทรวงการคลง ส�านกงานนโยบายและ

แผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) และองคการ

บรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

กอตงขนในป พ.ศ. 2550 เปนองคกรอสระของภาครฐและ

อย ภายใตการก�ากบของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม โดยมเปาหมายเฉพาะเจาะจงในการท�าหนาทเปน

หนวยงานด�าเนนการของประเทศในการลดการปลอยกาซเรอน

36

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กระจก นบแตองคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการ

มหาชน) กอตงขน ไดอนมตโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอน

กระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) เปนจ�านวนมาก ใน

ฐานะหนวยงานแหงชาตทมหนาทตามกลไกการพฒนาทสะอาด

ของประเทศไทย ซงโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจก

ตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ทไดรบอนมตสวนใหญอย

ในจงหวดทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงกอใหเกดการลงทน

ภายในประเทศของภาคเอกชนและการลงทนตางประเทศ รวม

เปนเงนมลคาประมาณ 23,000 ลานบาท

ภายใตการลงทนเพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกและ

นโยบายสงเสรมการตลาด องคการบรหารจดการกาซเรอน

กระจก (องคการมหาชน) สามารถสรางโอกาสใหแกผพฒนา

กลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ไดพบกบผซอ Certified

Emission Reduction (CER) ซงการกระท�าดงกลาวจะชวย

กระตนการพฒนาโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจก

ตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ในประเทศไทย ยงไปกวา

นน องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

ยงท�าหนาทแนะน�านวตกรรมในการชวยลดการปลอยกาซเรอน

กระจก เชน โครงการฉลากคารบอน ซงเปนโครงการทเกดขน

ครงแรกในกลมประเทศอาเซยน โดยประเทศไทยไดมอบฉลาก

ลดคารบอนใหแกผผลตจ�านวน 25 ราย ซงเปนผผลตทแสดงได

วามการลดการปลอยกาซเรอนกระจกในกระบวนการผลตสนคา

ของตน

ถงแมวาพธสารเกยวโตก�าลงจะสนสดลงในป พ.ศ. 2555

ประเทศไทยยงคงด�าเนนการตามการจดท�ากตกาโลกใหมหลง

จากพธสารเกยวโตในฐานะประเทศในกลม non-annex I องคการ

บรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) เรมด�าเนน

การพจารณาทบทวนโครงสรางขององคกร เพอตอบสนองตอ

สงแวดลอมหลกจากทพธสารเกยวโตสนสดลง ซงจะมความ

ครอบคลมมาตรการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทนอกเหนอ

จากโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไก

การพฒนาทสะอาด (CDM) ทไดรบการอนมตภายใตพธสาร

เกยวโต องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการ

มหาชน) อยระหวางเตรยมการก�าหนดแนวทางการลดกาซ

คารบอนผานการพฒนาระบบการขนทะเบยนเพอสนบสนนการ

ลดกาซเรอนกระจกของประเทศ (National Registry System)

และกระบวนการในการพฒนาแผนปฏบตการลดกาซเรอน

กระจกของประเทศ (National Appropriate Mitigation Action

Plan: NAMA) การด�าเนนการในลกษณะทสามารถตรวจวด

ได รายงานไดและทวนสอบได (MRV) จะตองมความโปรงใส

และเปนทยอมรบจากผ เกยวของทงหมดภายใตอนสญญา

สหประชาชาตว าด วยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(UNFCCC)

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

ท�าหนาทเปนผชวยเลขานการของคณะกรรมการนโยบายการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) การด�าเนนการ

สวนใหญขนอยกบกลไกของตลาดคารบอนซงเกยวของกบ

ภาคเอกชนทพฒนาโครงการขนเพอตอบสนองตออปสงคและ

อปทานของ Certified Emission Reduction (CER) องคการ

บรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) จ�าเปนตอง

ท�างานรวมกบหนวยงานอนๆ ไดแก ส�านกงานเศรษฐกจการคลง

กระทรวงการคลง ส�านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน

ตลาดหลกทรพยและธนาคารแหงประเทศไทยในการพจารณา

กอตงกองทนคารบอนเพอสนบสนนตลาดการลดคารบอนภาค

สมครใจ (Voluntary Emission Reduction -VER)

กระทรวงการคลง-ส�านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.)

ภายใตวสยทศน “เสาหลกทางการคลงและเศรษฐกจ

เพอการพฒนาอยางยงยน” กระทรวงการคลงมหนาทในการ

ก�าหนดนโยบายการคลงของประเทศ ซงประกอบดวยเครองมอ

ทางภาษและการจดหาเงนทนนอกงบประมาณจากแหลงทมา

ภายในประเทศและตางประเทศ โดยมกองทนนอกงบประมาณ

ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอย 2 กองทน

กองทนแรก คอ กองทนอนรกษพลงงาน (Energy Conservation

Fund) ซงเปนกองทนทลดความเขมขนของคารบอนอยางม

ประสทธภาพ โดยการลดความเขมขนของการใชพลงงาน อก

กองทน คอ กองทนสงแวดลอม ซงอาจจ�าเปนตองมการทบทวน

ลกษณะของกองทนเพอขยายบทบาทของกองทนในการ

ครอบคลมกจกรรมการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

ภมอากาศ อยางไรกตาม กองทนทงสองขางตนจ�าเปนตองมการ

เพมเงนทนเขาสงบประมาณประจ�าป เพอใหเกดความตอเนอง

ในการด�าเนนนโยบายผานโครงการตางๆ ดงนน จงเปนหนาท

ของส�านกงานเศรษฐกจการคลงในการประสานการจดหาเงน

ทนส�าหรบนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ รวม

ถงก�าหนดกรอบของสดสวนรายไดขององคกรปกครองสวน

ทองถนตอรายไดจากภาษของประเทศ

37

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ส�านกงานเศรษฐกจการคลงอย ระหวางการออกแบบ

โครงสรางภาษสงแวดลอมและสภาพภมอากาศ แตในปจจบน

ยงไมมการเกบภาษตอหนวยเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ การใชระบบภาษสรรพสามตเกยวกบสภาพภมอากาศ

เพอจดเกบจากผลตภณฑทมอยจ�าเปนตองมรายการผลตภณฑ

พรอมกบการระบความเขมขนของคารบอน นอกจากน ควร

มการพจารณาถงการสรางแรงจงใจดานภาษและการลดแรง

จงใจทางภาษผานชองทางอนๆ เชน การใหบรษทสามารถหก

ลดหยอนรายไดพงประเมน ส�านกงานเศรษฐกจการคลงอาจ

ออกมาตรการทางภาษหรอเงนอดหนนทเกยวกบคารบอน

เพอสนบสนนตลาดคารบอนประเภท Voluntary Emission

Reductions (VERs) ขององคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก

(องคการมหาชน) ซงเปนมาตรการสรางแรงจงใจในการอนรกษ

สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต รวมถงเปนการแสดงถง

ความรบผดชอบตอสงคมของธรกจในการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจก ดงนนความทาทายส�าหรบกระทรวงการคลงใน

ปจจบน คอ การพจารณาโครงสรางการจดเงนทนสนบสนน

ดานสภาพภมอากาศใหสอดคลองกบขอก�าหนดของอนสญญา

สหประชาชาตว าด วยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(UNFCCC)

ส�านกนายกรฐมนตร-ส�านกงบประมาณ

ส�านกงบประมาณ เปนหนวยงานสงกดส�านกนายก

รฐมนตร มหนาทในการจดเตรยมงบประมาณรายจายประจ�า

ปของรฐบาลเพอน�าเสนอตอนายกรฐมนตรและคณะรฐมนตร

เพออนมตและเสนอตอรฐสภาตอไป ในสวนของนโยบายสภาพ

ภมอากาศ ส�านกงบประมาณมหนาทจดเตรยมงบประมาณ

ส�าหรบโครงการลงทนทเ กยวข องกบการเตรยมการตง

รบปรบตวต อผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภม

อากาศ (Adaptation) และการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

(Mitigation) ในทกๆ 5 ป ในทางปฏบตนน การจดเงนทน

สนบสนนดานสภาพภมอากาศจากการจดสรรงบประมาณ

ของประเทศจะตองสอดคลองกบแผนการลงทนซงเปนระยะ

ยาว แตในปจจบน ยงไมมการออกรหสรายการงบประมาณอยาง

เปนทางการส�าหรบการจดเงนทนสนบสนนสภาพภมอากาศทง

ผานชองทางระบบงบประมาณสวนกลางและระบบงบประมาณ

ทองถน

ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและ

นวตกรรมแหงชาต (สวทน.)

ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลย

และนวตกรรมแหงชาต (สวทน.) กอตงขนตามพระราชบญญต

วาดวยวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต พ.ศ. 2551

และมรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปน

ประธานกรรมการในคณะกรรมการบรหารส�านกงานคณะ

กรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหง

ชาต (สวทน.) มหนาทตางๆ ดงน จดท�าแผนและสนบสนน

รฐบาลในดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม ตลอดจน

ก�าหนด ประสานงานและสงเสรมนโยบายตางๆ ท�าหนาทในการ

ชวยใหประเทศกาวสระบบเศรษฐกจทตงอยบนพนฐานความ

รเพอสงเสรมใหประเทศมศกยภาพและมความเขมแขง จดท�า

แผนยทธศาสตรทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรม

และขอเสนอแนะดานนโยบายแกรฐบาล โดยมงหวงใหประเทศ

มความสามารถในการแขงขนมากขนและสามารถยกระดบไปส

ความยงยนทางสงคมและเศรษฐกจ

ส� า น ก ง า น ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร น โ ย บ า ย ว ท ย า ศ า ส ต ร

เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต (สวทน.) ท�างานรวมกบ

ภาคอตสาหกรรม รฐบาล สถาบนศกษา และชมชนทองถนใน

การด�าเนนกจกรรมตางๆ เนองจากเครอขายความรวมมอเปน

สงทส�าคญตอการด�าเนนงานของหนวยงาน ส�านกงานคณะ

กรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหง

ชาต (สวทน.) จงมงเนนสรางเครอขายความรวมมอโดยการสราง

และสงเสรมความมอในการด�าเนนการผานทางความเชอมโยง

ทเขมแขงและโครงการแลกเปลยนดานตางๆ กบทองถนใน

ประเทศ ตางประเทศและองคกรตางประเทศ

ส�านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลย

และนวตกรรมแหงชาต (สวทน.) รบผดชอบนโยบายดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศของคณะกรรมการนโยบายการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) ในสวนของการ

ถายโอนเทคโนโลย เชน การท�าการศกษาเกยวกบการประเมน

ความตองการเทคโนโลยซงจะเปนพนฐานในการก�าหนด

มาตรการดานวทยาศาสตรและวศวกรรมศาสตร ทเกยวของกบ

การถายโอนเทคโนโลยซงจะชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจก

เชน เทคโนโลยการดกจบและกกเกบคารบอน (Carbon Capture

and Storage (CCS)) พลงงานชวภาพรนท 2 และรนท 3 และ

เทคโนโลยททนสมยอน

38

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กระทรวงการตางประเทศ

บทบาทของกระทรวงการตางประเทศทางดานนโยบาย

ดานสภาพภมอากาศ คอ การเปนเจาภาพในการจดการเจรจา

ตอรองระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงส�าหรบอนสญญา

สหประชาชาตว าด วยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(UNFCCC) เจาหนาทของกระทรวงจะท�าหนาทเปนนกเจรจา

เพอชวยเหลอหวหนาทมเจรจาตอรองแหงชาต เนองจาก

กระทรวงการตางประเทศมหนาทรบผดชอบดานกฎหมายใน

การเจรจาระหวางประเทศ ซงโดยปกตรฐมนตรวาการกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหวหนาคณะผแทน ใน

ขณะทคณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แหงชาต (NCCC) ไดรบการแตงตงเปนหวหนาทเจรจาตอรอง

3.5 หนวยงานทเกยวของกบการด�าเนน

นโยบายการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แหงชาต

ในการด�าเนนการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแหงชาต รวมถงยทธศาสตรตางๆ นน จ�าเปนตอง

เกดจากการท�างานรวมกนระหวางหนวยงานตางๆ ทไดกลาว

ไวในสวนทผานมา รวมถงหนวยงานหลกในระดบตางๆ ของ

กระทรวงทเกยวของกบการด�าเนนนโยบายการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ซงมรายละเอยด ดงน

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

• กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช มหนาทประสาน

งานกบชมชนทองถนในการปองกนปาไมจากการตดไม

ท�าลายปา การเผา และไฟปา ซงเปนการปองกนการปลอย

กาซคารบอนสชนบรรยากาศโดยการปองกนพนทปาซง

เปนแหลงดดซบกาซคารบอนทส�าคญ

• กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงทะเล มหนาทประสาน

งานกบชมชนชายฝงทะเลในการอนรกษปาชายเลนและ

ปองกนความเสยหายทางชายฝงทะเลและปรากฏการณ

แนวประการงฟอกขาว

• กรมควบคมมลพษ มหนาทก�าหนดมาตรฐานและการ

ควบคมปรมาณการปลอยกาซพษแตละชนด โดยมการ

ควบคมดแลอยางตอเนอง นอกจากน ผ แทนจากกรม

ควบคมมลพษท�าหนาทอยในคณะอนกรรมการการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกและความยงยนเพออนมตโครงการ

ลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนาท

สะอาด (CDM)

• กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม มหนาทหลกในสงเสรม

และสนบสนนใหประชาชนมจตส�านกและมสวนรวมใน

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเฉพาะ

ในสวนของปาไม น�า ตลอดจนการลดการปลอยกาซเรอน

กระจก โดยด�าเนนการผานทางกจกรรมอาสาและชองทาง

ตางๆ เชน สงพมพ เปนตน

• กรมปาไม มหนาทหลกในการจดการทรพยากรปาไม และ

การกกเกบคารบอนแบบบรณาการ โดยมเปาหมายใหม

พนทปาครอบคลมรอยละ 40 ของพนทประเทศภายในป

พ.ศ. 2593

• กรมทรพยากรน�า มหนาทพฒนาระบบชลประทานและ

ระบบระบายน�า

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

กระทรวงเกษตรและสหกรณมหนาทหลกในการพฒนา

และปรบปรงประสทธภาพของระบบชลประทานและระบบ

ระบายน�า โดยการประสานงานกบชมชนทองถน

• กระทรวงเกษตรและสหกรณ รบผดชอบในการดแล

การเพาะปลกและการเกบเกยวพชอาหารเพอรกษา

ความมนคงทางอาหาร ความเสยงท เพมขนจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศอาจสงผลใหเกด น�าทวม

และภยแลงขนในชวงฤดกาลเพาะปลกและเกบเกยว

ระบบเตอนภยส�าหรบชมชนเกษตรกรจงมความส�าคญ

อยางมาก ดงนน กระทรวงเกษตรและสหกรณจะตอง

ท�างานรวมกบกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

อยางใกลชดในการพยากรณสภาพอากาศ นอกจากน

กระทรวงเกษตรและสหกรณรวมกบกระทรวงพาณชย

และกระทรวงการคลงสามารถออกนโยบายประกนภย

พชผลจากความเสยหายทเกดจากภยธรรมชาต

• กรมชลประทาน มหนาทพฒนาระบบการกกเกบน�า ใน

ขณะทกรมพฒนาทดน มหนาทในการอนรกษและปองกน

การพงทลายของดน รวมถงการพฒนาพชพนธและการ

โยกยายปศสตวใหเพอปรบตวรบมอกบผลกระทบทเกด

จากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

39

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กระทรวงพลงงาน

กระทรวงพลงงานมงเนนการรกษาอปทานพลงงานให

เพยงพอส�าหรบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยในระยะสน

จะท�าหนาทรกษาเสถยรภาพราคาพลงงานเพอใหสวสดการของ

ผบรโภคและความสามารถในการแขงขนทางอตสาหกรรมม

ความมนคง ประเทศไทยเปนประเทศผน�าเขาน�ามนดบและ

กาซ และมความเขมขนของการใชพลงงานคอนขางสง แสดง

ใหเหนวาประเทศไทยมความเขมขนของกาซคารบอนสง

เชนกน กระทรวงพลงงานมความพยายามในการด�าเนนการลด

การปลอยกาซเรอนกระจกโดยการจดท�าแผนพฒนาพลงงาน

ทดแทนและพลงงานทางเลอกรอยละ 25 ใน 10 ป (พ.ศ. 2555-

2564) และแผนอนรกษพลงงาน 20 ป (พ.ศ. 2554-2573) ภายใต

แผนดงกลาว ประเทศไทยมเปาหมายในการใชพลงงาน

ทดแทนและพลงงานทางเลอกแทนเชอเพลงฟอสซลใหได

รอยละ 25 ซงจะท�าใหความเขมขนของการใชพลงงานลดลง

รอยละ 25 ซงจะสงผลใหการปลอยกาซเรอนกระจกในสวน

ของกาซคารบอนไดออกไซดลดลง 206 ลานตนภายในป พ.ศ.

2573 นอกจากนกระทรวงยงมเปาหมายในการเพมสดสวนของ

พลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอกจากการลงทนของชมชน

และจากภาคเอกชน โดยการทบทวนกฎระเบยบตางๆ ทจะ

สนบสนนการลงทนเพอพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก

กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานภายใตความ

ควบคมของกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

เปนเครองมอนอกงบประมาณ (non-budgetary instrument)

ในการอนรกษพลงงานและการเพมประสทธภาพพลงงาน

กองทนนใหการสนบสนนดานตางๆ ไดแก โครงการดาน

พลงงานทางเลอก การสาธตและการสงเสรมโครงการดาน

พลงงานทางเลอก ประสทธภาพพลงงานและการวจยทาง

เทคนค นอกจากโครงการดานประสทธภาพพลงงานและ

พลงงานทดแทนแลว ยงมโครงการดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศอนๆ ดงน 1) การหาขอเทจจรงและการราง

ขอก�าหนดส�าหรบโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจก

ตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ในภาคพลงงานในป

พ.ศ. 2548 2) การจดท�าการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑของ

การผลตเอทานอลจากมนสมปะหลง และออยในป พ.ศ. 2549

3) โครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไกการ

พฒนาทสะอาด (CDM) ส�าหรบการพฒนาพลงงานขนาดเลก

ในป พ.ศ. 2551 4) การสรางขดความสามารถในการเตรยม

ความพรอมส�าหรบโครงการลดการ ปลดปลอยกาซเรอน

กระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ในประเทศไทย

เมอป พ.ศ. 2553-2554 และ 5) โครงการเพอการลดการปลอย

กาซเรอนกระจกในภาคพลงงาน เมอป พ.ศ. 2554

กระทรวงอตสาหกรรม

กระทรวงอตสาหกรรมมบทบาทส�าคญในการท�าให

ความรวมมอระหวางผ ประกอบการธรกจภาคเอกชนและ

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยมความเขมแขงมากขน ซง

เปาหมายหนงทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

คอ การปรบการผลตภาคอตสาหกรรมเพอลดการใชพลงงาน

โดยเฉพาะอยางยงพลงงานจากเชอเพลงฟอสซลซงเปนตวกอน

ใหเกดกาซเรอนกระจก รวมถงการสงเสรมการใชพลงงานอยาง

มประสทธภาพ การใชพลงงานทางเลอกทสะอาดและการ

ใชเทคโนโลยสะอาด นอกจากน หนาทความรบผดชอบของ

กระทรวงยงครอบคลมถงดานกฎหมายและมาตรการตางๆ ท

เกยวของกบการสงเสรมการลงทนในเทคโนโลยทเปนมตรตอ

สงแวดลอม การรบรองมาตรฐานอตสาหกรรม และการจดตง

เมองอตสาหกรรมเชงพาณชย

กระทรวงคมนาคม

กระทรวงคมนาคมมหนาทสงเสรมการคมนาคมทางบก

ทางน�าและทางระบบราง ทใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

รวมถงสงเสรมการใชการขนสงสาธารณะและการพฒนาขอมล

ขาวสารการจราจร

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

กระทรวงวทยาศาสตรและเทศโนโลยมหนาทในการ

พฒนาและเตรยมความพรอมดานเทคโนโลย รวมถงการออก

นโยบายการใชเทคโนโลยชวภาพรนท 2 และรนท 3 ส�าหรบ

การผลตอาหารและพลงงาน นอกจากน กระทรวงยงมบทบาท

ในการถายทอดเทคโนโลยและการก�าหนดเกณฑการปลอย

กาซคารบอนในแตละภาคการผลต ซงเหนไดจากการพฒนา

เทคโนโลยระบบรางของส�านกงานคณะกรรมการนโยบาย

วทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต และการจด

ท�าการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑและบญชกาซเรอนกระจก

โดยศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต

40

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กระทรวงมหาดไทย

กระทรวงมหาดไทยท�าหนาทดแลนโยบายการพฒนาเมอง

และสนบสนนองคกรปกครอง สวนทองถนในการพฒนาพนท

สเขยวในเขตพนทของตน อนจะเปนแหลงดดซบกาซคารบอน

นอกจากน กระทรวงยงมการสงเสรมการประหยดพลงงานใน

การกอสรางและผลกดนใหหลกเลยงการกอสรางในเขตพนท

ทมแนวโนมจะเกดน�าทวม

กระทรวงศกษาธการและกระทรวงแรงงงาน

กระทรวงศกษาธการและกระทรวงแรงงานมบทบาท

ส�าคญดานการจดการทรพยากรมนษย โดยการจดอบรมใหแก

ภาคเอกชน NGOs และประชาชนทวไปใหเขาใจเกยวกบการ

รองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ นอกจากน

ยงมงเนนการอบรมประชาชนใหเขาใจการใชระบบเตอนภย

พบต รวมถงการปรบวถการด�าเนนชวตทกอใหเกดการปลอย

กาซเรอนกระจกลดนอยลง

ความเชอมโยงระหวางหนาทของกระทรวงหลกตางๆ

ทเกยวของและหนวยงานนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศสามารถแสดงไดดงแผนภาพท 3

แผนภาพท3:การบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐทเกยวของกบนโยบายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

Integrated approach to mitigation and adaptation in place dealing with problems of energy price volatility and food supply by 2020

Thailand has a suitable and efficient national plan regarding global climate change, energy price volatility, and food security together with social, environmental development and a self sufficient economy

Integrated management of forest resources

Development of oceanic and costal resources

Increase the population’s knowledge of climate change

Private sector gain benefitsfrom the sustainable society

Increase capability of all government staff in dealingwith the population.

Outputs

Inputs

Outcome

Efficient adaptation and mitigation for climate change

Goal

Sustainable development of water resources

Development of an integrated agriculture system

Integrated renewable energy development across all sectors

Development of energy efficiency improvements in industrial sectors

Integration of all sectors of society in efficiency

improvements

NESDB

TGOONEP

ทมา: NESDB (2010), A Master Plan on Climate Change in Thailand, 2010-2050: The Energy Prices and Food Security, Bangkok,

Thailand.

41

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

3.6 ภาคเอกชน

สภาหอการคาแหงประเทศไทยและสภาอตสาหกรรม

แหงประเทศไทย เปนองคกรเอกชนทมบทบาทส�าคญในดาน

การคาและอตสาหกรรมของประเทศไทย โดยสภาหอการคา

แหงประเทศไทยไดจดตงคณะกรรมการดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ เพอแลกเปลยนความคดเหนและเขารวม

เจรจาตอรองในการประชม UNFCCC COP ซงในชวงแรกสภา

หอการคาแหงประเทศไทยไมเหนดวยกบขอเสนอการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจกในสวนทเกยวของกบกจกรรมการผลต

และการบรโภคของภาคเอกชน อยางไรกตาม หลงจากทไดม

การพจารณาหลายครง สภาหอการคาแหงประเทศไทยตดสนใจ

เขารวมในกระบวนการก�าหนดนโยบาย กอนทจะเขารวมการ

ประชมเจรจาตอรองทจดขนโดยอนสญญาสหประชาชาตวาดวย

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (UNFCCC) คณะกรรมการทม

ผ แทนจากสภาหอการคาแหงประเทศไทยเปนประธาน จะ

ท�าการทบทวนเนอหาการเจรจาและพจารณาตนทนและ

ผลประโยชนทเกดขนกบภาคเอกชนและภาครฐโดยรวม

สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทยมบทบาทมากขนใน

คณะอนกรรมการทท�าหนาทเกยวกบกระบวนออกค�ารบรอง

ส�าหรบโครงการลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกตามกลไก

การพฒนาทสะอาด (CDM) ผแทนจากสภาอตสาหกรรมแหง

ประเทศไทยจะท�าหนาทกลนกรองโครงการลดการปลดปลอย

กาซเรอนกระจกตามกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ทไดรบ

การเสนอมาวาเปนไปลกษณะของการลดการปลอยกาซและตาม

เกณฑการพฒนาทยงยนหรอไม

ในสวนของภาคเอกชนนน ไดมการสงเสรมใหตระหนก

ถงผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมากขน

ผผลตในหลายสาขาการผลตตระหนกวาการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศอาจกลายเปนอปสรรคทางการคา จงปฏบตตามการ

ลดการปลอยกาซเรอนกระจกโดยความสมครใจเพอใหไดฉลาก

คารบอน (Carbon Footprint) องคการบรหารจดการกาซเรอน

กระจก (องคการมหาชน) ไดจดตงคณะกรรมการอสระท�าหนาท

ในการพจารณาใหฉลากคารบอน โดยยดตามการประเมนวฏจกร

ชวตผลตภณฑ

ภาคเอกชนมความตนตวและตระหนกถงผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ นอกจากนยงใหการสนบสนน

และตอบสนองอยางตอเนองตอนโยบายดานสภาพภมอากาศ

แหงชาต การจดเงนทนสนบสนนดานสภาพภมอากาศ และ

มาตราการภาษและเงนอดหนน หากมความเหมาะสม โดยระบ

ตนทนและผลประโยชนตอการคาและอตสาหกรรมอยางชดเจน

สมาคมธนาคารมบทบาทส�าคญในการจดเ งนทน

สนบสนนดานสภาพภมอากาศผานการใหกยมแกภาคเอกชน

การใหเงนอดหนนดานสภาพภมอากาศ ดอกเบยส�าหรบการ

กยมเพอการลงทนทเปนมตรตอสงแวดลอมจะเปนนโยบายท

มประสทธผลตอการลดความเขมขนของคารบอน นอกจากน

บทบาทของภาคเอกชนในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

(Mitigation) ภายใตชดมาตรการการลดกาซเรอนกระจกของ

ประเทศ (National Appropriate Mitigation Action Plan: NAMA)

จะตองอาศยความชวยเหลอจากภาคการธนาคารในการจดเงน

ทนสนบสนนโครงการทเปนการลงทนทางดานเทคโนโลย ดงนน

การท�าความเขาใจเกยวกบนโยบายแหงชาตและความรวมมอ

ระหวางสถาบนเอกชนจงเปนสงส�าคญ

3.7 บทสรป

ในปจจบนประเทศไทยเรมมการจดสถาบนดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและสามารถผลกดนน�าไปสการ

ด�าเนนการไดหากมความพรอมดานทรพยากร ซงสถาบน

สวนใหญสามารถจดตงไดส�าเรจในระยะอนสน จงแสดงให

เหนวาประเทศไทยมความใสใจกบนโยบายทตอบสนองตอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยหนวยงานหนงทมความ

ส�าคญ คอ คณะกรรมการนโยบายการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแหงชาต (NCCC) ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน

กรรมการ เปนหนวยงานทมอ�านาจในการชน�าการตอบสนองตอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศ และมกรรมการ

จากกระทรวงหลกตางๆ ทเกยวของ ทงในสวนทมหนาทใน

การก�าหนดนโยบายและในสวนปฏบตการ หนวยงานส�าคญ

ทเปนตวหลกของคณะกรรมการในการท�าใหนโยบายดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศด�าเนนตอไป คอ ส�านกงานนโยบาย

และแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) องคการ

บรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน) และส�านกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.)

โดยมหนวยงานสนบสนนทางดานการคลงและรายจายภาครฐ

คอ กระทรวงการคลง ส�านกงานเศรษฐกจการคลง และส�านก

งบประมาณ อยางไรกตาม การทคณะกรรมการนโยบายการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต (NCCC) จะสามารถ

42

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ด�าเนนการไดอยางมประสทธภาพและมประสทธผลจ�าเปน

ตองมเลขานการทมความสามารถดานตางๆ ในการควบคม

การประชมในแตละครง แตในปจจบนเลขานการซงหนาทของ

ส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(สผ.) ยงไมมความสามารถพอ ดงนน การสรางสถาบนทมความ

พรอมในการท�าใหเกดการประสานงานดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศจงเปนสงทจ�าเปน

การด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกขนอยกบ

ภาคเอกชนเปนส�าคญโดยเฉพาะในดานการใชพลงงานสะอาด

การจดเตรยมดานสถาบนของภาคเอกชนมความกาวหนาอยาง

มากโดยด�าเนนการผานตวแทนของสภาหอการคาไทย บทบาท

ขององคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

มความส�าคญเชนกนและจะมบทบาทมากขนภายหลงจากท

พธสารเกยวโตสนสดลง โดยเฉพาะอยางยงหากมการเสนอ

ใหการกอตงกองทนคารบอนแหงประเทศไทยด�าเนนการ

ตอไป องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

จงเปนตวอยางของการพฒนาดานสถาบน

การจดตงสถาบนใหมเพอชวยเหลอในการจดหาเงนทน

สนบสนนการเตรยมการตงรบปรบตวตอผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation) เปนสงทจ�าเปน

ตองท�า เนองจากในปจจบนมเพยงกองทนทใหเงนสนบสนน

การด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเทานน คอ กองทน

เพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน แตยงไมมกองทนในลกษณะ

ใกลเคยงกนส�าหรบการด�าเนนการเตรยมการตงรบปรบตวตอ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation)

วธหนงทเปนไปไดส�าหรบกรณดงกลาว คอ การปฏรปกองทน

สงแวดลอมโดยการรวมการจดเงนทนสนบสนนกจกรรมรองรบ

ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ ซงจ�าเปนตองมการ

ปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบการจดตงกองทนดงกลาว

43

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

4 กระบวนการบรหารจดการ

ดานการคลง4.1 การด�าเนนนโยบายรฐบาล

รฐบาลมชองทางในการใชจายเพอด�าเนนนโยบายเกยว

กบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) 2 ชอง

ทางคอ ผานชองทางดานงบประมาณ และชองทางเงนนอก

งบประมาณ นอกจากจะใชจายจากเงนงบประมาณแลว ยง

สามารถใชจายจากเงนนอกงบประมาณตามกฎหมายอก เชน

เงนทนหมนเวยน

4.2 ภาพรวมของกระบวนการรายจาย

งบประมาณ

รายจายงบประมาณแผนดน ม 3 ขนตอน ในกระบวนการ

งบประมาณซงถกก�าหนดไวใน พรบ.วธการงบประมาณ พ.ศ.

2502 ซงสวนใหญเกยวของกบกระบวนการอนมตของรายจาย

ประจ�าปตามแผนทก�าหนดไวและการจดสรรเงนใหมหรอทม

อย มากกวากระบวนการจดสรรเงนตามนโยบาย

การวางแผนงบประมาณ

การวางแผนงบประมาณ จะใชเวลาประมาณ 1 เดอน ภายใต

การประชมรวมกนของ 4 หนวยงานคอ กระทรวงการคลง ส�านก

งบประมาณ ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาต และธนาคารแหงประเทศไทย ภายหลงจากท 4

หนวยงานรบรองประมาณการภาวะเศรษฐกจแลว คณะรฐมนตร

จะพจารณาเพอเหนชอบนโยบายงบประมาณ วงเงนงบประมาณ

โครงสรางงบประมาณรายจายประจ�าปฯ ยทธศาสตรการ

จดสรรฯ ทสอดคลองกบแผนการบรหารราชการแผนดน

การจดท�างบประมาณ

การจดท�างบประมาณ จะใชเวลาประมาณ 3 เดอน โดย

สวนราชการ รฐวสาหกจ และหนวยงานอน จะจดท�ารายละเอยด

วงเงนและค�าของบประมาณรายจายประจ�าป งบประมาณเสนอ

รฐมนตรเจาสงกดพจารณาใหความเหนชอบ และสงส�านก

งบประมาณพจารณาเพอจดท�ารายละเอยดงบประมาณรายจาย

ประจ�าป เสนอตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาเหนชอบตอไป หาก

สวนราชการยนของบประมาณรวมเกนเพดานทก�าหนดไว สภาฯ

จะเปนผจดล�าดบความส�าคญของโครงการตามยทธศาสตร

ภายใต แผนบรการราชการแผนดน ตามกฎหมายแลว

กระบวนการภายในของทกกระทรวงจะเหมอนกน รวมถง

หนวยงานทรบผดชอบในประเดนสภาพภมอากาศ ซงอาจจะ

เปนจดทเงนทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมแนวโนม

ทจะไดรบการจดสรรเงนส�าหรบเงนทนใหมหรอเพมเตมจาก

รฐบาล

การอนมตงบประมาณ

การอนมตงบประมาณ จะใชเวลาประมาณ 3 เดอน เพอให

สภาผแทนราษฎรและวฒสภาพจารณาและใหความเหนชอบ

หลงจากนนจงประกาศบงคบใชเปนกฎหมายตอไป โดยทวไป

รายจายของรฐบาลตาม พรบ.รายจายงบประมาณประจ�าปใน

แตละป มากกวารอยละ 80 เปนรายจายโดยตรงของรฐบาลผาน

ส�านกนายกรฐมนตร กระทรวงตางๆ และงบกลาง ขณะทรายจาย

ของรฐวสาหกจ กองทน/เงนทนหมนเวยน และหนวยงานอสระ

อน ภายใต พรบ.งบประมาณ รวมกนมเพยงประมาณรอยละ

15 ของรายจายตามพรบ.งบประมาณประจ�าปเทานน จากขอมล

จะเหนไดวา รายจายภายใตงบประมาณโดยหลกจะมาจากสวน

ราชการโดยตรง ซงรบนโยบายการด�าเนนงานจากรฐสภา

โดยตรง ดงแสดงในแผนภาพท 4: รายจายงบประมาณ จ�าแนก

ตามหนวยงาน (ลานบาท)

แผนภาพท4:รายจายงบประมาณจ�าแนกตามหนวยงาน

(ลานบาท)31

31 ทมา: ส�านกงบประมาณ

รายจายเพอชดใชเงนคงคลง

กองทน/เงนหมนเวยน

รฐวสาหกจ

หนวยงานอสระอน

จงหวด

งบกลาง

ส�านกนายกและกระทรวง

44

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

เ มอรายจ ายงบประมาณได ถกก�าหนดไว ให แต ละ

หนวยงานแลว รายจายนไมสามารถโอนยายเงนขามกระทรวง

ได เวนแตจะมกฎหมายอนญาตใหท�า (ดภาคผนวก 1) ซงจะ

เปนตวก�าหนดรายจายในแตละป กฎระเบยบการการโอนงบ

ประมาณรายจายถกก�าหนดไวใน พรบ.วธการงบประมาณ พ.ศ.

