ทศนศลป

จากวกพเดย สารานกรมเสร

ทศนศลป คอ กระบวนการถายทอดผลงานทางศลปะ การท างานศลปะอยางมจตนาการ ความคดสรางสรรค มระบบระเบยบเปนขนเปนตอน การสรางสรรคงานอยางมประสทธภาพสวยงาม มการปฏบตงานตามแผนและมการพฒนาผลงานใหดข นอยางตอเนอง

ทศนศลปคอการรบรทางจกษประสาท โดยการมองเหน สสาร วตถ และสรรพสงตาง ๆ ทเขามากระทบ รวมถงมนษย และสตว จะดวยการหยดนง หรอเคลอนไหวกตาม หรอจะดวยการปรงแตง หรอไมปรงแตงกตาม กอใหเกดปจจยสมมตตอจตใจ และอารมณของมนษย อาจจะปนไปในทางเดยวกนหรอไมกตาม

ทศนศลปเปนการแปลความหมายทางศลปะ ทแตกตางกนไปแตละมมมอง ของแตละบคคล ในงานศลปะชนเดยวกน ซงไรขอบเขตทางจนตนาการ ไมมกรอบทแนนอน ขนกบอารมณของบคคลในขณะทศน.. ศลป นน

แนวคดทศนศลปเปนศลปะทรบรไดดวยการมอง ไดแกรปภาพววทวทศนทวไปเปนส าคญอนดบตนๆ รปภาพคนเหมอน ภาพลอ ภาพสงของตางๆกลวนแลวแตเปนเรองของทศนศลปดวยกนทงส น ซงถากลาววาทศนศลปเปนความงามทางศลปะทไดจากการมอง หรอ ทศนา นนเอง

เราอาจแบงหมวดหมทศนศลปไดดงน

วจตรศลป จะเนนดานความงามเปนส าคญ เชน ภาพลายไทย ภาพตามผนงวด หรอภาพพทธศลปตางๆ

ประยกตศลป ไดแกศลปะทสามารถเขาไปใชสอยได เชนสถาปตยกรรม ภมสถาปตยกรรม มณฑณศลป รวมทงเครองปนดนเผาทใชเปนภาชนะ

พาณชยศลป สวนใหญเนนในดานเชงธรกจการคา ภาพโฆษณา บางครงจะไมตรงตามหลกการทางศลปะตามททานอาจารยผรดานศลปะไดสงสมบอกสอนกนมา

หลกการจดองคประกอบทางศลปะ Principles of Composition

การจดองคประกอบทางศลปะ เปน หลกส ำคญส ำหรบผสรำงสรรค และผศกษำงำนศลปะ

เนองจำกผลงำนศลปะใด ๆ กตำม ลวนมคณคำอย 2 ประกำร คอ คณคำทำงดำนรปทรง และ คณคำทำงดำนเรองรำว คณคำทำงดำนรปทรง เกดจำกกำรน ำเอำ องคประกอบตำง ๆ ของ ศลปะ อนไดแก เสน ส แสงและ

เงำ รปรำง รปทรง พนผว ฯลฯ

มำจดเขำดวยกนเพอใหเกดควำมงำม ซงแนวทำงในกำรน ำองคประกอบตำง ๆ มำจดรวมกนนน เรยกวำ กำรจดองค ประกอบศลป (Art Composition) โดยมหลกกำรจดตำมทจะกลำวตอไป

อกคณคำหนงของงำนศลปะ คอ คณคำทำงดำนเนอหำ เปนเรองรำว หรอสำระของผลงำนทศลปนผสรำง สรรค ตองกำรทจะแสดงออกมำ ใหผชมไดสมผส รบร โดยอำศยรปลกษณะทเกดจำกกำรจดองคประกอบศลปนนเอง หรออำจกลำวไดวำ ศลปน น ำเสนอเนอหำเรองรำวผำนรปลกษณะทเกดจำกกำรจดองคประกอบทำงศลปะ

ถำองคประกอบทจดขน ไมสมพนธกบเนอหำเรองรำวทน ำเสนอ งำนศลปะนนกจะขำดคณคำทำงควำมงำมไป ดงนนกำรจดองคประกอบศลป จงมควำมส ำคญในกำรสรำงสรรคงำนศลปะเปนอยำงยง

เพรำะจะท ำใหงำนศลปะทรงคณคำทำงควำมงำมอยำงสมบรณ

การจดองคประกอบของศลปะ มหลกทควรค านง

อย 5 ประการ คอ

1. สดสวน (Proportion)

2. ความสมดล (Balance)

3. จงหวะลลา (Rhythm)

4. การเนน (Emphasis)

5. เอกภาพ (Unity)

สดสวน Property

สดสวน หมำยถง ควำมสมพนธกนอยำงเหมำะสมระหวำงขนำดของ

องคประกอบทแตกตำงกน ทงขนำดทอยในรปทรงเดยวกนหรอระหวำงรปทรง และรวมถง ควำมสมพนธกลมกลนระหวำงองคประกอบทงหลำยดวย ซงเปนควำมพอเหมำะพอด ไม

มำกไมนอย ขององคประกอบทงหลำยทน ำมำจดรวมกน ควำมเหมำะสมของสดสวนอำจ พจำรณำจำกคณลกษณะดงตอไปน

1.1 สดสวนทเปนมาตรฐาน จำกรปลกษณะตำมธรรมชำต ของ คน

สตว พช ซงโดยทวไป

ถอวำ สดสวนตำมธรรมชำต จะมควำมงำมทเหมำะสมทสด หรอจำก

รปลกษณะทเปนกำร

สรำงสรรคของมนษย เชน Gold section เปนกฎในกำรสรำงสรรครปทรงของกรก ซงถอวำ

"สวนเลกสมพนธกบสวนทใหญกวำ สวนทใหญกวำสมพนธกบสวนรวม" ท ำ

ใหสงตำง ๆ

ทสรำงขนมสดสวนทสมพนธกบทกสงอยำงลงตว

1.2 สดสวนจากความรสก โดยทศลปะนนไมไดสรำงขนเพอควำมงำมของ

รปทรงเพยง

อยำงเดยว แตยงสรำงขนเพอแสดงออกถง เนอหำ เรองรำว ควำมรสก

ดวย สดสวนจะชวย

เนนอำรมณ ควำมรสก ใหเปนไปตำมเจตนำรมณ และเรองรำวทศลปนตองกำร

ลกษณะเชน

น ท ำใหงำนศลปะของชนชำตตำง ๆ มลกษณะแตกตำงกน เนองจำกมเรองรำว อำรมณ และ

ควำมรสกทตองกำรแสดงออกตำง ๆ กนไป เชน กรก นยมในควำมงำมตำมธรรมชำตเปน

อดมคต เนนควำมงำมทเกดจำกกำรประสำนกลมกลนของรปทรง จงแสดงถงควำมเหมอน

จรงตำมธรรมชำต สวนศลปะแอฟรกนดงเดม เนนทควำมรสกทำงวญญำนทนำกลว ดงนน

รปลกษณะจงมสดสวนทผดแผกแตกตำงไปจำกธรรมชำตทวไป

ความสมดล Balance

ความสมดล หรอ ดลยภาพ หมำยถง น ำหนกทเทำกนขององคประกอบ ไมเอนเอยงไปขำงใดขำงหนง

ในทำงศลปะยงรวมถงควำมประสำนกลมกลน ควำมพอเหมำะพอดของ สวนตำง ๆ ในรปทรงหนง หรองำนศลปะชนหนง กำรจดวำงองคประกอบตำง ๆ ลงใน งำนศลปกรรมนน

จะตองค ำนงถงจดศนยถวง ในธรรมชำตนน ทกสงสงททรงตวอยไดโดยไมลมเพรำะมน ำหนกเฉลยเทำกนทกดำน ฉะนน ในงำนศลปะถำมองดแลวรสกวำบำงสวนหนกไป แนนไป หรอ เบำ บำงไป

กจะท ำใหภำพนนดเอนเอยง และเกดควำม รสกไมสมดล เปนกำรบกพรองทำงควำมงำม ดลยภำพในงำนศลปะ ม 2 ลกษณะ คอ

1. ดลยภาพแบบสมมาตร (Symmetry Balance) หรอ ควำมสมดลแบบซำยขวำ

เหมอนกน

คอ กำรวำงรปทงสองขำงของแกนสมดล เปนกำรสมดลแบบธรรมชำต

ลกษณะแบบนใน

ทำงศลปะมใชนอย สวนมำกจะใชในลวดลำยตกแตง ในงำนสถำปตยกรรม

บำงแบบ หรอ

ในงำนทตองกำรดลยภำพทนงและมนคงจรง ๆ

2. ดลยภาพแบบอสมมาตร (Asymmetry Balance) หรอ ควำมสมดลแบบซำย

ขวำไมเหมอน

กน มกเปนกำรสมดลทเกดจำกำรจดใหมของมนษย ซงมลกษณะท

ทำงซำยและขวำจะไม

เหมอนกน ใชองคประกอบทไมเหมอนกน แตมควำมสมดลกน อำจเปนควำมสมดลดวย

น ำหนกขององคประกอบ หรอสมดลดวยควำมรสกกได กำรจดองคประกอบใหเกดควำม

สมดลแบบอสมมำตรอำจท ำไดโดย เลอนแกนสมดลไปทำงดำนทมน ำหนกมำกวำ หรอ

เลอนรปทมน ำหนกมำกวำเขำหำแกน จะท ำใหเกดควำมสมดลขน หรอใชหนวยทมขนำด

เลกแตมรปลกษณะทนำสนใจถวงดลกบรปลกษณะทมขนำดใหญแตมรปแบบธรรมดำ

จงหวะลลา Rhythm

จงหวะลลา หมำยถง กำรเคลอนไหวทเกดจำกำรซ ำกนขององคประกอบ

เปนกำรซ ำทเปนระเบยบ จำกระเบยบธรรมดำทมชวงหำงเทำๆ กน มำเปนระเบยบทสงขน ซบซอนขน จนถงขนเกดเปนรปลกษณะของศลปะ โดยเกดจำก กำรซ ำของหนวย หรอกำรสลบกนของหนวยกบชองไฟ

หรอเกดจำก กำรเลอนไหลตอเนองกนของเสน ส รปทรง หรอ น ำหนก

รปแบบๆ หนง อำจเรยกวำแมลำย กำรน ำแมลำยมำจดวำงซ ำ ๆ กนท ำใหเกดจงหวะ และถำจดจงหวะใหแตกตำงกนออกไป ดวยกำรเวนชวง หรอสลบชวง กจะเกดลวดลำย ทแตกตำงกนออกไป ไดอยำงมำกมำย แตจงหวะของลำยเปนจงหวะอยำงงำย ๆ ให

ควำม รสกเพยงผวเผน และเบองำย เนองจำกขำดควำมหมำย เปนกำรรวมตวของสงทเหมอนกน

แตไมมควำมหมำยในตวเอง จงหวะทนำสนใจและมชวต ไดแก กำรเคลอนไหวของ คน

สตว กำรเตบโตของพช กำรเตนร ำ เปนกำรเคลอนไหวของโครงสรำงทใหควำมบนดำล ใจในกำรสรำงรปทรงทมควำมหมำย

เนองจำกจงหวะของลำยนน ซ ำตวเองอยตลอดไปไมมวนจบ และมแบบรปของกำรซ ำ ทตำยตว แตงำนศลปะแตละชนจะตองจบลงอยำงสมบรณ และมควำมหมำยในตว งำน

ศลปะทกชนมกฎเกณฑและระเบยบทซอนลกอยภำยใน ไมสำมำรถมองเหนไดชดเจน

งำนชนใดทแสดงระเบยบกฎเกณฑทชดเจนเกนไป งำนชนนนกจะจ ำกดตวเอง ไมตำง อะไรกบลวดลำยทมองเหนไดงำย ไมมควำมหมำย ใหผลเพยงควำมเพลดเพลนสบำยตำ แกผชม

การเนน Emphasis

การเนน หมำยถง กำรกระท ำใหเดนเปนพเศษกวำธรรมดำ

ในงำนศลปะจะตองม สวนใดสวนหนง หรอจดใดจดหนง ทมควำมส ำคญกวำสวนอน ๆ เปนประธำนอย ถำสวนนนๆ อยปะปนกบสวนอน ๆ และมลกษณะเหมอน ๆ กน กอำจถกกลน หรอ ถกสวนอนๆ

ทมควำมส ำคญนอยกวำบดบง หรอแยงควำมส ำคญ ควำมนำสนใจไปเสย งำนทไมมจดสนใจ หรอประธำน จะท ำใหดนำเบอ เหมอนกบลวดลำยทถกจดวำงซ ำกน

โดยปรำศจำกควำมหมำย หรอเรองรำวทนำสนใจ ดงนน สวนนนจงตองถกเนน ใหเหนเดนชดขนมำ เปนพเศษกวำสวนอน ๆ

ซงจะท ำใหผลงำนมควำมงำม สมบรณ ลงตว และนำสนใจมำกขน กำรเนนจดสนใจสำมำรถท ำได 3 วธ คอ

1. การเนนดวยการใชองคประกอบทตดกน (Emphasis by Contrast) สงทแปลกแตก ตำงไปจำกสวนอนๆ ของงำน จะเปนจดสนใจ ดงนน กำรใชองคประกอบทมลกษณะ แตกตำง หรอขดแยง กบสวนอน กจะท ำใหเกดจดสนใจขนในผลงำนได แตทงนตอง พจำรณำลกษณะควำมแตกตำงทน ำมำใชดวยวำ กอใหเกดควำมขดแยงกนในสวนรวม และท ำใหเนอหำของงำนเปลยนไปหรอไม โดยตองค ำนงวำ แมมควำมขดแยง แตก ตำงกนในบำงสวน และในสวนรวมยงมควำมกลมกลนเปนเอกภำพเดยวกน

2. การเนนดวยการดวยการอยโดดเดยว (Emphasis by Isolation) เมอสงหนงถกแยก ออกไปจำกสวนอน ๆ ของภำพ หรอกลมของมน สงนนกจะเปนจดสนใจ เพรำะเมอ แยกออกไปแลวกจะเกดควำมส ำคญขนมำ ซงเปนผลจำกควำมแตกตำง ทไมใชแตก ตำงดวยรปลกษณะ แตเปนเรองของต ำแหนงทจดวำง ซงในกรณน รปลกษณะนนไม จ ำเปนตองแตกตำงจำกรปอน แตต ำแหนงของมนไดดงสำยตำออกไป จงกลำยเปน

จดสนใจขนมำ

3. การเนนดวยการจดวางต าแหนง (Emphasis by Placement) เมอองคประกอบอน ๆ ชน ำมำยงจดใด ๆ จดนนกจะเปนจดสนใจทถกเนนขนมำ และกำรจดวำงต ำแหนงท

เหมำะสม กสำมำรถท ำใหจดนนเปนจดส ำคญขนมำไดเชนกน

พงเขำใจวำ กำรเนน ไมจ ำเปนจะตองชแนะใหเหนเดนชดจนเกนไป สงทจะตอง ระลกถงอยเสมอ คอ เมอจดวำงจดสนใจแลว จะตองพยำยำมหลกเลยงไมใหสงอนมำ ดงควำมสนใจออกไป จนท ำใหเกดควำมสบสน กำรเนน สำมำรถกระท ำไดดวยองค ประกอบตำง ๆ ของศลปะ ไมวำจะเปน เสน ส แสง-เงำ รปรำง รปทรง หรอ พนผว ทงนขนอยควำมตองกำรในกำรน ำเสนอของศลปนผสรำงสรรค

เอกภาพ Unity

เอกภาพ หมำยถง ควำมเปนอนหนงอนเดยวกนขององคประกอบศลปทงดำนรปลกษณะ

และดำนเนอหำเรองรำว เปนกำรประสำนหรอจดระเบยบของสวนตำง ๆ ใหเกดควำมเปน หนงเดยว เพอผลรวมอนไมอำจแบงแยกสวนใดสวนหนงออกไป

กำรสรำงงำนศลปะ คอ กำรสรำงเอกภำพขนจำกควำมสบสน ควำมยงเหยง เปนกำรจดระเบยบ

และดลยภำพ ใหแกสงทขดแยงกนเพอใหรวมตวกนได โดยกำรเชอมโยงสวนตำง ๆใหสมพนธกน เอกภำพของงำนศลปะ มอย 2 ประกำร คอ

1. เอกภาพของการแสดงออก หมำยถง กำรแสดงออกทมจดมงหมำยเดยว แนนอน และม ควำมเรยบงำย งำนชนเดยวจะแสดงออกหลำยควำมคด หลำยอำรมณไมได จะท ำใหสบสน

ขำดเอกภำพ และกำรแสดงออกดวยลกษณะเฉพำตวของศลปนแตละคน กสำมำรถท ำให

เกดเอกภำพแกผลงำนได

2. เอกภาพของรปทรง คอ กำรรวมตวกนอยำงมดลยภำพ และมระเบยบขององคประกอบ

ทำงศลปะ เพอใหเกดเปนรปทรงหนง ทสำมำรถแสดงควำมคดเหนหรออำรมณของศลปน

ออกไดอยำงชดเจน เอกภำพของรปทรง เปนสงทส ำคญทสดตอควำมงำมของผลงำนศลปะ เพรำะเปนสงทศลปนใชเปนสอในกำรแสดงออกถงเรองรำว ควำมคด และอำรมณ ดงนน กฎเกณฑในกำรสรำงเอกภำพในงำนศลปะเปนกฎเกณฑเดยวกนกบธรรมชำต ซงมอย 2 หวขอ คอ 1. กฎเกณฑของการขดแยง (Opposition) มอย 4 ลกษณะ คอ 1.1 กำรขดแยงขององคประกอบทำงศลปะแตละชนด และรวมถงกำรขดแยงกนของ องคประกอบตำงชนดกนดวย 1.2 กำรขดแยงของขนำด 1.3 กำรขดแยงของทศทำง 1.4 กำรขดแยงของทวำงหรอ จงหวะ 2. กฎเกณฑของการประสาน (Transition) คอ กำรท ำใหเกดควำมกลมกลน ใหสงตำง ๆ เขำกนดอยำงสนท เปนกำรสรำงเอกภำพจำกกำรรวมตวของสงทเหมอนกนเขำดวยกน

กำรประสำนมอย 2 วธ คอ 2.1 กำรเปนตวกลำง (Transition) คอ กำรท ำสงทขดแยงกนใหกลมกลนกน ดวยกำร ใชตวกลำงเขำไปประสำน เชน สขำว กบสด ำ ซงมควำมแตกตำง ขดแยงกนสำมำรถท ำให

