Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
ก.07-232
จลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ฉบบท 2 ปท 23 มนาคม - เมษายน พ.ศ. 2561 ISSN - 1685-7771
2
ถอยแถลง 2
แนะน�าโรงเรยนสมาชกฯ 2
ขาวสมาชกฯ 3 - 4
ฐานทรพยากรทองถน 5
Plants In Focus 6
สรรหามาฝาก 7
บทความจากผทรงคณวฒ 8-9
ETC etera 10-11
นกในหมเกาะแสมสารและเสนทางการดนก 12-13
องคความรและภมปญญาจากฐานทรพยากรทองถน 14
คยสบาย ๆ กบทปรกษา 15
พฤกษาวรรณศลป 16
สวสดปใหมไทย (วนสงกรานตประจ�าป 2561)
กบสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนทกทานนะ
ครบ ทางกอง บ.ก. ตองขออภยทจลสารฯ ฉบบ
นออกลาชาไปมาก เนองจากมขอตดขดในการจด
ท�าตนฉบบเลกนอย แตเนอหาภายในยงคงมความ
หลากหลายและมสาระนารเชนเคยครบ
สภาพอากาศในบานเราชวงนมความแปรปรวน
คอนขางมาก เดยวรอน เดยวฝน บางครงกหนาว
เยน ขอใหสมาชกทกทานดแลรกษาสขภาพให
แขงแรงอยเสมอเพอเลยงการเจบปวยนะครบ แลว
พบกนใหมฉบบหนา สวสดครบ
โรงเรยนบานกวล อ�าเภอปราสาท จงหวดสรนทร
สงกดส�านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสรนทร เขต 3
สถานทตง หมท 1 ถ.สายสรนทร-ชองจอม กม.ท 8 ต.หนองใหญ
อ.ปราสาท จ.สรนทร 32140
เปนโรงเรยนขนาดเลก มหมบานทเปนเขตบรการของโรงเรยนจ�านวน 3 หมบาน คอ
หมท 1 บานกวล หมท 13 บานโคกตะแบง หมท 14 บานหวยเสนง
นายปรชา เกตชาต
ขอมลบคลากร คร 8 คน ครอตราจาง 1 คน ครธรการ 1 คน นกเรยน 121 คน
วสยทศน โรงเรยนบานกวล จดการศกษามงมนพฒนาผเรยนสเกณฑ
มาตรฐาน วชาการ เทคโนโลย พลานามยดสมบรณ เทดทนจตอาสา
พฒนาสงแวดลอมนอมน�าเศรษฐกจพอเพยง พรอมเพรยงชมชนรวมใจ
กาวไกลเคยงค เปดประตสประชาคมอาเซยน
การด�าเนนงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน
โรงเรยนบานกวล ไดสมครเขาเปนสมาชกเมอป พ.ศ. 2556 รหสสมาชก
7-32140-002 ดวยความเหนชอบของคณะกรรมการสถานศกษา คณะคร และผปกครอง
ในการรวมอนรกษพนธกรรมพชและสรางจตส�านกใหนกเรยนไดตระหนกและเหนคณคา
ในการปกปกษรกษาทรพยากรธรรมชาตในทองถน
จากการด�าเนนงาน งานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ซงด�าเนนงานใน 5 องค
ประกอบและพชศกษาซงไดแกกลวยนางกลาย บรณาการ การจดการเรยนรกบหลกสตร
แกนกลาง การศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 ผลการด�าเนนงาน สงผลใหโรงเรยน
มสภาพแวดลอมทสะอาด มความเปนระเบยบ รมรน นาอย มบรรยากาศของงานสวน
พฤกษศาสตร ผเรยนและคร เกดการท�างานและเรยนรอยางมความสข กอเกดความรและ
ความเบกบานใจ โรงเรยนมแหลงเรยนรทเหมาะสม ผเรยน ชมชนและบคคลทวไปไดใช
ประโยชนอยางยงยน
ปรชญาของโรงเรยน ปญญาชว ชวตมาห เสฏฐ
ชวตทเปนอยดวยปญญาเปนชวตทประเสรฐสด
สประจ�าโรงเรยน เขยว - เหลอง
ค�าขวญประจ�าโรงเรยน พลานามยกายใจสมบรณ เพมพนคณธรรม
เลศล�าสตปญญา
เกยรตและความภาคภมใจ เปนโรงเรยนดประจ�าต�าบลหนองใหญ เขารวมโครงการสถานศกษาพอเพยง เปนโรงเรยนสขาวและโรงเรยนวถพทธ โรงเรยนในโครงการโรงเรยนประชารฐ รบปายพระราชทาน งานสวนพฤกษศาสตร
โรงเรยน ป 2560
3
วนท 19 มกราคม 2561 โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ
สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) พนทภาคเหนอตอนบน โดย นางศรลกษณ จนทรมานนท ทปรกษาประสานงาน อพ.สธ. และ
นายชนนตตณณ เทยนทอง เจาหนาท อพ.สธ. ไดไปตดตามประสานงานประชมกลมสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน จงหวด
นาน จงหวดแพร และจงหวดล�าปาง ณ โรงเรยนวไลเกยรตอปถมภ อ�าเภอเดนชย จงหวดแพร เพอแจงขอมลขาวสารใหเปน
ปจจบน การจดงานประชมวชาการและนทรรศการ สวนพฤกษศาสตรโรงเรยนและงานฐานทรพยากรทองถน ระดบภมภาค
ครงท 5 ระหวางวนท 24-28 พฤษภาคม 2561 ณ มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ อ�าเภอคลองหลวง
จงหวดปทมธาน รวมถงการเตรยมความพรอมส�าหรบการประเมนสถานศกษา ปการศกษา 2561 การประชมครงนมโรงเรยน
สมาชกฯ รวมประชมจ�านวน 55 แหง จ�านวน 134 คน (ผบรหาร 27 คน และ คร 107 คน)
ผอ�านวยการโรงเรยนมธยมเฉลมพระเกยรตฯ นาน ผอ�านวยการวทยาเขตเกษตรและเทคโนโลยแพร และ ผอ�านวยการ
โรงเรยนวไลเกยรตอปถมภ รวมพธเปดการประชมกลมสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน กลมจงหวดนาน-แพร-ล�าปาง
นางศรลกษณ จนทรมานนท ทปรกษาประสานงาน อพ.สธ. บรรยาย การสรางความตระหนกในการอนรกษทรพยากร
4
นายชนนตตณณ เทยนทอง เจาหนาท อพ.สธ. บรรยายและสาธต ความถกตองทางวชาการ
โรงเรยนวไลเกยรตอปถมภ จงหวดแพร
ใหก�าลงใจในการด�าเนนงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน
นายชนนตตณณ เทยนทอง เจาหนาทโครงการ อพ.สธ.
มอบหนงสอใหกบสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน
5
ฐานทรพยากรทองถน
เรยบเรยงโดย ดร.ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพย
ภมปญญาไทย : ส�าหรบเดก
ขนมขมอด
ในบรรดาขนมไทยโบราณทมสารอาหารทใหประโยชนแกเดก ๆ ทไมควรลมเลอนคอขนมขมอด มสวนผสมทจ�าเปน
ดงน ใชแปงขาวเจา 2 ถวย, มะพราวขดขาว 2 ถวย, น�าตาลทรายขาวปนละเอยด 1 ถวย, เทยนอบ และกระดาษ ลงมอท�าได
ดงน
1. ควแปงขาวเจาดวยไฟออน ๆ พอเรมเปนสเหลองนวลแลวตกขน ตองระวงอยาใหไหม
2. ควมะพราวดวยไฟออนใหเหลองนวลและกรอบ ทงใหเยนแลวเขาเครองปนใหละเอยด
3. ผสมแปง มะพราว น�าตาล เคลาใหเขากนเปนเนอเดยว ใสขวดโหล อบควนเทยนไว 1 คน
4. ตดกระดาษมวนเปนกรวยแหลม ใสขนมพอเตมกรวย แลวปดปากกรวยใหเรยบรอย
ในชวงการท�าในขอท 4 สามารถใหเดก ๆ มารวมในกระบวนการท�าดวย ซงกจะสนกสนานมาก เพราะจะไดฝกทกษะ
ในการหอกรวย ซงสวนใหญเผลอ กจะใชชอนตกกน แทนการใสกรวย ผเรยบเรยงเคยจ�าไดวา วธการรบประทานขนมขมอดจาก
กรวยนน กวาจะกนหมด กรวยจะเปอยยยมากจากน�าลาย ซงกจะเปนเรองสนกสนานทเดก ๆ จะไดกนขนมทเปนประโยชนใน
แงไดรบพลงงานจากแปงและมะพราวอยางเอรดอรอย ในวยก�าลงซน เสนหของขนมขมอดคอวธการรบประทาน ทตองคอยเท
จากกรวยลงปาก แลวตองใหวางระยะดในการเทขนมใสปาก มฉะนนขนมจะเขาลกไปในคอท�าใหไอและส�าลก และตองไมให
กรวยใกลปากมากไป เพราะจะท�าใหน�าลายไปตดกรวยท�าใหกรวยแฉะและขาดกอนทจะรบประทานเสรจ
ขนมขมอดจงเหมาะส�าหรบเดกทโตพอทจะควบคมการรบประทานกบกรวยแบบนได จงไมคอยเหมาะส�าหรบเดกท
เลก ๆ เกนไป เพราะยงไมสามารถควบคมการใชมอ และการกะระยะทเหมาะสมตอนเทขนมเขาปากได
เอกสารอางอง
ขอบคณรปและเนอหาจาก
1. http://oknation.nationtv.tv/mblog/entry.php?id=962283
2. https://deliciousfoodsweets.blogspot.com/2013/02/blog-post_8641.html
6
เรยบเรยงโดย ดร.ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพยเกกฮวย
พรรณไมทมดอกและเปนเครองดมทมคนชนชอบทวโลก โดยเฉพาะคนเอเซย และประเทศจน เกกฮวยเปนไมดอกไมประดบ
ไดดวย เรยกชอสามญวา Chrysanthemum ชอทองถนของไทยเราเรยก เบญจมาศสวน หรอ เบญจมาศหน อาจเปนเพราะดอกมขนาด
เลกกวาเบญจมาศ อะไรทเลก ๆ กวาของปกตมกจะเรยกวาหน เพอใหดนารก สวนในภาษาจนจะเรยก เกกฮวย
ดอกเกกฮวยมหลายส อาทเชน ดอกเกกฮวยสขาว มชอวทยาศาสตรคอ Dendranthema morifolium (Ramat.) Tzvel. หรอ
Chrysanthemum morifolium Ramat. ดอกเกกฮวยสเหลอง มชอวทยาศาสตร Dendranthema indicum L. หรอ Chrysanthe-
mum indicum L. และดอกเกกฮวยปา มชอวทยาศาสตร Dendranthema boreale (Makino) Ling จดอยในวงศ Compositae เปน
วงศเดยวกบดอกเบญจมาศ ทานตะวน ฯลฯ
ลกษณะทางพฤกษศาสตร ทมองแลวเหนงาย ๆ สวนใบเปนรปไข ปลายใบแหลม ขอบเวา ใบเปนใบเดยวแบบเรยงสลบบนระนาบ
เดยวกน ลกษณะของดอกจะมลกษณะเปนกระจกอยบรเวณงามใบและปลายกง ดอกมสเหลองสดใสขนาดเลก ๆ หรอมสขาวอมมวง เปน
ไมลมลกทมความสงประมาณ 0.5 – 1.2 เมตร ล�าตนมลกษณะตรง เมอดอกบานเตมท สามารถน�ามาตากแหงเกบไวไดนาน เมอน�าดอก
ไปตากแหงแลวมาตมกบน�าจะใหสเหลองออน
ดอกเกกฮวยทน�ามาใชเปนสมนไพร มสารส�าคญไดแก Flavonoid, Stachydrine Chrysanthemin, Choline, Amino acid,