250232 งบประมาณถกก�าหนดขนมาบนพนฐานของการบรหาร

การท�างาน และเศรษฐกจ ตามกรอบของคมอการจดท�าสถต

การคลงป พ.ศ. 2545 (Government Finance Statistics Manual)

อนจะชวยตรวจสอบและควบคม 1) หนวยงานทถองบประมาณ

2) วตถประสงคของงบประมาณ และ 3) ลกษณะของการ

ใชจาย การโอนงบประมาณภายในหนวยงานสามารถท�าไดอยาง

จ�ากด โดยหวหนาสวนราชการตองท�าความตกลงกบส�านก

งบประมาณ กฎระเบยบนถกก�าหนดไวในมาตรา 27 ถง 29 ของ

ระเบยบวาดวยการบรหารงบประมาณ พ.ศ. 2546 แกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2547

รฐบาลสามารถใชจายในงบกลางได ซงมจ�านวนประมาณ

รอยละ 17.7 ของรายจายตาม พรบ.งบประมาณ แตในรายจาย

ดงกลาวมเงนส�ารองจายเพอกรณฉกเฉนหรอจ�าเปนเพยงรอยละ

16 ของงบกลางเทานน รายจายในงบกลางสวนทเหลออกประมาณ

รอยละ 54 เปนสวนเงนส�ารอง เงนสมทบ เงนชดเชย คาใชจายใน

การรกษาพยาบาล บ�าเหนจ บ�านาญ ของขาราชการ ลกจาง และ

พนกงานของรฐ และ อกรอยละ 28 เปนคาใชจายในการเยยวยา

และปองกนความเสยหายจากอทกภย ซงเกดขนในชวงปลายป

พ.ศ. 2554 ทผานมา ขณะทการจดการในภาพรวมนไดแสดงให

เหนถงความยดหยนทางการเงนบางประการในกลไกของ PFM

รวมถงกระบวนการทจะตอบสนองในระยะสนตอประเดนการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ แตธรรมชาตของกลไกนอยนอก

ขอบเขตของการพจารณานโยบาย จงไมใชเรองของงบประมาณ

สมดลอนเปนนโยบายทด�าเนนการภายใน MTEF กลาวอกนยหนง

คอ กลไกนยงมความคลองตวทางการเงน แตเพอทจะใหแนใจได

วาประเดนเกยวกบสภาพภมอากาศจะไดรบเงนทน จ�าเปนทตอง

มการจดสรรเงนแกหนวยงานใหสามารถด�าเนนการวางแผนและ

ตรวจสอบไดในระยะปานกลาง การวางแผนงบประมาณรายปและ

การถองบประมาณไวทสวนกลาง ไมไดชวยใหรฐบาลสามารถ

แกไขปญหาสภาพภมอากาศในระยะยาวได

32 ด ภาคผนวก 1: กฎหมายการโอนงบประมาณรายจาย (พรบ.วธการงบประมาณ พ.ศ. 2502)

4.3 การกอหน

ในทางปฏบต การด�าเนนนโยบายผานรายจายในแตละป

ขนอยกบรายไดจดเกบจากภาษซงแปรผนตามภาวะเศรษฐกจ

ดงนน จงมความเสยงโดยธรรมชาตทางการคลงทถกก�าหนดโดย

การกเงนตามกฎหมาย ตวอยางเชน รฐบาลตองด�าเนนนโยบาย

ขาดดลงบประมาณในชวงทเศรษฐกจถดถอยเพอทจะกระตน

กจกรรมทางเศรษฐกจ ส�าหรบวตถประสงคการเพมรายรบดวย

การกอหนเพม ไดถกกลาวไวใน พรบ.การบรหารหนสาธารณะ

พ.ศ. 2549 (แกไขเพมเตมโดย พรบ.การบรหารหนสาธารณะ

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2551) มาตรา 20 และ 21 รายละเอยดทเกยวของ

ดไดในภาคผนวก 2 โดยประเดนทส�าคญคอ

• การกอหนเพม เปนอ�านาจของกระทรวงการคลง

• การกอหนเพอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมสามารถ

กระท�าไดตามกฎหมาย

• การกยมเงนตองกจากแหลงเงนภายในประเทศและตองก

เปนเงนบาท

• เพดานในการกอหน ซงขนอยกบการจดสรรงบประมาณ

จากอดตทผานมา การกอหนถกใชเปนเครองมอในการ

บรหารเศรษฐกจในชวงวกฤตเศรษฐกจ เชน ในปงบปนระ

มาณ 2540-2541 ชวงวกฤตการณการเงนในเอเชย ทรฐบาลตอง

กระตนเศรษฐกจโดยการด�าเนนนโยบายขาดดล ตงแตป พ.ศ.

2550 เศรษฐกจไทยไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจสหรฐ

ราคาน�ามนแพง หนสาธารณะในยโรป และปญหาอทกภยใน

ประเทศ รฐบาลจงตองด�าเนนนโยบายการคลง ขาดดล (ตาราง

ท 9)

45

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท9:การกยมเงนในประเทศภายใตพรบ.การบรหารหนสาธารณะ3334

ปงบประมาณ การจดสรรงบประมาณ การกเงนสงสดตามกฎหมาย34 การขอกเงนในประเทศ

ลานบาท ลานบาท ลานบาท

2541 923,000 209,588 0

2542 825,000 169,280 25,000

2543 860,000 177,853 110,000

2544 910,000 191,708 105,000

2545 1,023,000 225,135 200,000

2546 999,900 227,941 174,900

2547 1,163,500 260,024 99,900

2548 1,250,000 290,061 0

2549 1,360,000 306,549 0

2550 1,566,200 357,632 146,200

2551 1,660,000 368,421 165,000

2552 1,951,700 441,280 441,060

2553 1,700,000 380,736 350,000

2554 2,169,968 460,037 400,000

2555 2,380,000 513,483 400,000

33 ทมา: ส�านกงบประมาณ

34 การกเงนเพอชดเชยการขาดดลงบประมาณในแตละปงบประมาณ จะตองไมเกน รอยละ 20 ของจ�านวนเงนงบประมาณรายจายประจ�าปบวกกบรอยละ 80 ของ รายจายช�าระคนตนเงนก

ตารางท 9 แสดงถงความยดหยนทางการเงนบางประการ

ในการกอหน ซงมแนวโนมทจะเปนแหลงเงนทนไดส�าหรบ

การคลงเพอสภาพภมอากาศของประเทศไทย อยางไรกด

วตถประสงคของการกเงนนเปนไปเพอบรหารจดการเศรษฐกจ

มหภาคมากกวาเพอนโยบายใดนโยบายหนงเปนการเฉพาะ

จงอาจสรปไดวา แหลงทนระยะยาวของการคลงเพอสภาพ

ภมอากาศ อาจไมถกรวมอยในงานทวไปและวตถประสงคของ

มาตรา 20 และ 21

46

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

4.4 กรอบรายจายระยะปานกลาง

(mediumtermexPenditure

Framework:mteF)

รฐบาลไดเรมน�ากรอบรายจายระยะปานกลางมาใชในป

พ.ศ. 2547 ภายใตการน�าของส�านกงบประมาณ ในประเทศไทย

กรอบรายจายระยะปานกลางเปนการวางแผนไปขางหนา 1+3

ป การประมาณการจะถกก�าหนดจากสวนเพม มากกวาทจะอย

พนฐานของนโยบาย การจดท�างบประมาณเบองตนอยบนพน

ฐานของ MTEF โดยท MTEF จะถกใชในการประเมนรายจาย

ขนต�าในแตละป บนสมมตฐานนโยบายสมดล ประมาณการราย

จายขนต�า ประกอบดวย รายจายประจ�า รายจายลงทน และการ

ช�าระคนตนเงนก35 รายจายประจ�าจะถกค�านวณจากคาจางและ

เงนเดอน รายจายดอกเบย และเงนโอน และเงนอดหนนขนต�า

รายจายลงทนจะมาจากงบลงทนผกพนประจ�าป โดยยงไมรวม

งบลงทนใหมๆ จากการด�าเนนโยบายของรฐในแตละป โดย

เฉพาะจากงบประมาณการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ จงเปน

ผลใหโครงการลงทนใหมๆ จ�าเปนตองไดรบการอนมต และจาก

มมมองดานพฤตกรรมตนทนยงแสดงใหเหนถงชองโหวของขอ

จ�ากดหรอการปรบลดงบประมาณ ซงมความทาทายทจะน�าไป

ใชและด�าเนนการในกรณของคาใชจายทเกดขนซ�า เชน เงนเดอน

ขาราชการ

ประสทธภาพและประสทธผลของ MTMF

กรอบเศรษฐกจมหภาคระยะปานกลาง (The Medium

Term Macroeconomic Framework: MTMF) เปนการประมาณ

การรายจายขนต�าในชวง 1+3 ป โดยผลการประมาณการของป

ท 1 จะถกใชในการพจารณากรอบรายจายงบประมาณประจ�า

ป ขณะทผลการประมาณการของอก 3 ปถดไป จะแสดงเพอให

ผก�าหนดนโยบายทราบถงแนวโนมของงบประมาณสวนเหลอ

หลงหกรายจายตางๆ ทหกลดไมได (Fiscal space) ซงในทาง

ปฏบต เมอเวลาผานไป 1 ป ผลการประมาณการเดมจะเปนตวช

วดวา รายจายขนต�าใหมนน เพมขนหรอแตกตางจากเดมอยางไร

อยางไรกด MTMF ถกใชเปนแนวทางส�าหรบผก�าหนดนโยบาย

เทานน ส�าหรบรายจายสวนงบประมาณทเกยวของกบสภาพ

35 การช�าระคนตนเงนกจะพจารณาภายใตสมมตฐานทวา ไมมการกเงนจากแหลงอนเพอมาช�าระหนทครบก�าหนด (Roll over) และไมมการกอหนเพมภายใตนโยบายงบประมาณสมดล

ภมอากาศนน ในสวนทเปนงบประมาณทใชด�าเนนงานปกต จะ

ถกค�านวณอยในประมาณการรายจายขนต�าอยแลว ไมวาจะเปน

รายจายประจ�าหรอรายจายลงทนผกพน

ในภาพรวม รายจายขนต�าของรฐบาลและกระทรวงจะถก

เปรยบเทยบกบการคาดการณภาวะเศรษฐกจมหภาคจากรายไดท

ม และจะชวยเตอนใหรฐบาลทราบถงความยดหยนทางการเงน

ทมอยในการด�าเนนมาตรการนโยบายใหมๆ รวมถงประเดนดาน

สภาพภมอากาศ โดยใช Fiscal Space ทมอยอนเกดจากรายจาย

ขนต�าและรายไดทคาดการณไว

4.5 ยทธศาสตรงบประมาณ2554

ยทธศาสตรการจดสรรงบประมาณรายจายประจ�า

ปงบประมาณ พ.ศ. 2554 ถกก�าหนดขนภายใตกรอบและ

แนวทางการด�าเนนงานตามนโยบายของรฐบาลตามแผนการ

บรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2552-2554 เพอเปนกรอบแนวทาง

ในการปฏบตราชการ ตามภารกจของสวนราชการ รฐวสาหกจ

และหนวยงานอนของรฐ รวมถงการท�างานรวมกนระหวาง

กระทรวงบางประการเกยวกบสภาพภมอากาศ มยทธศาสตร

9 ยทธศาสตรทถกก�าหนดขนมาภายใตยทธศาสตรงบประมาณ

ปจจบนดงน

1. ยทธศาสตรการสรางความเชอมนประเทศ

2. ยทธศาสตรการสรางความมนคงของรฐ

. 3 ยทธศาสตรการพฒนาสงคม คณภาพชวต และลดความ

เหลอมล�าทางสงคม

. 4 ยทธศาสตรการจดการเศรษฐกจใหขยายตวไดอยางม

เสถยรภาพและยงยน

5. ยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศ

ของโลก

. 6 ยทธศาสตรการพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลย การวจยและ

นวตกรรม

. 7 ยทธศาสตรการตางประเทศและเศรษฐกจระหวางประเทศ

. 8 ยทธศาสตรการบรหารกจการบานเมองทด

. 9 รายการคาด�าเนนการภาครฐ

47

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ในสวนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ปรากฎอยใน 2 ยทธศาสตร โดยสวนใหญจะอยในยทธศาสตร

5 เปนส�าคญ รองลงมาคอยทธศาสตร 4

ยทธศำสตร 5

ในยทธศาสตรงบประมาณน ม 5 แผนงานส�าคญส�าหรบป พ.ศ.

2554 สามารถสรปไดดงน

. 1 แผนงานอนรกษและบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต

แผนงานนไดกลาวถง ทงทรพยากรทดน ปาไม และ

ทรพยากรธรณ และยงกลาวถงการพฒนาทรพยากร

ดงกลาว และศกยภาพในการบรการจดการของชมชน

. 2 แผนงานบรหารจดการทรพยากรน�า เพอพฒนากลไก

การบรหารจดการทรพยากรน�าอยางมประสทธภาพ เกด

ประโยชนตอสวนรวม และการผลตทมผลตอเศรษฐกจ

ตลอดจนการเฝาระวงและเตอนภยดานน�าในพนทเสยงภย

. 3 แผนงานปองกน เตอนภย แกไขและฟนฟความเสยหาย

จากภยธรรมชาต แผนงานนมงจดใหมระบบการปองกน

เตอนภย และบรรเทาความเดอดรอนแกผประสบภยทาง

ธรรมชาตและสาธารณภย ในบรเวณพนทและชายฝง

. 4 แผนงานบรหารจดการคณภาพสงแวดลอม แผนงาน

นไดก�าหนดถงการบรการจดการสงแวดลอมเพอใหได

มาตรฐานทรฐบาลก�าหนด

. 5 แผนงานแกไขปญหาการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศ

จดม งหมายของแผนงานนเพอบรรเทาผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงภมอากาศ โดยการสงเสรมพฒนาการใช

พลงงานสะอาดเพอลดปรมาณการปลอยกาชเรอนกระจก

ยทธศำสตร 4

ในแผนงาน 4.7 ของยทธศาสตร 4 มเปาหมายเพอลด

สดสวนการพงพาการน�าเขาจากตางประเทศ แผนงานนมงเนน

ทการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน การอนรกษพลงงาน

การสรางแรงจงใจและสทธประโยชนในการลงทนเพอประหยด

พลงงาน

4.6 รายจายนอกงบประมาณ

พระราชบญญตวธการงบประมาณ พ.ศ. 2502 ก�าหนดให

เงนนอกงบประมาณหมายความวา “เงนทงปวงทอยในความ

รบผดชอบของสวนราชการนอกจากเงนงบประมาณรายจาย

เงนรายไดแผนดน เงนเบกเกนสงคน และเงนเหลอจายปเกา

สงคน” ความหมายดงกลาว ไดกนความครอบคลม เงนและ

หนวยงาน ทมความหลากหลายทงในเปาหมายและวตถประสงค

ของการด�าเนนงาน หนวยงานทรบผดชอบ ตลอดจนกฎระเบยบ

ในการก�ากบดแล รายจายนอกงบประมาณสามารถจ�าแนกไดเปน

2 กลม คอ เงนกตางประเทศและเงนทนหมนเวยน

เงนกตำงประเทศเพอกำรพฒนำเศรษฐกจและสงคม

นอกจากการอดหนนงบประมาณในสวนของการขาด

ดลงบประมาณแลว รฐบาลยงสามารถกอหนในสกลเงนตรา

ตางประเทศไดไมเกนรอยละ 10 ของงบประมาณรายจาย

ประจ�าป ภายใต พรบ.การบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548 เพอ

วตถประสงคในการพฒนาเศรษฐกจและสงคม รายละเอยดท

เกยวของดภาคผนวก 3: ) จากกฎหมายฉบบน เงนกตางประเทศ

มวตถประสงคเพอเปนเงนทนในดานเศรษฐกจและสงคมเปน

หลก เนองจากรฐบาลตองเปนผจายคนหนเงนตนและดอกเบย

ดงกลาว การกเงนมาใชในโครงการใดๆ จงตองมความคมคาทาง

เศรษฐกจและสงคม กลาวคอ ตองเปนโครงการทใหผลตอบแทน

คมคากบดอกเบยทไดเสยไป ในกรณของการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศนน สวนมากเปนโครงการทไมไดใหผลตอบแทน

ทางเศรษฐกจและสงคมในระยะสน จงมความเปนไปไดนอยท

รฐบาลจะกยมเงนทนจากตางประเทศมาใชในโครงการดงกลาว

ในปจจบน หนตางประเทศทรฐบาลกตรงคงคางมจ�านวน

1,443 ลานเหรยญสหรฐฯ แหลงเงนกหลก ไดแก ธนาคารโลก

(International Bank for Reconstruction and Development:

IBRD) ธนาคารเพอการพฒนาเอเชย (Asian Development Bank:

ADB) และธนาคารเพอความรวมมอระหวางประเทศแหงญปน

(Japan Bank for International Cooperation: JBIC) โดยขอมล

ณ สนเดอนพฤศจกายน 2554 มหนตางประเทศทรฐบาลกตรง

จาก 3 แหลงดงกลาว คดเปนสดสวนถงรอยละ 69.3 ของหน

ตางประเทศคงคาง

รปแบบการกเงนตางประเทศโดยทวไปม 2 แบบคอ

Project Loan และ Program Loan โดย Project Loan เปนการก

ยมเงนเพอมาใชจายในโครงการเฉพาะหนงๆ เชน โครงการเพอ

ปรบปรงและพฒนาทางหลวง ขณะท Program Loan เปนรป

แบบทแหลงเงนกจะพจารณาใหกจากปจจยโดยรวมของประเทศ

โดยจะอนมตใหเงนกทงวงเงน และใหประเทศผกเปนผบรหาร

จดการเงนก และเปนผพจารณาคดเลอกโครงการทเหมาะสม

48

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

และมความพรอม ซงในปจจบน ประเทศไทยมเงนกเพอฟนฟ

เศรษฐกจและพฒนาโครงสรางพนฐาน (Development Policy

Loan: DPL) วงเงน 1,000 ลานเหรยญสหรฐฯ ซงอนมตโดย

ธนาคารโลกเพอน�ามาสนบสนนโครงการภายใตแผนปฏบตการ

ไทยเขมแขง 2555 และโครงการตามนโยบายรฐบาล

จากโครงสรางงบประมาณและตวบทกฎหมายขางตน

จะเหนไดวา การด�าเนนนโยบายของรฐบาลมขอจ�ากดอยภาย

ใตกรอบความยงยนทางการคลง รวมถงการแบงภาระหนาท

การท�างานของแตละกระทรวงอยางเบดเสรจ การกยมเงนจาก

ตางประเทศตามเงอนไขของผใหกเพอการพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมทถกจ�ากดโดยกฎหมาย เงอนไขตางๆเหลาน ลวนเปนไป

เพอการรกษาวนยทางการคลง ซงอาจตองแลกดวยขอจ�ากด

ในการด�าเนนนโยบายรายจายในกรณฉกเฉนหรอรายจายดาน

ภมอากาศ โดยเฉพาะเมอเกดเหตพบตภยตางๆ

เงนทนหมนเวยน

เงนทนหมนเวยน คอ เงนทนทตงขนมาเพอด�าเนน

งานการ ไดรบอนญาตใหสามารถจดหารายไดเพอเปนเงนทน

ใหสามารถด�าเนนงานอยางตอเนอง กระบวนการใชจายเงนของ

เงนทนหมนเวยนตงอยบนกฎหมายเปนการเฉพาะ รายไดของ

เงนทนหมนเวยนอาจจะมาจากงบประมาณแผนดนหรอการ

จดหารายไดอนทไดรบอนญาตตามกฎหมาย

ไมกปทผานมา จากขอจ�ากดในการจดท�างบประมาณ

ประกอบกบความตองการในการใชจายของรฐบาลทเพมขน

กองทนและเงนทนหมนเวยนจงกลายเปนเครองมอในการ

ด�าเนนนโยบายของรฐนอกเหนอจากระบบงบประมาณของ

ประเทศโดยปกต กองทนและเงนทนหมนเวยนถกจดตงขน

มาเพอใหเกดความคลองตวในการด�าเนนการเพอใหบรรล

วตถประสงคเชงนโยบาย โดยการด�าเนนการของแตละกองทน

จะสอดคลองกบการด�าเนนการของรฐผานหนวยงานรฐตน

สงกด และจ�าเปนตองมความสมดลระหวางความคลองตว

กบระเบยบวนยทางการคลงทเครงครด ซงความคลองตวน

สามารถพจารณาไดทงในมตดานการเงนทไมจ�าเปนตองรอเงน

จากงบประมาณ และมตดานการด�าเนนการภายใตการดแลของ

กระทรวงตนสงกด ขณะเดยวกนกฎเกณฑและกฎหมายตางๆ ท

บงคบใชในหลายกองทนและเงนทนหมนเวยนยงไมเอออ�านวย

ใหเกดความคลองตวในการด�าเนนงานเทาใดนก นอกจากน

กองทนและเงนทนหมนเวยนยงอยภายใตการก�ากบดแลของ

กระทรวงใดกระทรวงหนง ท�าใหการด�าเนนงานระหวางกองทน

แยกเปนเอกเทศ ขาดความบรณาการรวมกน

แมกองทนและเงนทนหมนเวยนจะตงขนมาเพอม

วตถประสงคดานความคลองตวทงดานการเงนและความ

คลองตวดานการด�าเนนงาน แตในทางปฎบต ยงมหลายกองทน

และเงนทนหมนเวยนทยงคงตองพงพงภาระงบประมาณ ใน

ปงบประมาณ พ.ศ. 2555 มกองทนและเงนทนหมนเวยนท

พงพงภาระงบประมาณจ�านวน 28 กองทน คดเปนเงนงบ

ประมาณ 1.63 แสนลานบาท หรอรอยละ 6.9 ของงบประมาณ

รายจายประจ�าป รายชอของกองทนและเงนทนหมนเวยนแสดง

อยใน ภาคผนวก 4: ทนและเงนทนหมนเวยน กองทนทมความ

เกยวของกบประเดนสภาพภมอากาศจะอยในสวนถดไป

4.7 กองทนนอกงบประมาณทเกยวของกบ

สภาพภมอากาศ

กองทนนอกงบประมาณหลายแหงใหทรพยากรสาธารณะ

เพอสนบสนนกจกรรมทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพ

อากาศในไทย รวมถงการจดสรรทรพยากรผานงบประมาณ

แผนดน กองทนทส�าคญคอกองทนเพอสงเสรมการอนรกษ

พลงงาน

กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน36

กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานจดตงขนในป

พ.ศ. 2538 ภายใต พรบ.การสงเสรมการอนรกษพลงงาน พ.ศ.

2535 พรบ.ฉบบนมเปาหมายเพอใหแนใจไดวาโรงงานและ

สงกอสรางใชมาตรการอนรกษพลงงาน ตามทก�าหนดไวใน

พรบ.ฉบบน เงนของกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน

สามารถใชไดเพอ

• เปนเงนหมนเวยน เงนชวยเหลอ หรอเงนอดหนนส�าหรบ

การลงทนและด�าเนนงานในการอนรกษพลงงานหรอการ

แกไขปญหาสงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน

• เปนเงนชวยเหลอ และเงนอดหนน ส�าหรบกจกรรมตางๆ

ทเกยวของกบการอนรกษพลงงานหรอการแกไขปญหา

สงแวดลอมจากการอนรกษพลงงาน

• เปนคาใชจายในการบรหารงานการสงเสรมการอนรกษ

พลงงานเพอใหเปนไปตามพระราชบญญตน

36 เนอหาสวนนเขยนในการศกษาโดย Silvia Irawan (UNDP, ไมไดตพมพ)

49

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

งบประมาณของกองทนในแตละปมประมาณ 7,000 ลาน

บาท ซงมาจากเงนทจดเกบบนผลตภณฑปโตรเลยม แมวารายได

จะมการเปลยนแปลงอยางมนยส�าคญในป พ.ศ. 2553 สบเนอง

มาจากการประกาศการปรบลดอตราเงนสงเขากองทน (ตาราง

ท 10)

ตารางท10:รายไดของกองทนเพอสงเสรมการอนรกษ

พลงงาน37

2551 2552 2553

รายรบ (ลานบาท) 7,810.49 11,678.77 4,464.11

อตราเงนสงเขา

กองทนเพอสงเสรม

การอนรกษพลงงาน

(บาท/ลตร)

0.7537 0.75 0.25

ทมา: ขอมลจากการประชมคณะกรรมการกองทนเพอสงเสรมการ

อนรกษพลงงาน (ธนวาคม 2554)

ฝายบรหารของกองทน ประกอบไปดวย (1) คณะ

กรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) ซงมนายกรฐมนตร

เปนประธาน (2) ผบรหารกองทน (3) คณะกรรมการกองทน

โดยกระทรวงพลงงานเปนประธาน และส�านกงานนโยบาย

และแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน เปนเลขาธการ และ (4)

คณะอนกรรมการประเมนผล รอบโครงการของกองทนเพอ

สงเสรมการอนรกษพลงงานจะใชเวลาประมาณ 4 เดอน ซงจะ

คลายกบกระบวนการงบประมาณแผนดน กระบวนการนน�าโดย

ส�านกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน ซงม

ปลดกระทรวงเปนประธาน

เครองมอทางการเงนหลายอยางทกองทนเพอสงเสรมการ

อนรกษพลงงานถกน�ามาใช กอใหเกดประโยชนหลายประการ

ดงน

. 1 เงนทนหมนเวยนซงใหการสนบสนนเงนกทอตราดอกเบย

สงสดรอยละ 4 ส�าหรบเงนกสงสด 7 ป มธนาคารพาณชย

11 แหงไดเขารวมในการด�าเนนการ แผนงานนไดสนบสนน

เงนกผานทางสถาบนการเงน ส�าหรบการลงทนในโครงการ

ปรบปรงประสทธภาพการใชพลงงานและโครงการ

37 อตราเงนสงเขากองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงานเพมขนจาก 0.07 บาท/ลตร เปน 0.75 บาท/ลตร เมอวนท 11 มกราคม 2551

พฒนาการใชพลงงานทดแทน แผนงานนไดรบการก�ากบ

และตดตามโดยกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษ

พลงงาน เงนทนหมนเวยนนไดใหการสนบสนนโครงการ

ไปแลวมากกวา 250 โครงการ ในชวงป พ.ศ. 2545-2551

รวมเปนเงนลงทนทงหมดประมาณ 16,000 ลานบาท

. 2 การประมล DSM ชวยใหการสนบสนนดานการเงนเพอ

กระตนผประกอบการธรกจใหลงทนในเครองจกรและ

อปกรณทประหยดพลงงานสง การอดหนนอยบนพนฐาน

ของการประหยดพลงงานตามหนวยทเกดขนจรงใน 1 ป

ดวยกระบวนการประมล บรษททเสนออตราการอดหนน

ทต�าทสดจะไดรบการอดหนนกอน แผนงานนไดรบการ

ก�ากบและตดตามโดยส�านกงานนโยบายและแผนพลงงาน

กระทรวงพลงงาน

. 3 โครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงานและ

พลงงานทดแทน (ESCO Fund) ลงทนรวมกบผประกอบ

การภาคเอกชน (เชน บรษทจดการพลงงาน (Energy

Service Companies-ESCO)) ในโครงการเพมประสทธภาพ

การใชพลงงานและพลงงานทดแทน โดยมเปาหมายท

โครงการขนาดเลกและ SME แผนงานนเรมตนโดยกรม

พฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน และในชวง

ระยะเรมตนของโครงการ สองผจดการกองทนจะไดรบ

มอบหมายใหดแลกองทน ขอบเขตของการใหบรการ

ทางการเงนมตงแต การเขารวมทนในสวนทนของโครงการ

(Equity Investment) และการเขารวมทน (Venture Capital)

ในโครงการอนรกษพลงงาน/พลงงานทดแทน การเชาซอ

อปกรณประหยดพลงงาน/พลงงานทดแทน (Equipment

Leasing) การชวยใหโครงการอนรกษพลงงาน/พลงงาน

ทดแทน ไดรบผลประโยชนจากการขายคอรบอนเครดต

(Carbon Credit Facility) การอ�านวยเครดตใหสนเชอ

(Credit Guarantee Facility) และการชวยเหลอทางเทคนค

(Technical Assistance) (แผนภาพท 5) แผนงานหลกทม

การเขารวมสง ไดแก การชวยใหโครงการอนรกษพลงงาน/

พลงงานทดแทน ไดรบผลประโยชนจากการขายคอรบอน

เครดต (Carbon Credit Facility) การเขารวมลงทนในสวน

ทนของโครงการ (Equity Investment) และการเชาซอ

อปกรณประหยดพลงงาน/พลงงานทดแทน (Equipment

Leasing)

50

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท5:วงจรโครงการของโครงการสงเสรมการลงทนดานอนรกษพลงงานและพลงงานทดแทน(eSCoFund)

ทมา: Irawan (ไมไดตพมพ)

ความส�าเรจในการด�าเนนงานตองอาศยกระบวนการคดกรอง

ของโครงการและบทบาทของผจดการโครงการเปนอยางมาก

กองทนสงแวดลอม

กองทนทเกยวของอยางทสองคอกองทนสงแวดลอม ซง

ถกจดตงตาม พรบ.สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหง

ชาต พ.ศ. 2535 กองทนพยายามแกไขปญหาสงแวดลอม โดย

การมสวนรวมในทกภาคสวน ซงสวนใหญจะเปนเรองระบบ

การก�าจดมลพษทางอากาศ การบ�าบดน�าเสย และระบบก�าจด

ขยะมลฝอย (แมวาการจดเกบเงนเขากองทนจะยงไมบงคบใช

กตาม ดรายละเอยดในสวนถดไป) วตถประสงคของกองทนตาม

มาตรา 23 มดงน

• ใหเงนชวยเหลอแกสวนราชการหรอราชการสวนทองถน

ส�าหรบการลงทนและด�าเนนงานระบบบ�าบด

• ใหเงนกยมแกราชการสวนทองถนหรอรฐวสาหกจ เพอจด

ใหมระบบบ�าบด

• ใหเงนกยมแกเอกชนในกรณทบคคลนน มหนาทตาม

กฎหมายทจะตองจดใหมระบบบ�าบด

• ใหเงนชวยเหลอและอดหนนกจการใดๆ ทเกยวของกบ

การสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมตามทคณะ

กรรมการกองทน เหนสมควรและโดยความเหนชอบของ

คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

กองทนสงแวดลอมเรมตนดวยเงนทน 5,000 ลาน

บาททอนมตโดยรฐบาล จ�าแนกเปน 500 ลานบาทจากเงน

ทนหมนเวยนเพอการพฒนาสงแวดลอมและคณภาพชวต และ

4,500 ลานบาทจากกองทนน�ามนเชอเพลง ในชวงป พ.ศ. 2536-

2538 รฐบาลสนบสนนเงนทนเพมเตมอก 1,250 ลานบาท ใน

ป พ.ศ. 2537 ธนาคารเพอความรวมมอระหวางประเทศแหง

ญปน (Japan Bank for International Cooperation: JBIC) ยงได

ใหเงนกแกกองทนสงแวดลอมจ�านวน 100 ลานดอลลารสหรฐ

(แผนภาพท 6) ส�านกงานกองทนสงแวดลอมซงเปนสวน

หนงของส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

ส งแวดล อมภายใต กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม เปนผรบผดชอบในการจดการและบรหารงานกองทน

บรรษทเงนทนอตสาหกรรมและธนาคารกรงไทยท�าหนาทเปน

ตวกลางทางการเงนส�าหรบการอ�านวยความสะดวกดานสนเชอ

51

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท6:กองทนสงแวดลอม:การหมนเวยนของเงนทน

ทมา: Mori, 2006. Thailand Environmental Fund Project Ex-post Evaluation

องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน)

กองทนนอยในระหวางเตรยมการและมเปาหมายทจะชวย

เหลอโครงการ CDM ขนาดเลกทมความนาเชอถอไมมากพอท

จะดงดดความสนใจของนกลงทนสถาบน กองทนมบทบาท

ทส�าคญในสรางความนาเชอถอเพอใหกลมอตสาหกรรมใน

ประเทศทพฒนาแลวใหเขาถงตลาดคารบอนในประเทศไทยได

งายขน มการวางแผนไววา กองทนจะเปดใหแกนกลงทนสถาบน

ใน 2 รปแบบ รปแบบแรกจะเปนกองทนคารบอนเครดตเพอ

สนบสนนบรษทในประเทศทด�าเนนธรกจทเกยวของกบการ

ลดการปลอยกาซเรอนกระจก รปแบบทสองจะเปนการจดสรร

หนวยลงทนใหแกประชาชนโดยจะไดรบผลตอบแทนเปน

เงนสด

คาดการณวากองทนจะชวยสนบสนนผพฒนาโครงการ

ขนาดกลาง ทไมมทนเพยงพอทจะพฒนาโครงการของตนได

กองทนจะชวยผลกดนการลงทนในโครงการขนาดเลก ทมความ

สามารถในการสรางคารบอนเครดตไดนอยกวา 25,000 เครดต

ตอป คาดหวงวาจะมนกลงทนจากประเทศอตสาหกรรมเขา

มาซอคารบอนเครดตประเภท Certified Emission Reductions

(CERs) ตามระเบยบการปลอยมลพษของประเทศนนๆหรอ

ระเบยบการปลอยมลพษระหวางประเทศ

4.8 FiSCalSPaCeและความยดหยน

ทางการคลง

หากรฐบาลด�าเนนนโยบายตามแผนทไดวางไวทงหมด

เชน การลงทนในระบบคมนาคมและโครงสรางพนฐาน รวม

ไปถง นโยบายดานสงคม สขภาพ และการศกษา จะท�าใหเกด

การขาดดลงบประมาณ สงผลใหรฐบาลจ�าเปนตองกเงนเพอ

ชดเชยการขาดดล แมเงนกจะชวยใหรายรบในปปจจบนเพม

ขน แตในปถดไป Fiscal Space จะลดลงเนองจากรฐบาลมภาระ

จายคนตนเงนกและภาระดอกเบยเพมขน ในปจจบน รฐบาลม

แนวโนมทจะด�าเนนนโยบายขาดดล ซงรฐบาลมขดจ�ากดใน

การเพมรายรบทมาจากเงนกในประเทศทงจากมมมองดาน

กฎหมายและการจดการทางการเงน จะเหนไดวา รฐบาลไมไดม

ความยดหยนทางการเงนมากนกทจะเพมรายรบในปจจบนเพอ

ทจะรองรบนโยบายหรอมาตรการใหมๆ อยางมาตรการตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ แสดงใหเหนถงปญหาทรฐบาล

