รายงานฉบบสมบรณ

จดท ำโดย

คลนกเทคโนโลย มหำวทยำลยนครพนม

โครงกำรกำรถำยทอดเทคโนโลยกำรพฒนำผลตภณฑกระเทยมดอง

ปงบประมำณ 2558

โครงกำรกำรถำยทอดเทคโนโลยกำรพฒนำผลตภณฑกระเทยมดอง

ปงบประมำณ 2558

คณะท ำงำน

นำงสำวภทรำวด ศรปญญำ

นำงสำววชดำ ตำมย

นำยด ำรงศกด ฤทธงำม

นำงกนร นำคพงษ

คลนกเทคโนโลย มหำวทยำลยนครพนม

เสนอตอ

กระทรวงวทยำศำสตรและเทคโนโลย

มนำคม 2558

กตตกรรมประกาศ

โครงการการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดองส าเรจลงไดดวยด โดยไดรบความรวมมอจากหลายฝายทงคณะท างาน ผประสานงาน หนวยงานในทองถน ตลอดจนสมาชกกลม ทใหความสนใจ และใหความส าคญกบการเอาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเขามาใชในการประกอบอาชพ

ขอขอบคณกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและ เทคโนโลยทใหทนสนบสนนการด าเนนงานในครงน

ขอขอบคณคลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม ทใหการสนบสนนคณะผด าเนนงาน และบคลากรทเกยวของไปรวมกจกรรม

ขอขอบคณกลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2 รวมทงคณะท างาน เจาหนาททกทานทมสวนชวยด าเนนการใหการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดองส าเรจลลวงตามวตถประสงคทกประการ

คลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

มนาคม 2559

สารบญ

เรอง หนา

กตตกรรมประกาศ

สารบญ

บทท 1 รายละเอยดโครงการ 1

บทท 2 การด าเนนงานถายทอดเทคโนโลย 8

บทท 3 ผลการประเมนระหวางการถายทอดเทคโนโลย 13

บทท 4 ผลการตดตามหลงการถายทอดเทคโนโลย 17

ภาคผนวก 21

ภาคผนวก ก รายชอผเขารวมโครงการ 22

ภาคผนวก ข ใบสมคร แบบประเมนผลเมอจบการถายทอด และแบบตดตามประเมนผล 25

ภาคผนวก ค ภาพประกอบโครงการ 29

ภาคผนวก ง เอกสารประกอบการบรรยาย 33

บทท 1 รายละเอยดโครงการ

ชอสถาบนการศกษาทเปนคลนกเทคโนโลยเครอขาย : คลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม

ชอโครงการ : การถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง

ชอผเสนอโครงการและผรวมโครงการ : 1. นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม 2. นางสาววชดา ตามย นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม 3. นางกนร นาคพงษ นกวชาการเงนและบญช สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม 4. นายด ารงศกด ฤทธงาม นกวชาการพสด สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

ความสอดคลองกบแผนงาน : การถายทอดเทคโนโลย

ลกษณะโครงการ : เปนโครงการใหม (ไมเคยด าเนนการหรอรบงบประมาณจากแหลงใด) โดยเปนโครงการท... 1) เปนความตองการของชมชน (เกษตรกร แมบานเปนรายบคคลหรอเปนกลม หรอ วสาหกจชมชน หรอ SMEs โดยไดแนบหลกฐานตามแบบส ารวจความตองการ (แบบ สส. 002 - 2 (1)) 2) เปนขอเสนอความตองการของ จงหวด (หนงสอจากรองผวาราชการจงหวด (PCSO))

หลกการและเหตผล : กระเทยม มชอทางวทยาศาสตรวา Allium sativum Linn. เปนพชลมลกมเนอออน ตน สง

ประมาณ 30 ถง 45 เซนตเมตร ใบเปนสเขยวแก แบนแคบ และกลวง ยาวประมาณ 30 ถง 60 เซนตเมตร กวางประมาณ 1 ถง 2.5 เซนตเมตร สวนโคนของใบหมซอนทบกน ดานลางมรอยพบ เปนสนตลอดความยาว ปลายใบแหลม หวอยใตดนประกอบดวยหวเลกๆ หลายหวรวมกน ม เปลอกนอกสขาวหมอย 2 ถง 3 ชน ดอกจะมสขาวแตมสมวง หรอขาวอมชมพ (ชาญชย สาดแสง จนทร , 2552) การวเคราะหของกองวทยาศาสตรชวภาพ กรมวทยาศาสตรบรการ ถงสารอาหารใน กระเทยม ปรากฏวา ในกระเทยมมสารอาหารหลายชนด เชน โปรตน คารโบไฮเดรต แคลเซยม โพรแทสเซยม โซเดยม เหลก ฟอสฟอรส ไขมน และวตามน เปนตน เมอรบประทานเปนประจ า สารอาหารตางๆ ทมอยในกระเทยมจะชวยใหรางกายแขงแรงมแรงตานทานโรคตางๆ ชวยควบคม การท างานของระบบตางๆ ภายในรางกายใหเปนไปดวยด นอกจากนนยงชวยใหอยากอาหาร ชวยใหกระดกและฟนแขงแรง ชวยบ ารงผวหนง นยนตา ลน รมฝปาก (เอกรตน อดมพร, 2550) ส าหรบ การเกบรกษากระเทยมหากเกบไวนานเกนไป สารส าคญในกระเทยมจะลดนอยลง หากตองการเกบ กระเทยมไวเพอรบประทานไดนานๆ สามารถท าไดโดยการน ากระเทยมมาแปรรปดวยวธการดอง ซงจะชวยรกษาคณคาทางอาหารของกระเทยมไดอยางดและมรสชาตอรอย ชวยใหผทมปญหาไม ชอบกลนของกระเทยมรบประทานไดงายขน การหมกและการดองเปนวธการถนอมอาหารวธหนง เพอใหสามารถเกบอาหารไวกนไดนานขน หรอเกบอาหารทออกมามากตามฤดกาลไมใหเนาเสย ซงวธการหมกและดองนนกมกรรมวธทแตกตางกนไป ดงน การหมก หมายถง การถนอมอาหาร โดยอาศยจลนทรย ทมประโยชนบางชนด เปนตวชวยในการยอยสลาย อาจเตมเกลอหรอไมกได และอาจเตมสวนประกอบอยางอน เชน ขาวคว เพอเสรมใหจลนทรยมบทบาทในการหมก ท าใหเกดรสชาตทตองการ ซงอาจตองหมกทงไว ประมาณ 2 - 3 วน หรอหลายเดอน แลวแตชนด

2

ของผลตภณฑ เชน น าปลา ปลารา ปลาเจา หม า ไสกรอก(เปรยว) เคมบกนด ขาวหมาก อ(น าเมาหมกจากขาว) ผกกาดดอง หรอหนอไมดอง เปนตน การดอง หมายถง การถนอมอาหารในน าเกลอ และมน าสมเลกนอย อาจเตมเครองเทศ น าตาล หรอน ามนดวยกได การดองอาจอาศยเชอจลนทรย เขาไปชวย ถาดองในน าเกลอ ทมความเขมขนต า เชน แตงกวาดอง กระเทยมดอง ขงดอง เปนตน หรออาจดองโดยไมตองอาศยเชอจลนทรยเลย ซงมกใชกบผลไมทมรสเปรยว หรอทมความเปนกรดสง และใชน าเกลอทเคมจด เชน มะมวงดอง กระเทยมดอง หมายถง ผลตภณฑทไดจากการน ากระเทยมทงหวหรอเปนกลบโดยมการปอกเปลอกหรอ ไมกได อาจน าไปแชในน าปนใสหรอสารชวยท าใหกรอบกอน เชน แคลเซยมคลอไรดแคลเซยมแลกเทต น ามาดองในน าดองหรอน าปรงรส ในระยะเวลาทเหมาะสม การดองกระเทยมเปนการถนอมอาหาร ทดวธหนงในการรกษาคณคาของอาหารเพอเกบไว รบประทานไดนานๆ ต าบลแสนพนพนทสวนใหญเปนพนทราบและทชายฝงแมน าโขงเหมาะแกการท าการเกษตร เชน ปลกหอม กระเทยม พชผกสวนครวรวมไปถงยาสบ ถอวาเปนพนททมการปลกกระเทยมในปรมาณมากจงเกดการรวมตวกนของกลมสตรสหกรณบานแสนพนเพอท าการแปรรปกระเทยมมการจ าหนายกระเทยมแหง และกระเทยมดองเปนของฝากทขนชอของต าบล ซงทผานมาเคยไดรบการสนบสนนจากสหกรณจงหวด ความตองการเทคโนโลยของกลมกลมสตรสหกรณบานแสนพน ในการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดองของกลมตองการใชภมปญญาในการผลตกระเทยมดองทมมาแตดงเดม โดยพฒนาในดานคณภาพการผลตตงแตวตถดบกระบวนการผลต ใหถกสขลกษณะ และไดรบมาตรฐานผลตภณฑชมชน และพฒนาสตรของกระเทยมดองใหมความหลากหลายมากขน ไปจนถงการพฒนาบรรจภณฑไปจนถงผลตภณฑสดทายเพอสรางมลคาเพมของผลตภณฑใหสามารถจ าหนายเปนสนคาทระลก ของฝาก และสนคา OTOP ของจงหวดนครพนมตอไป คลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม จงเหนควรก าหนดใหมการการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง ใหแกการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง โดยการถายทอดองคความรดงกลาวน าไปสการสรางมลคาเพมและความเชอมนใหกบผลตภณฑสมาตรฐานเปนทยอมรบของผบรโภค ซงจะน าไปสการพงพาตวเองและการพฒนาทยงยนตอไป

วตถประสงค : 1. เพอถายทอดองคความรดานการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดองใหแก กลมสตรสหกรณบาน

แสนพนในการประยกตใชภมปญญาและวฒนธรรมมาพฒนาจดท าผลตภณฑทผสมผสานกบวทยาศาสตรเทคโนโลยกบความตองการของลกคาในรปแบบ (Model) การตอยอดสรางผลตภณฑสเชงพาณชย

2. เพอสงเสรมกลมสตรสหกรณบานแสนพน ไดใชแนวคดประยกตใชภมปญญาและวฒนธรรมมาปรบเปลยนใหมเพอชวยพฒนาผลตภณฑหรอกระบวนการผลต

3. เพอสงเสรมและพฒนาผลตภณฑกระเทยมดองของกลมสตรสหกรณบานแสนพนใหมอตลกษณในการสรางคณคาสนคาใหมมลคาเพมขน และผลตกระเทยมดองใหแกกลมกลมสตรสหกรณบานแสนพนเพอทดสอบตลาด

กลมเปาหมาย : กลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2 บานแสนพน ต าบลแสนพน อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม จ านวน 30 ราย ประธานกลม นางมณทอง สรา หมายเลขโทรศพท 086-1578819

พนทด าเนนการ : กลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2 บานแสนพน ต าบลแสนพน อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม ระยะเวลาด าเนนการ : วนท มนาคม 2558 - 30 กนยายน 2558

การด าเนนโครงการ :

3

กจกรรมและวธด าเนนงาน ประกอบดวย บทสรปของเทคโนโลยหรอองคความรทจะถายทอดฯ เปนการถายทอดองคความรดานเทคโนโลยผลตภณฑอาหารหมกดอง การพฒนาผลตภณฑ

กระเทยมดอง หลกสขาภบาลอาหาร และมาตรฐานผลตภณฑชมชน การออกแบบบรรจภณฑ การตลาด และพฒนาสตรของกระเทยมดองใหมความหลากลายมากขนใหแกกลมสตรสหกรณบานแสนพน และผลตกระเทยมดองในรปแบบขวด และออกแบบบรรจภณฑใหมความสวยงาม และท าการทดสอบตลาด ประชาสมพนธเผยแพร

คณสมบตของผรบการถายทอดฯ สมาชก กลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2 บานแสนพน ต าบลแสนพน อ าเภอธาตพนม

จงหวดนครพนม วธการถายทอด โดย 1) นางสาวภทราวด ศรปญญา วทยากร ต าแหนง นกวจย ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการ

อาหาร จากสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม 2) นางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระดานสาธารณสข และเทคโนโลยสงแวดลอม, ท

ปรกษาทางธรกจอสระภายใตการสงเสรมจากศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 4 อดรธาน ดงน สอทใชในการถายทอดฯ ไดแกภาพนงวดทศนประกอบการบรรยาย เอกสารประกอบการ

บรรยาย และ ฝกอบรมภาคปฏบตโดยปฏบตการกรรมวธการผลตกระเทยมดอง และปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑตนแบบ ณ กลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2 บานแสนพน ต าบลแสนพน อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม

การทดสอบการไดรบความรกอนและหลง แผนการตดตาม ใหค าปรกษา และการตดตามประเมนผลภายหลงการถายทอดฯ

1. จดประชมประเมนผลการด าเนนงาน 2. ประเมนผลความพงพอใจตอการด าเนนโครงการ ระหวางกจกรรมและหลงกจกรรม และท าการทดสอบการไดรบความรกอนและหลง 3. สรปผลและรายงานผลตอคลนกเทคโนโลย กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยและจดสงรายงานฉบบสมบรณ 4. ใหค าปรกษา และการตดตามประเมนผลภายหลงการถายทอดฯ

4

แผนการด าเนนงาน ( ตามตารางดานลาง)

กจกรรม 2557 2558

รวม

ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4 ต.ค. พ.ย ธ.ค. ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย พ.ค ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

แผนเงน 1.การเตรยมการ 10,000 1.1 แตงตงคณะกรรมการคลนกฯ และประชมคณะกรรมการฯ

1.2 ประสานงานกบ กลมสตรสหกรณบานแสนพน

1.3 รวบรวมใบสมครรวมโครงการ

1.4 ประสานดานสถานท วทยากร

2.จดการอบรมฯ 87,760 3.พฒนาผลตภณฑ พรอมจดท าผลตภณฑตนแบบ บรรจภณฑ ทดลอง ทดสอบ วเคราะหทางวทยาศาสตร และการทดสอบตลาด และวเคราะหการลงทน

45,000

4.ตดตามและประเมนผลโครงการ ประชาสมพนธโครงการ และจดท ารายงานฉบบสมบรณ

15,000

ผลงาน ; (จ านวนผรบการถายทอด) รายงานการประชม แผนการด าเนนงาน และรายชอผสมครเขารวมโครงการ

กลมไดรบการถายทอดเทคโนโลย

จ านวน 30 คน

ไดผลตภณฑตนแบบส าหรบทดสอบตลาด และไดผลวเคราะห

คณภาพของผลตภณฑ

กระเทยมดอง

ไดผลการตดตามประเมนโครงการของกลม และไดรปเลม

รายงานฉบบสมบรณ

157,760

5

ผลผลต/ผลลพธของโครงการ

ผลผลต/ผลลพธของโครงการ/ตวชวด คาเปาหมาย (หนวย

นบ) ขอมลทตองจดเกบ

1) จ านวนผรบการถายทอดเทคโนโลย (คน) 30 คน แบบใบสมคร 2) รอยละความพงพอใจของผรบการถายทอดฯ 80 แบบประเมนผลฯ 3) รอยละผรบการถายทอดฯ มการน าไปใชประโยชน

100 แบบตดตามฯ

4) จ านวนสถานประกอบการทน าผลงานวจยไปใชประโยชน (แหง/ราย) * ดค ำอธบำยในคมอ

1 แหง แบบฟอรมการน าไปใชประโยชน

5) สดสวนผลลพธทางเศรษฐกจและสงคมทเกดจากการด าเนนงานคลนกเทคโนโลยโครงการเปรยบเทยบกบงบประมาณทไดรบ

เทากบหรอมากกวา 1

- การประเมนตนเอง จากผลของแบบตดตามฯ - การประเมนจากคณะทปรกษาจากภายนอก

ผลทคาดวาจะไดรบ **(ผลกระทบ : ทเกดโดยตรงกบผรบบรการและประชาชนทอยในพนทใหบรการ)

(ค ำอธบำย : แสดงผลกระทบทเกดขนจำกโครงกำรทงทระบเปนตวเงนและไมสำมำรถระบเปนตวเงนได ศกษำขอบเขตในคมอฯ พรอมอธบำยใหเขำใจวำเกดอยำงไร) ทางเศรษฐกจ กลมสตรสหกรณบานแสนพนสามารถพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง ใหมคณภาพเปนทยอมรบของผบรโภคมากขนซงจะท าใหสามารถเพมชองทางการจ าหนายผลตภณฑกระเทยมดองตามรานคายอยตางๆ หางสรรพสนคา ศนยจ าหนายสนคา OTOP ในพนทจงหวดนครพนม และจงหวดอนๆ และสรางรายไดเพมขนจากเดมปละ 200,000 บาท ทางสงคม เปนการสงเสรมใหชมชนมการสรางงานสรางรายไดใหกบชมชนท าใหชมชนมความเขมแขงมากขน งบประมาณทไดรบการสนบสนน จ านวน 157,760 บาท มรายการ ดงน

6

รายการ จ านวนเงน (บาท) 1. จดอบรมถายทอดเทคโนโลย - คาตดตอประสานงาน (คาโทรศพท/คาสงจดหมาย/คาจดประชม) 10,000 - คาตอบแทนวทยากร จ านวน 1 คน คนละ 21 ชวโมง ชวโมงละ 600 บาท 12,600 - คาตอบแทนวทยากร จ านวน 1 คน คนละ 9 ชวโมง ชวโมงละ 600 บาท 5,400 - คาตอบแทนวทยากร จ านวน 1 คน คนละ 6 ชวโมง ชวโมงละ 600 บาท 3,600 - คาตอบแทนผชวยวทยากร จ านวน 2 คน คนละ 18 ชวโมง ชวโมงละ 300 บาท 10,800 - คาเบยเลยงคณะท างาน 3 คน คนละ 240 บาท 6 วน 4,320 - คาน ามนเชอเพลงวทยากร และคณะท างาน (ไป-กลบ) นครพนม-ธาตพนม 125 กม. กม.ละ 4 บาท 1 คน จ านวน 6 วน 3,000 - คาน ามนเชอเพลงวทยากร และคณะท างาน (ไป-กลบ) สกลนคร-ธาตพนม 160 กม. กม.ละ 4 บาท 1 คน จ านวน 6 วน 3,840 - คาอาหารกลางวนผเขาอบรม และคณะท างาน 35 คน มอละ 70 บาท 6 มอ 14,700 - คาอาหารวางผเขาอบรม และคณะท างาน 35 คน มอละ 25 บาท 12 มอ 10,500 - คาวตถดบ และวสด-อปกรณในการอบรม 15,000 - คาเอกสารประกอบการอบรม 30 ชด ชดละ 100 บาท 3,000 - คาปายอบรม 1,000

รวม 97,760

รายการ จ านวนเงน (บาท) 2. จดท าผลตภณฑตนแบบ บรรจภณฑ ทดลอง ทดสอบ วเคราะหทางวทยาศาสตร และการทดสอบตลาด และวเคราะหการลงทน - คาจดท าผลตภณฑตนแบบ บรรจขวดตนแบบ 20,000 - คาทดลอง ทดสอบ วเคราะหทางวทยาศาสตร 25,000

รวม 45,000 3. ตดตามประเมนผล - คาตดตามประเมนผล และจดท ารายงานฉบบสมบรณเสนอตอกระทรวงวทยาศาสตรฯ 1 ฉบบพรอมไฟลเอกสาร (500 บาทx 30 คน) 15,000

รวม 15,000 รวมทงสน (-สองแสนสหมนสองพนเจดรอยหกสบบาทถวน -)* 157,760

*หมายเหต ถวเฉลยทกรายการ

7

การตดตาม ประเมนผลและรายงานผล : รายงานความกาวหนากบส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรฯ โดยรายงานผลการด าเนนงาน

และจดสงขอมลตามแบบฟอรมฯ ทก าหนด เปนรายไตรมาส รวมไมนอยกวา 3 ครง/ป โดยรายงานในระบบตดตามโครงการคลนกเทคโนโลยออนไลน (Clinic Monitor Online : CMO) ทเวบไซต www.clinictech.most.go.th และสงรายงานฉบบสมบรณพรอมไฟลเอกสารภายใน 30 วนหลงสนสดปงบประมาณ (โปรดศกษาในคมอฯ) การเผยแพรประชาสมพนธการด าเนนโครงการ :

ทกครงทมการจดกจกรรมและมการเผยแพรประชาสมพนธ จะระบวาไดรบการสนบสนนงบประมาณจากส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทง ยนดใหความรวมมอเขารวมจดแสดงผลงานคลนกเทคโนโลยในงานนทรรศการตางๆ ทเกยวของ

8

บทท 2

การด าเนนงานถายทอดเทคโนโลย

1. คณะกรรมการด าเนนการ 1.1 นางสาวภทราวด ศรปญญา

1.2 นางสาววชดา ตามย 1.3 นายด ารงศกด ฤทธงาม 1.4 นางกนร นาคพงษ

2. การถายทอดเทคโนโลย ถายทอดเทคโนโลยในรปแบบการอบรมเชงปฏบตการ ณ กลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2

บานแสนพน ต าบลแสนพน อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม ดงน ระหวางวนท 11-12 มถนายน 2558 ระหวางวนท 8-10 กรกฎาคม 2558 ระหวางวนท 16-17 กรกฎาคม 2558 2.1 รปแบบการถายทอดเทคโนโลย เปนการถายทอดเทคโนโลยในรปแบบการอบรมเชงปฏบตการ โดยผเขารวมรบการ

ฝกอบรมไดลงมอปฏบต 2.2 หวขอในการอบรมประกอบดวย

- แบบจ าลองธรกจ และกระบวนการสรางแบบจ าลองธรกจ จ านวน 3 ชม. (บรรยาย)

- ตวอยางแบบจ าลองธรกจ และการใชแบบจ าลองธรกจ จ านวน 3 ชม. (บรรยาย)

- Workshop การท าโมเดลธรกจ BMC ของสนคาใหมทดแทนสนคาตวอยาง (ปฏบตการ) จ านวน 3 ชม. - การออกแบบบรรจภณฑ (บรรยาย) จ านวน 3 ชม.

- หลกการพฒนาผลตภณฑอาหาร (บรรยาย) จ านวน 3 ชม. (บรรยาย)

- เทคโนโลยผลตภณฑอาหารหมกดอง (บรรยาย) จ านวน 3 ชม. - หลกสขาภบาลอาหาร และมาตรฐานผลตภณฑชมชน (บรรยาย) จ านวน 3 ชม.

- กระบวนการผลตผลตภณฑกระเทยมดอง (บรรยาย) จ านวน 3 ชม. - การตลาด (บรรยาย) จ านวน 3 ชม. - ปฏบตการกรรมวธการผลตกระเทยมดอง (ปฏบตการ) จ านวน 12 ชม.

รวม จ านวน 39 ชม. 2.3 วทยากร

นางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระดานสาธารณสข และเทคโนโลยสงแวดลอม, ทปรกษาทางธรกจอสระภายใตการสงเสรมจากศนยสงเสรมอตสาหกรรมภาคท 4 อดรธาน นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร

9

ก าหนดการการอบรมเชงปฏบตการการเพมขดความสามารถการแขงขนทางธรกจดวย

แบบจ าลองธรกจเชงกลยทธ (Business Model Canvas : BMC) และการพฒนาผลตภณฑ ระหวางวนท 11-12 มถนายน 2558

ณ กลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2 บานแสนพน ต าบลแสนพน อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม

วนท 11 มถนายน 2558 08.30 – 09.00 น. - ลงทะเบยน 09.00 – 10.30 น. - แบบจ าลองธรกจ และกระบวนการสรางแบบจ าลองธรกจ

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

10.30 – 10.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 10.45 – 12.00 น. - ตวอยางแบบจ าลองธรกจ และการใชแบบจ าลองธรกจ

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

12.00 – 13.00 น. - รบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 14.30 น. - แบงกลม เปน 3 กลม ท า Workshop การท าโมเดลธรกจ BMC ของสนคา

ใหมทดแทนสนคาตวอยาง โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา และผชวยวทยากร

สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม 14.30 – 14.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 14.45 – 16.30 น. - น าเสนอ Workshop และอภปรายรวมกน

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา และผชวยวทยากร สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

วนท 12 มถนายน 2558 08.30 – 09.00 น. - ลงทะเบยน 09.00 – 10.30 น. - การออกแบบบรรจภณฑ (บรรยาย)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

10.30 – 10.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 10.45 – 12.00 น. - การออกแบบบรรจภณฑ (บรรยาย) (ตอ)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

12.00 – 13.00 น. - รบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 14.30 น. - หลกการพฒนาผลตภณฑอาหาร (บรรยาย)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

14.30 – 14.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม

10

14.45 – 16.30 น. - หลกการพฒนาผลตภณฑอาหาร (บรรยาย) (ตอ) โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

ก าหนดการ

การอบรมเชงปฏบตการการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง ระหวางวนท 8-10 กรกฎาคม 2558