Adenine, และน�ามนหอมระเหย สวนทน�ามาใชประโยชนคอดอกของตนเกกฮวย โดยน�ามาตากแหงแลวตมกบน�าเพอดมเปนชาดอกเกกฮวย
สรรพคณทางยาคอ ชวยลดไข แกรอนใน (ดมแบบชารอน ไมใชดมแบบชาเยน) ขบเหงอ ขบปสสาวะ ชวยระบายและการยอยอาหาร แต
ส�าหรบคนททองเสยงาย เปนโรคกระเพาะอาหาร ไมควรดมเกกฮวย เนองจากสารตาง ๆ ทอยในเกกฮวยมฤทธเปนกรด และสารทมอยใน
เกกฮวยสามารถเพมการไหลเวยนของเลอดไดด สงผลใหสามารถลดความดนโลหตได มสารตานอนมลอสระสงมสวนปองกนสาเหตการเกด
มะเรงตาง ๆ ได
น�าดอกเกกฮวยเหลองดมแบบชารอนมชวยบรรเทาการปวดศรษะ อาจสบเนองจากกลนทหอมและมสารท�าใหเกดการไหลเวยนของ
โลหตไดด คนจนใชผสมกบใบสะระแหน เพอบรรเทาอาการไอ
ดอกเกกฮวยจงมประโยชนหลายอยาง ใชปลกเปนไมดอกไมประดบและยงมสรรพคณทางยาควรคาแกการอนรกษสายพนธใหถกตน
ถกชนด เพอน�าไปในประโยชนในเรองตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม การดมเกกฮวยตามปกตจะดมเหมอนชารอนและไมใสน�าตาล เพอจะไดไมน�า
โรคอนแทรกเขามา เชาเบาหวาน และอวน เปนตน
เอกสารอางอง
1.http://www.thaichef.in.th/mobile/article_herbdetail.php?aid=38
2.http://termsuk.oonitvalley.com/Article/Detail/7225
7
สวนผสม1. ใบหมอน เลอกใบทไมแกมากนก2. เนอไกหนเปนชน ๆ3. เครองตมย า ตะไคร ใบมะกรด หวหอม กระเทยม พรกสด หรอพรกแหง4. เหดฟาง5. ผกชฝรง6. น าปลา, เกลอ7. มะนาว
ชอสามญ : Mulberry Tree, White Mulberryชอวทยาศาสตร : Morus alba L.ชออน : หมอน (ทวไป)ลกษณะทางพฤกษศาสตร : ไมพม สง 2-5 เมตร แตกกงกานมาก ตนแก สนาตาล กงออนสเขยวอมเหลอง ใบเดยว เรยงสลบ ขอบใบหยกและเปนรวเลกนอย ปลายใบแหลมใบกวาง 8-14 เซนตเมตร ผลฉานา สกมสมวงแดงเขม รสหวานอมเปรยว
เลก ๆ นอย ๆ กบ การทาใหเทยน จดตดไฟไดยาวนานขน และวธทาใหไมมนาตาเทยน
ตมยาไกใบหมอน สวสดคะเพอน ๆ ฉบบนขอแนะนาพชพนเมองทางภาคอสานกนคะ หมอนเปน พชสมนไพรชนดหนงทมคณประโยชนตงแตราก ใบ กงและผล โดยเฉพาะใบหมอน เปนอาหารหลกของหนอนไหม และเปนอาหารของเราดวยนะคะ ใบหมอนนามาทาเปน
ชาใบหมอนชวยลดไขมนในเสนเลอด ลดความดนโลหต แกรอนใน กระหายนา แกไอ และบารงธาตใหแขงแรง และสงสยมยคะวานามาทาอาหารจะอรอยแคไหน การใสใบ หมอนในอาหารถอวาเปนภมปญญาชาวบาน ทหากใครไดรบประทานแลวตองตดใจ เพราะความเขมขนของนาซปรอน ๆ กลนหอม ๆ ของเครองปรง ใบหมอนจะชวยใหอาหารอรอย รสชาตกลมกลอมขนเหมอนใสผงชรสเลยคะ ไมเปนอนตรายตอสขภาพเราดวย อาหารทนยมใสใบหมอน ไดแก ตมยาไก,แกงไก,ใบหมอนชปแปงทอด,ไขเจยวใสใบหมอนทอด ฯลฯ เรามาแยงหนอนไหมกนสกมอนะคะ เมนสขภาพ “ ตมย าไกใบหมอน ”
วธทาใหเทยนไหมชาลงเพอใหใชเทยนไดนานขนควรแชเทยนไวในตเยนสก 2-3 ชวโมงกอนใช หรอไมเชนนนกใหโรยเกลอลงไป และหากนานาเกลอ (เกลอละลายนา) มาทาทว ๆ เลมเทยน ทงไวใหนาเกลอแหง เมอนามาจดไฟจะพบวาไมมนาตาเทยนไหลมาหยดโดนมอเราเลยคะ
วธท า1. ตงน าเดอด ใสเครองตมย า (ใบมะกรดฉก หวหอม กระเทยม พรกสด ต าพอแตก 2. ใสเนอไก3. ใสน าปลาและเกลอตามลงไป4. พอไกสก ใหใสเหด 5. เหดเรมสก ใสผกชฝรง ใสใบหมอน 6. จากนนปดไฟ บบมะนาว ปรงรสอกครง
8
เรยบเรยงโดย
สเมตต ปจฉาการ
คมสน หงภทรคร
เอคไคโนเดรม
Echinodermata (13)เรยบเรยงจากหนงสอ เอคไคโนเดรมบรเวณหมเกาะสมลน
(ตอจากฉบบทแลว)
ปลงทะเล (Class Holothuroidea)