ตองเผชญในการจดล�าดบความส�าคญของมาตรการดานสภาพ

ภมอากาศทามกลางนโยบายอนๆ อกเปนจ�านวนมากภายใต

ขอจ�ากดทางการเงน สถานการณเชนน อาจจ�าเปนตองมงเนน

มาตรการทางการคลงใหมทเกยวของกบประเดนการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศใหชดเจนยงขน และเปนโอกาสทจะพจารณาถง

มาตรการทางการคลงทางเลอกอน เชน ภาษการขายเฉพาะ

52

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

4.9 มาตราการทางการคลง

หากการตอบสนองตอประเดนการเปลยนแปลงภมอากาศ

ในประเทศไทยจะประสบความส�าเรจไดนน การใชจายดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทด�าเนนการโดยภาครฐจ�าเปนตอง

รบการเสรมจากกจกรรมภาคเอกชน โดยเฉพาะอยางยงกรณการ

ลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) ภายในภาคพลงงาน

ทมประสบการณกบเครองมอทางการคลงแบบใหมทสนบสนน

กจกรรมของภาคเอกชนอยแลว ผลประโยชนหลกของการใช

มาตรการทางการคลง (เมอเทยบกบวธการก�ากบดแล) มดงน

(Peters, 2012):

• รฐบาลมแนวโนมทจะมรายรบเพมขน

• เกดผลประโยชรรวมอยางมนยส�าคญ

• แสดงถงกลไกการควบคมในประเทศ จงชวยใหในการเขา

ถงแหลงเงนทนตางประเทศท�าไดงายขน

รฐบาลจ�าเปนตองเลอกเครองมอทางการคลงโดยรฐบาล

โดยพจารณาถงปจจยตางๆ เชน ประสทธผลของตนทน การ

ยอมรบและการสรางแรงจงใจใหปฏบตตาม ความสามารถใน

การรบมอกบความไมแนนอนทจะเกดขน และความสามารถใน

การสงสญญาณดานราคาทชดเจนและนาเชอถอแก นกลงทน

(de Serres, Murtin and Nicoletti, 2010) สงเหลานจ�าเปนตองได

รบการประเมนประโยชนทจะไดรบอยางระมดระวงและแนะน�า

วาทางเลอกทเหมาะสมไมไดมเพยงหนงเดยว อนจะมประโยชน

จากการส�ารวจถงทางเลอกนโยบายเพอตดสนใจวาวธการใดจะ

ใหผลลพธตามทตองการ

รปแบบของเครองมอทำงกำรคลง

เครองมอทางการคลง 3 ประเภทหลกทอาจจะถกพจารณา

เพอสนบสนนการมสวนรวมของภาคเอกชนในการด�าเนนการ

เพอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ไดแก (1) นโยบายภาษ

(เชน ภาษน�ามน ภาษวสดกอสราง) (2) การอดหนน (การ

อดหนนราคาโดยตรง การเงนโอนงบประมาณระหวางรฐบาล)

และ (3) เครองมอการก�ากบดแลทใชกลไกทางการคลง (เชน

Feed-in tariffs)

1. นโยบายภาษ

โดยทวไป การจดเกบภาษเปนวธการทมประสทธภาพ

ในการเปลยนแรงจงใจ อกทงตนทนในการบรหารยงม

แนวโนมต�ากวาเครองมอการก�ากบดแลประเภทอน ภาษเพอ

ภมอากาศสามารถเพมตนทนของกจกรรมทอาจจะสงผลเสยตอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สงผลใหการด�าเนนกจกรรม

ดงกลาวลดลง ตวอยางเชน ภาษสรรพสามตสารท�าลายชน

บรรยากาศโอโซน

นโยบายภาษยงน�ามาชวยลดคาใชจายในการด�าเนนงาน

ทางเลอก ซงจะน�าไปสการลดการปลอยกาซคารบอน ยกตวอยาง

เชน งบประมาณป 2012-2013 ของฮองกง พระราชกฤษฎกา

อาคารใหมไดถกน�ามาใช (เชนเดยวกบทเกดขนในประเทศ

อนเดยเมอป 2007) มาตรฐานอาคารและประสทธภาพการใช

พลงงานเหลาน ก�าหนดใหการใชวสดและการออกแบบจ�าเปน

ทจะตองผานมาตรฐานดงกลาว มความเปนไปไดทโครงสราง

รายไดของประเทศไทยในปจจบน (รอยละ 65 เปนภาษทางออม

และอกรอยละ 35 เปนภาษทางตรง) จะมความยดหยนพอทจะ

ปรบใชภาษการขายเฉพาะ เชน สนคาวสดกอสราง วธการน

สอดคลองกบยทธศาสตร 4 ของยทธศาสตรงบประมาณ พ.ศ.

2554 ทมงเนนทงประสทธภาพการใชพลงงานและแผนงาน

ทจะผลกดนการขยายตวในภาคอตสาหกรรม ซงรวมถงการ

พฒนาความรบผดชอบตอสงคมในภาค SME วธการดงกลาว

มศกยภาพเพยงพอใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมและกระตน

ตลาดใหตอบสนองไปสการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

ภายใตการวจยเฉพาะดานและการจดการทางการเมองทอาจจะ

ยากตอการตดสนใจ

การคมนาคมขนสงเปนผลของการเจรญเตบโตทส�าคญ

และเปนตวขบเคลอนการขยายตวทางเศรษฐกจ และยงม

สวนเกยวของกบรายไดภาษของงบประมาณในรปแบบตางๆ

ยกตวอยางเชน ภาษสรรพสามตรถยนต หรออากรขาเขารถยนต

ซงจะชวยกดกนหรอสงเสรมการซอสนคานนๆ อนอาจจะ

เปนการสนบสนนหรอขดแยงตอการพฒนาไปสสงคมคารบอน

ต�า (Low Carbon Society)

2. การอดหนน

การอดหนนสามารถน�ามาใชเพอจงใจใหมการปรบเปลยน

การด�าเนนกจกรรม ไปสการด�าเนนงานเพอลดการท�าลาย

สงแวดลอม ซงจะชวยกระตนใหเกดการเจรญเตบโตโดยทมมา

คารบอนต�า (Low Carbon Growth) การอดหนนอาจเปนการ

อดหนนโดยตรง เปนแรงจงใจผานภาษทางตรง หรอการก�าหนด

อตราภาษทางออมทแตกตางกนบนภาษมลคาเพมและภาษ

53

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

สรรพสามตได ในสวนถดไปจะท�าการวเคราะหถงความเปนมา

ของการอดหนนของรฐบาลในการจดหาพลงงานสะอาด

3. เครองมอการก�ากบดแลทใชกลไกทางการคลง

เครองมอการก�ากบดแล เชน การก�าหนดโควตา มาตรฐาน

และการหามผลตภณฑสนคา เปนการบงคบใชเมอเครองมอ

ทางการคลงอนมแนวโนมทจะใชไมไดผล การก�ากบดแลอาจ

ถกน�ามาใชในกรณทการสรางแรงจงใจทางการคลงไมถกสง

ผานไปยงผบรโภค กรณทการบงคบกอใหเกดภาระตนทน หรอ

กรณทการผลตหนทศทางออกไปนอกระบบเพอหนมาตรการ

ทางการคลง การด�าเนนการทส�าคญภายใตยทธศาสตร 4 (ดาน

บน) คอ การพฒนาความรบผดชอบตอสงคมในภาคเอกชน ใน

การจงใจใหภาคเอกชนปรบตวเพอพฒนาในดานดงกลาว ในบาง

กรณสามารถใชตลาดประกนภยเปนเครองมอ การประกนภย

ไมชวยลดความเสยหายทางกายภาพจากผลกระทบจากสภาพ

ภมอากาศ แตชวยบรรเทามลคาความสญเสยทมตอธรกจหรอ

บคคลทไดรบผลกระทบ อนจะน�ามาซงกลยทธในการรบมอกบ

ภยพบต การด�าเนนการทเปนไปได คอ การบงคบซอประกนภย

หรออยางนอยตองสรางความนาสนใจผานการอดหนน ส�าหรบ

ธรกจบางประเภท

ในทางปฏบต มความเหลอมล�าระหวางมาตรการทางการ

คลงทงสามกลม และในการแทรกแซงทงสามประเภทไดถก

น�ามาใชทงเพอการลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation)

และการปรบตวรบกบการเปลยนแปลง (Adaptation) ตวอยาง

เชน การอดหนนมกถกมาใชบอยครงในนโยบายการขนสงและ

พลงงาน ซงเปนกญแจทส�าคญในการขบเคลอนและสงผลให

เกดการขยายตวทางเศรษฐกจ อยางไรกด ควรจะเนนวา ในบรบท

สถานะการคลงในภาพรวมของประเทศไทย มาตรการทางการ

คลงควรไดรบการพจารณาวาเปนเครองมอในการจดสรรและ

ชน�าพฤตกรรมเพอน�าไปสนโยบาย มากกวาทจะมงเนนทการ

สรางรายได

4.10การอดหนนของรฐบาลในการจดหา

พลงงานสะอาด

ในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2544 รฐบาลไทยไดรเรมการ

อดหนนราคาในรปแบบของการจายคาการผลตพลงงานไฟฟาท

ใชพลงงานทดแทนในชวงระยะเวลา 5 ปทผานมา ทอตราสงสด

0.36 บาท/kWh งบประมาณจ�านวน 3,060 ลานบาทถกจดสรร

จากกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน เพอวตถประสงค

ดงกลาว (Ruangrong, 2008) ภายใตโครงการน�ารองทตามมา

ดวยเงนอดหนน 1,400 ลานบาท ถกจดสรรใหแกผผลตไฟฟา

รายยอยจ�านวน 20 แหง

ในป พ.ศ. 2550 กระทรวงพลงงานไดรเรมโครงการ

สนบสนนเพมขนมาในรปแบบของการสวนเพมราคารบซอ

ไฟฟา (Adder) อนเปนการใหราคารบซอพลงงานเพมเตม

จากราคาปกตทผผลตพลงงานจะไดรบเมอขายพลงงานไฟฟา

พลงงานทดแทนแกการไฟฟา โดย Adder มหลายอตราขนอย

กบเทคโนโลยทใชและสถานทตง (ตารางท 11) การสนบสนน

Adder จะด�าเนนการสนบสนนเปนระยะเวลา 7 ป นบตงแตวน

ทเรมด�าเนนการในเชงพาณชย

ส�านกงานนโยบายและแผนพลงงานไดยตระบบการ

สนบสนน Adder ในป พ.ศ. 2554 ดวยความตงใจทจะเปลยน

มาใชระบบFeed-in tariff แทน โดยในปจจบนระบบใหมนยง

ไมไดเรมด�าเนนการ

54

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท11:adderส�าหรบการผลตพลงงานทดแทนจ�าแนกตามเชอเพลงและขนาด

เชอเพลง/ขนาดadderเดม(บาท/kwh)

adderพเศษ(ไฟฟาจากพลงงาน

หมนเวยนเพอทดแทนการผลตไฟฟาจากน�ามนดเซล)

(บาท/kwh)

adderพเศษ3จงหวดชายแดนภาคใตและพนทหางไกล

(บาท/kwh)

ระยะเวลาสนบสนน(ป)

1.ชวมวล

ก�าลงการผลตตดตง ≤ 1 MW 0.50 1.00 1.00 7

ก�าลงการผลตตดตง > 1 MW 0.30 1.00 1.00 7

2.กาซชวภาพ

ก�าลงการผลตตดตง ≤ 1 MW 0.50 1.00 1.00 7

ก�าลงการผลตตดตง > 1 MW 0.30 1.00 1.00 7

3.ขยะ

ระบบหมกหรอหลมฝงกลบขยะ 2.50 1.00 1.00 7

พลงงานความรอน 3.50 1.00 1.00 7

4.พลงงานลม

ก�าลงการผลตตดตง ≤ 50 kW 4.50 1.50 1.50 10

ก�าลงการผลตตดตง > 50 kW 3.50 1.50 1.50 10

5.พลงน�าขนาดเลก

ก�าลงการผลตตดตง 50 kW-≤ 200 kW 0.80 1.00 1.00 7

ก�าลงการผลตตดตง < 50 kW 1.50 1.00 1.00 7

6.พลงงานแสงอาทตย 8.00 1.50 1.50 10

ทมา:ส�านกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน อางโดย 2009 CTF Investment Plan for Thailand

4.11สรป

วนยทางการคลงของประเทศไทยถกก�าหนดโดยกฎหมาย

หลายฉบบ พรบ.การบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548 เปน

กฎหมายทก�าหนดเพดานการกอหนประจ�าปของรฐบาลและ

รฐวสาหกจ ภายใตวนยทางการคลงดงกลาว ชวยใหสถานะ

ทางการคลงของไทยมความยงยน ดวยอตราหนสาธารณะตอ

GDP ซงยงคงต�ากวากรอบวนยทางการคลงทรอยละ 50 ตอ GDP

อยางไรกด วนยดงกลาวน�ามาสความไมยดหยนในการจดการ

และจดสรรงบประมาณ งบกลางของรฐบาลไดถกใชเปนเครอง

มอโดยมความยดหยนในการจดสรรในระดบหนง อยางไรกตาม

เงนทนในกรณฉกเฉนหรอความจ�าเปนเรงดวนในปงบประมาณ

พ.ศ. 2555 มเพยง 66,000 ลานบาท หรอรอยละ 15.7 ของ

งบกลาง เงนสวนนจงไมสามารถถอวาเปนแหลงทมาของเงน

ทนหลกดานภมอากาศในระยะยาวได

การชดเชยการขาดดลงบประมาณ รฐบาลสามารถท�าได

เพยงการกยมเงนภายในประเทศภายใต พรบ.การบรหารหน

สาธารณะ พ.ศ. 2548 เพอรกษาวนยทางการคลง วธการนถกใช

เพอชวยรกษาสมดลของงบประมาณแผนดน แตกยงไมอาจมอง

ไดวาเปนแหลงเงนทสามารถน�ามาใชเปนเงนทนส�าหรบการใช

จายเพอสภาพภมอากาศในระยะยาวได

55

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กองทนนอกงบประมาณอยภายใตการก�ากบดแลของ

กระทรวงใดกระทรวงหนงเปนเอกเทศ เปนผลใหการด�าเนน

งานของแตละกองทนไมมความเกยวของกน การด�าเนนนโยบาย

ทตองสอดคลองกนระหวางกองทนจงมขดจ�ากด จงเปนความ

ทาทายในการรกษาสมดลของความยดหย นในการด�าเนน

นโยบายทมเปาหมายทการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศใน

ประเทศไทย ภายหลงจากสามารถท�าไดส�าเรจภายใตการก�ากบ

ดแลของ NCCC จากการทคณะรฐมนตรไดหยดการจดตง

กองทนใหมๆ ขนมา จงอาจจ�าเปนตองพจารณาการปรบปรง

กองทนทมความเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แทนทจะหาทางจดตงกองทนเพอสภาพภมอากาศ (Climate

Change Fund) ขนมาใหม ในประเทศไทยกองทนเพอสงเสรม

การอนรกษพลงงานไดมการสนบสนนการลงทนดานการ

ผลตพลงงานสะอาดอยแลว ดวยเหตนจงครอบคลมสงทตอง

สนองตอบตอการลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation)

ของประเทศ ชองโหวของกลยทธในปจจบนอยทการขาดการ

สนบสนนทางการเงนส�าหรบกจกรรมเพอการปรบตวรองรบ

การเปลยนแปลง (Adaptation) กองทนสงแวดลอมกยงขาดสวน

นอยเชนกน

ในภาพรวมแลว งบประมาณแผนดนของไทยมความ

ยดหยนทางการคลงเพยงเลกนอย หากไมมแหลงเงนทนใหมเขา

มาสนบสนนแลว รายจายงบประมาณในการสนบสนนกจกรรม

เพอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจะเพมขนไดกตอเมอลด

รายจายอนในงบประมาณลงเทานน จงควรมงสนใจไปทแหลง

เงนทนใหมผานการใชมาตรการทางการคลงและเงนทนจากตาง

ประเทศ จากมาตรการทางการคลงท�าใหความคดรเรมใหมๆใน

ประเดนทเกยวของกบสภาพภมอากาศมจ�ากด อยางไรกด หาก

มความสมดลของรายไดระหวางมาตรการทางตรงและทางออม

แลว อาจกอใหเกดความคดรเรมทมศกยภาพใหมๆขนมาได

56

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

5 การจ�าแนกรายจายดานการเปลยนแปลงสภาวะภมอากาศ5.1 นยามของกจกรรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจก(mitigation)และการปรบตวรบกบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ(adaPtation)

การลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation)38

การบรรเทาภาวะโลกรอนหมายถงการกระท�าใดๆของบคคลหรอนตบคคลเพอการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอลด

ผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกใหนอยทสด โดยมกจะเปนการท�างานรวมกนกบนโยบายระดบชาตและ

ระหวางประเทศในการทจะลดการผลตกาซเรอนกระจกและการปลอยกาซเรอนกระจกขนสชนบรรยากาศใหนอยทสด

สวนใหญแลว การลดการปลอยกาซเรอนกระจกมกจะเกยวของกบการลดระดบความเขมขนของกาซเรอนกระจก ไมวาจะโดย

การลดจากแหลงก�าเนดหรอการเพมแหลงดดซบกตาม ยกตวอยางเชน การใชเชอเพลงฟอซซลใหมประสทธภาพมากขนใน

กระบวนการอตสาหกรรมหรอการผลตไฟฟา การปรบเปลยนไปใชพลงงานทดแทน ไดแก พลงงานแสงอาทตยหรอพลงงาน

ลม การพฒนาฉนวนกนความรอนของอาคาร และการเพมพนทปาไมและแหลงกกเกบเพอทจะลดปรมาณคารบอนไดออกไซด

ทอยในชนบรรยากาศ

OECD ไดก�าหนดนยามกจกรรมเพอการลดการปลอยกาซเรอนกระจกดงน38

นยาม

กจกรรมทถกจดวาเปนการลดกาซเรอนกระจก กจกรรมทมวตถประสงคในการรกษาเสถยรภาพของความ

เขมขนของกาซเรอนกระจกในชนบรรยากาศ ใหระบบ

ภมอากาศอยในระดบไมเกดอนตรายตอมนษย โดยการสงเสรม

ความพยายามในการทจะลดหรอจ�ากดการปลอยกาซ

เรอนกระจกหรอเพอเพมการดดซบกาซเรอนกระจก

เกณฑในการคดเลอก การด�าเนนกจกรรมน�าไปส

a) การลดการปลอยกาซเรอนกระจกโดยการจ�ากดการปลอย

กาซเรอนกระจกของมนษย รวมถงกาซทถกก�าหนดโดย

พธสารมอนทรออล หรอ

b) การปกปองและ/หรอเพมประสทธภาพของแหลงดดซบ

และแหลงกกเกบกาซเรอนกระจก หรอ

c) เพมความตระหนกถงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเขา

ในเปาหมายการพฒนาประเทศ ผานการพฒนาเชงสถาบน

การพฒนาศกยภาพ การเสรมสรางกรอบกฎระเบยบและ

นโยบายใหเขมแขง หรอการศกษาวจย หรอ

d) ความพยายามของประเทศทก�าลงพฒนาในการปฏบตตาม

อนสญญา UNFCCC

38 http://www.oecd.org/dataoecd/18/31/44188001.pdf

57

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตวอยางของกจกรรมโดยทวไป

1.กจกรรมทวไปจะเกดขนในภาค:

น�ำและสขำภบำล

กำรคมนำคมขนสง

พลงงำน

เกษตรกรรม

การปาไม

อตสาหกรรม

• การลดการปลอยกาซเรอนกระจกหรอการรกษา

เสถยรภาพในภาคพลงงาน การขนสง ภาคอตสาหกรรม

และภาคเกษตร ผานการประยกตใชพลงงานทดแทน

หรอพลงงานรปแบบใหม มาตรการเพอปรบปรง

ประสทธภาพการใชพลงงานของก�าลงการผลตทมอย

เครองจกรและอปกรณ หรอการจดการดานอปสงค

• ลดการปลอยกาซมเทนผานการจดการขยะมลฝอยหรอ

การบ�าบดน�าเสย

• การพฒนา การถายโอน และการสนบสนนเทคโนโลย

และองคความร รวมไปจนถงการสรางศกยภาพทจะชวย

ควบคม ลด หรอปองกนการปลอยกาซเรอนกระจกโดย

มนษย โดยเฉพาะอยางยงในการจดการขยะมลฝอย การ

คมนาคมขนสง พลงงาน เกษตรกรรม และอตสาหกรรม

• ปกปองและเพมประสทธภาพของแหลงดดซบและแหลง

กกเกบกาซเรอนกระจก ผานการจดการปาไมอยางยงยน

การปลกปา และการฟนฟสภาพปาทไดรบผลกระทบจาก

ภยแลงและสภาพเสอมโทรมจากพนทแหงแลง

2.กจกรรมทไมเฉพาะเจาะจง:

นโยบำยสงแวดลอมและ

กำรบรหำรจดกำร

กำรปกปองชวภำค (Biosphere)

ควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ (Biodiversity)

กำรศกษำ/ฝกอบรม

กำรวจยสงแวดลอม

• การปกปองและเพมประสทธภาพของแหลงดดซบและ

แหลงกกเกบ ผานการจดการอนรกษทองทะเลและระบบ

นเวศนทางทะเลและชายฝงอนๆ พนทชมน�า พนทปา

และระบบนเวศนอนๆ อยางยงยน

• การเตรยมบญชรายการปรมาณกาซเรอนกระจก

(Inventories of greenhouse gases) ในระดบประเทศ

ทถกปลอยโดยแหลงก�าเนดและลดลงจากการดดซบ

นโยบายและเครองมอและการวเคราะหดานเศรษฐกจ

ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศรวมถง

แผนงานระดบชาตเพอลดปรมาณกาซเรอนกระจกเพอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การพฒนากฎหมายท

เกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การส�ารวจ

และการประเมนความจ�าเปนดานเทคโนโลยภมอากาศ

การเสรมสรางขดความสามารถของสถาบน

• การศกษา การฝกอบรม และความตระหนกของ

ประชาชนในเรองการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

• การวจยและการตรวจสอบเกยวกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ รวมถงการประเมนผลกระทบและ

ความเสยง

• การวจยและตรวจสอบดานสมทรศาสตรและชน

บรรยากาศ

58

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กำรปรบตวรบกบกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ (Adaptation)

ในกรณของสภาพภมอากาศ การปรบตวรบผลกระทบ

จากภาวะโลกรอน สามารถนยามไดวา เปนการปรบตวเพอ

ลดความเสยงและเพมความยดหยนใหสามารถเปลยนแปลง

ได การปรบตวเกดขนในระดบนานาชาตและสามารถเกดขน

ไดในการเปลยนแปลงลวงหนา (Anticipatory Adaptation)

หรอเปนการตอบสนองตอสงทเปลยนแปลงไป (Reactive

Adaptation) การปรบตวทใชในปจจบนสวนใหญ จะมการสนอง

ตอบกบแนวโนมและความแปรปรวนของสภาพภมอากาศ ยก

ตวอยางเชน พชพนธใหมททนตอแรงดนน�าและน�าทวมใน

ประเทศไทย อยางไรกด มาตรการการปรบตวบางอยางรองรบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทจะเกดขนในอนาคต เชน การ

กอสรางสะพานสงโดยค�านงถงผลกระทบของระดบน�าทะเลท

จะสงขนในอนาคต

ศกยภาพและความเปราะบางในการปรบตวเปนแนวคด

ส�าคญ เพอทจะเขาใจถงการปรบตว ความเปราะบางสามารถเหน

ไดจากบรบทในการปรบตวทเกดขนและความส�าเรจในศกยภาพ

ของการปรบตวทสามารถหรอมแนวโนมทจะตอบสนองตอ

ความแปรปรวนและเปลยนแปลงในสภาพภมอากาศ ในการท

จะลดผลกระทบและสรางโอกาสใหมใหเกดขน สงคมทสามารถ

ตอบสนองตอการเปลยนแปลงไดอยางรวดเรวและประสบความ

ส�าเรจจะนบไดวามศกยภาพในการปรบตวสง การผลกดน

ศกยภาพการปรบตวของสงคมมความแตกตางกน แตอาจนบ

รวมถงโครงสรางอยางกวางๆ เชน กระบวนการทางการเมอง

หรอเศรษฐกจ รวมถงกระบวนการด�าเนนงานในระดบชมชน

เชน การเขาถงการตดสนใจและโครงสรางเครอขายทางสงคม

และความสมพนธภายในชมชน ศกยภาพการปรบตวในระดบ

ทองถนมขอจ�ากดจากกระบวนการขนาดใหญ ยกตวอยางเชน

ศกยภาพในการปรบตวของเกษตรกรไมไดขนอยกบการเขาถง

แหลงทรพยากรภายในชมชน (ทงในเชงกายภาพและเชงสงคม)

ทท�าใหสามารถเพาะปลกไดเจรญงอกงามเพยงอยางเดยว แตยง

รวมถงผลกระทบจากกระบวนการทางเศรษฐกจระดบมหภาค

ทมตอราคาพชผลทางการเกษตรดวย เพศเปนอกหนงปจจยทม

ความส�าคญทจะตดสนวามศกยภาพและความเปราะบางในการ

ปรบตวหรอไม ยกตวอยางเชน ผหญงอาจจะมขอจ�ากดในการเขา

มามสวนรวมในการตดสนใจ หรอมระดบการศกษาทต�ากวา39

39 http://en.wikipedia.org/wiki/Adaptation_to_global_warming

5.2 การจ�าแนกรายจายดานการเปลยนแปลง

สภาวะภมอากาศของประเทศไทย

จากการกระบวนการของงานศกษา CPEIR กอนหนา

การศกษานไดดถงรางแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศโดยส�านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม รวมถงการวเคราะหนโยบายทเกยวของกบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของส�านกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (ดบท 2) โดยไดด�าเนน

การเชงลกเกยวกบการด�าเนนการเกยวกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศในประเทศไทย จากงานชนนจะชวยบงชถงคา

ใชจายดานสภาพอากาศทอยในแตละกระทรวง ทบวง กรมตางๆ

ของรฐบาล

รายจายงบประมาณแผนดนทงหมดถกรวบรวมจาก

เอกสารงบประมาณทเกยวของประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2552,

2553 และ 2554

• พระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2554

• พระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2553

• พระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2552

เมอน�ามาสรางฐานขอมล 3 ป ซงประกอบไปดวย 404

สวนราชการ 1,307 ภารกจ และ 134,341 รายการ แตละภารกจจะ

ถกจ�าแนกวาเปาหมายของรายจายนนๆ มความเกยวของกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศหรอไม โดยขนอยกบมตทง 4 คอ

การลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) การปรบตวรบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptaion) การสรางเสรมขด

ความสามารถ (Capacity building) และการถายโอนเทคโนโลย

การวเคราะหนพบวามกจกรรมทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศใน 137 สวนรชการ 195 ภารกจ และ 26,774

รายการ

จากกจกรรมยอยทงหมด รายการใชจายทงหมดจะถกจด

อนดบตามเกณฑการจ�าแนกโดย CPEIR (ตารางท 12) ความ

ความสมพนธทมตอสภาพภมอากาศ การประเมนในแตละ

รายการ จะถกใหสดสวนการใชจายโดยพจารณาจากความ

สมพนธตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบรอยละ

0-100 ขนอย กบเอกสารงบประมาณและการตดสนโดยผ

เชยวชาญ ดงนน กจกรรมทงหมดจะถกจดกลมไดเปน 4 กลม

ในตารางท 6 โดยการวเคราะหจะอยบนการจดกลมน

59

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท12:การจ�าแนกกจกรรมทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมกาศโดยCPeir

ความสมพนธ หลกการและเหตผล

มาก มเปาหมายทชดเจนวาผลทเกดขนจะชวยปรบปรงการปรบตวทเปราะบางดานสภาพภมอากาศ หรอน�าไป

สการลดการปลอยกาซเรอนกระจก การถายโนเทคโนโลย และ/หรอ การเสรมสรางขดความสามารถทเกยวของ

(น�าหนกใน

มตภมอากาศ

มากกวา

รอยละ 75)

ตวอยาง

· การลดการปลอยกาซเรอนกระจกทางพลงงาน (เชน พลงงานทดแทน การเพมประสทธภาพการใช

พลงงาน)

· การอนรกษพนทคมครองและกจกรรมอนทชวยเพมพนทปาไม

· การจดหาเทคโนโลยทไมใชพลงงานฟอซซล เชน เชอเพลงชวภาพรนทสองและสาม

· การเปลยนแปลงโครงสรางราคาพลงงานฟอซซล

· การจดการทรพยากรน�าเพอตอสกบความแปรปรวนทเพมขนในภาวะฝนแลงและน�าทวม

· การวางแผนทจะน�า “เศรษฐกจยงยนและคารบอนต�า” (Sufficient and low-carbon economy) ไปสภาค

เกษตรเพอรกษาความมนคงทางดานอาหาร (และมความสมดลกบการปลกพชพลงงาน)

· การลดความเสยงจากภยพบตและศกยภาพในการจดการกบภยพบต

· คาใชจายเพมเตมในการเปลยนแปลงโครงการเพอปรบปรงความยดหยนตอสภาพอากาศ (เชน รายจายเพม

เตมในโครงสรางพนฐานทรองรบการเปลยนแปลงสภาพอากาศนอกเหนอจากการซอมบ�ารงหรอฟนฟ

ตามปกต)

· กจกรรมใดๆทตอบสนองตอภาวะภยแลง ไตฝน หรอน�าทวม เนองจากจะชวยเพมประสทธภาพส�าหรบ

เหตการณรายแรงทจ�าเกดขนในอนาคต

· การเคลอนยายหมบานเพอปองกนภยจากไตฝนและระดบน�าทะเลทสงขน

· การดแลสขภาพจากโรคทเกดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

· การเสรมสรางขดความสามารถเชงสถาบนใหสามารถวางแผนและจดการการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ รวมถงระบบเตอนภยและระวงภยลวงหนา

· การสรางความตระหนกถงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โครงสรางพนฐานดานขอมลและองคความร

การฝกอบรมขาราชการ เครอขายสงคม

· การด�าเนนการภายใตเงอนไขของกองทนเพอสภาพอากาศระดบนานาชาต (เชน GEF และ CTF)

60

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ปานกลาง วตถประสงครองมความเกยวของกบการสรางความยดหยนตอสภาพอากาศ หรอน�าไปสการลดปรมาณ

กาซเรอนกระจก หรอโครงการทผสมผสานหลายกจกรรมซงจ�าแนกออกมาชดเจนไดยากแตอยางนอยมการ

สนบสนนการสงเสรมความยดหยนตอสภาพอากาศหรอการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

(น�าหนกในมต

ภมอากาศ

รอยละ 50 ถง

รอยละ 74)

ตวอยาง

· ปาไมและวนเกษตรทเดมมเปาหมายเพอเศรษฐกจหรอการอนรกษ เนองจากมผลกระทบชวยลดปรมาณ

กาซเรอนกระจกได

· การกกเกบน�า ประสทธภาพการใชน�า และการชลประทาน ซงเดมมเปาหมายเพอปรบปรงชวตความเปน

อย เนองจากชวยปองกนภาวะภยแลงได

· ความหลากหลายทางชวภาพและการอนรกษ ทไมไดมเปาหมายเพอเพมความยดหยนของระบบนเวศนตอ

การเปลยนแปลงสภาพอากาศ (หรอการลดการปลอยกาซเรอนกระจก) อยางชดแจง

· การทองเทยวเชงนเวศน เนองจากชวยกระตนชมชนใหตระหนกถงคณคาของระบบนเวศนและสราง

ความตระหนกถงผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

· โครงการปกปองสงคมและการด�ารงชวต โดยมเปาหมายทการลดความยากจน แตชวยสรางความมนคง

ดานทอยอาศยอนชวยลดความเปราะบางในการปรบตวลง

· การด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกโดยการเพมปรมาณของพลงงานทไมใชเชอเพลงฟอซซล

จากพลงงานชวมวล กาซชวภาพ พลงงานจากขยะ พลงงานแสงอาทตย เปนตน

· การปรบโครงสรางเทคโนโลยการผลตในอตสาหกรรม การกอสราง และการคมนาคมขนสง โดยมงเนน

ไปทการลดปรมาณคารบอน หรอโดยการลงทนเพอสงแวดลอมทน�าโดยการจดซอจดจางโดยรฐบาลและ

โดยมาตรการทางการเงนและการคลง

นอย กจกรรมทแสดงใหเหนวาอาจมประโยชนทางออมตอการลดการปลอยกาซเรอนกระจกหรอการปรบตว

(น�าหนกในมต

ภมอากาศ

รอยละ 25 ถง

รอยละ 49)

ตวอยาง

· คณภาพน�า ในกรณทการปรบปรงคณภาพน�าไมไดมจดมงหมายเพอลดปญหาจากเหตการณฝนตกหนกซง

จะถอวามความสมพนธมาก

· การด�ารงชวตทวไป โดยมจดมงหมายเพอลดความยากจน แตชวยสรางทอยอาศยและชวยลดความ

เปราะบางในสวนทมความเปราะบางตอสภาพอากาศต�า

· ศกยภาพการวางแผนทวไป ไมวาจะเปนระดบประเทศหรอระดบทองถน ในกรณทไมมความเชอมโยง

อยางชดแจงวามความเชอมโยงกบสภาพภมอากาศซงจะถอวามความสมพนธมาก

เลกนอย กจกรรมทมความเชอมโยงทางออมและทางทฤษฎตอความยดหยนตอสภาพอากาศเทานน และในบาง

กรณอาจน�าไปสการปลอยกาซคารบอนเพมขน

(น�าหนกใน

มตภมอากาศ

นอยกวา

รอยละ 25)

ตวอยาง

· โครงการระยะสน (รวมถงการชวยเหลอดานมนษยธรรม)