ณ กลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2 บานแสนพน ต าบลแสนพน อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม

วนท 8 กรกฎาคม 2558 08.30 – 09.00 น. - ลงทะเบยน 09.00 – 10.30 น. - เทคโนโลยผลตภณฑอาหารหมกดอง (บรรยาย)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

10.30 – 10.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 10.45 – 12.00 น. - เทคโนโลยผลตภณฑอาหารหมกดอง (บรรยาย) (ตอ)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

12.00 – 13.00 น. - รบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 14.30 น. - หลกสขาภบาลอาหาร และมาตรฐานผลตภณฑชมชน (บรรยาย)

โดย นางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน 14.30 – 14.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 14.45 – 16.30 น. - หลกสขาภบาลอาหาร และมาตรฐานผลตภณฑชมชน (บรรยาย) (ตอ)

โดย นางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน วนท 9 กรกฎาคม 2558

08.30 – 09.00 น. - ลงทะเบยน 09.00 – 10.30 น. - กระบวนการผลตผลตภณฑกระเทยมดอง (บรรยาย)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

10.30 – 10.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 10.45 – 12.00 น. - กระบวนการผลตผลตภณฑกระเทยมดอง (บรรยาย) (ตอ)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม

12.00 – 13.00 น. - รบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 14.30 น. - การตลาด (บรรยาย)

โดย นางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน 14.30 – 14.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 14.45 – 16.30 น. - การตลาด (บรรยาย) (ตอ)

11

โดย นางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน วนท 10 กรกฎาคม 2558

08.30 – 09.00 น. - ลงทะเบยน 09.00 – 10.30 น. - ปฏบตการกรรมวธการผลตกระเทยมดอง (ปฏบตการ)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ

จงหวดอดรธาน 10.30 – 10.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 10.45 – 12.00 น. - ปฏบตการกรรมวธการผลตกระเทยมดอง (ปฏบตการ)

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ

จงหวดอดรธาน 12.00 – 13.00 น. - รบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 14.30 น. - ปฏบตการกรรมวธการผลตกระเทยมดอง (ปฏบตการ) โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน 14.30 – 14.45 น. - พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 14.45 – 16.30 น. - ปฏบตการกรรมวธการผลตกระเทยมดอง (ปฏบตการ) โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ

จงหวดอดรธาน

ก าหนดการ การอบรมเชงปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑตนแบบ

ระหวางวนท 16-17 กรกฎาคม 2558 ณ กลมสตรสหกรณบานแสนพน หมท 2 บานแสนพน ต าบลแสนพน อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม

วนท 16 กรกฎาคม 2558

08.30 – 09.00 น. - ลงทะเบยน 09.00 – 10.30 น. - ปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑตนแบบ

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม และผชวยวทยากร และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน

10.30 – 10.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 10.45 – 12.00 น. - ปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑตนแบบ

โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา

12

มหาวทยาลยนครพนม และผชวยวทยากร และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน

12.00 – 13.00 น. - รบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 14.30 น. - ปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑตนแบบ โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา

มหาวทยาลยนครพนม และผชวยวทยากร และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน

14.30 – 14.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 14.45 – 16.30 น. - ปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑตนแบบ โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม และผชวยวทยากร และนางเยาวลกษณ ทองพว

นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน

วนท 17 กรกฎาคม 2558 08.30 – 09.00 น. - ลงทะเบยน 09.00 – 10.30 น. - ปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑ

ตนแบบ โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยนครพนม และผชวยวทยากร และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน

10.30 – 10.45 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 10.45 – 12.00 น. - ปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑ

ตนแบบ โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม และผชวยวทยากร และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน

12.00 – 13.00 น.

- รบประทานอาหารกลางวน 13.00 – 14.30 น. - ปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑ

ตนแบบ โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยนครพนม และผชวยวทยากร และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน

14.30 – 14.45 น.

พกรบประทานอาหารวางและเครองดม 14.45 – 16.30 น. - ปฏบตการการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง และจดท าผลตภณฑ

ตนแบบ โดย นางสาวภทราวด ศรปญญา นกวจย สถาบนวจยและพฒนามหาวทยาลยนครพนม และผชวยวทยากร และนางเยาวลกษณ ทองพว นกวชาการอสระ จงหวดอดรธาน

13

บทท 3 ผลการประเมนระหวางการถายทอดเทคโนโลย

การประเมนผล

1. ขอมลทวไปของผตอบแบบประเมน ผเขารบการอบรมทงหมดเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 85.4 สวนใหญอายอยในชวง 51-60

ป การศกษาสวนใหญรอยละ 51.2 จบการศกษาในระดบประถมศกษา สวนใหญมอาชพเกษตรกรเปนอาชพหลก คดเปนรอยละ 68.3 รายไดตอเดอน 2,001-3,000 บาท คดเปนรอยละ 82.9 ผเขาอบรมรอยละ 58.5 ทราบขาวครงแรกจากการแนะน าโดยหวหนากลม สวนใหญไมเคยเขารวมโครงการคลนกเทคโนโลย คดเปนรอยละ 75.6 และไมเคยลงทะเบยนคนจน คดเปนรอยละ 92.7

2. ความพงพอใจตอโครงการ

จากตารางท 1 ความพงพอใจของผเขาความพงพอใจของผเขาการจดอบรมการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง พบวา ผเขาอบรมมความพงพอใจโดยรวมในระดบมาก ( = 4.36) คดเปนรอยละ 87.20 เมอจ าแนกรายขอพบวาขอมลวดความพงพอใจ ผเขาอบรมมความพงพอใจในดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ (เชน การประกาศรบสมคร การตดตอเชญอบรม การประสานงานและใหขอมล การดแล และการทางานอยางมขนตอน ฯลฯ) อยในระดบมาก ( = 4.29) คดเปนรอยละ 85.80 ผเขาอบรมมความพงพอใจในเจาหนาทผใหบรการ (เชน อธยาศยด ยมแยมแจมใส มใจในการใหบรการ ฯลฯ) อยในระดบมาก ( = 4.73) คดเปนรอยละ 94.60 ผเขาอบรมมความพงพอใจในสงอ านวยความสะดวก (สถานทอบรม อาหาร เครองโสตฯ เอกสารอบรม ฯลฯ) อยในระดบมาก ( = 4.41) คดเปนรอยละ 88.20 ในสวนขอมลเพอการปรบปรงหลกสตรผเขาอบรมมความพงพอใจในการน าความรไปใชประโยชน (ใชประกอบอาชพ หรอใชในชวตประจ าวน) อยในระดบมาก ( = 4.51) คดเปนรอยละ 90.20 ผเขาอบรมมความพงพอใจในความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร อยในระดบมาก ( = 4.36) คดเปนรอยละ 87.20 ผเขาอบรมมความพงพอใจในความเหมาะสมของวทยากร (ความร ความสามารถ เทคนคการสอน) อยในระดบมาก ( = 4.51) คดเปนรอยละ 90.20 ผเขาอบรมมความพงพอใจในระยะเวลาการอบรม (จ านวนวน) อยในระดบมาก ( = 4.02) คดเปนรอยละ 80.40 ผเขาอบรมมความพงพอใจในชวงเวลาการอบรม (วน/เดอน/ฤดทอบรม) อยในระดบมาก ( = 4.07) คดเปนรอยละ 81.40 และผเขาอบรมมความพงพอใจในความคมคาหรอประโยชนทไดรบเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย อยในระดบมาก ( = 4.34) คดเปนรอยละ 86.80 ผเขารบการฝกอบรมคาดวาสามารถน าความรไปใชประโยชนได คดเปนรอยละ 100 และผเขาอบรมสวนใหญคาดวาจะมรายไดเพมขน 2,001-3,000 บาทตอเดอน คดเปนรอยละ 73.2 รองลงมาคอ มรายไดเพมขน นอยกวา 1,000 บาทตอเดอน และ9,001-10,000 บาท คดเปนรอยละ 9.8 และมรายไดเพมขน 5,001-6,000 บาทตอเดอน คดเปนรอยละ 7.3 ตามล าดบ

14

ตารางท 1 ความพงพอใจของผเขาการจดอบรมการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑ กระเทยมดอง (n=41)

รายการประเมน คดเปนรอยละ SD การ แปลผล มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด ขอมลวดความพงพอใจ

1. ดานกระบวนการ ขนตอนการใหบรการ (เชน การประกาศรบสมคร การตดตอเชญอบรม การประสานงานและใหขอมล การดแล และการทางานอยางมขนตอน ฯลฯ)

29.3 70.7 0 0 0 4.29 0.46 มาก

2. เจาหนาทผใหบรการ (เชน อธยาศยด ยมแยมแจมใส มใจในการใหบรการ ฯลฯ)

73.2 26.8 0 0 0 4.73 0.45 มากทสด

3. สงอ านวยความสะดวก (สถานทอบรม อาหาร เครองโสตฯ เอกสารอบรม ฯลฯ)

41.5 58.5 0 0 0 4.41 0.50 มาก

ขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร

4. การน าความรไปใชประโยชน (ใชประกอบอาชพ หรอใชในชวตประจ าวน)

51.2 48.8 0 0 0 4.51 0.50 มากทสด

15

ตารางท 1 ความพงพอใจของผเขาการจดอบรมการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑ กระเทยมดอง (n=41) (ตอ)

รายการประเมน คดเปนรอยละ SD การ แปลผล มาก

ทสด มาก ปาน

กลาง นอย นอย

ทสด ขอมลวดความพงพอใจ

5. ความเหมาะสมของเนอหาหลกสตร

63.4 36.6 0 0 0 4.36 0.48 มาก

6. ความเหมาะสมของวทยากร (ความร ความสามารถ เทคนคการสอน)

68.3 14.6 17.1 0 0 4.51 0.77 มากทสด

7. ระยะเวลาการอบรม (จ านวนวน)

12.2 78.0 9.8 0 0 4.02 0.47 มาก

8. ชวงเวลาการอบรม (วน/เดอน/ฤดทอบรม)

12.2 82.9 4.9 0 0 4.07 0.41 มาก

9. ความคมคาหรอประโยชนทไดรบเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย

65.9 34.1 0 0 0 4.34 0.48 มาก

รวม 46.35 50.11 3.53 0 0 4.36 0.50 มาก 10. คาดวาสามารถน าความรไปใชประโยชน

100 %

11. คาดวาจะมรายไดเพมขนกบาท รายไดตอเดอน

นอยกวา 1,000 บาท 1,001-2,000 บาท 2,001-3,000 บาท 3,001-4,000 บาท 4,001-5,000 บาท 5,001-6,000 บาท 7,001-8,000 บาท 9,001-10,000 บาท

มากกวา 10,000 บาท

9.8 0.0 73.2 0.0 0.0 7.3 0.0 9.8 0.0

16

รปแบบแบบสอบถามทใช ก าหนดเปนแบบสอบถามแบบมาตราสวน ประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ของบญชม ศรสะอาด (2543, หนา 69) ตามแบบของลเครท (Likert’s Scale) ก าหนดระดบความคดเหนไว 5 ระดบ ดงน 5 หมายถง พงพอใจมากทสด 4 หมายถง พงพอใจมาก 3 หมายถง พงพอใจปานกลาง 2 หมายถง พงพอใจนอย 1 หมายถง พงพอใจนอยทสด ส าหรบเกณฑทใชในการประเมนความพงพอใจ มดงน 4.50 - 5.00 หมายถง พงพอใจมากทสด 3.50 - 4.49 หมายถง พงพอใจมาก 2.50 - 3.49 หมายถง พงพอใจปานกลาง 1.50 - 2.49 หมายถง พงพอใจนอย 1.0 - 1.49 หมายถง พงพอใจนอยทสด

17

บทท 4 ผลการตดตามหลงการถายทอดเทคโนโลย

4.1 การตดตามประเมนผล

การตดตามประเมนผลส าเรจของโครงการ รวบรวมขอมลโดยการใหตวแทนสมาชกทเขารวมโครงการและคณะท างานออกตดตามประเมนผลโดยใชแบบตดตามประเมนผล ท าการสมภาษณทงหมด 41 คน คดเปนรอยละ 100

