เอกสารภาคผนวก ก. 1

โครงการสงแวดลอมศกษา เรองคณภาพอากาศเมอง

โรงเรยนนกสบสายลม

ขยายผลกระบวนการนกสบสายลมเขาสโรงเรยนในเขตกรงเทพมหานคร

โดยมลนธโลกสเขยว

เอกสารประกอบการจดการเรยนร

หนวยการเรยนรสงแวดลอมศกษา เรองคณภาพอากาศเมอง

“นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ”

ส าหรบนกเรยนระดบชนประถมศกษาตอนปลายและมธยมศกษา

ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล

โดย สนบสนนโดย

เอกสารภาคผนวก ก. 2

คานา

เอกสารประกอบการจดการเรยนรหนวยการเรยนรสงแวดลอมศกษา เรอง คณภาพอากาศเมอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” ฉบบน เปนสวนหนงภายใตการดาเนนงานของ “โครงการโรงเรยนนกสบ สายลม” โดยมลนธโลกสเขยว ในระหวาง พ.ศ. 2554-2556 มวตถประสงคเพอใหครผสอนระดบประถมศกษา ตอนปลายและมธยมศกษาในกรงเทพมหานครสามารถพฒนารปแบบการจดการเรยนรเรองคณภาพอากาศส การเรยนการสอนในโรงเรยนไดอยางมประสทธภาพ และเผยแพรประสบการณการประยกตกจกรรมสการเรยน การสอนของเครอขายโรงเรยนในกรงเทพฯ หนวยการเรยนร “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” เกดจากการรวบรวมกจกรรมการเรยนรทมเนอหาสาระทเกยวของกบคณภาพอากาศในเมอง โดยกจกรรมการเรยนรสวนใหญในเอกสารฉบบนมาจากคณคร ในโครงการทนาสงทเรยนรจากการฝกอบรม การประชมตางๆ และการสบคนเพมเตมไปใชในการจดการเรยนรใหสอดคลองกบบรบทของโรงเรยนและชมชนรอบโรงเรยน โดยคณครมสวนในการเรมตนคดและวางแผนกระบวนการ จนกระทงการนาไปทดลองจดการเรยนการสอนกบนกเรยนในโรงเรยนของตน ภายในหนวยการเรยนร “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” ประกอบไปดวยหนวยการเรยนรยอยทงหมด 5 หนวย จานวน 20 แผนการจดการเรยนร รวมทงสน 40 ชวโมง โดยคณครสามารถเลอกกจกรรมการเรยนรดงกลาวไปบรณาการเขากบกลมสาระการเรยนร หรอนาไปใชในกจกรรมพฒนาผเรยนกได โครงการฯ ขอขอบคณคณครในโครงการทง 26 โรงเรยน ทปรกษาโครงการดานการศกษาและ ดานสงแวดลอมศกษา พรอมทงผมสวนรวมกบโครงการฯ ในการพฒนาหนวยการเรยนรน โดยหวงวาจะเปนประโยชนตอคณครทจะนากจกรรมการเรยนรทหลากหลายไปถายทอดใหกบนกเรยนใหมความรความเขาใจและตระหนกถงความสาคญของคณภาพอากาศในเมองตอไป และหากคณครมขอเสนอแนะเพมเตม กรณาแจงกลบมาทมลนธโลกสเขยว เพอทจะไดแกไขหนวยการเรยนรใหเหมาะสมในโอกาสตอไป

โครงการโรงเรยนนกสบสายลม มลนธโลกสเขยว

เอกสารภาคผนวก ก. 3

สารบญ

เรอง หนา

หนวยการเรยนรสงแวดลอมศกษา เรองคณภาพอากาศเมอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” 5 คาอธบายเนอหาหนวยการเรยนร 8 ตารางหนวยการเรยนรสงแวดลอมศกษา เรองคณภาพอากาศเมอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” 10 ตารางวเคราะหความสอดคลองของหนวยการเรยนร เรอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” 11 แผนผงหนวยการเรยนร เรอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” จานวน 40 ชวโมง 12 หนวยการเรยนรท 1 เรอง “คณภาพอากาศรอบตวเรา” แผนการจดการเรยนรท 1 : มหศจรรยตวเลขอากาศ 13 แผนการจดการเรยนรท 2 : อากาศรอบตวเรา 16 แผนการจดการเรยนรท 3 : มลพษในอากาศ 20 แผนการจดการเรยนรท 4 : ภาพวาดสะทอนคณภาพอากาศ 26 หนวยการเรยนรท 2 เรอง “ตรวจสอบและเฝาระวง” แผนการจดการเรยนรท 5 : รจกไลเคน 29 แผนการจดการเรยนรท 6 : มาตรวจคณภาพอากาศ 32 แผนการจดการเรยนรท 7 : เฝาระวงคณภาพอากาศ 37 แผนการจดการเรยนรท 8 : สารวจมลพษรอบโรงเรยน 41 แผนการจดการเรยนรท 9 : เขมาควนดาแคไหน 44

เอกสารภาคผนวก ก. 4

เรอง (ตอ) หนา หนวยการเรยนรท 3 เรอง “ฉลาดเดนทาง” แผนการจดการเรยนรท 10 : สารวจการเดนทาง 48 แผนการจดการเรยนรท 11 : เสนทางหรรษา 51 หนวยการเรยนรท 4 เรอง “ดแลและปลกตนไมใหญ” แผนการจดการเรยนรท 12 : รมไมและลานปน 55 แผนการจดการเรยนรท 13 : ตนไมในโรงเรยน 59 แผนการจดการเรยนรท 14 : อนรกษตนไมชมชน 61 หนวยการเรยนรท 5 เรอง “สอสาร” แผนการจดการเรยนรท 15 : รปแบบการสอสาร 64 แผนการจดการเรยนรท 16 : ภาพถาย (อากาศ) 66 แผนการจดการเรยนรท 17 : นทรรศการไลเคน 69 แผนการจดการเรยนรท 18 : หนงสอทามอ pop-up 72 แผนการจดการเรยนรท 19 : รณรงคดบเครองยนต 75 แผนการจดการเรยนรท 20 : แสดงละครตนไมใหญ 78 คณะทางานโครงการโรงเรยนนกสบสายลม มลนธโลกสเขยว 81 รายชอเครอขายโรงเรยนนกสบสายลม 81

เอกสารภาคผนวก ก. 5

หนวยการเรยนรสงแวดลอมศกษา เรองคณภาพอากาศเมอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ”

โดยมลนธโลกสเขยว

ความเปนมาของการพฒนาหนวยการเรยนร

มลนธโลกสเขยวไดดาเนนกจกรรมสงแวดลอมศกษา เรอง “คณภาพอากาศเมอง” ภายใตโครงการ “โรงเรยนนกสบสายลม” ขยายผลกระบวนการนกสบสายลมเขาสโรงเรยนในเขตกรงเทพมหานคร ซงไดรบการสนบสนนจาก บรษท ปตท. จากด (มหาชน) โดยมวตถประสงคเพอใหครผสอนระดบประถมศกษาตอนปลายและมธยมศกษาในกรงเทพฯ จานวน 26 โรงเรยนสามารถพฒนารปแบบการจดการเรยนรเรองคณภาพอากาศเขาสการเรยนการสอนในโรงเรยนไดอยางมประสทธภาพ และเผยแพรประสบการณการประยกตกจกรรมสการเรยนการสอนเครอขายโรงเรยนในกรงเทพฯ เพอสงเสรมความย งยนของการเรยนการสอนสงแวดลอมศกษาอยางเปนรปธรรม

การพฒนากระบวนการนมฐานแนวคดทวา จากประสบการณในการทางานทผานมาของโครงการ นกสบสายลม (ป 2551-2553) รวมกบโรงเรยน พบวาครอาจารยมความสนใจนากระบวนการนกสบสายลมไปพฒนาตอยอดเขาสโรงเรยน เชน จดตงชมนมนกสบสายลม จดกจกรรมใหนกเรยนสารวจไลเคนเพอประเมนคณภาพอากาศภายในโรงเรยน และจดนทรรศการความรเรองไลเคนใหนกเรยนหนมาสนใจสงแวดลอมรอบตว ฯลฯ แตทงนครยงตองการองคความรเพมเตม ทงในดานเทคนควธการจดกจกรรม การเรยนรทหลากหลาย โดยเฉพาะเรองคณภาพอากาศเมอง

ปจจยสาคญทมสวนในการผลกดนกจกรรมการเรยนรเรองคณภาพอากาศเมองกระจายเขาไปส การเรยนการสอนในระบบของโรงเรยนนน ขนอยกบรปแบบของกจกรรมการเรยนรทเหมาะสมสอดคลองกบบรบทของโรงเรยน เชน สอดคลองกบแนวทางการพฒนาหลกสตรสถานศกษา สอดคลองกบมาตรฐานของกลมสาระการเรยนรทครสอนอย รวมไปถงสภาพแวดลอมในและภายนอกโรงเรยนทจะใชเปนแหลงการเรยนร ดงนนยทธศาสตรหลกของโครงการไดวางเปาไวทโรงเรยนระดบประถมศกษาตอนปลายและมธยมศกษาในเขตกรงเทพมหานครดวยการพฒนาครอาจารยใหมบทบาทสาคญในการเปนผนากจกรรมใหกบเยาวชน พรอมกบเสรมสรางศกยภาพของครดานเทคนคการจดการเรยนร เพอเชอมองคความรในการถายทอดแนวคด และพฒนาตอยอดเปนกจกรรมการเรยนรเขาสในระบบโรงเรยน

ดงนนการพฒนากระบวนการเพอเสรมสรางศกยภาพของครจงมสวนสาคญทจะชวยสงเสรมใหครสามารถนาองคความรและประสบการณทไดมาใชพฒนารปแบบการจดการเรยนรสงแวดลอมศกษาเรอง คณภาพอากาศเมอง ซงชวยใหนกเรยนมความรความเขาใจและเกดความตระหนกถงปญหาคณภาพอากาศ ในเมอง

เอกสารภาคผนวก ก. 6

การเรยนรของนกเรยนจงตงตนจากกจกรรมภายในโรงเรยน สการขยายผลหาแนวรวมในระดบชมชน และนาเสนอผลงานออกสสาธารณะ เพอสรางเครอขายการมสวนรวม แลกเปลยนเรยนรและรณรงคหาแนวทางการแกไขปญหาคณภาพอากาศในเมองเพอสงแวดลอมและคณภาพชวตทดตอไป

ขนตอนการพฒนาหนวยการเรยนร โครงการโรงเรยนนกสบสายลม ไดวางแผนการดาเนนงานโดยมขนตอนการพฒนาใน 2 สวน ไดแก การพฒนาศกยภาพคร และการพฒนารปแบบการจดการเรยนร มรายละเอยด ดงน 1. พฒนาศกยภาพคร โดยมกลมเปาหมายเปนคณครผสอนในระดบชนประถมศกษาตอนปลาย และมธยมศกษาในเขตกรงเทพมหานคร จานวน 26 โรงเรยน รวม 50 คน ใหสามารถพฒนารปแบบการจดการเรยนรเรองคณภาพอากาศเขาสการเรยนการสอนในระบบโรงเรยนได โดยอาศยกระบวนการฝกอบรมทผสมผสานทงภาคทฤษฏและภาคปฏบต มงเนนใหคณครไดรบประสบการณ ทงในดานเทคนคการสารวจ ไลเคนเพอประเมนคณภาพอากาศ การไดเหนรปแบบตางๆ ของการจดกจกรรมการเรยนรอยางมสวนรวมกบนกเรยน และการทศนศกษาเพอแลกเปลยนเรยนรกบกลมโรงเรยนททางานดานการอนรกษสงแวดลอมดวยกจกรรมดงตอไปน

1.1 อบรมและพฒนาครใหเปนผนานกสบสายลม คณครไดรบการฝกอบรมตามกระบวนการนกสบสายลม เพอใหเกดความรความเขาใจเกยวกบไลเคนซงเปนตวบงชทางชวภาพ ความสมพนธระหวางไลเคนกบ คณภาพอากาศ และสขภาพของมนษย รวมทงเรยนรเทคนค และมทกษะในการสารวจไลเคนเพอการประเมนคณภาพอากาศ ดงนนคณครจงสามารถกลบไปสารวจไลเคน และสรางฐานขอมลของสงคมไลเคนทพบในพนทโรงเรยนและพนทชมชนโดยรอบได

1.2 อบรมและพฒนาศกยภาพครดานกระบวนการจดการเรยนร คณครไดเขารวมการประชมเชงปฏบตการเกยวกบเทคนคการจดกระบวนการจดการเรยนรใหสามารถวเคราะหเนอหาเรองคณภาพอากาศ เพอนามาเชอมโยงและบรณาการในการจดการเรยนการสอนในโรงเรยน โดยในการประชมครงนจะเปดโอกาสใหครไดรวมกนระดมความคดเหนและออกแบบกจกรรมทเกยวของกบเรองคณภาพอากาศเมอง โดยใหเนนกจกรรมทสอดคลองกบสภาพแวดลอมของโรงเรยนและชมชนทองถน

1.3 แลกเปลยนเรยนรกบกลมงานอนรกษสงแวดลอม คณครไดไปทศนศกษาดงานกบเครอขายโรงเรยนและกลมอนรกษดานสงแวดลอม วตถประสงคเพอใหครไดแลกเปลยนเรยนรประสบการณกบครททางานดานการจดกจกรรมการเรยนรทเกยวของกบการอนรกษสงแวดลอม การทศนศกษาครงนเนนใหคณครเขาใจถงกระบวนการแกปญหาสงแวดลอมดวยตวเอง พฒนาไปสแนวคดทจะขยายผลโดยการจดโครงการและกจกรรมใหนกเรยนไดเรยนรและเขาใจถงสภาพปญหาภายในโรงเรยน ทาใหนกเรยนไดรบทงความรความเขาใจ และเกดความตระหนกทจะหาทางชวยกนแกไขปญหาสงแวดลอมภายในโรงเรยน และนาไปสการผลกดนโครงการใหเปนทยอมรบของโรงเรยนจนถงการขยายผลสชมชน

เอกสารภาคผนวก ก. 7

2. พฒนารปแบบการจดการเรยนร การพฒนารปแบบการจดการเรยนร มขนตอนและกระบวนการพฒนาเพอใหไดรปแบบการจดการเรยนรทมการเชอมโยงเนอหาสาระและกจกรรมทเกยวของกบ “คณภาพอากาศ” ทมประสทธภาพ โดยผานการคดและพฒนามาจากคณครทเขารวมโครงการ และนาไปทดลองใชกบนกเรยนในโรงเรยนของตนเอง ผานการจดการเรยนการสอนในคาบวชาเรยน กจกรรมพฒนาผเรยน ชมนม หรอ โครงงานวทยาศาสตรตามความเหมาะสมกบบรบทและสภาพแวดลอมของโรงเรยนและชมชนของตน นอกจากนนรปแบบการจดการเรยนรดงกลาว สามารถใชเปนตวอยางและแนวทางใหกบโรงเรยนอนๆ ไดนาไปใชในการจดการเรยนการสอนได การพฒนารปแบบการจดการเรยนร มกจกรรมดงตอไปน

2.1 จดทาแผนการจดการเรยนรสโรงเรยน การประชมเชงปฏบตการในครงนมวตถประสงคเพอใหคณครเขาใจถงหลกการเขยนแผนการจดการเรยนร และการเขยนโครงการทบรณาการสอดแทรกเนอหาสาระในเรองคณภาพอากาศใหตรงตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน และสอดคลองกบกลมสาระทคณครแตละทานรบผดชอบอย ทงนแตละกจกรรมทคณครออกแบบมศกษานเทศกทเปนวทยากรตรวจรายละเอยดและใหคาปรกษากอนจะนาไปใชจรง

2.2 ครดาเนนงานตามแผนการจดกจกรรมการเรยนร หลงจากทคณครเขารวมการอบรมพฒนาศกยภาพและประชมเชงปฏบตการแลว ครไดออกแบบกจกรรมการเรยนรทเกยวของกบคณภาพอากาศ โดยมเจาหนาทโครงการคอยตดตามเปนระยะ เพออานวยความสะดวกใหครในการจดกจกรรมตามแผนทวางไว แตละโรงเรยนมรปแบบการจดกจกรรมทแตกตางกนออกไปตามแตบรบทของโรงเรยน เชน สารวจไลเคนเพอประเมนคณภาพอากาศ และจดทาเปนแผนทไลเคน ออกแบบการทดลองเปรยบเทยบเขมาควนรถยนต สารวจจานวนตนไมใหญในโรงเรยน รวมทงจดกจกรรมรณรงคและสอสารใหนกเรยนในโรงเรยน ผปกครองและคนในชมชนเหนความสาคญของคณภาพอากาศทด

2.3 ตดตามความกาวหนาและประเมนผล เจาหนาทโครงการไดลงพนททง 26 โรงเรยนอยเปนระยะโดยการทาหนาทอานวยความสะดวกในการจดกจกรรม เปนทปรกษาหรอใหคาแนะนาในกรณทเกดปญหาระหวางขนตอนทครดาเนนการจดกจกรรมการเรยนร วธการดงกลาวทาใหทราบถงปญหาและอปสรรคตางๆ ทเกดขน ซงสามารถรวบรวมเปนขอมลเพอศกษาปจจยตางๆ ทสงผลตอการดาเนนกจกรรมในระบบโรงเรยน อนนาไปสขอเสนอแนะตอไป

เอกสารภาคผนวก ก. 8

คาอธบายเนอหาหนวยการเรยนร

หนวยการเรยนร เรอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” เปนรปแบบการจดกจกรรมการเรยนรทเหมาะสาหรบนกเรยนระดบชนประถมศกษาตอนปลายและมธยมศกษา ในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล โดยมวตถประสงคเพอเปนการพฒนาและสงเสรมการจดกจกรรมการเรยนการสอนทเนนกระบวนการทางสงแวดลอมศกษา มงหวงใหนกเรยนเกดความรความเขาใจถงความสมพนธระหวางคณภาพอากาศกบการดารงชวตของคนเมอง เกดความตระหนกถงสถานการณปญหามลพษทางอากาศทเกดขน มทกษะและสวนรวมในการปองกนแกไขปญหามลพษทางอากาศในเมอง และสามารถสอสารประเดนทตองการออกสสงคมวงกวางได ในหนวยการเรยนร เรอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” จะประกอบไปดวยหนวยการเรยนรยอยทงหมด 5 หนวย จานวน 20 แผนการจดการเรยนร รวมทงสน 40 ชวโมง ดงน

หนวยการเรยนรท 1 คณภาพอากาศรอบตวเรา (จานวน 8 ชวโมง) หนวยการเรยนรท 1 คณภาพอากาศรอบตวเรา มจดมงหมายเพอใหนกเรยนเกดความตระหนกและเหนความสาคญของอากาศทมผลตอการดารงชวตของสงมชวต และรบรถงสถานการณปญหามลพษทางอากาศในกรงเทพฯ ทมสาเหตหลกมาจากการใชรถยนตของคนเมอง โดยกจกรรมภายในหนวยการเรยนรนใชกจกรรมทายตวเลขเปนตวอนเครองของการเรยนรเพอใหนกเรยนเขาใจวาคณภาพอากาศเปนเรองสาคญและสามารถสงผลกระทบทงทางตรงและทางออมตอสขภาพคน เศรษฐกจและสงคมได ตามดวยกจกรรมการทดลองทใหนกเรยนออกแบบวธการเกบขอมลและประเมนแหลงมลพษทางอากาศไดดวยตนเอง กจกรรมจาลองสถานการณใหเหนถงพฤตกรรมการอปโภคบรโภคของคนเมองทกอใหเกดมลพษทางอากาศ และกจกรรมสดทายจะเปดโอกาสใหนกเรยนไดสอสารและนาเสนอความรความเขาใจเรองคณภาพอากาศผานการวาดภาพ

หนวยการเรยนรท 2 ตรวจสอบและเฝาระวง (จานวน 10 ชวโมง)

หนวยการเรยนรท 2 ตรวจสอบและเฝาระวง มจดมงหมายเพอใหนกเรยนมความรความเขาใจเกยวกบ ไลเคนตวบงชทางชวภาพทใชในการตรวจสอบและประเมนคณภาพอากาศ นาไปสการเฝาระวงคณภาพอากาศได โดยกจกรรมภายในหนวยการเรยนรน เบองตนจะใชเกมเพอดงความเปนคนชางสงเกตสงแวดลอมรอบตวของนกเรยนออกมา และการบรรยายเรองไลเคนเพอใหนกเรยนไดทาความรจกกบโลกของไลเคนวาทาไมถงใชเปนตวบงชคณภาพอากาศได กจกรรมสารวจไลเคนเพอฝกทกษะการสารวจและเรยนรเทคนคการสารวจเพอใชในการประเมนคณภาพอากาศ นาไปสกจกรรมทใหนกเรยนไดออกแบบวธการเฝาระวงคณภาพอากาศทเหมาะสมกบในทองถนของตนเองได กจกรรมสารวจแหลงมลพษรอบโรงเรยน และกจกรรมผลตสอการทดลองเพอศกษาเปรยบเทยบเขมาควนดวยตวเอง ตลอดจนหาแนวทางการปองกนแกไข และบรรเทาผลกระทบทเกดจากมลพษทางอากาศ