· การลงทนฟนฟใดๆ (แยกจากองคประกอบสภาพภมอากาศทมความเกยวของสง) เชน การกอสราง

ทางหลวง (ทอาจคาดวาจะเปนการเพมการปลอยกาซคารบอน)

· การอดหนนการปลกยางพารา ซงจะน�าไปสการรกล�าพนทปาคมครอง

· การศกษาและสาธารณสขทไมไดมองคประกอบดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศอยางชดเจน

61

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ความสมพนธไดถกนยามวาเปนความสมพนธตอ (1) การ

พฒนาความยดหยนตอสภาพอากาศ (ส�าหรบการปรบตว) หรอ

(2) การลดการปลอยกาซเรอนกระจก มหลายกจกรรมทเปน

ความสมพนธทงแบบ (1) และแบบ (2) อยในงบประมาณเพอ

การพฒนาประเทศ ซงถกเรยกวา “การขาดดลเพอการพฒนา”

(Burton, 2004) จงท�าใหการจดสรรรายจายเปนเรองยากมากใน

ทางปฏบต และเปนสงททาทายในกระบวนการของ CPEIR เปน

ทยอมรบกนอยางแพรหลายในงานวจยดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศวาการพฒนาอยางตอเนอง อาจเปนการปองกน

ทดทสดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Narain et al.,

2011; Schelling, 1992). การพฒนาท�าใหทรพยากรมมากขน

ส�าหรบการลดความเสยงและฟนฟจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ การปรบตวกเปนสงส�าคญส�าหรบการพฒนาเชน

เดยวกน

ดวยเหตผลเหลาน กญแจส�าคญในการพฒนาแนวทาง

ใหมความนาเชอถออยบนการตดสนใจของผทรงคณวฒและ

ฉนทามต จงเปนหวใจส�าคญในการวเคราะหสวนถดไป (โดย

ตระหนกถงขอจ�ากดของความแมนย�าในรายละเอยดของ

กระบวนการในปจจบน)

62

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

6 การวเคราะหงบประมาณ

แผนดน6.1 ภาพรวมของงบประมาณรฐบาล

ปงบประมาณพ.ศ.2552-2554

การวเคราะหโดย CPEIR ครอบคลมงบประมาณ 3 ป ตงแต

ปงบประมาณ พ.ศ. 2552-2554 ซงอยในชวงความผนผวนของ

รายจายภาครฐอนเกดจากการถดถอยทางเศรษฐกจตางประเทศ

ในสวนนจะแสดงใหเหนถงแนวโนมของงบประมาณรฐบาลใน

ภาพรวม ดงแสดงในแผนภาพท 7:

แผนภาพท7:ภาพรวมของงบประมาณรฐบาลปงบประมาณ

พ.ศ.2552-2554

จะเหนได ว า งบประมาณในภาพรวมลดลงในป

งบประมาณ พ.ศ. 2553 กอนทจะกลบเพมขนมาในปงบประมาณ

พ.ศ. 2554 งบประมาณนรวมทกองคประกอบทไดแสดง

ใน แผนภาพท 4: รายจายงบประมาณ จ�าแนกตามหนวยงาน

(ลานบาท)

รฐบาลเปนหนวยทางเศรษฐกจทมความส�าคญ โดยในชวง

ปทท�าการวเคราะห รฐบาลมงบประมาณเฉลยรอยละ 19 ตอ

GDP ดงแสดงไดในตารางท 13 ดงน

ตารางท13:งบประมาณแผนดนเทยบกบgdP

(ลานบาท) 2552 2553 2554

งบประมาณแผนดน 1,951,700 1,700,000 2,169,967

gdP 9,041,551 10,104,821 10,539,446

%ตอgdP 21.6% 16.8% 20.6%

สาเหตทงบประมาณป พ.ศ. 2553 ลดลงสบเนองมาจาก

การลดลงของรายไดจดเกบภาษ โดยในป พ.ศ. 2553 เศรษฐกจ

ไทยคาดวาจะขยายตวทรอยละ 2-3 จากการฟนตวในภาคอปสงค

ในประเทศและการสงออก อยางไรกด รายรบรอยละ 40 ของ

รฐบาลมาจากภาษทางตรงและในป พ.ศ. 2552 เศรษฐกจไทย

ชะลอตวลงประมาณรอยละ -3 ถง -3.5 เปนผลใหการบรโภค

ภายในประเทศลดลง ประกอบกบการชะลอตวเศรษฐกจโลกซง

รนแรงกวาทไดคาดการณไวในชวงตนป จงน�าไปสการหดตว

ของการสงออกและน�าเขาในป พ.ศ. 2553 ขณะทการบรโภค

ในภาคเอกชนเองจะเปนตองใชเวลาในการฟนตวอนเนองมา

จากการลดลงของรายไดครวเรอนอนเปนผลมาจากราคาสนคา

เกษตรทลดลงในตลาดโลก และความไมแนนอนในการจางงาน

นอกจากน การกยมเงนในประเทศไมไดเพมมากขนในชวงเวลา

น (ดงไดแสดงในตารางท 9)

6.2 งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

ภำพรวม

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศตามทไดอธบายไวในบทกอน

หนา พบวามงบประมาณสวนนประมาณรอยละ 0.5 ตอ GDP

และรอยละ 2.7 เมอเทยบกบงบประมาณแผนดน ดงแสดงใน

ตารางท 14 ดงน

งบประมาณแผนดน

63

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท14:งบประมาณเพอสภาพภมอากาศเทยบรอยละตองบประมาณแผนดนและgdPในชวงปพ.ศ.2552-2554

(ลานบาท) 2552 2553 2554 เฉลย

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 53,414 44,855 59,065 52,445

งบประมาณแผนดน 1,951,700 1,700,000 2,169,968 1,940,556

gdP 9,041,551 10,104,821 10,539,446 9,895,273

%ตองบประมาณแผนดน 2.7% 2.6% 2.7% 2.7%

%ตอgdP 0.6% 0.4% 0.6% 0.5%

เปนทนาสนใจวา ภาพรวมของงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศมรปแบบทคลายคลงกบงบประมาณแผนดนในภาพ

รวม ดงแสดงในแผนภาพท 8

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศอยทระดบเฉลยประมาณ

รอยละ 2.7 เมอเทยบกบงบประมาณแผนดนในชวงป พ.ศ. 2552-

2554 ดงทไดแสดงเปรยบเทยบไวในตารางท 15 ดงน

แผนภาพท8:งบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงปพ.ศ.

2552-2554

ตารางท15:งบประมาณเพอสภาพภมอากาศเทยบกบงบประมาณแผนดนในชวงปพ.ศ.2552-2554

ปงบประมาณงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศงบประมาณแผนดน คดเปนรอยละ

2552 53,413,790,640 1,951,700,000,000 2.7%

2553 44,855,277,320 1,700,000,000,000 2.6%

2554 59,065,004,881 2,169,968,000,000 2.7%

เฉลย 2.7%

%การเปลยนแปลง(+/-)

2552

2553 -16% -13%

2554 +32% +28%

2554 เทยบ 2552 +11% +11%

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

64

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท 15 แสดงใหเหนวา งบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศลดลงอยางมากในป พ.ศ. 2553 กอนทจะกลบมาเพม

อยางรวดเรวในป พ.ศ. 2554 เมอเทยบกบงบประมาณแผนดน

การวเคราะหทางเศรษฐกจของงบประมาณดานสงแวดลอม

ไดแสดงไวในตารางท 21: งบประมาณสงแวดลอมจ�าแนกตาม

ลกษณะเศรษฐกจ

กำรวเครำะหควำมออนไหวของกระทรวงหลกและงบประมำณ

เพอสภำพภมอำกำศ

ตารางท 16 ไดแสดงใหเหนถงรายละเอยดของงบประมาณ

เพอสภาพภมอากาศจ�าแนกรายกระทรวง

พบวา มกระทรวงทส�าคญ 2 กระทรวงทส�าคญตอการ

จดสรรงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ คอ กระทรวงเกษตร

และสหกรณ และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

โดยทงสองกระทรวงนมงบประมาณรอยละ 3.7 และ 1.2 เมอ

เทยบกบงบประมาณแผนดนตามล�าดบ และกระทรวงทงสอง

นมงบประมาณเพอสภาพภมอากาศรอยละ 54.9 และ 28.5 เมอ

เทยบกบงบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงเวลาเดยวกน

ตารางท16:งบประมาณเพอสภาพภมอากาศโดยรวมจ�าแนกตามกระทรวง(รวมในชวงปพ.ศ.2552-2554)

กระทรวง รวม3ป %

กระทรวงเกษตรและสหกรณ 86,350,636,260 54.9%

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 44,872,780,510 28.5%

กระทรวงศกษาธการ 9,235,981,476 5.9%

กระทรวงมหาดไทย 5,066,865,305 3.2%

กระทรวงพลงงาน 4,541,689,990 2.9%

กระทรวงคมนาคม 2,730,543,400 1.7%

กระทรวงการคลง 1,790,138,000 1.1%

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย 977,060,105 0.6%

กระทรวงอตสาหกรรม 765,838,880 0.5%

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร 625,092,390 0.4%

ส�านกนายกรฐมนตร 232,859,075 0.1%

กระทรวงกลาโหม 96,173,100 0.1%

สภากาชาดไทย 32,908,320 0.0%

จงหวดและกลมจงหวด 15,500,000 0.0%

รวมงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 157,334,066,811 100.0%

งบประมาณทงหมด 5,821,668,000,000

งบประมาณเพอสภาพอากาศเทยบกบงบประมาณแผนดน 2.7%

65

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

จากภาพรวมของงบประมาณแผนดนทลดลงรอยละ

13 ในป พ.ศ. 2553 และเพมขนรอยละ 28 ในป พ.ศ. 2554 (ตาราง

ท 15) งบประมาณของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ลดลงใน

ขนาดทมากกวาการลดลงของรฐบาลโดยเฉลย และเพมขน

ในขนาดทมากกวาในป พ.ศ. 2554 สะทอนใหเหนถงการจด

ล�าดบความส�าคญของนโยบาย แตเปนอกครงทความยดหยน

และความเปราะบางของโครงสรางคาใชจายในการตดสนใจ

ลดงบประมาณทไมควรลด เปนทนาสงเกตวา งบประมาณ

เพอสภาพภมอากาศในกระทรวงมความผนผวนมากทงสอง

ป (ในทศทางเดยวกน) สถานการณน คลายกบทเกดขนใน

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเชนเดยวกน โดย

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศลดลงและเพมขนในป พ.ศ.

2553 และ 2554 โดยมขนาดมากกวาภาพรวมของงบประมาณ

ของกระทรวง ขอมลทเกยวของแสดงอยในตารางท 17 ดงน

ตารางท17:กระทรวงหลกและการวเคราะหความออนไหวของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

ภาพรวมงบประมาณของกระทรวงหลก 2552 2553 2554

%ตองบประมาณ

แผนดน

กระทรวงเกษตรและสหกรณ 72,902,070,300 57,982,444,000 78,701,563,900 3.6%

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 22,714,674,300 21,267,047,200 24,321,126,400 1.2%

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศของ

กระทรวงหลก 2552 2553 2554

%ตองบประมาณ

เพอสภาพภมอากาศ

กระทรวงเกษตรและสหกรณ 30,036,301,330 22,854,698,800 33,459,636,130 54.9%

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 15,970,333,525 13,474,312,640 15,428,134,345 28.5%

การเปลยนแปลงในงบประมาณของ

กระทรวง 2552 2553 2554

กระทรวงเกษตรและสหกรณ -20% +36%

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม -6% +14%

ภาพรวมของรฐบาล -13% +22%

การเปลยนแปลงในงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศ 2552 2553 2554

กระทรวงเกษตรและสหกรณ -24% +46%

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม -16% +15%

ภาพรวมของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ -16% +32%

66

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โดยทวไปแลว งบประมาณของแตละกระทรวงแสดง

เหนถงแนวโนมวาไปในทศทางเดยวกบงบประมาณแผนดน

แตมสดสวนทแตกตางกน ในกรณของกระทรวงเกษตรและ

สหกรณ ความผนผวนทเกดขนการจดสรรงบประมาณและ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศมมากกวารฐบาลในภาพรวม

ขณะทกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความ

ผนผวนนอยกวางบประมาณของรฐบาลในภาพรวม ท�าใหร

วางบประมาณทเกยวของกบสภาพภมอากาศบางอยาง ไมได

ถกตดลดลงตามภาพรวม ซงมแนวโนมทจะชใหเหนวา การ

เปลยนแปลงและความออนไหวตอการเปลยนแปลงมความ

เกยวของกบโครงสรางรายจายมากกวาการจดล�าดบความ

ส�าคญของนโยบาย จากการวเคราะห จะพบวางบประมาณ

เพอสภาพภมอากาศไดรบผลกระทบจากปจจยทแตกตางกนไป

ตามกระทรวง ซงสะทอนใหเหนถงองคประกอบทส�าคญของ

กจกรรมดานภมอากาศของรฐบาล จากขอมล สามารถแสดง

เปนกราฟไดดงน

6.3 การวเคราะหดานการบรหารของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

ระดบกระทรวง

มกระทรวง 14 กระทรวงมโครงการทมองคประกอบท

เกยวของกบสภาพภมอากาศในชวงทไดท�าการศกษา การจดสรร

งบประมาณแตละปแกกระทรวง/หนวยงาน แสดงอยในตารางท

18

กระทรวงเกษตรและสหกรณการเกษตร

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

กระทรวงเกษตรและสหกรณการเกษตร

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

งบประมาณแผนดน

67

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท18:งบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนกตามกระทรวงในชวงปพ.ศ.2552-2554

กระทรวง 2552 2553 2554 รวม3ป

%ตองบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศ

กระทรวงเกษตรและสหกรณ 30,036,301,330 22,854,698,800 33,459,636,130 86,350,636,260 54.9%

กระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม 15,970,333,525 13,474,312,640 15,428,134,345 44,872,780,510 28.5%

กระทรวงศกษาธการ 1,755,145,916 3,401,041,520 4,079,794,040 9,235,981,476 5.9%

กระทรวงมหาดไทย 754,266,415 1,880,335,530 2,432,263,360 5,066,865,305 3.2%

กระทรวงพลงงาน 1,661,542,320 1,419,248,040 1,460,899,630 4,541,689,990 2.9%

กระทรวงคมนาคม 1,487,200,000 585,000,000 658,343,400 2,730,543,400 1.7%

กระทรวงการคลง 984,282,400 403,075,600 402,780,000 1,790,138,000 1.1%

กระทรวงวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย 251,374,480 272,178,040 453,507,585 977,060,105 0.6%

กระทรวงอตสาหกรรม 69,917,000 301,500,160 394,421,720 765,838,880 0.5%

กระทรวงเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร 239,116,470 188,109,390 197,866,530 625,092,390 0.4%

ส�านกนายกรฐมนตร 98,372,545 65,128,275 69,358,255 232,859,075 0.1%

กระทรวงกลาโหม 79,608,000 16,565,100 96,173,100 0.1%

สภากาชาดไทย 10,828,230 10,647,315 11,432,775 32,908,320 0.0%

จงหวดและกลมจงหวด 15,500,000 15,500,000 0.0%

รวมงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศ 53,413,788,631 44,855,275,310 59,065,002,870 157,334,066,811 100.0%

ดงทไดกลาวไวกอนหนา กระทรวงหลกทเกยวของ

กบกจกรรมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของรฐบาล คอ

กระทรวงเกษตรและสหกรณและกระทรวงทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม ทงสองกระทรวงไดรบการจดสรรงบประมาณ

เพอสภาพภมอากาศในชวง 3 ปทไดท�าการศกษา รวมรอยละ

83.4 ของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ ดงแสดงในแผนภาพ

ท 9:

68

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท9:สดสวนของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศของกระทรวงหลกในปพ.ศ.2552-2554

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กระทรวงศกษาธการ

กระทรวงมหาดไทย

กระทรวงพลงงาน

กระทรวงคมนาคม

กระทรวงการคลง

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

กระทรวงอตสาหกรรม

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

ส�านกนายกรฐมนตร

กระทรวงกลาโหม

สภากาชาดไทย

จงหวดและกลมจงหวด

กระทรวงเกษตรและสหกรณกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

กำรวเครำะหระดบกรม/สวนรำชกำร

ม 137 กรมและสวนราชการจากทงหมด 404 หนวย

งานในรฐบาลทได รบการจดสรรงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศในชวง 3 ป ตงแตป พ.ศ. 2552 ถง 2554 ซงเปนจ�านวน

ทมาก แสดงใหเหนถงความทาทายในการด�าเนนงานและการ

ประสานนโยบาย รวมถงความจ�าเปนในการเปนผน�าทางสถาบน

และนโยบาย อยางไรกด มลคาของงบประมาณกระจกตวอย

ภายใตกรอบการด�าเนนงานจ�านวนนอยเพยง 2 หนวยงาน คอ

ตารางท19:งบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนกตามหนวยงานในชวงปพ.ศ.2552-2554

หนวยงาน กระทรวง 2552 2553 2554 รวม %

กรมชลประทาน กระทรวงเกษตร

และสหกรณ

21,422,923,160 14,169,838,995 23,915,074,145 59,507,836,300 37.8%

กรมอทยานแหงชาต

สตวปาและพนธพช

กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

7,118,733,715 4,637,998,755 5,113,695,185 16,870,427,655 10.7%

กรมทรพยากรน�า กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

2,994,444,165 4,044,970,525 4,778,136,465 11,817,551,155 7.5%

กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตร

และสหกรณ

3,119,286,010 2,967,637,705 3,118,778,850 9,205,702,565 5.9%

กรมชลประทาน และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

ซงรวมแลวไดรบงบประมาณเกอบครงหนงของชวงเวลา

ทท�าการศกษา (รอยละ 48.5) ขณะท 10 อนดบแรกของหนวยงาน

ทไดรบงบประมาณสงสดกระจายไปยงความรบผดชอบใน

หนวยงานอนๆ ซงรวมไดรบงบประมาณรอยละ 77 ของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงเวลาเดยวกน รายละเอยด

แสดงไวในตารางท 19 ดงน

69

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

หนวยงาน กระทรวง 2552 2553 2554 รวม %

กรมปาไม กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

2,250,190,850 1,970,215,975 2,138,368,765 6,358,775,590 4.0%

กรมปศสตว กระทรวงเกษตร

และสหกรณ

1,882,072,880 1,717,048,680 1,881,668,680 5,480,790,240 3.5%

กรมโยธาธการและ

ผงเมอง

กระทรวงมหาดไทย 235,551,605 1,376,129,615 1,845,602,165 3,457,283,385 2.2%

กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตร

และสหกรณ

1,128,901,200 1,021,397,985 1,076,356,425 3,226,655,610 2.1%

กรมพฒนาพลงงาน

ทดแทนและอนรกษ

พลงงาน

กระทรวงพลงงาน 1,118,605,800 830,818,800 896,979,300 2,846,403,900 1.8%

การรถไฟฟา

ขนสงมวลชนแหง

ประเทศไทย

กระทรวงคมนาคม 1,487,200,000 585,000,000 658,343,400 2,730,543,400 1.7%

รวม10หนวยงาน 42,757,911,394 33,321,059,045 45,423,005,391 121,501,969,800 77.2%

127หนวยงานอนๆ 10,655,879,246 11,534,218,275 13,641,999,490 35,832,097,011 22.8%

รวมงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศ

53,413,790,640 44,855,277,320 59,065,004,881 157,334,066,811 100 %

ขอมลดงกลาวสามารถแสดงเปนกราฟไดในแผนภาพท 10

แผนภาพท10:สดสวนของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศรายหนวยงานในชวงปพ.ศ.2552-2554

กรมชลประทาน

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

กรมทรพยากรน�า

กรมพฒนาทดน

กรมปาไม

กรมปศสตว

กรมโยธาธการและผงเมอง

กรมวชาการเกษตร

กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

การรถไฟฟาขนสงมวลชนแหงประเทศไทย

127 หนวยงานอน (23%)

70

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

6.4 การวเคราะหภารกจของงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศ

ในบญชของรฐบาล แตละรายการจายงบประมาณจะระบ

ถงวตถประสงคหรอเปาหมายเปนสวนหนงของการจ�าแนก

งบประมาณ งบประมาณ 195 รหสภารกจจากทงหมด 1,307

(รอยละ 15) ระบไดวาเปนงบประมาณเพอสภาพภมอากศในชวง

3 ป ตงแตป พ.ศ. 2552-2554 มลคาของภารกจกระจกตวอยภาย

ใตกรอบการด�าเนนงานจ�านวนนอยเพยง 2 ภารกจ (ทกภาคสวน

ไดรบน�าอยางทวถงและเปนธรรม และปรมาณน�าเกบกกและ

พนทชลประทานเพมขน) รวมแลวมงบประมาณมากกวา 1 ใน

3 ของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงเวลาทท�าการศกษา

(รอยละ 35.0) งบประมาณ 10 ล�าดบแรกมมลคารวมรอยละ 63

ของการจดสรรงบประมาณในชวงเวลาเดยวกน

ตารางท20:การวเคราะหภารกจของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงปพ.ศ.2552-2554

ภารกจ 2552 2553 2554 รวม %

1. ทกภาคสวนไดรบน�าอยางทวถง

และเปนธรรม

9,527,074,700 6,666,803,130 11,641,940,050 27,835,817,880 17.7%

2. ปรมาณน�าเกบกกและพนท

ชลประทานเพมขน

9,791,774,395 6,811,913,615 10,578,023,950 27,181,711,960 17.3%

3. พนทปาอนรกษไดรบการ

บรหารจดการอยางมประสทธภาพ

4,381,756,080 4,847,735,360 9,229,491,440 5.9%

4. ทรพยากรทดนและน�ามความ

อดมสมบรณ เพมผลผลต และใช

ประโยชนอยางยงยน

3,005,652,360 2,816,819,505 2,959,195,270 8,781,667,135 5.6%

5. อนรกษ พฒนา และฟนฟ

แหลงน�า เพอจดหาน�าตนทนและ

เพมประสทธภาพการกระจายน�า

- 3,794,819,985 4,391,796,660 8,186,616,645 5.2%

6. ทรพยากรปาไมในพนทปา

อนรกษ ไดรบการปกปองดแลและ

ฟนฟใหมความอดมสมบรณเพอ

ใชประโยชนอยางสมดลและยงยน

6,692,938,250 - - 6,692,938,250 4.3%

7. รกษาฐานทรพยากรปาไมและ

จดการทดนปาไมเพอใชประโยชน

อยางเหมาะสม พรอมทงพฒนา

ระบบการใหบรการดานปาไมท

ตอบสนองตอความตองการของ

ประชาชน

- 1,964,434,225 2,124,064,345 4,088,498,570 2.6%

8. สตวมสขภาพดแขงแรง 1,018,145,680 966,312,160 994,664,880 2,979,122,720 1.9%

9. เพอใหมการใชพลงงานทดแทน 922,294,900 682,480,800 724,649,800 2,329,425,500 1.5%

71

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภารกจ 2552 2553 2554 รวม %

10. เมองและชมชนมการวาง

ผงเมอง การพฒนาเมอง และการ

ก�ากบดแลอาคาร ดวยการก�าหนด

สนบสนน และก�ากบใหงานดาน

การผงเมอง ดานอาคาร และดาน

ชางมมาตรฐานทางวชาการ เพอ

ใหความนาอยและปลอดภย

- 1,086,443,540 1,223,337,830 2,309,781,370 1.5%

รวม10ภารกจ 30,957,880,285 29,171,783,040 39,485,408,145 99,615,071,470 63.3%

185ภารกจอนๆ 22,455,908,346 15,683,492,270 19,579,594,725 57,718,995,341 36.7%

รวมงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศ

53,413,788,631 44,855,275,310 59,065,002,870 157,334,066,811 100.0%

แผนภาพท11:การวเคราะหภารกจของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

เมอพจารณาจากขอมลงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

ของประเทศ สวนใหญมงไปทประเดนน�า ส�าหรบประเทศไทย

น�ามความส�าคญตอการใชชวตของคนไทย โดยเฉพาะอยางยง

คนไทยมากกวาครงหนงท�างานอยในภาคเกษตรกรรม

72

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

6.5 การวเคราะหดานเศรษฐกจของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

ในบญชรฐบาล แตละรายการงบประมาณถกจดสรรใน

มตเศรษฐกจอนเปนสวนหนงในการจดหมวดหมงบประมาณ

ซงแสดงใหเหนถงลกษณะของการใชจาย เชน ตนทนบคลากร

วสดอปกรณ รายจายการโอน การลงทน เปนตน งบประมาณ

เพอสภาพภมอากาศถกจ�าแนกออกเปน 8 ลกษณะกจกรรมทาง

เศรษฐกจ โดยรายจายทดนและสงกอสราง และรายจายบคลากร

รวมกนไดประมาณ 2 ใน 3 ของงบประมาณรวมในชวง 3 ป

ดงทแสดงในตารางท 21

ตารางท21:งบประมาณสงแวดลอมจ�าแนกตามลกษณะเศรษฐกจ

การจ�าแนกทางเศรษฐกจ 2552 2553 2554 รวม %

รายจายทดนและสงกอสราง 25,468,707,740 17,248,529,211 28,702,403,624 71,319,640,575 45.4%

รายจายบคลากร 13,692,306,175 15,144,020,833 14,925,492,230 43,761,819,238 27.8%

รายจายใชสอย 4,496,034,635 3,921,300,785 4,308,220,062 12,725,555,482 8.1%

เงนอดหนน 1,575,145,255 2,818,335,295 3,754,217,750 8,147,698,300 5.2%

รายจายวสด 2,478,384,665 2,323,741,040 2,650,372,740 7,452,498,445 4.7%

รายจายครภณฑ 1,311,370,301 750,137,735 1,538,250,354 3,599,758,390 2.3%

รายจายสาธารณปโภค 571,417,820 638,525,775 688,230,955 1,898,174,550 1.2%

รายจายอน 3,820,422,040 2,010,684,635 2,497,815,155 8,328,921,830 5.3%

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 53,413,788,631 44,855,275,310 59,065,002,870 157,334,066,811

สองคอ รายจายเงนเดอนและบคลากร เปนทนาสงเกตวาการ

จดสรรเงนทนทลดลงในป พ.ศ. 2553 นน งบประมาณสวน

แรกลดลงมากกวางบประมาณสวนถดมา เมอเปรยบเทยบแลว

จากมมมองพฤตกรรม เปนเรองงายทจะลดหรอเลอนรายจาย

ลงทนมากกวาทจะลดรายจายเงนเดอนประจ�า สงนเกดขนใน

ป พ.ศ. 2553 และอาจอธบายไดวาท�าไมงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศถงลดลงอยางเหนไดชด เปนทนาสงสยวาการลดลง

นอาจเปนผลมาจากการด�าเนนนโยบาย อยางไรกด ความชดเจน

นชวา งบประมาณทลดลงสบเนองมาจากการจดเกบภาษทลด

ลง ในทางปฏบตจงตองเลอนหรอลดรายจายลง ทงน กจกรรม

ดานภมอากาศทเนนหนกไปทการลงทนยงคงมความเปราะบาง

ตอการตดสนใจดานการเงน แผนภาพท 12 แสดงใหเหนถง

การลดลงของการลงทนในงบประมาณเพอสภาพภมอากาศใน

ป พ.ศ. 2553

งบประมาณทดนและสงกอสรางไดรบการจดสรรสง

ทสดรอยละ 45.4 แสดงถงองคประกอบดานสนทรพยทนใน

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ องคประกอบสงสดล�าดบท

73

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท12:การวเคราะหดานเศรษฐกจของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงปพ.ศ.2552-2554

6.6 mitigation,adaPtation,

teChnologytranSFer,

CaPaCityBuilding

กำรลดกำรปลอยกำซเรอนกระจก (Mitigation) และกำรปรบ

ตว (Adaptation)

รายจายงบประมาณถกจ�าแนกเปน 4 กลมตามงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศ การวเคราะหนอยบนขอมลในชวง 3 ป โดย

อาศยกระบวนการทก�าหนดไวในบทท 5 ซงแสดงผลไดตาม

แผนภาพท 13

แผนภาพท13:งบประมาณเพอสภาพภมอากาศรวมในชวงป

พ.ศ.2552-2554จ�าแนกตามประเภท

จะเหนไดวาประมาณ 2 ใน 3 ของงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศถกจดสรรใหแกการปรบตว (Adaptation) และอก 1

ใน 5 ส�าหรบการลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation)

เปนขอสงเกตวา การวเคราะหแนวโนมระยะสนเพยง 3 ป ท

งบประมาณเพอการปรบตวมลกษณะลดลงและเพมขนเชนเดยว

กบงบประมาณแผนดนในภาพรวม และเพมขนหากเทยบเฉพาะ

ป พ.ศ. 2552 และป พ.ศ. 2554 เปนทนาสนใจวา งบประมาณเพอ

การลดการปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) ลดลงในป พ.ศ.

2553 และไมไดกลบเพมขนมาในระดบเดมเมอป พ.ศ. 2552 โดย

ยงคงระดบเดมในชวงป พ.ศ. 2553 และป พ.ศ. 2554 อยางไร

กด งบประมาณการเสรมสรางขดความสามารถ (Capacity

Building) แสดงใหเหนวามการเพมขนอยางตอเนองในแตละป

แสดงไดในแผนภาพท 14

74

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท14:การวเคราะหงบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงปพ.ศ.2552-2554

ขอมลทใชในแผนภาพท 13 และแผนภาพท 14 แสดงไดในตารางท 22

ตารางท22:การจ�าแนกงบประมาณเพอสภาพภมอากาศตามประเภทในชวงปพ.ศ.2552-2554

ประเภท 2552 2553 2554 รวม %

Adaptation 37,605,709,730 28,894,258,340 40,984,801,200 107,484,769,270 68.3%

Mitigation 12,274,759,115 9,822,862,220 10,311,770,650 32,409,391,985 20.6%

Capacity Building 2,551,272,946 5,281,642,450 6,836,023,090 14,668,938,486 9.3%

Technology 982,046,840 856,512,300 932,407,930 2,770,967,070 1.8%

รวม 53,413,788,631 44,855,275,310 59,065,002,870 157,334,066,811 100.0%

หมายเหต Adaptation: การปรบตวรบกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ

Mitigation: การลดการปลอยกาซเรอนกระจก

Capacity Building: การเสรมสรางขดความสามารถ

Tehnology: เทคโนโลย

กำรเสรมสรำงขดควำมสำมำรถ (Capacity Building)

เปนขอสงเกตในกาวเคราะหกจกรรมและการบรหาร ซง

กจกรรมการเสรมสรางขดความสามารถเพมขนตลอดในชวง

3 ป ในเบองตน และเปนทปรากฎวาถกขบเคลอนโดยกจกรรม

ในกระทรวงศกษาธการเปนจ�านวนมาก ซงเปนการเพมขนใน

รายการทเกยวของกบภมอากาศในชวงปทผานมา แสดงไดใน

ตารางท 23 ดงน

75

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท23:รายการงบประมาณเพอสภาพภมอากาศในชวงปพ.ศ.2552-2554

รายการงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ 2552 2553 2554 จ�านวนรายการรวม

กระทรวงศกษาธการ 3,099 2,520 4,077 9,696

กระทรวงเกษตรและสหกรณ 2,223 1,794 2,749 6,766

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม 1,970 1,386 1,868 5,224

กระทรวงพลงงาน 896 744 783 2,423

กระทรวงมหาดไทย 245 614 824 1,683

กระทรวงอนๆ (9 กระทรวง) 302 288 392 982

รวม 8,735 7,346 10,693 26,774

กระทรวงท ได รบการจดสรรงบประมาณดานการ

เสรมสรางขดความสามารถมากทสดคอกระทรวงศกษาธการ

ในการสรางทรพยากรมนษย การจากวเคราะหภารกจ พบวา

งบประมาณสวนใหญน ใชเพอการพฒนาทรพยากรมนษยดาน

วทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอประเดนดานสภาพภมอากาศ

สวนมากงบประมาณเพอเสรมสรางขดความสามารถจะถกจด

อยในหมวดทมความสมพนธกบสภาพภมอากาศเลกนอย

6.7 งบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนก

ตามความสมพนธ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศในภาพรวมถกจดกลม

ตามความสมพนธบนพนฐานของระเบยบวธวจย จากการ

วเคราะหพบวาประมาณ 1 ใน 5 ของงบประมาณทไดรบการ

จดสรร ถกประเมนวามความสมพนธกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศสง ขณะทงบประมาณสวนใหญพบวามความสมพนธ

กบการเปลยนแปลงสภาพอากาศในระดบปานกลาง (รอยละ 59)

ซงแสดงไดในแผนภาพท 15 ดงน

แผนภาพท15:งบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนกตาม

ความสมพนธในชวงปพ.ศ.2552-2554

มาก

ปานกลาง

นอย

เลกนอย

ขอมลดงกลาวสามารถวเคราะหเพมเตมตามประเภทได

ตามแผนภาพท 16 ดงน

76

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท16:การจ�าแนกประเภทตามความสมพนธในชวง

ปพ.ศ.2552-2554

มาก ปานกลาง นอย เลกนอย

หมายเหต Adaptation: การปรบตวรบกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ

Mitigation: การลดการปลอยกาซเรอนกระจก

Capacity Building: การเสรมสรางขดความสามารถ

Tehnology: เทคโนโลย

ดงจะเหนไดจากแผนภาพท 16 ทองคประกอบทส�าคญ

ของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศคอการปรบตวรองรบการ

เปลยนแปลงทมระดบความสมพนธปานกลาง ซงมสดสวน

ประมาณรอยละ 45 ของงบประมาณเพอสภาพอากาศในภาพ

รวมในชวง 3 ป ตงแต ป พ.ศ. 2552-2554 ส�าหรบในสวนของ

งบประมาณเพอการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทมความ

สมพนธระดบปานกลาง เปนองคประกอบทไดรบการจดสรร

สงสดเปนอนดบ 2 อยทประมาณรอยละ 12 ของงบประมาณ

รวม 3 ป ขอมลทใชในแผนภาพท 15 และแผนภาพท 16 สามารถ

แสดงไดในตารางท 24 ดงน

ตารางท24:ประเภทของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศจ�าแนกตามความสมพนธ

ประเภท มาก ปานกลาง นอย เลกนอย รวมงบประมาณ

Adaptation 17,421,802,280 71,737,275,855 12,756,132,440 5,569,558,695 107,484,769,270

Mitigation 10,912,079,550 19,301,814,675 2,195,497,760 32,409,391,985

Capacity Building 194,106,900 2,275,830,375 2,550,846,280 9,648,154,931 14,668,938,486

Technology 91,119,300 2,031,048,760 648,799,010 2,770,967,070

รวม 28,619,108,030 93,314,920,905 19,533,525,240 15,866,512,636 157,334,066,811

77

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ประเภท มาก ปานกลาง นอย เลกนอย%ของงบประมาณเพอ

สภาวะภมอากาศ

Adaptation 11.1% 45.6% 8.1% 3.5% 68.3%

Mitigation 6.9% 12.3% 1.4% 0.0% 20.6%

Capacity Building 0.1% 1.4% 1.6% 6.1% 9.3%

Technology 0.1% 0.0% 1.3% 0.4% 1.8%

%ของงบประมาณ

เพอสภาวะ

ภมอากาศ 18.2% 59.3% 12.4% 10.1% 100.0%

หมายเหต Adaptation: การปรบตวรบกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

Mitigation: การลดการปลอยกาซเรอนกระจก

Capacity Building: การเสรมสรางขดความสามารถ

Tehnology: เทคโนโลย

6.8 การพจารณางบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศในสวนทมความสมพนธมาก

และปานกลาง

ภำพรวม

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศในสวนทมความสมพนธมาก

และปานกลางในชวง 3 ป มมลคารวมมากกวา 3 ใน 4 ของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศ (รอยละ 78) และประมาณ

รอยละ 2.1 ของงบประมาณรฐบาลในภาพรวมในชวงป พ.ศ.

