บทบาทและมาตรฐานของพยาบาลอาชวอนามยทงในและตางประเทศ

รองศาสตราจารย ดร. สรนธร กลมพากรภาควชาการพยาบาลสาธารณสขคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดลSURINTORN.KAL@MAHIDOL.AC.TH

บทบาทของพยาบาลอาชวอนามย►มาตรฐานของการพยาบาลอาชวอนามยทงในและตางประเทศ

►บทบาทพยาบาลอาชวอนามยในสถานประกอบการทงในและตางประเทศ

จ าแนกตามระดบความเชยวชาญ

►บทบาทพยาบาลอาชวอนามยในสถานประกอบการในสถานการณจรง

►การน าไปใชในสถานการณจรงบทบาทตามทกฎหมายก าหนด

การพยาบาลอาชวอนามย►เปนการสงเคราะหหลกการพยาบาลและการสาธารณสขมาใชเพอสงเสรมสขภาพอนามยของคนงานทกสาขาอาชพ ภายในสงแวดลอมของการท างาน

►การปฏบตการพยาบาลอาชวอนามยเกยวของกบการปองกนทงสามระดบคอ ระดบปฐมภม (Primary prevention) ระดบทตยภม (Secondary prevention) และระดบตตยภม (Tertiaryprevention)►พยาบาลทปฏบตงานในสาขานจงตองมความรและทกษะในการดแลสขภาพ วทยาการระบาด วทยาศาสตรสงแวดลอม กฎหมายทเกยวของกบสขภาพและความปลอดภยในการท างาน พษวทยาและความปลอดภย รวมทงการใชกระบวนการพยาบาลเพอตอบสนองความตองการดานสขภาพอนามยของกลมคนงาน

การจดบรการอาชวอนามย

กฎหมายของกระทรวงแรงงาน

สถานประกอบการ

สถานประกอบการทมคนงานตงแต 200 คนขนไป

นโยบายกระทรวงสาธารณสข

กลมงานอาชวเวชกรรมงานอาชวอนามยงานบรการปฐมภม

สถานประกอบการขนาดเลกแรงงานภาคเกษตรกรรม

แรงงานนอกระบบ

การรบรองคณภาพโรงพยาบาล

กลมงานอาชวเวชกรรมงานอาชวอนามยงานบรการปฐมภม

บคคลากรดานสขภาพ

ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรอง ก าหนดสวสดการเกยวกบสขภาพอนามยส าหรบลกจาง พ.ศ. 2515

►สถานทท างานอตสาหกรรม ถามลกจางทท างานขณะเดยวกน 200 คนขนไป ตองจดใหมพยาบาลไวประจ าอยางนอย 1 คน

►สถานทท างานอตสาหกรรม ถามลกจางทท างานขณะเดยวกน 1000 คนขนไป ตองจดใหมพยาบาลไวประจ าอยางนอย 2 คน

ประกาศกระทรวงแรงงาน เรอง ก าหนดสวสดการเกยวกบสขภาพอนามยส าหรบลกจาง พ.ศ. 2548• พยาบาลเทคนค

มาตรฐานเชงโครงสรางของการพยาบาลอาชวอนามยในสถานประกอบการ

สภาการพยาบาล

มาตรฐานท 1 หนวยพยาบาลอาชวอนามยของสถานประกอบการมปรชญา วตถประสงคและโครงสรางองคกรก าหนดไวเปนลายลกษณอกษรชดเจน

►ปรชญา วตถประสงค และโครงสรางองคกร ก าหนดไวชดเจน สอดคลองกบมาตรฐานเชง โครงสรางของการพยาบาลอาชวอนามยในสถานประกอบการ ของสภาการพยาบาลและจรรยาบรรณวชาชพ

►ปรชญาของการพยาบาลอาชวอนามย จะตองครอบคลมการดแลสขภาพอนามยและความปลอดภยของผประกอบอาชพตามขนาด ประเภท และสภาพแวดลอมการท างานของสถานประกอบการ

