รายงานผลการด าเนินงานฉบับ ... · 2016-01-12 · รายงานผลการด ... ผลิตอาหารปลอดภัยที่ต้องพิจารณา

รายงานผลการด าเนนงานฉบบสมบรณ

โครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

“หมบานปยหมก”

บานทงศร หม 3 ต าบลทงศร อ าเภอรองกวาง จงหวดแพร

โดย

มหาวทยาลยแมโจ-แพร เฉลมพระเกยรต

ธนวาคม 2558

รายงานผลการด าเนนงานฉบบสมบรณ


“หมบานปยหมก”


โดย

มหาวทยาลยแมโจ-แพร เฉลมพระเกยรต


(ก)

ค ำน ำ

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม มรายไดเขาประเทศจ านวนมากจากการสง

สนคาเกษตรกรรมออกจ าหนายยงตางประเทศ ผลก าไรสวนมากทท ารายไดเขาประเทศมาจากการ

สงผลตผลการเกษตรไปจ าหนายยงตางประเทศ ทงในรปของผลผลตโดยตรง ผลตผลแปรรป จนท า

ใหประเทศไทยเปนผผลตสนคาเกษตรอนดบตนๆของโลก โดยเฉพาะพชพรรณหลายชนดทไทย

สงออกตดอนดบหนงในหาของโลก แตเมอมองทเกษตรกรกลบพบวาเกษตรกรสวนใหญเปนผทม

หนสนจ านวนมาก ฐานะของครอบครวเกษตรกรสวนใหญมกมฐานะคอนขางยากจน การท า

การเกษตรตองอยบนความเสยงในการกเงนเพอการท าการเกษตรในแตละครง หากในฤดปลกนน

ลมเหลว ไดผลผลตไมตรงตามเปา หรอผลผลตราคาตกต า กตองยอมรบในการเปนหนสนนนอยาง

หลกเลยงไมได

ในชวงหลายปทผานมา มความพยายามผลกดนให ครวไทยเปนครวโลก จากการ

สงออกผลตผลเกษตรทน าไปท าอาหารในหลายประเทศ และตอเนองถงเรองของอาหารปลอดภย

ทเปนการกลาวถงกระบวนการผลตเพอสขภาพของผบรโภคเปนส าคญ โดยปจจยทส าคญใน

กระบวนการผลตอาหารปลอดภยทตองพจารณา คอ การใชปยเคม และสารเคม ทเปนอนตราย

ตางๆ และเปนการเพมตนทนการผลตของเกษตรกรอกดวย ดงนน การลดการใชสารเคมในการผลต

ของเกษตรกรจงเปนการลดตนทนการผลต ท าใหเกษตรกรลดความเสยงในการท าการเกษตร และ

สามารถผลตอาหารปลอดภยเลยงครวโลกได

ปยอนทรยเปนปจจยการผลตหนง ทเกษตรกรสามารถน ามาใชในการปรบปรงบ ารง

ดนปลกใหมความอดมสมบรณ สามารถลดการใชปยเคมลงได และนอกจากนน ยงสามารถ

รวมกลมกนผลตเพอจ าหนายเปนรายไดเสรมไดอกทางหนง ดงนนการสงเสรมการผลตปยอนทรย

จงเปนเรองส าคญทจะท าใหหมบานเกษตรกรรมในสงคมไทยมความเปนอยทดขนได


(ข)

สำรบญ

หนา

ค าน า ................................................................................................................................. (ก)

สารบญ .............................................................................................................................. (ข)

สารบญภาพ ....................................................................................................................... (ค)

สารบญตาราง .................................................................................................................... (ง)

1. ความส าคญและทมา ................................................................................................... 1

2. กระบวนการผลตปยหมก ............................................................................................. 3

3. การผลตปยหมกมลไสเดอนดน ..................................................................................... 5

4. พนทด าเนนการ ........................................................................................................... 11

5. ประวตความเปนมาของจงหวดแพร ................................................................................ 11

6. การปกครองในจงหวดแพร.............................................................................................. 13

7. ต าบลทงศร อ าเภอรองกวาง จงหวดแพร ....................................................................... 14

8. การผลตปยหมกแบบกองเตมอากาศ............................................................................... 16

9. วตถประสงค .................................................................................................................. 27

10. กลมเปาหมาย ............................................................................................................. 27

11. ระยะเวลาการด าเนนการ .............................................................................................. 27

12. หนวยงานสนบสนน ...................................................................................................... 27

13. ผลการด าเนนงาน ......................................................................................................... 28

(ค)

สำรบญภำพ

ภาพท หนา

1 การหมกปยหมกแบบกองวสดเปนชนๆ ............................……………………………………… 3

2 การตอทออากาศ เพอหมกปยหมกแบบกองเตมอากาศ ......................................... 4

3 การผลตปยหมกในถงปฏกรยาชวภาพ ................................................................... 4

4 จดทตง และจงหวดใกลเคยงของจงหวดแพร ......................................................... 13

5 แสดงจดทตงของอ าเภอตางๆ ในจงหวดแพร ......................................................... 14

6 คาอณหภมภายในกองปยอาย 5 วน และการแทนทของอากาศภายในกองปย ........ 17

7 คาอณหภมภายในกองปยจากการวจย คาอณหภมทสงใน 2-5 วนแรก เหมาะกบ

การยอยสลายของจลนทรยกลมเทอรโมฟลก หลงจากนนเมออณหภมลดลง

จะเปนการยอยสลายโดยจลนทรยกลมเมโซฟลก ...................................................