2552-2554 กระทรวงหลกและประเภทกจกรรมเพอสภาพ

ภมอากาศตามมตทางการเงนคอ

• กระทรวงเกษตรและสหกรณ: การปรบตวรองรบผล

กระทบ (Adaptation) (รอยละ 56.5 ของงบประมาณทม

ความสมพนธมากและปานกลาง)

• กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม: การลด

การปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) (รอยละ 19.9 ของ

งบประมาณทมความสมพนธมากและปานกลาง)

• กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม: การปรบ

ตวรองรบผลกระทบ (Adaptation) (รอยละ 14.2 ของ

งบประมาณทมความสมพนธมากและปานกลาง)

ขอมลทางการเงนทใชนการวเคราะหน สรปอยในภาค

ผนวก 5: ขอมลทางการเงนของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

ทมความสมพนธมากและปานกลาง และแสดงเปนสดสวนได

ตามตารางท 25

78

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท25:การวเคราะหงบประมาณเพอสภาพภมอากาศทมความสมพนธมากและปานกลาง

กระทรวง adaptation mitigationCapacity

Buildingtechnology

งบประมาณเพอสภาพ ภมอากาศทมความสมพนธมาก

และปานกลางรวม(%)

กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ 56.5% 0.0% 0.0% 0.1% 56.6%

กระทรวงคมนาคม 0.0% 2.2% 0.0% 0.0% 2.2%

กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม 14.2% 19.9% 1.6% 0.0% 35.7%

กระทรวงพลงงาน 0.3% 2.7% 0.0% 0.0% 3.0%

กระทรวงมหาดไทย 2.1% 0.0% 0.2% 0.0% 2.3%

กระทรวงวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย 0.0% 0.0% 0.2% 0.0% 0.2%

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศทมความสมพนธมากและปานกลางรวม(%) 73.1% 24.8% 2.0% 0.1% 100.0%

สวนใหญแลว ภารกจการปรบตวรองรบผลกระทบของ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ด�าเนนการเพอ

พฒนาแหลงกกเกบน�า เพมปรมาณน�า และปรบปรงและพฒนา

แหลงทรพยากรน�าทสอดคลองในเชงนเวศ โดยรายจายสวนใหญ

เกยวของกบทดนและสงกอสราง (รอยละ 61.5) และรายจาย

บคลากร (รอยละ 16.7)

ภารกจการลดการปลอยกาซเรอนกระจกสวนใหญของ

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ด�าเนนการ

จดการทรพยากรปาไมใหมประสทธภาพในพนทปาอนรกษ และ

ปกปองและฟนฟความอดมสมบรณเพอใชประโยชนอยางสมดล

และยงยน รายจายในกจกรรมนเปนรายจายคาใชสอย (รอยละ

22.9) ไดแก คาจางเหมาบรการ คาซอมแซมยานพาหะ คาขนสง

รองลงมาเปนรายจายบคลากร (รอยละ 16.7) และรายจายคาทดน

และสงกอสราง (รอยละ 16.2)

ภารกจการปรบตวรองรบผลกระทบของกระทรวงเกษตร

และสหกรณ ด�าเนนการเพอการจดสรรน�าใหแกทกภาคสวน

และการเพมปรมาณกกเกบน�าและพนทชลประทาน รายจาย

ทส�าคญคอ รายจายทดนและสงกอสราง (รอยละ 68.9) และ

รายจายบคลากร (รอยละ 21.0)

6.9 รายจายภาครฐทน�าไปสการลดการปลอย

กาซคารบอน

กระบวนการของ CPEIR มเปาหมายเพอระบรายจายใน

ระบบงบประมาณแผนดนทเกยวของกบการปรบปรงความ

ยดหยนดานภมอากาศและการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพอ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงไดอธบายถงกระบวนการ

ไปแลวในบทท 5 ในท�านองเดยวกน เปนไปไดทจะระบวารายจาย

ใดลดความยดหยนหรอน�าไปสการปลอยกาซคารบอน อยางไร

กด วธการทจะระบถงรายจายทมความสมพนธกบสภาพ

ภมอากาศทน�ามาใชคอ การท�าฉนทามตจากผเชยวชาญวาสง

ใดเปนคาใชจายสาธารณะทเกยวของ โดยถอวาระดบของการ

ใชจายอาจมความส�าคญและท�าใหผก�าหนดนโยบายเกดความ

สนใจขนมา สองตวอยางตอไปนอาจชใหเหนถงความทาทาย

ทตองเผชญ

79

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตวอยางแรกกลาวถงการใหเงนอดหนนจากรฐบาลในการ

ท�าสวนยาง ซงมมลคาเฉลยประมาณ 1,000 ลานบาทตอป ใน

ชวงป พ.ศ. 2552-2554 อนแสดงใหเหนถงการแขนขนการใช

ประโยชนจากทดนระหวางเพอปาธรรมชาตและเพอการเพาะ

ปลก ซงจะน�าไปสการท�าลายปาและเพมการปลอยกาซคารบอน

อยางไรกด การผลตยางเปนอตสาหกรรมทส�าคญ ทมการจาง

แรงงานมากกวา 600 ลานคน ท�าใหรฐบาลตองใหความส�าคญ

กบอตสาหกรรมดงกลาว การผลตยางในระดบชาตจ�านวนมาก

ขนอยกบเกษตรกรรายยอย และเปนแหลงรายไดส�าคญในเขต

ชนบทหลายแหง เมอเวลาผานไปการท�าสวนยางยงสามารถ

กกเกบคารบอนได โดยเฉพาะอยางยงการปลกสวนยางทดแทน

ไรนา โดยขอมลและการวเคราะหในรายละเอยดจ�าเปนตองใหผ

วางนโยบายรบทราบ

ตวอยางทสองกลาวถงการกอสรางถนนในพนทชนบท

สบเนองจากเปนรายจายสวนใหญ (เฉลยประมาณ 61,000 ลาน

บาทในแตละปในชวงป พ.ศ. 2552-2553) ท�าใหจ�าเปนตองมการ

ศกษาเพมเตมเพอท�าความเขาใจถงผลกระทบของงบประมาณ

คารบอนของประเทศ การกอสรางถนนในพนทชนบทยอมสง

ผลใหเกดการสญเสยปาไมอนน�าไปสการปลอยกาซคารบอน

อยางไรกด การสญเสยดงกลาวจ�าเปนตองพจารณาถงการ

พฒนาระบบการคมนาคมขนสงในระดบชาตประกอบกนไป ซง

สามารถเปนกลยทธการปรบตวรองรบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศโดยการใหประชาชนสามารถเคลอนยายไปสพนทท

มความเปราะบางนอยกวา (เชน จากพนทราบชายฝงเขาสพนท

ตอนในของประเทศ) รายจายเพมเตมยงชวยเพมคณสมบตของ

ถนนใหสามารถทนตอสภาพการเปลยนแปลงภมอากาศได (เชน

ในกรณพายทมมากขน) ซงสามารถจดอยในการลงทนเพอการ

ปรบตวรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศได

เชนเดยวกบนโยบายพลงงานและถนนในงานศกษาของ

CPEIR ครงกอน การศกษาไดแสดงใหเหนถงนโยบายดานสภาพ

ภมอากาศ และงบประมาณทแทจรง การตอสกบความตองการ

ทางเศรษฐกจ ในแงของความหมายทกวางขนของการพฒนา

ในนโยบายสาธารณะและการด�าเนนการของรฐบาล ภายใต

สถานการณดานนโยบาย การเมอง และทรพยากรทมเปาหมาย

ทแตกตางกนน ตองไดรบการแกไขดวยการตดสนใจทมเหตผล

จงจ�าเปนทสภาพภมอากาศในฐานะเปาหมายเชงนโยบายจะถก

ก�าหนดไวในกรอบการเงนและการด�าเนนงานในรฐบาลไทย

และไดรบการสนบสนนควบคไปกบนโยบายดานอนๆ

6.10บทสรป

งบประมาณรฐบาลของประเทศไทยเฉลยอยทรอยละ 19

ตอ GDP ในชวงทท�าการศกษาตงแตป พ.ศ. 2552-2554 แตลด

ลงอยางมนยส�าคญในป พ.ศ. 2553 กอนทจะเพมกลบขนมาอยาง

รวดเรวในป พ.ศ. 2554 รปแบบดงกลาวสงผลกระทบส�าคญ

ตองบประมาณเพอสภาพภมอากาศและกระทรวงหลกของงบ

ประมาณเพอสภาพภมอากาศ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศอย ทระดบประมาณ

รอยละ 2.7 ของงบประมาณแผนดนทงหมด งบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศลดลงในสดสวนทมากกวางบประมาณแผน

ดนในป พ.ศ. 2553 และกลบเพมขนอยางมากในป พ.ศ. 2554

จากการวเคราะหดานเศรษฐกจพบวา งบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศมสดสวนของการลงทนสง (รอยละ 45) ท�าใหรายจาย

ทวางแผนไวถกเลอนออกไปหรอถกตดลดไดงายกวารายจายท

ผกพนตามกฎหมาย หรอรายจายตามสญญา เชน เงนเดอน

กระทรวง ทส� าคญในแง ของกจกรรมเพ อสภาพ

ภมอากาศคอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงมสดสวนของ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศรอยละ 55 และ 29 ตามล�าดบ ใน

กระทรวงสวนอนๆ ของรฐบาล (ยกเวนกระทรวงสาธารณสข)

ตองเผชญปญหาการลดลงของงบประมาณในป พ.ศ. 2553 และ

เพมขนอยางรวดเรวในป พ.ศ. 2554 ในแงของงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศในกระทรวงเหลาน งบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศในกระทรวงเกษตรและสหกรณมความผนผวนคอน

ขางมาก ขณะทสวนของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมมความผนผวนนอยกวาสวนของรฐบาลและ

กระทรวงอนๆในภาพรวม การคนพบนมแนวโนมทจะ

สนบสนนมมมองทวาโครงสรางรายจายทมงเนนดานการลงทน

ของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศเปนเหตผลส�าคญทท�าให

เกดความแปรปรวนในการจดสรร

ม 137 หนวยงานในรฐบาลทเกยวของกบกจกรรมเพอ

สภาพภมอากาศ แสดงใหเหนถงความทาทายตอความสอดคลอง

ระหวางนโยบายและสถาบน อยางไรกด มากกวา 3 ใน 4 ของ

งบประมาณกระจกตวอยเพยง 10 หนวยงาน โดย 2 หนวยงาน

ส�าคญคอ กรมชลประทาน ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ

และกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ของกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศรวมกนเกอบครงหนงในชวงป พ.ศ. 2552-2554

80

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การวเคราะหดานเศรษฐกจของงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศ พบวา มงบประมาณ 2 กลมส�าคญทเปนงบประมาณ

สวนใหญคอ รายจายทดนและสงกอสราง และรายจายบคลากร

ซงไดรบการจดสรรรอยละ 45 และ 28 ตามล�าดบ ดงทไดกลาว

ไปกอนหนา องคประกอบดานการลงทนท�าใหงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศไวตอความผนผวนทางการเงนทเกดขน อนเปน

สาเหตส�าคญในเหตการณทงบประมาณลดลงในป พ.ศ. 2553

การปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลง (Adaptation) เปน

องคประกอบทใหญทสดของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ

(สงถงรอยละ 68 ของรายจายงบประมาณ) ซงสอดคลองกบการ

วเคราะหดานเศรษฐกจทกลาวไปกอนหนาเรองการปรบตวเพอ

รองรบการเปลยนแปลงของไทยสวนใหญมงเนนทการลงทน

ขณะทกจกรรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจกมสดสวน

ประมาณรอยละ 21 ของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศ ใน

สวนของการเสรมสรางขดความสามารถ มการเพมขนอยาง

ตอเนองทงในดานกจกรรมและงบประมาณ (สดสวนรอยละ 9)

ในชวงเวลาทท�าการศกษา

ในมตของความสมพนธของกจกรรมตอการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ พบวาประมาณ 1 ใน 5 ของงบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศ ไดรบการประเมนวามความสมพนธมากตอการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (ซงมประมาณรอยละ 0.5 ของ

งบประมาณแผนดน) รายจายดงกลาวสนบสนนการด�าเนนการ

เฉพาะทชวยปรบปรงความเปราะบางทางภมอากาศหรอน�าไปส

การลดการปลอยกาซเรอนกระจก การถายโอนเทคโนโลย และ/

หรอการเสรมสรางขดความสามารถ

งบประมาณเพอสภาพภมอากาศสวนใหญอยในกจกรรม

ทมความสมพนธตอสภาพภมอากาศระดบปานกลาง องค

ประกอบทส�าคญทสดทางการเงนของงบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศในภาพรวมคอ องคประกอบในสวนการปรบตวเพอ

รองรบการเปลยนแปลงทมความสมพนธในระดบปานกลาง

ซงกจกรรมสวนใหญอยภายใตกระทรวงเกษตรและสหกรณ

ผานการจดสรรน�าและการกกเกบน�า การวเคราะหนไดมงเนน

ไปทการเสรมสรางกจกรรมของกลยทธดานสภาพภมอากาศส

ระดบนโยบาย และเปนผลใหเกดการรบรถงกจกรรมเพอสภาพ

ภมอากาศในกจกรรมกระแสหลก

7 การวเคราะหระดบทองถน7.1 บทน�า

ในการศกษานเปนสวนทเสรมการวเคราะหในระดบ

ประเทศใหมความสมบรณ เนองจากในการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจก (Mitigation) และการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation) นน นอกจากจ�าเปน

ตองมการจดตงสถาบน การออกแบบนโยบาย และการจดสรร

เงนทนสนบสนนแลว การด�าเนนงานตาง ๆ ในทางปฏบต

โดยสวนใหญจะเกดขนในระดบทองถน หนวยงานในระดบ

ทองถนจงมสวนเกยวของอยางมาก นอกจากน การวเคราะห

แหลงทมาของเงนทนเพอสนบสนนกจกรรมเกยวกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบทองถนจะแสดงถงความ

ส�าคญในการเชอมโยงระหวางนโยบายระดบชาต และการด�าเนน

งานในระดบทองถน รวมไปถงการใหขอเสนอแนะการลงทน

ทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ทเชอมโยงกบ

รายจายและการด�าเนนงานในระดบทองถน

วธการวจยทใชในการวเคราะหระดบทองถน คอ การ

วเคราะหเชงปรมาณรวมกบการวเคราะหเชงคณภาพ โดยไดม

การทบทวนนโยบายทเปนแนวทางในการปฏรปการกระจาย

อ�านาจสทองถนในประเทศไทย ในการวจยไดท�าการสมภาษณ

บคคลากรทเกยวของตางๆทงในระดบทองถน สวนภมภาค

และสวนกลางถงความเขาใจเกยวกบกจกรรมและการลงทน

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และยงไดศกษาถง

แหลงทมาของเงนทนส�าหรบกจกรรมการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ นอกจากนนไดท�าการวเคราะหแผนงาน โครงการ และ

รายจายทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของ

องคกรปกครองสวนทองถน โดยอางองแนวทางในการจด

ประเภทรายจายทางดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจาก

งานของ Bird et al. (2012)

งานวจยนไดท�าการส�ารวจพนทกรณศกษา 2 แหง คอ

เทศบาลต�าบล 1 แหง และองคการบรหารสวนต�าบล 1 แหง โดย

หลกเกณฑในการเลอกองคกรปกครองสวนทองถนทงสองแหง

น ไดแก 1) ความเปนไปไดของทรพยากรบคคลการเงน และเวลา

ในการจดเกบขอมล และ 2) เปนองคกรทองถนทมลกษณะการ

กระจายอ�านาจทเนนประชาธปไตย กลาวคอ ผบรหารมาจาก

การเลอกตงและเปนองคกรทมอ�านาจในการตดสนใจคอนขาง

81

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

อสระจากการตดสนใจจากสวนกลาง40 นอกจากนนทง 2 กรณ

ศกษา ยงไดมการสมภาษณผแทนจากสวนราชการ/หนวยงาน

หลกทเกยวของในระดบจงหวดดวย โดยไมไดแยกการวเคราะห

ออกมาตางหาก เนองจากรฐบาลไดมการแบงอ�านาจไปใหแก

หนวยงานระดบจงหวดเหลาน โดยไมไดมอสระในการตดสนใจ

ทเปนเอกเทศจากรฐบาล (ESCAP 2003)

พนทกรณศกษาแรก คอ เทศบาลต�าบลเมองแกลง จงหวด

ระยอง อยหางจากรงเทพมหานครไปทางทศตะวนออกเฉยงใต

215 กโลเมตร เมองแกลงถกตงใหเปนเทศบาลต�าบลในป พ.ศ.

2524 มพนท 14.5 ตารางกโลเมตร ภมอากาศเปนแบบมรสม

เมองรอนและอยตดทะเล (แผนภาพท 17) มแมน�าประแสไหล

ผาน โดยพนทสวนใหญทางดานตะวนออกของแมน�าเปนพนท

เกษตรกรรม สวนดานตะวนตกของแมน�าเปนแหลงชมชน ธรกจ

โรงงานและหนวยงานราชการ มชมชนทงหมด 13 ชมชน ม

จ�านวนประชากร 17,254 คน ซงประชากรสวนใหญมอาชพเพาะ

ปลก (ยางพาราและผลไม) ประมง ปศสตวและอตสาหกรรม

(เฟอรนเจอรยาง ไมยางตากแหง ฯลฯ) เหตผลทเลอกเทศบาล

ต�าบลเมองแกลงเปนกรณศกษา คอ เปนทองถนทใหความส�าคญ

กบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและมการวางแผนทจะเปน

เมองคารบอนต�า (Low Carbon City) นอกจากน ยงเปนทองถน

ตวอยางทกรมสงเสรมการปกครองทองถนแนะน�า

แผนภาพท17:เมองแกลง

40 ทมา: Economic and Social Commission for Asia and the Pacific [ESCAP] (2003): Local Government Structure in Thailand: Local Government Structure and Decentralization of Autonomy. ปรากฎบน http://bit.ly/Kc6AOH

พนทกรณศกษาทสอง คอ องคการบรหารสวนต�าบล

บางน�าผง ตงอยในอ�าเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ

(อยหางจากกรงเทพมหานครไปทางทศตะวนออกเฉยงใต 25

กโลเมตร) มพนท 3.1 ตารางกโลเมตร พนทสวนใหญเปนทราบ

และตงอยตามแนวฝงแมน�าเจาพระยา (แผนภาพท 18) บางน�าผง

ประกอบดวย 11 หมบาน มประชากรทงหมด 4,713 คน ซง

สวนใหญมเชอสายไทย มอญ และจน ประชากรสวนใหญท�า

อาชพเกษตรกรรมในสวนกลวยไม เลยงปลาและสวนผก และ

เนองจากอยใกลกรงเทพมหานคร ประชากรบางสวนจงท�างาน

ในโรงงาน บรษทเอกชน และหนวยงานภาครฐ จดทดงดด

นกทองเทยวของบางน�าผง คอ ตลาดน�าบางน�าผง ซงเปดในวน

เสารและอาทตยและเปนตลาดน�าทมชอเสยงของประเทศไทย

สามารถดงดดนกทองเทยวไดมากถง 20,000 คนในแตละสปดาห

สรางรายไดประมาณ 2 ลานบาทใหแกชมชนทองถน และเปน

รายไดทสนบสนนผลตภณฑการเกษตรและหตถกรรมของ

ทองถน จากการทมต�าแหนงทตงทใกลแมน�า องคการบรหาร

สวนต�าบลบางน�าผงจงไดมการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ

การเลอกพนทกรณศกษาในระดบองคการบรหารสวน

ต�าบลทมความชดเจนเกยวกบกจกรรมการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศนนคอนขางยาก เนองเพราะโดยทวไปองคการบรหาร

สวนต�าบลจะมงบประมาณประจ�าปคอนขางจ�ากด และกจกรรม

ทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไมไดเปนกจกรรมท

มความส�าคญในล�าดบตนๆขององคการบรหารสวนต�าบล การ

ศกษานเลอกศกษาองคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงตาม

ค�าแนะน�าของนายกสมาคมองคการบรหารสวนต�าบลแหง

ประเทศไทย เนองจากตงอยในพนทชนบทและเปนองคกร

ปกครองสวนทองถนทใหความส�าคญกบการดแลปกปอง

สงแวดลอมของทองถน

82

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท18:บางน�าผง

  การวเคราะหในระดบองคกรปกครองสวนทองถนใน

งานวจยนมขอจ�ากดบางประการ กลาวคอ พนทกรณศกษาทง

สองแหงไมสามารถเปนตวแทนของทงประเทศได การวเคราะห

ระดบทองถนในประเทศไทยของการศกษา CPEIR เปนกรณ

ศกษาเพอเปนการทดสอบระเบยบวธวจยของงานศกษา CPEIR

นอกเหนอจากกรณศกษาในเนปาลและบงคลาเทศทไดมการ

ศกษาไปแลว ซงจะมสวนชวยเสรมใหมระเบยบวธวจยและ

กรอบแนวคดทมความชดเจนขนและสามารถน�าไปประยกต

ใชกบกรณศกษาอนๆ ตอไป

7.2 การปฎรปการกระจายอ�านาจสทองถนใน

ประเทศไทย

โครงสรางการปกครองทองถนในประเทศไทยไดเรมม

ขนตงแตป พ.ศ. 2475 เมอประเทศไทยเรมมรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทยขนแตเนองจากในชวงกอนป พ.ศ. 2540 ม

รฐประหารเกดขนหลายครงจงท�าใหกระบวนการกระจาย

อ�านาจสทองถนยงไมสมบรณ ซงในชวงดงกลาว การบรหาร

จดการภาครฐของประเทศไทยมลกษณะรวมศนยอ�านาจอยท

สวนกลางเปนสวนใหญ และแบงการบรหารจดการภาครฐออก

เปน 3 ระดบ คอ สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน41

41 ขอมลการคลงจากกระทรวงการคลงแสดงใหเหนวาในป พ.ศ. 2541 รายไดของสวนกลางคดเปนสดสวนรอยละ 85 ของรายไดภาครฐทงหมด ในขณะทรายไดของทองถนมสดสวนเพยงรอยละ 10 ของรายไดภาครฐทงหมด ยงไปกวานน รายจายของทองถนคดเปนรอยละ 15 ของรายจายภาครฐทงหมด

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ท�าให

เกดการเปลยนแปลงครงใหญของโครงสรางการปกครอง

ทองถน โดยมการออกพระราชบญญตการปกครองสวนทองถน

หลายฉบบ ซงรวมถงพระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอน

การกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.

2542 ตามพระราชบญญตฉบบนไดก�าหนดใหมการจดตงคณะ

กรรมการการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

ขน เพอใหเกดการกระจายอ�านาจสทองถนในประเทศไทย คณะ

กรรมการชดดงกลาวมนายกรฐมนตรเปนประธานกรรมการ42

โดยมอ�านาจหนาทตามพระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอน

การกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542

และพระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ�านาจ

ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2549 คอ

ก�าหนดนโยบายการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวน

ทองถน ก�าหนดหลกเกณฑและขนตอนการถายโอนภารกจ

จากราชการสวนกลางและราชการสวนภมภาคใหแกองคกร

ปกครองสวนทองถน จดท�าแผนการกระจายอ�านาจเพอเปน

แนวทางในการถายโอนภารกจหนาทและบคลากรจากสวน

42 องคประกอบของคณะกรรมการการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวน ทองถน ไดแก รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงกระทรวงมหาดไทย รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข และรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ เลขาธการคณะกรรมการกฤษฎกา เลขาธการคณะกรรมการขาราชการพลเรอน เลขาธการส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผอ�านวยการส�านกงบประมาณ และอธบดกรมสงเสรมการปกครองทองถน ผแทนองคกรปกครองสวนทองถนจ�านวนสบสองคนและผทรงคณวฒจ�านวนสบสองคน

83

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กลางไปสสวนทองถน ก�าหนดการจดสรรรและการถายโอนราย

ได ตลอดจนก�ากบดแลและประเมนกระบวนการถายโอนและ

ผลกระทบของการถายโอนตอทองถน

พระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอนการกระจาย

อ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 จ�ากดอ�านาจ

ของกระทรวงมหาดไทยทมตอองคกรปกครองสวนทองถนและ

สงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนมอสระในการตดสนใจ

มากขน โดยการก�าหนดเปาหมายกระจายอ�านาจการคลงใหแก

องคกรปกครองสวนทองถนคอ ใหมรายไดคดเปนสดสวนตอ

รายไดสทธของรฐบาลไมนอยกวารอยละ 20 ภายในป พ.ศ. 2544

และไมนอยกวารอยละ 35 ภายในป พ.ศ. 2549 ซงในปจจบน

ยงไมสามารถบรรลเปาหมายดงกลาวไดและยงคงเปนปญหา

ทผ ก�าหนดนโยบายจะตองหาทางออกตอไป ในสมยรฐบาล

รกษาการของพลเอกสรยทธ จลานนท ระหวางป พ.ศ. 2549-

2551 ไดมการแกไขกฏหมายและออกพระราชบญญตก�าหนด

แผนและขนตอนการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวน

ทองถน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2549 โดยยงคงเปาหมายใหองคกร

ปกครองสวนทองถนมรายไดคดเปนสดสวนตอรายไดสทธของ

รฐบาลไมนอยกวารอยละ 35 ไวแตไมมก�าหนดระยะเวลาในการ

บรรลเปาหมาย พระราชบญญตฉบบใหมนยงระบใหสดสวน

รายไดทองถน (ไดแก รายไดททองถนจดเกบเอง รายไดทไดรบ

การจดสรรจากรฐบาล และเงนอดหนน) ตอรายไดสทธของ

รฐบาลไมนอยกวารอยละ 25 และจ�านวนเงนทถายโอนจาก

สวนกลางจะตองสอดคลองกบกจกรรมขององคกรปกครอง

สวนทองถน

โครงสรำงกำรบรหำรรำชกำรแผนดนของประเทศไทย

การบรหารราชการแผนดนของประเทศไทยแบงออกเปน

3 ระดบ คอ การบรหารราชการสวนกลาง การบรหารราชการ

สวนภมภาคและการบรหารราชการสวนทองถน (แผนภาพท

19)

แผนภาพท19:การบรหารราชการสวนกลางสวนภมภาคและสวนทองถน

การบรหาร

ราชการ

สวนกลาง

การบรหาร

ราชการ

สวนภมภาค

การบรหาร

ราชการ

สวนทองถน

กรมสงเสรมการปกครองทองถน

กระทรวงมหาดไทย

คณะกรรมการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

รฐสภา

กระทรวง

จงหวด

อ�าเภอและต�าบล

หมบาน

กรงเทพมหานคร

เทศบาลองคการบรหาร

สวนต�าบล

เขตการปกครองพเศษเมองพทยา

องคการบรหารสวนจงหวด

ทมา: ปรบปรงจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540

84

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การบรหารราชการสวนกลางของรฐบาลไทยประกอบ

ดวยกระทรวงทงหมด 20 กระทรวง (รวมส�านกนายกรฐมนตร)

มส�านกนายกรฐมนตรควบคมกระทรวงและกรมตางๆ

การบรหารราชการสวนภมภาค ประกอบดวย จงหวด

อ�าเภอ ต�าบล และหมบาน โดยทหนวยงานหลกในแตละระดบ

มหนาทรบผดชอบแตกตางกนไป เปนการกระจายอ�านาจการ

บรหารราชการสวนกลางไปสระดบจงหวด กระทรวงมหาดไทย

แตงตงผ วาราชการจงหวด และรายงานตรงตอกระทรวง

มหาดไทย ในขณะทสวนราชการตางๆจะขนตรงตอกระทรวง

ตนสงกด หวหนาสวนราชการในระดบจงหวดจะขนตรงตอ

กระทรวงตนสงกดและมขาราชการสงกดสวนราชการทแตงตง

มาจากกระทรวงนนๆ

การบรหารราชการสวนทองถน การบรหารแบงออก

เปน 2 ระดบทมความเปนอสระจากกน ระดบบน คอ องคการ

บรหารสวนจงหวด ซงท�าหนาทประสานงานและใหความ

ชวยเหลอองคกรปกครองสวนทองถนภายในจงหวดในการ

ใหบรการสาธารณะทส�าคญตางๆแกประชาชนในจงหวด การ

บรหารราชการสวนทองถนอกระดบ ประกอบดวย เทศบาล

และองคการบรหารสวนต�าบล ซงเปนองคกรทมอ�านาจในการ

ตดสนใจคอนขางอสระจากสวนกลางและมหนาทรบผดชอบใน

การจดใหบรการสาธารณะแกประชาชนในเขตพนท จะเหนได

วาการบรหารราชการไมไดมล�าดบชนระหวางจงหวด เทศบาล

และต�าบล พนททเปนเขตเมองจะอยในเขตเทศบาล ซงน�าโดย

นายกเทศมนตรและสภาเทศบาล ซงมาจากการเลอกตงทก 4 ป

ท�าหนาทบรหารเทศบาล ในประเทศไทยมเทศบาลทงหมด 2,082

เทศบาล ส�าหรบพนทเขตชนบทจะอยในเขตองคการบรหาร

สวนต�าบล มนายกองคการบรหารสวนต�าบลซงมาจากการเลอก

ตงทก 4 ปเปนผบรหาร ในปจจบนประเทศไทยมองคการบรหาร

สวนต�าบลทงหมด 5,693 แหงทวทง 76 จงหวด ส�าหรบพนท

เขตเมองขนาดใหญ เชน กรงเทพมหานครและเมองพทยา มการ

บรหารแบบเขตปกครองพเศษ โดยภาพรวมแลวประเทศไทย

มองคกรปกครองสวนทองถนทงหมด 7,853 แหง (ขอมล ณ

ธนวาคม 2554) 43

ตามพระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอนการ

กระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542

43 ทมา: กรมสงเสรมการปกครองทองถน กระทรวงมหาดไทย

และพระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ�านาจ

ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (ฉบบท 2) พ.ศ. 2549 คณะ

กรรมการการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

มหนาทก�าหนดนโยบาย หนาท และความรบผดชอบขององคกร

ปกครองสวนทองถน แผนการปฏรปการกระจายอ�านาจยงไม

สามารถท�าใหเกดความสอดประสานกนระหวางบทบาทหนาท

ของคณะกรรมการการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครอง

สวนทองถนและบทบาทของกรมสงเสรมการปกครองทองถน

ซงท�าหนาทเดมในการก�ากบดแลกจกรรมตางๆ ขององคกร

ปกครองสวนทองถนเชน การจดท�างบประมาณและการจดท�า

แผน ซงความทบซอนกนของบทบาทหนาทของสองหนวยงาน

นท�าใหเกดปญหาในการตดสนใจในเรองตางๆ

จากการศกษาของ Lee (2011) พบวาผมสวนไดสวนเสย

ระดบทองถนมความเหนวากระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมควรเปนหนวยงานหลกทจะด�าเนนงานเกยวกบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในประเทศไทย แตกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมประสบการณในการ

ท�างานรวมกบองคกรปกครองสวนทองถนคอนขางจ�ากด

ดงนนจงไมสามารถสรางความสมพนธในการท�างานทนาเชอถอ

กบองคกรปกครองสวนทองถนในการสนบสนนการด�าเนน

งานทางดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศได นอกจากน

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมยงมงเนนนโยบาย

ตามทฤษฎมากกวาทจะด�าเนนการไดจรงในทางปฏบต

กำรบรหำรจดกำรทำงกำรคลงในระดบทองถน

รฐบาลไทยใชวธการ “การแบงรายรบ (Revenue Sharing

Approach)” ในการจดสรรรายไดจากรฐบาลไปยงองคกร

ปกครองสวนทองถน โดยสดสวนรายไดขององคกรปกครอง

สวนทองถนตอรายไดสทธของรฐบาลไมนอยกวารอยละ 20

(เปาหมาย คอ รอยละ 35) แตสดสวนของรายไดทจดเกบโดย

ทองถนเมอเทยบกบเงนโอนจากรฐบาลยงคงอยในระดบต�า

ท�าใหรฐบาลยงคงตองใหเงนอดหนนเปนจ�านวนมากแกองคกร

ปกครองสวนทองถน

รายไดขององคกรปกครองสวนทองถนมาจาก 3 แหลง

หลก ดงตอไปน

รายไดททองถนเปนผจดเกบเอง: ประกอบดวยภาษอากร

ประเภทตางๆ เชน ภาษโรงเรอนและทดนและภาษบ�ารงทองท

อตราภาษททองถนจดเกบเองจะถกก�าหนดโดยรฐบาล จงม

85

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

อตราเทากนทวทงประเทศ นอกจากนยงประกอบดวยรายไดท

มใชภาษอากร โดยองคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดเกบ

คาธรรมเนยมใบอนญาตและคาปรบตางๆ ได และสามารถเกบ

รายไดจากทรพยสนของตนเองได แตเนองจากองคกรปกครอง

สวนทองถนมขอจ�ากดดานอ�านาจในการหารายไดของตนเอง

เพมขน ดงนนองคกรปกครองสวนทองถนจงไมมความพยายาม

ในการเกบภาษประเภทใหมๆ เพอเพมรายไดใหกบทองถน

ตน ซงการกระท�าดงกลาวอาจจะท�าใหเกดความเสยงทางดาน

การเมองขนได

ภาษทรฐบาลแบงให (Shared Taxes): ภาษทรฐบาลจด

เกบให (เชน ภาษมลคาเพม) และแบงใหแกองคกรปกครองสวน

ทองถนตามสดสวนการจดเกบขององคกรปกครองสวนทองถน

เงนอดหนน: การจดสรรเงนอดหนนจากรฐบาลใหแก

องคกรปกครองสวนทองถน เปนไปตามหลกเกณฑทก�าหนด

โดยคณะกรรมการการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวน

ทองถน ไดแก จ�านวนประชากรและปจจยอนๆ เชน ความจ�าเปน

ดานบรการสงคมเปนพเศษ นอกจากเงนอดหนดทวไปแลว ยง

มเงนอดหนนเฉพาะกจทจดสรรจากกรมสงเสรมการปกครอง

ทองถนเพอวตถประสงคเฉพาะกจ เชน การจดการศกษาขน

พนฐาน เปนตน เงนอดหนนเฉพาะกจตองไดรบอนมตจาก

รฐสภาและมโอกาสทจะถกแทรกแซงทางการเมอง

การจดสรรรายไดระหวางองคกรปกครองสวนทองถน

สามารถสรปไดดงตารางท 26 ภาษอากรททองถนเปนผจด

เกบเองสวนใหญเปนรายไดของเทศบาล องคการบรหารสวน

ต�าบล กรงเทพมหานครและเมองพทยา ยกเวนภาษจากสถาน

คาปลกบหร ยาสบและน�ามน และภาษจากผเขาพกในโรงแรม

ซงเปนภาษทองคการบรหารสวนจงหวดเปนผจดเกบ ส�าหรบ

ในสวนของภาษทรฐบาลแบงให ไดแก ภาษมลคาเพม คาภาค

หลวงแรและคาภาคหลวงปโตรเลยมเปนแหลงรายไดขององคกร

ปกครองสวนทองถนทกประเภท องคการบรหารสวนจงหวด

เปนองคกรปกครองสวนทองถนเดยวทไดรบภาษยานยนตและ

ลอเลอน แตไมไดรบภาษแบงประเภทอนๆ ทเหลอ คาธรรมเนยม

สนามบนเปนแหลงรายไดของเทศบาล องคการบรหารสวน

ต�าบลและกรงเทพมหานคร นอกจากนเทคบาลยงไดรายไดจาก

คาธรรมเนยมการใชน�าบาดาล คาภาคหลวงปาไมและคาภาค

หลวงประมง

ตารางท26:รายไดขององคกรปกครองสวนทองถนประเภทตางๆ

องคการบรหาร

สวนจงหวด

เทศบาล องคการบรหาร

สวนต�าบล

กรงเทพมหานคร เมองพทยา

ภาษททองถนเปนผจดเกบเอง

ภาษโรงเรอนและทดน x x x x

ภาษบ�ารงทองท x x x x

ภาษปาย x x x x

อากรฆาสตว x x x x

อากรรงนกอแอน x x x x

ภาษจากสถานคาปลกบหร

ยาสบและน�ามน x

ภาษจากผเขาพกในโรงแรม x

ภาษทรฐบาลแบงให

ภาษมลคาเพม x x x x x

ภาษธรกจเฉพาะ x x x x

ภาษสรรพสามต x x x x

ภาษสรา x x x x

86

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

องคการบรหาร

สวนจงหวด

เทศบาล องคการบรหาร

สวนต�าบล

กรงเทพมหานคร เมองพทยา

ภาษยานยนตและลอเลอน x

คาภาคหลวงแรและคาภาค

หลวงปโตรเลยมx x x x x

ภาษการพนน x x x x

คาธรรมเนยมคาปรบและคา

บรการ

คาธรรมเนยมการใชน�าบาดาล x

คาภาคหลวงปาไม x

คาภาคหลวงประมง x

คาธรรมเนยมสนามบน x x x

ทมา:คณะกรรมการการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน

ตารางท 27 แสดงใหเหนวาสดสวนรายไดขององคกร

ปกครองสวนทองถนตอรายไดสทธของรฐบาลมระดบคงทอย

ทรอยละ 25-26 ในชวงป พ.ศ. 2551-2554 ซงเพมขนจากรอยละ

20 ในชวงป พ.ศ. 2544-2548 เมอพจารณาแนวโนมในชวง 10

ป พบวา ภาษททองถนเปนผจดเกบเองมความส�าคญในการ

สนบสนนรายจายของทองถนเพมขน ดานภาษทรฐบาลแบง

ใหและเงนอดหนนยงคงมสดสวนของรายไดทมากเมอเทยบ

กบภาษททองถนเปนผจดเกบเองและมแนวโนมเพมขนทกป

จากสดสวนดงกลาวท�าใหรฐบาลจะตองโอนเงนใหแกทองถน

ในสดสวนตองบประมาณของทองถนทคอนขางสง ซงขดแยง

กบเปาหมายการกระจายอ�านาจทางการคลงและการหารายได

เองของทองถน

ตารางท27:แหลงทมาของรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน(ปงบประมาณพ.ศ.2554-2551)

แหลงทมาของรายได

2551(ลานบาท)

รอยละ 2552(ลานบาท)

รอยละ 2553(ลานบาท)

รอยละ 2554(ลานบาท)

รอยละ

1. รายไดททองถนเปนผจดเกบ

35,223 9.4 38,746 9.4 29,110 8.5 38,746 8.9

2. ภาษทรฐบาลแบงให

193,676 51.4 212,579 51.3 171,990 50.4 218,609 50.8

3. เงนอดหนน 147,840 39.2 163,057 39.3 139,895 41.1 173,900 40.2

4.รายรบรวมของทองถน

376,740 100 414,382 100 340,995 100 431,255 100

5.รายไดสทธของ

รฐบาล

1,495,000 1,604,640 1,350,000 1,650,000

4/5(รอยละ) 25.2 25.8 25.3 26.1

ทมา:ส�านกงานคณะกรรมการการกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ส�านกงานปลดส�านกนายกรฐมนตร

87

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

นอกเหนอจากแหลงรายไดขององคกรปกครองสวน

ทองถนแลว องคกรปกครองสวนทองถนยงมรายไดแหลงอน

ซงมแนวโนมเพมขน เงนทนเหลานไดมาจากองคกรการพฒนา

ระหวางประเทศ ภาคเอกชนและองคกรพฒนาเอกชน(NGOs)

โดยสวนใหญจะมการระบวาเงนเหลานมไวใชด�าเนนการส�าหรบ

แผนและโครงการเฉพาะกจ ตวอยางเชน สถานทตเดนมารก

มอบเงนใหแกเทศบาลนครนนทบรเพอสนบสนนรายจายใน

การจดการน�าเสย โดยมอบใหรอยละ 75 ของรายจายดงกลาว

หรอกรณบรษท บางจากปโตรเลยม จ�ากด (มหาชน) รวมมอกบ

กรงเทพมหานครในการท�าโครงการน�ารองการผลตน�ามนไบโอ

ดเซลจากน�ามนพชทใชแลว รวมถงกรณแหลงเงนทนภายนอก

ส�าหรบการลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทองคกร

ปกครองสวนทองถนไดรบเพอใชด�าเนนกจกรรมในดานนดง

ตารางท 28

ตารางท28:แหลงรายไดภายนอกส�าหรบการลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

แหลงรายไดส�าหรบการลงทนดานสภาพ

ภมอากาศ

กจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

โครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต

(UNEP)

การสรางความตระหนกร การพฒนาแนวทาง รายงานการประเมนการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และการรเรมสงคมทยงยน

ส�านกงานเพอการพฒนาแหงสาธารณรฐ

ฝรงเศส (French Development Agency:

AFD)

ชวยใหองคกรปกครองสวนทองถนมความสามารถในการด�าเนนกจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

องคการความรวมมอระหวางประเทศของ

ญปน (Japan International Cooperation

Agency: JICA)

ฝกอบรมเจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนเพอใหเกดความเขาใจและ

ความสามารถในการจดการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

Clinton Climate Initiative สนบสนนการสรางประสทธภาพพลงงานผานการปรบปรงประสทธภาพของ

เครองจกรเดม

ธนาคารโลก (World Bank) สนบสนนผานองคกร Global Environmental Facilities (GEF)

การสรางขดความสามารถในการตรวจสอบ การสนบสนนทางดานเทคนคส�าหรบ

การศกษาความเปนไปได การด�าเนนการตามยทธศาสตรการรองรบผลกระทบดาน

ชายฝงทะเล

การลงทนของภาคเอกชน สนบสนนการผลตไบโอดเซลจากน�ามนพชทใชแลว

พฒนาระบบรไซเคลน�าในมหาวทยาลยและการรวบรวมวตถรไซเคลจากชมชน

ทมา: Lee, 2011.

Lee (2011) พบวาแหลงเงนทนจากภายนอกเปนทางเลอก

ส�าคญทองคกรปกครองสวนทองถนนยมใชส�าหรบการลงทน

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ แตเงนทนเหลานมขอ

จ�ากดดานระยะเวลาการใหเงนทนจงจดวาเปนแหลงทมาของ

เงนทนท ไม ย งยนซงเป นอปสรรคต อกจกรรมด านการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทตองการการวางแผนและ

งบประมาณระยะยาว

อยางไรกด ถงแมวาจะมการปฏรปการกระจายอ�านาจ

แตในภาพรวมแลวประเทศไทยยงคงมลกษณะการรวมอ�านาจ

อยทศนยกลางอยมาก องคกรปกครองสวนทองถนซงมาจาก

การเลอกตงจงยงมอ�านาจจ�ากด กฎหมายทก�าหนดหนาทและ

ความรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถนมอบอสระใน

การก�าหนดแผนและโครงการแกองคกรปกครองสวนทองถน

อยางจ�ากด จงท�าใหการด�าเนนนโยบายทตองอาศยการด�าเนน

88

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

งานแบบบรณาการในระดบทองถน (เชน ดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ) สามารถท�าใหประสบความส�าเรจไดยาก

เมอพจารณาดานการคลงขององคกรปกครองสวนทองถน

จะเหนไดวารายไดทไดรบการจดสรรจากรฐบาลและเงนอดหนน

เปนสดสวนทมากทสดของรายไดองคกรปกครองสวนทองถน

สวนรายไดททองถนเปนผจดเกบเองและเงนทนจากแหลง

ภายนอกซงจะสงเสรมความเปนเจาของและนวตกรรมของ

ทองถนยงคงมสดสวนนอยเมอเทยบกบรายไดทงหมดของ

องคกรปกครองสวนทองถน แหลงเงนทนในระดบทองถนท

ส�าคญทยงตองมการศกษาตอไป คอ รายไดทหนวยราชการตางๆ

ไดรบจากกระทรวงตนสงกดทจะใชในการด�าเนนการโครงการ

ตางๆ เปนการเฉพาะ

7.3 ความเขาใจเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศในระดบทองถน

ผลของการสมภาษณพบวาพนทกรณศกษาทงสองแหง

มความเขาใจเกยวกบกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศแตกตางกน กลาวคอ นายกเทศมนตรเทศบาลต�าบล

เมองแกลงมความเขาใจในกจกรรมการรองรบผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Adaptation) และการลดการ

ปลอยกาซเรอนกระจก (Mitigation) อยางชดเจน ในขณะท

นายกองคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงเขาใจวากจกรรมการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและกจกรรมปกปองสงแวดลอม

เปนสงเดยวกน ผลการศกษาดงกลาวแตกตางจากผลการศกษา

ของ Lee (2011) เลกนอย โดยท Lee (2011) พบวา “ค�า 3 ค�า

ตอไปน “การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change)”

“การพฒนาอยางยงยน” (Sustainable Development)” และ

“การปกปองสงแวดลอม (Environmental Protection)” มกถก

ใชสลบกน ...และ... “องคกรปกครองสวนทองถนบางแหงมอง

วาแผนการจดการดานสงแวดลอมอยางยงยนเปนแผนดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศของทองถน” ส�าหรบผลของการ

ศกษาครงนพบวา ส�าหรบพนทเขตเมอง เชน เทศบาลต�าบลเมอง

แกลง กจกรรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจกมความชดเจน

มากกวากจกรรมการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ (Adaptation) โดยนายกเทศมนตรไดอธบาย

วาการชกชวนใหประชาชนมสวนรวมในการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจกสามารถท�าไดงายเนองจากมความเกยวของกบการ

ด�ารงชวตประจ�าวน

เทศบำลต�ำบลเมองแกลง

เทศบาลต�าบลเมองแกลงเรมใหความสนใจกบประเดน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตงแตป พ.ศ. 2544 จงม

ประสบการณในการวางแผนและด�าเนนการกจกรรมทแก

ปญหาผลกระทบเชงลบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

อยางมาก มลนธสถาบนสงแวดลอมไทยคดเลอกใหเมองแกลง

เปนเมองน�ารองจากจ�านวนทงหมด 2 เมองในการน�ามาตรฐาน

ISO 14001 มาใชในการจดการขององคกรปกครองสวนทองถน

มาตรฐาน ISO 14001 สรางแรงจงใจในการก�าหนดเปาหมายการ

ลดการปลอยกาซเรอนกระจกในแตละป (เชน การลดจ�านวน

ขยะ การเพมจ�านวนพนทสเขยวและการมระบบขนสงมวลชน

ทเปนมตรตอสงแวดลอม) องคกรระหวางประเทศเพอการรเรม

ดานสงแวดลอมในทองถน (International Council for Local

Environmental Initiatives) คดเลอกเมองแกลงใหเปนเมอง

น�ารองจากทงหมด 5 เมองในการเขารวมโครงการลดภาวะโลก

รอน นอกจากน นายสมชาย จรยเจรญ นายกเทศมนตรเทศบาล

ต�าบลเมองแกลงไดรบเชญใหเขารวมการประชมสมมนาและ

การลงพนทศกษาตางๆ เชน World Asian Urban Conference

ในประเทศจน และการลงพนทศกษาในประเทศแคนาดาและ

แอฟรกาใต

จากการสมภาษณนายกเทศมนตร กจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศในเทศบาลต�าบลเมองแกลง

สามารถแบงไดเปน 5 กลมหลก ดงน

. 1 การจดการของเสย: เทศบาลมความรวมมอกบองคกร

ปกครองสวนทองถนในบรเวณใกลเคยง 10 แหงในการ

คดแยกขยะกอนทจะน�าสงไปยงพนทฝงกลบ ขยะทคดแยก

ออกมาจะน�าไปใชเปนพลงงานในการผลตกระแสไฟฟา

และกาซชวภาพ สวนขยะอนทรยจะถกน�าไปใชผลตปย

อนทรย (แผนภาพท 20)

89

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท20:ระบบเกบกาซชวภาพการคดแยกขยะและปยอนทรย

. 2 การลดการขนสงอาหาร: จากการประเมนของเทศบาล

พบวาเกษตรกรปลกยางพาราเปนจ�านวนมากและจดสรร

พนทส�าหรบปลกขาวนอยเกนไป กลาวคอ ปลกขาวไดเพยง

รอยละ 2 ของความตองการขาวในพนท ท�าใหตองขนสง

ขาว ผกและผลไมจากนอกพนทเทศบาล ดงนน เทศบาล

จงรณรงคโดยการกระตนใหเกษตรกรปลกพชอาหารมาก

ขน ซงจะท�าใหระยะทางในการขนสงอาหารลดลงและสง

ผลใหการปลอยกาซคารบอนจากการขนสงลดลง

. 3 การก�ากบการจราจรและการใหบรการรถประจ�าทาง

สาธารณะ: เทศบาลไดรบการสนบสนนจากองคกรระหวาง

ประเทศเพอการรเรมดานสงแวดลอมในทองถนในการ

ส�ารวจการจราจร ซงการส�ารวจพบวาความหนาแนนของ

รถบนถนนอยในระดบทสงมาก จงท�าใหมการวางแผนการ

จราจรใน 12 ชมชนจากทงหมด 13 ชมชน โดยการออก

เทศบญญตทเกยวของกบการจราจรขนหลายฉบบ แผนการ

จราจรดงกลาว ประกอบดวย การท�าขอตกลงกบภาค

เอกชนโดยใหเอกชนจดพนทจอดรถส�าหรบตกสรางใหม

ทกตก และการใหบรการการขนสงสาธารณะแกประชาชน

โดยเฉพาะอยางยงส�าหรบกลมคนสงอายและเดก

แผนภาพท21:การใหบรการขนสงสาธารณะ

. 4 การประหยดพลงงาน: เทศบาลมการตดตงระบบตรวจสอบ

การใชพลงงานซงไดรบการรบรองภายใตมาตรฐาน 14001

ไวทตกเทศบาล และมการรณรงคการประหยดพลงงาน

และสงเสรมการใชอปกรณไฟฟาทประหยดพลงงานและ

เปนมตรตอสงแวดลอม นอกจากนยงมการตงศนยการเรยน

รภาครฐขนในเมองแกลงและอยระหวางการกอสรางศนย

การเรยนรแหงทสองโดยไดรบการสนบสนนทางการเงน

จากบรษทโตโยตา องคการบรหารจดการกาซเรอนกระจก

(องคการมหาชน) และมลนธสถาบนสงแวดลอมไทย

. 5 การขยายพนทสเขยว: เทศบาลต�าบลมเปาหมายในการจด

พนทสเขยวใหแกประชากรเพมขน ในปจจบนมพนทเปด

ทใหญทสด คอ 132 ไร (หรอ 19 เฮกตาร) และถกใชเปน

สวนสาธารณะและสนามกฬา

90

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ในภาพรวม เทศบาลต�าบลเมองแกลงมนายกเทศมนตรผ

ซงตระหนกถงปญหาของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและ

ไดรบการเลอกตงใหด�ารงต�าแหนงถง 3 สมยตดตอกน ตลอด

จนมความเขาใจกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เปนอยางด ท�าใหพนทเขตเมองแหงนไดรบการกลาวถงในเรอง

การด�าเนนการลดการปลอยกาซเรอนกระจกอยเสมอ โดยเฉพาะ

ในสวนของกจกรรมทเกยวของกบการจดการขยะและการท�า

ปยหมก ซงไดกลายเปนแหลงรายไดอกแหลงหนงของเทศบาล

ซงนายกเทศมนตรกลาววารายไดดงกลาวสามารถน�ามาใชใน

การลงทนดานเทคโนโลยส�าหรบการผลตกาซมเทน กาซชวภาพ

ปยหมก และการคดแยกขยะ

องคกำรบรหำรสวนต�ำบลบำงน�ำผง

นายส�าเนาว รศมทต นายกองคการบรหารสวนต�าบล

บางน�าผง และทมงานบรหารกลาววาบางน�าผงเผชญกบปญหา

ทส�าคญอย 2 ประการ คอ 1) นกธรกจซอทดนจากชาวบานเพอ

การลงทนและปลอยพนทใหรกรางไมกอใหเกดผลตผล และ 2)

ขยะทไหลมาตามแมน�าเจาพระยาไหลเขามาในเขตพนท

องคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงเปนองคกรทใหความ

ใสใจกบดานสงแวดลอมเปนอยางมาก มรายไดเปนจ�านวนมาก

จากตลาดน�าในวนสดสปดาห และไดรบรางวลดานสงแวดลอม

การท�าประชาคมในพนทไดมขอตกลงรวมกนวาจะไมมการตด

ตนไมในพนทโดยไมไดรบอนญาตจากเจาหนาทกอน นอกจาก

น เกษตรกรในองคการบรหารสวนต�าบลพยายามใชปยและยา

ฆาแมลงแบบอนทรยแทนการใชปยและยาฆาแมลงแบบเคม

เปาหมายในระยะกลางของพนทนคอท�าใหบางน�าผงเปนแหลง

ทองเทยวเชงนเวศ

แผนภาพท22:ปยอนทรยการเพาะปลกผลไมและทกรองน�าเสย

ผใหสมภาษณไดกลาวถงกจกรรมดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศดงรายการขางลางน ซงสะทอนใหเหนวาความ

สนใจของการด�าเนนงานในพนทน เกยวของกบการปกปอง

สงแวดลอมเปนประเดนหลก

. 1 การปลกปา: เมอไมนานมาน ธนาคารกสกรไทยไดมอบเงน

จ�านวนมากกวา 1 ลานบาทแกองคการบรหารสวนต�าบล

บางน�าผง เพอใหส�าหรบโครงการคนรกษปา

. 2 การบ�าบดน�าเสย: ในพนทองคการบรหารสวนต�าบลมบอ

บ�าบดน�าเสยขนาดใหญอยทงหมด 11 บอ ซงบางบอสราง

จากเงนสนบสนนของธนาคารกสกรไทย (1,500 บาทตอ

บอ) และมบอบ�าบดน�าเสยขนาดเลกอยจ�านวน 30 บอซงได

รบการสนบสนนจากมลนธชยพฒนา ผขายสนคาในตลาด

น�ากอใหเกดน�าเสยจากการลางจานและหมอประมาณ 200

ลตรตอสปดาห ในปจจบนการท�าความสะอาจจะตองท�าใน

พนททจดไวซงน�าเสยจะถกรวบรวมและถกสงไปฝงกลบ

. 3 การจดการขยะ:บรษท บางจากปโตรเลยม จ�ากด (มหาชน)

มอบเงนสนบสนนส�าหรบการสรางหนวยคดแยกขยะและ

การก�าจดขยะดวยจลนทรย

7.4 การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศในระดบทองถน

องคกรปกครองสวนทองถนมการพฒนาแผนและงบ

ประมาณดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะอยาง

ยงผานการใหบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม (Lee, 2011) แตยง

คงมอ�านาจและความอสระในการตดสนใจคอนขางจ�ากดในการ

วางแผนและจดหาเงนทนส�าหรบประเดนดานการเปลยนแปลง

91

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

สภาพภมอากาศ ในขณะเดยวกน การด�าเนนการตามแผนภายใน

ทองถนยงคงมลกษณะจ�ากดเพยงแคในทองถนของตนและไม

ยงยน (Lee, 2011) ดงนนองคกรปกครองสวนทองถนจงตองการ

แนวนโยบายในระดบชาตทชดเจนและค�านยามทชดเจนของการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เทศบำลต�ำบลเมองแกลง

งบประมาณสวนใหญของเทศบาลทจดสรรใหแกกจกรรม

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในเมองแกลงมาจาก

งบประมาณประจ�าป เชน งบประมาณส�าหรบการปลกตนไม

มาจากงบวสดทางการเกษตร เปนตน นอกจากน งบประมาณ

ส�าหรบกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศยงมาจาก

รายไดทไดจากโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ของเทศบาล เชน การผลตและการขายปยคอกและปยอนทรย

รวมถงการขายขยะทไดจากการรไซเคลและการคดแยกขยะ

เชน ถงพลาสตก กลองนมและกลองน�าผลไม เปนตน ซงคด

เปนเงนประมาณ 100,000 บาทตอเดอน เทศบาลต�าบลใชรายได

เหลานเพอสนบสนนกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศและเทคโนโลยทเกยวของ เชน สายพานคดแยกขยะ

ทมวจยไดจดกล มโครงการตางๆ ท เทศบาลต�าบล

เมองแกลงด�าเนนการในชวงปงบประมาณ พ.ศ. 2552-2554

โดยใชแนวทางเดยวกบการจดกล มของโครงการภายใต

งบประมาณสวนกลาง คอ กจกรรมการรองรบผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (adaptation) กจกรรมการ

ลดการปลอยกาซเรอนกระจก (mitigation) กจกรรมการเสรม

สรางศกยภาพ (capacity building) และกจกรรมการถายโอน

เทคโนโลย (technology transfer) กจกรรมดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศในแตละกลมถกแบงออกเปนกลมยอยตาม

ระดบความสมพนธของกจกรรมกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ ไดแก ระดบความสมพนธมาก (มากกวารอยละ 75)

ระดบความสมพนธปานกลาง (รอยละ 50-75) ระดบความ

สมพนธนอย (รอยละ 25-49) และระดบความสมพนธนอยมาก

(นอยกวารอยละ 25) (ดบทท 5) รายละเอยดของการจดกลม

โครงการแสดงอยในภาคผนวก 6 ตารางตอไปนสรปผลของการ

จดกลมในแตละปงบประมาณ ตงแตป พ.ศ. 2552-2554

ในป พ.ศ. 2552 มโครงการทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศทงหมด 22 โครงการ โดยสามารถจดกลมได

ดงน44

44 ผลรวมของจ�านวนโครงการดานการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การลดการปลอยกาซเรอนกระจก การเสรมสรางศกยภาพและการถายโอนเทคโนโลยมากกวา 22 โครงการ เพราะบางโครงการถกจดใหอยมากกวา 2 กลม

ตารางท29:การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศของเทศบาลต�าบลเมองแกลงในปพ.ศ.2552

โครงการการ

รองรบผลกระทบ

จากการ

เปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ:

18 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

1

4

1

12

โครงการการลด

การปลอยกาซ

เรอนกระจก:

5 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

3

1

1

โครงการ

การเสรมสราง

ศกยภาพ:

11 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

1

4

1

5

โครงการ

การถายโอน

เทคโนโลย:

1 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

1

0

0

งบประมาณของเทศบาลทถกจดสรรส�าหรบกจกรรมดาน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศรวมเปนเงนทงสน 15,298,984

บาท ซงคดเปนรอยละ 16 ของงบประมาณทงหมดของเทศบาล

สดสวนของงบประมาณทใชส�าหรบกจกรรมการรองรบผล

กระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศ คอ รอยละ 12.7 ของ

งบประมาณดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ คดเปน

มลคาเทากบ 1,935,697 บาท กจกรรมการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจกไดรบการจดสรรงบประมาณมากทสด โดยไดรบ

7,875,226 บาท คดเปนรอยละ 51.5 ของงบประมาณดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ กจกรรมการเสรมสรางศกยภาพ

ไดรบเงน 223,039 บาท คดเปนรอยละ 1.5 ของงบประมาณ

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและกจกรรมการถายโอน

เทคโนโลยไดรบเงน 5,265,022 บาท คดเปนรอยละ 34.4

ในป พ.ศ. 2553 มโครงการทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศทงหมด 22 โครงการ โดยสามารถจดกลมไดดงน

92

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ตารางท30:การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศของเทศบาลต�าบลเมองแกลงในปพ.ศ.2553

โครงการการ

รองรบผลกระทบ

จากการ

เปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ:

18 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

1

4

1

12

โครงการการลด

การปลอยกาซ

เรอนกระจก:

5 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

3

1

1

โครงการ

การเสรมสราง

ศกยภาพ:

11 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

1

4

1

5

โครงการ

การถายโอน

เทคโนโลย:

1 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

1

0

0

จากตารางท 24 พบวางบประมาณทงหมดทถกจดสรร

ส�าหรบกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในป

พ.ศ. 2553 มคาเทากบ 15,488,768 บาท ซงมระดบสงกวาใน

ป พ.ศ. 2552 เลกนอย แตมสดสวนตองบประมาณทงหมดของ

เทศบาลต�ากวาในป พ.ศ. 2552 เลกนอย (จากรอยละ 16 ในป พ.ศ.

2552 เปนรอยละ 15.7 ในป พ.ศ. 2553) จากงบประมาณดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทงหมด เปนงบประมาณดานการ

รองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศเทากบ 928,364

บาท คดเปนรอยละ 6 ของงบประมาณดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจกยงคงม

สดสวนทมากทสด คอ 8,518,571 บาท คดเปนรอยละ 55 การ

จดสรรงบประมาณส�าหรบกจกรรมการเสรมสรางศกยภาพใน

ป พ.ศ. 2553 เพมขนเปน 254,919 บาท คดเปนรอยละ 1.6 ของ

งบประมาณดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ การถายโอน

เทคโนโลยไดรบการจดสรรเงนมากเปนอนดบสอง โดยไดรบเงน

เทากบ 5,786,914 บาท คดเปนรอยละ 37.4 ของงบประมาณดาน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในป พ.ศ. 2554 มโครงการทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศทงหมด 23 โครงการ โดยสามารถจดกลมไดดงน

ตารางท31:การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศของเทศบาลต�าบลเมองแกลงในปพ.ศ.2554

โครงการการ

รองรบผลกระทบ

จากการ

เปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ:

19 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

1

4

1

13

โครงการการลด

การปลอยกาซ

เรอนกระจก:

5 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

2

1

2

โครงการ

การเสรมสราง

ศกยภาพ:

11 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

1

4

1

5

โครงการ

การถายโอน

เทคโนโลย:

1 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

1

0

0

งบประมาณทงหมดทถกจดสรรใหกบกจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศมจ�านวน 14,853,766 บาท คดเปน

รอยละ 15.9 ของงบประมาณทงหมดของเทศบาล ซงมระดบ

และสดสวนลดลงเมอเทยบกบป พ.ศ. 2553 งบประมาณดาน

การรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศมจ�านวน

1,403,136 บาท คดเปนรอยละ 9.4 ในขณะทงบประมาณส�าหรบ

กจกรรมการลดการปลอยกาซเรอนกระจกมจ�านวน 8,044,080

บาท คดเปนรอยละ 54.2 งบประมาณส�าหรบกจกรรมการ

เสรมสรางศกยภาพและกจกรรมการถายโอนเทคโนโลยมจ�านวน

247,418 บาท (รอยละ 1.7) และ 5,159,133 บาท (รอยละ 34.7)

ตามล�าดบ

ในภาพรวม สดสวนของการลงทนดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศตองบประมาณประจ�าปของเทศบาลต�าบลเมอง

แกลงระหวางป พ.ศ. 2552-2554 อยทประมาณรอยละ 15.5

93

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท23:การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภม

อากาศในเทศบาลต�าบลเมองแกลง

(รอยละของงบประมาณรายจายทงหมดของเทศบาล)

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

30.0%

35.0%

40.0%

45.0%

50.0%

ทมา: เทศบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปของเทศบาลต�าบล

เมองแกลง ปงบประมาณ พ.ศ. 2552-2554

ในชวงเวลาเดยวกน การลงทนในโครงการการลดกาซ

เรอนกระจกยงคงมสดสวนตองบประมาณดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศมากทสดอยางตอเนอง รองลงมา คอ การถายโอน

เทคโนโลย การรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศและการเสรมสรางศกยภาพ ตามล�าดบ

แผนภาพท24:การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศจ�าแนกตามประเภทกจกรรม(ปพ.ศ.2552-2554)

(รอยละของงบประมาณรายจายดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศของเทศบาล)

ทมา: เทศบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปของเทศบาลต�าบล

เมองแกลง ปงบประมาณ พ.ศ. 2552-2554

การจดกลมรายจายดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ของเทศบาลต�าบลเมองแกลง (ตารางท 29 30 และ 31) แสดง

ใหเหนวาในชวง 3 ป ตงแตป พ.ศ. 2552-2554 เทศบาลต�าบล

เมองแกลงมการลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศท

มทงระดบความสมพนธมากและระดบความสมพนธปานกลาง

ตารางท 25 แสดงแนวโนมของการลงทนทมระดบความสมพนธ

มากและปานกลางตลอด 3 ปตงแตป พ.ศ. 2552-2554 ในรป

ของสดสวนตองบประมาณประจ�าปดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศของเทศบาล ซงแนวโนมดงกลาวแสดงใหเหนวาการ

ลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในกรณของเทศบาล

ต�าบลเมองแกลง (ซงสวนใหญเปนการลดการปลอยกาซเรอน

กระจก) เปนโครงการทมความสมพนธอยในระดบมากและ

ปานกลางอยางตอเนอง

แผนภาพท25:แนวโนมของรายจายประจ�าปดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมความสมพนธระดบมากและ

ปานกลาง

(รอยละของงบประมาณรายจายประจ�าปดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ)

88.294.4 91.1

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

เมอเปรยบเทยบการลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศกบงบประมาณรายจายประจ�าปของเทศบาล (แผนภาพ

ท 26) พบวาการลงทนดงกลาวคดเปนรอยละ 14 ของงบประมาณ

รายจายประจ�าปของเทศบาล ซงแสดงใหเหนวาเทศบาล

ต�าบลเมองแกลงยงคงเจตนารมณในการลงทนทเกยวกบ

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

94

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท26:แนวโนมของรายจายประจ�าปดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมความสมพนธระดบมากและ

ปานกลาง

(รอยละของงบประมาณรายจายประจ�าปของเทศบาล)

14.1 14.8 14.5

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

องคกำรบรหำรสวนต�ำบลบำงน�ำผง

งบประมาณทองคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงไดรบ

สวนใหญจะถกจดสรรไปในดานการกอสรางและการบ�ารง

รกษาโครงสรางพนฐาน จากการวเคราะหงบประมาณรายจาย

ประจ�าปในชวงป พ.ศ. 2542-2554 พบวาประมาณไมเกน

รอยละ 5 (1,000,000 บาท) ของงบประมาณรายจายประจ�าปของ

องคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผง (20 ลานบาท) ถกจดสรร

ส�าหรบกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงเงนทน

สวนใหญไดรบมาจากภาคเอกชน และมเพยงสวนเลกนอยทเปน

เงนบรจาคของประชาชนในพนทองคการบรหารสวนต�าบล ใน

แตละปองคการบรหารสวนต�าบลไดรบการสนบสนนทางการ

เงนจากหนวยงานตางๆ ส�าหรบกจกรรมดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ดงน BCP ประมาณ 2 ลานบาท บรษท ปตท.

จ�ากด (มหาชน) จ�านวน 1-2 ลานบาท TNT จ�านวน 200,000

บาท ธนาคารกสกรไทย สนบสนน 200,000-300,000 บาทตอ

โครงการ และโรงเรยนตางๆ มอบให 400,000-500,000 บาท

ส�าหรบการผลตปยชวภาพและปลกตนไม นอกจากนยงพบวา

นายกองคการบรหารสวนต�าบลไมไดตระหนกวารฐบาลมการ

ใหเงนสนบสนนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและไม

ทราบถงวธการขออนมตเงนสนบสนนดงกลาว

ในป พ.ศ. 2552 มโครงการทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศทงหมด 8 โครงการ โดยสามารถจดกลมไดดงน45

ตารางท32:การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงในปพ.ศ.

