1

การจดการมลฝอยทวไป

1. สถานการณปญหาขยะมลฝอย ปรมาณขยะทกรงเทพมหานครจดเกบและก าจดเพมขนอยางตอเนอง นบตงแตป 2528 เปนตนมา โดยปรมาณขยะทจดเกบไดในป 2528 จ านวน 1.2 ลานตนตอป เพมขนเปน 2.3 ลานตนในป 2536 เพมขนเปน 3 ลานตนตอป 2540 โดยสงสดถง 3.4 ลานตนตอป ในป 2544-2547 และสงมากทสดในป 2555 กรงเทพมหานครตองก าจดขยะมากถง 3.6 ลานตน ซงเปนผลพวงจากมหาอทกภยดวยสวนหนง ปรมาณขยะมอตราการเพมขนสงทสดอยในชวง 2530 – 2533 เฉลยรอยละ 9.3 ตอป และเรมมอตราการเพมทลดลงเฉลย รอยละ 6 – 6.5 ในชวงป 2534 –2543 หลงจากนนอตราการเพมทลดลงมากเฉลย รอยละ - 1.02 หลงจากนนในชวงป 2549 – 2553 อตราการเพมขนจากชวงทผานมากเลกนอยในอตรารอยละ 0.65 แตปรมาณขยะเรมปรบตวส งขนในป 2554 โดยปรมาณขยะเฉลย 8,943 ตน/วน และ 2555 และปรมาณขยะสงขนมากชวงหลงอทกภยเมอปลายป 2554 ท าใหปรมาณขยะป 2555 เพมขนเปน 9,748 และป 2556 เพมขนเปน 9,966 ตน/วน และในชวง 10 เดอนแรกของป 2557 ปรมาณขยะเฉลย 9,700 ตน/วน

2. ปญหาการจดการของขยะของกรงเทพมหานคร 2.1 ปรมาณขยะเพมขนอยางรวดเรว ตามจ านวนประชากรทเพมขน 2.2 พฤตกรรมและวฒนธรรมสงผลตอปญหาขยะลนเมอง เกดจากสงคมบรโภคนยม ผคนบรโภคอาหาร และทงของเหลอใชหรอบรรจภณฑตางๆ โดยไมไดคดแยกไวใชซ าหรอน าไปรไซเคล 2.3 ขาดระบบก าจดมลฝอยทสอดคลองกบการจดการขยะแยกประเภท จงไมสามารถเกบขยะไปใชประโยชนตามคณสมบตของขยะแตละประเภท ท าใหยงไมมระบบเกบขนมลฝอยแยกประเภท 2.4 ขาดมาตรการทางกฎหมายในระดบประเทศเกยวกบการรไซเคลโดยผประก อบการ การเรยกคนบรรจภณฑ การบงคบใชวสดการผลตทรไซเคลได การเรยกคนขยะอนตรายเพอใหผประกอบการน าไปก าจด และกฎหมายคาธรรมเนยมการก าจดมลฝอย คาธรรมเนยมการเกบขนมลฝอยทมอตราคอนขางต า 2.5 มาตรการของรฐ ในการรณรงคประชาสมพนธใหประชาชน/ผบรโภค คดแยกขยะไมพอเพยง ขาดความตอเนอง และไมสามารถเขาถงประชาชนอยางครอบคลมพนทกรงเทพมหานครได

2

3. ผลกระทบจากวกฤตปญหาการจดการขยะ 3.1 ปรมาณขยะเพมขนมผลกระทบโดยตรงตอคาใชจายในการจดการทมากขน โดยคาใชจายรวมระหวางคาเกบขนมลฝอยและคาก าจดมลฝอยเพมขนเปน 6,189 ลานบาทในป 2555 จาก 2,511 ลานบาทเมอป 2546 แตจดเกบคาธรรมเนยมไดเพยง 419 ลานบาท (ป 2555) ) 3.2 ผลกระทบตอสขภาพโดยเฉพาะชมชนทอยใกลเคยงบรเวณทเทกองขยะ 3.3 มลพษตอน าผวดน และน าใ ตดน เนองจากการปนเปอนของน าขยะ เกดผลกระทบตอพช และสตว ซงเปนหวงโซอาหารของมนษย 3.4 มลภาวะทางอากาศจากการลกไหมของขยะทเทกองไว และผลกระทบตอการเปลยนแปลงภมอากาศหรอภาวะโลกรอน จากกาซมเทนทเกดจากกระบวนการหมกของขยะยอยสลายได และกา ซคารบอนไดออกไซค จากกระบวนการเผาขยะพลาสตก 4. องคประกอบมลฝอย

จากการศกษาองคประกอบมลฝอยของกรงเทพมหานครป 2552 - 2556 พบวา เฉลยรอยละ 50.68 ของมลฝอยทงหมดเปนมลฝอยอนทรยทสามารถแปรรปทางชวภาพ เชน ท าปย ไบโอแกส หรอใชเปน อาหารสตว เฉลยรอยละ 11.01 เปนมลฝอยประเภทรไซเคลได และเฉลยรอยละ 38.31 เปนมลฝอยท ไมสามารถน าไปใชประโยชนหรอแปรรปไดและตองน าไปก าจดตอไป รายละเอยดปรากฏตามรปท 1.1 และตารางท 1.1

รปท 1.1 องคประกอบมลฝอยของกรงเทพมหานคร ประจ าปงบประมาณ 2556

3

ตารางท 1.1 องคประกอบมลฝอยของกรงเทพมหานครระหวางป 2552-2556

ประเภทการใชประโยชน 2552 2553 2554 2555 2556 เฉลย

ประเภทหมกท าปย 50.01 54.87 50.07 48.70 49.78 50.68 เศษอาหาร 44.34 48.41 44.67 42.72 43.34 44.70 ไมและใบไม 5.67 6.46 5.26 5.98 6.44 5.96 อน ๆ 0.00 0.00 0.14 0.00 0.00 0.02 ประเภทเขาสขบวนการผลตใหม 10.29 10.65 10.98 11.85 11.29 11.01 กระดาษ (Recycle) 1.19 1.42 1.80 2.76 1.88 1.81 พลาสตก (Recycle) 3.25 3.40 3.44 3.66 3.56 3.46 โฟม 1.44 1.55 1.43 1.58 1.57 1.51 แกว 2.70 2.56 2.77 2.70 3.08 2.76 โลหะ 1.71 1.72 1.54 1.15 1.20 1.46 ประเภทฝงกลบ 39.70 34.48 38.95 39.45 38.93 38.31 กระดาษ (Non-recycle) 10.70 6.25 10.25 12.43 9.67 9.86 พลาสตก (Non-recycle) 19.18 21.43 20.56 21.35 21.54 20.81 หนงและยาง 1.95 1.40 1.50 0.83 1.45 1.43 ผาและสงทอ 5.52 3.99 4.17 2.83 3.92 4.09 หนและเซรามค 0.81 0.65 0.59 0.53 0.73 0.66 กระดกและเปลอกหอย 1.54 0.76 1.88 1.48 1.63 1.46

หมายเหต ประเภทอน ๆ หมายถง มลฝอยทไมสามารถแยกประเภทไดเนองจากมสภาพเรมยอยสลาย สวนใหญเปนอนทรยสาร ทมา: กลมงานวจย กองจดการขยะ ของเสยอนตรายและสงปฏกล ส านกสงแวดลอม

5. กระบวนการจดการขยะมลฝอยทวไป ปรมาณขยะทเพมขน กรงเทพมหานครแกไขปญหาเบองตนดวยการเกบรวบรวมและก าจดอยางถกสขลกษณะเพอใหสะอาดทกทไมมขยะตกคาง และน าขยะทรวบรวมไดขนสงไปยงสถานขนถายมลฝอยในศนยก าจดมลฝอย 3 แหงไดแกศนยก าจดมลฝอยออนนช ศนยก าจดมลฝอยสายไหม และศนยก าจดมลฝอย หนองแขม โดยมลฝอยสวนหนงน าก าจดดวยเทคโนโลยหมกปยประมาณ 1200 ตน/วนหรอรอยละ 12 ของขยะทงหมด 9,900 ตน/วน ทศนยก าจดมลฝอยออนนช และสวนทเหลอจาก 3 ศนยฯ น าไปก าจดโดยการ ฝงกลบอยางถกสขลกษณะ ประมาณ 8,700 ตน/วน ในขณะเดยวกนกรงเทพมหานครเรงพฒนากระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการลดและคดแยกขยะและน าไปใช ประโยชนทแหลงก าเนด เชน Recycle Waste รวบรวมทบานเรอน ทพกอาศย ทท างาน สถานประกอบการตางๆ แลวขายหรอบรจาค Organic Waste เชนเศษอาหาร กงไมใบไม เศษผกเปลอกผลไม คดแยกรวบรวมทบานเรอน ทพกอาศย ทท างาน สถานประกอบการตางๆ และน าไปใชปร ะโยชน เชนปยอนทรยในบาน ชมชน สถานประกอบการ สถานศกษา (Home Compost) น าจลนทรยชวภาพ (EM) และคดแยกขยะเพอสงโรงงานแปรรปไปใชประโยชน จงแบงกระบวนการจดการขยะของกรงเทพมหานครเปน 3 สวน ประกอบดวย 1) การลดและคดแยกขยะทแหลงก าเนด 2) การเกบรวบรวมและขนสง และ 3) การก าจดมลฝอย

