Embed Size (px)
Citation preview
Academic Focus
เมษายน 2558
สารบญ
บทนา 1
ความเปนมาของรฐบาลอเลกทรอนกส 2
นยามของรฐบาลอเลกทรอนกส 2
หลกการของรฐบาลอเลกทรอนกส 3
ประเภทของการใหบรการของรฐบาลอเลกทรอนกส 4
ระดบการใหบรการของรฐบาลอเลกทรอนกส 4
ประโยชนของรฐบาลอเลกทรอนกส 5
ปจจยสงเสรมสความสาเรจของ 6 รฐบาลอเลกทรอนกส
รฐบาลอเลกทรอนกสกบการพฒนา 6 ระบบราชการไทย
ตวอยางรฐบาลอเลกทรอนกส 7
สรปและขอเสนอแนะจากผศกษา 12
บรรณานกรม 14
การบรหารจดการภาครฐ : รฐบาลอเลกทรอนกส (e–Government)
บทนารฐบาลอเลกทรอนกสถอเปนแนวคดในการ
พฒนาการบรหารงานภาครฐแบบเดมไปสรปแบบการบรหารงานภาครฐแบบใหม ดวยการนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการปฏบตงานและใหบรการประชาชนอยางมประสทธภาพ การนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศมาใชจะทาใหเกดการพฒนาฐานขอมลของหนวยงานของรฐตาง ๆ ทกระดบใหเชอมโยงกน ทาใหหนวยงานของรฐสามารถบรหารจดการงานไดอยางมประสทธภาพ และมประสทธผล และทส าคญสามารถขยายขดความสามารถของหนวยงานของรฐในการใหบรการประชาชน เพราะการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาเปนเครองมอในการใหบรการประชาชนโดยวธการใชงานผานระบบอเลกทรอนกส จะทาใหบรการประชาชนไดอยางรวดเรว ประชาชนเกดความพงพอใจ กอใหเกดทศนคตทดตอหนวยงานของรฐ เปนการเปดโอกาสใหประชาชนรบรถงขอมลขาวสารไดอยางรวดเรว เปนการยกระดบความโปรงใสและสรางความเชอมนในการบรหารราชการแผนดนทประชาชนมตอภาครฐ ซงนอกจากประโยชนในแงการใหบรการแลว รฐบาลอเลกทรอนกสยงถอเปนเครองมอทสาคญทชวยสนบสนนการดาเนนงานของภาครฐ ชวยใหหนวยงานของรฐมศกยภาพ สามารถปรบตวใหเปนองคกรแหงการเรยนรทมพลวตร ทนสมย มวสยทศนทกวางไกล ชวยเสรมประสทธภาพการทางานของภาครฐ โดยสามารถตอบสนองตอความตองการและความคาดหวงของประชาชนทมตอภาครฐไดอยางแทจรง และเปนปจจยสาคญทจะชวยใหการพฒนาระบบราชการเปนไปตามเปาหมายในทสด
เอกสารวชาการอเลกทรอนกส สานกวชาการ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร http://www.parliament.go.th/library
2 ความเปนมาของรฐบาลอเลกทรอนกส แนวคดรฐบาลอเลกทรอนกสเกดขนเมอประเทศไทยไดเขารวมขอตกลงดานอเลกทรอนกสของอาเซยน (e–ASEAN Agreement) ในวนท 28 พฤศจกายน 2542 โดยจดประสงคหลกของขอตกลง ดานอเลกทรอนกสของอาเซยน คอ การเสรมสรางศกยภาพดานเทคโนโลยสารสนเทศของภมภาคอาเซยน โดยประเทศสมาชกจะตองมการดาเนนการสรางโครงสรางพนฐานทางเทคโนโลยสารสนเทศทจะทาใหเกดการเชอมโยงระหวางกนอยางมประสทธภาพ และมการผลกดนใหเกดระบบรฐบาลอเลกทรอนกสของแตละประเทศสมาชก สาหรบประเทศไทยไดเรมพฒนาโครงการทเรยกวา e–Thailand ขน โดยแนวคดของ e–Thailand คอ แนวทางการพฒนาประเทศ เพอลดชองวางความเหลอมลาในสงคมอยางเปนธรรม และพฒนาสงคม บคลากร และสารสนเทศ อยางมประสทธภาพ รวมทงสงเสรมการคา การลงทน การสรางความเชอมน และอานวยความสะดวกใหแกประชาชนและภาคเอกชน
รฐบาลอเลกทรอนกสจงเปนปจจยหนงทสาคญในการนาไปสความสาเรจของ e-Thailand เนองจากการทาใหรฐบาลอเลกทรอนกสเกดขนในหนวยงานของรฐจะเปนกลไกทสาคญของภาครฐในการพฒนาประเทศ เพราะรฐบาลอเลกทรอนกสเปนเครองมออยางหนงของการพฒนาระบบราชการใหมความรวดเรว ทนสมย การนาเครองมอเทคโนโลยสารสนเทศทมประสทธภาพในรปแบบรฐบาลอเลกทรอนกสเขามาใช จะทาใหประชาชนไดรบประโยชนจากการดาเนนงานของหนวยงานของรฐ ประชาชนมโอกาสไดเลอกใชบรการ ทหลากหลายผานอนเตอรเนต ไดรบบรการจากภาครฐทดขน แมนยาขน สะดวกขน เสยเวลานอยลง และกระจายความเสมอภาค และความเจรญไปสประชาชนในชนบททหางไกล นยามของรฐบาลอเลกทรอนกส รฐบาลอเลกทรอนกส