เอกสารภาคผนวก ก. 9

หนวยการเรยนรท 3 ฉลาดเดนทาง (จานวน 4 ชวโมง) หนวยการเรยนรท 3 ฉลาดเดนทาง มจดมงหมายเพอใหนกเรยนเขาใจรปแบบของการใชพาหนะแตละประเภทเพอการสญจรในกรงเทพฯ และใชในการตดสนใจหาวธการเดนทางทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยคานงถงปจจยตางๆเชน ระยะเวลาทใช ความปลอดภย คาใชจาย และการปลอยมลพษสอากาศ ฯลฯ เปนตน นอกจากนยงมกจกรรมทนกเรยนออกแบบสอบถามวธการเดนทางมาโรงเรยนของนกเรยนและพฤตกรรมการใชรถยนตของผปกครอง และการระดมสมองเพอหาวธการเดนทางทใชไดจรงในชวตประจาวนและเปนมตรตอสงแวดลอม

หนวยการเรยนรท 4 ดแลและปลกตนไมใหญ (จานวน 6 ชวโมง) หนวยการเรยนรท 4 ดแลและปลกตนไมใหญ มจดมงหมายเพอใหนกเรยนเกดความตระหนกและเหนคณคาของตนไมใหญในเมองทมความสาคญตอการดารงชวตของสงมชวตทหลากหลาย ประโยชนดานการชวยบรรเทาและดดซบมลพษทางอากาศในเมอง และแนวทางการอนรกษตนไมใหญ โดยกจกรรมภายในหนวยการเรยนรนเรมจากการใหนกเรยนทดลองวดอณหภมเปรยบเทยบความเยนระหวางใตรมไม ลานปน และพนทอนๆ การสงเกตสงมชวตทพงพาอาศยตนไม เชนเปนแหลงหาอาหาร เปนทอยอาศย ฯลฯ และนาเสนอตอสงคมในโรงเรยนและชมชน

หนวยการเรยนรท 5 สอสาร (จานวน 12 ชวโมง) หนวยการเรยนรท 5 สอสาร มจดมงหมายเพอใหนกเรยนเกดความคดสรางสรรคในการออกแบบกจกรรมและพฒนาสอการเรยนรสาหรบการรณรงคและเผยแพรเรองคณภาพอากาศสสงคมวงกวางทงภายในโรงเรยน ชมชน หรอสงคมเมองกรงเทพฯ ผานรปแบบทหลากหลายเชน ภาพถาย งานนทรรศการ หนงสอทามอ การเดนรณรงค การแสดงละคร และการจดทาคลปวดโอ หรอหนงสน เปนตน โดยกจกรรมภายในหนวยการเรยนรนจะเนนใหนกเรยนเปนผคดออกแบบและลงมอทาดวยตนเองเนองจากผานกระบวนการเรยนรและการรอยเรยงเชอมโยงเนอหาเกยวกบเรองคณภาพอากาศมาแลว และสอสารในประเดนทตนเองสนใจใหผอนไดรบรเพอนาไปสการเปลยนแปลงคณภาพอากาศใหดขน

เอกสารภาคผนวก ก. 10

หนวยการเรยนรสงแวดลอมศกษา เรองคณภาพอากาศเมอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ”

(จานวน 40 ชวโมง) ชอหนวย การเรยนร

เนอหา (หลก)

แผนการจดการเรยนร เวลา

(ชวโมง)

คณภาพอากาศ

รอบตวเรา

1. ความสาคญของอากาศตอการดารงชวต 2. เปรยบเทยบปรมาณฝ นละอองและคราบเขมาควน 3. พฤตกรรมและกจกรรมททาใหเกดมลพษทางอากาศ 4. สถานการณปญหามลพษทางอากาศในเมอง

1. มหศจรรยตวเลขอากาศ 2. อากาศรอบตวเรา 3. มลพษในอากาศ 4. ภาพวาดสะทอน คณภาพอากาศ

2 2 2 2

ตรวจสอบ และเฝาระวง

5. ความรพนฐานเกยวกบไลเคนตวบงชคณภาพอากาศ 6. เทคนคการสารวจไลเคนเพอประเมนคณภาพอากาศ 7. รปแบบวธการเฝาระวงคณภาพอากาศ 8. การสารวจแหลงกาเนดมลพษทางอากาศรอบโรงเรยน 9. ออกแบบวธการเปรยบเทยบเขมาควนรถยนตดวยตนเอง

5. รจกไลเคน 6. มาตรวจสขภาพอากาศ 7. เฝาระวงคณภาพอากาศ 8. สารวจมลพษรอบโรงเรยน 9. เขมาควนดาแคไหน

2 2 2 2 2

ฉลาดเดนทาง

10. เปรยบเทยบการใชพาหนะแตละประเภทในการเดนทาง 11. การเดนทางทเปนมตรตอสงแวดลอม

10. สารวจการเดนทาง 11. เสนทางหรรษา

2 2

ดแล

และปลก ตนไมใหญ

12. ประโยชนของตนไมดานการชวยลดอณหภม 13. ความสมพนธระหวางตนไมใหญและการดารงชวตของมนษย และสงมชวตอนๆ 14. แนวทางและวธการอนรกษตนไมใหญในโรงเรยน หรอชมชน

12. รมไมและลานปน 13. ตนไมในโรงเรยน 14. อนรกษตนไมในชมชน

2 2

2

สอสาร

15. วธการออกแบบกจกรรมสาหรบการรณรงคและเผยแพร 16. การนาเสนอมมมองเรองคณภาพอากาศผานการถายภาพ 17. การจดนทรรศการเรองไลเคนใหนาสนใจ 18. การทาหนงสอทามอ pop-up เพอเปนสอการเรยนร 19. วธการรณรงคเพอลดปญหามลพษทางอากาศในโรงเรยน 20. การแสดงละครเพอการอนรกษตนไมใหญในโรงเรยน

15. รปแบบการสอสาร 16. ภาพถาย (อากาศ) 17. นทรรศการไลเคน 18. หนงสอทามอ pop-up 19. รณรงคดบเครองยนต 20. แสดงละครตนไมใหญ

2 2 2 2 2 2

รวม 40

เอกสารภาคผนวก ก. 11

ตารางวเคราะหความสอดคลองของหนวยการเรยนร เรอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ”

หนวยการเรยนร และ

แผนการจดการเรยนร

กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร

กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนา

และวฒนธรรม

กลมสาระการเรยนร คณตศาสตร

กลมสาระการเรยนร ภาษาไทย

กลมสาระการเรยนร การงานอาชพและ

เทคโนโลย

กลมสาระการเรยนร ศลปะ

สาระท1 สาระท2 สาระท 3 สาระท6 สาระท8 สาระท 2 สาระท 5 สาระท 4 สาระท5 สาระท 2 สาระท3 สาระท 1 สาระท 3 สาระท 1 มฐ.ว1.2 มฐ.ว2.1 มฐ.ว2.2 มฐ.ว3.2 มฐ.ว6.1 มฐ.ว8.1 มฐ.ส2.1 มฐ.ส5.2 มฐ.ค4.1 มฐ.ค4.2 มฐ.ค5.1 มฐ. ท2.1 มฐ. ท3.1 มฐ. ง1.1 มฐ. ง3.1 มฐ. ศ1.1

คณภาพอากาศรอบตวเรา 1. มหศจรรยตวเลขอากาศ

2. อากาศรอบตวเรา 3. มลพษในอากาศ

4. ภาพวาดสะทอนคณภาพอากาศ

ตรวจสอบและเฝาระวง 5. รจกไลเคน

6. มาตรวจสขภาพอากาศ 7. เฝาระวงคณภาพอากาศ

8. สารวจมลพษรอบโรงเรยน

9. เขมาควนดาแคไหน ฉลาดเดนทาง

10. สารวจการเดนทาง 11. เสนทางหรรษา

ดแลและปลกตนไมใหญ 12. รมไมและลานปน

13. ตนไมในโรงเรยน

14. อนรกษตนไมในชมชน สอสาร

15. รปแบบการสอสาร 16. ภาพถาย (อากาศ) 17. นทรรศการไลเคน 18. หนงสอทามอpop-up 19. รณรงคดบเครองยนต 20. แสดงละครตนไมใหญ

เอกสารภาคผนวก ก. 12

แผนผงหนวยการเรยนร เรอง “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ” จานวน 40 ชวโมง

นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ จานวน 40 ชวโมง

หนวยท 2 ตรวจสอบและเฝาระวง

( 10 ชม.)

หนวยท 3 ฉลาดเดนทาง

( 4 ชม.)

หนวยท 4 ดแลและปลกตนไมใหญ

( 6 ชม.)

หนวยท 5 สอสาร

( 12 ชม.)

วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 8.1 สงคมศกษา ฯ มาตรฐาน ส 5.2 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 3.2

วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 3.2

วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 2.2, ว 6.1 ศลปะ มาตรฐาน ศ 1.1

วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 1.2, ว 2.1, ว 2.2 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 1.2, ว 2.1,ว 2.2, ว 8.1 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 2.1, ว 2.2, ว 8.1 สงคมศกษา ฯ มาตรฐาน ส 2.1

5. รจกไลเคน

6. มาตรวจสขภาพอากาศ

7. เฝาระวงคณภาพอากาศ

คณตศาสตร มาตรฐาน ค 4.1, ค 4.2 ค 5.1

คณตศาสตร มาตรฐาน ค 5.1 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 2.1 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 2.1, ว 2.2

สงคมศกษา ฯ มาตรฐาน ส 2.1

คณตศาสตร มาตรฐาน ค 5.1 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 2.1, ว 8.1 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 1.2, ว 2.1, ว 2.2 สงคมศกษา ฯ มาตรฐาน ส 2.1,ส 5.2 การงานอาชพฯ มาตรฐาน ง 1.1

วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 1.2,ว 2.2 ว 6.1, ว 8.1 สงคมศกษา ฯ มาตรฐาน ส 5.2 ภาษาไทย มาตรฐาน ท 2.1,ท 3.1 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 2.1, ว 2.2 สงคมศกษา ฯ มาตรฐาน ส 5.2

ภาษาไทย มาตรฐาน ท 2.1วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 6.1 การงานอาชพฯ มาตรฐาน ง 3.1 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 2.1, ว 2.2 ว 8.1 สงคมศกษา ฯ มาตรฐาน ส 5.2 วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 1.2, ว 2.1, ว 2.2 ศลปะ มาตรฐาน ศ 1.1

วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 1.2, ว 2.1, ว 2.2 ศลปะ มาตรฐาน ศ 1.1

10. สารวจการเดนทาง

9. เขมาควนดาแคไหน

11. เสนทางหรรษา

12. รมไมและลานปน

13. ตนไมในโรงเรยน

14. อนรกษตนไมในชมชน

19. รณรงคดบเครองยนต

20. แสดงละครตนไมใหญ

15. รปแบบการสอสาร

16. ภาพถาย (อากาศ)

17. นทรรศการไลเคน 18. หนงสอทามอ pop-up

หนวยท 1 คณภาพอากาศรอบตวเรา

( 8 ชม.)

วทยาศาสตร มาตรฐาน ว 2.1, ว 2.2, ว 8.1 สงคมศกษา ฯ มาตรฐาน ส 5.2

8.สารวจมลพษรอบโรงเรยน

1. มหศจรรยตวเลขอากาศ

2. อากาศรอบตวเรา

3. มลพษในอากาศ

4. ภาพวาดสะทอนคณภาพอากาศอากาศ

เอกสารภาคผนวก ก. 13

หนวยการเรยนรท 1 เรอง “คณภาพอากาศรอบตวเรา” แผนการจดการเรยนรท 1 : มหศจรรยตวเลขอากาศ เวลา 2 ชวโมง

คนมากมายไมชอบตวเลข แตเชอไหมวาตวเลขบางตวกซอนเรองเลาทนาประหลาดใจ และเปนเรองทเรา

ไมเคยรมากอน ตวเลขหลายตวอาจไมนาเบอเลย โดยเฉพาะเมอมนเกยวกบความเปนอย ความสข ความทกข และสขภาพรางกายของเราเอง เชน 20,000, 44, 333 และ 3,2000,000 เปนตน เรามาดกนวาตวเลขเหลานนซกซอนเรองราวอะไรไวบาง จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนไดรบความรจากชดขอมลตวเลข สถตตางๆ ทเกยวของกบคณภาพอากาศในดานสขภาพ เศรษฐกจ และสงคมของคนเมองในปจจบน ทาใหนกเรยนเกดความตระหนกและเหนความสาคญของคณภาพอากาศ

เนอหาสาระการเรยนร

ความสาคญของอากาศตอการดารงชวตของคนและสงมชวตอนๆ ความเชอมโยงระหวางคณภาพอากาศทมผลตอสขภาพ เศรษฐกจ และสงคมของคนเมอง

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ทบทวนประสบการณและความรเดมของนกเรยนโดยใหนกเรยนอธบาย “อากาศมความสาคญตอการดารงชวตของคนและสงมชวตอนๆ อยางไรบาง” นกเรยนแตละกลมระดมความคดเหนและออกมานาเสนอในรปแบบของแผนผงความคด (mind map) โดยมครรวบรวมและสรปประเดนทได 2. นาเขาสกจกรรม “มหศจรรยตวเลขอากาศ” ซงมจดประสงคเพอใหนกเรยนไดรบความรและตระหนกถงความสาคญของคณภาพอากาศดวยการทายตวเลขสถตตางๆ ทเกยวของกบคณภาพอากาศและสงผลตอสขภาพ เศรษฐกจ และสงคมของคนเมองในปจจบน 3. ครนาบตรคาถามทเตรยมมาประมาณ 10-15 คาถามซงเกยวของกบความสาคญของคณภาพอากาศกบคนกรงเทพฯ ทงทางดานสขภาพ เศรษฐกจ สงคม (ดงตวอยาง) ตดเรยงไวบนกระดานดานซาย และนาบตรตวเลขคาตอบตดสลบไปมาบนกระดานขางขวาเชนเดยวกน (ครอาจทาบตรตวเลขทเปนทงคาตอบและตวลวงทหลากหลายเพอสรางความสนกในการเลนเกม) 4. ครเรมตนตงคาถามนกเรยนตงแตขอ 1.โดยใหนกเรยนรวมกนคด และทายตวเลขทคดวาเปนคาตอบจนครบทกขอ จากนนจงเฉลยคาตอบแตละขอพรอมอธบายรายละเอยด และเปดโอกาสใหนกเรยน ไดซกถามขอสงสย

เอกสารภาคผนวก ก. 14

5. ครและนกเรยนรวมกนสรปความรทไดรบ จากนนครชวนใหนกเรยนลองคดถงสาเหตหลกทกอใหเกดปญหามลพษอากาศในกรงเทพฯ (คาตอบ การจราจรในกรงเทพฯ โดยเฉพาะการใชรถยนตสวนตว สงผลกระทบตอสขภาพของคนทอยอาศยหรอใชชวตในกรงเทพฯ)

6. กจกรรมตอเนอง : ใหนกเรยนสบคนขอมลสถตทนาสนใจทเกยวของกบคณภาพอากาศมาถามเพอนในคาบตอไป

สอ / อปกรณ

บตรคาถาม และบตรตวเลขคาตอบ การวดและประเมนผล

นกเรยนมความสนใจ กระตอรอรนในการรวมกจกรรม และคดเพอตอบคาถาม

ตวอยางคาถามและเฉลย

คนเราหายใจวนละกครง? 20,000 ครง

เราสดอากาศเขาปอดวนละกลตร? 12,000 ลตร

ในป 2553 คนทวโลกตายจากมลพษอากาศจานวนกคน? 3.2 ลานคน

มลพษอากาศสงผลกระทบตอสขภาพคนไทยคดเปนคาเสยหายปละเทาไร 5,866,000,000 บาท

คนกรงเทพฯ ปลอยคารบอนไดออกไซดคนละกตนตอป? 7.3 ตน/ป

การจราจรเปนตนเหตการปลอยคารบอนกรงเทพฯ กเปอรเซนต? 40%

คนไทยปวยเปนโรคระบบทางเดนหายใจกนกเปอรเซนต? 44%

กรมควบคมมลพษไดรบเรองรองเรยนเกยวกบปญหาคณภาพอากาศคดเปนกเปอรเซนต? 67%

ฟอรมาลดไฮดรมถนนหลายสายในกรงเทพฯ มคาสงเกนมาตรฐานอเมรกากเทา? 5 เทา

สารระเหยเบนซนรมถนนพหลโยธนวดไดกไมโครกรม/ลบ.ม.? 5.2 ไมโครกรม/ลบ.ม.

ในป 2555 กรงเทพฯมจานวนรถทจดทะเบยนสะสมกคน? 7,523,381 คน

เลขอะไรสาคญทสดในชวต? 333 เพราะวาคนจะเสยชวตถาขาดอาหาร 3 เดอน ขาดน า 3 วน และขาดอากาศ 3 นาท หมายเหต : เปนขอมลอางองป 2552 สามารถหาขอมลเพมเตมไดท : คมอนกสบสายลม มลนธโลกสเขยว

เอกสารภาคผนวก ก. 15

ตวอยางภาพกจกรรม “มหศจรรยตวเลขอากาศ”

เอกสารภาคผนวก ก. 16

หนวยการเรยนรท 1 เรอง “คณภาพอากาศรอบตวเรา” แผนการจดการเรยนรท 2 : อากาศรอบตวเรา เวลา 2 ชวโมง

อากาศเปนสงทเรามองไมเหนไมมรปราง แตเรากสมผสและรบรไดวามนสาคญกบชวตเรา เพราะถาเราไมหายใจ เราคงตายแนๆ เมอเราอยทามกลางสวนสาธารณะ เรากอยากจะหายใจเขาไปเตมปอด แตถาเมอใดทเราเดนอยรมถนนทรถตด มองเหนควนรถ เรากไมอยากหายใจเขาไป เราจะรไดอยางไรวาอากาศรอบตวทเราหายใจเขาไปทกวนมฝ นหรอเขมาควนมากนอยแคไหน

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนรจกเปรยบเทยบปรมาณฝ นละอองและคราบเขมาควนกระจายตามพนทตางๆทงภายในโรงเรยนและนอกโรงเรยน

เนอหาสาระการเรยนร

ทดลองเพอเปรยบเทยบปรมาณฝ นละอองและคราบเขมาควนในแตละสถานท

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครตงคาถามวา “นกเรยนคดวาอากาศทเราหายใจเขาไปนนเปนอากาศทดหรอไม เพราะอะไร” โดยใหนกเรยนแสดงความคดเหน จากนนใหนกเรยนยกตวอยาง “สถานทใดในกรงเทพฯ ทคดวามอากาศทดทสดและแยทสด เพราะอะไร” ครและเพอนนกเรยนรบฟงคาตอบและเหตผลทนกเรยนนาเสนอ 2. ครยกตวอยางสถานททนกเรยนคดวามอากาศทดทสดและแยทสด (ขอสมมตสถานททมอากาศดทสดคอ สวนธนบรรมย และสถานทมอากาศแยทสดคอสแยกดนแดง) เพอใหนกเรยนไดเปรยบเทยบถงเหตผลททาใหคณภาพอากาศแตกตางกน

3. จากนนใหนกเรยนลองจนตนาการตอไปวา “ถาเราไปยนอยทสแยกดนแดงหรอบรเวณทอากาศแยมากๆ เราจะรไดอยางไรวาอากาศแย ครรบฟงความคดของนกเรยนและพยายามเชอมโยงวาเราสามารถรบรไดดวยฝ นละอองทเกาะอยตามเสนผมและผวหนง กลนเหมนทเราหายใจเขาไป มองเหนฝ นละอองและเขมาควนทพนออกจากทอไอเสย

4. ครสรปใหนกเรยนเหนวารางกายของเราสามารถบอกไดเบองตนวาสถานททเราอยมอากาศดหรอแย และถามตอวา “นกเรยนคดวาเราจะมวธการอนไหมทจะดวาสถานทแตละทมนมฝ นละอองหรอคราบเขมาควนมากนอยแคไหน โดยทเราไมจาเปนตองไปยนอยทนนดวยเอง”

5. จากนนครนาเสนอวธการทดลองแบบงายๆ เพอดวาในแตละสถานทจะพบฝ นละอองและคราบเขมาควนอยในอากาศในปรมาณทแตกตางกนอยางไร อาจเรมตนจากบรเวณตางๆ ในโรงเรยน โดยตงโจทยวา “สถานทบรเวณไหนในโรงเรยนทคดวามอากาศทดและแยทสด” จากนนใหนกเรยนแตละกลมวางแผนการทดลอง โดยมอปกรณและขนตอนดงตอไปน