4

5.1 การลดและคดแยกทแหลงก าเนด นโยบายผวาราชการกรงเทพมหานคร ผวาราชการกรงเทพมหานคร ไดประกาศ 6 นโยบายหลก และ 10 มาตรการเรงดวนในการพฒนากรงเทพมหานครในชวงป 2556-2559 โดยการจดการขยะถกจดใหอยในนโยบายมหานครแหงความปลอดภย และมหานครสเขยว โดย “เพมระบบจดการขยะทเปนมตรกบสงแวดลอม ตงแตจดเกบ ขนถาย จนถงเปลยนขยะใหเปนพลงงานไฟฟาดวยเทคโนโลยทนสมยและสะอาด” และก าหนดมาตรการเรงดวน โดยเพมบรการเกบขนมลฝอยไมใหตกคางในชมชน มเปาหมาย เพอใหกรงเทพมหานครเปนมหานครในการจดการมลฝอยอยางยงยนและลดผลกระทบตอสงแวดลอมและภาวะโลกรอน แผนพฒนากรงเทพมหานคร ระยะ 20 ป ก าหนดใหจดการขยะอยในนโยบายมหานครแหงความปลอดภย “กรงเทพมหานคร มการบรหารจดการมลฝอยและของเสยอนตรายดวยแนวคดขยะเหลอศนย (Zero waste management) โดยน ากลบมาใชใหม (recycle) และท าใหขยะเหลอนอยทสด และก าจดทเหลอ (residue) ดวยเทคโนโลยทมประสทธผล” มเปาประสงค (Objective) กรงเทพมหานครมการลดและควบคมปรมาณมลฝอยทแหลงก าเนดและเพมประสทธภาพการจดการมลฝอยตงแตแหลงก าเนดจนถงการก าจดอยางถกตองตามหลกวชาการ กระบวนการจดการขยะเปนการจดการทรพยากร มงเนนการบรหารจดการดวยแนวคดขยะ เหลอศนย โดยน ากลบมาใชใหมและท าใหขยะเหลอนอยทสด และก าจดทเหลอดวยเทคโนโลยทมประสทธภาพ โดยใชหลก 3R คอ Reduce (ลดการใช) เชนลดการใชถงพลาสตกและโฟม โดยใชถงผาหรอภาชนะ หรอวสดอนๆแทน ลดการใชบรรจภณฑทรไซเคลไมได Reuse (การใชซ า) สงเสรมการบรโภคสนคาทคนบรรจภณฑเชนเครองน าดม น าอดลม ประเภทคนขวด การแปรรปของเหลอใชเปนสงประดษฐ การซอมแซมเฟอรนเจอรเกา และ Recycle (การแปรรปกลบมาใชประโยชน) โดยใหเขาถงทงในระดบบคคล ชมชนและระดบองคกร ฯลฯ ในการสงเสรมการลดและน าขยะกลบมาใชประโยชนใหเปนทรพยากรทมคณคา เพอลดปรมาณขยะทจะเขาสระบบการเกบขนและก าจดของกรงเทพมหานครใหนอยทสด โดยม โครงการ/กจกรรมส าคญ ดงน 5.1.1 ประชาสมพนธสรางการรบรประชาชนในภาพรวมของกรงเทพมหานคร โดยด าเนนการโครงการประชาสมพนธใน ภาพรวม เพอใหประชาชาชนรบรเกยวกบปญหาสงแวดลอมและวธการรวมกนปองกนและแกไขปญหาสงแวดลอมของกรงเทพมหานคร โดยใชสอประชาสมพนธเชนโทรทศน วทย สอสงพมพ เชนหนงสอพมพ วารสาร แผนพบ คมอการลดและคดแยกมลฝอย โปสเตอร ฯลฯ 5.1.2 การรณรงคประชาสมพนธเพอใหเขาถงกลมเปาหมายทหลากหลายในภาพรวม เชน 1) การรณรงคกจกรรมกรงเทพฯเมองสเขยว 2) การรณรงคการลดการใชถงพลาสตกในหางสรรพสนคา 3) ส านกงานเขตรณรงคในระดบพนทใหประชาชนคดแยกขยะและน ากลบมาใชประโยชน 4) เผยแพรผลงานการจดการขยะและสงแวดลอมชมชนทประสบความส าเรจในชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ หนวยงานราชการ/รฐวสาหกจตนแบบ ยานคลองตนแบบ 6 ยานคลอง และการจดการขยะครบวงจรในแขวงจตจกร ผานสอสารมวลชนรปแบบตางๆ เพอใหเขาถงประชาชนทกกลมเปาหมาย

5

5.1.3 โครงการสงเสรมการแปรรปเศษอาหารไปใชประโยชน ในภาพรวมของส านกงานเขต 50 เขต สวนใหญจดอบรมใหความรผแทนชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ หนวยงานตางๆ ในพนทใหมความรการน าขยะเศษอาหาร กงไมใบไม ไปใชประโยชน เชน หมกปยอนทรย หมกน าจลนทรยชวภาพ ไบโอแกส และอาหารสตว และสงเสรมใหประชาชนน าไปปรบใชใหเหมาะสมกบสภาพอาคารบานเรอนและเกบรวบรวมขอมลรายงานผลการด าเนนการจาก 50 เขต สามารถสงเสรมใหประชาชนน าขยะเศษอาหารไปใชประโยชนไดเฉลยวนละ 400 ตน โดยด าเนนการมาอยางตอเนองทกป 5.1.4 พฒนาตนแบบชมชนจดการขยะทด (Best Practice) ตามโครงการจดการมลฝอยโดยชมชน (Community Based Solid Waste Management : CBM ) โดยสงเสรมการจดการมลฝอยโดยชมชน ในชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ หนวยงานราชการ /รฐวสาหกจ ฯลฯ เปนตนแบบ และถอดบทเรยนเผยแพรใหสาธารณะชนทราบและน าไปปรบใช โดยมเปาหม ายจดการสงแวดลอมทด ชมชนนาอย โดยการรวมมอกนลดปรมาณขยะ และปรบปรงสภาพแวดลอมชมชนของตนเองใหสะอาดสวยงาม นาอย โดยด าเนนการมาตามล าดบ ดงน ผลการด าเนนการ มผเขารวมด าเนนการระหวางป 2552-2556 ประกอบดวย ชมชน 377 ชมชน สถานศกษา 115 แหง สถานประกอบการ 12 แหง และตลาด 2 แหง รวมทงสน 506 ชมชน ซงชมชนบางสวนประสบความส าเรจในการจดการขยะและสงแวดลอมโดยชมชน ซงผานการประเมนโดยกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอมตามโครงการชมชนปลอดขยะ จากการประกวดชมชนทวประเทศ ผลการประกวดดงน

1) ชมชนทสามารถเขารอบชงชนะเลศ 5 ชมชนสดทายจาก 80 ชมชน จ านวน 2 ชมชนคอชมชนเกตไพเราะ เขตพระโขนง ในป 2554 และชมชนสงวนค า เขตหนองแขม ในป 2556

2) ชมชนทผานการประกวดรอบแรก 80 ชมชน ไดเงนรางวล 10,000 บาท พรอมโลทกป นบตงแตป 2554 เปนตนมา เฉลยปละ 6-8 ชมชน

3) ในป 2557 มชมชนทสงเขาประกวดมากทสด ทงสน 144 แหง แบงเปนชมชน 92 ชมชน โรงเรยน 52 โรงเรยน โดยชมชนผานการประกวดรอบแรกจ านวน 14 ชมชน จาก 8 ส านกงานเขต สวนโรงเรยนผานการประกวดรอบแรกจ านวน 11 โรงเรยน

ซงจากการด าเนนการพบวาขยะในชมชนทประสบความส าเรจสวนหนงท าใหปรมาณขยะลดลงเมอเทยบกบปรมาณขยะกอนด าเนนการ แตจะมากนอยขนอยกบกจกรรมทชมชนด าเนนการ ดงตารางและกราฟตอไปน

