14
นิพนธ์ต้นฉบับ ว กรมวิทย พ 2553; 52 (1) : 1-14 1 Accepted for publication, 24 May 2010 การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ในอาหารต่อคนไทย ลัดดาวัลย์ โรจนพรรณทิพย์* พักตร์พริ้ง แสงดี* พรรณทิพย์ ตียพันธ์* รุ ่งเรือง กิจผาติ* และเนตรนภิส ธนนิเวศน์กุล** *กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ถนนติวานนท์ นนทบุรี 11000 **มหาวิทยาลัยมหิดล พุทธมณฑล สาย 4 ศาลายา พุทธมณฑล นครปฐม 73170 บทคัดย่อ การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ในอาหารต่อคนไทยได้ด�าเนินการในช่วงปี พ.ศ. 2547 - 2548 เพื่อให้ได้ค่าความเสี่ยงของสาร 3-MCPD แก่คณะกรรมการมาตรฐานอาหารสากล (CODEX) ใช้พิจารณาก�าหนดค่า มาตรฐานสากลของซอสปรุงรสที่เหมาะสมเป็นธรรมและปลอดภัย และส�าหรับใช้พิจารณาปรับแก้มาตรฐานซอสปรุงรสของ ไทย การศึกษากระบวนการบ่งชี้ความเป็นอันตรายและการประเมินการตอบสนองต่อปริมาณ ศึกษาโดยทบทวนข้อมูลจาก เอกสาร ปริมาณการได้รับสัมผัสที่ประเมินได้จากปริมาณการปนเปื้อนสาร 3-MCPD ในอาหารร่วมกับปริมาณการบริโภค ส�าหรับปริมาณสาร 3-MCPD ในอาหารวิเคราะห์โดยวิธี GC-MS ใช้ d5 3-MCPD เป็น internal standard การอธิบาย ลักษณะความเสี่ยงท�าโดยเปรียบเทียบปริมาณการได้รับสาร 3-MCPD กับค่า PMTDI ที่ JECFA ก�าหนดการศึกษานี้ได้สุ่ม วิเคราะห์ปริมาณสาร 3-MCPDในผลิตภัณฑ์ปรุงรส 11 ชนิด จ�านวน 268 ตัวอย่าง และ ผลิตภัณฑ์อาหาร น�้าประปา และ เบียร์ 24 ชนิด รวม 98 ตัวอย่าง ส�าหรับผลิตภัณฑ์ปรุงรสเก็บจาก 512 ครัวเรือนในภาคกลาง เหนือ ใต้ และตะวันออกเฉียง เหนือ ผลการวิเคราะห์พบสาร 3-MCPDในผลิตภัณฑ์ปรุงรสทุกชนิด แต่ส่วนใหญ่มีค่ามัธยฐานน้อยกว่า 0.01 มิลลิกรัมต่อ กิโลกรัม ยกเว้นซอสปรุงรสถั่วเหลืองและซุปผง มีค่า 1.9 และ 0.03 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ส่วนผลิตภัณฑ์อาหารอื่นตรวจ พบปริมาณต�่าในขนมอบกรอบบางชนิด เมื่อค�านวณร่วมกับปริมาณการบริโภคแล้วพบปริมาณการได้รับสัมผัสสาร 3-MCPD จากอาหารที่บริโภคประจ�าวันของคนไทย ต�่ากว่าค่า provisional maximum tolerable daily intake, PMTDI 55.6 เท่า เมื่อเปรียบเทียบกับค่ามาตรฐานสาร 3-MCPD ในผลิตภัณฑ์ปรุงรสที่ได้จากการย่อยโปรตีนจากถั่วเหลืองที่ก�าหนดไว้ 1 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม พบว่าคนไทยยังคงได้รับสาร 3-MCPD ต�่ากว่าค่า PMTDI 6.3 เท่า จึงสรุปได้ว่า คนไทยยังคงปลอดภัย ต่อสาร 3-MCPD ที่ปนเปื้อนในอาหาร บทน�า 3-MCPD (3-chloro-1,2-propanediol) เป็นสารกลุ่มคลอโรโพรพานอล (chloropropa- nol) ที่เกิดจากปฏิกิริยาการรวมตัวของคลอไรด์ ไอออนกับไขมันในอาหารซึ่งสามารถเกิดได้หลาย สภาวะ รวมทั้งกระบวนการผลิต การปรุงและการ เก็บอาหาร สารนี้พบในอาหารและส่วนประกอบ อาหารหลากหลายชนิด ส่วนใหญ่พบมากใน acid hydrolysed vegetable protein (acid-HVP) และ ซอสปรุงรส สาร 3-MCPD เกิดขึ้นในระหว่าง กระบวนการผลิตที่ย ่อยโปรตีนจากพืชผัก (เช่น ถั่วเหลือง) ด้วยกรดเกลือที่อุณหภูมิสูง กระบวนการ ผลิตนี้เป็นวิธีที่มีต้นทุนการผลิตต�่าและรวดเร็วกว่า วิธีการหมักด้วยเชื้อจุลินทรีย์ แต่กรดเกลือที่ใส่ลง ไปนี้ไปท�าปฏิกิริยากับไขมันในพืช และเกิดเป็นสาร 3-MCPD ขึ้น แต่วิธีการหมักวิธีธรรมชาตินั้นจะ ไม่พบสาร 3-MCPD หรือพบระดับต�่ามากซึ่ง acid-HVP นิยมใช้กันแพร่หลายในผลิตภัณฑ์ ปรุงรส และเป็นส่วนประกอบในผลิตภัณฑ์อาหาร

การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

  • Upload
    others

  • View
    8

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

นพนธตนฉบบ วกรมวทยพ2553;52(1):1-14

1

Accepted for publication, 24 May 2010

การประเมนความเสยงของสาร 3-MCPD ในอาหารตอคนไทย

ลดดาวลย โรจนพรรณทพย* พกตรพรง แสงด* พรรณทพย ตยพนธ* รงเรอง กจผาต*

และเนตรนภส ธนนเวศนกล**

*กรมวทยาศาสตรการแพทย ถนนตวานนท นนทบร 11000

**มหาวทยาลยมหดล พทธมณฑล สาย 4 ศาลายา พทธมณฑล นครปฐม 73170

บทคดยอ การประเมนความเสยงของสาร 3-MCPD ในอาหารตอคนไทยไดด�าเนนการในชวงป พ.ศ. 2547 - 2548

เพอใหไดคาความเสยงของสาร 3-MCPD แกคณะกรรมการมาตรฐานอาหารสากล (CODEX) ใชพจารณาก�าหนดคา

มาตรฐานสากลของซอสปรงรสทเหมาะสมเปนธรรมและปลอดภย และส�าหรบใชพจารณาปรบแกมาตรฐานซอสปรงรสของ

ไทย การศกษากระบวนการบงชความเปนอนตรายและการประเมนการตอบสนองตอปรมาณ ศกษาโดยทบทวนขอมลจาก

เอกสาร ปรมาณการไดรบสมผสทประเมนไดจากปรมาณการปนเปอนสาร 3-MCPD ในอาหารรวมกบปรมาณการบรโภค

ส�าหรบปรมาณสาร3-MCPDในอาหารวเคราะหโดยวธGC-MSใชd53-MCPDเปน internalstandardการอธบาย

ลกษณะความเสยงท�าโดยเปรยบเทยบปรมาณการไดรบสาร3-MCPDกบคาPMTDIทJECFAก�าหนดการศกษานไดสม