4.2 ขอมลในภาพรวม 1. การใชประโยชนจากการฝกอบรม จากการวเคราะหพบวา ผผานการฝกอบรมจ านวน 41 คน คดเปนรอยละ 100 ไดใชประโยชนจากการฝกอบรม (ตารางท 2) 2. ผลการใชประโยชน จากการศกษาพบวา ผผานการฝกอบรม รอยละ 97.6 น าไปใชประโยชนโดยไดรบเปนรายไดเสรม รองลงมาไดรบเปนรายไดหลก รอยละ 3.3 (ตารางท 3) ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนและประเมนเปนรายได 1,001 – 2,000 บาทตอเดอน คดเปนรอยละ 51.2 รองลงมา 3,001 – 4,000 บาทตอเดอน คดเปนรอยละ 26.8 และเรมน าความรทไดรบไปใชหลงการอบรมภายใน 1 เดอน คดเปนรอยละ 43.9 รองลงมาหลงการอบรมภายใน 3 เดอน คดเปนรอยละ 29.3 น าความรทไดรบไปใชในชมชน/กลม คดเปนรอยละ 75.6 ใชในครอบครวคดเปนรอยละ 17.1 น าความรไปขยายผลตอในดานใดประยกตเปนองคความรใหม คดเปนรอยละ 58.5 ใหบรการ / ค าปรกษา คดเปนรอยละ 26.8 ตารางท 2 การน าไปใชประโยชน

การน าไปใชประโยชน จ านวน (n=41) รอยละ

สามารถน าความรไปใชประโยชนได 41 100 ไมสามารถน าความรไปใชประโยชน เพราะ

- -

รวม 41 100

18

ตารางท 3 ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนและประเมนเปนรายไดกบาทตอเดอน

รายไดททานไดรบเปนแบบไหน จ านวน (n=30) รอยละ

รายไดหลก 1 2.4

รายไดเสรม

40 97.6

รวม 41 100

จ านวนเงนบาทตอเดอน จ านวน (n=41) รอยละ

1,001 – 2,000 บาท

21 51.2

2,001 – 3,000 บาท

6 14.6

3,001 – 4,000 บาท

11 26.8

4,001 – 5,000 บาท

3 7.3

รวม 41 100 ตารางท 4 เรมน าความรทไดรบไปใชเมอใด

เรมน าความรทไดรบไปใชเมอใด จ านวน (n=41) รอยละ

หลงการอบรมทนท 6 14.6

หลงการอบรมภายใน 1 เดอน 18 43.9

หลงการอบรมภายใน 3 เดอน 12 29.3

หลงการอบรมภายใน 6 เดอน 5 12.2

รวม 41 100

19

ตารางท 5 น าความรทไดรบไปใชทไหน

น าความรทไดรบไปใชทไหน จ านวน (n=41) รอยละ

ใชในครอบครว 7 17.1

ใชในชมชน/กลม

31 75.6

ใชเมอมโอกาส

3 7.3

รวม 41 100 ตารางท 6 น าความรไปขยายผลตอในดานใด

น าความรไปขยายผลตอในดานใด จ านวน (n=41) รอยละ

ประยกตเปนองคความรใหม 24 58.5

เปนวทยากรถายทอดเทคโนโลย/เผยแพรตอ 6 14.6

ใหบรการ / ค าปรกษา

11 26.8

รวม 41 100 สรปผลการด าเนนงานตามเปาหมายของผลผลต/ผลลพธของโครงการ

ผลผลต/ผลลพธของโครงการ (กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย/คลนกเทคโนโลย มหาวทยาลยนครพนม)

ผลผลต/ผลลพธของโครงการ เปาหมาย ผลการด าเนนงาน

1. จ านวนผรบการถายทอดเทคโนโลย (คน) 30 คน 30 คน

2. รอยละความพงพอใจของผรบการถายทอดฯ 80 87.20

3. รอยละผรบการถายทอดฯ มการน าไปใชประโยชน 100 100

4. จ านวนสถานประกอบการทน าผลงานวจยไปใชประโยชน (แหง/ราย)

1 แหง 1 แหง

5. สดสวนผลลพธ(รายได) กบจ านวนงบประมาณทไดรบการสนบสนน

1 หนวยงาน 1 หนวยงาน

ภาคผนวก

22

ภาคผนวก ก รายชอผเขารวมโครงการการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง

23

รายชอผเขารวมโครงการการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง ล ำดบท

ชอ-สกล ทอย หมำยเลขโทรศพท

1 นางนยารนทร สรภาสนพฒน 26 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 2 นางด ารง วงพระราช 24 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 3 นางสนสถต ศรดา 7 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 4 นางราณ ศรดา 7 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 5 นางวาสนา บญทะจนทร 31 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 6 นางละมย ปมะรตน 178 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 7 นางผองพรรณ มองทง 72 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 8 นางประคอง โสตะภา 39 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 9 นางสมนทา ตนสวรรค 53 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 10 นางรงรตน ยสน 3 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 11 นางโอถน โสตะภา 88 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 12 นางถวล ยสน 3 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 13 นางค าพศ วงศรชา 152 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 14 นางสจตรา ทพขวา 144 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 15 นางใจหวาน อวนแกว 29 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 16 นางสาวชลดา สกเขมหาร 87/1 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม

48110

17 นางระเบยบ ประทมมง 172 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 18 นางแนวจนทร ดนงา 62 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 19 นางบวผน มมาชา 51 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 20 นางสาวอรอนงค สรา 26 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 21 นางจตอภย มมาชา 51 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 22 นางเดอนเพญ ยนตลอย 36 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 23 นางสพนนะมาล พทธสาวงษ 202 ม.4 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 24 นางบญนศา ปมะรตน 4 ม.4 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 25 นางสฤษด บดดาจนทร 119 ม.5 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 26 นางผองใส ยนตลอย 42 ม.6 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 27 นางทองแกว สกเขมหาร 63 ม.6 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 28 นางตอย ยนตลอย 56 ม.6 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 29 นางชตกาญจน ประจ าเมอง 27 ม.7 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 30 นางพลศร จนทะนะ 60 ม.8 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 31 นางบวตม มนตรา 35 ม.8 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 32 นางสพรรณ รปภา 14 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 33 นางวไลศกด นาคพงษ 155 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110

24

รายชอผเขารวมโครงการการถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง ล ำดบท

ชอ-สกล ทอย หมำยเลขโทรศพท

34 นางจระนนท ค ากรฤาธา 58 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 35 นายจหวาน วงพระราช 24 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 36 นางกลนหอม เรองชา 24 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 37 นายกาสอน สดา 7 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 38 นายสมศกด อพร 4 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 39 นายเดชฤทธ อาษาวงศ 62 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 40 นางไพวงษ พรหมโส 177 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110 41 นางฤทยรตน นาคเหนอ 12 ม.2 ต.แสนพน อ.ธาตพนม จ.นครพนม 48110

ภาคผนวก ข

ใบสมคร แบบประเมนผลเมอจบการถายทอด และแบบตดตามประเมนผล

26

27

28

ภาคผนวก ค ภาพประกอบโครงการ

การถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง

30

31

32

ภาคผนวก ง เอกสารประกอบการบรรยาย

34

เอกสารประกอบการบรรยาย

การถายทอดเทคโนโลยการพฒนาผลตภณฑกระเทยมดอง

เรยบเรยงโดย ภทราวด ศรปญญา

เยาวลกษณ ทองพว

วทยากร

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

การออกแบบสรางตราสนคา (แบรนด) และการออกแบบฉลาก

โลโกคออะไร ?

อยางแรกทเราตองท าความเขาใจคอ จดประสงคหลกของโลโกนนคออะไร ? นนคอเราท าโลโกมาเพอ ..

ท าใหคนอนจดจ าไดงาย สามารถรไดทนทวาโลโกนคอแบรนดอะไร เพมความเชอมนในตวแบรนด เพมความ Loyalty ของแบรนด บงบอกถงความเปนมออาชพ

ซงสวนประกอบของโลโกทงหมดนน ไมวาจะเปน Shape, สทใช, รปแบบตวอกษร หรอรปตางๆ สามารถแสดงถงความเปนเอกลกษณเฉพาะตวของแตละแบรนด หรอบรษทได ซงเราควรออกแบบมาใหแตกตางกบแบรนด หรอบรษทอนๆในตลาดเดยวกนใหได สรปคอ โลโกกคอหนาคณในบตรประชาชนนะแหละ วาคณคอใคร!

โลโกทดตองเปนยงไง ?

45

โลโกทดนนตอง มเอกลกษณเฉพาะ, เหมาะสม, กราฟกสวย, เรยบงาย และทส าคญ มนตองบอกถงความมงมน หรอเจตนาของแบรนดนนได นนคอ คอนเซป หรอ “ความหมาย” มกอยเบองหลงของโลโก และตองสามารถสอสารไปยงผรบรไดทนท

อกหนงขอทส าคญส าหรบโลโกคอ เราตองท าโลโกทสามารถพมพไดทกขนาด ไมวาจะใหญเทาตกใบหยกหรอจะเลกเทาหอยมด และถาใหดขนไปอก อยามสเลยซะดกวา นนกคอใชสด าอยางเดยว

สรปคอ โลโกทดนนหลกงายๆ คอ คอนเซปทด และสามารถน าไปใชงานไดทกโอกาส

5 วธ ออกแบบโลโกทด

1.ออกแบบโลโกใหมลกษณะเดนเพยง 1 หรออยางมาก 2 จด การใสลกเลนเยอะๆ จะท าใหโลโกดรกและจดเดนตางๆ จะแขงกนเองท าใหกลายเปนไมเดน

2.ออกแบบโลโกโดยใชสไมเกน 3 ส เหตผล เชนเดยวกบขอ 1 สยงเยอะยงแขงกนเอง แตกมขอยกเวนในบางกรณ

46

3.หาขอมลของสนคา รานคา องคกรณ ทตองการออกแบบโลโกใหไดมากทสด แลวเลอกใชขอมลตามความเหมาะสม

4.ในกรณทออกแบบโลโกเปนตวอกษรยอ ควรระวงการผสมตวอกษรใหด เพราะถาตวอกษรผสมกนแลวอานอยากเกนไปหรอเขาใจอยาก นนแปลวาโลโกนนเปนโลโกทมปญหาปญหา

5.ออกแบบโดยค านงถงการน าไปใชเปนหลก เมอออกแบบโลโกเสรจแลว โลโกของคณจะถกน าไปใชในสอไหนบาง ลองวางโลโกไปในสอนนๆ ดวาเหมาะสมหรอไม

การออกแบบบรรจภณฑ (PACKAGING DESIGN)

มนษยเรามววฒนาการจากยคหนงมาสอกยคหนง เชนนตลอดมา สงนจะสงผลสะทอนตอปจจย หรอองคประกอบในการด ารงชวตของมนษยเปนอยางมาก จากแรกเรมทมนษยอยรวมกนเปนกลมเลก ๆ และด ารงชวตงาย ๆ ดวยการอาศยผลตผลจากการเพาะปลก หรอการเลยงสตวเพยงจ านวนไมมาก มการพงพาอาศยและตดตอกนในกลมใกลเคยงเทานน ตอมาเมอจ านวนประชากรมมากขน มการแบงกลมอาศยออกเปนหมเหลา การผลตเฉพาะเพยงบรโภคในครอบครวเรมไมพอเพยง จงเรมมระบบการแลกเปลยนทกวางขวางขน ในทสดระบบการผลตกเปลยนรปไปเกดเปนการผลตแบบอตสาหกรรม (Mass Production) ขน การแลกเปลยนสงของเครองใช หรออาหาร จงขยายวงจากบคคลใกลเคยงไปเปนการแลกเปลยนกบบคลในกลมอน ในอาณาเขตทกวางขวางขน

ในระยะแรกของการแลกเปลยน การเคลอนยายสงของเครองใชทมการแลกเปลยน กอาศยภาชนะตามพนบานทใชกนอยในครวเรอนตามสะดวกแตตอมาเมอการแลกเปลยนขยายขอบเขตจนถงขนาดมการซอขายและขยายขอบเขตวงกวางออกไปมาก ๆ บรรจภณฑใหม ๆ จงเรมเขามามบทบาท เรมมการคดคนและประดษฐบรรจภณฑตาง ๆ เพอสนองความตองการในแตละกรณ เชน ใชใบไมมาท ากระทง หอขนม เอากงไมหรอเปลอกไมมาสานท ากระจก ชะลอม ตะกรา ฯลฯ ซงบรรจภณฑเหลานเปนพนฐานมาจากการคดคนจากวสดธรรมชาต และพฒนามาเปนบรรจภณฑในยคตอ มา ซงไดมการคดคนวสดชนดอน ๆ ทจะสามารถตอบสนองประโยชนในการบรรจภณฑไดกวางขวาง และมประสทธภาพยงขน

จากการศกษาถงววฒนาการของบรรจภณฑดงกลาว เราจงอาจแบงประเภทของบรรจภณฑออกไดอยางกวาง ๆ เปน 2 ประเภท คอ