Holothuria (Microthele) fuscopunctata Jaeger, 1833
ชอสามญภาษาไทย: ปลงทะเลยน
ชอสามญภาษาองกฤษ: Sea cucumber
ลกษณะ: รปรางมลกษณะเปนทรงกระบอกยาว ล�าตวเทา หลงสน�าตาลเขม ผวล�าตวมจดสด�ากระจายอยทวตว ผวหนงล�าตว
หนาและมรอยยนรองลกตามขวางท�าใหมองเหนเปนรอยยน
แหลงทอยอาศย: พบอาศยตามพนทรายนอกแนวปะการง
การแพรกระจาย: เกาะปาย
Holothuria (Mertensiothuria) hilla Lesson, 1830
ชอสามญภาษาไทย: ปลงปะการงสเขยว
ชอสามญภาษาองกฤษ: Sea cucumber
ลกษณะ: รปรางมลกษณะเปนทรงกระบอกยาว ล�าตวสน�าตาล ผวล�าตวบางนมยดหยนมาก ล�าตวมหนามสขาว
แหลงทอยอาศย: พบอาศยใตซากปะการงในแนวปะการง
การแพรกระจาย: เกาะเมยง
9
ตดตามตอนตอไปฉบบหนา
Pearsonothuria graeffei (Semper, 1868)
ชอสามญภาษาไทย: ปลงทะเลขาวจดด�า
ชอสามญภาษาองกฤษ: Graeffe’s sea cucumber
ลกษณะ: รปรางมลกษณะเปนทรงกระบอกเหลยมยาว ล�าตวสขาวลายสน�าตาล ผวล�าตวหนายดหยนไดด ล�าตวมหนามสขาว
วยออนมสขาว ลายสด�าตามยาวจากสวนหวไปยงสวนทาย ผวล�าตวมหนามสสมขนาดใหญ ทงนเพอเลยนแบบใหคลายทาก
เปลอย
แหลงทอยอาศย: พบอาศยบนซากปะการงหรอกอนหนในแนวปะการง ชอบแสงสวาง หากนเวลากลางวน
การแพรกระจาย: เกาะเมยง และเกาะบาง
Stichopus chloronotus Brandt, 1835
ชอสามญภาษาไทย: ปลงหนสด�าหนามสสม
ชอสามญภาษาองกฤษ: Green sea cucumber
ลกษณะ: รปรางมลกษณะเปนทรงกระบอกเหลยมยาว สด�า ผวล�าตวหนา เรยบ บรเวณขอบล�าตวมปมหนามขนาดใหญเรยง
ตามล�าตวจากสวนหวไปสวนทาย ปลายปมมสสม
แหลงทอยอาศย: พบอาศยบนซากปะการงหรอกอนหนในแนวปะการง ชอบแสงสวาง หากนเวลากลางวน
การแพรกระจาย: เกาะหยง
10
เรยบเรยงโดย พเจ
สวสดคะนอง ๆ วนนพมาเลาเรองของกนอกแลว .. สบเนองมาจากทท�างานพเพงเสรจสนโครงการประกวดสอ infographic
จลชววทยา ระดบมธยมศกษา หวขอ “การใชฟงไจเพอประโยชนทางการคา Commercial Uses of Fungi” คะ ซงนอง ๆ ระดบมธยม
ทสงผลงานเขาประกวดกหาขอมลกนอยางเตมทและสงผลงานสวย ๆ เขารวมประกวดมากมาย แตทางคณะกรรมการกไดคดเลอกกน
แลว นองสามารถชมผลงานทชนะการประกวดไดจากลงค https://goo.gl/bV323p คะ ในระหวางทพท�ารเสรชขอมลเกยวกบการใช
ฟงไจเพอประโยชนทางการคานน กไดพบวากรรมวธการผลตชอกโกแลตซงเปนของชอบของใครหลาย ๆ คนนน มจลนทรย มฟงไจ เขา
มาเกยวของดวยหละคะ ... จะเปนอยางไรนน มาตดตามกนเลย…
(ซาย) ฝกโกโก (จาก http://mokayachocolates.com.my/blog/index.php/top-items/item/45-the-many-uses-of-the-cocoa-bean)
และ (ขวา) เนอและเมลดโกโกในฝก (จาก http://www.fdfworld.com/top10/top-10-cocoa-producing-countries)
ภาพการหมกเมลดโกโก (จาก http://sweetmatterphysicist.com/tree-to-bar-basics/)
ชอกโกแลตผลตมาจากเมลดโกโกคะ ซงเมลดโกโกกมาจากตนโกโกนนเอง ซงตนโกโกมชอวทยาศาสตรวา Theobroma cacao
ซง Theobroma ทเปนชอแรกของชอวทยาศาสตรของตนโกโกนมความหมายวา Food of the gods หรออาหารของพระเจาคะ นาจะ
สบเนองมาจากในสมยกอนชาวแอซแทก (Aztec) ใชเมลดโกโกแทนเงนตราและใชในงานพธกรรมตาง ๆ รวมถง พธกรรมถวายแดพระเจา
ดวย ส�าหรบผผลตโกโกรายใหญของโลกไดแก ไอวอรโคสต (ผลตถง 1.3 ลานตนในป 2015) กานา อนโดนเซย ไนจเรย และ คาเมรน
(ขอมลจาก Food and Agriculture Organization of the United Nations)