วเคราะหปรมาณสาร3-MCPDในผลตภณฑปรงรส11ชนดจ�านวน268ตวอยางและผลตภณฑอาหารน�าประปาและ

เบยร24ชนดรวม98ตวอยางส�าหรบผลตภณฑปรงรสเกบจาก512ครวเรอนในภาคกลางเหนอใตและตะวนออกเฉยง

เหนอผลการวเคราะหพบสาร3-MCPDในผลตภณฑปรงรสทกชนดแตสวนใหญมคามธยฐานนอยกวา0.01มลลกรมตอ

กโลกรมยกเวนซอสปรงรสถวเหลองและซปผงมคา1.9และ0.03มลลกรมตอกโลกรมสวนผลตภณฑอาหารอนตรวจ

พบปรมาณต�าในขนมอบกรอบบางชนดเมอค�านวณรวมกบปรมาณการบรโภคแลวพบปรมาณการไดรบสมผสสาร3-MCPD

จากอาหารทบรโภคประจ�าวนของคนไทย ต�ากวาคา provisional maximum tolerable daily intake, PMTDI 55.6 เทา

เมอเปรยบเทยบกบคามาตรฐานสาร 3-MCPD ในผลตภณฑปรงรสทไดจากการยอยโปรตนจากถวเหลองทก�าหนดไว 1

มลลกรมตอกโลกรมพบวาคนไทยยงคงไดรบสาร3-MCPDต�ากวาคาPMTDI6.3เทาจงสรปไดวาคนไทยยงคงปลอดภย

ตอสาร3-MCPDทปนเปอนในอาหาร

บทน�า 3-MCPD (3-chloro-1,2-propanediol)

เปนสารกลมคลอโรโพรพานอล (chloropropa-

nol) ทเกดจากปฏกรยาการรวมตวของคลอไรด

ไอออนกบไขมนในอาหารซงสามารถเกดไดหลาย

สภาวะ รวมทงกระบวนการผลต การปรงและการ

เกบอาหาร สารนพบในอาหารและสวนประกอบ

อาหารหลากหลายชนด สวนใหญพบมากใน acid

hydrolysedvegetableprotein(acid-HVP)และ

ซอสปรงรส สาร 3-MCPD เกดขนในระหวาง

กระบวนการผลตทยอยโปรตนจากพชผก (เชน

ถวเหลอง)ดวยกรดเกลอทอณหภมสงกระบวนการ

ผลตนเปนวธทมตนทนการผลตต�าและรวดเรวกวา

วธการหมกดวยเชอจลนทรย แตกรดเกลอทใสลง

ไปนไปท�าปฏกรยากบไขมนในพชและเกดเปนสาร

3-MCPD ขน แตวธการหมกวธธรรมชาตนนจะ

ไมพบสาร 3-MCPD หรอพบระดบต�ามากซง

acid-HVP นยมใชกนแพรหลายในผลตภณฑ

ปรงรส และเปนสวนประกอบในผลตภณฑอาหาร

Page 2: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

RiskAssessmentof3-MCPDinThais LaddawanRojanapantipet al.

2

ปรงรสสวนอาหารอนๆทพบสาร3-MCPDเชน

ผลตภณฑจากเนอสตว(ซาลามและเบอรเกอรเนอ)

ผลตภณฑจากนม(ชส)นอกจากนยงพบในอาหาร

ทบรรจในกระดาษทประกอบดวย Epichlorohydrin–

basedwet strength resins (เชน ถงชา กระดาษ

กรองกาแฟ เปนตน) ผลตภณฑสกดจากมอลต

และน�าดมทใช Epichlorohydrin-linked cationic

polymerresinเปนflocculantsในกระบวนการผลต

อกดวยดงนนมนษยจงมโอกาสไดรบสาร3-MCPD

เขาสรางกายจากอาหารและน�าดม(1-3)

ประเทศองกฤษไดมการศกษาดานพษวทยา

ของสาร 3-MCPD พบวาเปนสารกอมะเรงและ

สารกอการกลายพนธ ในหนทดลอง เมอใหใน

ปรมาณสงและระยะยาว ดงนน EC Scientific

Committee for Food (SCF) แนะน�าวาระดบ

3-MCPD ในอาหารและสวนประกอบอาหารควร

ลดลงใหต�าทสดทวธตรวจวเคราะหสามารถท�าได

คอ0.01มลลกรมตอกโลกรม(4,5)และในปพ.ศ.

2543FoodStandardAgency(FSA)ของประเทศ

องกฤษ รายงานการตรวจพบสาร 3-MCPD ปน

เป อนในซอสปรงรสทผลตจากประเทศไทย จน

ฮองกงไตหวนและไดเรยกเกบซอสปรงรสทพบสาร

ปนเปอนดงกลาวออกจากทองตลาด(6)สงผลใหใน

ชวงปพ.ศ.2543-2544ประเทศอนๆ อกหลาย

ประเทศไดแกเดนมารกสวเดนฟนแลนดแคนาดา

กรซ โปรตเกส องกฤษ ออสเตรเลย นวซแลนด

มาเลเซย ฟลปปนส ซาอดอาระเบย ดไบ คเวต

และโอมานหามน�าเขาซอสปรงรสจากประเทศไทย

จงท�าใหไทยสญเสยรายไดปละเกอบพนลานบาท

ในปพ.ศ.2544JointFAO/WHOExpertCommittee

onFoodAdditive(JECFA)ประเมนความเปนพษ

ของสาร3-MCPDวาท�าใหเกดพษในระยะยาวและ

เกดมะเรงทไตของหนทดลอง (rat) ความรนแรง

ของพษขนกบปรมาณสาร3-MCPDทไดรบแตไม

ท�าใหเกดการกลายพนธในสงมชวตและไดก�าหนด

ปรมาณสงสดทยอมใหบรโภคไดตอวน(provisional

maximum tolerable daily intake, PMTDI)

ทระดบ2ไมโครกรมตอน�าหนกตว1กโลกรมตอวน

โดยใชsafetyfactor500สวน1,3-dichloro-2-

propanol (1,3-DCP)ซงเกดขนในกระบวนการ

ผลตเชนเดยวกบสาร3-MCPDนนจากการทดลอง

ในหลอดทดลองพบวากอใหเกดการกลายพนธได

แต1,3-DCPจะเกดในปรมาณทต�ามากอตราการ

เกดของสาร3-MCPD:1,3-DCP=20:1JECFA

จงสรปวาการควบคมปรมาณสาร3-MCPDใหอย

ในระดบปลอดภยจะควบคม 1, 3-DCP ไดดวย

จงไมจ�าเปนตองก�าหนดปรมาณสาร1,3-DCP(7-9)