5.1.5 การจดการขยะเพอการจดการทรพยากรในระดบพนทแขวง ตามโครงการจดการมลฝอยและวสดรไซเคลแบบครบวงจรในเขตจตจกร (โครงการ Recycle 360 ) รวมกบมลนธโคคา-โคลา ประเทศไทย และสถาบนการจดการบรรจภณฑและรไซเคลเพอสงแวดลอม มวตถประสงคเพอสงเสรมการจดการขยะและวสดรไซเคลแบบครบวงจร ใหกบทกภาคสวนดวยการจดท าระบบการจดการขยะตงแตตนทาง เพอมงหวงใหเกดความยงยนในการจดการขยะและสงแวดลอม ผลส าเรจ 3 ดาน คอ

6

1) ดานสงแวดลอม - ลดปรมาณมลฝอยรวม รอยละ 41 ประกอบดวยขยะอนทรยเฉลย รอยละ 29.6

ขยะรไซเคลเฉลย รอยละ 11.6 - ลดกาซคารบอนไดออกไซด 17,898 ตน มาจากปรมาณมลฝอยอนทรยและวสดรไซเคลทลดลง 2) ดานเศรษฐกจ ลดคาใชจายในการจดการมลฝอยของกรงเทพมหานคร 11.4 ลานบาท

(ค านวณจากคาเกบขนและก าจด 1,500 บาท/ตน) สรางรายไดใหประชากรกวา 6.6 ลานบาทจากการจ าหนายวสดรไซเคล

3) ดานสงคม ประชากรในกลมเปาหมายทรวมโครงการมความพงพอใจในการจดการมลฝอยรอยละ 80 มความรความเขาใจการคดแยกขยะตงแตตนทาง รอยละ 92 มจตส านกและเขามามสวนรวมในการจดการมลฝอยเพมขน

5.1.6 การจดการขยะและน าเสยชมชนดวยชมชนในระดบยาน โดยก าหนดเปาหมายเปนยานคลอง 6 ยานคลอง เนองจากเกยวของกบการแกไขปญหาน าเสย โดยศกษาและพฒนาตนแบบการจดการขยะและ น าเสยของชมชนรมคลองใหมการรวมกนจดการขยะและน าเสยเพอสภาพแวดลอมทดของชมชนและลดปญหาน าเสยในคคลอง เพอเปนตนแบบการจดการขยะและน าเสยในยานคลอง 5.1.7 พฒนาส านกงานเขต 50 เขตเปนตวอยางทดในการคดแยกขยะไปใชประโยชน ด าเนนการคดแยกขยะและน าไปใชประโยชน ตามหลกการจดการทรพยากร และพฒนาเปนศนยเร ยนรการจดการขยะและสงแวดลอมเพอการเรยนรของประชาชนในพนทเขต โดย ตงถงรองรบมลฝอยแยกประเภท น าขยะทแยกไดไปใชประโยชนใหมากทสด เชน รไซเคลแยกขาย เศษอาหาร กงไม ใบไม ท าปยหมก น าชวภาพ น าปยทไดไปปลกผกปลอดสารพษ กงไมทไดจากการตดแตงกงไมคดแยกไปบดยอยท าปยไวใชหรอสงโรงงานหมกปย ออนนช และหนองแขม ขยะอนตรายรวบรวมสงก าจดทสถานขนถายมลฝอย และขยะเหล อใชจะน าไปเปนสงประดษฐ เพอใหประชาชน นกเรยนเขามาเรยนร 5.1.8 พฒนาโครงการอาสาสมครพทกษสงแวดลอม โดยจดอบรมผน าชมชน ขาราชการกรงเทพมหานคร ขาราชการครกรงเทพมหานคร และประชาชนทวไปเปนอาสาสมครพทกษสงแวดลอมเพอใหเปนผน าในการน าความรการจดการขยะและสงแวดลอมไปปรบใชในชวตประจ าวนและเผยแพรไปสคนใกลชด โดยป 2556 อบรมได 750 คน ป 2557 อบรมคร 160 คน ขาราชการกรงเทพมหานคร 160 คน รวม 1,070 คน 5.1.9 ขยายผลการจดการขยะและสงแวดลอมทในระดบชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ หนวยงานราชการ/รฐวสาหกจ ระดบยานคลอง และระดบแขวง ใหประชาชนทวไปในวงกวางไดรบรน าไปเปนตวอยางในการจดการขยะและสงแวดลอม โดยถอดบทเรยนชมชนตนแบบการจดการขยะและสงแวดลอม พรอมจดท าคมอการจดการขยะและสงแวดลอมชมชนพรอมวดทศนแสดงกระบวนการท างานทผน าชมชน คร และประชาชนทวไปน าไปเปนแนวทางการปฏบตในพนทของตนเองได ซงไดแจกจายไปยง 50 เขตเพอแจกจายผแทนชมชน ทง 2,000 ชมชน ผแทนสถานศกษา สถานประกอบการ หนวยงานราชการ/รฐวสาหกจ และประชาชนทวไปน าไปปรบใช 5.1.10 การสงเสรมการลดและแยกมลฝอยในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร เมอปงบประมาณ พ.ศ. 2549 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงานไดด าเนนโครงการพฒนาและสาธตถงหมกกาซชวภาพจากขยะอนทรยส าเรจรปขนาดเลก 2.5 ลบ.ม โดยตดตงในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร จ านวน 40 แหง สามารถรบขยะอนทรยทปอนเขาสถงหมกประมาณ 40 กโลกรม/วน ซงสามารถผลตกาซชวภาพไดประมาณ 2.5 ลกบาศกเมตรตอวน และสามารถน ากากตะกอนจากถงหมกกาซชวภาพไปใชเปนสารบ ารงดนในรปของปยเหลวและปยแหง ป 2552 เพมขนอก 40 แหง รวม 80 แหง พรอมพฒนาเปนโรงเรยนตนแบบการจดการขยะครบวงจร โดยสนบสนนตรบฝากขายวสดรไซเคล โรงเรยนละ 1 ต พรอมจดอบรมผแทนครใหเขาใจกระบวนการจดการขยะโดยน ามาใชประโยชนมากทสด

7

และเพอใหการด าเนนการมความตอเนองและเปนรปธรรม จงไดด าเนนโครงการจดการขยะและสงแวดลอม โดยจางทปรกษาด าเนนการศกษาและพฒนารปแบบการจดการขยะและสงแวดลอมในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานครทเหมาะสม โดยจดตงศนยเรยนรดานการจดการขยะ จ านวน 30 แหง ซงภายในศนยเรยนรดานการจดการขยะมการจดระบบการคดแยกขยะ และน าขยะอนทรยกลบมาใชประโยชนในรปแบบของการผลตกาซชวภาพ แบงเปน 2 แบบ ประกอบดวย 1) ตดตงระบบผลตกาซชวภาพใหมในโรงเรยน จ านวน 20 แหง 2) ซอมหรอปรบปรงระบบผลตกาซชวภาพของโรงเรยนทเคยมถงหมกกาซชวภาพเดมใหสามารถใชงานไดงายและสะดวก จ านวน 10 แหง ซงศนยเรยนรดานการจดการขยะทง 30 แหงดงกลาวจะถกคดเลอกและพฒนาใหเปนศนยเรยนรดานการจดการสงแวดลอม จ านวน 12 แหง นอกจากนในการด าเนนโครงการยงไดมการจดอบรมเชงปฏบตการใหความรดานการจดการขยะและสงแวดลอมแกบคลากรของโรงเรยนพรอมทงจดสมมนาดงานดานสงแวดลอม และจดกจกรรมกระตนสรางการรบรเรองการจดการขยะและสงแวดลอมใหแกนกเรยน รวมถงผลตสอพฒนาองคความรตางๆ เชน คมอ โปรแกรมส าเรจรปในการบนทกขอมลผลการด าเนนการ ฯลฯ ทงนเพอพฒนาศกยภาพและองคความรดานการจดการขยะและสงแวดลอมแกนกเรยน บคลากรของโรงเรยน และผทเกยวของ พรอมทงสรางจตส านกดานการมสวนรวมในการจดการขยะและสงแวดลอม รวมถงมการเผยแพรผลการด าเนนการไปสสงคมวงกวาง เชน การจดงานแถลงขาวเปดตวโครงการ การประชาสมพนธโครงการผานเวปไซด วทยและหนงสอพมพ การจดศกษาดงานโรงเรยนทประสบความส าเรจของโครงการใหแกโรงเรยนอนๆ และการสมมนาเผยแพรผลความส าเรจของโครงการ เปนตน ซงสามารถขยายผลการด าเนนงานใหเกดประโยชนตอโรงเรยน ชมชน และหนวยงานอนๆ ของกรงเทพมหานครตอไป 5.1.11 ขยายผลการด าเนนการใหมประสทธภาพมากขนในป 2558 1) ก าหนดพนทเขตทน าสงขยะทศนยก าจดมลฝอยออนนช ใหก าหนดวนเวลาเกบขยะอนทรยเพอน าไปก าจดทโรงงานหมกปยขนาด 1,000 ตน/วน เพอใหมสดสวนของขยะอนทรยทเขาโรงงานก าจดสงขน 2) ก าหนดในตวชวดบรณาการใหทกส านกงานเขต ปรบปรงเสนทางรถเกบขนมลฝอยใหมประสทธภาพทงในแงของน าหนกบรรทก การใชน ามนเชอเพลง การเกบขยะแยกประเภทประกอบดวย ขยะทวไป ขยะอนทรย ขยะรไซเคล ขยะชนใหญ ขยะอนตราย กงไม ซงสามารถคดแยกขยะไปใชประโยชนทแหลงก าเนดและทศนยก าจดมลฝอย และน าไปก าจดดวยวธเฉพาะไดมากขน โดยใหด าเนนการนดวนเวลาทงและเขาจดเกบตามทนดในทกเสนทาง เพอแยกขยะทใชได เชน รไซเคล เศษอาหาร กงไมใบไม ขยะชนใหญ ออกจากขยะทวไป โดยน าไปใชประโยชน ลดปรมาณขยะทฝงกลบ รวมถงการคดแยกขยะอนตรายจากบานเรอนออกจากขยะทวไปใหมากทสดในทกเสนทางรถเกบขนมลฝอย ซงจะเรมด าเนนการในป 2558ทงนเพอจดพฒนาระบบการจดเกบรวบรวมขยะใหมมาตรฐานพรอมรบอาเซยน 3) ขยายผลการจดการขยะและน าเสยชมชน เพมขนอก 6 ยานคลอง โดยเพมศนยเรยนรการจดการขยะและน าขยะไปใชประโยชน ไมนอยกวา 6 แหง 4) พฒนาตนแบบการจดการขยะในกลมเปาหมายอนๆ เชนโครงการหมบานจดสรร หนวยงานราชการ ศนยบรการสาธารณสข สถานบรการน ามน วดและศาสนสถาน พรอมถอดบทเรยนเปนวดทศนเพอเผยแพรสสาธารณะ 5) จดประกวดชมชนปลอดขยะเปนมตรกบสงแวดลอม (Zero waste) ประกวดส านกงานปลอดขยะเปนมตรกบสงแวดลอม (Zero waste) 6) จดประกวดสงประดษฐจากวสดเหลอใช ในระดบกรงเทพมหานครเพอสงประกวดระดบประเทศ ถายทอดผลการถอดบทเรยนการจดการขยะและสงแวดลอมในกลมตางๆไปสสาธารณะทงระดบ

