บทท่ี 2

ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

กลาวถึงประเภทของวัสดุความหมายของคําวา”วัสดุ”(Object) ตามพจนานุกรมฉบับ

ราชบัณฑิตยสถานกลาวไว คือ วัตถุที่นํามาใช เชน วัสดุกอสราง ของใชที่มีอายุการใชในระยะเวลา

สั้นๆ เชน กระดาษ ดินสอ ซึ่งตางกับคําวา “วัตถุ”(Material) ที่มีความหมาย คือ สิ่งของ ทั้งสองคํา

น้ี มีความหมายที่ใกลเคียงกันและบางครั้งก็อาจหมายถึงสิ่งๆเดียวกัน หรือเปนเรื่องเดียวกัน ซึ่งเรา

อาจจะใชคําวา”วัสดุ”และ “Object” แทนความหมายถึงสิ่งของตางๆท้ังวัสดุและวัตถุที่นํามาใชใน

การสรางผลงานศิลปะ

วัสดุแบงได 2 ประเภท คือ

1. วัสดุพ้ืนฐาน ไดแก วัสดุด้ังเดิมจากธรรมชาติ เชน ดิน หิน ทราย เปลือกไม ก่ิงไม นํ้า กระดูก

สัตว หนังสัตว เปนตน

2. วัสดุสําเร็จรูป ไดแก วัสดุที่ผานกระบวนการแปรรูปจากวัสดุพ้ืนฐาน เชน พลาสติก แกว ไม

อัด เหล็ก อะลูมิเนียม เปนตน

นอกจากน้ียังมีการใชวัตถุอื่นๆ ในผลงานศิลปะอันไดแก วัตถุสําเร็จรูปที่ผานกระบวนการผลิตโดย

มนุษยสรางขึ้นและการผลิตจากกระบวนการอุตสาหกรรม ในบทน้ีจึงไดรวบรวมเขามาเพ่ือเปน

ตัวอยางเพ่ือแสดงใหเห็นถึงความหลากหลายของประเภทวัสดุที่ใชในการทํางานศิลปะดวย

1. วัสดุพื้นฐาน

ในอดีตมนุษยเรียนรูการใชชีวิตอยูกับธรรมชาติ เคารพบูชาในปรากฏการณตามธรรมชาติ การ

สรางผลงานศิลปะในยุคกอนประวัติศาสตร อาจสรางขึ้นเพ่ือเปนการเคารพบูชาเทพเจาหรือ

รณภพ เตชะวงศ 18

ภาพประกอบท่ี 17 อิตาลี. Hand Stencils ขนาดมือ 15 ซม. / c. 9500 BC : 30,000 year of art

ภาพประกอบท่ี 18 เยอรมนี Lion man of Hohlenstien-Stadel สูง 28 ซม. / C.28000 BC: 30,000 year of art

ภาพประกอบท่ี 19 ออสเตรเลีย. Venus of Willendoft สูง 11 ซม. / C.25000 BC: 30,000 year of art

19 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

1.1 ดิน

ดิน คือ วัตถุธรรมชาติที่เกิดจากการแปรสภาพทางกายภาพและทางเคมีของหินและแรธาตุ

ตางๆรวมตัวกับอินทรียวัตถุที่สลายตัวจากซากพืชและซากสัตวดินแบงเปน 3 ประเภท ไดแกดินเหนียว

เปนดินที่จับตัวกันแนน นํ้าและอากาศซึมผานไดยาก อุมนํ้าไดดี นิยมใชทําภาชนะและเคร่ืองปนดินเผา

ตางๆ ดินรวน เปนดินที่มีความละเอียดปานกลาง พืชสวนใหญเจริญเติบโตไดดีในดินรวน ดินทราย เปน

ดินที่มีความละเอียดนอยมาก อุมนํ้าไดนอย

มนุษยรูจักใชดินเพ่ือมาสรางเปนผลงานศิลปะมาต้ังแตในยุคกอนประวัติศาสตรพัฒนามาเปนเครื่องใช

ไมสอยในชีวิตประจําวัน ใชสรางบานเรือน ที่อยูอาศัย ใชเพ่ือประโยชนตางๆมากมายในชีวิตประจําวัน

จนถึงปจจุบันยังมีการใชดินเพ่ือประโยชนใชสอยของมนุษยที่ไมตางไปจากอดีตนัก

สวนการใชดินในการสรางสรรคเปนผลงานศิลปะนั้น มีรูปแบบและวิธีคิดของศิลปนที่นํามาใชแตกตาง

กันอยางสิ้นเชิง ในดานงานประติมากรรมสวนมากใชดินเพ่ือปนเปนแบบรูปทรงตางๆจากน้ันจึงถอด

แบบจากแมพิมพดินเพ่ือหลอเปนวัสดุชนิดอื่นที่คงทน ถาวรมากกวาดิน ทั้งน้ีดวยคุณสมบัติของดินที่มี

ความยืดหยุน ปนเปนรูปทรงตางๆได สามารถปรับแตง เพ่ิมเติมไดตลอดเวลาตองควบคุมอุณหภูมิมิให

เน้ือดินแหงเร็วเกินไปโดยการใชผาชุบนํ้าคลุมดินไวเพ่ือมิใหความช้ืนในดินระเหยออก

ภาพประกอบท่ี 20 การสรางบานดิน โดยการใชดินผสมกับสวนผสมอื่นๆท่ีมีอยูในธรรมชาติ

รณภพ เตชะวงศ 20

ภาพประกอบท่ี 21 ประติมากรปนภาพคนเหมือนดวยดินเหนียว

ผลงานเซรามิคหรือเคร่ืองปนดินเผาลวนใชดินเปนตัวสรางผลงานโดยตรง ซึ่งตองใชเน้ือดิน

พิเศษท่ีมีลักษณะเฉพาะเทาน้ัน อาจทําการเคลือบสีภายหลังการปนหลอเสร็จ โดยการนําเขาเตาเผา

อุณหภูมิสูงเพ่ือสรางเทคนิค ลวดลายที่แปลกตา และสรางความทนทานใหกับผลงานอีกดวย

ภาพประกอบท่ี 22 ตัวอยางผลงานเซรามิค

ในดานผลงานจิตรกรรม ดินเปนเพียงทัศนธาตุหน่ึงที่ศิลปนเลือกใชในการสรางสรรคผลงาน

ศิลปะ บางคนใชดินเพ่ือตองการแสดงออกในเร่ืองสี ซึ่งดินใหสีที่มีความแตกตางกันในแตละพ้ืนที่ มา

21 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

มณเฑียร บุญมา

ในผลงานการแสดงเดี่ยวในชุด”ไท-ไทย” ที่จัดแสดงช้ึนในปพ.ศ.2533 ณ พิพิธภัณฑสถาน

แหงชาติ หอศิลป ถนเจาฟา กรุงเทพฯ มณเฑียรไดกลาวถึงวิธีคิดในการสรางผลงานของตนเองไววา

“สําหรับขาพเจาแลว ผลงานเปนผลิตผลที่มีจุดเริ่มตนมาจากแรงกระตุนเราของคุณสมบัติและ

คุณลักษณะของสื่อ วัสดุ และสิ่งสําเร็จรูปตางๆที่ขาพเจาคุนเคย และพบเห็นไดในสภาพแวดลอมรอบตัว

ขาพเจา แรงกระตุนเราน้ีไดผลักดันใหขาพเจาเกิดแนวความคิดและแนวทางใหมๆของวิธีการแสดงออก

ที่เปนสวนตัวขึ้น”1มณเฑียรเลือกใชวัสดุโดยคํานึงถึงคุณคาความหมายเชิงนามธรรมในแงมุมตางๆที่มี

อยูในตัววัสดุที่นํามาใชเพ่ือแสดงออกทางศิลปะ โดยใหวัสดุแสดงความหมายในตัวมันเองออกมาจาก

คุณสมบัติและคุณลักษณะทางกายภาพและนามธรรมท่ีวัสดุน้ันมี รวมถึงใชลักษณะของความสัมพันธที่

เก่ียวเน่ืองระหวางวัสดุตางๆใหความจริงปรากฏชัดจากปรากฏการณที่มีหรือเคยมี ที่ซอนเรน ใหปรากฏ

ออกมาดวยแนวคิดเชนน้ี การสรางสรรคผลงานของมณเฑียรจึงมิไดกําหนดขอบเขตรูปแบบที่ชัดเจน

สิ่งที่ศิลปนสนใจมากกวาการจัดการรูปแบบทางองคประกอบศิลป คือ การจัดการกับตัววัสดุที่นํามาใช

โดยจัดการอยางไรถึงจะใหวัสดุไดแสดงคุณคาที่มีอยูออกมาใหมากที่สุด จึงกอใหเกิดการสรางสรรค

ผลงานท่ีมีความอิสระในเรื่องรูปแบบและไดเรียนรูกับปรากฏการณที่เก่ียวเน่ืองสัมพันธกันระหวาง

ความจริงและจินตนาการปญหาทางเศรษฐกิจซึ่งถือเปนปญหาหลักของการสรางสรรคในทุกรูปแบบ

ศิลปนตองคิดแกปญหา คนหารูปแบบและวิธีการที่สัมพันธและสอดคลองกับการดําเนินชีวิต ใน

สภาพแวดลอมของสังคมไทย

1 มณเฑียร บุญมา. “แนวคิดและวิธีการสรางผลงาน”, ไท-ไทย THAITHAI (กรุงเทพฯ: ฉลองรัตน), ไมมีหมายเลขหนา.

รณภพ เตชะวงศ 22

ดวยขอสงสัยที่วาทําไมจึงตองเลือกใชสื่อวัสดุอุปกรณในการสรางผลงานศิลปะตามแบบอยางประเพณี

ที่ทําตามกันมา เชนการใชพูกัน สีนํ้ามัน สีอะครายลิค ผาใบ หินออน ทองแดง เหล็ก ฯลฯ ซึ่งเปนสื่อ

วัสดุท่ีถูกใชมาต้ังแตอดีตจนถึงปจจุบัน ซึ่งมีวิวัฒนาการและความเจริญกาวหนาทางการผลิตสื่อวัสดุ

และรูปแบบศิลปะทางตะวันตกมีอิทธิพลตอการสรางสรรคผลงานศิลปะของศิลปนทั่วโลกรวมถึง

ศิลปนไทยดวย ดวยเง่ือนไขทางเศรษฐกิจ มณเฑียรจึงมิไดเลือกใชวัสดุดังกลาวมาสรางสรรคผลงาน

ตามศิลปนรวมสมัยคนอื่นๆที่นิยมนํามาใช และอีกประการท่ีสําคัญ คือ สื่อชนิดดังกลาวไมสามารถ

แสดงคุณลักษณะชีวิตอยางไทยและอารมณความรูสึกของศิลปนไดอยางเต็มที่ ดวยเหตุน้ีจึงไดเลือกใช

วัสดุ อุปกรณจากทองถ่ินไทย เชน ดิน ทราย ถาน ขี้เถา ดินเผา รวมไปถึงเคร่ืองมือทางการเกษตร ซึ่ง

ทั้งหมดน้ีไมมีคุณคาทางเศรษฐกิจที่สูง นับเปนการแกปญหาในการสรางสรรคศิลปะไดเปนอยางดี

ภาพประกอบท่ี 23 เจดียดํา ดิน ถาน แปงขาวเจา ไมทราบขนาด, 2532

ในผลงานช้ินน้ี ศิลปนใชดินและถานมาเปนสิ่งแสดงปรากฏการณของประเพณีแหงชาวพุทธเมื่อสิ้นชีพ

แลวมักจะนําไปเผา นําเถาถาน กระดูกที่บรรจุไวในสถูปเจดีย โดยใชวิธีการเรียงอิฐที่ใชลักษณะของ

23 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 24 สองผูยิ่งใหญจากตะวันตกและตะวันออก ผงถาน ขี้เถา ดินแดง ดิน บนกระดาษ 550x180 ซม., 2533

การวางกระดาษสองแผนที่เคลือบดินแดงในลักษณะคลายไมกางเขนแทนพระเยซูเจาจินตภาพและความ

เช่ือแหงพระองคคือโครงสรางของไมกางเขน พ้ืนดินคือสิ่งที่รองรับรางผูคนที่เปนบุตรของพระผูเปน

เจา สิ่งเหลาน้ีคือสัญลักษณที่ปรากฏในงานจิตรกรรมช้ินน้ี สวนในอีกช้ินเปนการนําเอาโครงสรางของ

การน่ังสมาธิเพ่ือแทนสัญลักษณการบรรลุธรรมขององคสัมมาสัมพุทธเจามาแสดงใหปรากฏขึ้นโดยการ