เมอJECFAประเมนความเปนพษของสาร3-MCPD

แลวประเทศในกลมสหภาพยโรป(EU)ไดก�าหนด

มาตรฐานสาร3-MCPDในซอสปรงรสใหมไดไมเกน

0.02 มลลกรมตอกโลกรม ในขณะทประเทศ

แคนาดาก�าหนดมาตรฐาน1.0มลลกรมตอกโลกรม

ออสเตรเลยและนวซแลนดก�าหนด0.2มลลกรมตอ

กโลกรม สวนสหรฐอเมรกา ญปน และ CODEX

ยงไมก�าหนด(10)การทEUก�าหนดคามาตรฐานสาร

3-MCPDในระดบต�ามากท�าใหผประกอบการผลต

acid-HVP และซอสปรงรสถวเหลองของไทย

ประสบปญหาขาดความรในดานเทคโนโลยการผลต

และอปกรณการผลตทมอยเดมไมเหมาะสมจ�าเปน

ตองหยดการผลต แตหากก�าหนดมาตรฐานสาร

3-MCPD เทากบ 1 มลลกรมตอกโลกรม ดงท

ประเทศแคนาดาก�าหนดใหผประกอบการของไทย

สามารถพฒนาไดและเสยคาใชจายในการเปลยนแปลง

โรงงานผลตไมมากนก ซงคามาตรฐานทจะเสนอ

ให CODEX ก�าหนดนจดเปนคาสงสด เมอเทยบ

กบอกหลายประเทศทก�าหนดการปนเป อนไวท

ระดบต�ามาก ดงนนประเทศไทยจงไดชแจงในท

ประชมCODEXและเจรจาตอรองกบWTOวาท

Page 3: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

การประเมนความเสยงของสาร3-MCPDในอาหารตอคนไทย ลดดาวลยโรจนพรรณทพยและคณะ

3

ระดบ 1 มลลกรมตอกโลกรม ทแคนาดาก�าหนด

ไวเปนระดบทปลอดภยตอการบรโภคแลว ซง

จ�าเปนตองมขอมลการบรโภคของคนไทยทส�ารวจ

และขอมลการประเมนความเสยงประกอบค�าชแจง

ในป 2547 – 2548 คณะผวจยจงไดด�าเนนการ

ศกษาขอมลการบรโภคอาหารทมการปนเปอนสาร

3-MCPDของประชากรไทย(11)และประเมนความ

เสยงการไดรบสมผสสาร3-MCPDของประชากร

ไทยเพอใหไดขอมลทเปนปจจบน สามารถน�าไป

ใชในการพจารณาปรบคามาตรฐานสาร 3-MCPD

ในผลตภณฑปรงรสของไทยใหเหมาะสมและใชเปน

ขอมลประกอบการตอรองการก�าหนดคามาตรฐาน

สากล(CODEX)นอกจากนสามารถใชเปนตนแบบ

ตวอยางหรอเปนแนวทางการประเมนความเสยงของ

สารเคมชนดอนได

วสดและวธการ การศกษานด�าเนนการตงแตพ.ศ.2547-

2548ตามขนตอนการประเมนความเสยงดงน

วธการ

ขนตอนท 1 การศกษากระบวนการบงช

ความเปนอนตราย(hazardidentification)ท�าการ

ทบทวนวรรณกรรม โดยศกษาจากเอกสารทม

การศกษาไวแลวเพอใหทราบคณสมบตของสาร

3-MCPD ศกษาความเปนพษและประเมนความ

สามารถในการท�าใหเกดพษในมนษยวาเปนไปได

มากนอยเพยงใด(12,13)

ขนตอนท 2 การประเมนการตอบสนอง

ตอปรมาณ(dose–response assessment)ท�าการ

ทบทวนวรรณกรรม พจารณาจากเอกสารทมการ

ศกษาแลวเพอดความสมพนธระหวางปรมาณสาร

3–MCPD และการท�าใหเกดผลอยางใดอยางหนง

ตอสตวทดลองหรอมนษย(dose–responsecurve)

และกลไกการเกดผลดงกลาว(12,13)

ขนตอนท 3 การประเมนการไดรบสมผส

(exposureassessment)

สวนท 1ศกษาขอมลการปนเปอนของสาร

3-MCPD ในอาหาร จากการทบทวนวรรณกรรม

(literature review) ตางประเทศ(1-3) พบวาซอส

ปรงรสถวเหลองเปนแหลงปนเปอนหลกของสาร

3-MCPD นอกจากนมการตรวจพบในผลตภณฑ

ปรงรสอน เชน น�ามนหอย และผลตภณฑอาหาร

หลายชนดเนองจากการใชacid-HVPในการแตง

กลนรสของอาหาร จงไดสมเกบตวอยางอาหารท

มรายงานดงกลาวตรวจวเคราะหในเบองตน เพอ

ใหทราบสถานการณสาร 3-MCPD ในอาหารไทย

เปนเบองตนกอนผลการตรวจวเคราะหพบการปน

เปอนสาร3-MCPDสงในซอสปรงรสถวเหลองเชน

เดยวกน ส�าหรบผลตภณฑปรงรสอนตรวจพบสาร

3-MCPDในปรมาณต�าสวนผลตภณฑอาหารตางๆ

ตรวจไมพบการปนเปอนทกตวอยางจงไดวางแผน

ด�าเนนการขนตอนตอไป

สวนท 2 ขอมลปรมาณการบรโภคอาหาร

ของคนไทย คณะวจยไดด�าเนนการไปแลวใน

โครงการเรองการศกษาปรมาณการบรโภคอาหารท

มความสยงตอสาร3–MCPDของคนไทย(11)ขอมล

(ตารางท1)

สวนท 3 วเคราะหปรมาณสาร 3–MCPD

ในผลตภณทปรงรสทเกบจากครวเรอนของสมาชก

ทเขารวมโครงการศกษาวจยนรวมทงอาหารทม

ความเสยงทสมาชกบรโภค

ตวอยาง ผลตภณฑปรงรสทกชนดและทกยหอ

ทเกบจากครวเรอน กรณยหอใดมตวอยางจ�านวน

มากจะสมประมาณ15%ของจ�านวนตวอยาง

วธวเคราะห AOAC 17th edition. 2000. no.

2000.01.p.8-10

Page 4: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

RiskAssessmentof3-MCPDinThais LaddawanRojanapantipet al.

4

เครองมอและอปกรณ Gaschromatograph/mass

spectrometer : HP 5890 Series II Plus และ

MSDHP5972,autosamplerHP7673GC/SFC

injector,คอลมนชนดcapillaryJ&WDB5MS

ขนาด30 เมตร×0.25มลลเมตรฟลมเคลอบ

หนา0.25µmใชselectedionmonitoringmode(SIM)m/zของสาร3-MCPDคอ453,291,

289, 275, 253และm/z ของ d53-MCPD

ตารางท 1 ปรมาณอาหารทคนไทยบรโภค(กรมตอคนตอวน)(11)

1. ผลตภณฑปรงรส

1.1น�าปลาแท 6.03 5.84 4.31 17.87

1.2น�าปลาผสม 9.64 8.16 7.80 25.04

1.3ซอวขาว 2.75 2.96 1.97 8.69

1.4ซอวขาวเหดหอม 1.98 2.16 1.32 6.16

1.5ซอวด�า 0.46 1.32 0.09 1.26

1.6ซอสหอยนางรม 1.63 2.23 1.10 5.38

1.7ซอสปรงรสถวเหลอง 1.86 2.54 1.17 5.85

1.8ซอสปรงรสส�าเรจรป 0.80 1.33 0.00 3.93

1.9เตาเจยว 1.18 2.20 0.42 4.67

1.10ซปกอน 0.73 1.34 0.41 2.36

1.11ซปผง 1.10 1.23 0.68 3.53

2. อาหารส�าเรจรป/ปรงส�าเรจ

2.1 ธญพชอาหารเชา 15.38 10.06 14.29 32.14

2.2 มอลตและสารสกดจากมอลต 10.04 22.11 5.14 27.21

2.3 ขนมปงปอนด 22.93 26.53 15.43 67.93

2.4 ขนมปงบสกต 9.51 14.75 5.27 34.61

2.5 บะหมกงส�าเรจรป 18.12 20.21 11.79 58.93

2.6 ขนมอบกรอบบรรจซอง 12.66 14.98 9.00 42.64

ปรมาณอาหารทบรโภค(กรมตอคนตอวน)

