มรณสตในพระไตรปฎก

โดย สภร ทมทอง

มรณสตในพระไตรปฎก

โดย สภร ทมทอง www.ajsupee.com

พมพครงท ๑ ธนวาคม ๒๕๕๕

จำนวน ๑๕,๐๐๐ เลม

ISBN : 978-616-7115-48-1

ภาพประกอบ วระยทธ เลศสดวชย

ปก / รปเลม sorryvrerror

ดำเนนการผลต

บรษท ฟรมายด พบลชชง จำกด

27/33 ซอยศรบำเพญ ถนนพระราม 4

แขวงทงมหาเมฆ เขตสาทร กรงเทพฯ

โทรศพท 0-2637-8600

โทรสาร 0-2637-8601

www.freemindbook.com

พมพท

หางหนสวนจำกด ภาพพมพ

296 ซอยอรณอมรนทร 30 ถนนอรณอมรนทร

แขวงบางยขน เขตบางพลด กรงเทพฯ 10260

โทรศพท 0-2433-0026-7

โทรสาร 0-2433-8587

แจกเปนธรรมทาน หามจำหนาย

คำนำ

หนงสอ “มรณสตในพระไตรปฎก” น เรยบเรยงจากคำบรรยายในการ

จดปฏบตธรรม ท อาศรมมาตา อ.ปกธงชย จ.นครราชสมา ระหวางวนท

๑๐ - ๑๓ กมภาพนธ ๒๕๕๕ การบรรยายทงหมดม ๙ ครง ซงมชอหวขอ

และรายชอผรวมถอดคำบรรยาย ดงน

๑. ชวตเปนของนอย คณพชามญช อารยะพสทธกร

๒. เหตแหงความตายมมาก คณสมใจ ทพยชยเชษฐา

๓. โลกนมวนแตกทำลาย คณเกษมส สกลชยสรวช

๔. ไมรทมาและท ไป คณสรย อตนญานตรตน

๕. ชวตมความตายเปนทสด คณอญชล จนทรคง

๖. สงทมความแตกเปนธรรมดาแตกแลว พ.ญ.นสรา อรรฆศลป

๗. รบทำกศลและประพฤตพรหมจรรย คณลดดา บญชใจ

๘. ชวตนอยในแบบปรมตถ คณสวมล อศวไชยชาญ

๙. อานสงสของมรณสญญา พ.ญ.สรพร เนาวรตโนภาส

ขออนโมทนาผทเกยวของในการจดทำหนงสอเลมน และขอขอบคณ

ญาตธรรมทงหลายทมเมตตาตอผบรรยายเสมอมา หากมความผดพลาด

ประการใด อนเกดจากความดอยสตปญญาของผบรรยาย กขอขมาตอ

พระรตนตรยและครบาอาจารยทงหลาย และขออโหสกรรมจากทานผอานไว

ณ ทนดวย

สภร ทมทอง

ผบรรยาย

๒๖ ตลาคม ๒๕๕๕

สารบญ

ชวตเปนของนอย หนา ๑๐

เหตแหงความตายมมาก หนา ๓๕

โลกนมวนแตกทำลาย หนา ๖๑

ไมรทมาและทไป หนา ๘๘

ชวตมความตายเปนทสด หนา ๑๑๒

สงทมความแตกเปนธรรมดาแตกแลว หนา ๑๓๖

รบทำกศลและประพฤตพรหมจรรย หนา ๑๕๕

ชวตนอยในแบบปรมตถ หนา ๑๘๑

อานสงสของมรณสญญา หนา ๑๙๙

10

มรณสตในพระไตรปฎก

11

สภร ทมทอง

ชวตเปนของนอย บรรยายวนท ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนบาย

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชนะครบ สวสดครบทานผเขา

ปฏบตธรรมทกทาน

เรามาปฏบตธรรม คอรสนเปนคอรสพเศษ ชอคอรสวา “มรณสต

ในพระไตรปฎก” ฟงดแลวทานทงหลายคงจะรวา มานงฟงผมอานหนงสอ

ใหฟง มรณสต หรอ มรณานสสต มรณะ รวมกบ สต คำวา มรณะ แปลวา

ความตาย สต แปลวา ความระลกได นกถง ใส ใจถง ไมลม มรณสต แปลวา

ระลกถงความตาย ใส ใจถงความตาย ไมลมความตาย ใชคำวา มรณานสสต

กได มคำวา อน เขามาดวย อนสสต แปลวา มสตบอยๆ มสตเนองๆ มสต

อยเสมอๆ มรณานสสต จงแปลวา ระลกถงความตายอยเสมอๆ ระลกถง

ความตายอยบอยๆ เนองๆ ไม ไดขาด ไมเวน ระลกถงตลอด ทำใหเปนคนไม

ประมาท

มรณสต เปนชอของสตชนดหนง ทอาศยสภาวะคอความตายเปนอารมณ

ความตายโดยสภาวะเปนปรมตถ สตระลกถงความตาย มความตายเปน

อารมณ เปนเครองระลกนกถง ระลกถงบอยๆ กเรยกวามรณานสสต

คอรสนเปนคอรสพเศษ ใหผมมาบรรยายเกยวกบมรณสตในพระไตรปฎก

การบรรยายกจะยกขอความมาจากพระไตรปฎก เอาสงพระพทธเจาตรสไว

มาอานใหฟง และอาจจะมเรองหรอตวอยางอนๆ มาขยายความบางตาม

สมควร ในสวนของเนอหาทจะพดถงในคอรสน กจะพดถงความหมายของ

มรณสต วธปฏบต ตวอยางการปฏบตและอานสงส ตวอยางกมเยอะใน

พระไตรปฎก ผมจะยกมาบางเรอง เทาทเวลาจะม

ปกตแลวการเจรญกรรมฐานทกๆ อยาง กใชสตเปนตวนำทงนน บางคน

มาปฏบตธรรม เรมตนโดยการนงหลบตา ทำจตใหสงบ เปนสมาธ นงเขาไว

อนนยงเขาใจเรองกรรมฐานผดพลาดอยบาง กรรมฐานทกอยางเรมตนจาก

การมสต มความรตว ไมลมตว ไมประมาท ไมมวเมาไปกบโลก มสตแลวร

อารมณกรรมฐานทแตกตางกน เชน รอย ในกาย เรยกวากายคตาสต สตท

เปนไปในกาย นกเปนการทำสมาธวธหนง

การปฏบตกรรมฐาน ทำเพอใหจตตงมน ไมมนวรณ เปนสมาธ การจะ

ทำใหมสมาธตองอาศยสตสมปชญญะ ไมลมตว ไมมวเพลนไปกบโลก ไมมวคด

ไมมวนกไป ถาหลงเพลนอยกบความคด นวรณมนกจะเขามา ใจกไมตงมน

เกดความยนดยนราย จงมวธฝกจต เรยกวา ฝกอธจตตสกขา อยางคำวา

อธจตเต จ อาโยโค การประกอบเนองๆ ในอธจต นกเปนคำสอนหลกอยาง

หนงของพระพทธเจา หลงจากมพนฐานแลว กใหมาทำกรรมฐาน

เครองมอหลกๆ ในการทำกรรมฐานม ๓ อน คอ ความเพยร สมปชญญะ

และสต ทกกรรมฐานเหมอนกนหมด ทน บางคนไมเขาใจเรองกรรมฐาน มา

นงปบกหลบตาเลย คอหกไปเลย อนนก ไมคอยไดเรอง จะเอาแตสงบ

แททจรง กรรมฐานนนเรมจากการมสต ถายงไมมสต ตองฝกใหมสตกอน

แลวพฒนาใหมนมสตตอเนอง จะได ไมมนวรณ ไมถกความคดความนกและ

กเลสตางๆ เขามาครอบงำ จตจะพนจากนวรณชวขณะๆ ไป การทจตพนจาก

นวรณเรยกวาจตมสมาธ ตงมน นอกจากตงมนแลว ยงตองควรตอการใชงาน

ดวย นกตองอาศยปญญา มความรจงจะสามารถฝกจตใหเหมาะได เมอจต

12

มรณสตในพระไตรปฎก

13

สภร ทมทอง

เปนสมาธ ตงมน เหมาะสำหรบการใชงานแลว กเอาไปใชงานดานวปสสนา

ตอไป

วาไปแลว ทกๆ กรรมฐานกเรมทการมสต เชน อานาปานสต มสตรลม

หายใจเขา มสตรลมหายใจออก นกทำใหมสมาธ กรรมฐานอนๆ กทำนอง

เดยวกน พทธานสสต ธมมานสสต สงฆานสสต มแตเรองสต ในคอรสนก

เหมอนกน ตงชอกรรมฐานเอาไว มรณสต สตทระลกถงความตาย ทำใหเปน

คนไมประมาท ไมมวเมา ทำใหมสตมากขน มรณะหรอความตาย มประโยชน

อยางไรตอการมสต หรอวากรรมฐานนมความพเศษกวากรรมฐานอนๆ

อยางไร กจะบรรยายใหฟงในโอกาสตอไป

การเจรญกรรมฐานทกๆ อยาง ตองมสตดวย มสมปชญญะดวย จงจะ

ไดผล มรณสตกเหมอนกน ถานกถงความตายโดยขาดสต ขาดความร จะม

ปญหา อาจจะเพยนเลยกได นเราจะตายแลวหรอ รบๆ กนเขาไป รบๆ ใช

ชวตใหสนกเตมท รบๆ หาประสบการณ เดยวจะตายแลว กลายเปนอยาง

นนไปซะอก มนคดไปเรอย บางทกลวกม นกถงความตายของตวเองกกลว

ปอดแหก ไปหาทพงอยางโนนอยางน ไหววอน ขอนนขอน ไปทว บางทนกถง

ความตายของพอแมญาตพนองกเศรา นคอคนขาดสต นกถงความตายมนก

ไม ไดผล ดงนน จงตองมาฟงใหเขาใจ จะไดเจรญมรณสตไดอยางถกตอง

คำวา มรณะ ใน มรณสต นเปนสภาวะทเปนปรมตถธรรมอยางหนง

เปนรปกได เปนนามกได เปนความขาดหรอการไมเชอมตอกนของชวตนทรย

ในชาตชาตหนง ชวตนทรยเกดดบสบตออย ในรางกายของเรานแหละ กรรมเกา

หลอเลยง อนบาลรกษาไว ทำใหเรามชวตอย ได การขาดกนของชวตนทรย

ไมสบทอดตอไปอก แตกออกจากกนในชาตชาตหนง ในภพภพหนง เรยกวา

มรณะ

ชวตนทรยมทงดานรปและดานนาม ดานรปเรยกวารปชวตนทรย

ดานนามเรยกวานามชวตนทรย หรอเรยกชวตนทรยเฉยๆ กได เปนเจตสก

ชนดหนง รปนนมมหาภตรป และอปาทายรป รปชวตนทรยเปนอปาทายรป

มนกสบตอสงทอดกนไปเรอยๆ จากเดกมาสผ ใหญ จากเมอวานมาสวนน

และตอไปยงวนอนตอไปเรอยๆ ถามนไมสงตอกนไป ในชาตนน เรยกวา

ชวตนทรยมนขาดการสบตอ

กายมนประกอบไปดวยรป มมหาภตรป คอ ธาตดน ธาตนำ ธาตไฟ

ธาตลม อปาทายรป รปทมาองอาศยอยกบมหาภตรป เชน ประสาทตา

ประสาทห ประสาทจมก ประสาทลน ประสาทกาย หทยวตถ รปเพศหญง

รปเพศชาย อาหาร รวมทงอกรปหนง คอ รปชวตอนทรย ความเปนใหญ

แหงรปทแสดงความมชวตของรป อนบาลรกษารป ถาสภาวะนมนไมสบตอ

อย ในรป รปกไมมชวต เหมอนเวลาคนตาย กายมนกจะแขงเหมอนทอนไม

ทำไมจงไมเหมอนกายทมชวตอยน เพราะวารปของคนตายไมมชวตนทรย

สบตอ สวนพวกเรานมชวตอนทรยสบตอ

ดานนาม กม เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ บญ บาป กศล อกศล

สบทอดมาเรอยๆ อนทรยทเปนนามกเปนหนงในสงนน จดอย ในสงขารขนธ

เกดแลวกดบ สบทอดกนไปเรอยๆ จตดวงเกาดบไป จตดวงใหมกเกดขน

ชวตนทรยอนบาลหลอเลยงรปใหเปนรปทยงมชวต หลอเลยงนามใหเปน

นามทยงมชวตตอกนไปในภพหนง พอมนขาดกนในภพน เดยวไปเกดในภพ

ใหม ตอนทมนขาดกนในภพภพหนง เรยกวามรณะ หรอตาย

ในทฆนกาย มหาวรรค มหาสตปฏฐานสตร ขยายความวา

14

มรณสตในพระไตรปฎก

15

สภร ทมทอง

มรณะ เปนอยางไร คอ ความจต ความเคลอนไป ความ

ทำลายไป ความหายไป ความตายกลาวคอการทำกาละ ความแตก

แหงขนธ ความทอดทงรางกาย ความขาดสญชวตอนทรย ในหม

สตวนนๆ ของเหลาสตวนนๆ ภกษทงหลาย นเรยกวา มรณะ

การทขนธแตกออกจากกน ขาดชวตอนทรย ขาดรปชวตอนทรย ขาด

นามชวตอนทรย ในภพภพหนง เรยกวาตาย เราทงหลายกมชวตอนทรย

สบทอดมาเรอยๆ ตงแตเดกจนกระทงถงทกวนน แลวกจะสบทอดไปเรอย

จนกระทงถงวนตาย ชวงทมนขาดกน เรยกวามรณะ จต ทำกาลกรยา สน

ชวต อะไรกวากนไป

คำวา มรณะ นน มอกหลายอยาง เชน

๑. สมจเฉทมรณะ ความตายอยางเดดขาด สำหรบพระอรหนต เมอ

ทานขนธแตกออกจากกนแลวไมเกดอก ดบขนธปรนพพาน ไมมการเวยนวาย

ตายเกดอกตอไป

๒. ขณกมรณะ ตายเปนขณะ คอ สภาวธรรมทเกดขนแลวดบไปใน

แตละขณะๆ เกดแลวดบ อนนเปนลกษณะสามญของสงขารทงหลาย ทเกด

ขนแลวตองดบไปเปนธรรมดา

๓. สมมตมรณะ ตายแบบสมมตกน เปนคำพดของชาวโลกเพอสอสาร

กน เมอสงใดสงหนงทเคยมมนตายไป หายไป หรอสลายไป เชน ตนไมตาย

คนตาย สตวตาย อะไรพวกน

มรณะเหลาน ไม ใชมรณะในมรณสต มรณะในมรณสต หมายถง

ความขาดความสบตอของชวตอนทรย ทสบเนองอย ในภพภพหนง

มรณะชนดนมอย ๒ แบบ

๑. กาลมรณะ ตายเมอถงเวลา ตายแบบสมควรตาย ถงเวลาตาย ม

แบบ สนบญ สนบาป พวกทเกดในสคตภม บญกำหนดอายมา ตายกเรยก

วาสนบญ พวกสตวอบาย บาปกำหนดอายมา ตายกเรยกวาสนบาป เราได

นามไดรปมาจากกรรมเกา ชวตนทรยเปนตวอนบาลหลอเลยงนามและรปใหม

ชวตตอเนองหนงชาต กรรมเกาใหมาเทาน บางคนใหมา ๕๐ ป กสมควร

ตายแลว บญใหมาแคน ไดแคน กเอาเทาน เรยกวากาลมรณะสำหรบคนนน

หรอสตวอบายทำบาปกรรม ไปตกอบาย เรยกวาสนบาป หรอเรยกวาสน

กรรม ปกตจะเราเรยกสนบญ โดยความจรงแลว พวกสตวอบายมนไมม

สนบญ เพราะวาไปเกดดวยอำนาจของบาป ควรจะเรยกวาสนบาป

หรออกแบบหนง สนอาย อายของคนในยคสมยหนงๆ จะไมแนนอน

สวนอายของเทวดาจะมกำหนดแนนอน พวกเราเปนมนษยยคน ไมเกน ๑๐๐

ป หรอเกนไปบางกเลกนอยเทานน ถาใครเกน ๑๐๐ ปกถอวาสมควรตาย

อยางยง พดงายๆ กวามนสนอายแลว หมดอายแลว มนมกำหนดของมนอย

กำหนดอายของมนษยจะเปลยนไปเรอยๆ แตเทวดาจะมอายกำหนดแนนอน

ชนจาตมมหาราชกา ชนยามา ชนดาวดงส ชนดสต ชนนมมานรด ชน

ปรนมมตวสวสด กมอายกำหนดของเขา พอถงเวลากตองตาย นเรยกวา

ตายแบบสนอาย

กาลมรณะ มทงแบบสนบญ สนบาป หรอสนอาย หรอบางครงสนทง

สองอยางรวมกน ตายในเวลาทสมควรแลว เหมาะแลวทจะตาย

๒. อกาลมรณะ ตายแบบยงไมถงเวลา อนนกเนองจากกรรมตดรอน

โดยเฉพาะพวกมนษยเรา มนครองกฎแหงกรรมคอนขางเยอะ กรรมเกาใหมา

16

มรณสตในพระไตรปฎก

17

สภร ทมทอง

เปนพนฐานกจรง ถาทำกรรมใหมรนแรงหรอมกรรมเกาตามมา ถงเวลาของ

มนพอด มนกตดรอนชวต เชน กรรมเกาใหมา ๑๐๐ ป แต ไปทำกรรมใหม

รนแรง ไปทำรายเบยดเบยนคนมคณธรรม กรรมนนกแรงเกนไป กรรมเกาก

รกษาชวตไว ไม ได

ความจรงพวกเรามเหตใหตายเยอะ เดนตกบนไดคอหกกตายแลว

หกลมในหองนำหวฟาดพนกตายได อาหารไมยอยกตายได ขาวตดคอหายใจ

ไมออกกตายได มท ใหตายเยอะแยะ เหมอนจะตายกนงายๆ แตวาไมตาย

เพราะกรรมมนหลอเลยงไว โดยเฉพาะสตวนรกนนไมตายงายๆ ถกหอก

เสยบแลวกยงไมตาย เสยบๆๆ อยนนแหละ เจบอยนนแหละ ไมตาย เพราะ

กรรมหลอเลยงไว พวกเราตายงายหนอย โดนเสยบทสองท เจบปวด

นดหนอย ทนไม ไหว กตายแลว เทวดาตายงายกวาเราอก อดอาหารแปบ

เดยว ธาตไฟเผาตายแลว

หรอ ความตายทเกยวกบสงแวดลอม เรองดนฟาอากาศ เรอง

อาหาร เรองโรคตดตอ หรอสงคราม เมอเกดมาแลว เรากตองอยกบ

สงแวดลอม สงแวดลอมกมอทธพลเหมอนกน กรรมเกาใหอายมา ๑๐๐ ป

แตมาเจอโรคระบาด รางกายอย ไม ได เรากตายกบเขาเหมอนกน หรอเกด

มาควรจะอยสก ๑๐๐ ป แตเกดสงคราม เกดอาหารขาดแคลน เรากพลอย

โดนลกหลงไปดวย ตายกบเขาเหมอนกน เกดมาแลวถงจะเปนคนมคณธรรม

แตคนรอบขางไมคอยมคณธรรม กอย ไมคอยสบาย มอนตรายเยอะ ตอง

ระวงตวมากๆ จะมาบอกวา แหม...ผมเปนคนด ผคมครบ เจอคนไมด มนก

คมไม ไดเหมอนกน เขาขบรถมาชนเรา กตายเหมอนกน อยางน ตายจากคนอน

ทำบาง หมาบากดบาง อากาศเปนพษบาง เปนโรคตดตอบาง หรออะไร

ตอมอะไร หลายๆ อยางรวมกน

เวลาเขายงกน พวกทานใหหางๆ เขาไว หลบไว ไม ใชบอกวา แหม...ผม

บญเยอะไมเปนไร เดยวกโดน เดกวยรนเขาตอยกนตกน เอาไมหนาสามตกน

ผมบญเยอะครบ ปฏบตธรรมมาแลว อยาประมาทอยางนนนะ ไมหนาสามไม

เขาใครออกใคร พอขวางมาโดนหวเรา ตายเลย กรรมใหมาอย ได ๑๐๐ ป

เจอไมหนาสามเขาไป อย ไม ไดเหมอนกน อยางยคนเขากข ใหเราขนหวลก

เชนวา นำจะทวมโลก เขาวาอยางนนะ เคยอานขาวมย บางคนอานจนปอดแหก

ไปแลว ถามนเปนอยางนนขนมาจรงๆ ถงเราจะมธรรมะ กตองตายกบเขา

เหมอนกน แต ไมเปนไรหรอก ตายๆ ไปบางกไมมปญหา ธรรมะยอมรกษา

คนปฏบตธรรม ให ไปสทดๆ อยแลว การตายโดยยงไมถงอาย ยงไมสนบญ

เปนการตายทยงไมถงเวลา อนนเรยกวา อกาลมรณะ

การนกถงความตาย มประโยชนมาก ทำใหเราเปนคนไมประมาท ไม

มวเมา ไมหลงไปตามความคดความนก ไมเพลนไปกบรป เสยง กลน รส

สมผส ไมหลงเพลนไปกบโลก ทำบอยๆ กทำใหจตไมมนวรณ ตงมน เปน

สมาธ เมอตงมนเปนสมาธกเอามาเจรญวปสสนา เหมอนกบกรรมฐานอนๆ

ไดเหมอนกน

กรรมฐานน นอกจากสตสมปชญญะแลว ยงมความพเศษ ทานเรยกวา

สงเวช สงเวคะ เคยไดยนไหม คำวา สงเวช ในภาษาไทยดเหมอนนาเศรา

เหลอเกน สงเวคะ แปลวา กระตนเตอนจตใหมความตนตว กรรมฐานนมน

กระตนจต นอกจากไดสตสมปชญญะแลว ยงมความพเศษกวากรรมฐานอน

ในแงสงเวคะ คอ กระตนจตใหมความเพยร รบทำสงทควรทำ อยางเรา

ไปไหวสถานท ในอนเดย เรยกวาไปสงเวชนยสถาน กอใหเกดแรงกระตน

ในใจไดมาก ทำใหเปนคนไมประมาทไดอยางรวดเรว มกำลงใจในการทำความเพยร

18

มรณสตในพระไตรปฎก

19

สภร ทมทอง

พทธานสตทำใหเกดศรทธา จตผองใส เกดแรงกระตน ทำใหเปนลดละ

มานะได นกถงคนอนกกเลสพอกน ใจมนไมลง ทน นกถงพระพทธเจา กราบ

พระพทธเจาบอยๆ ไหวคนอน บางท ไหว ไปอยางนนแหละ ทำพอเปนพธ

บางท ไหว ไมคอยลง แตพระพทธเจาเรากราบลง จงเปนการลดละมานะ

ลดละกเลสไดงาย ทำให ใจผองใส เบกบาน มปตไดงาย เรยกวาไดศรทธา

ปสาทะ อยางนนเปนความพเศษของพทธานสสต สวนความพเศษของมรณสต

คอไดสงเวคะ

ในการเจรญมรณสต ทำให ไดสตสมปชญญะ และมความสงเวช ทาน

ทงหลายลองทำดวาจะไดบางหรอเปลา บางคนแคนกถงกสงเวชแลว สงเวช

ตวเอง มประโยชนเยอะนะ บางทเราอาจจะหลงเพลนไปเรองนนเรองน ไปส

กบคนโนนสกบคนน อยาลมนกถงความตาย นกถงวาเราจะตองตายและ

คนอนกจะตองตาย นกถงหนอย ไดสงเวคะ ไดสตดวย ไดสมปชญญะดวย

วธการปฏบตมรณสตกแคนกถงเทานนเอง นกถงความตาย นกถงจดนน

แหละ จดทขนธแตกออกจากกน จดทนามรปไมสบตอแลว นกถงวา เออ...

ชวตนมความตายเปนทสดนะ เราจะตองตายแนนอน ไมอาจจะหนความตาย

ไปได การคดถงอยางน มสตอยางน นกถงจดตรงน เรยกวามรณสต คดถง

บอยๆ เรยกวามรณานสสต ในหนงสอสวดมนตกมใหสวดหลายบท เชนวา

ชวต เม อนยต ชวตของเราเปนของไมยงยน

มรณ เม นยต ความตายเปนของเราเปนของแนนอน

อวสส มยา มรตพพ อนเราจะพงตายเปนแท เราตองตายแนนอน

สพเพ สตตา มรณธมมา สตวทงหลายทงปวงมความตายเปนธรรมดา

มรณปรโยสานา มความตายเปนทสด ในหนงชาต ความขาดของ

ชวตอนทรย ในชาตหนง จดจบของชาตหนงๆ เปนอยางน

มรณ อนตตา ไมลวงพนความตายไปได ไมอาจหนความตายได

คอรสน เปนคอรสมรณสต ลองมานกถงความตายด บางคนบอกวาไม

เคยทำ ฝกสตวธอนมา ตองมาทดลองดบาง จะไดสงเวชตวเองหรอสงเวช

เพอนๆ ไดรวาเวลาเหลอนอยแลว ถาหดไว เวลาไปเจอเรองอะไรตางๆ ททำ

ลมหลงสต ประมาทมวเมา ลมตายไป กรรมฐานอนเอาไมอย กรรมฐานน

อาจจะเอาอยกได ทำบอยๆ จตกไมมนวรณ เจรญวปสสนาตอได เหมอนกบ

กรรมฐานอน ไม ไดเปรยบเสยเปรยบกน

บางคนชอบเอากรรมฐานมาเทยบกน ตองดลมหายใจจงจะดกวา ความ

จรงแลว กรรมฐานทกกรรมฐานกทำเพอใหมสต ไมหลงลม มสต มสมาธ ม

ปญญา เทานนแหละ ไม ไดเกยวกบวาใครดกวาใคร ขอใหมสตตอเนอง ไม

หลงลม ไมมวเพลนกบความคดความนกแบบหลงๆ ไมมวเพลนกบรปเสยง

กลน รส สมผส ทนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ ใหมสตสมปชญญะ และ

ปฏบตอย ในทางทพระพทธเจาทรงสงสอน คอ อรยมรรคมองค ๘

พวกเรานมกคดวา กรรมฐานโนนดกวากรรมฐานน อะไรกวากนไป อน

ไหนทำใหบรรล อนนนแหละด บางคนเปลยนมาตงหลายกรรมฐานแลว ยง

ไมบรรลเลย ไมเปนไร ลองอกสกกรรมฐานหนง หลายๆ กรรมฐานกไมเปนไร

ทำใหมสตด ทตองการจรงๆ คอ มสต ไมหลงลม พระพทธทรงสอนภกษ

กบอกหลายกรรมฐาน เธอจงเจรญอสภะ เพอละราคะ จงเจรญเมตตา

เพอละพยาบาท จงเจรญอานาปานสตเพอตดวตก จงเจรญอนจจสญญา

20

มรณสตในพระไตรปฎก

21

สภร ทมทอง

เพอถอนอสมมานะ อยางนเปนตน ในพระสตรเดยวบอกหลายกรรมฐาน

หมายถงวา ใหทำหลายอน บางเวลาทำอนนน บางเวลาทำอนน เพราะเปน

เครองสงเสรมใหมสตสมปชญญะ

พอจตตงมน เปนสมาธ แลวกเจรญวปสสนา คนควาลงไปในกายและใจ

ในรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ในรปมตวมตนไหม ในเวทนามตวม

ตนไหม ในสญญา ในสงขาร ในวญญาณ คนลงไป คนไปจนสดคตของรปน

วา มนมตวตนอยตรงไหน ถาคนดดวยปญญา กจะเหนชดวาไมมตวตน

ปลอยวางขนธหาได บางคนไมคอยไดคนดกายและใจ เพราะมวแตฟงอย ใจ

กระโดดไปไหนก ไมร จงตองมาฝกจต ใหจตมความตงมน เปนสมาธดวย

กรรมฐานตางๆ จตตงมน เปนสมาธ คอ จตไมมนวรณทง ๕

ในการเจรญมรณสตน เรมตนทานอาจจะจำคำบางคำไวก ได เมอมสต

ขนมากนกถง เชน ชวตของเรามความตายเปนทสด เราจะตองตายแนนอน

หรอ สตวทงหลายทงปวง มความตายเปนธรรมดา มความตายเปนทสด

ไมลวงพนความตายไปได ในพระไตรปฎกจะม ๓ คำนบอยๆ คอ มรณธมมา

มความตายเปนธรรมดา มรณปรโยสานา มความตายเปนทสด มรณ

อนตตา ไมลวงพนความตายไปได ทานกจำเอาไว ฝกไว เมอหลงเพลนไป

กบเรองใดเรองหนง กเตอนตวเองดวยคำน ทำให ไดสต มสตสมปชญญะแลว

กเจรญสมถะวปสสนาตอไป

ผมจะอานพระสตรหนงใหฟง เพอเปนตวอยางในการนำไปเจรญมรณสต

กเพอใหเรามสต ไมประมาท ไมมวเพลน หลงจากมสต ไมมนวรณแลว จะได

เจรญสมถะวปสสนาใหเตมทตอไป ในองคตตรนกาย สตตกนบาต อรกสตร

ขอ ๗๔

ภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว มครชออรกะ เปนเจาลทธผ

ปราศจากความกำหนดในกามทงหลาย มสาวกหลายรอยคน ได

แสดงธรรมแกสาวกอยางนวา พราหมณ ชวตของมนษยทงหลายม

ประมาณนอย เลกนอย รวดเรว มทกขมาก มความคบแคนมาก

บคคลพงรดวยปญญา พงทำกศล พงประพฤตพรหมจรรย ไมม

หรอก สตวทเกดมาแลวจะไมตาย

พราหมณ หยาดนำคางทยอดหญา เมอดวงอาทตยขน ก

เหอดแหงไปอยางรวดเรว อย ได ไมนาน แมฉนใด ชวตของมนษย

ทงหลายทเปรยบดวยหยาดนำคาง กฉนนนเหมอนกน เปนของ

เลกนอย รวดเรว มทกขมาก มความคบแคนมาก บคคลพงรดวย

ปญญา พงทำกศล พงประพฤตพรหมจรรย ไมมหรอก สตวทเกด

มาแลวจะไมตาย

พราหมณ เมอฝนเมดใหญตก ฟองนำยอมแตกหายไปอยาง

รวดเรว คงอย ได ไมนาน แมฉนใด ชวตของมนษยทงหลายทเปรยบ

ดวยฟองนำ กฉนนนเหมอนกน เปนของเลกนอย รวดเรว มทกข

มาก มความคบแคนมาก บคคลพงรดวยปญญา พงทำกศล พง

ประพฤตพรหมจรรย ไมมหรอก สตวทเกดมาแลวจะไมตาย

พราหมณ รอยขดในนำยอมขาดหายไปอยางรวดเรว คงอย ได

ไมนาน แมฉนใด ชวตของมนษยทงหลายทเปรยบดวยรอยขดในนำ

กฉนนนเหมอนกน เปนของเลกนอย รวดเรว มทกขมาก มความ

คบแคนมาก บคคลพงรดวยปญญา พงทำกศล พงประพฤต

พรหมจรรย ไมมหรอก สตวทเกดมาแลวจะไมตาย

22

มรณสตในพระไตรปฎก

23

สภร ทมทอง

พราหมณ แมนำท ไหลมาจากภเขา มาจากท ไกล มกระแส

เชยว พดสงทพาไปได ไมมขณะเวลา หรอชวครทมนจะหยด โดยท

แท แมนำนนยอมไหลบาเรอยไป แมฉนใด ชวตของมนษยทงหลาย

ทเปรยบดวยแมนำท ไหลมาจากภเขา กฉนนนเหมอนกน เปนของ

เลกนอย รวดเรว มทกขมาก มความคบแคนมาก บคคลพงรดวย

ปญญา พงทำกศล พงประพฤตพรหมจรรย ไมมหรอก สตวทเกด

มาแลวจะไมตาย

พราหมณ บรษผมกำลงอมกอนเขฬะไวทปลายลนแลว พงถม

ทงไปโดยไมยากนก แมฉนใด ชวตของมนษยทงหลายทเปรยบดวย

กอนเขฬะ กฉนนนเหมอนกน เปนของเลกนอย รวดเรว มทกขมาก

มความคบแคนมาก บคคลพงรดวยปญญา พงทำกศล พงประพฤต

พรหมจรรย ไมมหรอก สตวทเกดมาแลวจะไมตาย

พราหมณ ชนเนอทเขาใส ไว ในกระทะเหลกทถกเผาไฟตลอด

ทงวน ยอมหดหายไปอยางรวดเรว คงอย ได ไมนาน แมฉนใด ชวต

ของมนษยทงหลายทเปรยบดวยชนเนอ กฉนนนเหมอนกน เปนของ

เลกนอย รวดเรว มทกขมาก มความคบแคนมาก บคคลพงรดวย

ปญญา พงทำกศล พงประพฤตพรหมจรรย ไมมหรอก สตวทเกด

มาแลวจะไมตาย

พราหมณ แม โคทจะถกฆา ถกเขานำไปสทฆา ยกเทาขน

คราวใด กยงใกลถกฆา ใกลตายเขาไปคราวนน แมฉนใด ชวตของ

มนษยทงหลายทเปรยบดวยแม โคทจะถกฆา กฉนนนเหมอนกน

เปนของเลกนอย รวดเรว มทกขมาก มความคบแคนมาก บคคลพง

รดวยปญญา พงทำกศล พงประพฤตพรหมจรรย ไมมหรอก สตว

ทเกดมาแลวจะไมตาย

ภกษทงหลาย สมยนนมนษยทงหลายไดมอายประมาณ

๖๐,๐๐๐ ป เดกหญงมอาย ๕๐๐ ป จงมสามได สมยนนมนษย

ทงหลายมอาพาธเพยง ๖ อยาง เทานน คอ (๑) หนาว (๒) รอน

(๓) หว (๔) กระหาย (๕) ปวดอจจาระ (๖) ปวดปสสาวะ ภกษ

ทงหลาย เมอมนษยทงหลายมอายยนอยางน ดำรงอย ไดนานอยาง

น และมอาพาธนอยอยางน ไฉน ครอรกะนนยงแสดงธรรมแก

สาวกทงหลายอยางนวา “พราหมณ ชวตของมนษย มประมาณ

นอย เลกนอย รวดเรว มทกขมาก มความคบแคนมาก บคคลพงร

ดวยปญญา พงทำกศล พงประพฤตพรหมจรรย ไมมหรอก สตวท

เกดมาแลวจะไมตาย”

ภกษทงหลาย ปจจบนน เมอจะกลาวถงชวตนนใหถกตอง พง

กลาววา “ชวตของมนษยทงหลายมประมาณนอย เลกนอย รวดเรว

มทกขมาก มความคบแคนมาก บคคลพงรดวยปญญา พงทำกศล

พงประพฤตพรหมจรรย ไมมหรอก สตวทเกดมาแลวจะไมตาย”

ภกษทงหลาย ปจจบนน ผมอายยนจะอย ได ๑๐๐ ป นอยกวา

นนกม มากกวานนกม สวนคนทอย ไดถง ๑๐๐ ป จะอย ได ๓๐๐

ฤดเทานน คอฤดหนาว ๑๐๐ ฤด ฤดรอน ๑๐๐ ฤด ฤดฝน ๑๐๐

ฤด คนทอย ไดถง ๓๐๐ ฤด จะอย ไดถง ๑,๒๐๐ เดอน คอ ฤด

หนาว ๔๐๐ เดอน ฤดรอน ๔๐๐ เดอน ฤดฝน ๔๐๐ เดอน คนทอย

ไดถง ๑,๒๐๐ เดอน จะอย ไดถง ๒,๔๐๐ กงเดอน คอ ฤดหนาว

24

มรณสตในพระไตรปฎก

25

สภร ทมทอง

๘๐๐ กงเดอน ฤดรอน ๘๐๐ กงเดอน ฤดฝน ๘๐๐ กงเดอน คนท

อย ไดถง ๒,๔๐๐ กงเดอน จะอย ไดถง ๓๖,๐๐๐ ราตร คอ ฤด

หนาว ๑๒,๐๐๐ ราตร ฤดรอน ๑๒,๐๐๐ ราตร ฤดฝน ๑๒,๐๐๐

ราตร คนทอย ไดถง ๓๖,๐๐๐ ราตร จะบรโภคอาหารได ๗๒,๐๐๐

มอ คอ ฤดหนาว ๒๔,๐๐๐ มอ ฤดรอน ๒๔,๐๐๐ มอ ฤดฝน

๒๔,๐๐๐ มอ นบรวมถงการดมนมมารดาและเหตททำให ไม ได

บรโภคอาหาร

ในขอนน เหตททำให ไม ไดบรโภคอาหารมดงน คนโกรธกไม

บรโภคอาหาร คนมทกขก ไมบรโภคอาหาร คนเจบไขก ไมบรโภค

อาหาร คนรกษาอโบสถกไมบรโภคอาหาร และคนหาอาหารไม ไดก

ไมบรโภคอาหาร

ภกษทงหลาย เราไดกำหนดอาย กำหนดประมาณอาย

กำหนดฤด กำหนดป กำหนดเดอน กำหนดกงเดอน กำหนดราตร

กำหนดวน กำหนดอาหาร และกำหนดอนตรายแหงการบรโภค

อาหารของมนษยผมอาย ๑๐๐ ป ดวยประการ ฉะนแล

ภกษทงหลาย กจใดทศาสดาผแสวงหาประโยชนเกอกล ผ

อนเคราะห อาศยความอนเคราะหพงทำแกสาวกทงหลาย กจนน

เราไดทำแลวแกเธอทงหลาย ภกษทงหลาย นนโคนไม นนเรอนวาง

เธอทงหลายจงเพง อยาประมาท อยาเปนผมวปฏสาร (ความรอนใจ)

ในภายหลงเลย นเปนอนสาสนของเราเพอเธอทงหลาย

อรกสตรท ๑๐ จบ

นกเปนพระสตรหนง ทแสดงเหตผลของการแสดงมรณสต การแสดง

ความจรงใหฟง เปนกจของพระศาสดา เพอกระตนใหสาวกทงหลายไป

ปฏบต ไปทำสมถะทำวปสสนา ถามวไปเพลนอย ขาดสตอย กไม ไดมาปฏบต

เรมตนกตองมสต สตนอาศยทมาหลายอยาง ในทนกอาศยมรณะ

พระพทธองคทรงเลาเรองของครคนหนงในยคกอนโนน ตอนคนอาย

๖๐,๐๐๐ ป ทานทงหลายกคงเคยเกดมาแลวนะ แตลมไปแลว ตอนนเหลอ

๑๐๐ ป สมยโนนคนอาย ๖๐,๐๐๐ ป ผหญงอาย ๕๐๐ ป กมสาม เราเปน

สามภรรยากน ๕๐ ป กเบอจะแยแลว ลองคดด เขาอาย ๕๐๐ ป มสาม

อายยาวตง ๖๐,๐๐๐ ป อยดวยกนนานเลย กวาจะไดจากกน ไมเบอหนากน

แยหรอ อนนกคดแทนเขา

ในสมยนน มนษยมอาพาธเพยง ๖ อยางเทานน ม โรค ๖ โรค คอ

หนาว รอน หว กระหาย ปวดอจจาระ ปวดปสสาวะ มโรค ๖ อยางเทานน

ยงอายมาก ยงโรคนอย พวกเรานมโรคกชนด นบไมหวาดไม ไหว มตากม

โรคตา มหกม โรคห โรคโนนโรคน ทกวนนกฮตโรคมะเรงกน โรคเยอะมาก

จรงๆ ของเขามโรค ๖ โรค ลองคดดแลวกน อายเยอะขนาดนน โรคนอย

ขนาดนน สบายขนาดนน ทานจะมาฟงธรรมบางไหม อายเยอะขนาดนน

ไมคอยเปนทกขอะไรมาก โรคกมนอย เขายงสอนกนวา ชวตมประมาณนอย

รวดเรว ๖๐,๐๐๐ ปนนแหละ เลกนอย นดหนอย รวดเรว เปนโรคแค ๖ โรค

บอกวา มทกขมาก มความคบแคนมาก บคคลพงรดวยปญญา พงทำกศล

พงประพฤตพรหมจรรย ไมมหรอกสตวทเกดมาแลวจะไมตาย โดย

แสดงอปมา ๗ ประการดวยกน ทานฟงเอาไว จดเอาไว เปนทระลก เวลา

ประมาท ขาดสต ลมตาย จะไดนกถงอปมาน บางทแบบอปมามนเขาใจงาย

26

มรณสตในพระไตรปฎก

27

สภร ทมทอง

อปมาท ๑ ชวตของมนษยทงหลายเปรยบดวยหยาดนำคางบนยอด

หญา เมอดวงอาทตยขนกเหอดแหงไปอยางรวดเรว อย ไมนาน นำคางบน

ยอดหญา เอามาเปรยบกบชวต เมอดวงอาทตยขน มนจะแหงไปอย ได ไม

นาน และดวงอาทตยกตองขนแนนอน ไมอาจหลบหนหรอทำใหมนเปนอยาง

อนไปได บางวนอาจจะครมฟาครมฝน แสงมาชาหนอย กอย ไดนานหนอย

แตกไมนานมากนกหรอก แนนอนเหลอเกนวา พอสายๆ จะไมเหนนำคางนน

อกแลว บางคนเหนนำคาง โอ...สวยเหลอเกน ถายรปไว ครงหนงในชวตท ได

เหน ไมเสยชาตเกดละ แหม...โงบรมเลย ดงนน เราทำใหชนไว พอเหน

นำคางปบ ใหนกขนมาเปนมรณสต ไดสตเลย ตองทำใหเคยชนไว

อปมาท ๒ ชวตของมนษยทงหลายเปรยบดวยฟองนำ เมอฝนตก ใน

หนองนำ เมดฝนกระทบกบนำกเกดเปนตอมนำ ตอมๆๆ แปบเดยวกแตกหายไป

ชวตกเปนอยางนนแหละ หยดมาท โลกน เดยวกแตกไป

อปมาท ๓ ชวตของมนษยทงหลายเปรยบดวยรอยไมรอยขดในนำ

เวลาเราเอาไมขดรอยในนำ เปนไง หายไปอยางรวดเรว คงอย ไมนาน ไม

เหมอนรอยทขดในดนหรอขดในหนนะ

อปมาท ๔ ชวตของมนษยทงหลายเปรยบดวยแมนำท ไหลลงมา

จากภเขา แมนำท ไหลลงมาจากภเขา พดสงทจะพดไปได ไมมเวลาแม

นดหนอยทมนจะหยด มนไหลไปเรอย พวกเราก ไหลไปเรอย ไมมชวเวลา

นดหนอย ทจะหยดแก ใกลตายเขาไปทกวนๆ สงทเราหามาทงหมด ทาย

ทสดกจะหมดไป ดนำตกบนเขา ดใหดนะ ไม ใช ไปดนำตก แหม...อากาศเยน

สบายด โลกนมนมอะไรสวยๆ งามๆ อยางน แทนทจะไดกรรมฐาน ไดแต

เพลดเพลนสนกสนานไปอยางนน

28

มรณสตในพระไตรปฎก

29

สภร ทมทอง

อปมาท ๕ ชวตของมนษยทงหลายเปรยบดวยกอนนำลายทอย

ปลายลน กอนนำลายทคนเขาอมไวทปลายลน เปนไง แปบเดยวเทานน โดน

ถมทงไปแลว เขาไมเอาไวหรอก

อปมาท ๖ ชวตของมนษยทงหลายเปรยบดวยชนเนอทวางไวบน

กระทะเหลกรอน วางเนอลงไปแปบเดยวกไหม ถกเผาเกรยม หดหายไป

อยางรวดเรว ไมคงอยนาน

อปมาท ๗ ชวตของมนษยทงหลายเปรยบดวยแม โคทจะถกฆา เดน

เขาไป กาวเทาเขาไป กใกลตายเขาไปทกขณะๆ ยงเดนไปเทาไหร กยงใกล

ตายเทานน เดนไว กตายไว เดนไปชาๆ เดยวกตายอกเหมอนกน ดไมด ถก

เขาเอาไมตใหเดนเรวๆ ใหรบเดนไปตาย ทานทงหลายเดนจงกรมไป กยงใกล

ตายเขาไปทกวน แตละกาวๆ กใกลตายเขาไปอกหนอยหนง กนขาวแตละคำ

กนลงไปๆ กใกลตายเขาไปทกคำๆ มแต ใกลตายเขาไปทกวนๆ ทจะใกลความ

อยรอด ใกลรอดตายนมนไมมเลย เหมอนแม โคทถกเขานำไปสทฆา ฉะนน

ทานทงหลายกใหมสตระลกถงมรณะ ความขาดของชวตอนทรยทจะเกดขน

ในตอนสดทายชาตนภพน เปนเครองกระตนสงเวคะ ทำใหเกดความเพยร

ทำใหเกดสต ไมหลงลม ไมมวเมา

หลงจากพระองคทรงเลาเรองน ซงเปนเรองของศาสดาในครงอดตแลว

พระองคกตรสกลบมาทยคปจจบนน ในปจจบนนอายคนก ๑๐๐ ป เปนไง

เทยบกบเขาไม ไดเลย คนมอาย ๑๐๐ ป จำแนกละเอยดเปน ๓๐๐ ฤด

๑,๒๐๐ เดอน ๒,๔๐๐ ครงเดอน ๓๖,๐๐๐ ราตร บรโภคอาหาร ๗๒,๐๐๐ มอ

บางคนอาจจะเกนนหรอนอยกวานบาง พระองคตรสอยางสรป เอาตอนท

ไม ไดกนขาวออกไปดวย บางคนอาจจะคดคำนวณงายๆ วา ๑ ป ม ๓๖๕ วน

๑๐๐ ป ม ๓๖,๕๐๐ วน แตพระองคตดออก ๕๐๐ วน พระองคตรสวา

๓๖,๐๐๐ ราตร ทำไมจงตดออก ๕๐๐ เพราะวา มชวงท ไม ไดกนขาวดวย

มตอนไหนบาง เหตททำใหคนไม ไดบรโภคอาหาร คอ เวลาโกรธ เวลาเปนทกข

เวลาเจบไข คนรกษาอโบสถ หาอาหารไม ได ฉะนน บางเวลากไม ไดทาน

อาหาร อยางตอนน ทานทงหลายรกษาศล ๘ กไม ไดทาน เอาเวลาเหลานน

มารวมกนกไดประมาณ ๕๐๐ วน อยางนนะครบ

หลงจากพระองคตรสอยางนแลว ตอนสดทายตรสวา

ภกษทงหลาย กจใดทศาสดาผแสวงหาประโยชนเกอกล ผ

อนเคราะห อาศยความอนเคราะหพงทำแกสาวกทงหลาย กจนน

เราไดทำแลวแกเธอทงหลาย ภกษทงหลาย นนโคนไม นนเรอนวาง

เธอทงหลายจงเพง อยาประมาท อยาเปนผมวปฏสาร (ความรอนใจ)

ในภายหลงเลย นเปนอนสาสนของเราเพอเธอทงหลาย

สาเหตทพระองคทรงแสดงธรรมเทศนา หรอทรงสงสอนธรรมะหวขอ

อนๆ มากมาย ทรงบอกหนทางให อนนเปนกจหนาทของครทอนเคราะห

เอนดลกศษย เพอให ไปเพง ไปทำสมถะและวปสสนา เพงอารมณ เปน

สมถะ เพงลกษณะของขนธทงหา เพงไตรลกษณ ไมเทยง เปนทกข

ไม ใชตวไม ใชตน เปนวปสสนา ตองไปทำเอา ใหมความไมประมาท

ใหมสตมสมปชญญะ ทำใหจตตงมน เปนสมาธ แลวก ไปเพงมองด

รปนาม ขนธหา มองในแง ไตรลกษณ ไมเทยง เปนทกข ไม ใชตวไม ใชตน

อนนคอวปสสนา เพอฝกใหเหนแจงตามความเปนจรง เพงอารมณกรรมฐาน

กเปนสมถะ เพอใหจตมความสข ไดพกผอน สำหรบลบคมปญญา เหมอน

30

มรณสตในพระไตรปฎก

31

สภร ทมทอง

ลบมด ถาไมมเพงอารมณเลย มดกไม ไดลบคม พอไปเพงลกษณะกฟนไมขาด

ฟนไมเขา อยาประมาทคอมสต ตวสตนเปนตวหลกเลย มสตมสมปชญญะ

ตอเนอง ไมมนวรณ ทำสมถะและวปสสนา การมสตโดยการนกถงความตาย

กเปนสตอยางหนง พระพทธองคทรงแสดงเรองเกยวกบความตาย กเพอให

สาวกทงหลายรบปฏบตธรรม จะได ไมตองเดอดรอนใจในภายหลง บางคน

พอแกแลว เปนยงไง แหม...ถาไดทำตอนสาวๆ กนาจะด ถาไดรกอนหนานก

นาจะด บางคน รอยางน ขยนตงนานแลว นาเสยดาย โนน...เดอดรอนใจ

บางคนยงหนกใหญ ใกลตายขนมากหวงคนโนนหวงคนน ใจมนหวนไหว

ถานบถอพระรตนตรยไวตงแตตนๆ ฝกไวมากๆ เจรญไวมากๆ คงจะอบอน

เอาคนอนเปนทพง ไมมทอบอน ตองถอพระรตนตรยเปนทพงจงจะอบอน

ทานลองสงเกตดส มแมเปนทพงอนใจไหม ไมอนนะ มนรสกหวนไหว กลวแม

จะตาย กลวแมจะเปนอะไรไป กลวหรอไมกลวกตายเหมอนเดมแหละ แตมน

กลว เมอใดรสกวา เออ...มพระรตนตรยเปนทพง จะรสกอบอนมาก เดนไปท

มดๆ กลวผขนมา ปอดแหก ใจสน นกถงพระรตนตรย เปนไง รสกอบอนนะ

เคยเปนไหม ตองฝกไว เขาบอกนะ วนโนนนำจะทวมโลก เรามานกถงความ

ตาย นกถงคณพระพทธเจา คณพระธรรม คณพระสงฆ มพระรตนตรยเปน

ทพง ไมเอาใครเปนทพงแลว ถาเราทำอยางน ได พอนำทวมมา จอคอหอยแลว

เรานกถงพระรตนตรยเปนสรณะ สบายมาก มนอบอน อยางนนะครบ สวน

ระลกถงคนอน ยงไงกไมอบอน ใกลตายขนมา ไประลกถงพอถงแม เปนไง

พอแมจะเปนยงไงหนอ จะรอดไมหนอ ตวเองกจะไมรอด ไปหวงคนอนเขาอก

หวงคนโนนหวงใยคนน บางคนหวงหมา หวงแมว หวงทรพยสน ยงหนกไปใหญ

พระพทธองคตรสวา ภกษทงหลาย นนโคนไม นนเรอนวาง นคอ บอก

สถานทสำหรบออกไปปฏบต การทำกรรมฐานตองออกมาทำ ตองปลกตว

ออกจากเรองวนวายตางๆ ปฏบตธรรมนนทำไดทกท แตถาจะทำใหสำเรจ

ตองปลกตวออกมา คำสอนของพระพทธเจาจงเปนไปเพอสงด เปนไปเพอ

วเวก เปนไปเพออยคนเดยว เปนไปเพอความไมคลกคล นเปนลกษณะเฉพาะ

เลยนะ คนฟงธรรมะเขาใจ กตองคดหาเวลาแลว ทำอยางไรจะได ไปอยคน

เดยว ทำอยางไรจะไดมเวลาไปปฏบต เขาจะไมอางอยางโนนอยางนหรอก

เขาตองหาเวลาปฏบตจนได สวนพวกเราหลงๆ กหลอกกนหนอย ยกธรรมะ

ไปไวตรงโนน ยกวดไปไวตรงน อยางนกพอจะเกอกลกนไดบางเลกๆ นอยๆ

ถาธรรมะแบบจรงๆ ตามหลกแลว ตองเปนไปเพอความวเวก เพอความ

สงด เพอความไมคลกคล เพอออกจากโลก บางคนทยงไมถงขนาดนน ก

เอาเทาทพอทำได ไปกอน อยางนกไมวากน

นนโคนไม นนเรอนวาง เธอทงหลายจงเพง จงทำสมถะและวปสสนา ม

สองเพง เพงอารมณ กบ เพงลกษณะ และอยาประมาท มสต มความรตว

เพงอารมณเดยวใหจตมกำลง เปนสมถะ เพงลกษณะ ไตรลกษณของขนธทงหา

มองใหทะลความจรง เปนวปสสนา อยามความเดอดรอนใจในภายหลงเลย

นเปนอนสาสนของเราเพอเธอทงหลาย

ในคอรสน กมเวลาใหทานทงหลายไดฝกสต ไมประมาท ทำความรตว

แลวกทำสมถะและวปสสนา ถาขาดสตหลงลมไปมาก ลมมานานแลว มสต

ขนมา ใหนกถงความตาย จะไดความสงเวช

โอกาสตอไป จะใหทานทงหลายไปปฏบตกน ทศาลาน ขางบน ขางลาง

ก ได หรอทสวนไทรกได ในการปฏบต ก ใหประกอบความเพยรของความ

เปนผตนอยเสมอ คอมสตนนแหละ สตเปนเครองตน คำวา ไมประมาท

คอ การมชวตอย โดยไมปราศจากสต คำวา มสต กหมายถง รตว ระลกได

32

มรณสตในพระไตรปฎก

33

สภร ทมทอง

ไมลมตว รจกตนเอง รสกตวอย ตอนนนงรวากายมนนงอย เดนอยกรวาเดน

เดนซาย เดนขวา ทำอะไรกรอยวากำลงทำอยางนๆ กายกำลงอยทานๆ

กำลงทำอยางนๆ ดวยความคดอยางนๆ นเรยกวา รตว มสต ไมประมาท

สวนพวกไมรตวจะเพลนอย ในโลกของความคด คดนกแบบหลงๆ ไป

มสตแลวกอยาลมนกถงความตาอยางทผมบรรยายไป นกถงความตาย

บอยๆ เรยกวามรณานสสต ทำใหเคยชนและคลองไว เมอมโอกาสพบเจอ

เหตการณตางๆ จะไดมสต ตงขนมาไดงาย เกดสงเวช ทำสมถะ ทำ

วปสสนา ตอไปได

ทานไหนทยงไมคอยมสต กฝกใหรจกการมสต รจกการมสตหรอยง

ลองไปเดนด เดนกลบไปกลบมา ตงใจทำ แลวรกายทกำลงเดนอย คอยๆ

สงเกตไป เมอใดทคดนกเปนเรองเปนราว เพลนอยกบความคด ตวเราหายไป

จากโลกน นเรยกวาขาดสต เมอใดรสกวาตอนนกำลงเดนอย เรากำลงเดน

อยจรงๆ นะเนย อย ในอาศรมมาตา มาปฏบตธรรม กำลงเดนอย นซาย นขวา

รสก อยางนเรยกวามสต ตอนไหนตวเองหายวบไป ลมตวเองไป ไมมตวเอง

อย ในโลกน อยแต ในความคด เรยกวาขาดสต เราจำไว ไปหดทำบอยๆ

โดยเฉพาะเวลานงนงๆ คนปฏบตใหมๆ จะวบตลอด บางคนวบนานดวย

วบแลวหลบไปเลยกม ตอนวบไป หายตวไป ไมรตว คอขาดสต ตอนรตวน ร

วากำลงนงอย ลมหายใจเขา ลมหายใจออก ทองพองขน ทองยบลง รอย น

มสต พอความรหายไป เพลนไปเรองนนเรองน ขาดสต จบให ได แลวก

เจรญฝายมสตใหมากๆ ไว พอมสตแลวกหดนกถงความตาย เปนมรณสต นก

บอยๆ เปนมรณานสสต พอเขาใจไหมครบ

ขนแรก ตองรจกสตกอน พอรจกสต แลวกมาเจรญสต เอาสตนนกถง

ความตาย นกถงแบบไหนไดบาง อยางทผมพดมากได หรอแบบอนกได ใน

วนตอๆ ไป จะเอาตวอยางมาบรรยายใหฟง แมกระทงมสตรลมหายใจเขา ร

ลมหายใจออก กระลกไปถงความตายได วนน ยงหายใจเขาอย ยงหายใจออก

อย นอนหลบไป พรงนจะไดตนหรอเปลา ชวตเปนของเลกนอยมาก หายใจ

เขาออกอยตอนน ตอไปจะมลมหายใจหรอเปลา กนขาวลงไปอยตอนน

อาหารยงยอยอย ตอไป อาหารจะไมยอยหรอเปลา พรงนจะไดตนมากน

อยางนหรอเปลา ชวตมนเลกนอยมาก สวนพวกทขาดสต กนขาวลงไป แหม...