1. บรรจภณฑทเกดขนเองตามธรรมชาต ธรรมชาตไดสรางหบหอขนเพอปองกนและรกษาผลผลตทางธรรมชาตไดอยางดเยยมและชาญฉลาด โดยสรางใหมความเหมาะสมกบผลผลตแตละชนดไป อาทเชน เปลอกผลไม เปลอกไข เปนตน 2. บรรจภณฑทมนษยสรางขน เปนบรรจภณฑทเกดจากการทมนษยเปนผสรางขน โดยไดคดประดษฐจากวสดตาง ๆ เพอสนองประโยชนนานาประการ เชน เพอคมครองปองกนผลตภณฑเพอความสะดวกในการขนสง เพอการสงเสรมการจ าหนาย ฯลฯ

47

ส าหรบประเทศไทยเรา ค าวา “ บรรจภณฑ ” ดจะเปนค าใหมซงคนไทยยงไมคนเคยนก แตในความเปนจรงแลว คนไทยนบวาเปนนกออกแบบบรรจภณฑทมความสามารถยง จะเหนไดจากวธการน าเอาวสดธรรมชาตมาใชประโยชนไดอยางดยง เชน การใชใบกลวย ใบตาล ทางมะพราว ใบเตย ฯลฯ มาคดประดษฐเปนหออาหารแบบตาง ๆ การจกสานภาชนะตาง ๆ จากไมไผ หวาย ตนหญา ปอ ฯลฯ บรรจภณฑเหลานมรปรางลกษณะสวยงาม แปลกตา และสามารถสนองประโยชนไดอยางดในแตละกรณ เหมาะกบการบรรจสงของตาง ๆ เชน อาหารทงทเปนของแหงหรอมน า หรอสงของทตองการความปลอดภยและความสะดวกในการเคลอนยายอน ๆ

จากการทมนษยไดคดน าวสดทมตามธรรมชาตมาประดษฐเปนบรรจภณฑใชในชวตประจ าวนดงทไดกลาวมาแลว ความพยายามและความคดสรางสรรคของมนษยกยงไมสนสดเมอเกดความตองการขยายใหกวางขน เชน การขยายขนาด และจ านวนของสนคา การเคลอนยายของใหญ ๆ จ านวนมากตองการบรรจภณฑทเหมาะสม และแมเมอความเจรญกาวหนาทางดานการตลาดมากขน บรรจภณฑกเขามามบทบาทใชเปนเครองมอในทางการตลาดดวย เชน ใชเปนเครองชวยในดานการสงเสรมการจ าหนาย ดงนนจงไดมการคนควาคดประดษฐบรรจภณฑแบบใหม ๆ ตลอดจนปรบปรง และคนหาวสดทใชในการบรรจใหมคณภาพดยงขน จนในทสดปจจบนเรามวสดทใชเพอการบรรจภณฑมากมายหลายชนด อาทเชน กระดาษชนดตาง ๆ แผนโลหะ ใยสงเคราะห แกว พลาสตก ไม ฯลฯ

ความหมายของการบรรจภณฑ (Packaging)

การบรรจภณฑเปนสวนหนงของกระบวนการทางการตลาด โดยเฉพาะปจจบนทการผลตสนคา หรอบรการไดเนนหรอใหความส าคญกบผบรโภค (Consumer Oriented) และจะไดเหนวาการบรรจภณฑมบทบาทมากขนเพราะล าพงตวสนคาเองไมมนวตกรรม (Innvoation) หรอการพฒนาอะไรใหมอกแลว ฉกแนวไมออกเพราะไดมการวจยพฒนากนมานานจนถงขนสดยอดแลว จงตองมาเนนกนทบรรจภณฑกบการบรรจหบหอ (Packaging) บรรจภณฑกบหบหอ (Package) ถอวาเปนค าค าเดยวกน ทงนสดแลวแตผใดประสงคหรอชอบทจะใชค าใด

ความหมายของการบรรจภณฑหรอการบรรจหบหอ (Packaging) ไดมผใหค าจ ากดความไวมากมายพอสรปไดดงน

1. Packaging หมายถง งานเทคนคทตองอาศยความช านาญ ประสบการณและความคดสรางสรรค ในอนทจะออกแบบและผลตหบหอใหมความเหมาะสมกบสนคาทผลตขนมา ใหความคมครองสนคา หอหมสนคาตลอดจนประโยชนใชสอย อาทเชน ความสะดวกสบายในการหอบหว พกพาหรอการใช เปนตน

2. Packaging หมายถง กลมของกจกรรมในการวางแผนเกยวกบการออกแบบ การผลตภาชนะบรรจหรอสงหมหอสนคาบรรจภณฑ ซงเปนสงทมความเกยวพนอยางใกลชดกบฉลาก (Label) และตรายหอ (Brand name)

3. Packaging หมายถง ผลรวมของศาสตร (Science) ศลป (Art) และเทคโนโลยของการออกแบบ การผลตบรรจภณฑส าหรบสนคา เพอการขนสงและการขายโดยเสยคาใชจายทเหมาะสม

48

4. Packaging หมายถง การใชเทคโนโลยและเศรษฐศาสตรเพอหาวธการรกษาสภาพเดมของสนคาจนกวาจะถงมอผบรโภคคนสดทาย เพอใหยอดขายมากทสดและตนทนต าสด

5. Packaging หมายถง กจกรรมทงหมดทเกยวของกบการออกแบบและผลตรปรางหนาตาของภาชนะบรรจ สงหอหมตวผลตภณฑหรอบรรจภณฑ

6. Packaging เปนทงศลปะและวทยาศาสตร ซงถกมองในหลายแงโดยบคคลฝายตาง ๆ ในกระบวนการผลตสนคา กลาวคอ ฝายเทคนคจะคดถงปฏกรยาระหวางภาชนะบรรจกบผลตภณฑและสงแวดลอม ฝายผลตจะพจารณาตนทนและประสทธภาพของระบบการบรรจ ฝายจดซอจะค านงถงตนทนของวสดทางการบรรจ และฝายขายจะเนนถงรปแบบและสสนทสะดดตา ซงจะชวยในการโฆษณาผลตภณฑ ดวยเหตน Packaging ทมประสทธภาพและเหมาะสมจะเกดขนไดจากการประนประนอมของทกฝายทเกยวของ เพอใหไดภาชนะบรรจซงมน าหนกเบาและราคาตนทนต า แตในขณะเดยวกนมรปแบบสวยงาม และใหความคมครองอยางเพยงพอแกผลตภณฑภายในได

7. Packaging หมายถง กจกรรมตาง ๆ ทเกดขนตลอดในขบวนการทางตลาดทเกยวเนองกบการออกแบบสรางสรรคภาชนะบรรจหรอหบหอใหกบผลตภณฑ

8. Packaging หมายถง การน าเอาวสด เชน กระดาษ พลาสตก แกว โลหะ ไม ประกอบเปนภาชนะหมหอสนคา เพอประโยชนในการใชสอยมความแขงแรง สวยงาม ไดสดสวนทถกตอง สรางภาพพจนทด มภาษาในการตดตอสอสาร และท าใหเกดผลความพงพอใจจากผซอสนคา

สวนความหมายของ “ หบหอ ” “ บรรจภณฑ ” หรอ “ ภาชนะบรรจ ” (Package) มผใหค าจ ากดความไวมากมายเชนกน ซงพอสรปไดดงน

1. Package หมายถง สงหอหมหรอบรรจภณฑ รวมทงภาชนะทใชเพอการขนสงผลตภณฑจากแหลงผผลตไปยงแหลงผบรโภค หรอแหลงใชประโยชน หรอวตถประสงคเบองตนในการปองกนหรอรกษาผลตภณฑ ใหคงสภาพตลอดจนคณภาพใกลเคยงกนกบเมอแรกผลตใหมากทสด

2. Package หมายถง สงทท าหนาทรองรบหรอหมผลตภณฑ เพอท าหนาทปองกนผลตภณฑจากความเสยหายตาง ๆ ชวยอ านวยความสะดวกตาง ๆ ในการขนสงและการเกบรกษา ชวยกระตนการซอตลอดจนแจงรายละเอยดของผลตภณฑ

นอกจากนยงมค าอก 2 ค า ทเกยวของกบการบรรจภณฑ และบรรจภณฑ คอ

1. การบรรจภณฑ (Packing) หมายถง วธการบรรจผลตภณฑ โดยการหอหม หรอใสลงในบรรจภณฑปด หรอสงอน ๆ ทปลอดภย

2. ตขนสงสนคา (Container) หมายถง ตขนาดใหญทใชขนสงสนคา ซงมขนาดและรปแบบแตกตางกนตามวธการขนสง ( ทางเรอหรอทางอากาศ ) โดยทวไปจะมขนาดมาตรฐานเปนสากล ค าวา “ Container ” นอาจใชในความหมายทใสของเพอการขนสงและจดจ าหนาย ในปจจบน

49

สะดวก ควบคมไดและประหยด 9. การแสดงตว (Presentation) คอ การสอความหมาย บคลก ภาพพจน การออกแบบและสสนแหงคณภาพ ความคมคาตอผบรโภค / ผใช / ผซอ ใหขอมลผลตภณฑชดแจง สรางความมนใจ เหนแลวอดซอไมได 10. การจดจ าหนายและการกระจาย (Distribution) เหมาะสมตอพฤตกรรมการซอขายเอออ านวยการแยกขาย สงตอ การตงโชว การกระจาย การสงเสรมจงใจในตว ทนตอการขนยาย ขนสง และการคลงสนคา ดวยตนทนสมเหตสมผล ไมเกดรอยขดขด / ช ารด ตงแตจดผลตและบรรจจนถงมอผซอ / ผใช / ผบรโภค ทนทานตอการเกบไวนานได

วตถประสงคหลกของบรรจภณฑ (Objectives of Package) คอ

• เพอจ าหนายผลตภณฑ (To Distribute Products)

• เพอโฆษณาประชาสมพนธผลตภณฑ (To Promote Products)

• เพอปองกนผลตภณฑ (To Protect Products)

ขอพจารณาในการออกแบบบรรจภณฑ

บรรจภณฑทดนน จะตองสามารถผลตและน าไปบรรจไดดวยวธการทสะดวก ประหยดและรวดเรว การเลอกบรรจภณฑมขอพจารณาดงตอไปน

1. ลกษณะของสนคา

คณสมบตทางกายภาพ ประกอบดวย ขนาด รปทรง ปรมาตร สวนประกอบหรอสวนผสม ของแขง ของเหลว ผออกแบบตองทราบความเหนยวขนในกรณทเปนของเหลว และตองรน าหนก/ ปรมาตรหรอความหนาแนน ส าหรบสนคาทเปนของแหงประเภทของสนคาคณสมบตทางเคม คอ สาเหตทท าใหสนคาเนาเสยหรอเสอมคณภาพจนไมเปนทยอมรบได และปฏกรยาอน ๆ ทอาจจะเกดขนคณสมบตพเศษอน ๆ เชน กลน การแยกตว เปนตนสนคาทจ าหนายมลกษณะเปนอยางไร มคณสมบตทางฟสกสหรอทางเคมอยางไร เพอจะไดเลอกวสดในการท าบรรจภณฑทปองกนรกษาไดด

2. ตลาดเปาหมาย

ตองศกษาความตองการของลกคาเปาหมาย เพอจะไดเลอกบรรจภณฑทตรงกบความตองการของตลาดหรอกลมลกคาการพฒนาบรรจภณฑ ใหสนองกบความตองการของกลมเปาหมาย จ าตองวเคราะหจดยนของสนคาและบรรจภณฑเทยบกบคแขงขนทมกลมเปาหมายเดยวกน เชน ขอมลของปรมาณสนคาทจะบรรจ ขนาด จ านวนบรรจภณฑตอหนวยขนสง อาณาเขตของตลาด

3. วธการจดจ าหนาย

50

การจ าหนายโดยตรงจากผผลตไปสผบรโภคเลย ยอมตองการบรรจภณฑลกษณะหนง แตหากจ าหนายผานคนกลาง เปนคนกลางประเภทใด มวธการซอของเขารานอยางไร วางขายสนคาอยางไร เพราะพฤตกรรมของรานคายอมมอทธพลตอโอกาสขายของผลตภณฑนน ๆ รวมทงพจารณาถงผลตภณฑของคแขงขนทจ าหนายในแหลงเดยวกนดวย

4. การขนสง

มหลายวธและใชพาหนะตางกน รวมทงระยะทางในการขนสง ความทนทานและความแขงแรงของบรรจภณฑ การค านงถงวธทจะใชในการขนสงกเพอพจารณาเปรยบเทยบใหเกดผลเสยนอยทสด รวมถงความประหยดและปจจยเรองสภาพดนฟาอากาศดวย ในปจจบนนยมการขนสงดวยระบบตบรรทกส าเรจรป