อยรวมกนไดอยำงมเอกภำพ ดวยกำรใชสเทำเขำไปประสำน ท ำใหเกดควำมกลมกลนกน

มำกขน

2.2 กำรซ ำ (Repetition) คอ กำรจดวำงหนวยทเหมอนกนตงแต 2 หนวยขนไป เปน

กำรสรำงเอกภำพทงำยทสด แตกท ำใหดจดชด นำเบอทสด

นอกเหนอจำกกฎเกณฑหลกคอ กำรขดแยงและกำรประสำนแลว ยงมกฎเกณฑรอง

อก 2 ขอ คอ

1. ความเปนเดน (Dominance) ซงม 2 ลกษณะ คอ

1.1 ควำมเปนเดนทเกดจำกกำรขดแยง ดวยกำรเพม หรอลดควำมส ำคญ ควำมนำสนใจ

ในหนวยใดหนวยหนงของคทขดแยงกน

1.2 ควำมเปนเดนทเกดจำกกำรประสำน

2. การเปลยนแปร (Variation) คอ กำรเพมควำมขดแยงลงในหนวยทซ ำกน เพอ

ปองกน

ควำมจดชด นำเบอ ซงจะชวยใหมควำมนำสนใจมำกขน กำรเปลยนแปร

ม 4 ลกษณะ คอ

2.1 กำรปลยนแปรของรปลกษณะ

2.2 กำรปลยนแปรของขนำด

2.3 กำรปลยนแปรของทศทำง

2.4 กำรปลยนแปรของจงหวะ

กำรเปลยนแปรรปลกษณะจะตองรกษำคณลกษณะของกำรซ ำไว ถำรปมกำรเปลยน

แปรไปมำก กำรซ ำกจะหมดไป กลำยเปนกำรขดแยงเขำมำแทน และ ถำหนวยหนงมกำร

เปลยนแปรอยำงรวดเรว มควำมแตกตำงจำกหนวยอน ๆ มำก จะกลำยเปนควำมเปนเดน

เปนกำรสรำงเอกภำพดวยควำมขดแยง

องคประกอบทศนศลป”

“องคประกอบทศนศลป” คอองคประกอบทประกอบดวย จด เสน ส พนผว คาน าหนกออนแก (แสง-

เงา) รปราง รปทรง และบรเวณวาง

ประกอบดวยองคประกอบส าคญทเปนมลฐาน 7 ประการคอ

1. จด (Point,Dot) หมายถง สวนประกอบทเลกทสด เปนสวนเรมตนไปสสวนอนๆ

2. 2. เสน (Line) หมายถง จดหลาย ๆ จดทเคลอนทตอเนองไปในทวางเปลาจากทศทางการเคลอนทตาง ๆ กน

3. 3. ส (Colour) หมายถง ลกษณะของแสงสวางทปรากฏแกสายตาใหเหนสตางกนสเปนสงทมอทธพลตอความรสก

เมอมองเหน และท าใหเกดอารมณ สะเทอนใจตาง ๆ

4. พนผว (Texture) หมายถง คณลกษณะตาง ๆ ของผวดานหนาของวตถทกชนดทมลกษณะตาง ๆ กนเชน

เรยบ ขรขระ เปนมนวาว ดาน เปนตน

5. รปราง (Shape) หมายถง การบรรจบกนของเสนทเปนขอบเขตของวตถทมองเหนเปน 2 มต คอ มความกวางและ

ความยาว 2 ดานเทานน

รปทรง (form) หมายถงรปลกษณะทมองเหนเปน 3 มต คอ มความกวางความยาวและความหนาลก

4. คาน าหนก (value) หมายถง คาความออนเขมของสทเกดจากของสทเกดจากแสงและเงา

5. 7. ชองวาง(space) หมายถง บรเวณทวางเปลาทเรยกกนวา "ชองไฟ"

ทศนธาตเรยกอกอยางหนงวาองคประกอบทศนศลป หมายถง สงทเปนสวน

ประกอบส าคญตาง ๆ ในงานทศนศลป ไดแก เสน ส พนผว แสงเงาและชองวาง การวาดภาพทด การน า

สวนประกอบส าคญตาง ๆ เหลานมาจดใหเกดความสมดลและเกดความงาม ซงจะท าใหเปนภาพทสมบรณได เรยกวา

การจดทศนธาตหรอการจดองคประกอบของทศนศลป

การจดองคประกอบทศนศลป เปนหลกส าคญส าหรบผสรางสรรค และผศกษางานศลปะ เนองจากผลงานศลปะใด ๆ ก

ตาม ลวนมคณคาอย 2 ประการ คอ คณคาทางดานรปทรงและคณคาทางดานเรองราว

องคประกอบศลป (Art composition)

การจดองคประกอบของศลป มหลกทควรค านงอย 4 ประการ คอ

1. ความสมดล (Balance)

2. สวน (Proportion)

3. จดสนใจ (Emphasis)

4. เอกภาพ (Unity)

1. ความสมดล (Balance)

ความสมดลหรอดลยภาพ หมายถง น าหนกทเทากนขององคประกอบ ไมเอนเอยงไปขางใดขางหนง

2. สวน (Proportion)

สวน หมายถง ความสมพนธกนอยางเหมาะสมขององคประกอบสวนจดเปนประเภทตาง ๆ ไดอก เชน

1) สวนการจดวางภาพ

2) สวนขนาดของภาพ

- 3) สวนของส

- รปหรอภาพสแก พนตองสออน

- รปหรอภาพสออน พนตองสแก

- รปหรอภาพและพนมสเทากนแตจะตองมคาน าหนกของสตางกน

3. จดสนใจ (Emphasis)

จดสนใจ หมายถง การกระท าใหเดนเปนพเศษกวาธรรมดา

4. เอกภาพ (Unity)

เอกภาพ หมายถง การจดองคประกอบทอยในภาพใหมลกษณะเปนกลม ไมใหกระจดกระจาย

เรองท 1.1.1

ความหมายและค านยามของศลปะ

ความหมายของศลปะ

“ศลปะ” เปนค ำทมควำมหมำยทงกวำงและจ ำเพำะเจำะจง ทงนยอมแลวแต ทศนะของนก ปรำชญแตละคน รวมทงควำมเชอแนวคด ในแตละยค แตละสมย มควำมแตกตำงกน หรอแลวแตวำ จะน ำศลปะไปใช ในแวดวงทกวำงขวำง หรอจ ำกดอยำงไร แตจำกทศนะของนกปรำชญ ทงหลำยจะ เหนวำศลปะมคณลกษณะ ทเปนตวรวม ส ำคญทสดประกำรหนง คอ “กำรแสดงออก” ไมวำจะเปน อำรมณ ควำมรสก ควำมคด ประสบกำรณ ควำมงำมกำรเหนแจง สญลกษณ ควำมเปนเรองรำวหรอ เหตกำรณ กลวนแตเปน กำรแสดงออกโดยมนษยเปนผเลอกสรร หรอสรำงสรรค ขนทงสน ดงนน จงพอจะใหควำมหมำย

ของศลปะในแนวกวำง ๆ ไดดงน

ภาพเขยนบนผนงถ า เมอประมาณ 20,000 B.C (ซาย) และภาพเขยนสมยอยปต (ขวา) เมอประมาณ 230 B.C

เปนการแสดงออกของมนษย เพอถายทอดเหตการณหรอความเชอในยคนน

ศลปะ คอ สงทมนษยสรำงขนเพอแสดงออกซงอำรมณ ควำมรสก ปญญำ ควำมคดและหรอ ควำมงำมทงนจะกลำว โดยรวม กคอ ศลปะ จะประกอบไปดวย สวนประกอบ 3 ประกำร คอ

1. มควำมงำม 2. มจดมงหมำยทแนนอน

3. มควำมคดสรำงสรรค

เหตทจ ำกดวงอยเฉพำะผลตผลของมนษย อำจเปนเพรำะวำ ในบรรดำ สตวโลกดวยกน มนษยเปนสตวประเภทเดยวทสำมำรถ สรำงสอ ในกำร ท ำควำมเขำใจรวมกน ดทสด และกำรด ำเนน ชวตกมกำรพฒนำ ไปเปนระบบ สงเหลำน นบเปนสำเหตหนงทมนษย ยกยองควำมเปนสตวโลกของตน วำเปนประเภททเหนอกวำ สตวโลกประเภทใด

ดงนน รปรำงลกษณะหรอ ผลงำน สรำงสรรค จำกสงตำง ๆ ทมใชผลงำนของมนษย รวมทงปรำกฏกำรณธรรมชำต ทม ควำม สลบซบซอน มควำมสวยงำม มรปทรงแปลกตำ แม มนษย จะมควำมชนชม แตกไม ยอมรบวำเปนผลงำนศลปะ แตหำกมนษย ใชควำมบนดำลใจ จำกสงเหลำนน มำสรำงสรรคขนมำใหม ถอวำเปนศลปะ แตจะเปน ศลปะบรสทธ (Fine Art) หรอศลปประยกต (Applied Art)

หรอไมนน กขนอยกบจดมงหมำย ในกำรสำง

สวนหนงของงานสรางสรรคจากธรรมชาต ทมความสวยงามแปลกตา ทมนษย ไดใชเปนแหลงบนดาลใจในการสรางศลปะ

ค านยามของศลปะ

พจนำนกรมฉบบรำชบณฑตยสถำน พทธศกรำช 2525 ใหนยำมของศลปะวำ ศลปะ คอ ฝมอ ฝมอทำงกำรชำง กำรแสดงซงอำรมณ สะเทอนใจ ใหประจกษเหน

พจนำนกรมศพทศลปะ ฉบบรำชบณฑตยสถำน พทธศกรำช 2530 นยำมควำมหมำยของศลปะวำ ศลปะ คอ ผลแหงพลงควำมคดสรำงสรรคของมนษย ทแสดงออก ในรปลกษณ ตำงๆใหปรำกฏซงสนทรยภำพควำมประทบใจ หรอ ควำมสะเทอนอำรมณ ตำมอจฉรยภำพ พทธปญญำ ประสบกำรณ รสนยม และทกษะของแตละคน เพอควำมพอใจ ควำมรนรมย ขนบธรรมเนยม จำรต ประเพณ หรอควำมเชอในลทธศำสนำ และกลำววำ ศลปะแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ วจตรศลป (Fine Art) กบประยกตศลป (Applied Art)

(จากบน - ลาง) อรสโตเตล , ตอลสตอย

และ ศาสตราจารย.ศลป พรศร

อรสโตเตล (Aristotle) ปรำชญในยคกรกโบรำณ นยำมควำมหมำย ของศลปะวำ ศลปะคอกำรเลยนแบบธรรมชำต

ตอลสตอย (Leo Tolstoi) นกประพนธทมชอเสยงชำวรสเซย นยำม ควำมหมำย ของศลปะ วำ ศลปะคอกำรถำยทอดควำมรสกของมนษยออกมำ

ศำสตรำจำรยศลป พรศร (C. Feroci) ศลปนชำวอตำเลยนผมำวำงรำกฐำน กำรศกษำศลปะสมยใหมในประเทศไทย ไดนยำมควำมหมำยของศลปะวำ ศลปะคองำน อนเปน ควำมพำกเพยรของมนษย ซงจะตองใชควำมพยำยำม ดวยมอและควำมคด

ภาพจตรกรรมฝาผนงชอ “Creation of Adam” โดย Michaelangelo เปนศลปะทสรางเลยนแบบธรรมชาต

และยงมค ำนยำมของศลปะทนำสนใจและถกใชอำงอง อยำงแพรหลำย ในปจจบน ทปรำกฎตำมหนงสอ และเอกสำรตำง ๆ ดงจะยกตวอยำง พอเปนสงเขป ดงน

ศลปะ คอ การเลยนแบบธรรมชาต (Art is the imitation of nature)

กำรตควำมจำกค ำนยำมน “ธรรมชำต” ถอเปนปจจยส ำคญทกอใหเกด แรงบนดำลใจ ใหแก ศลปนในกำรสรำงงำน ค ำนยำมนวำศลปะคอ กำรเลยนแบบธรรมชำต เปน ค ำนยำม ทถอกนวำเกำแกทสดซง อรสโตเตล (Aristotle 384-322 B.C.) นกปรำชญชำวกรก เปนผต งขน เปนกำรชใหเหนวำ ธรรมชำตอำจเปรยบไดดงแมบทส ำคญ ทมตอศลปะ ดวยศลปะ เปนสงสรำงโดยมนษย และมนษยก ถอก ำเนดมำทำมกลำง ธรรมชำต อกทงบนเสนทำง กำรด ำเนนชวตมนษยกผกพนธอยกบธรรมชำต จนไมสำมำรถ แยกออกจำกกนไดในทำงศลปะ มใชเปนกำรบนทก เลยนแบบเหมอนกระจกเงำหรอ ภำพถำย ซงบนทกสะทอนทกสวน ทอยตรงหนำ แตอำจจะเพมเตม ตดทอน หรออำจจะใสอำรมณ ควำมรสกเขำไปดวย

ธรรมชาตเปนแหลงบนดาลใจทส าคญในการสรางงานศลปะของมนษย

ธรรมชำต จงอำจคลำยแหลงวทยำกำรทยงใหญ ของมวลมนษย ในกำรศกษำ คนควำลอก เลยนและทส ำคญคอ มนษยตองเรยนรธรรมชำต เพอกำรด ำรงชวตอยำง มประสทธภำพ และจำกกำร สงเกต มนษยอำจไดพบกบควำมพงพอใจในลกษณะ ทแฝงเรนอยกบธรรมชำต ไมวำจะเปนสสน รปรำง บรรยำกำศ ควำมแปลก ควำมงำม ฯลฯ และบำงครงสงเกตเหน ควำมเปลยนแปลง ของธรรมชำต กอใหเกดควำมประทบใจ สะเทอนใจ เสยดำยและควำมรสกอน ๆ จนถงควำมตองกำรเปน เจำของ จำกควำมรสกทเกดขนน เปนแรงกระตน ใหมนษยพยำยำม ทจะรกษำสภำพกำรณ นนไวใหคงอย อำจดวยควำมทรงจ ำ และถำยทอดควำมทรงจ ำนนดวย สอและรปแบบ ตำง ๆ

ในค ำนยำมน ศลปะกเปรยบไดดง เครองมอ ของศลปน ทใชบนทก เลยนแบบธรรมชำตไว แตในกำรเลยนแบบธรรมชำต ในทำงศลปะ มใชกำรเลยนแบบเหมอนกระจกเงำ หรอภำพถำย แตอำจเพมเตม ตดทอน หรออำจสอดแทรกอำรมณ ของศลปน เขำไปดวย

งานจตรกรรมลกษณะ

กงนามธรรม ของศลปน

Plablo Picasso

ศลปะ คอ การถายทอดความร สกหรอแสดง ความร สก เปนรปทรง (Art is the transformation of Feeling into

form)

รปทรง ในทน คอวำเปนรปธรรมทสำมำรถสมผสได และตควำมหมำยได ซง หมำยถง ผลงำนศลปะทเรมมำจำก ควำมคดทเปนลกษณะ นำมธรรมภำยในตวศลปนเอง ทคนทวไปไมสำมำรถสมผสไดโดยตรง นอกจำกเจำของ ควำมรสกนน จะถำยทอดหรอสะทอนออกมำเปนรปทรง ทสมผส ได ตำมควำมหมำยของนยำมน ศลปะอำจเปรยบ เสมอน สอหรอเครองมอ ทผถำยทอดใชเปน ตวกลำง เพอโยง ควำมรสกของตน แสดงใหผอนไดรบร หรอเขำใจ ในสงท ตองกำรแสดง หรออำจกลำวไดวำ “เปนกำรแปลลกษณะ นำมธรรมมำเปน รปธรรม” นนเอง แตรปธรรมทแสดงออกน อำจจะม ลกษณะเปนรปทรงทระบเปนตวตน ไดวำเปนรปอะไร ทเรยกวำ “ศลปะกงนำมธรรม” หรอระบเปนตวตน ไมไดทเรยกวำ “ศลปะนำมธรรม”

สวนควำมรสกทเกดขนนน กเนองมำจำกสงเรำ 2 ประกำร คอ สงเรำภำยนอก และสงเรำภำยใน จำกสงเรำทำงใดทำงหนงน มอทธพลตอกำรถำยทอด รปแบบเปนอนมำก คอ ถำเปนควำม รสกทเกดขน จำกสงเรำภำยนอก กำรถำยทอด มกจะเปนรปแบบ ในลกษณะเรองรำว รำยละเอยดของ สงเรำนน เชน กำรด กำรแสดงในเรองใดเรองหนง แลวเกดควำมรสก สนกสนำน กบบทบำทของตวแสดงทเหนไดจำกภำยนอก ซงถอเปน สงเรำภำยนอก

งานจตรกรรมลกษณะนามธรรม ของศลปน Plablo Picasso (ซาย) และ Piet Mondrian (ขวา)

งานจตรกรรมลกษณะ

กงนามธรรม ของศลปน

Henry Matisse

..