ประกอบวางแผนกระดาษดานนอนและดานต้ัง ใชขี้เถาผงถานมาสรางรูปละเคลือบแผนกระดาษ เพ่ือ

แสดงถึงความเช่ือและพฤติกรรมของชาวพุทธที่เผารางเมื่อสิ้นชีวิตลง

สมภพ บุตรราช

ในการแสดงนิทรรศการศิลปะช่ือ”บันไดสวรรค”ที่ จัดขึ้น ณ หอศิลปวัฒนธรรม

มหาวิทยาลัยขอนแกน ป พ.ศ. 2544 ปรากฏผลงานจิตรกรรมแบบ2มิติที่มีขนาดใหญมองดูคลายผลงาน

รณภพ เตชะวงศ 24

ผลงานดังกลาวถูกสรางขึ้นดวยวัสดุ เทคนิค วิธีการที่มีรากเหงาพ้ืนฐานของความคิดและจินตนาการมา

จากวัฒนธรรม ความเปนอยูของทองถ่ินอีสาน รวมถึงประสบการณที่พบเห็น เรียนรู ทําความเขาใจกับ

ชีวิต ในสิ่งตางๆท่ีมีอยู เปนไปในโลกของความเปล่ียนแปลง “ผืนแผนดินน้ีก็เหมือนกับแผนดินอื่นที่ถูก

ขมขืนกระทําชําเราจากคนแปลกหนาและคนอื่นตลอดเวลา แตกระน้ันความเปนแมแหงแผนดินก็ยังคง

รักษาคุณคาความงดงามไวใหลูกหลานไดเหยียบย่ํามาจนถึงทุกวันน้ี เสมือนเปนบันไดสวรรคที่พาดกาย

ใหกับทุกคนไดกาวขามไปสูหุบเหวของความเจริญรุงเรืองและหายนะ แนนอนวา บันไดสวรรคของ

แผนดินน้ีถูกประทับรอยตีนมาเปนแสนๆลานๆรอย แตละรองรอยตางก็ฝากฝงเรื่องราว บาทวิถีที่

แตกตางกันไป แตมีสักก่ีรอยที่คอยเหลียวหลังคืนมาเบิ่ง มีแตไปหว่ังบเหลียวหลังคืนมาสอง จนทุกวันน้ี

แผนดินแหงบันไดสวรรคไดกลายเปนแผนดินอื่น ที่มีแตความแปลกแยกและแปลกหนากับวิถี

วัฒนธรรมของตน ก็ดวยเหตุที่แผนดินน้ีถูกคนอื่นเขามาแบงปนพ้ืนที่จนเกิดความ”อัศจรรยใจกุงกุมกิน

ปลาบึกใหญปลาซิวไลสวบแขหนีไปซนหลืบหิน เอี่ยนเปดนํ้าหนีไปจากวังดมมันไปแปลงฮวงอยูเทิง

ปลายไม” ศิลปนเปรียบเทียบการเวลาที่เปลี่ยนแปลงไปผานยุคผานสมัย ความเช่ือตางๆของผูคนทับ

ซอนกันไปเหมือนกับช้ันดินที่โถมทับในแตละวัน ผลงานชุดน้ีจึงบอกใหผูคนไดรับรูความเปนมาของ

ผืนดิน รวมถึงอารยะธรรมตางๆที่ผานพนมาในยุคสมัย

25 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 25 ลุงสาด อะคริลิค ดินเหนียว 150x200 ซม. พ.ศ.2544

ภาพประกอบท่ี 26 รอยอารยธรรม อะคริลิค ดินเหนียว ไม 240x200 ซม., พ.ศ.2544

รณภพ เตชะวงศ 26

บุญทัน เชษฐสุราษฎร

“วิกฤตการณของชีวิตบนแผนดินอีสาน” คือช่ือการแสดงนิทรรศการการสรางสรรคผลงาน

จิตรกรรมสื่อผสมของบุญทัน ซึ่งรับราชการเปนอาจารยสอนศิลปะ ที่คณะศิลปกรรมศาสตร

มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ดวยเหตุน้ีศิลปนจึงไดรับรูเหตุการณเรื่องราวใกลตัว ปรากฏการณความจริง

ของคนอีสานไมวาจะเปนเรื่องความยากจน ความแหงแลงของพื้นที่ที่ยังตงเกิดขึ้นอยางตอเน่ืองและ

นับวันจะทวีความรุนแรงยิ่งขึ้น การปราศจากที่ทํากิน คนในวัยทํางานท้ิงถ่ินที่อยูอาศัยเขาสูเมืองใหญ

คนชราถูกทอดทิ้ง มีสภาพการดํารงชีวิตที่นาเวทนา สงผลใหชีวิตที่ตรากตรําทํางานหนักตลอดมาจนถึง

บั้นปลายของคนจนชาวอีสานตกอยูในสภาพวิกฤตถาวร

ศิลปนไดกลาวถึงจุดมุงหมายของการสรางสรรคผลงานในชุดน้ีเอาไววา”การสรางผลงานสื่อผสมชุดน้ี

ขาพเจาจึงใชใบหนา มือ และอวัยวะสวนอื่นของคนชราชาวอีสานมาเปนจุดเริ่มตนของการแสดงออก

ใชดินในทองถิ่นอีสานที่มีสีตางๆ ผสมกับเศษวัสดุที่แหงปนติดระแหงดินอยูทั่วไป เชนฟางแหง เปลือก

ไม เปนสื่อทางเทคนิค เพ่ือแสดงรองรอยของชีวิตที่กรานงานและทนทุกขตลอดกาลของคนจนชาว

อีสานที่มีสภาพเปนอยางเดียวกันกับรอยแตกของแผนดินเกิด แผนดินทํากินของพวกเขา อันจะนําไปสู

เน้ือหาทางอารมณของความสลดหดหู ความนาเห็นใจในความทุกขยากของเพ่ือนมนุษยรวมชาติบน

แผนดินอีสาน ซึ่งเปนปญหาระดับชาติที่ยังไมไดรับการแกไขอยางจริงจัง”2 ศิลปนไดนําเอาวัตถุดิบที่มี

อยูทั่วไปในธรรมชาติ เชนดิน ฟาง เปลือกไม และอื่นๆมาแปรเปนทัศนธาตุของการแสดงออกมา

สรางสรรคเปนผลงานที่มีรูปแบบเฉพาะตน เปนการสรางสรรคเพ่ือการคนพบองคความรูใหม

2 บุญทัน เชษฐสุราษฎร. “การสรางสรรคผลงานจิตรกรรมสื่อผสมแนวเรื่องวิกฤตการณของชีวิตบนแผนดินอีสาน”, วิกฤตการณของชีวิตบนแผนดินอีสาน ครั้งที่ 2 (ขอนแกน: หจก.โรงพิมพคลังนานาวิทยา), หนา 7.

27 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 27 วิกฤตการณของชีวิตบนแผนดินอีสาน ดินแดง 160x200 ซม. พ.ศ.2546

ยุทธนา ไพกะเพก

จากความตองการท่ีจะสื่อสารเรื่องราวของผลกระทบของสิ่งแวดลอมทีเกิดการเปล่ียนแปลง

โดยการถูกทําลายดวยความเจริญที่มนุษยสรางขึ้น ทั้งโดยต้ังใจและไมไดต้ังใจ ในผลงานชุดน้ีศิลปนได

เลือกวัสดุ หลักเพียง สองอยาง คือ ดิน และน้ํามันเครื่อง เพียงสองอยางน้ีศิลปนสามารถใชวิธีการจัดการ

กับวัสดุใหเกิดเปนงานศิลปะรูปแบบนามธรรมท่ีสามารถสะทอนเน้ือหาเรื่องราวของภาวะสิ่งแวดลอม

ไดอยางงดงาม จากการท่ีเคยใชทัศนธาตุตางๆเขามาทํางานในชุดกอน ดวยการวิเคราะหของศิลปนพบวา

ผลงานเปนเพียงการจําลองรูปแบบของปรากฏการณเทาน้ัน เปนการเขียนรูปเพ่ือจําลองผิว รองรอย

ตามท่ีตองการ หาใชคุณคาที่ เ กิดจากธรรมชาติในตัววัสดุเอง จากน้ันศิลปนไดทดลองการใช

กระบวนการทํางานมาเปนสวนหน่ึงของการสรางสรรค น่ันคือ การใชหลักการทางธรรมชาติสราง

ลวดลาย พ้ืนผิว รองรอยดวยตัวของมันเอง โดยมิตองไปกําหนด ควบคุม ปลอยใหเกิดขึ้นเองตาม

ธรรมชาติ กอใหเกิดรูปรางทางนามธรรมที่นาสนใจมีผลตอความรูสึกที่สามารถสื่อความหมายในดาน

ลบเก่ียวกับเรื่องสิ่งแวดลอมที่ถูกกระทบจากความเจริญ

รณภพ เตชะวงศ 28

ภาพประกอบท่ี 28 ความเจริญกาวหนาสงผลกระทบตอสิ่งแวดลอม 6 ดินบนไมอัด 120 x 120 ซ.ม. พ.ศ.2543

ภาพประกอบท่ี 29 ความเจริญกาวหนาสงผลกระทบตอสิ่งแวดลอม 12 ดินบนไมอัด 120 x 240 ซ.ม. พ.ศ. 2543

สมพร แตมประสิทธ์ิ

จากเรื่องราวในความประทับตอความงามของผืนแผนดินที่อุดมสมบูรณกอกําเนิดสรรพสิ่ง

ชีวิตใหเจริญเติบโต สรางสรรคดวยประสบการณชีวิตสวนตัวในวัยเยาวที่ผูกพันกับธรรมชาติ ผาน

29 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 30 มิติและความรูสึกแหงแผนคิน ดินผสมกาวลาเท็กซ สีฝุนบนผาใบ 145 x 200 ซม. พ.ศ.2544

1.2 ไม

ไม เปนวัสดุธรรมชาติ ที่ทํามาจากแกนลําตนของตนไม สามารถนํามาใชประโยชนไดหลาย

อยาง เชนใชทําเช้ือเพลิง กอสรางที่อยูอาศัย เฟอรนิเจอร วัสดุกอสรางรวมไปถึงทําผลงานศิลปะ

หลากหลายประเภท เชนงานวิจิตรศิลป งานแกะสลัก งานประติมากรรม ในบทน้ีจะมีผลงานที่สรางขึ้น

ดวยไมแบบธรรมชาติ เชน ก่ิงไม แผนไม เปลือกไม เปนตนและไมที่ผานกระบวนการแปรรูปมาแลว

เชนแผนไม ไมอัด เปนตน

ทวี รัชนีกร

ศิลปนแหงชาติ สาขาทัศนศิลป (จิตรกรรม) ประจําปพ.ศ. 2548 ทานไดสรางสรรคผลงาน

มากมายมีทั้งประติมากรรม จิตรกรรม และงานสื่อผสม เรื่องราวที่นําเสนอก็มีทั้งนามธรรม เรื่องราวทาง

การเมือง ปญหาสังคม โสเภณี รูปคนที่แสดงออกท้ังความดี ความช่ัว ความงาม ความเมตตา ความ

รณภพ เตชะวงศ 30

ผลงานที่จะกลาวถึงในบทน้ีไดหยิบยกตัวอยางผลงานที่ศิลปนไดแสดงนิทรรศการศิลปะ เชิดชูเกียรติ

ศิลปนอีสาน ครั้งที่2 ในช่ือนิทรรศการ “มนุษยกับสังคม” ณ หอศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแกน

ในเดือน พฤศจิกายน ปพ.ศ.2546 ในผลงานที่ช่ือ”คน” ศิลปนนําวัสดุทองถิ่น คือ โบม เปนของใช

พ้ืนบานสําหรับนวดขาวไวใหออนนุม นํามาแกะสลักเปนรูปกลุมคนเรียงกันเปนระเบียบอยูในรูปทรง

กลมของโบม เปนตัวสรางขอบเขตพ้ืนที่จําลองของสังคมดวยลักษณะรูปทรงตัดทอนแบบงายๆ ใช

เปลือกหอยมาติดเปนดวงตา แสดงอารมณความรูสึกที่น่ิง เงียบ ยอมรับชะตากรรมของมนุษยในสังคม

ปจจุบัน

ภาพประกอบท่ี 31 คน แกะไม 65.5 x 66 ซ.ม. พ.ศ.2542

ผลงานอีกช้ินมีช่ือวา “คืนหน่ึงที่พัทยา” ศิลปนไดเลือกใชวัสดุ เชนเดิม คือไม และเปลือกหอย ทั้งสอง

ช้ินไมไดมีการเสริม เติมแตงในเรื่องสีสัน หรือเพ่ิมเติมทัศนธาตุทางศิลปะเขาไป วัสดุแสดงเนื้อหา สาระ

รวมถึงคุณคาในตัวมันเองอดอกมาไดอยางชัดเจน และสื่อความหมายไดอยางแจมชัด ในช้ินน้ี ใชไมที่มี

ลายไมวางแนวนอนเปนฉากพ้ืนหลัง ดูคลายคล่ืนทะเลยามค่ําคืนที่เงียบสงบดวยสีของไมที่ทืมเทา