นอง ๆ อาจจะมค�าถามวา แลวจลนทรยทพพดถงตอนตนนนมามบทบาทอะไรกบชอกโกแลต ไดเวลาเฉลยกนแลวคะ….
11
จลนทรยตาง ๆ ไดแก ยสต แลคตกแอซดแบคทเรย และ อะซตกแอซดแบคทเรยจะมสวนรวมในกระบวนการหมกทชวงเวลา
ตาง ๆ กนคะ ซงรสชาตของชอกโกแลตจะเรมจากการหมกเมลดนแหละคะ โดยเมลดโกโกทมเนอขาว ๆ ตดอยจะถกหมกไวเปนเวลาหนง
โดยจลนทรยตาง ๆ จะไดแหลงน�าตาลมาจากเนอของโกโกนนเอง ซงกระบวนการเรมการหมกนน ยสตจะเปลยนน�าตาลในเนอของโกโก
เปนกรดและแอลกอฮอล (กระบวนการกจะคลาย ๆ การหมกไวนจากองนคะ) จากนนยสตจะตายเพราะแอลกอฮอลทถกสรางขน และ
ในขณะเดยวกนอณหภมจะเพมขนดวย ซงกเปนโอกาสทแลคตกแอซดแบคทเรย เชน Lactobacillus และ Streptococcus จะเจรญ
เตบโตในสภาวะน และเมอคนเนอและเมลดของโกโกไปเรอย ๆ จะเปนการเพมออกซเจนในถงใหมากขน แต pH กยงต�าอย ซงเปนชวงท
อะซตกแอซดแบคทเรย Acetobacter และ Gluconobacter เจรญเตบโต จากนนกรดทไดจากการหมกดวยยสตจะคอย ๆ แทรกเขาไป
ในเมลดโกโก และจะกระตนใหเกดกระบวนการทางชวเคมทจะเปนการเรมตนของกลนรสชอกโกแลตนนเอง ซงเปนกระบวนการทลด
ปรมาณสารอน ๆ ทอยในเมลด สงผลใหเมลดโกโกมความขมลดลง จากนนโปรตนในเมลดจะถกเปลยนเปนกรดอะมโน และเมอกรด
อะมโนไปรวมกบโมเลกลของน�าตาล จากนนกจะเกดปฏกรยาเมลลารด (Maillard reaction) ซงเปนปฏกรยาการเกดสน�าตาลของเมลด
คะ กระบวนการหมกทงหมดจะกนเวลาประมาณหาวน และเมอเมลดแหงแลว ทายทสดราจ�าพวก Geotrichium จะออกซไดซ
(oxidise) กรดแลกตกใหเปนกรดอะซตก และกรดซคซนก
โดยสรป กระบวนการการหมก จะเรมทยสต ตอดวยแบคทเรย และราคะ พบวามแบคทเรยมากกวา 30 ชนดในกระบวนการ
หมกน ส�าหรบเมลดโกโกทไมไดผานการหมก จะไมมรสชาตของชอกโกแลตคะ หลงจากน�าเมลดและเนอไปหมกและท�าแหงแลว จาก
นนจะเปนการอบ (roasting) และกระเทาะใหเปนชนเลก (kibbing) โดยกระเทาะเปลอกออก เหลอแตขางในทเรยกวา nibs จะผาน
กระบวนการท�าใหเปนของเหลวขน ๆ ทมปรมาณเนยโกโก (cocoa butter) ประมาณ 55% จากนนน�าเนยโกโกประมาณครงหนงไปท�า
ชอกโกแลตแทง และอกครงไปท�าผงโกโกไดคะ
อางอง
ภาพชอกโกแลต โดย @AlexanderStein https://pixabay.com/en/chocolate-dark-coffee-confiserie-183543/
Chocolate: Facts and Figures. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
http://www.fao.org/resources/infographics/infographics-details/en/c/277756/ เขาถงขอมลวนท 25 กมภาพนธ 2561
Chocolate: The ‘Food of the Gods’. Voice of America. https://learningenglish.voanews.com/a/the-history-of-chocolate-the-
food-of-the-gods/1939717.html เขาถงขอมลวนท 25 กมภาพนธ 2561
Microbes and Food, We are what we eat. Chocolate http://resources.schoolscience.co.uk/SGM/sgmfoods21.html
เขาถงขอมลวนท 24 กมภาพนธ 2561
Case, CL. Microbiology of Chocolate. https://accounts.smccd.edu/case/chocolate.html เขาถงขอมลวนท 24 กมภาพนธ 2561
Tree-to-bars basics – Sweet Matter Physicist. http://sweetmatterphysicist.com/tree-to-bar-basics/ เขาถงขอมลวนท
25 กมภาพนธ 2561
ภาพซายแสดงเมลดโกโกทผานการหมกอยางด จะพบวามสน�าตาล เมอชมมรสขมเลกนอยและมกลนหอม