เมอถำยทอดโดยกำรเลำ ใหผอนฟง มกจะเลำเรองรำว รำยละเอยด ของผแสดง และบทบำท กำรแสดงนน แตถำเปน ควำมรสกทเกดขน จำกสงเรำภำยใน ของกำรแสดงนน กคอกำรเขำใจ ซำบซงในเนอหำสอเปน ควำมรสกออกมำ เชนโศกเศรำ ดใจ สนกสนำน เปนตน

ศลปะ คอ สอภาษาชนดหนง (Art is The Language)

“สอ” เปนตวกลำงทสำมำรถชกน ำเชอมโยงใหถงกน หรอสำมำรถท ำกำร ตดตอกนได “ภำษำ” หมำยถง เสยงหรอสอทสำมำรถเขำใจซงกนและกนได สรป รวม แลว ทงสอและภำษำเปนพฤตกรรม ทแสดงออก เพอชกน ำ เพอตดตอใหถงกน และเมอ ตควำมหมำยของค ำนยำมทวำ ศลปะ เปนสงหรอภำษำไดอยำงไร โดยน ำศลปะไปเปรยบเทยบกบสอทเปนภำษำพด และภำษำเขยน ใน”ภำษำพด” เปนลกษณะถำยทอดโดยใชสอประเภทเสยง เปลงออกมำเปนค ำ หรอประโยค เพอสอควำมหมำยในสงทผพดตอง กำรถำยทอดใหผฟงไดรบร สวน“ภำษำเขยน” เปนลกษณะกำร สอควำมหมำย โดยอำศยสระ

พยญชนะ วรรณยกต ฯลฯ เพอโยง ใหเกดควำมเขำใจรวมกนระหวำงผ เขยนกบผอำน

การสอความหมายโดยใชภาษาเขยน

และ “ภำษำภำพ” เปนลกษณะ กำรถำยทอดสงทตองกำร ใหผอนรบร ใหปรำกฎในรป แบบศลปะอนอำจเปนลกษณะ เสน รปรำง รปทรง ทศทำง แสงเงำ ส และอน ๆ ทงในลกษณะทเปน รปธรรมและนำมธรรม ตวอยำงเชนในภำษำพดสอควำมหมำย โดยกลำวค ำวำ “ผเสอ” ผฟง ยอมสำมำรถ รควำมหมำย ดวยกำรระลกถงลกษณะรปรำง สสน รำยละเอยดของผเสอ จำกประสบกำรณเดม สวนในภำษำเขยนก เชนเดยวกนเขยนค ำวำ “ผเสอ” ผอำนกตองระลกถง ประสบกำรณเดม มำประกอบในกำร แปลควำม เหมอนกน และในทำงศลปะ อำจถำยทอด โดยกำร วำดภำพผเสอขน ผดสำมำรถรบรและตควำม ไดทนท โดยมตองใชควำมคดจนตนำกำรในรปแบบมำประกอบกำรตควำม ยอมแสดง ไดวำ ศลปะสำมำรถจดเขำลกษณะสอ หรอภำษำ ไดเชนเดยวกน และสอภำษำ ทชดเจน กวำสอตวอกษร หรอค ำพด ดงค ำกลำว ของนกปรชญำจนทเคยกลำววำ “รปภำพ 1 รปสำมำรถใชแทนค ำพด ไดนบพนค ำ”

กำรทจะเขำใจกำรสอควำมหมำย ไมวำจะสอภำษำ ชนดใดกตำม ทงภำษำพด ภำษำเขยน หรอภำษำภำพ ผทสำมำรถตควำมหมำย หรอท ำควำมเขำใจไดยอม ตองอำศย กำรศกษำเรยนรในหลกกำร ของภำษำนน รวมทงกำร ฝกฝน หำประสบกำรณเกยวกบสอภำษำ ชนดนน ๆ มำเปนพนฐำน ไวโยงตควำมหมำย ยงมพนฐำนประสบกำรณมำกเทำไร กยงสำมำรถเขำใจในสอภำษำนนเปน อยำงด

ภาพตราสญลกษณ

เปนสอภาษาสากล ทเขาใจไดทกชาตทกภาษา

The Thinker by Rodin

Two Sister by Renior

ศลปะ คอ การแสดงบคลคลกษณะของศลปน(Art is the The Expression of Great Personallity)

บคลกภำพเปนลกษณะคงทของบคคล หรอแนวโนมทแสดงใหเหนถง ลกษณะท เหมอน หรอแตกตำงกนของพฤตกรรมทำงจตวทยำ เชน ควำมนกคด ควำมรสก และกำรกระท ำในชวงเวลำหนง และบคลกภำพ เปนแบบแผนทเปนเอกลกษณ (Unique) ทประกอบกนขนของบคคล เปน เอกลกษณประจ ำตวของมนษยทกคน และไมมใคร เหมอนใครไดเลย เปนควำมแตกตำงระหวำงบคคลจำกค ำจ ำกดควำมของนกจตวทยำ ทให ควำมหมำยเกยวกบบคลกภำพนน พอทจะสรป กลำวไดวำ “บคลกภำพ เปนลกษณะเฉพำะหรอเอกลกษณของแตละบคคล” ดงนน พฤตกรรมท ปรำกฏในแตละบคคลยอมไมเหมอนกน ศลปะอำจนบไดวำ เปนเครองมอ หรอสอ ทใชถำยทอดและ บนทกพฤตกรรมของศลปน ดงนน ผลงำนศลปะ กคอ เครองบนทก พฤตกรรมอนเปนบคลกภำพ เฉพำะของศลปนนนเอง

ภาพ Self Portrait ของศลปนเอกโลก เปนตวอยางในการศกษาผลงานของ ศลปนเหลานนทแตละคนไดแสดงบคลคทเดนของตนเองออกมา ในผลงาน ทเปนลกษณะ เฉพาะตว

(แถวบนจากซายไปขวา) Leonado Da Vinci, Plablo Picasso, Vincent Van Gogh

(แถวลางจากซายไปขวา) Pierre Auguste Renoir, Rembrandt Van Rijn, Edgar Degas

• •

เรองท 1.1.2

ความหมายและและกระบวนการถายทอดทศนศลป

ค ำวำ “ทศนศลป” (Visual art) เปนค ำทเพงน ำมำใชกนในวงกำรศลปะ ปจจบนในประเทศไทย เมอไมกปมำนเอง กอนทจะใชค ำวำ ทศนศลป จะมกำรใชค ำวำ "วจตรศลป" หรอ Fine Arts ซงค ำวำวจตรศลป หรอ Fine Arts นนมทมำ ซงจะกลำวถงพอสงเขป คอ ในระยะแรก ๆ เมอมนษยสรำงผลงำนศลปะขนมำ สวนใหญ ผลงำนมกจะเปนงำนชำง (Useful

Art) กลำวคอ มงประโยชนใชสอย หรอสนองควำมจ ำเปน ในกำร ด ำรงชพเบองตนเทำนน เพรำะเหตวำมนษยตองเรรอนท ำมำหำกน ไมอยเปน ทเปนทำง แตในระยะตอมำเมอตงหลกแหลงแนนอน มอำชพเปนหลกแหลง จงมกำรสรำงผลงำน ประเภทอน ๆ มำกขน เชน เพอทอยอำศย เพอกำรด ำรงชวตทดกวำ และผลงำนประดษฐ สงของเพอกำรด ำรงชวต ทเคยหยำบกระดำง กประณตและมควำม งดงำมเกดขน

ตอมำเมอมศำสนำและระบบกำรปกครองแนนอน เปนเมอง เปนประเทศ ผลงำนทเปนศลปะวตถกมควำมส ำคญ เพมขน โดยนอกจำก จะท ำหนำท สนอง ประโยชนทำงกำยแลว ยงสนองประโยชนทำงใจและทำงสงคม เพมขน โดยใชศลปะเปน สอเชอมโยงบคคลในสงคมทมตวตน กบบคคล ทจนตนำกำร เชนพระเจำหรอเทพเจำ โดยมกำรสรำงรปเคำรพ พรอมกบ มกำรสรำงโบสถ วหำร เพอเปนสถำนทสถตย

แจกน (Vase) ศลปะสมยกรก

และ จตรกรรมสมยอยปต

ผลงานศลปะยคแรก ๆ

ของมนษย

ของเทพเจำ และสถำนทท ำ พธกรรมตำง ๆ ตลอดจนมกำรรอง มกำรรำยร ำถวำย เปนตน ท ำใหงำน ศลปะมกำรแตกแขนง ออกไป และมควำมวจตรอลงกำรมำกขน

ในรำวครสตศตวรรษท 18 มควำมเปลยนแปลงของ สภำพสงคมเกดขน ไดมกำรทบทวนควำมหมำยและประเภท ของกำรสรำงงำนศลปะหรอมกำร จดระเบยบของงำน ศลปะขน โดยไดจ ำแนกศลปะออกเปน 5 สำขำ ไดแก จตรกรรม ประตมำกรรม สถำปตยกรรม วรรณกรรม ดนตรและนำฏกรรม และเรยกศลปะทง 5 สำขำนวำ วจตรศลป หรอ Fine Arts และใชกนอยำงแพรหลำยมำตลอด

จตรกรรมชอ The Bay from L’Estaque โดย Paul Cezanne

( ขวา) จตรกรรมชอ Bar at the Folies-Bergere 1881-82

โดย Edouard Manet

เปนสวนหนงของศลปกรรม ในครสตศตวรรษท 18

ครสตศตวรรษท 19 มกำรเปลยนแปลงทำงสงคมอกครงหนง โดยเปลยนมำเปน สงคมอตสำหกรรม ดงนน จงไดมกำรทบทวนสำขำของศลปะกนใหม โดยสถำบน เบำเฮำส (Bauhaus) ในเยอรมน ซงสถำบนนมหลกกำร ทจะรวมศลปะ แขนงสถำปตยกรรม จตรกรรม และประตมำกรรม เขำเปนอนหนงอนเดยวกน เพอจะได กลมกลนกบสภำพสงคม อตสำหกรรมสมยใหม และเปนกำรผสำนทำงดำนขนำด ของศลปกรรม ขนำดใหญ และขนำดเลก ใหเปนอนหนงอนเดยวกนดวย และได พยำยำมทบทวนจดยนทำงศลปะใหม โดยจ ำแนกตำมกำรรบร และสมผสจำก ประสำทสมผสของมนษยในดำนตำง ๆ คอจำกกำรมองเหน กำรสมผส กำรไดยน และกำรไดกลน (Sight, Touch, Sound and Smell) จงไดตกลงกนวำ ควรจะใชค ำใหมท เหมำะสมตรงตำมกำรสมผส จงไดต งวำ ทศนศลป (Visual

Art) ส ำหรบใชเรยกศลปะทสมผสไดจำกกำรมองเหน (Sight)

สถาบน Bauhaus ในประเทศเยอรมน

สวนหนงของงานศลปกรรม ในครสตศตวรรษท 19

(จากซายไปขวา) ผลงานของ Nagy, Mies Van De Rohe, และ Kandinsky,

(ซาย) ผลงานสถาปตยกรรมของ Frank Roy Wright,

(ลาง) ประตมากรรมของ Smith, และ Pamela Soldwedel

กเปนศลปกรรม ในครสตศตวรรษท 19

จลนศลป (Dynamic Art)

หรอศลปะแหงการเคลอนไหว

หมำยเหต : ศลปะประเภททศนศลป (Visual Art) ยงมชอ อนทเรยกกน คอ ศลปะรปทรง (Plastic Art) สถตยศลป (Static Art) และ ศลปะกนระวำงเนอท (Space Art) ส ำหรบดนตรและนำฏกรรม เรยกอกชอหนงวำ จลนศลป (Dynamic Art)

Gabo .s Linear Constructionno 1950

มมมองของทศนศลป

จำกควำมหมำยและทมำของ ทศนศลปไดขอสรป ในเบองตนวำ ทศนศลป เปนศลปะ ทสมผสไดโดยสำยตำ หรอ กำรมองเหนเปนส ำคญ แตในควำมเปนตวตนของทศนศลป นนสำมำรถมองได อกหลำยแงหลำยมม และแตละมม จะมควำมสมพนธ ซงกนและกน มมมองเหลำนน ไดแก

1. มมมองดำนสอ (Media)

2. มมมองดำนมต (Dimension)

3. มมมองดำนเทคนควธกำร (Technique & Process)

4. มมมองดำนจดมงหมำย (Function)

มมมองด านสอ (Media)

สอในควำมหมำยนคอสอในกำรแสดงออก ในอดต สอแสดงออกในทำงทศนศลป ประกอบดวย จตรกรรม ประตมำกรรม และสถำปตยกรรม ตอมำ ไดเพมสอภำพพมพ เขำไปในกลมจตรกรรม ในปจจบน เนองจำกควำมกำวหนำ ทำงเทคโนโลย ท ำใหเกดเทคนควธกำรใหม ๆ ในกำรแสดงออก เพมขนอยำงมำกมำย เชนสอภำพเคลอนไหว สออเลคโทรนคส เชนวดโอ คอมพวเตอร เปนตน และกำรใชสอกไมจ ำกดเฉพำะ สอใดสอหนง ดงเชนอดต แตเปนกำรผสมผสำนกน หลำย ๆ สอ จงเรยกชอสอเหลำนวำ สอผสม (Mixed Media) (ศกษำรำยละเอยดเพมเตมในหวขอ กระบวนกำรถำยทอด ทศนศลป)

Jean Claud ,s Pont Neuf Innpakket Paris 1975-85 เ ปนศลปะแนว Conceptual Art ศลปะทไมจ ากดดานสอแสดงออก

มมมองด านมต (Dimension)

ถำพจำรณำในเบองตน จำกสอแสดงออกทศนศลป คอ สอจตรกรรม ภำพพมพ ประตมำกรรม สถำปตยกรรม และสอผสม จะเหนวำ สอตำง ๆ เหลำนน มลกษณะ 2 มต คอมลกษณะเฉพำะ ควำมกวำง ควำมยำว เปนลกษณะแบนรำบ เชน จตรกรรม และภำพพมพ กบลกษณะ 3 มต คอ เพมควำมลกเขำไปอกมตหนง สำมำรถสมผสไดจรง เชนประตมำกรรม และสถำปตยกรรม ส ำหรบสอผสม มทง 2 มต และ 3

มตแตถำพจำรณำอยำงละเอยดแลว มตทเกดขนจำกสอ แสดงออกดงกลำว จะระบวำสอนนม 2 มต หรอ 3 มต ตำยตวนน ไมได เชน ภำพจตรกรรมหรอภำพถำย บำงภำพ อำจมลกษณะ แบนรำบเปน 2 มตกจรง แตเมอสมผสทำงกำรมองเหนแลว พบวำมควำมลกเปน 3 มต ทงนเพรำะมมตลวงตำ ท ำใหรสกเปนเชนนน ฉนนจงไดมกำรก ำหนดมตของ ทศนศลปเสยใหม เปน 2 มต คอ

1. มตจรง (Physical Space)

มตจรง หมำยถง มตทเปนควำมกวำง ควำมยำว ควำมลก ควำมหนำ ทสำมำรถค ำนวนหำคำแทจรงได และสำมำรถสมผสไดตรงกบทมองเหนวตถ ทมมตจรงน เดมเรยกวำวตถ 3 มต

งานประตมากรรม และสถาปยกรรม มมตจรง ทสามารถสมผสได

2. มตลวง (Pictorial Space)

มตลวง หมำยถง มตทเกดจำกควำมรสก วำสงนน มควำมกวำง ควำมยำว ควำมลก แตคำควำมรสกน ไมสำมำรถ ค ำนวนคำแทจรงได ตำมทมองเหน และมตลวงนอำจเกดจำก วตถทมทง 2 มต และ 3 มต เชน สอจตรกรรม ทมมตจรง 2 มต แตดแลวมควำมรสกวำ มควำมลก มระยะทำง แตไมสำมำรถ เดนเขำไปได หรอวดระยะควำมลกนนได นอกจำกนสอแสดงออก ทมมตจรง 3 มต เชนประตมำกรรม และสถำปตยกรรม อำจมมตลวงในควำมรสกได เชน รสกวำมขนำดใหญ หรอเลกกวำควำมเปนจรงได ซงเกดขนไดจำก องคประกอบ และสงแวดลอม

(ซายบน) สอจตรกรรมชอ Blue Nude โดย Henry Matisse

ทมลกษณะเปน 2 มต

เปรยบเทยบกบสอภาพถาย 2 (ซายลาง) ทมลกษณะแบนราบ แตมความลก

3. มมมองด านเทคนควธการ (Technique & Process)

สอแสดงออกดำนทศนศลป มเทคนค วธกำรมำกมำย ในกำรสรำงสรรคงำน เรมจำกเทคนควธกำรงำย ๆ ในอดต ตงแตกำรขดขดใหเปนรอย กำรใชสจำกฝ นดน ในธรรมชำต มำสรำงสอจตรกรรม กำรน ำหน มำซอนกนเปนทอยอำศย เปนสงกอสรำง ววฒนำกำรมำอยำงตอเนอง จนถงปจจบน ทมเทคนควธกำร ทยงยำกซบซอนขนในทก สอ (Media)

(ซาย-ลาง) สวนหนงของเทคนควธการแสดงออกทางดานศลปะ

ตงแตอดด จนถงปจจบน

วจตรศลป

ศลปะทใหอารมณสะเทอนใจ

4. มมมองด านจดมงหมาย (Function)

จดมงหมำยในทนกคอ กำรก ำหนดวำ ผลงำนทศนศลป ทสรำงขนนน มงสนองตอบทำง ดำนใด ซงจ ำแนกออกเปน 2 ทำงใหญ ๆ คอ

1. ศลปะทสรำงขนเพอ มงสนองประโยชนทำงใจ เรยกวำ วจตรศลป หรอศลปบรสทธ (Fine Art,Pure Art) เปนศลปะ ทใหควำมรสก ทำงสนทรยภำพใหอำรมณสะเทอนใจ ไมเนนสนองทำงประโยชนใชสอย ทำงกำยโดยตรง โดยมแนวคดในกำรสรำงวำ “ประโยชนใชสอยตำมรปลกษณ” (Function follow Form)

สวนหนงของงาน ออกแบบประยกตศลป

(Applied Art)

2. ศลปะทสรำงขนเพอมงสนองประโยชนทำงกำย เรยกวำประยกตศลป (Applied Art) เปนศลปะทสรำงขน เพอ มงประโยชน ใชสอยอยำงใดอยำงหนง นอกเหนอจำกควำมชนชม ในคณคำของ ควำมงำมโดยตรง โดยควำมงำมทเกดขนนน จะตองด ำเนนตำมประโยชน ใชสอย โดยมแนวคดในกำรสรำงวำ “รปลกษณตำมประโยชนใชสอยตำม” (Form follow function)

ศลปะลกษณะน อำจมชอเรยกตำมประเภทของงำนทปรำกฎ เชน

อตสำหกรรมศลป (Industrial Art)

พำณชยศลป (Commercial Art)

มณฑนะศลป (Decorative Art)

นเทศศลป (Visual Communication Art)

กระบวนการถายทอดทศนศลป

เมอเขำใจในเงอนไขทวำ “ศลปะ” จะตองเปนสงทมนษย สรำงสรรค ขนแลว ดงนน ควำมหมำยของทศนศลป จงหมำยควำมถง ผลงำน ทมนษยสรำงขน ใหเหนเปนรปรำง รปทรงสองมต และสำมมต ทงมตจรง และมตลวง เปนศลปะกนระวำงเนอท และทส ำคญคอ เปนศลปะทรบร และสมผสไดทำงกำรมองเหนเปนส ำคญ สงตอไป ทจะตองท ำควำมเขำใจกคอ กำรสรำงสรรคผลงำน ทศนศลป ของมนษยนน มไดเปนไปในแนวทำงหรอรปแบบเดยวกนหมด

มนษยมควำมแตกตำง จำกสตวอนอกประกำรหนงกคอ ตรงทรจก เลอกกำรกระท ำ ดวยแตละบคคลยอมม แนวควำมคด ทศนคต พนฐำนประสบกำรณ และเงอนไขอนแตกตำงกน ผลงำนทศนศลป ทถกสรำงขนกยอมมควำมแตกตำงกนออกไปตำมรปแบบจดมงหมำย วธกำร โดยเฉพำะกระบวนกำรถำยทอด หรอเรยกวำสอ (Media) ทจะถำยทอด ควำมคด จนตนำกำรของ ผสรำงงำนศลปะ ไปยงผรบผำนทำงกำรมองเหน เพรำะสงน จะปรำกฎเปนผลงำน ทท ำใหผพบเหนเขำใจ ซำบซง มปฏกรยำตอบสนอง

กระบวนกำรถำยทอด มกจะเกยวของทฤษฎ ตำง ๆ ของกำรมองเหน และ เปนกระบวนกำร ทสำมำรถดดแปลง ไดตำมควำมเหมำะสม ของวสดและเทคนควธกำร ดงตอไปน

1. การวาดเขยน (Drawing)