8

ชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ หนวยงานราชการ/รฐวสาหกจ ระดบยานคลอง และระดบแขวง ใหประชาชนทวไปในวงกวางไดรบรน าไปเปนตวอยางในการจดการขยะและสงแวดลอม 7) พฒนาและออกแบบการรณรงคใหนาสนใจมากขน เชนการออกแบบสอโฆษณาประชาสมพนธ การจดกจกรรมรณรงคการจดการขยะรปแบบตางๆและเผยแพรผานสอประชาสมพนธ 8) จดท าสอประเภทสารคด บทความ สปอรตโฆษณารณรงคการลดและคดแยกขยะตอเนอง 9) จดท าปายสตกเกอรตดถงขยะ แยกประเภท 4 ประเภท ส าหรบส านกงานเขตรณรงค คดแยกขยะ โดยแจกจายสตกเกอรตดถงขยะ แยกประเภท 4 ประเภท ใหชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ และทกองคกรใหมสวนรวมในการทงขยะแยกประเภท รวมถงการตดปายถงขยะแยกประเภทในทสาธารณะ 10) รณรงคสรางการมสวนรวมของประชาชนรวมลดขยะตามหลกการ 3R เพอใหบรรลเปาหมาย ลดปรมาณขยะรอยละ 20 ในป 2575 เชน การตดสตอกเกอรขางรถเกบขนมลฝอยฯลฯ

11) จดท าหนงสอเผยแพรความรดานสงแวดลอมใหแกนกเรยน(รวมทงคมอครผสอน) โดยใช หนงสอประกอบการเรยนการสอนดานสงแวดลอมของจงหวดฟกโอกะ ประเทศญปน ขณะนอยระหวางการ พจารณาปรบเนอหาของหนงสอใหเหมาะสมกบบรบทของกรงเทพมหานคร

12) จดท าเอกสารใหความรเพอใหขาราชการบรรจใหมใชในการเรยนรดวยตนเอง ใน หลกสตรปฐมนเทศขาราชการใหมของกรงเทพมหานคร พรอมทงแบบทดสอบวดผลกอนและหลงการเรยนร (Pre-Post Test) 5.2 การเกบขนมลฝอย 5.2.1 วธการเกบขนมลฝอย กรงเทพมหานครใหบรการเกบขนมลฝอยดวย 2 วธการหลก ดงน

1) การเกบขนมลฝอยโดยตรง เปนการจดสงรถหรอเจาหนาทออกไปเกบตามบานเรอน และสถานท ตางๆ ทรถหรอเรอเกบเขาถงได หรอใหเจาของบานน ามลฝอยมาทง ณ จดทส านกงานเขตก าหนด

2) การเกบขนมลฝอยทางออม เปนการน ารถไปเกบมลฝอยจากภาชนะรองรบมลฝอย ทกรงเทพมหานครไดน าไปตงไวตามรมถนนจดรวมมลฝอยและบรเวณทปรมาณมลฝอยมาก โดยกรงเทพมหานครจะน ารถมาเกบทกวน

5.2.2 เวลาในการทงมลฝอย 1) ถนนสายหลก สายรอง ตลาด

- ก าหนดเวลาใหประชาชนทงมลฝอยตงแตเวลา 20.00 – 03.00 น. - ก าหนดการบรการเกบขนมลฝอยใหแลวเสรจภายในเวลา 06.00 น.

2) ชมชน ถนน ตรอก ซอย เกบขนมลฝอยใหสะอาดทกวน ส าหรบชมชนทรถเกบขนมลฝอยเขาไมถง ใหส านกงานเขตจดหาอาสาสมครชกลากมลฝอยรวบรวมไว ณ จดทก าหนดรวมกน รถเกบขนมลฝอยจะเขาจดเกบใหเรยบรอยทกวน โดยปจจบนมอาสาสมครชกลากมลฝอย จ านวน 311 คน ใน 279 ชมชน

5.2.3 ประเภทมลฝอยและความถในการจดเกบ มลฝอยทวไป - เกบทกวน หรอวนเวนวนตามประเภทของสถานท มลฝอยเศษอาหาร - จดเกบทกวน มลฝอยน ากลบมาใชใหม - จดเกบเฉพาะวนอาทตย มลฝอยอนตราย - จดเกบทกวนท 1 และ 15 ของเดอน

9

5.2.4 ประเภทและจ านวนรถเกบขนมลฝอยของส านกงานเขตและส านกสงแวดลอม

ส านกสงแวดลอมไดด าเนนการเชารถเกบขนมลฝอย เพอจดสรรใหส านกงานเขตใชในการเกบขนมลฝอยในพนท ใหครอบคลมและมประสทธภาพ ปจจบน ส านกสงแวดลอมรถเกบขนมลฝอยทงหมด 1,856 คน แยกเปน รถเชาจ านวน 1,438 คน หรอรอยละ 77.5 ของจ านวนรถเกบขนทงหมด และรถของกรงเทพมหานคร จ าน วน 418 คน หรอรอยละ 22.5 ของจ านวนรถเกบขนทงหมด รายละเอยดดงตารางท 1.2

ตารางท 1.2 จ านวนรถเกบขนมลฝอยประเภทตางๆ

ประเภทรถ จ านวนรถ กทม. (คน)

จ านวนรถเชา (คน)

รวม คน)

คดเปนรอยละของรถทงหมด (%)

รถอด 2 ตน 5 343 348 18.75 รถอด 5 ตน 157 746 903 48.65 รถยกภาชนะ 8 ลบ.ม. 12 147 159 8.57 รถกระบะเททาย 6 ตน 129 170 299 16.11 รถเปดขาง 1.5 ตน 115 32 147 7.92

รวม 418 1,438 1,856 100 ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2557

5.2.5 การเกบขนมลฝอยทางน า

ส านกสงแวดลอมไดด าเนนการจดเกบมลฝอยทางน าจากบานเรอน สถานทราชการ วด รานอาหาร ทตงอยบรเวณรมแมน าเจาพระยา รวมไปถงเรอทองเทยว เรอสนคา และเรอนแพอาศยในแมน าเจาพระยา ทางฝงตะวนออก เรมตงแตสะพานพระราม 7 จนถงเขตบางนา ทางฝงตะวนตก เรมตงแตสะพานพระราม 6 จนถงเขตราษฎรบรณะ โดยมจ านวนเรอทใชในการเกบขนมลฝอยทางน าทงหมด 66 ล า รายละเอยดดงตารางท 1.3 และมปรมาณมลฝอยทจดเกบไดเฉลยประมาณ 18 ตน/วน

ตารางท 1.3 จ านวนเรอเกบขนมลฝอยทางน า

ประเภทเรอ จ านวน (ล า) รอยละ เรอเกบขนมลฝอย ขนาด 2 x 6 ม. เรอเกบขนมลฝอย ขนาด 2 x 8 ม. เรอตรวจการ เรอเกบขนขยะและวชพช (ขนาดไมนอยกวา 4 x 14 ม.) เรอขนถายและล าเลยงวชพช (ขนาดไมนอยกวา 6 x 14 ม.)