31 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 32 คืนหน่ึงที่ชายหาดพัทยา แกะไม 66x80 ซ.ม. พ.ศ.2541

พยุงศิลป เปศรี

เครื่องมือ เครื่องใชพ้ืนบาน สัญลักษณที่สื่อแสดงใหเห็นถึงภูมิปญญาของวิถีชีวิตของคน

ชนบท ความเรียบงายผูกพันกับธรรมชาติ สั่งสมเปนวัฒนธรรมที่ดีงาม

รณภพ เตชะวงศ 32

ภาพประกอบท่ี 33 โบม สื่อผสม 20 x 40 ซม. พ.ศ.2549

บริรักษ ศุภตรัยวรพงศ

จิตรกรรมสื่อผสมที่มุงแสดงสาระและคุณคาที่ปรากฏผานวัสดุ กรรมวิธีภูมิปญญา เชนการผูก

การปก การจัก การสาน แสดงการสืบทอดวัฒนธรรมของคนชนบท ที่มีวิถีการดํารงชีวิตที่ดีงามเรียบงาย

สัมพันธกับธรรมชาติสิ่งแวดลอม

33 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 34 สาระ รองรอย ที่สะทอนวิถีชนบท หมายเลข1 จิตรกรรมผสม 200 x 200 ซม. พ.ศ.2547

ปรีกมล เชี่ยววานิช

ผลงานช้ินน้ีนําเสนอรองรอย พ้ืนผิวของการถูกกระทําการทําลายความสูญเสีย ทรัพยากรปา

ไม สัตวปาในภาวะปจจุบัน ถูกนํามากลั่นกรอง ผสมผสานกับความคิด และจินตนาการ แลวถายทอด

ออกมาเปนผลงานในลักษณะ 2 มิตินูนตํ่าดวยเทคนิควิธีการเฉพาะในการสรางสรรคผลงานในช้ินน้ี

รณภพ เตชะวงศ 34

ภาพประกอบท่ี 35 รองรอยพ้ืนผิว – เสียงรองภายในและเร่ืองราวจากปา สื่อประสม 250 x 180 ซม. พ.ศ.2540

อดุลย บุญฉํ่า

นําวัสดุจากเคร่ืองใชพ้ืนบานจํานวนหลายช้ินในแตละช้ินมีรูปทรงและหนาที่ใชงานท่ีแตกตาง

กันนํามาประกอบกันขึ้นบนระนาบแผนไมสรางเปนผลงานจิตรกรรมที่มีลักษณะเปนแบบ 3มิติ

นอกจากนั้นยังไดใชกระดาษสาปดทับผลงานบางสวนเพ่ือสรางคานํ้าหนัก สรางอารมณโดยใชวิธีการ

ทางทัศนศิลปจัดการกับวัสดุ

35 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 36 ไมมีชื่อ วัสดุประสม ขนาด 120 x 180 ซม. พ.ศ.2540

สุวัฒน บุญธรรม

ความพล้ิวไหวของทองทุงมีจังหวะจะโคนคลายลีลาทวงทํานองของชีวิต เปนปรากฏการณ

ธรรมชาติอันเรียบงาย บริสุทธิ์ที่มองเห็นไดดวยหัวใจท่ีสงบ ภาพทองทุงอันชินตาในทองถิ่นชนบทเปน

สวนหน่ึงของประสบการณชีวิตของศิลปนในวัยเด็กและไดผูกพันประทับใจในความรูสึกน้ันอยูเรื่อยมา

เปนแรงกระตุนลึกอยูภายในหวนใหระลึกถึงความย่ิงใหญความอุดมสมบูรณของธรรมชาติ

สุวัฒนสรางผลงานจิตรกรรมแบบสองมิติโดยนําเอาเศษวัสดุมาเสริมความคิดจนปรากฏเปนเรื่องราว

ของทองทุง ไดอยางงดงามและมีพลัง ริ้วรอยเล่ือนไหลของเศษก่ิงไมที่ไลเรียงลึกเขาไปในภาพ ทิศทาง

ของการเรียงดูคลายการเคล่ือนไหวของตนขาวในทองทุงที่ตองลมพัดปลิวเอนตนไปมา การเลือกขนาด

ของกิ่งไมมาติดชวยสรางระยะ นํ้าหนัก มิติใหกับผลงานไดเปนอยางดี ความอดทนในการติดก่ิงไมดวย

กาวทีละช้ินแสดงใหเห็นถึงความสําคัญของทัศนธาตุที่เพียงเล็กนอยแตเมื่อรวมกันก็กลับกลายกอใหเกิด

รณภพ เตชะวงศ 36

ภาพประกอบท่ี 37 ทองทุงหมายเลข 6 จิตรกรรมผสม 110 x 195 ซม.พ.ศ.2547

1.3 กระดาษ

ประวัติศาสตรการใชกระดาษมีมายาวนาน เช่ือกันวาชาวอียิปตและชาวจีนโบราณเปนผู

นํามาใช เปนวัสดุที่ผลิตขึ้นมาใชสําหรับการจดบันทึก ในประเทศไทยมีวัสดุกระดาษที่เรียกวา สมุดไทย

ผลิตโดยนําเยื่อไมมาทุบใหละเอียด ตมจนเปอย ผสมแปงเพ่ือใหเน้ือกระดาษเหนียวและเกาะตัวกันแนน

ขึ้น จากนั้นนําไปกรองทิ้งไวบนกระบะรูปสี่เหลี่ยมตามขนาดท่ีตองการ ทิ้งไวใหแหง แลวลอกออกมา

เปนแผน พับทบไปมาจนตลอดความยาวจนไดเปนเลม เรียกวาสมุดไทยขาว หากขั้นตอนการผลิตผสม

ผงถาน จะเรียกกระดาษไทยดํา ปจจุบันมีการใชกระดาษเพ่ือทําประโยชนในดานอื่นๆมากมาย รวมถึง

สามารถนํากลับมาใชใหมไดเน่ืองจากเปนวัสดุสิ้นเปลืองสามารถใชซ้ําได

37 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ชลูด น่ิมเสมอ

ศาสตราจารยชลูด น่ิมเสมอ ทานมีประสบการณในการทํางานสรางสรรคศิลปะหลากหลาย

รูปแบบ และยาวนาน เปนผูมีพระคุณตอวงการศิลปะไทย ทั้งในเรื่องการสรางหลักสูตร ตํารา ทาง

วิชาการ รวมถึงกระบวนการสรางสรรคผลงานอันทรงคุณคา ทั้งจิตรกรรม ประติมากรรม วาดเสน และ

สื่อผสม ผลงานที่ขาพเจาไดหยิบยกเปนตัวอยางในบทน้ี คือผลงานช่ือ “โลกธรรม” แสดงในนิทรรศการ

เน่ืองในโอกาสครบรอบ 50ปคณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ ในปพ.ศ.2536

โดยใชวัสดุคือกระดาษท่ีทําขึ้นเองนํามายอมสีเปรียบเทียบดานซายและดานขวา อยางละครึ่ง โดยสื่อ

ความหมายใหเห็นถึง โลกธรรม คือ โลกแหงความจริงในสังคมของโลกมนุษยที่ทุกคนตองประสบพบ

เจอ ดานบนมีก่ิงไมเล็กๆวางเรียงกันเปนระเบียบหมุนวนเปนวงกนหอย

ภาพประกอบท่ี 38 โลกธรรม หมึก ทองเหลืองบนกระดาษสา 50 x 50 น้ิว นิทรรศการเน่ืองในโอกาสครบรอบ 50ปคณะจิตรกรรม

ประติมากรรมและภาพพิมพ พ.ศ.2536

รณภพ เตชะวงศ 38

ถาวร โกอุดมวิทย

ศิลปนผูสรางสรรคผลงานหลากหลายรูปแบบและเทคนิคกระบวนการ มีการเลือกใชวัสดุ

หลายประเภท เชน ก่ิงไม เชือก กระดาษสา แผนทองคําเปลว จนไปถึงวัตถุที่มีลักษณะสามมิติแสดงให

เห็นถึงการพัฒนากระบวนการสรางสรรคผลงานศิลปะอยางตอเนื่อง ลักษณะพิเศษและสําคัญที่อยูใน

ผลงานแทบทุกช้ิน คือ ความรูสึกในเรื่องวิญญาณ ความเช่ือ พิธีกรรม การบูชาในธรรมชาติที่เปนผูให

กําเนิดของทุกสิ่ง ศิลปนเคารพศรัทธาในธรรมชาติ สิ่งเหลาน้ีปรากฏชัดในผลงาน มีการเลือกใชวัสดุ

ที่มาจากธรรมชาติ ดังเชนตัวอยางผลงานในช้ินน้ีที่สรางไวเมื่อป พ.ศ.2533 เปนผลงานที่สรางขึ้นโดย

การนําเอาก่ิงไมมามัดเปนโครงสี่เหลี่ยม ขึงดวยเชือกและปดทับดวยกระดาษสา เขียนลายดวยสีทองและ

สีเงินเปนผลงานที่มีรูปแบบการจัดองคประกอบที่เรียบงาย วัสดุยังคงความเปนวัสดุด้ังเดิม สะทอนให

เห็นถึงลักษณะบางอยางในพิธีกรรมไดเปนอยางดี

ภาพประกอบท่ี 39 Gold & Silver Paper A เทคนิคผสม 160 x 180 ซม. นิทรรศการศิลปกรรมครั้งท่ี 7 ของอาจารยคณะจิตรกรรม

ประติมากรรม และภาพพิมพ มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2533

39 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

สาธิต เทศนา

จากจินตนาการสรางสรรคผลงานโดยสรางรูปทรงใหมขึ้นมาจากวัสดุหลายชนิดนํามา

ประกอบเขาดวยกัน โดยอาศัยโครงสรางของเครื่องมือเครื่องใชพ้ืนบานเกิดจากภูมิปญญาชาวบานซึ่ง

ไดรับการถายทอดมาจากอดีตและมีการปรับ ประยุกตตามกาลสมัย เพ่ือสนองความตองการในการดํารง

ชีพ ซึ่งสัมพันธกับชีวิตความเปนอยู ความเช่ือและกอให เกิดความบันดาลใจในการสรางสรรคผลงาน

เพ่ือสื่อใหรูสึกถึงชีวิต ความเช่ือและวัฒนธรรมทองถ่ิน

ภาพประกอบท่ี 40 Impression Local Child Hood B สื่อผสม 80 x 122 ซม.นิทรรศการMULTIPLEDRAWING พ.ศ.2535

พิเชษฐ เปยรกล่ิน

“เมื่อผมออนลาจากงานจิตรกรรม ก็หันมาทํางานวาดเสนและทดลองใชวัสดุผสมในรูปทรง

ของใบเสมา ผมตองการแสดงออกและศึกษากระบวนการสรางสรรคผลงานโดยวิธีวาดเสนและการใช

วัสดุผสม ดวยเห็นวาในยุคปจจุบันการสรางงานศิลปะสามารถสรางสรรคขึ้นไดโดยไรขอบเขตจํากัดใน

รณภพ เตชะวงศ 40

ศิลปนไดใชกระดาษทําเองเปนวัสดุหลักในการสรางผลงานโดยใชรูปทรงรอบนอกของใบเสมาเปน

ตัวกําหนดรูปทรงของกระดาษเพ่ือแสดงความงามทางรูปลักษณภายนอก ในเชิงนามธรรมยังเปรียบได

กับสัญลักษณของเขตแดนพุทธาวาสเปนสถานที่เฉพาะ ใชประกอบพิธีกรรมอันศักด์ิสิทธิ์

และไดนําหลักการทัศนธาตุทางศิลปะ ประกอบดวย เสน สี นํ้าหนัก ผิว พ้ืนที่วาง ในการสราง

องคประกอบในผลงานที่สรางขึ้นมาใหมดวยวัสดุกระดาษ

ภาพประกอบท่ี 41 เสมา 16 สีฝุนและสีพาสเทลบนกระดา 60 x 70 ซ.ม. รูปลักษณแหงศรัทธา Form of faith พ.ศ.2550

3 พิเชษฐ เปยรกล่ิน. “การสรางสรรคผลงานชุด เสมา”, รูปลักษณแหงศรัทธา Form of faith (ปตตานี: โรงพิมพปตตานีการชาง), หนา 47.