เปนกำรถำยทอดรปแบบโดยกำรลำกเสน หรอกำรใชเสน มกำรแรเงำ หรอไมแรเงำ โดยใช ดนสอด ำ ถำนเครยอง และ วสด อน ๆ กำรวำดเขยนมวธกำรถำยทอดหลำยวธ สวนมำก มกจะม ระนำบรองรบ เปนกระดำษ และเปนระนำบ รองรบอน ๆ มลกษณะเปนสองมต กำรวำดเขยน เปนพนฐำนของงำน ทศนศลปเกอบ ทกประเภท เพรำะ เปนกำร ถำยทอดควำมคด ใหเปนรปรำงสรำง ควำมเขำใจระหวำงกน กำรวำดเขยน (Drawing) ในควำมหมำย ของทศนศลป ตำงกบกำรเขยนแบบเครองกล (Machanical Drawing) หรอกำรเขยนแบบสถำปตย (Architectural Drawing)ตรงทวำ กำร

ภาพ Self-Portrait โดยศลปน Plablo Picasso ใชเทคนค Drawing

วำดเขยน (Drawing) เขยนเสรจ มควำมสมบรณในตวเอง แตกำรเขยนแบบอน ๆ เปนแนวทำง ส ำหรบน ำไป ปฏบตกำร ในขนตอไป เชนน ำไปเปนตนแบบ สรำงชนงำน หรอน ำไปเปนแบบกอสรำงได

2. การระบายสหรอ จตรกรรม (Painting)

เปนกำรถำยทอดรปแบบโดยกำรใชส ซงอำจจะ อำศยกำรวำดเขยน (Drawing) หรอไมอำศยกได กำรระบำยส สวนมำกมกจะกระท ำบน ระนำบรองรบเปนกระดำษ ผำใบ ไม หรอ เปนระนำบรองรบอน ๆ มลกษณะ เปนสองมต กำรระบำยส มชอเรยกตำมลกษณะของ คณสมบตสทใช เชน สน ำมน สน ำ สฝ น สอครลค เปนตน กำรระบำยสหรอจตรกรรม ซงอำจมสเดยว (Monochromatic

Painting) และหลำยส (Polychromatic Painting) นอกจำกน จตรกรรม ยงมชอเรยกตำมต ำแหนงทปรำกฏ และพนทรองรบดวย เชน จตรกรรมฝำผนง เปนตน

ภาพ Still Life โดยศลปน Paul Ce’zanne ใชเทคนคจตรกรรม

3. การพมพ (Printing)

มลกษณะคลำยกบจตรกรรมและกำรวำดเขยนผลงำน ตำงกบ ตรงทจ ำนวนผลงำน เพรำะ กำรพมพสำมำรถผลต ได มำกกวำ และกำรพมพนนตองมแมพมพ ตำมจ ำนวนส ทตองกำร พมพ ถำพมพ 3 ส กตองมแมพมพ 3 แผนรปทเกดเปนภำพพมพไดจำก กระบวนกำรพมพจำก แมพมพตำง ๆ กน เชน แมพมพนน (Relief Process) แมพมพรอง (Intaglio Process) แมพมพเรยบ (Planographic Process) หรอแมพมพตะแกรง (Stencil Process)เปนตน ภำพพมพจะมลกษณะกลบซำยเปนขวำ จำกแมพมพ กลำวคอ ผท ำแมพมพ ตองออกแบบ กลบซำยขวำไวกอน เพอวำเวลำพมพจะไดรปตำมตองกำร ยกเวนกำรพมพตะแกรง ซงรปทได จะไมกลบซำยเปนขวำ

สวนหนงของภาพพมพ Wood Cut โดยศลปน Durer

ชอ The Four Horsemen of the Apocalypse ค.ศ. 1497

(บน) เปนประตมากรรมนน (Relief)

(ลาง) ประตมากรรมลอยตว

(Round Relief)

4. ประตมากรรม (Sculpture)

เปนกำรถำยทอดสรำงสรรครปทรงจำกวสดท เปลยนแปลง รปทรงได เชน ดน หน ไม กระจก หรอจำกวสดสงเครำะหอน ๆ ประตมำกรรม เรยกชอตำมกระบวนกำร กลำวคอ ถำเปน กระบวนกำรเพม หรอทำงบวก (Additive Process) เปนกำรปนกำรขนรป ถำเปน กระบวนกำรทำง ลบ หรอเอำสวนทไมตองกำรออก (Subtractive Process) เรยกเปนกำรแกะสลก และถำเปนกระบวน กำรผสม คอ ทงทำงบวกและทำงลบกเรยกวำ ประตมำกรรมทงสนประตมำกรรมมคณคำอยทควำมกลม เปนสำมมต ของรปทรง และมชอเรยกตำง ๆ กนเชน ประตมำกรรมลอยตว (Round Relief)

มองดไดรอบดำน ประตมำกรรมนน จำกพนสงขนมำมำก (High Relief) และนนจำกพนสงเพยงเลกนอย (Bas-Relief)

5. สถาปตยกรรม (Architecture)

เปนรปทรงของสงกอสรำง ซงประกอบดวยควำมคด สรำงสรรค วสด วธกำร โครงสรำง ตำมควำมตองกำร ของสงคมและบคคล เปนศำสตรของ กำรกอสรำง สรรค สรำงรปทรงหรอเปนกำร ก ำหนดรปทรงในบรเวณวำง เพอ ประโยชนใชสอย (Limitation of space) สถำปตยกรรมแยก เปนประเภทใหญ ๆ ได 3 ประกำร คอ ประเภท สงกอสรำง ทคนเขำไปอยได คนเขำไปอยไมได และคนเขำไปอยช วครำว สถำปตยกรรมยง อำจรวมถง กำรจดภมทศน สงแวดลอมดวย

สถาปตยกรรมเปนผลงานสรางสรรคทางทศนศลปสาขาหนง

6. สอผสม (Mixed Media)

ปจจบนกำรถำยทอดสรำงสรรคผลงำนทศนศลป ไมจ ำกดอยกบกำรแสดงออก ในลกษณะใด ลกษณะหนง อำจเปนกำรผสมกนทงกำรวำดเขยน กำรระบำยส กำรพมพ ประตมำกรรม รวมทงกำรผสมผสำน ทำงเทคโนโลย ใหม ๆ เชนวดโอ คอมพวเตอร เปนตน และวสดททรองรบ ผลงำน อำจไมใชบนพนกระดำษ ผำใบ หรอเปนรปทรง 3 มต ธรรมดำ อำจจะปรำกฏอยบนสถำปตยกรรม หรอภมประเทศ สงแวดลอม รอบตวเรำ หรอบนสอใหม ๆ ทมกำรพฒนำตลอดเวลำ

• •

เรองท 1.1.3

ความสมพนธระหวางทศน?ลปและนเทศศลป

ความหมายของนเทศศลป

ค ำวำ นเทศศลป (Visual Communication Art) มำจำกค ำ ในภำษำสนสกฤต จ ำนวนสองค ำมำสมำสกน คอ นเทศ+ศลป หำกจะแปลตำมศพท จำกพจนำนกรม กจะแปลไดดงน

นเทศ (นรเทศ,นทเทศ)น.ค ำแสดงค ำจ ำแนกออก,ก.ชแจง,แสดง,จ ำแนก,น ำเสนอ

ศลป (ศลปะ) น.ฝมอทำงกำรชำง ,กำรแสดงออกซงอำรมณ ใหประจกษ (ค ำนไดอธบำยควำมหมำยและค ำนยำมไวชดเจนแลวในบทตน ๆ )

เมอน ำมำรวมกนกอำจไดควำมหมำยดงน

นเทศศลป หมำยถง งำนศลปะเพอกำรชแจงแสดง กำรน ำเสนอใหปรำกฎ ในรปแบบตำงๆ ผำนกำรมองเหนเปนส ำคญ

เพอใหเขำใจชดเจนขนควรพจำรณำจำกรำกศ พท เดม มำจำก ภำษำองกฤษ คอ Visual Communication Art

Visual แปลวำ กำรมองเหน

Communication แปลวำ กำรสอสำร มำจำกค ำวำ communis หรอ commones ซงแปลวำ รวมกน หรอเหมอนกน

นนคอ กำรสอสำร มงทจะใหควำมคด ควำมเขำใจของผอน ใหเหมอนกบ ควำมคด ควำมเขำใจของเรำ หรอท ำอยำงไรจงจะ เอำควำมรสกนกคด ของผอน ไดโดยใหมควำมรสกนกคด เชนเดยวกบเรำไดเพรำะ ธรรมชำตมนษยไดรบ ขำวสำร อยำงเดยวกนมำ แตจะมควำมเขำใจ และควำมรสกนกคด แตกตำงกนออกไป กำรสอสำร ทดกตองมกำรวำงแผน ในทน Communication Art กอำจแปลไดวำ ศลปะ ทใชในกำรสอสำรรวมกน ระหวำงบคคลในสงคมโดยผำนกำรมองเหน เปนส ำคญ บคคลทรวมกนอย ในสงคมยอมตองมกำรตดตอสอสำร กนตลอดเวลำ ท ำใหทกวนน งำนนเทศศลป ไดเขำมำมบทบำท ตอชวตประจ ำวน ในสงคมมำกขนและ หำกดขอบขำย และโครงสรำง ของงำนนเทศศลปแลว กจะเหนชดเจนวำ นเทศศลปมควำมส ำคญ ตอกำรด ำเนนชวตของผคนในสงคมปจจบน นอกเหนอจำกปจจยอนของชวต ทมอยเดม

กระบวนการตดตอสอสารระหวางบคคลทมชอยอวา S M C R

งานนเทศศลป จะเกยวของกบ สาร (Message) และ ชองทาง (Channel)

โดยการใชศลปะเพอพฒนา”สาร” และเลอก”ชองทาง” หรอสอทเหมาะสม

งำนออกแบบนเทศศลป (Visual Communication Art) นอกจำก จะเกยวของกบกำรสอสำรแลว ยงตองเกยวของ กบวชำกำรสำขำตำง ๆ อกกคอ จตวทยำ ธรกจ เทคโนโลย กระบวนกำรสรำงสรรค และศลปะ ดงโครงสรำงตอไปน

องคประกอบของการออกแบบนเทศศลป

จำกโครงสรำงจะเหนวำ ศลปะ เเปนวชำกำรสำขำหนง ของงำน ออกแบบนเทศศลป เปนสำขำทส ำคญทจะ ขำดเสยมได และศลปะในทน คอ ทศนศลป เพรำะ นเทศศลปเปน กำรคด และกำรสอสำรดวยภำพ

จำกจนตนำกำร หรอจำกภำพภำยในควำมคด ออกมำสกำรรบรของบคคล ผรบสำร โดยผำนทำงจกษประสำทเปนส ำคญ และกำรสรำงงำนศลปะ จะเปนกำรรวม เอำควำมคดรวบยอดจำก สำขำวชำกำรอน ๆ

ตำมโครงสรำงดงกลำวมำเปนสวนหนงของกำรสรำงสรรค ดงเสนอโดยผง ตอไปน

กระบวนการคด เพอสอสารดวยทศนศลป ออกมาเปนงานออกแบบนเทศศลป

โครงสร างและขอบขายของนเทศศลป

ดงกลำวแลววำ นเทศศลป เปนศลปะทเกยวของกบกำรสอสำร ทำงกำรมองเหน (Visual Communication) เพรำะเปนกำรสอสำร ไปยงผรบสำรดวยภำพเปนส ำคญ (Visual Image) แมจะม บำงองคประกอบจะมกำรสอสำรทำงเสยง มำประกอบกตำม แตสอหลก กยงเปนกำร สอสำรดวยภำพ โดยเสยงเปนตวเสรมใหภำพนนสมบรณขน ทงนเพรำะกำรรบรของ มนษยเรำนน รบรจำก จกษประสำทมำกทสด (รบรทำงตำ 83% ห11%) งำนออกแบบนเทศศลปสำมำรถจ ำแนกออก ตำมสอทปรำกฎได 3 ดำน ดงน

1. งานออกแบบนเทศศลปปรากฎตามสอการพมพ

หมำยถงงำนขนสดทำย ทเปน ตวสอสำร ถงผรบ ผำนกระบวนกำรพมพ ออกมำ เชน

- หนงสอพมพ (Newspaper)

- นตยสำร (Magazine)

- วำรสำร (Periodical)

- หนงสอ (Book)

- ภำพโฆษณำ (Poster)

- เครองหมำยและกำรคำ (Trademark & Logo)

- ตรำสญลกษณ (Logo)

- บรรจภณฑ (Packaging)

- สงพมพทวไป (General printed matter)

สวนหนงของงานออกแบบนเทศศลป ปรากฎตาม กระบวนการพมพ

2. งานออกแบบนเทศศลปปรากฎตามสงแวดล อม

หมำยถงงำนขนสดทำย ทเปนตวสอสำรถงผรบ อำจจะผำนกระบวนกำร พมพหรอ เทคนควธกำรอนใด แตถกน ำไปตดตงตำมสถำนทตำง ๆ ทงในรม และกลำงแจง เชน

- นทรรศกำรและกำรจดแสดง (Exhibition)

- ตวอกษรและสญลกษณตำมอำคำร (Letering & Sign on building)

- เครองหมำยจรำจร (Traffic sign)

- แผนปำยโฆษณำ (Sign board)

- เครองหมำยและสญลกษณในทสำธำรณะ (Sign & Symbol in the public place)

สวนหนงของงานออกแบบนเทศศลปปรากฎตามสงแวดลอม

3. งานออกแบบนเทศศลปปรากฎตามสอทไมตพมพ

หมำยถงงำนขนสดทำย ทเปนตวสอสำร ถงผรบ เปนไปทงลกษณะ ไมเคลอนไหว,เคลอนไหวหรอมกำรโตตอบได (Interactive) ปรำกฏ ในรปสออนเชน ฟลม,วดโอ,ดจตอล,คอมพวเตอร เชน

- ภำพนงและภำพเคลอนไหว - หวเรองภำพยนตร วดโอ และโทรทศน (Film,Video & TV Title)

- ภำพยนตรโฆษณำประชำสมพนธ (Advertising & PR. Film)

- เวปไซท (Website)

- งำนมลตมเดย (Mutimedia)

สสวนหนงของงานออกแบบนเทศศลปปรากฎบนสออน ๆ

ความสมพนธระหวางทศนศลปกบนเทศศลป

จำกโครงสรำง และขอบขำยของนเทศศลปนเทศศลป จะเหนได ชดเจนวำ นเทศศลป เปนศลปะทเกยวของกบกำร รบรทำงกำร มองเหน (Visual Preception) เพรำะผรบสำร จะรบร ดวยประสำทตำเปนส ำคญ(Visual Image) แมจะม บำงองคประกอบ จะมเสยงมำประกอบกตำม แตกำรรบร สวนใหญยงตองใช ประสำทตำเปนส ำคญ รวมทง กระบวนกำร ถำยทอด กมลกษณะ เดยวกนกบกระบวนกำรถำยทอดทศนศลป ฉนน นเทศศลป จงมควำมสมพนธเปนอนหนงอนเดยวกนกบ ทศนศลป หรออำจ กลำวไดวำจงเปนสำขำหนงของทศนศลป และถำพจำรณำจำก วตถประสงคของกำรสรำงงำนแลว ซงงำนนเทศศลป เปนศลปะ ทมงประโยชนใชสอย มำกอน ควำมงำม (Form Follow Function) จงจดเปนทศนศลปทอย ในกลมประยกตศลป (Aplied Art)

ลกษณะผลงานศลปะ ประเภทนเทศศลป เปนการสอสาร ทางการมองเหน

เปนลกษณะหนง ของทศนศลป ทตองค านงถงประโยชนใชสอยกอน จดเปนประยกตศลป .

องคประกอบของทศนศลป ทศนศลปเปนศลปะทมทมำและตองรบรจำกกำรมองเหนเปนศลปะทอำศยพนทในกำรสรำงสรรคผลงำน จงประกอบดวยองคประกอบส ำคญทเปนมลฐำน 8 ประกำร คอ

เสน(line) หมำยถงจดหลำย ๆ จดทเคลอนทตอเนองไปในทวำงเปลำจำกทศทำงกำรเคลอนทตำง ๆ กน เสนถอเปนองคประกอบทส ำคญอนดบแรก ของกำรจดภำพและออกแบบงำนทศนศลป นอกจำกนนเสนทมทศทำงตำงๆ กนยงมอทธพลตอควำมรสกในกำรมองได เชน เสนตงฉำก ใหควำมรสก สง เดน สงำ มนคง แขงแรง เสนระดบ ใหควำมรสก สงบ แนนอน เสนทะแยง ใหควำมรสก แสดงควำมเรว ควำมไมมงคง เสนโคง ใหควำมรสก ออนนอม เศรำ ผดหวง เสนคด ใหควำมรสก แสดงกำรเคลอนไหวอยำงออนชอย เสนประ ใหควำมรสก แสดงควำมไมแนนอน ลงเล แตกแยก รปราง หมำยถงกำรบรรจบกนของเสนทเปนขอบเขตของวตถทมองเหนเปน2มตคอ

มควำมกวำงและควำมยำว 2 ดำนเทำนน รปรำงในงำนทศนศลปมอย 2 ลกษณะดงน รปรำงพนฐำน ไดแก รปสเหลยม รปสำมเหลยม รปวงกลม เปนตน รปรำงไมธรรมดำไดแกรปรำงจำกธรรมชำตและรปรำงทเกดกำรกำรคดดดแปลง ของศลปนอยำงอสระ รปทรง(form) หมำยถงรปลกษณะทมองเหนเปน 3 มตคอมควำมกวำงควำมยำวและควำมหนำลกประกอบดวยรปทรง 2 ลกษณะ ไดแกรปทรงพนฐำนและรปทรงไมธรรมดำเชนเดยวกบรปรำง (Shape) ต.ย. ลกษณะหนงของรปทรง ชองวาง(space) หมำยถง บรเวณทวำงเปลำทเรยกกนวำ "ชองไฟ" ชองวำงในงำนทศนศลปแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ ชองวำงจรงหรอชองวำงกำยภำพ เปนชองวำงในงำนสถำปตยกรรมและประตมำกรรมทสมผสไดจรง ชองวำงลวงตำเปนชองวำงในงำนจตรกรรมหรอภำพพมพทแสดงควำมลกตนดวยกำรลวงตำ ซงสมผสไมได พนผว(Texture) คณลกษณะตำง ๆ ของผวดำนหนำของวตถทกชนดทมลกษณะตำง ๆ กนเชนเรยบขรขระเปนมนวำวดำนเปนตน ลกษณะของพนผวทปรำกฏแกสำยตำนนจะมผลตอประสำทแหงควำมรสกของผ มองได

มวล(Mass) หมำยถงปรมำตรของวตถทงหมดทรวมกนอยในรปทรงของงำนทศนศลปทมลกษณะทบตนซงสวนมำกพบในงำนประตมำกรรม และสถำปตยกรรม ส(colour) หมำยถงลกษณะของแสงสวำงทปรำกฏแกสำยตำใหเหนสตำงกนสเปนสงทมอทธพลตอควำมรสก

เมอมองเหน และท ำใหเกดอำรมณ สะเทอนใจตำง ๆ สทน ำมำสรำงผลงำนทำงทศนศลปเกดจำกกำรผสมสตำง ๆ เขำดวยกนตำมทฤษฏส สจะ