5. การเกบรกษา (Storage)

การเลอกบรรจภณฑจะตองพจารณาถงวธการเกบรกษา สภาพของสถานทเกบรกษา รวมทงวธการเคลอนยายในสถานทเกบรกษาดวย

6. ลกษณะการน าไปใชงาน

ตองน าไปใชงานไดสะดวกเพอประหยดเวลา แรงงานและคาใชจาย

7. ตนทนของบรรจภณฑ

เปนปจจยทจะตองค านงถงเปนอยางมาก และจะตองค านงถงผลกระทบทมตอยอดขายหรอความสญเสยคาใชจายอน ๆ ดวย บรรจภณฑดอาจตองจายสงแตดงดดความสนใจของผซอ ยอมเปนสงชดเชยทควรเลอกปฏบต รวมถงผลการชดเชยในกระบวนการผลต การบรรจทสะดวก รวดเรว เสยหายนอย ท าใหประหยดและลดตนทนการผลตได

8. ปญหาดานกฎหมาย

บทบญญตดานกฎหมายเกยวกบบรรจภณฑทปรากฏชดเจนคอ

8.1 กฎระเบยบและขอบงคบเกยวกบฉลากการออกแบบกราฟฟกของผลตภณฑตองเปนไปตามขอบงคบ

นอกจากนยงตองศกษาการใชสญลกษณเกยวกบสงแวดลอม เปนตน

8.2 กฎระเบยบและขอบงคบเกยวกบมาตรฐานผลตภณฑ

9. ผลกระทบตอสงคม ปญหาทยงมไดรบการแกไขอยางจรงจงคอ ผลกระทบตอนเวศนวทยา (Ecology) เกยวกบการท าลายซากของบรรจภณฑ มลเหตทตองมการพฒนาบรรจ

51

ขนตอนการออกแบบ

การตงจดมงหมาย ในการตงจดมงหมายในการออกแบบกราฟฟกของบรรจภณฑ มสงจ าเปนทตองรหรอศกษาขอมล คอ ต าแหนง (Positioning) ของบรรจภณฑของคแขงทมอยในตลาด ในกรณทบรรจภณฑมอยในตลาดแลว ยอมท าใหตงจดมงหมายในการออกแบบไดงายนอกจากต าแหนงของสนคา สงทจ าตองคนหาออกมา คอ จดขายหรอ USP (Unique Selling Point) ของสนคา ทจะโฆษณาบนบรรจภณฑ ทงสองสงนเปนองคประกอบส าคญในการตงจดมงหมายของการออกแบบกราฟฟกบนบรรจภณฑ การวางแผน ปจจยตาง ๆ ทไดจากการวเคราะหรวบรวมขอมลขนตนเพอเตรยมรางจดมงหมายและขอบเขตการออกแบบพฒนาบรรจภณฑ กอนทจะปรบปรงพฒนาบรรจภณฑ อาจวางแผนได 2 วธ คอ 1. ปรบปรงพฒนาใหฉกแนวแตกตางจากคแขงขน 2. ปรบปรงพฒนาบรรจภณฑใหสามารถแขงขนกบคแขงขนโดยตรงไดดวยบรรจภณฑทดกวาหรอดวยคาใชจายทถกกวา การตงเปาหมายและวางแผนการพฒนาบรรจภณฑดงกลาว ยอมตองศกษาสถานภาพบรรจภณฑของคแขง พรอมกบลวงรถงนโยบายของบรษทตวเองและกลยทธการตลาดทจะแขงกบคแขงขน

การวางแผนพฒนาบรรจภณฑ สามารถใชการวเคราะหแบบ 5W + 2H ดงน WHY WHO

WHERE WHAT WHEN HOW

HOW MUCH

= = = = = = =

ท าไม ใคร ทไหน อะไร เมอไร อยางไร คาใชจายทจะใชในการพฒนา

• WHY ท าไม เหตการณหรอปจจยอะไรท าใหตองออกแบบบรรจภณฑใหม ท าไมตองพฒนากราฟฟกของบรรจภณฑ ท าไมไมแกไขปรบปรงพฒนาอยางอน ๆ แทน • WHO ใคร ผรบผดชอบในการพฒนาบรรจภณฑน บคคล หรอแผนกทเกยวของมใครบาง • WHERE ทไหน สถานททจะวางจ าหนายสนคาอยทไหน ขอบเขตพนททจะวางขายสนคาบรรจภณฑทออกแบบครอบคลมพนทมากนอยแคไหน • WHAT อะไร จดมงหมายการพฒนาบรรจภณฑคออะไร ขอจ ากดในการออกแบบมอะไรบาง จดขายของสนคาคออะไร การใชงานของบรรจภณฑคออะไร • WHEN เมอไร ควรจะเรมงานการพฒนาเมอไร เมอไรจะพฒนาเสรจ วางตลาดเมอไร

52

• HOW อยางไร จะใชเทคโนโลยแบบใด อยางไร จะจดหาเทคโนโลยใหมใชวดความสนใจของบรรจภณฑทออกแบบ • HOW MUCH คาใชจายทจะใชในการพฒนาบรรจภณฑมงบประมาณเทาไร

ค าตอบทจะไดรบจากค าถาม 5W + 2H น จะน าไปสการวางแผนพฒนาบรรจภณฑได

53

54

55

56

57

กลยทธการท าตลาด

จดมงหมายสงสดของการประกอบธรกจโดยเฉพาะการขายสนคาเหนจะหนไมพนเรองยอดขายและผลก าไรทไดรบ ทกบรษทตางหวงผลและน าเรองดงกลาวมาเปนเปาหมายหลกของธรกจ จงกลายเปนทมาของการสรางสรรคแผนธรกจทหลากหลายผสานกบการวางกลยทธทสลบซบซอนและแยบยลมากยงขนกวาในอดตหนงในวธการทจะชวยท าใหธรกจซงด าเนนงานดานคาขายประสบความส าเรจไดอยางรวดเรวพรอมทงบรรลวตถประสงคดานยอดขายและก าไรกคอ "การท าใหแบรนดสนคาตดตลาด" ซงผประกอบการตองดงเอากลยทธวธการอนๆ เขามาเสรมดวย อยาไดหวงพงการกระหน ายงสปอตโฆษณาแตเพยงอยางเดยว วธการและองคประกอบหลกๆ ทจะชวยใหแบรนดสนคาตดตลาดไดอยางรวดเรวมดงตอไปน

ผลตภณฑตองมคณภาพดจรง

ถาอยากใหแบรนดสนคาตดตลาดไดอยางรวดเรว คณภาพของผลตภณฑคอสงแรกทตองใหความส าคญ เพราะสงนถอเปนปจจยพนฐานส าคญเพราะผบรโภคสามารถจบตองและใชผลตภณฑไดจรง หากในทรรศนะของผบรโภคมความเหนวาสนคามคณภาพดและคณสมบตดสามารถตอบสนองความตองของเขาไดจรง ตวผลตภณฑจะไดรบการบอกตอแบบปากตอปากไปสกลมผบรโภคทานอนๆ ซงเปนวธการประชาสมพนธสนคาททรงอทธพลมากทสดและไมเสยคาใชจายเลยดวย จงเปนวธทนกการตลาดทกคนตางใฝฝนถง ผประกอบการจงควรมงพฒนาผลตภณฑของตนเองใหดเปนอนดบแรก โดยเรมจากเสรมสรางจดแขงใหเหนอกวาบรษทคแขงและพรอมกนนนกลดจดออนไปพรอมๆ กน

สรางคาแรกเตอรใหโดดเดนมเอกลกษณ

ความโดดเดนมเอกลกษณเฉพาะตวทไมเหมอนใครของผลตภณฑถอเปนสงเราอนดบตนทท าใหผบรโภคจดจ าสนคาไดเปนอยางดและสรางโอกาสใหแบรนดตดตลาด เพราะผลตภณฑตามทองตลาดมกคลายคลงกนไปเสยหมด หากผประกอบการสามารถฉกแนวและสรางเอกลกษณเฉพาะตวใหกบผลตภณฑได จะชวยดงความสนใจมาจากผบรโภคไดทนทและเพมโอกาสในการขายอกดวย นอกจากนหากผลตภณฑมความเปนเอกลกษณเฉพาะตวมากๆ จะท าใหผบรโภคหนมาเรยกชอแบรนดสนคาแทนทชอประเภทสนคาไปโดยปรยาย เชน คนไทยมกเรยกสนคาประเภทบะหมกงส าเรจรปวา "มามา" เปนตน ท าใหทกครงทผบรโภคอยากซอบะหมกงส าเรจรปกจะนกถงมามากอนเสมอ

บรณาการเครองมอทางการตลาด

การลด แลก แจก แถม จดโปรโมชนสงเสรมการขาย ณ จดขาย ถอเปนเครองมอทางการตลาดทไดรบความนยมอยางมากมาแตอดต และเปนกลไกทท าใหแบรนดตดตลาด เพราะกลยทธสงเสรมการขายเหลานชวยเรยกรองความสนใจของผบรโภคไดโดยทนท หากผลตภณฑของผประกอบการจดโปรโมชนใหขอเสนอทดกวาของคแขง ผบรโภคจะตดสนใจเลอกซอสนคาของผประกอบการไดงายขน และอาจถกบอก

58

ตอในหมผบรโภคจนท าใหแบรนดสนคาตดตลาด จงถอเปนแนวทางทนาสนใจอยางยง แตขอใหผประกอบการพงระวงไวหนงอยางคอการจดโปรโมชนประเภทลด แลก แจก แถม แมจะไดผลนาพอใจมาก แตควรค านงถงตนทนและผลก าไรทจะไดรบจรงๆ วาคมคามากแคไหน นอกจากนควรจดโปรโมชนใหสอดคลองกบแผนธรกจและกลยทธการตลาดอนๆ ของบรษทดวย

โฆษณาผานสออยางครอบคลมและเขาถง

ปจจบนผบรโภคฉลาดมากขนทงยงมตวเลอกมากกวาในอดตทผานมา โฆษณาจงมใชอาวธหลกทนาสนใจในการท าใหแบรนดสนคาตดตลาดเหมอนเชนดงแตกอนทเพยงอดโฆษณาเยอะๆ เขาไวเปนพอ แตกไมอาจปฏเสธไดอกเชนกนวาโฆษณาไมสามารถสรางประโยชนใหผประกอบการไดเลย เพราะหากพดถงการสงแจงขาวสารและสรางการรบรแลว โฆษณากไมเคยท าใหผดเลยสกนด ดงนนโฆษณาจงยงมประโยชนและอทธพลอยางมากทงตอผประกอบการและผบรโภค แตประเดนคอจะใชโฆษณาอยางไรใหเหมาะสม เพราะผบรโภคมหลายลกษณะและแตกตางจากอดต ซงแนวทางการโฆษณาทดและนาจะเหมาะสมในยคนอาจเปนการลดการ ยงสปอตโฆษณาผานสอโทรทศนและวทย แลวหนไปใสใจคณภาพของโฆษณามากกวาปรมาณ นอกจากนควรใหความสนใจสอทางเลอกกระแสอนๆ อยางการโฆษณาทางอนเทอรเนตและ

โซเชยลเนตเวรกตางๆ ซงการโฆษณาผานสออยางครอบคลมจะท าใหผบรโภคเขาถงและจดจ าแบรนดสนคาไดดกวาการเลนผานสอกระแสหลกแตเพยงอยางเดยว

จดงานและท ากจกรรมเพอสงคม

กระแสการตอบแทนและอทศตนเพอสงคมเปนสงทไดรบการยกยองมากในขณะน ผประกอบการควรจดกจกรรมดๆ สกหนงอยางเพอตอบแทนและคนก าไรกลบสสงคม อาท แจกทนการศกษาใหเดกนกเรยนทขาดแคลนทนทรพย หรอเปนผใหการสนบสนนหลกในกจกรรมใดกจกรรมหนง เชน บรษทเครอซเมนตไทยใหการสนบสนนนกกฬาแบดมนตนมาโดยตลอด เปนตน ซงการจดงานและกจกรรมเพอสงคมจะชวยใหผบรโภคจดจ าแบรนดสนคาไดงายขนและยงชวยสงเสรมภาพลกษณใหสงขนดวย แตควรจ าไววาการท ากจกรรมเพอสงคมจะตองท าดวยความบรสทธใจ อยาไดมจดประสงคแอบแฝงเรองผลประโยชนโดยเดดขาด มเชนนนอาจท าใหภาพลกษณดแยในสายตาผบรโภคโดยทนท