41 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

วัชราพร ศรีสุข

วัชราพรเปนศิลปนหญิงที่ใชวัสดุที่ทําดวยกระดาษมาสรางผลงานจิตรกรรมที่เปลี่ยนเน้ือหา

ความคิด รูปแบบ และวิธีการนําเสนอ ไปตามชีวิต ประสบการณและความรูสึก

เริ่มตนเธอใชเรื่องราว ภาพสัญลักษณตางๆทางพุทธศาสนา มาจัดวางองคประกอบ การใชสีที่บงบอก

ความรูสึก การสรางรองรอยพ้ืนผิวลงบนกระดาษทําเอง กอใหเกิดความออนหวานของสีสัน รูปทรง

ลีลาออนชอยของเสน กอใหเกิดความรูสึกสงบสุข

อีกผลงานสรางขึ้นเมื่อปพ.ศ. 2550 ซึ่งเวลาหางจากช้ินแรกถึง 13ป แตสิ่งหน่ึงที่เธอยังคงยืนหยัดและไม

เปลี่ยนแปลงนอกจากการทําศิลปะอยางสมํ่าเสมอแลว วัสดุที่เธอเลือกใชก็ยังคงเปนกระดาษทําเอง โดย

มีเน้ือหาเรื่องราวของภาพท่ีเปลี่ยนไปตามสิ่งแวดลอมรวมถึงอารมณความรูสึกที่เปลี่ยนแปลงไป รวมถึง

วิธีการท่ีใชรูปทรงที่ตัดทอนเปนรูปทรงงายๆ คลายสัญลักษณที่สามารถแสดงออกถึงเรื่องราวที่ตองการ

นําเสนอไดอยางชัดเจน

ภาพประกอบท่ี 42 ดอกบัว สีผสมลบนกระดาษ 170 x 170 ซม.พ.ศ.2537

รณภพ เตชะวงศ 42

ภาพประกอบท่ี 43 The Journey of Peacock Flower No1.สีอะคริลิคและสีผสมลบนกระดาษ 80 x 100 ซม. นิทรรศการ In Her

Minds พ.ศ.2550

2. วัสดุจากผลผลิตทางอุตสาหกรรมหรือมนุษยสรางขึ้น

การพัฒนาเทคโนโลยี ทําใหเกิดการผลิตวัสดุหลากหลายชนิดเพ่ือตอบสนองลักษณะการใช

ชีวิตของมนุษยสมัยใหม วัสดุใหมถูกผลิตขึ้นเพ่ือนําไปใชเพ่ือการตอบสนองในการพัฒนาอุตสาหกรรม

โดยการนําเอาวัสดุจากธรรมชาติผานกระบวนการแปรรูป จึงจะไดวัสดุใหม ซึ่งมีคุณสมบัติแตกตางกัน

ไปตามลักษณะการผลิตขึ้นมาเพ่ือตอบสนองการใชงานของมนุษย ซึ่งมีทั้งวัสดุที่ เปนมิตรกับ

สิ่งแวดลอมและเปนพิษตอสิ่งแวดลอม ดวยคุณลักษณะ คุณคา การใชงานที่แตกตางของวัสดุน่ีเอง ทํา

ใหศิลปนมองเห็นความหมายบางอยางที่ซอนอยูในวัสดุชนิดน้ันๆ ที่สามารถนําเอาคุณลักษณะที่พิเศษ

ของวัสดุมาสรางสรรคผลงานศิลปะท่ีพัฒนารูปแบบกาวหนาตางไปจากยุคเดิม เปนการสะทอนแนวคิด

ประสบการณ จิตวิญญาณ วิสัยทัศนของศิลปนเปนหลักใหญ สื่อและวัสดุ อุปกรณ เครื่องมือ ในการ

นําเสนอทางศิลปะ จึงเปนความหลากหลายรูปแบบกรรมวิธีในการนําเสนอผลงานศิลปะ

43 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

2.1 ไม

ประหยัด พงษดํา

ทานเปนศิลปนแหงชาติสาขาทัศนศิลป(ภาพพิมพ)ประจําปพ.ศ.2541 ผลงานที่โดดเดนและมี

ช่ือเสียงของทานคือผลงานภาพพิมพแกะไม อันมีเอกลักษณเฉพาะตัว เรื่องราวแบบไทยๆ ภาพสัตว ภาพ

ชีวิตผูคนในสังคมไทยสมัยกอนที่อบอุนดูแลวมีความสุขงายๆแบบไทย จากการทําภาพพิมพที่ตองผาน

กระบวนการทางเทคนิคเฉพาะของการพิมพเทคนิคแกะไม จึงจะปรากฏรูปสําเร็จออกมาบนกระดาษน้ัน

ตองใชเวลาและกระบวนการในการสรางพอสมควร จากน้ันทานไดทดลองนําเสนอผลงานจิตรกรรมที่มี

กระบวนการคลายเทคนิคการแกะไมผสมผสานกันเกิดรูปแบบในการสรางสรรคใหมขึ้นมา โดยการนํา

แผนไมอัดที่มีลวดลายมาเปนพ้ืนหลังของภาพ และแกะไมในสวนที่ตองการเนนรูปทรง จากน้ันระบาย

สีเพ่ิมเติมบรรยากาศเพ่ือสรางความสมบูรณใหกับภาพ ทั้งน้ียังคงทิ้งรองรอยพื้นผิวของไมที่เปนพ้ืนหลัง

เพ่ือเปนการสรางบรรยากาศของภาพไดอยางสวยงาม

ภาพประกอบท่ี 44 วันเพ็ญเดือนสิบสอง 50 x 50 น้ิว วัสดุผสม นิทรรศการเน่ืองในโอกาสครบรอบ 50ปคณะจิตรกรรม

ประติมากรรมและภาพพิมพ พ.ศ.2536

รณภพ เตชะวงศ 44

อิทธิพล ต้ังโฉลก

เจตนาในการทํางานจิตรกรรมชุดน้ีคือ การสรางวัตถุ ซึ่งไมใชวัตถุธรรมดาทั่วไปท่ีเรารูจักและ

ไมมีประโยชนการใชสอยทางรางกาย วิธีเดียวที่จะเขาใจและไดรับประโยชนคือการมองเห็น รับรู

สัมผัสดวยตาและใจ เพ่ือเขาถึงวิญญาณ "คําวาวิญญาณน้ันหมายถึง (ในพระสูตร) ทั้งผูรู และวัตถุที่ถูก

รับรู ผูรูไมสามารถแยกออกจากวัตถุที่ถูกรับรูได การมองเห็นจะตองมองเห็นวัตถุอะไรบางอยาง การได

ยินก็ตองไดยินอะไรบางอยาง การโกรธจะตองโกรธอะไรบางอยาง การหวังจะตองหวังอะไรบางอยาง

การคิดจะตองคิดเก่ียวกับอะไรบางอยาง เปนตน ถาหากวัตถุที่ถูกรับรู (อะไรบางอยาง" ไมมีอยู ผูทําการ

รับรูก็จะไมมีอยูดวย การท่ีผูปฏิบัติธรรมพิจารณาจิต เขาจะไดเรียนรูถึงความเก่ียวเน่ืองกันระหวางผูรับรู

กับวัตถุที่ถูกรับรู เมื่อเราเจริญสติตามลมหายใจน้ัน การรูถึงลมหายใจคือจิต เมื่อเราเจริญสติในเรื่องกาย

การรูถึงกายคือจิต ถาเราพิจารณาวัตถุขางนอกตัวเรา การรูถึงวัตถุน้ันก็คือจิตน้ันเอง ดังน้ัน การพิจารณา

ความเก่ียวเน่ืองกันของวัตถุของจิตทั้งหลายก็เปนการพิจารณาจิตดวย" 4

ภาพประกอบท่ี 45 จุดและเสนบนทองและเงิน สีอะคริลิคบนฟอรไมกาและไมอัด 115 x 250 ซม. นิทรรศการศิลปกรรมครั้งท่ี 17

ของอาจารยคณะจิตรกรรมประติมากรรม และภาพพิมพ มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2543

4 http://www.era.su.ac.th/artdb/tha/detailpicture.asp?id=P000782

45 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

โชคชัย ตักโพธ์ิ

อาจารยโชคชัยไดรับเชิดชูเกียรติ เปนศิลปนพ้ืนบานอีสาน สาขาทัศนศิลป(จิตรกรรม) ในป

พ.ศ. 2546 และไดรับการประกาศเกียรติคุณจากรางวัลมนัส เศียรสิงห “แดง” (Red Art Award) ครั้งที่ 2

ประจําป 2549 เปนสิ่งที่แสดงใหเห็นวาทานเปนศิลปนที่ทําการทดลองสรางสรรคศิลปะในรูปแบบ

ตางๆมาอยางตอเน่ืองยาวนาน ในผลงานนิทรรศการช่ือชุด โชคชัย ตักโพธิ์: กระบวนทัศน3ทศวรรษ ใน

ปพ.ศ. 2546 มีผลงานหลายชุดหลายแบบทั้งเรื่องการเมือง ธรรมชาติและธรรมะ ในบทน้ีขอหยิบยก

ผลงานในชุด ใบหนา ซึ่งสรางขึ้นดวยไมและผา ใชคุณคาและเน้ือหาทางพระพุทธศาสนา อันเปนภูมิ

ปญญาด้ังเดิมของสังคมไทย สังเคราะหออกมาเปนผลงานศิลปะรวมสมัย เปนรูปแบบก่ึงนามธรรม

(Semi Abstract) ผสานกับวัสดุกับสื่อวัสดุทองถิ่นแสดงใหเห็นธาตุแทในตัววัสดุและแสดงความหมาย

ออกมาดวยตัวมันเอง

ภาพประกอบท่ี 46 รูปทรงไข ใบหนาสันติ สื่อผสม 84 x 65 ซ.ม. โชคชัย ตักโพธิ์: กระบวนทัศน3ทศวรรษ

พ.ศ.2546

รณภพ เตชะวงศ 46

ลักษมี ต้ังโฉลก

ศิลปนสรางสรรคผลงานจิตรกรรมวัสดุผสมในแนวนามธรรม(Abstract) และก่ึงนามธรรม

(Semi Abstract) โดยใชวัสดุหลากหลายประเภท เชนไม ผายอมสี สิ่งที่พิเศษคือรูปที่ฉลุลงบนไมใหเกิด

รูปรางตางๆท่ีแปลกตา บางครั้งดูคลายรูปทรงที่มาจากธรรมชาติ บางครั้งดูเปนรูปทรงนามธรรม

ในผลงานช้ินน้ี ปรากฏความงามขึ้นระหวางรูปทรงท่ีเปนชองวาง เกิดจากการฉลุไมและนํามาทับซอน

กันไปเรื่อยๆเกิดรูปทรงใหมขึ้นมา สรางมิติ ความลึกไดอยางนาสนใจ ความงามของสีของตัววัสดุมี

คุณคาและความหมายอยางเรียบงายโดยศิลปนมิไดเขาไปจัดการกับคุณลักษณด้ังเดิมของตัววัสดุ ศิลปน

เพียงตองการถายทอดความงาม เน้ือหาสาระของรูปรางของความวางที่ทับซอนกันจนเกิดความรูสึกทาง

นามธรรมของจิตที่เกิดขึ้น ต้ังอยูและดับไปเปนความวาง

ภาพประกอบท่ี 47 การสะสมรูปทรงของความวาง 1/2537 ไม แกว ผาใบ 66 x 112ซ.ม. นิทรรศการศิลปกรรม ครั้งท่ี11

ของอาจารยคณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ พ.ศ.2537

ปรีกมล เชี่ยววานิช

47 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ผลงานอีกช้ินเปนการพัฒนาเทคนิคการใชไมแบบเดิม มีการเปลี่ยนแปลงเน้ือหาตาม

ประสบการณที่เปล่ียนไป ในผลงานช้ินน้ีศิลปนใชรูปเรือแทนสัญลักษณของชีวิต ผานวันเวลา ฤดูกาล

ตางๆ การเดินทางอันยาวนานผานสายนํ้า บัดน้ีถึงเวลาที่จะหยุดพัก พักเพ่ือผอนคลายความเหน็ดเหน่ือย

เมื่อยลาจากการเดินทางอันแสนนาน พักเพ่ือซอมแซมใหกลับมีแรงคืนสูสายนํ้าแหงการเดินทางอีกครั้ง

ผลงานจิตรกรรมรูปเรือประกอบข้ึนดวยช้ินไมนับรอย ดวยการเขาไม เขามุมดวยวิธีการเขาไมแบบชาง

ไทยโบราณ การตอกไมเขาลิ่ม ภูมิปญญาพ้ืนบานที่แสดงใหเห็นในผลงานช้ินน้ี เน่ืองจากพ้ืนเพศิลปน

เปนคนอยุธยา การจัดองคประกอบภาพมีระยะหนา กลาง และไกล ผสมกับมุมมองทางทัศนียวิทยา

กอใหเกิดความรูสึกถึงมิติความลึกที่สมจริง เปนการสรางการลวงตาดวยการใชไมที่มีลักษณะเปนสอง

มิติอยางมีช้ันเชิง รวมไปถึงความเพียรในวิธีการจัดการกับวัสดุดวยการฉลุไมตามแบบรูปทรงที่กําหนด

ทีละช้ินเพ่ือนําไปประกอบกันใหปรากฏรูปเปนภาพใหญ เปนช้ันเชิงในการทํางานศิลปะที่นาสนใจของ