เอกสารภาคผนวก ก. 17

ตดกระดาษการดสขาวขนาด 10 x 10 ซม. จานวน 5 แผน (หรอมากกวานน) ทาวาสลนบางๆใหทวทงแผน หอยกระดาษการดททาวาสลนไวตามจดตางๆ ทอยากตรวจอากาศ เชน ในหองเรยน สวนหยอม รมรว

โรงเรยนทตดถนน สนามเดกเลน ลานจอดรถ ฯลฯ โดยหอยไวนานประมาณ 24 ชม. (เพอใหขอมลทละเอยดมากขนอาจจะใชสาลหอยตามจดตางๆ ควบคไปดวยกได)

เมอครบ 24 ชม. ใหนกเรยนไปเกบกระดาษการดมา และนาแผนพลาสตกใสแปะทบดานททาวาสลนเพอปองกนไมใหวาสลนสมผสกบเลนสกลองจลทรรศน จากนนจงนากระดาษการดนาไปสองกลองจลทรรศนเพอดปรมาณฝ นละออง และคราบเขมาควนทตดอยบนกระดาษ

จะพบวากระดาษทหอยในแตละจดททาการทดลองเพอตรวจอากาศจะมฝ นละอองและคราบเขมาควนตงแตขนาดเลกถงใหญอยในปรมาณทแตกตางกนขนอยกบสถานท

เปรยบเทยบฝ นละอองและคราบเขมาควนทตดอยบนกระดาษทตดตามสถานทตรวจอากาศและใหคะแนนตามเกณฑในภาพ คะแนนในแตละภาพบงบอกถงปรมาณมลพษในอากาศ

6. นกเรยนนาเสนอผลการทดลองโดยอธบายเปรยบเทยบใหเหนวาสถานทใดมฝ นละอองและคราบเขมาควนมากนอยเพยงใด จากนนครและนกเรยนรวมกนสรปและวเคราะหผลทไดจากการทดลอง พรอมทงรวมกนอภปรายในหวขอตางๆ เชน เพราะเหตใดแตละสถานทถงมฝ นละอองละคราบเขมาควนแแตกตางกน และอะไรคอสาเหตทกอใหเกดฝ นละอองและคราบเขมาควนดงกลาว

สอ / อปกรณ

กระดาษการดสขาวขนาด 10 x 10 ซม. จานวน 5 แผน (หรอมากกวานน) แผนพลาสตกใสขนาด 10 x 10 ซม. จานวน 5 แผน

วาสลน เชอก กลองจลทรรศน

อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

1 - มลพษนอยมาก 3 – มลพษปานกลาง 5 – มลพษมาก

เอกสารภาคผนวก ก. 18

การวดและประเมนผล

นกเรยนสามารถทดลองเพอเปรยบเทยบปรมาณฝ นละอองและคราบเขมาควนในสถานททตองการตรวจอากาศได

นกเรยนสามารถวเคราะหและสรปผลการทดลองเปรยบเทยบปรมาณฝ นละอองและคราบเขมาควนในสถานทตรวจอากาศได

เอกสารภาคผนวก ก. 19

ตวอยางภาพกจกรรม “อากาศรอบตวเรา”

เอกสารภาคผนวก ก. 20

หนวยการเรยนรท 1 เรอง “คณภาพอากาศรอบตวเรา” แผนการจดการเรยนรท 3 : มลพษในอากาศ เวลา 2 ชวโมง

ถาเปรยบอากาศเปนน าในแกวทใสสะอาดบรสทธ และพฤตกรรมการใชชวตประจาวนของเราแทนดวยหยดสทหลากหลายแตกตางกนไปตามกจกรรมตางๆ เชน การเดนทาง การกนอาหาร การบรโภคสนคา หรอการใชไฟฟา เปนตน ชวตของเราคงมสสนทผสมกนมากมาย แตรไหมวายงเราใชชวตใหมสสนดวยการบรโภคมากเทาไร กยงทาใหอากาศมมลพษมากเทานน ฉะนนเราลองมาดกนวาในแตละวนพวกเรามสวนในการปลอยมลพษสอากาศมากนอยแคไหน และดวยกจกรรมใดบาง

จดประสงคการเรยนร เพอใหเกดความตระหนกถงพฤตกรรมการอปโภคบรโภคและกจกรรมในชวตประจาวนของเราสามารถสงผลกระทบใหเกดปญหามลพษทางอากาศ พรอมทงเสนอวธการชวยลดปรมาณมลพษทางอากาศไดดวยตนเอง

เนอหาสาระการเรยนร

ความหมายของมลพษทางอากาศ สารมลพษทางอากาศทสงผลกระทบตอสขภาพ

พฤตกรรมและกจกรรมในชวตประจาวนททาใหเกดมลพษทางอากาศมากนอยแตกตางกน

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร กจกรรมนเนนใหนกเรยนเรยนรเรองของมลพษทางอากาศโดยใชสถานการณจาลอง โดยแกวใสน าสะอาดแทนดวยอากาศบรสทธ สวนสผสมอาหารสตางๆ ใชเปรยบเปนพฤตกรรมทกอใหเกดมลพษ มความเขมขนมากนอยตามพฤตกรรมการอปโภคบรโภคในชวตประจาวน นกเรยนจะเปนผหยดสผสมอาหารตามทกาหนดเปนรหสลงในถวยจนครบทกคาถาม โดยมขนตอน ดงน 1. ครตงคาถาม “มลพษทางอากาศคออะไร” และ “นกเรยนมสวนทาใหเกดมลพษทางอากาศหรอไมอยางไร” จากนนครและนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนถงประเดนคาถามนโดยพจารณาจากพฤตกรรมในชวตประจาวน

2. ครแบงนกเรยนออกเปน 5 กลมเพอใหนกเรยนสบคนขอมลของสารมลพษในอากาศทสงผลกระทบตอสขภาพ ไดแก ฝ นขนาดเลก (PM 10) ซลเฟอรไดออกไซด (SO2) ไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) คารบอนมอนอกไซด (CO) และสารประกอบอนทรย (VOCs) พรอมทงออกมานาเสนอและแลกเปลยนรวมกน

3. ครแจกใบคาถามเกยวกบพฤตกรรมการอปโภคบรโภคและกจกรรมในชวตประจาวนททาเปนประจาทกวน ใหสมาชกในกลมทกคนตอบคาถาม โดยหวหนากลมบนทกวาแตละคาตอบมคนเลอกตอบกคน โดยมคาถาม ดงตอไปน

เอกสารภาคผนวก ก. 21

3.1 หมวดการเดนทาง :โดยปกตนกเรยนเดนทางมาโรงเรยนดวยวธไหนมากทสด จกรยาน ระบบขนสงมวลชน เชน BTS MRT รถโดยสารประจาทาง เรอ รถจกรยานยนต แทกซ คารพล และรถโรงเรยน รถยนตสวนตว

3.2 หมวดการใชไฟฟา : ทบานนกเรยนอยกนกคน และถาคดคาไฟตอหวตกคนละกบาท/เดอน

≤ 250 บาท 251 – 500 บาท 501 – 750 บาท 751 – 1,000 บาท > 1,000 บาท

3.3 หมวดการกนอาหาร : โดยปกตนกเรยนกนอาหารประเภทไหนมากทสด อาหารออรแกนกหรออาหารปลอดสารเคม ไมใชอาหารออรแกนก หรอ ไมร อาหารขยะ (junk food) ตางๆ เชน แฮมเบอรเกอร พซซา เฟรนชฟรายด น าอดลม

บะหมกงสาเรจรป ขนมกรบกรอบ ฯลฯ

3.4 หมวดภาชนะและบรรจภณฑอาหาร นา และเครองดม : โดยปกตเวลานกเรยนซออาหาร น า และเครองดม จะซอโดย

ใชภาชนะทสามารถลางและทาความสะอาดได เชน ปนโต ถวยจาน กระตกน า ใชบรรจภณฑทสามารถนามารไซเคลได (โดยตองนาไปรไซเคลจรงๆ) เชน ถาดมนม แลวนากลองสง

ลางเพอไปรไซเคล หรอดมน าจากขวดแกวทรบคน ใชบรรจภณฑทใชครงเดยวแลวทง หรอกลายเปนขยะแนนอน เชน โฟม ถงขนมกรบกรอบ

ถงพลาสตกใสแกง ฯลฯ

4. เมอนกเรยนทกคนตอบคาถามเกยวกบพฤตกรรมการอปโภคบรโภคของตนเองแลว แตละกลมกจะไดเหนแนวโนมของพฤตกรรมการบรโภคในหมวดตางๆ จากนนครนาเขาสชวงกจกรรมสถานการณจาลอง โดยแจกอปกรณใหสาหรบแตละกลม ดงน

บกเกอรหรอแกวน าทใสน าเปลาปรมาณ 200 มม. จานวน 8 ใบ บกเกอรหรอแกวน า 2 ใบ โหลจานวน 2 ใบ พรอมเขยนหมายเลข 1และ 2

เอกสารภาคผนวก ก. 22

สผสมอาหารเขมขน 4 ส ไดแก สแดง สสม สเขยว และสน าเงน ดรอปเปอรสาหรบหยดส 5. ครใหแตละกลมแบงแกวใสน าเปลาออกเปน 4 ชดๆ ละ 2 ใบตามหมวดการบรโภคตางๆ สาหรบหยดสลง

ไป แกวน าใบหนงสาหรบหยดสแทนคาพฤตกรรมทปลอยมลพษนอยทสด สวนอกใบหนงสาหรบหยดสแทนคาพฤตกรรมทปลอยมลพษมากทสด

6. ครบอกรหสสและจานวนหยด รหสสทจะใชในกจกรรมสถานการณจาลอง

สแดง : การเดนทางในชวตประจาวน สสม : การใชพลงงานไฟฟา สเขยว : การกนอาหาร สนาเงน : ภาชนะและบรรจภณฑอาหาร

จากนนใหหยดสลงไปในแกวน าตามพฤตกรรม ดงน สแดง : การเดนทางในชวตประจาวน

เดน = 0 หยด จกรยาน = 1 หยด ขนสงมวลชน เชน BTS MRT รถโดยสารประจาทาง เรอ = 3 หยด รถจกรยานยนต แทกซ คารพล และรถโรงเรยน = 15 หยด รถยนตสวนตว = 25 หยด

สสม : การใชพลงงานไฟฟา (คดเปนคาไฟตอหว) คาไฟฟาในบานตอเดอนหารดวยจานวนผอยอาศย โดยเฉลยตกคนละกบาท

≤ 250 บาท = 1 หยด 251 – 500 บาท = 3 หยด 501 – 750 บาท = 5 หยด 751 – 1,000 บาท = 7 หยด > 1,000 บาท = 10 หยด

สเขยว : การกนอาหาร

อาหารออรแกนกหรออาหารปลอดสารเคม = 1 หยด ไมใชอาหารออรแกนก หรอไมร = 5 หยด อาหารขยะ (junk food) ตางๆ เชน แฮมเบอรเกอร พซซา เฟรนชฟรายด น าอดลม

บะหมกงสาเรจรป ขนมกรบกรอบ ฯลฯ = 10 หยด

เอกสารภาคผนวก ก. 23

สนาเงน : ภาชนะและบรรจภณฑอาหาร

ใชภาชนะทสามารถลางและทาความสะอาดได เชน ปนโต ถวยจาน กระตกน า = 1 หยด ใชบรรจภณฑทสามารถนามารไซเคลได และตองสงรไซเคลจรงๆ เชน ถาดมนม แลวนากลองไปลาง

เพอสงรไซเคล หรอดมน าจากขวดแกวทรานรบคน = 3 หยด ใชบรรจภณฑทใชครงเดยวแลวทง หรอกลายเปนขยะแนนอน เชน โฟม ถงขนมกรบกรอบ

ถงพลาสตกใสแกง = 10 หยด

ยกตวอยางเชน หมวดการเดนทาง : ถาในกลมมคนทเดนมาโรงเรยน ดงนนกไมตองหยดสลงแกวน าทเปนตวแทนพฤตกรรมทปลอยมลพษนอยสด และถาในกลมมคนเดนทางมาโรงเรยนดวยนงรถยนตมา ใหหยดสแดงไป 25 หยดลงในแกวอกใบ โดยไมตองคณดวยจานวนนกเรยนทตอบขอน

ในกรณททงกลมตอบคาตอบเดยวกน เชน เดนทางมาดวยรถเมล (=ขนสงมวลชน) ทงกลม ใหหยดสแดง 3 หยดลงในแกวน าทง 2 ใบ หมวดการใชไฟฟา : ถาในกลมมคนใชไฟทคดคาเฉลยรายหวอยในเกณฑตาสดท 251 – 500 บาท กใหหยดสสม 3 หยดเปนตวแทนพฤตกรรมทปลอยมลพษนอยทสด และถาในกลมมคนใชไฟสงสดท 751 – 1,000 บาท แกวอกใบกหยดสสม 7 หยดเปนตวแทนพฤตกรรมทปลอยมลพษมากทสด เมอทาแบบนไปจนครบทง 4 หมวด แตละกลมจะมแกวน าทมสสนตางกนทงสแดง สสม สเขยว และสน าเงน เขม-จางตางกนไปกลมละ 2 ใบ x 4 หมวด = 8 แกว

7. แตละกลมนาแกวน าทเปนตวแทนพฤตกรรมทปลอยมลพษนอยทสดทง 4 หมวดมาเทรวมกนใสโหลใบท 1 และนาแกวน าทเปนตวแทนพฤตกรรมทปลอยมลพษมากทสดทง 4 หมวดเทรวมกนใสโหลใบท 2 8. นาน าในโหลทง 2 ใบมาแบงใสแกวเปลาทเตรยมไว 2 ใบอกท เพอใหนกเรยนเหนความแตกตางทชดขน และจากแกวน าทมหยดสรวมกนน ใหนกเรยนรวมกนวเคราะหวาพฤตกรรมของเราสงผลตออากาศอยางไรบาง จากนนใหนามาเรยงไวหนาหองเพอเปรยบเทยบกบกลมอนๆ วากลมไหนมสออนหรอเขมทสด พรอมทงอธบายวา แตละกลมมแนวโนมการบรโภคและการใชพลงงานอยางไร 9. ครทบทวนใหนกเรยนไดคดตามอกครงถงกจกรรมททา นนคอน าในแกวเปรยบเหมอนอากาศ และสผสมอาหารเปรยบเปนพฤตกรรม ดงนนถาเรามพฤตกรรมทปลอยมลพษมากเทาไร น าในแกวกจะยงมสสนเขมมากเทานน เปรยบไดกบอากาศทมมลพษเจอปนอย

จากนนครนาเขาสชวงสรปผลกจกรรมการจาลองสถานการณและรวมกนอภปรายและแสดงความคดเหนในหวขอทเกยวของ เชน กอนทจะมการจาลองสถานการณ นกเรยนเคยคานงถงการดาเนนกจกรรมในการอปโภค บรโภคในแตละวนหรอไม วาจะมสวนทาใหเกดมลพษทางอากาศอยางไร และเมอผานกจกรรมนแลว นกเรยนมความคดเหนอยางไรบาง 10. ครตงคาถามวา “ถาสในแกวของนกเรยนคอมลพษทางอากาศทอยรอบตวเรา เรารสกอยางไรเมอพบวา

เอกสารภาคผนวก ก. 24

รอบตวเรามมลพษ” และ “นกเรยนมวธการอยางไรทจะสามารถชวยลดปรมาณมลพษทางอากาศในแตละวน” พรอมนาเสนอ ครอาจขยายผลดวยการใหนกเรยนจดบนทกประจาวนวา เรามสวนในการทาใหเกดมลพษอยางไรบาง และเราจะมวธลดปญหามลพษทางอากาศดวยตนเองไดอยางไร พอถงสนเทอมกนาวธการมานาเสนอกบเพอนในชนเรยน

สอ / อปกรณ

บกเกอรหรอแกวน าทใสน าเปลาปรมาณ 200 มล. จานวน 8 ใบ บกเกอรหรอแกวน า 2 ใบ โหลจานวน 2 ใบ พรอมเขยนหมายเลข 1 และ 2 สผสมอาหารเขมขน จานวน 4 ส ไดแก สแดง สสม สเขยว และสน าเงน ดรอปเปอรสาหรบหยดส อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล

นกเรยนมความสนใจ กระตอรอรนในการรวมกจกรรม และตอบคาถาม นกเรยนรวาพฤตกรรมของตวเองลวนกอใหเกดมลพษทางอากาศ นกเรยนสามารถเสนอแนวทางแกไข หรอปรบเปลยนพฤตกรรมเพอลดมลพษทางอากาศได

เอกสารภาคผนวก ก. 25

ตวอยางภาพกจกรรม “มลพษทางอากาศ”

เอกสารภาคผนวก ก. 26

หนวยการเรยนรท 1 เรอง “คณภาพอากาศรอบตวเรา” แผนการจดการเรยนรท 4 : ภาพวาดสะทอนคณภาพอากาศ เวลา 2 ชวโมง

หลายคนเลอกทจะสะทอนมมมองและจนตนาการของตนเองดวยภาพวาด เพราะการวาดภาพเปนการสอ

ความหมาย การแสดงความรสกนกคด ความรความเขาใจของผวาดทตองการถายทอดเรองใหผอนไดซมซบรบรอยางงายไมซบซอน แตกอนจะวาดภาพเพอสอสารสกภาพหนง เราควรทาความรจกและเขาใจสงทเราตองการสอสารเปนอยางดกอน ถาเราตองการวาดภาพทเกยวของกบประเดนสงแวดลอมดานคณภาพอากาศในเมอง เรากควรศกษาและทาความเขาใจในสถานการณกอน หรอรถงปญหาคณภาพอากาศในเมอง วามสาเหตมาจากอะไร สงผลกระทบอยางไรบาง อาจรวมถงวธการการปองกนและแกไขปญหา วเคราะหแนวโนมทจะเกดขนในอนาคตดวยกได ถาเราสามารถเขาใจและเชอมโยงเนอหาเหลานได เราจะสามารถถายทอดสงเหลานใหกบผอนไดอยางชดเจนขน และอาจกระตนใหผชมเกดความตระหนกและคลอยตามกบสงทเราตองการสอสารออกไป

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนรบรและเขาใจสถานการณปญหาคณภาพอากาศในกรงเทพฯ ดวยการสบคนความรดวยตนเอง และนาเสนอองคความรทไดดวยจนตนาการผานทางภาพวาด

เนอหาสาระการเรยนร

สถานการณและสภาพปญหาของมลพษทางอากาศในเมอง

ผลกระทบของมลพษทางอากาศทมผลตอสขภาพและสงแวดลอม แนวทางการปองกนและแกไขปญหามลพษทางอากาศในเมอง การสอสารสงทไดจากการเรยนรเรองคณภาพอากาศผานการวาดภาพ

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. นกเรยนสบคนขอมล ขาวสารเกยวกบคณภาพอากาศในกรงเทพฯ จากแหลงความรตางๆ เชน หนงสอพมพ นตยสาร บทความ รายการโทรทศน เวบไซต การสมภาษณผคน ฯลฯ เปนตน โดยแบงกลมรบผดชอบแตละหวขอ เชน

สถานการณปจจบนดานปญหามลพษทางอากาศ และแนวโนมในอนาคต สาเหตและแหลงกอมลพษทางอากาศ ผลกระทบตอสขภาพ สภาพสงคม สงแวดลอม และเศรษฐกจ วธการ และแนวทางการแกไขปญหา ทงทไดดาเนนการแลว หรอมแผนวาจะดาเนนการ

2. นกเรยนแลกเปลยนความรกน โดยใหแตละกลมออกมานาเสนอขอมลทไดจากการสบคน และครนาอภปรายหลงจากททกกลมไดออกมานาเสนอแลว

เอกสารภาคผนวก ก. 27

3. เมอเสรจสนการนาเสนอทไดจากการสบคนขอมลในหวขอคณภาพอากาศในกรงเทพฯ นกเรยนแตละกลมรวมกนระดมสมองและวางแผนเพอสรางชนงานเปนโปสเตอรภาพวาดโดยมเนอหาทสะทอนใหเหนถงประเดนเรองคณภาพอากาศ ซงใหอสระแกนกเรยนในการออกแบบ นาเสนอมมมองและแนวคดตางๆ เชน

ภาพเปรยบเทยบระหวางคณภาพอากาศดและอากาศทมมลพษ ภาพสถานการณปญหามลพษทางอากาศและปญหาโลกรอน ภาพวธการบรรเทาหรอแกไขปญหามลพษทางอากาศ ภาพเปรยบเทยบอดต ปจจบน และอนาคต ฯลฯ เปนตน

4. นาเสนอชนงานภาพวาดขนาดโปสเตอร พรอมอธบายความคดรวบยอด (concept) และเนอหาทตองการสอใหผอนรบรเกยวกบภาพดงกลาว