หรอทเรยกวา e-government คอ การทภาครฐนาเทคโนโลยสารสนเทศ มาใชเปนเครองมอในการบรหารจดการและพฒนาหนวยงานของรฐ โดยการใหบรการประชาชนผานระบบอเลกทรอนกส เพอพฒนาศกยภาพในการดาเนนงานใหเกดประโยชนสงสดแกประชาชน ดงนน รฐบาลอเลกทรอนกสจงถอวาเปนวธการบรหารจดการภาครฐสมยใหม หรอเรยกงาย ๆ วาเปนวธการบรหารจดการหนวยงานของรฐสมยใหม เพราะเปนการนาเทคโนโลยสารสนเทศและเครอขายสอสารทางอนเทอรเนตมาประยกตใช เพอเพมประสทธภาพการดาเนนงานของภาครฐ ปรบปรงการใหบรการแกประชาชน บรการขอมลตาง ๆ แกประชาชน ทาใหประชาชนไดรบการบรการจากภาครฐทดขนและมความใกลชดกบภาครฐมากขน อกทงทาใหประเทศมความสามารถในการแขงขนกบนานาประเทศไดดขนดวย
กระบวนการทางานของรฐบาลอเลกทรอนกส คอ การนาบรการตาง ๆ ของภาครฐมาทาการออนไลนผานระบบเวบไซตบนอนเทอรเนตนนเอง ดงนน สออเลกทรอนกสจงเปนเครองมอสาคญในการเขาถง บรการของภาครฐ ความสาเรจของรฐบาลอเลกทรอนกสจะเกดขนไดจากความรวมมอทงจากภาครฐ และ ภาคประชาชน ซงผลลพธทไดนอกจากการบรการทมประสทธภาพแลว การเกดธรรมาภบาลและความโปรงใสทมเพมมากขนในกระบวนการทางานของระบบราชการกเปนผลลพธประการหนง เพราะหนวยงานของรฐ มการเปดเผยขอมลของตน และประชาชนสามารถเขาไปตรวจสอบได ซงจะนาไปสการลดการคอรรปชนได
3 ในทสด ซงตวอยางรฐบาลอเลกทรอนกสทสามารถเหนไดในกรณน คอ เวบไซต www.gprocurement.go.th ซงเปนแหลงรวมการจดซอจดจางภาครฐนนเอง
โดยสรปแมวารฐบาลอเลกทรอนกสจะถกมองวาเปนเพยงเครองมอหนงในการเขาถงบรการของหนวยงานของรฐ แตในความเปนจรงแลวรฐบาลอเลกทรอนกสถอเปนรปแบบการทางานใหมของหนวยงานของรฐในการพฒนาประสทธภาพการทางาน เพอเสรมและสรางใหเกดความทนสมยในการบรหารงานของภาครฐ และนาไปสการใหบรการเพอประโยชนสขของประชาชนโดยรวมนนเอง หลกการของรฐบาลอเลกทรอนกส หลกการของรฐบาลอเลกทรอนกส คอ การบรการทภาครฐใหแกประชาชนโดยยดหลก ดงตอไปน (ประสบโชค ประมงกจ, 2549) 1. ทเดยว คอ ประชาชนสามารถตดตอขอรบบรการจากหนวยงานของรฐทจดเดยว โดยไดรบบรการแบบเบดเสรจจากหนาเวบไซตทบรณาการบรการตาง ๆ ทเคยอยอยางกระจดกระจายใหมารวมอยทเดยวได 2. ทนใด
คอ หนวยงานของรฐสามารถใหบรการทางอเลกทรอนกสแกประชาชน โดยมการตอบรบแบบทนททนใด ไมเสยเวลารอการตอบกลบทางเอกสาร สงผลใหประชาชนสามารถทราบผลลพธทเกดขนไดอยางทนทวงท
3. ทวไทย คอ ประชาชนสามารถใชบรการรฐบาลอเลกทรอนกสไดทกท เพราะรฐบาลอเลกทรอนกสสามารถ
เชอมโยงประชาชนคนไทยทกทในโลกใหสามารถเขาใชบรการของภาครฐไดโดยผานการใชเครอขายอนเทอรเนตทหนวยงานของรฐจดบรการได 4. ทกเวลา
คอ ประชาชนสามารถใชบรการออนไลนของรฐบาลอเลกทรอนกสไดทกเวลา เนองจากคอมพวเตอรแมขายและระบบอนเทอรเนตเปดทกวน ตลอดยสบสชวโมง ประชาชนจะไดรบความสะดวกเพมขนเนองจากสามารถรบบรการนอกเวลาราชการได 5. ทวถงและเทาเทยม
คอ การใหบรการของรฐบาลอเลกทรอนกส ทาใหประชาชนมความเสมอภาคและเทาเทยมในโอกาสการเขารบบรการจากภาครฐ โดยไมจาเปนตองเดนทางมาตดตอรบบรการทหนวยงานของรฐ
6. โปรงใสและเปนธรรมาภบาล คอ การใหบรการของรฐบาลอเลกทรอนกสจะตองมความโปรงใสและตรวจสอบได ประชาชนสามารถ
เขามาสบคนขอมลไดเพราะรฐบาลอเลกทรอนกสเปนแหลงขอมลทเปดเผย
4 ประเภทการใหบรการของรฐบาลอเลกทรอนกส
นอกจากรฐบาลอเลกทรอนกสจะทาใหเกดการปรบเปลยนกระบวนการและวธการทางานของหนวยงานของรฐแลว รฐบาลอเลกทรอนกสยงทาใหเกดการเปลยนแปลงรปแบบการใหบรการของหนวยงานของรฐเชนเดยวกน โดยสามารถแบงกลมผรบบรการออกเปน 4 ประเภท (ทพวรรณ หลอสวรรณรตน, 2549) ดงน