อรอยจรงๆ พรงนเชาจะไดกนอยางนอก ตอนนกนไมอรอย เดยวเถอะ...กลบ

จากน จะกนใหอรอยเลย มนเตรยมนำลายยดแลว

การมสตจงเปนเรองสำคญในตอนตน มสต รตวแลวกนกถงความตาย

ระลกถงความตาย ใส ใจไปทความตาย รจกความตายกนหรอยง ความ

ขาดตอนของชวตอนทรย ในชาตหนง ทานทนกถงไมคอยเปน นกถงแบบ

สภาวะมนยาก กนกแบบอปมากได ทผมพดไปในวนน อานอรกสตรใหฟง ม

๗ อปมาดวยกน มอปมาไหนเขาใจไดชดเจนบาง ตองจำเอาไวบางนะ บางคน

จำไม ไดเลย การฟงธรรมแลวทรงจำเอาไวมประโยชนมาก บางคนบอกวา

ฝกปฏบตธรรมแลวไมตองจำมาก พอจะใชงานแลวไมมอะไรในหวเลย เงยบ

ไปเลย อยางนกม พวกเหลานกจะใชงานอาจารยเยอะ อาจารยๆ ทอาจารย

พดวนนน มอะไรบางคะ หมายถงอะไรคะ ไมยอมจำ ไมยอมจดเลย นกไมออก

จำไม ได กใชแตอาจารย ธรรมะนควรจะจำเอาไวดๆ ไมตองจำทงหมดหรอก

จำอนทจะใชหรอทเขาใจ พระพทธเจาตรสวา เมอมศรทธาแลวใหเขาไปหา

เขาไปหาแลวเขาไปนงใกลๆ นงใกลๆ แลวเงยโสตลงสดบ เงยโสตแลวก

34

มรณสตในพระไตรปฎก

35

สภร ทมทอง

ฟงธรรม ฟงธรรมแลวกทรงจำไว ทรงจำไวแลวกเอาไปพจารณาด จะได

เหนชด ธรรมะทนตอการพสจน เพราะเปนความจรง ไมมการเปลยนแปลง

เปนอยางอน

สำหรบการบรรยายในตอนตน คงพอสมควรแกเวลาแคนนะครบ อนโมทนา

ทกทาน

เหตแหงความตายมมาก บรรยายวนท ๑๐ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนเยน

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชนะครบ สวสดครบทานผเขา

ปฏบตธรรมทกทาน

คอรสนชอคอรสวา “มรณสตในพระไตรปฎก” ฉะนน จงมการอาน

พระไตรปฎกใหฟงเยอะพอสมควร จะไดสมชอคอรสหนอย ทน เวลาอาน

หนงสอใหฟง บางทานท ไมมเครองชวย ฟงไปดวยความเคลบเคลม กจะหลบ

เลยอาจตองมเครองไมเครองมอ มานงเขยนบาง โนตหวขอไวบาง กนไม ให

หลบอยางหนง ไดขอธรรมสำหรบนำไปพจารณาอกอยางหนง คอรสนเราก

จะเนนทเรองนกน

เมอตอนกลางวน บรรยายครงแรก กได ใหความรเกยวกบ “มรณสต”

หรอ “มรณานสสต” ไปแลว หมายความวาอยางไร คำวา “มรณานสสต”

คอสตทระลกถงบอยๆ ระลกถงอะไร ระลกถงความขาดแหงชวตนทรย ใน

ชาตน นกถงเสมอ ไมลมวาจะตองตายในวนใดวนหนง การระลกถงความ

ตาย เปนเรองการนกถงความสนสดของชวตนทรย ในชาตน ทมนจะขาดออก

จากกน ไมสบตอๆ ไป สำหรบชาตนนะ เมอตายแลวกจะไปเกดขนในภพใหม

ตอไป

ความตายทเราพจารณาน กมทงความตายทสมควรแกเวลา เรยกวา

“กาลมรณะ” กบความตายทยงไมสมควรแกเวลา ยงไมถงเวลาตายกตาย

เสยกอน เรยกวา “อกาลมรณะ” กาลมรณะ ตายทสมควรแกเวลา คอ

36

มรณสตในพระไตรปฎก

37

สภร ทมทอง

สนบญ สนบาป สนอาย หรอวาสนทง ๒ อยาง นกคอสมควรแกเวลาแลว

ถงเวลาตายแลว อกอนหนง อกาลมรณะ ตายในตอนทยงไมถงเวลา ถาพด

ภาษาเรากยงไมสมควรตาย แตความจรงแลว คนทเกดมาแลว ท ไมสมควร

ตายไมมหรอก สมควรตายทกคนนนแหละ หมายถงยงไมถงเวลาในแงกรรม

เขาใหมากด อายเขาใหมากด ยงไมถงเวลา แตมกรรมอนมาตดรอนเสยกอน

อาจมกรรมทรนแรงตดรอนเสย ทำใหตายไวขน อยางพวกเราน อาจจะเจบ

ออดๆ แอดๆ มโรคอยางโนนอยางนเยอะนะ บางคนฆาสตวเยอะ เศษของ

กรรมกทำใหอายสน ตายไว ถาเปนตวผลของกรรมตรงๆ น กโนนแหละตก

อบาย ตกนรกโนนแหละ เศษของกรรมทำใหอายสนลงกวาทควรจะเปน ถา

กรรมแรงๆ ทำเยอะๆ นกมสทธตายไว อนนกคอกรรมมนตดรอนเอา

หรออาจจะเกยวกบสภาพแวดลอมดวยก ได อากาศ อาหาร เกด

สงคราม หรอวาสงคมมเรองมราวขนมา เราไปยง เจอไมหนาสามเขา หรอ

เจอลกปนทเขายงทำสงครามกน เรามาเกดในยคสงคราม เลยพลอยโดนกบ

เขาไปดวย อยางเชนทเขาบอกกนน นำจะทวมนะ พอนำทวมยคน เราเกดมา

อายนาจะถง ๘๐ ป มาอยกบเขากพลอยโดนกบเขาไปดวย เจอนำทวมกตาย

ไปดวย หรออาจจะเกดโรคตดตอ พอมาอย ในยคเดยวกน เรากตดโรคตาย

ไปดวย นเรยกวาอกาลมรณะ

การระลก นกถงความตาย นกถงความขาดแหงชวตอนทรยทเนองกนอย

ในภพหนงๆ ในชาตหนงๆ นเรยกวา มรณสต หรอ มรณานสสต การปฏบต

เราปฏบตยงไง ปฏบตไมยาก เรากนกถงเอาเลย นกถงวา เราจะตองตาย

แนนอน อยางนก ใช ไดแลว เราจะตายแนนอนในอนาคตไมวนใดกวนหนง

ชวตของเราเปนของไมยงยน เปนของไมเทยงแทแนนอน ความตายเปนของ

แนนอน นกอยางนกได ใส ใจวา เราจะตองตายแหงๆ ตายแนนอน เราจะ

ตองตายแนแท ชวตของเรามความตายเปนทสด ชวตนนมนไมเทยง การนก

หรอการใส ใจทำนองนเรยกวามรณสต ถาใส ใจบอยๆ ดวยอาศยความเปนผ

มสต รสกตวอย ไมหลงลมตว นวรณกจะไมม พอนวรณ ไมม จตกเปนสมาธ

ตงมนไดอยางน เรยกวาการทำสมาธ หรอการทำภาวนาดวยมรณสต

ในตอนกลางวน ไดอานพระสตรๆ หนงใหฟง เปนการมองดชวตท

เลกนอยโดยการเปรยบเทยบ ในองคตตรนกาย สตตกนบาต ม ๗ อปมา

ดวยกน บางทานอาจจะจำไดสกอนสองอนนะ บางทานจำไม ไดเลยกม ตอน

ฟงกเขาใจด พอลกไป หลนหายหมด อยางนกม

มอปมา ๗ อยาง ทแสดงถงชวตของมนษยทงหลายนอย นดหนอย ม

ทกขมาก

๑. เหมอนกบนำคางบนยอดหญา เวลาทเจอแสงอาทตยกหายไป

รวดเรว

๒. เหมอนกบฟองนำหรอตอมนำ เมอฝนมนตกลงมาใสหนองนำ

แตกโพละไปโดยรวดเรว

๓. เหมอนกบรอยไมทขดลงไปในนำ ขดแปบเดยวนำกเขามาหากน

รอยไมกหายไป

๔. เหมอนกบนำท ไหลมาจากภเขา ไหลมาจากภเขาสง ไหลไปเรอย

ทเดยว ไมมการหยด ไมมเวลาพก ไหลของมนไปเรอยอยางนน

ทงกลางวนและกลางคน

38

มรณสตในพระไตรปฎก

39

สภร ทมทอง

๕. เหมอนกบกอนนำลายทอมไวทปลายลน เดยวสกหนอยกจะ

บวนทงไป

๖. เหมอนกบชนเนอทอย ในกระทะเหลกรอน

๗. เหมอนกบโคทจะถกฆา เดนไปกาวท ๑ กาวท ๒ กเขาใกล

ความตายไปทกขณะๆ

ตอนกลางวนใหทานทงหลายไปเดน เปนยงไงกนบาง ใกลความตาย

เขาไปบางหรอยง ถาใกลความตายเขาไป กดแลว กาวท ๑ ใกลเขาไปแลว

กาวท ๒ ใกลเขาไปแลวอก อยางนเรยกวาเจรญมรณสตนะ เปนการเจรญ

สตวธหนง ทานบอกวามอานสงสพเศษท ไมเหมอนกรรมฐานอนอนๆ กรรมฐาน

ทกอยางกตองอาศยความเพยร ทำแลวไดสตสมปชญญะ มความรตว

ไมประมาท แตมรณสตไดสงเวคะมาดวย ไดสลด ไดสงเวช

คำวา “สลด, สงเวช” หมายถง ความกระตนจต ทำใหจตมแรงกระตน

ทจะทำในสงทควรทำ รบทำใหเรวๆ ดงนนทานไหนทมวแตขเกยจ ตนเชาๆ

กสนหลงยาว ยาวออกๆ อยเรอย ขอตอสก ๕ นาทเถอะ อยางนอยเรอย

เจรญกรรมฐานนดวาเปนไงบาง พอจะชวยได ไหม จะไดรบปฏบตธรรมใหยง

ขนไป บางคนรางกายแขงแรงดอย ถาไมนกถงความตาย บางทกมวประมาท

ไป เดยวรอกอน เดยวอะไรกอน มนกรอไปเรอย มรณสตนชวยใหสลดสงเวช

ไมประมาท เรงความเพยร ทำใหเกดสตสมปชญญะไดด

ในตอนเยนนจะอานใหฟงอกพระสตรหนง จาก องคตตรนกาย อฏฐกนบาต

ปฐมมรณสสตสตร ขอ ๗๓ วาดวยการเจรญมรณสตทพระพทธเจายกยอง

วาเปนยงไงบาง ทานทงหลายลองฟงด

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ คญชกาวสถาราม

ในนาทกคาม ณ ทนนแล พระผมพระภาครบสงเรยกภกษทงหลาย

มาตรสวา ภกษทงหลาย ภกษเหลานนทลรบสนองพระดำรสแลว

พระผมพระภาคจงไดตรสดงนวา

“ภกษทงหลาย มรณสสตทบคคลเจรญทำใหมากแลว ยอมม

ผลมาก มอานสงสมาก หยงลงสอมตะ มอมตะเปนทสด เธอ

ทงหลายเจรญมรณสสตอยหรอไม”

เมอพระผมพระภาคตรสถามอยางนแลว ภกษรปหนงไดกราบทล

พระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองคผเจรญ แมขาพระองคกยง

เจรญมรณสสตอย”

พระผมพระภาคตรสถามวา “ภกษ เธอเจรญมรณสสตอยางไร”

ภกษกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ในเรองน ขาพระองค

มความคดอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอย ไดคนหนงและวนหนง

เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค เราพงทำกจใหมาก

หนอ ขาพระองคเจรญมรณสสตอยางนแล”

ภกษอกรปหนงกราบทลพระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองค

ผเจรญ แมขาพระองคกยงเจรญมรณสสตอย”

พระผมพระภาคตรสถามวา “ภกษ เธอเจรญมรณสสตอยางไร”

ภกษกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ในเรองน ขาพระองค

มความคดอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอย ไดวนหนง เราพงมนสการ

ถงคำสอนของพระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ ขาพระองค

เจรญมรณสสตอยางนแล”

40

มรณสตในพระไตรปฎก

41

สภร ทมทอง

ภกษอกรปหนงกราบทลพระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองค

ผเจรญ แมขาพระองคกยงเจรญมรณสสตอย”

พระผมพระภาคตรสถามวา “ภกษ เธอเจรญมรณสสตอยางไร”

ภกษกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ในเรองน ขาพระองค

มความคดอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอย ไดกงวน เราพงมนสการ

ถงคำสอนของพระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ ขาพระองค

เจรญมรณสสตอยางนแล”

ภกษอกรปหนงกราบทลพระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองค

ผเจรญ แมขาพระองคกยงเจรญมรณสสตอย”

พระผมพระภาคตรสถามวา “ภกษ เธอเจรญมรณสสตอยางไร”

ภกษกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ในเรองน ขาพระองค

มความคดอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอย ไดเพยงชวขณะฉน

บณฑบาตมอหนง เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค

เราพงทำกจใหมากหนอ ขาพระองคเจรญมรณสสตอยางนแล”

ภกษอกรปหนงกราบทลพระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองค

ผเจรญ แมขาพระองคกยงเจรญมรณสสตอย”

พระผมพระภาคตรสถามวา “ภกษ เธอเจรญมรณสสตอยางไร”

ภกษกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ในเรองน ขาพระองค

มความคดอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอย ไดเพยงชวขณะฉน

บณฑบาตครงหนง เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค

เราพงทำกจใหมากหนอ ขาพระองคเจรญมรณสสตอยางนแล”

ภกษอกรปหนงกราบทลพระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองค

ผเจรญ แมขาพระองคกยงเจรญมรณสสตอย”

พระผมพระภาคตรสถามวา “ภกษ เธอเจรญมรณสสตอยางไร”

ภกษกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ในเรองน ขาพระองค

มความคดอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอย ไดเพยงชวขณะเคยวกน

คำขาว ๔-๕ คำ เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค

เราพงทำกจใหมากหนอ ขาพระองคเจรญมรณสสตอยางนแล”

ภกษอกรปหนงกราบทลพระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองค

ผเจรญ แมขาพระองคกยงเจรญมรณสสตอย”

พระผมพระภาคตรสถามวา “ภกษ เธอเจรญมรณสสตอยางไร”

ภกษกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ในเรองน ขาพระองค

มความคดอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอย ไดเพยงชวขณะเคยวกน

คำขาว ๑ คำ เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค เรา

พงทำกจใหมากหนอ ขาพระองคเจรญมรณสสตอยางนแล”

ภกษอกรปหนงกราบทลพระผมพระภาคดงนวา “ขาแตพระองค

ผเจรญ แมขาพระองคกยงเจรญมรณสสตอย”

พระผมพระภาคตรสถามวา “ภกษ เธอเจรญมรณสสตอยางไร”

ภกษกราบทลวา “ขาแตพระองคผเจรญ ในเรองน ขาพระองค

มความคดอยางนวา โอหนอ เราพงเปนอย ไดเพยงชวขณะหายใจ

เขาหายใจออกหรอหายใจออกหายใจเขา เราพงมนสการถงคำสอน

ของพระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ ขาพระองคเจรญ

มรณสสตอยางนแล”

42

มรณสตในพระไตรปฎก

43

สภร ทมทอง

เมอภกษเหลานนกราบทลอยางนแลว พระผมพระภาคจงได

ตรสวา ภกษทงหลาย ภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา “โอหนอ

เราพงเปนอย ไดคนหนงและวนหนง เราพงมนสการถงคำสอนของ

พระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ”

ภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา “โอหนอ เราพงเปนอย ได

วนหนง เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค เราพงทำ

กจใหมากหนอ”

ภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา “โอหนอ เราพงเปนอย ได

กงวน เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค เราพงทำกจ

ใหมากหนอ”

ภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา “โอหนอ เราพงเปนอย ได

เพยงชวขณะฉนบณฑบาตมอหนง เราพงมนสการถงคำสอนของ

พระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ”

ภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา “โอหนอ เราพงเปนอย ได

เพยงชวขณะฉนบณฑบาตครงหนง เราพงมนสการถงคำสอนของ

พระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ”

ภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา “โอหนอ เราพงเปนอย ได

เพยงชวขณะเคยวกนคำขาว ๔-๕ คำ เราพงมนสการถงคำสอน

ของพระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ”

ภกษทงหลาย เรากลาววาภกษทง ๖ รปน ยงเปนผประมาท

อย เจรญมรณสสตอยางเพลาเพอความสนอาสวะทงหลาย

ภกษทงหลาย สวนภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา “โอหนอ

เราพงเปนอย ไดเพยงชวขณะเคยวกนคำขาว ๑ คำ เราพงมนสการ

ถงคำสอนของพระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ”

และภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา “โอหนอ เราพงเปนอย

ไดเพยงชวขณะหายใจเขาหายใจออกหรอหายใจออกหายใจเขา เรา

พงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค เราพงทำกจใหมากหนอ”

ภกษทงหลาย เรากลาววาภกษทง ๒ รปนเปนผ ไมประมาทอย

เจรญมรณสสตอยางแรงกลาเพอความสนอาสวะทงหลาย

เพราะเหตนนแล เธอทงหลายพงสำเหนยกอยางนวา “เรา

ทงหลายจกเปนผ ไมประมาทอย จกเจรญมรณสสตอยางแรงกลา

เพอความสนอาสวะทงหลาย”

ภกษทงหลาย เธอทงหลายพงสำเหนยกอยางนแล

ปฐมมรณสสตสตรท ๓ จบ

44

มรณสตในพระไตรปฎก

45

สภร ทมทอง

พระสตรนกลาวถงภกษ ๘ รปดวยกน พระพทธเจาถามถงวา “ยงเจรญ

มรณสตกนอย ไหม” หมายถงวา กรรมฐานนพระพทธเจาไดตรสอยบอยๆ

แลวกใหภกษทงหลายไปเจรญควบคกบกรรมฐานอนๆ เลยถามวา ยงเจรญ

มรณสตกนอยหรอไม ภกษไดกราบทลพระพทธเจาวา ทานไดเจรญอย ม ๘

รป ในทนนอาจจะมภกษเยอะกวานกได แตทกราบทลมอยเพยง ๘ รป

รปท ๑ กวา คดวาจะอย ได ๑ วน กบ ๑ คน คอ ๒๔ ชวโมงนนเอง จะตอง

รบปฏบตธรรม รบมนสการคำสอนของพระพทธเจา คำสอนของพระพทธเจาน

หลกๆ กม “สงขารทงหลายทงปวงไมเทยง สงขารทงหลายทงปวงเปนทกข

ธรรมะทงหลายทงปวงไม ใชตวไม ใชตน” ถายงมความเหนผดอย กตองฝก

เพอละสกกายทฏฐ ละความเหนผด เกยวกบเรองตวตน สกกายะนมนเปน

ของฝงน ฝกใหละความเหนผดในเรองตวเรา ทจรงตวเรามนไมม ไมเคยม

และจะไมมในกาลไหนๆ ทงสนนนแหละ มนเขาใจผดอย มนจมอยฝงน มแต

เรองเรา เรองของเรา ยงหวหมนอย เทยวไปทำอยางนนอยางน ตอสเพอเรา

เพอหนาเราอยน มนอยฝงนกน มนไมเขาใจ เหนผดเกยวกบสงทเรยกวาตวเราน

ทน การจะละได กตองมาด ไอเจาสงทเรยกวาตวเรา มนคออะไรแน

มนกคอรปธรรมนามธรรมประชมรวมกนขน เปนสงขารประชมรวมกน รป

เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ประชมรวมกนขน มตวเราในรปไหม ไมม

คนดซ มตวเราในเวทนาหรอเปลา ไมม ตวเราในสญญา ในสงขาร ใน

วญญาณ กไมมเลย แตตอนนเรากำลงงวนอย หมกมนอย เพราะเหนผด

เกยวกบเรองตวเอง เลยมปญหา น...เราทำกรรมแลว เราจะไดรบไหม เราไป

เกดทนนแลว เราจะตกระกำลำบากไหม นำจะทวมปน เราจะรอดหรอเปลา

ถามอยนนแหละ งวนอยแตเรองตวเรา เรองของเรา เรองตน เรองของตน

มนเขาใจผดอย นแหละ จงตองรบมาทำกจ เพอละความเหนผดและกเลสตางๆ

46

มรณสตในพระไตรปฎก

47

สภร ทมทอง

เราจะมชวตอย ๑ วน ๑ คน ตองรบนะ เอาเจาสกกายทฏฐนออก ถา

ใครเอาออกไดแลว ยงมกเลสอนอน ตองทำกนตอไปนะ สวนกเลสตวแรกท

ตองละ นคอสกกายทฏฐ การทำกรรมฐานนกเพอมนสการ หรอใส ใจคำสอน

ของพระพทธเจาใหมนแจมแจง พวกเรามวแตประมาทอย ไม ได ใส ใจ ตอง

มาเจรญมรณสต เพอจะไดเรงความเพยร นภกษรปทหนง ทานวา ขา

พระองคคดวาจะมชวตอย ได ๑ วน ๑ คน จะตองรบใส ใจคำสอนของ

พระพทธเจา ทานวาอยางน

รปท ๒ กวา เราพงมชวตอย ไดแควนหนง ไดขางกลางวน ไดแค

กลางวน ๑๒ ชวโมง

รปท ๓ กวา เราพงมชวตอย ไดแคกงวน กงของกลางวน กชวโมง ๖

ชวโมง

รปท ๔ กวา เราพงมชวตอย ไดเพยงชวขณะฉนบณฑบาตมอหนง ขณะ

ฉนบณฑบาตมอหนง แคเชาเดยวเทานนแหละ ขณะฉนบนฑบาตไดมอหนง

รปท ๕ กวา เราพงมชวตอย ไดแคฉนบณฑบาตไดครงหนง เกอบอม

ไดครงหนง ไดครงทอง

รปท ๖ กวา เราพงมชวตอย ไดเพยงชวขณะ เคยวกนคำขาว ๔-๕ คำ

๔-๕ คำน นดเดยวเองไมถงครงทองเลย

สวนพวกเราน บางทยงไม ไดเจรญเลย ยงนกวาตวเองจะอยนานแสนนาน

ตายเลยอยางน นแสดงวาพระภกษเหลานนทานเจรญมาดมาก มาในคอรสน

ทานทงหลายฟงแลวกไปหดเจรญบาง ความคดจะไดมาทางนบาง พระภกษ

รปทคดวาอยนานสดกแค ๑ วน กบ ๑ คนเทานน ทานคดวา จะอย ไดเพยง

๒๔ ชวโมงเทานน ถงอยางนน พระพทธเจากวาประมาทอย

ดงนน ตองเรงความเพยรนะ การมสตสมปชญญะ อาศยกรรมฐานไหน

กได ทำกรรมฐานใหมความรเนอรตวขน มสตตงมน มสมาธ ไมมนวรณ ก

สามารถพจารณาธรรมะได ทำธรรมวจย พอจตเปนสมาธ ตงมนแลว ก

คนควาอย ในกายและใจน พจารณาดกายดใจของตนนนะ มองดลงไปในน

ทำบอยๆ

บางคนวาฝกสตอยางเดยว เดยวสมาธกมาเอง บางทมนไมมาเองนะ

ฝกสตมนกไดสต ตองฝกใหมนคนเคยกบการไดสมาธ ใหจตมความตงมน ไม

มนวรณ ใหมสตตอเนองกน จะไดสมผสเวลาท ไมมนวรณ ใจจะปลอดโปรง

สบาย ทำความคนเคยกบสภาพอยางนบอยๆ จนพอสตมนตงมนไดขน ใจมน

กปลอดโปรง ไรนวรณ ความทกข ความเครยดกตกหายไปเลย

ถาคนไมเคยฝก หรอฝกไมชำนาญ พอมสตรตว ยงงวงนอน ตาปดอย

เลย งวงนอนรวางวงนอน งวงไมหาย คดมากรวาคดมาก แตคดมากไม

หายนะ นคอคนไมมชำนาญ สตยงไมมนคงนก ตองฝกใหชำนาญ ใหมสต

ตอเนอง ใหคนเคยกบจตตงมนเปนสมาธ เมอมสตตงขนเมอไร นวรณกหาย

ไป หลงคดหลงนกเพลนไป มสตขนมาเมอไร เจานวรณกหายไป ทำไมทำ

อยางน ได เพราะเคยชนเรองสมาธ

ทน พอมสมาธแลว กตองเคยชนในเรองของการฝกวปสสนา เมอมสมาธ

แลวกมาพจารณาดกายและใจของตนเอง อยาออกนอกนนะ พจารณาด

ในแง ไมเทยง เปนทกข ไม ใชตวไม ใชตน มองดอยางน พอทำบอยๆ นเรยก

48

มรณสตในพระไตรปฎก

49

สภร ทมทอง

วาการฝก การฝกมนตองทำบอยๆ จนเปนความเคยชนอยางน แตบางคน

ปญญามาก อาจจะมองทะลไปเลยก ได พวกเราสวนใหญปญญามากหรอ

ปญญานอย สวนใหญปญญาออน อนทรยออน พดวาปญญาออน บางคน

อาจจะเครยดไปเลย พดวา อนทรยออนพอฟงได อนทรยกรวมปญญาดวย

แตเอาอนทรยอนสดทายมาพด ปญญาออน เรากตองมาฝกเอา พอฝก

ชำนาญ มนกจะเจรญงอกงามได

ทพระภกษทง ๖ รปน กราบทลพระพทธเจา กจะเหนไดวา ทกทานตาง

ไดผานการเจรญมรณสตมาอยางชำชองแลว ทานจงมความคดอยางน ได

สวนพวกเรา คดอยางนออกได ไหม ถาไมเจรญใหมาก นมนคดไมออกหรอก

นะ ตองเปนคนทผานการเจรญมรณสตมาจนชำชองแลว จงคดออกวา ชวต

เราอย ไดแคชวเวลาฉนขาว ๔-๕ คำเทานนแหละ ดงนน ตองรบเรงความ

เพยร คดไดขนาดนตองถอวา ทานเจรญมายอดเยยมมาก

สวนพวกเราน ถกคนอนดา คดไมออกเลยวา เขากตายเหมอนเรานนแหละ

ยงจะไปตอยเขาอก นมนเลยเถดไปมาก ไมเคยเจรญภาวนาในขอทวา สตว

ทงหลายเปนเพอนเกดแกเจบตาย “สพเพ สตตา มรณธมมา สตวทงหลาย

ทงปวง มความตายเปนธรรมดา มรณปรโยสานา มความตายเปนทสด

มรณ อนตตา ไมลวงพนความตายไปได” ถาเจรญบอยๆ จะชวยใหมสต

นกได ไมหลงลมเรองน ถกดาถกวา มนกตายพอกนนะ จะตองไปตอยใครไหม

ไมตอย เราเจรญไวกชวยไดเยอะ ถาไม ไดเจรญ ความคดพวกนมนขนมา

ไม ได

พระภกษทง ๖ รปกราบทลพระพทธเจา ตงแตวา พงเปนอย ได ๑ วน

๑ คน จนถง ฉนบณฑบาตได ๔ - ๕ คำ ตองเรงความเพยร พระพทธเจา

ตรสวา ยงเปนผประมาทอย เจรญมรณสตอยางเพลา เพอความสนอาสวะ

ทงหลาย ยงถอวาประมาทอย ยงมทแทรกใหเกดกเลสได

ทานทงหลายจะสงเกตวา เวลาเราเดนจงกรมหรอทำอะไรกตาม ถาเรา

ขาดสต หายตวไปวบไปพกหนง กเลสจะเขามา ถาสตมนไมตอเนองพอน

กเลสมนจะเขามา กเรยกวาประมาท ประมาทกคอกเลสมนเขามา คน

ประมาทแลวชอวาตายแลว มโอกาสกเลสกเขามา พอกเลสนวรณเขามา

มนบงตาไม ใหเหนความจรง

คำวา นวรณ แปลวา เครองกน เครองปดบง ปดบงดวงตาปญญา

เวลาเดนจงกรมน ตวหายบอยไหม รางกายนอยอาศรมมาตานะ แตเดนไป

เดนมา ใจไปอย ไหนแลวกไมร เดนไปเดนมา ใจไหลไปนานหนอย แปบเดยว

ความงวงนอนถลมเอาเรยบรอย รสกตวอกทตาปดไปแลว หรอไมกฟงซาน

คดเรองโนนเรองน อยางนสตมนไมตอเนอง กเลสมนจะเขามาครอบงำจตได

แตถาสตตอเนองด ถงแม ใจจะไปคดเรองโนนเรองนบาง มสตตอเนองรเทาทน

อย กเลสไมครอบงำนะ เราไม ไดฝกใหจตมนไมคด จตมนมธรรมชาตทคด

ฝกใหมสตวองไว ใหสตมนตอเนอง คำวา ตอเนอง ไม ใชมสตยาวพรดตลอด

มนกจะมคดโนนคดนของมนบาง ถาสตมนไว ความคดมนไมปรงจนเปนกเลส

ถงจะมกเลสขนมามนกร ไว กเลสนนกไมครอบจต ถาหลงลม หายตวนานๆ

ไมรสกตวนานๆ กเลสกเกดขนได

ความรตว ความมสต นทานจงวาเปนตวชวตเลยนะ เปนตวทำใหคนนน

มชวตอย คนไหนประมาทแลว คนนนกชอวาตายแลว นพดในแงแบบสภาวะ

ตายจากการประพฤตพรหมจรรย ตายจากการเจรญกาวหนาในเรองศล

สมาธ ปญญา หมดบญแลว สนบญ มนหลงแลว มนมบญตรงไหน ไมมบญ

50

มรณสตในพระไตรปฎก

51

สภร ทมทอง

แลว บญนนมนเกดในจตนะ เปนสภาวะจตทเปนกศล เวลาเดนจงกรมน เดน

ไปเดนมา หายตววบไป หมดบญหรอยง หมดบญแลว มบญตรงไหนน มแต

โมหะ มแต โทสะ มแตงวงนอน บางคนไปทำบญ ลมดวาไปแลวหมดบญ

ตลอดเลย อยางนกม ตองมองใหละเอยด มองใหชด

จงใหทานทงหลายไปหดเดน หดยน หดนง เพอจะไดรจกวา ตอนไหนม

สต ตอนไหนไมมสต ถามสตน จตมนจะมาดอย ในกาย เวทนา จต และธรรม

มาโคจรอย ในน ถามนวบไปหายไป กายอยทน แต ใจไปทอนแลว วบไปเรอง

ท ไมจำเปนตองคด ไมจำเปนตองนก เรองทเราไม ไดตงใจ นนแหละเรยกวา

ขาดสต ตวประธานในการรกคอจต แตมนรแบบขาดสต ถามาอย ในกาย

เวทนา จต และธรรม ตวรกคอจตเหมอนเดม แตรอยางมสต พอจบอยางน

ได เวลาจะทำอะไรกทำอยางนมสตได เวลาจะคดอะไรกคดอยางมสตได ให

จตมนมาเทยวอย ในกายกอน แลวกตงใจคด คดอยางมสตได ไม ใชวาคด

ทกท แลวสตมนจะหายทกท ไมจำเปน คดแลวไมมสตกเพราะเรองมนไม

จำเปนตองคด คดแลวความรตวหายไป

อยางเรามาสวดมนต ตงทาดๆ เรากสวดอยางมสตได ตงทา รวบรวม

จตมาไวทตวเอง หายใจเขา หายใจออก กำมอเขา แบมอออก ทำความรสก

ตววา ตอนนนงอยนะตอนนนงทาน เสรจแลวกนกถงพทธคณ อนนกมสตได

ตอไปกเอาวธไปใชกบททำงาน ใชกบเวลาพด เวลานง เวลาทเราสนทนากบ

คนนนคนน กพดอยางมสตได ไม ใชพดทไรตวหายทกทเลย พวกไมเคยฝกน

พดทไร วบไปเลยนะ ฉะนน แรกๆ เขาจงหามพดไวกอน แตความจรง พด

อยางมสตกได ทำเปนไหม หดหนอย ไม ใช ใหหดพด แตหดมสต จะไดจบ

ประเดนไดวา ตอนไหนวบหายตวไป จรงจงเกนไปแลว ตอนไหนจรงจงไป

กบเขา โอะ...ตาโตไปแลวนะ เคยตาโตไหม มนจรงจงไป อานหนงสอพมพ

มนวงเขาไปเลย อยางนนแหละ เรยกวาขาดสตแลว ฝกใหรทนมนไว พอรจก

การมสตอยางนแลว เรากจะไดทำความรตวเปน พอทำความรตว มสต

ไมประมาท เรากจะเจรญกรรมฐานได กรรมฐานอยางหนงทควรเจรญ คอ

มรณสต

สวนภกษอก ๒ รป ททานเจรญมรณสตวา “โอหนอ เราพงเปนอย ได

เพยงชวขณะเคยวกนคำขาว ๑ คำ เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระ

ภาค เราพงทำกจใหมากหนอ” และภกษรปทเจรญมรณสสตอยางนวา

“โอหนอ เราพงเปนอย ไดเพยงชวขณะหายใจเขาหายใจออกหรอหายใจออก

หายใจเขา เราพงมนสการถงคำสอนของพระผมพระภาค เราพงทำกจให

มากหนอ” พระพทธองคตรสวา เรากลาววา ภกษทง ๒ รปนเปนผ ไม

ประมาท เจรญมรณสตอยางแรงกลา เพอความสนอาสวะทงหลาย

ลองคดดนะ มสตหายใจเขา มสตหายใจออก ชวตเรามอยเพยงขณะน

เทานน ถาทำไดอยางนนะ ชอวาแรงกลา พวกทานแรงถงขนไหนกนแลวน ได

ขนไหนนก ไมวากน ถาเอาแบบเตมทนะ ตองการบรรลเปนพระอรหนต สน

อาสวะทงหมด ทำไดขนาดนนะ มสตตอเนอง กจะเปนเหตให ไดผล พระองค

กสรปวา “เพราะเหตนนแล เธอทงหลายพงสำเหนยกอยางนวา เราทงหลาย

จะเปนผ ไมประมาทอย จะเจรญมรณสตอยางแรงกลา เพอความสนอาสวะ

ทงหลาย”

ใหศกษา ใหฝกหดปฏบตวา เราจะเปนผ ไมประมาทอย คำวา ไมประมาท

คอ เปนผอยอยางไมปราศจากสต อยอยางมสตเสมอ นงอยรวากายนงอย

นงอยตรงน รวานงอยตรงน เดนรวาเดน ทำอะไรรวาทำอนนน อยอยางไม

ปราศจากสต แลวกเจรญมรณสตอยางนแหละ ชอวาทำอยางแรงกลา เพอ

52

มรณสตในพระไตรปฎก

53

สภร ทมทอง

ความสนอาสวะทงหลาย สามารถเจรญ สมถะวปสสนา จนทำกเลสใหหมด

ไปได

การปฏบตน ชวงทยากกคอชวงตนๆ นแหละ ใหมสตทตอเนอง นมน

ยาก ถาใครมสตตอเนอง มสตเยอะน การทำสมถะวปสสนาเปนไปได โดย

งาย มนยากอยตรงจะมสตอยบอยๆ เสมอๆ เนองๆ น จะทำกนยงไง บางคน

เขาใชวธวา ไปหาสถานท ไปอยทนนแลวฝกเอา กลววา ถาออกมาแลว มน

จะเตลดเปดเปงไป หาสถานทแลวกปฏบต เจรญวปสสนาใหเรยบรอยไปเลย

ถอนกเลสใหหมดแลวคอยออกมา อยางนกมนะ อนนกคอลกษณะของคนท

ตองการบรรลพระอรหนตแลวมาบวชเปนพระ เพราะทานคดวา อย ใน

ฆราวาสนมนคบแคบ เปนทมาของธล มเรองยงยาก ทำใหเกดกเลสมาก จะ

ฝกสต อาว...เดยวมงานตองทำ มนนตองทำ เปนไง ธลมนแทรกเขามา การ

ทจะบรรลอรหนต ในชาตนนกลำบาก ถาคนตองการแบบใหสนอาสวะเปน

อรหนต ไปเลยนะ ทานเหลานนเวลาฟงธรรมจบทานจงขอบวชไปเลย อยางน

นะครบ ถาเอาอยางธรรมดาทวไป เปนพระอรยเจาขนตน หรอเปนกลยาณ

ปถชน กลดระดบลงมา

พระอรหนตสมมาสมพทธเจา เวลาทรงแสดงธรรม หรอบอกกรรมฐาน

ชนดใดชนดหนง กบอกไปทยอดคอพระอรหนต ทน เราฟงแลว ทำไม ไดก

ไมเปนไร ไดรยอดเอาไว ถาทำไดอยางทพระองคตรส กยอดเยยมเลยนะ

ทกขณะ ทกลมหายใจเขาออก มสตหายใจเขา มสตหายใจออก ถาทำไดนะ

ทกคำขาวเลย นเปนยอดเลย ยอดคออรหนตเลย

พระองคแสดงไปทยอด แสดงสงทดทสด เลศทสด เราฟงแลว กเอา

เปนตวอยาง นำไปเปนแนวทางในการปฏบต ทำไดมากไดนอย อนน ไมวากน

อยางนอยกไดรจกวธ และกรวา แมแตคดวา เราจะมชวตอย ได ๑ วน ๑ คน

น พระองคกตรสวายงประมาทอย ยงนอยไป กำลงยงนอยอย กำลงยงนอย

ไมพอทจะสนอาสวะ เราทงหลายไมรวามกำลงเทาไร มกำลงกนบางไหม

กำลง พละ พลงจต พละ ๕ มกนบางไหม ฝกสตปฏฐาน ๔ สมมปปธาน ๔

อทธบาท ๔ อนทรย ๕ พละ ๕ พดถงพลงจต บางคนบอกวา อาจารย...

เดยวผมจะฝกพลงจต นงแตสมาธอยางเดยว หลบอยนนแหละ อนนมน

ไม ไดเรอง ตอง ๕ พลง พลงศรทธา ศรทธาพละ พลงวรยะ วรยะพละ

พลงสต สตพละ พลงสมาธ สมาธพละ พลงปญญา ปญญาพละ

ทอานและอธบายมาเปนปฐมมรณสสตสตร วาดวยเรองการเจรญมรณส

สต ในแงทวาชวตเปนของเลกนอยนดหนอย ชวลมหายใจเขา ลมหายใจออก

ชวฉนอาหาร ๑ คำ เทานน บางคนกเคยมประสบการณนะ กนขาวเหนยว

เขาไปอกหนง ตดคอ โอ โห...คำเดยวแทๆ เกอบตาย สำหรบทานทเจรญ

มรณสต ทานวาคำเดยวตายเลยนะ พวกเรานเกอบตาย หาวธจะไม ใหตาย

อกพระสตรหนง กลาวถงการเจรญมรณสต มองไปทสาเหตททำใหตาย

เพราะวาเรามาอยทน เวลากลางคนเราเดนไปเดนมา มโอกาสตายไดทกเมอ

มทตายเยอะ จะอานพระสตรน ใหฟง จะไดเจรญกนเปนบาง โอกาสทเราได

อยนงๆ เงยบๆ มสตวชนดโนนชนดน ตายใหเราดน เรากพจารณาไดวา เรา

กมโอกาสตายทำนองนนเหมอนกน มอะไรตายบางน มดตาย แมลงตาย งตาย

มเยอะแยะ เรากจะตายอยางนนแหละ งบางตวเจอรถทบตาย พวกเราม

โอกาสบางไหม มดบางตวจมคอหานตาย พวกเรามโอกาสจมคอหานตาย

บางไหม กลองพจารณาด ทตยมรณสสตสตร จากองคตตรนกาย อฏฐกนบาต

ขอ ๗

54

มรณสตในพระไตรปฎก

55

สภร ทมทอง

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ คญชกาวสถาราม

ในนาทกคาม ณ ทนนแล พระผมพระภาครบสงเรยกภกษทงหลาย

มาตรสวา ฯลฯ ภกษทงหลาย มรณสสตทบคคลเจรญทำใหมาก

แลว ยอมมผลมาก มอานสงสมาก หยงลงสอมตะ มอมตะเปน

ทสด

มรณสสตทบคคลเจรญทำใหมากแลว ยอมมผลมาก มอานสงส

มาก หยงลงสอมตะ มอมตะเปนทสด เปนอยางไร

คอ ภกษในธรรมวนยน เมอกลางวนผานไป กลางคนยางเขา

มา พจารณาดงนวา “ปจจยแหงความตายของเรามมากแท คอ ง

พงกดเรากได หรอตะขาบพงกดเรากได เพราะเหตนน เราพงตาย

เราพงมอนตรายนน แมงปองพงตอยเรากได เราพงพลาดหกลม

กได ภตตาหารทเราฉนแลวไมพงยอยกได ดของเราพงกำเรบกได

เสมหะของเราพงกำเรบก ได ลมมพษดงศสตราของเราพงกำเรบ

กได พวกมนษยพงทำรายเรากได หรอพวกอมนษยพงทำรายเรา

กได เพราะเหตนน เราพงตาย เราพงมอนตรายนน” ภกษทงหลาย

ภกษนนพงพจารณาเหนดงนวา “บาปอกศลธรรมทเรายงละไม ได

ซงจะพงเปนอนตรายแกเราผจะตายในเวลากลางคนมอยหรอไม”

ถาภกษพจารณาอยรอยางนวา “บาปอกศลธรรมทเรายงละ

ไม ได ซงจะพงเปนอนตรายแกเราผจะตายในเวลากลางคนยงมอย”

ภกษนนควรทำความพอใจ ความพยายาม ความอตสาหะ ความ

ขะมกเขมน ความไมทอถอย สตและสมปชญญะใหมประมาณยง

เพอละบาปอกศลธรรมเหลานน

บคคลผมผาทถกไฟไหมหรอมศรษะทถกไฟไหม ควรทำความ

พอใจ ความพยายาม ความอตสาหะ ความขะมกเขมน ความไม

ทอถอย สตและสมปชญญะใหมประมาณยงเพอดบไฟท ไหมผาหรอ

ไฟท ไหมศรษะนน แมฉนใด ภกษนนกฉนนนเหมอนกน ควรทำความ

พอใจ ความพยายาม ความอตสาหะ ความขะมกเขมน ความไม

ทอถอย สตและสมปชญญะใหมประมาณยงเพอละบาปอกศลธรรม

เหลานน

ถาภกษพจารณาอยรอยางนวา “บาปอกศลธรรมทเรายงละ

ไม ได ซงจะพงเปนอนตรายแกเราผจะตายในเวลากลางคนไมม”

ภกษนนพงเปนผมปตและปราโมทยนนแล ตามสำเหนยกในกศล

ธรรมทงหลายทงกลางวนและกลางคนอยเถด

ภกษในธรรมวนยน เมอกลางคนผานไป กลางวนยางเขามา

พจารณาเหนดงนวา “ปจจยแหงความตายของเรามมากแท คอ ง

พงกดเรากได แมงปองพงตอยเรากได หรอตะขาบพงกดเรากได

เพราะเหตนน เราพงตาย เราพงมอนตรายนน เราพงพลาดหกลม

กได ภตตาหารทเราฉนแลวไมพงยอยกได ดของเราพงกำเรบกได

เสมหะของเราพงกำเรบก ได ลมมพษดงศสตราของเราพงกำเรบ

กได พวกมนษยพงทำรายเรากได หรอพวกอมนษยพงทำรายเรา

กได เพราะเหตนน เราพงตาย เราพงมอนตรายนน” ภกษทงหลาย

ภกษนนพงพจารณาเหนดงนวา “บาปอกศลธรรมทเรายงละไม ได

ซงจะพงเปนอนตรายแกเราผจะตายในเวลากลางวนยงมอยหรอไม”

ถาภกษพจารณาอยรอยางนวา “บาปอกศลธรรมทเรายงละ

ไม ได ซงจะพงเปนอนตรายแกเราผจะตายในเวลากลางวนยงมอย”