ในขณะทภาพขวาแสดงถงเมลดทหมกไมด เปนสมวง มรสเปรยวรนแรง
(ภาพจาก https://onthecocoatrail.com/2012/06/20/from-tree-to-bean-the-beginning-of-fermentation/)
12
รองศาสตราจารย ผสต ปรยานนท
ตอจากฉบบทแลวรายละเอยดนกแตละชนดบนเกาะแสมสาร
58. นกกางเขนดง
ชอสามญ White-rumped Shama
ชอวทยาศาสตร Copsychus malabaricus
ชอสกล Copsychus
ลกษณะและนสย นกกางเขนดงมลกษณะและขนาดคลายกบนกกางเขนบาน (28 ซม.) ลกษณะทแตกตางกนคอมทองสแดง
สะโพกสขาว และหางจะยาว ปลายหางมลกษณะมน ขนขอบหางดานนอกมสขาว พบหากนล�าพงหรอหากนเปนคตามพมไม
ของปาดบชน ปาเบญจพรรณ รวมทงปาฟนสภาพ นกชนดนโดยปกตจะบนไมสงนก แตจะบนตามบรเวณล�าตนของตนไม รอง
เพลงเพราะ
สถานภาพ เปนนกประจ�าถนพบบอยมาก
59. นกกระเบองผา
ชอสามญ Blue Rock-Thrush
ชอวทยาศาสตร Monticola solitaries
ชอสกล Monticola
ลกษณะและนสย เปนนกขนาดกลาง (23 ซม.) ล�าตวมสเทาอมฟา ดานหลงมแตมสขาวขนาดเลก สวนบรเวณทองมสเหลอง
อมฟาและเหนขอบสขาวคลายเกลดปลา ชอบเกาะตามโขดหนและตามหลงคา โดยจะเชดตวตงขน หากกนล�าพงตวเดยว มก
พบตามบานเรอน ตามเกาะตาง ๆ
สถานภาพ เปนนกอพยพทพบบอย
60. นกจบแมลงสคล�า
ชอสามญ Dark-sided Flycatcher
ชอวทยาศาสตร Muscicapa sibirica
ชอสกล Muscicapa
ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (13 ซม.) มขนาดและลกษณะคลายนกจบแมลงสน�าตาล แตจะแตกตางกนทจะงอยปาก
ของนกชนดนสนกวาและมสด�า บรเวณขากรรไกรลาง มแถบสน�าตาลด�า บรเวณอกมลายขดสน�าตาลด�าและปกมความยาวมาก
เกอบยาวถงขนหาง พบตามปาดบ ปาชายเลน
สถานภาพ เปนนกอพยพและอพยพผาน ทพบบอย
นกในหมเกาะแสมสารและเสนทางการดนก(ตอนท 15)
13
ตดตามตอนตอไปฉบบหนา
61. นกจบแมลงสน�าตาล
ชอสามญ Asian Brown Flycatcher
ชอวทยาศาสตร Muscicapa dauurica
ชอสกล Muscicapa
ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (13 ซม.) ล�าตวบรเวณหลง หว และหางมสน�าตาล ทองสขาวนวล ปลายจะงอยปากสด�า
โคนจะงอยปากมสเหลอง รอบ ๆ ตา มสขาวนวล ขณะเกาะกงไม ปกจะตกลแนบกบล�าตว หากนล�าพงบรเวณปาเบญจพรรณ
ปาดบเขา ปาชายเลน และตามสวน
สถานภาพ เปนนกอพยพ พบบอยมาก
62. นกจบแมลงสฟา
ชอสามญ Vediter Flycather
ชอวทยาศาสตร Eumyias thalassina
ชอสกล Eumyias
ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (17 ซม.) ล�าตวมสฟาอมเขยว บรเวณโคนจะงอยปากถงขอบตามสด�า นกเพศเมยจะมสห
มนกวาเพศผ และบรเวณกนจะมลายตามขวาง มกหากนเปนคหรอล�าพงตวเดยวตามปาดบเขา ชายปา ปาชายเลน หรอตาม
สวน
สถานภาพ เปนนกอพยพ พบบอย
63. นกอแพรดแถบอกด�า
ชอสามญ Pied fantail
ชอวทยาศาสตร Rhipidura javanica
ชอสกล Rhipidura
ลกษณะและนสย เปนนกขนาดเลก (18 ซม.) บรเวณล�าตวดานหลงสด�าตงแตหว ตวไปจนถงหาง คอและทองมสขาว อกมส
ด�า ขณะเกาะกงไมหรอตามพนมกจะกางขนหางสด�า มปลายหางสขาวคลายพดคล จงไดชออกชอหนงวานกหางพด หากนทวไป
ตามบานเรอน สวน และตามปาชายเลน ท�ารงเปนรปถวยขนาดเลก ท�าจากหญาแหงสานดวยใยแมงมม
สถานภาพ เปนนกประจ�าถนพบบอยมาก
14
ฐานทรพยากรทองถน....เจาหนาทงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ([email protected])
องคความรและภมปญญาจากฐานทรพยากรทองถน
โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.)