17

8 จลนทรยชนดตาง ๆ ทท างานรวมกน ในการยอยสลายวตถดบใหเปนปยหมก ......... 18

9 การตออปกรณ และการกองวสด .......................................................................... 21

10 เศษวสดทางการเกษตรน ามาท าปย ....................................................................... 22

11 เครองยอยเศษพช เพอใหวสดมขนาดเลกลง .......................................................... 22

12 ทอพวซเจาะร 4 นว และกงไมวางปองกนการอดตนในรอากาศ .............................. 23

13 กองวตถดบทขนกองเสรจ ..................................................................................... 23

14 พดลมเตมอากาศขนาด 3 แรงมา .......................................................................... 24

15 กองปยหมกเมออาย 30 วน .................................................................................. 25

16 ลกษณะของปยหมก ทหมกเสรจแลว .................................................................... 25

17 กองปยทสลายตวดแลว ......................................................................................... 26

18 ปยหมกทบรรจถง พรอมจ าหนาย ......................................................................... 26

19 การขยายพนทจากหมบานแมขายฯ สหมบานลกขายฯ ........................................... 28

20 การกลาวตอนรบ และถายทอดเทคโนโลย โดย นายธรวฒน ตะวกา ..................... 29

21 การบรรยาย และการถายทอดเทคโนโลยการผลตปยมลไสเดอนดน ...................... 30

22 การจดการวสดเหลอทงเพอน ามาท าปยหมกของชมชนบานทงศร ......................... 31

23 การศกษาวถชวต และการจดการหมบานของชมชนบานทงศร ............................... 31

24 อาจารยศภชย สทธเจรญ วทยากรบรรยายและถายทอดเทคโนโลย .................... 32

25 ผเขารบการฟงการบรรยาย ถายทอดเทคโนโลยหมบานทงศร ................................ 33

(ง)

สำรบญภำพ (ตอ)

ภาพท หนา

26 บรรยากาศการรบฟงการบรรยาย ถายทอดเทคโนโลย .......................................... 33

27 การลงทะเบยนเขารวมการกอบรมและถายทอดเทคโนโลย ..............…………………….. 34

28 การบรรยาย และถายทอดเทคโนโลย .................................................................... 35


30 การฝกอบรมเชงปฏบตการการจดการการผลตปยมลไสเดอน ............................... 36

31 ลกษณะการจดการบอวงซเมนตส าหรบการเลยงไสเดอน ...................................... 37

32 ผเขารบการถยทอดเทคโนโลยบานเนนสมอ ต าบลปามะคาบ อ าเภอเมอง

จงหวดพจตร .....................................................……………………………………………….…… 37

33 ผเขารบการถายทอดเทคโนโลยบานบงหลม ต าบลคลองน าไหล อ าเภอคลองลาน

จงหวดก าแพงเพชร ............................................................................................... 38

34 ทมวทยากรและผแทนหนวยงานทท างานรวมกนในพนทบานบงหลม ต าบลคลอง

น าไหล อ าเภอคลองลาน จงหวดก าแพงเพชร ........................................................ 39

35 เจาหนาทจากส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอคลองลาน จงหวดก าแพงเพชร มารวม

เปนวทยากรถายทอดเทคโนโลย ............................................................................ 39

36 บอเลยงไสเดอนแบบบอวงซเมนตขนาด 1 เมตร ..................................................... 40

37 ลกษณะไสเดอนภายในบอวงซเมนต ...................................................................... 40

38 ผทเขารวมโครงการชวยกนขนยายบอวงซเมนตส าหรบการเลยงไสเดอน ................ 41

39 ผทเขารวมการกอปรมายทอดเทคโนโลยถายภาพรวมกน ...................................... 41

40 การบรรยายและถายทอดเทคโนโลย ณ บานบงหลม ต าบลคลองน าไหล ..............