แบงออกเปน 3 ล ำดบขน ไดแก 7.1 สขนท 1 (Primary Colour) เรยกวำ "แมส" ซงประกอบดวย สแดง สเหลอง และสน ำเงน 7.2 สขนท 2 (Secondary Colour) เปนสทเกดจำกกำรน ำแมสผสมกนทละสท ำใหเกดสใหมขนอก 3 ส คอ สมวง สแสด และสเขยว 7.3 สขนท 3 (Termary Colour) เปนสทเกดจำกกำรน ำแมสมำผสมกบ สขนท 2 ท ำใหเกดสใหมอก 6 ส คอ สมวงแดง สมวงน ำเงน สเขยวน ำเงน สเขยวเหลอง สแสดเหลอง และ สแสดแดง คณคา(value) คอคำควำมออนเขมของสทเกดจำกของสทเกดจำกแสงและเงำดวยกำรผสมสขำวสเทำและด ำท ำใหเกดระยะควำมเขมควำมสวำงจนมดสนท

การรบรทางการเหน

มนษย สามารถมองเหนและสงเกตสงแวดลอมทางธรรมชาตดวยตา มสมองและจตใจเปนเครองมอในการตรวจสอบความเหนจากภาพทปรากฎ การรบรทางการเหนจงเปนกระบวนการทางธรรมชาตของจกษสมผสและ

ประสบการณของมนษยตอสงเราภายนอก กอใหเกดการรบรภาพทปรากฎในลกษณะตาง ๆ กนไป อนมทฤษฎของการเหน (Visual theory) ทส าคญ 4 ประการ คอ

1. การเหนรปและพน เปนองคประกอบแรกทมนษยมองเหนภาพจากธรรมชาตและสงแวดลอม เมอเรามองเหนวตถเราจะรบรพรอม ๆ กนทงรปและพน วตถเปนรปและบรเวณรอบ ๆ เปนพน แตในบางกรณ เชน เมอเรา

เหนมาลาย เราจะเหนภาพรวม ๆ กนทงลายด าและลายขาว ไมสามารถตอบไดวามาลายนนมลายด าหรอลายขาว เมอเรามองลายด าเปนรปและพนเปนสขาว เรากเหนลายด า ในทางกลบกนเมอเราเหนลายขาวเปนรป และพนเปนส

ด าเรากเหนลายขาว เปนตน

การรบ รทางการเหนจะมปญหาทดไดหลายแง ขนอยกบวาเราจะเพงหรอให

ความส าคญบรเวณสวนใด แตเรองรปและพนในสวนของภาพเหมอนจรงมกจะไมเปนปญหา

เพราะวารปของความเปนจรงมกจะแสดงความเดนชดของตวเอง

2. การเหนแสงและเงา เปนการรบรหรอมองเหนเพราะมแสงสวางบรเวณทวตถนนตงอย ถาไมมแสงสวางกจะไมมน าหนกของวตถ หรอถามแสงสวางกจะไมมน าหนกของวตถ หรอถามแสงสวางเทากนเงาจะไม

เกดขน หรอถามแสงสวางเทากนเงาจะไมเกดขน คณคา (Value) ของแสงและเงามอทธพลตอร)รางของวตถ ขนาดของวตถจะเปลยนแปลงไปตามคณคาของแสงและเงาวตถโปรงแสงมพนผว ขรขระ ถาแสงสองเปนมมตรงก

อาจจะทะลไปท าใหดราบเรยบ แต ถาแสดงสงเปนมมเอยงกจะแลเหนพนผวนนแลดขรขระ

แสงและ เงามผลตอความรสกและการรบร อทธพลของแสงเปนสงส าคญทตองศกาาทงในดานความงามจากธรรมชาต

และการ สรางสรรคงานศลปะ เชน สงบเงยบ นมนวล เราใจ ตนเตน ฯลฯ

3. การเหนต าแหนงและสดสวน เปนการรบรหรอมองเหนโดยต าแหนงของตวเรา

สมพนธต าแหนงของ วตถ ถาเราเขาใกลวตถ กจะมองเหนไดชด เหนสวนละเอยดมาก แตถาอยไกลกจะ

มองเหนไมชดเจน และวตถทอยใกลจะมขนาดใหญ วตถทอยไกลจะมขนาดเลกเปนสดสวนกน ปญหาเรองต าแหนงและสดสวนทเกยวของกบความใกลไกล ความชดเจนและความพรามว

4. การเหนความเคลอนไหว เปนการรบรหรอมองเหนเพราะความเคลอนไหวของวตถ หรอเพราะตวเรา

เคลอนไหวเอง ท าใหสามารถเขาใจถงการเคลอนทไปอยางรวดเรวเชองชา ทศทาง จงหวะ เปนตน องคประกอบ

สวนนถามการบนทกเปนภาพถาย รปทรง และจงหวะลลาของการเคลอนไหวของวตถไดชดเจนขน

ขอมลจาก : http://www.school.net.th/library/create-web/10000/arts/10000-10349.html

สวนประกอบของการเหน หรอ โครงสรางทศนศลป

สวนประกอบของการเหนหรอทศนธาตเกยวของกบการรบร ทางการเหนของมนษยตงแตเรมลมตา ดงนนถาเราจดล าดบสวนประกอบของการเหนของมนษย โดยเรมจาก

สวนทเปนพนฐานทสดจะได 7 สวนคอ

1. จด (dot)

2. เสน (line)

3. น ำหนก (tone)

4. ส (Color)

5. ผว (texture)

6. รปรำง (Shape) และรปทรง (form)

6.1 รปรำง

6.2 รปทรง

7. ทวำง (space)

ขอมลจาก : http://www.school.net.th/library/create-web/10000/arts/10000-10349.html

จด (DOT) เปนองคประกอบอนดบแรกของงานศลปะ หมายถง รอยหรอแตมทมลกษณะกลมๆ ไมมขนาด

ความกวาง ความยาว ความหนา แบงแยกไมได เปนสงทเลกทสดทสามารถเคลอนไหวไปในทวางได จดนบเปนธาตเรมแรกทท าใหเกดธาตตางๆทน ามาประกอบสมพนธกน รวมกลมกนเปนองคประกอบศลป การน าจดมาใชใน

งานศลปะท าไดหลายวธ ไดแก

- การน าจดมาวางเรยงกนในลกษณะซ าๆกน (Repetition) - การน าจดมาวางโดยมชวงจงหวะทซ ากน (Rhythm)

- การน าจดมาวางใหมความสมดลทงสองขาง (Symmetrical Balance)

- การน าจดมาวางใหความสมดลทงสองขางไมเทากน (Asymmetrical Balance) - การน าจดมาวางใหเกดลวดลายแบบตางๆ (Pattern)

- การน าจดมาวางในภาพ (Composition with Paints) - การน าจดมาใชในลกษณะสามมต

ในชวตประจ าวนเรายงพบเหนลกษณะของการจดวางจดในสงรอบๆตว นอกเหนอจากจดทมนษย

ออกแบบจดวาง ทงในตนไม เชน เมลดพช บอนส และในสตว เชน นก ไก เสอ รวมถงสงอนๆอก เชน กอนหน เปลอกหอย เปนตน

เสน คอ รองรอยทเกดจากเคลอนทของจด หรอถาเราน าจดมาวางเรยง

ตอ ๆ กนไป

กจะเกดเปนเสนขน เสนมมตเดยว คอ ความยาว ไมมความกวาง ท าหนาทเปนขอบเขต

ของทวาง รปราง รปทรง น าหนก ส ตลอดจนกลมรปทรงตาง ๆ รวมทงเปนแกนหรอ

โครงสรางของรปราง

รปทรง เสนเปนพนฐาน

ทส าคญของงานศลปะ ทกชนด เสนสามารถให ความหมาย แสดง ความรสก และอารมณไดดวย

ตวเองและดวยการ สรางเปนรปทรงตาง ๆ ขน เสนม 2 ลกษณะคอ เสนตรง (Straight Line) และ

เสนโคง (Curve Line) เสนทงสองชนดน เมอ

น ามาจดวางในลกษณะ ตาง ๆ กน จะมชอเรยกตาง ๆ และใหความหมาย ความรสก ทแตกตางกนอกดวย

ลกษณะของเสน 1. เสนตง หรอ เสน ดง ใหความรสกทางความ

สง สงา มนคง แขงแรง หนก

แนน เปนสญลกษณของ

ความซอตรง 2. เสนนอน ให

ความรสกทางความกวาง สงบ ราบเรยบ นง ผอนคลาย

3. เสนเฉยง หรอ เสนทะแยงมม ใหความรสก เคลอนไหว รวดเรว ไม

มนคง 4. เสนหยก หรอ เสนซกแซก แบบฟนปลา ใหความรสก คลอนไหว

อยางเปนจงหวะ มระเบยบ ไมราบเรยบ นากลว อนตราย ขดแยง ความรนแรง

5. เสนโคง แบบคลน ใหความรสก เคลอนไหวอยางชา ๆ ลนไหล

ตอเนอง สภาพ ออนโยน นมนวล

6. เสนโคงแบบกนหอย ใหความรสกเคลอนไหว คลคลาย หรอเตบโตในทศทางท

หมนวนออกมา ถามองเขาไปจะเหนพลงความเคลอนไหวทไมส นสด

7. เสนโคงวงแคบใหความรสกถงพลงความเคลอนไหวทรนแรง การเปลยนทศทางทรวดเรว ไมหยดนง 8. เสนประ ใหความรสกทไมตอเนอง ขาด หาย ไมชดเจน ท าใหเกดความเครยด

ความส าคญของเสน

1. ใชในการแบงทวางออกเปนสวน ๆ

2. ก าหนดขอบเขตของทวาง หมายถง ท าใหเกดเปนรปราง (Shape) ขนมา 3. ก าหนดเสนรอบนอกของรปทรงท าใหมองเหนรปทรง (Form) ชดขน

4. ท าหนาทเปนน าหนกออนแกของแสดงและเงา หมายถง การแรเงาดวยเสน 5. ใหความรสกดวยการเปนแกนหรอโครงสรางของรป และโครงสรางของภาพ

ขอมลและรปภาพจาก : http://www.prc.ac.th/newart/webart/element02.html

รปรำง (Shape) คอ รปแบนๆ ม 2 มต มความกวางกบความยาว ไมม

ความหนาเกดจากเสนรอบนอกทแสดงพนทขอบเขต ของรปตาง ๆ เชน

รปวงกลม รปสามเหลยม หรอ รปอสระ ทแสดงเนอทของผวทเปน

ระนาบมากกวาแสดงปรมาตรหรอมวล

รปทรง (Form) คอ รปทลกษณะเปน 3 มต โดยนอกจากจะแสดง

ความกวาง ความยาวแลว ยงมความลก หรอความหนา นน ดวย เชน

รปทรงกลม ทรงสามเหลยม ทรงกระบอก เปนตน ใหความรสกม

ปรมาตร ความหนาแนน มมวลสารทเกดจากการใช คาน าหนกหรอการ

จดองคประกอบของรปทรง หลายรปรวมกน

รปรางและรปทรง เปนรปธรรมของงานศลปะทใชสอเรองราวจากงานศลปะไปสผชม

รปรางและรปทรงทมอยในงานศลปะม 3 ลกษณะ คอ

รปเรขำคณต (Geometric Form) มรปทแนนอน มาตรฐาน

สามารถวดหรอ ค านวณไดงาย มกฎเกณฑเกดจากการสราง

ของมนษย เชน รปสเหลยม

รปวงกลม รปวงร นอกจากนยงรวมถงรปทรงของสงทมนษย

ประดษฐคดคน ขนอยางมแบบแผน แนนอน เชน

รถยนต เครองจกรกล เครองบน

สงของเครองใชตาง ๆ ทผลตโดยระบบอตสาหกรรม กจดเปน

รปเรขาคณต

เชนกน รปเรขาคณตเปนรป ทใหโครงสรางพนฐานของรปตาง

ๆ ดงนน

การสรางสรรครปอน ๆ ควรศกษารปเรขาคณตใหเขาใจถอง

แทเสยกอน

รปอนทรย (Organic Form) เปนรปของสงทมชวต หรอ คลาย

กบสงมชวตทสามารถ เจรญเตบโต เคลอนไหว หรอ

เปลยนแปลงรปได เชน

รปของคน สตว พช

รปอสระ (Free Form) เปนรปทไมใชแบบเรขาคณต หรอแบบ

อนทรย แตเกดขนอยางอสระไมมโครงสรางทแนนอนซงเปนไป

ตามอทธพล และการกระท าจากสงแวดลอม เชน รปกอน

เมฆ กอนหน หยดน า ควน ซงใหความรสกทเคลอนไหว มพลง

รปอสระจะมลกษณะ ขดแยงกบ รปเรขาคณต แตกลมกลน กบ

รปอนทรย รปอสระอาจเกดจากรปเรขาคณต หรอรปอนทรย ท

ถกกระท า จนมรปลกษณะเปลยนไปจากเดมจน ไมเหลอ

สภาพ เชน รถยนตทถกชนจนยบเยนทงคน เครองบนตก

ตอไมทถกเผาท าลาย หรอซากสตวทเนาเปอยผพง

ควำมสมพนธระหวำงรปทรง

เมอน ารปทรงหลาย ๆ รปมาวางใกลกน รปเหลานนจะมความสมพนธดงดด หรอผลกไส ซงกนและกน การประกอบกนของรปทรงอาจท าไดโดยใชรปทรงทม

ลกษณะใกลเคยงกน รปทรงทตอเนองกน รปทรงทซอนกน รปทรงทผนกเขาดวยกน รปทรงทแทรกเขาหากน รปทรงทสานเขาดวยกน หรอรปทรงทบดพนกน การน ารป

เรขาคณต รปอนทรย และรปอสระมาประกอบเขาดวยกน จะไดรปลกษณะใหม ๆ อยางไมสนสด

ขอมลและรปภาพจา

คาน าหนก คอ คาความออนแกของบรเวณทถกแสงสวาง

และบรเวณทเปนเงาของวตถหรอ ความออน- ความเขม ของสหนง ๆ หรอหลายส เชน สแดง มความเขมกวาส

ชมพ หรอ สแดงออนกวาสน าเงน เปนตน

นอกจากนยงหมายถงระดบความเขมของแสงและระดบ ความมดของเงา ซงไลเรยงจากมดทสด (สด า)ไปจนถงสวางทสด

(สขาว) น าหนกทอยระหวางกลางจะเปนสเทา ซงมตงแตเทาแกทสด

จนถงเทาออนทสด

การใชคาน าหนกจะท าใหภาพดเหมอนจรง และมความกลมกลน ถาใชคาน าหนกหลาย ๆ ระดบ จะท าใหมความกลมกลนมากยงขน และถาใชคาน าหนกจ านวนนอยท

แตกตางกนมาก

จะท าใหเกด ความแตกตาง ความขดแยง

น าหนกของสจะท าใหภาพมความตน ลก ไกล ใกล และกลมกลน น าหนกในการวาดภาพม 2 แบบ คอ

1. น าหนกแบบ 2 มต 2. น าหนกแบบ 3 มต

ความส าคญของคาน าหนก

1. ใหความแตกตางระหวางรปและพน หรอรปทรงกบทวาง 2. ใหความรสกเคลอนไหว

3. ใหความรสกเปน 2 มต แกรปราง และความเปน 3 มตแกรปทรง

4. ท าใหเกดระยะความตน - ลก และระยะไกล - ไกลของภาพ

5. ท าใหเกดความกลมกลนประสานกนของภาพ

ก : http://www.prc.ac.th/newart/webart/element04

แสงและเงา (Light & Shade) เปนองคประกอบของศลปทอยคกน แสงเมอสองกระทบ กบวตถ จะท าให

เกดเงาแสงและเงา เปนตวก าหนดระดบของคาน าหนก ความเขมของเงาจะขนอยกบความเขมของเแสง ในททม แสงสวางมาก เงาจะเขมขน และในททมแสงสวางนอย เงาจะไมชดเจน ในททไมมแสงสวางจะไมมเงา และเงาจะ

อยในทางตรงขามกบแสงเสมอ คาน าหนก ของแสงและเงานทเกดบนวตถสามารถจ าแนกเปนลกษณะทตาง ๆ ได

ดงน

1. บรเวณแสงสวางจด (Hi-light) เปนบรเวณทอยใกลแหลงก าเนดแสงมากทสด จะมความสวางมากทสด ในวตถทมผวมนวาวจะสะทอน

แหลงก าเนดแสงออกมาใหเหนไดชด 2. บรเวณแสงสวาง (Light) เปนบรเวณทไดรบแสงสวางรองลงมาจาก

บรเวณแสงสวางจด เนองจากอยหางจากแหลงก าเนดแสงออกมา และเรม

มคาน าหนกออน ๆ 3. บรเวณเงา (Shade) เปนบรเวณทไมไดรบแสงสวาง หรอเปนบรเวณ

ทถกบดบงจาก แสงสวาง ซงจะมคาน าหนกเขมมากขนกวาบรเวณแสงสวาง

4. บรเวณเงานเขมจด (Hi-Shade) เปนบรเวณทอยหางจาก

แหลงก าเนดแสงมากทสด หรอเปนบรเวณทถกบดบงมาก ๆ หลาย ๆ ชน จะมคาน าหนกทเขมมากไปจนถงเขมทสด

5. บรเวณเงาตกทอด เปนบรเวณของพนหลงทเงาของวตถทาบลงไป เปนบรเวณเงาทอยภายนอกวตถ และจะมความเขมของคาน าหนกขนอยกบ ความเขมของเงา น าหนกของพนหลง ทศทางและระยะของเงา

สเปนสงทมความส าคญอยางหนงในการด ารงชวต ซงมนษยรจก สามารถ

น ามาใชใหเกดประโยชนในชวตประจ าวนมาตงแตสมยดกด าบรรพ ในอดตกาล มนษยไดคนพบส

จากแหลงตางๆ จากพช สตว ดน และแรธาตนานาชนด จากการคนพบสตาง ๆ เหลานน มนษยได

น าเอาสตางๆ มาใชประโยชนอยางกวางขวาง โดยน ามาระบายลงไปบนสงของ ภาชนะเครองใช หรอ

ระบายลงไปบนรปปน รปแกะสลก เพอใหรปเดนชดขน มความเหมอนจรงมากขน รวมไปถงการใชสวาด

ลงไปบนผนงถ า หนาผา กอนหน เพอใช

ถายทอดเรองราว และท าใหเกดความ

รสกถงพลงอ านาจทมอยเหนอสงตางๆ ทง ปวง การใชสทาตามรางกายเพอ กระตนใหเกดความฮกเหม เกด

พลงอ านาจ หรอใชสเปนสญลกษณในการ ถายทอด

ในสมยเรมแรก มนษยรจกใชสเพยงไมกส สเหลานนไดมาจากความหมายอยางใดอยางหนง

พช สตว ดน แรธาตตางๆ

รวมถงขเถา เขมาควนไฟ เปนสทพบทวไปใน ธรรมชาต น ามา

ถ ทา ตอมาเมอท าการยางเนอสตว ไขมน น ามน ทหยดจากการยางลงสดนท าใหดนม สสนนาสนใจสามารถน ามา