รวมกบจงหวดบงกาฬ ไดจดฝกอบรมปฏบตการงานฐานทรพยากรทองถน รนท 2/2560 ณ ศาลากลางจงหวดบงกาฬ อ�าเภอ
เมอง จงหวดบงกาฬ ระหวางวนท 19-22 ธนวาคม พ.ศ. 2560 โดยมผเขารวมฝกอบรมปฏบตการฯ ทงสน 74 คน จากองคกร
ปกครองสวนทองถน 21 แหง สถานศกษา 10 แหง
การฝกอบรมปฏบตการฯ ในครงน คณะวทยากร อพ.สธ. ไดถายทอดแนวคด แนวทาง และวธการด�าเนนงานฐาน
ทรพยากรทองถน 6 งาน ประกอบดวย งานปกปกทรพยากรทองถน งานส�ารวจเกบรวบรวมทรพยากรทองถน งานปลกรกษา
ทรพยากรทองถน งานอนรกษและใชประโยชนทรพยากรทองถน งานศนยขอมลทรพยากรทองถน งานสนบสนนในการอนรกษ
และจดท�าฐานทรพยากรทองถน ซงผเขารบการฝกอบรมปฏบตการไดรบฟงการบรรยาย และลงมอปฏบตการเกบรวบรวม
ขอมล บรเวณแหลงเรยนรจงหวดบงกาฬ และน�าผลทไดมาสรปและน�าเสนอ โดยมคณะวทยากรใหค�าแนะน�าใหผลการปฏบต
งานมความสมบรณในเนอหาสาระ ผลทไดรบจากการฝกอบรมปฏบตการ กอใหเกดองคความรและความเขาใจในการด�าเนน
งานฐานทรพยากรทองถน 6 งาน ซงน�าไปสการพฒนา ตอยอด และเผยแพรแนวทางการด�าเนนงานสบคลากรภายในหนวยงาน
และหนวยงานอน ๆ ทรวมสนองพระราชด�ารได
ผวาราชการจงหวดบงกาฬ ประธานพธเปดการฝกอบรมปฏบตการฯ พรอมดวยคณะทปรกษาประสานงาน อพ.สธ.
ปฏบตการเรยนรการด�าเนนงานฐานทรพยากรทองถน งานส�ารวจเกบรวบรวมทรพยากรทองถน
ปฏบตการเรยนรงานปลกรกษาทรพยากรทองถน และงานอนรกษและใชประโยชนทรพยากรทองถน
15
โดย จนท. ก7
นายณฐพชร พนพฒนกลทปรกษาประสานงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนและ
ฐานทรพยากรทองถนประจ�าภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง
ระยะเวลา เปนทปรกษา 1 ป
การเยยมเยยนสมาชก ทกครงทมโอกาส เยยมเยยน โรงเรยนถอเปนโอกาสทอง ทจะไดแลกเปลยนเรยนรพรอมกบ
การสรางมตรภาพและกลยาณมตร จดประกายสรางจตนกในการรกษและหวงแหนทรพยากร อกทงกระตน เสรมแรงสมาชก
ใหมพฒนาการและมงมนในการด�าเนนงานสนองพระราชด�ารอยางมความสข จนประสบความส�าเรจ
จตอาสา การสนองงานในพระราชด�าร ตองกระท�าดวยจตอนบรสทธ มความเพยรพยายามเปนทตง โดยมงหวง
จะสรางและขยายงานของพระองคใหกวางไกล สสถาบนทางการศกษาและองคกรตาง ๆ ดงนนเราจ�าเปนตองศกษาและเขาใจ
งานของพระองคอยางลกซง และน�าความรทไดไปสรางองคความรใหกบ ผบรหารหนวยงานทางการศกษาและผน�าองคกรใน
ระดบตาง ๆ หลายทานอาจมองวาเปนเรองยาก แตอยากกราบเรยนวา “ สงกดขวาง มใชอปสรรค และอปสรรค มใชปญหา
เพราะปญหาเราแกได ”
การเปนสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน เปนการเรมตนของการสนองงานในพระราชด�าร มความพรอมทจะม
สวนรวมในการสรางจตส�านกเยาวชนในการอนรกษทรพยากรจนกวาจะบรรลเปาหมาย ผปฏบตตอง มจตอาสา มงมน เสย
สละ มความร ความเขาใจสาระของงานอยางแทจรง ดงนน ไมวาจะหนวยงานใด ๆ บคลากรในหนวยงานตางตองพรอมใจทจะ
อทศตนเพอศกษาและสนองงานในพระราชด�าร ใหบรรลผล ซงเปาหมายของโรงเรยนคอลก ๆ นกเรยนตองเกดจตส�านกรกษ
ทรพยากรทมอยในโรงเรยนและชมชน โครงการ อพ.สธ. ไดจดคณะทปรกษาและเจาหนาทประจ�าแตละพนท เพอใหค�าปรกษา