การทแบรนดตดตลาดถอเปนขอไดเปรยบอยางมากในการท าธรกจสมยใหม เพราะนอกจากจะท าใหผลตภณฑสามารถสรางยอดขายและก าไรไดมากแลว ยงชวยใหการท าธรกจสะดวกสบายและลดอปสรรคปญหาตางๆ ลงไปไดมากพอควร นอกจากนผประกอบการยงสามารถก าหนดทศทางความไปของตลาดไดหากแบรนดสนคาของเราเปนผน าตลาด แนนอนวายงแบรนดสนคาตดตลาดและเปนผน าในตลาดมากเทาไหร ผประกอบการกสามารถบงคบกลไกตลาดใหเออประโยชนตอธรกจของตนไดมากขนตามไปดวย

59

การสรางคณคาใหตรายหอ (Brand Management) ตราสนคาเปนปจจยส าคญตอความส าเรจทางการตลาด ตราสนคาชวยใหนกการตลาดแยกแยะสนคาหรอบรการของตนออกจากผอน ชวยใหผบรโภคประทบใจสนคาหรอบรการได ซงจะมผลตอการซอซ า

ศาสตราจารย สตเวน คง ไดกลาวไววาสนคาหรอผลตภณฑตาง ตราสนคา คอสงทผบรโภคเลอกซอ สนคาคอสงทผบรโภคใชแสดงใหเหนวา ตราสนคามความส าคญอยางมาก สนคาทผลตจากโรงงานเดยวกนแตมตราสนคาตางกน ความนยมชมชอบของผบรโภคยอมแตกตางกนดวย เวลาทเปลยนไปปจจยทางการตลาดยอมเปลยนแปลงตามไปดวย และสงผลตอการใหความส าคญในตราสนคาของผบรโภค

ปจจบนผบรโภคมเหตผล ในการเลอกซอสนคามากขน เขาเรมถามตวเองวา จายแพงกวาท าไม ท าใหความส าคญของตรายหอดานภาพลกษณ (Image) เรมลดลง เขาเรมแสวงหาตรายหอทมคณคา (Equity) มากขน เรมถามหา “ความสมเหตสมผล” ในการจายเงนซอสนคามากขน นอกจากคนกลมนแลวคนรนใหมทเพงท างานกเปนอกกลมหนง ทใหความส าคญกบ คณคา ของตรายหอมากกวาภาพลกษณเชนกน ดงนนยคนนกการตลาดจงควรปรบปรงกลยทธดานตรายหอของผลตภณฑจากการสรางภาพลกษณใหตรายหอ (Brand Image) มาสรางคณคาใหตรายหอ (Brand Equity) แทน แนวคดพนฐานของ Brand Management คณคาของตราสนคา (Brand Equity) หมายถง ตราหรอยหอของสนคาทผบรโภคมองเหนวามคณคา เปนตราทผบรโภคมทศนคตทดตอคณสมบตของสนคา และชนชอบตราสนคานน การสรางตราสนคาใหมคณคาท าไดดงน สรางความประทบใจในคณภาพของตราสนคา (Appreciation of Quality)

หมายถง การทผบรโภครบรถงคณภาพทกประการของสนคาหรอบรการ แลวเกดความประทบใจในสนคาหรอบรการนน การสรางความประทบใจ (Appreciation) มความแตกตางจากการสรางความพงพอใจ (Satisfaction) เมอผบรโภครบรถงมลคาเพมทสงมอบไดนน จะท าใหสนคาไดรบประโยชน ดงน • ท าใหลกคาหนมาซอสนคา (Reason-to-Buy) • ท าใหสนคามต าแหนงทางการตลาดทมนคง (Strong Position) • สนคาอยในระดบสง (A Price Premium) • ชองทางการจดจ าหนายนาสนใจ (Channel Member Interest) • ท าใหสามารถขยายสายผลตภณฑ (Brand Extension) ปจจยขอทเปนขอบงชคณภาพของสนคา มความแตกตางกบปจจยทเปนขอบงชคณภาพของบรการดงน

60

คณภาพของสนคา (Product Quality)

ในการรบรของผบรโภค ปจจยเหลานเปนขอบงชวาสนคานนมคณภาพ คอ • การท างานของสนคา (Performance) หมายถง สนคานนตองท างานไดตามคณสมบตของสนคา เชน เครองซกผาสามารถซกผาไดสะอาด • รปลกษณ (Feature) ด ในทนหมายถง การออกแบบรปรางลกษณะของสนคาใหสะดวกในการใช • นาเชอถอ (Reliability) หมายถง สนคานนใชไดดทกครง เชน เครองตดหญาทใชตดหญาไดดทกครง ไมใชบางครงใชได บางครงใชไมได • ความคงทน (Durability) สนคาไมแตกหกหรอเสยงาย มอายการใชงานยาวนาน • ความสามารถของการบรการ (Service ability) สนคาทตองการการบรการกอนหรอหลงการขาย บรการนนจะมประสทธภาพ • ภาพลกษณโดยรวมดด (Fit and Finish) สนคาทดมคณภาพเมอพจารณาทกปจจย โดยรวมของสนคานนจะตองดวาเปนสนคาทมคณภาพด คณภาพของบรการ (Service Quality)

ปจจยทบงชวาบรการนนมคณภาพมดงตอไปน • สามารถจบตองได (Tangibles) โดยปกตบรการเปนสงทจบตองไมได ท าใหการรบรในคณภาพคอนขางไมชดเจน ดงนนบรการทดควรสรางหลกฐาน (Manage evidence) ใหเหนชดวาบรการนนมคณภาพ หลกฐานทจะสรางนน ไดแก อาคาร อปกรณ เครองอ านวยความสะดวก และบคลากร ตวอยางเชน ความหรหราดวยการออกแบบททนสมยของโรงแรม อปกรณทนสมยทใชในโรงแรม • นาเชอถอ (Reliability) ในทนหมายถงความถกตองในการคดคาบรการ รานอาหารทคดราคาตรงกบจ านวนอาหารทลกคาสง ลกคายอมใหความเชอถอ • มความร (Competence) ผใหบรการทมคณภาพตองเปนผมความรในเรองนน เชน ชางซอมรองเทาตองมความรในเรองการซอมรองเทา ทาทางขณะซอมรองเทาตองดวามความสามารถ มความกระฉบกระเฉง คลองแคลว ซงท าใหผเอารองเทาไปซอมเกดความมนใจ • มความรบผดชอบ (Responsibility) เมออซอมรถยนตสญญากบลกคาวา จะซอมรถยนตใหเสรจภายใน 3 วน อแหงนนตองท าใหเสรจภายในเวลา 3 วน • มจตใจงาม (Empathy) ผใหบรการทมคณภาพตองเปนผมจตใจงาม จงจะเปนผกระตอรอรนในการใหบรการผอน เตมใจชวยเหลอโดยไมรงเกยจ การสรางปจจยเชอมโยงกบตรายหอ (Brand Association) คอ การทนกการตลาดพยายามสรางสงใดสงหนงของผลตภณฑ เชน คณลกษณะ คณสมบต หรอคณประโยชน แลวเชอมโยงสงนนใหผบรโภครบรวาเปนผลตภณฑประเภทใด เมอเชอมโยงแลวจะท าให

61

ผบรโภคเกดภาพลกษณ (Image) ของผลตภณฑ และทราบถงต าแหนงหรอจดยน (Brand Position) ของผลตภณฑนน ซงอาจกลาวไดวาการสรางปจจยเชอมโยงกบตรายหอคอ การก าหนดต าแหนงผลตภณฑนนเอง การสรางสงเชอมโยงท าใหผบรโภคเขาใจในผลตภณฑดยงขน ซงจะกอใหเกดประโยชนหลายประการ ดงน • ความโดดเดน (Differentiation) • เปนเหตผลทท าใหผบรโภคซอสนคา (Reason-to-Buy) • ท าใหเกดทศนคตหรอความรสกทด (Positive Attitudes/Feeling) • เปนจดเรมตนของการขยายตรายหอ (Basis For Extensions) ส าหรบวธการสรางปจจยเชอมโยงกบผลตภณฑ (Brand Association) หรอวธการก าหนดต าแหนงของตรายหอ (Brand Positioning) มวธการดงตอไปน 1. คณลกษณะของสนคา (Product Attributes) เปนการน าเอาคณลกษณะของสนคามาเปนปจจยในการก าหนดต าแหนง หรอจดยนของผลตภณฑ ซงคณลกษณะเหลานเปนคณสมบตทพเศษกวาคแขงขน เชน นมหนองโพ เปนนมโคแท 100 เปอรเซนต 2. ผลประโยชนทลกคาไดรบ (Customer Benefits) เปนการน าเอาผลจากการใชสนคาหรอบรการนน มาเปนปจจยในการก าหนดต าแหนงผลตภณฑ เชน บรษท การบนไทย จ ากด (มหาชน) วางต าแหนงเปนสายการบนทผโดยสารจะไดรบความสะดวกสบาย ผโดยสารสามารถนอนหลบไดอยางสบายในขณะเดนทาง 3. ราคาของผลตภณฑเมอเทยบกบคแขงขน (Relative Price) เปนการน าเอาราคาของสนคาหรอบรการของบรษท ทไดเปรยบกวาคแขงขนโดยทวไป คอราคาถกกวามาเปนปจจยในการก าหนดต าแหนงหรอจดยนของผลตภณฑ เชน หางสรรพสนคาโลตส เปนหางฯ ทขายสนคาราคาถกทกวน 4. การใช (Use/Application) วธนเปนการน าไปใชงานหรอวธการใชสนคาหลงบรการนน มาเปนปจจยในการก าหนดหรอจดยนของผลตภณฑ เชน ซปกระปองแคมเบล วางต าแหนงเปนอาหารกลางวน 5. ลกคาหรอผใช (Customer/User) เปนการเชอมโยงลกคากบสนคาหรอบรการ วธนเปนการบงบอกชดเจนวา กลมเปาหมายเปนใคร เชน เครองส าอางทเวลฟพลส เปนเครองส าอางคส าหรบวยรนทมอายตงแต 12 ปขนไป 6. บคลกภาพ (Personality) เปนการน าเอาบคลกภาพของลกคา มาก าหนดเปนบคลกของสนคา แลวน าปจจยนมาก าหนดต าแหนงของผลตภณฑ เชน เครองดมเปปซส าหรบคนรนใหม 7. คแขงขน (Competitors) วธนน าเอาคณสมบตของคแขงขน มาเปนขอเปรยบเทยบกบสนคาหรอบรการของบรษท เชน บรษท เอวส จ ากด ผใหบรการรถเชา ซงเขาสตลาดรถเชาชากวาบรษท เฮรซ จ ากด ซงเปนผน าตลาด ดงนนต าแหนงผลตภณฑทบรษท เอวส จ ากด ใชคอ เราเปนหมายเลข 2 เราจงพยายามมากกวา ซงเปนการบงบอกวาบรษทผน าใหญเกนไปทจะบรการไดทวถงและมคณภาพ 8. ประเทศหรอสภาพภมศาสตร (Country or Geographic Area) เปนการน าเอาแหลงผลตของสนคามาก าหนดต าแหนงของสนคา การก าหนดต าแหนงนจะเหมาะสมกบสนคาทมาจากประเทศนน หรอแหลง

62

ผลตทมชอเสยง และเปนทยอมรบกนในกลมเปาหมาย เชน เบค เปนเบยรเยอรมน ท าใหตรายหอเปนทรจก (Brand Awareness)