ศิลปน

รณภพ เตชะวงศ 48

ภาพประกอบท่ี 48 ภายใตทองฟาสีทอง จิตรกรรมบนไม 300 x 280 ซ.ม.รางวัลท่ี2 ศิลปกรรม อมตะ อารต อวอรด ครั้งท่ี 2/2548

โอภาส เจริญสุข

ศิลปนนําเสนอภูมิปญญาไทยโบราณ ใชกระบวนชางไมแบบไทยโบราณ โดยมีวัตถุประสงค

เพ่ือเช่ือมตอไมที่มีขนาดเล็กเขาดวยกันมาจัดการวิธีการสรางสรรคผลงานจิตรกรรมในเทคนิคผสมได

อยางลงตัว เชนการเขาล่ิม สลักไม แปนเกล็ด ในผลงานปรากฏวัสดุหลักสองชนิดคือ ไมและดินสอพอง

ซึ่งเปนวัสดุในการทํางานของชางไมไทย นอกจากนั้นยังใชวิธีการของชางปูน ในการฉาบพ้ืนผิว

บางสวนใหมีลักษณะรองรอยคลายผนังเกาๆที่ผานกาลเวลาและการใชเทคนิคของชางเขียน เขียนภาพ

จิตรกรรมฝาผนังทับซอนลงบนพ้ืนปูนที่ฉาบไวกอนหนา โดยใหมีลักษณะเปนภาพเขียนที่มีอายุเกาแก

เหมือนผนังที่หลุดรอน ปรากฏอยูในผลผลงานช้ินเดียวกันอีกดวย นับเปนผลงานที่รวมเอาภูมิปญญา

ของชางไทยมาผสมผสานเปนงานจิตรกรรมวัสดุผสมแบบรวมสมัยเพ่ือถายทอดทัศนะของศิลปนได

อยางสมบูรณ

49 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 49 ชางไทย 2 จิตรกรรมผสม 120 x 150 ซ.ม. รางวัลชนะเลิศการประกวดศิลปกรรมรวมสมัยของธนาคารกสิกรไทย พ.ศ.2541

กฤษณะ ชัยกิจวัฒนะ

คนจรจัดเรรอนในเมืองใหญที่มาจากการอพยพแรงงานจากชนบทตามกระแสการพัฒนาของ

สังคมโลกในระบบคิดแบบทุนนิยม การแขงขันทุกอยาง การรวมศูนยอํานาจ การผูกขาดรายได

ผลประโยชนที่มุงสูกลุมบุคคลบางกลุมที่รวมตัวอยูในเมืองใหญมากกวากระจายรายไดสูสังคมชนบท

ชนช้ันผูไมมีสิทธิ์มีเสียงในสังคมตองพากันอพยพเขามาสูเมืองเพ่ือหางานทําเล้ียงชีพตัวเองและ

ครอบครัว เกิดเปนภาพความขัดแยงกันอยางสิ้นเชิงระหวางความเจริญรุงเรืองสวยงามทันสมัยกับสภาพ

ชีวิตที่ยากไรสกปรก

รณภพ เตชะวงศ 50

ภาพประกอบท่ี 50 เรื่องราวจากหัวลําโพง เทคนิคผสม แกะสลักไม ระบายสี 150 x220 น้ิวนิทรรศการศิลปกรรมแหงชาติ ครั้งท่ี51

พ.ศ.2548

2.2 โลหะ, เหล็ก, อลูมิเนียม, พลาสติก

รุง ธีระพิจิตร

ผลงานรูปแบบนามธรรม เสนอเรื่องความงดงามในทัศนศิลป เปนความงามที่เกิดจากตัววัสดุ

เองที่มีความหลากหลายทางพื้นผิว เชน มันวาว โปรงใส ทึบตัน เรียบ มีรองรอย ละเอียด และหยาบ ซึ่งมี

ผลกระทบตอความรูสึก โดยการเลือกใชวัสดุ หรือวัตถุตางชนิดจากประเภทตางๆ นํามาประกอบ

สรางสรรคขึ้นมาใหม รวมทั้งพ้ืนผิวที่แตกตางกัน ซึ่งเปนทัศนะของการสรางสรรคผลงานจิตรกรรม

ของศิลปน โดยสะทอนแนวคิดที่วาการพัฒนาทางดานเทคโนโลยีอยางไมหยุดยั้ง การมองเห็นและ

ความประทับใจตอบางสิ่งบางอยางที่เกิดจากการพัฒนาน้ี โดยเฉพาะเก่ียวกับเครื่องจักร เครื่องพิมพ

เหล็กหรือผิวของโลหะ และวัสดุสังเคราะหชนิดตางๆที่แสดงคุณคาในตัวเองออกมาอยางชัดเจน สิ่ง

ตางๆเหลาน้ีนํามาประกอบสรางสรรคขึ้นเปนผลงานในรูปแบบทางทัศนศิลป โดยไมพยายามลดคุณคา

ในตัวของมันเองออกไป แตไดมาประกอบขึ้นใหมเพ่ือใหเกิดความงามทางทัศนศิลปอันเปนลักษณะ

เฉพาะตัวอีกประการหน่ึง เปนการสะทอนใหเห็นถึงความรูสึกที่เก่ียวของกับสภาพตางๆท่ีปรากฏในยุค

51 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 51 The Beginning No.2 วัสดุผสม 50 x 50 น้ิว นิทรรศการเน่ืองในโอกาสครบรอบ 50ปคณะจิตรกรรม

ประติมากรรมและภาพพิมพ พ.ศ.2536

วิโชค มุกดามณี

ในผลงานวิทยานิพนธศิลปมหาบัญฑิต ในป พ.ศ. 2530 ศิลปนไดตระหนักถึงเทคโนโลยีและ

วิวัฒนาการสมัยใหมรวมทั้งวัสดุสังเคราะหและผลิตผลทางอุตสาหกรรมที่ทําใหสภาพแวดลอมของ

สังคมเปลี่ยนไป เหตุดังกลาวกอใหเกิดความบันดาลใจสรางสรรคงานที่มีลักษณะ การแสดงเน้ือหา

รูปทรง ซึ่งมีโครงสรางรองรอยและสัญลักษณจากแนวคิดเฉพาะตน และใชวัสดุจากเทคโนโลยี

สมัยใหมประกอบ ขึ้นเปนผลงานในลักษณะ สื่อประสมเพื่อสะทอนวัฒนธรรมและการดํารงชีวิตที่

เปล่ียนแปรไปตามสภาพ แวดลอมที่เกิดจากความเจริญทางดานวัตถุ ทั้งน้ีศิลปนเลือกใชวัสดุประเภท

รณภพ เตชะวงศ 52

ภาพประกอบท่ี 52 โครงสรางและสัญลักษณในสภาวะการณใหม 300 x 500 ซ.ม. วัสดุผสม นิทรรศการวิทยานิพนธศิลปมหาบัญฑิต

มหาวิทยาลัยศิลปากร 2519-2541 พ.ศ.2530

ปญญา วิจินธนสาร

ผลงานช้ินแรกศิลปนไดนําเศษสังกะสีเกาๆนํามาวาดรูปทับเปนรูปใบหนาพระพุทธรูปที่กม

ตํ่าลงมามองดูผูคนที่อยูเบื้องลางบนโลกมนุษย ย้ําเตือนใหเห็นหลักคําสอนทางพุทธศาสนาโดยผานตัว

วัสดุที่สื่อสารเรื่องราวของการเสื่อมสลายของชีวิตที่เปนไปตามกฏเกณฑของธรรมชาติ

ช้ินที่2 ศิลปนไดนําแผนสังกะสีจากถังผสมปูน ซึ่งเปนภาชนะใชผสมปูนสรางอาคารใหญ ๆ เกิดขึ้น

มากมายในเมือง และกําลังเขาแทนบทบาทของวัดวาอาราม อาคารคูบานคูเมืองในอดีต

53 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 53 ยังอยูใหเตือนใจ สีอะคริลิค ทองคําเปลว แผนสังกะสี 31 x 41 ซม. การแสดงศิลปกรรมครั้งท่ี 16 ของอาจารยคณะ

จิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2542

ภาพประกอบท่ี 54 คูบานคูเมือง สีอะคริลิคบนแผนสังกะสี 105 x 40 ซม. การแสดงศิลปกรรมครั้งท่ี 17 ของอาจารยคณะจิตรกรรม

ประติมากรรมและภาพพิมพ มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2542

ศรัณย โรจนพนัส

รณภพ เตชะวงศ 54

ศิลปนนําเสนอแงมุมเก่ียวกับสภาวะของธรรมชาติที่กําลังเปล่ียนแปลงโดยใชเรื่องราวของ

สายนํ้าเปนแนวคิดในการสรางสรรคผลงานโดยประกอบดวยโครงสรางซึ่งประกอบอยูภายในของ

รูปทรงที่เปนระบบ จังหวะและมีความเคล่ือนไหว เปนที่มาของความคิด โดยสรางรูปทรงที่มีลักษณะซ้ํา

ๆ กัน และมีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบท่ีตอเน่ืองกันจากรูปทรงขนาดเล็กรวมตัวกันมีขนาดใหญ และมี

ความเคล่ือนไหวภายในคลายรูปแบบของนํ้าตัวงานไมแสดงออกความรูสึก แตความคิดที่สืบเน่ืองถึง

ความเปนธรรมชาติ ในแงมุมหน่ึงที่เปลี่ยนแปลงเปนเทคโนโลยีสมัยใหม ผูชมจะเกิดจินตนาการไปกับ

รูปทรงทั้งหมดน้ัน

ภาพประกอบท่ี 55 สายนํ้าไมไหลกลับ พลาสติก 130 x 243 ซ.ม.นิทรรศการวิทยานิพนธศิลปมหาบัญฑิต มหาวิทยาลัยศิลปากร

2519-2541 พ.ศ.2537

ทิพเนตร แยมมณีชัย

“ความเจริญกาวหนาทางเทคโนโลยีที่มุงพัฒนาความเปนอยูของมนุษยแตเพียงดานวัตถุ สงผล

กระทบใหสังคมและชีวิตมนุษยเปล่ียนไปจากเดิม เชน จากสังคมเกษตรกรรมสูสังคมอุตสาหกรรม

อยางไรก็ตามสังคมไทยยังคงรักษาวัฒนธรรมที่ดีงามอยางมั่นคง ทําใหวิถีชีวิตของสังคมไทยประสาน

กลมกลืนระหวางวัฒนธรรมเดิมกับความกาวหนาทางวัตถุซึ่งอาจเรียกไดวาวัฒนธรรมใหม จากแนวคิด

55 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 56 จินตภาพแหงวัฒนธรรมใหม สื่อประสม 120 x 170 ซม.รางวัลเกียรตินิยมอันดับ 2 เหรียญเงิน

จากการแสดงศิลปกรรมรวมสมัยของศิลปนรุนเยาวครั้งท่ี 12 พ.ศ.2538

ฐิติพล สุวรรณกุศลสง

ศิลปนนําวัสดุที่มีผิวมันวาวในรูปทรงตางชนิดมาประกอบเขาดวยกันบนแผนระนาบไม

ผสมผสานกับรองรอยลายเสนที่เกิดจากเครื่องมือเพ่ือแสดงถึงมิติของรูปทรงที่เก่ียวเน่ืองกับสิ่งแวดลอม

ทางสถาปตยกรรมอันเกิดจากการจัดระเบียบโครงสรางบนท่ีวางและรูปทรงที่เรียบงายอันเปนแนวคิด

จากความเจริญกาวหนาทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีที่มีผลกระทบ ตอสิ่งแวดลอมทางกายภาพและ

ทางจิตใจของมนุษย

5 ทิพยเนตร แยมมณีชัย. “ศิลปนิพนธและบทคัดยอ 2521-2537”. นิทรรศการศิลปะไทย. (กรุงเทพฯ: บริษัท อัม

รินทรพริ้นต้ิงแอนดพับลิชช่ิง จํากัด (มหาชน), หนา107.

รณภพ เตชะวงศ 56

“ความรูสึกภายในถูกกระทําอยางมีระเบียบ ผานการควบคุมทางจิตและตอบสนองออกทางการรับรู การ

มองผานความรูสึกทางสายตา เห็นสิ่งที่เปนจริงในชีวิตของวัตถุ ขาพเจาตองการบอกความรูสึกที่ขัดแยง

ในตัวเอง การขูดความรูสึกและสัมผัสผานมือไปบนโลหะอยางมีระเบียบ บางครั้งขาดการควบคุมทาง

จิตใจ ความรูสึกที่เห็นอาจผานทางสายตาในหน่ึงชวงเวลา ภายใตมิติของวัตถุที่มันวาว ขาพเจามิอาจ

ปฏิเสธไดวา นอกจากตนไมใบหญาและสรรพสิ่งที่มีชีวิตเปนแหลงพลังงาน เชนเดียวกันในวัตถุมันมี

ชีวิตในตัวของมันเอง”6

ภาพประกอบท่ี 57 เสน-เสนบนเสน Drawing-juy intaglio stainless on wood 50 x 50 น้ิว นิทรรศการเน่ืองในโอกาสครบรอบ 50ป

คณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ พ.ศ.2536

ศุภฤกษ คณิตวรานันท

6 ฐิติพล สุวรรณกุศลสง. REFLEXION. (กรุงเทพฯ: บริษัท J.FILM PROCESS CO., LTD.), ไมมีหมายเลขหนา.