5. นาภาพวาดแตละกลมจดเปนนทรรศการรณรงคเรองคณภาพอากาศในกรงเทพฯ อาจจดแสดงในพนทสวนกลางของโรงเรยน เพอเปนการรณรงคเผยแพรสนกเรยน คร และผปกครองดวย

สอ / อปกรณ

แหลงการเรยนรในการสบคนขอมลเรองปญหาคณภาพอากาศในกรงเทพฯ กระดาษ 100 ปอนด ขนาดโปสเตอร A2 (42 ซม. x 59.4 ซม.) สสาหรบวาดภาพ เชน สน า สโปสเตอร สชอลก ฯลฯ

อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ฯลฯ บอรดสาหรบจดนทรรศการภาพวาด

การวดและประเมนผล

นกเรยนสบคน พรอมนาเสนอขอมลขาวสารในประเดนเรองปญหาคณภาพอากาศในกรงเทพฯได นกเรยนวาดภาพสะทอนประเดนเรองคณภาพอากาศ พรอมนาเสนอและอธบายไดอยางชดเจน

เอกสารภาคผนวก ก. 28

ตวอยางภาพกจกรรม “ภาพวาดสะทอนคณภาพอากาศ”

เอกสารภาคผนวก ก. 29

หนวยการเรยนรท 2 เรอง “ตรวจสอบและเฝาระวง” แผนการจดการเรยนรท 5 : รจกไลเคน เวลา 2 ชวโมง

ถาไดลองสงเกตเปลอกไมสกครง นอกจากจะมสตวขนาดเลกทอาศยอย เชน มด แมลง หนอน และพชบางชนด เชน มอสส และเฟรน บางทจะเหนรอยดวงๆ ดางๆ อยบนผวเปลอกไมดวย หลายคนคดวามนเปนเชอรา บางดวงมผลกลมๆ เหมอนเหด แตบางดวงมสเขยว เรากอาจคดวามนเปนสาหราย แตรไหมวาสงมชวตขนาดเลกน มนมชอเรยกวา “ไลเคน” ไลเคนเปนสงมชวตทนาอศจรรยอยางยง เพราะสามารถขนอยไดทวทกมมโลกไมวาจะสง หนาว รอน ชน และแหงแลง ยกเวนททมมลพษมาก ไลเคนจงบอกเราไดวา อากาศทเราหายใจอยทกวนนดหรอแยเพยงใด

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจเกยวกบไลเคน และสามารถเชอมโยงความสมพนธระหวางความหลากหลายของชนดไลเคน การประเมนคณภาพอากาศ และสขภาพมนษยได

เนอหาสาระการเรยนร แยกไลเคนออกจากสงมชวตอน ความรพนฐานเกยวกบไลเคน

ประเภทและความหลากหลายของไลเคน ความสมพนธระหวางความหลากหลายของชนดไลเคน คณภาพอากาศ และสขภาพมนษย การใชไลเคนในการประเมนคณภาพอากาศ

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครตงคาถามเพอชชวนใหนกเรยนสนใจสงมชวตเลกๆ บนเปลอกไม โดยการใหนกเรยนทบทวนถงเปลอกไมทเคยเหนวา “นกเรยนเคยลองสงเกตเปลอกไมหรอไมวามสงมชวตใดอาศยอยบาง” 2. นกเรยนรวมกนตอบชอสงมชวตตางๆ ทตนเองเคยพบเจอ ซงคาถามนจะสะทอนถงการเปนคนชางสงเกตของแตละคน เดกบางคนทเคยสมผสใกลชดธรรมชาต ชอบสงเกตสงแวดลอมรอบตวจะตอบไดด

3. นาตวอยางภาพสตว พช และไลเคน ทมกพบเจอบนเปลอกไม มาใหนกเรยนหดจาแนกไลเคนออกจากสงมชวตอนๆ โดยพจารณาจากลกษณะภายนอกของไลเคน ไลเคนบางชนดมลกษณะทสามารถมองเหนความแตกตางจากพชและสตวไดอยางชดเจน แตไลเคนบางชนดมลกษณะคลายคลงกบพชเปนอยางมาก โดยเฉพาะไลเคนประเภทใบ

ตวอยางภาพสตว เชน มด มวน หนอน ผเสอกลางคน แมงมม ฯลฯ ตวอยางภาพพช เชน มอสส เฟรน ลเวอรเวรต ฯลฯ ตวอยางภาพไลเคน เชน ไลเคนประเภทดวงดาง ประเภทใบ และประเภทพม

เอกสารภาคผนวก ก. 30

4. นาภาพไลเคนทเหลอมาใหนกเรยนลองพจารณาดอกครง และชใหเหนถงรปราง ลกษณะ สสนทแตกตางกนไป และลองตงคาถามเพอชวนคดโดยใหนกเรยนทายวา “ไลเคนคออะไร” “มลกษณะทแตกตางจากพชและสตวอยางไร” 5. ครบรรยายความรพนฐานเกยวกบไลเคน นาเสนอโดย Power Point หรอ ภาพประกอบ เพอสรางความเขาใจใหกบนกเรยน โดยมเนอหา ดงน

ไลเคนคออะไร (ราและสาหรายอาศยอยรวมกน) หนาทของราและสาหราย ไลเคนมกประเภท และสภาพแวดลอมทไลเคนสามารถอาศยอยได (ชายทะเล ทะเลทรายปาดบชน เขตปารอน เขตทนดรา ฯลฯ)

มลพษเปนตวจากดของการเกดและเจรญเตบโตของไลเคน ความสมพนธระหวางไลเคน ปรมาณมลพษ คณภาพอากาศ และสขภาพของมนษย การจาแนกไลเคน การใชไลเคนเปนตวบงชคณภาพอากาศ

6. เปดโอกาสใหนกเรยนไดซกถามและแลกเปลยนความคดเหนเกยวกบไลเคน และถามเพอใหนกเรยนฉกคดวา “นกเรยนคดวาตนไมบรเวณโรงเรยนและบานของตนเองจะมไลเคนหรอไม” เพอนาไปสการเรยนในแผนการจดการเรยนรถดไป

สอ / อปกรณ

บอรดภาพเปลอกไม (สาหรบกจกรรมจาแนกไลเคนออกจากสงมชวตอน) ตวอยางภาพสตว พช และไลเคน

Power Point หรอ ภาพประกอบการบรรยายเรองไลเคน

การวดและประเมนผล

นกเรยนสามารถจาแนกไลเคนออกจากสงมชวตอนได นกเรยนสามารถอธบายความหมายของไลเคนและความรพนฐานของไลเคนได นกเรยนสามารถอธบายถงความสมพนธของชนดไลเคน คณภาพอากาศ และสขภาพมนษยได

เอกสารภาคผนวก ก. 31

ตวอยางภาพกจกรรม “รจกไลเคน”

บรรยายความรพนฐาน เรอง “ไลเคน”

กจกรรม “โลกใบจวบนเปลอกไม” ฝกการจาแนกพชและสตวออกจากไลเคน

เอกสารภาคผนวก ก. 32

หนวยการเรยนรท 2 เรอง “ตรวจสอบและเฝาระวง” แผนการจดการเรยนรท 6 : มาตรวจสขภาพอากาศ เวลา 2 ชวโมง

หากเราอยากรวาอากาศรอบตวเปนอยางไร เราจะทาอะไรไดบาง

จากแผนการจดการเรยนรท 2 เราใชรางกายและอปกรณงายๆ เชน แผนกระดาษ ประเมนคณภาพอากาศเบองตน แตการตรวจคณภาพอากาศสามารถทาไดหลายวธ ตงแตวธพนฐานอยางทกลาวมาไปจนถงวธทวบซอน เชน การตรวจวดทางเคมทตองอาศยเครองไมเครองมอและผเชยวชาญอานความหมาย

อยางไรกตาม คนธรรมดาอยางเรากสามารถประเมนคณภาพอากาศไดดวยการสารวจสงคมของสงมชวตอยางไลเคน ซงเราเรยกวาเปนวธประเมนคณภาพอากาศทางชวภาพ เพยงแคเราทาความรจกและจาแนกไลเคนได

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจเกยวกบการประเมนคณภาพอากาศเบองตนดวยวธการทางกายภาพ ซงไมตองใชอปกรณใดๆ และวธการทางชวภาพดวยการสารวจไลเคน

เนอหาสาระการเรยนร การใชประสาทสมผสและอวยวะในรางกายประเมนคณภาพอากาศเบองตน วธการจาแนกไลเคน ทใชเปนตวบงชคณภาพอากาศ

เทคนควธการสารวจไลเคนเพอประเมนคณภาพอากาศของกรงเทพฯ และปรมณฑล

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร ก. “นกสบทนนอย”

1. ครตงคาถามชวนคดวา “นกเรยนบอกไดไหมวาอากาศทเราหายใจนน เปนอากาศดหรอไม” จากนนรอฟงการแสดงความคดเหนจากนกเรยนจนครบ ครเรมเกรนเพอนาเขาสกจกรรม “นกสบทนนอย” ซงเปนกจกรรมทแสดงใหเหนวาแมจะไมมอปกรณใดๆ เลย เรากสามารถใชประสาทสมผส และอวยวะในรางกายของตนเองบอกไดวา ณ บรเวณทเราอยนนมอากาศดหรอไม 2. เรมกจกรรม “นกสบทนนอย” โดยแบงนกเรยนออกเปนกลม พรอมทงแจกกระดาษปรฟ และสเมจก ใหนกเรยนทาตามขนตอนดงน

แตละกลมวาดรปโครงสรางรางกายคน (แบบคราวๆ) และเตมอวยวะทเราคดวาสามารถใชบอกไดวาอากาศดหรอไม เชน ห ตา จมก ปาก แขน ขา ผม ฯลฯ เปนตน

แตละกลมรวมกนระดมสมอง โดยเขยนชออวยวะทคดวาใชประเมนคณภาพอากาศได และอธบายวา เราสามารถใชบงบอกถงคณภาพอากาศวาดหรอแยไดอยางไรจากอวยวะแตละสวน เชน

- ตา >>>มองเหนตนไมทอยหนาแนน มองเหนรถยนต มองเหนหมอกควนในอากาศ - จมก >>> เมอหายใจเขาไปแลวรสกวามกลนเหมน(ควน) หรอขมกมสดา

เอกสารภาคผนวก ก. 33

- ห >>> ไดยนเสยงเครองยนต เสยงการเรงเครองยนต - ทางเดนหายใจ >>> ถาหายใจเขาไปนานๆ กเกดอาการเจบคอ - ผวหนง >>> ระคายเคอง คนตามตว - เทา >>> ไวเดนสารวจดวาสถานทแตละแหงมสภาพแวดลอมเปนอยางไร ฯลฯ เปนตน ใหนกเรยนออกมานาเสนอหนาชน พรอมทงแลกเปลยนความคดเหนรวมกนถงประโยชนในการใช

ประสาทสมผสของอวยวะตางๆในรางกาย ซงแมไมมเครองตรวจคณภาพอากาศเรายงสมผสรไดอยางงายวาอากาศดหรอแยแคไหน

ข. สารวจไลเคน 1. อกวธทเราใชในการตรวจวดคณภาพอากาศคอ วธทางชวภาพโดยการใชไลเคนเปนตวบงช ซงวธนเราไม

จาเปนตองใชอปกรณราคาแพง และขนตอนกไมไดซบซอน เพยงแคเรามความรความเขาใจและทกษะในการจาแนกชนดของไลเคน

2. ครแจก คมอนกสบสายลม ของมลนธโลกสเขยว และสอนวธการใชคมอ พรอมนาภาพไลเคนทใชเปนตวบงชคณภาพอากาศในกรงเทพฯ มาใหนกเรยนหดจาแนกดรายละเอยดตางๆ จากในภาพ เชน ประเภทของไลเคน ลกษณะรปราง การแตกหนอ และบอกชนดได

3. ครบรรยายเทคนคการสารวจไลเคนเพอตรวจสอบคณภาพอากาศทใชเปนตวบงชคณภาพอากาศ (ด คมอนกสบสายลม ของมลนธโลกสเขยว) โดยมขนตอน ดงน

เลอกสถานททจะสารวจ ซงเปนพนททมตนไมอยไมนอยกวา 10 ตน เชน สวนหยอม ถนนทมตนไมรมทาง ถามจานวนนกเรยนหลายคน อาจแบงกลมแยกยายกนสารวจกลมละ 2-3 ตน ใหไดทงหมด 10 ตน โดยไมใชตนไมทเพงลอมหรอยายมาจากทอน ซงสงเกตไดจากไมค ายน

แจกอปกรณสารวจไลเคน ไดแก แบบสารวจไลเคน แวนขยาย สายวด และคมอนกสบสายลม เลอกตนไมทจะสารวจ โดยเปนตนไมทมไลเคนขนมากทสดในบรเวณนน และมขนาดรอบวง 50

ซม. ขนไป (วดทระดบอกหรอระดบสงจากพน 1.30 เมตร) ถาไมพบไลเคนขนบนตนไมเลยจรงๆ บนทกการไมพบไวดวย บนทกชอตนไมและขนาดเสนรอบวงลงในแบบฟอรม

สารวจและจาแนกชนดไลเคนบนตนไมในบรเวณโคนตนจากระดบพนถงความสง 2 เมตร กาชองบนแบบฟอรมสารวจวาพบไลเคนชนดใดบาง และหากนกเรยนสามารถบนทกขอสงเกต

อนๆ เชน ปรมาณของไลเคนแตละชนดวามาก (เกนพนทกระดาษ A4) หรอนอย (ไมถง ¼ A4) และสขภาพความสมบรณของไลเคนดวยกจะไดขอมลทละเอยดขน

เมอสารวจเสรจแลว ใหรวมจานวนกลมไลเคนทพบและประเมนคณภาพอากาศ จดวนท สถานทและตาแหนงพกดทสารวจ ตลอดจนชอผสารวจ

4. นกเรยนลงปฏบตภาคสนาม โดยแบงเปน 2 ชวงดวยกน คอ ชวงการฝกหดจาแนก และชวงการสารวจจรงโดยเรมจากการสารวจไลเคนบรเวณโรงเรยน หรอพนทสเขยวเพอใหนกเรยนฝกหดจาแนกไลเคนทพบตามเปลอกไม

เอกสารภาคผนวก ก. 34

5. เมอมทกษะในระดบหนงแลว กใหนกเรยนแบงกลมสารวจไลเคนตามกระบวนการเพอตรวจสอบคณภาพอากาศ โดยบนทกขอมลทไดลงในแบบสารวจไลเคน

เมอสารวจเสรจแลว ใหนกเรยนทกกลมมาลงผลการสารวจในบอรดกลางทครเตรยมไว โดยเขยนขอมลลงในตารางใหครบ ไดแก ชอตนไมทสารวจ ขนาดเสนรอบวง และกาชนดไลเคนทพบบนตนไมครบ 10 ตนแลวใหนบจานวนไลเคนในแตละกลม โดยอาจทาใหเปนกราฟแทงเพอดแนวโนมของคณภาพอากาศได

เกณฑประเมนคณภาพอากาศ มดงตอไปน อากาศด คอ พบไลเคนกลมอากาศดไดทวไป อากาศพอใช คอ พบไลเคนกลมทนทานมากกวากลมทนทานสง อากาศแย คอ พบไลเคนกลมทนทานสงมากกวากลมอน อากาศแยมาก คอ พบเฉพาะไลเคนกลมทนทานสง ไมพบไลเคน คอ อาจแสดงถงปญหามลภาวะทางอากาศรนแรงมากแตกอาจเกดจากสาเหตอน ควร

สบคนเพมเตม 5. ครและนกเรยนสรปกจกรรมรวมกนถงการใชไลเคนเพอตรวจสอบคณภาพอากาศ และย าใหนกเรยนใช

เวลาฝกฝนเพอใหเกดทกษะในการจาแนกไลเคนแตละชนดเพอจะไดขอมลคณภาพอากาศทมความถกตองและแมนยามากขน

กจกรรมนกสบทนนอยแสดงใหเหนถงการตรวจสอบคณภาพอากาศดวยวธทางกายภาพ และสารวจไลเคน ซงเปนวธการประเมนคณภาพอากาศทางชวภาพ ครควรอธบายเพมเตมถงการตรวจสอบโดยใชวธทางเคม เชน การใชรถตรวจวดคณภาพอากาศเคลอนท (mobile unit) ซงเปนอปกรณตรวจวดคณภาพอากาศราคาแพง ทงยงตองอาศยบคคลทมทกษะและความเชยวชาญในการแปลและสรปผลออกมา แตจดเดนคอการตรวจวดคณภาพอากาศดวยวธนจะใหขอมลทมความละเอยดมากขน

สอ / อปกรณ

กระดาษปรฟ คมอนกสบสายลม : สารวจไลเคนกรงเทพฯ ตรวจคณภาพอากาศเมอง โดยมลนธโลกสเขยว แวนขยาย สายวด

แบบฟอรมสารวจไลเคน อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ฯลฯ

เอกสารภาคผนวก ก. 35

การวดและประเมนผล

นกเรยนสามารถบอกคณภาพอากาศไดดวยรางกายของตวเอง นกเรยนสามารถจาแนกไลเคนทใชเปนตวบงชคณภาพอากาศในกรงเทพฯไดอยางถกตองแมนยา นกเรยนสามารถสารวจไลเคนในโรงเรยนและพนทสเขยวอนๆได

นกเรยนสามารถประเมนคณภาพอากาศจากการสารวจไลเคนได

เอกสารภาคผนวก ก. 36

ตวอยางภาพกจกรรม “มาตรวจสขภาพอากาศ”

กจกรรม “นกสบทนนอย”

กจกรรม “ตามหาไลเคน” ฝกทกษะการสงเกตลกษณะของไลเคน

เอกสารภาคผนวก ก. 37

หนวยการเรยนรท 2 เรอง “ตรวจสอบและเฝาระวง” แผนการจดการเรยนรท 7 : เฝาระวงคณภาพอากาศ เวลา 2 ชวโมง

หลงจากทเรารจกไลเคน และเทคนควธการสารวจไลเคนเพอตรวจสอบคณภาพอากาศแลว กไมยากเลยถาเราอยากรวาสถานทตรงไหนบางทมอากาศดเหมาะแกการสดอากาศหายใจลกๆ เขาไปเตมปอด หรอทไหนมอากาศแย แตสงสาคญอนดบตอมาคอ เราสามารถใชวธสารวจนเฝาระวงคณภาพอากาศในบรเวณโรงเรยน ละแวกบาน หรอพนทสาธารณะใกลๆ ได

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนมความเขาใจและเหนคณคาความสาคญของการตดตามและเฝาระวงคณภาพอากาศในโรงเรยนหรอพนทสเขยวอนๆทตองการ

เนอหาสาระการเรยนร รปแบบวธการตดตามและเฝาระวงคณภาพอากาศ การทาฐานขอมลคณภาพอากาศจากการสารวจไลเคน

แนวทางปองกนแกไขและบรรเทาผลกระทบจากมลพษทางอากาศ

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครถามนกเรยน “เราจะรไดอยางไรวาวาคณภาพอากาศในพนทรอบโรงเรยนของเราจะเหมอนเดมหรอเปลยนแปลงไป” นกเรยนรวมกนแสดงความคดเหน ครชวยเชอมโยงความรเดมทผานมาจากการเรยนรเรองไลเคน และความรและทกษะในการสารวจไลเคนเพอประเมนคณภาพอากาศ 2. ครถามคาถามตอเนอง “ทาไมเราจะตองตดตามและเฝาระวงคณภาพอากาศ” เพอใหนกเรยนเรมฉกคดและแสดงเหตผลของตนเอง จากนนครเปดโอกาสใหนกเรยนไดเสนอพนททตองการตดตามและเฝาระวงคณภาพอากาศ เชน บรเวณโรงเรยน บาน ชมชน หรอสวนสาธารณะ ฯลฯ 3. เมอไดสถานททตองการตดตามและเฝาระวงแลว ใหนกเรยนหาเวลาวางออกไปสารวจ พนทดงกลาวควรมตนไมแตตง 10 ตนขนไป และตองเปนตนไมทไมไดยายมาปลกจากทอน (ทบทวนวธการสารวจจากแผนจดการเรยนรท 6) 4. นกเรยนรวมกนระดมสมองเพอวางแผนการสารวจไลเคน และรปแบบวธการเฝาระวงคณภาพอากาศทเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทตองการสารวจ เชน

การสารวจไลเคนแบบกระจายครอบคลมพนท โดยอาจสารวจทวทงเขตทโรงเรยนตงอย ซงวธการนจะทาใหเราไดขอมลจากหลากหลายจดสารวจซงมความละเอยดมากขน และเหมาะทจะพฒนาเปนแผนทคณภาพอากาศของเขตจากการสารวจไลเคน ซงสามารถนาไปสการเฝาระวงไดเปนอยางด ตวอยางเชน บางโรงเรยนสารวจไล