1. การใหบรการจากภาครฐสประชาชน (Government to Citizen : G2C) เปนการใหบรการพนฐานจากภาครฐหรอหนวยงานของรฐไปสประชาชนโดยตรง ประชาชนสามารถทาธรกรรมโดยผานเครอขายสารสนเทศของภาครฐ อนเทอรเนตจงกลายเปนเครองมอสาคญทจะรองรบและสามารถตอบสนองกบกจกรรมทประชาชนขอรบบรการได เชน การชาระเงนภาษ การรบฟงความคดเหนของประชาชน และการคนหาขอมลซงภาครฐดาเนนการใหบรการขอมลผานเวบไซต เปนตน
2. การใหบรการจากภาครฐสภาคเอกชน (Government to Business : G2B) เปนการใหบรการพนฐานจากภาครฐหรอหนวยงานของรฐไปสภาคเอกชน โดยภาครฐจะตองใหการบรการทรวดเรว โปรงใส เปนธรรม และตรวจสอบได รวมถงมความถกตองของขอมล เชน การจดทะเบยนการคา การจดซอจดจางอเลกทรอนกส และการชาระภาษ เปนตน
3. การใหบรการจากภาครฐสภาครฐ (Government to Government : G2G) เปนการใชเทคโนโลยสารสนเทศเขามาชวยในการทางานระหวางหนวยงานของรฐหรอภายในหนวยงานของรฐ โดยเปลยนแปลงรปแบบการทางานใหมดวยการใชระบบสารสนเทศของภาครฐรวมกน เพอเพมประสทธภาพ มความรวดเรว และสามารถเชอมโยงขอมลภาครฐ รวมทงสามารถแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางกน ทาใหเกดการทางานรวมกน เชน ระบบงานสารบรรณอเลกทรอนกส ระบบบญชและการเงน ระบบจดซอจดจางดวยอเลกทรอนกส เปนตน
4. การใหบรการจากภาครฐสขาราชการและเจาหนาทของรฐ (Government to Employee : G2E) การสรางรฐบาลอเลกทรอนกสจะทาใหเกดการใหบรการแกขาราชการและเจาหนาทของรฐ เพราะรฐบาลอเลกทรอนกสจะเปนเครองมอทจาเปนเพอชวยในการปฏบตงาน เชน ระบบการพฒนาบคลากรภาครฐ ระบบสวสดการ เปนตน
ระดบการใหบรการของรฐบาลอเลกทรอนกส
เมอภาครฐไดรเรมการพฒนาระบบราชการโดยการนาระบบรฐบาลอเลกทรอนกสมาใชงาน หนวยงานของรฐจงตองมพฒนาการใหบรการรฐบาลอเลกทรอนกสเพมขนตามลาดบ เชน การพฒนาระบบการใหบรการ ใหทนสมยมากขน เพอใหสามารถรองรบกบการพฒนาประเทศในยคโลกาภวตน รวมทงยดหลกการบรหารกจการบานเมองทดเพอประโยชนสขของประชาชน โดยหนวยงานของรฐจะตองเรมปรบเปลยนขนตอน การดาเนนงานและโครงสรางการทางาน โดยเรมพฒนาระดบการใหบรการตามลาดบ ดงน
5
1. ระดบทหนง ระดบการใหบรการขอมลพนฐาน เปนระดบการเผยแพรขอมล โดยหนวยงานของรฐตาง ๆ จะตองจดใหมเวบไซตเพอใหบรการขาวสารขอมลสประชาชน โดยเปนขอมลทถกตอง มคณคาตอ การใชงาน และมความทนสมย ซงปจจบนหนวยงานของรฐมบรการขอมลพนฐานทางออนไลนผานเวบไซต ของหนวยงาน 2. ระดบทสอง ระดบการใหขอมลทมการปฏสมพนธกบผใชบรการ เปนระดบทมการตอบโต โดยหนวยงานของรฐจะตองจดใหมเวบไซตตาง ๆ ทสามารถสรางปฏสมพนธกบประชาชนได ประชาชนสามารถเขาไปสบคนขอมล หรอแมกระทงสรางกระดานสนทนา เพอใหประชาชนไดรองทกข ฝากปญหาตาง ๆ และมการตอบกลบมาของหนวยงานของรฐในเวลาทเหมาะสม 3. ระดบทสาม ระดบการใหบรการธรกรรมออนไลน เปนระดบทมการทาธรกรรมออนไลน โดยหนวยงานของรฐจะตองจดใหมเวบไซตหนวยงานของรฐทประชาชนสามารถดาเนนธรกรรมทางอเลกทรอนกสเสมอนกบตดตอกบหนวยงานของรฐเอง เวบไซตตาง ๆ ของหนวยงานของรฐตองสามารถดาเนนธรกรรมทางอเลกทรอนกสไดโดยสมบรณเหมอนรานคาอเลกทรอนกสโดยทวไป ซงจะเปนการตดขนตอนการใหบรการ โดยทประชาชน ไมตองเดนทางไปทาธรกรรมดวยตวเอง ตวอยางทเหนไดชดเจน ไดแก ระบบ e–Revenue เปนระบบ การรบชาระภาษประเภทตาง ๆ ผานระบบอนเทอรเนตของหนวยงาน 4. ระดบทส ระดบการเชอมโยงขอมลและธรกรรมออนไลนขามหนวยงาน เปนระดบการบรณาการขามหนวยงาน โดยหนวยงานของรฐจดใหมการรวมการใหบรการตาง ๆ ทประชาชนตองไปดาเนนการหลาย ๆ หนวยงานของรฐ ใหมาดาเนนการภายในหนวยงานของรฐเพยงหนวยงานเดยว เพอใหประชาชนมความสะดวกในการดาเนนธรกจของตวเองไดอยางรวดเรว อยางไรกตาม หนวยงานของรฐสวนใหญมการพฒนาถงระยะทสาม คอ ในหลาย ๆ หนวยงานสามารถใหบรการทางดานธรกรรมทางอเลกทรอนกสได เชน ประชาชนสามารถยนแบบชาระภาษผานทางเวบไซตไดโดยไมตองเดนทางไปทกรมสรรพากร