คาเฉลย สวนเบยงเบน คามธยฐาน 95th

มาตรฐาน

ชนดอาหาร

(Internalstandard)คอ257,analyticalbalance:

SatoriusAC211S,toppanbalance:SatoriusBP

1200,drybathincubator:BOEKEL,ultrasonic

bath:BRANSON2210,Glasschromatography

column:ID.2cm,length40cm,withsintered

glassdiskandtap,rotaryevaporator:BüCHIR-205,Vortexmixer:VORTEX-2GENIE

Page 5: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

การประเมนความเสยงของสาร3-MCPDในอาหารตอคนไทย ลดดาวลยโรจนพรรณทพยและคณะ

5

สารเคมและสารมาตรฐาน

สารเคม:sodiumsulphateanhydrous(AR),

heptafluorobutyrylimidazole,extrelutTM20mlrefill

packs,ethylacetate(AR),2,2,4-Trimethyl

pentane (AR), Haxane (AR), dietheyl ether

(AR), sodium chloride (AR) สารมาตรฐาน :

3-Monochloropropanediol(3-MCPD)ผลตภณฑ

ของFluka(ความบรสทธรอยละ98.0),d5-3-

Monochloropropanediol(d5-3-MCPD)ผลตภณฑ

ของISOTEC(min98atom%D)

ประสทธภาพของวธวเคราะห % recovery =

94.6-106.7,precision(%RSD)=3.2,limitof

detection(LOD)=0.001มลลกรมตอกโลกรม

คาทต�ากวา LOD จะรายงานไมพบ, limit of

quantitation(LOQ)=0.010มลลกรมตอกโลกรม

คาทต�ากวาLOQจะรายงานต�ากวา0.010มลลกรม

ตอกโลกรม

สวนท 4 ศกษาปรมาณการไดรบสมผส

สาร 3–MCPD จากอาหารและผลตภณฑปรงรส

มหนวยเปนไมโครกรมตอน�าหนกตว1กโลกรมตอ

วน ค�านวณไดจากปรมาณการบรโภค (กรมตอคน

ตอวน)(11)คณดวยปรมาณการปนเปอนสาร3-MCPD

เปนไมโครกรมตอกรม แลวหารดวยน�าหนกตว

ของสมาชก ซงน�าหนกตวของสมาชกแตละคนใน

ครอบครวจะจ�าแนกตามกลมอาย (ตามแนวทาง

ของคณะกรรมการจดท�าปรมาณสารอาหารอางอง

ทควรได รบประทานประจ�าวนส�าหรบคนไทย

กรมอนามย)ดงน

เดกอาย3–5ป

น�าหนกเฉลย 16 กโลกรม

เดกและวยรน6-15ป

น�าหนกเฉลย 35 กโลกรม

ผใหญอายมากกวา16ปขนไป

น�าหนกเฉลย 57 กโลกรม

ขนตอนท 4 อธบายลกษณะความเสยง(Risk

Characterization) น�าผลทไดจากการประเมนการ

ไดรบสมผสและผลจากการประเมนการตอบสนอง

ทขนาดตางๆมาประมาณความเสยงตอพษทจะเกด

ขนพรอมบอกคาความไมแนนอน ด�าเนนการโดย

การน�าคาPMTDIทJECFAประเมนไดมาเปรยบ

เทยบกบปรมาณการไดรบสมผสทไดจากการศกษา

วจยและรายงานความเสยงเปนคาmarginofsafety

(MOS)ซงค�านวนไดจากสตร

MOS =Exposure/PMTDI

ถา MOS < 1 = ปรมาณสาร 3–MCPD

เฉลยทรางกายไดรบไมสามารถท�าใหเกดผลกระทบ

ตอรางกายได

ถา MOS > 1 = ปรมาณสาร 3–MCPD

โดยเฉลยทรางกายไดรบเกนเกณฑปลอดภย โดย

ทวไปนยมรายงานการไดรบสมผสเปนรอยละของ

คาPMTDI

ผล ขนตอนท 1 การศกษากระบวนการบงช

ความเปนอนตราย (Hazard identification)

คณสมบตทางกายภาพและทางเคมของสาร

3-MCPD(CASno.96-24-2)

ชอพองเหมอน:α-Chlorohydrin,glycerolα-monochlorohydrin,chlorodeoxyglycerol สตรโมเลกล:C

3H

7ClO

2

โครงสรางทางเคม:

น�าหนกโมเลกล:110.539g.mol-1

ลกษณะทางกายภาพ:ของเหลวหนดไมมส

การดดซมการแพรกระจายและการขบถาย

สาร 3-MCPD ผาน blood-brain barrier และ

blood-testis-barrier สามารถกระจายตวใน

ของเหลวของสวนตางๆ ในรางกาย และเมอให

OH-CH2-CH- CH2

-ClCH

Page 6: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

RiskAssessmentof3-MCPDinThais LaddawanRojanapantipet al.

6

สาร3-MCPDกบหน(Wistar)เพศผขนาด100

มลลกรมตอน�าหนกตวหนงกโลกรม โดยฉดทาง

หนาทองแลวพบวาไมมการสะสมของสาร3-MCPD

และmetaboliteชนดbetachloroacetateในเนอเยอ

โดยถกขบออกจากรางกายทางปสสาวะในรปเดม

8.5% ในรปของคารบอนไดออกไซด 30% และ

ถกเปลยนเปนbetachloroacetate23%การศกษา

ในสตวเลยงลกดวยน�านมพบวาสาร 3-MCPD

ถกเปลยนเปน betachloroacetate และ oxalic

acidซงเปนสารท�าใหไตและอณฑะเกดอดตนและ

intermediate metabolite ชนด beta-chloroacet-

aldehyde มฤทธยบยง enzyme glyceraldehyde-

3-phosphate dehydrogenase และกระบวนการ

spermatozoaglycolysisท�าใหสเปรมเคลอนทชาลง

โดยการยบยงเปนแบบผนกลบ

ขนตอนท 2 การประเมนการตอบสนอง

ตอปรมาณ (dose-response assessment)