เอกสารภาคผนวก ก. 38

เคนทวทง เขตตลงชน เขตพระนคร เขตมนบร ฯลฯ หรอถาตองการกาหนดจดพนทใหเลกลงอาจเลอกเฉพาะชมชน หรอพนทสเขยวทใกลๆ กบโรงเรยนกได

การสารวจไลเคนตามแนวเสนสารวจ เชน กาหนดจดสารวจตงแตถนนใหญหนาปากซอยทมการจราจรหนาแนนทงวน ไปจนถงดานในซอยทไมคอยมรถยนตวงผาน วธนเหมาะกบเสนทางทมการปลกตนไมตลอดแนว เพอเปรยบเทยบดความหลากหลายของสงคมไลเคนในแตละจด เรมจากทใกลแหลงมลพษทสดไปจนถงจดทไกลจากแหลงมลพษทสด อาจวางแนวสารวจในระยะทางประมาณ 1-2 กโลเมตร แลวแตความเหมาะสมของเสนทางทเรากาหนด นอกจากนวธการดงกลาวจะทาใหเราเหนความหลากหลายของไลเคนแตละชนดตามความสามารถในการทนทานมลพษทแตกตางกนออกไป

การใชกรอบเฝาระวง ในกรณทโรงเรยนและบรเวณใกลเคยงมจานวนตนไมไมครบ 10 ตน แตบางตนกลบมไลเคนกระจายขนอยทวไป เราสามารถเฝาระวงระยะยาวไดโดยการกาหนดจดสารวจตนไมทม ไลเคนขน พรอมกบทากรอบรปททาจากฟวเจอรบอรด ใหกรอบดานในมขนาด A4 วางทาบบนตนไมแลวถายรป พรอมทาเครองหมายเลกๆ บนตนไมตรงหวมมกรอบรปใหรตาแหนงททาบกรอบไว บนทกภาพตรวจจดเดมเปนระยะๆ อยางนอยทกปเพอสงเกตการเปลยนแปลง

4. หลงจากทรวมกนวเคราะหหาวธและรปแบบการสารวจไลเคนเพอเฝาระวงคณภาพอากาศทเหมาะสมแลว

นกเรยนควรแบงหนาทวางแผนกาหนดระยะเวลาลงภาคสนามเพอสารวจไลเคน และรวบรวมขอมลนามาจดทาเปนฐานขอมลคณภาพอากาศจากการสารวจไลเคน ควรมการสารวจตอเนองเปนประจาทกปเพอใหมขอมลเปรยบเทยบทงยงเปนการเฝาระวงคณภาพอากาศในระยะยาว

5. ครนานกเรยนรวมกนอภปรายสงทไดเรยนร ตงแตเรองการประเมนคณภาพอากาศดวยไลเคน ถงการเฝาระวงในอนาคต โดยเรองทงหมดเปนองคความรและประสบการณทนกเรยนไดรบจากการสารวจไลเคน

6. ใหนกเรยนนาเสนอแนวทางปองกนแกไขและบรรเทาผลกระทบจากมลพษทางอากาศในกรงเทพฯ เพอครจะไดทราบความคดและทศนคตของนกเรยน กอนนาเขาสบทเรยนในหนวยการเรยนรตอไปทเกยวของเชนวธการลดตนเหตและการบรรเทาผลกระทบมลพษทางอากาศ

แบบกระจายครอบคลมพนท แบบตามแนวเสนสารวจ การใชกรอบเฝาระวง

เอกสารภาคผนวก ก. 39

สอ / อปกรณ

แผนทสาหรบกาหนดจดสารวจไลเคน คมอนกสบสายลม : สารวจไลเคนกรงเทพฯ ตรวจคณภาพอากาศเมอง โดยมลนธโลกสเขยว แวนขยาย

สายวด แบบฟอรมสารวจไลเคน

กรอบรปฟวเจอรบอรด ดานในมขนาด A4 อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ฯลฯ

การวดและประเมนผล

นกเรยนวางแผนการสารวจไลเคนเพอตรวจสอบคณภาพอากาศในโรงเรยนและพนทสเขยวอนๆได นกเรยนรวบรวมผลการสารวจไลเคนและจดทาเปนฐานขอมลคณภาพอากาศ

เอกสารภาคผนวก ก. 40

ตวอยางภาพกจกรรม “เฝาระวงคณภาพอากาศ

เอกสารภาคผนวก ก. 41

หนวยการเรยนรท 2 เรอง “ตรวจสอบและเฝาระวง” แผนการจดการเรยนรท 8 : สารวจมลพษรอบโรงเรยน เวลา 2 ชวโมง

ใน 1 สปดาหครและนกเรยนใชเวลาสวนใหญอยทโรงเรยน สวนใหญโรงเรยนในใจกลางเมองกจะเหนแต

ตกรามบานชอง อาคาร ถนนใหญหลายเสนตดกนไปมา ถาโรงเรยนทอยชานเมองออกไปหนอยกเปนทตงของโรงงานอตสาหกรรม แตถาโชคดโรงเรยนตงอยในเขตพนทสเขยวกจะพอไดเหนตนไม สวน หรอลานทงกวางๆ แตไมวาโรงเรยนเราจะตงอยทใด เรานาจะไดลองสารวจอยางจรงจงดวาสภาพแวดลอมทงในและนอกโรงเรยนของเราเปนอยางไร มแหลงมลพษทไหนบาง

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนรจกและเขาใจสภาพแวดลอมของโรงเรยน นาไปสการวเคราะหหาสาเหต และแนวทางการลดตนเหตหรอบรรเทาผลกระทบทเกดจากปญหามลพษทางอากาศภายนอกโรงเรยน

เนอหาสาระการเรยนร สารวจสภาพแวดลอมและแหลงกาเนดมลพษทางอากาศรอบโรงเรยน วธการลดตนเหตและบรรเทาผลกระทบทเกดจากปญหามลพษทางอากาศ

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครใหนกเรยนนกภาพสภาพแวดลอมภายนอกโรงเรยน จากนนใหชวยกนประเมนวา “บรเวณภายนอกโรงเรยนของเรามปญหามลพษทางอากาศหรอไม อยางไร” โดยใหนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหน 2. จากคาถามดงกลาว เราจะไดมมมองความเหนหรอประสบการณบางคนเทานน เพอใหนกเรยนไดสบคนเพมเตม ครเขาสกจกรรมการออกแบบแบบสอบถาม /สารวจ เรอง “ปญหามลพษทางอากาศรอบโรงเรยน” โดยการสารวจสภาพแวดลอมภายนอกโรงเรยน ตลอดจนสมภาษณความคดเหนของคร และนกเรยนชนอนๆ และผมสวนเกยวของในโรงเรยนเพอใหไดฐานขอมล รายละเอยดทชดเจนขน 3. ครและนกเรยนรวมกนเสนอหวขอทตองการรเพอออกแบบและจดทาสอบถาม/สารวจ เรอง “ปญหามลพษทางอากาศรอบโรงเรยน” จากนนใหนกเรยนแตละคนแบงหนาทกนไปเกบขอมล ตามแบบสอบถามทไดกาหนดไวซงหวขอตางๆทไดจะเปนประโยชนตอโรงเรยนเพอใชเปนฐานขอมลเพอนาไปสการปองกน แกไขปญหาเรองคณภาพอากาศตอไป

4. นกเรยนควรกาหนดรศมรอบโรงเรยนทจะสารวจ เชน 1 -5 กม. และควรวางแผนการสารวจอยางตอเนองเพอใหมฐานขอมลทสามารถใชอางองได ตลอดจนคนควาขอมลอนๆ ประกอบ เชนขอมลการสารวจ ไลเคน หรอขอมลคณภาพอากาศจากสถานตรวจวดคณภาพอากาศใกลโรงเรยนมาสนบสนนดวย

5. รวบรวมขอมลทไดจากแบบสอบถาม/แบบสารวจ และใหนกเรยนรวมกนระบตาแหนงและทาแผนทแหลงมลพษทางอากาศรอบโรงเรยน จากนนสรปและวเคราะหผลเพอรวมกนระดมความคดเหนหาแนวทางการแกไข

เอกสารภาคผนวก ก. 42

ปญหามลพษทางอากาศทเกดขนรอบโรงเรยน เชน นาผลขอมลไปยนใหกบหนวยงานและองคกรทเกยวของ เชน สานกงานการจราจรและขนสง กรงเทพมหานคร สานกงานเขตในพนท หรอกรมควบคมมลพษ เปนตน เพอนาไปสการหาวธการแนวทางปองกน แกไขปญหาเรองคณภาพอากาศภายนอกโรงเรยนตอไป

ตวอยาง แบบสอบถาม/สารวจ “ปญหามลพษทางอากาศรอบโรงเรยน”

1. โรงเรยนของทานมปญหามลพษทางอากาศรอบโรงเรยนหรอไม ไมม ม

2. สาเหตของปญหามลพษทางอากาศรอบโรงเรยน มอะไรบาง (อาจถายรปเกบไวเปนขอมลประกอบดวย) ไอเสยรถยนต การเผาขยะ ฝ นจากถนนใหญ การฝงกลบขยะ ฝ นจากการกอสราง การเผาศพในวด โรงงานอตสาหกรรม (ระบ........................................) นาเนาเสย อนๆ (ระบ.............................................................................................)

3. มลพษทางอากาศสงผลอะไรกบนกเรยนและครในโรงเรยนบาง โรคทางเดนหายใจ/ภมแพ ผนคน ผวหนงและเสนผมสกปรก สภาพโรงเรยนมฝ นละออง 4. ขอสงเกตเพมเตม............................................................................................................................. ..................... ............................................................................................... ..................................................................................... ............................................................................................................................. ............................................. ..........

สอ / อปกรณ

แบบสอบถาม/สารวจ “ปญหามลพษทางอากาศรอบโรงเรยน” อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ สมดบนทก ฯลฯ กลองถายรป และเครองบนทกเสยง (กรณสมภาษณคนทอยในพนทรอบๆ)

การวดและประเมนผล นกเรยนสามารถบอกแหลงกาเนดมลพษทางอากาศภายนอกโรงเรยนได นกเรยนออกแบบสอบถาม และเกบขอมลในหวขอปญหามลพษทางอากาศรอบโรงเรยนได นกเรยนหาแนวทางการลดตนเหตและการบรรเทาผลกระทบปญหามลพษทางอากาศได

เอกสารภาคผนวก ก. 43

ตวอยางภาพกจกรรม “สารวจมลพษรอบโรงเรยน”

เอกสารภาคผนวก ก. 44

หนวยการเรยนรท 2 เรอง “ตรวจสอบและเฝาระวง” แผนการจดการเรยนรท 9 : เขมาควนดาแคไหน เวลา 2 ชวโมง

สาหรบคนสวนใหญ ถนนเปนทางสญจร บางคนขจกรยานยนต บางคนปนจกรยาน บางคนเดนเทา หรอยน

รอรถเมลทปาย แตสาหรบพอคาแมคารมถนน ตองใชชวตทงวนอยทถนน ในชวงเวลาทการจราจรหนาแนน รถตดเตมถนน และทกคนพรอมใจกนปลอยควนรถ เสมอนวาเรายนอยทามกลางเมองในหมอก (ควนพษ) มนทาใหเราอดสงสยไมไดวา ปอดเราจะเปนอยางไร เมอเราตองใชชวตบนทองถนนในชวงเวลามากนอยตางกนไป

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนสามารถออกแบบการทดลองเปรยบเทยบปรมาณเขมาควนทคนในทองถนนจะไดรบในระยะเวลาทแตกตางกน รวมถงปรมาณเขมาทเกดจากการเผาไหมของเครองยนตแตละประเภททมผลกระทบตอระบบทางเดนหายใจและปอดของคนสญจรในเมอง

เนอหาสาระการเรยนร ปญหามลพษทางอากาศจากการจราจรบรเวณถนนหนาโรงเรยน การผลตสอการทดลอง และออกแบบวธการเปรยบเทยบเขมาควนรถยนตดวยตนเอง

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครถาม “ในแตละวนทเราเดนทาง หรอรอรถเมล เราจาตองสดควนพษเขาไป อยากรหรอไมวาปอดของเราจะดาแคไหน” เปนคาถามทใหนกเรยนไดตงขอสงสยกบตวเอง เพอนาไปสการทดลองตอไป 2. กจกรรม “ เปรยบเทยบเขมาควนรถยนต” โดยครและนกเรยนรวมกนออกแบบสอการทดลองเพอใชเปนอปกรณการเรยนรททาใหเขาใจถงความสมพนธปรมาณเขมาควนทปลอยออกมาในระยะเวลาทแตกตางกน 3. นกเรยนลงมอทาอปกรณสาหรบการทดลอง ขนตอนดงน

3.2 นาฝามาเจาะรขนาดใหญกวาสายยางเลกนอย โดยใชตะปลนไฟใหรอน แลวนาไปเจาะตรงกลางฝาขวด

3.1 นาขวดมาลางใหสะอาด พรอมกบลอกฉลากออกใหกลายเปนขวดใส

เอกสารภาคผนวก ก. 45

3.3 นาลกบอลเดกเลนแบบบบแลวเกดเสยง มาแกะอปกรณททาใหเกดเสยงออกจนเกดเปนร แลวเจาะรดานตรงขามใหมขนาดเทากบดนสอ

3.4 นาสาลใสลงไปในขวดใหสง ประมาณครงขวด โดยไมตองอดแนน

3.5 เสยบสายยางทรบนฝาขวด แลวนาเทปใสตดสายยางใหตดกบฝาขวดดานในเพอไมใหสายยางเลอนไปมา

3.6 พนเทปใสทปลายสายยางอกดานหนง เพอเสยบเขารลกบอล (ดานทนาอปกรณทาใหเกดเสยงออก) ไดพอด

3.7 นาฝาขวดทตอสายยางกบลกบอลเดกเลนแลว ปดขวดใหเรยบรอย

3.8 จะไดสออปกรณการเปรยบเทยบเขมาควนรถยนต

โดยมการแทนคาอปกรณ ดงน

ขวดนา = ตวคน สายยาง = ระบบทางเดนหายใจ

ลกบอล = หนาคน สาล = ปอด

เอกสารภาคผนวก ก. 46

4. เมอตองการวดปรมาณเขมาควนทใด (เชน รมถนน ในทองถนน ฯลฯ) ใหบบลกบอลตามจงหวะททเราหายใจ บบอยางนไปเรอยๆ จนกวาจะครบตามเวลาทกาหนดในการทดลอง

5. จากนนใหนกเรยนกาหนดวา ตองการวดปรมาณเขมาทใดบาง เพอเปรยบเทยบปรมาณเขมาควนทคนในทองถนนจะไดรบในระยะเวลาทแตกตางกน ปรมาณเขมาทเกดจากการเผาไหมของเครองยนต และเชอเพลงแตละประเภท ซงนกเรยนสามารถออกแบบไดหลากหลายวธ เชน 5.1 การวดปรมาณเขมาควนรถยนต 3 ชด ในสถานท (รมถนน) และชวงเวลาเดยวกน โดยใชระยะเวลาตางกน เชน 10 20 และ 30 นาท แทนเวลาทเราตองใชบนถนน 5.2 การวดปรมาณเขมาควนรถยนต 10 นาท จากทอไอเสยของรถยนตทใชน ามนเบนซล ดเซล และ น ามนแกสโซฮอล 91 95 และ E20 5.3 การวดปรมาณเขมาควน 10 นาท จากทอไอเสยของรถยนตและรถจกรยานยนต 5.4 การวดปรมาณเขมาควนรถยนต จากตาแหนงดานขาง ดานหนา และดานหลงของรถยนต ทกลาวมาเปนเพยงตวอยางทนกเรยนสามารถออกแบบหาวธการทดลองไดนอกเหนอจากนน และอยาลมในขณะทาการทดลองนกเรยนควรสวมหนากากปองกนฝ นละอองและควนดวยทกครง 6. เมอทาการทดลอง ครบตามเวลา และเงอนไขทเรากาหนด ใหลองเปรยบเทยบสของสาลทเกดขนในแตละขวด แตถาสของลาสไมแตกตางกนมากนก ควรนาน าใสลงในขวดทวดเขมาควนในปรมาณทเทากน (200 มล.) พรอมทงเขยา และเทใสลงในแกว เพอเปรยบเทยบดสของน าในขวดแตละใบ 7. สรปผลการทดลอง พรอมอภปรายถงปรมาณเขมาควนรถยนตทคนเมองจะตองเผชญในแตละวนในสถานการณและการใชเวลาทอยบนทองถนน และมผลตอความเจบปวยของรางกาย โดยเฉพาะระบบทางเดนหายใจและปอด

สอ / อปกรณ

ขวดน า สายยางเสนผาศนยกลางขนาด 3 มม. ยาว 45 ซม. สาล เทปใส ลกบอลยางเดก

ตะป ไฟแชค อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล

นกเรยนผลตสอการทดลอง ออกแบบการเกบขอมล และทดลองการเปรยบเทยบเขมาควนรถยนตได

เอกสารภาคผนวก ก. 47

ตวอยางภาพกจกรรม “เขมาควนดาแคไหน”

เอกสารภาคผนวก ก. 48

หนวยการเรยนรท 3 เรอง “ฉลาดเดนทาง” แผนการจดการเรยนรท 10 : สารวจการเดนทาง เวลา 2 ชวโมง

ทกวนตอนเชา-เยน เราจะเหนภาพทชนตาของผปกครองมารบสงนกเรยนอยางหนาแนน โรงเรยนทผปกครองมกขบรถยนตมาสงลกหลานเอง บรเวณหนาโรงเรยนมกเกดการจราจรตดขดยาวตลอดถนนเสนนน ยงถาไมดบเครองยนต กยงไดกลนเหมนจากควนทอไอเสยไปทว บางโรงเรยนทตงอยใกลชมชน นกเรยนอาจเดนทางโดยใชบรการรถประจาทางสาธารณะ นกเรยนวยรนอาจเลอกขมอเตอรไซค หรอถาตามกระแสในชวงน กอาจปนจกรยานคนเกๆ สวนนกเรยนบานใกลกอาจเดนมาโรงเรยน อยางไรกตาม ใครจะเลอกเดนทางมาโรงเรยนวธไหน กขนอยกบเหตผลแตละคน แตละครอบครว เชน ความสะดวกสบาย คาใชจาย ความชอบ ฯลฯ

แตการเดนทางโดยรถยนตและรถจกรยานยนต ลวนใชน ามน กาซธรรมชาต ฯลฯ ซงปลอยกาซพษและกาซเรอนกระจกสบรรยากาศ มากนอยขนอยกบชนดของเชอเพลง ระยะเวลาการเดนทาง ฯลฯ รถเมลและรถสาธารณะอนๆ กใชเชอเพลงทปลอยกาซตางๆ เหมอนกน แตตางกนตรงทขนคนไดมากกวาหลายเทา

คงเปนการด หากเราไดสารวจวธเดนทางของนกเรยนในหองสาหรบเปนฐานขอมลเพอใชในกจกรรมการเรยนรอนๆ หรอใชเพอพจารณาวา ถาตองการเดนทางอยางเปนมตรกบสงแวดลอม

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนเขาใจและมองเหนความแตกตางของการเลอกใชพาหนะในการเดนทางทเกยวของกบการใช

พนทบนถนนและสามารถเชอมโยงไปสปญหามลพษทางอากาศ

เนอหาสาระการเรยนร สภาพปญหาการจราจรรอบโรงเรยน การเปรยบเทยบการใชพาหนะแตละประเภทในการเดนทาง

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครถาม “ในระหวางทางทนกเรยนเดนทางมาโรงเรยนประสบปญหาการจราจรตดขดหรอไม” นกเรยนรวมกนตอบพรอมบอกเสนทางทตนเองเดนทางจากบานมาโรงเรยน ครถามตอวา “คดวาสาเหตหลกของการเกดปญหารถตดมาจากอะไร” 2. ครชวนนกเรยนพดคยถงความจาเปนและเหตผลของการใชพาหนะแตละชนดในการเดนทาง พรอมทงสอบถามพาหนะหลกในการเดนทางมาโรงเรยนของนกเรยน โดยใชรปแบบการยกมอตอบแบบงายๆ และบนทกจานวนบนกระดาน โดยแยกประเภท ดงน

เดน

จกรยาน

ระบบขนสงมวลชน เชน รถโดยสารประจาทาง เรอ BTS MRT รถต

เอกสารภาคผนวก ก. 49

รถยนต รถแทกซ

รถจกรยานยนต

3. ครสรปจานวนนกเรยนทเดนทางดวยพาหนะตางๆ เพอใหนกเรยนรวธการเดนทางของเพอนๆ ในชน โดย

จาแนกวานกเรยนทเดนทางโดยพาหนะตางประเภทกนมกคน จากนนใหจาลองสถานการณการใชพนทถนน

เปรยบเทยบระหวางการเดนทางโดยรถยนตสวนตว และการใชรถโดยสารประจาทาง และการใชจกรยานหรอเดน