2552

โครงการการ

รองรบผลกระทบ

จากการ

เปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ:

5 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

1

2

2

โครงการ

การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก:

2 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

2

0

0

โครงการ

การเสรมสราง

ศกยภาพ:

1 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

0

1

0

โครงการ

การถายโอน

เทคโนโลย:

1 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

0

1

0

งบประมาณทงหมดทถกจดสรรใหกบโครงการทเกยวของ

กบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมมลคาเทากบ 745,000 บาท

คดเปนรอยละ 2.7 ของงบประมาณทงหมด โดยในงบประมาณ

สวนดงกลาวน เปนงบประมาณดานการรองรบผลกระทบจาก

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเทากบ 540,000 บาท คดเปน

รอยละ 72.5 ดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจก 165,000

บาท คดเปนรอยละ 22.1 ดานการเสรมสรางศกยภาพเทากบ

20,000 บาท คดเปนรอยละ 2.7 และดานการถายโอนเทคโนโลย

เทากบ 20,000 บาท คดเปนรอยละ 2.7

45 ผลรวมของจ�านวนโครงการดานการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลง ภมอากาศ การลดการปลอยกาซเรอนกระจก การสรางขดความสามารถและการถายโอนเทคโนโลยมากกวา 8 เพราะบางโครงการถกจดใหอยมากกวา 2 กลม

95

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ในป พ.ศ. 2553 มโครงการทเกยวของกบกจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทงหมด 9 โครงการ โดยสามารถจด

กลมไดดงตารางท 33

ตารางท33:การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงในปพ.ศ.

2553

โครงการการ

รองรบผลกระทบ

จากการ

เปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ:

6 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

1

3

2

โครงการ

การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก:

2 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

2

0

0

โครงการ

การเสรมสราง

ศกยภาพ:

3 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

1

2

0

โครงการ

การถายโอน

เทคโนโลย:

2 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

1

1

0

งบประมาณทงหมดทถกจดสรรใหกบโครงการทเกยวของ

กบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมมลคาเทากบ 741,000 บาท

คดเปนรอยละ 3.2 ของงบประมาณทงหมด โดยในงบประมาณ

สวนดงกลาว เปนงบประมาณดานการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงภมอากาศเทากบ 300,000 บาท คดเปนรอยละ 40.5

ดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจก 189,500 บาท คดเปน

รอยละ 25.6 ดานการเสรมสรางศกยภาพเทากบ 67,000 บาท คด

เปนรอยละ 9 และดานการถายโอนเทคโนโลยเทากบ 184,500

บาท คดเปนรอยละ 24.9

ในป พ.ศ. 2553 มโครงการทเกยวของกบกจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทงหมด 16 โครงการ ดงน

ตารางท34:การจดกลมโครงการดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศของเทศบาลต�าบลบางน�าผงในปพ.ศ.2554

โครงการการ

รองรบผลกระทบ

จากการ

เปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ:

15 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

5

1

9

โครงการ

การลดการปลอย

กาซเรอนกระจก:

3 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

2

0

1

โครงการ

การเสรมสราง

ศกยภาพ:

8 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอย

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

4

1

3

โครงการ

การถายโอน

เทคโนโลย:

0 ระดบความสมพนธมาก

ระดบความสมพนธปานกลาง

ระดบความสมพนธนอ

ระดบความสมพนธนอยมาก

0

0

0

0

งบประมาณทถกจดสรรแกโครงการดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศรวมทงสน 470,100 บาท คดเปนรอยละ 2 ของ

งบประมาณทงหมด โดยเงนจ�านวนดงกลาวเปนงบประมาณ

ดานการรองรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศเทากบ

241,343 บาท คดเปนรอยละ 51.3 ดานการลดการปลอยกาซ

เรอนกระจกเทากบ 33,914 บาท คดเปนรอยละ 7.2 ดานการ

เสรมสรางศกยภาพเทากบ 194,843 บาท คดเปนรอยละ 41.4

ในภาพรวมสดสวนของการลงทนดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศในเทศบาลต�าบลบางน�าผงในชวงระหวางป

พ.ศ. 2552 -2554 มสดสวนรอยละ 2.6 ของงบประมาณประจ�า

ปขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผง ยกเวนในป พ.ศ. 2554

ซงมสดสวนลดลงเลกนอย รายละเอยดของการจดกลมโครงการ

ตางๆ แสดงอยในภาคผนวกท 7

96

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท27:การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศในเทศบาลต�าบลบางน�าผง

(รอยละของงบประมาณรายจายประจ�าปของเทศบาล)

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

ในชวงเวลาเดยวกน การลงทนดานการรองรบผลกระทบ

จากการเปลยนแปลงภมอากาศ (ซงเชอมโยงกบการอนรกษ

สงแวดลอมและการจดการน�าเสย) มสดสวนตองบประมาณ

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมากทสด (แผนภาพท 28)

งบประมาณดานการเสรมสรางศกยภาพเพมขนอยางมาก

ในป พ.ศ. 2554 เมอเทยบกบงบประมาณดานอนๆ ในขณะ

ทงบประมาณทถกจดสรรส�าหรบกจกรรมดานการถายโอน

เทคโนโลยและกจกรรมดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

ลดลง ความผนผวนของงบประมาณทไดรบจดสรรเปนอปสรรค

ตอองคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผงในการวางแผนกจกรรม

ระยะยาว

แผนภาพท28:การลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศในเทศบาลต�าบลบางน�าผงจ�าแนกตามประเภท

กจกรรม(ปพ.ศ.2552-2554)

(รอยละของงบประมาณรายจายดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศขององคการบรหารสวนต�าบล)

จากการจดกล มรายจายดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผง (ตารางท 32

33 และ 34) พบวาไมมการลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศทมระดบความสมพนธมากในชวง 3 ปตงแต

ป พ.ศ. 2552-2554 แตมการลงทนทมระดบความสมพนธ

ปานกลาง แผนภาพท 29 แสดงสดสวนของการลงทนทม

ความสมพนธระดบปานกลางตองบประมาณรายจายประจ�าป

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศขององคการบรหารสวน

ต�าบลบางน�าผง ซงพบวามแนวโนมการเปลยนแปลงทเหมอน

กนในแตละป โดยเฉลยแลวการลงทนทมระดบความสมพนธ

ปานกลางตลอด 3 ป คดเปนรอยละ 59.1 ของงบประมาณ

รายจายประจ�าปดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของ

องคการบรหารสวนต�าบล

แผนภาพท29:แนวโนมของรายจายประจ�าปดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมความสมพนธระดบปาน

กลาง

(รอยละของงบประมาณรายจายประจ�าปขององคการบรหาร

สวนต�าบล)

31.5

59.9

86.0

0.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

เมอเปรยบเทยบสดสวนการลงทนดานการเปลยนแปลง

สภาพภ มอากาศท มระดบความสมพนธ ปานกลางต อ

งบประมาณรายจายประจ�าปขององคการบรหารสวนต�าบล พบ

วาการลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศดงกลาวยงคง

ต�ามาก (แผนภาพท 30)

97

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

แผนภาพท30:แนวโนมของรายจายประจ�าปดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมความสมพนธระดบ

ปานกลาง

(รอยละของงบประมาณรายจายประจ�าปขององคการบรหาร

สวนต�าบล)

ในสวนถดไปจะเปนการวเคราะหในประเดนทสามของ

งานวจยนโดยพจารณาถงกระบวนการวางแผนของทองถนใน

พนกรณศกษาทง 2 แหง เพอประเมนลกษณะของปจจยน�าเขา

ทางเทคนคและการใหการสนบสนนจากหนวยราชการตางๆท

เกยวของแกองคกรปกครองสวนทองถน

7.5 กระบวนการจดท�าแผนระดบทองถนและ

ปฏสมพนธระหวางองคกรปกครองสวน

ทองถนซงมาจากการเลอกตงและหนวย

งานหลกทเกยวของ

Lee (2011) พบวาสถาบนในระดบทองถนค�านงถงการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศในระดบทแตกตางกนไป แตยงม

ความสบสนเกยวกบบทบาท ความรบผดขอบและการจดสรร

งบประมาณเชนเดยวกบรฐบาล ลกษณะทส�าคญขององคกร

ปกครองสวนทองถนในประเทศไทย (รวมถงประเทศอนๆ ใน

ภมภาค) คอ การมโครงสรางควบคระหวางองคกรปกครองสวน

ทองถนและสวนราชการในระดบจงหวดของกระทรวงและกรม

ตางๆ องคกรปกครองสวนทองถนมาจากการเลอกตงโดยตรง

และมหนาทส�าคญ คอ การใหบรการสาธารณะดานตางๆ แก

ชมชน สวนราชการระดบจงหวดของกระทรวงและกรมนนเปน

หนวยงานด�าเนนการของรฐบาล

เปาหมายของการศกษาในสวนน คอ การประเมน

ขอบเขตการสนบสนนดานเทคนคและปจจยน�าเขาส�าหรบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทกระทรวงและกรมใหแกองคกร

ปกครองสวนทองถนซงมการวางแผนพฒนาดวยตนเอง โดย

มขอสมมตวาองคกรปกครองสวนทองถนอาจไมม (และไม

ตองการ) ความร ทจ�าเปนในการก�าหนดกจกรรมทมความ

เหมาะสม และการใหค�าแนะน�านเปนหนาทหนงของสวน

ราชการทเกยวของ

เทศบำลต�ำบลเมองแกลงและควำมสมพนธกบหนวยงำนท

เกยวของในจงหวดระยอง

กรมสงเสรมการปกครองทองถนเปนหนวยงานราชการ

สวนกลางทรบผดชอบในการก�ากบดแลกจกรรมขององคกร

ปกครองสวนทองถน อยางไรกตาม เมอพจารณาดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศแลว พบวายงไมมแผนการและ

โครงการเฉพาะในการชวยเหลอองคกรปกครองสวนทองถน

กจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในเมองแกลงเกด

จากการรเรมของทมผบรหารเทศบาลต�าบล โดยนายกเทศมนตร

ไดความรมาจากการคนควาทางอนเทอรเนตเปนสวนใหญ

ยงไปกวานน เจาหนาทเทศบาลไดรบการสนบสนนจากหนวย

งานระดบจงหวดทเกยวของในการออกแบบกจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศนอยมาก

จากการสมภาษณหนวยงานหลกระดบจงหวดและ

องคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) ในระยอง ซงเปนจงหวด

ทตงของเทศบาลต�าบลเมองแกลง พบวากจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทด�าเนนการอยในระดบจงหวด

คอ การปลกปา การปลกปาชายเลน การวางแผนการผลต

พลงงานจากการจดการขยะและรณรงคใหประชาชนสนใจการ

ปลกปา ผใหสมภาษณกลาววาเจาหนาทระดบจงหวดไมมความ

เขาใจดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเทาทควร ถงแมวาจะ

มความสนใจเกยวกบการจดการขยะ การอนรกษทรพยากรและ

การจดการมลพษ ในปจจบนองคการบรหารสวนจงหวดระยอง

ไดลงทนดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศเปนสดสวน

ประมาณรอยละ 10 ของงบประมาณรายจายประจ�าป ส�าหรบ

งบประมาณของกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

ในเทศบาลต�าบลเมองแกลงมาจากองคการบรหารสวนจงหวด

คอนขางจ�ากด เงนทนสวนใหญมาจากกลมตางๆ ของภาคเอกชน

เชน เครอซเมนตไทย (SCG) บรษท ปตท. จ�ากด (มหาชน) ฯลฯ

98

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมหนาท

จดท�าแผนพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทกๆ

5 ป องคกรปกครองสวนทองถน เชน เทศบาลและองคการ

บรหารสวนต�าบล เปนผน�าแผนไปปรบใชตามความจ�าเปน

ของทองถนรวมทงขอเงนสนบสนนจากคณะกรรมการการ

กระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน46 โครงการท

สามารถของบประมาณจากคณะกรรมการการกระจายอ�านาจ

ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก การจดการน�าเสย

การจดการขยะและการเพมพนทสเขยว ส�าหรบการด�าเนน

การโครงการเหลาน ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมมการจดอบรมเจาหนาทองคกรปกครองสวน

ทองถนดานการวางแผนและใหความรเชงวชาการแกเจาหนาท

เหลาน ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไมไดให

เงนสนบสนนโดยตรงแกองคกรปกครองสวนทองถน แตจะชวย

ในการประสานงานและการแลกเปลยนดานกจกรรมเฉพาะกจ

นอกจากน ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไมม

นโยบายเฉพาะเจาะจงดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศท

ตองปฏบตตาม

ผ ใหสมภาษณกลาวถงกจกรรมดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศทด�าเนนการโดยส�านกงานทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม ดงน

• การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยาง

ยงยนโดยการสงเสรมการปลกปาชายเลน การขยายพนท

สเขยวในเมองและการลดการปลอยกาซคารบอน

• การประชมแลกเปลยนความคดเหนกบประชนชนใน

ระยอง ไดมขอเสนอใหมการจดตงเขตควบคมมลพษและ

การสรางแผนการลดมลพษ

ผ ใหสมภาษณจากส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมกลาววาการประสานงานกบเทศบาลต�าบลเมอง

แกลงเปนไปดวยด แตดวยการมเงนทนสนบสนนทจ�ากด หาก

รฐบาลจดตงกองทนการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงชาต

ขน กยงมความกงวลเกยวกบการก�าหนดกฎเกณฑส�าหรบการ

คดเลอกโครงการและกจกรรม

46 โครงการขนาดเลกมกไดรบเงนสนบสนนจากงบประมาณองคกรปกครองสวนทองถน สวนโครงการขนาดใหญสามารถใชงบประมาณพฒนาระดบจงหวดซงอยภายใตการควบคมของกระทรวงมหาดไทยผานทางผวาราชการจงหวด

ส�านกงานพลงงานจงหวด

ส�านกงานพลงงานจงหวดระยองด�าเนนการกจกรรมท

เกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงน

1. การเสรมสรางศกยภาพในการออกแบบแผนพฒนา

พลงงานชมชน เชน อปสงคและอปทานของพลงงาน

รวมถงการจดท�าบญชพลงงาน

2. การใหความรทางเทคนคในการประหยดพลงงานแก

ประชาชนและสมาชกของชมชน

3. การด�าเนนการโครงการน�ารอง เชน การแจกหลอดไฟ

ประหยดพลงงานแกประชาชน

ส�านกงานพลงงานจงหวดใหการสนบสนนงบประมาณ

เฉพาะองคกรปกครองสวนทองถนทเขารวมโครงการน�ารอง

ของส�านกงานพลงงานจงหวด นอกจากน ส�านกงานพลงงาน

จงหวดมการถายทอดความร ใหแกองคกรปกครองสวน

ทองถนทมหนาทรบผดชอบในการน�าความรไปใชในการด�าเนน

กจกรรมทเปนรปธรรม

นอกจากนยงมการสมภาษณหนวยงานหลกระดบจงหวด

ทเกยวของอก 2 หนวยงาน คอ ส�านกงานเกษตรอ�าเภอและ

ทองถนจงหวด แตหนวยงานทงสองไมมการสนบสนนองคกร

ปกครองสวนทองถนในกจกรรมทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ ในระยองมกลมอนรกษสงแวดลอม แตไมม

องคกรพฒนาเอกชนทท�างานเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศทงท�างานแบบอสระและทท�างานรวมกบองคกร

ปกครองสวนทองถน สถาบนการศกษาในจงหวดมการรณรงค

เกยวกบปญหามลพษแตไมมการรณรงคทเกยวของกบการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยเฉพาะ

องคกำรบรหำรสวนต�ำบลบำงน�ำผง

จากการสมภาษณพบวาองคการบรหารสวนต�าบลไม

ไดรบการสนบสนนจากหนวยงานหลกทเกยวของ กจกรรม

ทด�าเนนการเกดจากการวางแผนทจดขนเองในทองถนและ

ไดรบเงนสนบสนนจากรายไดททองถนหามาหรอจากบรษท

เอกชนและมลนธตางๆ นอกจากน องคการบรหารสวนต�าบล

มองวาการไมไดรบเงนสนบสนนจากสวนราชการตางๆ นบ

วาเปนผลดเนองจากจะไดไมเกดความยงยากอนเปนผลมาจาก

ระบบราชการ องคการบรหารสวนต�าบลตองการมความอสระ

ในการออกแบบและจดท�าแผนกจกรรมดวยตนเองโดยยดตาม

99

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ความจ�าเปนของประชาชนในพนทดงทท�าอยในปจจบน แตใน

ขณะเดยวกนกยนดทจะไดรบความชวยเหลอดานเทคนคจาก

สวนราชการหลกทเกยวของ ในปจจบนเทคโนโลยและความร

สวนใหญขององคการบรหารสวนต�าบลมาจากการแลกเปลยน

และแบงปนความรกบนกวจยทองถนและเจาหนาทของบรษท

เอกชน

ในพนทขององคการบรหารสวนต�าบลไมมองคกรพฒนา

เอกชน (NGOs) ทด�าเนนงานเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ แตมมลนธตางๆ ทสนบสนนกจกรรมดาน

สงแวดลอม47 ดงทกลาวไวในสวนกอนหนา

จากการสมภาษณสวนงานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมขององคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ

(ซงเปนจงหวดทตงขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผง)

พบวาองคการบรหารสวนจงหวดไดด�าเนนกจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงน

• การรณรงคใหประชาชนตระหนกถงความส�าคญของการ

ลดภาวะโลกรอนมากขนผานการอบรมและการศกษาด

งานนอกสถานท

• การจดอบรมและการศกษาดงานนอกสถานทใหกบ

นกเรยนและเจาหนาทจงหวดเพอเรยนรความส�าคญของ

ปาชายเลน

• การรณรงคการปลกตนไมและฟนฟพนทปา

• การใหเงนอดหนนแกส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมจงหวดส�าหรบด�าเนนกจกรรมทวทงจงหวด

ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมจงหวด

ส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

ไมมการด�าเนนกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

โดยเฉพาะและไมมการสนบสนนองคการบรหารสวนต�าบล

และเทศบาลในจงหวดเนองจากสาเหตดงน 1) ส�านกงาน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดไมมงบประมาณ

ส�าหรบกจกรรมดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดย

เฉพาะ 2) สมทรปราการมคณภาพอากาศดซงแสดงวาม

ปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศนอย ส�านกงาน

47 ตวอยางเชน มลนธปดทองหลงพระ สบสานแนวพระราชด�าร มลนธชยพฒนา มลนธแหลมผกเบย ส�านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดเสนอโครงการ

และของบประมาณจากหนวยงานระดบจงหวด ดงนนจงม

การประสานงานกบองคกรปกครองสวนทองถนในการพฒนา

แผนและแกปญหาเฉพาะ ซงปญหาทไดรบความหวงใยมาก

ทสดในพนท คอ มลพษทางน�าทเกดจากโรงงานอตสาหกรรม

การประสานงานระหวางส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมจงหวดและหมบานท�าโดยการประสานงานกบ

ตวแทนหมบานดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ในแตละหม บาน โดยส�านกงานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมจงหวดจดอบรมใหแกตวแทนเหลานเกยวกบวธ

การปกปองทรพยากรธรรมชาตและการสงเสรมใหประชาชน

ตระหนกถงการอนรกษทรพยากรธรรมชาตส�านกงานพลงงาน

จงหวด

ส�านกงานพลงงานจงหวดสมทรปราการด�าเนนกจกรรม

ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงน

• เปลยนพฤตกรรมการใชพลงานโดยการใชเทคโนโลยใหม

เชน เทคโนโลยเผาถานแบบมประสทธภาพ

• สนบสนนการผลตกาซชวภาพจากขยะอนทรย

ส�านกงานพลงงานจงหวดมงบประมาณประจ�าปประมาณ

300,000 บาทส�าหรบองคการบรหารสวนต�าบลแตละแหงซง

สวนใหญถกใชส�าหรบการอบรมและการสนบสนนองคการ

บรหารสวนต�าบลในรปการใหวตถสงของ ส�านกงานพลงงาน

จงหวดสมทรปราการประสานงานกบองคการบรหารสวนต�าบล

บางน�าผงในการพฒนาแผนเทคโนโลยดงตอไปน

• เตาเผาถาน

• วธการท�าเครองกรองน�า

ส�านกงานเกษตรอ�าเภอ

ผใหสมภาษณจากส�านกงานเกษตรอ�าเภอของจงหวด

สมทรปราการกลาววาหนวยงานไมไดรบแนวทางเฉพาะเจาะจง

ส�าหรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศจากกระทรวงเกษตร

และสหกรณ องคการบรหารสวนต�าบลสวนใหญมความ

เชอมโยงกบศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจ�า

ต�าบลซงกอตงขนตามพระราชบญญตก�าหนดแผนและขนตอน

การกระจายอ�านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.

2542 โดยในแตละศนยมคณะกรรมการซงประกอบดวยตวแทน

หมบาน เจาหนาทการเกษตรและตวแทนจากองคกรปกครอง

100

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

สวนทองถน คณะกรรมการมการประชมกนเดอนละครง

หรอเดอนเวนเดอนเจาหนาทการเกษตรจะเสนอแนะโครงการ

แกคณะกรรมการเพอพจารณาและคดเลอก กจกรรมดานการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทส�าคญทด�าเนนการโดยศนย คอ

การปลกไมผล เชน มะมวง มะพราวและมะนาว เปนตน

บทบาททส�าคญของส�านกงานเกษตรอ�าเภอ คอ การ

เปนตวกลางของความรและวธการระหวางชมชนและองคการ

บรหารสวนต�าบล ผใหสมภาษณกลาววาในชวง 3 ปทผานมา

ส�านกงานเกษตรอ�าเภอไมไดรบงบประมาณส�าหรบสนบสนน

กจกรรมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโดยเฉพาะจาก

กระทรวงตนสงกด

7.6 บทสรป

ในบทนเปนการวเคราะหบทบาทของสถาบนในระดบ

ทองถนในดานกจกรรมและการลงทนดานการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศ การศกษากลาวถงกลไกถายโอนทางการคลง

ระหวางราชการสวนกลางและสถาบนในระดบทองถน อยางไร

กตามงานศกษานมขอจ�ากดดานการรวบรวมขอมลภาคสนาม

ซงรวบรวมจากพนกรณตวอยาง 2 แหงซงเปนตวแทนองคกร

ปกครองสวนทองถนในรปแบบทแตกตางกนเทานน จงมใช

ตวแทนของทงประเทศ

จากการศกษาพบวามชองวางระหวางความตองการ

ด�าเนนงานเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศในรฐบาล

ระดบบนกบการสนบสนนทเทศบาลและองคการบรหารสวน

ต�าบลไดรบ เจาหนาททองถนไดตะหนกถงการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศแตยงขาดค�านยามทชดเจนส�าหรบกจกรรม

(และรายจาย) ดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทเปนท

ยอมรบในระดบประเทศและยงมขอจ�ากดดานการสนบสนน

จากกระทรวงทรบผดชอบและหนวยงานหลกทเกยวของ ความ

ชดเจนในนยามดงกลาวมความจ�าเปนในระดบทแตกตางกน ขน

อยกบระดบความรและความตระหนกของผน�าทองถน ผลการ

ศกษาของกรณศกษา 2 แหงมความเปนอสระจากกน ตวอยาง

เชน กรณเทศบาลต�าบลเมองแกลง ไดมการด�าเนนการตาม

ยทธศาสตรทชดเจนในการสรางความเขมแขงและการขยาย

กจกรรมและการลงทนดานการลดการปลอยกาซเรอนกระจก

สงผลให 1) เกดผลทางการเมอง (นายกเทศมนตรชนะการเลอกตง

3 สมยตดตอกน) และ 2) เกดรายไดเสรมใหแกเทศบาล ถงแมวา

เทศบาลต�าบลเมองแกลงจะเปนตวอยางทด แตกไมสามารถเปน

ตวแทนส�าหรบเทศบาลหรอองคกรปกครองสวนทองถนสวน

ใหญได ในกรณขององคการบรหารสวนต�าบลบางน�าผง การ

ด�าเนนการดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศมความหมาย

เชนเดยวกบการปกปองและการอนรกษสงแวดลอม

ในพนทกรณศกษาทง 2 แหง ทมวจยสามารถเขาถง

ขอมลแผนงานและงบประมาณรายจายประจ�าป เพอน�ามาจด

กลมกจกรรมและวเคราะหงบประมาณรายจายการลงทนดาน

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศไดไมยากนก การสมภาษณ

หนวยงานหลกทเกยวของในระดบจงหวดและอ�าเภอสามารถ

จดการไดไมยากเชนกน โดยผลการศกษาพบวาหนวยงานหลก

ทเกยวของไมไดใหการสนบสนนดานเทคนคแกกจกรรมการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศทวางแผนและด�าเนนการโดย

ทองถนหรอมใหแตคอนขางจ�ากด หนวยงานหลกทเกยวของ

ในระดบจงหวดและอ�าเภอจดอบรมและอ�านวยความสะดวก

เกยวกบกระบวนการท�าค�าขอเงนสนบสนนขององคกรปกครอง

สวนทองถน แตหนวยงานเหลานเองกยงไมมความชดเจนวา

กจกรรมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศคออะไรและยงคงรอ

ใหกระทรวงตนสงกดสงการในเชงนโยบายและแนวทางการ

ด�าเนนงานเกยวกบกจกรรมการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

เปนการเฉพาะ

ความไมชดเจนดงกลาวไมไดมเพยงผลดานลบเทานน แต

สามารถสงผลทางดานบวกไดดวย ดงเชนประสบการณของ

เทศบาลต�าบลเมองแกลง แสดงใหเหนวาทองถนสามารถมความ

เปนอสระในการตดสนใจและการด�าเนนงาน ภายใตระบบการ

บรหารราชการทคอนขางรวมศนยดงเชนประเทศไทย ซงท�าให

ผน�าทองถนทมความรความสามารถในการด�าเนนงานสามารถ

ท�าโครงการน�ารองหรอการพฒนาการด�าเนนงานของทองถน

โดยใชเงนทนจากแหลงภายนอก เชน องคกรพฒนาเอกชน

มลนธและภาคเอกชน

ความยากของผก�าหนดนโยบายระดบประเทศ คอ จะ

ออกแบบนโยบายและวางแนวทางอยางไรจงจะสามารถ

ใหค�านยามส�าหรบกจกรรมการรองรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพภมอากาศและการลดการปลอยกาซเรอน

กระจกไดอยางชดเจน และในขณะเดยวกนสามารถรกษา

แรงจงใจและจตวญญาณผประกอบการ ทเปนแรงบนดาลใจใหผ

บรหารองคกรปกครองสวนทองถนหาความรและวธการในการ

ออกแบบกจกรรมเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทม

ความเปนไปไดทงทางดานเทคนคและในทางการเมอง

101

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

8 บรรณานกรมBird, N., Beloe, T., Hedger, M., Lee, J., Nicholson, K.,

O’Donnell, K., and Steele, P. (2012). DRAFT. The

Climate Public Expenditure and Institutional Review

(CPEIR): developing a methodology to review climate

policy, institutions and expenditure. UNDP/CDDE/ODI.

Burton, I. (2004) Climate change and the adaptation deficit.

Environment Canada, Downsview, Ontario, Canada.

Department of Provincial Administration, Ministry of Interior

(2011). Number of Administrative Entities 2011,

Bangkok. Available at:

http://www.dopa.go.th/padmic/jungwad76/jungwad76.htm

Department of Agricultural Extension, Ministry of Agriculture

(2011). Number of Administrative Entities 2011,

Bangkok. Available at:

http://www.agriinfo.doae.go.th/year54/general/village54.pdf

De Serres, A., Murtin, F. and Nicoletti, G. (2010). A framework

for assessing green growth policies. OECD Economics

Department Working Papers No. 744. OECD, Paris.

Government of Thailand (1999). Decentralisation Plan and

Process Act, Bangkok.

Government of Thailand (2006). Decentralisation Plan and

Process Act (No. 2), Bangkok

IPCC (2007). Climate Change 2007, The Physical Science

Basis, Fourth Assessment Report, Working Group I,

Summary for Policy makers, Cambridge University

Press, Cambridge, United Kingdom and New York,

NY, USA.

Lee, J. (2011). Climate Fiscal Framework in Thailand: Local

government analysis, Bangkok: UNDP (unpublished

paper)

McKinsey and Company (2007). A Cost Curve for Green House

Gas Reduction. The McKinsey Quarterly.

Narian, U., Margulis, S. and Essam, T. (2011) Estimating

costs of adaptation to climate change. Climate Policy,

11, 1001-1019.

NESDB (2010). A Master Plan on Climate Change in Thailand,

2010-2050: The Energy Prices and Food Security,

Bangkok, Thailand.

ONEP (2000). Thailand’s Initial National Communication:

under the United Nations Framework Convention on

Climate Change (NC report), Office of Natural Resources

and Environmental Policy and Planning, Ministry of

Natural Resources and Environment, Bangkok, Thailand.

ONEP (2010). National Inventories, Office of Natural Resources

and Environmental Policy and Planning, Ministry of

Natural Resources and Environment, Bangkok, Thailand.

ONEP (2011). Thailand’s Second National Communication:

under the United Nations Framework Convention on

Climate Change (NC report), Office of Natural Resources

and Environmental Policy and Planning, Ministry of

Natural Resources and Environment, Bangkok, Thailand.

Peters, S. (2012). The role of green fiscal mechanisms in

developing countries: lessons learned. Inter-American

Development Bank, Knowledge and Learning Sector.

Technical Notes No. IDB-TN-364. IDB.

Schelling, T. (1992) Some economics of global warming.

American Economic Review 82, 1-14. [Cited in Narian

et al. 2011.]

Stern, N. (2008). The Economics of Climate Change: The Stern

Review, Cambridge University Press, UK.

Tambon Administrative Organization Bang Num Phueng

(2009). Annual Budget, Samutprakarn.

Tambon Administrative Organization Bang Num Phueng

(2010). Annual Budget, Samutprakarn.

102

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

Tambon Administrative Organization Bang Num Phueng

(2011). Annual Budget, Samutprakarn.

Tambon Municipality of Mueng Klang (2009). Annual Budget,

Rayong.

Tambon Municipality of Mueng Klang (2010). Annual Budget,

Rayong.

Tambon Municipality of Mueng Klang (2011). Annual Budget,

Rayong.

กตต ลมสกล2553) ) รายงานสนบสนนดานเศรษฐศาสตร

โครงการจดท�าแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงของ

สภาวะภมอากาศของโลก การผนผวนของราคาพลงงาน

และวกฤตอาหารของโลก, ศนยบรการวชาการแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

ชวลต เนองด2553) ) รายงานสนบสนนดานปาไม โครงการ

จดท�าแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงของสภาวะภม

อากาศของโลก การผนผวนของราคาพลงงาน และวกฤต

อาหารของโลก, ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

ปทมา ศรธญญา2553) ) รายงานสนบสนนกาซเรอนกระจกใน

ระบบการผลตขาว โครงการจดท�าแผนแมบทรองรบการ

เปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศของโลก การผนผวน

ของราคาพลงงาน และวกฤตอาหารของโลก, ศนยบรการ

วชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

ดาวลย ววรรธนะเดช และคณะ2553) ) รายงานสนบสนน

ดานพลงงาน โครงการจดท�าแผนแมบทรองรบการ

เปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศของโลก การผนผวน

ของราคาพลงงาน และวกฤตอาหารของโลก, ศนยบรการ

วชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

สจรต คณธนจลวงศ และ คณะ2553) ) รายงานสนบสนน

ดานอทกศาสตร โครงการจดท�าแผนแมบทรองรบการ

เปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศของโลก การผนผวน

ของราคาพลงงาน และวกฤตอาหารของโลก, ศนยบรการ

วชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

ศภกร ชนวรรโณ2553) ) รายงานสนบสนนดานการสรางขด

ความสามารถของชมชนในการรบมอกบผลกระทบฯ

โครงการจดท�าแผนแมบทรองรบการเปลยนแปลงของ

สภาวะภมอากาศของโลก การผนผวนของราคาพลงงาน

และวกฤตอาหารของโลก, ศนยบรการวชาการแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพมหานคร.

อรรถชย จนตะเวช2553) ) รายงานสนบสนนดานผลกระทบ

ตอภาคเกษตรและการปรบตวโครงการจดท�าแผนแมบท

รองรบการเปลยนแปลงของสภาวะภมอากาศของโลก

การผนผวนของราคาพลงงาน และวกฤตอาหารของ

โลก, ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย,

กรงเทพมหานคร.

103

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวก1:ค�าสงกระทรวงการคลงท๑๖๒/๒๕๕๕เรองแตงตงคณะท�างานจด

ท�ากรอบแผนงานดานการคลงทเกยวกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

104

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

105

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวก2:กฎหมายการโอนงบประมาณรายจาย(พรบ.วธการงบประมาณ

พ.ศ.2502)

“มำตรำ 18 รำยจำยทก�ำหนดไวส�ำหรบสวนรำชกำรหรอรฐวสำหกจใด ตำมพระรำชบญญตรำยจำยงบประมำณประจ�ำปกด พระรำช

บญญตรำยจำยเพมเตมกด จะโอนหรอน�ำไปใชส�ำหรบสวนรำชกำรหรอรฐวสำหกจอนมไดเวนแต

(1) มพระรำชบญญตใหโอนหรอน�ำไปใชได

(2) ในกรณทมพระรำชกฤษฎกำรวมหรอโอนสวนรำชกำรเขำดวยกนไมวำจะมผลจดตงสวนรำชกำรใหมขนหรอไมกตำม

ใหโอนงบประมำณรำยจำยของสวนรำชกำรทถกโอนหรอรวมเขำไวดวยกนนนไปเปนของสวนรำชกำรหรอหนวยงำนทรบโอนหรอ

ทรวมเขำดวยกนหรอสวนรำชกำรทตงขนใหม แลวแตกรณ ทงน ตำมทก�ำหนดในพระรำชกฤษฎกำดงกลำว”

“มำตรำ 19 รำยจำยทก�ำหนดไวในรำยกำรใด ส�ำหรบสวนรำชกำรหรอรฐวสำหกจตำมพระรำชบญญตงบประมำณรำยจำยประจ�ำป

พระรำชบญญตรำยจำยเพมเตม พระรำชบญญตโอนเงนงบประมำณรำยจำย หรอพระรำชกฤษฎกำรตำมมำตรำ 18(2) จะโอนหรอน�ำ

ไปใชในรำยกำรอนมได เวนแตจะไดรบอนญำตจำกผอ�ำนวยกำร แตผอ�ำนวยกำรจะอนญำตมไดในกรณทเปนผลใหรำยจำยประเภท

เงนรำชกำรลบ หรอเปนงำน หรอโครงกำรใหม เวนแตจะไดรบอนมตจำกคณะรฐมนตร

รำยจำยรำยกำรตำงๆ ทก�ำหนดไวในงบกลำง ใหผอ�ำนวยกำรมอ�ำนำจจดสรรใหสวนรำชกำรและรฐวสำหกจเบกจำยโดยตรง

หรอเบกจำยในรำยกำรตำงๆของสวนรำชกำรและรฐวสำหกจนนๆไดตำมควำมจ�ำเปน

ในกรณจ�ำเปนผอ�ำนวยกำรโดยอนมตนำยกรฐมนตรจะโอนรำยจำยงบกลำงรำยกำรใดรำยกำรหนงไปเพมรำยกำรอนๆใน

งบเดยวกนได”

106

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวก3:พรบ.การบรหารหนสาธารณะ2549(แกไขเพมเตมโดยพรบ.