►วตถประสงคของการพยาบาลอาชวอนามย จะตองครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรคและอนตราย การรกษาพยาบาล และการฟนฟสขภาพและสมรรถภาพของผประกอบอาชพ

►โครงสรางของหนวยพยาบาลอาชวอนามย แสดงสายการบงคบบญชาและการตดตอกบฝายบรหารและฝายอนๆ ในสถานประกอบการ

มาตรฐานท 2 พยาบาลทรบผดชอบในการบรหาร และการด าเนนงานของหนวยพยาบาลอาชวอนามยตองมคณสมบตและความสามารถเหมาะสม มจ านวนเพยงพอในการปฏบตงานตามวตถประสงคทก าหนดไว

►หวหนาหนวยพยาบาลอาชวอนามยในสถานประกอบการ ตองเปนพยาบาลวชาชพและผานการศกษาหรอฝกอบรมดานการพยาบาลอาชวอนามย และตองเปนพนกงานของสถานประกอบการ

►พยาบาลทปฏบตงานในสถานประกอบการจะตองมความรและทกษะในงานพยาบาลอาชวอนามย รวมทงเปนผมมนษยสมพนธด

►จ านวนพยาบาลทปฏบตงานในสถานประกอบการ ตองมจ านวนอยางนอยตามทก าหนดไวในกฎหมายแรงงาน

มาตรฐานท 3 หนวยพยาบาลอาชวอนามยของสถานประกอบการจะตองมแผนงบประมาณไวชดเจน►ฝายบรหารตองจดสรรงบประมาณประจ าปส าหรบหนวยพยาบาลอาชวอนามยใหเพยงพอและสอดคลองกบแผนการปฏบตการ

►การจดสรรงบประมาณควรครอบคลมการพฒนาบคลากรในหนวยพยาบาลอาชวอนามย

►หวหนาหนวยพยาบาลอาชวอนามย ตองมสวนรวมในการวางแผนงบประมาณ

มาตรฐานท 4 หนวยพยาบาลอาชวอนามยของสถานประกอบการ ตองมอาคารสถานทและเครองมอเครองใชเหมาะสมและเพยงพอในการด าเนนงานดานสขภาพและความปลอดภย

►อาคารสถานทตองมลกษณะและทตงเหมาะสม สะดวก และมสภาพการสขาภบาลทด

►อาคารสถานทตองมขนาดเหมาะสมกบขนาดของสถานประกอบการและขอบเขตของการบรการสขภาพ

►หนวยพยาบาลอาชวอนามยควรมสถานทปฏบตงานแยกเปนสดสวนตางหากจากงานอนหรอมหองตางๆ อยางนอย 4 หอง คอหองพกคอย หองตรวจโรค หองใหการรกษาพยาบาล หองท างานพยาบาล

►สถานทของหนวยพยาบาลอาชวอนามยควรจดใหเปนระเบยบและสะดวกในการใหบรการและการปฏบตงานของพยาบาล

►มเครองมอ เครองใช ส าหรบการปฏบตงานเพยงพอและอยในสภาพพรอมทจะใหบรการ

►ควรมพาหนะส าหรบสงพนกงานและลกจางไปรบการรกษาตอ

มาตรฐานท 5 บรการพยาบาลอาชวอนามย ตองประกอบดวยกจกรรมทครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรคและอนตรายจากการท างาน การรกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพของผปฏบตงาน

►รวมในการส ารวจและประเมนสภาวะแวดลอมและสภาพการท างาน

►ตรวจสขภาพและตรวจพเศษอยางนอยตามทก าหนดไวในกฎหมายแรงงาน

►ใหสขศกษาดานสขภาพและสงเสรมความปลอดภยในการปฏบตงาน

►ใหค าปรกษาเกยวกบสขภาพและปญหาทเกยวของ

►ใหบรการรกษาพยาบาลภายในขอบเขตของกฎหมายวชาชพในสวนทเกยวของ

►จดใหผปฏบตงานไดรบการฟนฟสขภาพและสมรรถภาพตามความเหมาะสม

►จดใหมระบบการสงตอเพอการรกษาพยาบาล และใหการชวยเหลออยางตอเนอง

►มการศกษาวจยเพอพฒนาบรการพยาบาลอาชวอนามย

มาตรฐานท 6 บรการพยาบาลอาชวอนามยจะตองใชเทคนคและวธการทถกตองเพอใหมประสทธภาพ สอดคลองกบปรชญา และวตถประสงคทก าหนดไว และเปนไปตามจรรยาบรรณ และมาตรฐานวชาชพ►มแผนการปฏบตงานทชดเจน