57 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

สภาพแวดลอมตลอดจนการดํารงชีวิตของคนในเมืองปจจุบันเปนเหตุใหผูคนในสังคมด้ินรน

เพ่ือที่จะไดมาซึ่งความสะดวกสบายจนเปนเหตุทําใหตองละเลยตอสังคมและสภาพจิตใจท่ีแทจริงของ

ผูคนสังคมที่ถูกปกคลุมดวยเปลือกแหงความศิวิไลซจนไมสามารถกลับมาได สิ่งดังกลาวไดสะทอน

ความรูสึกของศิลปนจึงนํามาสรางสรรคผลงานเพ่ือถายทอดความรูสึกที่เกิดจากสภาพตลอดจนสภาวะ

ความเปนจริงในสังคมเมืองอยางแทจริง

ภาพประกอบท่ี 58 Structure of Metropolis สื่อผสม 150 x 180 ซ.ม. รางวัลยอดเยี่ยมศิลปกรรมในการประกวดศิลปกรรม

ยอดเยี่ยมแหงประเทศไทย พ.ศ.2540

เทอดเกียรติ หวังวัชระกุล

ศิลปนตองการนําเสนอสภาพชีวิตคนเมืองในปจจุบัน ที่ยังคงตองด้ินรนตอสูเพ่ือความอยูรอด

โดยมีวิถีการดําเนินชีวิต ในแบบที่แตกตางกัน หยิบยกชีวิตที่ตองสูของคนจนที่หากันอยูกับสิ่งของที่

หมดประโยชนใชสอย ไมมีคาและไมเปนที่ตองการแลว แตคนเหลาน้ันหรือแมกระทั่งเด็กก็ยังดําเนิน

ชีวิตอยูไดกับสิ่งของที่ไมมีประโยชนสําหรับผูอื่น แตยังคงหลงเหลือประโยชน และมีคุณคาสําหรับชีวิต

ของพวกเราเสมอ อีกทั้งยังมีจิตใจเมตตา เอื้อเฟอตอสัตวอื่น ๆ โดยผานกระบวนเทคนิคทางจิตรกรรม

เขียนสีนํ้ามันลงบนพ้ืนอะลูมิเนียม รองรอย คราบพ้ืนผิวที่ปรากฏอยูบนผิวอะลูมิเนียมน้ัน สราง

รณภพ เตชะวงศ 58

ภาพประกอบท่ี 59 อบอุนในความทุกข็ยาก หมายเลข1 สีนํ้ามันบนอะลูมิเนียม 184 x 245 ซม. รางวัลเกียรตินิยมอันดับ 3

เหรียญทองแดง จากการแสดงศิลปกรรมแหงชาติครั้งท่ี 47 พ.ศ.2544

นุชรี พิเดช

ผลงานจิตรกรรมเทคนิคผสมช้ินน้ีไดนําเสนอความคิดเก่ียวกับธรรมชาติ พ้ืนนํ้า ที่ทุกวันน้ีถูก

คุกคามโดยสังคมท่ีเจริญรุดหนาไปอยางไมหยุดยั้ง การคุกคามพ้ืนดิน โดยการปลูกสรางอาคารตาง ๆ

เหลาน้ี ไดถูกถายทอดความคิดเหลาน้ีผานทางวัสดุที่ปรุงแตงขึ้น เปนพ้ืนดินและสายนํ้า เพ่ือยํ้าเตือนวา

ความจริงเหลาน้ีกําลังจะสูญหายไป ศิลปนเลือกวัสดุหลากหลายชนิดที่เปนประเภทโลหะ เชนสังกะสีที่

กอใหเกิดคราบสนิมซึ่งสื่อถึงความเสื่อมโทรมของส่ิงแวดลอมที่มีผลกระทบตอสิ่งมีชีวิต ความมันวาว

ของอะลูมิเนียมสื่อสะทอนเห็นความจริงของวัสดุที่มีเน้ือหาในฐานะเปนวัสดุสมัยใหมในตัวมันเอง

59 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบที่ 60 ระลึกถึงสายนํ้า เทคนิคผสม 150 x 185 ซม. รางวัลชนะเลิศการประกวดศิลปกรรมรวมสมัย

ของธนาคารกสิกรไทย พ.ศ.2542

2.3 ผา

อิทธิพล วิมลศิลป

ศิลปนนําเสนอความงามของดอกไมที่มีลักษณะรูปทรงภายนอก ภายในที่งดงามออนชอย

สีสันที่ออนโยนบางเบา เสนโคงของกลีบใบ กลีบดอก โดยเปรียบความงามออนหวานของดอกไม

เปรียบกับความงามของหญิงสาว ที่มักนํามาเปรียบเปรยกับดอกไมเสมอๆ โดยการนํารูปทรงดอกไมมา

ตัดทอนรายละเอียด เพ่ือปรับเปลี่ยนรูปทรงใหม จัดองคประกอบขึ้นมาใหมคลายผลงานประติมากรรม

รณภพ เตชะวงศ 60

ภาพประกอบท่ี 61 สัมพันธภาพแหงความงามระหวางผูหญิงและดอกไม หมายเลข4 เทคนิคผสม 180 x 200 ซม.

การแสดงศิลปกรรมแหงชาติ ครั้งท่ี 45 พ.ศ.2542

พัชรินทร อนวัชประยูร

มนุษยไดหยิบยกเอาคุณคา ความดีงามของดอกไม มาเปนสื่อสัญลักษณแทนความหมายใน

การแสดงออกและการสื่อสารระหวางกัน ในขนบธรรมเนียมประเพณีตางๆของไทยมีการนําดอกไมมา

ประกอบเพื่อใหเกิดเปนสิริมงคลในเรื่องราวตางๆ ศิลปนนําเอาคุณลักษณะตางๆของดอกไมและความ

เช่ือของผูคนในสังคมมาถายทอดเปนผลงานจิตรกรรมโดยตัดทอน และสรางสรรครูปทรง โครงสราง

สีสันของดอกไมขึ้นมาใหม โดยใชวัสดุ ผาที่มีสีสันที่สวยงามคลายดอกไม มีลักษณะบางเบา ทับซอน

เกิดสีสันที่แปลกใหม คลายกลีบดอกไม อีกทั้งยังสามารถสรางสรรครูปทรงไดอยางงดงาม

61 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 62 มานสีบุปผาชาติ จิตรกรรมสื่อผสม 100 x 200 ซม. วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศิลปากร

พ.ศ.2545

สนศิริ สิริสิงห

ผลงานประกอบดวยผาหลากหลายชนิดทั้งโปรงแสงและทึบแสงมีสีสัน พ้ืนผิวหลากชนิด

ศิลปนนําขอดีของตัววัสดุที่สามารถยืดหยุนไดนํามาดึงเย็บติดกันกอใหเกิดรูปรางใหมที่นาสนใจ รวม

ไปถึงพ้ืนผิวที่มีความแตกตางกันของตัววัสดุสรางอารมณที่พิเศษใหกับผลงาน และการนําคุณสมบัติที่

โปรงใสของผามาทับซอนกันเพ่ือปดบัง อําพรางบงบอกนัยยะแฝงบางอยางที่ศิลปนตองการจะสื่อสาร

กับคนดู ซึ่งศิลปนมีแนวคิดโดยการใชปฏิกิริยาในความสัมพันธระหวางสภาวะทางกายและทางจิตของ

มนุษย ซึ่งเต็มไปดวยกิเลส ตัณหา อันเปนหวงแหงความทุกขทั้งปวง โดยมีความเช่ือวาหากมนุษย

พยายามควบคุมการแสดงออกทางพฤติกรรมและชําระลางจิตใจใหบริสุทธิ์ สะอาด ก็จะนํามาซึ่งความ

สงบ ความดี และความสุข อันเปนความงามท่ีแทจริงในที่สุด

รณภพ เตชะวงศ 62

ภาพประกอบท่ี 63 พรหมจรรย หมายเลข1 เทคนิคผสม 185 x 160 ซม. รางวัลเกียรติ นิยมอันดับ 3 เหรียญทองแดง จากการแสดง

ศิลปกรรมแหงชาติ ครั้งท่ี 44 พ.ศ.2541

ภานุ สรวยสุวรรณ

จากแนวคิดที่วารางกายเปนวัตถุดิบที่ถูกจัดการอยางไมสิ้นสุดตามแตกาลสมัยและคานิยม

มนุษยใสใจกับการจัดการกอนเน้ือน้ีมากกวาที่จะจัดการในเรื่องจิตใจ นําเสนอภาพลักษณของวัตถุดิบ

ช้ินน้ีที่ถูกจัดการอยางไมสิ้นสุด โดยอิงคานิยมในปจจุบันเปนมูลเหตุทางความคิด นํามาสูกระบวนการ

สรางสรรคศิลปะโดยใชวัสดุที่สามารถตอบสนองแนวคิดดังกลาว ศิลปนเลือกใชผาหลากชนิด มาก

สีสัน ลวดลายที่เนนความเปนผูหญิงโดยเฉพาะ นํามาประดับลงบนรูปทรงผูหญิงที่สรางขึ้นดวยฟองนํ้า

นํามาบุดวยพลาสติกที่มีสีสันและมีความมันวาว ทั้งยังนําแผนพลาสติกที่มีสันฉูดฉาดปดทับรูปทรงอีก

63 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 64 Ayumi ผาบุฟองนํ้า พลาสติกบนไมอัด 120 x 180 ซม.รางวัลเกียรตินิยมอันดับ 2 เหรียญเงิน จากการแสดง

ศิลปกรรมแหงชาติ ครั้งท่ี 49 พ.ศ.2546

วัสดุอ่ืนๆ

คงศักดิ์ กุลกลางดอน

ศิลปนใชแนวคิดเก่ียวกับเด็กในเมือง ปญหาสังคมเมืองที่มีผลตอเด็ก โดยใชสัญลักษณคือคน

ในสังคมเปนผูหลอหลอมใหเด็กเปนไปตามอยาง โดยใหเด็กเปนตัวที่ถูกหลอมออกมาจากเบาของสังคม

โดยการใชกระบวนการเรื่องเทคนิคเปนสวนหน่ึงของกระบวนการนําเสนอแนวคิด น่ันคือ ใช

กระบวนการหลอตัวหนังสือขึ้นมาดวยไฟเบอรกลาส

รณภพ เตชะวงศ 64

ภาพประกอบท่ี 65 ฅ.ฅน หลอขี้ผึ้ง 122 x 170 ซม. การแสดงศิลปกรรมแหงชาติ ครั้งท่ี 45 พ.ศ. 2542

สากล สุทธิมาลย

ศิลปนที่สรางงานในเรื่องเก่ียวกับจิตรกรรมไทยโดยอาศัยเทคนิคการปนปูนในการสรางสรรค

ผลงานโดยมีแนวคิดเรื่องการทับซอนกันของทัศนธาตุทางศิลปะระหวางพลังความเคลื่อนไหวของ

รูปทรงที่เปนเสนสีบนระนาบและพลังของรูปทรงที่เปนปริมาตรแสดงความอ่ิมเอิบ สงบน่ิง เพ่ือใหเกิด

ความหมายใหม เพ่ือแสดงความคิด อารมณความรูสึกในเชิงศิลปะรวมสมัยที่มีเอกลักษณไทยอัน

ทรงคุณคา

65 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 66 ธิดาพญามาร สีอะคริลิคบนปูนปน 96 x 81.5 ซม. นิทรรศการการทับซอนแหงจินตภาพ

พ.ศ.2549

ศรีพัฒน เทศาริน

เสนอภาพเรื่องราวเรื่องเลาจากทองทุง ดวยจินตนาการแบบเด็กๆคลายการเลานิทาน รูปทรง

กอนเมฆลองลอย สายฝนที่โปรยปราย เหลาแมงปอบินลอสายลม ตนไม กลุมฝูงวัวควายแสดงวิถีชีวิต

แบบชนบทผานการเลาเรื่อง โดยใชวัสดุทั้งก่ิงไมและแผนไมประกอบกันเปนเรื่องราวที่อบอุน

รณภพ เตชะวงศ 66

ภาพประกอบท่ี 67 เรื่องเลาจากทองทุง เทคนิคผสม 106 x 115 ซม.การแสดงศิลปกรรมรวมสมัยแหงภาคตะวันออกเฉียงเหนือ พ.ศ.