การบรหารหนสาธารณะ(ฉบบท2)พ.ศ.2551)

“มำตรำ 20 ใหกระทรวงกำรคลงกเงนไดเฉพำะเพอวตถประสงคอยำงหนงอยำงใดดงตอไปน

(1) ชดเชยกำรขำดดลงบประมำณหรอเมอมรำยจำยสงกวำรำยได

(2) พฒนำเศรษฐกจและสงคม

(3) ปรบโครงสรำงหนสำธำรณะ

(4) ใหหนวยงำนอนกตอ

(5) พฒนำตลำดตรำสำรหนในประเทศ

เงนบำทหรอเงนตรำตำงประเทศทไดรบจำกกำรกเงนตำม (2) ถง (5) ใหน�ำไปใชไดตำมวตถประสงคของกำรกเงนหรอตำม

ทคณะรฐมนตรอนมต โดยไมตองน�ำสงคลงตำมกฎหมำยวำดวยวธกำรงบประมำณและกฎหมำยวำดวยเงนคงคลง”

เพอรกษาวนยทางการคลงไว พรบ.การบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548 มาตรา 21 ก�าหนดใหกระทรวงการคลงกเงนเปนเงนบาทเพอ

ชดเชยการขาดดลงบประมาณ กลาวคอสามารถกเพอด�าเนนนโยบายขาดดลของรฐบาลไดเฉพาะจากแหลงเงนภายในประเทศเทานน

“มำตรำ 21 กำรกเงนเพอชดเชยกำรขำดดลงบประมำณหรอเมอมรำยจำยสงกวำรำยไดในปงบประมำณหนง ใหกระทรวงกำรคลง

กเปนเงนบำทไมเกนวงเงน

(1) รอยละ 20 ของงบประมำณรำยจำยประจ�ำปทใชบงคบอยในขณะนนและงบประมำณรำยจำยเพมเตม และ

(2) รอยละ 80 ของงบประมำณรำยจำยทตงไวส�ำหรบช�ำระคนเงนตน”

107

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวก4:พรบ.การบรหารหนสาธารณะพ.ศ.2548(มาตรา22)

“มำตรำ 22 กำรกเงนเพอพฒนำเศรษฐกจและสงคมใหกระท�ำไดเมอมควำมจ�ำเปนตองใชจำยเงนนอกเหนอจำกงบประมำณรำยจำย

ประจ�ำปและตองใชเปนเงนตรำตำงประเทศหรอจ�ำเปนตองกเงนเพอเสรมสรำงควำมมนคงทำงกำรเงนของประเทศ โดยใหกระทรวง

กำรคลงกเงนเปนเงนตรำตำงประเทศไดไมเกนรอยละ 10 ของงบประมำณรำยจำยประจ�ำป

กำรกเงนตำมวรรคหนงใหก�ำหนดวตถประสงคของกำรใชเงนอยำงชดเจนและเปนไปตำมหลกเกณฑ วธกำร และเงอนไข

ทรฐมนตรก�ำหนดโดยอนมตคณะรฐมนตร”

ทงน ตามหลกเกณฑการอนมตโครงการเงนกตามระเบยบกระทรวงการคลง วาดวยการบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2549

ไดมการก�าหนดรายละเอยดหลกเกณฑทมความเกยวของกบหนสาธารณะดงน

“(1) เปนโครงกำรทสอดคลองกบทศทำง ยทธศำสตร นโยบำยกำรพฒนำเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

(2) เปนโครงกำรทมรำยงำนกำรศกษำควำมเหมำะสมทำงเทคนค เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และกำรเงน

(3) เปนโครงกำรทรฐมนตรไดอนมตแลว หรอส�ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำตเหนชอบ

แลว หรออยในระหวำงกำรพจำรณำโครงกำรของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ซงทงน คำดวำ

จะสำมำรถท�ำกำรกเงนไดในปงบประมำณนน

(4) เปนกำรลงทนทจะไดรบรำยไดตอบแทนเปนเงนตรำตำงประเทศหรอสำมำรถประหยดเงนตรำตำงประเทศ หรอมผล

ตอบแทนทำงเศรษฐกจและสงคมอยำงคมคำ โดยค�ำนงถงผลกระทบของควำมเสยงทำงดำนอตรำแลกเปลยนดวย

(5) รฐวสำหกจและสถำบนกำรเงนภำครฐทจะกอหนตองมฐำนะทำงกำรเงนทมนคงหรอมควำมสำมำรถในกำรช�ำระหน

คนได โดยมสดสวนควำมสำมำรถในกำรท�ำรำยไดเทยบกบภำระหนของกจกำรนบแตมกำรกอหน ในอตรำไมต�ำกวำ 1.5

(6) หนวยงำนของรฐ รฐวสำหกจ และสถำบนกำรเงนภำครฐจะตองมควำมสำมำรถในกำรด�ำเนนโครงกำรและแผนงำน

เงนกไดตำมทเสนอ โดยมควำมพรอมทำงดำนบคลำกรและงบประมำณสมทบ”

108

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวก5:ทนและเงนทนหมนเวยน

กระทรวง หนวยงาน ทน/เงนทนหมนเวยน

กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมชลประทาน เงนทนหมนเวยนเพอการชลประทาน

กองทนจดรปทดน

กรมวชาการเกษตร กองทนคมครองพนธพช

กรมสงเสรมสหกรณ กองทนพฒนาสหกรณ

ส�านกงานเศรษฐกจการเกษตร กองทนปรบโครงสรางการผลตภาค

เกษตรเพอเพมขดความสามารถการ

แขงขนของประเทศ

กองทนฟนฟและพฒนาเกษตรกร

ส�านกงานการปฏรปทดนเพอ

เกษตรกรรม

กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

ส�านกงานปลดกระทรวงเกษตรและ

สหกรณ

กองทนหมนเวยนเพอการกยมแก

เกษตรกรและผยากจน

กระทรวงแรงงาน กรมการจดหางาน กองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออก

ไปนอกราชอาณาจกร

กองทนเพอผรบงานไปท�าทบาน

กรมพฒนาฝมอแรงงาน กองทนพฒนาฝมอแรงงาน

กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กองทนเพอผใชแรงงาน

กองทนสงเคราะหลกจาง

ส�านกงานประกนสงคม กองทนเงนทดแทน

กองทนประกนสงคม

กระทรวงกลาโหม กรมการอตสาหกรรมทหาร เงนทนหมนเวยนโรงงานแบตเตอร

เงนทนหมนเวยนโรงงานแบตเตอร

ทหาร

กรมพลาธการทหารบก เงนทนหมนเวยนโรงงานฟอกหนง

ส�านกงานปลดกระทรวงกลาโหม เงนทนหมนเวยนโรงงานเภสชกรรม

ทหาร

109

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กระทรวง หนวยงาน ทน/เงนทนหมนเวยน

กระทรวงการคลง กรมบญชกลาง กองทนรวมเพอชวยเหลอเกษตรกร

ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสง

เสรมการประกอบธรกจประกนภย

กองทนประกนชวต

กองทนประกนวนาศภย

ส�านกงานคณะกรรมการนโยบาย

รฐวสาหกจ

กองทนส�าหรบพนกงานทไดรบผล

กระทบจากการแปรรปรฐวสาหกจ

ส�านกงานบรหารหนสาธารณะ กองทนบรหารเงนกเพอการปรบ

โครงสรางหนสาธารณะและพฒนา

ตลาดตราสารหนในประเทศ

ส�านกงานปลดกระทรวงการคลง กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา

กองทนเงนกยมเพอการศกษาทผกกบ

รายไดในอนาคต

กระทรวงการทองเทยวและกฬา การกฬาแหงประเทศไทย กองทนกฬามวย

กองทนพฒนาการกฬาแหงชาต

กองทนสงเสรมกฬาอาชพ

ส�านกงานปลดกระทรวงการทองเทยว

และกฬา

กองทนเพอสงเสรมการทองเทยวไทย

ส�านกงานพฒนาการทองเทยว กองทนคมครองธรกจน�าเทยว

กระทรวงการพฒนาสงคมและความ

มนคงของมนษย

ส�านกงานปลด กระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษย

กองทนเพอปองกนและปราบปราม

การคามนษย

กองทนคมครองเดก

กองทนผสงอาย

กองทนสงเสรมการจดสวสดการสงคม

ส�านกงานสงเสรมและพฒนาคณภาพ

ชวตคนพการแหงชาต

กองทนสงเสรมและพฒนาคณภาพชวต

คนพการ

กระทรวงคมนาคม กรมการขนสงทางบก กองทนเพอความปลอดภยในการใชรถ

ใชถนน

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม

กรมทรพยากรธรณ กองทนจดการซากดกด�าบรรพ

กรมทรพยากรน�าบาดาล กองทนพฒนาน�าบาดาล

ส�านกงานนโยบายและแผน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กองทนสงแวดลอม

110

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กระทรวง หนวยงาน ทน/เงนทนหมนเวยน

กระทรวงพลงงาน สถาบนบรหารกองทนพลงงาน กองทนน�ามนเชอเพลง

ส�านกงานนโยบายและแผนพลงงาน กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน

กระทรวงพาณชย กรมสงเสรมการสงออก กองทนสงเสรมการคาระหวางประเทศ

กระทรวงยตธรรม ส�านกงานปลดกระทรวงยตธรรม กองทนยตธรรม

กระทรวงวฒนธรรม กรมการศาสนา กองทนสงเสรมการเผยแผพระพทธ

ศาสนาเฉลมพระเกยรต 80พรรษา

กองทนส�าหรบผเดนทางไปประกอบ

พธฮจย

ส�านกงานคณะกรรมการวฒนธรรม

แหงชาต

กองทนสงเสรมงานวฒนธรรม

กองทนสงเสรมงานวฒนธรรมจงหวด

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย สถาบนมาตรวทยาแหงชาต กองทนเพอการพฒนาระบบมาตรวทยา

ส�านกงานพฒนาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยแหงชาต

กองทนเพอพฒนาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย

กระทรวงสาธารณสข กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและ

การแพทยทางเลอก

กองทนภมปญญาการแพทยแผนไทย

สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต กองทนการแพทยฉกเฉน

ส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต กองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต

กระทรวงศกษาธการ ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขน

พนฐาน

กองทนสงเสรมและพฒนาการศกษา

ส�าหรบคนพการ

ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา เงนทนหมนเวยนเพอพฒนาสถาบน

อดมศกษาเอกชน

ส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ เงนทนหมนเวยนเพอแกไขปญหาหนสน

ขาราชการคร

กองทนเพอโครงการอาหารกลางวนใน

โรงเรยนประถมศกษา

กองทนสงเคราะห

กองทนสงเสรมโรงเรยนในระบบ

111

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

กระทรวง หนวยงาน ทน/เงนทนหมนเวยน

กระทรวงอตสาหกรรม กรมโรงงานอตสาหกรรม กองทนเพอลดผลกระทบจากนโยบาย

สราเสรของรฐ

กรมสงเสรมอตสาหกรรม เงนทนหมนเวยนเพอการสงเสรม

อาชพอตสาหกรรมในครอบครวและ

หตถกรรมไทย

ส�านกงานคณะกรรมการออยและ

น�าตาลทราย

กองทนออยและน�าตาลทราย

ส�านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลาง

และขนาดยอม

กองทนสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและ

ขนาดยอม

สวนราชการไมสงกดส�านกนายกฯ

กระทรวง

สถาบนพระปกเกลา กองทนเพอการพฒนาและเผยแพร

ประชาธปไตย

ส�านกงานคณะกรรมการการเลอกตง กองทนเพอการพฒนาพรรคการเมอง

ส�านกงานต�ารวจแหงชาต กองทนเพอการสบสวนและสอบสวน

คดอาญา

ส�านกงานสภาพฒนาการเมอง กองทนพฒนาการเมองภาคพลเมอง

ส�านกนายกรฐมนตร ส�านกเลขาธการคณะรฐมนตร กองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต

ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย กองทนสนบสนนการวจย

ส�านกงานกองทนสนบสนนการสราง

เสรมสขภาพ

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

112

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวก6:ขอมลทางการเงนของงบประมาณเพอสภาพภมอากาศทมความ

สมพนธมากและปานกลาง

กระทรวง adaptation mitigation Capacity

Building

technology งบประมาณเพอ

สภาพภมอากาศทม

ความสมพนธมาก

และปานกลางรวม

กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ 68,900,842,335 5,700,000 76,719,300 68,983,261,635

กระทรวงคมนาคม 2,730,543,400 2,730,543,400

กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม 17,314,542,140 24,204,778,825 1,985,369,530 14,400,000 43,519,090,495

กระทรวงพลงงาน 320,310,900 3,278,072,000 3,598,382,900

กระทรวงมหาดไทย 2,565,639,755 223,333,500 2,788,973,255

กระทรวงวทยาศาสตร

และเทคโนโลย 250,534,245 250,534,245

กระทรวงศกษาธการ 5,000,000 5,000,000

จงหวดและกลมจงหวด 15,000,000 500,000 15,500,000

ส�านกนายกรฐมนตร 42,743,005 42,743,005

งบประมาณเพอสภาพ

ภมอากาศทมความ

สมพนธมากและปาน

กลางรวม 89,159,078,135 30,213,894,225 2,469,937,275 91,119,300 121,934,028,935

113

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวก7:การจ�าแนกโครงการของเทศบาลต�าบลเมองแกลงปพ.ศ.2552-2554

การจ�าแนกโครงการของเทศบาลต�าบลเมองแกลง ปงบประมาณ พ.ศ. 2552

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

รวมทกโครงการ 95,543,380

แผนงาน:การบรหารงานทวไป 17,627,800

สวน-งำนบรหำรทวไป 11,733,600

โครงการประกวดการประเมน

เทศบาลนาอยอยางยงยน

40,000 นอย 30% 12,000

โครงการฝกอบรมรวมใจประหยด

ไฟฟา

100,000 นอย มาก 80% 80,000

สวน-งำนวำงแผนสถตและวชำกำร 2,550,520

การจดท�าขอมลส�ารวจพนฐานท�า

แผนชมชน

25,000 นอยมาก 10% 2,500

แผนงาน:การรกษาความสงบภายใน 5,459,760

สวน-งำนปองกนภยฝำยพลเรอนและ

ระงบอคคภย

5,459,760

โครงการฝกทบทวน อปพร. 100,000 ปานกลาง ปานกลาง 50% 50,000

โครงการอบรมเจาหนาทปองกนฯ 10,000 ปานกลาง ปานกลาง 50% 5,000

เงนอดหนนกจการทเปน

สาธารณประโยชน อปพร.

70,000 ปานกลาง

50% 35,000

แผนงาน:สาธารณสข 4,429,280

สวน-งำนบรกำรสำธำรณสขและงำน

สำธำรณสขอน

1,002,280

การอบรมกลมเสยงโรค (รวมโรค

อบตใหม/อบตซ�า)

60,000 ปานกลาง

ปานกลาง

50% 30,000

โครงการตรวจตดตามระบบการ

จดการสงแวดลอม ISO 14001

30,000 ปานกลาง

50% 15,000

โครงการรณรงคสรางจตส�านกดาน

พลงงานและสงแวดลอม

150,000 นอยมาก ปานกลาง 60% 90,000

โครงการอนรกษแมน�าประแส 150,000 มาก 80% 120,000

สวน-งำนศนยบรกำรสำธำรณสข 2,825,500

โครงการพฒนางานสาธารณสข

มลฐานในเขตเทศบาล

80,000 นอยมาก

20% 16,000

โครงการสนบสนนกลมออกก�าลง

กายเพอสขภาพ

218,200 นอยมาก

นอยมาก

20% 43,640

แผนงาน:การเคหะและชมชน 42,141,420

114

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

สวน-งำนไฟฟำถนน 21,219,200

คากอสรางสงสาธารณปโภค 16,142,000 นอยมาก 10% 1,614,200

สวน-งำนสวนสำธำรณะ 5,087,200 ปานกลาง 50% 2,543,600

สวน-งำนก�ำจดขยะมลฝอยและ

สงปฏกล

15,042,920 ปานกลาง ปานกลาง 70% 10,530,044

แผนงาน:สรางความเขมแขงของ

ชมชน

2,109,110

สวน-กำรสนบสนนชมชนเขมแขง 2,109,110

การจดเกบขอมลความจ�าเปนพนฐาน

ในเขตเทศบาลเมองแกลง

50,000 นอยมาก

10% 5,000

โครงการสงเสรมอาชพประชาชน 200,000 นอยมาก นอยมาก 10% 20,000

โครงการสงเสรมเศรษฐกจพอเพยง

ตามพระราชด�ารฯ

100,000 นอย นอยมาก นอย 30% 30,000

โครงการสมทบงบประมาณสงเสรม

การจดสวสดการสงคมสภมภาคและ

ทองถน

20,000 นอยมาก

10% 2,000

โครงการใหความชวยเหลอแก

นกเรยนดอยโอกาสทศกษาใน

หลกสตรไมเกนการศกษาขนพนฐาน

100,000 นอยมาก

นอยมาก

10% 10,000

แผนงาน:การศาสนาวฒนธรรมและ

นนทนาการ

10,370,880

สวน-งำนบรหำรทวไปเกยวกบ

ศำสนำวฒนธรรมและนนทนำกำร

10,370,880

โครงการจดกจกรรมสงเสรมศลปะ

เยาวชนตอตานยาเสพตดและอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม

150,000 นอยมาก นอย 30% 45,000

รวม 15,298,984

ทมา: เทศบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2552 เทศบาลต�าบลเมองแกลง จ�าแนกโดยผเขยน

115

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การจ�าแนกโครงการของเทศบาลต�าบลเมองแกลง ปงบประมาณ พ.ศ. 2553

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

รวมทกโครงการ 98,642,450

แผนงาน:บรหารงานทวไป 20,738,520

สวน-งำนบรหำรทวไป 12,973,100

โครงการฝกอบรมรวมใจประหยด

ไฟฟา

140,000 นอย มาก 80% 112,000

สวน-งำนวำงแผนสถตและวชำกำร 2,644,580

การจดท�าขอมลส�ารวจพนฐานท�าแผน

ชมชน

30,000 นอยมาก 10% 3,000

การจดท�าแผนยทธศาสตรและแผน

พฒนาสามป

10,000 นอยมาก 20% 2,000

แผนงาน:การรกษาความสงบภายใน 4,848,300

สวน-งำนปองกนภยฝำยพลเรอนและ

ระงบอคคภย

4,848,300

โครงการอบรมเจาหนาทปองกนฯ 15,000 ปานกลาง ปานกลาง 50% 7,500

แผนงาน:สาธารณสข 5,566,220

สวน-งำนบรกำรสำธำรณสขและงำน

สำธำรณสขอน

980,600

โครงการตรวจตดตามระบบการ

จดการสงแวดลอม ISO 14001

60,000 ปานกลาง

50% 30,000

โครงการรณรงคสรางจตส�านกดาน

พลงงานและสงแวดลอม

150,000 ปานกลาง ปานกลาง 60% 90,000

โครงการอนรกษแมน�าประแส 150,000 มาก 80% 120,000

สวน-งำนศนยบรกำรสำธำรณสข 3,486,660

คาใชจายดานสงเสรมสขภาพ 50,000 นอยมาก นอยมาก 20% 10,000

การนเทศสาธารณสขมลฐาน 70,000 นอยมาก 20% 14,000

การฝกอบรมฟนฟความรแก อสม.

แมบานกรรมการชมชน

270,000 นอยมาก

นอยมาก

20% 54,000

การสนบสนนการพฒนางานดาน

สาธารณสขมลฐานในชมชน

15,000 นอยมาก

20% 3,000

การอบรมกลมเสยงโรคตดตอ

(รวมโรคอบตใหม/อบตซ�า)

50,000 ปานกลาง

ปานกลาง

50% 25,000

โครงการปองกนและควบคมโรค

ไขเลอดออก

30,000 ปานกลาง

ปานกลาง

50% 15,000

116

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

โครงการพฒนางานสาธารณสข

มลฐานในเขตเทศบาล

130,000 นอยมาก 20% 26,000

โครงการสงเสรมสขภาพผปวยโรคไม

ตดตอในเขตเทศบาล

40,000 นอยมาก นอยมาก 20% 8,000

โครงการสงเสรมสขภาพผสงอาย 150,000 นอยมาก นอยมาก 20% 30,000

โครงการสนบสนนกลมออกก�าลงกาย

เพอสขภาพ

280,000 นอยมาก นอยมาก 20% 56,000

แผนงาน:เคหะและชมชน 35,522,420

สวน-งำนไฟฟำถนน 12,872,100

คากอสรางสงสาธารณปโภค 5,999,000 นอยมาก 10% 599,900

สวน-งำนสวนสำธำรณะ 5,295,080 ปานกลาง 50% 2,647,540

สวน-งำนก�ำจดขยะมลฝอยและ

สงปฏกล

16,534,040 ปานกลาง ปานกลาง 70% 11,573,828

แผนงาน:สรางความเขมแขงของ

ชมชน

1,895,160

สวน-งำนสงเสรมและสนบสนน

ควำมเขมแขงชมชน

1,895,160

การจดเกบขอมลความจ�าเปนพนฐาน

ในเขตเทศบาลเมองแกลง

20,000 นอยมาก 10% 2,000

โครงการสงเสรมเศรษฐกจพอเพยง

ตามพระราชด�ารฯ

200,000 นอย นอยมาก นอย 30% 60,000

รวม 15,488,768

ทมา: เทศบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2553 เทศบาลต�าบลเมองแกลง จ�าแนกโดยผเขยน

117

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การจ�าแนกโครงการของเทศบาลต�าบลเมองแกลง ปงบประมาณ พ.ศ. 2554

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

รวมทกโครงการ 93,509,140

แผนงาน:บรหารงานทวไป 17,931,760

สวน-งำนบรหำรทวไป 11,544,800

โครงการฝกอบรมรวมใจประหยด

ไฟฟาพลงงานในชมชน

100,000 นอย มาก 80% 80,000

สวน-งำนวำงแผนสถตและวชำกำร 2,467,100

การจดท�าขอมลส�ารวจพนฐานท�าแผน

ชมชน

10,000 นอยมาก 10% 1,000

การจดท�าแผนด�าเนนงานประจ�าป 2,000 นอยมาก นอยมาก 20% 400

การจดท�าแผนพฒนาสามป 5,000 นอยมาก นอยมาก 20% 1,000

แผนงาน:การรกษาความสงบภายใน 5,620,680

สวน-งำนปองกนภยฝำยพลเรอนและ

ระงบอคคภย

5,620,680

โครงการอบรมเจาหนาทปองกนฯ 17,000 ปานกลาง ปานกลาง 70% 11,900

โครงการฝกอบรมทบทวน อปพร. 70,000 ปานกลาง ปานกลาง 70% 49,000

แผนงาน:สาธารณสข 4,747,920

สวน-งำนบรกำรสำธำรณสขและงำน

สำธำรณสขอน

737,000

โครงการตรวจตดตามระบบการ

จดการสงแวดลอม ISO 14001

60,000 ปานกลาง

50% 30,000

โครงการรณรงคสรางจตส�านกดาน

พลงงานและสงแวดลอม

100,000 นอยมาก ปานกลาง 60% 60,000

โครงการอนรกษแมน�าประแส 150,000 มาก 80% 120,000

สวน-งำนศนยบรกำรสำธำรณสข 3,206,120

การนเทศสาธารณสขมลฐาน 30,000 นอยมาก 20% 6,000

การฝกอบรมฟนฟความรแก อสม.

แมบานกรรมการชมชน

250,000 นอยมาก

นอยมาก

20% 50,000

โครงการปองกนและควบคมโรค

ไขเลอดออก

30,000 ปานกลาง

ปานกลาง

50% 15,000

การสนบสนนการพฒนางานดาน

สาธารณสขมลฐานในชมชน

100,000 นอยมาก

20% 20,000

โครงการพฒนางานสาธารณสข

มลฐานในเขตเทศบาล

130,000 นอยมาก

20% 26,000

118

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

โครงการพฒนาศกยภาพดาน

สาธารณสข

150,000 นอยมาก

นอยมาก

20% 30,000

โครงการสงเสรมสขภาพผปวยโรคไม

ตดตอในเขตเทศบาล

40,000 นอยมาก

นอยมาก

20% 8,000

โครงการสงเสรมสขภาพผสงอาย 150,000 นอยมาก นอยมาก 20% 30,000

โครงการสนบสนนกลมออกก�าลงกาย

เพอสขภาพ

280,000 นอยมาก

นอยมาก

20% 56,000

แผนงาน:เคหะและชมชน 36,722,780

สวน-งำนไฟฟำถนน 15,542,600

คากอสรางสงสาธารณปโภค 10,543,000 นอยมาก 10% 1,054,300

สวน-งำนสวนสำธำรณะ 5,683,400 ปานกลาง 50% 2,841,700

สวน-งำนก�ำจดขยะมลฝอยและ

สงปฏกล

14,740,380 ปานกลาง ปานกลาง 70% 10,318,266

แผนงาน:สรางความเขมแขงของ

ชมชน

1,867,440

สวน-งำนสงเสรมและสนบสนน

ควำมเขมแขงชมชน

1,867,440

การจดเกบขอมลความจ�าเปนพนฐาน

ในเขตเทศบาลเมองแกลง

2,000 นอยมาก

10% 200

โครงการสงเสรมเศรษฐกจพอเพยง

ตามพระราชด�ารฯ

150,000 นอย นอยมาก นอย 30% 45,000

รวม 14,853,766

ทมา: เทศบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2554 เทศบาลต�าบลเมองแกลง จ�าแนกโดยผเขยน

119

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

ภาคผนวก8:การจ�าแนกโครงการของอบต.บางน�าผงปงบประมาณพ.ศ.2552-2554

การจ�าแนกโครงการของ อบต.บางน�าผง ปงบประมาณ พ.ศ. 2552

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

รวมทกโครงการ 27,996,040

แผนงาน:การบรหารทวไป 13,810,540

เงนสบทบคาใชจายในการจดเกบ

ขอมล

100,000 นอยมาก 10% 10,000

แผนงาน:สขภาพ 360,000

คาใชจายในการก�าจดขยะมลฝอย 200,000 ปานกลาง 70% 140,000

แผนงาน:การเคหะและชมชน 6,178,500

การจดการสวนสาธารณะ 50,000 ปานกลาง 50% 25,000

เงนสมทบการไฟฟานครหลวง 1,000,000 นอยมาก 20% 200,000

เงนสมทบการประปานครหลวง 1,000,000 นอยมาก 20% 200,000

แผนงาน:ชมชนเขมแขง 660,000

คาใชจายในการจดตงทมกชพกภย 60,000 ปานกลาง 50% 30,000

เงนสนบสนนศนยถายทอดเทคโนโลย

ทางการเกษตร

100,000 ปาน

กลาง

ปานกลาง 40% 40,000

แผนงาน:งบกลาง 1,764,000

เงนส�ารองจาย 1,000,000 นอยมาก 10% 100,000

รวม 745,000

ทมา: เทศบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2552 อบต.บางน�าผง จ�าแนกโดยผเขยน

120

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การจ�าแนกโครงการของ อบต.บางน�าผง ปงบประมาณ พ.ศ. 2553

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

รวมทกโครงการ 23,388,600

แผนงาน:การบรหารทวไป 10,834,500

สวน-งำนวำงแผนสถตและวชำกำร

เงนสบทบคาใชจายในการจดเกบขอมล 30,000 นอยมาก 10% 3,000

แผนงาน:สาธารณสข 678,500

สวน-งำนบรกำรสำธำรณสขและงำน

สำธำรณสขอน

คาใชจายในการรณรงคปองกนโรคไขเลอด

ออก พษสนขบา และโรคตดตออนๆ

100,000 ปานกลาง ปาน

กลาง

50% 50,000

เงนอดหนนโครงการ/กจกรรมทางดานการ

สาธารณสขในเขตต�าบลบางน�าผง

110,000 นอย นอย 40% 44,000

แผนงาน:การเคหะและชมชน 4,826,000

การจดการสวนสาธารณะ 50,000 ปานกลาง 50% 25,000

สวน-งำนไฟฟำถนน

เงนสมทบการไฟฟานครหลวง 300,000 นอยมาก 20% 60,000

สวน-งำนบรหำรทวไปเกยวกบเคหะและ

ชมชน

เงนสมทบการประปานครหลวง 700,000 นอยมาก 20% 140,000

สวน-งำนก�ำจดขยะมลฝอยและสงปฏกล

คาใชจายในการก�าจดขยะมลฝอย 470,000 ปานกลาง ปานกลาง 70% 329,000

แผนงาน:เกษตรกรรม 100,000

สวน-งำนสงเสรมกำรเกษตร

เงนสนบสนนศนยถายทอดเทคโนโลย

การเกษตร

100,000 ปาน

กลาง

ปานกลาง 40% 40,000

แผนงาน:งบกลาง 2,854,600

เงนส�ารองจาย 500,000 นอยมาก 10% 50,000

รวม 741,000

ทมา: เทศบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2553 อบต.บางน�าผง จ�าแนกโดยผเขยน

121

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

การจ�าแนกโครงการของ อบต.บางน�าผง ปงบประมาณ พ.ศ. 2554

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

รวมทกโครงการ 23,386,820

แผนงาน:การบรหารงาน 10,825,000

สวน-งำนบรหำรทวไป

อดหนนจงหวดสมทรปราการ 5,000 นอยมาก 10% 500

สวน-งำนวำงแผนสถตและวชำกำร

คาส�ารวจและบนทกขอมลความจ�าเปน

พนฐานของครวเรอน

22,000 นอยมาก 10% 2,200

แผนงาน:แผนงานการรกษาความสงบ

ภายใน

520,000

สวน-งำนบรหำรทวไปเกยวกบกำรรกษำ

ควำมสงบภำยใน

โครงการทบทวนเพมประสทธภาพ

อปพร.อบต.บางน�าผง

200,000 ปานกลาง ปาน

กลาง

70% 140,000

แผนงาน:สาธารณสข 1,789,920

สวน-งำนบรกำรสำธำรณสขและงำน

สำธำรณสขอน

โครงการสขภาพแขงแรงทงป ชวสดใส 25,000 นอยมาก นอยมาก 20% 5,000

โครงการสงเสรมโภชนาการสมวยในเดก 20,000 นอยมาก นอยมาก 20% 4,000

โครงการสขภาวะด ชวมสข 50,000 นอยมาก 10% 5,000

โครงการสงเสรมสขภาพแมและเดก 25,000 นอยมาก นอยมาก 20% 5,000

โครงการปองกนควบคมโรคตดตอ 60,000 ปานกลาง

ปาน

กลาง

70% 42,000

แผนงาน:การเคหะและชมชน 3,800,760

สวน-งำนสงเสรมและสนบสนนควำม

เขมแขงชมชน

โครงการปลกตนไม ปลกชวต ปลกจต

รวมใจอนรกษ

30,000 ปานกลาง ปานกลาง 70% 21,000

สวน-งำนก�ำจดขยะมลฝอยและสงปฏกล

โครงการถงขยะ ถกหลกสขาภบาล 100,000 นอยมาก 10% 10,000

122

การศกษาการใชจายภาคสาธารณะและการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของประเทศไทย

โครงการ งบประมาณ(บาท) กลยทธโครงการ %

น�าหนก

งบประมาณ

ทถวงน�าหนก

แลว(บาท)adaptation mitigation Capacity

Building

technology

Transfer

โครงการคดแยกขยะ อยางยงยนในชมชน 62,000 ปานกลาง ปาน

กลาง

70% 43,400

แผนงาน:ศาสนาวฒนธรรมและ

นนทนาการ

830,000

สวน-ศำสนำและวฒนธรรมทองถน

โครงการลอยกระทงตามประทป ปลกจต

ส�านกรกษแหลงน�า

120,000 นอยมาก

10% 12,000

สวน-งำนวชำกำรวำงแผนและสงเสรมกำร

ทองเทยว

โครงการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศน

อยางยงยนในต�าบลบางน�าผง

200,000 ปานกลาง

ปาน

กลาง

70% 140,000

สวน-กฬำและนนทนำกำร

โครงการแขงขนกฬา พฒนาสขภาพ

ตอตานยาเสพตด

50,000 นอยมาก

20% 10,000

แผนงาน:เกษตรกรรม 70,000

สวน-งำนสงเสรมกำรเกษตร

โครงการสงเสรมกลมเกษตรกร

ตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

40,000 นอย นอยมาก นอย 30% 12,000

ซอเครองสบน�าเพอการเกษตร 30,000 ปานกลาง 60% 18,000

รวม 470,100

ทมา: เทศบญญตงบประมาณรายจายประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2554 อบต.บางน�าผง จ�าแนกโดยผเขยน

19394 Climate reports Covers THAILAND.indd 1 Sep/20/12 3:01 PM

รายงานการศกษารายจายภ

าคสาธารณะและการจดการเชงสถาบ

นทเกยวของกบ

การเปลยนแป

ลงสภาพ

ภมอากาศ ในป

ระเทศไท

ย

รายงานการศกษารายจายภาคสาธารณะ และการจดการเชงสถาบนทเกยวของกบการเปลยนแปลง

สภาพภมอากาศในประเทศไทย

โทมส เอ บโลทปรกษาโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต ศนยภมภาคเอเชยแปซฟกโทรศพท: +66 (0) 2304-9100โทรสาร: +66 (0) 2280-2700อเมล: Thomas.beloe@undp.orghttp://asia-pacific.undp.orghttp://www.aideffectiveness.org/ClimateChangeFinance สธารน คณผล เจาหนาทแผนกสงแวดลอมโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประจำประเทศไทยโทรสาร: +66 (0) 2280-4294อเมล: sutharin.koonphol@undp.orghttp://www.th.undp.org

Ministry of Natural Resourcesand Environment

Office of the National Economicand Social Development Board