►ใชกระบวนการพยาบาลในการใหบรการ

►จดใหมคมอการปฏบตงานพยาบาลอาชวอนามยและมการแกไขปรบปรงใหทนสมย

►วธการพยาบาลทก าหนดไวในคมอตองสอดคลองกบมาตรฐานวชาชพการพยาบาลและพนฐานทางวทยาศาสตร

►จดใหมคมอการใชเครองมอและอปกรณตางๆ

►จดใหมค าสงการรกษาของแพทยเปนลายลกษณอกษรไว ส าหรบการพยาบาลในกรณฉกเฉน และส าหรบการรกษาโรคทพบบอย

►จดหาต าราส าหรบการศกษาคนควาเกยวกบวธการพยาบาลตางๆ การพยาบาลอาชวอนามย และกฎหมายทเกยวของ

มาตรฐานท 7 หนวยพยาบาลอาชวอนามยมระบบการบนทกและรายงานทางการพยาบาลทถกตองสมบรณ รวมทงมการจดเกบอยางเปนระเบยบ

►จดใหมบตรสขภาพประจ าตวผปฏบตงาน

►บนทกทางการพยาบาล ประกอบดวย ประวตครอบครว ประวตและปญหาสขภาพ ประวตการท างานในสถานประกอบการ การรกษาพยาบาลและการชวยเหลอทไดรบ

►มการบนทกและรวบรวมสถตการเจบปวย อบตเหต และปญหาอนๆ

►จดท ารายงานการวเคราะหขอมลตางๆ เกยวกบผรบบรการและการปฏบตงานของหนวยพยาบาลอาชวอนามย เสนอตอผบรหารสถานประกอบการอยางนอยปละครง

►มระบบการจดเกบบนทกรายงานและมสถานทจดเกบอยางเหมาะสม เปนระเบยบ เพอสะดวกในการใชและการรกษาความลบ

มาตรฐานท 8 สถานประกอบการควรมการควบคมและตรวจสอบคณภาพของการบรการพยาบาลอาชวอนามย►จดใหมคณะกรรมการตรวจสอบคณภาพงาน ประกอบดวย หวหนาฝายบคคล หวหนาหนวยพยาบาล พยาบาล และเจาหนาทความปลอดภยของสถานประกอบการ

►การตรวจสอบ ควรครอบคลมการประเมนการปฏบตงานของเจาหนาท และการประเมนผลงานของหนวยพยาบาลอาชวอนามย

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย►การสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค◦การประเมนพฤตกรรมสขภาพและปจจยเสยง ◦ โครงการสรางความตระหนกและความรเกยวกบสงคกคามดานสขภาพ

◦การสงเสรมรปแบบการด าเนนชวตทเออตอสขภาพ เชน การออกก าลงกายและการงดสบบหร

◦การจดท าโครงการปองกนโรคตางๆ ทเกยวของกบสงคกคามดานสขภาพในการท างาน เชน โครงการอนรกษการไดยน การสงเสรมทาทางการท างานทถกตอง

◦การฟนฟสภาพ

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย (ตอ)►การประเมนภาวะสขภาพ/สงคกคามดานสขภาพและการเฝาระวง◦การตรวจรางกายของพนกงานและลกจางกอนรบเขาท างาน ◦การตรวจรางกายประจ าป ◦การตรวจพเศษตามความเสยง เชน การตรวจสมรรถภาพปอด การตรวจสมรรถภาพการไดยน การตรวจการมองเหน