เปนตน แตยงมหนวยงานของรฐอนทยงคงอยในระยะทหนงและระยะ ทสองอย ซงยงคงตองใชเวลาในการพฒนาเพอใหผานไปสระยะทสไดในทสด ประโยชนของรฐบาลอเลกทรอนกส สามารถแบงออกเปน 2 ดาน ดงน 1. ดานประโยชนตอประชาชน รฐบาลอเลกทรอนกสทาใหประชาชนไดใชระบบสารสนเทศทดกวาเดม สามารถเขาถงการบรการของรฐไดมากขน ประชาชนมชองทางในการรบบรการทสะดวก รวดเรว และสามารถรบบรการไดทกททกเวลา 2. ดานประโยชนตอหนวยงาน รฐบาลอเลกทรอนกสทาใหหนวยงานของรฐสามารถลดตนทนในการดาเนนงาน สามารถปรบปรงคณภาพการใหบรการประชาชนอยางมประสทธภาพและประสทธผล เพมประสทธภาพในการใหบรการพนฐานของรฐ การทางานของหนวยงานของรฐมชองทางการสอสารทมากขนทงภายในหนวยงานของรฐและระหวางหนวยงานของรฐ และสรางความโปรงใสในการดาเนนงาน รวมทงเกดการผลกดนใหหนวยงานของรฐใหบรการขอมลทด มมาตรฐาน และมคณภาพแกประชาชน รวมทงเปนชองทางการสอสารภายในหนวยงานของรฐและระหวางหนวยงานของรฐดวย
6 ปจจยสงเสรมสความสาเรจของรฐบาลอเลกทรอนกส รฐบาลอเลกทรอนกสจะประสบความสาเรจไมไดหากไมไดรบความรวมมออยางเตมใจจากทงภาครฐและภาคประชาชน การจะเปนรฐบาลอเลกทรอนกสไดนน จะตองมความพรอมในหลาย ๆ ดาน ดงน 1. ผบรหารระดบสง การสนบสนนจากผบรหารระดบสงของหนวยงานจะเปนแรงผลกดนใหม การเปลยนแปลง เนองจากรฐบาลอเลกทรอนกสเปนเรองใหมทตองอาศยความรวมมอจากเจาหนาททกฝาย และการนาเทคโนโลยมาใชเพอพฒนาและปรบปรงการทางานของหนวยงานของรฐจะตองมการสนบสนน ดานงบประมาณจากผบรหารระดบสง เพอสงเสรมบคลากรในการฝกอบรมเรยนรการใชเทคโนโลยสารสนเทศใหม ๆ ในการนามาใชพฒนาและปรบปรงระบบบรหารจดการของหนวยงาน 2. บคลากรและความรความเขาใจของบคลากร หากหนวยงานของรฐมบคลากรทมทกษะ มความสามารถดานเทคโนโลยสารสนเทศทเพยงพอ และชวยพฒนาทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศใหกบบคลากรอน ๆ ในหนวยงาน รวมทงบคลากรมความพรอมในการเปลยนแปลงดานวฒนธรรมองคกร ยอมรบการเปลยนแปลงดานนวตกรรม มการแบงปนขอมลสารสนเทศใหแกกนแลว จะนาไปสประโยชนในการปฏบตงานและ การใหบรการประชาชน ทงน เนองจากบคลากรของหนวยงานของรฐ ถอไดวาเปนผปฏบต หากขาดความรความเขาใจหรอไมยอมรบการเปลยนแปลงกจะทาใหเกดความลาชา และมผลตอความสาเรจในทางปฏบตได 3. นโยบายภาครฐและความชดเจนของกฎระเบยบทรองรบ การมนโยบายภาครฐและความชดเจนของกฎระเบยบทรองรบ จะทาใหเกดการกาหนดกรอบแนวทางมาตรฐานในการแลกเปลยนขอมลทชดเจน และนาไปสการแลกเปลยนและเชอมโยงขอมลสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพ ดงนน ควรระบความชดเจนในการแบงปนขอมลสารสนเทศในระดบตาง ๆ ภายในหนวยงาน และระหวางหนวยงาน เพอใหการบรการเปนไปอยางรวดเรว รวมถงตองมการกาหนดกรอบงบประมาณ กรอบดานกฎหมาย และความปลอดภย ดานขอมลสารสนเทศดวย 4. การพฒนาระบบสารสนเทศภาครฐและโครงสรางพนฐานดานสอสารโทรคมนาคม ถอเปนปจจยทสาคญ เพราะหากมการจดระบบงานอเลกทรอนกส ระบบการใหบรการภาครฐ และระบบเครอขายสารสนเทศภาครฐทสมบรณแลว จะสามารถเพมประสทธภาพในการบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศ ทาใหเกด ความสะดวก รวดเรว ตรงเวลา และถกตอง ทงน ความพรอมของอปกรณและเครองมอฮารดแวร ซอฟทแวร และฐานขอมล ตองมความเพยงพอ ทนสมย สะดวกใชงาน รวมทงตองมการพฒนาและปรบปรงเวบไซตของหนวยงานของรฐใหไดมาตรฐานและสามารถเชอมโยงระหวางหนวยงานของรฐได เพราะหากสามารถเชอมโยงขอมลระหวางหนวยงานของรฐดวยกนในลกษณะโครงขายขอมลทเชอมตอถงกนไดแลว จะทาใหเกดกระบวนการทางานทมประสทธภาพมากขน