แนะน�าในการด�าเนนงาน รวมมอกบบคลากรทกฝายขององคกรเพอด�าเนนงานไปพรอมกน ใหเปนไปตามเปาหมาย ทส�าคญ
ทสดผบรหารตองน�าศาสตรของพระราชามาใชเปนหลกในการบรหาร คอ “ร รก สามคค” จงจะประสบผลส�าเรจ
16
พฤกษาวรรณศลป
ดวงแกว
ทรรศนะและขอคดตาง ๆ ทปรากฏอยในบทความตาง ๆ ของจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน ถอเปนความคดเหนสวนตวของผเขยน
ไมจ�าเปนตองเปนความคดเหนของ อพ.สธ. และ อพ.สธ. ไมรบผดชอบใด ๆ ตอบทความทถกสงเขามา และหากมการละเมดสทธเกดขน บทความ
ใด ๆ ทตพมพในจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน สงวนสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 การน�าสวนหนงสวนใดของจลสาร
สวนพฤกษศาสตรโรงเรยนไปใชตองไดรบอนญาตจากบรรณาธการจลสารสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน
บรรณาธการ : นายพรชย จฑามาศ
ผเชยวชาญดานสมนไพร : ศ.ดร.พเยาว เหมอนวงษญาต
กองบรรณาธการฝายบรหาร : นางสาวพเยาว ศรสมพนธ
กองบรรณาธการฝายวชาการ : ดร. ปยรษฎ ปรญญาพงษ เจรญทรพย นางสาวศรกล เกษา
กองบรรณาธการฝายประสานงาน : นางอรศรา บาโรส นางสาวผสด ทนจตต นางสาวณฐนร ทองแกว
กองบรรณาธการฝายประสานงานสมาชกสวนพฤกษศาสตรโรงเรยน : นางสาวปทมาวรรณ ราศร นางสาวแพรวพรรณ พทธยต นางกณฑล จนทวงศ
นางสาวกชกร เดชากจไพศาล
กองบรรณาธการฝายพมพ/เวบไซต : นายขจรศกด วรประทป นายภทรชย จฑามาศ
ผลตท : ฝายผลตสอกราฟก โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.)
สวนจตรลดา เขตดสต กรงเทพฯ 10303
กรณตองการสอบถามขอสงสยหรอขอมลเพมเตม ตดตอไดท : หวหนาส�านกงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารฯ (อพ.สธ.)
โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด�ารฯ สวนจตรลดา ถ.ราชวถ เขตดสต กรงเทพฯ 10303
โทร. 0 2282 0665 ตอ 100, 0 2282 1850 โทรสาร 0 2282 0665
http://www.rspg.or.th email : [email protected], [email protected]
กระบวนการจดการเรยนร1. ครใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 4- 6 คน
อานนทานทครเตรยมไวให
2. ครใหนกเรยนแสดงความคดเหน ขอคดทไดจากการ
อานนทาน
3. ครใหนกเรยนเลอกพรรณไมทสนใจมาแตงนทาน
4. นกเรยนท�าใบงานนทาน
5. นกเรยนออกมาน�าเสนอนทาน
6. นกเรยนน�านทานจากใบงานไปจดท�าหนงสอนทานเลมเลก
พฤกษาวรรณศลป ฉบบน จะน�าเสนอผลงานนอง ๆ โรงเรยน
สมาชกงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนเขตภาคใต เมองทไดชอวา
“ประตภาคใต ไหวเสดจในกรม ชมไรกาแฟ แลหาดทรายร ดกลวย
เลบมอ ขนชอรงนก” หลายทานอาจจะพอทราบแลวนะคะ วาเปน
ค�าขวญประจ�าจงหวดชมพร นนเอง โรงเรยนบานทรายขาว อ�าเภอ
ทาแซะ จงหวดชมพร ซงไดรบพระราชทาน ปายสนองพระราชด�าร
ในงานสวนพฤกษศาสตรโรงเรยนป 2559 ในการประชมวชาการ
และนทรรศการ ทรพยากรไทย : ศกยภาพมากลนมใหเหน ระหวาง
วนท 29 พฤศจกายน – 4 ธนวาคม 2560 ณ ศนยเครอขายการ
เรยนรเพอภมภาค จฬาลงกรณมหาวทยาลย จงหวดสระบร