3 52 2 6

3

4.55 78.78 3.03 9.09

4.55

รวม 66 100 ขอมล ณ วนท 30 กนยายน 2557

10

5.2.6 การจดเกบคาธรรมเนยมเกบขนมลฝอย

กรงเทพมหานครด าเนนการจดเกบคาธรรมเนยมเกบขนมลฝอย ตามอตราทก าหนดในขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอยตามกฎหมายวาดวย การสาธารณสข พ.ศ. 2546 และขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง คาธรรมเนยมการเกบและขนสงปฏกลหรอมลฝอยตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสข (ฉบบท 2) พ.ศ. 2548 จากผลการด าเนนการจดเกบคาธรรมเนยมเกบขน มลฝอยในชวงระยะเวลา 5 ปทผานมา พบวา คาธรรมเนยมเกบขนมลฝอยทจดเกบไดมแนวโนมเพมสงขน แตในปงบประมาณ พ.ศ. 2555 มการจดเกบคาธรรมเนยมเกบขนมลฝอยไดลดลงจากปงบประมาณ พ.ศ. 2554 เนองจากชวงตนปงบประมาณพ.ศ. 2555 (ตลาคม – ธนวาคม 2554) หลายพนทในกรงเทพมหานครประสบปญหาอทกภย สงผลใหจดเกบคาธรรมเนยมเกบขนมลฝอยไดนอยกวาปงบประมาณ พ.ศ. 2554 รายละเอยดดงตารางท 1.4

ตารางท 1.4 ตารางแสดงผลการจดเกบคาธรรมเนยมเกบขนมลฝอย

ป หลงคาเรอนทตองจดเกบ (หลง)

หลงคาเรอนทจดเกบได (หลง)

คดเปน % ของหลงคาเรอน

เงนคาธรรมเนยมทจดเกบได (บาท)

เปรยบเทยบคาธรรมเนยมกบป

ทผานมา (%) 2552 1,858,764 1,613,044 86.78 419,074,668 0.77 2553 1,929,011 1,682,670 87.23 424,322,941 1.25

2554 2,013,853 1,806,070 89.68 438,108,291 3.25

2555 2,074,182 1,823,189 87.90 419,340,825 -4.28

2556 2,126,818 1,905,328 89.59 455,096,558 8.53

ลานบาท

ป

11

5.2.7 ความพงพอใจของประชาชนทมตอการบรการเกบขนมลฝอยของกรงเทพมหานคร กรงเทพมหานครใหบรการเกบขนมลฝอยในกรงเทพมหานครอยางสม าเสมอ ใหทกทสะอาด และไมมมลฝอยตกคาง โดยส านกงานเขตทง 50 ส านกงานเขตเปนหนวยบรการจดเกบมลฝอยในพนทเขต และส านกสงแวดลอมเปนหนวยงานสนบสนนการด าเนนงานของส านกงานเขต และก าหนดแนวทางการใหบรการ รวมถงการจดเกบมลฝอยในบรเวณสถานทส าคญบางแหง ดงนน เพอเปนการส ารวจความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการเกบขนมลฝอยของกรงเทพมหานคร เพอน าขอมลมาประกอบการด าเนนการและปรบปรงการใหบรการเกบขนมลฝอยของกรงเทพมหานคร จงไดด าเนนการส ารวจความพงพอใจต อการใหบรการเกบขนมลฝอยของกรงเทพมหานครเปนประจ าทกป ตงแตป พ .ศ.2554 โดยการใชแบบสอบถามในการรวบรวมขอมลจากประชาชนในพนท 50 เขต ในดานความถในการใหบรการจดเกบมลฝอย ความตรงตอเวลาในการใหบรการจดเกบมลฝอย การใหบรการดไมมมลฝอยตกคาง ความ สะอาดหลงการจดเกบมลฝอย ความสภาพเรยบรอยของพนกงานทใหบรการจดเกบมลฝอย และภาพรวมการใหบรการเกบขน จากผลการส ารวจ พบวา ประชาชนมความพอใจในการใหบรการเกบขนมลฝอยของกรงเทพมหานครในภาพรวม มากกวารอยละ 90 ทกป โดยในป พ .ศ.2557 พบวาประชาชนมความพ งพอใจในการใหบรการเกบขนมลฝอยในภาพรวม รอยละ 91 มากกวาทก าหนดในแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานครประจ าป พ.ศ.2557 ซงก าหนดตวชวดรอยละความพงพอใจของประชาชนตอการจดการมลฝอยของกรงเทพมหานครไวท รอยละ 80 5.3 การก าจดขยะมลฝอยทวไป

ผบรหารกรงเทพมหานคร มนโยบายใหน าเทคโนโลยก าจดขยะทสามารถแปรรปขยะไปใชประโยชนได โดยจดท าแผนแมบทการก าจดมลฝอยทน าเทคโนโลยการก าจดมลฝอยทเปนมตรกบสงแวดลอมและน าขยะไปใชประโยชน โดยปรมาณมลฝอยทงหมด เฉลย 9,900 ตน/วน (ขอมลปงบประมาณ 2557) น าไปก าจดดวยเทคโนโลยตางๆไดแก 5.3.1 เทคโนโลยการหมกท าปย Compost จ านวน 1,200 ตนตอวน หรอรอยละ 13 ของปรมาณมลฝอยทงหมด ทศนยก าจดมลฝอยออนนช 5.3.2 เทคโนโลยฝงกลบ ประมาณ 8,700 ตน/วน หรอรอยละ 87 ประกอบดวย 1) ศนยก าจดมลฝอยออนนช ประมาณ 3,100 ตนตอวน หรอรอยละ 31 ทอ าเภอพนมสารคาม จงหวดฉะเชงเทรา 2) ศนยก าจดมลฝอยหนองแขม ปรมาณมลฝอย เฉลย 3,600 ตน/วน หรอรอยละ 36 ทอ าเภอ ก าแพงแสน จงหวดนครปฐม 3) ศนยก าจดมลฝอยสายไหม ปรมาณมลฝอย เฉลย 2,000 ตน/วน หรอรอยละ 20 ท อ าเภอ ก าแพงแสน จงหวดนครปฐม 5.3.3 ก าจดโดยแปรรปกลบมาใชประโยชน

1) โรงงานหมกปยจากกงไมและสงปฏกลทศนยก าจดมลฝอยออนนช ขนาด 100 ตน/วน 2) โรงงานหมกปยจากกงไมและสงปฏกลทศนยก าจดมลฝอยหนองแขม ขนาด 100 ตน/วน

3) โรงงานแปรรปวสดกอสราง ขนาด 500 ตนตอวนทศนยก าจดมลฝอยออนนช 4) โรงงานแปรรปไขมน ขนาด 300 ลบ.ม./วน ทศนยก าจดมลฝอยออนนช 5) โรงงานแปรรปไขมน ขนาด 300 ลบ.ม./วน ทศนยก าจดมลฝอยหนองแขม

6) โรงงานบ าบดสงปฏกลทศนยก าจดมลฝอยหนองแขม ขนาด 300 ลบ.ม./วน 7) โรงงานบ าบดสงปฏกลทศนยก าจดมลฝอยหนองแขม ขนาด 300 ลบ.ม./วน