โดยมวธการดงน (ยกตวอยางนกเรยน 30 คน ใชรถเมล 10 คน รถยนตสวนตว 10 คน จกรยานยนต 5 คน จกรยาน 2 คน

เดน 3 คน )

จากนนใหครวาดภาพสเหลยม วงร เสนตรง วงกลมเลก ทเปนตวแทนของพาหนะในการเดนทาง โดย

การกาหนดขนาดของการวาดใหสอดคลองกบขนาดของพาหนะโดยสาร เชน รถโดยสารมขนาดใหญสด รองลงมาคอ

รถเมล รถยนตสวนตว จกรยานยนต จกรยาน และสดทายคอการเดน ดงน

4. ครใหนกเรยนอภปรายถงภาพทแสดงถงการใชพาหนะจรง (1), ภาพสมมต 1 ทถาทกคนขนรถเมล (2),

และภาพสมมต 2 ถาหากนกเรยนหนมาขนรถเมล ขจกรยาน และเดนเทาทจะทาได (3) เปรยบเทยบการใชพนทและความเปนไปไดจรงในการเปลยนแปลงวธการเดนทาง

เอกสารภาคผนวก ก. 50

5. ใหนกเรยนดภาพตอไปน แลวอภปรายวา นกเรยนคดเหนและรสกอยางไร

ภาพ : http://urbanist.typepad.com/.a/6a00d83454714d69e2017d3c37d8ac970c-popup จากนนครสรปใหนกเรยนเหนถงการใชพนทถนนซงถาทกคนตางกขบรถยนตมาถนนกจะหนาแนนไปดวย

จานวนรถยนต หากเราสามารถปรบเปลยนวธการเดนทางในรปแบบทใชระบบขนสงมวลชนมากยงขนกยงทาใหการจราจรบนถนนโลงขน และถาใครสามารถเปลยนมาปนจกรยานหรอการเดนมาโรงเรยนไดจะยงทาใหเรามพนทในถนนมากยงขน ซงครควรเชอมโยงประเดนปญหามลพษทางอากาศทเกดจากพาหนะตางๆดวย

สอ / อปกรณ

กระดาษปรฟ อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล

นกเรยนสามารถอธบายและเปรยบเทยบการใชพาหนะแตละประเภทในการเดนทางโดยคานงถงการใชพนทถนน

เอกสารภาคผนวก ก. 51

หนวยการเรยนรท 3 เรอง “ฉลาดเดนทาง” แผนการจดการเรยนรท 11 : เสนทางหรรษา เวลา 2 ชวโมง

เมอเชาเราเดนทางมาโรงเรยนอยางไร หลายคนคงตอบโดยทนทวา พอขบรถมาสง นงรถตโรงเรยน นงรถ

สองแถว ขมอเตอรไซค ปนจกรยาน หรอเดน เพราะเปนวธเดนทางทเราคนเคยอยทกวน แตถาเมอไรทเราตองเดนทางไปสถานทใหมๆ เชน บานเพอน เทยวพพธภณฑ เลนกฬา สมครเรยนพเศษ ซอเสอผา ฯลฯ เราคงตองศกษาและหาวธเดนทางไปใหถง ความสนกอาจอยทการไดผจญภยกบเสนทางใหมๆ และจะใหด เรานาจะคานงถงรปแบบการเดนทางทเราจะปลอยมลพษทางอากาศไดนอยทสดดวย

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนเขาใจรปแบบและวธการเดนทางทเหมาะสม โดยคานงถงระยะเวลา ความปลอดภย และ

การปลอยมลพษทางอากาศใหนอยทสด นาไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมใหเดนทางอยางเปนมตรกบสงแวดลอม

เนอหาสาระการเรยนร ปจจยทเกยวของกบการเดนทาง เปรยบเทยบขอด-ขอเสยของวธการเดนทางแตละรปแบบ การเดนทางทเปนมตรตอสงแวดลอม

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครตงคาถาม “ในชวตประจาวนนกเรยนเดนทางโดยใชพาหนะชนดใดบาง และคดวาพาหนะใดสะดวกและเหมาะสมสาหรบการเดนทางในกรงเทพฯ” 2. นกเรยนรวมกนแสดงความคดเหน คาถามนจะสะทอนพฤตกรรมและทศนคตในการเดนทางของนกเรยนได โดยครควรทาหนาทเปนผนาคอยจบประเดนทสาคญ พรอมสรป 3. ครจดกจกรรมสถานการณจาลอง “เสนทางหรรษา” เพอใหนกเรยนเปรยบเทยบขอด-ขอเสย เพอหารปแบบวธการเดนทางทเหมาะสมกบสถานการณทกาหนด และคานงถงปจจยตางๆ ทมผลกระทบตอการเดนทาง โดยมขนตอนดงน 3.1 แบงนกเรยนออกเปนแตละกลม โดยมสมาชกเฉลยกลมละ 5-6 คน 3.2 ครใหนกเรยนพดคยกนภายในกลมและกาหนดสถานททนกเรยนจะเดนทาง นอกเหนอจากเสนทางปกต แลวนาเขาสการจาลองสถานการณการเดนทางจากบานไปยงทตางๆ (ขอยกตวอยางสมมตดงน บานนกเรยนอยในซอยระยะทางถงปากซอยไมเกน 100 ม. บรเวณทาเตยน) เพอไปทากจกรรมตางๆ เชน

สอบสมภาษณเพอสมครเรยนพเศษ แถวสลม (7 กม.) ออกกาลงกายทโรงยมของหมบาน (500 ม.) เดนทางไปโรงเรยน แถวบางลาพ (1 กม.)

เอกสารภาคผนวก ก. 52

ไปบานเพอน แถวบางแค (20 กม.) ไปหางสรรพสนคา แถวสยาม (6 กม.) ไปซอเสอผา แถวประตน า (5 กม.)

3.3 ใหนกเรยนเลอกรปแบบวธการเดนทางโดยพาหนะตางๆ โดยคานงถงความเปนมตรตอสงแวดลอม เชนใชรถโดยสารประจาทาง รถไฟฟา (BTS) รถไฟฟาใตดน (MRT) รถโดยสารดวนพเศษ (BRT) จกรยาน เรอโดยสาร และเดน ฯลฯ โดยคานงถงปจจยตางๆ ขางลางน

ความแออดของการจราจรในแตละเสนทาง (เสนทางทเราจะเดนทางไปรถตดหรอไม) นอย / ปานกลาง / มาก คาใชจาย (บอกคาใชจายตามจรง) ระยะเวลาทใช (บอกระยะเวลาทใชในการเดนทาง) การใชพนทบนถนน (เทยบกบขนาดของพาหนะ และจานวนผโดยสาร) มอเตอรไซค จกรยาน เดน = นอย รถโดยสารประจาทาง = ปานกลาง รถยนตสวนบคคล รถแทกซ = มาก การปลอยมลพษ ไมปลอย / นอย / ปานกลาง / มาก ความสะดวกสบาย นอย / ปานกลาง / มาก ผลกระทบตอสขภาพของบคคล นอย / ปานกลาง / มาก ความเสยงและความปลอดภยในการเดนทาง นอย / ปานกลาง / มาก ประสทธภาพของพาหนะในการเดนทาง นอย / ปานกลาง / มาก

3.4 นกเรยนระดมสมองเกยวกบวธเดนทางและปจจยทเกยวของ แลวบนทกลงในตารางบนกระดานเพอนาเสนอ ตามตวอยาง

เอกสารภาคผนวก ก. 53

ตวอยางตารางสรปการเดนทาง

เสนทาง การเดนทาง

รปแบบ วธเดนทาง

ความ แออด

คาใช จาย

ระยะ เวลา

การใชพนท บนถนน

การปลอย มลพษ

ความสะดวก สบาย

ผลกระทบ ตอสขภาพ

ความเสยงในการเดนทาง

ประสทธภาพของพาหนะ

ทาเตยน– สลม ( 7 กม.)

เดน – นงรถเมลไปสยาม – รถไฟฟาไปสลม

มาก 23 บาท 1.30 ชม. นอย (ใชขนสง

สาธารณะ)

นอย ปานกลาง ปานกลาง นอย ปานกลาง

โรงยมหมบาน ( 500 เมตร)

ปนจกรยาน นอย 0 3 นาท นอย ไมปลอย มาก นอย นอย ปานกลาง

... (ทาจนครบทกขอ)

3.5 แตละกลมออกมานาเสนอแลกเปลยนกบเพอนในหอง แลวชวยกนอภปรายวธเดนทางในแตละ

เสนทางวา : วธการเดนทางแบบใดทปลอยมลพษนอย ใชพนทบนถนนนอยทสด ปลอดภยสาหรบผเดนทาง สามารถใชเดนทางจรงไดหรอไม เราสามารถปรบเปลยนอยางไรเพอใหเดนทางไดจรงและเปนมตร

ตอสงแวดลอม 4. ครอาจใหนกเรยนเดนทางตามแผนดงกลาว แลวนาผลมาอภปรายวา ทาไดจรงหรอไม มขอด ความ

สะดวกสบาย หรออปสรรคใดในการเดนทางบาง และสามารถปรบเปลยนวธเดนทางใหเหมาะสมขนไดอยางไร

สอ / อปกรณ

กระดาษปรฟ อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล

นกเรยนสามารถอธบายและเปรยบเทยบขอด-ขอเสยเพอหารปแบบวธการเดนทางทเหมาะสมกบสถานการณทกาหนด และคานงถงการเดนทางทเปนมตรตอสงแวดลอมได

เอกสารภาคผนวก ก. 54

ตวอยางภาพกจกรรม “เสนทางหรรษา”

เอกสารภาคผนวก ก. 55

หนวยการเรยนรท 4 เรอง “ดแลและปลกตนไมใหญ” แผนการจดการเรยนรท 12 : รมไมและลานปน เวลา 2 ชวโมง

ถาใหเลอกระหวางการนงตากแดดกลางแจงหรอนงอยใตตนไม ทกคนคงตอบเปนเสยงเดยวกนวาขอเลอกขอ

หลงเพราะคงไมมใครทอยากนง ยน หรอเดนตากแดด เหตผลหลกๆ คอแดดมนรอน ทรมาน เหงอไหลไคลยอย เดยวผวคลา เดยวปวยเปนไขไมสบาย แตเราไมเคยเหนอยางชดเจนเลยวา อณหภมในทตางๆ ซงมตนไมรมครม แตกตางจากอณหภมในบรเวณททมตนไมนอยหรอไมมตนไมเลยแตกตางกนอยางไร กจกรรมนจะทาใหทกคนเหนสงทเปนอยไดชดเจนยงขน โดยการทดลองงายๆ ทใครๆ กทาได

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนเกดความตระหนกและรวาตนไมใหญชวยลดอณหภม

เนอหาสาระการเรยนร

วธการใชเทอรโมมเตอรเพอวดอณหภม

ออกแบบวธการทดลองเพอเปรยบเทยบอณหภมระหวางใตตนไมและลานปนกลางแจง ประโยชนของตนไม โดยเฉพาะการชวยลดอณหภมและขอดอนๆ ตอบรรยากาศ

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครใหนกเรยนบอกเลาประสบการณของการออกไปสารวจไลเคนแตละสถานทวามความแตกตางกนเชนไรบาง สารวจไลเคนบนตนไมชนดใดบางและทไหนมความรมรนมากทสด เพอใหนกเรยนเรมคดถงความสาคญของตนไมใหญทใหความรมรนและชวยลดอณหภม

2. ครตงคาถามเพอเปดประเดน “ ถาใหเลอกระหวางการไปนงเลนบรเวณลานปนและใตตนไม นกเรยนจะเลอกทไหน เพราะอะไร” จากคาถามนเชอวานกเรยนสวนใหญเลอกทจะไปนงเลนบรเวณใตตนไม เพราะวาตนไมมอากาศเยนกวาลานปน 3. จากนนจงนาเขาสคาถาม “เพราะเหตใดนงใตตนไมถงเยนกวา” “นกเรยนคดวาเยนกวากองศา” และ “ถาไปนงเลนทใตอาคาร จะเยนกวาใตตนไมหรอไม” ใหนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหน 4. ครนาเขาสกจกรรม “รมไมและลานปน” เพอเปรยบเทยบอณหภมของแตละสถานท วาแตกตางกนมากนอยเพยงใด มขนตอน ดงน

ครอธบายวธการทดลองคราวๆ โดยเฉพาะการใชเทอรโมมเตอรซงนบวาเปนอปกรณสาคญในการทดลองครงน

วธใชเทอรโมมเตอร - จบเทอรโมมเตอรทปลายหรอหอยเทอรโมมเตอรไวกบขาตงในบรเวณทตองการวดอณหภม ให

ดานกระเปาะอยสงจากพนประมาณ 30 ซม. นาน 5 นาท

เอกสารภาคผนวก ก. 56

- อานคาอณหภมทได โดยใหสายตาอยระนาบเดยวกบขดอณหภมทเทอรโมมเตอรแสดงคา จากนนใหนกเรยนออกแบบวธการการเกบขอมลเปรยบเทยบอณหภมระหวางใตตนไม และลาน

ปน หรอจะเพมสถานทเปรยบเทยบอกกได เชน บรเวณใตอาคาร ใตหลงคาผาใบหรอสงกะส ในเรอนเพาะชา ฯลฯ เปนตน ขนอยกบสภาพแวดลอมของโรงเรยน

ดาเนนการทดลองโดยเทอรโมมเตอร (แตละสถานทควรใชเทอรโมมเตอรอยางนอย 2 อนเพอความแมนยาของขอมล) เกบขอมลอณหภม ทกๆ 1 ชวโมง เรมตงแต 8.00 – 16.00 น. เพอเปรยบเทยบอณหภมทเปลยนแปลงทกชวโมง

นกเรยนสามารถตงอปกรณทงไวในชวงเวลาททาการทดลอง และคอยจดบนทกทกชวโมง นกเรยนอาจนาเสนออณหภมรายชวโมงขนบอรดกลางเพอแสดงอณหภมของสถานทนนๆ เพอเผยแพรขอมล

นกเรยนรวมรวบขอมล สรปผล และวเคราะหขอมลทไดจากการทดลอง และนามาเสนอรวมกนในชนเรยนเพอเปรยบเทยบถงความแตกตางของอณหภมระหวางใตตนไม ลานปน และสถานทอนๆ

ตวอยางตารางเปรยบเทยบอณหภม

เวลา อณหภมตาแหนงททดลอง (°C) สภาพทองฟา

ณ ชวงเวลานน ใตตนไม ลานปนกลางแจง ใตอาคาร ใตหลงคาสงกะส 08.00 น. 28 31 29 30 มแสงแดดจด 09.00 น.

5. อภปรายตอเนองถงความสาคญและประโยชนของตนไม วาตนไมมกลไกใดททาใหอณหภมรอบๆ เยนสบาย และทงทายคาถามใหนกเรยนไดลองสารวจความรสกของตนเองวา “นอกจากความเยนสบายแลว ทาไมเราจงรสกรมรน สบายกาย สบายตาเมอนงใตตนไมใหญ” 6. จากนนใหนกเรยนวางแผนการเผยแพรขอมลใหนกเรยนในโรงเรยนเกดความตระหนก และเหนคณคาของตนไมดวย เชน มการจดบอรดนทรรศการ หรอการตดตอคลปการทดลองเพอฉายในหองประชม โรงอาหาร หรอผานทางเวบไซตและเฟซบกของโรงเรยน

สอ / อปกรณ เทอรโมมเตอรจานวน 2 อน / สถานทวดอณหภม ขาตงเทอรโมมเตอร กระดาษปรฟ บอรดนทรรศการ อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ฯลฯ

เอกสารภาคผนวก ก. 57

การวดและประเมนผล นกเรยนมทกษะในการใชเทอรโมมเตอรในการวดอณหภม นกเรยนสามารถออกแบบการทดลองและเปรยบเทยบคาอณหภมของแตละสถานทได นกเรยนสามารถอธบายประโยชนของตนไมในการชวยลดอณหภมได

ตวอยางภาพกจกรรม “รมไมและลานปน”

เอกสารภาคผนวก ก. 58

หนวยการเรยนร ท 4 เรอง “ดแลและปลกตนไมใหญ” แผนการจดการเรยนรท 13 : ตนไมในโรงเรยน เวลา 2 ชวโมง

เปนธรรมดาทเราจะพบเหนตนไมแตละชนดทมรปรางลกษณะทแตกตางหลากหลายกนออกไป ตงแตราก โคนตน ลาตน เปลอกไม กงกานสาขา ใบไม ดอก ผล สงไปจนถงเรอนยอด ซงตนไมแตละตนกมจดเดน ความสวยงามทไมเหมอนกน แตจะมใครบางทไดเคยลองสงเกตดวา ตลอดเวลาตนไมแตละตนกมสงมชวตทหลากหลายมาเยยมเยอน เชนนกอพยพกมาขออาศยเปนครงเปนคราว นกบางชนดทารง ทาโพรงอยอยางถาวร หนอนผเสอขอพลางตวเปนลายตนไมเพอหลบภย กระรอกหากนกบผลของตนไม ไลเคนยงขออาศยเปลอกไมไวยดเกาะ แมแตคนเองกขอใชใตรมไมเปนแหลงนงเลนพกผอนหยอนใจ ฯลฯ ทงหมดกลวนแตตองมาพงพาอาศยตนไม นบไดวาเกอบทกชวตมความสมพนธกบตนไมทงสน แลวในโรงเรยนของเราละ มตนไมสกกชนดอะไรบาง รวมกนแลวมทงหมดกตน และสงมชวตอะไรบางทแวะเวยนกนมาใชประโยชนจากตนไม

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนมความร ความสามารถในการจาแนกพนธไมแตละชนด และเขาใจถงความสมพนธระหวางตนไม และความหลากหลายของสงมชวตทเกอกลกน เพอใหเกดความตระหนกถงคณคาความสาคญของตนไมใหญในเมอง

เนอหาสาระการเรยนร

ชนดพนธและการจาแนกลกษณะของตนไมแตละชนด

ความสมพนธระหวางตนไมและการดารงชวตของมนษย และสงมชวตอนๆ ความหลากหลายของสตวและสงมชวตอนกบตนไมแตละชนด ประโยชนและคณคาของตนไมใหญในเมอง

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ใหนกเรยนบอกชอตนไมพรอมลกษณะเดน มาอยางนอยคนละ 1 ชนด โดยมครคอยรวบรวมรายชอ ซงคาถามนเปนการทบทวนความร ประสบการณเดมของนกเรยนวารจกชนดของตนไมมากนอยเพยงใด 2. ครบรรยายความรพนฐานเบองตนเกยวกบตนไม เชน สวนประกอบของตนไม ปจจยทมผลตอการเจรญเตบโตของตนไม วธการจาแนกพนธไม ประโยชนทคนไดรบจากตนไมชนดนนๆ ฯลฯ เปนตน 3. แบงนกเรยนออกเปนกลม และจดโซนสาหรบการสารวจตนไมในบรเวณโรงเรยน หรอพนทสเขยวใกลโรงเรยน เพอฝกการจาแนกพนธไมทพบไดทวไปในกรงเทพฯ

4. สาหรบอปกรณทใชในการสารวจตนไม ไดแก แบบสารวจ คมอจาแนกพนธไม สายวด กลองถายรป และอปกรณเครองเขยนตางๆ

เอกสารภาคผนวก ก. 59

5. ในระหวางสารวจตนไมในโรงเรยน นกเรยนควรสงเกตดสงมชวตอนๆ ทพบพรอมจดบนทกรายละเอยดเพอนาไปสการอภปรายถงความสมพนธระหวางตนไมและการดารงชวตของสงมชวตอนๆ โดยครอาจตงคาถามเพอใหนกเรยนชางสงเกตมากขน เชนคาถามทขนตนดวยคาวา “ทาไม”.

ตวอยาง แบบสารวจตนไม

ชอสามญ ..................................................................... ชอวทยาศาสตร......................................................................... สถานทพบ...................................................................ลกษณะทางกายภาพ..................................................................

ขนาดเสนรอบวง (ซม.)

