46

T A X M A G A Z I N E

M&A แบบไหน “ภาษดกวากน” ?

1 Partner SCL Law Group, email : chinapat@siamcitylaw.com

การวางแผนภาษ by ชนภทร วสทธแพทย 1

Share Deal กบProperty Deal…

การซอขายกจการ (Merger & Acquisition) ผซอตองการ “ซอถก” ตรงกนขาม ผขายตองการ “ขายแพง” และไดก�าไร

47

T A X M A G A Z I N E

เมอม “ก�ำไร” ตองเสยภำษ หำก ผ ขำยไมตองกำรเสยภำษ ผ ขำยควร ตอรองใหผ ซอ “ออกภำษแทน” ภำษทออกแทน ผ ขำยตองน�ำมำรวมเปน “เงนไดพงประเมน” ของผขำยดวย ดงนน กำร “ออกภำษแทน” ในกำรซอขำยกจกำรตองค�ำนวณ “ภำษบนภำษทออกให” ดวย

กลำวไดวำเปน “กำรค�ำนวณภำษทกทอด” ทออกแทนให

ในกำรซอขำยกจกำรชวง 10 ปทผำนมำ ผขำยมกเจรจำตอรองรำคำซอขำยกจกำร “แบบไมรวมภำษ” ผลจงกลำยเปนวำ “ผซอตองวำงแผนภำษ” เพอให “ภำษ จำกก�ำไรต�ำลง” และสงผลถง “รำคำซอขำย”

ทรำคำถกลง กรณนจงยนยนไดวำ “ภำษเปนตนทนของกจกำร” และกรณ M&A น ภำษเปนตนทนของกจกำรตงแตเรมตน

ตวอยำงของภำษเงนไดบคคลธรรมดำ และภำษเงนไดนตบคคล เมอตองเสย “ภำษจำกก�ำไร” (Capital Gain) ในกำรขำยกจกำรมดงน

หำก “รำคำซอขำยกจกำร” ตกลงกนในแบบ “ไมรวมภำษ” (Net Basis) ภำษจำกตำรำงขำงตนจะมจ�ำนวนมำกกวำน เหนไดวำ ภำษเงนไดบคคลธรรมดำ (35%) ม “อตรำภำษทแทจรง” (Effective Tax Rate) สงกวำภำษเงนไดนตบคคล (28%)

เหตทเปนเชนน เพรำะกฎหมำยภำษก�ำหนดอตรำภำษไวตำงกนระหวำง “ผ เสยภำษเงนไดบคคลธรรมดำ” และ “ผเสยภำษเงนไดนตบคคล” สงผลใหขำด “ควำมเปนกลำงทำงภำษ” (Tax Neutrality) และหำกผเสยภำษเลอกได (สวนใหญเลอกไมได โดยเฉพำะ “มนษยเงนเดอน”)

มกจะเลอกวำงแผนจดรปแบบองคกรธรกจ “แบบบรษท” มำกกวำ “แบบบคคลธรรมดำ” เพรำะนอกจำกจะชวย “วำงแผนภำษ” แลว ยงสำมำรถชวยไดเรอง “ควำมรบผดตำมกฎหมำย” คอใหบรษทรบผดแทนบคคลธรรมดำ (บรษทรบผดจ�ำกดเฉพำะคำหนทคำงช�ำระ)

ผลทตำมมำจำกกำรตกลงซอขำยกจกำรแบบ Net Basis คอ รำคำซอขำยกจกำรยอมสงขน หรอตนทนในกำรไดมำซงกจกำรของผซอจะสงขน สงผลใหผซอไมตองกำรซอในรำคำสงเกน และผขำยทไมตองกำรเสยภำษสงเกน