12

5.3.4. แผนการก าจดขยะมลฝอยของกรงเทพมหานครในอนาคต 1) กอสรางโรงงานหมกปยทศนยก าจดมลฝอยออนนช ขนาด 600 ตน/วน และโรงงานก าจดขยะแบบ MBT ขนาด 600 ตน/วน รวมโรงงานหมกปยเดม ขนาด 1,200 ตน/วน จะสามารถเพมปรมาณขยะทก าจดโดยเทคโนโลยหมกท าปยเปน 2,400 ตน/วน จาก 1,200 ตน/วน ในปจจบน ซงสามารถน าขยะกลบมาใชประโยชนในรปของปยหมก เชอเพลง RDF และรไซเคล 2) กอสรางโรงงานเตาเผาพลงงานความรอนผลตกระแสไฟฟาขนาด 300 ตน/วน ทศนยก าจดมลฝอยหนองแขม โดยน าขยะทเผาไดเปนเชอเพลง เชนพลาสตก เศษผา เศษหนง ยาง และน าพลงงานความรอนมาเขาสกระบวนการผลตกระแสไฟฟา และอยระหวางการศกษาความเหมาะสมการกอสรางโรงงานเตาเผาพลงงานความรอนผลตกระแสไฟฟาขนาด 2,000 ตน/วน ทศนยก าจดมลฝอยหนองแขม 3) กอสรางโรงงานแปรรปวสดกอสราง ขนาด 500 ตน/วน ทศนยก าจดมลฝอยหนองแขม 4) เปาหมายน าเทคโนโลยการแปรรปขยะมาใชประโยชนทดแทนเทคโนโลยฝงกลบภายในป 20 ปขางหนา ใหต ากวารอยละ 50 เพอแกปญหาการขาดแคลนพนทฝงกลบมลฝอย และการเพมประสทธภาพการใชประโยชนจากขยะดวยเทคโนโลยทปลอดภยตอสงแวดลอมใหมากขน 5.3.5. แนวทางการด าเนนการในอนาคต 1) พฒนาระบบการจดการมลฝอยในชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ หางสรรพสนคา โรงแรม ส านกงานเขต หนวยงานสงกดกรงเทพมหานคร หนวยงานราชการอนๆ เชนทหาร กระทรวง ศาสนสถานฯ ทก าลงด าเนนการในปจจบน ใหเปนตนแบบดานการจดการมลฝอยและสงแวดลอมและมความยงยน แลวน าผลงานของแตละแหงเสนอตอสาธารณะชนเปนแนวทางในการจดการมลฝอยและสงแวดลอม ผานสอตางๆ เชนเอกสานคมอ แผนพบ หนงสอพมพ วทย โทรทศน ฯลฯ อยางตอเนอง 2) พฒนาระบบการจดเกบและก าจดมลฝอยแยกประเภท เพอรองรบการทงมลฝอยแยกประเภทในอนาคต โดยกรงเทพมหานครไดจางมหาวทยาลยเกษตรศาสตรศกษาความเหมาะสมระบบก าจด มลฝอยของกรงเทพมหานคร ซงศกษาตงแตการสงเสรมการคดแยกมลฝอยทแหลงก าเนด การเกบขนมลฝอย และการก าจด มลฝอยทเปนระบบสอดคลองกน โดยมงเนนการน ามลฝอยมาใชประโยชนใหมากทสด ซงหากศนยก าจดมลฝอยทง 3 แหง มโรงงานหมกปยหรอโรงงานหมกแกสชวภาพ จะท าใหสามารถจดรถเกบขน มลฝอยเฉพาะเศษอาหาร กงไมใบไมไดครอบคลมพนทกรงเทพมหานคร 3) สอสารสรางการรบรในกระบวนการจดการมลฝอยทไดจากการศกษาและการปฏบตการตามโครงการตางๆ โดยเผยแพรผานสอตางๆ เชนแผนพบ สงพมพ หนงสอ คมอ หนงสอพมพ วทย สอทเปน visual model ของส านกงานเขต สถานศกษา หนวยงานราชการสงกดกรงเทพมหานคร และสงกดหนวยงานอนๆ การสอสารผานวทย โทรทศน อยางตอเนอง ซงจะตองสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการลดและคดแยกมลฝอยเพอน ากลบไปใชประโยชนทงทแหลงก าเนด และคดแยกมลฝอยเพอสงโรงงานก าจด แยกประเภท โดยจดระบบการเกบขนมลฝอยตามประเภทของขยะทคดแยกและน าไปสงบ าบดและน ากลบไปใชประโยชนในรปของปยหมก กาชชวภาพ พลงงานความรอน ซงขนอยกบเทคโนโลยการบ าบดโดยแปรรปกลบไปใชประโยชน โดยสงเสรมใหทกภาคสวนมความรความเขาใจเกยวกบการใชประโยชนอยางทวถง ทกกลมเปาหมาย 4) การบงคบใชกฎหมายทเกยวของ และพฒนากฎหมายใหบงคบใชเกยวกบทงมลฝอย แยกประเภท นดเวลาทง นดเวลาเกบ และกฎหมายเกยวกบบรรจภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอม 5) การใชมาตรการทางเศรษฐศาสตร เชนคาธรรมเนยมเกบขนมลฝอย คาธรรมเนยมการก าจดมลฝอย คาปรบ มาตรการทางสงคมในการเฝาระวงดแล

13

6) การใชมาตรการทางสงคม เชนการพ ฒนาชมชนทรวมโครงการเปนเครอขายอาสาสมครชมชนรกษสงแวดลอม การเพมจ านวนอาสาสมครพทกษสงแวดลอมกรงเทพมหานคร และพฒนากจกรรมทอาสาสมครด าเนนการรวมกนดวยจตอาสาอยางตอเนอง รวมถงการสรางเครอขายสงคมทมวถชวตเปนมตรกบสงแวดลอมโ ดยจดตงศนยประสานงานเครอขายสงคมทมวถชวตเปนมตรกบสงแวดลอม เพอชวยกนพฒนากรงเทพมหานครใหเปนสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม (Bangkok Green Society)

การจดการมลฝอยอนตรายจากชมชนของกรงเทพมหานคร

1. สถานการณทวไป

กรงเทพมหานครใหบรการเกบขนมลฝอยอนตรายจากชมชนในเขตกรงเทพมหานคร แยกตางหากจาก มลฝอยทวไป เมอป 2540 โดยชนดของมลฝอยอนตรายจากบานเรอนทกรงเทพมหานครด าเนนการจดเกบ ไดแก ถานไฟฉาย แบตเตอร หลอดไฟ กระปอง สเปรย เครองส าอางหมดอาย ยารกษาโรคทหมดอาย ภาชนะบรรจน ายาท าความสะอาดเครองสขภณฑ น ามนเครอง น ามนเบรก น ายารกษาเนอไม น ายาขดเงาไม น ายาขดเงาหนง น ายาขดโลหะ สทาบาน กาว ทนเนอร และแลคเกอร รวมทงภาชนะบรรจสารฆาแมลง สารก าจดวชพช สารฆาสตวทรบกวน ภาชนะใสปยเคม และ ซากผลตภณฑเครอ งใชไฟฟาและอเลกทรอนกส เปนตน ปจจบนกรงเทพมหานครจดเกบมลฝอยอนตรายจากบานเรอนไดประมาณ 1.66 ตน/วน

2. การด าเนนการ 2.1 องคประกอบมลฝอยอนตรายจากชมชน

(1) โครงการวจยของเสยอนตรายบานเรอนและรานคาในเขตกรงเทพมหานคร โดยสถาบนวจยสาธารณสขไทย พ .ศ. 2535 ไดมการศกษาองคประกอบของเสยอนตรายจากบานเรอนและรานคา ซงเปนการศกษาขอมล ณ แหลงก าเนด พบวามปรมาณยารกษาโรคทหมดอายสงสด 23.26 % รองลงมาคอ หลอดฟลออเรสเซนต 12.75 % และถานไฟฉาย 11.36 %

(2) โครงการศกษา Feasibility Study for the Household Hazardous Waste Management in BMA พ.ศ. 2551 กรงเทพมหานคร รวมกบรฐบาลสเปน ไดมการศกษาองคประกอบมลฝอยอนตรายจากสถานขนถายมลฝอยทง 3 แหงของกรงเทพมหานคร พบวามปรมาณผลตภณฑเกยวกบส

14

สงสด 36% รองลงมาคอ วสดดดซบ 24 % และชนสวนอปกรณเครองใชฟาและอเลกทรอนกส ยารกษาโรค คารบอนแบลค 4 %

จากขอมลการศกษาของสถาบนวจยสาธารณสขไทยและรฐบาลสเปน พบวาปจจบนองคประกอบของ มลฝอยอนตรายจากชมชนม ความแตกตางกนในเชงของประเภทและปรมาณทพบใน 3 ล าดบแรก เนองจากแหลงการเกบตวอยางมความแตกตางกน ประกอบกบวถการด ารงชวตของประชาชนม การเปลยนแปลงไป โดยกรงเทพมหานครสามารถจดเกบมลฝอยอนตรายจากบานเรอนของประชาชน ได 3 กลมหลก ไดแก กลมกระปองสเปรย /อนๆ สามารถจดเกบไดสงสด คดเปน 72% รองลงมาคอ กลมหลอด ไฟ คดเป น 22% และกลมแบตเตอร/ถานไฟฉาย คดเปน 6% ตามล าดบ ส าหรบชนสวนอปกรณ เครองใชฟาและอเลกทรอนกส สวนใหญไมเขาสระบบการจดการของกรงเทพมหานคร เนองจากในปจจบนมการพฒนาเทคโนโลยการแยกโลหะมคาออกจากชนสวนอปกรณเครองใชฟาและอเลกทรอนกส จงท าใหมลฝอยดงกลาวมมลคา และประชาชนนยมน ามลฝอยอนตรายดงกลาวไปขาย หรอยงคงเกบซากไวทบาน