เปนการศกษาขอมลดานพษวทยาของสาร

3-MCPDทเกยวกบความสมพนธระหวางปรมาณ

ของสาร 3-MCPD กบผลตอบสนองอนไมพง

ประสงค(adverseeffect)พบวาพษเฉยบพลนของ

สาร 3-MCPDทท�าใหหน (rat) ตายลงครงหนง

(lethal dose : LD50) เทากบ 150 มลลกรมตอ

น�าหนกตว1กโลกรมและเมอปอนสาร3-MCPD

ใหหนSprague-Dawleyทง2เพศวนละ1ครง

5 วนตอสปดาหเปนเวลา 4 สปดาห และในวนท

2 และ 25 น�าหนทงสองเพศของแตละกลมมา

sacrificeพบวาผลการตอบสนองท�าใหระดบenzyme

glutamate-pyruvate transaminase ระดบ urea

น�าหนกไต ตบ เพมขนอยางมนยส�าคญ และใน

หนเพศผพบน�าหนกของtestisเพมขนนอกจากน

ยงพบวาระดบhaemoglobin,haematocritลดลง

ผลการศกษาinvitroสาร3-MCPDมผล

ตอการเปลยนแปลงสารพนธกรรม โดยใหผลบวก

ในbacterialmutagenicityassayใชS.typhinurium

TA1535,TA1537,TA1538,TA98,TA100

สวนการศกษาforward-mutationassayonyeast

ใชSchizosaccharomycesplombeและmammalian

cellmutationassayโดยใชmouselymphomaTK

locus assay และ mouse fibroblast M2-clone

และsisterchromatidexchangeassayใชChinese

hamsterV79cellsแตการศกษาinvitroใหผล

ลบในbacterialmutagenicityassayโดยใชE. coli

TM930และmammaliancellmutationassayใช

HeLacellรวมทงการศกษาinvivoในdominant

lethalassayใชICR/HaSwissmiceพบวาไมม

ผลตอการเปลยนแปลงสารพนธกรรม

การศกษาในหน (rat) พนธ HanWistar

เพศผไดรบสาร 3-MCPD ขนาด 40 และ 100

มลลกรมตอน�าหนกตว1กโลกรมเมอใหทางปาก

ครงเดยวไมเหนยวน�าใหเกดunscheduledDNAใน

ใชinvivo/invitro

การศกษาการเกดมะเรงโดยใหสาร3-MCPD

ในน�าประปาแกหนFisherF344อาย5-6สปดาห

จ�านวน 50 ตวตอเพศตอกลม ในขนาดสงกวา

MaximumToleratedDoseมผลใหหนทง2เพศ

มน�าหนกตวลดลงแตไมมผลตออตราการตายและ

พบการเกดrenaltubularadenomaและnephropathy

เพมขนอยางมนยส�าคญทางสถต การฉดสาร

3-MCPDเขาชองทองของหน(rat)ในขนาด100

มลลกรมตอกโลกรมพบวามออกซาเลตในปสสาวะ

ท�าใหเปนพษตอไตอยางรนแรง จงสรปไดวากลไก

การเกดมะเรงในไต อาจมาจากความเปนพษตอไต

และการฉดสาร3-MCPDขนาด80มลลกรมตอน�า

หนกตว1กโลกรมเขาชองทองพบระดบฮอรโมน

folliclestimulatinghormone(FSH),luteinising

hormone(LH)และprolactinเพมขนดงนนกลไก

การเกดLeydig-celltumorอาจเกดจากการรบกวน

สมดลของระบบฮอรโมน

Page 7: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

การประเมนความเสยงของสาร3-MCPDในอาหารตอคนไทย ลดดาวลยโรจนพรรณทพยและคณะ

7

หลงจาก Committee Carcinogenicity of

Chemicals in Food, Consumer Products and

theEnvironment(COC)ไดทบทวนผลการศกษา

ดงกลาวสรปไดวาสาร3-MCPDไมเกดความเปน

พษตอสารพนธกรรม(non-genotoxic)แตพบการ

เกดมะเรงในหนซงอาจเกดจากความเปนพษตอไต

หรอการรบกวนระบบฮอรโมนและคาNOELของ

การเกดมะเรงในหน (rat) เทากบ 1.1 มลลกรม

ตอน�าหนกตว1กโลกรมตอวนซงJECFAไดใช

คานในการประเมนคาPMTDIของสาร3–MCPD

ไดเทากบ2 ไมโครกรมตอน�าหนกตว1กโลกรม

ตอวนโดยใชคาsafetyfactorเทากบ500

ขนตอนท 3 การประเมนการไดรบสมผส

(Exposure assessment)

การศกษาปรมาณการบรโภคอาหารของคน

ไทยซงคณะวจยไดศกษาปรมาณการบรโภคอาหาร

ทมความเสยงตอสาร3–MCPDของคนไทยพบวา

คนไทยบรโภคน�าปลาแทน�าปลาผสมซอวขาวซอว

ขาวเหดหอมซอวด�าซอสหอยนางรมซอสปรงรส

ถวเหลอง ซอสปรงรสส�าเรจรป เตาเจยว ซปกอน

และซปผงปรมาณเฉลยเทากบ6.03,9.64,2.75,

1.98,0.46,1.63,1.86,0.80,1.18,0.73และ

1.10กรมตอคนตอวนตามล�าดบ(ตารางท1)

ผลการศกษาขอมลการปนเป อนของสาร

3–MCPD ในผลตภณฑปรงรส 11 ชนด จ�านวน

268ตวอยางและผลตภณฑอาหารน�าประปาและ

เบยร24ชนดรวม98ตวอยางตวอยางผลตภณฑ

ปรงรสเกบจาก512ครวเรอนเปนครวเรอนในภาค

กลางเหนอตะวนออกเฉยงเหนอและใตจ�านวน

122, 129, 131 และ 130ครวเรอนตามล�าดบ

ผลการวเคราะหไมพบการปนเป อนในซอวขาว

เหดหอมและซปกอนตรวจพบสงสดในซอสปรงรส

ถวเหลอง เทากบ 5.12 มลลกรมตอกโลกรม

รองลงมาคอ4.40,2.64,0.75,0.11,0.08,0.04,

0.04และ0.01ในน�าปลาผสมซอวขาวน�าปลาแท

ซอสหอยนางรม ซปผง ซอวด�า เตาเจยวและ

ซอสปรงรสส�าเรจรปตามล�าดบ แตอยางไรกตาม

ผลตภณฑปรงรสสวนใหญมคามธยฐานของสาร

3-MCPD ในระดบนอยกวาคา LOQ (0.01

มลลกรมตอกโลกรม) ยกเวนซอสปรงรสถวเหลอง

และซปผงทมคามธยฐานเทากบ0.19และ0.03

มลลกรมตอกโลกรม ตามล�าดบ (ตารางท 2)

ผลการตรวจวเคราะหผลตภณฑอาหาร เบยร

น�าประปา ทจ�าหนายในประเทศไทย ไมพบการ

ปนเปอนในอาหารทกชนด ยกเวนขนมอบกรอบ

บรรจซองบางยห อทตรวจพบในปรมาณสงสด

0.028มลลกรมตอกโลกรม(ตารางท3)

การศกษาปรมาณการได รบสมผสสาร

3-MCPDจากอาหารและผลตภณฑปรงรสของคน

ไทยพบวา คนไทยไดรบสาร 3-MCPD เฉลยจาก

อาหารทบรโภคประจ�าวนเทากบ0.036ไมโครกรม

ตอน�าหนกตว 1 กโลกรมตอวนโดยไดรบจาก

น�าปลาผสมสงสดรองลงมาคอซอสปรงรสถวเหลอง

น�าปลาแทซปผงและซอวขาวในปรมาณ0.050,

0.013,0.008,0.002และ0.002ไมโครกรม

ตอน�าหนกตว1กโลกรมตอวนตามล�าดบส�าหรบ

ผทบรโภคในปรมาณสงมากระดบ95percentileได

รบสมผสเทากบ0.204,0.056,0.034,0.006

และ0.000ไมโครกรมตอน�าหนกตว1กโลกรม

ตอวนตามล�าดบคดเปนปรมาณทไดรบสมผสรวม

เทากบ0.178ไมโครกรมตอน�าหนกตว1กโลกรม

ตอวน(ตารางท4)

ปรมาณการไดรบสมผสสาร3–MCPDจาก

การบรโภคผลตภณฑปรงรส 6 ชนด ทพบการ

ปนเปอนสาร3–MCPDและมการบรโภคคอนขาง

มากไดแกน�าปลาซอวขาวซอสปรงรสถวเหลอง

ซอสหอยนางรม เตาเจยวและซปผง โดยคดท

Page 8: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

RiskAssessmentof3-MCPDinThais LaddawanRojanapantipet al.

8

ตารางท 2ปรมาณสาร3-MCPDในผลตภณฑปรงรสทจ�าหนายในประเทศไทย

1.น�าปลาแท 40 <0.01-0.75 <0.01

2.น�าปลาผสม 36 <0.01–4.40 <0.01

3.ซอวขาว 35 <0.01–2.64 <0.01

4.ซอวขาวเหดหอม 5 <0.01 <0.01

5.ซอวด�า 38 <0.01-0.04 0.01

6.ซอสหอยนางรม 36 <0.01–0.11 <0.01

7.ซอสปรงรสถวเหลอง 30 <0.01–5.12 0.19

8.ซอสปรงรสส�าเรจรป 3 0.01 0.01

9. เตาเจยว 32 <0.01–0.04 <0.01

10.ซปกอน 6 <0.01 <0.01

11.ซปผง 7 <0.01–0.08 0.03

ปรมาณสาร3-MCPD (มลลกรมตอกโลกรม) ชนดอาหาร จ�านวนตวอยาง ต�าสด-สงสด คามธยฐาน

น�าหนกตว 57 กโลกรม และก�าหนดคามาตรฐาน

ท 1 มลลกรมตอกโลกรม พบคนไทยไดรบสมผส

สาร 3–MCPD เฉลยเทากบ 0.319 ไมโครกรม

ตอน�าหนกตว 1 กโลกรมตอวน โดยไดรบจาก

น�าปลาผสมสงสด รองลงมาคอ ซอวขาว ซอส

ปรงรสถวเหลอง ซอสหอยนางรม เตาเจยว และ

ซปผงในปรมาณ0.169,0.048,0.033,0.028,

0.021 และ 0.019 ไมโครกรมตอน�าหนกตว

1 กโลกรมตอวน ตามล�าดบ ส�าหรบผทบรโภค

สงมากระดบ 95 percentile ไดรบสมผสเทากบ

0.439, 0.152, 0.103, 0.094, 0.082 และ

0.062 ไมโครกรมตอน�าหนกตว 1 กโลกรม

ตอวน ตามล�าดบ และคดเปนปรมาณไดรบสมผส

รวมเทากบ 0.933 ไมโครกรมตอน�าหนกตว 1

กโลกรมตอวน

ขนตอนท 4 การอธบายลกษณะความเสยง

(Risk Characterization)

คนไทยไดรบสมผสสาร 3-MCPD จาก

อาหารทบรโภคประจ�าวนเปนปรมาณเฉลยเทากบ

0.036ไมโครกรมตอน�าหนกตว1กโลกรมตอวน

และไดรบเทากบ0.178 ไมโครกรมตอน�าหนกตว

1กโลกรมตอวนส�าหรบผทบรโภคในปรมาณสงมาก

ระดบ95percentileคดเปนรอยละ1.8และ8.9

ของคา PMTDI ตามล�าดบ ซงอธบายลกษณะ

ความเสยงไดวาประชาชนชาวไทยยงคงปลอดภย

จากสาร 3-MCPD ทไดรบจากอาหาร เนองจาก

ปรมาณการไดรบสมผสสาร3-MCPDจากอาหาร

ทบรโภคประจ�าวนต�ากวาคา PMTDI ท JECFA

ก�าหนดใหรบสมผสไดไมเกน 2 ไมโครกรมตอ

น�าหนกตว1กโลกรมตอวน

Page 9: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

การประเมนความเสยงของสาร3-MCPDในอาหารตอคนไทย ลดดาวลยโรจนพรรณทพยและคณะ

9

ปรมาณสาร3-MCPD (มลลกรมตอกโลกรม) ชนดอาหาร จ�านวนตวอยาง ต�าสด-สงสด คามธยฐาน

1.ธญพชอาหารเชา 4 <0.01 <0.01

2.มอลตและสารสกดจากมอลต 4 <0.01 <0.01

3.ขนมปงปอนด 3 <0.01 <0.01

4.ขนมปงบสกต 5 <0.01 <0.01

5.บะหมกงส�าเรจรป 5 <0.01 <0.01

6.ขนมอบกรอบ 5 <0.01-0.028 <0.01

7.ไสกรอก 5 <0.01 <0.01

8.เบคอน 5 <0.01 <0.01

9.แฮม 5 <0.01 <0.01

10.ผลตภณฑจากเนอสตว 5 <0.01 <0.01

(กนเชยงหมยอฯลฯ)

11.เบยร 5 ไมพบ-<0.01 <0.01

12.นมเปรยว 4 ไมพบ-<0.01 <0.01

13.แปงขาวโพด 3 ไมพบ-<0.01 ไมพบ

14.แปงมน 3 ไมพบ-0.02 ไมพบ

15.แปงสาล 3< 0.01–0.01 <0.01

16.ชส 3 <0.01 ไมพบ

17.ซอสพรก 3 <0.01 <0.01

18.ซอสมะเขอเทศ 3 ไมพบ ไมพบ

19.น�าจมบวยเจย 3 <0.01 <0.01

20.น�าจมไก 3 ไมพบ ไมพบ

21.พรกไทยปน 3 <0.01 <0.01

22.น�าประปา 10 ไมพบ ไมพบ

23.กะป 3 ไมพบ ไมพบ

24.ผงชรส 3 ไมพบ-<0.01 ไมพบ

ตารางท 3 ปรมาณสาร3-MCPDในอาหารและผลตภณฑทจ�าหนายในประเทศไทย

Page 10: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

RiskAssessmentof3-MCPDinThais LaddawanRojanapantipet al.

10

วจารณ การศกษาเพอประเมนความเสยงของสาร

3-MCPDตอคนไทยครงนสามารถใชเปนตนแบบ

ตวอยางหรอเปนแนวทางการประเมนความเสยง

ของสารเคมชนดอนได เนองจากเปนการศกษา

เพอประเมนความเสยงของสารเคมครงแรกของ

ประเทศไทยทด�าเนนการครบทง 4 ขนตอน ตาม

หลกการประเมนความเสยงสากล

ขนตอนท1และ2เปนการศกษาดานพษ

วทยาซงตองใชสตวทดลอง สามารถใชขอมลของ

ตางประเทศไดเพราะมการศกษาไวมาก ขนตอน

ท 3 จ�าเปนตองศกษาเองเพอใหไดขอมลความ

เสยงของคนไทยสวนขนตอนท4เปนการน�าขอมล

จาก 3 ขนตอนแรกมาใชประโยชนในการประเมน

ความเสยง

ตารางท 4 ปรมาณการไดรบสมผสสาร3-MCPDจากอาหารและผลตภณฑปรงรสแตละชนด

ปรมาณการไดรบสมผส(µg/kgbw/day) ชนดอาหาร คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน 95th

1. ผลตภณฑปรงรส

1.1 น�าปลาแท 0.008 0.013 0.034

1.2 น�าปลาผสม 0.050 0.089 0.204

1.3ซอวขาว 0.002 0.016 0.000

1.4ซอวขาวเหดหอม 0.000 0.000 0.000

1.5ซอวด�า 0.000 0.005 0.000

1.6 ซอสหอยนางรม 0.000 0.001 0.000

1.7ซอสปรงรสถวเหลอง 0.013 0.024 0.056

1.8ซอสปรงรสส�าเรจรป 0.000 0.000 0.000

1.9เตาเจยว 0.000 0.001 0.000

1.10ซปกอน 0.000 0.000 0.000

1.11ซปผง 0.002 0.002 0.006

รวมปรมาณการไดรบสมผสสาร3-MCPD 0.036 0.072 0.178

จากผลตภณฑปรงรสทงหมด

2. อาหารส�าเรจรป/ปรงส�าเรจ

2.1 ขนมอบกรอบ 0.0016 0.0083 0.0038

รวมปรมาณการไดรบสมผสสาร3-MCPD 0.036 0.072 0.178

จากอาหารทบรโภคประจ�าวน

Page 11: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

การประเมนความเสยงของสาร3-MCPDในอาหารตอคนไทย ลดดาวลยโรจนพรรณทพยและคณะ

11

เนองจากชวงป 2543 - 2544 มรายงาน

การตรวจพบสาร 3-MCPD ปนเปอนในซอสปรง

รสถวเหลองของประเทศตางๆเชนสหรฐอเมรกา

แคนาดาและสหราชอาณาจกรปรมาณทพบสงสด

เทากบ 85.0, 329.0, และ 93.1 มลลกรมตอ

กโลกรมตามล�าดบ(14)ส�าหรบประเทศไทยพบสงสด

162.1 มลลกรมตอกโลกรม(15) แตจากการศกษา

ครงนพบปรมาณสาร 3-MCPD ในซอสปรงรส

ถวเหลองสงสด ลดลงจากป 2544 ประมาณ 30

เทาและพบวายงมตวอยางปนเปอนเกน1มลลกรม

ตอกโลกรมคงเหลออยรอยละ 5.5 นอกจากนได

ตรวจพบการปนเปอนสาร3-MCPDในน�าปลาผสม

น�าปลาแทซอวขาวและซปผงสาเหตการปนเปอน

อาจเกดจากการเจอปนacid-HVPทมสาร3-MCPD

ปนเปอน หรอใชน�า BX ซงเปนผลพลอยไดจาก

กระบวนการผลตผงชรสทมการใชกรดเกลอเขมขน

ตารางท 5 ปรมาณการไดรบสาร 3-MCPD จากผลตภณฑปรงรสของคนไทย เมอก�าหนดคามาตรฐาน

ท1.0มลลกรมตอกโลกรม(คดทน�าหนกตว57กโลกรม)

ปรมาณไดรบสมผส ประเทศ ปรมาณการบรโภค(11) เมอก�าหนดคามาตรฐาน (กรมตอคนตอวน) ท1.0มลลกรมตอกโลกรม (ไมโครกรม/น�าหนกตว1กก./วน)

น�าปลาผสม/น�าปลาแทคาเฉลย 9.64 0.16995th 25.04 0.439

ซอวขาวคาเฉลย 2.75 0.04895th 8.69 0.152

ซอสหอยนางรมคาเฉลย 1.86 0.03395th 5.38 0.103

ซอสปรงรสถวเหลองคาเฉลย 1.63 0.02895th 5.38 0.094

เตาเจยวคาเฉลย 1.18 0.02195th 4.67 0.082

ซปผงคาเฉลย 1.10 0.01995th 3.53 0.062

ปรมาณการไดรบสมผสรวมคาเฉลย 0.319 95th 0.933

Page 12: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

RiskAssessmentof3-MCPDinThais LaddawanRojanapantipet al.

12

จากการศกษานพบการปนเปอนสาร3-MCPD

ในน�าปลาผสมสงสด และจากขอมลการบรโภค

ทคณะผวจยไดท�าการศกษาพบคนไทยใชน�าปลา

ผสมในการปรงอาหารสงสดเช นเดยวกน(11)

คนไทยจงไดรบสมผสสาร3-MCPDจากน�าปลาผสม

สงสด กรณก�าหนดคามาตรฐานสาร 3-MCPD

ในซอสปรงรสถวเหลองท1.0มลลกรมตอกโลกรม

จะค�านวนปรมาณไดรบสมผสสาร 3-MCPD จาก

การบรโภคซอสปรงรสถวเหลองของคนไทยอเมรกน

ออสเตรเลยนและญปนไดเทากบ1.86,8.0,11.0

และ30.0ไมโครกรมตอคนตอวนตามล�าดบดงนน

คนไทยไดรบสมผสต�าทสดโดยไดรบนอยกวา

คนอเมรกน ออสเตรเลยน และญปน 4.3, 5.9

และ 16.1 เทา ตามล�าดบ(14) และยงต�ากวา

คา PMTDI ทก�าหนดใหรบสมผสไดไมเกน 2

ไมโครกรมตอน�าหนกตว 1 กโลกรมตอวนหรอ

120 ไมโครกรมตอคนตอวน 64.5 เทา เมอ

ค�านวณการไดรบสมผสของคนไทยจากการบรโภค

ผลตภณฑปรงรสทกชนดทพบการปนเป อนสาร

3-MCPD และการบรโภคคอนขางสงแลว พบวา

คนทบรโภคสงมากระดบ 95 percentile ยงไดรบ

สมผสสาร3-MCPDต�ากวาคาPMTDI6.3เทา

ผลการประเมนความเสยงสาร 3-MCPD

ทไดจากการศกษานไดน�าเสนอตอ JECFA และ

ทประชม CODEX คณะ Food Additive and

ContaminantinFoodในป2549แลวเพอใชเปน

ขอมลสนบสนนการก�าหนดคามาตรฐานสาร3-MCPD

ในซอสปรงรสท1มลลกรมตอกโลกรมในป2551

คณะกรรมการCODEXไดมวาระพจารณาก�าหนด

คามาตรฐานสาร3-MCPDในซอสปรงรสซงสมาชก

CODEX เกอบทงหมดสนบสนนการก�าหนดคา

มาตรฐานท1.0มลลกรมตอกโลกรมยกเวนผแทน

จากสหภาพยโรปทยนยนการก�าหนดคามาตรฐานท

0.02มลลกรมตอกโลกรมในทสดประธานมมตให

ก�าหนดคามาตรฐานสาร3-MCPDในซอสปรงรส

ท 0.4 มลลกรมตอกโลกรม ซงจากการศกษา

วจยตงแตป 2543 ถงการศกษาวจยครงนพบวา

ผประกอบการขนาดใหญของไทยสามารถลดระดบ

การปนเปอนสาร3–MCPDในซอสปรงรสลงต�ากวา

0.40มลลกรมตอกโลกรมไดแลวแตผประกอบการ

ขนาดเลกยงไมสามารถลดการปนเปอนถงระดบนได

ดงนนคามาตรฐานของไทยจงยงคงไวท1มลลกรม

ตอกโลกรมซงคานยงมความปลอดภยเพยงพอ

สรป จากการศกษาการประเมนความเสยงของ

สาร 3-MCPD ทปนเปอนในภาพรวมของอาหาร

ทคนไทยบรโภคโดยขนตอนแรกการบงชความเปน

อนตรายและขนตอนท2การประเมนการตอบสนอง

ตอปรมาณ ไดขอมลจากเอกสารของตางประเทศ

ซงจากขอมลดงกลาวJECFAประเมนคาPMTDI

ของสาร 3-MCPD เทากบ 2 ไมโครกรมตอ

น�าหนกตว1กโลกรมตอวนและขนตอนท3ค�านวณ

ปรมาณการไดรบสาร 3-MCPD จากการบรโภค

อาหารของคนไทยตอวน พบวาคนไทยไดรบสาร

3-MCPD เป นปรมาณเฉลยเท ากบ 0.036

ไมโครกรมตอน�าหนกตว 1 กโลกรมตอวน และ

เมอก�าหนดคามาตรฐานสาร 3-MCPD ท 1

มลลกรมตอกโลกรมจะไดรบสมผสเทากบ0.318

ไมโครกรมตอน�าหนกตว1กโลกรมตอวนและขน

ตอนท4การอธบายลกษณะความเสยงโดยใชขอมล

ปรมาณไดรบสาร 3-MCPD จากอาหารทบรโภค

ประจ�าวนของคนไทยเปรยบเทยบกบคาPMTDIท

JECFAก�าหนดซงสรปไดวาคนไทยยงปลอดภยจาก

สาร 3-MCPD ทไดรบจากอาหารทบรโภคประจ�า

วน โดยไดรบต�ากวาคาความปลอดภยท JECFA

ก�าหนด 6.3 เทา เมอค�านวนโดยใชคามาตรฐาน

สาร3-MCPD1มลลกรมตอกโลกรมและต�ากวา

Page 13: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

การประเมนความเสยงของสาร3-MCPDในอาหารตอคนไทย ลดดาวลยโรจนพรรณทพยและคณะ

13

55.6 เทาจากอาหารทคนไทยบรโภคประจ�าวน จง

ควรมการก�าหนดคามาตรฐานสาร 3-MCPD ใน

ผลตภณฑปรงรสชนดอนดวย

กตตกรรมประกาศ ขอขอบคณส�านกงานมาตรฐานสนคาเกษตร

และอาหารแหงชาต กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ทใหเงนสนบสนนการวจย ขอขอบคณผอ�านวยการ

และเจาหนาทศนยวทยาศาสตรการแพทยเชยงใหม

ขอนแกนและสงขลาทใหความรวมมอในการเกบ

ตวอยางและขอมลการบรโภค ท�าใหการศกษาวจย

ครงนบรรลผลส�าเรจดวยด

เอกสารอางอง 1.CollierPD,CromicDDO,DaviesAP.Mechanism

of formation of chloropropanols present in

proteinhydrolysates.JAOCS1991;68(10):

785-90.

2.Sixty-seventhreportoftheJointFAO/WHO

ExpertCommitteeonFoodAdditives.Evaluation

of certain food additives and contaminants,

WHOtechnicalreportseriesno.940.Geneva:

WorldHealthOrganization,2006.

3.Ministry ofAgriculture, Fisheries andFood.

Survey of hydrolyzed vegetable protein for

chlorinatedpropanols,CSLReportFD91/6;

1991.

4.FoodAdvisoryCommittee.Recentdevelopments

on3-MCPDinfoodandfoodingredients.Press

Release5/99;1999.

5.FoodAdvisoryCommittee.108thMeetingof

FoodAdvisoryCommittee:2000Oct26.Press

Release8/00;2000.

6.Food Standard Agency. Some soy sauce

products toberemoved.2001;[cited2009

May20]; [1screen].Available from:URL:

http://www.food.gov.uk/news/pressreleases/

2001/jun/soysaucerecall

7.FAO/WHO. Contaminants: Summary of the

fifty-seventhmeetingoftheJointFAO/WHO

ExpertcommitteeonFoodAdditives(JECFA).

2001Jun5-14.Rome,Italy;2001.

8.Katchamart S, Khumpai S, Pavittranon S.

Exposure assessment of 3-Monochloro-1,

2-propanediol(3-MCPD)inseasoningsauce

consumption in Bangkok, Thailand. Thai J

Toxicol2004;19:27-30.

9.KatchamartS,PavittranonS.Riskassessmentof

3-Monochloro-1,2-propanediol(3-MCPD)

inseasoningsauceinThailand,2001.ThaiJ

Toxicol2001-2002;17-18:32-36.

10.Office of the National Codex Alimentarius

CommitteeofThailand,ThaiIndustrialStandards

Institute,MinistryofIndustry.PositionofThailand

on3-MCPD;[cited2009May20];[1screen].

Availablefrom:URL:http://www.tisi.go.th/

3_MCPD/3_MCPD.html

11.ลดดาวลยโรจนพรรณทพย,พกตรพรงแสงด,

พรรณทพยตยพนธ,รงรองกจผาต,เนตรนภส

ธนนเวศนกล. ปรมาณการบรโภคอาหารทเสยง

ตอสาร 3-MCPD ของคนไทย. ว กรมวทย พ

2552;51(3-4):213-23.

12.WHO. Guidelines for the study of dietary

intakesofchemicalcontaminants.1985;[cited

2009May20];[109screens].Availablefrom:

URL:http://www.who.int/entity/foodsafety/

publications/chem/Guidelines_chem_contam.

pdf

Page 14: การประเมินความเสี่ยงของสาร 3-MCPD ...budgetitc.dmsc.moph.go.th/research/pdf/20104.pdfการประเม นความเส

RiskAssessmentof3-MCPDinThais LaddawanRojanapantipet al.

14

13.WIKIPEDIAtheFreeEncyclopedia.3-MCPD;

[cited2009May20]; [1screen].Available

from:URL:http://en.wikipedia.org/wiki/3-

MCPD

14.INCHEM. Safety evaluation of certain food

additives and contaminants. WHO Food

AdditivesSeries,No.48;[cited2009May20];

[34 screens]. Available from:URL: http://

www.inchem.org/documents/jecfa/jecmono/

v48je18.htm

Risk Assessment of 3-MCPD in Food to Thais

Laddawan Rojanapantip* Pakping Saengdee* Puntip Teeyapan* Rungrueng Kijphati*

and Natenapit Dhananiveskul**

*Department of Medical Sciences Tiwanond Road, Nontaburi 11000, Thailand

**Mahidol University Phutthamonthon 4 Road., Salaya, Phutthamonthon, Nakhon Pathom 73170, Thailand

ABSTRACTIn2004-2005,aresearchon3-MCPDriskassessmentamongThaiswascarriedoutnation-wide

toobtainthemostrecentdataforJointFAO/WHOExpertCommitteeonFoodAdditive(JECFA)furtherexposure

evaluationandfortheCODEXdecisionontheinternationalmaximumlevelstandardandalsofortheThaiFDAdecision

onthestandardrevision.Thestudyofhazardidentificationanddose-responsecharacterizationwereconducted

basedonliteraturereviewandexposureassessmentderivedfromtheconsumeamountoffoodstogetherwith3-MCPD

contentinthosefoods.For3-MCPDcontentinfoodsweredeterminebyGC-MSusingd53-MCPDasinternal

standard.RiskCharacterizationwasperformedbycomparingthedietaryexposureof3-MCPDtosafetylevel(Provisional

MaximumTolerableDaily Intake,PMTDI) specified by JECFA.Twohundred and sixty eight samples of11

kindsofseasoningproductstakenfrom512householdsin4regions(North,South,NorthEastandCentral)of

Thailandand98samplesof24kindsoffoodproductsincludetapwaterandbeerswereanalyzedfor3-MCPD

content.Itwasfoundthatthemedianof3-MCPDinmostoffoodandseasoningproductswerelessthan0.01

milligramperkilogramexceptseasoningsauce(Acid-HVP)andsouppowderwere0.19and0.03milligramper

kilogramrespectively.Whencalculated3-MCPDamountinfoodwithconsumptionamount,itwasfoundthatthe

dailyintakeof3-MCPDbyThaiswas55.6timeslowerthanPMTDI.Whentakingthe1milligramperkilogram

asthemaximumlevelof3-MCPDinseasoningsauceswhichproducedbyacidhydrolysis,itwasfoundthatthe

exposureamountof3-MCPDinThaiswasstill6.3timeslowerthanPMTDI.Inconclusion,Thaipopulationare

safefrom3-MCPDinfood.

Key words : risk assessment, 3-MCPD in Food, Thais