◦การประเมนสภาพพนกงานหลงจากการบาดเจบหรอเจบปวย เพอเขาท างานใหม

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย (ตอ)►การส ารวจสถานประกอบการและการคนหาปจจยเสยง ◦การเดนส ารวจสถานประกอบการ (Walk-through Survey)รวมกบคณะกรรมการความปลอดภย

◦ควบคมก ากบ และเฝาระวงปจจยเสยงดานสขภาพรวมกบเจาหนาท ความปลอดภยในการท างาน

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย (ตอ)►การรกษาพยาบาลขนตน/การจดการรายกรณ ◦ วนจฉยโรคเบองตนและการใหการรกษาพยาบาลในรายทปญหาสขภาพไมซบซอน

◦การปฐมพยาบาล การสงตอผปวย ◦การตดตามพนกงานทเจบปวยรวมกนกบแพทยอาชวเวชศาสตร ◦การบรหารจดการรายกรณทเบดเสรจ และตอเนองส าหรบพนกงานทเจบปวย

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย (ตอ)►การใหค าปรกษา◦ ใหพนกงานไดท าความเขาใจถงปญหาของตนเองและทางเลอกตางๆ ในการแกไขปญหา

◦การใหการเสรมแรงอยางเหมาะสม ◦การใหการดแลชวยเหลอ ตลอดจนการสงตอไปยงแหลงประโยชนอนๆ

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย (ตอ)►การบรหารจดการ ◦การบรหารจดการหนวยบรการสขภาพ ◦การวางแผนและก าหนดเปาประสงคในการด าเนนงานบรการพยาบาล◦การวางแผนงบประมาณ ◦การจดสรรก าลงคน◦การรวมมอในการบรหารจดการอนๆ ทเกยวของ เชน การก าหนดนโยบายดานสขภาพและความปลอดภย การท าคมอการปฏบตงาน และการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยบรการสขภาพ เปนตน

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย (ตอ)►วจย◦การเกบรวบรวมขอมลดานสขภาพของพนกงาน ◦ วเคราะหรปแบบและแนวโนมการบาดเจบในกลมพนกงาน◦มสวนรวมในการด าเนนการวจยและการเกบรวบรวมขอมลทเกยวของ◦สนบสนน ชวยเหลอ และรวมมอในกลมพยาบาลเพอจะด าเนนการวจย

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย (ตอ)►การควบคมก ากบดานจรยธรรมและกฎหมาย◦ตดตามการเปลยนแปลงทงทางดานกฎหมาย เศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมในปจจบน

◦มความร ตระหนกใหความส าคญดานกฎระเบยบและระเบยบตางๆ ซงใชปกปองคมครองสขภาพและความปลอดภยของผประกอบอาชพ

บทบาทพยาบาลอาชวอนามย (ตอ)►การประสานงานในชมชน◦ประสานงานกบแหลงประโยชนตางๆ ในชมชน ◦สรางความสมพนธและท าความเขาใจกบชมชนเกยวกบสถานประกอบการและการเตรยมความพรอมเมอมเหตฉกเฉน

การปฏบตตามมาตรฐานการพยาบาลอาชวอนามย (พมพพรรณ ศลปะสวรรณ และคณะ, 2550) ►บรการพยาบาลอาชวอนามย ประกอบดวยกจกรรมทครอบคลมการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรคและอนตรายจากการท างาน การรกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพของผปฏบตงาน (98.8%)

►หนวยพยาบาลอาชวอนามยของสถานประกอบการมอาคารสถานทและเครองมอเครองใชเหมาะสมและเพยงพอในการด าเนนงานดานสขภาพและความปลอดภย (97.7%)

►หนวยพยาบาลอาชวอนามยมระบบการบนทกและรายงานทางการพยาบาลทถกตองสมบรณ รวมทงมการจดเกบอยางเปนระเบยบ (97.1%)

►สถานประกอบการมการควบคมและตรวจสอบคณภาพของการบรการพยาบาลอาชวอนามย (92.4%)