การรจกหมายถง การทผบรโภคสามารถจ าชอตรายหอของสนคา และบรการประเภทใดประเภทหนงได ตวอยางเชน เมอถามวา รจกสบยหออะไรบาง ผบรโภคตอบวา ลกส โพรเทค จอหนสน นกแกว สบ 4 ยหอดงกลาวเปนสบทผบรโภครจก โดยทวไปผบรโภคจะเรมตนจากการไมรจกตรายหอ จนกระทงผขายท าการสอสารไปยงผบรโภค ผบรโภคจงเรมรจกและเมอไดยนชอตรายหอบอยๆ เขาจะจ าได และจ าไดเปนชอแรกในทสด ประโยชนของการรจกตรายหอ การรจกตรายหอท าใหเกดประโยชน คอ 1. เปนจดเรมตนทท าใหผบรโภครบรถงคณลกษณะของสนคา (Starting for Brand Knowledge) การทผบรโภครจกชอของสนคา เปนบนไดขนแรกทจะน าไปสการรบรเกยวกบลกษณะ รปราง คณสมบต คณประโยชน และวธการใชของสนคา ซงท าใหผบรโภคเกดความรในสนคา (Product Knowledge) ในทสด ตวอยางเชน เมอผบรโภคไดยนชอยหอ แมคโดนลด เขาจะตองคนหาขอมลของแมคโดนลดตอไป และท าใหเขารจกแฮมเบอรเกอรชนดตางๆ เฟรนชฟรายด พายประเภทตางๆ กาแฟ เครองดมตางๆ ชดของพนกงาน การจดราน พนทส าหรบเดกเลน เปนตน 2. เปนการสรางความคนเคย (Familiarity) ระหวางสนคาและผบรโภค เมอผบรโภคไดยนชอยหอใดยหอหนงบอยๆ เขาจะเกดความคนเคย และรจกสนคานนเพมขนเรอยๆ เชนกน การรจกตรายหอของผบรโภคแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ 1. การรจกแบบระลกได (Brand Recall) หมายถง การทผบรโภคเอยชอยหอของสนคาไดเอง โดยไมตองมสงใดสงหนงชวยใหเขาระลกถง เชน เมอถามวารจกแชมพยหอใดบาง ยหอทผบรโภคตอบไดเองเปนยหอทผบรโภคจ าไดแบบระลกได 2. การรจกแบบมสงกระตน (Brand Recognition) หมายถง การทผบรโภคเอยชอสนคาไมไดเอง แตจะตองมสงใดสงหนงชวยเตอนความทรงจ า เชน เหนโฆษณา ไดยนเรองราวบางอยางเกยวกบยหอนน หรอสงกระตนอนๆ เพอเตอนความทรงจ าใหกบผบรโภค เสยงบบแตรของรถไอศครมวอลล เสยงกดกรงประตพรอมพดวา มสทนมาแลวคะ ของเครองส าอางมสทน จะเปนตวกระตนใหผบรโภคระลกถงยหอดงกลาวซงเปนสงแสดงวาผบรโภคมความคนเคยกบสนคานน 3. การรจกตรายหอท าใหผบรโภคซอสนคา (Brand to be Consider) สนคาทผบรโภคซอจะตองเปนสนคาทเขารจกเทานน เพราะฉะนนการทผบรโภครจกยหอใดยหอหนงเปนอยางด สนคายหอนนจะมโอกาสทผบรโภคเลอกซอในทสด วธท าใหตรายหอเปนทรจก เพอใหผบรโภครจกสนคาทงแบบระลกไดเอง และมตวกระตน มวธการสรางความรจก ดงน 1. สรางความเดนในสนคาหรอตรายหอ (Be Different) เพอใหเปนทสนใจของผบรโภค การท าสนคาให

63

แตกตางจากคแขงขน จะท าใหผบรโภครจกสนคานนไดเรวขน 2. ใชค าขวญหรอเสยงเพลง (Involve Slogan or Jingle) การสรางค าขวญหรอเพลงทประทบใจ จะท าใหผบรโภครจกสนคานนเรวขน เชน ลกอมฮอลลโฆษณาวา ทฮอลลใหม ท าไมใหญขน ท าใหผบรโภคจ ายหอฮอลลได เพลง Right Here Waiting ท าใหผบรโภครจกสรายหอ ชวาส 3. การใชสญลกษณ (Symbol Exposure) ผบรโภคจะเชอมโยงสญลกษณกบตรายหอของสนคา เชน ภาพหอยเชลล ท าใหผขบรถยนตนกถงน ามนยหอเชลล สญลกษณรวงขาวท าใหผฝากเงนนกถงธนาคารกสกรไทย 4. การสอสารถงผบรโภค (Communication) การสอสารถงผบรโภคท าใหผบรโภคไดรบทราบรายละเอยดของสนคา ซงจะท าใหเขารจกและจ าตรายหอของสนคาได ซงอาจจะใชวธโฆษณา ประชาสมพนธ หรอการสอสารในรปแบบตางๆ 5. การเปนสปอนเซอรในกจกรรมตางๆ (Event Sponsorship) กจกรรมทเกดขน เชน การแขงขนเทนนส วงการกศล การจดคอนเสรต เปนตน กจกรรมเหลานเปนกจกรรมทอยในความสนใจของกลมเปาหมายตางๆ ดงนน การเปนสปอนเซอรในกจกรรมเหลานจะท าใหผบรโภครจกตรายหอของสนคาไดเรวขน 6. การใชกลยทธขยายตรายหอ (Consider Brand Extension) หมายถง การใชตรายหอของสนคากบสนคาอนๆ อก เพอใหเกดการตอกย าในตรายหอ และเมอผบรโภคเหนสนคาแตละชนด จะท าใหเกดการระลกถงยหอนน เชน การทน าอดลมยหอโคคา-โคลา หรอ โคก ผลตเสอ กางเกง หมวก รม แกวน า จานรองแกว เครองเขยน เปนตน โดยมตรายหอโคกอยบนสนคาเหลาน เมอผบรโภคเหนสนคาแตละชนด จะเปนการตอกย าใหเขาระลกถงยหอ "โคก" อยเสมอ 7. การสงเสรมการขาย (Sale Promotion) การสงเสรมการขายเปนวธหนงทมประสทธภาพมากในการสรางความรจกตรายหอ เพราะผบรโภคมกจะใหความสนใจตอการสงเสรมการขาย ตวอยางเชน บรษท เอ ไอ เอส จ ากด จดสงเสรมการขายส าหรบโทรศพทมอถอ จเอสเอม 900 โดยโฆษณาวา กลางคนโทรฟร กลางวนนาทละบาท กลยทธนสามารถเรยกรองใหผบรโภคหนมาสนใจรบจเอสเอม 900 ไดเปนจ านวนมาก หลกการพนฐานของการสราง Brand management การสรางคณคาใหตรายหอจะมประสทธภาพดนน บรษทควรสรางปจจยตางๆ ใหครบทกปจจย ถาขาดปจจยใดปจจยหนง ตรายหออาจมคณคา ไมอยในระดบทชนะใจ ลกคาตลอดไป แตถาสนคามคณคาจะท าใหผบรโภคเกดความศรทธา และสงผลใหบรษทไดรบประโยชนหลายประการ 1. ต าแหนงของตราสนคา ตราสนคาในผลตภณฑประเภทเดยวกนอาจจะมหลายยหอ โดยวางต าแหนงในดานความนยมของผบรโภคในการยอมรบ การจดจ า และล าดบการเลอกซอ ซงสามารถจ าแนกไดดงน 1.1 Bench-Mark หรอ Primary Brand คอ ตราหรอยหอผน าในสนคาชนดนน อาจจะเปนสนคาทตองน าดวยคณภาพ ราคา และตดตลาดเปนทรจกกนเปนอยางด 1.2 Secondary Brand คอ สนคาทไดรบการยอมรบในฐานะตวเลอกแมวาคณภาพจะใกลกบ

64

ผน า แตกดเหมอนจะเปนสนคาทเปนขอเลอกทจะไปตดสนใจกนทราคา หรอองคประกอบอน สนคาแบบนมกถกเรยกวา Me-too Brand คอท าเสนอคลายคลงกบ Brand ผน า และพยายามชขอเดนของตนเองใหไดอยเสมอ 1.3 Tertiary Brand หรอ Cheap Brand เปน ตรายหอสนคาทไมสามารถวางต าแหนงในฐานะการแขงขนคณภาพและความนยมได กจะวางเปนสนคาราคาถก มกจะสรางสสนประเภท ลด แลก แจก แถม แตถาไมพยายามสรางคณภาพใหดขนเปนสนคาประเภท Me-too มแตลดคณภาพลง เพอใหราคาถก จนบางทเปนตราทไมมความหมายในตนเองเลย เปนประเภท Product with name ซงจะตองเลยงภาวะอนตรายแบบนใหได วธเดยวคอ คณภาพทจะตองพฒนาอยางตอเนอง จะเปนตวสรางความนาเชอถอใหได 2. ความซอสตยตอตรายหอ ( Brand Loyalty ) ความซอสตยตอตรายหอ หมายถง การทผบรโภครกและศรทธาในสนคายหอหนงจนยากทจะเปลยนใจไปใชสนคายหออน ผบรโภคจะมความรสกคนเคยกบตรายหอนน ความซอสตยตอตรายหอมหลายระดบ ผบรโภคมความพอใจตอสนคายหอใดยหอหนง และซอสนคานนดวยความเคยชน ตวอยางเชน เคยซอแชมพซนซล เมอเขาไปในหางสรรพสนคา (Supermarket) ดวยความเคยชนเขาจะซอแชมพซนซล แตอยางไรกตามเขาพรอมจะเปลยนใจไปใชแชมพยหออนถามเหตผลเพยงพอ อาทเชน ถายหออนมราคาถกกวาในขณะทคณสมบตเทากน หรอยหออนมสวนผสมของสารบ ารงเสนผมทมากกวา เปนตน ในระดบทสงขนไปเปนระดบของความพอใจมาก

ในระดบนผบรโภคเปลยนใจไปใชสนคายหออนยากกวาระดบทสอง เพราะเขาคดวาการเปลยนการใชสนคายหอหนงไปยงอกยหอหนง มความเสยงเกดขน เสยงทจะไปพบสนคาทดอยกวาสนคาเกา เขาคดวานนเปนตนทนของการเปลยนยหอ (Switching Cost) แตอยางไรกตามกยงมโอกาสเปนไปไดทเขาจะเปลยนยหอ

ถายหอใหมมเหตผลทดมากจนท าใหเขาคดวานาจะลองใชยหอใหม ในระดบสงขนทเรยกวาระดบชอบ ความซอสตยในระดบน ผบรโภคจะชนชอบสนคายหอนน และนบวาเปนเสมอนเพอน หมายความวา มความคนเคย รกใครชอบพอ โอกาสทเขาจะเปลยนไปใชยหออนเปนไปไดยากมาก ในระดบนความพอใจทผบรโภคมตอยหอนนมความรสกและอารมณ (Feeling and Emotion) เขามาเกยวของ

ดงนนแมยหออนมเหตผลทจะชกจงใหเปลยนยหอกตาม แตถาไมประทบใจความรกและศรทธาทผบรโภคมตอสนคายหอหนงอยางมาก เปนความซอสตยทแนนแฟน เขาจะซอยหอนนอยางสม าเสมอ ปกปองยหอนน และรอคอยถายหอนนยงไมผลตสนคาใหม

คณคาของความซอสตยตอตรายหอ การทผบรโภคมความซอสตยตอตรายหอใดยหอหนงมประโยชนตอตรายหอนน ดงน

65

1.ท าใหลดตนทนทางการตลาด (Reduced Marketing Costs) 2.ท าใหคนกลางทางการตลาดชนชอบ (Trade Leverage) 3.สามารถดงดดลกคาใหม (Attracting New Customers) 4.เปนอปสรรคตอคแขงขน (Competitor's Threats) วธการสรางความซอสตยตอตรายหอ การท าใหผบรโภคซอสตยตอตรายหอ ท าไดหลายวธดงน 1.ปฏบตตอลกคาอยางถกตอง (Treat The Customer Right) 2.ใกลชดลกคา (Stay Close to The Customers) โดยการจดตงฝายบรการลกคา (Customer Service) ขน เพอท าหนาทในการสรางความสมพนธกบลกคา ทงเพอรกษาฐานลกคาเดมใหซอสตยตอบรษทตลอดไป โดยทวไปหนาทงานสรางความสมพนธมดงน • ตดตามการใชงานของสนคา • รบฟงขอรองทกขหรอขอเสนอแนะทลกคามตอสนคาหรอบรการ • ตดตามผลการตดสนใจในเรองทลกคารองทกขหรอเสนอแนะ และแจงใหลกคาทราบ • ตดตามผลของการตดสนใจในเรองทลกคารองทกขหรอเสนอแนะ และแจงใหลกคาทราบ • ก าหนดกลยทธการตลาดหรอจดกจกรรมทางการตลาด เพอรกษาสมพนธภาพทดลกคา การใกลชดลกคานท าใหลกคาซอสตยตอบรษทและยากทจะเปลยนใจไปสนคาหรอบรการยหออน 3. ตรวจสอบระดบความพงพอใจของลกคา (Measure Customer Satisfaction) อยเสมอ 4. ท าใหลกคารบรถงตนทนในการเปลยนยหอ (Create Switching Cost) 5. สรางปจจยอนๆ ทท าใหตรายหอมคณคา (Other Propriety Brand Assets) นอกจากการสรางคณคาทง 4 วธดงกลาวแลว ยงมปจจยอนๆ อกทจะชวยสรางคณคาใหแกตรายหอ และเปนการสรางความไดเปรยบในเชงการแขงขนเมอเปรยบเทยบกบคแขง อาทเชน • เครองหมายการคา (Trade Mark) • สทธบตร (Patent) • รางวล (Prize) • มาตรฐานสากล (Standard) เชน ISO 9000 หรอ ISO 14000 ฯลฯ