รฐบาลอเลกทรอนกสกบการพฒนาระบบราชการไทย จากปญหาทสงสมมายาวนานของระบบราชการไทย ทงปญหาโครงสราง ปญหาการบรหารงาน ปญหาระบบบรหารงานบคคลและบคลากร ปญหาการทจรตและประพฤตมชอบ รวมไปถงนโยบายทางการเมอง และกระแสเรยกรองการปฏรปของกลมตาง ๆ ทตองการพฒนาและปรบปรงระบบราชการใหมความทนสมย
7 สอดคลองกบสถานการณปจจบนทมการเปลยนแปลงทงสภาพแวดลอมของประเทศ การเมอง เศรษฐกจ สงคม ประชากร และเทคโนโลย อยางรวดเรว และเพอใหตอบสนองตอความตองการของประชาชนทมความตองการและความคาดหวงตอการไดรบการบรการจากภาครฐเพมสงขน การพฒนาระบบราชการจงกลายเปนสงจาเปน และไดมการนาหลกธรรมาภบาลของการบรหารกจการบานเมองท ด (Good Governance) และหลกการบรหารงานภาครฐแนวใหม (New Public Management) เขามาประยกตใชกบระบบราชการ ปจจบนรฐบาลไทยไดมการกาหนดแผนยทธศาสตรการพฒนาระบบราชการไทย (พ.ศ. 2556 – 2561) มาเปนกรอบแนวทางหลกในการพฒนาระบบราชการไทย ซงหนงในแผนยทธศาสตรดงกลาว คอ การพฒนาองคการใหมขดสมรรถนะสงและทนสมย บคลากรมความเปนมออาชพ ซงกลยทธสาคญทจะนาไป สความสาเรจของยทธศาสตรดงกลาวคอ การสงเสรมและพฒนาหนวยงานของรฐไปสการเปนรฐบาลอเลกทรอนกส การสงเสรมและพฒนาหนวยงานของรฐไปสการเปนรฐบาลอเลกทรอนกสนน เปนการสงเสรมให สวนราชการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชภายในหนวยงาน เพอปรบปรงระบบบรหารจดการงานภาครฐ ทาให การบรหารงานของภาครฐมประสทธภาพและรวดเรวยงขน และนาไปสการยกระดบคณภาพการใหบรการ แกประชาชน โดยประชาชนสามารถเขาถงบรการของรฐไดงายขน ดงนน รฐบาลอเลกทรอนกสจงถอเปนกลยทธและมาตรการหนงในการพฒนาระบบราชการไทย เพราะสรางวธการปฏบตงานใหมทลดขนตอนและระยะเวลาการปฏบตงาน สงผลใหประชาชนผรบบรการ เกดความพงพอใจในคณภาพการใหบรการของหนวยงานของรฐมากขน รฐบาลอเลกทรอนกสจงเปนเครองมอปรบปรงประสทธภาพการทางานและพฒนาการใหบรการประชาชนใหเกดความสะดวก รวดเรวอยางเปนรปธรรมชดเจน ตวอยางรฐบาลอเลกทรอนกส
ปจจบนหนวยงานของรฐมการปรบเปลยนวธการใหบรการใหมความทนสมย สะดวก รวดเรวมากขน โดยการนาระบบการใหบรการทางอเลกทรอนกสซงมความสะดวกและรวดเรวมาใหบรการแกประชาชนและ ยงเปนการตอบสนองตอนโยบายรฐบาลอเลกทรอนกส ซงเปนกระบวนการหนงในการพฒนาระบบราชการ และสนบสนนกระบวนการทางานของภาครฐใหมประสทธภาพ โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศเขามาปรบปรงระบบการทางานและขนตอนการใหบรการประชาชน ซงเราสามารถทาความเขาใจรฐบาลอเลกทรอนกส อยางงาย ๆ จากตวอยางระบบรฐบาลอเลกทรอนกสทเปนรปธรรม ดงตวอยางตอไปน
1. การจดซอจดจางของภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส (e-Procurement) ปจจบนมการจดซอจดจางของภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส โดยใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ
มาสนบสนนการใหบรการท เกยวของกบกจกรรมการจดซอจดจางของภาครฐ เชน การตกลงราคา การสอบราคา การประกวดราคา การจดซอแบบออนไลน การแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางหนวยงานดวยระบบอเลกทรอนกส การลงทะเบยนบรษทผคา การทางานอน ๆ ทเกยวของในกระบวนการจดซอจดจางทเปนอเลกทรอนกสผานระบบออนไลนทงในลกษณะทเปนระบบปด เชน อนทราเนต หรอระบบเปด เชน
8 อนเทอรเนต การจดซอจดจางของภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกสจะชวยปองกนการทจรต ชวยลดตนทน การจดซอ เพมประสทธภาพ ทาใหการทางานของหนวยงานของรฐเปนระบบ
ทมา : http://www.gprocurement.go.th/wps/portal/index_EGP