2549

ชูศักดิ์ ศรีขวัญ

นําเอาวัสดุหนังมาใชสรางสรรคผลงาน เกิดความแปลกตาแปลกใหม การหยิบยืมเอาความเปน

วัฒนธรรมพ้ืนบานมาใชในการสรางรูปแบบผลงานเพ่ือนําเสนอเร่ืองราวของความอุดมสมบูรณของ

ชีวิต อันประกอบไปดวยพืชพรรณ ธัญญาหาร ประเพณีวัฒนธรรมท่ีดีงาม อยู ในกรอบแหง

พระพุทธศาสนา ดําเนินวิถีชีวิตดวยความพอเพียง

67 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบที่ 68 สุขใจ กินใช พอเพียง แกะหนัง 195 x 160 ซม. รางวัลเกียรตินิยม เหรียญเงิน “ศิลป พีระศรี” จากการแสดง

ศิลปกรรมรวมสมัยของศิลปนรุนเยาว ครั้งท่ี 23 พ.ศ.2549

กฤษณวงศ ศิวะพราหมณสกุล

นํ้ามาปลากินมดน้ําลดมดกินปลา คําพังเพยไทยแสดงใหเห็นถึงสัจจธรรมในวิถีแหงชีวิตได

เปนอยางดี การตอสู ด้ินรนของสัตวเพ่ือมีชีวิตอยู ภาวะการเกิด การดับสูญ เปนกฏของธรรมชาติ

ถายทอดโดยการใชวัสดุที่มีความนาสนใจ ทั้งในการจัดการดานเทคนิคและความหมายแฝงท่ีอยูในตัว

วัสดุที่ทํามาจากสัตวไดย้ําเตือนใหเห็นถึงภาวะการเกิด ดับ

รณภพ เตชะวงศ 68

ภาพประกอบท่ี 69 ทีใครทีมัน แกะสลักหนัง 150 x 190 ซม. รางวัลสนับสนุนโดยธนาคารกรุงไทย รางวัลท่ี2 จากการแสดง

ศิลปกรรมแหงชาติ ครั้งท่ี 53 พ.ศ.2550

สุชา ศิลปชัยศรี

ภาพจิตรกรรมประดับประดาแตงแตมดวยสีสันระยิบระยับ แสดงใหเห็นความจริงของวัสดุ

เปรียบเทียบใหเห็นถึงความเปนจริงของมนุษยที่เปนอยูในปจจุบัน ดวยการนําเสนอภาพบุคคลที่ดู

นาเกลียด สีหนาไมมีความสุข บนรางกายนุงหมดวยอํานาจ วาสนา ลาภยศมากมาย ลวนเปนสิ่ง

สมมติ หามีสาระใดแกชีวิต ความสุขที่แทจริงลวนดํารงอยูภายในจิตใจ เกิดจากความรัก ความ

ผูกพันดูแลเอาใจใสซึ่งกันและกันในครอบครัว

69 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 70 พลอวกาศโคตรศาสตราจารยดอกเตอรปวยเลงและครอบครัว เทคนิคผสม(สี ผา เล่ือม ลูกไมฯลฯ) 220 x 146

ซม. รางวัลสนับสนุนโดยธนาคารกรุงไทย รางวัลท่ี2 จากการแสดงศิลปกรรมแหงชาติ ครั้งท่ี 53 พ.ศ.2550

3. วัสดุสําเร็จรูป (วัตถุอ่ืนๆ)

ถาวร โกอุดมวิทย

“มีความนาสนใจอยางหน่ึงในสังคมไทย คือ วัฒนธรรมในเรื่องของความเช่ือโดยปราศจาก

เหตุผลในวัตถุที่ถูกสมมุติขึ้นมาใหมีความศักด์ิสิทธิ์ สามารถในการสรางปาฏิหาริยใหแกผูคนในสังคม

ได ซึ่งวัตถุดังกลาวจะถูกกําหนดใหมีรูปทรงแตกตางกันไป เชนรูปจําลองของสัตวชนิดตางๆ เชน ควาย

นก หมู รูปทรงของอวัยวะเพศมนุษย รูปทรงของเหรียญโลหะ ทรงเรขาคณิต รูปทรงที่มีปรากฏอยูใน

ธรรมชาติ เชน กอนหิน รากไมที่ไดรับการแตงเติมดวยการถักทอดายเชือกและลงรักปดทอง สิ่งตางๆ

เหลาน้ีจะถูกนําเขาสูพิธีที่เรียกวา “ปลุกเสก” เพ่ือใหเกิดเปนสิ่งศักด์ิสิทธิ์ตามความเช่ือที่ถือปฏิบัติกันมา

รณภพ เตชะวงศ 70

ภาพประกอบท่ี 71 THE FORM OF FETISH เทคนิค ศิลปะแบบจัดวางด ขนาดผันแปรได นิทรรศการFetish พ.ศ.2540

7 ถาวร โกอุดมวิทย. Fetish. (กรุงเทพฯ: บริษัท อัมรินทรพริ้นต้ิงแอนดพับลิชชิ่ง จํากัด (มหาชน), ไมมีหมายเลขหนา.

71 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

อภิชัย ภิรมยรักษ

ศิลปนนําเสนอผลงานจิตรกรรมโดยใชวัสดุหลากหลาย ทั้งวัสดุที่สรางขึ้นเอง วัสดุสําเร็จรูป

และวัสดุจากธรรมชาติ เพ่ือตองการแสดงออกถึงเรื่องราวในพุทธศาสนา โดยใชสัญลักษณตางๆ ทั้ง

สัญลักษณด้ังเดิม สัญลักษณที่เปนสากล และสัญลักษณที่มีความเฉพาะตน มาประกอบกันขึ้นเปน

ผลงานที่สรางความแปลกใหมใหกับรูปแบบ วิธีการในการสรางผลงานศิลปะของตนเอง

ในผลงาน Open Mind ศิลปนไดใชกรอบเฟรมเปนโครงสรางของผลงานโดยดานหน่ึงเปดโลงใหเห็น

พ้ืนผนังหองแสดงนิทรรศการซ่ึงปรากฏรูปหนาพระพุทธรูปที่สรางรูปดวยกระดาษสา ติดอยูบนผนัง

ที่วางเปลา อีกดานถูกปดดวยหนาตางที่ประดับดวยสัญลักษณตางๆ แสดงความหมายการเปด การปด

เปดหัวใจของเราเพ่ือสัมผัสกับความบริสุทธิ์ สงบ วาง ในหลักคําสอนของพระพุทธองค คลายกับศิลปน

ตองการบอกเชนน้ันใหกับผูดูผลงานศิลปะช้ินน้ี

ภาพประกอบท่ี 72 Open Mind วัสดุผสม 50 x 150 น้ิว นิทรรศการศิลปกรรมครั้งท่ี10 ของอาจารยคณะจิตรกรรมประติมากรรมและ

ภาพพิมพ พ.ศ.2536

รณภพ เตชะวงศ 72

ชาติชาย ปุยเปย

ผลงานประกอบดวยวิธีการปะติดดวยวัสดุหลากหลายชนิด ทั้งไม ผา พัดขนนก รวมถึงสีที่ใช

ระบายบนวัสดุชนิดตางๆแสดงความรูสึกที่มีตอพลังอํานาจเรนลับที่นอกเหนือจากความสามารถจะ

ควบคุมในจินตนาการ

ภาพประกอบท่ี 73 ภวังคแหงอํานาจ สื่อประสม 125 x 197 ซม. รางวัลเกียรตินิยมอันดับ 2 เหรียญเงิน จากการแสดงศิลปกรรม

แหงชาติครั้งท่ี 35 พ.ศ.2532

จํานงค ธนาวนิชกุล

เรื่องราวภาวะปญหาของสภาพจราจรและสภาพแวดลอมในสังคมเมืองปจจุบัน ที่เต็มไปดวย

สิ่งที่เปนมลพิษ รถที่แออัด ผูคนเดินทางบนทองถนน สงผลกระทบตอความรูสึกตอสุขภาพตอชีวิต

ศิลปนหยิบยกปญหาดังกลาวโดยการใชรูปทรงสัญลักษณที่เก่ียวของกับประสบการณบนทองถนนเพ่ือ

สะทอนภาพชีวิตและสิ่งแวดลอมในเมือง

73 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 74 เสนทาง สื่อผสม 80 x 120 ซม. นิทรรศการศิลปกรรมกลุม 4 Painters พ.ศ.2536

ประดิษฐ ต้ังประสาทวงศ

ผลงานช้ินแรกเปนภาพของยายและหลาน หลานและยาย ความลําบากของคนในสังคมของ

ยายหลานในทุกครอบครัว เราเห็นอยูเปนประจําในปจจุบัน

ในช้ินที่ 2 ศิลปนนําเสนอประเด็นเก่ียวกับสังคมไทยปจจุบันอยูในสภาวะแวดลอมทางสังคมที่

เปล่ียนแปลง หลายชีวิตตองตอสูใหอยูในสังคมตอไปดวยความลําบากยากจน ด้ินรนตอสูและแขงขัน

ตลอดเวลา ศิลปนตองการบอกผานถึงสิ่งที่กําลังหายไปในสังคมไทยคือความอาทรเห็นใจ จึงไดนํา

ปรากฏการณชีวิตแตละชีวิตที่เผชิญความลําบากในวิถีตางๆมาถายทอดอารมณความรูสึกสะเทือนใจและ

เรียกรองความอาทรเห็นใจจากสังคมกลับมา

รณภพ เตชะวงศ 74

ภาพประกอบท่ี 75 คิดถึงยาย เทคนิคผสม 135 x 185 x 100 ซม. รางวัลเกียรตินิยมอันดับ 1 เหรียญทอง

จากการแสดงศิลปกรรมแหงชาติ ครั้งท่ี 48 พ.ศ. 2546

ภาพประกอบท่ี 76 ตาบุญ จิตรกรรมสื่อผสม 350 x 270 x 160 ซม. รางวัลเกียรตินิยมอันดับ 2 เหรียญเงนิ จากการแสดงศิลปกรรม

แหงชาติ ครั้งท่ี 50 พ.ศ. 2548

75 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ทิพเนตร แยมมณีชัย

จากแนวพระราชดําริของพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวในเรื่องการเกษตรแบบพออยู พอกิน

ตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ทําใหเกษตรกรมีความสุข มีกําลังใจในการตอสูชีวิต

โดยการจําลองภาพฝาผนังบานทําดวยไมเรียบงายตามวิถีชีวิตชนบท ขาวของเคร่ืองใชในชีวิตประจําวัน

ธงชาติและรูปภาพในกรอบแขวนไวดานบนเพ่ือแสดงความรัก เคารพเทิดทูนไวเหนือสิ่งอื่นใด

ภาพประกอบท่ี 77 มิ่งขวัญเกษตรกรไทย วัสดุผสม 180 x 118 ซม. นิทรรศการศิลปกรรมไทย ครั้งท่ี 7พ.ศ. 2549

นุชนาฏ ใจกลา

ศิลปนตองการถายทอดประสบการณประทับใจที่ไดศึกษาเรียนรูสัมผัสกับวิถีชีวิตของผูคนท่ี

ยังพ่ึงพาอาศัยและยังผูกพันกับธรรมชาติ เพราะยุคสมัยแหงการเปลี่ยนแปลงในปจจุบันทําใหวิถีชีวิตที่

รณภพ เตชะวงศ 76

โดยนําเศษซากไมจากโครงสรางของเรือที่เลิกใชงานแลวมาเปนวัสดุหลักในการทํางาน ศิลปนไดเลือก

ขนาดและรูปทรงของไมตามท่ีตัวเองตองการ จากน้ันไดนําเอาภาพถายที่เปนรูปวิถีชีวิตของผูคนมาปด

ทับบนไมดวยกระบวนการพิเศษ รองรอยของเรือที่ผุผังผานกาลเวลา สีที่หลุดรอน สนิมที่กัดกินโลหะ

คราบไคลตางๆประกอบกับเทคนิคการทําภาพใหดูเกา ขาดว่ิน สามารถสื่อสารเน้ือหา อารมณที่ศิลปน

ตองการนําเสนอไดอยางสมบูรณ

ภาพประกอบท่ี 78 ถักอวน สื่อผสม 91 x 71 x 10 ซม. วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2545

ภาพประกอบท่ี 79 กระดูกงู สื่อผสม 110 x 90 x 7 ซม. วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2545

77 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

รณภพ เตชะวงศ

จากการศึกษาเรื่องผลกระทบของส่ิงแวดลอม การลมสลายของวัฒนธรรมเกษตร การรุกราน

ของวัฒนธรรมใหมที่เจริญและทันสมัย ใหความสําคัญที่วัตถุมากกวาจิตใจ วิถีชีวิตที่เรงรีบ มุงสู

เปาหมายโดยไมคํานึงถึงผลกระทบที่ตามมาวิถีชีวิตผูคนในชนบทท่ีดําเนินชีวิตสอดคลองกับความ

เปนไปของธรรมชาติพ่ึงพาอาศัยกัน วิถีชีวิตที่เรียบงายดํารงอยูในสังคมมาชานาน เกษตรกรเปนกลุมคน