ความสง (เมตร) โดยประมาณ

รปรางของเรอนยอด (ถายภาพประกอบ)

เปลอกไม (อธบายลกษณะ และผวสมผส) (ถายภาพประกอบ)

ใบไม (อธบายลกษณะ และผวสมผส) (ถายภาพประกอบ)

ดอกไม (ถายภาพประกอบ)

ผลและเมลด (ถายภาพประกอบ)

ขอสงเกตอนๆและความประทบใจ

ตวอยาง แบบสารวจสงมชวตบรเวณตนไม

ชอตนไม

ชอสงมชวต ทพบ

ชวงเวลา

ตาแหนงทพบ

กจกรรมทพบ

พนดน ลาตน เรอนยอด ตนไทร กระรอก 10.00 น. X กาลงกนลกไทรทหลนบนพนดน นนทร แมงมม 13.00 น. X เกาะเปลอกไมอยนงๆ พรางตว ประด มด 08.00 น. X มดเดนขบวนเขาออกในรง

6. หลงจากการสารวจ ใหนกเรยนสรางชนงานออกมานาเสนอรายชอตนไม และสงมชวตทพบ โดยมครรวบรวมรายชอทงหมด เพอจดเกบเปนฐานขอมลความหลากหลายของตนไมและสงมชวตในโรงเรยนตอไป และจากกจกรรมน นกเรยนจะไดเรยนร มทกษะในการจาแนกชนดพนธตนไมเพมขน และยงมความเขาใจถงความสมพนธ

เอกสารภาคผนวก ก. 60

ระหวางตนไมและการดารงชวตของสงมชวตอนๆ นอกจากนนกเรยนยงสามารถสารวจเสยงของสตวรอบบรเวณตนไม และจดจาเสยงเพอเลยนแบบเสยงทายกบเพอนๆได 7. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายประโยชนและคณคาของตนไมใหญในเมอง เชน

เปนแหลงอาหาร ถนอาศย หรอทารงของสงมชวต ตนไมใหญบางตนมสงมชวตอาศยหลากหลายมาก

ชวยดดซบมลพษทางอากาศ ชวยลดอณหภมจากสภาพอากาศภายนอก ฯลฯ เปนตน

สอ / อปกรณ คมอรายชอตนไมในกรงเทพฯ แบบสารวจตนไม และแบบสารวจสงมชวตบรเวณตนไม สายวด กลองถายรป กระดาษปรฟ อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล

นกเรยนสามารถจาแนกชนดพนธตนไมทพบไดทวไปในกรงเทพฯ ได นกเรยนสามารถยกตวอยางความสมพนธระหวางตนไมและการดารงชวตของสงมชวตอนๆได นกเรยนสามารถอธบายประโยชนและคณคาของตนไมใหญในเมองได

เอกสารภาคผนวก ก. 61

หนวยการเรยนร ท 4 เรอง “ดแลและปลกตนไมใหญ” แผนการจดการเรยนรท 14 : อนรกษตนไมในชมชน เวลา 2 ชวโมง

เราอาจพบวาในโรงเรยนหรอชมชนเมองสวนใหญมกจะมตนไมใหญไมมากนกเมอเทยบกบพนทอนทตงอยชานเมอง ตนไมใหญทมยงทาหนาทสรางออกซเจน ดดซบมลพษตางๆ เปนเสมอนกาแพงธรรมชาตทปองกนฝ นละออง เปนเหมอนรมขนาดใหญททงใหรมเงา และความเยน เปนแหลงหากน เปนบานหรอทพกพงอาศยของพชและสตว ฯลฯ จะดแคไหนถาพวกเราจะชวยกนดแลรกษาตนไมเดมทมใหแขงแรง ไมลมงายเมอมพายมา หรอรอดพนจากการโคนทง หรอปลกตนไมเพมขนมา

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจถงการอนรกษตนไมใหญในโรงเรยนและชมชนไดอยางเหมาะสมกบสภาพพนท และสามารถลงมอปลกตนไมไดถกตองตามขนตอน

เนอหาสาระการเรยนร ตนไมใหญในโรงเรยน หรอชมชน แนวทางและวธการอนรกษตนไมใหญในโรงเรยน หรอชมชน

ขนตอนและวธการปลกตนไมใหเหมาะสมกบพนท

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. นกเรยนออกไปสารวจตนไมใหญทมอยในโรงเรยนและชมชน โดยบอกชอตนไม ตาแหนงทตง และบอกรายละเอยดเพมเตม เชน เปนตนไมใหญทเกาแกเหมาะแกการอนรกษ เปนตนไมทเสยงตอการโคนลมเมอมลมแรง หรอตนไมใหญตนนเปนทนงพกผอนหยอนใจของคนในชมชน เปนตน ซงมขนตอนดงน

วางแผนเตรยมการสารวจตนไมใหญทมในโรงเรยนและชมชน สารวจและจดบนทกขอมลเกยวกบตนไมใหญในโรงเรยนและชมชน พดคยแลกเปลยนกบคร หรอชาวบานเกยวกบตนไมใหญแตละตนทเราสารวจ เชนประวตความ

เปนมา ลกษณะพเศษของตนไม ความสมพนธระหวางตนไมและคนในชมชน หรอความเปลยนแปลงทเกดขนของตนไมใหญแตละตน ฯลฯ

ทาแผนทแสดงตนไมใหญในโรงเรยนและชมชนทเราทาการสารวจเพอเกบไวเปนฐานขอมล 2. นกเรยนออกมานาเสนอ และรวมกนอภปรายเพอเลอกวาตนไมใหญตนใดทควรอนรกษ หรอควรไดรบการดแลรกษาอยางเรงดวน และเราจะมแนวทางหรอวธการชวยเหลอตนไมใหญเหลานอยางไรบาง 3. เมอนกเรยนไดขอสรปแลว ครควรใหนกเรยนวางแผนดาเนนการเพอนาไปสการอนรกษ หรอการดแลรกษาตนไม เชน ถาพบวามตนไมใหญทเสยงตอการโคนลมในโรงเรยนจะตองแจงอาจารยฝายอาคารสถานท หรอในชมชนควรแจงผนาชมชน หรอหนวยงานทรบผดชอบในเขตพนท หรอถาพบวามตนไมใหญทควรอนรกษไว

เอกสารภาคผนวก ก. 62

นกเรยนควรรวมกนวางแผนคดกจกรรมทสงเสรมใหคนในโรงเรยนหรอชมชนมองเหนคณคาของตนไมดงกลาว เปนตน 4. ในกรณของโรงเรยนหรอชมชนทไมมตนไมใหญ ครอาจใหนกเรยนรวมกนวางแผนเพอปลกตนไม เพมเตม โดยเรมจากการจดประเดนใหนกเรยนฉกคดวา “ถาเราอยากปลกตนไมสกหนงตน เราอยากจะปลกตนอะไร ทไหนและเพราะอะไร” และจะมวธดแลรกษาใหตนไมเตบโตงอกงามอยางไร 5. นกเรยนแตละคนคงมตนไมในฝนทอยากจะปลก บางคนเลอกทจะปลกตนไมทใหรมเงา หรอตนไมทมดอกสวยงาม หรอมผลไวกน บางคนกอยากปลกเพอใหเปนแนวรวของโรงเรยนเพอปองกนฝ นละออง ฯลฯ ซงนกเรยนควรไปศกษาหาขอมลทงหมดทเกยวของกบตนไมทตนเองอยากปลกและเหตผลเพราะอะไร 6. นกเรยนมานาเสนอและแลกเปลยนความคดเหนรวมกน จากนนครยกตวอยางพนทในโรงเรยนวา “ถาเราจะปลกตนไมในโรงเรยนหรอในชมชน เราควรปลกตนอะไร” และรวมกนวางแผนในขนตอนตอไป

7. สารวจพนทบรเวณโรงเรยนหรอชมชน เพอหาสถานททเหมาะสมสาหรบการปลกตนไม โดยในขนตอนน ครและนกเรยนในชนควรจะประสานไปยงผบรหารของโรงเรยนเพอเปนการขออนญาต และขอความรวมมอในการทากจกรรม

8. สาหรบกจกรรมตอเนอง ครควรเชญผรดานการปลกตนไมใหญมาใหความรแกนกเรยน เพอเปนการทบทวนความร กอนจะเตรยมตนไมสาหรบปลก อปกรณสาหรบการปลก และวธการดแลตนไมใหงอกงามด พรอมทงลงมอปลกตนไมในพนททจดเตรยมไวแลว และครควรใหนกเรยนเปนผดแลตนไมตลอดระยะเวลาทนกเรยนอยในโรงเรยน

9. สรปรวมกนถงกจกรรมการปลกตนไม พรอมซกถามถงความรสกทไดมสวนรวมในการทากจกรรม และหาแนวทางในการอนรกษตนไมในโรงเรยนและชมชนตอไป ซงแนวทางดงกลาวสามารถทจดทาเปนแผนพฒนาสงแวดลอมภายในโรงเรยนได ซงนบเปนการอนรกษอยางตอเนอง

สอ / อปกรณ คมอการปลกตนไม ตนไมทจะนามาปลก อปกรณสาหรบปลกตนไม อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล

นกเรยนสามารถออกสารวจตนไมในโรงเรยนหรอชมชนและออกมานาเสนอได นกเรยนสามารถเสนอแนวทางการ ดแลรกษาตนไมใหญทเหมาะกบสภาพพนทได นกเรยนสามารถอธบายเหตผลของการปลกตนไมแตละชนด

นกเรยนลงมอปลกตนไมไดถกตองตามขนตอนและเหมาะสมกบพนทได

เอกสารภาคผนวก ก. 63

ตวอยางภาพกจกรรม “อนรกษตนไมในชมชน”

เอกสารภาคผนวก ก. 64

หนวยการเรยนรท 5 เรอง “สอสาร” แผนการจดการเรยนรท 15 : รปแบบการสอสาร เวลา 2 ชวโมง

คงมหลายตอหลายครงทเวลาเรามเรองประทบใจทตองการอยากจะเลาใหเพอนฟง เราคงหวงอยากใหเพอน

เกดอารมณรวมตาม และมความรสกเชนเดยวกบสงทเราไดพบเจอมา บอยครงเปนการเลาสกนฟงแบบปากเปลา หรอการอวดภาพถายประกอบการคยอยางสนกสนาน แตวธเหลานคงทาไดอยางสนกสนานถาเปนการเลาในวงเลกของกลมเพอนสนท แตถาเราตองการสอสารในเนอเรองทเฉพาะเจาะจง เชนเรองสงแวดลอมกบคนกลมใหญ เราจะมวธบอกเลาใหงาย และนาสนใจ แตไมทงเนอหาสาระทเราตองการจะสอสารออกไปไดอยางไร

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนเกดความคดสรางสรรคในการออกแบบกจกรรมสาหรบการณรงคและเผยแพรเรองคณภาพอากาศสสงคม

เนอหาสาระการเรยนร

ความหมายและความสาคญของการสอสาร

รปแบบและวธการสอสารทนาสนใจ ออกแบบกจกรรมสาหรบการรณรงคและเผยแพร

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครตงคาถามนกเรยนวา “ทาไมเราถงอยากจะเลาเรองทเราพบเจอมาในแตละวน ไมวาจะเปนเรองประทบใจ เสยใจ ตนเตน ฯลฯ ใหเพอนไดรบร” โดยใหนกเรยนเขยนสรปเปนหวขอ ดงน

ทผานมา มเรองใดทเรารสกอยากเลาใหเพอนฟงมากทสด เพราะอะไร สวนใหญเรองทเลา จะมผฟงจานวนกคน นอกจากการเลาดวยปากเปลา เรามรปภาพใหด หรอมสอตางๆ ประกอบการเลาหรอไม เพอนๆคลอยตาม หรอมการแสดงความคดเหนกบเรองทเราเลาหรอไม / อยางไร

2. ครสมตวแทนนกเรยนออกมานาเสนอ เพอเปนตวอยางกอนเขาสเนอหาเรองความหมายและความสาคญของการสอสาร โดยการนาเสนอคลปวดโอ นตยสาร หรอรปแบบการสอสารอนๆ มาใหนกเรยนชมพรอมทงรวมกนอภปรายถงวธการนาเสนอทนาสนใจ 3. ครเปดประเดนเรองการสอสารในหวขอทเกยวของกบคณภาพอากาศ จากการใหนกเรยนมสวนรวมในการทากจกรรมท 1- 14 และใหนกเรยนลองชวยกนคดตอวา เราจะสามารถชวยกนรณรงค สอสารใหเพอนในโรงเรยน คร ผปกครอง และชาวบานในชมชนไดรบรขอมล และชวยกนปองกนแกไขปญหาเรองมลพษทางอากาศในรปแบบใดบาง โดยชวยกนออกแบบกจกรรมหรอเลอกวธการสอสารตามความถนดของเรา เชน การจดเวทพดคย จดนทรรศการ ทาโปสเตอรและแผนพบ จดแสดงละคร ทาคลปวดโอ เปนตน

เอกสารภาคผนวก ก. 65

4. เมอรแลววาตองการจะสอประเดนอะไร และเลอกทจะใชวธการสอสารแบบไหนแลว กเรมมาคดหวขอและวางโครงรางวธสอสารทสามารถจบความสนใจของกลมเปาหมายไวไดทนท และประเดนทตองการสอจะตองคลคลายใหผรบสารเกดความกระจาง ชดเจน ในขณะเดยวกนกคงความสนใจไวไดตลอด 5. วางแผนรายละเอยดและขนตอนการสอสาร พรอมทงออกมานาเสนอ และหาเวลาดาเนนงานตามแผนทวางไว (ตวอยางรายละเอยดกจกรรมอยในแผนการจดการเรยนรท 16-21)

สอ / อปกรณ กระดาษ A4 คลปวดโอ นตยสาร สอสงพมพ หรอสอทนาสนใจ ทแสดงใหเหนถงรปแบบการสอสาร อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล นกเรยนสามารถอธบายความหมายและความสาคญของการสอสารได

นกเรยนสามารถยกตวอยางรปแบบและวธการสอสารทนาสนใจโดยสอดคลองกบเนอหาและกลมเปาหมายไดอยางเหมาะสม

นกเรยนสามารถออกแบบกจกรรมสาหรบการณรงคเผยแพรเรองคณภาพอากาศได

เอกสารภาคผนวก ก. 66

หนวยการเรยนรท 5 เรอง “สอสาร” แผนการจดการเรยนรท 16 : ภาพถาย (อากาศ) เวลา 2 ชวโมง

การถายรปและการอดคลปวดโอเปนวธการบนทกเหตการณทเกดขนหนงททาใหเราหวนคดถงอดตทผานมา

ความทรงจาตางๆปรากฏขนเสมอเมอเรายอนกลบมานงดภาพถายนน และสวนใหญกมกเปนเรองททาใหเราเกดความรสกดๆ ทนาประทบใจ รปถายมกถกนามาใชในการโฆษณาประชาสมพนธเพอเชญชวน และหลายครงเรามกจะเหนการรณรงคตางๆ ในประเดนทางสงคม และสงแวดลอมทใชภาพถายในการบอกเลาเรองราวสะทอนประเดนปญหาใหผชมไดฉกคด ดงนนรปถายของเราจะเปนสอทมพลงมาก ถาเรามความรความเขาใจถงสงทเกดขน และสอสารสงเหลานออกไปใหผอนไดรบรเชนเดยวกน ใครจะไปรวา บางทภาพถายของเราอาจนาไปสการเปลยนแปลงสงคมได

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนมมมมองการถายภาพในหวขอเรองคณภาพอากาศในกรงเทพฯ และสามารถสอสารสสงคมโดยการจดนทรรศการภาพถายเพอเปนการรณรงคใหชวยกนทาใหเมองมคณภาพอากาศทดตอไป

เนอหาสาระการเรยนร

สถานการณปญหาดานคณภาพอากาศในกรงเทพฯ

การนาเสนอหวขอเรองคณภาพอากาศในกรงเทพฯ ในมมมองตางๆ หลกการถายรปเพอการสอสารเบองตน

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครกลาวถงคาวา “คณภาพอากาศในกรงเทพฯ” และใหนกเรยนรวมกนแสดงความคดเหนวา เมอไดยนคาดงกลาวนกเรยนนกถงอะไรบาง โดยครอาจสรปเปนแผนผงความคด (mind map) เพอใหเขาใจไดงาย 2. จากแผนผงความคดดงกลาวจะรวบรวมมมมองของนกเรยนทมตอคณภาพอากาศในกรงเทพฯ บางคนอาจนกถงปรมาณรถยนตทแนนเตมถนน ตนไมในสวนสาธารณะ ไลเคน เขมาควนจากทอไอเสย ฯลฯ 3. ครกลาวเสรมวาจากมมมองทหลากหลายตามทนกเรยนไดรวมกนแสดงความคดเหนนน ถาจะนามาสอสารใหผอนไดรบรผานการถายภาพ เราจะตองมวธการอยางไร ซงครอาจเชญชางภาพมาสอนวธการถายภาพเบองตนใหกบนกเรยนทบางคนเคยแตถายรปตนเอง แตไมถนดภาพทตองการถายเพอการสอสาร รวมถงการนาเสนอมมมองทนาสนใจ ทคนทวไปอาจจะมองขามถาหากกลาวถงคณภาพอากาศในกรงเทพฯ 4. จากนนเมอนกเรยนไดรบความรพอสมควรแลว จงใหนกเรยนแตละกลมรวมกนวางแผนการทางาน โดยตงประเดน เราตองการจะถายภาพในลกษณะใด เชน ถายภาพทเนนการเปรยบเทยบ ถายภาพทปลกจตสานก ภาพทคอยจบผด หรอภาพทมาจากการบนทกเหตการณจากอดตถงปจจบน ฯลฯ

เอกสารภาคผนวก ก. 67

5. นกเรยนดาเนนงานตามแผนทไดวางไว พรอมกบนาเสนอภาพถายพรอมคาบรรยายในชนเรยนกอนเพอแลกเปลยนความคดเหนรวมกนกบเพอน จากนนรวบรวมรปภาพทงหมดเพอจดทาเปนนทรรศการภาพถายในงานวชาการของโรงเรยนเพอเผยแพรผลงานและรณรงคใหทกคนรบรถงปญหาเรองคณภาพอากาศเมอง

ตวอยางภาพถายและการบรรยายภาพ ภาพจาก http://labsaints.com/ecology-adopts-changes-to-air-quality-fees-clean-cars-standards-general-regulation-of-sources/car-pollution-2/ https://sites.google.com/site/airpollution2012/air-pollution-photo-gallery , www.globalwarmingconcern.com http://www.thaicyclingclub.org/content/general/article/detail/621

สอ / อปกรณ กลองถายรป และอปกรณทเกยวของกบการถายภาพ บอรดนทรรศการ อปกรณตกแตงนทรรศการ อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล นกเรยนสามารถนาเสนอมมมองในหวขอคณภาพอากาศในกรงเทพฯ ผานการถายภาพได

คนสวนใหญรอยแลววาควนจากทอไปเสยรถยนตมนอนตราย และถารถยนตทกคนพรอมใจกนปลอยควนพษ สอากาศมนกจะกลายเปนมลพษทเพมขนอยางไมรจบ

ภาพของเมองหลวงทมการจราจรทหนาแนน...คณมองเหนชนของมลพษทปกคลมสงกวาตกหรอไม... แลวพวกเรายงอยากอาศยอยในเมองหมอกมลพษนอยหรอเปลา

เราอยากใหกรงเทพฯ ของเรา เปนแบบไหน

เอกสารภาคผนวก ก. 68

ตวอยางภาพกจกรรม “ภาพถาย (อากาศ)”

เอกสารภาคผนวก ก. 69

หนวยการเรยนรท 5 เรอง “สอสาร” แผนการจดการเรยนรท 17 : นทรรศการไลเคน เวลา 2 ชวโมง

สมยกอนเมอนกถงการจดนทรรศการในโรงเรยน หลายคนคงนกถงการนาภาพในโปสเตอรทมขายตามราน

อปกรณเครองเขยนทวไปมาตดแปะลงกระดาษและตกแตงดวยลวดลายทมสสนประดบลงในบอรดขนาดสเหลยมผนผา โดยมนกเรยนมายนประจาบอรดและนาเสนอเนอหาสาระทตองการสอสารออกไป บางนทรรศการกปลอยใหผชมไดเดนอานเองตามอธยาศย เราจะทาอยางไรทจะปรบเปลยนรปแบบการจดนทรรศการแบบเดมๆ ใหมสสนและมชวตชวา พรอมทจะดงดดผคนใหเขามาสนใจ และเปดใจรบรสารทเราตองการจะสอออกไป

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนสามารถเชอมโยงองคความรเรองไลเคนผานการจดนทรรศการเพอเผยแพรความรสครและนกเรยนในโรงเรยนใหเกดความเขาใจเกยวกบไลเคนตวบงชทางชวภาพทสามารถใชในการตรวจสอบคณภาพอากาศได