ขนตอนสาคญขนตอนหนงของการจดซอจดจางของภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส คอ การประมลผานระบบอเลกทรอนกส (e-Auction) ซงเปนการจดซอจดจางดวยวธสอบราคาแบบออนไลนโดยผานทางระบบอเลกทรอนกส ซงเปนการจดซอสนคาทวางขายในทองตลาดทวไป หรอจดจางบรการซงสามารถกาหนดลกษณะไดแนชด โดยผเสนอราคาทดทสดจะไดรบการคดเลอก การประมลผานระบบอเลกทรอนกสเหมาะกบการจดซอจดจางสนคาหรอบรการทมมลคาสงหรอมความตองการในปรมาณมากและลกษณะสนคาไมม ความซาซอนมากนกดวย
2. ระบบการบรหารงานการเงนการคลงภาครฐแบบอเลกทรอนกส (Government Fiscal Management Information System – GFMIS)
ทมา : http://www.gfmis.go.th/gfmis_us1.html
ระบบการบรหารงานการเงนการคลงภาครฐแบบอเลกทรอนกส ถอเปนการดาเนนงานปรบปรงระบบการจดการดานการเงนการคลงของภาครฐใหมความทนสมยและมประสทธภาพยงขน โดยนาระบบโปรแกรม
9 สาเรจรปมาใชเชอมโยงขอมลและตดตอสอสารผานเครองคอมพวเตอรทตดตงทสวนกลางของสวนราชการ ทกแหง และหนวยงานหลกทกหนวยงาน โดยมวตถประสงคเพอจดทาระบบงานหลก 5 ระบบใหมความเชอมโยงกนดวยระบบอเลกทรอนกส คอ ระบบบรหารงบประมาณ ระบบจดซอจดจาง ระบบการเงนและบญช ระบบบญชตนทน และระบบบรหารบคคล ใหเปนไปในทศทางเดยวกบการพฒนาระบบราชการทเนนประสทธภาพและความคลองตวในการดาเนนงาน รวมทงทาใหเกดการใชทรพยากรภายในหนวยงานอยางคมคาเพอใหไดมาซงขอมลสถานภาพการเงนการคลงภาครฐทถกตองรวดเรว และสามารถตอบสนองนโยบายการบรหารเศรษฐกจของประเทศได
3. การชาระภาษผานอนเทอรเนต (e-Revenue)
ทมา : https://rdserver.rd.go.th/publish/index.php
การชาระภาษผานอนเทอรเนตเปนการใหบรการแกผเสยภาษ ดวยการมโครงการยนแบบแสดงรายการเสยภาษผานเครอขายอนเทอรเนต เพอเพมทางเลอกในการบรการใหแกผเสยภาษ และเพออานวยความสะดวกและรวดเรวใหกบผเสยภาษ เปนการลดตนทนของผเสยภาษในการเดนทางไปเสยภาษ และเปนการลดภาระ ลดขนตอน และลดเวลาในการดาเนนงานรบแบบแสดงรายการเสยภาษ ชาระภาษ งานบนทกขอมล และงานจดเกบเอกสาร ตลอดจนเปนการลดตนทนคาใชจายตาง ๆ ทเกดขน รวมทงลดตนทน ดานบคลากรของหนวยงาน สงผลใหเกดประสทธภาพในการบรหารงานจดเกบภาษอากร รวมทงทาใหเกดระบบงานเพอใชในการควบคม ตดตามผล และตรวจสอบการทางานของเจาหนาทไดทกระดบชนและ ทกขนตอนการทางาน และสรางมาตรฐานในดานการปฏบตงาน ใหเปนมาตรฐานเดยวกนทงประเทศ เกดความโปรงใสในระบบงาน และเกดความเปนธรรมตอผเสยภาษ
10
4. ระบบการทาหนงสอเดนทางอเลกทรอนกส (Electronic Passport หรอ E-passport)
ทมา : http://www.armourcard.com.au/passport-renewal/#sthash.j5ECIyjB.dpbs
ทมา : http://www.dhs.gov/e-passports ทมา : http://thaiembassy.dk/new-passport/
แนวคดนเปนการพฒนาหนงสอเดนทางจากแบบเดมมาเปนหนงสอเดนทางอเลกทรอนกส ตามปกตแลว
หนงสอเดนทางเปนเสมอนบตรประจาตวใบหนงของประชาชนทนามาใชเปนสงยนยนความเปนตวตนของเราได หนงสอเดนทางอเลกทรอนกสเปนหนงสอเดนทางทมคณลกษณะเฉพาะทางเทคนค ตามขอกาหนด ขององคการการบนพลเรอนระหวางประเทศ (ICAO) ทมแนวคดการสรางมาตรฐานความปลอดภยเรองเอกสารเดนทาง ซงจะเปนมาตรฐานทใชไดทวโลก โดยมการนาระบบอเลกทรอนกสมาใชในการบนทกขอมลชวภาพ (biometric data) เชน ลายนวมอ รปใบหนา ไวในชพซงฝงอยในเลมหนงสอเดนทาง และสามารถอานไดดวยเครอง Automatic Gate ณ จดผานแดนระหวางประเทศ โดยมการตรวจพสจนโดยอตโนมต เพอเปรยบเทยบขอมลในหนงสอเดนทางกบผถอหนงสอเดนทาง ประโยชนทไดรบ คอ เกดความรวดเรว และแมนยาในการตรวจสอบเพอพสจนตวบคคล เกดความสะดวกตอการเดนทางของประชาชน สามารถปองกนการปลอมแปลงไดสง ทาใหเกดความนาเชอถอ และไดรบการยอมรบในระดบสากล
11
5. ระบบบตรประชาชนอเลกทรอนกส หรอบตรสมารทการด (Smart Card)
ทมา : http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9530000106104