56

มรณสตในพระไตรปฎก

57

สภร ทมทอง

ภกษนนควรทำความพอใจ ความพยายาม ความอตสาหะ ความ

ขะมกเขมน ความไมทอถอย สตและสมปชญญะใหมประมาณยง

เพอละบาปอกศลธรรมเหลานน

บคคลผมผาทถกไฟไหมหรอมศรษะทถกไฟไหม ควรทำความ

พอใจ ความพยายาม ความอตสาหะ ความขะมกเขมน ความไม

ทอถอย สตและสมปชญญะใหมประมาณยงเพอดบไฟท ไหมผาหรอ

ไฟท ไหมศรษะนน แมฉนใด ภกษนนกฉนนนเหมอนกน ควรทำความ

พอใจ ความพยายาม ความอตสาหะ ความขะมกเขมน ความไม

ทอถอย สตและสมปชญญะใหมประมาณยงเพอละบาปอกศลธรรม

เหลานน

ถาภกษพจารณาอยรอยางนวา “บาปอกศลธรรมทเรายงละ

ไม ได ซงจะพงเปนอนตรายแกเราผจะตายในเวลากลางวนทยงม

อย” ภกษนนพงเปนผมปตและปราโมทยนนแล ตามสำเหนยกใน

กศลธรรมทงหลายทงกลางวนและกลางคนอยเถด

ภกษทงหลาย มรณสสตทบคคลเจรญทำใหมากแลวอยางนแล

ยอมมผลมาก มอานสงสมาก หยงลงสอมตะ มอมตะเปนทสด เปน

อยางนแล

ทตยมรณสสตสตรท ๔ จบ

พระสตรนกลาวถงเวลาทจะตายม ๒ ตอน ผมกทายทานทงหลายได

เพราะพระพทธเจาทรงบอกแลว คอ ตายตอนกลางคนหรอไมกตายตอน

กลางวน เปนหมอดทแมนมากเลยนะ ทานทนงหนาสลอนอยางน ไมตาย

ตอนกลางวนกตายตอนกลางคน ทานกไปเปนหมอดคนอนได ถาเขาถามวาไป

เขาคอรสมรณสตกบอาจารยสภร แลวเปนไง ไดอะไรมาบาง ทายเธอถกนะส

เธอน...ไมตายกลางวนกตายกลางคนนะ

พระสตรนกลาวไวอยางน เมอกลางวนผานไป กลางคนยางเขามา

ภกษผเจรญมรณสต กพจารณาดงนวา ปจจยแหงความตายของเรามมาก

ถาเราพจารณาไดอยางนอยเสมอนะ กจะเปนผทเรงความเพยร มองดบาป

อกศลธรรม ถาเราตายกลางคนน เปนอนตรายแกเรามอย ไหม ทานทงหลาย

นยงมอนตรายไหม ถาตายตอนน ฟงธรรมอย ชก หงายทองไปเลย ม

อนตรายอย ไหม อนตรายอย เพราะสงกายทฏฐยงเหลออยนะ สกกายทฏฐน

อนตรายมาก นำไปทำทจรตก ได นำไปตกอบาย ทำใหวนเวยนเกดตาย

ไมสนสด ถาละสกกายทฏฐได ปดอบายเลย เปนผแนนอนวาจะไดบรรล

ธรรมเบองสง จะเปนพระอรหนต ในภายหนา ทำบญอนอน อะไรตางๆ

มากมาย ยงสบายใจไม ได

ถายงมความเหนผดในเรองตวตนอย ชวตกยงไมแนนอนอยนนเอง ตอง

เหนใหถกเหนบอยๆ เหนวา มนเปนเพยงแตรป เวทนา สญญา สงขาร

วญญาณ พจารณาดลงไป ถาเลกเขาใจผดกมทจบแหละ อยางนพวกเรานยง

วนเวยน กเลสตวนยงไม ไดถอน เกดมาเปนมนษย แลวก ไดฟงคำสอนของ

พระพทธเจา ทำตรงน ไม ได วาไปแลว กนาเสยดายมาก เกดๆ ตายๆ กไม

แนนอนอยางเดม ไมรจะตกไปทางไหน

58

มรณสตในพระไตรปฎก

59

สภร ทมทอง

ตอนน กลางวนผานไปหรอยง ผานไปแลว กลางคนยางเขามา หนาท

ของผเจรญมรณสต ตองพจารณาวา ปจจยแหงความตายของเรามมาก ม

อะไรบาง ในทน ทานบอกวา งพงกดเราก ได แมงปองพงตอยเราก ได

ตะขาบพงกดเรา นสำหรบพระภกษนะ โดยเฉพาะพระภกษททานอยตามปา

ถาเปนฆราวาสรสกจะเยอะกวานมาก เพยบเลย เดนไปเดนมา อาจจะถก

รถชนกได มอเตอร ไซคตำเอากได เยอะไปหมด

เมอกลางวนผานไป กลางคนยางเขามา เราอย ในปากรจกพจารณาท

เกยวกบสตวรายกด อาจเปนได มอนตราย เชน พลาดหกลมกได โดยเฉพาะ

คนแกๆ คนหนมๆ สาวๆ กลมเปนกบเขาเหมอนกน พลาดหกลม หวคะมำลง

ไปน คอหกตายกได ขาหก แขนหก เปนไปไดทงนน อาหารททานแลวไมยอย

กได พวกธาตตางๆ ในรางกาย ดกำเรบ พวกมนษยทำรายกได หรอวาเวลา

กลางคน พวกอมนษย ผมาหกคอกได อมนษยน ไม ใชเฉพาะผอยางเดยว กผ

ดวยนนแหละ พวกอมนษย ชาง เสอ ง กเปนอมนษย เหตปจจยแหงความ

ตายมมาก ทานใหพจารณาวา บาปอกศลธรรมทเรายงละไม ได ซงจะพงเปน

อนตรายแกเราผจะตายในเวลากลางคนมอยหรอไม ทำใหตายแลว เกดใน

อบาย หรอตายแลวเปนผ ไมแน ไมนอน

เราทงหลายทวนเวยนเกดตายมานบชาตไมถวนแลว และจะเกดตอไปอก

นบไมถวน กเพราะยงไม ไดเปนพระโสดาบน ยงละสกกายทฏฐไม ได ถาละ

เจาตวน ไดแลว อยางมากเกดในกามสคตภมอก ๗ ชาต บาปอกศลธรรมท

เรายงละไม ได ซงจะเปนอนตรายอยแกเราผจะตายในเวลากลางคนมอยหรอ

ไม ถาพจารณาแลวยงมอย กควรจะรบพยายาม อตสาหะ ขะมกเขมน ไม

ทอถอย ทำสตสมปชญญะใหมประมาณยง เพอละบาปอกศลธรรมเหลานน

ทผมยกมากเอาตวหลกๆ ความจรงมนมเยอะ ยงมความเหนผดอยมากไหม

ศรทธามไหม ฝากชวตไวกบอะไร มานบถอพระรตนตรยเตมทแลวหรอยง ถา

ยงเลนเรองของขลง ศกดสทธ มงคลตนขาวอย อนนกอนตรายมากเหลอเกน

ไปฝากชวตไวกบคนนนคนน หวงใยคนโนนคนน มนอนตราย ไมปลอดภยเลย

ตองรบทำความเพยร อปมาเหมอนคนทมผาถกไฟไหมหรอศรษะถกไฟไหม

ตองรบดบไฟ

ถาพจารณาดแลว บาปอกศลธรรมทเรายงละไม ได ซงจะพงเปน

อนตรายตอเรา ผจะตองตายในเวลากลางคนไมม จตสะอาด ปลอดโปรง

โดยเฉพาะเปนโสดาบนขนไปน ยมไดนะ ถายงตองเกดอก เกดดแนนอน พวก

ทานยมออกกนหรอยง ถามกศลเกดขนกพอยมได แตกยงไมแน กเรง

ทำความเพยรกนไป พระพทธองคตรสวา ถาพจารณาแลววา บาปอกศลธรรม

ใดทเรายงละไม ได ซงเปนอนตรายแกเราผจะตายในเวลากลางคนไมม

ภกษนนพงเปนผมปตและปราโมทยนนแล ตามสำเหนยกในกศลธรรม

ทงหลายทงกลางวนและกลางคนอยเถด

อนน ถาจตเปนกศลแลว นบถอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ม

ศรทธาเชอมนในปญญาตรสรของพระพทธเจา กใหมปตและปราโมทย

อย ในกศลธรรมนนใหมากๆ มสตแลว กเจรญและทำใหมากๆ เวลาขยน

ใหรบทำไว แลวเวลาขเกยจละ กใหทำเหมอนกนนนแหละ ตนไวกอน ตาม

ประกอบกศลธรรมทงหลาย ใหมปตและปราโมทยทำไป ถาของด ควรรกษา

แลวกทำใหมนเยอะๆ ไว

อกตอนหนง เมอกลางคนผานไป กลางวนยางเขามา ถาจะตายกลางวน

กทำนองเดยวกน ตองพจารณาวา ในชวงกลางวนนมเหตใหตายเยอะนะ โดย

เฉพาะพวกขบรถนแบบผมน ขบรถซงๆ อยางนนะ มท ใหตายเยอะเลย แตวนน

60

มรณสตในพระไตรปฎก

61

สภร ทมทอง

ไมตาย เพราะวาตำรวจมาชวยไว ขบรถเรวมาก ตำรวจโบกเลย สองรอย

ครบทาน โดนปรบไปเรยบรอย ดเขาชวยไว ไมอยางนนขบเรวตอไปอก ไมร

จะเจออะไรบาง มเหตการณ ใหตายกลางวนเยอะแยะเลย ในพระสตรน ทาน

กยกตวอยางมาวาถกงกด แมงปองตอย ทานทงหลายกไปดอนตรายอนๆ ดวย

การเจรญมรณสตน ทำให ใหเรามมมมองทถกตองเกยวกบชวต เพราะ

ชวตไมอยนาน จงไมควรประมาท จะไดระมดระวง รบทำกศลคณงาม

ความด มนมโอกาสตายไดเยอะแยะ ลมทหองนำ ลมตรงนน ลมตรงน ตาย

ได พจารณาดซ อะไรทควรทำจะไดรบทำ ถามนดแลว จะไดมปตและ

ปราโมทยอย เรานบถอพระพทธเจาแลว ไดทำตามคำสอนของพระพทธเจา

ดแลว เรากอยดวยปตและปราโมทย แตถาคำสอนของพระพทธเจา ยงไม ได

ทำเลย มวแตวนอย หวฟกบเรองอน ตองรบนะ

การบรรยายในวนน คงพอสมควรแกเวลาเทานนะครบ อนโมทนาทกทาน

โลกนมวนแตกทำลาย บรรยายวนท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนเชา

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชนะครบ สวสดครบทาน

ผสนใจในธรรมะทกทาน

วนนกมาฟงธรรมในคอรสมรณสตในพระไตรปฎก เมอคนไดพดใหฟงถง

การพจารณาชวตทมอนตราย มเหตปจจยแหงความตายเปนอนมาก กลางวน

ผานไป กลางคนยางเขามา กควรพจารณา ตอนนกลางคนลวงไป กลางวน

เขามาแลว พจารณาอะไรออกบางหรอเปลา มเหตปจจยอะไรบางทจะทำให

เราตาย ถาพอพจารณาออก กฝกใหสตสมปชญญะ มองด พจารณาด การม

สตแลวกนกถงความตาย มความตายเปนอารมณ นเรยกวามรณสต มสต

ระลกถงความตายอยเสมอ ตามนกถงความตายบอยๆ เนองๆ เปนประโยชน

ในแงการมสตสมปชญญะ ไมประมาท กระตนเตอนจตใจใหรบทำในสงท

ควรทำ

เมอคนพดเรองเกยวกบชวตมนสน เหตปจจยททำใหตายนนมมาก เชา

วนนจะพดถงการพจารณาในแบบกวางๆ สกหนอย พจารณาแบบใกลๆ ตว

แลว บางทมนพจารณาไมออก กเอาแบบกวางๆ หนอย ผคนทวไปเขากอาจ

จะคดวาแผนดน แผนฟา จะอยนาน กวาไป จนกระทงบางคนกใหฟาดนเปน

พยาน แผนดนกเปนพยานไม ได เพราะมนไมเทยงเหมอนกน มนมความแตก

ความดบไปเปนธรรมดาเหมอนกน

สงขารตางๆ ทวามนอยนาน ทายทสดมนกมความวบต หรอมความแตก

ทำลายเปนธรรมดา ถาพจารณาอยางนแลวกสามารถยอนกลบมาทตวเองได

62

มรณสตในพระไตรปฎก

63

สภร ทมทอง

แลวเราเปนอะไรเลา เลกกวานนตงเยอะ บางคนกบอกวาจะอยคำฟา เดยว

จะอานพระสตรใหฟง จะรวา ฟามนไมอยคำเรา ขนาดฟายงไมอยคำเรา ฟายงม

วนแตก แลวพวกเรานเปนไง ไมตองหวง แตกไวกวาฟาเยอะ ในสงยตตนกาย

นทานวรรค เวปลลปพพตสตร ขอ ๑๔๓

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ ภเขาคชกฏ เขต

กรงราชคฤห ณ ทนน พระผมพระภาคไดรบสงเรยกภกษทงหลาย

มาตรสวา ภกษทงหลาย ภกษเหลานนทลรบสนองพระดำรสแลว

พระผมพระภาคจงไดตรสเรองนวา

ภกษทงหลาย สงสารนมเบองตนและเบองปลายร ไม ได ทสด

เบองตน ทสดเบองปลายไมปรากฏแกเหลาสตวผถกอวชชากดขวาง

ถกตณหาผกไว วนเวยนทองเทยวไป

เรองเคยมมาแลว ภเขาเวปลละน ไดชอวาปาจนวงสะ สมยนน

หมมนษย ไดชอวาเผาตวรา มนษยเผาตวรามอายประมาณ ๔ หมนป

มนษยเผาตวรา ขนภเขาปาจนวงสะใชเวลา ๔ วน ลงกใชเวลา ๔ วน

สมยนน พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจาพระนามวากกสนธะ

เสดจอบตขนในโลก พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจา

พระนามวากกสนธะ มพระสาวกคหนงเปนคเลศ คเจรญ ชอวาวธระ

และสญชวะ

เธอทงหลายจงดเถด ชอภเขาลกนแหละหายไปแลว มนษยเหลานน

กตายไปแลว และพระผมพระภาคพระองคนนกปรนพพานแลว

64

มรณสตในพระไตรปฎก

65

สภร ทมทอง

ภกษทงหลาย สงขารทงหลายไมเทยงอยางน ไมยงยนอยางน

ไมนาชนใจอยางน เพราะเหตนแหละ จงควรเบอหนาย ควรคลาย

กำหนด ควรเพอหลดพนจากสงขารทงปวง

เรองเคยมมาแลว ภเขาเวปลละน ไดชอวาวงกต สมยนนหมมนษย

ไดชอวาเผาโรหตสสะ มนษยเผาโรหตสสะมอายประมาณ ๓ หมนป

มนษยเผาโรหตสสะ ขนภเขาวงกตใชเวลา ๓ วน ลงกใชเวลา ๓ วน

สมยนน พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจาพระนามวา

โกนาคมนะเสดจอบตขนในโลก พระผมพระภาคอรหนตสมมา-

สมพทธเจาพระนามวาโกนาคมนะ มพระสาวกคหนงเปนคเลศ คเจรญ

ชอวาภยโยสะและอตตระ

เธอทงหลายจงดเถด ชอภเขาลกนแหละหายไปแลว มนษยเหลานน

กตายไปแลว และพระผมพระภาคพระองคนนกปรนพพานแลว

ภกษทงหลาย สงขารทงหลายไมเทยงอยางน ไมยงยนอยางน

ไมนาชนใจอยางน เพราะเหตนแหละ จงควรเบอหนาย ควรคลาย

กำหนด ควรเพอหลดพนจากสงขารทงปวง

เรองเคยมมาแลว ภเขาเวปลละน ไดชอวาสปสสะ สมยนน

หมมนษย ไดชอวาเผาสปปยา มนษยเผาสปปยามอายประมาณ ๒

หมนป มนษยเผาสปปยาขน ภเขาสปสสะใชเวลา ๒ วน ลงกใช

เวลา ๒ วน สมยนน พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจา

พระนามวากสสปะเสดจอบตขนในโลก พระผมพระภาคอรหนต-

สมมาสมพทธเจาพระนามวากสสปะ มพระสาวกคหนงเปนคเลศ

คเจรญ ชอวาตสสะและภารทวาชะ

เธอทงหลายจงดเถด ชอภเขาลกนแหละหายไปแลว มนษยเหลานน

กตายไปแลว และพระผมพระภาคพระองคนนกปรนพพานแลว

ภกษทงหลาย สงขารทงหลายไมเทยงอยางน ไมยงยนอยางน

ไมนาชนใจอยางน เพราะเหตนแหละ จงควรเบอหนาย ควรคลาย

กำหนด ควรเพอหลดพนจากสงขารทงปวง

แต ในบดน ภเขาเวปลละน ไดชอวาเวปลละเหมอนเดม กบดน

หมมนษยเหลาน ไดชอวาเผามาคธะ มนษยเผามาคธะมอายนอย

นดหนอย ผ ใดมชวตอยนาน ผนนมอายเพยง ๑๐๐ ปเปนเกณฑ จะ

ตำกวาหรอเกนกวากม มนษยเผามาคธะขนภเขาเวปลละเพยงครเดยว

ลงกเพยงครเดยว และบดนเราเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา

อบตขนในโลก เรามสาวกคหนงเปนคเลศ คเจรญ ชอวาสารบตร

และโมคคลลานะ

สมยนน ภเขานแหละจกหายไป มนษยเหลานกจกตาย และ

เรากจกปรนพพาน

ภกษทงหลาย สงขารทงหลายไมเทยงอยางน ไมยงยนอยางน

ไมนาชนใจอยางน เพราะเหตนแหละ จงควรเบอหนาย ควรคลาย

กำหนด ควรเพอหลดพนจากสงขารทงปวง

พระผมพระภาคผสคตศาสดา ครนตรสเวยยากรณภาษตนแลว

จงไดตรสคาถา ประพนธตอไปวา

ภเขาปาจนวงสะของหมมนษยเผาตวรา

ภเขาวงกตของหมมนษยเผาโรหตสสะ

66

มรณสตในพระไตรปฎก

67

สภร ทมทอง

ภเขาสปสสะของหมมนษยเผาสปปยา

และภเขาเวปลละของหมมนษยเผามาคธะ

สงขารทงหลายไมเทยงหนอ

มความเกดขนและความเสอมไปเปนธรรมดา

เกดขนแลวยอมดบไป

ความเขาไปสงบระงบสงขารเหลานนเปนความสข

เวปลลปพพตสตรท ๑๐ จบ

พระสตรนกลาวถงภเขาลกหนง ตอนนกยงอยนะ อยทเมองราชคฤห

ภเขาชอวาเวปลละ เปนภเขาลกหนงในภเขา ๕ ลก ทเมองราชคฤห ภเขา

ลกนกมชอตางๆ กน ในแตละยคแตละสมย และขนาดภเขากไมเทากน ในทน

พระพทธองคกลาวถง ๔ ยคดวยกน

เรองเคยมมาแลวในอดต ภเขาเวปลละน ไดชอวาปาจนวงสะ สมยนน

หมมนษย ไดชอวาเผาตวรา มนษยเผาตวรามอาย ๔๐,๐๐๐ ป เวลาขนภเขาน

ใชเวลา ๔ วน ลงกใชเวลา ๔ วน แสดงวาภเขานนลกใหญมาก ทน ในยคนน

มพระอรหนตสมมาสมพทธเจาพระนามวากกสนธะ เสดจอบตขนในโลก และ

แลวเวลาหนง ภเขาลกนกหายไป หมมนษยเหลานนกตายไป พระอรหนต

สมมาสมพทธเจา พระนามวากกสนธะกปรนพพานไปแลว หมดยคไปแลว

เหลออะไรบาง ไมเหลอ ไมรทานทงหลายเคยอย ในยคนนบางหรอเปลาก

ไมร

ตอมาอกยคหนง เรองเคยมมาแลว ตรงภเขาเวปลละน ไดชอวาวงกต

สมยนน หมมนษย ไดชอวาเผาโรหตสสะ มนษยชนเผาโรหตสสะมอาย

ประมาณ ๓๐,๐๐๐ ป เวลาขนภเขาใชเวลาขน ๓ วน เวลาลงก ๓ วน ในยค

นนมพระอรหนตสมมาสมพทธเจาพระนามวาโกนาคมนะ เสดจอบตขนใน

โลก และแลวเปนอยางไร ภเขาลกนกหายไปแลว มนษยเหลานนกตายไปแลว

พระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจา พระนามวาโกนาคมนะกปรนพพาน

แลว นกเรองท ๒

ตอไปเรองท ๓ เรองในอดตเคยมมาแลว ภเขาลกนก ไดชอวาสปสสะ

หมมนษย ในสมยนนไดชอวาเผาสปปยา มนษยเผาสปปยามอายประมาณ

๒๐,๐๐๐ ป เวลาขนภเขาใชเวลาขน ๒ วน ลง ๒ วน ในยคนนมพระอรหนต

สมมาสมพทธเจาพระนามวากสสปะ เสดจอบตขนในโลก แลวเปนไงบาง

ภเขาลกนกหายไป มนษยเหลานนกตายไป พระผมภาคพระนามวากสสปะก

ปรนพพานแลว อนนกเรองในอดต ยกมา ๓ เรอง

ทานทงหลายกสามารถนกถงเรองอดตทำนองน แลวกมองใหเหนวา

สงขารทงหลายไมเทยงอยางน ไมยงยนอยางน ไมนาชนใจอยางน เพราะ

เหตนแหละ จงควรเบอหนาย คลายกำหนด ควรเพอหลดพนจากสงขาร

ทงปวง สามารถนกถงได ในประเทศไทยเรามกยคแลว มกชนเผาแลว อนน

อายยงใกลๆ กน แตทพระพทธองคทรงเลาเรองมา เลาเรองแบบคนละยค

คนละชวงอาย แสดงวาระยะเวลาหางกนนานมาก แตทายทสดกเหมอนกน

นแหละ ไมเหลอ

ในประเทศไทยเรากลองนกด ยคสโขทย เปนไงเหลออะไรบาง เหลอแต

ซาก ซากอนจจง ซากความไมเทยง ความไมแน ไมนอน เวลาไปเจอซาก

ปรกหกพง หรอเจอนนเจอน ทานทงหลายกสามารถมองด พจารณาดให

ไดสตสมปชญญะ การมองดพจารณาดในแงน มประโยชนคอวาทำใหเรา

ไมหลงลม ไมมวเพลน บางคนไปดแลว เพลดเพลนสนกสนาน เรองมนเปน

68

มรณสตในพระไตรปฎก

69

สภร ทมทอง

อยางโนนอยางน ไกดเขาเลา เราก..โอ โห เหมอนหลดเขาไปในยคนน หลด

เขาไปทำไม มนตายไปแลว แทนทจะนกวานมนผานไปแลว หมดไปแลว ควร

จะเบอหนาย ควรทจะหลดพนจากสงขารทงหลาย แทนทจะหลดออก

จากวงโคจรของสงขาร พวกเราเปนไง หลดเขาไปในสมยนนเสยแลว อยางน

กม ดงนน ใหทำตวอกแบบหนง ใหรเปนผมสต แลวนกถงความตาย

ตอมาพระองคตรสถงในบดนแหละ สมยทพระองคมพระชนมชพอย

นนแหละ ภเขาเวปลละน ไดชอวาเวปลละ หมมนษย ในสมยนน ในสถานทนน

เรยกวาชนเผามาคธะ ตอนนกยงมมคธอย มนษยเผามาคธะมอายนอย

นดหนอย มอายประมาณ ๑๐๐ ปเปนเกณฑ นอยกวานนบาง มากกวานนบาง

และบดนพระพทธเจาของเราผ โคตมะ เปนอรหนตสมมาสมพทธเจา มสาวก

คเลศ คเจรญ คอพระสารบตรและพระมหาโมคคลลานะ และแลวภเขานจะ

หายไป ตอนนยงไมหาย ภเขายงอย เดยวมนจะหายไป มนษยเหลานกจะ

ตายไป มนษยเผามาคธะนนะ ยคนยงอย แตสกหนอยกจะหายไป สวนพระ

อรหนตสมมาสมพทธเจาของเราน ปรนพพานแลว สกหนอย ภเขาลกนจะ

หายไป และชนเผามาคธะกจะหมดไป สวนจะหมดไปเมอไร บางคนวา พ.ศ.

๒๐๑๒ วาไปเรอย พระพทธเจาไม ไดตรสบอกวาหายไปเมอไร แตจะหายไป

แนนอน

พระองคเลาเรองอดตอยางนขนมา เราจะไดยอนกลบมามอง เปนยค

สมยใหญ โตอะไรมากมาย ทายทสดกเหลอแตซาก และแมซากกไมเหลอ

ถาเราไมมการเจรญสตในแงนเลย บางทมนเลยเถดไป จะเอานนจะเอาน

สนกสนานกบเขา ยคของคนโนน ยคของคนน ยคของคนนน แททจรงแลว

ไมวายคอะไร จะยคนำแขง ยคนำไมแขง หรอยคไดโนเสาร สกหนอยมนกจะ

หายไป ทกยคทกสมยลวนจะตองหายไปหมดไปทงนน

ถาเรารจกพจารณาอยางน มสตมองในแงน มความตายไป มความแตกไป

ความสลายไปของสงขารทงหลายเปนอารมณ จะชวยใหเกดความสงเวช สลดใจ

จะไดเรงทำกจทควรทำ คอ สมควรแลวทจะเบอหนาย คลายกำหนด ควร

หลดพนจากสงขารทงปวง ถาเรามองดอยางน จะไดยกเอาตวเองออกมาบาง

มสตสมปชญญะ มปญญา ออกมาเปนคนด คนร คนเหน ถาไม ได

พจารณา กเขาไปคลกเกนไป เขาไปยดถอ จรงๆ ไมมอะไรนะ ยดถอกอนดน

ยดถอแมนำ ยดถอแผนฟา ยดถอโนนยดถอน แยงกนแตธาต ๔ ทเอาไป

ดวยไม ได พดไปแลว คอพวกเรากวนๆ อยแถวๆ น กอนดนกด กอนหนกด

เพชรพลอยอะไรกด กกองกระดกพวกเรานแหละถมๆ กนไป เกดวนกนไป วน

กนมา เดนเหยยบกองกระดกตวเองนนแหละ วนเวยนอยแถวๆ น

แผนดน ภเขา แมนำ มนกเปลยนไปเรอย แถวนอาจเคยเปนนำ แลวก

กลายเปนดน สมยกอน แถวทะเลนนอาจจะเปนภเขา หรอวาอาจจะเปน

แผนดน แลวกเปลยนเปนทะเล เราอาจจะเคยไดยน ทวปจมลงในทะเลอยาง

โนนอยางน อาจจะดลกลบ จรงๆ มนไม ไดลกลบหรอก มนเปนเรองปกตของ

มน เรองธรรมดา เปนกฎเกณฑของความไมเทยง เปนความไมแน ไมนอนของ

สงขาร แทนทเราจะไปสบคนหาประวตความเปนมาของมน หรอหาวามนเปน

จรงไหม เรากมองใหเขาใจวา มนเปนอยางนแหละ เปนเรองธรรมดา ควร

แลวทจะเบอหนาย คลายกำหนด และออกไปจากสงขาร

เรองเกยวกบโลกน มนเปลยนไปเรอย ภเขากจะหายไป สงตางๆ

กแปรปรวนไป เมองตางๆ ลมสลายไป มนษยเผาตางๆ กหมดไปๆ

แมกระทงผยงใหญทสด ถาพดถงทงโลกนนะ ผทเปนผเลศทสดในโลก

คอ พระอรหนตสมมาสมพทธเจากปรนพพานไป แลวพวกเราเปนไงบาง

ไมตองพดถงพวกลกจอกขนาดน ไมตองหวง ตายแหงๆ อยแลว ไมตองหวง

70

มรณสตในพระไตรปฎก

71

สภร ทมทอง

เลยทเดยว เมอเราพจารณาเรองเหลาน แมจะเปนเรองใหญๆ ไกลๆ บาง

พจารณาแลวกยอนกลบมาทตวไดเหมอนกน

เหนเมองตางๆ ทลมสลายไป เรากเหมอนกนนแหละ อะไรทเรายดถอ

อย บางทบานของเราหลงเลกๆ นดเดยว เรากยดแทบตาย กลวมนจะเกา

กลวมนจะไมเปนของเรา แตพอมองด เมองหลวงใหญๆ มนกพงแลว

นบประสาอะไรกบบานแคน เรากจะไดรจกความจรงวา สงขารทงหลายมน

ไมเทยงอยางน ไมยงยนอยางน ไมนาชนใจอยางน กควรทจะเบอหนาย อนน

พดเกยวกบเรองภเขาเวปลละเปนตวอยาง

อกพระสตรหนง พระสตรนกคลายๆ กน แตวาเรองใหญกวาเดมอก

เมอกเปนเรองภเขาเวปลละและชนเผาตางๆ ตายไปๆ หลายชนเผา ในยค

หนง คนอาย ๔๐,๐๐๐ ป ยคหนงอาย ๓๐,๐๐๐ ป ยคหนงอาย ๒๐,๐๐๐ ป

และอกยคหนงอาย ๑๐๐ ป พดถง ๔ ยคดวยกน จรงๆ มหลายยคกวานน

มาก อนนยกตวอยางมาเฉพาะตอนมพระพทธเจามาอบตขน ยคท ไมม

พระพทธเจามาอบตขนกมอกเยอะแยะไปหมด

ไม ใชเฉพาะภเขา หรอแมนำเทานนทจะแตกทำลายไป แมแต โลกเราน

แผนฟาน กจะแตกทำลายเหมอนกน ในองคตตรนกาย สตตกนบาต สตต

สรยสตร ขอ ๖๖ วาดวยเรองดวงอาทตย ๗ ดวง ตอนนมดวงเดยว จะม

ชวงเวลาทม ๗ ดวงดวย พวกทานกไม ไดอยดหรอก แค ๒ ดวง กรอนจน

ลนหอยแลว ดวงเดยวอณหภมเทาไร น ๓๐ องศาแลว ถา ๒ ดวงขนมาก

๖๐ องศา คงลนหอย ขอตายดกวา ไปอยเทวดาดกวา แตอยเทวดา กอยา

นกวาจะรอดพน พอดวงท ๓ ขนมา กรอนไปถงเทวดา เครองปรบอากาศท

เทวโลกใชการไม ได กตองหน ไปพรหมโลก แตวาถงจะไปหนไปพรหมโลก

ยงไง พอดวงท ๖ ดวงท ๗ ขนมา พรหมโลกกถกเผาอก ตายอกแลว โลก

มนกเปนอยางนแหละ ทายทสด แมจกรวาลน กโดนทำลายไปไดเหมอนกน

น ไม ใชแคภเขานะ อนนทำลายไปหมด เมอกพดแตเรองภเขา พดแตเรอง

มนษยเผาตางๆ ตอนนแมแตเทวดากอย ไม ได แมพรหมกอย ไม ได โดน

ทำลายไป ตองไปเกดทจกรวาลอนๆ แลวพอถงเวลา จกรวาลนแตกไป แลวก

สรางใหมขนมาตามกฎสงขาร พอมความพรอม คอยมาเกดกนตอไป ฉะนน

เมอถงเวลาหนง โลกใบนกจะแตกทำลายเชนกน

ขาพเจาไดสดบมาอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ อมพปาลวน เขต

กรงเวสาล ณ ทนนแล พระผมพระภาครบสงเรยกภกษทงหลายมา

ตรสวา “ภกษทงหลาย” ภกษเหลานนทลรบสนองพระดำรสแลว

พระผมพระภาคจงไดตรสดงนวา

ภกษทงหลาย สงขารทงหลายเปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไม

นาชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควร

หลดพนในสงขารทงปวง

ภกษทงหลาย ขนเขาสเนร ยาว ๘๔,๐๐๐ โยชน กวาง ๘๔,๐๐๐

โยชน หยงลงในมหาสมทร ๘๔,๐๐๐ โยชน สงจากมหาสมทรขนไป

๘๔,๐๐๐ โยชน มสมยทเวลาผานไปยาวนาน บางครงบางคราว

ฝนไมตกหลายป หลายรอยป หลายพนป หลายแสนป เมอฝนไม

ตก พชคาม ภตคาม และตณชาตท ใชเขายา ปาไม ใหญยอมเฉา

เหยวแหง เปนอย ไม ได ฉนใด

72

มรณสตในพระไตรปฎก

73

สภร ทมทอง

สงขารทงหลายกฉนนน เปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไมนา

ชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควร

หลดพนในสงขารทงปวง

มสมยทเวลาผานไปยาวนาน บางครงบางคราว มดวงอาทตย

ดวงท ๒ ปรากฏ เพราะดวงอาทตยดวงท ๒ ปรากฏ แมนำนอย

หนองนำทกแหง ระเหย เหอดแหง ไมมนำ ฉนใด

สงขารทงหลายกฉนนน เปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไมนา

ชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควร

หลดพนในสงขารทงปวง

มสมยทเวลาผานไปยาวนาน บางครงบางคราว มดวงอาทตย

ดวงท ๓ ปรากฏ เพราะดวงอาทตยดวงท ๓ ปรากฏ แมนำสาย

ใหญๆ คอ คงคา ยมนา อจรวด สรภ มห ทกแหง ระเหย

เหอดแหง ไมมนำ ฉนใด

สงขารทงหลายกฉนนน เปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไมนา

ชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควร

หลดพนในสงขารทงปวง

มสมยทเวลาผานไปยาวนาน บางครงบางคราว มดวงอาทตย

ดวงท ๔ ปรากฏ เพราะดวงอาทตยดวงท ๔ ปรากฏ แหลงนำ

ใหญๆ ทเปนแดนไหลมารวมกนของแมนำใหญๆ เหลาน คอ สระ

อโนดาต สระสหปปาตะ สระรถการะ สระกณณมณฑะ สระ

กณาลา สระฉททนต สระมนทากน ทกแหง ระเหย เหอดแหง ไม

มนำ ฉนใด

สงขารทงหลายกฉนนน เปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไมนา

ชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควร

หลดพนในสงขารทงปวง

มสมยทเวลาผานไปยาวนาน บางครงบางคราว มดวงอาทตย

ดวงท ๕ ปรากฏ เพราะดวงอาทตยดวงท ๕ ปรากฏ นำใน

มหาสมทรลก ๑๐๐ โยชนกด ๒๐๐ โยชน กด ๓๐๐ โยชนกด ๔๐๐

โยชนกด ๕๐๐ โยชนกด ๖๐๐ โยชนกด ๗๐๐ โยชนกด งวดลง

เหลออยเพยง ๗ ชวตนตาลกม ๖ ชวตนตาลกม ๕ ชวตนตาลกม

๔ ชวตนตาลกม ๓ ชวตนตาลกม ๒ ชวตนตาลกม ชวตนตาลเดยว

กม เหลออยเพยง ๗ ชวคน ๖ ชวคน ๕ ชวคน ๔ ชวคน ๓ ชวคน

๒ ชวคน ชวคนเดยว ชวครงคน เพยงเอว เพยงเขา เพยงแค

ขอเทา ภกษทงหลาย นำในมหาสมทรยงเหลออย เพยงในรอยเทา

โคในทนนๆ เปรยบเหมอนในฤดแลง เมอฝนเมลดใหญๆ ตกลงมา

นำเหลออย ในรอยเทาโคในทนนๆ ฉะนน เพราะดวงอาทตยดวงท ๕

ปรากฏ นำในมหาสมทรแมเพยงขอนวกไมม ฉนใด

สงขารทงหลายกฉนนน เปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไมนา

ชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควร

หลดพนในสงขารทงปวง

มสมยทเวลาผานไปยาวนาน บางครงบางคราว มดวงอาทตย

ดวงท ๖ ปรากฏ เพราะดวงอาทตยดวงท ๖ ปรากฏ แผนดนใหญ

น และขนเขาสเนร ยอมมกลมควนพวยพงขน ภกษทงหลาย นาย

ชางหมอเผาหมอทเขาปนดแลว ยอมมกลมควนพวยพงขน ฉนใด

74

มรณสตในพระไตรปฎก

75

สภร ทมทอง

ภกษทงหลาย เพราะดวงอาทตยดวงท ๖ ปรากฏ แผนดนใหญน

และขนเขาสเนร ยอมมกลมควนพวยพงขน ฉนนน

สงขารทงหลายกฉนนน เปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไมนา

ชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควร

หลดพนในสงขารทงปวง

มสมยทเวลาผานไปยาวนาน บางครงบางคราว มดวงอาทตย

ดวงท ๗ ปรากฏ เพราะดวงอาทตยดวงท ๗ ปรากฏ แผนดน

ใหญน และขนเขาสเนร เกดไฟลกโชน มแสงเพลงเปนอนเดยวกน

เมอแผนดนใหญน และขนเขาสเนรถกไฟเผาผลาญอย เปลวไฟถก

ลมพดขนไปจนถงพรหมโลก เมอขนเขาสเนรถกไฟเผาไหม กำลง

พนาศ ถกกองเพลงใหญเผาทวตลอดแลว ยอดเขาแมขนาด ๑๐๐

โยชน ๒๐๐ โยชน ๓๐๐ โยชน ๔๐๐ โยชน ๕๐๐ โยชน ยอม

พงทลาย เมอแผนดนใหญน และขนเขาสเนรถกไฟเผาผลาญอย

ขเถาและเขมายอมไมปรากฏ ภกษทงหลาย เมอเนยใสหรอนำมน

ถกไฟเผาผลาญอย ขเถาและเขมายอมไมปรากฏ ฉนใด เมอแผนดน

ใหญน และขนเขาสเนรถกไฟเผาผลาญอย ขเถาและเขมา กยอมไม

ปรากฏ ฉนนน

สงขารทงหลายกฉนนน เปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไมนา

ชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควร

หลดพนในสงขารทงปวง

ในขอนน ใครเลา ชอวาเปนผร ใครเลา ชอวาเปนผเชอวา

“แผนดนใหญน และขนเขาสเนรถกไฟเผาผลาญ พนาศ ไมเหลออย”

นอกจากอรยสาวกผมบทอนเหนแลว

ภกษทงหลาย เรองเคยมมาแลว ครชอสเนตตะ เปนเจาลทธผ

ปราศจากความกำหนดในกามทงหลาย มสาวกหลายรอยคน ได

แสดงธรรมแกสาวกทงหลาย เพอความเปนผเกดรวมกบเทวดาชน

พรหมโลก และเมอครสเนตตะแสดงธรรมเพอความเปนผเกดรวม

กบเทวดาชนพรหมโลก เหลาสาวกผรชดคำสอนอยางดยง

หลงจากตายแลว ได ไปเกดในสคตพรหมโลก สวนเหลาสาวกผ ไมร

ชดคำสอนอยางดยง หลงจากตายแลว บางพวกได ไปเกดรวมกบ

เทวดาชนปรนมมตวสวตด บางพวกได ไปเกดรวมกบเทวดาชน

นมมานรด บางพวกได ไปเกดรวมกบเทวดาชนดสต บางพวกได ไป

เกดรวมกบเทวดาชนยามา บางพวกได ไปเกดรวมกบเทวดาชน

ดาวดงส บางพวกได ไปเกดรวมกบเทวดาชนจาตมหาราช บางพวก

ได ไปเกดรวมกบขตตยมหาศาล บางพวกได ไปเกดรวมกบพราหมณ

มหาศาล บางพวกได ไปเกดรวมกบคหบดมหาศาล

ครงนนแล ครสเนตตะไดมความคดอยางนวา “การทเรามคต

ในสมปรายภพเสมอเหมอนกบเหลาสาวก ไมสมควรเลย ทางทด

เราควรเจรญเมตตาใหยงขน”

ตอจากนน ครสเนตตะไดเจรญเมตตาจตตลอด ๗ ป แลวไม

มาส โลกนตลอด ๗ สงวฏฏกปและววฏฏกป ภกษทงหลาย เมอโลก

เสอม ครสเนตตะเขาถงพรหมโลกชนอาภสสระ เมอโลกเจรญ

ครสเนตตะเขาถงพรหมวมานอนวางเปลา

76

มรณสตในพระไตรปฎก

77

สภร ทมทอง

ภกษทงหลาย ในพรหมวมานนน ครสเนตตะเปนพรหม เปน

มหาพรหม เปนผครอบงำ ไม ใชถกใครๆ ครอบงำ เปนผเหน

แนนอน มอำนาจ ครสเนตตะไดเปนทาวสกกะ ผเปนจอมเทพถง

๓๖ ครง ไดเปนพระเจาจกรพรรดผทรงธรรม เปนธรรมราชา ม

มหาสมทรทง ๔ เปนขอบเขต เปนผชนะสงคราม มชนบททถง

ความมนคง ประกอบดวยรตนะ ๗ ประการ ตงหลายรอยครง คร

สเนตตะเคยมบตรมากกวาพนคน ลวนแตเปนคนกลาหาญชาญชย

ยำยขาศกได ครสเนตตะนนปกครองแผนดนนอนมมหาสมทรเปน

ขอบเขตโดยธรรม โดยไมตองใชอาชญา ไมตองใชศสตรา

ภกษทงหลาย ครสเนตตะนนเปนผมอายยนนานอยางน เปนผ

ดำรงอย ไดนานอยางน แตก ไมพนจากชาต ชรา มรณะ โสกะ

ปรเทวะ ทกข โทมนส อปายาส เราจงกลาววา ไมหลดพนจากทกข

ขอนนเพราะเหตไร เพราะไมรแจงแทงตลอดธรรม ๔ ประการ

ธรรม ๔ ประการ อะไรบาง คอ

๑. เพราะไมรแจงแทงตลอดอรยศล

๒. เพราะไมรแจงแทงตลอดอรยสมาธ

๓. เพราะไมรแจงแทงตลอดอรยปญญา

๔. เพราะไมรแจงแทงตลอดอรยวมตต

ภกษทงหลาย เราไดรแจงแทงตลอดอรยศล เราไดรแจงแทง

ตลอดอรยสมาธ เราไดรแจงแทงตลอดอรยปญญา เราไดรแจง

แทงตลอดอรยวมตต เราถอนภวตณหาไดแลว ภวเนตตสนไปแลว

บดนภพใหม ไมมอก

พระผมพระภาคผสคตศาสดา ไดตรสเวยยากรณภาษตนแลว

จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา

พระโคดมผมยศตรสรธรรมเหลาน คอ

ศล สมาธ ปญญา และวมตตอนยอดเยยม

ดงนน พระพทธเจาจงตรสบอกธรรม

แกภกษทงหลายเพอความรยง

พระศาสดาผมพระจกษ ทรงทำทสดแหงทกข ปรนพพานแลว

สตตสรยสตรท ๒ จบ

พระสตรนกลาวดวยเรองดวงอาทตย ๗ ดวง แททจรง ทจะเนนจรงๆ

ไม ไดเนนเรองดวงอาทตย แตเนนเรองสงขารทงหลายเปนสภาวะไมเทยง

ไมยงยน ไมนาชนชม นเปนขอกำหนดควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด

ควรหลดพนในสงขารทงปวง

พระพทธองคทรงยกสงขารทวาใหญทสด คอจกรวาลเรานมาแสดงให

เหนความไมแน ไมนอน จกรวาลนเปนอยางไร มขนเขาสเนรยาว ๘๔,๐๐๐

โยชน ๑ โยชน ๑๖ กโลเมตร กวาง ๘๔,๐๐๐ โยชน หยงลงในมหาสมทร

๘๔,๐๐๐ โยชน สงจากมหาสมทรไป ๘๔,๐๐๐ โยชน ใหญขนาดนนะ เปน

ภเขาประจำจกรวาล เดยวสกหนอย มนจะสลายไปเหมอนกน ไมเหนแมแตฝน

ใหญๆ อยางน ไมเหลอแมแตฝน พวกทานจะเหลอฝนบางไหม ขนาด

ใหญๆ อยางน ไมเหลอแมแตฝนเลยนะ มนเปนอยางน

พระพทธองคทรงเลาเปนเรองเปนฉากมาวา ถาดวงอาทตยดวงท ๒ ขน

มาแลวจะเปนอยางไรบาง ตอนนเราเจอดวงอาทตยแคดวงเดยว ในระบบ

78

มรณสตในพระไตรปฎก

79

สภร ทมทอง

จกรวาล ดาวฤกษทมแสงในตวเอง เปนดวงอาทตยมเยอะ โลกของเรากเปน

หนงในจกรวาล ทน ดวงอาทตยมนมหลายดวง มเยอะแยะไปหมด ซงวง

โคจรจะไมเหมอนกน จะมบางเวลาทวงโคจรมาชนกนพอด มาจะเอกน เวลา

มนมาจะเอกน เรากจะเหนดวงอาทตย ๒ ดวง

ตอนนเราทงหลายเหนดวงอาทตยอยดวงเดยว กจะมบางชวงบางเวลาท

วงโคจรของดวงอาทตยดวงอน มนโคจรมาถงโลกเราพอด ซงเราไมรจะอยด

หรอเปลา คงไม ไดอยดละมง แคดวงเดยวกจะแยอยแลว ลนหอยแลว เมอ

มดวงอาทตยดวงทสอง สภาพอากาศ สงแวดลอมอะไรตางๆ กเปลยนไป

วงโคจรของดวงดาวกมวงโคจรของมนไป พวกเราก โคจรเกดตายเปน

วงกลมไปเรอย หมนวนไป พวกสงขารทงหลายโดยธรรมชาตกเปนอยางนอย

แลว โลกกโคจรหมนวนไป พวกดวงดาวอนๆ จนกระทงดวงอาทตยกหมน

ของมนไปเรอยอยางนแหละ เปนธรรมชาตของสงขาร สงขารทงหลายมนม

ดบไปเปนธรรมดา โลกนถงเวลากจะดบแตกสลายไปเปนธรรมดา ขนาด

โลกนมนแตกเปนธรรมดา พวกทยงมอวชชาบงตา มตณหาผกไว ไมอาจ

จะดบสนทได ยงตองวนเวยนอย คดดขนาดโลกมนแตกแลว คนผมอวชชา

บงตา มตณหาผกไว ยงเวยนอยเลย ขนาดโลกนมนเลกวนเวยนแลวนะ เวลา

ผานไปยาวนานมนแตกใช ไหม พอมนแตก กเลกวนเวยนแลว สวนพวกทม

อวชชาบงตา มตณหาผกไวเปนไง ยงไมหยดวนเวยนเลย ดวงอาทตยแตก

ไปหลายดวงแลว ตวเองยงวนเวยนอยเลย พวกเรากวนเวยนมาจนถงตอน

นแหละ วาไปแลว โลกกทำลายไปหลายครงแลว พวกเรายงไมหยดวนเวยน

เลยนะ เราอยนานกวามนอก

เมอดวงอาทตยดวงท ๒ ปรากฏ แมนำในสายตางๆ ทเปนแมนำนอยก

เหอดแหง ดวงอาทตยดวงท ๑ อณหภมกประมาณน ๓๐ กวาๆ นนะ หนา

รอน ตอนนอณหภม ๔๐ กมคนลนหอยตายเปนแถวแลวนะ ทน ดวงท ๒

โผลขน ไมรรอนเทาไร ดวงท ๒ อาจจะรอนนอยกวาดวงน กบวกอณหภมเขา

มานะ ถาโผลมา ๒ ดวง พวกทานกเตรยมควนขนกแลวกนนะ วนไหนตนขน

มา อาว...ดวงอาทตยมา ๒ ดวง เตรยมควนขนกแลวกน ทานบอกวา แมนำ

นอย หนองนำทกแหง ระเหย เหอดแหง ไมมนำ นำจดกหายไป

เวลาผานไปยาวนานอก ดวงท ๓ ปรากฏ ดวงอาทตยมนมอยแลว ถง

ควของมน วงโคจรของมนมาเจอโลก พอดวงท ๓ มาปรากฏ ตอนนแมนำ

คงคา ยมนา อจรวด สรภ มห พระองคกลาวถงเฉพาะในอนเดย แมนำสาย

ใหญๆ ในประเทศอนกเหมอนกน แมนำเหลานนกเหอดแหง ถาดวงท ๒

เฉพาะแมนำสายเลกๆ แหงไป ดวงท ๓ แมนำสายใหญๆ เหอดแหง

พอดวงท ๔ แหลงนำใหญๆ สถานทเปนรวมของนำทงมวล แหลงนำใหญ

ทานทงหลายทานอาจเคยไดยนชอบอยๆ เหมอนรจกด แต ไมเคยเหนเลย

เชน สระอโนดาต เคยไดยน เหมอนกบรจก เคยเหนไหม ไมเคยเหนเลย สระ

ฉททนตอยางน เคยไดยนไหม มสระหลายๆ สระ พวกนเปนทรวมของนำ

ในจกรวาลมนมอะไรทเราไมรมากมายมหาศาล แตทงหมดทงมวล ถาวา

โดยสรปแลว สงขารทงปวงมนไมเทยง ไมยงยน แปรปรวนไปเหมอนกน

วาไปแลว กควรแลวทจะเบอหนาย จำเปนตองไปหาคนควาเพมเตมไหม

ไมจำเปนเลย พวกเราตอนน มแตจะคนหาเพม หาความรนนความรน เพม

ไปเรอย แทนทจะเบอหนาย คลายกำหนด

ตอไปเมอดวงท ๕ ปรากฏขน นำในมหาสมทรตอนนกเรมเหอดแหงแลว

เหอดแหงไปเรอย จนกระทงเหลอแคขอเทา เหลอแคเหมอนนำในรอยโค

เทานน

80

มรณสตในพระไตรปฎก

81

สภร ทมทอง

พอดวงท ๖ ปรากฏขน ขนเขาสเนรกมควนแลว เรมเปนควน พอดวงท

๗ กไมเหลอแมแตฝน จกรวาลนหายไป อยางน

นกเปนเรองเกยวกบดวงอาทตย ๗ ดวง เมอดวงอาทตยดวงท ๗

ปรากฏ จกรวาลนกแตกทำลายไป ภเขาประจำจกรวาลนคอภเขาสเนร กโดน

เผาทำลายไป ภเขาเปนเครองบอกอย ในตววามนแขงแรง แขงแกรงมาก

ใหญมาก พอดวงอาทตยดวงท ๗ มากสลายแลว ตองพดถงดวงท ๘ ไหม

ไมตอง แตกไปกอนแลว ดวงอาทตยมเยอะกวา ๗ ดวง มเปนรอยๆ พนๆ

นบไมถวน พระพทธเจาตรสวาจกรวาลนนบไมถวน นบไม ได ดวงอาทตยมนก

นบไม ไดเหมอนกน แต โลกและจกรวาลของเราแคดวงอาทตย ๗ ดวงก

พงหมดแลว ไมเหลอแลว เคยเหนภเขาสเนรบางไหม ไมเคยเหนเลย

มนษยตางดาวกไมเคยเหน ความจรงมมนษยตางดาวดวย ใครเคยเหนบาง

เดยวผมจะบอกท ให ไปดได มลกหลานเขาอย ลกหลานมนษยตางดาว

มนษยเราเรยกวาชาวชมพทวป จะมมนษยกลมอนๆ ทหนาตาไมเหมอนเรา

บางพวกหนาตาเหมอนไข บางพวกกหนาตาเหมอนพระจนทรเสยว ถาใครไม

เคยเหนกตองไปดหนงของคณสปลเบรก เคยดไหม เขามมนษยตางดาว

ม ET ดวย เขาเคยเหนหรอเปลากไมร

จกรวาลอนกยงมอก มสงมชวตอก ถาพดเฉพาะในจกรวาลน เฉพาะ

สวนทเปนมนษยดวยกน พวกเราเปนชาวชมพทวป มนษยอนๆ มปพพ

วเทหทวป อตตรกรทวป อมรโคยานทวป อก ๓ ทวป อนนกเปนมนษย

ตางทวป อยจกรวาลเดยวกน หรอเราวามนษยตางดาวนนแหละ เคยเหน

บางไหม พวกเราอย ในชมพทวป ชมพทวปเปนทวปทขนๆ ลงๆ มากทสด

กเลสเยอะกวาเขา ดกดมากกวาเขา พระพทธเจาเลยมาตรสรทน สวนอก ๓

ทวปทเปนพวกมนษยนน เปนมนษยทมจตใจคอนขางสง มความสขมากกวา

พวกเรา มอายกำหนดแนนอน มศล ๕ ครบกนทกคน มคณธรรมอะไรตางๆ

เหมอนๆ กน แตวาเขาไม ไดเปนอรยเจา โดยธรรมชาต เขามความสข มศล

โดยธรรมชาต และอายของเขาจะไมมขนๆ ลงๆ จะมอายเทาเทยมกนหมด ท

มเรองมาเลากน อตตรกรทวปมตนกลปพฤกษ อยากจะไดกไปสอยเอาอะไร

พวกน คอทกคนมความเทาเทยมกน ไมมความยากจน อยากไปไหม อยาไป

เลย มนไมรธรรมะเหมอนกนนแหละ

ทน มเรองเลาเอาไว ในคมภร มยคหนง พระเจาจกรพรรดไปเกดท

อตตรกรทวป พระเจาจกรพรรดองคน อยากจะไปเทยวทอนๆ วาเปนอยางไร

สงจกรแกวมา ตวเองกพาลกนองตามมาดวย อยอตตรกรทวป พดงายๆ

พวกมนษยตางดาว พวกตางทวปเขามา พวกชมพทวปกยอมแพ เขากตง

รกรากอย พอตงรกรากอยทนนนานหนอย เขากเบอ กเลยขนไปบนสวรรคชน

จาตมมหาราช ทาวจาตมมหาราชกยอมแพ ใหครองเมอง เขากเบอ กไปบน

สวรรคชนดาวดงส ทาวสกกะกยอมแพ ใหครองเมองดวยกนคนละครง แต

ทายทสดกตาย มาตายทเมองมนษย นเปนประวตของพระโพธสตว ในยค

หนง เคยเกดทอตตรกรทวป มาชมพทวป แลวกตงรกรากอย ในชมพทวป ม

ลกมหลานกน แควนนนเรยกวาแควนกร เปนทแสดงมหาสตปฏฐานสตร

พดอยางน ไม ใช ใหทานอยากไปเหนมนษยตางดาวอะไรท ไหนหรอก ก

เพอจะบอกวา ไมวาจะยงใหญขนาดไหนกตายหมด พระพทธองคทรงสรป

บอกวา “ในขอนน ใครเลา ชอวาผร ใครเลาเปนผเชอวา แผนดนนและขนเขา

สเนรถกไฟเผาผลาญ พนาศ ไมเหลออย นอกจากอรยสาวก ผมบทอน

เหนแลว”

82

มรณสตในพระไตรปฎก

83

สภร ทมทอง

ใครจะเชอเรองน นอกจากอรยสาวกผมบทอนเหนแลว คออรยสาวกผ

เปนโสดาบนขนไป ทานเชอเรองน พระอรยสาวกผเปนโสดาบน รวา ทก

สงทเกดขน มนมความเกดเปนธรรมดา สงนนทงมวลลวนแตดบไปเปน

ธรรมดา เลกสงสยแลว ทวสากลจกรวาล อะไรตางๆ ถงจะไมเหนดวยตา

แตกรดวยปญญาแลว สงใดสงหนงเกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลลวนดบ

ไปเปนธรรมดา สงไหนเกดเมอมเหต สงนนกจะดบไปเมอหมดเหต

ตกลงเราจะเอาอนไหนคำอนไหน บางคนอยากจะอยคำฟา จะเอาฟาคำ

ฟากไมอย ใหคำแลว อะไรกพงหมด จะไปขอให ใครเปนพยาน ผเปนพยาน

ใหเรากตายไปดวย คดดกแลวกน คนทรอยางนกเปนผทถงธรรมะ มบทอน

เหนแลว อรยสาวกผมบทอนเหนแลว คอพระโสดาบน มนพพานอนเหนแลว

ยงไมถงนพพาน เหนนพพาน เหนกบถง ไมเหมอนกน คนทถงคอพระอรหนต

ผทเหนเปนโสดาบนขนไป มองเหนนพพาน แตยงไมถง เหนธรรมะ แตยงไม

ถงธรรมะ ในขนตน เปนพระโสดาบน ละความเหนผด ทำความเหนใหถก ยง

ไมถง แตเหนแลว เขาใจแลว รเรองแลว

พระพทธองคทรงเลาเรองในอดตทเคยมมา มครคนหนงชอวาสเนตตะ

คนนทายทสดแลวกจะไปเปนมหาพรหม ทเรยกกนวา เปนผสรางโลก ผม

อำนาจ ผยงใหญ ครคนนวาไปแลว กยงใหญมากเหมอนกน สอนลกศษย

มากมาย ทายทสดก ไปเปนพรหมชนอาภสสรา เมอโลกนแตกทำลายไป

อาภสสรพรหมไมทำลาย ถงดวงอาทตยจะมา ๗ ดวง โลกแตกทำลาย

พรหมชนตนๆ แตกทำลาย อาภสสรพรหมไมแตก เขากอยทนนแหละ เวลา

ผานไปยาวนาน เมอโลกเจรญขน มการกอตวดวยกลมกาซอะไรตางๆ ตาม

กฎเกณฑธรรมชาต มธาต ๔ ประชมรวมกน มความสมบรณ เขากไปอย

พรหมวมานทวางเปลา เพราะไมมคนอย คนตายไปหมดแลว ไปเกดท

84

มรณสตในพระไตรปฎก

85

สภร ทมทอง

จกรวาลอนกน ยงไมมาเกด มาเกดกอนคนอนทงหมด ในเมอมาเกดกอน

กเลยเปนบดาของทกชวตในจกรวาล ทเรยกวา พระเจา ผสราง ผเนรมต

หรอวามหาพรหม อะไรพวกน กกลาวถงทานน ทานนเทยงไหม ทานนก

ไมเทยงเหมอนกน พอดเกดกอนชาวบานเขา เกดตอนท ไมมใครอย

พอเวลาผานไป มหาพรหมเกดความคดวา เอ...เราอยพรหมโลกน อย

คนเดยวมนกเหงา ถามเพอนกด พรหมกเหงาเปนเหมอนกน คงออกจาก

สมาธมา กเลยรสกเปลาเปลยวบาง ทน หลงจากมนษย โลกนเจรญขน ม

อะไรๆ อยางทเราเหน มมนษยมาเกด พวกทเบอกามคณกออกบวช เปน

บรรพชต ทำสมาธ ไดฌานระดบตางๆ แลวไปเกดเปนพรหม พอไปเกดเปน

พรหม กเหนวา มทาวมหาพรหมอยกอนแลวองคหนง ทาวมหาพรหมกบอก

วา ขาพเจาคดวา ตองการใหพวกทานมา พวกทานกเลยมา พวกพรหมทเกด

ทหลง อานภาพดอยกวากเลยยอม ถอวามหาพรหมนเปนลกพ ใหญ เปนผ

สราง ทานมหาพรหมเปนผคดอยากใหเรามา เราจงไดเกดมา ทานเปนผ

สราง ผมอำนาจบนดาล

เรองน กเลยเปนความเชอเรองมหาพรหม ผเปนใหญ ผมอำนาจ เสกสรร

บนดาลเรองนนเรองนมาให ซงความจรงเปนพรหมชนอาภสสรา เมอโลก

เจรญขน มจกรวาลรอบใหม มาเกดคนแรก มาเกดในวมานพรหมทวางเปลา

ทพดๆ น ไม ได ใหเขาใจอะไรมากหรอก ใหเขาใจวา สงขารทงหลายก

ฉนนนเหมอนกน เปนสภาวะไมเทยง ไมยงยน ไมนาชนชม นเปนขอกำหนด

ควรเบอหนาย ควรคลายกำหนด ควรหลดพนในสงขารทงปวง แมขนาดสง

ใหญทสดยงแตกทำลายเปนธรรมดา แลวพวกเราเปนไงบาง กเหมอนกน

นแหละ สกหนอยกจะเปนผยผงไป ไมเหลอกระทงธล ขนเขาสเนรวาใหญๆ

พอดวงอาทตยดวงท ๗ มาเทานนแหละ กไมเหลอแมกระทงผยผง

การทเรารจกมองสงตางๆ ในแงทวา เออ...สงขารมนกเปนอยางน แม

เปนสงขารภายนอก แลวนอมกลบเขามาทตวเอง จะเกดสตสมปชญญะ

นกถงความตาย นกถงจดจบของชวตในภพน การแตกหรอการขาดกนของ

ชวตนทรยทเนองกนในภพหนงกคอมรณะ จะไดเปนคนไมประมาท เรงทำสง

ทควรทำ

ในชวงเชาวนน พดแตเรองใหญๆ โตๆ มา โดยรวมสรปแลว ทายทสด

มนกจะแตกทำลายหมด เหมอนกบพวกเรา อาจคดวาเราใหญ โตมาจาก

ไหนกแลวแตเถด แตทายทสดจดจบมนกคอตาย มรณะนนเอง ทำอะไร

ใหญ โตมามากมายทงชวต ทายทสด กหมดกน วาไปแลว พวกเราเลกกวา

เรองทพดมา ทพดมามแตเรองใหญๆ โตๆ ทงนน พดจนกระทงถงจกรวาล

เขาสเนร ทวปโนน ทวปน ทายทสดกไมเหลอ แมนำในมหาสมทรทวาเยอะๆ

ทายทสดกแหง อยางเขากลวกนนะ นำแขงขวโลกละลาย นำจะทวมอยาง

โนนอยางน ถงจะใหญขนาดน นำเยอะขนาดน กยงมวนเหอดแหง ทานก

สามารถจำเอาไปพดได ถาเขาพดวา นำมนเยอะอยางโนนอยางน เราบอก

เลย เดยวมนกมวนแหง แหงเมอไร ดวงอาทตยดวงท ๕ ขน พดเลย อาว

ทำไมเราร เราเปนศษยมอาจารย แตเราจะไม ไดอยดเทานนแหละ

สำหรบทานผมบทอนเหนแลว ทานรชดทกเรอง ใครพดอะไร ทานกเหน

ชดวาไมเทยง ไมแน ไมนอน ควรเบอหนาย คลายกำหนด สวนพวกเราน

พอไดยนเขาพดเปนไง ปอดแหก จะอยตรงไหนด นำจะทวม มนวนเวยนอย

86

มรณสตในพระไตรปฎก

87

สภร ทมทอง

ยงไม ไดเปนอรยสาวกผมบทอนเหนแลว กเปนทำนองนแหละ ฉะนน เราทาน

ทงหลายเมอไดฟงเรองน กสรปไดวา สงขารทงหลายไมเทยง ไมยงยน ไม

นาชนชม ควรเบอหนาย คลายกำหนด ควรหลดพน

เอาละ บรรยายพอเปนเรองสำหรบเอาไวระลกนกถง หนาทของทาน

ทงหลาย คอ ฝกใหมสต ความตายหรอมรณะ เปนทระลกอกอนหนง ทจะ

ทำใหมสต มปญญา และยงไดสงเวคะ ความสงเวช เปนเครองกระตนจตใจอก

โอกาสตอไป ใหทานทงหลายไปฝกปฏบต ใหมสต เดนใหมสต นซาย น

ขวา นซาย นขวา กายมนเดน กายเดนรวากายเดน จตนแหละเปนคนร

ถายงไมเหนกไมเปนไร ใหรสกกายมนเดน มนคด มนนกไป ใหรวาคดและ

ปลอยไป กลบมาทการเดน อยกบปจจบน เวลามสตนจตจะมาอยกบตว รอย

กบตว รหายใจเขา รหายใจออก รเดน ยน นง นอน หรอวากระทำอยางนน

อยางน นคอรอยางมสต จตโคจรอยทตว เมอใดหลงคดนกเพลนไปกบเรองโนน

เรองน อนนนขาดสต ใหแยกแยะใหเปน พอจบเปนแลว เราจะฝกใหมสต

เพมขน เมอมสตแลว อยาลมนกถงความตายไวบาง เจรญบอยๆ เอาไว ใช

กระตนเตอนตนเองเวลาทเพลนไปกบเรองโนนเรองน มตวชวยบาง บางทเรา

ไมมตวชวย ไมเคยเจรญเอาไว พอไปเพลนกบเขา กยาวเลย กวาจะนกถง

ความตายไดทหนง

บางคนตองรอผมขาวขนแลวคอยนก บางคนผมขาวแลวยงนกไมออก

อกนะ ลำบากเลยอยางน ฉะนน อยาลมเจรญเอาไว อยาลมนกถงความตาย

นกถงความไมแน ไมนอนของสงขาร ระลกถงวา เราจะตองตายแน ทก

อยางจะตองแตกทำลายแน เพออะไร เพอใหมสตขนมาในจต เหมอนเราม

เงน เวลามธระจำเปน มเงนกได ใช ทน ถาเรามมรณสตอย ในใจเอาไว พอ

เจอเหตการณ เจอเรองนนเรองนจะได ใช จะได ไมประมาท

การบรรยายในเชาวนน คงพอสมควรแกเวลาเทานนะครบ อนโมทนา

ทกทาน

88

มรณสตในพระไตรปฎก

89

สภร ทมทอง

ไมรทมาและทไป บรรยายวนท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนบาย

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชนะครบ สวสดครบทานผเขา

ปฏบตธรรมทกทาน

เรามาปฏบตธรรมในชอคอรสวา “มรณสตในพระไตรปฎก” ตอนน

ผานไป ๑ วนแลว เมอวานนกเรมเวลาประมาณนแหละ เรมตอนบายโมงกวาๆ

มาคอรสมรณสตแลว ทานทงหลายทมชวตผานมา ๑ วนแลว คงใกลตาย

เขาไปอก ๒๔ ชวโมงแลว ใกลตายเขาไป ๑ วน การท ไปคดวา เอ...เราจะม

ชวตอยเพยง ๑ วน ๑ คน นยงประมาทอย พระพทธเจาทรงสรรเสรญการ

เจรญมรณสตอยางแรงกลา เพอความสนอาสวะ พระองคสรรเสรญภกษ ๒

รป ทเจรญมรณสตดวยคดวา เรานจะมชวตอยเพยงแคลมหายใจเขา ลม

หายใจออก นรปหนง อกรปหนงคดวา เราจะมชวตอยเพยงแคเวลาฉน

อาหาร ๑ คำ อยางนนะ ไมรทานทงหลายเจรญออกหรอเปลา อนนกตองไป

หดเอา นะครบ

เมอเชาน ไดพดถงสงท ใหญๆ หรอสงทดเหมอนมนคง ความจรง มนไม

มนคง มนกสญสลายไปเหมอนกบภเขา เผาพนธมนษย แมพระอรหนตสมมา

สมพทธเจากปรนพพานไป และแมสงท ในตอนนยงเหนๆ กนอย มนกมความ

สญสนหรอวาสลายไปในเบองหนาอยางแนนอน แมนำนอย แมนำสายใหญๆ

แหลงเกบนำ ทเราอาจจะมองไมเหน เชน สระอโนดาต สระฉททนต อยางน

เปนตน บางคนเคยไดยนแตชอ บางคนเคยเหนในวด เขาวาดรปไว มหาสมทร

จนกระทงภเขาสเนร ซงเปนภเขาประจำจกรวาลน สกวนหนงกจะถกทำลายไป

เหมอนกบชวตของเราทานทงหลายทนงอยน กจะมสกวนหนงทหายไปเลย

วนนดนะ ตนเชาขนมายงพากนโผลมา แตสกหนอยกจะหายไป พอถงวนท

๑๓ ตอนเยน ปดคอรส ทานกหายไปจากน วนดคนดยงโผลมาไดนะ แตตอไป

ถาชวตนทรยมนขาดออกจากกนแลว ทานไม โผลมาแลวนะ สวนจะโผลมา

รางไหน ไดรปรางหนาตาแบบไหน กอกเรองหนง ไมตายจรงนะ ตายแลว

เกดใหม

ในตอนกลางวนน จะพดตวอยางการเจรญมรณสตใหฟง เรองหญงสาว

คนหนง เปนลกสาวชางหก อาย ๑๖ ป เจรญมรณสตเปนเวลา ๓ ป ตอน

หลงก ไดบรรลเปนพระโสดาบน ตายแลวไปเกดทสวรรคชนดสต ทาน

ทงหลายลองฟงด แลวเอาไปพจารณา ไปหดไปฝก เรองมมาในอรรถกถา

ธรรมบท เปนเรองประกอบคาถาทพระพทธเจาตรสเอาไว มเรองวา

พระศาสดา เมอประทบอย ในเจดยชอวาอคคาฬวะ ทรงปรารภ

ธดาของชางหกคนหนง ตรสพระธรรมเทศนานวา “อนธภโต อย

โลโก” เปนตน

ความพสดารวา วนหนงพวกชาวเมองอาฬว เมอพระศาสดา

เสดจถงเมองอาฬวแลว ไดทลนมนตถวายทานแลว พระศาสดา

เมอจะทำอนโมทนาในเวลาเสรจภตกจ จงตรสวา “ทานทงหลายจง

เจรญมรณสตอยางนวา ชวตของเราไมยงยน ความตายของเรา

แนนอน เราพงตายแนแท ชวตของเรามความตายเปนทสด ชวต

ของเราไมเทยง ความตายเทยง กมรณะอนชนทงหลายเหลาใดไม

เจรญแลว ในกาลทสด ชนทงหลายนนยอมถงความสะดง รอง

อยางขลาดกลวอยทำกาละ เหมอนบรษเหนอสรพษแลวกลว ฉะนน

90

มรณสตในพระไตรปฎก

91

สภร ทมทอง

สวนมรณะอนชนทงหลายเหลาใดเจรญแลว ชนเหลานนยอมไม

สะดงในกาลเปนทสด ดจบรษเหนอสรพษแต ไกลเทยว แลวกเอา

ทอนไมเขยทงไปยนอย ฉะนน เพราะฉะนน มรณสตอนทาน

ทงหลายพงเจรญ”

พวกชนทเหลอฟงธรรมเทศนานนแลว ไดเปนผขวนขวายในกจ

ของตนอยางเดยว สวนธดาของนายชางหก อาย ๑๖ ป คนหนง

คดวา “โอ ธรรมดาถอยคำของพระพทธเจาทงหลายนาอศจรรย

เราเจรญมรณสตจงสมควร” ดงนแลว กเจรญมรณสตอยางเดยว

ตลอดทงกลางวนกลางคน

ฝายพระศาสดาเสดจออกจากเมองอาฬวแลว ก ไดเสดจไป

พระเชตวน นางกมารกาแมนนกเจรญมรณสตสน ๓ ปทเดยว ตอมา

วนหนง พระศาสดาทรงตรวจดโลกในเวลาใกลรงทรงเหนนางกมารกา

นนเขาไปในขายคอพระญาณของพระองค ทรงใครครวญวา “เหต

อะไรหนอ จกม” ทรงทราบวา “นางกมารกานเจรญมรณสตแลวสน

๓ ป ตงแตวนทฟงธรรมเทศนาของเรา บดน เราไปในทนนแลว

ถามปญหา ๔ ขอกะนางกมารกาน เมอนางแกปญหาอย จกให

สาธการในฐานะ ๔ แลวภาษตคาถาน ในเวลาจบคาถา นางกมารกา

นนจกตงอย ในโสดาปตตผล เพราะอาศยนางกมารกานน เทศนา

จกมประโยชนแกมหาชน” ดงนแลว มภกษประมาณ ๕๐๐ รปเปน

บรวาร ไดเสดจออกจากพระเชตวน ไปสอคคาฬววหารโดยลำดบ

ชาวเมองอาฬวทราบวา “พระศาสดาเสดจมาแลว” จงไปส

วหาร ทลนมนตแลว แมนางกมารกานนทราบการเสดจมาของพระ

ศาสดา มใจยนดวา “ขาววา พระมหาโคดมพทธเจา ผเปนพระ

บดา ผเปนใหญ เปนอาจารย ผมพระพกตรดงพระจนทรเพญของ

เราเสดจมาแลว” จงคดวา “พระศาสดาผมวรรณะดงทองคำ อน

เราเคยเหน ในทสด ๓ ปแตวนน บดน เราจกไดเหนพระสรระซงม

วรรณะดงทองคำ และฟงธรรมเปนโอวาทซงมโอชะอนไพเราะของ

พระศาสดานน”

ฝายบดาของนาง เมอจะไปส โรงหก ไดสงไววา “แม ผาสาฎก

ซงเปนของคนอน เรายกขนไวกำลงทอ ผานนประมาณคบหนง ยง

ไมสำเรจ เราจะใหผานนเสรจในวนน เจากรอดายหลอดแลว พงนำ

มาใหเราโดยเรว” นางกมารกานนคดวา “เราใครจะฟงธรรมของ

พระศาสดา กบดาสงเราไวอยางน เราจะฟงธรรมของพระศาสดา

หรอจะกรอดายแลวนำไปใหแกบดา” ครงนน นางกมารกานนไดม

ความปรวตกอยางนวา “เมอเราไมนำดายหลอดไปใหบดาพงโบย

เราบาง พงตเราบาง เพราะฉะนน เรากรอดายใหแกทานแลว จง

จกฟงธรรมในภายหลง” ดงน จงนงกรอดายอยบนตง

แมพวกชาวเมองอาฬวองคาสพระศาสดาแลว ไดรบบาตร ยน

อยเพอตองการอนโมทนา พระศาสดาประทบนง ดวยทรงดำรวา

“เราอาศยกลธดาใดมาแลวสนทาง ๓๐ โยชน กลธดานนไมมโอกาส

แม ในวนน เมอกลธดานนได โอกาส เราจกทำอนโมทนา” กใครๆ ใน

โลกพรอมทงเทวโลก ยอมไมอาจเพอจะทลอะไรๆ กบพระศาสดา

ผทรงนงอยางนนได แมนางกมารกานน กรอดายแลวใส ในกระเชา

เดนไปสสำนกของบดา ถงทสดของบรษทแลว ก ไดเดนแลดพระ

ศาสดาไป

92

มรณสตในพระไตรปฎก

93

สภร ทมทอง

แมพระศาสดากทรงชะเงอ ทอดพระเนตรนางกมารกานน ถง

นางกมารกานนกไดทราบวาพระศาสดาทอดพระเนตรเหมอนกนวา

“พระศาสดาประทบนงอย ในทามกลางบรษทเหนปานน ทอดพระเนตร

เราอย ยอมหวงการมาสสำนกของเรา” นางวางกระเชาดาย แลวไป

ยงสำนกของพระศาสดา

ถามวา กเพราะเหตไร พระศาสดาจงทอดพระเนตรนางกมารกา

นน

แกวา ไดยนวา พระองค ไดทรงปรวตกอยางนวา “นางกมารกา

นน เมอไปจากทน ทำกาลกรยาอยางปถชนแลว จกเปนผมคต

ไมแนนอน แตมาสสำนกของเราแลวไปอย บรรลโสดาปตตผลแลว

จกเปนผมคตแนนอน เกดในดสตวมาน” นยวา ในวนนน ชอวา

ความพนจากความตายไมมแกนางกมารกานน

นางกมารกานนเขาไปเฝาพระศาสดา ดวยเครองหมายอนพระ

ศาสดาทอดพระเนตรแลวนนแล เขาไปสระหวางแหงรศมมวรรณะ

๖ ถวายบงคมแลว ไดยนอย ณ ทควรขางหนง ในขณะทนางกมารกา

นนถวายบงคมพระศาสดา ผประทบนงนงในทามกลางบรษทเหน

ปานนนแลว ยนอยนนแล

พระศาสดาตรสกะนางวา “กมารกา เธอมาจากไหน”

กมารกาตอบวา “ไมทราบ พระเจาขา”

พระศาสดาตรสถามวา “เธอจกไปท ไหน”

กมารกาตอบวา “ไมทราบ พระเจาขา”

พระศาสดาตรสถามวา “เธอไมทราบหรอ”

กมารกาตอบวา “ทราบ พระเจาขา”

พระศาสดาตรสถามวา “เธอทราบหรอ”

กมารกาตอบวา “ไมทราบ พระเจาขา”

พระศาสดาตรสถามปญหา ๔ ขอกบนางกมารกานน ดวย

ประการฉะน มหาชนโพนทะนาวา “ผเจรญทงหลาย ทานทงหลาย

จงด ธดาของชางหกนพดคำอนตนปรารถนาแลวๆ กบพระสมมา

สมพทธเจา เมอพระสมมาสมพทธเจาตรสวา เธอมาจากไหน ธดา

ของชางหกนควรพดวา จากเรอนของชางหก เมอตรสวา เธอจะไป

ไหน กควรกลาววา ไปโรงของชางหก มใชหรอ”

พระศาสดาทรงกระทำมหาชนใหเงยบเสยงแลว ตรสถามวา

“กมารกา เธอนน เมอเรากลาววา มาจากไหน เพราะเหตไร จง

ตอบวา ไมทราบ” กมารกากราบทลวา “พระเจาขา พระองคยอม

ทราบความทหมอมฉนมาจากเรอนชางหก แตพระองคเมอตรสถาม

วา เธอมาจากไหน ยอมตรสถามวา เธอมาจากท ไหน จงมาเกดใน

ทน แตหมอมฉนยอมไมทราบวา ‘กเรามาแลวจากไหน จงเกดใน

ทน’ ”

ลำดบนนพระศาสดาประทานสาธการเปนครงแรกแกนาง

กมารกานนวา “ดละ ดละ กมารกา ปญหาอนเราถามแลวนนแล

อนเธอแก ไดแลว” แลวตรสถามแมขอตอไปวา “เธอ อนเราถามแลว

วา เธอจะไปท ไหน เพราะเหตใด จงตอบวา ไมทราบ” กมารกา

กราบทลวา “พระเจาขา พระองคทรงทราบหมอมฉนผถอกระเชา

ดายเดนไปยงโรงของชางหก พระองคยอมตรสถามวา กเธอไปจาก

94

มรณสตในพระไตรปฎก

95

สภร ทมทอง

โลกนแลว จกเกดในท ไหน กหมอมฉนจตจากโลกนแลว ยอมไม

ทราบวา จกไปเกดในท ไหน”

ลำดบนน พระศาสดาประทานสาธการแกนางเปนครงท ๒ วา

“ปญหาอนเราถามแลวนนแล เธอแก ไดแลว” แลวตรสถามแมขอตอ

ไปวา “เมอเปนเชนนน เธออนเราถามวา ไมทราบหรอ เพราะเหตไร

จงกลาววา ทราบ” กมารกากราบทลวา “พระเจาขา หมอมฉนยอม

ทราบภาวะคอความตายของหมอมฉนเทานน เหตนน จงกราบทล

อยางนน”

ลำดบนนพระศาสดาประทานสาธการแกนางเปนครงท ๓ วา

“ปญหาอนเราถามแลวนนแล เธอแก ไดแลว” แลวตรสถามแมขอตอ

ไปวา “เมอเปนเชนนน เธออนเราถามวา เธอยอมทราบหรอ เพราะ

เหตไร จงพดวา ไมทราบ” กมารกากราบทลวา หมอมฉนยอมทราบ

แตภาวะคอความตายของหมอมฉนเทานน พระเจาขา แตยอมไม

ทราบวา “จกตายในเวลากลางคน กลางวนหรอเวลาเชาเปนตน ใน

กาลชอโนน เพราะเหตนนจงพดอยางนน”

ลำดบนน พระศาสดาประทานสาธการเปนครงท ๔ แกนางวา

“ปญหาอนเราถามแลวนนแล เธอแก ไดแลว” แลวตรสเตอนบรษท

วา “พวกทานยอมไมทราบถอยคำชอมประมาณเทานทกมารกาน

กลาวแลว ยอมโพนทะนาอยางเดยวเทานน เพราะจกษคอปญญา

ของชนเหลาใดไมม ชนเหลานนเปนดจคนบอดทเดยว จกษคอ

ปญญาของชนเหลาใดมอย ชนเหลานนนนแล เปนผมจกษ” ดงน

แลว ตรสพระคาถานวา

อนธภโต อย โลโก ตนเกตถ วปสสต

สกนโต ชาลมตโตว อปโป สคคาย คจฉต

สตว โลกนเปนเหมอนคนตาบอด ในโลกน นอยคนนก

จะเหนแจง

นอยคนนกจะไปสวรรค เหมอนนกหลดแลวจากขายม

จำนวนนอย ฉะนน

ในเวลาจบเทศนา นางกมารกานนดำรงอย ในโสดาปตตผล

เทศนาไดมประโยชนแมแกมหาชน แมนางกมารกานนไดถอกระเชา

ดายหลอดไปยงสำนกของบดาแลว แมบดานน นงหลบแลว เมอ

นางไมกำหนดแลว นอมกระเชาดายเขาไปอย กระเชาดายหลอด

กระทบทสดฟม แลวทำเสยงใหตกไป บดานนตนขน ฉดทสดฟมไป

ดวยนมตทตนจบแลวนนเอง ทสดฟมไปประหารนางกมารกานนท

อก นางทำกาละในทนนนนเอง บงเกดแลวในภพดสต

ลำดบนน บดาของนางเมอแลดนาง ไดเหนนางมสรระทงสน

เปอนดวยโลหตลมลงแลว ลำดบนน ความโศกใหญบงเกดขนแก

บดานน เขารองไหอย ดวยคดวา “ผอนจกไมสามารถเพอยงความ

โศกของเราใหดบได” จงไปสสำนกของพระศาสดา กราบทล

เนอความนนแลว กราบทลวา “พระเจาขา ขอพระองคทรงยงความ

โศกของขาพระองค ใหดบเถด”

พระศาสดาทรงปลอบเขาแลวตรสวา “ทานอยาโศกเลย

เพราะวา นำตาของทานอนไหลออกแลว ในกาลเปนทตายแหงธดา

ของทานดวยอาการอยางนนนนแล ในสงสารมทสด ท ใครๆ ไมร

96

มรณสตในพระไตรปฎก

97

สภร ทมทอง

แลว เปนของยงกวานำในมหาสมทรทง ๔” ดงนแลว จงตรสสอน

อนมตคคสตร เขามความโศกเบาบาง ทลขอบรรพชากบพระศาสดา

ไดอปสมบทแลว ตอกาลไมนานบรรลพระอรหนต ดงนแล

เรองธดาของนายชางหก จบ

เปนไง ฟงแลวรเรองมย นแหละ อานสงสของการเจรญมรณสตสำหรบ

ธดาของชางหกคนหนงทมอาย ๑๖ ป ซงในคราวหนง พระศาสดาเสดจไปท

เมองอาฬว ชาวเมองกคงเหมอนกบพวกเราทวไป คอถวายทาน หลงจาก

ถวายทานเรยบรอยแลว พระพทธเจากอนโมทนา แสดงธรรมเทศนาเกยวกบ

มรณสต

พระพทธองคตรสวา ทานทงหลายจงเจรญมรณสตอยางนวา ชวตของ

เราไมยงยน ความตายของเราแนนอน เราพงตายแนแท ชวตของเราม

ความตายเปนทสด ชวตของเราไมเทยง ความตายเทยง กมรณะอนชน

ทงหลายเหลาใด ไมเจรญแลวในกาลทสด ชนเหลานนยอมถงความสะดง

รองอยางขลาดกลวอย ทำกาละ เหมอนบรษเหนอสรพษแลวกลว ฉะนน

สวนมรณะอนชนทงหลายเหลาใดเจรญแลว ชนเหลานนยอมไมสะดงในกาล

ทสด ดจบรษเหนอสรพษแต ไกลเทยว แลวกเอาทอนไมเขยทงไปยนอยฉะนน

เพราะฉะนน มรณสต อนทานทงหลายพงเจรญ

พระองคตรสสอนวธการเจรญมรณสต แลวบอกวา ถาไมเจรญอนนเอาไว

พอเวลาใกลจะตายเปนไง มนหวาด สะดง กลวสญเสยอนนน กลวสญเสยอนน

เหมอนกบคนเจอง แลวกรองเพราะกลว อยางนนะ ถาคนไหนทเจรญมรณสต

เอาไว จะไมหวาดสะดง อนนพดแคสตเองนะ ไม ไดพดถงขนปญญาลกซง

อะไร ถาทำเปนนกชวยตวเองได เวลาจะตายกไมเดอดเนอรอนใจ ไมสะดง

เพราะมองเหนอยแลววา จะตองถงวนนอยางแนนอน จะตองถงความ

พลดพราก จะตองสญเสยทกสงทกอยาง เวลาตายกเอาอะไรไปดวยไม ได

เจรญอย เสมออยางน มสตอยางน เสมอ เวลาจะตายกยอมไมสะดง

เพราะฉะนน มรณสตเปนสงทพงเจรญ

เมอพระองคตรสอยางนแลว คนโดยทวไปฟงก สาธ...เหมอนพวกเรา

ทวไป สาธ...กไดบญแลวใชมย ไปทำกจของตนไป เลยงวว เลยงควาย ทำมา

หากนอะไรกวาไป นางกลธดาคนหนง ไมคดอยางคนทวไป ในสมยพทธกาลก

เปนอยางนนะ ฟงธรรมกนน มาฟงดวยกนหลายคน เปนรอย เปนพน พอฟง

จบ พวกประชาชนเหลานนสาธการแลวกกลบบาน ไมคอยไดนกถงธรรมะนก

แตจะมบางคนเกดความคดขนมา โอ...พระศาสดาตรสธรรมเทศนาเพอออก

จากทกข พนจากเกด แก เจบ ตาย การทเราอย ในฆราวาส นมนคบแคบ

เปนทมาของธล เอาละ...เราจะบวช คดอยางนกมนอยคน คนฟงธรรมมเปน

จำนวนมาก แตคนทปฏบตตามนนอย คอเขาฟงเอาบญ ออกจากหองไป

สนบญแลว ใจมนหลงไปเปนบาป แตเขานกวาเขาไดบญเยอะนะ มนก ได

เฉพาะตอนเขาใจธรรมะนนแหละ ตอนจตเปนกศล

ลกสาวของนายชางหกคนหนง อาย ๑๖ ป คดวา โอ...ธรรมดาถอยคำ

ของพระพทธเจาทงหลาย นาอศจรรย เราเจรญมรณสตจงสมควร ก

เจรญมรณสตอยางเดยวตลอดทงกลางวนกลางคน นางเจรญแบบน ไมลมตว

ไมมวแตเพลนคด เพลนนก พจารณาวา เออ...ชวตเรานจะตองตายเปน

ธรรมดานะ คดดเจรญอยตง ๓ ปแนะ การมสตทตอเนองอยกบกรรมฐาน

ถาทำถกตอง จตจะถกชำระ จตเปนสมาธ สมาธเหมอนกบหนลบมด ถาลบ

มดดๆ จตสะอาด ไมมนวรณ ควรตอการใชงาน เมอไปฟงธรรมะ โอกาส

บรรลกเปนไปไดมาก เปนไปไดสง โดยสวนใหญพวกเราฟงธรรมะกนเยอะ

98

มรณสตในพระไตรปฎก

99

สภร ทมทอง

แตจตนมนไมพรอม มาปฏบตกพอรอะไรเปนอะไร พอออกไปขางนอกกกเลส

ทวมเหมอนเดม มนไมมเครองอย ไมมกรรมฐานประจำตวไว ทานทงหลายก

อยาลมไปฝกใหมสต แลวกดอย ในกายในใจน

หลงจากสน ๓ ปแลว นางทำกรรมฐาน มสต ทำความเพยรอยเสมอ

อนทรย พละ กมขน ตามหลกของโพธปกขยธรรม เรมจากสตปฏฐาน ๔ คอ

ใหมสต ไมหลงลมตวเอง มความรตวอยเสมอ ทำความเพยรตอเนอง ตาม

หลกสมมปปธาน ๔ จะไดสมาธตามหลกอทธบาท ๔ คณธรรมฝายดกจะม

ขน เปนอนทรย ๕ พละ ๕ ตอไปกจะเปนผทเหมาะสำหรบการตรสร

พระพทธองคทรงตรวจดสตว โลกในตอนรงเชา คนทมอนทรยกจะปรากฏ

ในขายพระญาณ อนทรยออนบาง อนทรยแกกลาบาง นางนกปรากฏในขาย

พระญาณ

พระพทธองคทรงใครครวญด ทราบเรองแลว กเสดจไป ชาวเมองก

ตอนรบ นางกมารกาน ไดทราบขาวพระศาสดาเสดจมาแลว กจะไปเฝา แต

งานคางของพอยงมอย นางตองไปทำหลอดดายใหพอ กเลยคดวา ทำอนน

กอนเดยวเสรจคอยไปฟงธรรม กไปโรงหกกอน เสรจแลวกเอาหลอดได ไปสง

บดา

มหาชนถวายภตตาหารแกพระศาสดาเสรจเรยบรอย นงรอฟงธรรมอย

คอหลงจากพระศาสดาทรงฉนเสรจ กจะมการอนโมทนา แลวกสงพวกคน

ทมานนกลบบานวา ทานทงหลายจงทราบเวลาอนสมควรเถด อะไรอยางน

ในคราวน ไมเปนอยางนนเลย คอวา พระองคทรงทำภตตกจเสรจ ลางบาตร

แลว ไมทรงแสดงธรรม ไมอนโมทนา ชาวบานกนงอยอยางนน พระศาสดาก

รอนางคนนอย นางกเดนมา คนอนนงหมด นางเดนมาอยทายบรษท ยนอย

คนเดยว นอกนนเขานงหมด พระศาสดากนง คนอนกนง นางยน เดนเขามา

แลวกยนไหว

มคำถามแทรกขนมาในเนอเรองวา ทำไมพระศาสดาตองรอนางคนน

ดวย ตอบวา เพราะพระองครวา ถาปลอยไปโดยไม ไดฟงธรรม นางเดนผาน

ไปสงดายกอน นางจะตาย ตายอยางปถชน คตมนไมแนนอน อาจจะไป

เกดท ไหนกได ไปตกอบายกได หรอไปเกดในสคตโลกสวรรค กยงไมแน ไม

นอน พอหมดอายกม โอกาสตกไปอบายไดอก ทงๆ ทนางกทำกรรมฐานมา

เยอะ ถาไดฟงธรรมจะสามารถบรรลได ถาไม ไดฟงจะเสยหายมาก

นางเขามา ตอบปญหา ๔ ขอ ฟงคาถาแลวบรรลเปนพระโสดาบน ตาย

แลว ไปเกดบนสวรรคชนดสต ทานทงหลายอยากเจอมยคนน กตองไปหาบน

สวรรคชนดสต ถามๆ เอานะ นางกมารกาทเปนลกสาวชางหก อย ไหนคะ ม

หลายทานท ไปเกดอยทนน จำไดมยม ใครบาง ทานอนาถบณฑกเศรษฐ

ธมมกอบาสก ทานนเลอกไปสวรรคชนไหนกได ถามลกวาควรไปสวรรคชน

ไหน ลกบอกวา ชนดสต ทานกเลยตกลงไปเกดทนน เทวดาชนดสตอายยน

กวามนษยเราเยอะ ตอนนผานไปแคประมาณ ๒,๖๐๐ ป ทานเหลานนกยงม

ชวตอย สำหรบทานผานไปไมกวนเอง สวนพวกเรานตายมาหลายเทยวแลว

หลงจากเขาไปเฝาพระศาสดา ถวายบงคมแลว พระองคตรสถามคำถาม

๔ คำถามและกตอบ ในคำถามและคำตอบนมวา

ถามวา เธอมาจากไหน

ตอบวา ไมทราบ พระเจาขา

ถามวา เธอจะไปไหน

ตอบวา ไมทราบ พระเจาขา

100

มรณสตในพระไตรปฎก

101

สภร ทมทอง

ถามวา เธอไมทราบหรอ

ตอบวา ทราบ พระเจาขา

ถามวา เธอทราบหรอ

ตอบวา ไมทราบ พระเจาขา

นางตอบวา ไมทราบ ๓ คำถาม ตอบวา ทราบ ๑ คำถาม ชาวเมอง

พอฟงคำตอบ กวา โห...ทำไมกลาอยางน พดตามใจตวเองไปเรอย พระศาสดา

รจต แลวพระองคกถามใหเหมาะ พระศาสดาทรงถามวา ทำไมเธอถงตอบ

อยางนๆ นางกใหเหตผลมา

คำถามท ๑ ถามวา เธอมาจากไหน ตอบวา ไมทราบ เพราะไมทราบ

วามาจากไหนจงมาเกดเปนมนษย กอนจะมาเปนมนษยน มาจากไหน มาจาก

อบาย มาจากสวรรคชนดสต หรอสวรรคชนอะไร ไมทราบวามาจากไหน

ทานทงหลายทราบทมาของตวเองมย ไมทราบเหมอนกน ไมทราบวาตาย

จากไหนแลวจงมาเกดเปนลกสาวชางหก ไมรวาพอแม ในชาตกอนเปนใคร สง

ทสมมตเรยกวาตวเรา กไมมตวตน เปนไปตามกระแสเหตปจจย เปนกระแส

ขนธ ๕ ทเกดดบสบเนองไปเรอยๆ ขาดกนตอนตาย มาเรมใหม ในชาตน แลว

กขาดอก แลวกเรมใหม ขาดแลวเรมใหมๆ ยาวนานมาก

คำถามท ๒ ถามวา เธอจะไปไหน ตอบวา ไมทราบ ตายแลวจะไปไหน

นางไมรเหมอนกน ไมทราบวาตายจากน จะไปเกดในภพภมไหน เกดเปนอะไร

ไมอาจจะร ได ทานทงหลายจะไปไหน อาว...ตอบไปส จะไปนพพาน

คำถามท ๓ ถามวา เธอไมทราบหรอ ตอบวา ทราบ หมายความวา

รวาจะตองตายแน เพราะเจรญมรณสตอยเสมอ รวามวนหนงทชวตในชาตน

สนสดลง จะตองตายแนนอนไมวนใดกวนหนง

102

มรณสตในพระไตรปฎก

103

สภร ทมทอง

คำถามท ๔ ถามวา เธอทราบหรอ ตอบวา ไมทราบ ทงๆ ทรอยวา

ตวเองจะตองตายแน แตกไมทราบวาจะตายวนไหน ตายอยางไร ความตาย

มนไมมนมตบอก จะตายตอนไหน ตายกลางคนหรอกลางวน เวลาไหน บอก

ไม ได บางคนเกดกลางวนแตตายกลางคน บางคนเกดกลางคนแตตาย

กลางวน บางคนเกดกลางคนตายกลางคน บางคนเกดกลางวนตายกลางวน

ไมรเหมอนกน อาจจะตายวนจนทร วนองคาร วนพธ วนพฤหส วนศกร วน

เสาร วนอาทตย ตายภายใน ๗ วนนแหละ แต ไมรวนไหน ตายภายใน ๒๔

ชวโมงนแหละ แต ไมรชวโมงไหน ตายภายใน ๖๐ นาทนแหละ แต ไมรนาทไหน

ทานกลาววา สงทเกยวกบความตาย ๕ อยาง ท ไมมเครองหมายบอก

๑. ชวต จะอยนานเทาไหร ไมมเครองหมายบอกวาเราจะตายตอนไหน

จะมชวตถงเมอไหร บางคนกตายตงแตอย ในทองแม บางคนแคเปนชนเนอก

ตายแลว บางคนมหวมแขนมขากตาย บางคนคลอดมาคอยตาย บางคน ๑

ปตาย บางคน ๒ ปตาย บางคน ๑๐ ปตาย บางคน ๒๐ ปตาย บางคน ๓๐

ปตาย บางคน ๔๐ ปตาย บางคน ๕๐ ปตาย บางคน ๖๐ ปตาย บางคน

๑๐๐ ปตาย ถาเกน ๑๐๐ ปตาย ตองบอกวาสมควรตายแลวครบ เพราะทาน

บอกวา คนยคนมอายประมาณ ๑๐๐ ป หรอเกนไดบางกนดหนอย

๒. พยาธ ไมรวาจะตายดวยโรคอะไร ทานจะตายดวยโรคอะไร บอก

ไดมย บางคนปวยเปนมะเรง แต ไม ไดตายดวยมะเรงนะ ตายเพราะหายใจ

ไมออก หมาบากดตาย งพษกดตาย ตายเพราะอาหารเปนพษ ตายเพราะ

ประสบอบตเหต ลมตรงนนลมตรงนตาย ตายเพราะโรคโนนโรคน บอกไม ได

นะ ไมมนมตเครองหมายบอกวาจะตายดวยโรคอะไร

๓. กาล จะตายเวลาไหน บางคนนงอยอยางน หงายหลงตายไปเลยนะ

มนบอกไม ไดนะ ตายเวลาเชา เวลากลางวน เวลาเยน ตายก โมงมนบอกไม

ได เหนหนากนอยดๆ แปบเดยว มารอกทตายแลว ทานทงหลายมองหนาผม

แลว มเครองหมายบอกมยวาผมจะตายอายเทาไหร ไมมเครองหมายบอก

๔. สถานทตาย เกดในบานแลวจะไดตายในบานมย บางคนเกดในบาน

ไปตายในโรงพยาบาล เกดในโรงพยาบาลมาตายทบาน เกดบนบกไปตายใน

นำกยงมนะ บางคนไปตายในอากาศโนน เกดหมบานน ไปตายหมบานโนน ไม

มเครองหมายบอก บานของทานอยกรงเทพฯ อาจจะมาตายแถวๆ นกไดนะ

ตายแถวโคราช บางคนเกดประเทศน ไปตายอยตางประเทศกยงม สถานท

ตาย สถานททงรางไวน บอกไม ได ไมมเครองหมายบอก

๕. คต ท ไปในเบองหนา ไมมบอกไดวาคนนจะไปไหน เราเดนอยน ม

ใครรบาง ใครตายแลวจะไปไหน ขนาดตวเองยงไมรเรองเลย มแตอยากไป

ไมรจะได ไปหรอเปลา ไมตองพดถงคนอน ไมมเครองหมายบอกเลย

นางทลตอบคำถามของพระพทธเจา และใหเหตผลแลว พระพทธองค

ตรสคาถาทเกยวกบปญญาวา

อนธภโต อย โลโก ตนเกตถ วปสสต

สกนโต ชาลมตโตว อปโป สคคาย คจฉต

สตว โลกนเปนเหมอนคนตาบอด ในโลกนนอยคนนกจะเหนแจง

นอยคนนกจะไปสวรรคเหมอนนกหลดแลวจากขายมจำนวนนอย ฉะนน

สตว โลกโดยทวไปเปนคนตาบอด โลกตกอย ในความมด นอยคนนกจะ

เหนแจง ในเมอความจรงเปนเชนนแลว ทานทงหลายกอยาสงสย โลกนเตม

ไปดวยความมด นานๆ จะมแสงสวางสองมาสกทหนง โลกนเตมไปดวยคน

104

มรณสตในพระไตรปฎก

105

สภร ทมทอง

ไมรเรอง ทานกอยาไปสงสยวา ทำไมเขาจงไมรเรอง ทำไมเขาดอนก

ธรรมดาของโลกมนเปนอยางนแหละ

ทานเปนคนจำนวนนอยหรอคนจำนวนมาก ถาอยากเปนคนจำนวนนอย

ฟงคำสอนของพระพทธเจาแลวกไปทำกรรมฐาน อยาไปมปญหาอะไรกบโลก

อยาไปมปญหากบคนมดๆ เขา เดยวจะมดกวาเดม เราตองเขาใจประเดนน

โลกนอยดวยความมด ความมดจะอยค โลกตลอดไป สวนความสวางไม ใช

ของค โลกนะ ความสวางนานๆ มาทหนง พระพทธเจาตรสร มาทำให โลก

สวางอยพกหนง เดยวสกหนอย แสงสวางนกจะหายไป โลกกจะตกอย ใน

ความมดเหมอนเดม ในเมอแสงสวางยงพอมอย ทานทงหลายกตองมความ

เพยรไปคนหาเอาแสงสวาง ถาฟงเขาใจน กจะไดปญญา เหมอนนางกมารกา

น ไดบรรลเปนพระโสดาบน บางคนอาจจะสงสยวา เอะ...ฟงสนๆ บรรลแลว

เหรอ ถาเหนจรงๆ รแจงชดตามคำสอนกบรรลได

นอยคนจะไปสวรรค เหมอนนกหลดแลวจากขายมจำนวนนอย ความจรง

ไมตองพดถงเหนแจง แค ไปสวรรคนกมจำนวนนอยนก เหมอนนกทถกนาย

พรานเขาจบได ตดตาขายอย ตวทหลดไปนมจำนวนนอย สวนตวไมหลด

ตดตาขายอย ถกนายพรานเอาไปขายหรอเอาไปปงกน มจำนวนมาก สตวท

ตายแลว ไปเกดในสคตภมมจำนวนนอย สวนคนทตกอบายมมากกวา

สำหรบชาวโลกผ ไดเหนพระพทธเจามจำนวนนอย ผท ไดฟงธรรมกม

จำนวนนอย ในบรรดาคนฟงธรรม ผทฟงแลวทรงจำไว ไดมจำนวนนอย

ในบรรดาคนททรงจำไว ได ผทเอาไปพจารณานำไปปฏบตกมจำนวนนอย ใน

บรรดาผปฏบต ผทมความเพยรอยางตอเนองไมยอทอ มจำนวนนอย ใน

บรรดาผมความเพยรตอเนอง ผท ไดบรรลธรรมมจำนวนนอย

จบเทศนา นางกมารกานนบรรลธรรมเปนพระโสดาบน นางเอาหลอด

ดายไปสงพอ พอมงานคางอย ตองรบทำใหเสรจวนน พอนงหลบอย พอได

ยนเสยงกตกใจ สะดง ทำใหฟมมาแทงหนาอกนางถงแกความตาย ตายยาก

มย ตายงายมาก ไปเกดบนสวรรคชนดสต บดาของนางกเศราโศก ไปหา

พระพทธเจา ฟงธรรมแลวเลอมใส ออกบวช บรรลเปนพระอรหนต

เปนไง พอรเรองวธการปฏบตมรณสตบางมย คงพอไดตวอยางบางนะ

ครบ ทสำคญ คอตองฝกใหมสต มสตอยกบตวเอง มสตรลมหายใจเขา ม

สตรลมหายใจออก ตอนนกายนงอย มสตรวากายนงอย รสกตวไว ตอนน

กำลงเดนซายขวา นซาย นขวา อยามวแตคดนกหลงเพลนไป ถาคดไปใหรวา

เออ...มนคดไปแลว กลบมารตว ตอนคดนกไป หลงวบไปนนขาดสต ตอนมา

รสกอยทตว เรยกวามสต พอมสตแลว นกถงความตาย ทำใหจตตงมน เปน

สมาธ ทำใหหมดนวรณ จตสะอาด ผองใส นำมาเจรญวปสสนา

แตถาไมมสต ไมเคยฝกไว กเหมอนกบคนไมมคอ มแตหว ไมมคอ หวจะ

ได ใชมย หวกไม ได ใช สตนเปนเหมอนคอ ทานทงหลายตองรกษาคอเอาไวดๆ

พวกเราทงหลายโดยทวไป ฟงธรรมกพอรเรองบาง มหวเยอะพอสมควร แต

มนไมมคอ มนตงคอไม ได ฟงธรรมะกเขาใจอย รอะไรด อะไรชว อะไรควร

ทำ อะไรไมควรทำ แตพอเดนออกไปขางนอก หลงไป คยกบคนโนนคนน

กเลสเขามา คอขาด พอคอขาดแลวเปนไง นกธรรมะไมออก เขาเปนเพอน

เกด แก เจบ ตาย ควรเมตตาตอกน คนอนกรกชวตเหมอนเรา นกออกมย

นกไมออก ทงๆ ทกพอรอย เมอไมมคอแลว มนกนกไมออก

ตวสตนเปนเหมอนทตง เหมอนทยน จงเรยกวาตงสต ทานทงหลายก

อยาลมฝกตงสต ทำใหสตมนตงขน เมอไหรทหลงไปแลว เรยกวาลมไป กให

ตงใหม ลมไปแลว กตงใหม ทำบอยๆ นคอฝก ตอไปจะตงไดงายขน และเปน

106

มรณสตในพระไตรปฎก

107

สภร ทมทอง

คนทมสตอยกบตว ไมลมกาย ไมลมใจ เปนคนไม ใจลอย กายอยทน ใจกจะ

ใหอยทนดวย ถามนไปกอยาไปนาน เอามนกลบมา กลบมาทกาย กำมอเขา

แบมอออก รสกตว มนไปแลว หายใจเขาลกๆ หายใจออกยาวๆ รสกตว

ตอไปจะตอบคำถามทานทเขยนถามมา

ถาม ขอความกรณาอธบายถงการทำงานของขนธ ๕ วาใน

การทจตเกดดบ ๑ ครง ขนธทง ๕ ตว ชวยกนทำงานอยางไร

พรอมยกตวอยางประกอบดวยคะ คอเดมเขาใจวา ขณะน

สญญาทำงาน สงขารทำงาน หรอจตไปรรป เวทนาคดวา

คนละขณะกนคะ แตจรงๆ ในขณะจตเกดดบแตละครง ขนธ

ทง ๕ เกดพรอมกน ๕ ตวเลย ใชหรอไมคะ

ตอบ พวกเราน อย ในภมทมขนธ ๕ ขนธทง ๕ ตองเกดประกอบ

รวมกน ประชมรวมกนอยเสมอ ทวาแยกเปนขนธทง ๕ น ไม ใช

แยกเพอสลายมนทง แตแยกเพอใหเขาใจสงทเรยกวาตวเรา

จะไดเลกเหนผดในสกกายะ คอความเหนผดวารปนาม ขนธ ๕ เปน

ตวตน ละสกกายทฏฐ แยกเพอเขาใจภาพรวม ใหเหนวา ออ...มน

เปนการประชมกนของหลายๆ สง รวมเปนสงทเรยกวาตวเราน เรา

ทงหลายมความเขาใจผด เพราะไมเคยแยก ไมเคยพจารณาด เลย

เขาใจวาเปนตวเราคนเดยวเลย นแขนเรานะ นความรสกเรานะ น

เราคดนะ นความคดของเรา มนรวมเลย เรากเลยตองมาแยก

แยกเพออะไร เพอเขาใจภาพรวมวา ออ...ทเรยกวาตวเราน กคอ

อยางนนเอง

ขนตนของการฝก ตองพยายามทำความรสกตว ใหแยกรป

แยกนาม แยกกาย แยกจต ออกมา กายเดนอย จตเปนคนร ตว

รสกเปนจต กายมนไมรสกอะไร ทำความรสกบอยๆ กจะแยกได

กายทำอยางน จตเปนคนร ตวรสกเปนอกตวหนง กายไม ไดรสก

สวนจตเปนตวรสก น ได ๒ ตวแลว พอแยกไปอก กคอยๆ หด

สงเกต จะเรมเหนวา เจารสกนมนรสกหลายอยาง มรสกแบบ

เวทนากม แบบสญญาจำไดหมายรกม แบบสงขารปรงแตง เปน

งวงเหงาหาวนอน เปนเบอ เปนเซงกม รสกทางตา รสกทางห

แบบวญญาณกม แบบรบรทางใจ เปนมโนวญญาณกม เหนบอยๆ

เลกเหนผดแลว ละสกกายทฏฐได กเปนพระโสดาบน เขาใจเรอง

ตวเอง ตวทมนไมมตวนแหละคอตวเรา ทานรจกตวทานหรอยง

ไอตวท ไม ใชตวเรานแหละ ไม ใชตวนงๆ ขนธทง ๕ มนประชมรวมกน

เกดพรอมกนกม เปนเหตเปนปจจยหนนกนไป ถงเวลากแตกออก

จากกน เปนกระแสสบทอดกนไป ตอนนทานทงหลายยงไมแตก

ออกจากกน มนเกดแลวดบ แลวเกดใหม ไมแตกออกจากกน ตอน

ตายมนแตกออกจากกน นนเรยกวามรณะทเราพดถง พอแตกออก

จากกนชาตน กมการรวมกนในชาตใหม ขนธ ๕ เกดขนมาใหม ได

อายตนะอนใหม

ในภพภมทมขนธ ๕ น ขนธทง ๕ มนไมแยกกน เรามาปฏบต

เพอใหเขาใจมน รปมนทำงานของมนอยางน เวทนา สญญา

สงขาร วญญาณ เปนอยางน มนองอาศยกนและกน รปมอาย

มากกวาจต เกดพรอมกนกม ไมพรอมกนกม สวนจต สภาวะดาน

นามธรรม เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ เกดพรอมกนดบพรอม

108

มรณสตในพระไตรปฎก

109

สภร ทมทอง

กน แตมนไมแยกกน มนองอาศย นามกอาศยเกดทรป และรวม

ประชมกนอย

ปญญาชนตน เรยกวานามรปปรจเฉทญาณ ปญญาทสามารถ

แยกนามและรปได ตอมาเหนความเปนปจจยกนของรปนาม มนอง

อาศยกนและกน เรยกวาปจจยปรคคหญาณ มปญญามากขน

เหนวารปนามทงหมดลวนไมเทยง เปนทกข ไม ใชตวตน เรยกวา

สมมสนญาณ เหลานเปนญาณชนตน สำหรบเปนฐานของวปสสนา

ขนสงตอไป

ถาม ขอเรยนถามอาจารยคะ ศลขอ ๔ ทวา เวนจากการพด

เทจน รวมถงพดจาหยาบคาย พดสอเสยด และพดเพอเจอ

ดวยหรอไม

ตอบ ศลขอ ๔ ไมรวมนะ ศล ๕ นเปนพนฐานธรรมดาของมนษยท

อยดวยกน ปองกนการเบยดเบยน การมเวร การผกเวรตอกนและ

กน มคำพดอยเรองเดยวคอพดโกหก ถาปฏบตธรรมขนสงขนมา

เพอใหมพนฐานพรอมสำหรบการบรรลธรรม ตองรกษาทางวาจา

เพมขน ตองงดเวนวจทจรต ๔ คอฝกตามกศลกรรมบถ ๑๐ และ

ฝกใหมอรยมรรคมองค ๘ ในอรยมรรคมองค ๘ มชดศล คอ

สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ สมมาวาจาแยกเปน

๔ ขอ งดเวนพดโกหก งดเวนพดคำหยาบ งดเวนพดสอเสยด งด

เวนพดเพอเจอ ดงนน ถาพดถงศล ๕ นมขอเดยวคอมสาวาท พด

ถงในกรรมบถและอรยมรรค ดานวาจาม ๔ ขอ แตอรยมรรค

ละเอยดกวา ในกรรมบถงดเวนสวนท เปนทจรต สวนใน

อรยมรรคงดเวนทงหมด ใหหมดเจตนา ไมมแมแต ในความคด

สรปวา ศล ๕ มเฉพาะพดโกหก ทจรตมวจทจรต ๔ เฉพาะท

รนแรงเปนทจรต ถาเปนอรยมรรค งดเวนวจทจรตทง ๔ โดย

เดดขาด ผงดเวนไดทงหมดน ตองเปนถงอรหนต จงงดเวนจากคำ

เพอเจอไดหมด สวนทรนแรงเปนทจรต พระโสดาบนละได

ถาม คนทชอบพดเลน สนกสนาน จดเปนการพดเพอเจอหรอ

ไม และจะขดตอการปฏบตเพอมรรคผลนพพาน หรอไม

ตอบ จดเปนพดเพอเจอแตอาจจะไมถงกบทจรต แตถาพดเลนในแง

ทสรางเรองใหมนเปนจรงเปนจง เอาคนนนมาแสดงเปนคนน คนน

มาแสดงเปนคนนน ใหคนลมหลงนะ ใหเกดความรก ใหเกดความ

เกลยด เปนจรงเปนจง อนนเปนเพอเจอทเปนทจรต เพอเจอทเปน

ทจรตน มโอกาสสงผลให ไปอบายได พระพทธเจาทรงแสดงเอาไว

โดยเฉพาะพวกเลนละคร ถาพดเลนสนกสนานเปนครงๆ คราวๆ

เขาเรยกอะไรนะ พวกอารมณด ใชมย มนเปนพวกอารมณดหรอ

พวกอารมณเสยกนแน ความจรงควรจะบอกวา พวกอารมณเสย

มากกวา พดเพอเจอ มนเปนของไมด จดเปนเพอเจอเหมอนกน แต

ไมถงกบทจรต ตอนตนขอใหมศล ๕ งดเวนจากการพดโกหก

ปฏบตธรรมกงดเวนทจรต เพอเจอชนดรนแรงตองงดเวน ถายง

สนกสนานอยบาง เพอเจอบาง อยางนกตองคอยๆ งดเวนไป ตาม

กำลงสตปญญา แตกยงปฏบตธรรมได ไมขดขวางอะไร

สำหรบการปฏบตธรรมเพอมรรคผลนพพานน ดหรอไมดแค

ไหนกปฏบตได ทานไมหามทงนนแหละ สงทเปนอนตรายกน

มรรค ผล นพพาน คออนตรายกธรรม ๕ เทานนเอง คอ

110

มรณสตในพระไตรปฎก

111

สภร ทมทอง

๑. กรรม ไดแก อนนตรยกรรม ๕ ฆาพอ ฆาแม ฆาพระ

อรหนต ยงโลหตพระพทธเจาใหหอขน ยงสงฆ ใหแตกกน อนนเปน

กรรมหนก หามการบรรลมรรคผลนพพาน

๒. กเลส ไดแก มจฉาทฏฐทรนแรง ดงมาก ไมยอมปลอย

ไดแก นตถกทฏฐ เหนผดวาไมม ทานท ใหแลวไมมผล เทวดาไมม

ชาตหนาไมม แลวยดถอรนแรง อกรยทฏฐ เหนผดวาไมเปนอน

กระทำ ทำแลวกแลวไป ไมเปนบาป ไมเปนบญ เปนสกแตวาการ

กระทำเทานน ไมบงเกดผลอะไร อเหตกทฏฐ เหนผดวาไมมเหต

ไมมปจจย เพอความเศราหมองหรอผองแผวของสตวทงหลาย มน

เปนไปเอง ถารนแรง ไมยอมปลอย นกหามการบรรลมรรคผล

นพพาน

๓. วบาก ไดแก ผลของกรรมอเหตกะ ถาเกดเปนสตว ใน

อบายแลว กหมดสทธบรรล หรอวาเกดเปนมนษยนแหละ แตเปน

คนบา ใบ บอด หนวก แลวไมมโอกาสบรรล เพราะวบากมนหามไว

๔. อรยปปวาท ไดแก การวารายพระอรยเจา ไปวาทาน

ดหมนทาน ดหมนพระอรยะ หาวาทานไมมศล ไมมคณธรรม อยางน

ขวางการบรรลมรรคผลนพพาน

๕. อาณาวตกกมะ ไดแก การจงใจลวงสกขาบทท

พระพทธเจาบญญตเอาไวแลว รทงรวาผดกลวงไป ลวงแลวกร

วาผด แต ไมยอมแสดงคน ไมยอมทำคน ไมยอมปลงอาบต ไมยอม

อยกรรม อยางนปฏบตธรรมไมเจรญกาวหนา ขวางการบรรล

มรรคผลนพพาน

สวนอนอนๆ ไมขวางนะ ทานอาจจะเคยทำผดมาบาง ยงม

กเลสอยเพยบ กไมขวาง แตตองรจกสำรวมระวง เพราะจะเจรญ

วปสสนาได ตองอาศยจตมสมาธ จตมสมาธจะตองปลอดโปรง

สบาย ไมมนวรณ ถามเรองวนวายเยอะ เปนสมาธยากมย มนยาก

โอกาสเปนไปไดยาก ถงแมจะมตวอยางในพระไตรปฎก บางทาน

เคยเปนนายพราน เคยเปนนายเพชฌฆาต มาฟงธรรมแลว โอ โห...

ไดดไปเลย สวนพวกเราจะเปนอยางนนหรอเปลา มนกยากอย ถา

ไปทำผดๆ อยมาก ไมสำรวมระวง วนวายอย โอกาสจะเปนสมาธ

มนกยาก จะมสมาธกตองอาศยศล ตองมศลอกชนหนง จะมศลก

ตองสำรวมระวง มสตสมปชญญะ

บรรยายในชวงบายวนน คงพอสมควรแกเวลาเทานนะครบ จะใหทาน

ทงหลายไปปฏบต ฝกใหมสต ทำความรตว ดวยการยน เดน แลวกนง

จนกระทงถง ๑๖.๓๐ น. อนโมทนาทกทานครบ

112

มรณสตในพระไตรปฎก

113

สภร ทมทอง

ชวตมความตายเปนทสด บรรยายวนท ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนเยน

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชนะครบ สวสดครบทานผเขา

ปฏบตธรรมทกทาน

มาปฏบตธรรมคอรสมรณสต ไมรวาทานทงหลายไปถงไหนกนแลว ใกล

ตายกนหรอยง ตายแลวจะไปไหนกน ผมบรรยายไปเรอยๆ ตามชอคอรส

เพราะตงชอไววามรณสตในพระไตรปฎก เปนคอรสพเศษ ผมมานงอาน

หนงสอใหทานทงหลายฟง แตกมประโยชนนะ คอเปนเครองเตอนใหเรา

ทงหลายไมประมาท กระตนใหเกดความเพยร ไดเกดความสงเวช กระตนจต

ตนเองใหรบทำความเพยร อยางทพระพทธเจาทรงอปมาไววา เหมอนคนม

ไฟไหมอยบนศรษะ ตองรบดบไฟอยางนนแหละ ฟงเรองนแลว ถาทาน

ตองการทำกรรมฐานน กจะไดรจกวธในการพจารณา มขอมลสำหรบเอาไป

ใช ในการพจารณา

บางทานมาถามวา เอ...ฟงๆ ไป กรรมฐานนเหมอนจะตองนงคดนงนก

ยงไงไมร กรรมฐานนเปนกรรมฐานทรอารมณทางใจ เอาใจในการไปรบร

อารมณ เราจงตองมขอมลตางๆ พอสมควร แลวกพจารณาตามนน ใช ใจ

พจารณาด ถาไมเขาใจวาทำยงไง กลองนกถงพทธานสสต อยางนเปนตน

กได เราตองมขอมล พดงายๆ คอตองสวดได สวดไดแลวตองรคำแปลดวย

เขาใจความหมายดวย เมอจะทำกรรมฐานน เรากไปฝกใหมสต มความรตว

พอมสตรตวแลว เรากมานงนกถงคณของพระพทธเจามประการตางๆ วา

พระองคเปนอรหนตดวยเหตนๆ เปนสมมาสมพทโธดวยเหตนๆ มเหตอะไร

บาง หนง สอง สาม...ตองมขอมลนนเอง ถาเราไมมขอมล เรากเจรญไมเปน

การทำกรรมฐานอยางนเรยกวากรรมฐานท ใชอารมณทางใจ จะระลกได

ตองอาศยเปนคนมขอมล จดจำได ทองได สวดได แปลได ยงคนเขาใจ

ธรรมะทพระพทธเจาสอนกยงซาบซงคณมากขน

ตอนเรมตนตองอาศยความเปนผมสต ไมประมาท รตวอยเสมอ แลวก

อาศยใจนระลกนกถงอารมณ มรณสตกเปนทำนองนน ตองมขอมลพอสมควร

วาระลกแบบไหน มอปมาอปไมยยงไงบาง ถามขอมลบางพอสมควรแลว ฝก

ใหมสต มความรตว แลวกนกถงความตายอนนน นกถงบอยๆ ทำใหชำนาญ

ตอไป พอเกดอะไรขนมาปบ กนกไดเองไดบอยขน ไมรทานทงหลายนกไดเอง

ไดบอยบางหรอเปลา บางคนไปงานศพยงไมนกถงเลยนะ อยางนแสดงวายง

ไมเคยฝก ถาคนเคยฝกน แคเหนใบไมหลนเทานนแหละ เขากนกไดแลว มน

เหมอนชวตของเราทตองตายเปนธรรมดา เหนผลไมอยบนตน สกหนอยมนก

จะหลนจากขว โอ...สกหนอยเรากจะตายเหมอนผลไมนน เคยฝก เคยจำเอา

ไว สตชนดนกเกดขน

ในเยนวนนจะมาอานพระสตรใหฟงอกนนแหละ แตเปนพระสตรท

พระพทธเจาตรสไวเปนคาถา ในภาษาบาล คาถาเปนทำนองเสนาะ ทน แปล

ออกมาเปนภาษาไทยแลว อาจจะไพเราะหรอไม ไพเราะกไมรแลวแตคนอาน

ถาไม ไพเราะกโทษคนอานกแลวกนนะครบ ถาเปนภาษาบาลนจะไพเราะ ใน

พระไตรปฎก เลม ๒๕ จะอานในเลมนคาถาโนนบางคาถานบาง แลวคอย

อธบายกนทหลง ในตอนเรมตน จะอานรวดเดยวไปเลย ทานทงหลายกลอง

ฟงด จะอานเฉพาะคาถาทเกยวกบเรองความตาย

114

มรณสตในพระไตรปฎก

115

สภร ทมทอง

ชวตของสตวทงหลายในโลกน

ไมมนมต ใครๆ ร ไม ได ทงลำบาก

สนนดเดยว และประกอบดวยทกข

วธทสตวผเกดมาแลวจะไมตายยอมไมม

แมจะอย ไปจนถงชรา กจะตองถงแกความตาย

เพราะสตวทงหลายมความตายอยางนเปนธรรมดา

สตวทเกดมาแลว มภยจากความตายเปนนตย

เหมอนผลไมสกแลวมภยจากการหลนไปในเวลาเชา ฉะนน

ภาชนะดนทชางหมอทำไวทงหมด

มความแตกเปนทสด ฉนใด

ชวตของสตวทงหลาย กเปนฉนนน

มนษย ทงเดก ผ ใหญ โง และฉลาด ทงหมด

ยอมไปสอำนาจความตาย มความตายรออยขางหนา

เมอมนษยเหลานนถกความตายครอบงำอย

กำลงจะจากโลกน ไปสปรโลก

บดากตานทานบตรไว ไม ได

หรอหมญาตกตานทานญาตไว ไม ได

เมอพวกญาตกำลงเพงมองดอย

รำพนกนเปนอนมากอยนนแหละวา จงดสตวแตละตนๆ

ถกความตายนำไป เหมอนโคถกนำไปฆา ฉะนน

สตว โลกถกความแกและความตายครอบงำอยอยางน

เพราะฉะนน นกปราชญทงหลายทราบชด

ความเปนจรงของสตว โลกแลว ยอมไมเศราโศก

ทานไมรทางของผมาหรอผ ไป

เมอไมเหนทสดทง ๒ น ถงจะครำครวญไปกไรประโยชน

หากผทหลงครำครวญ เบยดเบยนตนอย

จะพงนำประโยชนอะไรมาไดบาง

บณฑตผมปญญาเหนประจกษกจะพงกระทำเชนนนบาง

บคคลจะไดรบความสงบใจเพราะการรองไห

เพราะความเศราโศกกหาไม

ทกขยอมเกดแกผนนยงขน

และรางกายของเขามแตจะซดเซยวลง

ผทเบยดเบยนตนเอง ยอมจะซบผอม ไมผองใส

สตวทงหลายผละไปสปรโลก

หาคมครองตนอยดวยการครำครวญนนได ไม

ฉะนน การครำครวญจงเปนสงท ไรประโยชน

ผทอดถอนใจถงคนทตายไปแลวอยเสมอ

บรรเทาความเศราโศกไม ได

ตกอย ในอำนาจแหงความเศราโศก

ยอมไดรบทกขมากขน

116

มรณสตในพระไตรปฎก

117

สภร ทมทอง

ทานจงดแมคนเหลาอนผ ใกลจะตายไปตามกรรม

และสตวทงหลายในโลกน ผตกอย ในอำนาจมจจราช

ตางพากนดนรนอยทงนน

อาการใดๆ ทสตวทงหลายสำคญหมาย

อาการนนๆ ยอมแปรผนเปนอนไป

การพลดพรากจากกนและกนเชนน มอยเปนประจำ

ทานจงพจารณาดความเปนจรงของสตว โลกเถด

บคคลแมจะดำรงชวตอยถง ๑๐๐ ป

หรอเกนไปบางกตาม กตองพลดพรากจากหมญาต

และตองละทงชวตไว ในโลกนแนนอน

เพราะฉะนน บคคลฟงธรรมเทศนาของพระอรหนตแลว

เหนคนลวงลบดบชวตไป กำหนดรวาผลวงลบดบชวตไปนน

ไมสามารถฟนคนชวตอยรวมกบเราไดอก

ควรกำจดความครำครวญ

ธรชนผมปญญา ฉลาดปราดเปรอง

ควรขจดความโศกเศราทเกดขนโดยฉบพลน

เหมอนลมพดนนปลวไป

เหมอนคนใชนำดบไฟทกำลงไหมลกลาม ฉะนน

บคคลผแสวงหาความสขแกตน

ควรกำจดความครำครวญ ความทะยานอยาก

และโทมนสของตน

ควรถอนลกศรคอกเลสของตน

118

มรณสตในพระไตรปฎก

119

สภร ทมทอง

บคคลผถอนลกศรคอกเลสไดแลว

เปนผ ไมมตณหาและทฏฐอาศย

ถงความสงบใจ ลวงพนความเศราโศกไดทงหมด

ไมมความเศราโศก ชอวาดบกเลสไดแลว

ชวตนนอยนก มนษยยอมตายภายในหนงรอยป

แมหากผ ใดจะมชวตอยเกนไปกวานน

ผนนกจะตายเพราะชราแนแท

ชนทงหลายยอมเศราโศกเพราะวตถทยดถอวา เปนของเรา

เพราะความยดถอทเทยงแท ไมมอย

ความพลดพรากจากกนน เปนสงทมอยจรง

กลบตรเหนดงนแลว ไมพงอยครองเรอน

บรษยอมสำคญเบญจขนธ ใดวา นของเรา

เบญจขนธนน บรษนนยอมละไป เพราะความตาย

บณฑตผเปนพทธมามกะ รชดโทษนแลว

ไมพงนอมไปเพอความยดถอวา เปนของเรา

บรษผตนขนมาแลว ไมเหนสงทเกยวของดวยความฝนฉนใด

ใครๆ กไมเหนชนผเปนทรก ซงตายจากไปแลวฉนนน

ชอของชนเหลาใดทกลาวกนอยน

ชนเหลานนยงเหนกนอยบาง ยงไดยนกนอยบาง

สตวเกดจากไปแลว

เหลอไวแตชอเทานน เพอกลาวขานกน

ชนทงหลายผตดใจในวตถทยดถอวาเปนของเรา

ยอมละทงความเศราโศก ความครำครวญ และความตระหน ไม ได

เพราะฉะนนมนผเหนแดนเกษม

ละความยดถอไดแลวเทยวไป

บณฑตทงหลายกลาวการไมแสดงตนในภพ

ของภกษผประพฤตหลกเรน

ใชทนงอนสงดนนวา เปนความสามคค

มนไมอาศยในสงทงปวง ไมทำสงไหนใหเปนทรก

และไมทำสงไหนใหเปนท ไมรก

ความครำครวญและความตระหน ไมตดอย ในมนนน

เหมอนหยาดนำไมตดอยบนใบบว ฉะนน

มนไมตดพนในรปทเหน เสยงท ไดยน

และอารมณทรบร เหมอนหยดนำไมตดอยบนใบบว

เหมอนหยาดนำไมตดอยบนดอกบว ฉะนน

พระอรหนตผมปญญาเครองกำจด

ยอมไมสำคญมนหมาย รปทเหน

เสยงท ไดยน และอารมณทรบร

พระอรหนตนน ไมตองการความหมดจดดวยมรรคอน

ยอมไมกำหนด และยอมไมตองคลายกำหนด

120

มรณสตในพระไตรปฎก

121

สภร ทมทอง

รางกายนแกหงอมแลว เปนรงของโลก

มแตจะทรดโทรมลงไป

รางกายทเนาเปอยน กจะแตกดบไป

เพราะชวตมความตายเปนทสด

รางกายนถกสรางใหเปนนครแหงกระดก

ฉาบดวยเนอและเลอด

เปนทสถตแหงความแก ความตาย ความถอตว และความลบหลกน

คนเลยงโคใชทอนไม ไลตอนฝงโคไปยงทหากน ฉนใด

ความแกและความตายกไลตอนอายของสตวทงหลายไป ฉนนน

บคคลถงจะเหาะขนไปในอากาศ กไมพนจากความตาย

ถงจะดำลงไปกลางทะเล กไมพนจากความตาย

ถงจะเขาไปหลบตวในซอกเขา กไมพนจากความตาย

เพราะไมมแผนดนสกสวนหนงทบคคลยนแลว

จะไมถกความตายครอบงำได

นกอานคาถาเกยวกบความตายใหฟงนะครบ ฟงทนหรอเปลาไมรนะ ตอ

ไปกจะไดอธบายขยายความบางสกนดหนอย บางทานอาจจะฟงไมทน ทอาน

ใหฟงนนกมาจากหลายๆ สตรรวมกน เปนรปคาถาทพระพทธเจาแสดงเอาไว

ในพระไตรปฎกเลมท ๒๕ เรมจากในขททกนกาย สตตนบาต สลลสตร

ตงแตขอ ๕๘๐ เปนตนไป พระพทธองคตรสวา

ชวตของสตวทงหลายในโลกน

ไมมนมต ใครๆ ร ไม ได ทงลำบาก

สนนดเดยว และประกอบดวยทกข

วธทสตวผเกดมาแลวจะไมตายยอมไมม

แมจะอย ไปจนถงชรา กจะตองถงแกความตาย

เพราะสตวทงหลายมความตายอยางนเปนธรรมดา

สตวทเกดมาแลว มภยจากความตายเปนนตย

เหมอนผลไมสกแลวมภยจากการหลนไปในเวลาเชา ฉะนน

ภาชนะดนทชางหมอทำไวทงหมด

มความแตกเปนทสด ฉนใด

ชวตของสตวทงหลาย กเปนฉนนน

อานใหฟง ๔ คาถากอน เดยวจะอานคาถาอนๆ ตอไปนะครบ ใน ๔

คาถาทอานมาทานคงพอจะฟงเขาใจ ชวตของสตวทงหลายในโลกน ไมมนมต

พดใหฟงแลว เรองไมมนมต คอไมมเครองหมายบงบอกวา จะมชวตอย ได

นานเทาไร พวกทานจะมชวตอย ไดนานเทาไร ไมม ใครร...จะตายท ไหนละ

ไมรเหมอนกนนะ ตายเวลาไหนกไมร สถานทตาย ททอดทงรางกายกไมม

ใครร

ใครๆ ร ไม ได ทงลำบาก สนนดเดยว และประกอบดวยทกข วธทสตว

ทงหลายผเกดมาแลว จะไมตาย ยอมไมม แมจะอย ไปจนถงชรา กจะตอง

ถงแกความตาย เพราะสตวทงหลายมความตายอยางนเปนธรรมดา วธท

สตวผเกดมาแลวจะไมตายน ไมม เราทงหลายกมองเหนภาพความเปนจรง

122

มรณสตในพระไตรปฎก

123

สภร ทมทอง

แหงชวตทรออยขางหนาในชาตน ไมอยากตายมนกตาย บางคนนอยากจะไป

สวรรค คนอยากไปสวรรคกยงไมอยากตาย ไมตายแลวมนจะไปสวรรค ได

หรอเปลา ลองไปถามคนอยากไปสวรรคดซ อยากตายหรอเปลา คนจะไป

สวรรคนมนตองตายกอน ถงแมวาเขาอยากไปสวรรค แตเขากยงไมอยาก

ตาย คดดกแลวกนนะ เรากหาวธ โนนวธน ทจะหลบเลยงหรอใหหางจาก

ความตาย แตวธทสตวผเกดมาแลวจะไมตายยอมไมม แมจะอย ไปจนถง

ชรากจะถงแกความตาย อยางนแหละเปนเรองธรรมดา

สงทประชมพรอมกนแลวในแบบสงขารน ทายทสดกแตกทำลายไป เปน

เรองธรรมดาของมน รางกายจตใจของเรานเปนสงขารประชมกน ทายทสด

กถงเวลาแตกไป มนเปนกฎเกณฑของมน สงขารทงหมด ทงศาลาหลงนก

เหมอนกนนะ มนเปนสงขารนะ ประชมกนขนจากสงโนนสงน ทายทสดเปนไง

กตองแตกไป อะไรทประชมกนขน ทเปนสงขารน ทายทสดจดสดทายของมน

จะตองแตกเสมอ มนเปนกฎ สตวทเกดมาแลว มความตายเปนนจทเดยว

เปนเรองปกต

มอปมาในคาถาวา เหมอนผลไมสกแลว มภยจากการหลนไปในเวลาเชา

ผลไมทสกแลวนะ สกหนอยกจะหลน อกไมนานเลย ภาชนะดนทชางหมอทำ

ไวทงหมด มความแตกเปนทสด ฉนใด ชวตของสตวทงหลาย กเปนฉนนน

ยกภาชนะดนขนมา ภาชนะดนทชางหมอทำไวทกๆ อนเลย มความแตกเปน

ทสด ถาเจรญมรณสตเปนนะ มองอะไรกเหนวา ทายทสดกแตกหมดแหละ

เหนแกว แกวมนแตกเปนทสด ถอแกวอยดๆ อนนมนปรงขนมา อะไรทปรง

ขนมามนยอมแตกเปนทสด ตอนนมนไมแตกนะ มนจะแตกในทสด ดวยการ

พจารณาในทำนองน ความยดถอกลดลงเองโดยธรรมชาต ลองปฏบตด

พวกเราโดยทวไปมแตคดวามนจะอยนาน เจรญมรณสตนกชวยไดเยอะ เหนอะไร

ทเปนของปรงแตง เปนของสรางขนมา อยาลมวามนจะตองแตกทำลายหรอ

ลมไปในทสด บรษทเราใหญๆ โตๆ กดนะ สรางขนมา เปนไง ลมไปในทสด

อยางอาศรมมาตาสรางขนมา ใครจะลมกอนระหวางคณแมกบอาศรมมาตา

เลอกเอานะ แตทายทสดทงสองนกลมไป แตกสลายไปเหมอนกน เพราะวา

เปนสงขารเหมอนกน อยางน

มนษยทงเดก ผ ใหญ โง และฉลาด ทงหมดยอมไปสอำนาจความตาย

มความตายรออยขางหนา มนษยทงหมดเลยนะ ทงเดก ผ ใหญ โง และ

ฉลาด มความตายดกรออยขางหนา สำหรบชาตนนะ เวลาเจรญมรณสตน

พดกนเปนชาตๆ ในชาตนทานทงหลายเดนไป เดยวสกหนอย กถงจดจบแลว

อยากถงกนมยน...จดน ชาตนมจดจบรออยขางหนาแลว เปนประสบการณท

เราจะไดรบแนนอน มนรออยขางหนา

เมอมนษยเหลานนถกความตายครอบงำอย กำลงจะจากโลกน ไปส

ปรโลก บดากตานทานบตรไว ไม ได หรอหมญาตกตานทานญาตไว ไม ได ไมม

ใครตานทานกนได ไมมใครทจะชวยใครได ตางคนตางกตองตายเหมอนกน

ทงคนชวยชาวบาน ทงคนถกชวย ตายเหมอนๆ กน ตายพอๆ กน แลวกไป

ตามกรรมของตนดวยกนทงนน คนนนเมอหมญาตกำลงเพงมองอยวาอยา

ตายๆ กตายเหมอนกน ทงคนเพงมอง ทงคนถกมอง ตายเหมอนกน เปน

อยางนแหละ ดงนนถาเปนบณฑตแลว มปญญา เขาใจธรรมดาของสงขาร

อยางน เขากจะไมเศราโศก ไมคดมากกบเรองพวกน พวกทานยงคดมากมย

เกยวกบเรองความตาย ถายงคดมากอย กยงไมเปนบณฑต

บณฑตทราบชดความจรงแลว กไมคดมาก เพราะวาไมรจกทางของผมา

และผ ไป อยางลกเราน ลกเรามาจากไหน แลวจะไปไหน...รมย...กไมร สาม

124

มรณสตในพระไตรปฎก

125

สภร ทมทอง

เรามาจากไหน แลวจะไปไหน...กไมร ขนาดตวเองน มาจากไหน...ไมร จะ

ไปไหน...ไมร อาว...ทานไมรเหรอ รอย แสดงวาทานรส ไมรเหมอนกน

อยาลม ๔ คำถาม ๔ คำตอบน จะไดชดเจนแจมแจงแก ใจ อยางลกเราน ร

ทางทมาของเขามย รทางท ไปของเขามย แลวทำไมตองไปยดถออะไรขนาด

นน เขากมาตามกรรมและยอมเปนไปตามกรรมของเขา บางคนยดถอมากวา

เราจะตองรบผดชอบคนนนคนน เราเปนอาจารยนะ เราจะตองสอนให

ลกศษยเปนคนด อยางโนนอยางน โอย...อนนมนเกนไป เราไมอาจจะทำได

อยางนนทงหมดหรอก ถาเขามาสนใจมาปฏบตตาม มนกเปนความดของเขา

ถาเขาไมทำ กเปนเรองของเขาไป สวนพวกเราโดยทวไปนนะ โอ โห...

พยายามเหลอเกน จะชวยคนโนนคนน พอไดรธรรมะอะไรนดๆ หนอยๆ นะ

เอาละ...จะชวนเพอนคนน เอาเตมทเลยนะ แลวพอชวนได กคดวาเรานเกง

เหลอประมาณแลว แททจรง มนถงเวลาของเขา ถาไมถงเวลาของเขา เราจะ

ชวนใหตายเขากไมมาหรอก พวกเราโดยทวไปมนเขาใจผด เราไมรทางเปน

ทมาและไมรทางเปนท ไปของเขา ถาสามารถทำอยางนนได พระพทธเจาคง

ทำไปกอนแลว

บางคนพอรธรรมะก ไปชวนลก พอลกเขาวด กคดวาตวเองนสามารถ

ชวนได แททจรงเปนความดของลกเขา มพอแมทชวนลก แลวลกไมเขาวด ม

เยอะมย...มเยอะ มนไมอยทการชวนเทานนหรอก อนนมนแคเพยงเศษเสยว

เลกๆ เทานนเอง แตทยงใหญกคอทางของเขา เขามทางไปตามกรรมของเขา

ถาเราเขาใจอยางน ไมรทางของผมาและผ ไป กจะทำใหความยดถออะไร

ตางๆ เกยวกบญาตพนอง ลกหลาน มนลดลงได เปนประโยชนแกเรานะ

ปฏบตธรรมกสะดวก นวรณตางๆ กลดลงไดงาย

ในคาถาตอๆ ไปพระพทธองค ไดตรสใหรจกมองดคนอน แลวยอนกลบ

มาทำความเขาใจตนเอง ไม ใชเราคนเดยวนะ ท ใกลจะตายหรอวาจะตาย

คนอนๆ กเหมอนกนนนแหละ เปนเหมอนกนทกคนเลย เราจงสวดกนอยเปน

ประจำ สพเพ สตตา เวลาแปลไม ไดแปลวาสตวทงหลายทงปวงอยางเดยวนะ

ตามรปศพทน สพเพ แปลวาทงปวง สตตา กแปลวา สตวทงหลาย ทน เพอ

ให ไดความชดขน ทานกแปลกนวา สตวทงหลายทงปวงทเปนเพอนทกข เกด

แก เจบ ตาย ดวยกนทงหมดทงสน เพอใหเราไดมองภาพชด ในคาถากวา

ทานจงดแมคนเหลาอน ผ ใกลจะตายไปตามกรรม และสตวทงหลายในโลกน

ผตกอย ในอำนาจมจจราช ตางพากนดนรนอยทงนน เหนบางมย สตวตางๆ

แมลงเอย ตกแกเอย จงจกเอย มดเอย ในหองนำน กตางพากนดนรนอย

ทงนน ไม ใชเราคนเดยวทดนรนอย ดนรนไปเทาไร มนก ไมรอด สตว

ทงหลายเหลาอนกเหมอนกนอยางนนนนแหละ จงเพงมองด

อาการใดๆ ทสำคญหมาย อาการนนๆ ยอมแปรผนเปนอนไป อาการใดๆ

ทเราสำคญมนหมาย คนนจะอยนานใชมย อยนานจรงมย ไมเหมอนทหมาย

เอาไวหรอก คนน ไมม โรคใชมย ไมเหมอนทหมายเอาไวหรอก คนนจะเปน

ทพงใหเราได ใชมย จะเปนทตานทานเวลาเราจะตาย ขอใหคณแมเปนทพง

ดวยนะ จะเหมอนทหมายๆ กนไวหรอเปลา ไม...มนเปนอนไป แปรผนเปนอน

ไปหมด ทวาจะอยนาน มนไมอยนาน ทวาจะเปนทพงได มนเปนทพงไม ได ท

วาจะไมเปนโรค มนกเปนโรค ทวาจะเทยงแทแนนอน มนกไมเทยงแทแนนอน

มนไมเหมอนทเราคดเอาไว นมนเปนลกษณะธรรมดา ทเปนอยางน ก

เพราะมนเปนอยางน มนไมอาจจะเปนอยางอนไปได

สงไหนทเกดขนมาแลว ทายทสดมนกแตกทำลายไป ความไมม โรค

ทงหมดทงปวงนน กมความมโรคเปนทสด ความเปนหนมเปนสาวทงหมด

126

มรณสตในพระไตรปฎก

127

สภร ทมทอง

ทงปวง ยอมมความแกและความตายเปนทสด ความแขงแรงทงหมด เปนไง

ตอนนยงเดนไดอย ความแขงแรงทงหมดทมอย กจะมความไมแขงแรงเปน

ทสด ทานเดนไดอย เปนไง เดนไปสความเดนไม ได ดมย เออ...เดนไดน ม

ความเดนไม ไดเปนทสด ใชการอนนนได ใชการอนน ได เปนไง ทายทสดกจะ

ใชการไม ได นมองเหนอยางนกนบางมย มองไมเหน กไปหดมองบอยๆ

การพลดพรากจากกนและกนเชนน มอยเปนประจำ ทานจงพจารณาด

ความเปนจรงของสตว โลกเถด บคคลแมจะดำรงชวตอยถงหนงรอยป หรอ

เกนไปบาง กตองพลดพรากจากหมญาต และตองละทงชวตไว ในโลกน

แนนอน การพลดพรากจากกนและกนทำนองน การแตกการทำลายของ

สงตางๆ การดบ การสญสนไปน มอยเปนประจำนะ จงพจารณาดความจรง

ของสตว โลก มนมอยเปนธรรมดา มอยเปนประจำของมนอยางนนแหละ

ทานทงหลายฟงแลว เอาไปพจารณาด มสตระลกนกด มสตแลวกเฝา

มองด คนไหนทฟงธรรมเทศนาของพระอรหนตเชนนแลวเขาใจ กจะละพวก

ความยดถอ ความเศราโศก อะไรตางๆ ท ไมจำเปนได ความเศราโศกเมอ

ญาตเสย หรอวาเมอจะตองตายจากกน ไมตองมานงครำครวญวาอยาตายๆ

อยางนนมนไรแกนสารเกนไป

ถาเราไปเยยมคนปวย เรากตองวา ใกลตายแลวนะ ไม ใชเวลาไปเยยม

คนปวยกจบมอปบ ไมเปนไรหรอก ยงอยอกนาน...เดยวหายแลว จะพาไป

เทยวประเทศโนนประเทศน มแตหลงลมกนไป มนไรแกนสาร ไรสาระ พด

อยางนนกหลอกกนไปวนๆ ไม ไดประโยชนอะไรเลย เคยทำแบบนนกนมย

สวนใหญพากนทำอยางนน เพราะไมรจกเจรญมรณสต ไปจบมอก...เออ...

ไมเปนไรๆ สบายใจได ไมเปนไรหรอก สบาย...เดยวกหาย ไมเปนไรไดยงไง

นอนโรงพยาบาล เหนๆ กนอยวาหลอกกนชดๆ อยางนนแหละวนเวยนไป

เรอย แทนทจะบอกความจรงกน จะไดตงทาทำความด ยอมรบความจรงได

บาง ทานทงหลายเจรญมรณสตไวดๆ จะไดพดใหถกตอง คาถาเหลานมา

จากสลลสตร ขททกนกาย สตตนบาต

ตอไป อกสตรหนง ชอชราสตร จากขททกนกาย สตตนบาต เหมอนกน

ตงแตบาลขอ ๘๑๑ บอกวา

ชวตนนอยนก มนษยยอมตายภายในหนงรอยป

แมหากผ ใดจะมชวตอยเกนไปกวานน

ผนนกจะตายเพราะชราแนแท

ชนทงหลายยอมเศราโศกเพราะวตถทยดถอวา เปนของเรา

เพราะความยดถอทเทยงแท ไมมอย

ความพลดพรากจากกนน เปนสงทมอยจรง

กลบตรเหนดงนแลว ไมพงอยครองเรอน

บรษยอมสำคญเบญจขนธ ใดวา นของเรา

เบญจขนธนน บรษนนยอมละไป เพราะความตาย

บณฑตผเปนพทธมามกะ รชดโทษนแลว

ไมพงนอมไปเพอความยดถอวา เปนของเรา

ทเราเศราโศกกนเพราะอะไร เพราะไปยดถอวา เปนของเรา แมของเรา

พอของเรา ลกของเรา จนกระทงหมาของเรา ไกของเรา บานของเรา น...

มนเศราโศกกนเพราะเหตน คนยอมสำคญขนธ ๕ วานของเรา แตขนธ ๕

อนนกจะถกละไปเพราะความตาย นงๆ อยน นของเรามย ถงจะยดถอเอา

128

มรณสตในพระไตรปฎก

129

สภร ทมทอง

ไวอยางน แตสกหนอย อนนกจะหายไป เพราะอะไร...ความตายมาพรากไป

ทำใหมนหมดไป เขากเศราโศกเพราะความยดถอนนแหละ ตวความยดถอน

มนทำใหมปญหา บณฑตผเปนพทธมามกะ รชดโทษนแลว ไมพงนอมไปเพอ

ความยดถอวา เปนของเรา อยาไปยดถออยางนน ฝกใหมสตสมปชญญะมากๆ

เวลาทมสตสมปชญญะ มความรตว จะไมยดถอวาเปนของเรานะ แตเวลา

หลงน ความยดถอจะเกดขนมา

มอปมา บรษผตนขน ไมเหนสงทเกยวของดวยความฝนฉนใด ใครๆ กไม

เหนชนผเปนทรก ซงตายจากไปแลวฉนนน ตนขนมาแลวเปนไง ความฝนก

หายไป เหมอนกบคนทตายจากกนไปกประมาณนนแหละ สงทเราพดถงน ก

เปนเพยงชอ เจาความตาย เจามรณะทำใหขนธ ๕ นนหมดไปแลว แตทเรา

พดถงน พดถงแตชอของเขา ชอของชนเหลาใดทกลาวกนอยน ชนเหลานนยง

เหนกนอยบาง ยงไดยนกนอยบาง สตวเกดจากไปแลว เหลอไวแตชอเทานน

เพอกลาวขานกน มแตชอนะ มแตเรองราวชวประวต คนนนตายคนนตาย

แททจรง ขนธทง ๕ ของเขานนไปแลว ถกความตายทำใหมนหมดไปแลว

ทำใหมนขาดออกจากกน ไมสบตอแลว พวกเรานงๆ อยนกเหมอนกน สกหนอย

มรณะนแหละจะเปนตวการทำใหสงตางๆ หายไป ไดขนธ ใหม หรอไดชวตใหม

ขนมา ทน ยงมกเลสน กไปยดอนใหมตอไปอก วนเวยนไปเรอยไดตายบอยๆ

วนๆ เวยนๆ ไปเรอย

ในชราสตรน กลาวถงพระอรหนตทานไมยดถอในสงทงปวง ไมตองมา

เวยนตายเวยนเกดอก มนไมอาศยในสงทงปวง ไมทำสงไหนใหเปนทรก และ

ไมทำสงไหนให ไมเปนทรก อยางนลกษณะของผทมปญญา ทานไมทำสงไหน

ใหเปนทรก และไมทำสงไหนใหเปนท ไมรก พวกเราน ไปทำยงไงบาง ทำบาง

อยางใหเปนทรก ทำบางอยางใหเปนท ไมรก สงนนมนกอยของมนดๆ

นนแหละ ขนธทง ๕ น มนกอยของมน มนเกดจากเหตปจจย บางสวนรก

บางสวนไมรก อนน ไปทำขนมา ทำสขเวทนาใหมนนารก ทำทกขเวทนาให

มนไมนารก ทงๆ ทสขเวทนา มนกอยของมนดๆ ทกขเวทนามนกอยของมน

อยางนนแหละ มนกเกดแลวกดบ เกดขนจากการกระทบสมผสเปนครงๆ ไป

รปนาม ขนธ ๕ ประชมรวมกนกสมมตวาเปนตวเราขนมา เราไปทำให

มนเปนทรกและใหเปนท ไมรก กเลยมปญหา เกดความยดถอ เมอมรณะมา

พรากมนไปจากเรา กเกดความเศราโศกขน ทานมนผทฝกฝนใหมสตปญญา

ทานไมทำสงไหนใหเปนทรก และไมทำสงไหนใหเปนท ไมรก ทานไมตดอย ใน

สงเหลานน เหมอนกบหยาดนำไมตดอยบนใบบวอยางนนแหละ ทานไหนทยง

มสงทรกและมสงท ไมรก มสงทยนดเพลดเพลนอยเยอะ กตองฝกใหมปญญา

เพอละความรกในอปาทานขนธ ๕ ละความเขาใจผดและละความยดถอใน

ขนธ ๕ ไม ใชละขนธ ๕ นะ ละความรกในมน ทานเรยกวาละฉนทราคะ

ความกำหนดดวยอำนาจความพอใจ หรอนนทราคะ ความกำหนดดวยอำนาจ

ความเพลน ละความเพลดเพลนในขนธ ๕ ไม ใชละขนธ ๕ ตองฟงดๆ บางคน

ไปละรป ละเวทนา ละสญญา ละสงขาร ละวญญาณ แตจรงๆ ไม ใช ตอง

ละทกขสมทย ละตณหา ละฉนทราคะในรป เวทนา สญญา สงขาร

วญญาณ

พระพทธเจาสอนใหละอะไร ตองบอกใหถกตวนะ บางคนวา...ตองละรป

ละเวทนาอนนก ไกลเลยนะ แททจรง พระองคทรงสอนใหละฉนทะราคะ

ความกำหนด กำหนดคอการจบยดเอาไวอยางมนคงดวยอำนาจความพอใจ

ทานพอใจรางกาย พอใจในชวตอยางนมย ถาพอใจกจบไวอยางมนคง ใหละ

ความพอใจอนนแหละ ละการจบการยดเอาไว บางคนทำอะไรแลวคดวาด

แลวกจบ จบสงทพอใจเอาไว พอสภาวะอนท ไมนาพอใจ กหาวธละมนออกไป

130

มรณสตในพระไตรปฎก

131

สภร ทมทอง

ทำเหตปจจยใหเขาสสภาวะทนาพอใจอกครงหนง พอสงท ไมนาพอใจมา ก

หาวธละ ทำใหเขาสสภาวะทนาพอใจอกครงหนง แลวกจบเอาไว ใหละ

เจาตวททำใหเราหวหมนนแหละ เจาตวนเรยกฉนทราคะ หรอนนทราคะ

กได ละความกำหนดดวยอำนาจความเพลดเพลน สนกสนาน จะเอานนจะ

เอาน เพลนอยกบทกขมนกไมอาจจะพนจากทกข ทานกเลยใหละ ไม ใชละ

ขนธ ๕ แตละความยนดพอใจในขนธ ๕ ละความเพลดเพลนในขนธ ๕ ขนธ

๕ นนเปนสงทควรกำหนดร เราปฏบตธรรมน ตองมาดวา มความตดของ

เพลดเพลนบางเปลา ตองละความเพลดเพลนนะ

ตอนตนๆ ไดอานคาถาอนๆ ในธรรมบทใหฟงหลายคาถาดวยกน เปน

คาถาทเกยวกบความตาย ฟงแลวกงายๆ ทานคงจะเขาใจ สวนจะซาบซงไป

ถงใจหรอเปลานกอกเรองหนง เรองเกยวกบความตายน ฟงไมยาก ทกคนฟง

แลวกพอเขาใจ แตนอยคนจะนกถง พวกทานไดนกถงบางมยน นอยครงจะ

นกถงนะ ฟงดมนไมยาก แตมนนกยาก มนไมคอยนก ในขททกนกาย

ธรรมบท ขอ ๑๔๘ วา

รางกายนแกหงอมแลว เปนรงของโลก

มแตจะทรดโทรมลงไป

รางกายทเนาเปอยน กจะแตกดบไป

เพราะชวตมความตายเปนทสด

คนแกหงอมแลว เปนรงของโรคทเดยวนะ เวลาแก โรคเกดเยอะมาก

ความจรง รางกายนกเปนรงของโรคมาตงแตหนมๆ สาวๆ แลวแหละ เพยง

แตวามนยงไมชดแจง ยงไมชดเจน ถาแกแลวน โรคเยอะ คนไหนอยากรวาแก

แลว โรคเยอะยงไง ตองลองแกดนะ จะรสกเลย ทานแกกนบางหรอยง ถา

คนสมยโนน...สมยคนอาย ๖๐,๐๐๐ ป มโรค ๖ โรคนะ พวกเรามเยอะกวา

นนมากนะ สมยอารกศาสดาน เขามโรค ๖ อยาง โรคอะไรบาง โรคหนาว

โรครอน โรคหว โรคกระหาย โรคปวดอจจาระ โรคปวดปสสาวะ ม ๖ โรค

เทานนเอง สพวกเราไม ไดนะ พวกเรามเยอะกวานนมากนะ เดยวนคนอาย

นอย โรคกเยอะ โรคตา โรคห โรคลำไส โรคมะเรง โรคกระดก โรคไขขอ

โรคเยอะไปหมด อยางนทานเรยกวาเปนรงของโรค มแตจะทรดโทรมลงไป

และแลวทายทสดกจะแตกดบไป เพราะชวตมความตายเปนทสด

ขอ ๒๕๐

รางกายนถกสรางใหเปนนครแหงกระดก

ฉาบดวยเนอและเลอด

เปนทสถตแหงความแก ความตาย ความถอตว และความลบหลกน

รางกายนถกสรางใหเปนนคร โครงคอกระดก ใครพจารณาแลวเหน

กระดกบาง กระดกมนตอกนไปเปนรปราง ตงแตกะโหลกศรษะนกเปนกระดก

เหมอนกน กะโหลกศรษะมนตงอยบนกระดกคอ กระดกคอตงอยบนกระดก

ไหล กระดกไหลตงอยบนกระดกสนหลง ไล ไปเรอยๆ จนถงกระดกฝาเทา ไล

มองดนะ มสตแลวกมองด บางทกมองเหนชดเลย การมองวารางกายน

ประกอบไปดวยสวนประกอบตางๆ ม ผม ขน เลบ ฟน หนง เนอ เอน

กระดก เปนตนน ถาเรามสตแลวคอยๆ หดมองน จะมบางชนสวนหรอบาง

อวยวะปรากฏชดแกจต ไมจำเปนวาจะตองมองครบ ๓๒ หรอก บางอน

ปรากฏชด บางอนไมปรากฏชด มองดใหร ความยดถอผดทวารางกายเปนตว

เราเปนของเรา กจะลดลงไดบาง พอความยดถอลดลง การทำสมาธมนงาย

132

มรณสตในพระไตรปฎก

133

สภร ทมทอง

ครบาอาจารย โดยทวไปทานจงสอนใหดกายกน เพอฝกสตและฝกสมาธ สวน

ตอนปญญานจะพจารณาอะไรกได ความจรง ฝกกบอนไหนกได แตกายนมน

เปนฐานหลก ฐานใหญ ถาละความยดถอกายไดบาง ไมตองถงกบละได

ทงหมด กจะรสกปลอดโปรงขนเยอะ วตถภายนอกทวไปทงหมดน มนก

เกยวของกบกายทงนนเลย อาหาร เสอผา ทอยอาศย รถยนต เกยวของกบ

กายทงนน ถาเขาใจความจรงของกาย แม ไมทงหมด ความยดตดแบบหยาบๆ

กจะลดลง ความเหนอยมนกนอยลงไปดวย

มรางกายมาแลว กเปนทเกดของความแกความตาย อนนกธรรมดา

นอกจากนนยงมกเลสดวย ไมธรรมดาดวย จะวาธรรมดากได ธรรมดาของ

พวกมกเลสเยอะ โดยเฉพาะพวกปถชนทงหลาย เปนทสถตแหงความแก

ความตาย ความถอตว และความลบหลกน แททจรง กายกเปนกาย เปน

ธาต ๔ ประชมรวมกน มแตสงไมเทยง ไมยงยน ไมมอะไรนะ ไอท ไมม

อะไรนแหละท ไมสวยไมงาม ทายทสดกถกมรณะทำใหมนหายไป แตก

ยงเปนทตงของมานะ ความถอตว และความลบหลกน เธอไม ไดเรอง

ฉนไดเรอง เบยดเบยนกน ดหมนกน ยกตนและขมคนอน อยางนเยอะแยะไป

หมดเลย ทงๆ ท ไมมอะไรนะ แตมนกเปนทตงแหงความถอตว โดยอาศย

รปรางกายนแหละ บางทกหนกไปจนกระทงถอวตถสงของภายนอก เอามา

เปนทตงแหงความถอตว แลวกลบหลกนไปมา อยางน

ตอไปอกคาถาหนง ขอ ๑๓๕

คนเลยงโคใชทอนไม ไลตอนฝงโคไปยงทหากน ฉนใด

ความแกและความตายกไลตอนอายของสตวทงหลายไป ฉนนน

อายของพวกเรากถกไลตอนไปเรอยๆ เหมอนกบคนเลยงโคใชทอนไม ไล

ตอนฝงโคไปยงทหากน ความแกและความตายกไลตอนพวกเราไป จนถงจด

ของมนเหมอนกน ไลตอนไปเรอยๆ ตอนนกไลตอนมาจนกระทงถง...เหนๆ กน

อยนแหละ ไมอาจจะพน ไมอาจจะหนไปได

และคาถาในขอ ๑๒๘

บคคลถงจะเหาะขนไปในอากาศ กไมพนจากความตาย

ถงจะดำลงไปกลางทะเล กไมพนจากความตาย

ถงจะเขาไปหลบตวในซอกเขา กไมพนจากความตาย

เพราะไมมแผนดนสกสวนหนงทบคคลยนแลว

จะไมถกความตายครอบงำได

วนน ไดอานคาถาทเกยวกบความตาย จากพระไตรปฎก เลมท ๒๕ ให

ฟง ฟงแลวก ใชเปนเครองระลกนกถงได โดยคราวๆ กคอ ทกสงทเคยม

ทงหมดทงมวล ทายทสด จดจบของมน ก ไมม มนจะหายไป จะถก

ทำลายไป อะไรทตงอย ทเคยมเปนชนเปนอน สกหนอยกจะแตกทำลายไป

เหมอนกบอปมาทวา ภาชนะดนทชางทำขนทกอน ทกๆ ภาชนะททำขน

นนแหละ ทายทสดกจะแตกไป การแตกไป การพลดพรากน ถอเปนเรอง

ธรรมดา เปนสงทมอยจรง เปนเรองปกตเปนเรองธรรมดาทมอยจรง เรา

ทงหลายคงทราบขอน เพยงแตวาไมคอยไดนกถง ไมคอยไดระลกถง ฉะนน

มโอกาสมาเขาคอรสนกฝกใหมสตรสกตว แลวกลองนกถงด จะไดเอาไปนกท

บานได

ทบานมท ใหระลกเยอะ มแกวตงเยอะตงแยะ แกวนตองแตกเปน

134

มรณสตในพระไตรปฎก

135

สภร ทมทอง

ธรรมดา บางคนดแกว กเจอแตรปโดราเอมอนอยนนแหละ อนนนสวย อนน

สวย คนนนใหมา คนน ใหมา อนนเปนของชำรวย อนนตงแตเดก มคณคาตอ

จตใจมาก มแตเรองราวอยางนนอยางน สวนใหญเปนอยางนนกนมย อยาง

นนมนหลงลม จงตองมสต มามองด ออ...อนนตองแตกเปนธรรมดา คนท

ใหมาตองตายเปนธรรมดา ไอเราผรบมากตองตายเปนธรรมดา เจรญ

มรณสตเปนอยางน ยากมย วธมนก ไมยากหรอก แตมนยากทมสตไหม

ระลกถงได ไหม บางคนมาบนวา จะเจรญไหวหรอน เจรญทกลมหายใจเขา

หายใจออก ถาหดมนกทำได ตองหดตองฝกเอา

วนนพดคาถาเกยวกบมรณสตใหทานฟง กคงพอเทานนะครบ อนโมทนา

ทกทาน

136

มรณสตในพระไตรปฎก

137

สภร ทมทอง

เวลาเราเดนทางไกลน จะเจออะไรใหมๆ แปลกห แปลกตา พอเจออะไรใหมๆ

จตกจะถกกระตน ทำใหสนใจ ชวยใหตนไดงาย และหลงไดงายอกเหมอนกน

ทน ในเมอมนงายอยางน กเอาเปนเครองฝกสตไดด ถามนหลงไปสนใจสงนน

สงน กรทน เออ..น ใจมนไปแลวน ไปสนใจกบเรองนแลว ไปสนใจเรองนนแลว

ใหทำความรตวขนมา ถาเปนอะไรๆ ทเคยชน เวลาหลงไปแลวมนรยาก ถา

อะไรทมนเปนของใหมๆ ถามนหลงไปสนใจ ร ไดงายกวา เชน หลงไปตาม

ดอกไม ผเสอบน บางคนตนเชาๆ โอ...เสยงนกรอง ทำไมมนเพราะอยางน

จรงๆ นกมนรองหาคนะ มนครำครวญหาค เปนสญชาตญาณอนหนงของมน

ไมเกยวกบเพราะหรอไมเพราะ แตเรานหลงไปแลว เวลาหลงไป ก ให

ทำความรสกตวขนมา โอ...มนไปแลว กลบมาอยกบการเดนน

ใหรสกตวในการเดนไป แลวสงเกต ออ...เดยวใจมนไปทางโนน เดยวใจ

มนไปทางน รแลวกลบมาอยกบการเดน ทำซำไปซำมาอยอยางน อยางน

แหละ การเดนจารกทำใหรจกการมสตได ตอนมสต คอรสกตววาเดนอย

เมอไหรมนวบไป ตวหายไป หลงอยตรงนนตรงน ไปเพลนกบสงนนสงน อนน

เรยกวาหลง ขาดสตไป บางทเจอดอกไมสวยๆ มนสวยหรอไมสวยไมร เรา

ไปวามน ดอกไมมนก ไม ไดวามนสวยหรอก แตมนแปลกด ไมเคยเหน นา

สนใจมาก หายตววบไปเลย ไดกลองมาถายคงจะดนะ มนกคดไปเรอย อนน

เรยกวาหลงไปแลว

ทานไหนทฝกเดนจงกรม นงสมาธแลว ไมคอยมสต กอยาลมเอาเทคนค

อนน ไปใชบาง ตนเชาๆ น เดนรอบบานกด หรอเดนไปโนนไปน เดนฝกสตไป

อยางนกชวยไดเหมอนกน เรยกวาเดนจารก เดนจารกนทานนยมเดนไปในปา

เขา เพราะปาเขานมนเปนธรรมชาต จะชวยใหจตเปนธรรมชาตไดงาย เวลา

สงทมความแตกเปนธรรมดาแตกแลว บรรยายวนท ๑๒ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนเชา

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชนะครบ สวสดครบทานผเขา

ปฏบตธรรมทกทาน

เมอเชาพาไปเดนจารกมา เปนยงไงกนบาง ใกลตายเขาไปทกทแลว

คอรสนเนนมรณสต ถาเปนธรรมดากตองบอกวา มนไมเทยง มนผานไป

แลว พดถงเรองเมอเชาทมนผานไปแลว เปนเหตการณหรอประสบการณอน

หนง ทเกดเมอมเหต หมดเหตมนกดบไป ไมวาดหรอไมด สขหรอทกขมนกไม

เทยง มนดบไปแลว แตคอรสนเกยวกบมรณะ กพดวา ใกลตายเขาไปอก

หนอยหนงแลว

การเดนทำนองน ในสมยพทธกาลทานเรยกวาเดนจารก ยคปจจบนเรยก

วาเดนธดงค ความจรง ธดงคเดนในหลกธรรมน ไมม ธดงคม ๑๓ ขอ การ

เดนทางไกลเรยกวาเดนจารก เอาไวสำหรบเดนฝกใหมสต อยางพระภกษน

เปนนกบวช เรยกวาขาเดนเลย บวชมาเดนนนแหละ เดนจารก จะหยดอยกบท

ไมจารกเฉพาะชวงจำพรรษาเทานนแหละ พอออกพรรษา ชพจรลงเทา ตอง

จารกไปเรอย อยางนเปนธรรมชาตของนกบวช เราทงหลายกเอาวธนมาใช

บางกได

บางคนมาฝกปฏบตธรรม นงสมาธกแลว เดนจงกรมกแลว ยงมนอย

ไมคอยรเรอง ตนเชาๆ กมาเดน เดนไปโนนไกลๆ เลย อยาลมใสสต

ทำความรสกตวลงไปเทาทเราจะทำได สามารถฝกสตไดดเหมอนกน เพราะ

138

มรณสตในพระไตรปฎก

139

สภร ทมทอง

เดนเขาไปในธรรมชาต ถาไม ใชเปนคนมกเลสมากนก ไม ใชคดวาจะไปตด

ตนไมหรอไปลาสตวอะไร แค ไปพกผอนธรรมดา จตกจะสงบโดยธรรมชาต

ของมน เดนไปในเมองกพอได แตมนไมธรรมชาต โอกาสทจตจะสงบมน

คอนขางยาก แตกเปนไปไดเหมอนกน

เรามาแบบธรรมชาตอยางนจะดทสด เดนไปแลว ชวยใหจตสงบไดงาย

สงแวดลอมมนชวย อกอยางหนง เมอเขาไปในปาเขาน มนจะมอนตรายใน

แบบธรรมชาต มกอนหนบาง มใบไมรกบาง มสงนากลว งบาง ตะขาบบาง

หนามบาง ตอไมบาง ทำใหเรามสต ระมดระวง ตอนตงใจเดนอยาง

ระมดระวง อนนกไดสต ยงตอนเยนๆ สกหนอย มดๆ โพลเพลๆ กจะเรม

กลวผ ปกตผมนกลวเรานะ แตเรานปอดแหกไมเขาเรอง กไปกลวผ บางคนน

ไปนอนใกลๆ หลมศพ ความกลวผมนโผลขนมา แตจรงๆ ผมนไมยอมขนมา

เพราะมนกลวเรานะ สมมตผมนอยแถวนน ถาไมมเรามนจะออกมานะ แต

ตอนนเราไปนอน มนไมกลาออกมาเพราะมนกลวเราเหมอนกน มนวนเวยน

อยางน ตกลงเรากลวผหรอผกลวเรา มนพอๆ กนทงผทงคน แตรสกวาคนจะ

ปอดแหกกวาผ ผเลยถอไพเหนอกวา บางทเทวดายงกลวคนเลย เพราะ

มนษยนเปนคนถออำนาจกฎแหงกรรมเอาไว สามารถเปลยนแปลงอะไรได

เยอะ ถาคนไปตดตนไมทง วมานเทวดาอาจจะพง เหนคนมานกลวเลยนะ

เทวดาอยบนตนไมเหนคนมาน บางทสะดงเลย ไอเจาคนนมนจะมาตดตนไม

เราหรอเปลา

ตอไป มาเขาเรองตอ คอรสนมรณสตจากพระไตรปฎก จะอานตวอยาง

การเจรญมรณสตอกเรองหนงใหฟง เปนเรองทอย ในอรรถกถาธรรมบท เปน

นทานประกอบคาถาทพระพทธเจาตรสเอาไว เมอวานนยกมาแลวเรองหนง

บรรลพระโสดาบนไปแลวทานหนง สำหรบทานนกบรรลพระโสดาบนเหมอนกน

บางคนอาจจะสงสยวา เอ...แคเจรญมรณสตจะบรรลพระโสดาบนไดยงไง

ไมลองดกไมรนะ ถาเราเปนคนมสตด เจรญมรณสตจะไดมรณสญญา ซง

มรณสญญาจะสงผลสบทอดไปเปนอนจจสญญา “สงใดสงหนงมความ

เกดขนเปนธรรมดา สงนนทงมวลลวนดบไปเปนธรรมดา” อนนเปนความร

ของพระโสดาบน ฉะนนเวลาเจรญมรณสตน จะใกลเคยงกบความรของ

พระโสดาบนเลย ถามสตดแลว เจรญมรณสต สมาธด ความรมนกเสรมกน

ไดฟงธรรมอกนดหนอย บรรลไดงาย เพราะวามนเปนทางเดยวกน เปนความร

ทเปนทางไปอนเดยวกนเลย อยางนนะครบ เรองกฎมพคนหนงในคาถา

ธรรมบท

พระศาสดาเมอประทบอย ในพระเชตวน ทรงปรารภกฎมพคนใด

คนหนง ตรสพระธรรมเทศนานวา “ปยโต ชายต” เปนตน ความ

พสดารวา

กฎมพนน ครนบตรของตนทำกาละแลว อนความโศกถงบตร

ครอบงำ ไปสปาชา รองไหอย ไมอาจทจะหกหามความโศกถงบตร

ได พระศาสดาทรงพจารณาดสตว โลกในเวลาใกลรง ทรงเหน

อปนสยแหงโสดาปตตมรรคของกฎมพนน กลบจากบณฑบาตแลว

ไดทรงพาภกษปจฉาสมณะรปหนง เสดจไปยงประตเรอนของกฎมพ

นน กฎมพนนไดฟงความทพระศาสดาเสดจมา คดวา พระศาสดา

ทรงประสงคเพอจะทำปฏสนฐานกบเรา จงทลเชญพระศาสดาให

เสดจไปสเรอน ปอาสนะไวทามกลางเรอน เมอพระศาสดาประทบนง

แลว กมาถวายบงคมแลวกนงสวนขางหนง

140

มรณสตในพระไตรปฎก

141

สภร ทมทอง

ลำดบนน พระศาสดาตรสถามกฎมพนนวา “อบาสก ทานเปน

ทกข เพราะเหตอะไรหนอ” เมอกฎมพนนกราบทล ทกขเพราะ

พรากจากบตรแลว จงตรสวา “อยาคดเลยอบาสก ชอวาความตาย

นม ใชมอย ในทเดยว และมใชมจำเพาะแกบคคลผเดยว กชอ

วาความเปนไปแหงภพยงมอยเพยงใด ความตายยอมมแกสรรพ

สตวเพยงนนเหมอนกน แมสงขารอนหนงทชอวาเทยงยอมไมม

เพราะเหตนน ทานจงพจารณาโดยอบายอนแยบคายวา ธรรมชาต

มความตายเปนธรรมดาตายเสยแลว ธรรมชาตมความแตกเปน

ธรรมดาแตกเสยแลว ดงนแลว ไมทำความเศราโศก เจรญมรณสต

อยางเดยว” อนกฎมพทลออนวอนวา “ขาแตพระองคผเจรญ

บณฑตพวกไหนไดทำแลวอยางนนและไดทำในกาลใด ขอพระองค

จงตรสบอกแกขาพระองค” เมอจะทรงประกาศเนอความนนจงทรง

นำอดตนทานมา อรคชาดกในปญจกนบาตมเนอความวา

“บตรของเราเมอสรระใชไมได ละสรระของตนไป ดจงลอกคราบ

เกา ฉะนนเมอบตรของเราตายจากไปแลว เขาถกเผาอยยอมไมร

ปรเวทนาการของพวกญาต เพราะฉะนนเราจงไมเศราโศกถงบตรนน

เขามคตเชนใดก ไปสคตเชนนนเอง” ดงนแลว จงตรสตอไปอกวา

“บณฑตในกาลกอน เมอลกรกทำกาละแลวอยางนน ไมประพฤต

อยางทาน ผทอดทงการงานแลวอดอาหารเทยวรองไหอยเดยวน

ไมทำความเศราโศกดวยอำนาจมรณสตภาวนา รบประทานอาหาร

แลวตงใจทำการงาน เพราะฉะนนทานอยาคดวา ลกรกของเราทำ

กาละแลว แทจรงความโศกกด ภยกด เมอจะเกดยอมอาศยของ

ทรกนนเองเกด” ดงนนแลว จงตรสพระคาถาดงนวา

ปยโต ชายต โสโก ปยโต ชายต ภย

ปยโต วปมตตสส นตถ โสโก กโต ภย

ความโศกยอมเกดแตของทรก ภยยอมเกดแตของทรก

ความโศกยอมไมมแกผปลดเปลองไดจากของทรก ภยจกมแต

ท ไหนเลา

ในการจบคำเทศนา กฎมพนนตงอยแลวในโสดาปตตผล เทศนา

นนไดมประโยชนแกชนผประชมกนแลว ดงนแล

เรองกฎมพคนใดคนหนง จบ

ฟงคาถาเดยวไดบรรลโสดาบนแลว ทานทงหลายอยากเปนอยางนบางมย

ตองปรากฏในขายพระญาณกอน กวาจะปรากฏนมนหลายแปบอย แตพอ

ปรากฏแลวมนแปบเดยว ผทปรากฏในขายพระญาณกแสดงวาเขาได

เจรญภาวนา ไดฝกสตสมปชญญะ จนกระทงมอนทรย เหมาะแกการท

จะไดรบฟงธรรมเทศนา นเปนเรองของกฎมพคนหนง เปนคนมบญเยอะ ม

อนทรยคอศรทธาเปนตน เวลาสญเสยบตรคนหนงไปกนงรองไห เปนเรอง

ธรรมดานะ คนยงมความรกอย ยงมความยดถออยกรองไห

ทน พระศาสดาทรงพจารณาดสตว โลกในเวลาใกลรง เหนอปนสยแหง

โสดาปตตมรรคของเขา คอเหนวา เขาไดบำเพญบารมมา ฝกสตสมปชญญะ

เจรญปญญา เจรญอนทรยตางๆ มาพอสมควรแลว ถาไดฟงธรรมเทศนา

และไดปฏบตตออกนดหนอยกจะไดบรรลโสดาบน เรยกวามอปนสยแหง

โสดาปตตมรรค นกเปนความพเศษของคนทเกดในยคสมยของพระพทธเจา

ถาใครมอปนสยกจะปรากฏในขายพระญาณ พวกเรายคนถงจะมอปนสยอย

บาง แตบางทไมมาทำตอ มนกไม ไดผลนะ บางคนอปนสยกพอใช ไดอย แต

142

มรณสตในพระไตรปฎก

143

สภร ทมทอง

ไปคบเพอนเลว ไม ไดทำตอ มนกไมบรรลเหมอนกน หรอทำแลว แต ไมถกกบ

อปนสยทตวเองทำไว กไม ไดบรรล พดงายๆ คอมนไมคลก

ยคของพวกเราน เลยตองเหวยงแหกน ทำตามเหมาะสมไปนะ ไมมใคร

ทจะสามารถรชดลงไปวา อะไรเหมาะกบอะไร เราผานยคสมยมาแลวกตอง

ทำเทาท ได ในเมอแสงสวางยงมอยกตองทำกนตามสมควรไป ถาเราไมเพยร

ทงๆ ทแกนของธรรมหรอแสงสวางยงมอย นกตองโทษความเพยรแลว ตอง

ตกระกำลำบากไปอกนานเลย

พระศาสดาทรงเหนอปนสยของเขาแลวกเสดจมา เขาทราบวาพระศาสดา

เสดจมา กปอาสนะแลวนมนต แสดงวาไดรจกกนมานานแลว คลายๆ กบเปน

คนคนเคยทำนองนน พระศาสดาเสดจมากตรสถามวา ทานเปนทกขเพราะ

อะไร เขากบอกวา เปนทกขเพราะพลดพรากจากบตร บตรตาย พระศาสดา

กเลยตรสเกยวกบมรณสต ใหมสตระลกถงความตาย พระองคตรสวา

ชอวาความตายน มใชมอยทเดยว และมใชมจำเพาะแกบคคล

ผเดยว กชอวาความเปนไปแหงภพยงมอยเพยงใด ความตายกยอม

มแกสรรพสตวเพยงนนเหมอนกน แมสงขารอนหนงทชอวาเทยง

ยอมไมม เพราะเหตนน ทานพงพจารณาโดยอบายอนแยบคายวา

ธรรมชาตมความตายเปนธรรมดาตายเสยแลว ธรรมชาตมความ

แตกเปนธรรมดาแตกเสยแลว ไมพงเศราโศก

นกแสดงวา เขาตองเปนคนทรธรรมะมาก พระพทธองคทรงแสดงธรรม

เทศนาระดบปรมตถเลย “ธรรมชาตมความตายเปนธรรมดา ตายเสยแลว

ธรรมชาตทมความแตกเปนธรรมดา แตกเสยแลว” ไมมเรองสตวบคคลตวตน

อะไรเลย ธรรมชาตทมความแตกเปนธรรมดาแตกเสยแลว ทานทงหลายทนง

อยน เปนธรรมชาตทมความตายเปนธรรมดายงไมตาย ธรรมชาตทมความ

แตกเปนธรรมดายงไมแตกออกจากกน ยงไมแตก รวมๆ กนอย แตจะแตก

เปนธรรมดา แมเราจะยงไมพลดพราก ยงไมตาย กสามารถทจะเจรญ

มรณสต นกถงธรรมดาขอน ไดเลย

ธรรมชาตทมความแตกเปนธรรมดา นงกอดอกอยนน ไมมสตวบคคล

ตวตนเลย เหนเปนของทจะตองแตก ตองตายเปนธรรมดา ถาปฏบตอย

ทำนองน มองทไรกเหนอยทำนองน รสกอยทำนองน กเลสมนกไมเกด อยาง

นมสตแลว เปนมรณสต ถามสตตอเนอง สมาธกเกดขน มสมาธแลว บางคน

มปญญามองทะลความจรง ถามองไมทะลกมามองเขาไปในกายในใจน ให

เหนวา ประกอบไปดวยขนธทง ๕ ไมมตวไมมตน ไมมสงไหนมนเทยงแท

มนคง อยางนกเปนการเจรญวปสสนาแลว

ทกๆ กรรมฐานทเราทำกนน เพอใหมสตสมปชญญะ ทำใหจตตงมน

เปนสมาธนนแหละ ทานทงหลายฝกใหมสตแลว บางครงบางคราวเจอความ

สญเสย เศราโศกอย ถาเจรญมรณสต กอาจจะชวยทำใหปลอยเรองนน จต

ตงมนขนมา กเจรญวปสสนาตอไปได เปนโอกาสในการพจารณาความจรง

ของสงขารใหเหนชด อยางกฎมพทานน มอนทรยแกกลามาพอสมควรแลว

จนปรากฏในขายพระญาณ พระพทธองคเสดจมา เทศนเรองความตาย เขา

กบเหตการณพอด

พระองคทรงแสดงใหเหนถงความโศกวามาไดยงไง ความโศกกไมมตวตน

เหมอนกนนะ ความโศกทเกดขน มตวมตนมย ไมม เมอจตเปนสมาธ ตงมน

กสามารถเพงมองดสภาวะใหเหนชด ความโศกมนเกดจากความรก ไมมตว

ไมมตน คนมองเหนทะลปรโปรงอยางน กเหนธรรม เหนปฏจจสมปบาท

144

มรณสตในพระไตรปฎก

145

สภร ทมทอง

ปยโต ชายต โสโก : ความโศกยอมเกดแตของทรก ความโศกกเปนสง

ไมมตวตน เปนทกขสจ ไม ไดมอยกอน มเมอเกด เกดเมอมเหตปจจย

เหตปจจยของความโศกคออะไร คอความรก ไม ใชมเราโศก ไม ใชความโศก

ของเรา ความโศกนนม มตอนไหน มตอนเกดขน เมอเกดไม ใชเกดมาลอยๆ

เกดเพราะอะไร เกดเพราะความรก อยางนเรยกวาเหนปฏจจสมปบาท คนนน

กเหนธรรมแลว เหนกระแสของธรรมะ

ปยโต ชายต ภย : ภยยอมเกดแตของทรก ภย ความกลว ความ

หวาดหวน ความสะดงหวนไหว กเกดจากของรกเหมอนกน อบาสกทานนม

ความโศกอยพอด กใชความโศกนเปนอารมณ ใหปญญาพจารณา ความโศก

เปนอารมณของวปสสนาได ใชความหวาดหวน ความสะดงนเปนอารมณของ

วปสสนา สงขารทกชนดเปนอารมณของวปสสนาได อยทวา จตพรอม

หรอเปลา จตมความพรอม คอมสต มสมาธด มความพรอมกหยบสภาวะ

นนแหละมาดเลย ดใหเหนชด มนมตวตนมย ถาเหนวา โอ...มนไมมตวตน มน

เกดเมอมเหต และเหตทมนเกดคออนนๆๆ ถาคนมปญญามองทะล กบรรลไป

เลย ถามองไมทะลกมองอกๆๆ มองบอยๆ มองจนถงเมอไหร กมองจนมน

บรรลนนแหละ ถามนไมบรรลทำไง กมองไปอกซ จะมาบนได ไง กมนไม

บรรลนะ จะมาบนวา อาจารย...ผมมองแลว มนไมบรรลทำไง มนกมอย

เทานนแหละ คณกมองดซ ไมบรรล กฝกจตใหมสมาธแลวมองด ๗๐ ป

๘๐ ปกมองไปซ บางคนมองจนกระทงตาย เขาไมบรรล เขาไมเหนบนเลย

พวกเราบางคนปฏบตแคเดอนเดยวเทานนแหละ บนแลว หาเรองบรรลแลว

โอ...ตองดวาใครเปนใครดวย ทานนปรากฏในขายพระญาณแลว แสดงวา

เกอบบรรลแลว

ความโศกนยอมเกดจากของทรก ภย ความหวาดกลว ความหวาดหวน

ความสะดงในใจ ยอมเกดจากของรก ความโศกยอมไมมแกผปลดเปลองจาก

ของทรก ภยจกมแตท ไหน นกพดทงสงขารทงนพพาน นพพานน ไมมความ

เศราโศก เปนสภาวะทปลดเปลองจากความโศก แลวภยจะมแตท ไหนละ

ความโศกมนเปนสงขาร มนมภย นพพานไม ใชสงขาร เปนความดบสนทของ

สงขาร ไมมภย กเหนอรยสจแลว

บางทบางคนอานน สงสยนะ เอ...คาถาเดยวบรรลแลวเหรอ อยากบรรล

อยางเขา ถาบรรลไดกดเหมอนกน แตตองรเรองเหตปจจย หลกการมอย

คอวาตองเปนคนทมสมาธด จตตงมนแลวกเจรญวปสสนา พอจตมนลงตว

ยอมรบสงตางๆ ตามความเปนจรง สอดคลองพอดกบความจรง เหน

วา ไมมสงขารแมแตนดเดยวทเทยงแทถาวร สงขารทกชนดลวนไม

เทยงหมด ลวนเปนทกขหมด ลวนไม ใชตวไม ใชตนทงหมด ลวนเกดเมอ

มเหต หมดเหตกดบหมด สงใดสงหนงทเกด สงนนลวนดบหมด ถาใจ

มนนอมไปอยางนนะ กแทงทะลได แตถามองดแลว อนน ไมเทยง แตมบาง

อนเทยง อนน ไมนาเอา แตยงมบางอนนาเอา อนน ไมนาสนก แตบางอนนา

สนก มนกไมทะล ยงมบางอนอย พวกเราโดยทวไปมนเปนอยางน ยงมสง

นาเอาอกเพยบเลย อยากบรรล แลวมนจะบรรลไดมย มนกบรรลไม ได

เพราะวา ถายงเหนวาสงขารอนใดอนหนงยงเปนสขอย ใจมนไมหยงลงส

อมตะแลว ไมหยงลงสความแนนอน สงขารทกชนดตองเปนทกขหมด ตอง

ไมนาเอาหมด อนนจงชอวารทะลสงขาร สงขารทกชนดไม ใชตวไม ใชตนหมด

ใจจงจะหยงลงสความแนนอนได อยางนนะครบ

คาถาน พระพทธองคทรงยกเรองความโศกขนมา ความโศกยอมเกดแต

ของรก เหนมย ความโศกกไมมตวไมมตน เปนสภาวธรรมอยางหนง เปนทกขสจ

146

มรณสตในพระไตรปฎก

147

สภร ทมทอง

ทกขทเกดเมอมเหต เหตของมนคอความรก ความรกเปนสมทยสจ ภย

ความหวาดหวน หวาดกลว บางทานกลวผ กลวอะไรน ถามสตด มสมาธด

กจบมาพจารณาเลย ไมตองไปวนอะไรมนแลว ไมตองหาสภาวะอนมาดแลว

ไอเจาความกลวน มองใหทะลซ มนมตวตนมย มองดใหดกจะเหนวาไมมตวไม

มตน มนมขนเมอมเหต เหตคออะไร มนรกตว รกขนธน มนรกตวกลวตาย ก

เลยกลวผมาบบคอตว เหนมย เอาคอเปนของตว ผมาบบคอกบบตว แตจรงๆ

ไอคอน ไม ใชตว ผมาบบคอเกยวอะไรกบเราบาง ไมเกยว

ทานทงหลายเตรยมจตไว ใหดๆ ถามอะไรขนมาจะพจารณาได จะได

บรรลกบเขาบาง มท ใหบรรลตงเยอะแยะ แต ไมบรรลเสยท วนเวยนไปเรอย

นกเปนเพราะวายงไมพรอม ธรรมะเปดเผยตวเองอยเสมอ แมเราทงหลาย

ทนงอยน กเปนทรวมของสงไมเทยง เปนทรวมของสงเปนทกข เปนทรวม

ของสงไม ใชตวไม ใชตน ไม ใชทรวมของสงทเทยงแทถาวรอะไร ไม ใชทรวม

ของความสขหรอของสวยงาม ไม ใชทรวมของสงทเปนตวตน สงไมเทยง

หลายสงมารวมกน กยงไมเทยงเขาไปใหญ มท ใหพจารณาเยอะแยะ มของ

ไมสวยไมงามหลายๆ สวนมารวมกนเขา กยงพจารณาไดชด ถามดวงตานะ

เราทงหลายไมมดวงตา เวลาแสดงอปมาตางๆ ทานอปมาคนตาดนะ

รางกายนประกอบไปดวยของไมสะอาด มประการตางๆ มผม ขน เลบ ฟน

หนง เปนตน คนตาดกมองเหน เปรยบเหมอนคนตาดเปดถงมปากสองขาง

เทออกมา มองเหนชดวา ขางในถงนนมอะไรบาง คนตาดจงมองเหน พวกเรา

เปนคนตาแบบไหน ไมมตา ตาฝาฟาง เลยมองไมเหนสกทหนง

รางกายประกอบไปดวยธาตทง ๔ ไดแก ธาตดน ธาตนำ ธาตไฟ ธาตลม

แยกออกมาแลวไมมตวตนเลย เปนชนๆ ประกอบไปดวยธาตเทานนแหละ

เหมอนกบคนฆาโคหรอลกมอของคนฆาโคผชำนาญ ฆาโคแลวกแบงเปนชนๆ

ไปนงขายอยททาง ๔ แยก โคเหลอมย ไมเหลอ เหลอแตเปนชนๆ ถาตาดน

มองลงไปเหลอตวมย ไมเหลอตวแลว เหลออะไร เหลอตวท ไม ใชตว เหลอ

อนนนแหละ ไม ใช ไมเหลออะไร เหลอเหมอนกน แตเหลออนท ไมมตว มองลง

ไปกเหน ไม ใช ไมเหนอะไร เหนสภาวะท ไม ใชตวตนนนแหละ เหนมนวาง

แต ไม ใชวางแบบไมเหน เหนมน และมนนนวาง มนวางจากความเทยง

วางจากความสข วางจากอตตาตวตน

กอนหนาจะตรสคาถา พระพทธองค ไดตรสเหตการณ ในอดต ตอน

พระองคบำเพญบารม เปนพระโพธสตว เปนพราหมณหวหนาครอบครว พา

ครอบครวเจรญมรณสตอยเสมอ เมอคราวลกชายตายกไม ไดเศราโศก ยง

ทำงานไปตามปกต จนทาวสกกะตองมาถามสาเหตวา ทำไมจงไมเศราโศก

เมอลกตาย แตละคนกไดกลาวคาถาไว ในอรคชาดก ดงน

พราหมณ โพธสตวบอกเหตแหงการไมรองไหแกทาวสกกะวา

บตรของขาพเจาละทงรางกายของตนไป เหมอนงลอกคราบเกา

เมอรางกายใชการไม ได จงละไปตายไปอยางน

เขาถกเผากไมรถงความครำครวญของหมญาต

เพราะเหตนน ขาพเจาจงไมเศราโศกถงเขา

เขาไปแลวตามคตของเขา

นางพราหมณบอกเหตท ไมรองไหแกทาวสกกะวา

บตรของขาพเจาน ขาพเจาไม ไดเชญมาจากโลกอน เขากมา

ขาพเจามไดอนญาต กไปจากโลกน

เขามาอยางใด เขากไปอยางนน

จะครำครวญไปทำไมเพราะการไปของเขานน

148

มรณสตในพระไตรปฎก

149

สภร ทมทอง

เขากำลงถกเผา กไมรถงความครำครวญของพวกญาต

เพราะฉะนน ขาพเจาจงไมเศราโศกถงเขา

เขาไปแลวตามคตของเขา

นองสาวบอกเหตท ไมรองไหแกทาวสกกะวา

ถาขาพเจารองไห กจะพงมรางกายผายผอม

จะมผลอะไรแกขาพเจาเลา

ญาต มตร สหายของขาพเจาจะไมมความพอใจอยางยง

พชายของขาพเจากำลงถกเผา

กไมรถงความครำครวญของพวกญาต

เพราะฉะนน ขาพเจาจงไมเศราโศกถงเขา

เขาไปแลวตามคตของเขา

ภรรยาบอกเหตท ไมรองไหแกทาวสกกะวา

คนทรองไหถงคนทตายแลว เปรยบเสมอนทารกทรองไห

ตองการดวงจนทรท โคจรไปในอากาศ

สามของขาพเจากำลงถกเผา

กไมรถงความครำครวญของพวกญาต

เพราะฉะนน ขาพเจาจงไมเศราโศกถงเขา

เขาไปแลวตามคตของเขา

สาวใชบอกเหตท ไมรองไหแกทาวสกกะวา

คนทรองไหถงคนทตายแลว เปนสงไรประโยชน

เปรยบเสมอนหมอนำทแตกแลวจะประสานใหสนทเหมอนเดมไมได

นายของขาพเจากำลงถกเผา

กไมรถงความครำครวญของพวกญาต

เพราะฉะนน ขาพเจาจงไมเศราโศกถงเขา

เขาไปแลวตามคตของเขา

อรคชาดกท ๔ จบ

ตอไปอกเรองหนง เรองนางวสาขา บางทานอาจจะเคยไดยนมาบาง

พระศาสดาเมอประทบอย ในพระเชตวน ทรงปรารถนาง

วสาขาอบาสกา ตรสพระธรรมเทศนานวา “เปมโต ชายต” เปนตน

ไดยนวา นางวสาขานนตงกมารกาชอวาสทตต ผเปนธดาของ

บตรไว ในหนาทของตน ใหทำความขวนขวายแกภกษสงฆ ในเรอน

โดยสมยอน กมารกานนไดทำกาละแลว นางวสาขาใหทำการฝง

สรระนางแลว ไมอาจจะอดกลนความโศกไว ได มทกขเสยใจ ไปส

สำนกพระศาสดา ถวายบงคมแลวนง ณ สวนขางหนง

ลำดบนนพระศาสดาตรสกบนางวา “วสาขา ทำไมหนอ เธอจง

มทกขเสยใจ มหนาชมดวยนำตา นงรองไหอย”

นางจงทลขอความนน แลวกราบทลวา “พระเจาขา นางกมาร

นนเปนทรกของหมอมฉน เปนผสมบรณดวยวตร บดน หมอมฉนไม

เหนใครเชนนน”

พระศาสดาตรสวา “วสาขา กในกรงสาวตถ มมนษยประมาณ

เทาไร”

150

มรณสตในพระไตรปฎก

151

สภร ทมทอง

นางวสาขากราบทลวา “พระเจาขา พระองคนนแหละ ตรสแก

หมอมฉนวา ในกรงสาวตถ มชน ๗ โกฏ”

พระศาสดาตรสวา “กถาชนมประมาณเทานๆ พงเปนเชนกบ

หลานสาวของเธอไซร เธอพงปรารถนาเขาหรอ”

นางวสาขากราบทลวา “อยางนน พระเจาขา”

พระศาสดาตรสวา “กชนในกรงสาวตถทำกาละวนละเทาไร”

นางวสาขากราบทลวา “มาก พระเจาขา”

พระศาสดาตรสวา “เมอเปนเชนน เวลาทเธอจะหยดเศราโศก

กจะไมพงม มใชหรอ เธอพงเทยวรองไหอยทงกลางคนและกลางวน

ทเดยวหรอ”

นางวสาขากราบทลวา “ยกไวเถด พระเจาขา หมอมฉนทราบแลว”

ลำดบนน พระศาสดาตรสกบนางวา “ถากระนน เธออยาเศรา

โศก ความโศกกด ความกลวกด ยอมเกดแตความรก” ดงนแลว จง

ตรสพระคาถานวา

เปมโต ชายต โสโก เปมโต ชายต ภย

เปมโต วปปมตตสส นตถ โสโก กโต ภย

ความโศกยอมเกดแตความรก ภยยอมเกดแตความรก

ความโศกยอมไมมแกผพนวเศษแลวจากความรก ภยจกมแต ไหน

เรองนางวสาขาอบาสกาจบ

นางวสาขาเปนพระโสดาบนแลว ตงแตอาย ๗ ขวบ หลงจากได

แตงงานแลวกมหลานอกเยอะ หลานคนหนงของนางวสาขาชอวาสทตต เปน

คนมวตรปฏบตทด เปนคนเรยบรอย นางกตงไว ในหนาทของนาง ใหชวย

ดแลพระภกษ ตกบาตร ทำบญอะไรตางๆ ในบาน ทน นางสทตตตาย นาง

วสาขากเศราโศก ไปหาพระพทธเจา พระพทธเจากใหพจารณาไปทคนอนๆ

ในเมองสาวตถ เพราะนางอยเมองสาวตถ

พระพทธองคถามขนวา ในเมองสาวตถ นนมมนษยประมาณเทาไหร ม

๗ โกฏ คอ ๗๐ ลานคน ในยคนนคนกเยอะเหมอนกน ในยคนยงเยอะกวานน

อก ประเทศอนเดยคนเยอะ เปนพนลานเลยนะ ในยคนนเมองสาวตถเปน

เมองใหญมาก เปนเมองหลวงของแควนโกศล มพระเจาปเสนทโกศลเปนผ

ครองเมอง มคนอยเยอะ ๗๐ ลานคน เยอะกวากรงเทพฯ อก กรงเทพฯ น

๑๐ กวาลาน อนนนแค ในทะเบยนบาน ถาเราเขาไปดจรงๆ พวกไมมชอใน

ทะเบยนบานเยอะมาก ตอไปเปนสรปคำถามและคำตอบ

ถามวา ถาคน ๗๐ ลานคน เปนคนทนารกแบบหลานคนนน จะเอามย

ตอบวา เอา พระเจาขา

ถามวา ในกรงสาวตถนมคนตายวนละเทาไหร

ตอบวา เยอะ พระเจาขา

ถามวา ถาอยางนน เวลาหยดรองไห เศราโศก คงจะไมมหรอก

ตอบวา ทราบแลว พระเจาขา

เปมโต ชายต โสโก : ความโศกยอมเกดจากความรก ความโศกเปนสง

ไมมตวตน ไมมเราเปนผเศราโศก ไม ใชความเศราโศกเปนของเรา แตมนกม

มความเศราโศก ซงเปนสภาวะอยางหนงท ไมเทยง ไมคงทนอยนาน

152

มรณสตในพระไตรปฎก

153

สภร ทมทอง

ความโศกกเปนความโศกนนแหละ เปนสภาวะอยางหนง เกดเมอมเหต เหต

มนคออะไร คอความรก

เปมโต ชายต ภย : ภยยอมเกดจากความรก เรารกอะไร เราก

หวาดหวนกลวสงนนจะแตกทำลาย หรอกลวมนจะแปรเปนอยางอนไป ตอง

คอยอยดมน คอยถามขาววามนจะเปนอะไรไหม ทงๆ ทมนจะตองเปนอะไร

ไมวนใดกวนหนง แตกหวงมน คอยเชกขาว บางคนแคจะออกจากบานกยาก

กลวไฟไหมบาน ปดไฟหรอยง ปดนำหรอยง ดตงหลายเทยว หวงโนน หวงน

เพราะอะไร เพราะเขากลวบานจะกลายเปนขเถาไป ความรสกนเกดจากอะไร

ความรก รกบาน ทำไมจงรก กมนเปนบานของเรา เวลาออกจากบานน

อดอาดๆ ออกยากนะ กวาจะออกได เวลาเขาบานนเขางาย ตอนทานจะมา

ปฏบตธรรม ออกจากบานยากมย ยาก กวาจะออกมาได ยากมาก เดยว

พรงนจะใหกลบบาน งายมย งายมาก ทานอปมาเหมอนกบง งนมนอย ในร

ตอนออกหากนนออกยาก พอจะเขารเขางาย ทงทความจรง ไมนาจะเปน

อยางนน มนนาจะกลบกน เพราะตอนอย ในร ทองมนยงไม โต มนยงไม ไดกน

อาหาร ตวมนผอมอย มนนาจะออกงาย แตมนกลบขาง กวาจะออกมาได มว

แตนอนอดอาดๆ ขเกยจ กงวลอยนนแหละ พอกนอาหารเรยบรอย เตมทอง

แลว ทองโต แทนทจะเขายาก แตกลบเขางาย อยางน พวกเรากเปน

ประมาณนน นเปนอปมา โดยสวนใหญเปนแบบอปมานแหละ ยดนนยดน

กวาจะออกมาได พอออกมาแลว กหวงนนหวงน เดยวกลบเขาไปมนงาย

เปมโต วปปมตตสส : ความโศกยอมไมมแกผพนวเศษแลวจากความรก

นตถ โสโก กโต ภย : ภยจกมแต ไหน

เมอยงมความรก ความหวงกงวล ความกลว ความสะดงและความเศรา

โศกกเกดขนได เปนเรองธรรมดา แตถาไมมความรก ไมมความหวงใยกงวล

สนตณหา หมดความอยาก ความคาดหวง ละเหตแหงทกข ไดแลว ความโศก

กไมม ความกลวกไมม หมดไป ไมเกดขน มนหมดไปเมอมนหมดเหต หมด

ทงความโศก หมดทงเหตใหเกดความโศก กนพพาน

ทกขเปนสภาวะทวางเปลาจากตวตน เกดเมอมเหต หมดเหตกดบ ม

ตวตนอะไรมย ไมม ดงนน คาถาทพระพทธเจาทรงแสดงเพยงสนๆ น

เปนการแสดงสจธรรมอยางลกซง จงทำคนบรรลมากมาย เพราะเขาเขาใจ

ความจรง ทรงแสดงธรรมะ แสดงสภาวะท ไมมตวไมมตน แสดงสงขาร

ทงหลายทงปวงลวนเกดเมอมเหต หมดเหตกดบ สงใดเกด สงนนตองดบไป

อยางแนนอน อกสภาวะหนงกนพพาน ท ไมเกด ไมดบ มเทานเอง ใครเขาใจ

ทะลปรโปรง แทงทะลถงตรงน ได เลกสงสย กบรรลธรรมไป ถาใครยงไม

เขาใจ กฟงแลวจดจำไว เอาไปปฏบต ฝกใหจตมความพรอม แลวมองด

บรรยายวนน คงพอสมควรแกเวลาเทานนะครบ อนโมทนาทกทาน

154

มรณสตในพระไตรปฎก

155

สภร ทมทอง

รบทำกศลและประพฤตพรหมจรรย บรรยายวนท ๑๒ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนเยน

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชนะครบ สวสดครบทานผเขา

ปฏบตธรรมทกทาน

เรามาปฏบตธรรมคอรสมรณสตในพระไตรปฎก วนนเปนวนท ๓ แลว

หลงจากท ไดฟงพระสตรเกยวกบความตายมาหลายสตรแลว จนบางทานก

จะตายอยแลว กดเหมอนกน นกถงเอาไวบาง เราไมอาจหนความจรงขอน ได

วนนกมาฟงอกสกหนอย จะยกพระสตรทแสดงใหเหนถงความคดความเหน

ของแตละคน แบงเปน ๓ กลมคนดวยกน เวลาพดถงความตายหรอนกถง

ความตาย กลมทหนง คอบคคลธรรมดาทนบถอพระพทธศาสนา นบถอ

พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ พดถงความตายวาอยางไร มตวแทนคอ

พระเจาปเสนทโกศล พระเจาปเสนทโกศลเปนพระราชา นบถอพระพทธเจา

มาก เวลาทานพดถงความตาย พดวาอยางไร นพดแบบคนธรรมดาทวไป

พวกเราลองฟงดวาคดเหมอนทานไหม แลวตอมา กลมทสอง คอกลมพวกมาร

พญามารเวลาพดถงความตาย เขาวาอยางไร กลมทสาม คอเทวดา เขาวา

อยางไร และทแนๆ คอมพระพทธเจาอยดวย พระองควาอยางไร พวกเราจะ

ไดทราบ คนธรรมดาทนบถอพระรตนตรยวาอยางไร พญามารวาอยางไร

เทวดาวาอยางไร พระพทธเจาวาอยางไร พอฟงแลวกจะทราบวาเราอยฝาย

ไหน เราควรอยฝายพระพทธเจาไวกอน เดยวฟงดกจะรวาเราอยฝายไหนกน

คงจะไมยาก เพราะทานทงหลายไดฟงเรองความตายมาหลายเรองแลว

156

มรณสตในพระไตรปฎก

157

สภร ทมทอง

ในสงยตตนกาย สคาถวรรค พระไตรปฎกเลมท ๑๕ อยยกาสตร ขอ ๑๓๓

เรองเกดขนทกรงสาวตถ

ครงนน พระเจาปเสนทโกศลไดเสดจเขาไปเฝาพระผมพระภาค

ถงทประทบ แตยงวน ถวายอภวาทแลวประทบนง ณ ทสมควร

พระผมพระภาคไดตรสกบพระเจาปเสนทโกศลผประทบนง ณ ท

สมควรดงนวา เชญเถดมหาบพตร พระองคเสดจมาจากไหนแต

ยงวน

พระเจาปเสนท โกศลกราบทลวา ขาแตพระองคผ เจรญ

พระอยยกาของขาพระองค ทรงพระชรา แกเฒา เปนผ ใหญ ลวง

กาลผานวย มพระชนม ๑๒๐ ชนษา ไดทวงคตเสยแลว พระองค

เปนทรก เปนทพอใจของขาพระองคมาก พระพทธเจาขา

หากขาพระองค ใชชางแกวแลกแลวจะพงไดสมหวงวา “ขอพระ

อยยกาของเราอยาไดทวงคตเลย” ขาพระองคกพงใหแมซงชางแกว

เพอให ไดสมหวงวา “ขอพระอยยกาของเราอยาไดทวงคตเลย”

หากขาพระองค ใชมาแกวแลกแลวจะพงไดสมหวงวา “ขอพระ

อยยกาของเราอยาไดทวงคตเลย” ขาพระองคกพงใหแมซงมาแกว

เพอให ไดสมหวงวา “ขอพระอยยกาของเราอยาไดทวงคตเลย”

หากขาพระองค ใชบานสวยแลกแลวจะพงไดสมหวงวา “ขอ

พระอยยกาของเราอยาไดทวงคตเลย” ขาพระองคกพงใหแมซง

บานสวย เพอใหไดสมหวงวา “ขอพระอยยกาของเราอยาไดทวงคตเลย”

หากขาพระองค ใชชนบทแลกแลวจะพงไดสมหวงวา “ขอพระ

อยยกาของเรา อยาไดทวงคตเลย” ขาพระองคกพงใหแมซงชนบท

เพอให ไดสมหวงวา “ขอพระอยยกาของเราอยาไดทวงคตเลย”

ขาแตพระองคผเจรญ นาอศจรรยจรง ไมเคยปรากฏ พระผม

พระภาคตรสเรองน ไวดยงนกวา สตวทงปวงมความตายเปนธรรมดา

มความตายเปนทสด ไมลวงพนความตายไปได

พระผมพระภาคตรสวา มหาบพตร ขอน เปนอยางนน

มหาบพตร ขอน เปนอยางนน สตวทงปวงมความตายเปนธรรมดา

มความตายเปนทสด ไมลวงพนความตายไปได มหาบพตร ภาชนะ

ดนชนดใดชนดหนง ทงดบและสก ภาชนะดนเหลานนทงหมด ม

ความแตกเปนธรรมดา มความแตกเปนทสด ไมพนความแตกไปได

แมฉนใด มหาบพตร สตวทงปวงกมความตายเปนธรรมดา มความ

ตายเปนทสด ไมลวงพนความตายไปได ฉนนนเหมอนกน

พระผมพระภาคผสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตนแลว

จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา

สตวทงปวงจกตาย เพราะชวตมความตายเปนทสด

สตวทงหลายจกไปตามกรรม เขาถงผลบญและบาป

คอ ผทำบาปจกไปนรก สวนผทำบญจกไปสวรรค

เพราะฉะนน บคคลควรทำกรรมด

สะสมไวเปนสมบตในโลกหนา

เพราะบญเปนทพงของสตวทงหลายในโลกหนา

อยยกาสตรท ๒ จบ

158

มรณสตในพระไตรปฎก

159

สภร ทมทอง

เรองนกลาวถงพระราชาพระองคหนง ซงเปนพระราชาผยงใหญ ในยค

พทธกาล ปกครองแควนท ใหญ อนเดยสมยกอนมหลายแควนดวยกน แควน

ใหญๆ ทเราไดยนชอบอยๆ คอแควนโกศล เมองหลวงคอสาวตถ อกแควน

หนงคอแควนมคธ เมองหลวงคอราชคฤห ตอนนกลาวถงผครองแควนโกศล

คอพระเจาปเสนทโกศล สวนผครองมคธคอพระเจาพมพสาร ตอนหลงก

สนพระชนม มพระเจาอชาตศตรครองราชยตอ

ตอนนพดถงพระเจาปเสนทโกศล มพระอยยกาทแกแลว มอาย ๑๒๐ ป

ถาพดภาษาเรากสมควรตายแลว ทเสดจมาแตยงวนเพราะอยยกาทวงคต

มากราบทลพระพทธเจาวา หากขาพระองคแลกแลวไดสมหวง กจะยอมเอา

ชางแกว เอามาแกว เอาบานสวย เอาชนบท มาแลก ถาแลกไดสมหวง แตก

เปนไปไม ได กเลยสรปวาอศจรรย ในคำสอนของพระพทธเจา พระเจาปเสนท

โกศลตามประวต ไม ไดบรรลเปนพระโสดาบน เปนอบาสกเหมอนพวกเรา

นแหละ ยงเปนปถชนอย เกดอศจรรย ในคำสอนของพระพทธเจา เปน

คำสอนทด เปนคำสอนทจรงแท ไมแปรผน ไมเปนอยางอนไป

ผเปนพทธบรษท เวลาเขาเจอเหตการณทรายแรง เปนความจรงท

หลกเลยงไม ได จะนกถงคำสอนของพระพทธเจา แลวกอศจรรย ใจ เวลาถก

ดาเคยอศจรรย ไหม โอ...อศจรรย ใจจรงหนอ พระพทธเจาตรสไว จรง

อยางนนแหละ คนไมถกนนทาไมม ในโลก เคยอศจรรย ใจไหม ไมเคยเลย

หรอ ทำไมขนาดนน ขนาดพระอยยกาทานสน เกดอศจรรย ใจในคำสอน

บอกวา ขาแตพระองคผเจรญ นาอศจรรยจรง ไมเคยปรากฏ พระผมพระภาค

ตรสเรองน ไวดยงนกวา สตวทงปวงมความตายเปนธรรมดา มความตายเปน

ทสด ไมลวงพนความตายไปได นลกษณะของพทธบรษทคนทถงพระรตนตรย

เปนสรณะ ใจไมออกไปขางนอก เมอมเรองอะไรขนมากนกถง โอ...พระผ

มพระภาคตรสไวดแลว ตรสไวอยางไรกเปนจรงอยางนนทกคำเลย หนไมพน

สตวทงปวงมความตายเปนธรรมดา เกดอศจรรย ใจในคำสอน

ทานทงหลาย เมอเจอความจรง สงตางๆ แสดงความไมแน ไมนอนใหด

ประสบกบเหตการณตางๆ มเรองท ไม ไดดงใจเยอะแยะ ปรารถนาแลวกไม

ไดอยางใจคด เคยอศจรรย ใจบางไหม อยาลมฝกไวนะ จะมเรองอศจรรย

เยอะ แคถกดากอศจรรยนะ เพราะพระพทธเจาตรสไวดแลว คนไมถกดาไม

ถกนนทาไมม ในโลก พอถกคนดา รสกจรงดงพระพทธเจาตรสไว เคยรสก

อยางนบางไหม ไมเคยเลยหรอ ทำไมอยางนน ฟงธรรมมาตงนานแลว ทำไม

เปนอยางนน แสดงวาใจของเรายงหางไกลจากธรรมะมาก

แตถาใจของเราซาบซงกบธรรมะ พอมเรองอะไรขนมา นำทวมหรอวา

แผนดนจะแตกขนมา มเรองวนวายขนมา เราจะนกถงคำสอน พระพทธเจา

ตรสคำไหนเปนคำนน ไมเปนอยางอนเลย รสกอศจรรย ใจอยางน นกเปน

คนทเปนแบบพทธบรษท เจอกบเรองความตายแลวอศจรรยมาก

ตอนนรางกายแขงแรงดอย ตอไปปวย อศจรรย ไหม พระพทธเจาบอก

แลววา ความไมเปนโรคทงปวง มความเปนโรคเปนทสด พอถงเวลาปวย โอ...

เปนอยางน เปนธรรมดา เหมอนทพระพทธเจาตรสไว เหมอนทกประการ จะ

ไดความอศจรรย อยางนเราจะไดทพง คอไดธรรมะเปนทพง ทานทงหลาย

อยาลมฝกปฏบตกน เราทวไปชอบเอาอนโนนอนนเปนทพง กเลยยงวนเวยน

กนอย พระพทธเจาทานใหเอาธรรมะเปนเกาะ เอาธรรมะเปนทพง อยาม

สงอนเปนทพง ธรรมะกอย ในตวเรา มองดใหเหน ฝายสงขารลวนแต ไมเทยง

ลวนแตเปนทกข ลวนแต ไม ใชตวตน พอเขาใจความจรงความทกขกลดลง พอ

เขาใจความจรงยงขน ปลอยวางสงขารกเขาถงนพพาน ไดทพงไปตามลำดบ

อยางนแหละ

160

มรณสตในพระไตรปฎก

161

สภร ทมทอง

การถงพระรตนตรยเปนสรณะ เปนสรณะทเกษม ทำใหเราเขาใจความ

จรงได ทำใหเหนอรยสจ ทานตรสไวดแลวนาอศจรรยยงนก นเปนตวอยาง

พระพทธเจาตรสสำหรบบคคลธรรมดาๆ วา

สตวทงปวงจกตาย เพราะชวตมความตายเปนทสด

สตวทงหลายจกไปตามกรรมเขาถงผลบญและบาป

คอผทำบาปจกไปนรก ผทำบญจกไปสวรรค

เพราะฉะนน บคคลควรทำกรรมดสะสมไวเปนสมบตในโลกหนา

เพราะบญเปนทพงของสตวทงหลายในโลกหนา

สตวทงหลายทแบบธรรมดาๆ ทวไป เขายอมเปนไปตามกรรม คน

ทำบาปกไปนรก คนทำบญกไปสวรรค ถาเราเปนคนธรรมดาทยงไมคดถง

เรองปฏบตธรรมขนสง ยงไมเจรญวปสสนาอะไรตางๆ น กควรละกรรมชว

ทำกรรมดไว แมแตการเจรญวปสสนากอาศยกรรมดนแหละเปนพนฐาน ละชว

ทำด เปนพนฐาน คนพนๆ ธรรมดาทยงไมคดออกจากโลก ยงไมคดถง

นพพาน ถาเปนคนทนบถอพระรตนตรยเปนสรณะ กตองรเรองน รเรอง

ละชว มาทำด เพราะวาสตวทงหลายจกเปนไปตามกรรม บคคลควร

ทำกรรมดสะสมไวเปนสมบตในโลกหนา เพราะบญเปนทพงของสตวทงหลาย

ในโลกหนา เงนทองเอาไปดวยไม ไดนะ แตบญเปนนามธรรม นามธรรมจะ

สงทอดไป สบตอไปเรอย พอมเหตปจจยกจะไดรบผล มผลของบญเกดขน

อกพระสตรเกยวกบพระเจาปเสนทโกศล ในสงยตตนกาย สคาถวรรค

ขอ ๑๑๔ ชรามรณสตร

เรองเกดขนทกรงสาวตถ

พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทสมควรแลว ไดทลถาม

พระผมพระภาคดงนวา ขาแตพระองคผเจรญ คนเกดมาแลวทพน

จากชราและมรณะมบางหรอไม

พระผมพระภาคตรสตอบวา มหาบพตร คนเกดมาแลวทจะ

พนจากชราและมรณะไมมเลย แมขตตยมหาศาลซงเปนผมงคง ม

ทรพยมาก ม โภคะมาก มทองและเงนมากมาย มทรพยเครอง

ปลมใจมากมาย มทรพยและธญชาตมากมาย กไมพนจากชราและ

มรณะ

แมพราหมณมหาศาลซงเปนผมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก

มทองและเงนมากมาย มทรพยเครองปลมใจมากมาย มทรพยและ

ธญชาตมากมาย กไมพนจากชราและมรณะ

แมคหบดมหาศาลซงเปนผมงคง มทรพยมาก มโภคะมาก ม

ทองและเงนมากมาย มทรพยเครองปลมใจมากมาย มทรพยและ

ธญชาตมากมาย กไมพนจากชราและมรณะ

แมภกษทกรปซงเปนพระอรหนต สนอาสวะแลว อยจบพรหมจรรย

ทำกจทควรทำเสรจแลว ปลงภาระไดแลว บรรลประโยชนตนโดย

ลำดบแลว สนภวสงโยชนแลว หลดพนเพราะร โดยชอบ รางกายน

แมของพระอรหนตเหลานน กเปนสภาพแตกดบตองทอดทงเปน

ธรรมดา

162

มรณสตในพระไตรปฎก

163

สภร ทมทอง

พระผมพระภาคผสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตนแลว

จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา

ราชรถอนวจตรยอมชำรด

แมสรระกยอมเขาถงชรา

แตวาธรรมของสตบรษหาเขาถงชราไม

สตบรษกบสตบรษเทานนจงรกนได

ชรามรณสตรท ๓ จบ

ในสงยตตนกาย สคาถวรรค ขอ ๑๑๕ ปยสตร

เรองเกดขนทกรงสาวตถ

พระเจาปเสนทโกศลประทบนง ณ ทสมควรแลว ไดกราบทล

พระผมพระภาค ดงนวา ขาแตพระองคผเจรญ วนนขาพระองค

หลกเรนอย ในทสงด เกดความคดคำนงอยางนวา “ชนเหลาไหน

หนอชอวารกตน ชนเหลาไหนชอวาไมรกตน” ขาพระองค ไดมความ

คดดงนวา “กชนเหลาใด ประพฤตกายทจรต วจทจรต มโนทจรต

ชนเหลานนชอวาไมรกตน แมชนเหลานนจะกลาวอยางนวา ‘เรารก

ตน’ กตาม ชนเหลานนกชอวาไมรกตน”

ขอนนเพราะเหตไร

เพราะชนผ ไมรกกน ทำความเสยหายใดใหแกผ ไมรกกนได ชน

เหลานนกทำความเสยหายนนใหแกตนเองได ฉะนน ชนเหลานนจง

ชอวาไมรกตน สวนชนเหลาใด ประพฤตกายสจรต วจสจรต มโน

สจรต ชนเหลานนชอวารกตน แมชนเหลานน จะกลาวอยางนวา

“เราไมรกตน” กตาม ชนเหลานนกชอวารกตน

ขอนนเพราะเหตไร

เพราะชนผทรกกน ทำความเจรญใดใหแกผทรกกนได ชน

เหลานนกทำความเจรญนนใหแกตนเองได ฉะนน ชนเหลานนจงชอ

วารกตน

พระผมพระภาคตรสวา มหาบพตร ขอนเปนอยางนน มหาบพตร

ขอน เปนอยางนน เพราะวาชนบางพวกประพฤตกายทจรต วจทจรต

มโนทจรต ชนเหลานนชอวาไมรกตน แมชนเหลานนจะกลาวอยางน

วา “เรารกตน” กตาม ชนเหลานนกชอวาไมรกตน

ขอนนเพราะเหตไร

เพราะชนผ ไมรกกน ทำความเสยหายใดใหแกผ ไมรกกนได ชน

เหลานนกทำความเสยหายนนใหแกตนเองได ฉะนน ชนเหลานนจง

ชอวาไมรกตน สวนชนบางพวกประพฤตกายสจรต วจสจรต มโน

สจรต ชนเหลานนชอวารกตน แมชนเหลานนจะกลาวอยางนวา

“เราไมรกตน” กตาม ชนเหลานนกชอวารกตน

ขอนนเพราะเหตไร

เพราะชนผรกกนทำความเจรญใดใหแกผทตนรกได ชนเหลานน

กทำความเจรญนนแกตนเองได ฉะนน ชนเหลานนจงชอวารกตน

164

มรณสตในพระไตรปฎก

165

สภร ทมทอง

พระผมพระภาคผสคตศาสดา ครนตรสไวยากรณภาษตนจบ

ลงแลว จงไดตรสคาถาประพนธตอไปอกวา

ถาบคคลรวารกตน กไมพงชกนำตนไปในทางชว

เพราะความสขนนบคคลผมกทำชวจะไม ได โดยงาย

เมอบคคลถกความตายครอบงำ

กจะตองละทงภพมนษย ไป

กอะไรเลาเปนสมบตของเขา

และเขาจะนำอะไรไปได

อนง อะไรเลาจะตดตามเขาไป

ดจเงาตดตามตวไป ฉะนน

สตวผจะตองตายในโลกน

ทำกรรมอนใด คอบญและบาปทง ๒ ประการ

บญและบาปนนแลเปนสมบตของเขา

ทงเขาจะนำเอาบญและบาปนนไปได

อนง บญและบาปนนยอมตดตามเขาไป

ดจเงาตดตามตวไป ฉะนน

เพราะฉะนน บคคลควรทำกรรมด

สะสมไวเปนสมบตในโลกหนา

เพราะบญเปนทพงของสตวทงหลายในโลกหนา

ปยสตรท ๔ จบ

นกเปนบคคลธรรมดาทวไป เราฟงแลวกไปบอกไปสอนคนอนๆ ได ลก

หลานกด พอแมพนองกด หากยงไม ไดสนใจการปฏบตธรรม อยางนอยกให

ทำบญ พดถงคนทนบถอพระรตนตรยเปนสรณะ กมหลายกลมนะ ถาระดบ

พนฐานกเปนคนทมธรรมระดบมนษย ประโยชนของการนบถอพระรตนตรย

เปนสรณะ กคอรกษาเราไม ใหตกตำ การทจะไมตกตำกตองมมนษยธรรม

คอ การงดเวนจากทจรต ๑๐ ทำแตสจรต กศลกรรมบถ ๑๐ ประการ

เรยกวามนษยธรรม ทานทงหลายมมนษยธรรมกนหรอยง ตองมนะ นเปน

พนฐานเลย ตองงดเวนจากทจรต ๑๐

พอมพนฐานอยางนแลวกมาทำสงทเหนอมนษย ทพวกเรามาปฏบตธรรม

ฝกสตสมปชญญะเรยกวาระดบเหนอมนษย มนษยเปนพวกชาวโลก พวกเรา

กำลงปฏบตหนทางอนเอก กาวขนมาแลวจะไมกลบไปโลกอกตอไป สวนจะ

เปนเมอไหรอกเรองหนงนะ เดนไปแลวไมมทางกลบ หนหลงกลบไม ได เปนไง

เสยดายไหม กศลกรรมบถ ๑๐ เปนแบบโลกๆ บญบาปเปนสงทตดตามสตว

ไปในโลก วนเวยนไปเรอย สวนพวกเราไดฟงธรรมแลว รวา การเวยนวาย

ตายเกดมนทกข เบอหนาย คลายกำหนด กมาฝกปฏบตเพอออกจากโลก แต

ตองอาศยโลก เพราะเรากปฏบตอย ในโลกเหมอนกน ตองงดเวนทจรต ทำ

สจรต เปนพนฐาน

พอไดพนฐานอยางนแลวกมาฝกสตสมปชญญะ ใหจตมความตงมน เปน

สมาธ อนนเปนของเหนอโลก จตเปนสมาธตงมน ไมยนด ไมยนราย นเปน

ของเหนอชาวโลกเขา เรยกวาอตตรมนษยธรรม เหนอคนธรรมดา คน

ธรรมดาทวไปเขายนดยนรายนะ เจอของดกรก เจอของไมดกชง คนธรรมดา

ทวไปกเปนแบบนทงนนแหละ พวกทานยงธรรมดาอย ไหม มอตตรมนษยธรรม

ไหม เหนอกวาคนธรรมดาไหม สมาธกเหนอแลว เปนคนมจตตงมน ไมยนด

166

มรณสตในพระไตรปฎก

167

สภร ทมทอง

ไมยนราย เจอของดกธรรมดา ธรรมดาของมนอยางนนแหละ ไมหลงยนด

เจอของไมดกธรรมดา ไมหลงยนราย นเรยกวาเหนอชาวโลกแลวนะ ฌาน

วปสสนา มรรค ผล นพพาน เรยกวาอตตรมนษยธรรม พระสตรทอาน

ใหฟงกลาวถงคนทเปนอบาสกคนธรรมดาทวไป ซงกรวมถงพวกเราดวย

พนฐานกตองมอยางนแหละ ละชว ทำด ประพฤตปฏบตแบบคนรกตวเอง ถา

ไปทำทจรตจะเรยกวารกตวเองกไม ใช ตองทำสจรตนนแหละจงชอวารกตวเอง

การระลกถงความตายในแงของบคคลธรรมดาทวไป กเปนเรองควรเรง

ทำกรรมด สะสมไวเปนสมบตในโลกหนา เพราะบญนนเปนทพงของสตว

ทงหลายในโลกหนา อนนทานทงหลายคงทราบแลว จะไดเรงทำกน เมอ

นกถงความตายกจะไดเรงทำความด อนนกรณสำหรบอย ในโลกทวไป

ตอไป จะกลาวถงมมมองแบบพญามาร ในสงยตตนกาย สคาถวรรค

ขอ ๑๔๕ ปฐมอายสตร

ขาพเจาไดสดบมาอยางน

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเวฬวน สถานท

ใหเหยอกระแต เขตกรงราชคฤห ณ ทนน พระผมพระภาครบสง

เรยกภกษทงหลายมาตรสวา ภกษทงหลาย ภกษเหลานนทลรบ

สนองพระดำรสแลว พระผมพระภาคจงไดตรสเรองนวา

ภกษทงหลาย อายของมนษยทงหลายนนอยนก จำตองไปส

สมปรายภพ ควรทำกศล ควรประพฤตพรหมจรรย สตวผเกดมา

แลวจะไมตายไมม ภกษทงหลาย คนทมชวตอย ไดนานกอย ไดเพยง

๑๐๐ ป หรอจะอยเกนไปบางกมนอย

ครงนน มารผมบาปเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบแลว

ไดกราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา

มนษยทงหลายมอายยนยาว

คนดไมควรดหมนอายนนเลย

ควรทำตวเหมอนเดกออนทคอยแตจะดมนม ฉะนน

ความตายยงมาไมถงหรอก

ครงนน พระผมพระภาคทรงทราบวา นคอมารผมบาป จง

ตรสกบมาร ผมบาปดวยพระคาถาวา

มนษยทงหลายมอายนอย

คนดควรดหมนอายนน

ควรทำตวเหมอนคนทถกไฟไหมศรษะ ฉะนน

ความตายทจะมาไมถงไมม

ครงนน มารผมบาปเปนทกข เสยใจวา พระผมพระภาคทรง

รจกเรา พระสคตทรงรจกเรา จงหายตวไป ณ ทนนเอง

ปฐมอายสตรท ๙ จบ

สำหรบพญามารเวลาพดถงความตาย พดยงไง ในปฐมอายสตร

พระพทธเจาทรงสอนภกษทงหลายบอกวา อายของทานทงหลายนนอยนก

จำตองไปสสมปรายภพ ควรทำกศล ควรประพฤตพรหมจรรย สงทเราควร

ทำ ตามหลกนทานบอกวาม ๒ อยางหลกๆ คอควรทำกศลและควรประพฤต

พรหมจรรย พดงายๆ คอทางโลกกตองทำบญกศลเยอะๆ ไว ทางฝาย

ออกจากโลกกตองประพฤตพรหมจรรย ปฏบตธรรม ฝกสตสมปชญญะ

168

มรณสตในพระไตรปฎก

169

สภร ทมทอง

ฝกสมถะวปสสนา ควรทำกศล ควรประพฤตพรหมจรรย ไดเทาไรกเอา

เทานนแหละ ทำใหมนเตมท เพราะวาอายนนอยนก ปฏบตกนอยางเตมทแลว

ถาไมบรรลชาตนก ไมเปนไร ไปทำตอเอาชาตถดไป อยางนอยเรากทำกศล

และประพฤตพรหมจรรย ไว ชาตตอไปกมบญกศลเปนเสบยงท ไดทำไว พอม

ทรพยสมบตเลยงชวตไป ประพฤตพรหมจรรย ไวก ไปทำตอ พระพทธองค

ทรงบอกไวครบถวน พวกเรากทำตามอยางนนแหละ

ทน มารกมาและกลาวคาถาวา

มนษยทงหลายมอายยนยาว

คนดไมควรดหมนอายนนเลย

ควรทำตวเหมอนเดกออนทคอยแตจะดมนม ฉะนน

ความตายยงไมมาถงหรอก

อนนมาร มารชอบอยนานๆ พวกทานคดแบบมารหรอเปลา ไมตอง

ซเรยส ยงอยอกนาน เคยวากนอยางน ไหม ไมเปนไร ปลอดภย ยงอยอก

นาน เดยวหลวงพอชวย หาหลวงพอท ไหนกไมรมาชวย เดยวสงศกดสทธ

ชวย มนษยทงหลายมอายยนยาว นเปนคำพดของมาร ทานเคยพดอยางน

ไหม ขอใหมอายยนๆ นะ พดกนหมดทกคนเลยหรอ ทำไมเปนมารกนหมดละ

หลอกกนไปหลอกกนมา วนเวยนกนไป

เวลาเหนหนากน ตองพด อายสนลงแลวนะ เหนหนาใครตอใคร พดให

ถกนะ ถาอายยงยนยาว เปนพญามาร มารเขาวา มนษยทงหลายมอาย

ยนยาว คนดไมควรดหมนอายนนเลย อยนานๆ เปนคำยกยองชมเชยอาย น

เปนมาร พวกเราชอบไหมแบบน สวนใหญคำอวยพรน กเปนฝายมารทงนน

ขอใหอยนานๆ ขอใหอย ในตำแหนงนนานๆ ขอใหอะไรๆ ยนนาน ควรทำตว

เหมอนเดกออน ทคอยแตจะดมนมฉะนนแหละ ความตายยงไมมาถงหรอก

ตนเชาขนมากไมเปนไร ขอสนหลงยาวอก ๑๐ นาท ไมเปนไรหรอก หยวนๆ

อดอาดๆ กนนมไปเรอย ยงไมตายหรอก เดยววางๆ กอนคอยปฏบตธรรม

เอาไวทหลง นเปนความคดของฝายมาร

ดเหมอนทานทงหลายอยฝายมารเยอะเหมอนกนนะ จะไดรวานเปนฝาย

มาร ฝายอบาสกอบาสกากวาไปแลว มพระเจาปเสนทโกศลเปนตวแทน ฝาย

มารวาอยางน ฝายพระพทธเจาวาอยางไร

มนษยทงหลายมอายนอย

คนดควรดหมนอายนน

ควรทำตวเหมอนคนทถกไฟไหมศรษะ ฉะนน

ความตายทจะไมมาถง ไมม

พระองคตรสบอก ควรดหมนอายนอย ตองรบเหมอนคนทถกไฟไหมบน

ศรษะ ฉะนนแหละ สวนรบแลวจะทำไดหรอทำไม ได ทำสำเรจหรอไมสำเรจ

นกอกเรองหนง แต ในความรสกตองรบ

ตอไปอกสตรหนง ขอ ๑๔๖ ทตยอายสตร

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ พระเวฬวน ฯลฯ

เขตกรงราชคฤห ณ ทนน พระผมพระภาค ฯลฯ ไดตรสเรองนวา

ภกษทงหลาย อายของมนษยทงหลายนนอยนก จำตองไปส

สมปรายภพ ควรทำกศล ควรประพฤตพรหมจรรย สตวผเกดมา

แลวจะไมตายไมม ภกษทงหลาย คนทมชวตอย ไดนานกอย ไดเพยง

๑๐๐ ป หรอจะอยเกนไปบางกมนอย

170

มรณสตในพระไตรปฎก

171

สภร ทมทอง

ครงนน มารผมบาปเขาไปเฝาพระผมพระภาคถงทประทบแลว

ไดกราบทลพระผมพระภาคดวยคาถาวา

วนคนไมลวงไป ชวตไมดบไป

อายหมนตามสตวทงหลาย

ดจกงลอหมนตามทบรถ ฉะนน

ครงนน พระผมพระภาคทรงทราบวา นคอมารผมบาป จง

ตรสกบมารผมบาปดวยพระคาถาวา

วนคนลวงไป ชวตดบไป

อายของสตวทงหลายสนไป

เหมอนนำในแมนำนอยสนไป ฉะนน

ครงนน มารผมบาปเปนทกขเสยใจวา พระผมพระภาคทรง

รจกเรา พระสคตทรงรจกเรา จงหายตวไป ณ ทนนเอง

ทตยอายสตรท ๑๐ จบ

พญามารวา อายไมดบไป ไมสนไป เวลาเราดนาฬกา นเวลามนผานไป

เรอยๆ สวนพวกเราไปกบนาฬกาไหม ไม ไป นาฬกามนเปลยนวนใหมแลว

แตเรายงสาวเหมอนเดมเลย เปนสาวสองพนกวาปแลว กวากนไป เปนฝาย

พญามาร ชวตมนไมดบไป อายของสตว ไมสนไปหรอก ตอนดเวลา ดดวงอาทตย

ขน ดวงอาทตยตกน ไมยอมดอายตวเองนะ อายมนไมยอมสน อนอนมนสน

วนใหมแลว เรายงเหมอนเดม ดดเหมอนเดม หลอกตวเองไปเรอย แททจรง

นาฬกาเปนแคสมมต ตวทเคลอนทจรงๆ คอสงขาร สงทเรยกวาตวเราเคลอนท

อายมแตสนไป พวกเราโดยทวไปไมมองตวเองอายสน ใกลหมดแลว

172

มรณสตในพระไตรปฎก

173

สภร ทมทอง

การไมมองถงตวเองวา อายสนไป หลงลม ประมาทมวเมาในวย เปน

แบบมาร วนคนไมลวงไป ชวตไมดบไป อายของเรากจะตามเราไปเรอย อาย

เทาเดมไปเรอย ไมยอมแกเลย ยงอยอกยาวนาน นเปนแบบพญามาร สวน

แบบพระพทธเจาตรสวา วนคนลวงไป ชวตดบไป อายของสตวทงหลายสน

ไป เหมอนนำในแมนำนอยสนไป ฉะนน ตองมองใหเปน เวลานเลยไปจาก

เมอกหนอยหนงแลว ตอนนสองทมแลว อายสนไปหรอยง สนไปแลว วนและ

คนกลนกนอายของหมสตว ไปดวย ไม ใชเฉพาะเวลาสนไปอยางเดยว ไม ใช

เวลาเปลยนไปอยางเดยว อายสนไปดวย ตองมองใหออก พรงนเชาตนขนมา

อายสนไป เดนไปอกกาวหนง เวลาผานไป อายสนไปๆ นแบบพทธะเปนอยาง

น วนคนลวงไป ชวตดบไป อายของสตวทงหลายสนไป อายไมมเพมขนนะ ม

แตดบไป มแตสนลงทกวนๆ

พวกเราทวไป เวลาพดมกพดมนกลบขางกน อยางคนอายเยอะๆ กวา

ผมอายเยอะ ในทางวนยของพระทานพดกลบขาง ผมอาย เอาไวเรยกเดก

เดกเปนผมอายเยอะ นพอเขาใจไหม เราเรยกคนแก เราเรยกคณแมวาผ

สงอาย ผมอาย แตจรงๆ มนกลบขางนะ อนนคอผตำอาย คอเหลออายนอย

แลว พวกเราเรยกผสงอาย มนกลบขางอย เหมอนพดไวหลอกตวเองยงไง

ไมร ภาษาพระจะพดตรง เวลาพระเรยกกน อาวโส อาวโส แปลวา ผมอาย

นะ พระแกพรรษาเรยกพระหนมๆ เรยกทานผมอาย หมายถงวาเขามอาย

เหลอมาก ตวเองมอายเหลอนอยกวาเขา เหลออายนดเดยวเองนะ คนแกน

ตองเรยกเดกๆ วา ผมอาย พอเขาใจไหม กกลบขางกนเทานนแหละ พวกเรา

ยงงงไปงงมาไมรจะอยฝายไหน

ชาวโลกนตกอย ในเหยอลอของมาร เลยวนเวยนหวหมน หลอกกนไป

หลอกกนมา อยนานขนกนกวาอายเยอะ แตท ไหนได อยนานขนอายกนอย

ลงๆ มแตสนไป อายไมมเพมขนนะ ดงนน อยาไปฉลองเลยเพราะวามนดโง

ยงไงไมร ตวเองใกลตายแลวไปฉลอง คดด ฉลองท ใกลจะตาย ใกลจะ

พลดพราก ใกลจะสญเสยทกอยางแลว สงทเราทมเทหามาทงหมดจะตอง

จากมนแลว ฉลองเลย ตกลงมนโงหรอมนฉลาดกนแน

เราใกลความตายไปทกขณะๆ พอตายกตองสญเสยทกสงทกอยางท

ตวเองหามา ถกไหม นพดในแบบชาวโลก แททจรงแลว ไม ไดสญเสยอะไร

หรอก เพราะไมมสงไหนทเปนของเราจรงเลย เราเขาใจผดไปยดถอมาเองก

เลยรสกสญเสย การฉลองกหลอกตวเองอกหลายชนมาก ทานลองไปสงเกต

ดๆ ฉลองท ไดรบตำแหนง ฉลองโนน ฉลองน ฉลองอายอะไรตางๆ กคลายๆ

ฉลองท ใกลจะตายแลว ฉลองทจะไดพลดพราก ฉลองท ไดอยอกไมนานแลว

อยมานานแลว อยมานานคอใกลจะไปแลว ฉะนน ใหอยขางพระพทธเจาไว

วนคนลวงไป ชวตดบไป อายของสตวทงหลายสนไป เหมอนนำในแมนำนอย

สนไป

หลงจากรฝายคนธรรมดา ฝายพญามาร ตอไปกควรรฝายเทวดาบาง

เทวดาเขาวายงไงเกยวกบเรองความตาย ในสงยตตนกาย สคาถวรรค

อปนยสตร ขอท ๓

เรองเกดขนกรงสาวตถ เทวดานนยนอย ณ ทสมควรแลวได

กลาวคาถาน ในสำนกของพระผมพระภาควา

ชวตถกชรานำเขาไป อายจงสน

ผทถกชรานำเขาไปแลว ไมมเครองตานทาน

บคคลพจารณาเหนภยน ในมรณะ

ควรทำบญทนำความสขมาให

174

มรณสตในพระไตรปฎก

175

สภร ทมทอง

พระผมพระภาคตรสวา

ชวตถกชรานำเขาไป อายจงสน

ผทถกชรานำเขาไปแลว ไมมเครองตานทาน

บคคลพจารณาเหนภยน ในมรณะ

ควรละโลกามส มงสนตเถด

อปนยสตรท ๓ จบ

เทวดามองเรองความตาย แลวกคดเหนเปนอยางหนง เมอเทวดาเขา

มองมาในมนษยนะ อายของเขาเยอะ เขามองลงมา โอ...มนษยนทำอะไรกน

พวกเขาผานไปแควนเดยว พวกมนษยเราผานไปรอยปแลว เขามองด มนษย

ทำอะไรวงไปวงมา สบสนอลหมาน วงไปวงมาทำโนนทำน หาโนนหาน แยง

ชงกนไปมา แปบเดยวตายแลว ยงมวเพลนประมาทอย ได มวลมหลงกบ

ของทอยกบตวเองไดแคแปบเดยว พอมองดอยางน เขาใจอยางน จงกลาว

คาถาขนมาวา

ชวตถกชรานำเขาไป อายจงสน

ผทถกชรานำเขาไปแลว ไมมเครองตานทาน

บคคลพจารณาเหนภยน ในมรณะ

ควรทำบญทนำความสขมาให

มมมองของเทวดา กดดเหมอนกน อายมนนอย มนสน ไมมทตานทานเลย

ควรรบทำบญทนำความสขมาให เทวดาไดรบความสขทเปนผลมาจากกรรมด

มองลงมากเลยกลาวคาถาวา ควรทำบญทนำความสขมาให สวนพระอรหนต

สมมาสมพทธเจาของเราตรสอกอยางหนง ในสามทอนแรกเหมอนกนเลย ตรสวา

ชวตถกชรานำเขาไป อายจงสน

ผทถกชรานำเขาไปแลว ไมมเครองตานทาน

บคคลพจารณาเหนภยน ในมรณะ

ควรละโลกามส มงสนตเถด

พระพทธเจาตรสไมเหมอนเทวดานะ เทวดาบอกวา ควรทำบญท

นำความสขมาให สวนพระพทธเจาตรสวา ควรละโลกามส ละโลกเลย

ละความพอใจในรป เสยง กลน รส สมผส ละความตดของในโลก มงมอง

สนต มงมองหานพพาน มงมองหาความสงบระงบของสงขารทงปวง น

พระพทธเจา เหมอนกนไหม ไมเหมอนกน เทวดามองแตวาใหรบทำบญ บญ

นำความสขมาให พดไปแลวกดระดบหนงนะ ดแบบเทวดา แตพระพทธเจา

วา ในเมออายของเรานอยกควรรบละโลกามส ละเหยอลอของโลก เหยอลอ

ทพญามารเขาลอเอาไว มรป เสยง กลน รส สมผส ทนาปรารถนา นาใคร

นาพอใจ พวกนเปนโลกามส ในเมออายสนกควรรบละความตดอกตดใจใน

สงเหลาน แลวมองหาความสงบระงบของสงขาร มองหานพพาน ควรเชอ

เทวดาหรอเชอพระพทธเจาดตอนน เราเชอพระพทธเจาอยแลว แตบางคนยง

หาความสขอยเลย หาโนนหาน วนเวยนไปเรอย

วนนยกพระสตรมาอานใหฟง เปนเรองเกยวกบมมมอง เมอมองถง

ความตาย หรอคดถงความตาย แตละคนกคดนกไมเหมอนกน แลวแตระดบ

สตปญญา ถาเปนอบาสกอบาสกานบถอพระรตนตรยเปนสรณะ เชอมนใน

คำสอนของพระพทธเจา กจะรสกวา จรงดงคำสอนของพระพทธเจา รสกวา

นาอศจรรยยงนก นกถอวามทพงระดบหนง ไมตองไปพงผสางเทวดา ไมตอง

พงสงศกดสทธ ไมตองไปพงตนไม ใหยงยากแลว พงกรรมของตนเอง

176

มรณสตในพระไตรปฎก

177

สภร ทมทอง

สตวทงหลายเปนไปตามกรรม เชอมนในเรองกรรมและผลของกรรมแลว

นสำหรบอบาสกอบาสกาทพนๆ ธรรมดาทวๆ ไป

ถาเปนฝายมาร พดถงความตายเขาวาไง ยงอกนาน ยงเพลนไดอกนาน

ยงทำตวขเกยจสนหลงยาวไดอกนานทเดยว เหมอนพวกเรา บางทตระฆงปลก

เรยบรอยแลว ไดยนเสยง ดนาฬกา เออ...ยงอกตงชวโมง อกตง ๓๐ นาท

เดยวรอกอน อก ๑๕ นาทกทน แค ๕ นาทกทน พอเอาเขาจรง ไมอาบนำ

หรอก ตอนเชาแกะขตาสกหนอยกมาไดแลว ยดยาดอย นำลายยดอย ทำตว

เหมอนเดกทคอยแตจะกนนมอยางนนแหละ พญามารเขาวาอยางนน เวลา

คดถงวนเวลา วนเวลาเปลยนไป แตตวเขาไมเปลยนไปตามหรอก ไมตองทำ

อะไรมาก สบายเลย อายกยนนานเหมอนเดม นนเปนฝายมาร สวน

พระพทธเจาไมวาอยางนน ชวตมแตสนลงๆ ไปเรอย ฉะนน ควรรบทำกศล

ควรรบประพฤตพรหมจรรย

ฝายเทวดา เขารเรองด กเปนคนไมประมาทระดบหนงนะ เหนวาชวต

สนลงทกวนๆ แลวกตายไป ไมมทตานทาน ในโลกไมมตานทาน กตองทำบญ

บญนนแหละนำความสขมาให เทวดาเขาวาอยางน วาไปแลวกดอกชนหนง

เหมอนกนนะ ไม ใชธรรมดานะ แตความจรงแหงสงขารเปนสงทเราไมอาจ

หนพนไปได แมเปนเทวดามความสข ความสขก ไมเทยง เกดกเปนทกข

เกดแลวกแก แลวกตายเหมอนกน ทายทสดแลว กตองพลดพรากจาก

ทกสงทกอยางทเราไดมา เทวดาตองการเกดอกกเหมอนแชงตวเองยงไงก

ไมรนะ เกดไปตาย นพดแบบคนเจรญมรณสต ทานรสกอยางนนไหม ขอให

เกดทนนทน เกดแลวตาย เหมอนแชงใหตวเองตาย ให ไดลาภ ไดยศ ได

สรรเสรญ แลวตองสญเสยมนไป ทานชอบแชงกนไหม ขอใหประสบความ

สำเรจ ขอให ได โนน ขอให ไดน ขอให ไดนน มนเหมอนแชงกนยงไงก ไมร

ทายทสดกจะตองพลดพราก ตองสญเสยไป อนนแบบเทวดา

เทวดาบอกวา ควรทำบญทนำความสขมาให จะได ไปเสวยความสข

สวนพระพทธเจาวา ควรรบละโลกามสเสย ละเหยอลอของโลกเสย แลวมง

หานพพาน มงไปทางนพพาน ใหรบๆ เรวๆ นเปนความแตกตางกนของคน

ธรรมดาสามญ ฝายมาร ฝายเทวดา และฝายพระพทธเจา ทานอยฝายไหน

มากกวากน เทาทฟงเสยงดนาจะอยฝายมารเสยมากกวา กเลสเขามา ก

พอแลว ขเกยจ สนหลงยาว รอกอน มเงอนไขตามกเลสอยางโนนอยางน ก

วากนไป สวนใหญจะเปนอยางน

พญามารเปนหวหนาเทวดาชนปรนมมตวสวสต ถาเปนคนเกง มบารม

มากๆ หวหนาพญามารจะมาคยดวย อยางพระพทธเจาของเราพญามารจะ

ตามตลอด ตงแตเปนพระโพธสตวจนกระทงบรรล บรรลแลวกยงตามจน

ปรนพพาน พระสาวกทมคณธรรมมาก เปนพระอรหนต พญามารกจะตามไป

หลอกลออยางโนนอยางน และมลกนองมาร เปนเทวดาชนปรนมมตวสวสต

เหมอนกน แตเปนระดบลกนองเขา ตอมากมเสนามาร เสนามารนคอกเลส

ตางๆ ความตดของ ความขเกยจ ความลงเลสงสย เปนตน ทำใหเราตดหนบ

อยกบโลก มารเขาตองการใหเราอย ในโลกนานๆ

หวหนาใหญเปนทาววสวตตมาร เทวดาทเปนลกนองเขาเปนเทวดาจรงๆ

เปนเทวบตรมาร กเลสเปนเสนามาร นอกจากนนยงมเหยอลอของมาร คอ

รป เสยง กลน รส สมผส ทนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ รปสวยๆ เสยง

เพราะๆ กลนหอมๆ รสอรอยๆ สมผสออนนม นเรยกวาเหยอของมาร ใครไป

ฮบเหยอ ของสวยๆ เกดความชอบ อยากได ฮบเหยอกตดเบด ยงไมถงมอ

เสนามารดวยซำ แคเจอเหยอกตายแลววนเวยนไป อยางพวกเราโดย

178

มรณสตในพระไตรปฎก

179

สภร ทมทอง

ทวไป เสนามารไมตองทำอะไรดวยซำไป แคเจอเหยอลอไว ในโลกเทานน

แหละ กวนเวยนเกดตาย จะเอาโนนจะเอาน เอาผวสวยๆ เอาหนาตาดๆ เอา

เสยงเพราะๆ ไปเกดท โนนทน วนเวยนไปมา มารไมตองออกแรง เสนามาร

ไมตองออกแรง เอาแคเหยอลอมาลอไว กตดกบ ใครไปฮบกตดเบด

ถาไมตดเบด หนออกจากเหยอของมาร อยางพวกเรามาปฏบตธรรม

ตอนนหนออกมา เปนผทมปาตโมกขสงวร มอนทรยสงวร มสตสมปชญญะ

หนออกมาจากเหยอของมาร กจะเจอเสนามาร เจอกนบางหรอยง ขเกยจ

หดห งวงนอน ฟงซาน ไมอยากทำตอแลว ใครอยากบรรลกเชญบรรลไปเถด

ขอนอนกอน อนนคอเสนามาร ถาผานเสนามารไปได กจะเลอนชนไปเรอยๆ

เกงจรงกจะไดเจอลกนองกบพญามาร บารมไมมากนก ไม ใชคนสำคญอะไร

ละเสนามารไดกบรรลไป ทานอยากเปนระดบไหน แคเจอเสนามาร บางคนก

ไม ไหว จะตายอยแลว เดนไปเดนมาแลว ใจไมสงบ กมปญหาแลว ไมอยาก

ทำตอ มารเปนผฆาเราจากคณธรรมความดตางๆ ฆาเราจากประโยชน

ทควรจะได เราเปนมนษย สงทควรจะไดมากทสดคอนพพาน พอเจอมารเรา

กไม ได

บางคนกแสวงหาเหยอ ฮบเหยอ กระโดดไปกระโดดมา หลายภพหลาย

ชาต จนมาถงชาตนกยงฮบอย วนเวยนไปเรอย ไดฟงธรรม พยายามออกมา

จากเหยอ กตองมาเจอเสนามาร อดทนกบกเลสชนดตางๆ จนกวาจะอยนอก

อาณาเขตของมาร มารตามตวไมเหน มารหาตวไดทความยดถอ ถาไมม

ความยดถอแลว มารกหาตวไมเจอ ดงนน เราไปท ไหน อยาฝากรอยเทา

ไวนะ ถาฝากรอยเทาไวมารหาตวเจอ ท ไปเหนวาเปนตวเรา เปนของเรา ยดถอ

เอาไว นนแหละรองรอยในโลก มารหาตวเจอ เขามลกสมนเยอะ หาตวเรา

เจอตลอด เรากเลยเวยนเกดเวยนตาย

สวนพระอรหนต ทานไมฝากรอยเทาไว ในโลก เหมอนนกบนไปในอากาศ

ไมฝากรอยเทาเอาไว พญามารกหาตวไมเจอ คนทปฏบตวปสสนา จะเรมรวา

เวลาไมยดมนถอมนเปนอยางนๆ ไมเขาใจผดเปนอยางนๆ ภพชาตมนสนลง

อยางนๆ สนลงตรงทเราไมยดถอ ไมตดของ ไมพดถงมน ไมบนถงมน

ไมรกมน ไมเกลยดมน ปลอยวางไปไดจรงๆ ดบสนทไปจรงๆ

พวกเราโดยทวไป สงทแลวไปแลวกยงบนถง พดถง เมอวานนเปนอยางน

วนโนนเปนอยางโนน เอาสงตางๆ ทเกดขนวนกอนๆ มาบญญตเปนตวตน

เสวยเวทนาอยางใดอยางหนง กพดถง บนถง อยางนนเปนความเพลดเพลน

ในเวทนา ความเพลดเพลนนนเปนอปาทาน เมอมอปาทานกมภพ มภพกม

ชาต มชาตกมชรามรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส อปายาส เหนทมา

ของความตายหรอยง เพราะไปยดถอ พดถง บนถงความรสกตางๆ ทตนเอง

ไดสมผส ไปจรงจงกบมน ทานทงหลายมเรองพดอกเยอะไหม ถามเรองพด

ถงเยอะกยงตายอกเยอะ ถาไมมเรองใหพดถง กตายนอยลงๆ

สำหรบผเจรญวปสสนาจะร ไดดวยตนเองวาภพชาตมนลดลง ลดลงตรงท

ไมตดใจกบมน ไมพดถงมน ยงใครททำไดบอย ภพชาตกลดลง แตมนยงไมแน

ไมนอน เปนพระโสดาบนจงแนนอน เกดในกามสคตภมไดอกอยางมาก ๗ ชาต

พวกเรานพากนตดอกตดใจรสชาตของโลกนะ กนอาหารอรอย อรอย

แลวกตองพดถง อาหารอาศรมมาตาอรอยมากนะ อยางนเกดอกหลายชาต

เลย อรอยแลวไมแลวไป ยงพดถง บนถง ตองระวงดๆ เจรญวปสสนาไว จะ

ไดรทน ไมอยางนนจะมเรองพดเพอไปมาเยอะ การพดถง การบนถง หมกมน

นแหละเปนอปาทาน เมอมอปาทานกมภพ มภพกมชาต มชาตกมชรามรณะ

โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส อปายาส

180

มรณสตในพระไตรปฎก

181

สภร ทมทอง

เพราะเหตอยางนแหละ เราทงหลายจงมาเจรญวปสสนากน พระพทธเจา

ตรสวา ชวตถกชรานำเขาไป อายจงสน ผทถกชรานำเขาไปแลวไมมเครอง

ตานทาน บคคลพจารณาเหนภยน ในมรณะ ควรละโลกามส มงสสนตเถด

มาเจรญวปสสนาตามทพระพทธเจาทรงสอน รบๆ ทำ เพราะอายมนสนแลว

นะ ไมนานกจะตายแลว

การบรรยายในเยนวนน คงพอสมควรแกเวลาเทานนะครบ อนโมทนา

ทกทาน

ชวตนอยในแบบปรมตถ บรรยายวนท ๑๓ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนเชา

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชครบ สวสดครบทานผเขา

ปฏบตธรรมทกทาน

วนนเปนวนใหม เชาของวนใหม เปนไงบาง รอดมาอกวนแลวใช ไหม

ผดแลว...เพราะเราเจรญมรณสต ตองบอกวา ใกลตายเขาไปอกวนหนงแลว

หรอวาใกลเกดใหม ไปอกวนแลว ไมมเรองรอดเขามาเกยวของ พวกเราน จะ

รสกวารอดอยเรอย โอ...รอดตายอกแลวหรอน ชอบเปนอยางนกน กหด

เจรญมรณสตจะได ไมหลงลมความตาย ไมหลงลมความขาดของชวตนทรย

ทจะขาดออกจากกนในวนใดวนหนง เวลาใดเวลาหนง ซงไมมเครองหมาย ไม

มนมตบอก

วนนจะอานเรองเกยวกบความตาย ความสนชวตนแหละใหฟง ชวตน

เปนของนอย อยางท ไดแสดงไปแลว ไดอานพระสตรทแสดงอปมาตางๆ

ทานทงหลายจะไดมขอมลเอาไว ใช การเจรญมรณสตนเปนการทำสมาธวธ

หนง ซงการทำสมาธนน เราอาจจะใชอารมณท ไมตองคดมาก แครสกเอา

กได อยางการดลมหายใจเขา ลมหายใจออก รกายเดน ยน นง นอน อยางน

ไมจำเปนตองคดนกมาก แครสกถงมนกได ใชกายสมผสเอากได มหลายวธ

สวนมรณสตน ตองใช ใจคดนกเอา บางวธกตองใหจตนอมไปหา แลวกทองเอา

เชน ผม ขน เลบ ฟน หนง ทองกลบไปกลบมา จนสภาวะเหลานนปรากฏชด

แกจต แลวกนงเพงเอา พจารณาดเอา อยางน อนนเปนวธการทำสมาธ

182

มรณสตในพระไตรปฎก

183

สภร ทมทอง

ในการทำกรรมฐาน ตองรจกสตกอน มนคออะไร สตเปนเครองตนใน

โลก นมนเปนยงไง หนาตาเปนอยางไร ตองฝกใหรจกกอน สตเปนภาษาบาล

คนยคเกาเวลาพดถงสต เขากเขาใจกนงาย สวนพวกเรา พอพดถงสต บางท

ไมรเรอง แคกนขาวได เดนไปเดนมาได ทำงานได คดนกได กถอวามสตแลว

อะไรอยางน นกเปนคำภาษาไทย ภาษาธรรมะ คำวา สต ทเปนเครองตน

ไม ใชสตอยางน พวกเราพอตนนอนขนมา ถามสญญาจำคนน ได จำคนนนได

เดนถกทาง ไมลมบานตวเอง ไมลมททำงาน นกถอวามสตแลว อนนเปนสต

ในแบบทางโลกๆ แมแตคำวาสมาธน ถาแบบทางโลกๆ การทำงานดวยจต

จดจอ ตงมนด เปนสมาธ เขากใชกน บางทภาษาไทยทำใหเราไมเขาใจ เราก

เลยตองมาฝก

“สต” คอ ความระลกได ไมหลงไมลม ทานทงหลายตองไปหดสงเกต

ตอนมความรตว มนตนขนมา สวนตอนขาดสต มนหลบ มนหลงไปกบคำพด

ความคด ความนก มนเปนจรงเปนจง ตวหายวบไป ไมรสกตว ตวความรตว

นกได ระลกไดนนแหละคอสต พอรจกสตแลวกเอาสตนมาใช เจรญสตดวย

พทธานสสตบาง ธมมานสสตบาง อานาปานสตบาง กายคตาสตบาง หรอ

แมแตมรณสต พอเจรญสต สตมากขน สามารถปองกนนวรณ ละนวรณ ได

จตกจะตงมน เปนสมาธ เปนตวของตวเอง และควรตอการใชงาน

ตอไปจะอานเรองชวตเปนของนอยใหฟง เอาไว ใชสำหรบการเจรญมรณสต

หรอเอาไว ใช ในการระลกนกถง มสตแลว มเหตปจจย จะไดนกถงความตาย

มขอมลเอาไวบาง ในคมภรขททกนกาย มหานทเทส พระไตรปฎกเลมท ๒๙

ขอท ๑๐

คำวา ชวต ในคำวา นกปราชญกลาววา ชวตนเปนของนอย

ไดแก อาย ความดำรงอย ความดำเนนไป ความใหชวตดำเนนไป

ความเคลอนไหว ความเปนไป ความรกษา ความเปนอย ชวตนทรย

อนง ชวตเปนของนอย ดวยเหต ๒ ประการ คอ (๑) ชวตเปนของ

นอยเพราะดำรงอยชวเวลาเพยงเลกนอย (๒) ชวตเปนของนอย

เพราะมคณคาเพยงเลกนอย

ชวตเปนของนอย เพราะดำรงอยชวเวลาเพยงเลกนอย

เปนอยางไร

คอ ในขณะจตทเปนอดต ชวตเปนอยแลว ไม ใชกำลงเปนอย

ไม ใชจกเปนอย ในขณะจตทเปนอนาคต ชวตจกเปนอย ไม ใชกำลง

เปนอย ไม ใชเปนอยแลว ในขณะจตทเปนปจจบน ชวตกำลงเปนอย

ไม ใชเปนอยแลว ไม ใชจกเปนอย

สมจรงดงทพระผมพระภาคตรสไววา

ชวต อตภาพ สขและทกขทงปวง

เปนธรรมทประกอบกนขนชวขณะจตเดยว

ขณะยอมหมนไปอยางรวดเรว

เทวดาผดำรงอย ไดตง ๘๔,๐๐๐ กป

กมไดประกอบดวยจต ๒ ดวง (ในขณะจตเดยว) เปนอย ได

ขนธเหลาใดของสตวทตายไป หรอยงดำรงอย ในโลกน

ดบไปแลว ขนธเหลานนทงหมด เปนอยางเดยวกน

ดบไปแลวกมไดสบตอกน

184

มรณสตในพระไตรปฎก

185

สภร ทมทอง

ขนธทแตกไปในอดตอนหาลำดบมได

และขนธทจะแตกไปในอนาคต

มลกษณะไมตางกบขนธทดบในปจจบน

สตว ไมเกดดวยอนาคตขนธ ยอมดำรงอยดวยปจจบนขนธ

เพราะจตแตกดบไป สตว โลกชอวาตายแลว นเปนปรมตถบญญต

เพราะมอายตนะ ๖ เปนปจจย

ขนธทงหลายทแปรไปตามฉนทะ ยอมเปนไปไมขาดสาย

เหมอนนำไหลไปตามทลม ฉะนน

ขนธทงหลายถงการทรงตวอย ไม ไดแตกไปแลว

กองขนธ ในอนาคตกไมม สวนขนธทเกดแลวในปจจบนกดำรงอย

เหมอนเมลดผกกาดบนปลายเหลกแหลม ฉะนน

ความแตกทำลายแหงขนธทงหลายทเกดขนเหลานน

ปรากฏอยขางหนา ขนธทงหลายทมการแตกเปนธรรมดา

ดำรงอย มไดรวมกบขนธเกา

ขนธทงหลายมาโดยสภาวะทไมปรากฏ แตกทำลายไปแลว

กไปสสภาวะท ไมปรากฏ ยอมเกดขนและดบไป

เหมอนสายฟาแลบในอากาศ ฉะนน

ชวตชอวาเปนของนอย เพราะดำรงอยชวเวลาเพยงเลกนอย

เปนอยางน

ชวตเปนของนอยเพราะมคณคาเพยงเลกนอย เปนอยางไร

คอ ชวตเกยวเนองดวยลมหายใจเขา ชวตเกยวเนองดวย

ลมหายใจออก ชวตเกยวเนองดวยลมหายใจเขาและลมหายใจออก

ชวตเกยวเนองดวยมหาภตรป ชวตเกยวเนองดวยอาหารทกลนกน

ชวตเกยวเนองดวยไฟธาต ชวตเกยวเนองดวยวญญาณ มลเหต

(กรชกาย) ของสภาวธรรมเหลานมกำลงนอย บพพเหตของสภาวธรรม

เหลานมกำลงนอย ปจจยทงหลายมอารมณเปนตน มกำลงนอย

แดนเกด (ตณหา) มกำลงนอย ธรรมทเกดรวมกน ของสภาวธรรม

เหลานมกำลงนอย ธรรมทประกอบกน (อรปธรรม) ของสภาวธรรม

เหลานมกำลงนอย ธรรมทเกดพรอมกนของสภาวธรรมเหลานม

กำลงนอย กเลสเครองประกอบ (ตณหา) มกำลงนอย สภาวธรรม

เหลานแตละอยางมกำลงนอยตลอดเวลา สภาวธรรมเหลานแตละ

อยางไมมนคง สภาวธรรมเหลานตางกทำใหสภาวธรรมอนตกรวง

ลงไป เพราะสภาวธรรมเหลานตางกไมมความตานทาน สภาวธรรม

เหลานตางก ไมดำรงกนและกนอย ได แมสภาวธรรมททำใหธรรม

เหลานเกดกไมม

อนง ธรรมไรๆ กมไดเสอมไปเพราะธรรมไรๆ

เพราะขนธเหลาน พงถงความแตกดบไปโดยประการทงปวง

ขนธเหลานทเกดขนเพราะเหตปจจยกอน

แมเหตปจจยทเกดกอนกแตกดบไปแลวในกาลกอน

ในกาลไหนๆ ขนธทเกดกอนและทเกดในภายหลง

จงไม ไดเหนกนและกน

ชวตชอวาเปนของนอย เพราะมคณคาเพยงเลกนอย เปนอยางน

186

มรณสตในพระไตรปฎก

187

สภร ทมทอง

อนง เพราะเทยบกบชวตของเทวดาชนจาตมหาราช ชวต

ของมนษยจงนอย คอ เลกนอย นดหนอย ชวขณะ เรวพลน

ประเดยวเดยว ตงอย ไมนาน ดำรงอย ไมนาน เพราะเทยบกบชวต

ของเทวดาชนดาวดงส...เทวดาชนยามา...เทวดาชนดสต...เทวดาชน

นมมานรด...เทวดาชนปรนมมตวสวตด...เพราะเทยบเคยงกบชวต

ของเทวดาชนพรหมกายกา ชวตของมนษยจงนอย คอ เลกนอย

นดหนอย ชวขณะ เรวพลน ประเดยวเดยว ตงอย ไมนาน ดำรงอย

ไมนาน สมจรงดงทพระผมพระภาคตรสไววา “ภกษทงหลาย อาย

ของมนษยนอย จำตองไปสปรโลก ตองประสบกบความตายทเขาใจ

กนอย ควรทำกศล ประพฤตพรหมจรรย ผทเกดมาแลวไมตายไมม

ภกษทงหลาย ผ ใดมชวตยนนาน ผนนกอย ไดเพยง ๑๐๐ ป หรอ

อย ไดเกนกวานนกมนอย”

(พระผมพระภาคผสคตศาสดา ครนตรสเวยยากรณภาษตน

แลว จงตรสคาถาประพนธตอไปอกวา)

มนษยมอายนอย บคคลผฉลาดพงดหมนชวตทนอยนน

พงเรงประพฤตธรรมเหมอนคนถกไฟไหมศรษะ ฉะนน

เพราะความตายจะไมมาถงไมม

วนคนลวงเลยไป ชวตกใกลหมดสนไป

อายของสตวทงหลายกหมดสนไป

เหมอนนำในแมนำนอยจะแหงไป ฉะนน

ทอานใหฟงน เกยวกบชวตเปนของนอยในแงลกซง เปนบญญตระดบ

ปรมตถเลย บางคนฟงแลว ฟงไมทน ฟงไมออก ถาพดโดยอปมา มนเขาใจงาย

อนนพดในแงบญญตแหงปรมตถ ปรมตถนเปนสภาวธรรมทถงทสดแลว เอา

คำของชาวโลกมาพดถง มนจงพดกนยาก ฟงกนยาก แต ไมเปนไร ฟงยากๆ

ไวหนอย ฟงวนสดทายแลวกมนกลบไป วนกอนๆ ฟงแบบอปมางายๆ “ชวต

เหมอนกบนำคางทหยดอยบนยอดหญา พอถกแสงอาทตยกเหอดแหงไป”

อยางนฟงงายนะ มอปมาอปไมย พอเจอแบบปรมตถเขาไป หงายทองไปเลย

เลยเอามาพดวนสดทาย จะได ไปนงงงอยทบาน ไมเปนไร ถาคอยๆ พจารณา

กเขาใจได และสำหรบคนทเจรญวปสสนาน สามารถเขาใจ มองทะลได

เขาใจแลว กจะไดมสญญาทเกยวกบมรณะเกดขน เรยกวามรณสญญา

การเจรญมรณสตน ตองทำบอยๆ จนกระทงเขาใจ และไดมรณสญญา

ความจำหมาย ความกำหนดหมายเกยวกบความตาย ตองตายเปนธรรมดา

มความตายเปนทสด มองไปทอะไร กเขาใจไดวา จะมรณะแนๆ มสญญาน

อยเสมอ มองมาทผม อาจารยสภรตองตายแหงๆ นเรยกวาปฏบตแลว

ประสบความสำเรจ ไดมรณสญญา ตดอยกบใจ พวกเราน สญญาเกาๆ มน

ผดอยเพยบนะ ขาดสต มนขนมาเลย จะอยนานนะคนน ขาดสต ไมระวงคำพด

กออกมาเลย คนนจะอยนาน แหม...อาจารยยงหนมอยเลย ยงอย ไดอกนาน

โนน...เขากวาไป ถาขาดสตปญญาแลว เวลาเราพดน มนกจะขนมา ถาเราม

มรณสญญา จะพดอกอยางหนง

เราเจรญมรณสตน ถามวาเจรญไปขนาดไหนจงชอวาประสบความ

สำเรจ เจรญจนไดมรณสญญา ความกำหนดหมายวาไมเทยง ไมอยนาน ม

ความตายเปนทสดนนแหละ เหมอนกบเราเจรญกรรมฐานอนๆ เชน เจรญ

อสภะ อยางน เจรญจนถงเมอไหร จะชอวาประสบความสำเรจ เจรญจนกวา

จะไดอสภสญญา ความกำหนดหมายวาไมสวยไมงาม พอมองเหนคนโนน

คนน “โอ...ของไมสวยมารวมกน” นเรยกวาเจรญแลวประสบความสำเรจ นำไป

188

มรณสตในพระไตรปฎก

189

สภร ทมทอง

ใช ได เอาไว ใช ใหจตมสตสมปชญญะ ไมหลงไปกบโลก ไมถกนวรณครอบงำ

ประโยชนของการทำกรรมฐานกคอไดสมาธ คำวา สมาธ คอ จตตงมน ไม

ถกนวรณครอบงำ เอามาใช ในการเจรญวปสสนา ตอไป

สญญาอนๆ กทำนองเดยวกนนแหละ เชน เจรญเรองกระดกๆ อฏฐๆ

เจรญจนได อฏฐกสญญา กำหนดหมายวามแตกระดก บางคนบอกวา โอ...

จะทำไดยงไงอาจารย ทำได ขนาดนกยงทำไดเลย นพดใหกำลงใจนะ ขนาด

นกยงทำได ในสมยพทธกาล นกบางตว ไม ใชนกทกตวนะ

จะเลาเรองหนงใหฟง เรองนอย ในอรรถกถามหาสตปฏฐานสตร สตปฏฐาน

มอารมณของกรรมฐานเยอะ ทน นกแขกเตาน เปนนกทเขาเลยงไว ตอมาคน

กลมนมาพกอย ในสำนกภกษณ ตอนกลบไป ลมนกตวน ไว พระเถรกคดวา เอ

...สตวนมนดฉลาดด อตสาหมาอย ในสำนกนกบวช ควรจะไดอะไรดๆ ไปบาง

นกมนพดไดนะ พระเถรกสอนใหมนพด พดวา “กระดกๆๆ” ภาษาบาลก

“อฏฐๆๆ” ใหพดคำวา “กระดก” ทกวนๆ

นกตวน พดแตคำวา “กระดกๆ” เหนหนาคน แทนทจะพดวา “สวสดคะ”

กวา “กระดกๆ” ทงวนทงคน มนกพดอยนน พระเถร สามเณร เจรญกรรมฐาน

กน เวลามนพด กสาธการให มนกพดอยนนแหละ พดทกวนไป

ตอมาวนหนง เหยยวบนมา โฉบนกแขกเตาตวนขนมา เจานกแขกเตาน

มนพดกระดกอยทกวน ไมกลวอะไร พดวากระดกๆ ของมนไปเรอย พวก

สามเณรเอาทอนไมบาง กอนดนบาง ขวางใหเหยยวตกใจ เหยยวกปลอย

นกแขกเตาลงมา พระเถรกไปสมภาษณนกแขกเตา “เปนไงเจานกแขกเตา ถก

เหยยวจบไปแลว เปนยงไงบาง ตกใจไหม” นกแขกเตากบอกวา “ไมตกใจเลย

รสกแตวาเจากองกระดกมนจบกองกระดกไป และสกหนอยเจากองกระดกก

จะแตกสลาย กระจายออกไป”

ทานลองคดด ขนาดนกมนยงเจรญเปน พดไปน อายนกกนไหม แตนก

มนไมเกงเทาคน มนเจรญไดแคสมถะ เปนเพยงกำลงของสมถะ มนเจรญ

วปสสนาไม ได เพราะวบากหามไว หามมรรคผลนพพาน สวนพวกเราม

โอกาสเยอะกวานน นอกจากเจรญสต เจรญสมาธไดแลว ยงเจรญวปสสนา

บรรลมรรคผลนพพานได น...เกงกวาอยางนแหละ บางคนอาจสงสย “เอ...