เนอหาสาระการเรยนร

ไลเคนตวบงชคณภาพอากาศ

การจดนทรรศการเพอเผยแพรความรใหนาสนใจสนกสนาน

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครทบทวนความรเรองไลเคนกบการประเมนคณภาพอากาศดวยการบรรยายและแลกเปลยนรวมกน 2. นกเรยนเขยนหวขอทตนเองสนใจเกยวกบเรองทครบรรยายลงในกระดาษ พรอมทงนามาตดไวทกระดาน โดยจบเรยงหวขอทเหมอนกนอยเปนกลมเดยวกน เชน ประเภทของไลเคน ชอและชนดของไลเคน วธการสบพนธ ภมประเทศทพบไลเคน ประโยชนของไลเคน ฯลฯ เปนตน 3. ดวยวธน หวขอทนามาใชจดนทรรศการจงมาจากความสนใจของนกเรยนแตละคน นกเรยนควรสบคนเนอหาเพมเตมพรอมรปภาพประกอบ โดยมครคอยตรวจสอบรายละเอยดทขาดหายไป หรอทควรเพมเตม เพอใหไดขอมลทถกตองและครบถวนสาหรบการเผยแพร 4. ครเปดหวขอ “จดนทรรศการอยางไรใหนาสนใจ” โดยใหนกเรยนรวมกนระดมสมอง ทงนครอาจนาภาพนทรรศการทดมชวตชวา มผคนใหความสนใจ เปรยบเทยบกบนทรรศการทมแตบอรดใหความร มาใหนกเรยนรวมกนวเคราะห ขอด-ขอเสย มาประกอบเพอใชในการตดสนใจหารปแบบในการจดนทรรศการครงน 5. เมอไดขอสรป นกเรยนรวมกนวางแผนการดาเนนงาน ดงน

ระบประเภทหรอกจกรรมของนทรรศการ วตถประสงคหรอจดมงหมายของการจดนทรรศการ สถานทจดนทรรศการ

เอกสารภาคผนวก ก. 70

ระยะเวลาในการจดนทรรศการ กลมเปาหมายทจะไดประโยชนจากการเขาชมนทรรศการ วธการหรอรปแบบการจดนทรรศการ งบประมาณ การแบงหนาท การประชาสมพนธงานนทรรศการ

6. เมอนกเรยนรวมกนวางแผนการดาเนนงานแลว กเรมจดนทรรศการ และเมอเสรจสนงานควรม การเรยกประชมทมเพอรวมกนสรปผลและประเมนผลทไดรบจากการจดนทรรศการเพอนาขอบกพรองมา ใชปรบปรงแกในโอกาสหนาตอไป

สอ / อปกรณ กระดาษ A4 อปกรณประกอบการจดและตกแตงนทรรศการ อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล นกเรยนสามารถจดนทรรศการเรองไลเคนตวบงชทางชวภาพไดอยางนาสนใจ

เอกสารภาคผนวก ก. 71

ตวอยางภาพกจกรรม “นทรรศการไลเคน”

เอกสารภาคผนวก ก. 72

หนวยการเรยนร ท 5 เรอง “สอสาร” แผนการจดการเรยนรท 18 : หนงสอทามอ pop-up เวลา 2 ชวโมง

ถงแมเราจะเขาสยคเทคโนโลย 3G ทสามารถสบคนขอมลทตองการไดในพรบตาเพยงแคอยหนาจอ

คอมพวเตอร แทบเลต หรอมอถอ แตหลายคนกยงคงใหความสาคญกบการอานหนงสอเปนเลมทเลอกตามความสนใจของตนเอง เชน นตยสารบนเทง กฬา การตน สารคด จนไปถงตาราทางวชาการทมรายละเอยดอดแนนครบถวน แลวจะดแคไหนถาเราไดลงมอทาหนงสอเปนของตวเอง หนงสอทตรงกบความตองการของเรา โดยทเราสามารถเปนผกาหนดเนอหาไดตามตองการ ใสภาพประกอบตามใจอสระ ไดอานเอง และแบงปนกบเพอนๆ นอกจากเราจะไดหนงสอแลว เรายงไดพฒนาการเรยบเรยงกระบวนความคดไดอยางเปนระบบ เพราะกวาเราจะทาหนงสอไดเรากตองมองคความรทมากพอ และหยบยกเรองทเราสนใจมาใสรายละเอยดเพมขน บวกกบความคดสรางสรรคทางศลปะมาผสมผสานกน ถาเราทาไดตอไปเรากไมตองรอหนงสอจากใครแลว

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนสามารถผลตหนงสอทามอแบบ pop-up (หรอหนงสอทวไปกได) เรองไลเคนและเทคนคการสารวจไลเคนเพอตรวจสอบคณภาพอากาศในเมองและเผยแพรสอการเรยนรชนนไปสเพอนในโรงเรยน

เนอหาสาระการเรยนร

ความรเรองไลเคนตวบงชคณภาพอากาศ เทคนคการสารวจไลเคนเพอตรวจสอบคณภาพอากาศ ตามกระบวนการนกสบสายลม ขนตอนวธการทาหนงสอทามอ Pop Up

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครทบทวนความรเรองไลเคนตวบงชคณภาพอากาศ โดยการบรรยายและแลกเปลยนกบนกเรยน 2. จากเนอหาทครบรรยายนน นาไปสคาถามใหนกเรยนคดตอวา ถาเราจะเผยแพรเนอหาเกยวกบไลเคนและเทคนควธการสารวจไลเคนเพอตรวจสอบคณภาพอากาศ ออกมาในลกษณะของสอการเรยนรอยางหนงสอทามอ pop-up เพอดงดดความสนใจสาหรบใหเพอนๆในโรงเรยนใหเกดความรสกอยากอาน และอยากรจก ไลเคนตวจรงๆ เราจะมวธการทาอยางไร เปดโอกาสใหนกเรยนแสดงความคดเหน 3. ครนาคลปวดโอวธการทาหนงสอทามอ pop-up มาใหนกเรยนดเพอใหเรยนรขนตอนวธการทา พรอมเกดไอเดยใหมๆ ในการผลตสอการเรยนร

4. ครแจกคมอนกสบสายลม : สารวจไลเคนกรงเทพฯ ตรวจคณภาพอากาศเมอง โดยมลนธโลกสเขยวใหนกเรยนแตกลม และใหเลอกหวขอทสนใจ จากนนไปหารายละเอยดเพมเตมเพอจดทาเปนหนงสอทามอ

เอกสารภาคผนวก ก. 73

5. นกเรยนแตละกลมออกมานาเสนอหนงสอทามอ pop-up และเวยนใหกลมอนๆไดอานรายละเอยด ทาแบบวธนจนครบทกกลม เพราะหนงสอแตละเลมจะมหวขอและเนอหาทแตกตางกนไป

6. แตละกลมตงคาถาม เพอทดสอบเพอนๆในหองวามความเขาใจในสงทตนเองนาเสนอหรอไม พรอมแลกเปลยนเรยนรรวมกน

7. ครนานกเรยนสรปผลงาน พรอมทงนาหนงสอทามอไปเกบไวทหองสมดของโรงเรยนเพอใชเปน สอการเรยนรใหกบนกเรยนทตองการมาคนควาตอไป

ตวอยางหนงสอทามอ pop up

สอ / อปกรณ กระดาษโปสเตอรแขง/ออน สตางๆ อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ อปกรณสาหรบทาหนงสอทามอ เชน กรรไกร กาว ฯลฯ คมอนกสบสายลม : สารวจไลเคนกรงเทพฯ ตรวจคณภาพอากาศเมอง โดยมลนธโลกสเขยว ภาพประกอบเกยวกบไลเคน

การวดและประเมนผล นกเรยนสามารถผลตสอหนงสอทามอ pop-up เรองไลเคนตวบงชคณภาพอากาศไดอยางนาสนใจ

เอกสารภาคผนวก ก. 74

ตวอยางภาพกจกรรม “หนงสอทามอ pop-up”

เอกสารภาคผนวก ก. 75

หนวยการเรยนร ท 5 เรอง “สอสาร” แผนการจดการเรยนรท 19 : รณรงคดบเครองยนต เวลา 2 ชวโมง

บรเวณลานจอดรถของโรงเรยนในชวงเวลารบ-สงนกเรยนมกจะเตมไปดวยรถยนตของผปกครองและรถ

รบจางทมาจอดรอรบนกเรยน ซงบอยครงจะพบวารถยนตสวนใหญมกจะสตารตเครองยนตทงไว ทาใหลานจอดรถมกาซพษตางๆทมาจากทอไอเสยลองลอยปะปนไปกบอากาศทเราหายใจ ในฐานะนกเรยนอยางเราจะมวธการอยางไรทจะทาใหผปกครองมาชวยกนดบเครองยนตเพอเปนการลดพลงงานและลดมลพษทางอากาศในโรงเรยนของเรา

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนมสวนรวมสาคญในการรณรงคใหผปกครองดบเครองยนตขณะรบ-สงนกเรยน นาไปสการลดสาเหตของการเกดปญหามลพษทางอากาศในโรงเรยน

เนอหาสาระการเรยนร

สาเหตทกอใหเกดปญหามลพษทางอากาศภายในโรงเรยน สารวจปรมาณรถยนตทมารบ-สงนกเรยนในโรงเรยน วธการรณรงคเพอลดปญหามลพษทางอากาศในโรงเรยน

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครถาม “สาเหตทกอใหเกดปญหามลพษทางอากาศภายในโรงเรยนคออะไร” เปดโอกาสใหนกเรยนไดแสดงความคดเหน โดยครมหนาทรวบรวมประเดนและชใหเหนถงมลพษทเกดจากรถยนตรบ-สงนกเรยน 2. นกเรยนระดมสมองเพอออกแบบสารวจ รถยนตทมารบ –สงนกเรยนทงชวงเชาและชวงเยนบรเวณลานจอดรถของโรงเรยน โดยอาจแบงเปนหวขอ เชน

จานวนรถยนตทมาจอดในชวงเชา/เยน ประเภทรถทมาจอด เชน รถยนตสวนบคคล รถสองแถว/รถตรบจาง หรอรถจกรยานยนต จานวนรถยนตทดบเครองยนตและตดเครองทงไว สาเหตของการดบเครองยนตและตดเครองทงไว ระยะเวลาในการรอรบนกเรยน

3. นกเรยนออกสารวจและรวบรวมขอมล หาแนวทางในการแกไขปญหา โดยเบองตนอาจเรมจากการรวมกนรณรงคใหผปกครองและผขบรถยนตดบเครองยนตในขณะมารบ-สงนกเรยนเพอเปนการลดมลพษทางอากาศทเกดขนภายในโรงเรยน

4. นกเรยนรวมกนออกแบบกจกรรมรณรงค และจดทาเอกสารเพมเตมสาหรบแจก เชน การนาขอมลทไดจาก

การสารวจมาเผยแพร พรอมทงผลกระทบตางๆทเกดจากมลพษทางอากาศ ผปกครองไดรบทราบ ถามทนสนบสนน

เอกสารภาคผนวก ก. 76

อาจมการพมพสตกเกอรขนาดเลกสาหรบแจกเพอรณรงคใหมการดบเครองยนต หรอการใชเวทในวนทมการประชมผปกครองจดกจกรรมรณรงค แตทงนควรจดกจกรรมตอเนองอยางนอยสปดาหละ 1 ครง

5. ภายหลงจากการจดกจกรรมประมาณ 1 เดอน ควรมการตดตามประเมนผลอกครงโดยการสารวจวามรถยนตทเขามารบ-สงนกเรยนจานวนเทาไหร และมจานวนรถยนตทดบเครองเพมขนหรอไม เชน

การแจกสตกเกอรใหกบรถยนตทเขามาในลานจอดรถในชวงการรณรงคจะสามารถทาใหเราทราบวารถยนตเหลานรบทราบขอมลทเราใหไปแลว และเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมหรอไม

การตรวจฝ นละอองและคราบเขมาควนดวยกระดาษเพอเปรยบเทยบปรมาณฝ นละอองและคราบเขมาควนทเกดขนกอนและหลงการรณรงค

6. ครและนกเรยนรวมกนสรปผลการดาเนนกจกรรม และพยายามรวบรวมขอมลทงหมดเพอนาเสนอทางโรงเรยนไวใชเปนฐานขอมลในการกาหนดแนวทางในการแกไขปญหามลพษทางอากาศในโรงเรยนตอไป

สอ / อปกรณ แบบสารวจจานวนรถยนตทมารบ-สงนกเรยน เอกสารสาหรบการรณรงคดบเครองยนต อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล นกเรยนรวมรณรงคใหผปกครองดบเครองยนตทกครงทมารบ-สงนกเรยนในโรงเรยน

เอกสารภาคผนวก ก. 77

ตวอยางภาพกจกรรม “รณรงคดบเครองยนต ”

เอกสารภาคผนวก ก. 78

หนวยการเรยนรท 5 เรอง “สอสาร” แผนการจดการเรยนรท 20 : แสดงละครตนไมใหญ เวลา 2 ชวโมง

ถาเราอยากรประวตของสถานทสาคญตางๆ คงจะไมใชเรองทยากเกนไป เพราะสมยนเราสามารถคนหา

ขอมลตางๆ ไดอยางงายดายเพยงแคเขาสโลกออนไลนทเตมไปดวยขอมลมากมายทเราจะตองมาคดสรร หรอถาตองการขอมลทเชอถอไดแมนยาคงตองคนตาราหนงสอทมแหลงอางองทชดเจน แตถาเรามองสถานทใกลตวใกลตาเราเขาไปอกเชน ประวตของโรงเรยน ชมชน หรอแมแตตนไมสาคญประจาทองถนทมอายเกอบ 100 ป เราจะมวธการสบคนดวยวธใดบาง และถาเรารบรแลว เราจะถายทอดสผอนใหซาบซงและเหนคณคาความสาคญอยางไร

จดประสงคการเรยนร เพอใหนกเรยนสามารถสอสารและเผยแพรความสาคญของการอนรกษตนไมใหญในชมชนผานการแสดงละครเพอใหนกเรยนในโรงเรยนและคนในชมชนเหนคณคาของตนไมใหญในชมชนของตนเอง

เนอหาสาระการเรยนร

ความสาคญของตนไมใหญในกรงเทพฯ ความหลากหลาย และประวตความเปนมาของตนไมใหญในชมชน

การเขยนบทละครเพอการอนรกษตนไมใหญในชมชน

กระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 1. ครทบทวนใหเหนความสาคญของคณภาพอากาศ พรอมกบการนาแผนทสารวจไลเคนในกรงเทพฯ ใหนกเรยนไดด และรบรรวมกนวากรงเทพฯ มคณภาพอากาศแย และชใหเหนถงโรงเรยนของเราวาตงอยในเขตไหน และคณภาพอากาศอยในเกณฑใด 2. วธการบรรเทาผลกระทบทเกดจากมลพษทางอากาศไดดทสดคอ การอนรกษตนไมทมอยเดมใหคงอยตอไป และรวมกนปลกตนไมเพมเตม 3. ครใหนกเรยนรวมกนระดมสมองเพอบอกประโยชนและความสาคญของตนไมใหญในกรงเทพฯ พรอมนาเสนอและเปลยนเรยนร (ประโยชนของตนไม ดเพมเตมในหนวยท 4 : ดแลตนไมใหญ) 4. ใหนกเรยนแบงกลมออกสารวจ “ความหลากหลายของตนไมใหญในชมชน” และสบคนวามตนไมใหญใดบางทเปนตนทมประวตความเปนมา มคณคาทางจตใจของคนในชมชน หรอเปนตนไมโบราณ ฯลฯ 5. เมอไดรายชอตนไมใหญทควรคาแกการอนรกษแลว ครตงโจทยใหนกเรยนเขยนบทละครและเตรยมการแสดงละครเพอการสงเสรมการอนรกษตนไมใหญในชมชน โดยนกเรยนควรไปสบคนขอมลเพมเตมประกอบการเขยนบทละคร เชน

เอกสารภาคผนวก ก. 79

ประวตของตนไมใหญ โดยสบคนจากคาบอกเลาของผใหญในชมชน ความสมพนธของคนในชมชนทมตอตนไมใหญ ประโยชนของตนไมใหญตอการดารงชวตของคน และสงมชวตอนๆ

6. เมอนกเรยนไดไปสบคนขอมลตางๆแลว ใหแตละกลมรวมกนคดประเดนทตองการสอสาร นาไปสการวางโครงเรอง เนอหา และรายละเอยดตางๆ ของบทละคร

7. จดแสดงละครในงานของโรงเรยน โดยทมนกเรยนชนอนๆ คร ในโรงเรยน รวมทงผปกครอง และชมชนไดมโอกาสไดชม เพอเปนการเผยแพรสอสารออกสสงคมวงกวางมากขน

สอ / อปกรณ กระดาษปรฟ บทละคร และอปกรณประกอบการแสดงละคร อปกรณเครองเขยน เชน กระดาษ ปากกา ดนสอ ส ฯลฯ

การวดและประเมนผล นกเรยนสามารถบอกชอตนไมใหญในชมชนได นกเรยนสามารถยกตวอยางและอธบายความสาคญของตนไมใหญตอคนในชมชนได นกเรยนสามารถแสดงละครเพออนรกษตนไมใหญในชมชนได

เอกสารภาคผนวก ก. 80

ตวอยางภาพกจกรรม “แสดงละครตนไมใหญ ”

คณะทางานโครงการโรงเรยนนกสบสายลม มลนธโลกสเขยว

เอกสารภาคผนวก ก. 81

ผอานวยการ : ดร.สรณรชฎ กาญจนะวณชย ผจดการ : นตยา วงษสวสด ทปรกษาดานการศกษา : ดร.มาเรยม ซอหมด ทปรกษาดานสงแวดลอมศกษา : อนงครตน เพชรสมฤทธ ผประสานงานฝายกจกรรมสงแวดลอมศกษา : สธาทพย เกตแกว

รายชอเครอขายโรงเรยนนกสบสายลม ผรวมออกแบบและพฒนาหนวยการเรยนร “นกสบสายลมกบคณภาพอากาศ”

1. โรงเรยนไชยฉมพลวทยาคม อาจารยอจฉรยา ทองปอง และอาจารยพรทพย โมขศกด 2. โรงเรยนทปงกรวทยาพฒน (วดนอยใน) ในพระราชปถมภฯ อาจารยกรรณการ เกษทอง และอาจารยธงวฒ จนทรเพชร 3. โรงเรยนธรรมศาสตรคลองหลวงวทยาคม อาจารยกาญจนาภรณ เผอกนาค และอาจารยสมบญ จยเตย 4. โรงเรยนนวมนทราชนทศ สตรวทยา พทธมณฑล อาจารยวทยา เกรกศกลวณชย และอาจารยพชมณฑ ชยกล 5. โรงเรยนบางกะป อาจารยสรนารถ อรามเรอง และอาจารยวชราพร รกากรณ 6. โรงเรยนบางปะกอกวทยาคม อาจารยอทยวน โพธศร และอาจารยวนทนย ทพานนท 7. โรงเรยนบางมด “สสกหวาดจวนอปถมภ” อาจารยวรรณภา ทองสไพล และอาจารยจนดามณ โพธแมนกล 8. โรงเรยนพระตาหนกสวนกหลาบ อาจารยวรวรรณ เงนทอง 9. โรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต อาจารยเลศศกด แจมคลาย และอาจารยธนษฐา กาเนดสนธ 10. โรงเรยนโพธสารพทยากร อาจารยสคนธา จงออน และอาจารยมนทพย จนทรเจอศร

เอกสารภาคผนวก ก. 82

11. โรงเรยนมหรรณพาราม อาจารยกาญจนรตน รตนราศร 12. โรงเรยนมธยมวดดาวคนอง อาจารยวไล บญญา 13. โรงเรยนมธยมวดสงห อาจารยสมชาย เลศพรสขสวสด อาจารยชาญชย ดษด และอาจารยกานดา บตรแกว 14. โรงเรยนราชวนตบางแคปานขา อาจารยอมาพร เจยรวฒนาวทย และอาจารยสวชา บารงเขตร 15. โรงเรยนราษฎรบรณะ (มฮาหมดอทศ) อาจารยพรพมล รตนพนธ และอาจารยสกญญา จารยหมน 16. โรงเรยนวดบวรนเวศ อาจารยอนช วงศชมเยน และอาจารยวณา ภกดหาญ 17. โรงเรยนวดประดในทรงธรรม อาจารยอบลรตน ภประสพพร 18. โรงเรยนวดหนองใหญ อาจารยฐภตชรย ดษฐเทยง และอาจารยกลยา สงสมาลย 19. โรงเรยนศกษานารวทยา อาจารยอรพร อนากรสวสด อาจารยธงชย สเมธพพธน และอาจารยบรรเจด จมทา 20. โรงเรยนสตรวดอปสรสวรรค อาจารยนฤมล แสงออน และอาจารยชญานศ ทองมาก 21. โรงเรยนสตรศรสรโยทย อาจารยวรรณภา ศรวไลสกลวงศ และอาจารยสชญา เจยรโภคกล 22. โรงเรยนสตรเศรษฐบตรบาเพญ อาจารย ดร.พชรนทร ศภสมบต 23. โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา อาจารยเกตม สระบรนทร และอาจารยกรกมล ชชวย 24. โรงเรยนสารสาสนสขสวสด อาจารยพชร ไวยปราชญ และอาจารยน าคาง ธเนศพร 25. โรงเรยนสขมนวพนธอปถมภ อาจารยกรองรอย ยมมงคล และอาจารยพชามญช วงภงา 26. อสลามวทยาลยแหงประเทศไทย อาจารยชนนทรนช เศรษฐศกดา อาจารยจนทรแสง ประเสรฐศร และอาจารยจตพร สวสด