2.2 คาดการณปรมาณมลฝอยอนตราย รายงานการศกษา Feasibility Study for the Household Hazardous Waste Management in BMA เมอ

ป พ .ศ. 2551 ไดคาดการณไววา ปรมาณมลฝอยอนตรายทเกดขนในเขตพนทกรงเทพมหานครคดเปน 0.68 % ของปรมาณมลฝอยทวไป และจากผลการศกษาโครงการวจยของเสยอนตรายบานเรอนและรานคาในเขตกรงเทพมหานคร สถาบนวจยสาธารณสขไทย ป พ .ศ. 2535 ไดคาดการณมลฝอยอนตรายของกรงเทพมหานครเปน 0.29 % ของปรมาณมลฝอยทวไป แตจากการด าเนนงานพบวาปรมาณมลฝอยอนตรายทสามารถจดเกบและรวบรวมไดยงมปรมาณนอยมากเมอเปรยบเทยบกบปรมาณทคาดการณไว รายละเอยดดงแสดงในตารางท 2.1 สรปปรมาณมลฝอยอนตรายทจดเกบไดและปรมาณคาดการณ ป 2550 - 2556 ตารางท 2.1 สรปปรมาณมลฝอยอนตรายทจดเกบไดและปรมาณคาดการณ ป 2550 - 2556

ปงบประมาณ

ปรมาณมลฝอยอนตราย (ตน/วน)

จดเกบได คาดการณ

(0.68% มลฝอยทวไป) (1)

(0.29% มลฝอยทวไป) (2)

2550 0.19 59.29 25.28

2551 0.40 59.71 25.46

2552 0.61 59.76 25.49

2553 0.79 59.61 25.42

2554 0.92 60.72 25.89

2555 1.40 65.96 28.13

2556 1.66 67.32 28.71 หมายเหต (1) คาดการณโดยรฐบาลสเปน เมอป พ.ศ. 2551

(2) คาดการณโดยสถาบนวจยสาธารณสขไทย เมอป พ.ศ. 2535

15

2.3 การจดเกบมลฝอยอนตรายจากชมชน

(1) ก าหนดเวลาจดเกบ - ใชรถจดเกบมลฝอยทวไป ซงมชองแยกเกบมลฝอยอนตรายดานหนาตวรถ จดเกบทกวน หรอ - ใชรถเกบขนมลฝอยอนตรายเฉพาะ จดเกบทกวนท 1 และ 15 ของเดอน (2) ผลการจดเกบมลฝอยอนตราย

กรงเทพมหานคร ใหบรการจดเกบขยะอนตรายจากบานเรอนประชาชนตงแตป พ .ศ. 2540 โดยขยะอนตรายทสามารถจดเกบไดแบงออกเปน 3 กลม ไดแก กลมหลอดฟลออเรสเซนต กลมแบตเตอร /ถานไฟฉาย และกลมกระปองสเปรย /อนๆ ผลการด าเนนการในป 2556 กรงเทพมหานครสามารถจดเก บมลฝอยอนตรายได 605 ตน แบงออกเปนกลมหลอดไฟ 215 ตน (36 %) กลมแบตเตอร/ถานไฟฉาย 100 ตน (16 %) และกลมกระปองสเปรย/อนๆ 290 ตน (48 %)

3. ปญหาและอปสรรค

ปจจบนพบวาปรมาณมลฝอยอนตรายทสามารถจดเกบและรวบรวมยงมปรมาณนอยเมอเทยบกบทคาดการณ โดยเฉพาะมลฝอยอนตรายประเภทซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ซงมแนวโนม เพมสงขนอยางรวดเรว ตามการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการพฒนาทางดานเทคโนโลย ประกอบกบการศกษาของกรมควบคมมลพษ พบวาประชาชนสวนใหญใชวธการจดการ ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส โดยการน าไปขาย 51.3 % เกบไวทบาน 25.3 % ทงรวมกบขยะทวไป 15.6 % ใหผอน 7.8 % ท าใหมลฝอยประเภทดงกลาว ไมเขาสระบบการจดเกบของกรงเทพมหานคร และถกน าไปจดการอยางไมถกหลกวชาการ เชน การถอดแยกชนสวนทมมลคาไปขาย และทงสวนทเปน สารอนตรายใหกรงเทพมหานครดวยการทงปะปนกบมลฝอยทวไป ดงนนกรงเทพมหานครจงจ าเปนตองขอความรวมมอใหประชาชนคดแยกมลฝอยตงแตตนทาง และแยกทงมลฝอยอนตราย ตามวน เวลาทแตละ ส านกงานเขต ก าหนด เพอลดผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนและสงแวดลอมจากมลฝอยอนตราย

4. แนวทางการด าเนนการในอนาคต

เพอใหมลฝอยอนตรายจากชมชนถกน าไปก าจดอยางถกวธ กรงเทพมหานครจงไดมแนวทางการด าเนนงาน ดงน (1) การประชาสมพนธเพอสรางความเชอมนใหกบประชาชน พรอมจดใหมระบบการแยกเกบมลฝอยอนตรายอยางชดเจนและตอเนอง รวมถงสรางระบบการก าจดมลฝอยอนตรายเปนการเฉพาะ

(2) การใชมาตรการสรางแรงจงใจ หรอใชมาตรการทางกฎหมายเพอเพมประสทธภาพการจดการมลฝอยอนตราย

(3) การด าเนนการกอสรางอาคารเกบกกมลฝอยอนตราย งบประมาณการกอสรางประมาณ 3,500,000 ลานบาท (อยภายใตโครงการปรบปรงภมทศนศนยก าจดมลฝอยออนนช หนองแขม และสายไหม งบประมาณโครงการ 151,500,000 ลานบาท ปจจบนอยระหวางก าหนดรายละเอยดของเขตงาน (TOR) มระยะเวลาด าเนนการ 540 วน นบถดจากวนลงนามในสญญา คาดวาจะเรมด าเนนการไดภายในตนปงบประมาณ 2558)

16

ตวอยางโครงการดานการจดการมลฝอย

17

โครงการจดการขยะและสงแวดลอม -------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. ทมาและความส าคญ

กรงเทพมหานครไดมการรณรงคสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการลดและคดแยกมลฝอยทแหลงก าเนด การด าเนนการทผานมา พบวา ประชาชนยงขาดความร ความเขาใจทถกตองเกยวกบการจดการขยะ และการใชประโยชนจากขยะในรปของทรพยากร จงมความจ าเปนตอง ใหความรความเขาใจและสรางความตระหนกใหปรบเปลยนพฤตกรรมมาคดแยกขยะกลบมาใชประโยชน ซงกลมเปาหมายส าคญทตองปลกฝง เพอใหการจดการขยะเปนไปอยางยงยน คอ สถานศกษา เพราะสามารถน าหลกการการจดการขยะไปใช และขยายผลการด าเนนการไปสกลมเปาหมาย อนไดงาย ซงจะท า ใหสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการคดแยกขยะกลบมาใชประโยชนในชวตประจ าวน จนกลายเปนวฒนธรรมใหมของคนไทยทคดแยกขยะกอนทงลงถงกลายเปนขยะ ลดการใชทรพยากรธรรมชาต และลดภาระของกรงเทพมหานครในการจดการขยะดงกลาว ซงในปงบประมาณ พ .ศ. 2556 กองจดการขยะ ของเสยอนตรายและสงปฏกล ไดรบงบประมาณเปนวงเงน 27,000,000 บาท ในการจางทปรกษาศกษาและพฒนาตนแบบการจดการขยะและสงแวดลอมในโรงเรยน กองจดการขยะ ของเสยอนตรายและสงปฏกล จงไดจดท าโครงการจดการขยะและสงแวดลอม โดยวาจางโครงการศนยวจยและพฒนาพลงงานและสงแวดลอม คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยมหดล เปนทปรกษาด าเนนโครงการดงกลาว เพอศกษาและพฒนาตนแบบการจดการขยะและสงแวดลอมในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานครจ านวน 30 โรงเรยน โดยเรมด าเนนการตงแต 22 กมภาพนธ 2557 – 16 กมภาพนธ 2558 2.วตถประสงค

2.1 เพอศกษาและพฒนาตนแบบการจดการขยะและสงแวดลอมในโรงเรยน 2.2 เพอสงเสรมการลดปรมาณขยะ การคดแยกขยะ และการน าขยะกลบมาใชประโยชน 2.3 เพอพฒนาองคความรและศกยภาพดานการจดการขยะและสงแวดลอมแกบคลากรของโรงเรยน และ

ผเกยวของ 2.4 เพอสรางจตส านกแกประชาชนดานการมสวนรวมในการจดการขยะและสงแวดลอม 2.5 เพอเผยแพรขาวสารของโครงการฯ ไปสการรบร ทางสงคมวงกวาง