ระบายลงบนวตถและตดแนนทนนาน ดงนนไขมนนจงไดท าหนาทเปนสวนผสม (binder) ซงมความส าคญในฐานะ

เปนสารชนดหนง

ทเปนสวนประกอบของส ท าหนาทเกาะตดผวหนาของวสดทถกน าไปทาหรอ

ระบาย นอกจากไขมนแลวยงไดน าไขขาว ขผง (Wax) น ามนลนสด (Linseed)

กาวและยางไม (Gum arabic) เคซน (Casein: ตะกอนโปรตนจากนม) และสารพลาสตกโพล

เมอร (Polymer) มาใชเปนสวนผสม ท าใหเกดสชนดตาง ๆ ขนมา

องคประกอบของส แสดงไดดงน

เนอส (รงควตถ) + สวนผสม = สชนดตางๆ

(Pigment) (Binder) Colour

ในสมยตอมา เมอมนษยมววฒนาการมากขน เกดคตนยมในการรบร และชนชมในความงามทาง

สนทรยศาสตร (Aesthetics) สไดถกน ามาใชอยางกวางขวาง และวจตรพสดาร จากเดมทเคยใชสเพยงไมกส ซงเปนสตามธรรมชาต ไดน ามาซงการประดษฐ คดคน และผลตสใหม ๆ ออกมาเปนจ านวนมาก ท าใหเกดการ

สรางสรรคความงามอยางไมมขดจ ากด โดยม การพฒนามาเปนระยะ ๆ อยางตอเนอง

ทมาของส สทมนษยใชอยทวไป ไดมาจาก

1 สสารทมอยตามธรรมชาต และน ามาใชโดยตรง หรอดวยการสกด ดดแปลงบาง จากพช สตว ดน แรธาตตาง ๆ

2 สสารทไดจากการสงเคราะหซงผลตขนโดยกระบวนการทางเคม เปนสารเคมทผลตขนเพอใหสามารถน ามาใชได สะดวกมากขน ซงเปน

สทเราใชอยทวไปในปจจบน

3 แสง เปนพลงงานชนดเดยวทใหส โดยอยในรปของรงส (Ray) ทมความเขมของแสง อยในชวงทสายตามองเหนได

ขอมลและรปภาพจาก : http://www.prc.ac.th/newart/webart/colour02.html

ส คอลกษณะของแสงทปรากฏแกสายตาใหเหนเปนส (พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน) ในทางวทยาศาสตรใหค าจ ากดความของสวาเปนคลนแสงหรอความเขมของแสง

ทสายตาสามารถมองเหน ในทางศลปะ สคอ ทศนธาตอยางหนงทเปนองคประกอบส าคญของงานศลปะ และใชในการสรางงานศลปะ โดยจะท าให

ผลงานมความสวยงาม ชวยสรางบรรยากาศ มความสมจรง เดนชดและนาสนใจ

มากขน สเปนองคประกอบส าคญอยางหนงของงานศลปะ

และเปนองคประกอบทมอทธพลตอความรสก อารมณ และจตใจ ไดมากกวาองคประกอบอน ๆ ในชวตของมนษยมความเกยวของสมพนธกบสตาง ๆ

อยางแยกไมออก โดยทสจะใหประโยชนในดานตาง ๆ เชน

1 ใชในการจ าแนกสงตาง ๆ เพอใหเหนชดเจน 2 ใชในการจดองคประกอบของสงตาง ๆ เพอใหเกดความสวยงาม กลมกลน เชน การแตงกาย การจด

ตกแตงบาน 3 ใชในการจดกลม พวก คณะ ดวยการใชสตาง ๆ เชน คณะส เครองแบบตาง ๆ

4 ใชในการสอความหมาย เปนสญลกษณ หรอใชบอกเลาเรองราว 5 ใชในการสรางสรรคงานศลปะ เพอใหเกดความสวยงาม สรางบรรยากาศ สมจรงและนาสนใจ

6 เปนองคประกอบในการมองเหนสงตาง ๆ ของมนษย

การใชสในยคสมยตาง ๆ

อยปตโบราณ

ในสมยอยปตโบราณ การใชสมความสมพนธกบพธกรรม และเรองราวท

เกยวกบศาสนา การระบายสไมเกยวของกบความเปนจรงทางทศนยวทยา หรอหลกความเปนจรง เปนภาพทไมมแสงเงาเปนรปแบนระบายสทสวางสดใส มองเหนชดเจน

โดยใชเทคนคสฝ นผสมไขขาว (egg tempera) หรอใชไขขาวเคลอบบนผวทเขยนดวยสฝ นผสมน า

กรกโบราณ

ผลงานในสมยกรกโบราณ ทเหนชดเจนจะไดแกงานประตมากรรมและสถาปตยกรรม จะพบเหน

งานจตรกรรมคอนขางนอย ไมคอยปรากฏงานจตรกรรมฝาผนง แตจะพบในงานวาดภาพระบายส ตกแตงเครองปนดนเผา จะนยม

ใชสเพยง 2 - 3 ส คอ ขาว เหลอง แดง และเคลอบด า

โรมนโบราณ

นยมสรางภาพบนผนงและพนหองประดบดวยโมเสค

(Mosaic) ส าหรบการวาดภาพใชเทคนค ผสมไข (Encaustic

painting) ซงเปนการใชสผสมกบไขระบายในขณะทยงรอน ๆ จากการคนพบ

หลกฐานผลงานในสมยโรมนหลาย ๆ แหง นยมสรางเปนภาพในเมอง ชนบท ภเขา ทะเล การตอส กจกรรมของพลเมอง การคา

ขาย กฬา เรองเกยวกบนนายปรมปรา และประวตศาสตร

ครสเตยนยคแรก

ในยคไบเซนไทน (Bizentine) ซงเปนยคเรมตนของครสเตยนนยมสราง

ภาพโดยใชโมเสค กระจก( Glass Mosaic) ท าเปนภาพบคคลส าคญในพระคมภรไบเบล ประดบตกแตง

ภายในโบสถ โดยมากมจดมงหมายเพอแสดงถงความศรทธาอยางสงตอศาสนาครสต

การใชสในจตรกรรมไทย

จตรกรรมไทย เปนงานวจตรศลปทมความสวยงามเปนเอกลกษณเฉพาะ สะทอนใหเหนถงวฒนธรรม

อนดงามของชาต มคณคาทางศลปะและเปนประโยชนตอการศกษาคนควาเรองราวทางประวตศาสตร ศาสนา

และโบราณคด จตรกรรมไทยแบงออกได 2 ประเภท คอ

1 จตรกรรมไทยแบบประเพณ (Thai Traditional

painting) เปนงานจตรกรรมทแสดงความรสกชวตจตใจ

และความเปนไทย ทมความละเอยด ออนชอยงดงาม สรางสรรคสบตอกนมาตงแตอดต และสงเคราะหจนได

ลกษณะประจ าชาต ทมรปแบบเปนพเศษเฉพาะตว เปนงานศลปะในแบบอดมคต (Idialistic Art) นยมเขยน

เปนภาพทเกยวเนองกบเรองราวตาง ๆ คอ

1.1 พทธประวต และเรองราวอนเกยวเนองกบศาสนาพทธ 1.2 พงศาวดาร ต านาน เรองราวเกยวกบพระมหากษตรย เรอง

คตนยมอนเปนมงคล 1.3 วถชวต ความเปนอย ขนบธรรมเนยม ประเพณตาง ๆ

ลกษณะของผลงานเปนภาพจตรกรรม ระบายสแบนเรยบดวยสทคอนขาง

สดใส แลวตดเสนมขอบ ทคมชด ใหความรสกเปนภาพ 2 มต มลกษณะในการจดวางภาพแบบเลาเรองเปน

ตอน ๆ จากบนลงลาง มวธการใชสแตกตางกนออกไปตามยคสมย ทงสเอกรงค และพหรงค

2 จตรกรรมไทยรวมสมย (Thai Contemporary painting)

เปนงานจตรกรรมทแสดงออกถงวฒนธรรมใหม

แนวความคดใหม ทปรากฏอยในปจจบน เปนรปแบบทไดรบอทธพลจากงานศลปะตะวนตกทน ามาผสมผสาน กบรปลกษณแบบไทย ๆ แลวสรางสรรคเปนรปแบบใหมขน

สทชางน ามาใชในงานจตรกรรมแตเดมนนมนอยมาก มกใชสเดยว ทเรยกวา "เอกรงค" โดยใชสขาวสด าและสแดงเทานนท าใหเกดความกลมกลนกนมากตอมาสทใช

ในภาพจตรกรรมกมมากขน มการเขยนภาพ ทเรยกวา"เบญจรงค" คอใช

ส 5 ส ไดแก สเหลอง เขยวหรอคราม แดงชาด ขาว และด า การวาดภาพทใช หลาย ๆ ส เรยกวา "พหรงค" สทใชลวนไดมาจากธรรมชาตเปนสวนใหญ และมท

ก าเนดตาง ๆ กน บางสเปน ธาตจากดน บางสไดจากสตว จากกระดก เขา

งา เลอด บางสไดจากพช ลกษณะของสทน ามาใชมกจะท าเปน ผงละเอยด ซงเรยกวา สฝ น ( Tempera)

น ามาผสมกบวสดอนเพอใหยดเกาะผวหนาวตถไดด ไดแก กาวหรอ ยางไม ทนยมใชคอ ยางของตนมะขวด และกาวกระถน ลกษณะเดนของจตรกรรมไทยอกอยางหนงคอ การปด

ทองค าเปลวในบางสวนของภาพทมความส าคญ เชน เปนเครองทรงหรอเปนผวกายของของบคคลส าคญในเรอง เปนสวนประกอบของปราสาทราชวง หรอสถาปตยกรรมทส าคญ ๆ ในภาพ เปนตน

สแดง ใหความรสกรอน รนแรง กระตน ทาทาย เคลอนไหว ตนเตน เราใจ มพลง ความอดม

สมบรณ ความม งค ง ความรก ความส าคญ อนตราย

สสม ใหความรสก รอน ความอบอน ความสดใส มชวตชวา วยรน ความคกคะนอง การ

ปลดปลอย ความเปรยว การระวง

สเหลอง ใหความรสกแจมใส ความสดใส ความราเรง ความเบกบานสดชน ชวตใหม ความ

สด ใหม ความสกสวาง การแผกระจาย อ านาจบารม

สเขยว ใหความรสก สงบ เงยบ รมรน รมเยน การพกผอน การผอนคลาย ธรรมชาต ความ

ปลอดภย ปกต ความสข ความสขม เยอกเยน

สน าเงน ใหความรสกสงบ สขม สภาพ หนกแนน เครงขรม เอาการเอางาน ละเอยด รอบคอบ สงา

งาม มศกดศร สงศกด เปนระเบยบถอมตน

สมวง ใหความรสก มเสนห นาตดตาม เรนลบ ซอนเรน มอ านาจ มพลงแฝงอย ความรก ความ

เศรา ความผดหวง ความสงบ ความสงศกด

สฟา ใหความรสก ปลอดโปรงโลง กวาง เบา โปรงใส สะอาด ปลอดภย ความสวาง ลมหายใจ

ความเปนอสระเสรภาพ การชวยเหลอ แบงปน

สขาว ใหความรสก บรสทธ สะอาด สดใส เบาบาง ออนโยน เปดเผย การเกด ความรก

ความหวง ความจรง ความเมตตา ความศรทธา ความดงาม

สด า ใหความรสก มด สกปรก ลกลบ ความสนหวง จดจบ ความตาย ความช ว ความลบ ทารณ โหดราย ความเศรา หนกแนน เขมเขง อดทน มพลง

สชมพ ใหความรสก อบอน ออนโยน นมนวล ออนหวาน ความรก เอาใจใส วยรน หนมสาว ความนารก ความสดใส

สเทา ใหความรสก เศรา อาลย ทอแท ความลกลบ ความหดห ความชรา ความสงบ ความ

เงยบ สภาพ สขม ถอมตน

สทอง ใหความรสก ความหรหรา โออา มราคา สงคา สงส าคญ ความเจรญรงเรอง ความสข ความม งค ง ความร ารวย การแผกระจาย

การใชสในเชงสญลกษณ

สแดง

มความอบอน รอนแรง เปรยบดงดวงอาทตย นอกจากนยงแสดงถง

ความมชวตชวา ความรก ความปรารถนา เชนดอกกหลาบแดงวน วาเลนไทน ในทางจราจรสแดงเปนเครองหมายประเภทหาม แสดงถงสง

ทอนตราย เปนสทตองระวง เปนสของเลอด ในสมยโรมน สของ

ราชวงศเปนสแดง แสดงความมงคงอดมสมบรณและอ านาจ

สเขยว แสดงถง

ธรรมชาตสเขยว รมเยน มกใชสอความหมายเกยวกบการอนรกษธรรมชาต เกยวกบสงแวดลอม การเกษตร การเพาะปลก การเกดใหม ฤดใบไมผล

การงอกงาม ใน เครองหมายจราจร หมาย ถงความปลอดภย ในขณะเดยวกน อาจ หมายถงอนตราย ยาพษ เนองจากยาพษ และสตวม

พษ กมกจะมสเขยว เชนกน

สเหลอง

แสดงถงความ

สดใส ความเบกบาน

โดยเรามกจะใชดอกไมสเหลอง

ในการไปเยยมผปวย และแสดงความรงเรองความมงคง และฐานนดรศกด ในทางตะวนออกเปนสของกษตรย จกรพรรดของจนใชฉลอง พระองคสเหลอง ในทางศาสนาแสดงความเจดจา ปญญา พทธศาสนา และยง

หมายถงการเจบปวย โรคระบาด ความรษยา ทรยศ หลอกลวง

สน าเงน

แสดงถงความเปนสภาพบรษ มความสขม หนกแนน และยงหมายถงความสงศกด ในธงชาตไทย สน า

เงนหมายถงพระมหากษตรย ในศาสนา ครตสเปนส

ประจ าตวแมพระ โดยทวไป สน าเงนหมายถงโลก ซงเราจะเรยกวา โลกสน าเงน (Blue Planet) เนองจากเปนดาว

เคราะหทมองเหน จากอวกาศโดยเหนเปนสน าเงนสดใส เนองจากมพนน าท

กวางใหญ

สมวง

แสดงถงพลง ความมอ านาจ ในสมยอยปตสมวงแดงเปน

สของกษตรย ตอเนองมาจนถงสมยโรมน นอกจากน สมวงแดงยงเปนสชดของพระ

สงฆราช สมวงเปนสทมพลงหรอการมพลงแอบแฝงอย และเปนสแหง

ความผกพน องคการลกเสอโลกกใชสมวง สวนสมวงออน

มกหมายถง ความเศรา ความผดหวงจากความรก

สฟา

แสดงถงความสวาง ความปลอดโปรง เปรยบเหมอนทองฟา

เปนอสระ เสร เปนสขององคการสหประชาชาต เปนสของความ

สะอาด ปลอดภย

สขององคการอาหารและยา (อย.) แสดงถงการอนรกษสงแวดลอม การ

ใชพลงงานอยางสะอาดแสดงถงอสรภาพ ทสามารถโบยบนเปนสแหง

ความคดสรางสรรคและจนตนาการทไมมขอบเขต

สทอง

มกใชแสดงถง คณคา ราคา สงของหายาก ความส าคญ ความสงสง

สงศกด ความศรทธาสงสด ในศาสนาพทธ หรอ เปนสกายของพระพทธรป ในงานจตรกรรมเปนสกายของพระพทธเจา พระมหากษตรย

หรอเปนสวนประกอบของเครองทรง เจดยตาง ๆ มกเปนสทอง หรอ ขาว และเปนเครองประกอบยศศกด ของกษตรยและขนนาง

สขาว

แสดงถงความสะอาด บรสทธ เหมอเดกแรกเกด แสดงถงความวางเปลา

ปราศจากกเลส ตณหา เปนสอาภรณของผทรงศล ความเชอถอ ความด

งาม ความศรทธา และหมายถงการเกดโดยทแสงสขาว เปนทก าเนดของแสงส

ตาง ๆ เปนความรกและความหวง ความหวงใยเอออาทรและเสยสละของ พอแม ความออนโยน จรงใจ บางกรณอาจ

หมายถง ความออนแอ ยอมแพ

สด า

แสดงถงความมด ความลกลบ สนหวง

ความตายเปนทส นสดของทกสงโดยทสทกส เมออยในความมด จะเหนเปนสด า นอกจากนยงหมายถง

ความชวราย ในครสตศาสนาหมายถง ซาตาน อาถรรพเวทมนต มนตด า ไสยศาสตร ความชงชง ความโหดราย ท าลายลาง ความลมหลงเมามว

แตยงหมายถงความอดทน กลาหาญ เขมแขง และเสยสละไดดวย

สชมพ

แสดงถงความอบอน ออนโยน ความออนหวาน นมนวล ความนารก แสดงถงความรกของมนษยโดยเฉพาะรนหนมสาว เปนสของความ

เอออาทร ปลอบประโลม เอาใจใสดแล ความปรารถนาด และอาจ

หมายถงความเปนมตร เปนสของวยรน โดยเฉพาะผหญง และนยม ใชกบสงของเครองใชของเดกวยรนเปนสวนใหญ

ส คอลกษณะความเขมของแสงทปรากฏแกสายตาใหเหนเปนส โดยผานกระบวนการรบรดวยตา มองจะรบขอมลจากตา โดยทตาไดผานกระบวนการ

วเคราะหขอมลพลงงานแสงมาแลว ผานประสาท สมผสการมองเหน ผานศนยสบเปลยนในสมองไปสศนยการมองเหนภาพ การสรางภาพ

หรอการมองเหนกคอ การทขอมลไดผานการวเคราะหแยกแยะใหเรารบรถงสรรพสงรอบตว

การตรวจวดคลนแสงเรมขนใน ครสตศตวรรษท 19 ในป 1928

ไรท ( W.D.Wright ) และ กลด ( J.Guild ) ประสบความส าเรจในการตรวจ วดคลนแสงครงส าคญ และไดรบการรบรองจาก Commission Internationale

de l 'Eclairage หรอ CIE ในป 1931 โดยถอวาเปนการตรวจวดมาตรฐาน สามเหลยมส CIE เปนภาพแสดง รปสามเหลยมเกอกมา น าเสนอ

ไวในป 1931 โดยการวเคราะหสจากแสงสเปคตรม สมพนธกบความ

ยาวคลนแสง แสดงถงแสงสขาวทามกลางแสงสเปคตรมรอบรปเกอกมา โคงรปเกอกมาแสดงความยาวคลนจาก 400- 700 mu สามเหลยมส CIE

สรางขนตามระบบความสมพนธพกด X และ Y คารเตเชยน ในทาง คณตศาสตรจากมมตรงขาม 3 มมของรปเกอกมา คอสน าเงนมวงเขม

ประมาณ 400 mu สเขยวประมาณ 520 mu และสแดงประมาณ 700 mu คอสจากแสง ทจะน ามาผสมกนและกอใหเกดสตาง ๆ ขน แสงสแดง

มความยาวคลนสงสด แตมความถคลนต าสด จะหกเหไดนอยทสด

และแสงสมวงจะมความยาวคลนนอยสด แตมความถคลนสงสด และ หกเหไดมากทสด

โครงสรางของสามเหลยมส CIE น มไดข นอยกบทฤษฎใดทฤษฎหนง แตเกดจาก

การทดลองคนควาทาง

วทยาศาสตร ระบบการพมพอตสาหกรรม การถายภาพ ภาพยนตร โทรทศน ไดใช

โครงสรางสนเปนหลก

ในระบบการพมพไดใชสจากดาน 3 ดานของรปเกอกมาคอ สเหลอง ฟา สมวงแดง และสด าเปนหลก สวน

ในการถายภาพ ภาพยนตร โทรทศน จอคอมพวเตอร ใชสจากมมทงสาม คอ แดง เขยว

น าเงน เปนหลก

ในราวป ค.ศ. 1666 เซอร ไอแซค นวตนไดแสดงใหเหนวา สคอสวนหนงในธรรมชาตของแสงอาทตย โดยใหล าแสงสองผานแทงแกวปรซม แสงจะหกเห เพราะแทงแกวปรซมความหนาแนน

มากกวาอากาศ

เมอล าแสงหกเหผานปรซมจะปรากฏแถบสสเปคตรม ( Spectrum) หรอทเรยกวา สรง (Rainbow) คอ สมวง คราม น าเงน เขยว เหลอง แสด แดง เมอแสงตกกระทบโมเลกลของสสาร พลงงานบางสวนจะดดกลนสจาก

แสงบางสวน และสะทอนสบางสใหปรากฏเหนได พนผววตถทเราเหนเปนสแดง เพราะ วตถดดกลนแสงส

อนไว สะทอนเฉพาะแสงสแดงออกมา วตถสขาวจะสะทอนแสงสทกส และวตถสด า จะดดกลนทกส

จากทฤษฎการการหกเหของแสงของ ของนวตน และจากสามเหลยมส CIE พบวา แสงสเปนพลงงานเพยง

ชนดเดยวทปรากฎส จากดานทง 3 ดานของรปสามเหลยมส CIE นกวทยาศาสตรไดก าหนดแมสของแสงไว 3 ส คอ สแดง ( Red ) สเขยว (Green) และสน าเงน ( Blue ) แสงทงสามส เมอน ามาฉายสองรวมกน จะท าให

เกด สตาง ๆ ขนมา คอ

แสงสแดง + แสงสเขยว = แสงสเหลอง ( Yellow ) แสงสแดง + แสงสน าเงน = แสงสแดงมาเจนตา ( Magenta)

แสงสน าเงน + แสงสเขยว = แสงสฟาไซแอน ( Cyan )

และถาแสงสทงสามสฉายรวมกน จะไดแสงสขาว หรอ ไมมส เราสามารถสงเกต

แมสของแสง ไดจากโทรทศนส หรอจอคอมพวเตอรส โดยใชแวนขยายสองดหนาจอจะเหนเปนแถบส

แสงสวาง

3 ส คอ แดง เขยว และน าเงน นอกจากนเราจะสงเกตเหนวา เครองหมายของสถานโทรทศนส

หลาย ๆ ชอง จะใชแมสของแสง ดวยเชนกน ทฤษฎของแสงสน เปนระบบสทเรยกวา RGB

( Red - Green - Blue ) เราสามารถน าไปใชในการ ถายท าภาพยนตร บนทกภาพวดโอ การสราง ภาพ เพอแสดงทางคอมพวเตอร การจดไฟแสงสในการแสดง การจดฉากเวท เปนตน

แสงสทเปนแมส คอ สแดง น าเงน เขยว จะเรยกวา สพนฐานบวก ( Additive primary colors ) คอ เกดจาก การหกเหของแสงสขาว สวนสใหมทเกดจากการผสมกนของแมสของแสงทงสามส

จะเรยกวา สพนฐานลบ (Subtractive primary colors ) คอ สฟาไซแอน (Cyan) สแดงมาเจนตา (Magenta) และสเหลอง (Yellow) ทงสามสเปนแมสแมใชในระบบการพมพออฟเซท หรอทเรยกวา

ระบบส CMYK โดยทมสด า (Black) เพมเขามา

สตาง ๆ จะเปลยนไปตามสภาพแวดลอมของส และยงขนอยสภาพของแสงดวย โดยท

ในทมแสงวางจดๆ สจะดออนลง ในททมแสงสวางนอยลง สกจะเขมขนดวย และในทไมมแสงสวางเลยเราจะมองเหนส

ตางๆ เปนสด า ถงแมจะมความเขมของแสงเหมอนกน แตถามสภาพแวดลอมของสแตกตางกน เชน สแสดทอยบนพนส

ด า จะดออนกวาสแสดทอยบนพนสขาว และสทอยบนพนสตาง ๆ กนกจะดมความเขมตางกน สทบนพนสเขมจะ

มองเหนเดนชดกวาส ทอยบนพนสสวาง เนองจากสด าไมสะทอนแสงสตาง ๆ ท าใหไมรบกวนการมองเหน

การมองเหนของสตรงขาม การใชสตรงขามกนมาใชรวมกนโดยน ามาวางอยเคยงคกน

ทงสองสจะสงผลตอคสอกสหนง เราจะเหนวา สเขยวทอยบนสแดงจะดมขนาดใหญกวาสแดง

ทอยบนสเขยว ทงสองสตางหกลางคาความเขมของสซงกนและกน จะท าใหไมดสดใสเทาทควร ปรากฎการณอกอยางหนงของสตรงขาม คอ ภาพตดตา ( After Image )โดยการจองมองสใด

สหนงทสดจด ในทมแสงสวางจาสกคร จากนนไปจองมองทกระดาษสขาว จะปรากฎสตรงขาม

ของสนน ๆ ขนทกระดาษสขาวซงเกดจากอทธพลความแรงของส

ภาพตดตาอกลกษณะหนง กคอสขาวกบสด า จากภาพเสนตารางสขาว บนพนสด า จะมอง เหนจดตด

แนวตงกบแนวนอน ของเสนตารางสขาว มสเทา ๆ ลกษณะเชนนเกดจากอทธพลของส ตรงขามทอยขางเคยงคอสด า และรปสขาวบนพนด า จะดใหญกวารปสด าทอยพนขาว

ขอมลและรปภาพจาก : http://www.prc.ac.th/newart/webart/colour07.html

สน า WATER COLOUR

สน า เปน สทใชกนมาตงแตโบราณ ทงในแถบยโรป และเอเชย โดยเฉพาะจน และญป น ซงมความสามารถในการระบายสน า แตใน

อดตการระบายสน ามกใชเพยงสเดยว คอ สด า ผทจะระบายไดอยางสวยงามจะตองมทกษะการใชพกนทสงมาก การ

ระบายสน าจะใชน า เปนสวนผสม และท าละลายใหเจอจางในการใชสน าไมนยมใชสขาวผสมเพอใหมน าหนก ออนลง และไมนยมใชสด าผสมใหม

น าหนกเขมขน เพราะจะท าใหเกดน าหนกมดเกนไป แตจะใชสกลาง

หรอสตรงขามผสมแทน ลกษณะของภาพวาดสน า จะมลกษณะใส บาง และสะอาด การระบายสน าตองใชความช านาญสงเพราะผดพลาดแลวจะแกไขยากจะระบายซ าๆ ทบกนมาก ๆ ไมได

จะท าใหภาพออกมามสขน ๆ ไมนาด หรอทเรยกวา สเนา สน าทมจ าหนาย ในปจจบน จะบรรจในหลอด เปนเนอสฝ นทผสมกบกาวอะราบค ซงเปนกาวท

สามารถละลายน าได มทงลกษณะทโปรงแสง ( Transparent ) และกงทบ

แสง ( Semi-Opaque ) ซงจะม ระบ ไวขางหลอด สน านยมระบายบนกระดาษทมผวขรขระ หยาบ

สโปสเตอร POSTER COLOUR

สโปสเตอร เปนสชนดสฝ น (Tempera) ทผสมกาวน าบรรจเสรจเปน

ขวด การใชงานเหมอนกบสน า คอใชน าเปนตวผสมใหเจอจาง สโปสเตอรเปนสทบแสง มเนอสขน สามารถระบายใหม เนอเรยบได และผสมสขาวใหม

น าหนกออนลงไดเหมอนกบสน ามน หรอสอะครลคสามารถ ระบายสทบกน

ได มกใชในการวาดภาพ ภาพประกอบเรอง ในงานออกแบบ ตางๆ ได สะดวก ในขวดสโปสเตอรมสวนผสมของกลเซอรน จะท าใหแหงเรว

สชอลค PASTEL

สชอลค เปนสฝ นผงละเอยดบรสทธน ามาอดเปนแทง ใชในการวาดภาพ มากวา 250 ปแลว ปจจบน มการ

ผสมขผงหรอกาวยางไมเขาไปดวยแลวอดเปนแทงในลกษณะของดนสอส แตมเนอ ละเอยดกวา แทงใหญกวา และมราคาแพงกวามาก มกใชในการวาดภาพเหมอน

สฝ น TEMPERA

สฝ น เปนสเรมแรกของมนษย ไดมาจากธรรมชาต ดน หน แร

ธาต พช สตว น ามาท าใหละเอยดเปนผง ผสมกาวและน า กาวท ามาจากหนงสตว กระดกสตว ส าหรบชางจตรกรรมไทยใช ยาง

มะขวด หรอกาวกระถน ซงเปนตวชวยใหสเกาะตดพนผวหนาวตถไม

หลดไดโดยงาย ในยโรปนยมเขยนสฝ น โดยผสมกบกาวยาง กาวน า หรอไขขาว สฝ นเปนสทมลกษณะทบแสง มเนอสคอนขาง

หนา เขยนสทบ กนได สฝ นมกใชในการเขยนภาพทวไปโดยเฉพาะภาพฝาผนง ในสมยหนงนยมเขยนภาพผาฝนง ทเรยกวา สปนเปยก

(Fresco) โดยใชสฝ นเขยนในขณะทปนทฉาบผนงยงไมแหงด เนอ

สจะซมเขาไป ในเนอปนท าใหภาพไมหลดลอกงาย สฝ นในปจจบน มลกษณะเปนผง เมอใชงานน ามาผสมกบน าโดย ไมตองผสมกาวเนองจากในกระบวนการผลตไดท าการผสมมาแลว การใชงานหมอนกบสโปสเตอร

ดนสอส CRAYON

ดนสอส เปนสผงละเอยด ผสมกบขผงหรอไขสตว น ามาอดใหเปน

แทงอยในลกษณะของดนสอ เพอใหเหมาะส าหรบเดกๆใชงานมลกษณะคลายกบสชอลค แตเปนสทม

ราคาถก เนองจากมสวนผสม อน ๆ ปะปนอยมาก มเนอสนอยกวา ปจจบนม

การพฒนาใหสามารถละลายน า หรอน ามนได โดยเมอใชดนสอสระบายส

แลวน าพกนจมน ามาระบายตอ ท าใหมลกษณะคลายกบภาพสน า (

Aquarelle ) บางชนด สามารถละลายไดในน ามน ซงท าใหกนน าได

สเทยน OIL PASTEL

สเทยนหรอสเทยนน ามน เปนสฝ นผงละเอยด ผสมกบไขมนสตวหรอขผ ง แลวน ามาอดเปนแทง มลกษณะทบแสง สามารถเขยนทบกนได การใชสออนทบสเขมจะมองเหนพนสเดมอยบาง การผสมสอน ๆใชการเขยนทบกน

สเทยนน ามนมกไมเกาะตดพน สามารถขดสออกได และกนน า ถาตองการให สตดแนนทนนาน จะมสารพน

เคลอบผวหนาส สเทยนหรอสเทยนน ามน มกใชเปนสฝกหดส าหรบเดก เนองจากใชงาย ไมยงยาก ไมเลอะเทอะเปรอะเปอน และมราคาถก

สอะครลค ACRYLIC COLOUR

สอะครลค เปนสทมสวนผสมของสารพลาสตกโพลเมอร (

Polymer) จ าพวก อะครลค ( Acrylic ) หรอไวนล ( Vinyl ) เปนสทมการผลตขนมาใหมลาสด วลาจะใชน ามาผสมกบน า ใชงานไดเหมอนกบสน า

และสน ามนมทงแบบโปรงแสงและทบแสงแตจะแหงเรวกวาสน ามน 1 - 6

ชวโมง เมอแหงแลวจะม คณสมบตกนน าไดและเปนสทตดแนนทนนาน คงทนตอสภาพดนฟาอากาศ สามารถเกบไวไดนาน ๆ

ยดเกาะตดผวหนาวตถไดด เมอระบายสแลวอาจใชน ายาวานช ( Vanish ) เคลอบผวหนาเพอปองกน การขดขด เพอใหคงทนมาก

ยงขน สอะครลคทใชวาดภาพบรรจในหลอด มราคาคอนขางแพง

สน ามน OIL COLOUR

สน ามน ผลตจากการผสมของสฝ นกบน ามน ซงเปนน ามนจากพช

เชน น ามนลนสด ( Linseed ) ซงกลนมาจากตนแฟลกซหรอน ามนจากเมลดปอบปสน ามนเปนสทบแสง

เวลาระบายมกใชสขาว ผสมใหไดน าหนกออนแก งานวาดภาพสน ามน มกเขยนลงบน

ผาใบ (Canvas ) มความคงทนมากและ กนน า ศลปนรจกใชสน ามนวาดภาพมาหลายรอยปแลว การวาดภาพสน ามน อาจใชเวลาเปนเดอนหรอ

เปนปกได เนองจากสน ามนแหงชามาก ท าใหไมตองรบรอน สามารถวาด

ภาพสน ามนทมขนาดใหญ ๆ และสามารถแกไขงาน ดวยการเขยนทบงานเดม สน ามนส าหรบเขยนภาพจะบรรจในหลอด ซงมราคา สงต าขนอย

กบคณภาพ การใชงานจะผสมดวยน ามนลนสด ซงจะท าใหเหนยวและเปนมน แตถาใชน ามนสน จะท าใหแหงเรว

ขนและสดาน พกนทใชระบายสน ามนเปนพกนแบนทมขนแขงๆ สน ามน เปนสทศลปนสวนใหญนยมใชวาดภาพ มาตงแตสมยเรอเนซองสยคปลาย

แมส คอ สทน ามาผสมกนแลวท าใหเกดสใหม ทมลกษณะแตกตางไปจากสเดม

แมส มอย 2 ชนด คอ

1. แมสของแสง เกดจากการหกเหของแสงผานแทงแกวปรซม ม 3 ส คอ สแดง

สเหลอง และสน าเงน อยในรปของแสงรงส ซงเปนพลงงานชนดเดยวทมส

คณสมบตของแสงสามารถน ามาใช ในการถายภาพ ภาพโทรทศน การจดแสงส

ในการแสดงตาง ๆ เปนตน (ดเรอง แสงส )

2. แมสวตถธาต เปนสทไดมาจากธรรมชาต และจากการสงเคราะหโดยกระบวน

ทางเคม ม 3 ส คอ สแดง สเหลอง และสน าเงน แมสวตถธาตเปนแมสทน ามาใช

งานกนอยางกวางขวาง ในวงการศลปะ วงการอตสาหกรรม ฯลฯ

แมสวตถธาต เมอน ามาผสมกนตามหลกเกณฑ จะท าใหเกด วงจรส ซงเปนวงส

ธรรมชาต เกดจากการผสมกนของแมสวตถธาต เปนสหลกทใชงานกนทวไป ใน

วงจรส จะแสดงสงตาง ๆ ดงตอไปน

วงจรส ( Colour Circle)

สขนท 1 คอ แมส ไดแก สแดง สเหลอง สน าเงน

สขนท 2 คอ สทเกดจากสขนท 1 หรอแมสผสมกนในอตราสวนทเทากน จะท าใหเกดสใหม 3 ส

ไดแก

สแดง ผสมกบสเหลอง ไดส สม

สแดง ผสมกบสน าเงน ไดสมวง

สเหลอง ผสมกบสน าเงน ไดสเขยว

สขนท 3 คอ สทเกดจากสขนท1 ผสมกบสขนท2 ในอตราสวนทเทากน จะไดสอนๆอก 6 สคอ

- สแดง ผสมกบสสม ไดส สมแดง

- สแดง ผสมกบสมวง ไดสมวงแดง

- สเหลอง ผสมกบสเขยว ไดสเขยวเหลอง

- สน าเงน ผสมกบสเขยว ไดสเขยวน าเงน

- สน าเงน ผสมกบสมวง ไดสมวงน าเงน

- สเหลอง ผสมกบสสม ไดสสมเหลอง

วรรณะของส คอสทใหความรสกรอน-

เยน ในวงจรสจะมสรอน 7 ส และ สเยน 7 ส ซงแบงท สมวงกบสเหลอง ซง

เปนไดทงสองวรรณะ

สตรงขำม หรอสตดกน หรอสค ปฏปกษ เปนสทมคาความเขมของสตด

กนอยางรนแรง ในทางปฏบตไมนยมน ามาใช รวมกนเพราะจะท าใหแตละสไมสดใส

เทาทควร การน าสตรงขามกนมาใชรวมกนอาจ

กระท าไดดงน

1. มพนทของสหนงมาก อกสหนงนอย

2. ผสมสอนๆ ลงไปสสใดสหนง หรอทงสองส

3. ผสมสตรงขามลงไปในสทงสองส

สกลำง คอ สทเขาไดกบสทกส สกลางในวงจรส ม 2 ส คอ สน าตาล กบ สเทา

สน ำตำล เกดจากสตรงขามกนในวงจรสผสมกน ในอตราสวนทเทากน สน าตาลม

คณสมบตส าคญ คอ ใชผสมกบสอนแลวจะท าใหสนน ๆ เขมขนโดยไมเปลยน

แปลงคาส ถาผสมมาก ๆ เขากจะกลายเปนสน าตาล

สเทำ เกดจากสทกส ๆ สในวงจรสผสมกน ในอตราสวนเทากน สเทา มคณสมบต

ทส าคญ คอ ใชผสมกบสอน ๆ แลวจะท าให มด หมน ใชในสวนทเปนเงา ซงมน าหนก

ออนแกในระดบตาง ๆ ถาผสมมาก ๆ เขาจะกลายเปนสเทา

คณลกษณะของส เปนการใชสในลกษณะตาง ๆ เพอเกดความสวยงาม

และความรสกตาง ๆ ตามความตองการของผสราง คณลกษณะของสทใช

โดยทวไป มดงน คอ

สเอกรงค (Monochrome) เปนการใชสเพยงสเดยว แตมหลายๆ น าหนก ซงไลเรยงจากน าหนกออนไป

แก เปนการใชสแบบดงเดม ภาพ จตรกรรมไทย แบบดงเดมจะเปนลกษณะน ตอมาเมอมการใชสอนๆ เขามาประกอบ

มากขน ท าใหมหลายส ซงเรยกวา "พหรงค" ภาพแบบส เอกรงค มกดเรยบ ๆ ไมคอยนาสนใจ

วรรณะของส (Tone) สมอย 2 วรรณะ คอ วรรณะสรอน และ สเยน

สรอนคอสทดแลวใหความรสกรอน สเยนคอสทดแลวรสกเยน ซงอยในวงจรส สมวง

กบสเหลองเปนไดทงสรอนและสเยน แลวแตวาจะอยกบกลมสใด การใชสในวรรณะ

เดยวกนจะท าให

เกดรสกกลมกลน

กน การใชส

ตางวรรณะจะ

ท าใหเกดความแตกตาง ขดแยง การเลอกใชสในวรรณะใด ๆ ขนอยกบความตองการ และจดมงหมาย

ของงาน

คำน ำหนกของ

ส (Value of colour)

เปนการใชสโดยใหมคาน าหนก ในระดบตาง ๆ กน และมสหลาย ๆ ส ซงถาเปนสเดยว

กจะมลกษณะเปน สเอกรงค การใชคาน าหนกของส จะท าใหเกดความกลมกลน เกด

ระยะใกลไกล ตนลก ถามคา น าหนกหลาย ๆ ระดบ สกจะกลมกลนกนมากขน

แตถามเพยง1 - 2 ระดบทหาง กน จะท าใหเกดความแตกตาง

ควำมเขมของ ส (Intensity)เกดจาก สแท คอสทเกดจากการ

ผสมกนในวงจรส เปนสหลกท ผสมขนตามกกฎเกณฑและไมถกผสมดวยสกลาง

หรอสอน ๆ จะมคาความเขมสงสด หรอแรงจดทสด เปนคาความแทของสทไมถกเจอปน เมอสเหลาน อยทามกลางสอน ๆ ทถกผสมใหเขมขน หรอออนลง ใหมดหมน หรอ

เปลยนคาไปแลว สแทจะแสดงความแรงของส

ปรากฎออกมาใหเหน อยางชดเจน ซงจะท าใหเกดจดสนใจขนในผลงาน ลกษณะเชนน เหมอนกบ ดอกเฟองฟาสชมพสด ๆ หรอบานเยน ทอยทามกลางใบเฟองฟาท

เขยวจด ๆ หรอ พลทถกจดสองสวางในยามเทศกาล ตดกบสมด ๆ ทบ ๆ ทมๆ ของทองผายามค าคน เปนตน

สสวนรวม (Tonality) เปนลกษณะทมสใดสหนง หรอกลมสชดหนงทใกลเคยงกนมอทธพล

ครอบคลม สอนๆทอยในภาพ เชน ในทงดอกทานตะวน ก าลงออกดอกชชอบานสะพรงสสวนรวมกคอ ส

ของดอกทานตะวน หรอบรรยากาศการแขงขนฟตบอลในสนาม ถงแมผ เลนทงสองทมจะแตงกายดวย

เสอผา หลากสตางกนกตาม แต สเขยวของสนามกจะมอทธพลครอบ คลม สตาง ๆ ทงหมด สใดกตามท

มลกษณะเชนน เปนสสวนรวมของภาพ

พนผว หมายถง ลกษณะของบรเวณผวหนาของสงตาง ๆ ทเมอสมผสแลวสามารถรบรได วามลกษณะอยางไร คอร

วา หยาบ ขรขระ เรยบ มน ดาน เนยน สาก เปนตน

ลกษณะทสมผสไดของพนผว ม 2 ประเภท คอ

1. พนผวทสมผสไดดวยมอ หรอกายสมผส เปนลกษณะพนผวทเปนอยจรง ๆ ของผวหนาของวสดนน

ๆ ซงสามารถสมผสไดจากงานประตมากรรม งานสถาปตกรรม และสงประดษฐอน ๆ

2. พนผวทสมผสไดดวยสายตา จากการมองเหนแต

ไมใชลกษณะทแทจรงของผว วสดนน ๆ เชน การวาดภาพกอนหนบนกระดาษ จะใหความรสกเปน

กอนหนแต

มอสมผสเปนกระดาษหรอใชกระดาษพมพลายไม หรอลายหนออน เพอปะ ทบ บนผวหนาของสงตาง ๆ เปนตน ลกษณะเชนนถอ

วาเปนการสรางพนผวลวงตาใหสมผสไดดวยการมองเหนเทานน

พนผวลกษณะตาง ๆ จะใหความรสกตองานศลปะทแตกตางกน

พนผวหยาบจะ ใหความรสกกระตนประสาท หนกแนน มนคง แขงแรง ถาวร ในขณะทผวเรยบ จะใหความรสกเบา สบาย การใช

ลกษณะของพนผวทแตกตางกน เหนไดชดเจน จากงานประตมากรรมและมากทสดในงานสถาปตยกรรมซงมการรวมเอา

ลกษณะ

ตาง ๆ กนของพนผววสดหลาย ๆ อยาง เชน อฐ ไม โลหะ กระจก คอนกรต หน ซงมความขดแยงกนแตสถาปนกได

น ามาผสมกลมกลนไดอยางเหมาะสมลงตวจน เกดความสวยงาม

ทวาง (space) คอ คของรปทรงทขดแยงกนอยางตรงกนขามมบทบาทในการสรางและเสรมรปทรงไมนอยกวาทศนธาตทงหลาย พจนานกรมของมหาวทยาลยออกวฟอรด (Oxford University Dictionary) ใหค าจ ากด

ความของทวางไว 3 ประการ คอ

- ประการแรก เปนทวางภายในขอบเขตทก าหนดให เชน ทวางภายในหองทมฝาลอมรอบ

- ประการทสอง เปนทวางทเปนระยะทวดไดจากมวลหนงไปยงมวลหนง - ประการสดทาย เปนการชแสดงเวลาหรอระยะเวลาทท าหรอเปลยนแปลงไป

เรองของทวางหรอชองวาง ชลดนมเสมอไดใหค าจ ากดความไวในทฤษฎแหงองคประกอบศลปวา

ควำมหมำยของทวำง

• ปรมาตรของรปทรงทกนระวางเนอทอย

• อากาศทโอบลอมรปทรง

• ระยะหางระหวางรปทรง (ชองไฟ)

• ปรมาตรของทวางทจ ากดดวยขอบเขต

• แผนภาพ 2 มตทศลปนใชเขยนภาพ

ขอมลจาก : http://www.school.net.th/library/create-web/10000/arts/10000-10349.html

ระนาบ ( PLANE ) คอเสนทขยายตวออกไปในทศทางเดยวกน จนเกดเปนพนทข น ซง

จะมขอบเขตทแนนอน ระนาบมหลายแบบ ไดแก

- ระนาบพน

- ระนาบยกพน - ระนาบลดพน

- ระนาบเหนอหว - ระนาบผนง

ขอมลจาก : http://cheeranan.exteen.com/20070624

จดเดน(Emphasis/Dominance)หรอจดสนใจ (Point of Interest)

หมายถง การสรางจดทนาสนใจทสดในภาพขนมานนเอง เพราะในการจดภาพนน ถาหากไมมการเนน

จดเดนเลยหรอสรางจดเดนหลายจดเกนไปหมด ดงนนการสรางจดเดนทวาน ควรสรางใหมเพยงจดเดยว ไมควรใหอยบรเวณขอบภาพดานใดดานหนงจนเกนไป และไมจ าเปนตองอยบรเวณจดกงกลางภาพเสมอไป

ดวย ทงนการสรางจดเดนอาจจะท าไดหลายลกษณะเชนเนนใหเดนดวยขนาด รปรางแสง เงา ส หรอ

เรองราว เปนตน เปนสงทพบเหน ไดจากชวตประจ าวนทว ๆ ไป เชน การพด เมอถงตอนส าคญทตองการเนน กพดเนนให

ดงขน หรอลดระดบเสยงลง หรอหยดเวนระยะ เพอใหเปนทนาสนใจ การเขยนกเชนกน เมอถงขอความส าคญทตองการเนน กท า ตวอกษรใหหนาหรอใหญ หรอขดเสนใต ใหแตกตางกวาขอความอน ๆ ตวอยางเหลาน เปนการ

สรางจดเดนโดยทวไป การเนน เปนการกระท าใหเดนเปนพเศษกวาธรรมดา ในงานศลปะจะตองม สวนใดสวนหนง หรอจดใดจด

หนง ทมความส าคญกวาสวนอน ๆ เปนประธานอย ถาสวนนนๆ อยปะปนกบสวนอน ๆ และมลกษณะเหมอน ๆ

กน กอาจถกกลนหรอถกสวนอนๆทมความส าคญนอยกวาบดบง หรอแยงความส าคญ ความนาสนใจไปเสยงานทไมมจดสนใจ หรอประธาน จะท าใหดนาเบอ เหมอนกบลวดลายทถกจดวางซ ากนโดยปราศจากความหมาย หรอ

เรองราวทนาสนใจ ดงนน สวนนนจงตองถกเนน ใหเหนเดนชดขนมา เปนพเศษกวาสวนอน ๆ

ตอไปนเปนแนวทางของการสรางจดเดน ในงานทศนศลป ผานตวอยาง ผลงาน ของจตรกรรม และงานออกแบบ ซงผเรยนสามารถ พจารณาไดวา บางภาพอาจมจดเดน

ทเกดจาก สวนประกอบมลฐานหลายสวน แตจะมจดเดน หรอจดสนใจ ทเหนไดชด เพยง

จดเดยวเทานน แนวทางเหลาน สามารถปรบเปลยนไดและแตละแนวทาง สามารถใช

ผสมกนเปน แนวทางใหม ๆ เพมขนอกมากมายไมมทส นสด ขนอยกบจดมงหมาย และ

ประสบการณ ของศลปน และนกออกแบบ จดเดนในความหมายของทศนศลป กคอบรเวณหรอสวนส าคญของงานทศนศลป

ทปรากฎขน จากการเนน (Emphasis) ของสวนประกอบมลฐาน และองคประกอบทศนศลป อยางใดอยางหนง หรอหลายอยางผสมกน ซงเมอสมผสดวยสายตาแลว ม

ความชดเจน เดนสะดดตาเปน แหงแรก เปนจดทมพลง มอ านาจดงดดสายตามากกวา

สวนอน ๆ การเนน ใหเกดจดเดนในงาน ทศนศลปเปนสงส าคญมาก เพราะจะเปนเครองเรยกรอง ความสนใจ เพอชกจงใหเขาไปสมผส ในสวนละเอยดตอไป และเปนการเพม

ความนาด สมบรณ ลงตวขนใหกบงานออกแบบนน

แตการสราง จดเดนไมวาโดยวธใดกตาม ตองไม สรางหลายจดเพราะถามหลายจด กจะแยงความเดนกน

ไมรวาจดเดนทแทจรงอยทใหน นอกจากน กจะเปนการ ท าใหเอกภาพในงานนนหมดไป การสรางจดเดน เปนองคประกอบหนง ของการสราง ความแตกตาง

หลกเบองตนในการพจารณาสรางจดเดน ในงานศลปะ กคอ ศลปน หรอนกออกแบบ จะตองก าหนดแนวทาง ของ การสรางจดเดน ไวลวงหนา กคอ ต าแหนง ปรมาณ และทส าคญทสดกคอ วธการสรางจดเดน โดย

ใชสวนประกอบ มลฐาน และองคประกอบของทศนศลป

แนวทางสรางจดเดนในการออกแบบทศนศลป

การสรางจดเดน ในทางทศนศลป กคอการสรางจาก สวนประกอบมลฐาน (Elements) และหลกการ

ทศนศลป (Principles) อยางใดอยางหนง หรอ หลายอยางผสมกน ซงจดเดนทเกดขนน ควรมจดเดยว แตบางครง

อาจมมากกวาจดเดยวกได แตจดเดนทเพมขนน ตองไมแขงกบจดเดนหลก โดยเรยกวา จดเดนรอง (Sub Dominance) เพราะมฉะนน การมจดเดนแขงกนหลายจด จะเปนการท าลายเอกภาพของงานออกแบบนน แนวทาง

สรางจดเดน มดงตอไปน

การสรางจดเดนดวยขนาด (Size)

วตถ หรอรปราง รปทรง ทมขนาดใหญทสดจะเปนสงสดดตา กอใหเกด จดสนใจไดทนท ในเบองแรก

การสรางจดเดนดวยส (Color) สทมความเขม สดใส (Color Intensity) ทแตกตางกวาสสวนรวม ในภาพ กจะสรางจดสนใจไดด หรอส

และน าหนกทแตกตาง กสรางจดเดน ไดเชนกน

การสรางจดเดนดวยต าแหนง (Location)

โดยธรรมชาตการมองของมนษยเราจะเรมจากบรเวณกลางภาพ ถดขนบน เลกนอย จงม กฎของการจดองคประกอบภาพ ใหเกด ความนาสนใจ หรอ ทเรยกวา กฎ 3 สวน (Rule of Third)

กฎ 3 สวน (Rule of Third) คอ การแบงพนทตามแนวนอน และแนวตง ออกเปน 3 สวนเทากน ๆ จด 4 จดซงเปนจดตดของเสนทแบง

น จะเปนจดแหงความสนใจ ในการวางต าแหนง องคประกอบทตองการสราง จดเดนไวในต าแหนงใด ต าแหนงหนงของ จดตดทง 4 น

การสรางจดเดนดวยต าแหนงอกวธหนงกคอ น าองคประกอบทตองการ สรางจดเดนนน ใหแยกจาก

องคประกอบโดยรวม จะท าใหสายตาผชมพง ไปยงต าแหนงทโดดเดนนน

การสรางจดเดนดวยบรเวณวาง (Space)

งานออกแบบทมจงหวะของการซ า (Repetition) มากไป จะท าให นา

เบอหนาย เหมอน ไมมจดจบ ถาปรบจงหวะนนใหมชองวาง ทแตกตางกนบาง ทเรยกวา จงหวะกาวหนา (Progressive) หรอการแยกตว ใหเกดพนท

วาง กสามารถสรางจดสนใจ ในบรเวณทตองการได

การสรางจดเดนดวยความแตกตาง (Exception)

รปราง รปทรง หรอองคประกอบใด มความแตกตางจากสวนรวม ยอมเปน จดเดนทสดในภาพนน

การสรางจดเดนดวยการแปรเปลยน (Gradation) การแปรเปลยน หรอการลดหลนดวยขนาด รปราง ส น าหนก โดยองคประกอบอน ยงคงเดมนนเปนการสรางจดเดน ไดงายทสดวธหนง

การสรางจดเดนดวยทศทางของสายตา (Eye Direction) ทศทางขององคประกอบทไปในทศทางเดยวกน จะน าสายตาให มองตดตามไปในทศทางนน และเมอองคประกอบนน มการกลบทศทาง ในทนท จะท าให

สายตานนหยดการเคลอนไหวทนท จดทสายตาทหยดนงนน เปนจดทสรางจดเดนใหเกดขนได

การสรางจดเดนดวยทศทางของเสน (Converence of Line) เสนน าสายตาไมวาจะเกดจากเสน

ลกษณะใด เชนแทจรง (Actual Line)หรอ เสนโดยนย (Implied Line) จะน าไปสจดสนใจ ตามทตองการได เสนน าสายตา ทเกดจากขนาดทแปรเปลยน (Gradation) แมปลาย ของเสน น าสายตานนจะมรปรางขนาดเลก แต

สามารถเปนจดดงดดสายตาได มากกวา รปรางขนาดใหญ

การสรางจดเดนดวยการเพมองคประกอบอนเขาไป (Composition) คอการเพมสวนประกอบมล

ฐาน (Elements) ซงไดแก จด เสน รปราง พนผว น าหนก เขาไปเปนองคประกอบเสรม ใหจดทตองการเนนใหเปน จดเดน ซงบางครง วธนมความจ าเปน เปนการแกปญหา ทไมสามารถใชวธอนใดได

พงเขาใจวา การเนน ไมจ าเปนจะตองชแนะใหเหนเดนชดจนเกนไป สงทจะตองระลกถงอยเสมอ คอ เมอ

จดวางจดสนใจแลว จะตองพยายามหลกเลยงไมใหส งอนมาดงความสนใจออกไป จนท าใหเกดความสบสน การ

เนน สามารถกระท าไดดวยองคประกอบตาง ๆ ของศลปะ ไมวาจะเปน เสน ส แสง-เงา รปราง รปทรง หรอ พนผว ทงนข นอยความตองการในการน าเสนอของศลปนผสรางสรรค

ความสมดล หรอ ดลยภาพ หมายถง น าหนกทเทากนขององคประกอบ ไมเอนเอยงไปขางใดขางหนง ในทางศลปะยงรวมถงความประสานกลมกลน ความพอเหมาะพอด

ของ สวนตาง ๆ

ในรปทรงหนง หรองานศลปะชนหนง การจดวางองคประกอบตาง ๆ ลงใน งานศลปกรรมนน

จะตองค านงถงจดศนยถวง ในธรรมชาตนน ทกสงส งททรงตวอยไดโดยไมลมเพราะมน าหนกเฉลยเทากนทกดาน ฉะนน ในงานศลปะถามองดแลวรสกวา

บางสวนหนกไป แนนไป หรอ เบา บางไป กจะท าใหภาพนนดเอนเอยง และเกดความ รสกไมสมดล เปนการบกพรองทางความงาม ดลยภาพในงานศลปะ ม 2

ลกษณะ คอ

1. ดลยภาพแบบสมมาตร (Symmetry Balance) หรอ ความสมดลแบบซายขวาเหมอนกน คอ การวางรปทงสองขางของแกน

สมดล เปนการสมดลแบบธรรมชาตลกษณะแบบนใน ทางศลปะมใช

นอย สวนมากจะใชในลวดลายตกแตง ในงานสถาปตยกรรมบางแบบ

หรอ ในงานทตองการดลยภาพทนงและมนคงจรงๆ

2. ดลยภาพแบบอสมมาตร (Asymmetry

Balance) หรอ ความ

สมดลแบบซายขวาไม เหมอน กนมกเปนการสมดลท เกดจาการจดใหมของมนษย ซงม

ลกษณะททางซายและ ขวาจะไมเหมอนกน ใช

องคประกอบทไม เหมอนกน แตมความสมดล

กน อาจเปนความสมดล ดวย น าหนกขององคประกอบ หรอสมดลดวยความรสกกได การจดองคประกอบใหเกดความ สมดลแบบอสมมาตรอาจท าไดโดย เลอนแกน

สมดลไปทางดานทมน าหนกมากวา หรอ เลอนรปทมน าหนกมากวาเขาหาแกนจะท าใหเกดความสมดลขน หรอใช

หนวยทมขนาดเลกแตมรปลกษณะทนาสนใจถวงดลกบ รปลกษณะทมขนาดใหญแตมรปแบบธรรมดา