อาจารย เจรญมรณสตทกลมหายใจเขาหายใจออกน ไดหรอ เจรญจนได

มรณสญญาน มนจะทำไดอยางไร” พดแบบนอายนกนะ

ดงนน กรรมฐานไหนททานชอบ กทำไว ฝกใหชำนาญไว จะไดเอาไวชวย

ตวเองเวลาทกเลสเขาครอบงำ เราทำเอาไวมนก ได ใชประโยชน ถาไม ได

ทำเอาไว ถงเวลาจะใช มนกไม ได ใช มนใช ไม ได เพราะมนไมม

เอาละ กลบมาทเรองชวตเปนของนอยในระดบปรมตถตอไป คำวา

ชวต ท ใชกนในมรณสตน หมายถง ชวตนทรย เปนสภาวะปรมตถชนดหนง

เมอขาดการสบตอกนในภพหนง ชาตหนง ในวนใดวนหนง ในเวลาใดเวลา

หนง กเรยกวาตาย เราทงหลายคงไดขอสรปแลว เราจะตายแนนอน คงทาย

ตวเองไดวา จะตองตายแหงๆ รอยแลววา จะตองตาย แต ไมมเครองหมาย

บอกเทานนเอง ตกลงพวกทานทราบไหม ทราบ ทราบวาตายแนๆ แลวทราบ

แลวใช ไหม ไมทราบเหมอนกน ทราบอยวา ตองตายแนๆ แต ไมทราบอก

หลายเรอง ไมทราบทมา ไมทราบท ไป แลวกไมทราบวาจะตายเมอไหร ท

ทราบกจะตองตายแนๆ ไมตายตอนกลางวนกตายตอนกลางคน ตาย

ภายใน ๗ วนนแหละ ตายภายใน ๑๒ เดอนนแหละ ไมรเดอนไหนนะ

ตายภายใน ๒๔ ชวโมงนแหละ แต ไมรชวโมงไหนนะ ตายภายในเวลา

๖๐ นาทนแหละ แต ไมรนาท ไหน

190

มรณสตในพระไตรปฎก

191

สภร ทมทอง

ชวตของมนษยนเปนของนอย ดวยเหต ๒ ประการ หนง คอ ชวตเปน

ของนอยเพราะดำรงอยชวเวลาเพยงเลกนอย สอง ชวตเปนของนอยเพราะม

คณคาเพยงเลกนอย

ชวตเปนของนอยเพราะดำรงอยเพยงเลกนอย กเพราะวา ชวตนทรยน

มนดำรงอยเพยงชวขณะ รปชวตนทรย กดำรงอยเพยงชวขณะทรปรปหนง

เกดแลวดบไป นามชวตนทรย กดำรงอยเพยงชวขณะจต นามชวตนทรยเกด

ประกอบกบจต อายเทากบจต มนยงสบตออย ในภพน พอขาดการสบตอใน

ภพน กตายไปแลว ฉะนน โดยตวมนเอง ชวตนเปนของนอยอยางยง เปนสง

ทมอยเพยงแคชวหนงขณะจต ในขณะททานนงอยน ขณะจตทแลว กดบไป

แลว ไม ใชอดตและไม ใชอนาคต ทนงอยน เปนปจจบน ถาเปนตอนอดต ก

ไม ใชปจจบน ไม ใชอนาคต ถาเปนตอนอนาคต กไม ใชอดต ไม ใชปจจบน เปน

คนละตอนเลย แตเราเวลาพด กเอาหลายๆ สภาวะมารวมกน ตงแตเดกยน

แกเลย รวมกนเปนหนงชาต แต โดยแทจรง เปนคนละสภาวะกน ตอนเดกก

สภาวะหนง ตอนผ ใหญกสภาวะหนง ตอนแกกสภาวะหนง เมอวานกสภาวะ

หนง วนนกสภาวะหนง คนละอนกน

ทานจงวา ชวต อตภาพ สขและทกขทงปวง เปนธรรมะทงปวงทประกอบกน

ขนชวขณะจตเดยว ชวตยอมหมนไปอยางรวดเรว กมแตขนธมนประชมรวม

กนขน และขนธกแตกไป ในขณะนเปนขนธปจจบน ไม ใชขนธอดต และไม ใช

ขนธอนาคต ถาพดถงอดต พดถงเมอวานน กเปนขนธอดต ไม ใชขนธปจจบน

ไม ใชขนธอนาคต ถาจะมอะไรเกดขนในอนาคต กไม ใชขนธอดต ไม ใชขนธ

ปจจบน เปนคนละสวน อยางน เมอพดคนละสวนอยางน ชวตของเราน

นอยมากเลย สตว ไมเกดดวยอนาคตขนธ ยอมดำรงอยดวยปจจบนขนธ

192

มรณสตในพระไตรปฎก

193

สภร ทมทอง

เพราะจตแตกดบไป สตว โลกชอวาตายแลว อนนพดในแบบระดบปรมตถ ฟง

ดกยากหนอย คนทเจรญวปสสนากจะเขาใจตรงน ไดด

ในเมอมนเปนของนอยอยางน ทำไมมนจงสบตอกนไปไมขาดสาย ทาน

บอกเหตผลวา เพราะมอายตนะหกเปนปจจย ขนธทงหลายทแปรไปตาม

ฉนทะ ยอมเปนไปไมขาดสาย เหมอนนำไหลไปตามทลม ฉะนน เมอวานน

กไดตอบคำถามของทานทเขยนมาถามวาอายตนะกบขนธ มนเปนไปยงไง มน

สบทอดยงไง วบากขนธ เราไดจากกรรมเกา วญญาณ นามรป อายตนะหก

อนน ไดมาจากกรรมเกา เปนวบากขนธ อายตนะเอาไวสำหรบรบร เชอมตอ

กบโลกภายนอก พออายตนะแกตว ไปรบรเรองตางๆ แลว มนกเกดความ

พอใจ เกดตณหา อปาทาน ไปทำกรรม ไดภพ ไดขนธมาใหม ไดกองทกขอน

ใหมมา ไดตา ห จมก ลน กาย ใจ ขนธกเลยสบทอดไปเรอยๆ อยางน

เพราะมตวเชอม คอ อายตนะ

ตาเอาไวมองดโลก เหนแลว หลงรกโลก อยากใหมนเปนอยางนอก กได

ขนธมา ไดกองทกข ไดยนเสยงแลว กหลงรกหลงชง ตดของ กไดขนธมาอก

ใจรบรแลว กตดของ กไดขนธมาอก มนตอกนอยางน มตวดงดดเอาไว ตว

ดงดดนคอสงโยชน มนผก มนตดเอาไว มฉนทะ ความเพลดเพลน พอใจ

กไดกองขนธ ตวทเปนไปคอขนธ กองทกขมนเปนไป ตวทชวยใหสบตอไม

ขาดสาย คอ อายตนะ ตา ห จมก ลน กาย ใจ ทรบร โลกแลว เกดกเลส

ผกตดเอาไว ผกแลวกไดกองทกข ไปเรอย ท ไดมา ไม ใชอะไรหรอก ไดกอง

ทกขทงนนแหละ ไดขนธทงนน

ทานทงหลาย ยงสบตอไปไหมน เพยบเลย บางคนแค ไปกนอาหาร

ลมรสเทานนแหละ พอใจรสอาหาร ถงกนของไมอรอย กพอใจของอรอยอยด

แหม...อาหารมงสวรตน ไมคอยเทาไหร เดยวออกจากคอรสปฏบตไป จะหา

ของกนอรอยๆ เอาอกแลว แลวไดอะไรมา กไดกองทกข ไดขนธมานนเอง

โดยมตวสบตอคออายตนะ ลมรสของโลกแลวกตดอกตดใจ แหม...มรสมชาตด

เขาวาอยางน รสชาตของโลกกผานมาทางเวทนา ไมกำหนดรเวทนา ไมรจก

เวทนาอยางแจมแจง กตดของ พดถง บนถง การพดถง บนถง เปนอปาทาน

อปาทานกมภพ ภพกมชาต ชาตกมชรามรณะ มนเปนไปอยางนแหละ

ชวตเปนของนอย เพราะดำรงอยชวเวลาเลกนอย ทานวา ขนธทงหลาย

ถงการทรงตวอย ไม ไดแตกไป กองขนธ ในอนาคตกไมม สวนขนธเกดขนแลว

ในปจจบน ดำรงอยเหมอนเมลดผกกาดบนปลายเหลกแหลม ฉะนน ปลาย

เหลกแหลมหรอปลายเขม เอาเมลดผกกาดไปวางไว อยนานไหม ไมนาน

ขนธปจจบนกเปนทำนองนแหละ ความแตกทำลายแหงขนธทงหลายทเกดขน

เหลานน ปรากฏอยเฉพาะหนา ขนธทงหลายทมการแตกเปนธรรมดา ดำรง

อย มไดรวมกบขนธเกา ขนธทงหลายมาโดยสภาวะท ไมปรากฏ แตกทำลาย

ไปสสภาวะท ไมปรากฏ ยอมเกดขนและดบไปเหมอนสายฟาแลบในอากาศ

ฉะนน ขนธ ในอดตนมาจากท ไมปรากฏ พอดบไปแลวกไปสท ไมปรากฏ ขนธ

ทมนเกดขนน มาจากไหนไมมใครรนะ แขนขาน มาจากเหตปจจยอะไรบาง

ไมมใครรเลย บอกได ไมทงหมดเลย มาจากท ไมปรากฏ พอดบไปแลวกไปสท

ไมปรากฏ

พดถงพวกเรา พดยาวๆ ออกไปหนอย ตอนเกดมา ไมรมาจากไหน ตายไป

ไมร ไปไหน แตแมแตขนธทกำลงเกดในปจจบนน มนมาจากไหน ไมปรากฏ

ทมา พอแตกทำลายจากกนไปแลว ดบไปแลว ไปสท ไหน กไมรเหมอนกน รแต

มนเกดและดบเทานน เกดขนเมอมเหต หมดไปเมอหมดเหต มาจากไหน

จงมาเกด กไมร ดบแลวไปไหน กไมร อยางนนะ จงไมตองถามวา อาว...

194

มรณสตในพระไตรปฎก

195

สภร ทมทอง

พระอรหนต ขนธแตกออกจากกนแลวไปไหน เพราะขนาดทนงๆ อยน ดบ

แลวไปไหน กไมรเหมอนกน ไมรมาจากไหนจงเกดขน ดบแลวไปไหน กไมร

เหมอนกน เหมอนกบสายฟาแลบในอากาศ ฉะนนแหละ

ตอไป ขอทสอง ชวตเปนของนอยเพราะมคณคาเพยงเลกนอย เราอาจ

จะคดวา เออ...เราเกดมา มคณคาอะไรเยอะแยะ อนนกพดแบบยดยาว แบบ

บญญต เปนคน เปนหญง เปนชาย ถาพดในแบบปรมตถ ถงระดบสงสดแลว

มคณคานอยมาก มกำลงนอย มกจหนาทนอย เกดมาไม ไดทำอะไรให ใคร

เลย เกดมาตาย เกดมาดบ เทานน นถาพดแบบปรมตถนะ

พดแบบสมมตบญญต แบบเราชาวโลกน แหม...คณเกดมาทำประโยชน

ให โลกเยอะนะ อะไรอยางน นพดแบบบญญต กเขาใจงาย ถาพดในแบบ

ปรมตถแลว ทานวามคณคานอยมาก ไมมใครทำอะไรให ใครได เพราะวาเกด

มาแลวกดบเลย เหมอนพวกเราเกดมาแลวกตาย เปลยนแปลงโลกอะไรได

บาง เปลยนแปลงโลกไม ไดเลย ใครเปลยนแปลงใครไดบาง “อาจารยๆ ดฉน

เปลยนแปลงไดตงหลายคนแลวน เปลยนแปลงลกก ได เปลยนแปลงสาม

กได” เขากวาไป อนนพดแบบคนไมรเรอง ถาพดระดบปรมตถระดบสงสด

แลว เราไม ไดเกดมาเพอเปลยนแปลงโลก เกดมาตายอยางเดยว โลกกอย

ของโลก คนอนเกดมาแลวกตายไปตามกรรมของตน เราเกดมาแลวกตายไป

ตามกรรมของตน วาไปแลวคอไมมใครชวยใครได ไมมใครเปลยนแปลงอะไร

ใครได เพราะวาแตละสภาวะมคณคานอยและมกำลงนอยเหลอเกน

ถาพดแบบบญญต แมตองดแลลก ลกกตองดแลแม อะไรกวาไป สวน

ระดบปรมตถ ทานขยายวา ชวตเกยวเนองดวยลมหายใจเขา ชวตเกยว

เนองดวยลมหายใจออก ชวตเกยวเนองดวยลมหายใจเขาและลมหายใจออก

ถาหายใจเขา ไมหายใจออก ชวตกหมดเลย เราเปนผยงใหญมากไหม ไม ใหญ

เลยนะน ทบอกวาทำอะไรไดเยอะแยะ ตกลงยงใหญ ไหม ไมยงใหญ เนองกบ

ลมหายใจเขาหายใจออก แคหายใจเขา ไมหายใจออก กตายแลว

พดระดบปรมตถมนเปนอยางน ชวตเกยวเนองกบลมหายใจเขาหายใจ

ออก ชวตเกยวเนองกบมหาภตรป มหาภตรปธาต ๔ ถาธาตไมสมดล กตาย

แลว ธาตดนแขงไป ตายแลว ธาตนำ มนำเหลองมากเละเกนไป ตายแลว

ธาตไฟ รอนผดปกต ตายแลว ธาตลมตดอวยวะขาด เหมอนใบมดตดขาด

เคยเปนไหม เวลาเคลอนกาย บางทเคลอนไมออก เหมอนฉกออกไป ตาย

แลว ชวตเลกนอยมาก เพราะเนองกบมหาภตรป ธาตดน ธาตนำ ธาตไฟ

ธาตลม ถาไมสมดลเพยงอนใดอนหนง กตายแลว ชวตเกยวเนองกบอาหารท

กน เกดทพภกขภย ไมมอาหารกน กตายแลว อาหารตดคอ ตายแลว

อาหารเปนพษ ตายแลว ตายไมยากเลย เกยวเนองกบไฟธาต อาหารไมยอย

กขนอดตายแลว เกยวเนองกบวญญาณ ดซ...มนมกำลงเยอะไหมน มคณคา

เยอะบางไหมน ในระดบปรมตถแลว มนเลกนอยมาก ถกเขมแทง เลอดไหล

ไมหยดกตายแลว

ชวตมนเนองอยกบสงตางๆ ท ไรแกนสาร ไรตวตน เหตปจจยททำให

มนเกด ลวนเลกนอยพอๆ กน กรรมนมตวตนไหม กไมมตวตน เทยงไหม

ไมเทยง เปนของเกดดบ ชวตเราเกดจากกรรม เหตปจจยมกำลงนอยมาก

เปนของเกดดบเหมอนกน บญเกาทเราทำเอาไว บญกเปนของเกดดบ เปน

ของไมมตวตน มกำลงนอย เหตปจจยททำใหมนเกด ลวนแตมกำลงนอย เกด

แลวดบๆ เหมอนๆ กน ตวมนทเกดจากสงไมเทยง จะเทยง มนคง จะมกำลง

เยอะได ไหม ไม ได สภาวะทเปนเหตททำใหเกด กลวนเลกนอยเหมอนกน

ตวทเกดจากสงเลกนอย กไมอาจจะยงใหญ ได ตวทเกดจากสงไมมนคง

กไมอาจจะมนคงได

196

มรณสตในพระไตรปฎก

197

สภร ทมทอง

ทานกลาวเปนคาถาวา ธรรมไรๆ กไม ไดเสอมไปเพราะธรรมไรๆ เพราะ

ขนธเหลาน พงถงความแตกดบไปโดยประการทงปวง อะไรทำใหอะไรตาย

ไม ได เพราะสงนนมนเกดเอง กจะตายเอง โดยธรรมชาต ผมทำใหทานตาย

กไม ได ทานทำใหผมตายกไม ได ผมเกดแลวผมกจะตาย ไมมอะไรทำใหอะไร

ตายได ใครทคดวาตนเองมอทธพลเยอะ ทำใหคนอนตายได อยางโนน

อยางน เปนแคความเหนผด บางคนไปทำทจรต เพราะเหนผดอยางมาก

มหาศาล ฆาสตวกจะฆาใหเขาตาย แต โดยแทจรง เราทำให ใครตายไม ได

โดยธรรมชาตแลว ทานวา ธรรมอะไรๆ กไม ไดเสอมเพราะธรรมอะไรๆ มน

เสอมของมนเอง มนเกดแลวมนกดบของมน มนเกดแลวมนกตายของมน

บางทพวกเราชอบไปคดวา เรามอทธพลเยอะ เพราะวปลาสเยอะ มนเพยนมาก

แททจรง เราไมสามารถทำอะไรๆ ใครไดเลย อยางผม กไมสามารถทำ

อะไรๆ พวกทานได พดธรรมะไป พวกทานจะเอาหรอไมเอา ถาทานเอา

ธรรมะไปปฏบต กเปนความดของทาน ตองยกยองความดของพวกทาน จะ

บอกวา นผมเกงนะ สามารถพดธรรมะใหทานฟงเขาใจได ชกนำใหมา

ปฏบตธรรมถก มนไม ใชอยางนนหรอก ผมพดไปแลว คนเกลยดกมเยอะแยะ

ไป พดแลว คนนงหลบ กมเยอะ ใครจะไปทำอะไรใครได

ขนธทเกดขนเพราะเหตปจจยกอน แมเหตปจจยทเกดกอน กแตกดบไป

ในกาลกอน ในกาลไหนๆ ขนธทเกดกอนและเกดขนในภายหลง จงไม ไดเหน

กน เราทงหลายนเกดจากเหตปจจย เหตปจจยมนเกดกอน มนกดบกอน สง

ทเกดจากเหตปจจยเกดทหลง มนกดบทหลง ไม ไดเหนกนนะ เหตก ไม ได

เหนผล ผลกไม ไดเหนเหต มนไม ไดรจกกนเลย อยางนนะ

รปมากระทบตา เกดจกขวญญาณ และเกดกเลสอะไรอนๆ ตอๆ มา

สภาวะตางๆ ไม ไดเหนกนเลยนะ รปเปนปจจยใหเกดกเลส ทำใหเราไปหลงรก

เจาความหลงรกน ไม ได ไปเหนรป เหตปจจยเกดกอน แลวกดบไปกอนแลว

สงทเกดจากเหตปจจยเกดทหลง มนกดบทหลง รปนมนเปนปจจยใหจตมอง

เหน จกขวญญาณเหนรปแลวดบไป กเลสเกดขนมาทหลง ไปหลงรกรปท

มนไม ไดเหน หลงชอบรปสวยๆ รปสวยๆ มนดบไปแลว มนเกดกอนมนกดบ

กอน กเลสเกดทหลงกไม ไดเหนรป แตรกรป เหตปจจยมนทำใหสงหนงเกด

ตวมนกไมเทยง มนกดบไปกอน มนอตสาหทำใหคนอนเกด ไม ไดอยด มน

ตายไปแลว ไมเจอกน

ชวตเปนของนอย เพราะมคณคาเพยงเลกนอย อยางนแหละ พวกเราท

คดวาใหญ โต ถาฟงอยางนแลว จะเหนวาเราไมสามารถทจะชวยเหลอโลก

ชวยเหลอใครตอใคร ไมสามารถเปลยนแปลงคนนน เปลยนแปลงคนน อะไร

ไดเลย ถาเขาจะเปลยน เขากเปลยนของเขาเอง ไม ใชวาเราเกงอะไรนกหนา

บางทเราไปเขาใจผด นกวาคำพดของเราไปเปลยนเขา แตหาร ไม คำพด

อยางเดยวกน พดกบคนหนง เขาเปลยน ไปพดกบอกคนหนง เขาไมเปลยน

เขากยงนสยเหมอนเดม หรอเลวรายกวาเดมกได ดงนน เขาเปลยน ตองยก

ความดใหเขา ถงเวลาของเขา เขาเปนคนด เขาจงเปลยน ถาเขาไมเปลยน ก

เปนเรองของเขา

เหมอนกบพระพทธเจาทรงแสดงธรรม ในอดต เราทานทงหลายคงม

โอกาสนงฟงบาง แต ไดเปลยนไหม ยงเหมอนเดม ขอกอน...ดฉนยงมลกตอง

ดแล ยงมควายทตองเลยง กกลบไปเลยงควาย มนกเปนกนอยางน แลวจะ

ไปโทษใครได จะวา ทำไม...พระพทธเจา ปลอยดฉนมานงตาแปวอยน ทำไม

ถงไมชวย อยางนกเพอไป พวกไมรเรองกเพอกนไป พวกเราทงหลาย อยาไป

เพอกนนกเลย โอ...เสยใจเหลอเกน ไมสามารถชวยลกชวยหลานได ไม

สามารถแนะนำแม ใหมาเขาธรรมะได ไมสามารถแนะนำสามใหมาเขาธรรมะ

198

มรณสตในพระไตรปฎก

199

สภร ทมทอง

ได อยางนมนโง ไมรเรอง นกวาตนเองมกำลงเยอะ แททจรงไมเปนอยางนน

หรอก อยกบโลก วนกบบญญตมาก ชกจะวนเวยนหวหมนแลว วนนชวงทายๆ

กมาฟงความจรงระดบปรมตถ

โดยสรปแลว การบรรยายในเชาวนน กลาวถงชวตเปนของนอยเพราะ

ดำรงอยชวเวลาเพยงเลกนอยกบชวตเปนของนอยเพราะมคณคาเพยง

เลกนอย ในระดบปรมตถเปนระดบสง ฟงยากหนอย แตถาฟงเขาใจ และ

เจรญเปน จะไดมรณสญญาทลกซง เอาไปใชเพอความปลอยความวางได

การปฏบตธรรมทกๆ อยาง ตงแต ใหทาน รกษาศล กเพอเปนการ

ขดเกลากเลส เพอความปลอยเพอวางทงนน ถาทำเพอให ไดบญเยอะๆ

เปนผมบญมาก ทำเพอใหตนสงบ ไดนนไดน อนนมนผดวตถประสงคตงแต

ตน ใหทานกเพอปลอยวาง ทำกรรมฐาน ถาทำถกตองและไดผล กจะถง

ความปลอยความวาง

มาคราวน ไดฟงเรองมรณสต เปนขอมลเอาไว ใช ในเวลาทม โอกาสทำ

บางทนกขนได จะไดมขอมลนำไปเจรญตอ เพราะบางทนกขนได แต ไมม

ขอมล ไมมทางใหจตเดน มนกเดนไมเปน เราทำความเขาใจไว พอนกขนมา

วา โอ...จะตองตายเปนธรรมดา มทางใหมนเดนเพม นกเรองนนได เรองน ได

มทางเดนทถกตอง เพอใหจตนน หมดจดจากนวรณ มกำลงเปนสมาธ จะได

เอามาใชงานตอไป

การบรรยายในชวงเชาวนน คงพอสมควรแกเวลาเทานนะครบ อนโมทนา

ทกทาน

อานสงสของมรณสญญา บรรยายวนท ๑๓ กมภาพนธ ๒๕๕๕ ตอนเชา

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย กราบคณแมชนะครบ สวสดครบทานผเขา

ปฏบตธรรมทกทาน

ชวงนเปนชวงสดทาย สำหรบการบรรยายในคอรสทชอวามรณสตใน

พระไตรปฎก ผมอานพระไตรปฎกใหฟงตงแตครงแรกจนครงสดทายเลย จะ

ไดสมชอหนอย บางคนมาฟง โอ โห...มนไปเลยกม แต ไมเปนไร ถอเปน

โอกาสครงหนงท ไดยนไดฟงธรรมะ สวนเขาใจไดมากไดนอยไมวากน ฟงแลว

จำไว นำไปคดพจารณาและประพฤตปฏบตตอไปนะครบ

ในชวงทายจะอานเกยวกบผลทเกดจากการปฏบต เมอเราฝกบอยๆ ได

มรณสญญาหรอการกำหนดหมาย ทำเครองหมายวา เออ...ทกสงทกอยาง

ตองแตก ตองทำลายเปนธรรมดา จดสดทายของมนคอแตกทำลาย อยางน

จะไดอานสงสเยอะ ถาทำใหดจะมประโยชนมาก พวกเราโดยทวไป กำหนด

เครองหมายเอาไวผดพลาดไป เปนวปลาส ของไมเทยงไปกำหนดวาเทยง

ของเปนทกข ไปกำหนดวาสข ของไม ใชตวตนไปกำหนดวาเปนตวตน ของไม

สวยงามไปกำหนดวาสวยงาม ถามมรณสญญากจะเปนสญญาฝายถกตอง

ไมวปลาส ตวสญญานยงไม ใชวปสสนา สญญากบปญญาเปนคนละสภาวะกน

สญญาเปนการกำหนดเครองหมายใหถก ไดมาจากการฟงธรรมะ จาก

เจรญสต จากการฝกทำกรรมฐาน ใหจตไดสมาธ มาจากปญญาขนตางๆ ซง

สญญาทถกตองน จะเปนฐานใหเกดปญญาตอไป บางทพดถงแตวปสสนา

200

มรณสตในพระไตรปฎก

201

สภร ทมทอง

เหนความเกดความดบตอหนาตอตาอะไรกวาไป อนนนตองอาศยจตทมสมาธ

ตงมนด จงจะเหน ทจรง เราไม ไดเจรญวปสสนาตลอดเวลา นานๆ จงเจรญ

วปสสนาทหนง บางคนจองแตวปสสนาลกเดยว แตจตไมเคยพรอมเลยกม

อยางนมนกไม ไดผลนะ

ขนตน เราฝกสตกอน ใหรจกแยกแยะไดวา ตอนไหนมสต ตอนไหนขาด

สต ตอมากทำกรรมฐานเพอใหจตตงมน เปนสมาธ ไมมนวรณ กรรมฐานท

ทำน อาจจะใชกรรมฐานท ใช ใจคดเอากได เชนมรณสต ถามขอมลกใช ใจคด

เอา พทธานสสตกตองอาศยนกเอาทางใจ กรรมฐานททำโดยไมตองคดมาก

กได ชวยใหตดวตกไปเลย เชน อานาปานสต กายคตาสตบางสวน รถงกาย

ท เดน ยน นง นอน อนนกเปนการฝกสตและทำสมาธ ไม ไดเปรยบ

เสยเปรยบกนหรอก ขอใหเรามสต มสมาธกใช ได เรมตนตองมสต มความ

รตว ทำความเพยร มสตรอยกบกรรมฐานใหตอเนอง มอารมณเปนหนง

ทน คำวา อารมณเปนหนง บางคนกสงสย อารมณเปนหนงนหมายถง

จตมนจบอยกบลมหายใจอยางเดยวตลอดเลยหรอเปลา ไม ใชอยางนนนะ ยก

ตวอยางอยางโลกๆ หนอย สมมตวา ทานมอารมณเปนหนงในการเลยงควาย

ใครเคยเลยงบาง หมายถง ทานจดจออยกบการเลยงควาย ไม ใชทานม

ควายตวเดยวเปนอารมณ จองแตควายตวนนเสมอ ไมคลาดสายตาเลย

ไม ใชอยางนน ทานกรเรองหญา เรองนำ เรองสถานท เวลาจะเอามนลงนำ

หวยไหนด เวลาไหนควรตอนมนเขาคอก ร ไปหมดทเกยวกบเรองน เรยกวาม

อารมณเปนหนงอยกบเรองน บางคนอารมณเปนหนงอยกบการทำโปรแกรม

คอมพวเตอร ยกตวอยางไดตงแตเลยงควายถงคอมพวเตอรเลย อารมณเปน

หนงในดานคอมพวเตอร ก ไม ใชจองอยแตเลขศนยกบเลขหนงอยางเดยว

ไม ใชอยางนน หมายถงวา ใจมนเปนหนงกบการทำเรองนเทานน มประเดน

อะไรตองทำเกยวกบเรองน จะคดพจารณาอยแตเรองน ใจมนไมวอกแวกไป

เรองอน ในขณะทำคอมพวเตอรกไมคดวอกแวกไปเรองวว เรองควาย เรอง

โลกจะแตก นำจะทวม อยางนเรยกวาอารมณเปนหนง

ในการทำกรรมฐานกทำนองเดยวกน อารมณเปนหนง จตมอารมณเดยว

ไม ใชจองอยแตกบอารมณเดยว จนไมร ไมเหนอะไร ไม ใชอยางนน หมายถง

วา ไปรแงมมนนแงมมนบาง ใจมนจดจออยแตเรองการทำเชนน เชน มา

ทำกรรมฐานอยกบตวเอง กอาจจะไปดตรงนนบางตรงนบาง หรออาจจะม

หลงคดหลงเพลนเรองนนเรองนบาง แตจตมนจะจดจออยกบกรรมฐานเปน

หลก ไม ไปสนใจเรองอน สนใจแตเรองทเกยวของกบกรรมฐาน พอทำบอยๆ

จตกตงมนขน เรยกวาจตมความตงมน อารมณเปนหนง อารมณเปนหนงกร

หลายเรองได เมอจตเปนสมาธ ตงมน มอารมณเปนหนง กรบเรองเรองนน

เรองน แต ใจไมวอกแวกไปตามอารมณ

บางคนวา อาจารย...ดฉนไมเคยมอารมณเปนหนงเลย เดยวซาย เดยว

ขวา ขามนมสองขา มนจะหนงไดยงไง นมนกเกนไป ทำกรรมฐานตองใหมน

ฉลาดเสยหนอยซ บางคนน เปนหนงตองหนงอยางเดยว ตองนงเลย ไปจอง

ไว เอาเปนเอาตายกนเลย เราชอบคดอยางนนะ เปนหนงหมายความวา มน

จดจออยกบเรองนน ถงจะออกไปรบรเรองอนบาง มนกไม ใส ใจเรองอน มน

ใส ใจเรองน อะไรทเกยวของกบเรองน มนใส ใจเรองอะไร เรองทำกรรมฐาน

เหนบาง ไดยนบาง รบรเรองนนเรองนบาง มนไม ใส ใจ

เปนหนงในการทำมรณสตกทำนองนแหละ ไม ใชวาทานนงนกถงความ

ตายตลอดเวลา มนกไม ใชนะ กมไปกนขาว อาบนำ คดเรองอนบาง คดเรอง

202

มรณสตในพระไตรปฎก

203

สภร ทมทอง

การทำงานบาง หลงลมขาดสตบาง แตสงทจดจอตงใจทำอยมเรองเดยวคอ

เรองน เรองอนกบรหารไป มนหลงไป ขาดสต รแลวกกลบมาทำอยางน

ตงใจทำกรรมฐานเปนอยางนแหละ

เหมอนเรามาฟงธรรมน เปนหนงในการฟงธรรมหมายความวาอยางไร

หมายความวาฟงคำเดยวใชหรอเปลา ไม ใชนะ คงไมมใครคดอยางนนหรอก

เปนหนงในการฟงธรรม ไม ใชมานงจองหนาผม ไม ใชอยางนน เปนหนงใน

การฟงธรรมหมายความวา เราตงใจฟงวาอาจารยจะพดวาอะไร พดเรอง

อะไร เรมตนอยางไร จบอยางไร พดกประเดน มเรองอะไรทควรจดไว ตงใจ

ฟง ใจอาจจะไปคดเรองอนบาง เหน ไดยน ไดรบร มเรองตางๆ ผานเขามา

หลงไปบาง แตเราไม ใส ใจ ปลอยเรองอนไป กลบมาฟง อยางนเรยกวาตงใจ

เปนหนงในเรองการฟงธรรม ตงใจฟง ทำไดบอยๆ จตกมความตงมน เปน

สมาธได สวดมนต ไหวพระกเหมอนกน ตงใจสวดมนต ไหวพระ จตไปทางอน

บางไหม กมเหมอนกน แตกตงใจ ถาทำไดทำบอยๆ ทำเนองๆ จตกจะเปน

สมาธ ตงมน ไมมนวรณ ทำบอยๆ หดทำไปเรอย อนนแหละคอการ

ทำกรรมฐาน ทำจตใหมอารมณเปนหนง

เรองมรณสตกเหมอนกน เราทำไป ทำอยเสมอ ขยน ฝกฝน ไมหลงลม

เตอนตนเองอยเสมอ มโอกาสกเจรญไว จะไดมรณสญญา คอ การกำหนด

หมาย การทำเครองหมายวา สงนจะตองแตกดบไปเปนธรรมดา เหนอะไร

ไดยนอะไร รบรเรองอะไร ก ใสเครองหมายถกวา เจาน...สดทายกตอง

แตกไป มนษย สตว ไมวาจะดหรอไมด ทายสดกตาย เหมอนเราใส

เครองหมายใหธนบตร แบงก ๕๐๐ มคาอยางนน เอาไวแลกเปลยน เรายง

ใส ไดเลย ใสเพมวา แบงกนสกหนอยมนจะตองสญสลายไป กใส ไดเหมอนกน

ถาพดถงอานสงสของการเจรญมรณสต สามารถแบงได ๒ แงหลกๆ คอ

อนท ๑ ใชชวตประจำวนไมตองทกขมาก ไมมเรองวตกกงวลมาก

เพราะความยดถอมนลดลง สงตางๆ ทมความแตกเปนธรรมดา มนกยอม

แตก ธรรมชาตทมความตายเปนธรรมดา มนกยอมตาย ถาเราเจรญมรณสต

ไว กไมตองเปนทกขมาก ไมตองกงวลมาก ไมกลว ไมหวาดหวนมากนก ชวย

ใหชวตราบรนขน ขอน พดในแงยอมรบความจรง

อนท ๒ ชวยใหเลอกทำสงทเหมาะสมไดสะดวกขน รจกอะไรทควร

ทำและไมควรทำไดชดเจนขน อะไรตองรบทำ อะไรตองรบละ ควรรบทำกศล

รบประพฤตพรหมจรรย เรงใหถงความไมตาย อย ในโลก ยงไงกตายแนนอน

ตองเรงใหถงอมตะคอพระนพพาน จงจะปลอดภยทสด ขอน พดในแง

การกระทำ

ตอไปจะอานพระสตรใหฟง เปนเรองเกยวกบอานสงสของมรณสญญา

ในองคตตรนกาย สตตกนบาต ทตยสญญาสตร พระพทธเจาตรสวา

เรากลาวไวเชนนแลวา “มรณสญญาทภกษเจรญทำใหมาก

แลว ยอมมผลมาก มอานสงสมาก หยงลงสอมตะ มอมตะ

เปนทสด” เพราะอาศยเหตอะไร เราจงกลาวไวเชนนน

ภกษทงหลาย เพราะอาศยเหตนวา ภกษมใจทอบรมแลวดวย

มรณสญญาอย โดยมาก จตยอมหดกลบ งอกลบ หมนกลบ ไมออก

ไปรบความตดใจในชวต อเบกขาหรอความเปนของปฏกลยอมตงอย

ขนไกหรอเสนเอนทเขาใสเขาไปในไฟ ยอมหดกลบ งอกลบ หมน

กลบ ไมคลออก ฉนใด ภกษม ใจทอบรมแลวดวยมรณสญญาอย

204

มรณสตในพระไตรปฎก

205

สภร ทมทอง

โดยมาก จตยอมหดกลบ งอกลบ หมนกลบ ไมออกไปรบความ

ตดใจในชวต ฉนนนเหมอนกนแล อเบกขาหรอความเปนของปฏกล

ยอมตงอย

ถาภกษม ใจทอบรมแลวดวยมรณสญญาอย โดยมาก จตยอม

ไหลไปตามความตดใจในชวต ความเปนของไมปฏกลยอมตงอย

ภกษพงทราบขอนวา “มรณสญญา เรามไดเจรญแลว คณวเศษทง

เบองตนและเบองปลายจงไมมแกเรา ภาวนาพละของเรายงไมถงท”

เพราะฉะนน ภกษนนจงเปนผรชดในมรณสญญานน

แตถาภกษม ใจทอบรมแลวดวยมรณสญญาอย โดยมาก จต

ยอมหดกลบ งอกลบ หมนกลบ ไมออกไปรบความตดใจในชวต

อเบกขาหรอความเปนของปฏกลยอมตงอย ภกษพงทราบขอนวา

“มรณสญญา เราเจรญดแลว คณวเศษทงเบองตนและเบองปลาย

จงมแกเรา ภาวนาพละของเราถงทแลว” เพราะฉะนน ภกษนนจง

เปนผรชดในมรณสญญานน

เราจงกลาวไวเชนนนวา “มรณสญญาทภกษเจรญทำใหมาก

แลว ยอมมผลมาก มอานสงสมาก หยงลงสอมตะ มอมตะเปน

ทสด”

พระสตรนกลาวถงมรณสญญาทภกษเจรญทำใหมากแลว ยอมมผลมาก

มอานสงสมาก มผล มอานสงสอยางไรบาง ทานทงหลายคงไดฟงไปบาง

แลว และทสดคอหยงลงสอมตะ มอมตะเปนทสด ถงความไมตาย นเปน

ทสดเลย เปนจดสดทาย

ทน จะดไดอยางไรวา เราเจรญมรณสญญา เจรญมรณสตไดผลไหม

การภาวนามกำลงหรอไมมกำลง ถาภาวนาแลวไดผลกรวาไดผล ทรวาไดผลก

คอรแลว ทสำคญคอความร ไดความร รสงทผด รสงทถก รทงทำอยางน

ไดผล รทงทำอยางน ไม ไดผล ไม ใชวาทำแลวจะไดผลอยางเดยว ทำให

เกดความร

การทำกรรมฐานน ถาทำเปนแลว มแต ไดกบไดนะ ได ๒ ได ไดอนท ๑

คอ ไดทำ อนท ๒ คอ ไดร ไดทำกอน ไมเคยทำกไดทำ ทานไดทำหรอยง

ทำแลวสงบกไดร ทำแลวไมสงบกไดร ทำแลวมนไมถกกไดร ทำแลวมนถก

กไดร ทำแลวมนไดผลกร มนไม ไดผลกร ทำแลวมนไมดกไดร ทำแลวมนด

กไดร ทกสงลวนไมเทยงหมด สงทชวยทำใหหลดพนคอปญญาตวหลงน ท

หลดพนไม ใช ไดผลเยอะ ทำไดดมาก สงสยจะหลดแลวมง หลดไปไหนละน

ไปอกขางหนงแลว ด ไมด ถก ผด นมนของค โลก ขนแรกตองละสงไมดออก

ไปกอน ไปทำด แต ไม ใชเพออยกบของด เพอให ไดความรวาทงของดและ

ของไมดมนกไมเทยง ตวรทหลงนคอจดสำคญทจะทำใหหลดพน

บางคนทำกรรมฐานขาดความรตวน ไมเอาผด จะเอาแตถก ไมเอาชว

จะเอาแตด อยางนกจะวน วนไปอกไกลแสนไกลเลยทเดยว ไม ไดอะไรหรอก

นกวาไปได ไกล ท ไหนได ไปไมถงไหน มนไมเขาใจ เราตององอาศยฝายถก

นนมนถกแลว แต ไม ใชยดอยกบฝายถก ละชว มาทำด และทำจตใหผองใส

ปฏบตธรรมนอาศยชวไม ได ตองอาศยด แต ไม ใชตดด ไม ใชจะเอาด แต

อาศยด รจกอาศยไหม เหมอนเรากนขาวน มนเปนปจจยเครองอาศย ทำให

เรามแรงเดนจงกรมได ถาไมกนขาวใหอม มนเดนจงกรมไหวไหม ไม ไหว ถา

ไมมศลแลวจตจะเปนสมาธไหม ไมเปน มนเปนทอาศย

206

มรณสตในพระไตรปฎก

207

สภร ทมทอง

ในเรองการเจรญมรณสญญากเชนกน ทำแลวกใหมความร รวาบางครง

ทำได บางครงทำไม ได ถาเจรญแลว จตยงไมหดกลบ ยงตดทางโลกเหมอน

เดม กจะไดรวาททำอย ไมประสบความสำเรจ ถาเจรญแลว จตมนหดกลบ

ไม ไปตดทางโลก ไม ไปตดของในชวต กรวาทำประสบความสำเรจ กำลงของ

ภาวนาด ทถกตองจรงๆ คอความร รวามนทำไดบาง ทำไม ไดบาง แตตอง

พยายามทำให ได พยายามทำให ได แลวทำได ไหม กไดบางไม ไดบาง แลว

ทำไมตองพยายามทำให ได ถาไมพยายามมนกไม ไดทำ กรรมฐานนมนแปลก

อยางน ขนแรกเราตองพยายามทำให ได แลวตอนหลงกใหรวา ทำไดบางไม

ไดบาง เหมอนฝกสตน ขนแรกตองพยายามอยกบตวไว ตงใจทำ พยายาม

ใหจตอยกบตว พยายามแลวไดมย กไดบาง ไม ไดบาง แลวพยายามทำไม

ทำใหมนร ถาไมทำมนกไมรเรองอยางน

บางคนบอกวา ถาทำไดบางไม ไดบาง กไมตองทำละ ปลอยจตสบายๆ

ไป อยางนมนกไม ไดอะไรเลย เพราะไม ไดทำ ฉะนน ทานทงหลายจงตองทำ

ตองพยายามทำให ได ทายทสดกจะรวา มนทำไดบาง ทำไม ไดบาง อยางน

เขาใจไหม ตวความรนแหละสำคญ รวาไดบางไม ไดบาง ไมเทยง ไมแนนอน

นละสำคญ ถาไมเคยทำไดเลย ก ไมมความรวาทำไดเปนยงไง จงตอง

พยายามทำให ได จะไดรวาทำไดเปนยงไง แลวมนเทยงไหม ไมเทยง ทำขน

มาเพอทจะรมน ถาไมทำขนมากไมรมน ไมรมนกปลอยมนไม ได อยางนพอ

เขาใจไหม

พระพทธองคตรสวา ภกษทงหลาย เพราะอาศยเหตนวา ภกษม ใจท

อบรมแลวดวยมรณสญญาอย โดยมาก จตยอมหดกลบ งอกลบ หมนกลบ

ไมออกไปรบความตดใจในชวต อเบกขาหรอความเปนของปฏกลยอมตงอย

208

มรณสตในพระไตรปฎก

209

สภร ทมทอง

นเปนลกษณะของคนทเจรญมรณสตหรอเจรญมรณสญญา กำหนดหมายวา

ทกสงตองแตกไปเปนธรรมดา จตทอบรมดวยสญญาชนดนมากๆ จะม

ลกษณะ หดกลบ งอกลบ ไมยดออกไปขางนอก หดกลบมาทตวเอง รบร

อารมณแลวมนหดกลบ มนไมยดออก เรองไมยาว ไมออกไปรบความตดใจใน

ชวต ไมตดใจในการเหน ไมตดใจในการไดยน ไมตดใจในการดมกลน ไมตดใจ

ในการลมรส ไมตดใจในการกระทบสมผส ไมตดใจในการรเรองโนนเรองน

ตอนนเราทงหลายตดใจรสชาตของโลกอย ตดใจในการมชวตอย

ตดตามรบรพรงนการเมองจะเปนยงไง ฝายไหนจะไดอะไร คนนนจะวายงไง

คนโนนจะวายงไง แลวคนนวายงไงตอ คนนเขาวาอาจารยอยางน แลว

อาจารยวายงไงตอ แลวเขาวายงไงตอ แลวอาจารยวายงไงตอ เออ...ยดยาวนะ

อยางน ไดมาแตกองทกขลวนๆ ใจมนไมหดกลบ มนตดใจอยากรเรองตอไป

เรอยๆ เรองดๆ นาสนก จตมนคดไป ยมเลย มนจะคดอะไรตอหนอ ดมนส

เคลมกบมน สนกๆ ดจรงๆ อยางน มนตดใจการมชวต อยากรเรองตอ โลก

จะเปลยนแปลงตอไปยงไงบาง ขนาดบอกวานำจะทวม กยงอยากจะรมนจะ

ทวมยงไง ทวมถงไหน อยากจะอย ใหถงวนนน อยากจะอยดกบเขาเหมอนกน

อยางนเรยกวาตดใจ พอรบรอะไรแลวมนยดออก ยาวออกไป กองทกขมนก

จะยาวไปเรอยดวยประการดงน

ถาเจรญมรณสญญา จตทอบรมดวยมรณสญญาเปนยงไง มนหดกลบ

มนงอกลบ อปมาเหมอนขนไกหรอเสนเอนทเขาใสเขาไปในไฟ ยอมหดกลบ

งอกลบ หมนกลบ ไมคลออก ฉนใด ภกษมใจทอบรมแลวดวยมรณสญญาอย

โดยมาก จตยอมหดกลบ งอกลบ หมนกลบ ไมออกไปรบความตดใจในชวต

ฉนนนเหมอนกนแล เคยเอาขนไกหรอเสนเอนไปใสเขาไว ในไฟไหม มนไม

เขาไปในไฟนะ มนหดกลบ งอกลบ จตของผเจรญมรณสญญากทำนองนน

ไดยนเสยงแลว รบรอารมณแลว รบรเรองตางๆ แลว มนไมเลยไป รบรแลว

หดกลบ กลบมาทตวเอง ถากลบมาทตวเองน เจรญสต ทำสมาธ เจรญ

วปสสนาดไหม ดมาก กนนวรณ ไม ใหเกดขน ไมยด มนหดกลบ งอกลบ น

เปนอานสงสของการเจรญมรณสญญา

สำหรบผเจรญมรณสญญาตองมความร บางครงทำได บางครงทำไม ได

พระพทธองคตรสวา ถาภกษมใจทอบรมแลวดวยมรณสญญาอย โดยมาก จต

กยงไหลไปตามความตดใจในชวต ความเปนของไมปฏกลกยงตงอย ภกษพง

ทราบขอนวา มรณสญญาเรามไดเจรญแลว คณวเศษทงเบองตนและเบอง

ปลายจงไมมแกเรา ภาวนาพละของเรายงไมถงท เพราะฉะนน ภกษนนจง

เปนผรชดในมรณสญญานน ถาทำไมมาก หรอทำไมประสบความสำเรจ ถง

คดวา เราจะตองตายเปนธรรมดา ใจมนกยงไหลไปตามความตดใจในชวต

ทำไมประสบความสำเรจ มนกไมผดอะไร ใหรวา ออ...มนเปนอยางน รชดวา

มรณสญญาทเราทำนยงไมถงท ยงไมเตมบรบรณ ภาวนาพละของเรายงไม

เตมท ภกษนนจงเปนผรชดในมรณสญญานนวา ถาทำนอย ทำยงไมถงท มน

กเปนอยางนเปนธรรมดา ถาทำถงทมนกหดกลบ ถาทำไมถงทมนก ไป

ขางนอก เปนเรองธรรมดา มนไปตามเหตปจจย ไมมตวตน ไมม ใคร

บงคบได ในเมอมรณสญญาเรายงทำไมเตมท ใจมนกยงไหลไป กเรอง

ธรรมดา รอยางนกเปนปญญา

หากพยายามเจรญมรณสญญา แต ใจมนกรกอย กอดอย ยงเหนวานาเอา

นาเพลดเพลนยนดอย ก ใหรวา ท ใจไปรกอย เพราะมรณสญญายงทำไม

เตมท ไมมตวตนไปรก ไม ใชเราไปรก เราผรกมตวตนไหม ไมม คนทถกรกม

ตวตนไหม ไมม ไอเจาความรกมตวตนไหม ไมม กลวนเปนของวางเปลา

เกดเพราะเหตปจจย คนไปรกเขากวาง คนถกรกกวาง ตวความรกกวาง

210

มรณสตในพระไตรปฎก

211

สภร ทมทอง

แลวยงไง กอดลมไปเรอย เอาเงาไปเรอย วนเวยนอยอยางนนแหละ ทผาน

มากอยางนแหละ จนมาถงตอนน กเพราะอยางน

ถาเจรญมรณสญญาแลว ไดผลด กตองร อยาไปเพลดเพลนยนดวา

ฉนเกงแลว เปนเรองของใจมนงอกลบ เพราะอะไร เพราะเหตปจจย คอ

มรณสญญามนมกำลง ใจมนไม ไปเพราะเหต ใจมนไปกเพราะเหต มตวตน

สกหนอยไหม ไมม มแตสงท เกดเพราะมเหต หมดเหตกดบไปทงนน

พระพทธองคตรสวา แตถาภกษมใจทอบรมแลวดวยมรณสญญาอย โดยมาก

จตยอมหดกลบ งอกลบ หมนกลบ ไมออกไปรบความตดใจในชวต อเบกขา

หรอความเปนของปฏกลยอมตงอย ภกษทงหลายพงทราบขอนวา มรณสญญา

เราเจรญดแลว คณวเศษเบองตนและเบองปลายจงมแกเรา ภาวนาพละของ

เราถงทแลว เพราะฉะนน ภกษนนจงเปนผรชดในมรณสญญานน

ถาใจมนไป ยดยาวออก กรชดวามรณสญญาไม ไดเจรญเตมท ถาใจมน

งอกลบ หมนกลบ กรวามรณสญญานนเจรญเตมท ไดรทง ๒ อยาง

ทานทงหลายมาฝกเจรญสตสมปชญญะ ทำความรสกตวน บางครงมนได

บางครงมนไม ได กใหรชดวามนเปนไปตามเหต ไมมตวตน ความรนจะชวยไป

เรอยๆ จนกระทงหยงลงสอมตะ นำไปสความไมเกด ไมแก ไมเจบ ไมตาย

กรรมฐานททำทงหมดน ลวนนำไปสผลอนเดยวกน คอหยงลงสอมตะ ตว

ความรทจะนำไปคอปญญา ความรวา สงขารทงหลายไมเทยง ไมแน

ไมนอน เปนไปตามเหตปจจย ถามนยดถอ ก ไม ใชเราอยากยดถอหรอก

เปนเพราะกรรมฐานมนยงไมเตมท ยงทำไม ได ยงไมมปญญา มนก ไปยด

เกดความทกขขน ไมมตวตนในทกข เหตของทกขนนมนม ยงละเหตไม ได

ทกขกเกดขนมา ถาปฏบตไปแลวถกตอง ทกข ไมม เหตแหงทกขหมด ทกขก

ไมเกดขน กเทานแหละ

สำหรบการบรรยายในคราวน สมควรแกเวลาแลว ถาผมทำอะไรใหทาน

ทงหลายไมสบายใจ หรอมคำพดบางคำทำใหเกดความขดเคอง หงดหงด

รำคาญ กขออภยดวย ขอใหทกทานมความเพยร มสมปชญญะ มสต เจรญ

ในธรรมทองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจาตรสเอาไวดแลว ดวยกนทกทาน

เทอญ

รายชอผรวมบรจาค

ท ชอ - นามสกล จำนวนเงน

๑ คณชอพภพ โอสถานเคราะห ๑๐,๐๐๐

๒ คณธนญชย ขาวสอาด ๓,๐๐๐

๓ ผฟงธรรมบานพทธธรรมสวนหลวง ๒๖ เม.ย. ๕๕ ๓,๑๐๐

๔ อทศใหคณพอวญ เจรญทรพย ๒๐,๐๐๐

๕ พ.ญ.นสรา อรรฆศลป ๕,๐๐๐

๖ อบาสกาทพวรรณ ทพยทศน ๑๔,๗๐๐

๗ คณนนทล จารรตน ๑,๐๐๐

๘ ผมจตศรทธา ๑๕๐,๐๐๐

๙ คงเหลอจากพมพ โอวาทปาตโมกข ๑๙,๗๖๕

๑๐ พญ.สดสบาย จลกทพพะ ๕๐๐

๑๑ คณชอทพย จวนม ๑,๐๐๐

๑๒ คณพทธกาน เทพภกด ๒๐๐

๑๓ คณวณา คมวงศ ๕๐๐

๑๔ คณทกษทร ๕๐๐

๑๕ คณศศนาฎ แสงแกว ๑,๐๐๐

๑๖ พ.ต.อ.จงรกษ ศรยาภย ๒๕๐

๑๗ คณรตตกาล ศรยาภย ๒๕๐

๑๘ คณวจจตา ใจวาร ๓๐๐

๑๙ คณศรทพย องคไพบลย ๒,๐๐๐

รายชอผรวมบรจาค

ท ชอ - นามสกล จำนวนเงน

๒๐ ไมออกนาม ๗๐๐

๒๑ แมชวชร บญวระ ๑๐๐

๒๒ คณอาภากร หะรนเดช ๕๐๐

๒๓ คณแมสพมพา ตรวฒนา ๑,๐๐๐

๒๔ คณเชษฐ ๑,๒๐๐

๒๕ คณสวมล อศวไชยชาญ ๑,๐๐๐

๒๖ ผเขาปฏบตธรรมอาศรมมาตา ๒๗ - ๓๑ พ.ย. ๕๕ ๑๒,๕๐๐

๒๗ คณสธาทพ ๑,๐๐๐

๒๘ ผฟงธรรม Exim bank ๑ พ.ย. ๕๕ ๑,๙๐๐

รวมยอดบรจาค ๒๕๒,๙๖๕

ประวต อาจารยสภร ทมทอง

วนเดอนปเกด วนท ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๑๕

สถานทเกด บานหนองฮะ ต.หนองฮะ

อ.สำโรงทาบ จ.สรนทร

การศกษา

• เปรยญธรรม ๔ ประโยค

• ประกาศนยบตรบาลใหญ วดทามะโอ จ.ลำปาง

• ปรญญาตร วศวกรรมศาสตรบณฑต สาขาวศวกรรมไฟฟา

มหาวทยาลยขอนแกน

• ปรญญาโท พทธศาสตรมหาบณฑต สาขาพระพทธศาสนา

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

งานปจจบน

• วปสสนาจารยยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทยฯ

• อาจารยสอนพเศษ วชาพระอภธรรมปฎก

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

วทยาเขตบาฬศกษาพทธโฆส จ.นครปฐม

• บรรยายธรรมะตามสถานทตางๆ ทงในกรงเทพฯ และตางจงหวด

• เผยแผธรรมะทางเวบไซต www.ajsupee.com