ระบบบตรประชาชนอเลกทรอนกสเปนแนวคดทจะใหประชาชนใชบตรเพยงใบเดยวแทนบตร ประเภทตาง ๆ ทภาครฐออกใหทงหมด เพอใหเกดความสะดวกตอประชาชนในการพกพาบตรและเปนการประหยดงบประมาณของภาครฐในการออกบตรประเภทตาง ๆ ตลอดจนทาใหเกดความเปนมาตรฐานเดยวกนในสงคมไทย บตรประชาชนอเลกทรอนกสจะมชพสาหรบจดเกบขอมลสาคญของบคคลผซงเปนเจาของบตร พรอมลายพมพนวมอเจาของบตร ซงสามารถนามาใชในการตรวจสอบพสจนยนยนตวบคคลในการขอรบบรการตาง ๆ จากหนวยงานของรฐ และจะมสญลกษณสาหรบตรวจสอบปองกนการปลอมแปลงบตรทมประสทธภาพ ทาใหยากแกการปลอมแปลง รายการในบตรจะมทงภาษาไทยและภาษาองกฤษกากบในสวน ทเปนสาระสาคญ เพอใหใชงานไดอยางสากล หากในอนาคตหนวยงานของรฐมการนาบตรประจาตวประชาชนอเลกทรอนกสมาประยกตใชกบภารกจของหนวยงานใหมากขน จะยงทาใหประชาชนไดรบบรการทสะดวก รวดเรว และประหยดงบประมาณในการจดเกบและดแลเอกสารไดเปนจานวนมาก 6. ระบบทะเบยนราษฎรอเลกทรอนกส (e-Registration)
ระบบทะเบยนราษฎรอเลกทรอนกส (e-Registration) เปนการจดทาระบบใหบรการประชาชนทางดานการทะเบยนดวยระบบคอมพวเตอร ประชาชนสามารถใชบรการทางทะเบยนราษฎรอเลกทรอนกสผานระบบอนเทอรเนตได ในรปแบบของการขอรบบรการตาง ๆ เพอใชตรวจสอบขอมลดานการทะเบยนของผใชแตละคนได เชน การตรวจสอบประวตการสมรส ประวตการหยา การตรวจสอบรายการทะเบยนชอสกล การตรวจสอบรายชอบคคลทะเบยนบานกลาง ซงจะมระบบฐานขอมลทะเบยนกลางเปนระบบฐานขอมลหลกในการดาเนนงาน การจดทาระบบขอมลดงกลาวถอวาเปนการพฒนาระบบทะเบยนของประเทศ เพราะไดนาระบบคอมพวเตอร และระบบเทคโนโลยสารสนเทศสมยใหมมาใช ซงทาใหสามารถจดทาระบบบรการประชาชน ททนสมย มประสทธภาพ สมบรณ ถกตอง สะดวก รวดเรว และสอดคลองตอการดาเนนชวตในปจจบนของประชาชน
12
ทมา : http://www.khonthai.com/TH/
ทงน ยงมการดาเนนการพฒนาระบบโดยมการขยายการใชงานระบบฐานขอมลทะเบยนกลาง ไปสหนวยงานตาง ๆ ในภาครฐทงในสวนกลาง สวนภมภาค สวนทองถน รฐวสาหกจ และองคกรอสระ ดวยการเชอมโยงระบบคอมพวเตอร เพอใหหนวยงานตาง ๆ ในภาครฐสามารถรวมใชประโยชนจาก ระบบทะเบยนอเลกทรอนกสในการประกอบการทางาน ทงในรปแบบของการขอตรวจสอบรายการขอมลบคคล เพอใชประกอบการใหบรการประชาชนผมาขอรบบรการกบหนวยงาน และในรปแบบของสถตขอมลทางดานการทะเบยน สถตขอมลความหนาแนนในการเคลอนไหวอพยพยายถนของประชากร เปนตน ซงจะเปนประโยชนตอการกาหนดนโยบาย การวางแผนปฏบตงาน การกาหนดแผนดาเนนงานของหนวยงานของรฐตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงในดานความมนคงของประเทศ และการปองกนปราบปรามอาชญากรรม และการรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยสน รวมทงการวางแผนจดสรรระบบสาธารณปโภค และ ระบบบรการตาง ๆ ใหเหมาะสมและสอดคลองตอประชาชนซงอาศยอยในทองถนตาง ๆ ทวประเทศ
สรปและขอเสนอแนะจากผศกษา
รฐบาลอเลกทรอนกสเปนแนวคดทสอดคลองกบการบรหารจดการภาครฐยคใหม ซงเปนการพฒนาและปรบปรงการทางานของภาครฐใหตอบสนองตอความตองการของประชาชน โดยนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชเปนเครองมอในการใหบรการของภาครฐผานเครอขายอเลกทรอนกส เพอเพมประสทธภาพการเขาถงบรการของภาครฐ เสรมสรางความโปรงใสในการดาเนนงานของภาครฐ ซงรฐบาลอเลกทรอนกสสามารถใชเปนเครองมอทจะชวยในการพฒนาประเทศ ตลอดจนสนบสนนการบรหารกจการบานเมองทด อกทง ในปจจบนภารกจตาง ๆ ของหนวยงานของรฐ โดยเฉพาะอยางยงงานบรการลวนแตมเปาหมายอยทการสรางความพงพอใจใหเกดแกประชาชน โดยคานงถงประชาชนเปนตวตง รฐบาลอเลกทรอนกสจงนบเปนแนวทางหนงทจะชวยพฒนาหนวยงานของรฐใหมประสทธภาพในการใหบรการประชาชน เพอใหประชาชนไดรบ
13 บรการทสะดวก รวดเรว ถกตอง เสมอภาค และเปนธรรม รฐบาลอเลกทรอนกสจงถอไดวาเปนตนแบบในการใหบรการของภาครฐทมผลสมฤทธอยางชดเจน เปนรปธรรม ตลอดจนนาไปสการไดรบการยอมรบในมาตรฐานจากประชาชนอยางกวางขวาง