3. เปาหมาย ศกษาและพฒนารปแบบการจดการขยะและสงแวดลอมในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานครทเหมาะสม โดยจดตงศนยเรยนรดานการจดการขยะในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร 30 แหง พรอมทงพฒนาศนยเรยนรดานการจดการขยะใหเปนศนยเรยนรดานการจดการสงแวดลอม จ านวน 12 แหง และพฒนาศกยภาพและ องคความรใหแกกล มเปาหมาย ในการด าเนนการดานสงแวดลอมและลดปรมาณขยะ การคดแยกขยะ รวมถงมการน าขยะกลบมาใชประโยชนอยางครบวงจรรวมถงเปนแบบอยางและสรางการรบรในสงคมวงกวาง ท าใหเกดการมสวนรวมในการจดการขยะในพนทของตนเอง โรงเรยนทเขารวมโครงการมจ านวน 30 โรงเรยน แบงเปนโรงเรยนทตองตดตงระบบถงหมกกาซชวภาพใหมจ านวน 20 โรงเรยน คอ

1. โรงเรยนซอยแอนเนกซ ส านกงานเขตสายไหม 2. โรงเรยนออเงน(ออน-เหมอนสรณ) ส านกงานเขตสายไหม 3. โรงเรยนวดบงทองหลาง ส านกงานเขตบางกะป

18

4. โรงเรยนวดกระทมเสอปลา ส านกงานเขตประเวศ 5. โรงเรยนสงฆประชานสรณ ส านกงานเขตหนองจอก 6. โรงเรยนสเหราศาลาแดง ส านกงานเขตหนองจอก 7. โรงเรยนสเหราล าแขก ส านกงานเขตหนองจอก 8. โรงเรยนเพยนพนอนสรณ ส านกงานเขตบางนา 9. โรงเรยนแจมจนทร ส านกงานเขตวฒนา 10. โรงเรยนวดโพธทอง ส านกงานเขตจอมทอง 11. โรงเรยนวดศาลาครน ส านกงานเขตจอมทอง 12. โรงเรยนวดอนทราวาส ส านกงานเขตตลงชน 13. โรงเรยนวดปรณาวาส ส านกงานเขตทววฒนา 14. โรงเรยนวดมะล ส านกงานเขตบางกอกนอย 15. โรงเรยนชสนทองประดษฐอนสรณ ส านกงานเขตทงคร 16. โรงเรยนหมบานเศรษฐกจ ส านกงานเขตบางแค 17. โรงเรยนบางแคเหนอ ส านกงานเขตบางแค 18. โรงเรยนคลองหนองใหญ ส านกงานเขตบางแค 19. โรงเรยนพระยามนธาตราชศรพจตร ส านกงานเขตบางบอน 20. โรงเรยนบานนายส ส านกงานเขตบางบอน

โรงเรยนเกาทเคยมถงหมกกาซชวภาพแลวแตช ารด ทด าเนนการซอมหรอปรบปรงถงหมกกาซชวภาพใหสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพและสะดวกตอการใชงาน จ านวน 10 โรงเรยน คอ

1. โรงเรยนรตนโกสนทรสมโภช ส านกงานเขตจตจกร 2. โรงเรยนวดเกาะสวรรณาราม ส านกงานเขตสายไหม 3. โรงเรยนวดบางนาใน ส านกงานเขตบางนา 4. โรงเรยนวดธาตทอง ส านกงานเขตวฒนา 5. โรงเรยนสเหราบานดอน ส านกงานเขตวฒนา 6. โรงเรยนวดทองสมฤทธ ส านกงานเขตมนบร 7. โรงเรยนวดล าตอยตง ส านกงานเขตหนองจอก 8. โรงเรยนวดบงบว ส านกงานเขตลาดกระบง 9. โรงเรยนคลองพทยาลงกรณ ส านกงานเขตบางขนเทยน 10. โรงเรยนวดยายรม ส านกงานเขตจอมทอง

การคดเลอกโรงเรยนทเขารวมโครงการมเกณฑในการพจารณาประกอบดวย มพนทเพยงพอส าหรบตดตงระบบผลตกาซชวภาพ ความเหมาะสมของพนท มขยะอนทรยทตองก าจดมากกวา ๒๐ กก ./วน ความพรอมของทมงานบคลากรแกนน า และความสมครใจของผบรหารโรงเรยน 4. กจกรรมหลกของโครงการ

กจกรรมทด าเนนการแบงเปน 3 สวน ประกอบดวย 4.1...การจดท าและพฒนาตนแบบดานการจดการขยะและสงแวดลอมในโรงเรยน โดย จดตงศนย

เรยนรดานการจดการขยะในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหา นคร จ านวน 30 โรงเรยน ประกอบดวย ระบบผลตกาซชวภาพจากขยะอนทรย และระบบคดแยกขยะรไซเคล และ พฒนาศนยเรยนรดานการจดการขยะใหเปน ศนยเรยนรดานการจดการสงแวดลอม จ านวน 12 โรงเรยน ประกอบดวย โมเดลชดสาธตการผลตไฟฟาจากกาซของหลมฝงกลบมลฝอย โม เดลชดสาธตการท าปยหมกแหง compost โมเดลชดสาธตพลงงานแสงอาทตย โมเดลชดสาธตบอดกไขมน และบอรดใหความรดานการจดการขยะและสงแวดลอม

19

4.2..การเพมศกยภาพของบคลากรของโรงเรยนท ไดรบการคดเลอกและบคลากรขอ กรงเทพมหานคร ทเกยวของ เพอใหมค วามร ความเขาใจดานการจดการขยะและสงแวดลอม รวมทงสามารถน าความรทไดรบ ไปถายทอดและปฏบตไดอยางถกตอง ไดแก

(1) จดอบรมเชงปฏบตการเพอชแจงรายละเอยดของโครงการและใหความรดานการจดการขยะและสงแวดลอม (2) จดสมมนาศกษาดงานดานสงแวดลอมในตางจงหวดทมการจดการดานขยะและสงแวดลอมทด (3) จดกจกรรมกระตนและสรางการรบรเรองการจดการขยะและสงแวดลอมใหแกนกเรยนและบคลากรของโรงเรยนทเขารวมโครงการ

(4) จดท าคมอการจดการขยะและสงแวดลอมและ โปรแกรมส า เรจรปในการบนท กปรมาณขยะประเภทตางๆและการใชประโยชนจากขยะอนทรย

4.3..การถายทอดความรและเผยแพรผลการด าเนนการ เพอสรางความรความเขาใจดานการจดการขยะและสงแวดลอมและเผยแพรผลการด าเนนการของกรงเทพมหานครสกลมเปาหมายอน ไดแก

(1) จดการแถลงขาวเปดตวโครงการ (2) จดสมมนาดงานโรงเรยนตนแบบ เพอแนะน าโครงการและใหความรดานการจดการขยะและ

(3) ผลตและเผยแพรสอประชาสมพนธโครงการ เพอใชในการเผยแพรความรดานการจดการขยะและสงแวดลอม เชน สปอตวทย บทความหนงสอพมพ และเวบไซต เปนตน

(4) ประชมเผยแพรผลความส าเรจของโครงการ 5 ผลการด าเนนการ

จากผลการด าเนนงานในโรงเรยนทง 30 แหง ทเขารวมโครงการ ตงแตเดอนสงหาคม – เดอนพฤศจกายน 2557 (ประมาณ 4 เดอน) สรปได ดงน

1.มปรมาณขยะรไซเคลทรวบรวมได จ านวน 16,428 กก. โดยโรงเรยนสามารถรวบรวมขยะรไซเคลไดระหวาง 29.9 – 2,669 กก. ซงประเภทขยะรไซเคลทรวบรวมไดมาก ประกอบดวย ขวดพลาสตกใส 3,526 กก. กระดาษคละส 3,022 กก. กระดาษขาว-ด า 2,787 กก. และ กระดาษลง 2,196 กก.

2. ใชประโยชนจากขยะอนทรย เพอผลตกาซชวภาพ ไดประมาณ 437.7 ลบ.ม. หรอเทยบเทากบ กาซแอลพจ 170 กก. ซงเทยบเทากบการลดกาซเรอนกระจกได 3.55 ตนเทยบเทาของกาซคารบอนไดออกไซด โดยโรงเรยนสามารถผลตกาซชวภาพไดระหวาง 1,333 – 46,138 กก.

หากโรงเรยนด าเนนการครบ 1 ป จะสามารถรวบรวมขยะรไซเคลได 49,781 กก. ใชประโยชนจากขยะอนทรยเพอผลตกาซชวภาพไดประมาณ 6,000 ลบ.ม. หรอเทยบเทากาซแอลพจ 2,340 กก. ซงเทยบเทากบการลดกาซเรอนกระจกได 48.66 ตนเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซด