Embed Size (px)
Citation preview
นโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา: พฒนาการ แนวโนม และการส ารวจมาตรฐานดานสขภาพของไทย1
วชดา สาธตพร2
บทคดยอ บทความนท าการศกษาพฒนาการของนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา ทศทางของนโยบายภายหลงจากการเขามาบรหารงานของรฐบาลยงลกษณ ชนวตร รวมกบการประเมนเกยวกบมาตรฐานดานสขภาพในปจจบนของประเทศไทย อาศยขอมลจากรายงานการพฒนามนษย (Human Development Report) ของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) บทความนคนพบวาประเทศไทยมการพฒนาในเรองระบบการประกนสขภาพมาอยางตอเนอง มการจดสรรงบประมาณคาใชจายดานการสาธารณสขอยในระดบปานกลางเมอเทยบกบประเทศเพอนบาน สงผลใหประชาชนชาวไทยสามารถเขาถงการบรการสขภาพอยางกวางขวางกวาในอดต อยางไรกตาม การด าเนนการตามนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาทผานมายงไมสามารถเปนหลกประกนไดวาคนไทยจะมสขภาพดถวนหนาไดตามเปาหมาย เนองจากคนไทยยงมความเสยงตอการตดโรครายแรงอย ดงนน นอกจากการพยายามจดสรรทรพยากรและจดบรการดานการแพทยทไดมาตรฐานและทวถงแลว รฐบาลยงตองใหความส าคญกบการสรางความรความเขาใจในเรองสขภาพแกประชาชนดวย
1 ปรบปรงจากบทความเรองนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาของผ เขยน ซงน าเสนอบนเวบไซตของเครอขายขอมล
นกการเมองไทย (www.tpd.in.th) ผ เขยนขอขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.จรส สวรรณมาลา ส าหรบขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอการปรบปรงเนอหาสาระของบทความน 2 นกวจย เครอขายขอมลนกการเมองไทย และนกศกษาปรญญาเอก สาขาการเมองการปกครองและนานาชาตศกษา
(Political and International Studies) มหาวทยาลยนวองแลนด ประเทศออสเตรเลย (email: [email protected])
2
บทน า นโยบายดานสขภาพและการสาธารณสขของประเทศไทยนบวามการเปลยนแปลงอยางมากในรอบ
ทศวรรษทผานมา การเปลยนแปลงในเชงนโยบายนท าใหโดยภาพรวมคนไทยมสขภาพดขนกวาในอดต คนไทยสามารถเขาถงบรการดานสขภาพไดอยางกวางขวางและทวถงมากขน อยางไรกตาม ในเรองคณภาพของการใหบรการยงคงเปนปญหา ทรพยากรทางการแพทยและการสาธารณสขยงคงขาดแคลน และยงมคนไทยอกจ านวนไมนอยทยงคงเผชญกบความเสยงทางดานสขภาพจากโรครายแรงตางๆ
ดงนน ทนททรฐบาลพรรคเพอไทยโดยนายวทยา บรณศร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขออกมาเปดเผยวา จะมการหารอกรอบหลกเกณฑการจดเกบคาธรรมเนยม 30 บาท ในโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา กเกดค าถามวาการเปลยนแปลงในนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาทก าลงจะเกดขน นจะชวยปรบปรงระบบการใหบรการดานสาธารณสขของไทยใหดยงขนไดหรอไม หรอจะท าใหจดออนของระบบประกนสขภาพทมอยแลวยงจะย าแยลงไปอก
บทความนมงท าความเขาใจเกยวกบนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาของประเทศไทยใน 4 ประเดนตอไปน
1. แนวคดเชงปรชญาของการประกนสขภาพ 2. พฒนาการของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในประเทศไทย 3. กาวตอไปของนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา 4. มาตรฐานดานสขภาพของไทย
แนวความคดเชงปรชญาของการประกนสขภาพ
โดยทวไป แนวคดทน ามาใชในการจดการระบบประกนสขภาพมอยดวยกน 2 แนวทาง แนวทางแรกเกดจากแนวคดทตองการใหประชาชนสามารถเลอกระบบประกนสขภาพของตนเองไดอยางเสร โดยพจารณาตามความเหมาะสมของแตละคน เชน การซอประกนสขภาพจากบรษทประกนภยในรปแบบตางๆ สวนแนวทางทสองมาจากแนวคดทเชอวารฐควรเปนผจดหาบรการสาธารณสขใหแกประชาชน โดยประชาชนทกคนจะตองไดรบการบรการสาธารณสขอยางเทาเทยมกน โดยถอวาเปนสวสดการทรฐเปนผ จดหาให (กตพฒน นนทปทมะดล, 2537; Nyman, 2003)
ส าหรบประเทศไทย ไดมการจดรปแบบระบบประกนสขภาพทางสายกลางคอการผสมผสานระหวางทงสองแนวความคดโดยประชาชน (ทมฐานะทางเศรษฐกจและยอมรบภาระคาใชจายไดเอง) สามารถมสทธ
3
เลอกประกนสขภาพไดตามความสมครใจดวยตนเอง ในขณะเดยวกน รฐบาลกเปนผ จดหาประกนสขภาพใหแกประชาชนทไมมความสามารถเขาถงประกนสขภาพรวมดวยอกทางหนง (ปรากรม วฒพงศ และคณะ, 2533) ทงน กเพอใหประชาชนทกคนมโอกาสในการเขาถงบรการทางการแพทยและสาธารณสขไดอยางทวถงโดยภาระคาใชจายมใชอปสรรค ดงทนายแพทยสงวน นตยารมภพงศ (2534: 12) ไดใหแนวคดในเรองหลกการประกนสขภาพไวอยางชดเจนวา
"การประกนสขภาพเปนสวนหนงของการประกนสงคม ซงเปนการสงเสรมระบบความมนคงทางสงคมวธหนง โดยใหความคมครองแกประชาชนเมอเกดการเจบปวยหรอมความจ าเปนตองไปรบบรการทางสขภาพทกประเภท ซงผทไดรบความคมครองดงกลาวสามารถเขาถงบรการทางการแพทยและสาธารณสขเมอมความจ าเปนยามเจบปวยได โดยไมตองกงวลถงรายไดรายจายหรอความแตกตางของสถานะทางเศรษฐกจและสงคม (access to personal health care)… " การพฒนาการดานสาธารสขไทยเรมเหนเดนชดในแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาตฉบบท 7
โดยรฐบาลเรมมความชดเจนในเรองการพฒนาคณภาพชวต โดยใชความจ าเปนพนฐาน (จปฐ.) เปนตวชวด และเปนแนวทางในการตดตามประเมนผล (ชยรตน พฒนเจรญ, 2536) นอกจากน ประเทศไทยยงไดประยกตใชเคาโครงหลกการของคณะกรรมการแหงชาตออสเตรเลย (National Report on Health Sector Performance Indicator 2001 by the National Health Performance Committee) และคณะกรรมการแหงชาตประเทศแคนนาดา (Canadian Institute of Health Information) ซงมมตครอบคลมหลายสวน โดยตวชวดทส าคญสามารถแบงไดเปน 3 กลม คอ
1.ตวชวดสถานะสขภาพ (Health Status Indicators) เปนตวชวดคณภาพชวตของประชาชน บรการทางการแพทยและสขภาพอนามย เชน ตวชวดอตราการตายอยางหยาบ ซงมความส าคญในการบงถงสถานะอนามยของชมชน ตวชวดอตราการตายเฉพาะเหตของโรค
2.ตวชวดสขภาพอนามย (Health Determinant Indicators) เปนตวชวดตอสขภาพของประชาชน โดยพจารณาจาก พฤตกรรมในการด าเนนชวตของบคคล ชววทยาและสภาพสงแวดลอม เชน ตวชวดความชกของระดบดชนมวลกาย ตวชวดการใชสารเสพตด
3.ตวชวดระบบ (Health System Indicators) เปนตวชวดทเกยวกบการปฏบตงาน ซงใชในการจดสรรทรพยากร ประเมนผลงานการปฏบตงาน และปรบปรงผลงาน รวมทงผลกระทบทเกดจาก
4
การจดการบรการสาธารณสข เชน ตวชวดจ านวนแพทยตอจ านวนผ ปวยนอก (ด ชนฤทย กาญจนะจตรา และคณะ, 2554) นอกจากน ในการพฒนานโยบายหลกประกนสขภาพของไทยยงไดเพมเตมค าวา “ถวนหนา” ไวดวย
เพอเนนย าวา หลกประกนสขภาพถอเปน “สทธของประชาชนไทยทกคนทจะไดรบบรการสขภาพทมมาตรฐาน เสมอหนาดวยเกยรตและศกดศรเทาเทยมกน...” (คณะท างานพฒนานโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา, 2544: 1) หลกประกนสขภาพถวนหนาถอเปนองคประกอบส าคญอนหนงของระบบสขภาพของประเทศไทย ไมใชนโยบายสงเคราะหทหยบยนใหแกคนจน หรอท าใหผมาใชบรการรสกวาตวเองเปนพลเมองชนสองหรอชนสามของประเทศ (อมมาร สยามวาลา, 2544) กลาวใหชดเจนยงกวากคอ “คนไทยทกคน หากลมปวยลงจะตองมนใจไดวาจะไดรบการรกษาพยาบาลโดยไมถกจ ากดโดยเศรษฐฐานะของตน และการรกษาพยาบาลนนจะตองไดมาตรฐานทเหมาะสม ในการใชมาตรการใดมาตรการหนงใน การรกษา แพทยจะตองไมค านงถงเศรษฐฐานะของผ ปวยอกเชนกน” (อมมาร สยามวาลา, 2546: 4) ดงนน การด าเนนการตามนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาจะประสบความส าเรจไดกตอเมอนโยบายเหลานนไดกอใหเกดระบบประกนสขภาพทไดมาตรฐานทงในดานคณภาพของการใหบรการและความทวถงของการกระจายของทรพยากร
ค าถามทนาสนใจกคอนโยบายหลกประกนสขภาพของไทยไดมสวนท าใหเกดระบบการประกนสขภาพทถวนหนา ทวถง และไดมาตรฐานหรอไม เพยงใด อยางไรกตาม กอนทจะตอบค าถามเหลานไดนน การท าความเขาใจเกยวกบพฒนาการของนโยบายหลกประกนสขภาพและทศทางของนโยบายภายใตการบรหารงานของรฐบาลปจจบนกนบวามความส าคญ ในหวขอถดไป บทความนจะไดน าเสนอในสองประเดนนเพออธบายวาประเทศไทยมแนวทางในการขบเคลอนนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาอยางไรในแตละยคสมย แนวทางดงกลาวมการเปลยนแปลงไปในแตละรฐบาลหรอไม อยางไร (ถาม) และอะไรคอสาเหตของการเปลยนแปลงเหลานน
พฒนาการของระบบหลกประกนสขภาพถวนหนาในประเทศไทย
ในภาพรวม โครงการประกนสขภาพทมอยในประเทศไทยสามารถแบงออกเปน 3 กลมตามลกษณะการจดตง วตถประสงค และการบรหารจดการ (ส านกงานประกนสขภาพ, 2536: 56) คอ
1. การประกนสขภาพเชงบงคบ (compulsory health insurance) เชน กองทนทดแทนแรงงาน และกองทนประกนสงคม รวมถงการประกนสขภาพตามพระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถ
2. การประกนสขภาพโดยสมครใจ (voluntary health insurance) เชน การประกนสขภาพกบบรษทเอกชน โครงการบตรประกนสขภาพ (บตร 500 บาท) ของกระทรวงสาธารณสข
5
3. สวสดการทรฐจดหาให (social welfare) ซงมพฒนาการขนตามล าดบ เชน ในป พ.ศ. 2518 รฐบาลจดสรรงบประมาณส าหรบสงคมสงเคราะหประชาชนผ มรายไดนอยดานการรกษาพยาบาล โดยเนนส าหรบกลมผ มรายไดนอย ตอมาในป พ.ศ.2532 รฐบาลไดรเรมโครงการรกษาพยาบาลโดยไมคดมลคาแกผสงอาย 60 ปขนไป ในป พ.ศ.2535 จดท าโครงการสงเคราะหประชาชน ผ มรายไดนอย ดานการรกษาพยาบาล (สปน.) และในป พ.ศ.2537 ไดจดใหมโครงการสวสดการประชาชนดานการรกษาพยาบาล (สปร.) ขน
กลาวไดวา การพฒนาระบบประกนสขภาพไทย ไดมการพฒนาอยางตอเ นอง โดยพจารณาไดจาก การพฒนาหลกประกนสขภาพไทย ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาตฉบบท 4 รฐบาลไดด าเนนการเนนในเรองสาธารณสขมลฐาน เนนการดแลสขภาพทจ าเปนอยางทงถงส าหรบทกคน โดยคาใชจายในเรองการประกนสขภาพ จะตองไมเกนก าลงของประเทศทจะรบผดชอบได นอกจากนนรฐเปดโอกาสใหประชาชน และชมชนเขามามสวนรวมในการดแลรกษาสขภาพ โดยกระทรวงสาธารณสขไดเรมด าเนนแผนกงานสาธารณสขมลฐาน โดยเนนการพฒนา 3 ก ไดแก ก าลงคน กองทน และการบรหารจดการสนบสนนใหประชาชนมบทบาทในการดแลสขภาพของตนเอง
ในชวงแรก กระทรวงสาธารณสข พฒนานโยบายการสรางหลกประกนสขภาพ โดยเฉพาะการประกนสขภาพดวยความสมครใจ ซงในระยะแรกของระบบประกนสขภาพ ไดมการออกบตรสขภาพแกประชาชน โดยเนนไปทระดบชมชน ซงผลการด าเนนงานในตอนแรก ไดรบความส าเรจในระดบหนงในแงการมสวนรวมของประชาชน แตตอมา การด าเนนโครงการไดลดลงอยางตอเนองจนสนสดลงในชวงป พ.ศ. 2530-2531 ระยะตอมามการด าเนนโครงการสขภาพดถวนหนาป พ.ศ.2543 ซงไดสอดคลองกบเปาหมายขององคการอนามยโลกทมงใหทกคนมสขภาพทดในป 2543 (World Health Organization, 1981: 91)
สาเหตทส าคญทสงผลใหโครงการการประกนสขภาพดวยความสมครใจ ไมไดรบการพฒนาอยางตอเนองนน ทางส านกประกนสขภาพไดมการศกษาพบวาโครงการประกนสขภาพในยคแรก เปนโครงการของชมชน โดยใหชมชนทมความสามารถในการจดตงกองทน และบรหารจดการดานการเงน ไดจดตงกองทนประกนสขภาพภายในชมชน แตผลการศกษาพบวากองทนไมสามารถบรหารจดการการเงนไดอยางมประสทธภาพ มการน าเงนกองทนไปใชในการพฒนาชมชนในดานอนเปนจ านวนมาก นอกจากนนกฎเกณฑ ระเบยบตางๆ ของโครงการ มความซบซอน ท าใหยากแกความเขาใจของประชาชนในชมชน รวมทง ประชาชนไมเขาใจในเรองประโยชนของการเกบเงนเขากองทนประกนสขภาพหรอการเกบเงนลวงหนา จงสงผลใหจ านวนประชาชนทเขารวมโครงการลดลงอยางตอเนอง (ส านกงานประกนสขภาพ, 2536: 8)
การประกนสขภาพไดมการพฒนาตอเนอง เชน โครงการบตรประกนสขภาพสมครใจราคา 500 บาท โดยกระทรวงสาธารณสขไดมการปรบปรงกฎเกณฑ รปแบบ วธการ เงอนไข และสทธประโยชนของบตร และไดเรมด าเนนการในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 7 นน แตกเกดปญหาเชนเดยวกน คอ
6
ประชาชนจะซอบตร เฉพาะเวลามโรคหรอเจบปวยทตองไปรบบรการจากแพทย และโรงพยาบาลเทานน แตคนปกตแขงแรง กจะไมนยมซอบตรประกนสขภาพ เพราะมองไม เหนความจ าเปนดงกลาว นอกจากน ปจจยส าคญทโครงการไมไดรบความนยมคอเรองความเชอของการไดรบบรการดานการแพทย และคณภาพของยา ระหวางผ ถอบตรประกนสขภาพราคา 500 บาทกบผช าระเงนเตมจ านวน มความแตกตางกนอยางเหนไดชด
เมอพจารณาการการด าเนนการพฒนานโยบายหลกประกนสขภาพทผานมา ปจจยทเปนอปสรรคส าคญ คอ การด าเนนการตางๆ ทผานมาในระยะแรก เปนการด าเนนงานภายใตนโยบายของกระทรวงสาธารณสข ไมใชโครงการหรอนโยบายหลกของรฐบาล ดงนน ความส าเรจในเชงรปธรรมในชวงแรก จงไมสามารถเหนภาพชดเจน
อยางไรกตาม นโยบายการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาและการปฏรประบบสขภาพไทย มความเดนชดขนในป พ.ศ.2540 ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 52 บญญตวา
“บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบบรการทางสาธารณสขทไดมาตรฐานและผยากไรมสทธไดรบการรกษาพยาบาลจากสถานบรการสาธารณสขของรฐโดยไมตองเสยคาใชจาย ทงน ตามทกฎหมายบญญต
การบรการทางสาธารณสขของรฐตองเปนไปอยางทวถงและมประสทธภาพ โดยจะตองสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนและเอกชนมสวนรวมเทาทกระท าได…”
การประกนสขภาพ เรมมทศทางทสดใส ชดเจนขน ในยครฐบาล พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร กลาวคอ ในป
2544 พ.ต.ท.ทกษณ ไดน าแนวคดเรองการประกนสขภาพมาเปนนโยบายหลกและเรงดวน จนไดรบความนยมจากประชาชน และถอไดวาเปนจดเรมตนของประวตศาสตรไทยททกพรรคการเมอง เรมใชนโยบายดานการประกนสขภาพ มาเปนนโยบายหลกในการหาเสยง
ภายใตการน าของนายกรฐมนตรทกษณ รฐบาลพรรคไทยรกไทยไดจดตงสถาบนวจยระบบสาธารณสขขนเพอเปนหนวยงานพฒนานโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา และไดน าเสนอนโยบายดานการประกนสขภาพซงประชานรจกกนดในชอ “นโยบาย 30 บาทรกษาทกโรค” โดยเรมมการก าหนดใชในวนท 1 เมษายน 2544 น ารองใน 6 จงหวดและขยายตวอยางตอเนองจนครบทกจงหวดในประเทศไทย
ถงแมวาประเทศไทยจะมการเปลยนรฐบาลในหลายชวงเวลา แตกไมไดท าใหการพฒนาประกนสขภาพถวนหนาตองสะดดหรอตดขดแตอยางใด จนกระทงป 2549 การประกนสขภาพของประเทศไทย เรมมการเปลยนแปลงอกครง ภายใตการน าของรฐบาลพลเอกสรยทธ จลานนท ซงสนบสนน แนวความคด การประกนสขภาพถวนหนา โดยไมเสยคาใชจายใดๆ ทงสน รวมทงป 2551 รฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ โดย
7
นายจรนทร ลกษณวศษฏ รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ไดน าเสนอนโยบาย บตรประชาชนบตรเดยว รกษาฟรทวประเทศ 48 ลานคน
จากทกลาวมา ไมวานโยบาย 30 บาทรกษาทกโรค ของรฐบาลพ.ต.ท.ดร.ทกษณ ชนวตร นโยบาย
ประกนสขภาพถวนหนา โดยไมเสยคาใชจายของรฐบาลพลเอกสรยทธ จลานนทหรอนโยบายบตรประชาชนบตร
เดยว รกษาฟรทวประเทศ 48 ลานคนของรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ ทกนโยบายตางไดรบการ
วพากษวจารณในเรองการเพมภาระดานการเงนการคลงของรฐบาล รวมทงอาจจะเปนปญหาดานการบรหาร
การจดการตนทนคาใชจายของโรงพยาบาลตางๆ ทงในเขตเมองและชมชน แตนโยบายเหลานกไดถกน าไปใช
และถอวาเปนผลงานทโดดเดนของรฐบาล
กาวตอไปของนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา
หลงจากนางสาวยงลกษณ ชนวตร ไดรบการแตงตงเปนนายกรฐมนตรและจดตงรฐบาล โดยมนายวทยา บรณศร เปนรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขไมนาน รฐบาลไดมแนวความคดทจะน านโยบายการเกบเงน 30 บาทตอครงการรกษากลบมาใชใหม และจะเรมมผลในชวงปลายป 2554 โดยมเหตผลวาเปนเรองการคนศกดศรใหแกผ รบบรการ ใหไดรบบรการทมคณภาพดเพมมากขน และเปนสงทประชาชนตองการ ถอเปนหลกประกนดานสขภาพทรฐบาลมใหกบประชาชน สวนเรองเงนคาธรรมเนยมทเกบจากผ รบบรการ อาจน าไปดแลผ ใหบรการ เชน แพทย พยาบาล เจาหนาทของรฐ เพอเพมขวญก าลงใจบคลากร (ส านกขาวอนโฟเควสท, 23 สงหาคม 2554) นอกจากน รฐบาลยงมแนวคดบรณการระบบไอทและอนเตอรเนตมาเชอมโยงการบรการการรกษา ภายใตโครงการใกลบาน ใกลใจ มการเพมคลนก และสถานพยาบาลในเขตชมชนหนาแนน โดยมเปาหมาย เพมความสะดวกแกผ ใชบรการ ไมตองเดนทางไกล และไดรบการรกษามาตรฐานเดยวกน (หนงสอพมพบานเมอง, 9 กนยายน 2554) ทงน นายวทยา บรณศรมความเชอมนวา นโยบายเหลานจะสามารถแกปญหาการใหบรการโดยจะชวยลดความแออดในโรงพยาบาลได โดยตงเปาวาภายใน 6 เดอน จะท าใหปญหาความแออดในโรงพยาบาลลดลงไดถงรอยละ 50 และภายใน 2 เดอน จะเรมเหนผลทชดเจน (ส านกขาวไทย, 5 ตลาคม 2554)
การน านโยบายการเกบเงน 30 บาท รกษาทกโรคมาพจารณาใชใหมนน ไดมการวพากษวจารณอยางกวางขวางทงในเชงสนบสนนและคดคาน เชน นายแพทยวนย สวสดวร เลขาธการส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) แสดงความคดเหนวา การเกบเงนสมทบ 30 บาท รกษาทกโรคจะท าใหประชาชนรสกมคณคา ไมไดรสกเปนคนไขอนาถาแตอยางใด และระบบของส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต(สปสช.) สามารถด าเนนการเกบเงนสมทบตามนโยบายไดทนท (ไทยโพสต, 6 กรกฎาคม 2554) เชนเดยวกบ
8
แพทยหญงเชดช อรยศรวฒนา (2554) ประธานสหพนธผ ปฏบตงานดานการแพทยและสาธารณสขแหงประเทศไทย (สผพท.) ทไดแสดงความเหนผานบทความซงน าเสนอในเวบไซตของคณะท างานเขาชอเสนอกฎหมายปฏรปการสาธารณสขไทย (ขก.สธ.) วาการเกบเงนสมทบจะท าใหประชาชนไดรบประโยชนสงสด เพราะโรงพยาบาลจะมรายไดเพมขน สามารถซ อยาทมคณภาพด และรกษาพยาบาลประชาชนไดมประสทธภาพมากขน นอกจากนนประชาชนจะไดเรยนรการรกษาตนเองในเบองตน โดยไมจ าเปนตองมารกษาทโรงพยาบาล
ทางดานความคดเหนของภาคประชาชน บญยน ศรธรรม ตวแทนเครอขายองคกรผ บรโภคภาคประชาชน ใหสมภาษณกบมตชนออนไลนวา ไมเหนดวยกบการฟนระบบประกนสขภาพถวนหนา ทจะมการเรยกเกบตามโครงการ 30 บาท รกษาทกโรคแบบทเคยใชในสมยพรรคไทยรกไทยเปนรฐบาล เหมอนเปนการถอยหลงเขาคลอง เพราะในปจจบนระบบประกนสขภาพไดพฒนามาจนถงขนทไมตองใชบตรทอง และไมตองจายเงน จงไมเกดประโยชนใดๆ เลยทจะมการเรยกเกบคาธรรมเนยม 30 บาทอก บญยนมองวานโยบายหลกประกนสขภาพทประสบความส าเรจมาจนถงปจจบนนไมวาจะรเรมมาจากใคร รฐบาลใด นกการเมองไมควรมายดเอาความเปนเจาของวาเปนของตนเอง โดยไมไดดวา ระบบไดพฒนาไปจนถงไหนแลว ถงตอนน นาจะเปนเวลาของการมารวมดวยชวยกนพฒนาและตอยอดโครงการรกษาพยาบาลเพอสรางประโยชนใหกบประชาชนมากกวาการเดนถอยหลง (มตชนออนไลน, 14 กรกฎาคม 2554) ซงเปนความเหนทสอดคลองกบ นายจรนทร ลกษณวศษฎ อดตรฐมนตรวาการสาธรณสข พรรคประชาธปตย
นายจรนทรเหนวาเปนสทธของรฐบาลนางสาวยงลกษณ ชนวตร ทจะตองบรหารใหเปนไปตามนโยบายทหาเสยงเลอกตงไว แตการน านโยบาย 30 บาทกลบมาใชจะเปนการยอนกลบไปยงจดเดม สวนทเกรงวาการท านโยบายกลบไปกลบมา อาจท าใหประชาชนสบสนในนโยบายการรกษาพยาบาลนน เหนวาเปนหนาทของรฐบาลทจะชแจงกบประชาชนเพอใหเกดความเขาใจ (กรงเทพธรกจ, 6 กรกฎาคม 2554)
นายแพทยมงคล ณ สงขลา อดตประธานชมรมแพทยชนบท และอดตรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ภายใตรฐบาลพลเอกสรยทธ จลานนท มความเหนวาไมควรเกบเงนสมทบ 30 บาท ประชาชนสามารถเขารบการบรการทางการแพทยฟร ไมเสยคาใชจาย เพราะเปนสวสดการทางสงคม (Thaireform, 23 กนยายน 2554)
นายตอพงษ ไชยสาสน รฐมนตรชวยวาการกระทรวงสาธารณสข กลาววาศกยภาพของรฐบาลในขณะนสามารถใหบรการรกษาพยาบาลฟรแกประชาชนได แตเหตผลทตองการน านโยบาย 30 บาทรกษาทกโรคกลบมาใชอกครงนน เนองจากตองการสอนใหประชาชนตระหนกถงการมสวนรวมของพลเมอง โดยการรวมจาย รวมท า รวมกนดแลรกษา ถอเปนหนาทของทกคน ไมใชใครคนใดคนหนง
9
นอกจากน ในทศนะของนายตอพงษนโยบายการเกบเงน 30 บาทตอการรกษาจะเปนการท าใหประชาชนในฐานะผบรโภคค านงถงการบรโภคอยางมเหตผล การไดรบการบรการการรกษาฟรในทกรายการ จะท าใหประชาชนบรโภคอยางสรยสรายโดยไมค านงถงความพอด ทายทสด รฐบาลกจะตองจดสรรงบประมาณดานสาธารณสขในระดบทสงเกนจ าเปน (ไทยโพสต, 9 กนยายน 2554) สอดคลองกบความเหนของแพทยหญงเชดช อรยศรวฒนา (2554) ทมองวาปญหาความไมเขาใจทเกดขนบอยครงระหวางประชาชน และแพทย มาจากความตองการของผ ปวยทเรยกรองสทธตรวจรกษาเพมขน เนองจากไดรบสทธการรกษาฟร ขณะทแพทยเหนวา ไมมความจ าเปนตองตรวจรกษาเพมเตม เพราะจะท าใหสนเปลองงบประมาณโดยใชเหต
ยงไปกวานน แพทยและผปฏบตงานดานสาธารณสขสวนหนง มความคาดหวงวาการน านโยบาย 30 บาทมาใชใหม จะท าใหลดความแออดของผ ใชบรการในโรงพยาบาลได เชน นายแพทยพงศธร พอกเพมด นกวชาการดานเศรษฐศาสตรสาธารณสข เหนวาการเกบเงนสมทบเปนเรองทด เพราะจะท าใหลดความแออดของจ านวนผ ปวยในโรงพยาบาลได และเปนการลดอตราการใชบรการดานสาธารณสขทไมจ าเปน แตขอ เสย คอประชาชนบางกลม อาจเขาไมถงการใชบรการได ดงนน จงเสนอแนะใหรฐบาลควรจดหาเตยงใหบรการอยางเพยงพอ และสนบสนนจ านวนบคลากรทางการแพทยใหมากขน ซงจะเปนสงทมประโยชนมาก (Thaireform, 23 กนยายน 2554) เชนเดยวกบนายแพทยสมพนธ คมฤทธ เลขาธการแพทยสภา เหนวาการน านโยบาย 30 บาทกลบมาใชใหม นอกจากจะท าใหเกดผลทางจตวทยาตอประชาชนไมใหมาใชบรการดานสาธารณสขมากเกนจ าเปน ซงเปนการลดความแออดของผ ใชบรการในโรงพยาบาล และลดภาระงานของแพทย พยาบาลไดแลว การเกบเงนสมทบนยงจะสามารถน าเงนมาชวยพฒนาโรงพยาบาลขนาดเลกทมปญหาทางการเงนไดอกทางหนงดวย (Thaireform, 23 กนยายน 2554)
อยางไรกตามมความเหนจาก นายแพทยวชย โชคววฒน กรรมการส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) วาการเกบเงน 30 บาทตอครงการรกษานน ยงไมมขอมลวชาการมาอางองวาจะชวยลดความแออดของผ ใชบรการดานสาธารณสข อยางใด หรอแมแต นโยบายประกนสขภาพถวนหนา โดยไมเสยคาใชจาย กยงไมมขอมลดานวชาการยนยนวา นโยบายนท าใหเพมปรมานการเขารบการทางการแพทยมากขน (Thaireform, 23 กนยายน 2554)
นอกจากน ในเรองเมดเงนทจะเขาสระบบนยงมขอมลทขดแยงกนอย โดยฝายนายวทยาและทมยทธศาสตรของพรรคเพอไทย ไดท าการประเมนเบองตนวา ถาหากมการน านโยบายเกบเงนสมทบ 30 บาทกลบมาใชใหม จะท าใหกระทรวงสาธารณสข มรายไดเพมขน 4,000 ลานบาท (ASTV ผจดการออนไลน, 23 สงหาคม 2554) แตนายแพทยประทป ธนกจเจรญ รองเลขาธการส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ระบเหตผลทแตกตางออกไปวา เมดเงนทจะเขาระบบนนจะมเพยง 2,000 ลานบาทเทานน เพราะใน
10
แตละป จะมผ ใชบรการ เพยงรอยละ 40 เทานนทอยในเกณฑทตองจายเงนสมทบ 30บาทตอครงการรกษา ทเหลออกประมาณรอยละ 60 เปนผ ปวยสงอาย เดกเลก และผยากไร ซงไมตองจายคารกษาพยาบาลตามเงอนไขของส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต
ขอมลของนายแพทยประทปสอดคลองกบการประเมนของวโรจน ณ ระนอง ผ อ านวยการวจยดานเศรษฐศาสตรสาธารณสขและการเกษตร สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทยหรอทดอารไอ (TDRI) ทประเมนวา หากรฐบาลพรรคเพอไทยจะกลบมาใชนโยบายใหประชาชนรวมจาย 30 บาท จะท าใหมเงนมาบ ารงในกองทนราว 2 พนลานบาทตอปเทานน เวนเสยแตวาจะไมมการยกเวนคาธรรมเนยมแกคนกลมใดเลย จงจะมเงนราว 3-4 พนลานบาทเขาสระบบ (ASTVผจดการออนไลน, 26 กรกฎาคม 2554)
วโรจน มองวาหากพจารณาเฉพาะความคมคาในทางเศรษฐศาสตรสาธารณสขเงนสมทบทจะเขาสกองทนนเปนจ านวนเงนทไมนอย ถอเปนแนวทางทด แตหากน าประเดนเรองความเทาเทยมกนมาพจารณารวมกบภาวะเศรษฐกจ ซงถอวาประชาชนยงมฐานะทางเศรษฐกจทแตกตางกนอย การเกบคาธรรมเนยม 30 บาท จะไมเปนผลดตอคนจนเลย เพราะจากการศกษาผลกระทบของหลกประกนสขภาพถวนหนาทมตอคาใชจายดานสขภาพของประชาชนทผานมา พบวา การไมตองจาย 30 บาทตอครงการรกษา สามารถลดภาระรายจายดานสขภาพของกลมผยากไรทสดจนแทบจะหมดไปในชวง 3 ปแรก (2545- 2547) คอลดลงจากรอยละ 1 จนแทบจะเปน 0 ซงหากไมมการเกบเงนสมทบเลยกยอมจะเปนการชวยเหลอคนจนไดมากเชนกน แตความจรงของเรองนกยงไมกระจาง เพราะประเทศไทยไมมเกณฑการจ าแนกคนจนทชดเจน ซงท าใหยากตอการเกดการศกษาขนตอไปทจะยนยนขอด ขอเสยของการรกษาฟรได (ASTV ผจดการออนไลน, 26 กรกฎาคม 2554)
อยางไรกตาม รฐบาลของนางสาวยงลกษณ ชนวตร โดยนายวทยา บรณศร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ยงไมสามารถด าเนนการน านโยบาย 30 บาทกลบมาใชใหมไดตามทประกาศไววา จะมผลบงคบใชเดอนพฤศจกายน เนองจากปญหาการแตงตงคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาตหรอบอรด สปสช. ทดแทนนายแพทยพพฒน ยงเสร เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ซงไมสามารถด ารงต าแหนงในคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาตไดเนองจากไดด ารงต าแหนงในคณะกรรมการควบคมคณภาพและมาตรฐานบรการสาธารณสขอยแลว (ไทยโพสต, 3 ตลาคม 2554) ดงนน คณะกรรมการหลกประกนสขภาพชดปจจบน จงท าไดแคด าเนนงานโดยทวไป เชน การจดสงเงนบ ารง แตวาระทส าคญนน คณะกรรมการหลกการสขภาพแหงชาต (สปสช.) ยงไมสามารถพจารณาได
นอกจากนน ตามความเหนของนาแพทยวนย สวสดวร เลขาธการส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) เหนวา การพจารณาการน านโยบาย 30 บาทคงจะลาชา เนองจาก นายวทยา บรณศร รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข ไดสรปวาควรมการเลอกคณะกรรมการแค 1 ต าแหนงเทานน แตกลมเอน
11
จโอทสนใจงานดานสาธารณสข ตองการใหเลอกคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) หรอบอรด สปสช. ใหมทงหมด ซงหมายถง 7 ต าแหนง แตจนถงปจจบนยงไมมขอสรปจากทง 2 ฝายแตอยางใด (ไทยโพสต, 3 ตลาคม 2554) ดงนน การน านโยบายเกบเงน 30 บาทกลบมาใชจงมใชเรองงายแมรฐบาลจะพยายามเดนหนาผลกดนอยางเตมทกตาม มาตรฐานดานสขภาพของไทย
จากพฒนาการของนโยบายหลกประกนสขภาพขางตน เราจะเหนถงการพฒนาของนโยบายการประกนสขภาพอยางตอเนอง โดยเปาหมายหลก (ททกฝายตางพยายามอางถง) คอการมงท าใหประชาชนคนไทยมสทธทจะไดรบบรการสขภาพทมมาตรฐานอยางเสมอหนากนและไมมภาระคาใชจายมากนก (กระทรวงสาธารณสข, 2545) สงทนาสนใจกคอจนถงปจจบนประเทศไทยไดบรรลตามเปาหมายดงกลาวมากนอยเพยงใด ประชาชนคนไทยสามารถเขาถงบรการทางดานสขภาพทมมาตรฐานไดตามความจ าเปนแลวหรอไม และมาตรฐานดงกลาวอยในระดบใดเมอเปรยบเทยบกบประเทศเพอนบานในภมภาคเดยวกน บทความในสวนนพยายามตอบค าถามเหลานผานขอมลจากรายงานการพฒนามนษย (Human Development Report) ของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ซงท าการพจารณามาตรฐานทางดานสขภาพใน 3 มตหลก ไดแก ดานทรพยากร ดานความเสยง และดานอตราการตาย
เมอพจารณาขอมลในรายงานการพฒนาทรพยากรมนษยประจ าป 2553 ของสหประชาชาต พบวา ในดานทรพยากรประเทศไทยมคาใชจายดานสขภาพตอหวประชากร 286 เหรยญสหรฐหรอประมาณ 8,580 บาท มบคลากรทางการแพทย 3 คนตอประชากร 10,000 คน และจ านวนเตยงส าหรบรองรบผ ปวย 22 เตยงตอประชากร 10,000 คน ทรพยากรดานสขภาพเหลาน เมอน าไปเปรยบเทยบกบขอมลในประเทศอนๆ ในอาเซยน จะเหนวาในดานงบประมาณ แมวาประเทศไทยจะมคาใชจายดานสขภาพตอหวประชากรสงเปนอนดบ 4 ของอาเซยน สงกวาประเทศเวยดนามและฟลปปนส แตคาใชจายดงกลาวยงคงนอยกวามาเลเซยมากกวา 2 เทา นอยกวา บรไน 4 เทา และนอยกวาสงคโปรถงเกอบ 6 เทา ในดานเตยงผ ปวยกอยในอนดบ 4 เชนกน รองจากสงคโปร เวยดนาม และบรไน สวนในเรองจ านวนบคลากรทางการแพทยถอวาอยในระดบทต ามาก คอมจ านวนมากกวาเพยงสองประเทศในภมภาคคอกมพชาและอนโดนเซยเทานน อาจกลาวไดวา ในดานทรพยากรทางดานสาธารณสข ประเทศไทยไดมการใหความส าคญกบเรองงบประมาณและสงอ านวยความสะดวกอยพอสมควร แตในเรองบคลากรถอวายงตองมการพฒนาและปรบปรงอกมาก
12
ตาราง 1 ทรพยากรดานสขภาพของไทยเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ในกลมอาเซยน
ประเทศ
ทรพยากร
คาใชจายดานสขภาพ บคคลากรทางแพทย เตยงของโรงพยาบาล
ตอหวประชากร ตอประชากร 10,000 คน
2550 2543-2552
กมพชา 108 2 0 พมา 21 4 6 บรไน 1,176 11 26 มาเลเชย 604 7 18
ลาว 84 3 12
ฟลปปนส 130 12 5
สงคโปร 1,643 15 32
ไทย 286 3 22 อนโดนเซย 81 1 6 เวยดนาม 183 6 28 ทมา: UNDP Human Development Report, 2010:197-201
ตารางท 2 แสดงขอมลรายละเอยดดานปจจยเสยง ซงพบวา ประเทศไทยมปจจยเสยงตอการขาด
แคลนภมคมกนในเดกทารก ในเรองการไดรบวคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรน อยในระดบทต ามาก คอพบเพยงรอยละ 1 ในเดกอายต ากวา 1 ป ใกลเคยงกบอตราการเปนโรคหดในเดกทารกทมเพยง รอยละ 2 เทานน ถอวาดทสดเมอเทยบกบประเทศในกลมอาเซยนดวยกน เชน บรไน มอตราของความขาดแคลนวคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรน และโรคหดของเดกทารก อยทรอยละ 1 และ 3 ตามล าดบ สงคโปรและกมพชา อยในในอตราเดยวกนคอรอยละ 3 และ 5 เวยดนาม อยทรอยละ 7 และ 8 สวนฟลปปนสมอตราของความขาดแคลนวคซนปองกนโรคทงสองกลม อยราวรอยละ 9 และ 8 ตามล าดบ ตรงกนขามกบประเทศอนๆ เชน มาเลเชย พมา อนโดนเซย และลาว ทมสดสวนของเดกทารกทไดรบวคซนทงสองชนดในระดบทสง
13
ตาราง 2 ปจจยเสยงดานสขภาพของไทยเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ในกลมอาเซยน
ประเทศ
ปจจยเสยง ภมคมกนบกพรองในเดกทารก ความชกของโรคเอดส วคซนปองกนโรคคอ ตบ บาดทะยก ไอ
กรน
โรคหด วยรน (%อาย 15-24)
ผใหญ (%อาย 15-49)
% อาย 1 ป ผหญง ผชาย รวม
2551 2550 กมพชา 3 5 0.1 0.2 0.2 พมา 15 18 0.6 0.7 0.7 บรไน 1 3 - - - มาเลเชย 10 5 0.3 0.6 0.5 ลาว 39 48 0.1 0.2 0.2 ฟลปปนส 9 8 - - - สงคโปร 3 5 0.1 0.2 0.2 ไทย 1 2 1.2 1.2 1.4 อนโดนเซย 23 17 0.1 0.3 0.2 เวยดนาม 7 8 0.3 0.6 0.5 ทมา: UNDP Human Development Report, 2010: 197-201
อยางไรกตาม เมอเทยบกบประเทศตางๆ ในอาเซยน พบวา ประเทศไทยมอตราในเรองความชกของ
โรคเอดสมากเปนอนดบ 1 คอพบประมาณรอยละ 1.2 ในกลมวยรน (อาย 15-24 ป) ทงชายและหญง และพบรอยละ 1.4 ในกลมผใหญ (อาย15-49 ป) ในขณะทประเทศอนๆ ในภมภาค เชน สงคโปร ลาว และกมพชา มผตดเชอ HIV ไมเกนรอยละ 1 ในแตละกลมประชากร และสวนใหญจะพบในกลมวยรนมากกวากลมผ ใหญ จากขอมลทกลาวมา อาจกลาวไดวา ประเทศไทยประสบความส าเรจในการลดปจจยเสยงตอการขาดแคลน
14
ภมคมกนในเดกทารก ในเรองการไดรบวคซนปองกนโรคคอ ตบ บาดทะยก ไอกรนและโรคหดไดเปนอยางด แตยงลมเหลวในเรองการปองกนความชกของโรคเอดส
ตารางท 3 แสดงขอมลอตราการตาย พบวา เดกวยทารกและเดกอายต ากวา 5 ปในประเทศไทย มอตราการตาย 13 และ 14 คนตอประชากร 1,000 คน ตามล าดบ สวนอตราการตายของวยผ ใหญ แบงเปน ผหญงมจ านวน 140 คน และผชายมจ านวน 276 คน ตอประชากร 1,000 คน นอกจากนน อตราการตายตามมาตรฐานอายจากโรคไมตดตอ มจ านวน 516 คน ตอประชากร 100,000 คน
ตาราง 3 อตราการตายของคนไทยเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ในกลมอาเซยน
ประเทศ
อตราการตาย ทารก เดก
อายต ากวา5 ป ผใหญ
ตอประชากร 1,000 อตราการตายตามมาตรฐาน อายจากโรคไม
ตดตอ ตอแรกเกด1,000 ผหญง ผชาย ตอประชากร
100,000 2551 2551 2551 2551 2547
กมพชา 69 90 216 294 832 พมา 71 98 304 368 775 บรไน 6 7 80 106 473 มาเลเชย 6 6 97 177 623 ลาว 48 61 288 317 828 ฟลปปนส 26 32 117 227 620 สงคโปร 2 3 47 82 345 ไทย 13 14 140 276 516 อนโดนเซย 31 41 185 226 690 เวยดนาม 12 14 110 192 611 ทมา: UNDP Human Development Report, 2010: 197-201
15
เมอน าขอมลอตราการตายของประเทศไทย เปรยบเทยบกบประเทศตางๆ ในอาเซยน พบวา อตราการตายของวยทารก และเดกอายต ากวา 5 ป ในประเทศไทยมระดบทสงในล าดบท 5 เมอเทยบกบสงคโปร บรไน มาเลเชย และเวยดนาม แตอตราการตายของเดกวยทารก และเดกอายต ากวา 5 ป จะอยในระดบต ากวาประเทศฟลปปนส อนโดนเซย ลาว พมา และกมพชา เชนเดยวกบอตราการตายในวยผ ใหญทงเพศหญงและเพศชาย ประเทศไทยมอตราการตายอยในระดบทสงและอยในล าดบท 5 รองลงมาจาก สงคโปร บรไน มาเลเชย และเวยดนาม
อยางไรกตาม ในเรองอตราการตายตามมาตรฐานอายจากโรคไมตดตอตอประชากร 100,000 คน ประเทศไทยมอตราการตายอยในระดบคอนขางสงแตยงถอวาเปนอตราทต ากวาประเทศอนๆ ในภมภาคเดยวกนอกหลายประเทศ เชน เวยดนาม (611 คน) มาเลเชย (623 คน) ฟลปปนส (620 คน) อนโดนเซย (690 คน) ลาว (828 คน) พมา (775 คน) และกมพชา (832 คน) กลาวอกนยหนงกคอ ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ประเทศไทยมอตราการตายตามมาตรฐานอายจากโรคไมตดตอตอประชากร 100,000 คน ต าเปนอนดบ 3 รองจากสงคโปรและบรไนเทานน
ขอมลเหลานสะทอนวา ประเทศไทยยงตองมการปรบปรงการสาธารณสขเพอลดอตราการตายของเดกวยทารก เดกอายต ากวา 5 ป และวยผ ใหญทงเพศหญงและเพศชาย ซงทงหมดยงอยในระดบทคอนขา งสง และควรเพมคณภาพสาธารณสขอยางตอเนอง เพอลดระดบอตราการตายตามมาตรฐานอายจากโรคไมตดตอ ใหอยในระดบต ากวาทเปนอย
จากการทบทวนสภาพปจจบนดานการสาธารณสขของประเทศไทยสามารถพจารณาไดวาประเทศไทยมการพฒนาในเรองระบบการประกนสขภาพมาอยางตอเนอง ประเทศไทยเปดโอกาสใหประชาชนไดเขาถงการบรการสขภาพและบรการดานสาธารณสขเรมตงแตการไดรบวคซนปองกนโรคตงแตวยทารก นอกจากน รฐบาลไทยยงมการจดสรรงบประมาณคาใชจายดานการสาธารณสขอยในระดบสง สงผลใหประชาชนวยผ ใหญมอตราการตายต า แตการด าเนนการตามนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาทผานมายงไมสามารถเปนหลกประกนไดวาคนไทยจะมสขภาพดถวนหนาไดตามเปาหมาย เนองจากการมสขภาพทดยงมประเดนอนๆ ทเกยวของดวย เชน การใหความร ความเขาใจดานการแพทยและสาธารณสข รวมทงก ารปองกนโรคตางๆ ทงน เมอพจารณาขอมลเรองความชกของโรคเอดส พบวา ประเทศไทยมอตราทสง ดงนน นอกจากการพยายามจดสรรทรพยากรและจดบรการดานการแพทยทไดมาตรฐานและทวถงแลว รฐบาลยงตองใหความส าคญกบการสรางความรความเขาใจในเรองสขภาพแกประชาชนดวย เพอใหคนไทยมสขภาพด ลดความเสยงจากการเจบปวยดวยโรคภยรายแรงไดอยางแทจรง อยางไรกตาม เมอรฐบาลไดน าการประกนสขภาพมาเปนนโยบายหลกของรฐบาลตงแตป 2544 จนถงปจจบน ท าใหการประกนสขภาพมแนวโนมและ
16
ทศทางทดขน นาจะพฒนาไปส เปาหมายตามทรฐบาลและประชาชนคนไทยคาดหวงไดไมยากนก หากนโยบายทออกมานนเปนไปเพอมงเอาชนะโรคภยไขเจบตางๆ มากกวาการเอาชนะกนในทางการเมอง สรปและเสนอแนะ
ในขณะทฝายการเมองพยายามถกเถยงเรองการเกบหรอไมเกบเงนสมทบ 30 บาท ปญหามาตรฐานดานสาธารณะสขของไทยยงคงด ารงอย นโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนาอาจท าใหคนไทยเขาถงระบบประกนสขภาพในจ านวนทเพมขน แตขอมลเกยวกบมาตรฐานดานสขภาพของไทยดงทไดน าเสนอในบทความนกลบไมไดสะทอนวาประชาชนชาวไทยสามารถเขาถงบรการดานสขภาพทม “คณภาพ” ดยงขนแตอยางใด การเกบเงนสมทบ 30 บาทอาจท าใหรฐบาลมรายไดจ านวนหนงส าหรบน ามาใชพฒนาวงการแพทยและสาธารณสข (ดงทรฐบาลและนกวชาการสวนหนงอางถง) แตเมดเงนทเกบไดดเหมอนวายงจะนอยเกนไปเมอเทยบกบสดสวนของงบประมาณตอหวทรฐควรจดใหแกประชาชน (โดยเฉพาะเมอน าขอมลในเรองนของประเทศไทยไปเปรยบเทยบกบของประเทศเพอนบาน เชน สงคโปร มาเลเซย)