►บรการพยาบาลอาชวอนามยจะตองใชเทคนคและวธการทถกตองเพอใหมประสทธภาพ สอดคลองกบวตถประสงคทก าหนดไว และเปนไปตามจรรยาบรรณ และมาตรฐานวชาชพ (87.9%)

►หนวยพยาบาลอาชวอนามยของสถานประกอบการมปรชญา วตถประสงคและโครงสรางองคกรก าหนดไวเปนลายลกษณอกษรชดเจน (84.1%)

►พยาบาลทรบผดชอบในการบรหาร และการด าเนนงานของหนวยพยาบาลอาชวอนามยตองมคณสมบตและความสามารถเหมาะสม มจ านวนเพยงพอในการปฏบตงานตามวตถประสงคทก าหนดไว (71.9%)

►หนวยพยาบาลอาชวอนามยของสถานประกอบการจะตองมแผนงบประมาณไวชดเจน (64.3%)

มาตรฐานการพยาบาลอาชวอนามยในตางประเทศสหรฐอเมรกาแคนาดาองกฤษออสเตรเลย

มาตรฐานการพยาบาลอาชวอนามยในประเทศสหรฐอเมรกา (AAOHN, 2012)

1. การประเมน การสงตรวจวนจฉยเพมเตมและการแปลผล

2. การวนจฉย การใชขอมลทางคลนคทซบซอน

3. การระบผลลพธการพยาบาล

4. การวางแผนโครงการ การใชขอมลเชงประจกษ กระบวนการดแลปญหาทางคลนคทเปนสหวชาชพ

5. การด าเนนงาน

6. การประเมนผล

7. การจดการทรพยากร

8. การพฒนาวชาชพ

9. การประสานงาน เปนหวหนาทมในการดแล

10.การวจย

11.จรยธรรม

APRN

มาตรฐานการพยาบาลอาชวอนามยในประเทศแคนาดา (COHNA, 2003)

โครงสราง-กระบวนการ-ผลลพธ1. ความรบผดชอบตอวชาชพและสงคม

2. การตดสนใจทางคลนก การเกบรวมรวมขอมล การแปลผลขอมล การวางแผน การด าเนนงาน การประเมนผล

ปจจยทมผลตอการปฏบตการพยาบาลอาชวอนามย

►ปจจยดานพยาบาล◦ การรบรบทบาท◦ ความรในการปฏบตงาน◦ แรงจงใจ◦ สภาพการจางงาน

►ปจจยภายในองคกร◦ นโยบายขององคกร ◦ การบรของผบรหารตอบทบาทของพยาบาล

►ปจจยภายนอกองคกร◦ กฎหมาย◦ แนวโนมทางเศรษฐกจ

บทบาทททาทายของพยาบาลอาชวอนามย

Office based

การใหบรการโดยตรง

การใหค าปรกษารายบคคล

สขภาพสวนบคคล

พงพาพยาบาล

ใหบรการคนจ านวนนอย

เชงรบ

การใหบรการบคคล

Worksite based

การใหบรการโดยออม

การบรหารโครงการ

สขภาพจากการท างาน

สงเสรมการดแลตนเอง

ใหบรการคนจ านวนมาก

เชงรก

การใหบรการกลม

ทศทาง & บทบาท

การพฒนาบทบาทอาชวอนามยในแตละระดบ►พนฐาน ( อบรมระยะสน 60 ชม.)◦ ปรบบทบาทจากการใหบรการบคคลเปนบรการกลม◦ เชงรก/ดแลตอเนอง◦ การศกษาตอเนองเพอพฒนาทกษะทจ าเปนเพมเตม (เวชปฏบต/การสงเสรมสขภาพ/การแกไขปญหาทางอาชวอนามย)

►เฉพาะทาง (การพยาบาลเฉพาะทาง 4 เดอน)◦ การเปนทปรกษา/หวหนาทม◦ การสอสารขอมลเชงประจกษ/องคความรใหม

►การพยาบาลอาชวอนามยขนสง (ปรญญาโท)◦ สรางองคความร รปแบบการปฏบตการพยาบาล พฒนาประสทธผลการพยาบาล◦ เชอมโยงการวจยกบการปฏบต