ยงไปกวำนน กำรซอขำยกจกำร “แบบหน” ยงม “อำกรแสตมป” อก 0.1% ของรำคำหนทช�ำระแลวหรอตำมรำคำ ในตรำสำรแลวแตอยำงใดจะมำกกวำ อำกรแสตมปนตองตดบน “ตรำสำรกำรโอนหน” (หำกเปนกำรโอนหนบรษทจ�ำกด) และเปนหนำทของ “ผโอนหน” ตองเสยอำกรแสตมปน เวนแตจะตกลงเปนอยำง อนให “ผรบโอน” เปนผช�ำระอำกรแสตมป หำกตกลงเชนนน มลคำอำกรแสตมป ตองถอวำเปน “เงนไดพงประเมน” ของ ผโอนทตองไปรวมค�ำนวณเพอเสยภำษเงนไดของตนดวย

เงนไดก�ำไรจำกกำรขำยกจกำรอตรำภำษเงนไดก�ำไรคงเหลอ / เงนปนผลภำษเงนปนผล (10%)คงเหลอ (หลงหกภาษ)

ภาษเงนไดบคคลธรรมดา100

5 - 35% (อตรำกำวหนำ)65 (โดยประมำณ)

-65

ภาษเงนไดนตบคคล10020%80872

Business Law for Executive : กฎหมายธรกจส�าหรบผบรหาร

แนะน�าหลกสตร

โทร. (02) 555-0700 กด 1 www.dst.co.th

วนพฤหสบดท 29 มนาคม 2561 เวลา 09.00-16.00 น.ณ โรงแรมแลนดมารค กรงเทพฯ (ถ.สขมวท) โดย... อาจารยชนภทร วสทธแพทย

48

T A X M A G A Z I N E

# ภาษเงนไดบคคลธรรมดากรณขายอสงหารมทรพยจะมการ

แกไขกฎหมายในป 2561 (มาตรา 49 ทว ประมวลรษฎากร) ตามมตคณะรฐมนตร วนท 18 ตลาคม 2559 โดยก�าหนดใหการค�านวณภาษเงนไดบคคลธรรมดาเมอขาย

อสงหารมทรพยตองค�านวณภาษจาก “ฐานภาษ” คอ ราคาประเมนราชการ หรอราคาทซอขายกน แลวแตอยางใดจะสงกวา (เดมกฎหมายก�าหนดให “ฐานภาษ” คอ “ราคาประเมนราชการ” เทานน) กลาวคอ รฐบาลตองการใหบคคลธรรมดา

และนตบคคลใช “ฐานภาษ” เดยวกนในการค�านวณภาษและตองการ “ปดชองวาง ของกฎหมายภาษ” ทใชกนมานานหลายสบปในแวดวงอสงหารมทรพย ทงน เพอใหเกดความเปนธรรมระหวางหนวยภาษทงสองแบบ

ขายหนโดยบคคลธรรมดา

ขายทรพยสน (อสงหารมทรพย)โดยบคคลธรรมดา

ขายหนโดยบรษท

ขายทรพยสน (อสงหารมทรพย)

โดยบรษทเงนได

1005 - 35% (อตรำ

กำวหนำ)เมอผซอเปนบรษทไทย

-

-

0.1%

-5 - 35% (อตรำ

กำวหนำ)

65 (โดยประมำณ)-65

1005 - 35% (อตรำกำวหนำ)

ของ “รำคำประเมนรำชกำร” #

7%(เฉพำะสงหำรมทรพย)

3.3% ของรำคำซอขำยทดน(เฉพำะอสงหำรมทรพย)

(ยกเวน หำกถอครองเกน 5 ปหรอไมไดใชในกจกำรมำกอน)

0.5% ของรำคำซอขำย (ยกเวน หำกเสยภำษธรกจเฉพำะ)2% ของรำคำประเมนรำชกำร

5 - 35% (อตรำกำวหนำ) หำกถอครองทดนเกน 5 ป

เลอกไมตองน�ำมำรวมค�ำนวณภำษปลำยปได

100-

-

-

0.1%

-20% ของก�ำไร

80872

1001% ของรำคำประเมนรำชกำร

หรอรำคำซอขำยแลวแตอยำงใดสงกวำ

7%(เฉพำะสงหำรมทรพย)

3.3% ของรำคำซอขำยทดน(เฉพำะอสงหำรมทรพย)

0.5% ของรำคำซอขำย (ยกเวน หำกเสยภำษธรกจเฉพำะ)2% ของรำคำประเมนรำชกำร

20%

80872

เงนไดจำกกำรขำยกจกำรภำษเงนไดหก ณ ทจำย

ภำษมลคำเพม

ภำษธรกจเฉพำะ

อำกรแสตมป

คำธรรมเนยมโอนทดนอตรำภำษเงนได

ก�ำไรคงเหลอ / เงนปนผลภำษเงนปนผล (10%)

คงเหลอ (หลงหกภาษ)

*หมำยเหต ตำรำงนไมสำมำรถอำงองไดกบผซอและผขำยกจกำรทเปน “บคคลตำงประเทศ” ไมวำบคคลธรรมดำหรอบรษทนตบคคล เพรำะตองน�ำ “อนสญญำเพอกำรเวนกำรจดเกบภำษซอน” มำใชรวมพจำรณำภำระภำษดวย

ภาระภาษจากการขายกจการ “แบบหน” และ “แบบทรพยสน”ในกำรขำยกจกำร ผขำยและผซอในประเทศไทยสำมำรถตกลงกนซอกจกำรในรปแบบ “ซอหน” หรอ “ซอทรพยสน” ได เพรำะ

ภำษตำงกน ดงน

49

T A X M A G A Z I N E

ประเดนทนาตดตาม คอ บคคลธรรมดาม “กฎหมายล�าดบรอง” ก�าหนดใหหก “คาใชจายเหมา” ตาม “ปการ ถอครองทดน” (พระราชกฤษฎกา ฉบบท 165) คอ ถอครองสนไดหกคาใชจายเหมาในอตราสง (เชน 1 ปหกได 92%) และถอครองยาวหกไดในอตราต�า (เชน 8 ปขนไปหกได 50%) สงผลใหดเหมอนวา กฎหมายสงเสรมใหคน “เปลยนมอทดน” โดยเรว จงยอมใหหกคาใชจายเหมาไดมาก และลงโทษคนท “เกบกกทดน” ไวกบตวนานจะ “ถกลงโทษ” ดวยการหก คาใชจายไดนอย

กรณดงกลาวน ตางจาก “บรษทนตบคคล” ทค�านวณภาษเงนไดนตบคคลจากการขายทดนโดยใช “ฐานภาษ” จาก “ราคาประเมนราชการ” หรอ “ราคาท ซอขายกน” แลวแตอยางใดจะสงกวา จากนนน�า “รายไดจากการขายทดน” หรอ “ฐานภาษ” นไปหกออกจาก “ตนทนทดน” ทซอมา

การซอขายกจการในอดตในอดต ผขำยจ�ำนวนมำกเลอกใช

“วธรบเงนหลงบาน” ไมวำจะ “ขำยหน” หรอ “ขำยทดน” กตำม เพรำะผขำยมกจะ “เชอ/ฟง” ค�ำแนะน�ำจำก “คนใกลชด” (ทไมรบผดชอบ) ทรเรองกจกำรและบญชกำรเงนของผขำยเปนอยำงด และมกจะ ใหค�ำแนะน�ำท “ผดกฎหมำย” ทงท “คดวำรจรง” และ “รบผดชอบไมได” เมอมเรองหรอคดควำม สดทำยทวำ “คนใกลชด” นน “เคลยร ได ” มกทงให ผ ขำยตอง “รบผดชอบแตเพยงผเดยว”

ตวอยำง เชน 1. ผซอ/ผขำยคนไทย ตกลงซอขำย

กจกำรกนรำคำจรง 1,000 ลำนบำท

2. ผขำยไดรบค�ำแนะน�ำให “ขำยหน” ตำม “รำคำหนทตรำไว” (Par Value) รวม 300 ลำนบำท

(บางกรณ ผขายไดรบค�าแนะน�าใหขายหนสงกวาตนทนเลกนอยเพอให มก�าไรส�าหรบเสยภาษบางจะไดไมถกตรวจสอบภาษ ค�าแนะน�าเชนนเหมอน “เอาสขางเขาถ” ทงท “บคคลธรรมดา” ขายทรพยสนไมมเงอนไข “ราคาตลาด” เขามาบงคบเกยวของ ตางจากกรณ “ผขายกจการเปนบรษทนตบคคล” ทม กฎหมายก�าหนดไวชดเจน (มาตรา 65 ทว (4) ประมวลรษฎากร) ทงน กฎหมายภาษในปจจบน “เลนงาน” ไมได แตกฎหมายนตกรรมสญญาสามารถจดการเรองนได เพราะเปนเรอง “นตกรรมอ�าพราง” ท “ซอนราคาจรง” ไวภายใต “ราคาหลอก” ในอดต เคยมคดความข นศาลกรณ ท�าสญญา “ซอนราคาจรง” และศาลฎกาไมยอมพพากษาคดให เพราะถอวามาศาล ดวย “มอสกปรก” กลาวคอเจตนาในการท�าสญญาขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน จงถอวาเปนโมฆะ เรยกไดวา “โจรอยาใชศาลเปนเครองมอจบโจรดวยกน”)

3. ตรำสำรกำรโอนหน ลงนำมกนทรำคำซอขำย 300 ลำนบำท

4. กำรช�ำระเงน (หนำบำน) จำยกน ท 300 ลำนบำท ผลคอ (หนำบำน) ขำยกจกำรดวยหนท “รำคำตนทน” และไมมก�ำไรในเชงเอกสำรสญญำ

5. เงนก�ำไรอก 700 ลำนบำท แยกจำยให Nominee บำง ญำตพนองบำง กระจำยบญชแยกกนจำยบำง

กรณเช นน เมอผ ขำยมปญหำ ขดแยงกบ Nominee หรอขดแยงกบญำตพนองท “รบเงนแทน” เจำของเงนมกจะ ไมไดเงนคนและไมกลำทจะน�ำเรองไป

ฟองรอง Nominee ยงศำล เพรำะเกรงวำจะเปดเผยสงทตวเองไดท�ำผดกฎหมำยไว

นอกจำกนน ผซอกจกำรจะมปญหำ ในกำร “บนทกตนทน” กำรซอกจกำร เพรำะไมสำมำรถ “ลงบญช” และเปดเผยมลคำกจกำรจรงทซอมำไดทงหมด แตจะบนทกตนทนเพยงแค 300 ลำนบำท หรอ “รำคำหนำบำน” และสวนทเหลอ 700 ลำนบำท (รำคำหลงบำน) มกจะ ไดรบ “ค�ำแนะน�ำ” ให “บนทกบญช” ใน รปแบบ “เงนกจำกกรรมกำรบรษท” หรอ “เงนกจำกผถอหนบรษท” เพรำะน�ำ “รำคำหลงบำน” มำบนทกบญชตรงๆ (งบดล) อยำงเปดเผยไมได

เชอหรอไม ? บญชเงนกจำกกรรมกำร หรอผถอหน ทปรำกฏเปน “หนสน” ในงบดลบรษทผซอนเปนทสนใจของ “กรมสรรพำกร” ตำมดวยค�ำถำมวำ “กรรมกำรหรอผ ถอห นบรษทเอำเงนมำจำกไหนใหบรษทกยม” และเปนทสงสยตอไปวำ “เงนของกรรมกำรหรอผถอหน” นนน�ำมำจำก “เงนบรษทนอกระบบ” โดย “บนทกเปนรำยได” ใน “งบก�ำไรขำดทน” ของบรษทไมครบถวนหรอไม หรออกนยหนง “บญชสอง” หรอ ท�ำบญชหลำยเลม หรอไม ?

ผลรายทางภาษของการปดบงอ�าพรางใน M&A Deal

เรองนคงอกยำว เพรำะป 2561 น กระทรวงกำรคลงและธนำคำรแหงประเทศไทยรวมมอกนใหธนำคำรพำณชยในไทยปลอยสนเชอใหแกลกคำโดยกำรวเครำะหสนเชอจำก “บญชเลมเดยว”

กรณนสอดคลองกบนโยบำยของกระทรวงกำรคลงและกรมสรรพำกรในป 2559 ทสงเสรมใหบรษททงหลำยทเปน SME (ทนบรษทช�ำระแลวไมเกน 5 ลำน

50

T A X M A G A Z I N E

บำทและยอดขำยไมเกน 30 ลำนบำทตอป) และบรษททมยอดขำยไมเกน 500 ลำนบำท “เขำระบบ” ท�ำ “บญชเลมเดยว” และจะไดรบสทธยกเวนไมถกตรวจสอบภำษยอนหลงไปกอน 1 มกรำคม 2559 ย�ำวำไมใช “กำรนรโทษกรรมทำงภำษ” หรอ Tax Amnesty เพรำะไมมกฎหมำยออกมำยกเวนภำษให

ดาบแรก ผำนไปในป 2559 และหมดเขตลงในวนท 15 มนำคม 2559 (ไมมกำรตออำย)

ดาบสอง ตำมมำในป 2560 ดวยมตคณะรฐมนตร วนท 9 สงหำคม 2559 คอกำรสงเสรมให “เจำของกจกำรบคคลธรรมดำ” โอนทรพยสนในกจกำรของบคคลธรรมดำเปนทนบรษท พรอมทง Tax Incentives ตำงๆ ทยกเวนภำษ เงนไดบคคลธรรมดำ ภำษมลคำเพม ภำษธรกจเฉพำะ อำกรแสตมป ตำมดวยกำรลดคำธรรมเนยมจดทะเบยนโอนทดนจำกอตรำปกต 2% เหลอ 0.01% นำเสยดำยวำ “สทธประโยชน” นไดหมดเขตเมอ วนท 31 ธนวำคม 2560 (แตแววๆ วำก�ำลงจะมกำรขยำยอำยสทธประโยชนให) ผมจะวเครำะหละเอยดใหทรำบในภำยหลงวำ “มำตรกำรภำษนำททอง” ส�ำหรบกำร “แปลงทรพยสนในกจกำรเปนทน” น มปญหำในทำงปฏบตมำกของ 3 กรม 3 กระทรวง “ปรำกฏกำรณ 3 กรม” นจะ เปนอยำงไรโปรดตดตำม

ดาบสาม ตำมมำในป 2560 คอ “หนภาษ = ฟอกเงน” เพรำะ “กฎหมำยฟอกเงน” แกไขเมอวนท 2 เมษำยน 2560 ก�ำหนดใหกำรหนภำษทมเจตนำท�ำผดกฎหมำยตำมลกษณะเงอนไขและจ�ำนวนภำษม “ควำมผดฐำนฟอกเงน” และกรมสรรพำกรสำมำรถสงเรองให “ส�ำนกงำนปองกนและปรำบปรำมกำรฟอกเงน”

หรอ ปปง. สำมำรถด�ำเนนกระบวนกำรทำงกฎหมำยตอไปได เชน กำรยดทรพย อำยดเงนในบญชธนำคำร หำมจ�ำหนำยจำยโอนทรพยสน เปนตน

ดาบส ตำมมำในป 2561 คอ จะมกำรแกไขกฎหมำยใหกรมสรรพำกร สำมำรถ “เรยกตรวจสอบขอมลทำง กำรเงน” ของผเสยภำษ (ทนำสงสย) ไดจำกธนำคำร บรษทประกนชวต บรษทหลกทรพย จำกเดมทกรมสรรพำกรไดเพยงแต “ขอควำมรวมมอ” และในทำงปฏบตของเอกชน คอ (ไมรวมมอ) เปน “ควำมลบของลกคำ” และเปดเผยไมได

ในทสด คนหนภำษ คอ คนรำย และคนท “แนะน�ำใหท�ำผด” ยงเปน “คนรำย” อดตทผ ำนมำ “ผ เสยภำษ” ไมทรำบวำจะจดกำร “คนแนะน�ำให ท�ำผด” อยำงไร (กระซบกนเบำๆ วำ คนแนะน�ำนนอำชพอะไร ผ เสยภำษทำนสำมำรถแจงหนวยงำนทออกใบอนญำตของวชำชพนนไดโดยตรง ไมวำจะเปน “สภำทนำยควำม” หรอแมแต “กระทรวงยตธรรม” / “สภำวชำชพบญช” หรอแมแต “กระทรวงพำณชย” เพรำะถอวำ “บดเบอน” กำรท�ำหนำทของ “วชำชพ” และทผำนมำคนทท�ำ Sideline แบบนหลำยคนยง “ลอยนวล” อยเลย หรอแมแตกรมสรรพำกรกรบแจง “เบำะแส” ของกำรหลกเลยงภำษตงแตป 2561 เปนตนมำ

การซอขายกจการในปจจบนกำรซอขำยกจกำรในปจจบน ผซอ

กจกำรเรม “ไหวทน” และไมยอมรวมมอ กบผ ขำยกจกำรในกำรจำยเงนคำซอกจกำร “หลงบำน” โดยเฉพำะหำกผซอเปน “บรษทจดทะเบยน” ในตลำดหลกทรพยแหงประเทศไทย ตองเปดเผยขอมลใหกรรมกำรและผถอหนทรำบกอน

ยงไปกวำนน กำรซอกจกำรตอง “บนทกตนทน” กำรซอขำยกจกำรตำมจรง มฉะนน จะมป ญหำกบผ สอบบญช (Auditor) และกรรมกำรตรวจสอบ (Audit Committee) ของบรษทจดทะเบยนในตลำดหลกทรพยฯ

“รำคำซอขำยกจกำร” ในปจจบนจะเปนรำคำทผขำยตองกำรรบเงนแบบ “ไมรวมภำษ” (Net Basis) ไมวำจะเปน Share Deal หรอ Property Deal ในยคปจจบนมกำรตกลงกนแบบ “ไมรวมภำษ” ทงสน เพรำะถอวำเปน “ยคของผขำย” ท ผซอตองรบผดชอบภำษแทนผขำย

หำกวำ “ผขำยกจกำร” ตอง “เสยภำษ” เอง หรอขำดกำรวำงแผนภำษทด (เชน หนภำษ) ค�ำถำมแรกทตองถำมใหกระจำง คอ ทปรกษำของผขำย ?

ทำนเลอกทปรกษำถกตองหรอไม ? (ขอใหระวงพวก Sideline ทเปนมอใหม)

ทปรกษำท�ำหนำทดทสดหรอยง ? (ไมได Add Value อะไรเลย)

ทปรกษำของผขำย “กนสองทำง” หรอไม ?

ผขำยไดตรวจสอบหรอไม (Second Opinion) วำ “ทปรกษำ” มประสบกำรณและเคยท�ำงำนเรองนรำยใดบำง

มองจำกมมของผซอ เมอผ ขำยตองกำร Net Income รบเงนจำกกำร ขำยกจกำรโดย “ตนทนกจกำร” สงขน ผซอจะ “เจรจำตอรอง” อยำงไรให “ลดรำคำซอกจกำร” ได ผมจะแนะน�ำเรอง M&A Due Diligence คอ กำรตรวจสอบกจกำรผขำยกอนตกลงซอขำย (ตองท�ำกอน / ไมท�ำไมได) ทผ ซอสำมำรถน�ำประเดนควำมเสยงตำงๆ (Exposures) ในกจกำรของผ ขำยมำเปน “เครองมอ ตอรองรำคำ” ไดอยำงมประสทธภำพ

(โปรดตดตามฉบบตอไป)