ปญหาของระบบประกนสขภาพของไทยจงไมไดอยเพยงแคการถกเถยงกนวาควรเกบหรอไมเกบเงนสมทบ 30 บาท แตอยทความใสใจของรฐบาลตอนโยบายดานสาธารณสขโดยภาพรวมของประเทศทงในเรองการจดสรรงบประมาณและทรพยากรตางๆ ซงรายไดจากการเกบเงนสมทบประมาณสองพนลานบาทไมเพยงพอ ในขณะทการเกบเงนเพยง 30 บาท และอางวาเปนการ “คนศกดศร” ใหแกประชาชน กไมไดสรางหลกประกนใหคนไทยมนใจไดวาพวกเขาจะไดรบการรกษาพยาบาลโดยไมถกจ ากดดวยฐานะทางเศรษฐกจซงเปนเปาหมายทแทจรงและส าคญกวา สงทรฐบาลในฐานะผขบเคลอนนโยบายหลกประกนสขภาพตองพสจนใหเหนมากกวานคอมาตรฐานทเทาเทยมกนของการรกษาพยาบาลทประชาชนไมวาจะเขาถงบรการผานระบบประกนสขภาพถวนหนาหรอระบบอนๆ เชน ประกนสงคม ประกนสขภาพ ฯลฯ จะไดรบการปฏบตทไมแตกตางกนทงในเรองการตรวจรกษาและการจายยา
ขอคนพบจากบทความนน าไปสขอเสนอแนะทส าคญประการหนงวารฐบาลไทยควรใหความส าคญกบการทมงบประมาณใหกบการพฒนาระบบสาธารณสขของประเทศใหมากยงขน แตไมใชเพอการจดบรการดานการรกษาพยาบาลโดยไมเสยคาใชจาย (หรอเกบเงนสมทบเพยงเลกนอย) เทานน แตงบประมาณทรฐบาลไทยควรจดสรรเพมขนนนควรเนนไปทสองเรองใหญๆ ไดแก
1) การพฒนาการบคลกรทางการแพทย ทงในเชงปรมาณเพอใหเพยงพอกบประชากรทมแนวโนมเพมขน และเชงคณภาพเพอใหประชาชนชาวไทยไดรบการรกษาพยาบาลทมมาตรฐาน
2) การใหความรทถกตองและทวถงเกยวกบการดแลรกษาสขภาพ เพอใหประชากรไทยหางไกลจากโรครายแรงตางๆ และสามารถปฏบตตนไดอยางเหมาะสมเมอเจบปวย
17
เรองเหลานอาจมความพยายามด าเนนการโดยผ เกยวของอยบางแลว แตตราบใดทขอมลเชงประจกษยงสะทอนความไมไดมาตรฐานเทาทควรของระบบสาธารณสข ขอเสนอแนะแบบเดยวกนนกจะถกน าเสนอตอไปจนกวาคนไทยโดยภาพรวมจะม “สขภาพดถวนหนา” อยางแทจรง
เอกสารอางอง
กระทรวงสาธารณสข. 2545. แนวทางการสรางหลกประกนสขภาพถวนหนาในระยะเปลยนผาน . นนทบร: ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข.
กตพฒน นนทปทมะดล. 2537. สขภาพดถวนหนา. กรงเทพฯ: ส านกพมพศรชยการพมพ. “เกบ30บ.ฝนคางเหตศกในสปสช.” ไทยโพสต 3 ตลาคม 2554 คณะท างานพฒนานโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา. 2544. ขอเสนอระบบหลกประกนสขภาพถวนหนา.
กรงเทพฯ: สถาบนวจยระบบสาธารณสข. "จรนทร วพากษเพอไทยฟน 30 บาทยอนกลบจดเดม.” กรงเทพธรกจ (6 กรกฎาคม 2554) ชยรตน พฒนเจรญ. 2536. สขภาพดถวนหนา, พมพครงท 2. ขอนแกน: ส านกพมพศรชยการพมพ. ชนฤทย กาญจนะจตรา และคณะ. 2554. สขภาพคนไทย 2554: เอชไอเอ กลไกพฒนานโยบายสาธารณะเพอ
ชวตและสขภาพ. นครปฐม: สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. เชดช อรยศรวฒนา, แพทยหญง. 2554. คนชพ 30 บาทรกษาทกโรค ได หรอเสย?
<http://www.thaitrl.org/index.php?option=com_content&task=view&id=1545&Itemid=56> เขาดขอมล 1 พฤศจกายน 2554
“'ตอพงษ'ฟ งรฐบาลปแดงจอเพมงบ30บ.” ไทยโพสต 9 กนยายน 2554 “ตวแทนเครอขายฯผ บรโภคภาคปชช.ซด"เพอไทย"ฟน30บาท=ถอยหลงเขาคลอง อยาแสดงความเปน
เ จ า ข อ ง ! ! ” ม ต ช น อ อ น ไ ล น 1 4 ก ร ก ฎ า ค ม พ . ศ . 2 5 5 4 < http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1310626613&grpid=01&catid=&subcatid=> เขาดขอมล 1 พฤศจกายน 2554
รอฟน 30 บาท มดแคศกดศร ? Thaireform 23 กนยายน 2554 <http://www.thaireform.in.th/news-health-system/item/6461--30-.html?pop=1&tmpl=component&print=1> เขาดขอมล 1 พฤศจกายน 2554
“วทยา ชรวมจาย 30 บาท รกษาทกโรค คนศกดศรใหผ ปวย.” ASTV ผจดการออนไลน 23 สงหาคม 2554 <http://www.manager.co.th/QOL/viewnews.aspx?NewsID=9540000106031> เขาดขอมล 1 พฤศจกายน 2554
18
สงวน นตยารมภพงศ. “ผลกระทบของการประกนสงคมตอระบบบรการสาธารณสข.” หนงสอพมพวงการแพทย (29 กรกฎาคม-4 สงหาคม 2534), 12-13.
“สธ.แนะปชช.จายเงนเขาโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนาเพมคณภาพบรการ.” ส านกขาวอนโฟเควสท 23 สงหาคม 2554. <http://www.ryt9.com/s/iq02/1219905> เขาดขอมล 10 ตลาคม 2554.
“สปสช. เ รม เ กบคาธรรมเนยม 30 บาท เ ดอนพฤศจกายนน . ” ส านก ขาวไทย 5 ตลาคม 2554 <http://www.mcot.net/content/277003> เขาดขอมล 10 ตลาคม 2554.
ส านกงานประกนสขภาพ. 2536. ผลการด าเนนงานส านกงานประกนสขภาพ ป 2535. กรงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสข.
“แหสนองประชานยมภาค2” ไทยโพสต 6 กรกฎาคม 2554. องสนา บญธรรม ศรณญา เบญจกล และ สกลยา คงสวสด. 2554. การทบทวนชดดชนชวดสขภาพระดบ
นานาชาต. กรงเทพฯ: ส านกงานพฒนาระบบขอมลขาวสารสขภาพ สถาบนวจยระบบสาธารณสข. อมมาร สยามวาลา. 2544. “หลกประกนสขภาพถวนหนา: เปาหมายเชงนโยบาย.” รายงานทดอารไอ 30
(กรกฎาคม). อมมาร สยามวาลา. 2546. “คนจน คนรวย กบโครงการ 30 บาทรกษาทกโรค.” รายงานทดอารไอ 34
(มถนายน). Nyman, John A. 2003. Theory of Demand for Health Insurance. Palo Alto, CA: Stanford University
Press. United Nations Development Program. 2010. Human Development Report 2010.
<http://undp.or.th/publications/> Access October 12, 2011. World Health Organization. 1981. Development of Indicators for Monitoring Progress towards
Health for All by the Year 2000. Geneva: World Health Organization.