ดงนน จะเหนไดวารฐบาลอเลกทรอนกสสามารถตอบโจทยของการพฒนาระบบราชการได เพราะ เปนเครองมอทสามารถพฒนาและปรบปรงระบบงานใหมประสทธภาพ เกดความคมคา และเกดผลสมฤทธ ตอภารกจในการใหบรการประชาชน และสนบสนนใหหนวยงานของรฐไดมการพฒนาและปรบปรงตนเอง ลดขนตอนการปฏบตงาน รวมทงยกระดบมาตรฐานการบรหารจดการของหนวยงานของรฐใหสงขน อนจะเปนประโยชนตอการบรการประชาชน และสามารถตอบสนองตอความตองการของประชาชนไดอยางเปนรปธรรม โดยคานงถงประโยชนสขของประชาชนเปนสาคญ รฐบาลอเลกทรอนกสจงนบวาเปนกลไกสาคญประการหนงในการบรหารจดการภาครฐในยคปจจบน
แตอยางไรกตาม รฐบาลอเลกทรอนกสของหนวยงานของรฐยงคงมงเนนการใหบรการเพยงดานเดยว ดงนน ในอนาคตหนวยงานของรฐควรจะตองเนนการนารฐบาลอเลกทรอนกสมาใชในระบบการจดการภายในหนวยงานใหมความโปรงใส และเกดประสทธภาพมากยงขน ซงจะตองทาอยางตอเนอง และทสาคญหนวยงานของรฐจะตองนารฐบาลอเลกทรอนกสมาใชพฒนาการบรการเพมขน เพออานวยความสะดวกและรวดเรวใหแกประชาชนเพมมากขน เพราะการทหนวยงานของรฐมการพฒนารปแบบใหมของการใหบรการประชาชนโดยการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใช นบวาเปนกญแจสาคญทอยเบองหลงการพลกโฉมการใหบรการของภาครฐ ทอานวยความสะดวกแกประชาชนใหสามารถรบบรการตาง ๆ เพยงปลายนวสมผสในทก ๆ เวลา และสถานท โดยผานหนาจอคอมพวเตอร และระบบอนเทอรเนต ซงนบเปนการนาเทคโนโลยสารสนเทศ มาบรหารจดการภาครฐเพอการนาไปสความสาเรจของการพฒนาระบบราชการใหกลายเปนระบบราชการอเลกทรอนกสอยางแทจรง จดทาโดย นางสาวพธวรรณ กตคณ วทยากรชานาญการ กลมบรการวชาการ 1 สานกวชาการ โทร 02 2442060 โทรสาร 02 2442058 Email : [email protected]
บรรณานกรม กฤษณ รกชาตเจรญ. (2558). ตวแบบการประเมนรฐอเลกทรอนกส e – Government Model for
Assessment. สบคน 6 มนาคม 2558 จาก http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/july_sep_12/pdf/aw14.pdf
ทพวรรณ หลอสวรรณรตน. (2549). รฐบาลอเลกทรอนกส e–Government. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: รตนไตร. ประสบโชค ประมงกจ. (2549). คมอเทคนคและวธการบรหารจดการสมยใหมตามแนวทางการบรหาร
กจการบานเมองทด : รปแบบรฐบาลอเลกทรอนกส. (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: สหมตรพรนตง. ยน ภวรวรรณ. (2544). การดาเนนงานอเลกทรอนกสในหนวยงานรฐ : บทบาทและความสาคญ. ใน เอกสารวชาการประจาป พ.ศ. 2544 เรอง “การปฏรประบบราชการ : รฐบาลอเลกทรอนกส
(e–Government)” (น.39-67). กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการปฏรประบบราชการ สานกงาน ก.พ.. วฒพงศ พงศสวรรณ. (2544). รฐบาลอเลกทรอนกส. ใน เอกสารวชาการประจาป พ.ศ. 2544 เรอง “การปฏรประบบราชการ : รฐบาลอเลกทรอนกส (e–Government)” (น.15-38).
กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการปฏรประบบราชการ สานกงาน ก.พ.. ศนยประมวลผลการทะเบยน สานกบรหารการทะเบยน กรมการปกครอง. (2544). งานทะเบยนราษฎร
อเลกทรอนกส : e-Registration. ใน เอกสารวชาการประจาป พ.ศ. 2544 เรอง “การปฏรป ระบบราชการ : รฐบาลอเลกทรอนกส (e–Government)” (น.113-141). กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการปฏรประบบราชการ สานกงาน ก.พ.. สานกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. (28 พฤษภาคม 2556). แผนยทธศาสตรการพฒนาระบบ
ราชการไทย (พ.ศ. 2556–พ.ศ. 2561). สบคน 6 มนาคม 2558 จาก http://www.opdc.go.th/uploads/files/2556/text_yutasad.pdf