สวนใหญของประเทศ ที่ไมมีผูใดเหลียวแลชวยเหลืออยางจริงจัง จากประเด็นดังกลาวจึงไดนํา

สัญลักษณที่เปนตัวแทนของเกษตรกร คือ จอบ เสียม เปนอุปกรณในการดํารงชีวิต หาเลี้ยงชีพ ใหตัว

วัสดุแสดงเนื้อหาเดิมของตัวมันเอง ความเกาผุผังแทนการลมสลายของระบบวัฒนธรรมเกษตรใน

สังคมไทย บนจอบมีภาพวาดรูปตนไมดวยสีอะคริลิคสีขาวดํา ไดเนนย้ําถึงประเด็นปญหาในเร่ือง

สิ่งแวดลอมที่ถูกกระทําโดยนํ้ามือของมนุษย บางทีผลงานช้ินเล็กๆน้ีอาจจะกระตุนเตือนใหสํานึกถึง

การใชชีวิตดวยความพอเพียง

ภาพประกอบท่ี 80 ตนไม สีอะคริลิคบนวัสดุสําเร็จรูป ขนาด แปรผันได นิทรรศการโครงการ ศิลปะไรกําแพง พ.ศ.2551

รณภพ เตชะวงศ 78

สุทธาสินี สุวุฒโท

ศิลปนตองการแสดงออกซึ่งความคิดและอารมณความรูสึกภายในเก่ียวกับความรักและความ

อบอุนที่ขาดหายไปจากประสบการณของตนเอง โดยใชบานเปนสิ่งสะทอนวิถีชีวิตตางๆของสมาชิกใน

สังคม เพ่ือสะทอนใหเห็นถึงบานที่ขาดความรัก ความอบอุน ความเอาใจใส และความเอื้ออาทรซ่ึงกัน

และกัน โดยแสดงลักษณะสวนประกอบของบานและสิ่งของภายในบานที่ศิลปนประทับใจ เชน ประตู

โตะ หนาตาง เกาอี้ ตุกตา

ภาพประกอบท่ี 81 ค่ําคืนหน่ึง สื่อผสม 160 x 180 ซม. วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2545

79 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

เทคนิคกรรมวิธีในการนําวัสดุมาใชในงานศิลปะ (Materials and Techniques)

แมวาศิลปนใชแหลงขอมูลจากธรรมชาติเดียวกัน ศิลปนกลับสรางงานออกมาไดตางกัน ทั้งน้ี

อาจจะเปนเพราะดวงตาที่มองเห็นตางกัน บุคลิกภาพของการสรางสรรคไมเหมือนกัน และธรรมชาติน้ัน

ยิ่งใหญไพศาลจนมนุษยเล็กๆอยางเราสามารถลวงหยิบมาใชไดอยางไมรูหมด

ในบทน้ีจะกลาวถึงที่มาและประเภทของวัสดุที่ถูกนํามาใชในงานศิลปะซึ่งแตเดิมศิลปะถูกสรางขึ้นจาก

วัสดุจากธรรมชาติตอมาเมื่อกระแสการพัฒนาทางเทคโนโลยีมีมากขึ้นวัสดุสมัยใหมมีการสรางขึ้นเพ่ือ

ตอบสนองการพัฒนาทางอุตสาหกรรม หากมองวาศิลปะเปนเครื่องมือบันทึกเหตุการณทางสังคมของ

ศิลปนแลว วัสดุตางๆท่ีศิลปนเลือกใชในผลงานของตนจึงเปนอีกสิ่งหน่ึงสําคัญที่บันทึกความเปนไป

ทางสังคมไดเชนเดียวกับความคิดที่ปรากฏในผลงาน

การสรางสรรคผลงานศิลปะรวมสมัยมีความกาวหนาพัฒนาอยูตลอดเวลา นับเปนความหมาย

ที่เช่ือมโยงกับ วิถีชีวิต การเติบโตทางวัฒนธรรมและเทคโนโลยีปจจุบัน เสนทางเดินของการสรางสรรค

ศิลปะในปจจุบันจึงเปนการสะทอนแนวคิด ประสบการณ จิตวิญญาณ วิสัยทัศนของศิลปนเปนหลัก

ใหญ สื่อและอุปกรณ เครื่องมือ ในการนําเสนอทางศิลปะ จึงเปนความหลากหลายรูปแบบกรรมวิธีใน

การนําเสนอ ผลสรุปของภาพรวมในผลงานสรางสรรคก็เปนที่ยอมรับไดวาเปนรูปลักษณที่เปนสื่อ

สัญลักษณของยุคสมัยปจจุบัน8

8 ผูชวยศาสตราจารยปรีชา เถาทอง. “สารจากคณบดีคณะจิตรกรรม ประติมากรรม และภาพพิมพ”. สุนทรียภาพ

แหงวัตถุ. (กรุงเทพฯ : บริษัท พิฆเณศ พริ้นต้ิง เซ็นเตอร จํากัด), ไมมีหมายเลขหนา.

รณภพ เตชะวงศ 80

เทคนิคกรรมวิธี

ในการสรางสรรคผลงานศิลปะในยุคปจจุบันมีความหลากหลายเปล่ียนไปจากขนบธรรมเนียม

การสรางงานศิลปะในรูปแบบเดิม พัฒนาในการเลือกใชวัสดุและวิธีการจัดการกับวัสดุดวยวิธีการใหมๆ

หรือเลือกในสิ่งที่ทันสมัยตามยุคที่พัฒนาในดานเทคโนโลยีอยางรวดเร็ว ถึงอยางไร การจัดการกับวัสดุ

ใหปรากฏเปนผลงานศิลปะน้ันยังเปนเรื่องที่ตองอาศัยประสบการณ ความชํานาญ ความพิเศษเฉพาะตัว

ในแตละคนเปนเรื่องสําคัญ และการเลือกวัสดุมาใช ตองมีความเหมาะสมสอดคลองกับรูปแบบ เน้ือหา

อีกดวย ผลงานศิลปะจึงจะมีคุณคาและสําเร็จตามวัตถุประสงค

วิธีการการจัดการกับวัสดุ เปนสวนประกอบหน่ึงที่สําคัญในการสรางผลงานศิลปะ ซึ่งแบงไดทั้งวัสดุ

แบบ2มิติซึ่งไดแกผลงานประเภท วาดเสน ภาพพิมพ จิตรกรรม และแบบ 3มิติ ไดแกผลงาน

ประติมากรรม เซรามิค ผลิตภัณฑตางๆ ในบทน้ีจะกลาวถึงผลงานที่นําวัสดุมาใชในงานจิตรกรรมซึ่ง

เปนแบบ 2มติิเพียงเทาน้ัน วิธีการสรางสรรคผลงานศิลปะ สามารถแบงไดเปนกลุม ดังน้ี

1. การตัดหรือเอาออก (subtraction)

2. การเพ่ิม เติมเขาไป (addition)

3. การแทนท่ี (substitution)

4. การปรับ เปลี่ยน (manipulation)

1. การเอาออก

เปนวิธีการที่เปนธรรมเนียมปฏิบัติกันมาแตเดิมในอดีต สวนใหญจะปรากฏชัดในผลงาน

ประติมากรรมที่ตองแกะ สกัด หรือนําเอาสวนที่ไมตองการออกจากวัสดุที่เปน หิน ไม แตทางจิตรกรรม

ก็มีการใชเทคนิคน้ีอยูดวย เชนวิธีการเช็ดสีออก

ตัวอยางภาพผลงานจิตรกรรมสีนํ้ามันที่ใชเทคนิคการเช็ดสีออกเพื่อสรางรูปทรง นํ้าหนักและพ้ืนผิว

ตามที่ศิลปนตองการ

81 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 82 ไพโรจน วังบอน เวลา สีนํ้ามัน 120 x 150 ซม. การแสดงศิลปกรรมครั้งท่ี 16

ของอาจารยคณะจิตรกรรมประติมากรรมและภาพพิมพ มหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2542

ภาพประกอบท่ี 83 อินโดนีเซีย. Ganesh สูง154 ซม. / c.1250: 30,000 year of art

รณภพ เตชะวงศ 82

ภาพประกอบท่ี 84 สมชาย เถาทอง ไมเดียงสา แกะหิน 30 x 18 ซม. ชนะเลิศรางวัลศิลปกรรมรวมสมัย ของธนาคารกสิกรไทย

พ.ศ.2522

ภาพประกอบท่ี 85 พีระพงษ ดวงแกว พลังแฝงเรารักษาดุลยภาพแหงรูปทรงเปดทะเลกับปริมาตรของอากาศ 5 สลักไม

ไมทราบขนาด วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิตมหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2522

83 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ลักษณะการเอาออกในผลงานประติมากรรมแกะสลักหิน ศิลปนจะแกะหินในสวนที่ไมตองการออก

ดวยเครื่องมือเฉพาะและในผลงานประติมากรรมที่สรางดวยวัสดุชนิดอื่นๆก็มีการใชหลักการเทคนิค

เดียวกัน

2. การเพิ่ม เติมเขาไป

การเติมหรือเพิ่มเขาไปเปนวิธีการพ้ืนฐานของการทํางานศิลปะและเปนวิธีที่งายที่สุดที่ศิลปน

สวนใหญเลือกใช ในวัสดุประเภทอื่นๆทั้ง 2 มิติและ3มิติ

ภาพประกอบท่ี 86 รณภพ เตชะวงศ 12ปศิลปกรรมศาสตร สีอะคริลิค 100 x 100 ซม.นิทรรศการเน่ืองในวันครบรอบวันสถาปนา

คณะศิลปกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน พ.ศ.2549

รณภพ เตชะวงศ 84

ภาพประกอบท่ี 87 บุรินทร เปลงดีสกุล เรือไฟเฉลิมพระเกียรติ เทคนิคผสม 80 x 100 ซม. นิทรรศการเน่ืองในวันครบรอบวัน

สถาปนาคณะศิลปกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน พ.ศ.2549

3. การแทนท่ี

ในการสรางผลงานศิลปะสวนใหญเมื่อศิลปนตองการเลือกวัสดุหน่ึงเพ่ือมาใชในการแทนที่อีก

วัสดุหน่ึง อาจใชเพ่ือสรางความแข็งแรงคงทนถาวรใหกับผลงานหรือเพ่ือเปล่ียนความหมายที่มีอยูในตัว

วัสดุใหมรวมถึงเปนการสรางแนวทางที่แปลกใหมในกับผลงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 88 นนทิวรรธน จันทนะผะลิน หญิงสาวหลายเลข4 และ5 เทคนิคปลาสเตอร ไมทราบขนาด

วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิตมหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2522

85 บทที่ 2 ประเภทของวัสดุในงานศิลปะ

ภาพประกอบท่ี 89 รณภพ เตชะวงศ ศรัทธา 1/44 เทคนิค สังกะสี เรซิ่น 56 x 125 ซม. วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิตมหาวิทยาลัย

ศิลปากร พ.ศ.2544

ผลงานประติมากรรมของนนทิวรรธน จันทนะผะลิน ที่ใชเทคนิคการปนดินเหนียวและหลอดวยปูน

ปลาสเตอร สวนงานจิตรกรรมของรณภพ ใชเทคนิคการหลอดวยเรซิ่นซึ่งถอดแบบจากวัสดุสําเร็จรูป

แลวนํามาปะติดบนสังกะสี

4. การปรับเปล่ียน

เปนการเปล่ียนแปลงรูปทรงใหเปนรูปทรงตามอยางที่ศิลปนตองการ นิยมทําโดยตรงกับวัสดุ

ที่นํามาสรางผลงานดวยมือ เชน การปนดินเหนียว ดินนํ้ามัน การดัดงอรูปวัสดุใหเปลี่ยนรูปทรง เปนตน

รณภพ เตชะวงศ 86

ภาพประกอบท่ี 90 ศราวุธ ดวงจําปา จังหวะและลีลาของความเคล่ือนไหว หมายเลข4 ดัดเหล็ก ไมทราบขนาด

วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิตมหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2527

ภาพประกอบท่ี 91 มงคล เกิดวัน ราชา ราชินี ไรมงกุฎ ปนปูนสด เช่ือมโลหะ สานอะลูมิเนียม 150 x 240 x 160 ซม.

วิทยานิพนธ ศิลปมหาบัณฑิตมหาวิทยาลัยศิลปากร พ.ศ.2544

ดวยความหลากหลายของวัสดุที่มีใหเลือกใชอยางมากมายในปจจุบัน ศิลปนจึงมีทางเลือก

สําหรับการสรางสรรคผลงานในลักษณะใหมๆ สุดทายไมวาศิลปนจะเลือกใชวัสดุอะไรหรือวิธีการใดๆ

ที่จะรับใชความคิดของตนเอง คุณคาที่แทจริงของงานศิลปะน้ันอาจจะไมใชอยูแคเพียงคุณคาในวัสดุ

เพียงอยางเดียว