อ าเภอคลองลาน จงหวดก าแพงเพชร ................................................................... 42

41 บรรยากาศการบรรยายและถายทอดเทคโนโลย ณ บานแสงตะวน ต าบลเพชรชมพ

อ าเภอโกสมพนคร จงหวดก าแพงเพชร ................................................................ 43


43 ลกษณะของตวไสเดอน ......................................................................................... 44

44 ลกษณะการอยรวมกนเปนกลมของไสเดอน ........................................................... 44

45 ด าเนนการจดสงตวไสเดอนผานทางรถโดยสารประจ าทางปรบอากาศ ................... 45

46 กำรคดคำจดสงจำกจ ำนวนน ำหนกสงของและขนำดของบรรจภณฑ .............. 46

47 ด าเนนการปดเทปทบรอยตอกอนการจดสง ........................................................... 46

1


“หมบานผลตปยหมกแบบกองเตมอากาศ”


1. ความส าคญและทมา

สาเหตประการหนงของปญหาหมอกควนพษทเกดใน 8 จงหวดภาคเหนอ

ตอนบนของประเทศไทยของทกป กคอการเผาท าลายเศษพชทเหลอจากการเกษตรกรรม เชน

เปลอกและซงขาวโพด เศษใบไม และฟางขาว เปนตน เนองจากทผานมาเกษตรกรไมม

ทางเลอกทเหมาะสมในการจดการเศษพชปรมาณมากทเกดขน ในขณะทการน าเศษเหลอจาก

ซากพชมาท าเปนปยอนทรยกมปญหาการตองพลกกลบกองปยทสนเปลองเวลาและแรงงาน

การเผาท าลายเศษพชจงยงเปนวธการจดการเศษพชทงายทสดของเกษตรกรทผานมา

ในการเพาะปลกของเกษตรกรสงทมความจ าเปนและส าคญทสดคอความอดม

สมบรณของดน ความอดมสมบรณของดนจะไดมาจากการทมอนทรยวตถสะสมอยในดน

อยมาก จลนทรยดนจะใชอนทรยวตถเปนสารอาหารแลวปลดปลอยแรธาตทจ าเปนใหแกพชใน

ปรมาณทพชตองการอยางเพยงพอ ซงไดแก ธาตอาหารหลก (ไนโตรเจน-N ฟอสฟอรส-P2O5

และโพแทสเซยม-K2O) ธาตอาหารรอง (ก ามะถน แคลเซยม และแมกนเซยม) และจลธาต

(แมงกานส ทองแดง โบรอน โมลบดนม เหลก และสงกะส) ซงโดยปกตแลวดชนชวดความอดม

สมบรณของดนกคอไสเดอน เราจงมกจะพบวาดนด าในปาทมความอดมสมบรณสงทสามารถ

ปลกพชไดทกชนดโดยไมตองใชปยเคมใดๆ จะมไสเดอนอยมาก

นอกจากน ในอดตกอนทจะมการผลตปยเคมขนในโลก เกษตรกรในประเทศ

ไทยกไดมการสรางความอดมสมบรณใหกบดนในการเพาะปลกโดยการใชมลสตวตางๆ เชน

2

มลโค มลกระบอ และมลไก เปนตน ประเทศไทยในขณะนนสามารถสงออกขาวเปนท 1

ของโลกมาโดยตลอด ทงๆ ทไมมปยเคมใช

แตปจจบน ภายหลงจากการ “ปฏวตเขยว” หรอการน าปยเคมเขามาจ าหนาย

ในประเทศไทยประมาณป พ.ศ. 2503 การเกษตรกรรมของไทยกไดใชปยเคม สารเคม และยา

ฆาหญาอยางหนก โดยลมทจะสรางความอดมสมบรณของดนอยางแตกอน การใชปยเคม

สารเคม และยาฆาหญาอยางยาวนาน 40 - 50 ป ไดท าใหดนเพาะปลกเสอมสภาพลงอยาง

มาก กลายเปนดนทแนน แขง และเปนกรด รากพชไมสามารถชอนไชหาอาหารไดด ความเปน

กรดของดนท าใหเกดการละลายของธาตอะลมเนยมออกมาแลวดดซมเขาทางรากพช ท าใหพช

ไมแขงแรงกลายเปนโรคงาย เกษตรกรจงตองใชปยเคมและสารเคมเพมมากขนทกปท าใหม

ตนทนสงขน และในขณะเดยวกน การเผาท าลายเศษพชในแตละครงกสงผลใหอนทรยวตถและ

จลนทรยดนทมอยนอยพลอยสลายตวหายไปอก

การผลตในการเกษตรทผานมา เกษตรกรมงมนเนนเพมผลผลตโดยการใช

ปยเคม สารเคม จะเหนไดจากการน าเขาสารปองกนก าจดศตรพช ปยเคมในแตละปมจ านวน

มาก ซงนบวาเปนการเสยเงนตราจ านวนมากและเกดปญหาตามมาไดแก ตนทนการผลตสง

ดนเสอมโทรม มผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของผผลตและผบรโภค ปญหาเหลาน

สามารถแกไขปญหาและลดความเสยหายโดยการฟนฟระบบการเกษตร ดวยการน าทรพยากร

ทมอยในทองถนหรอวสดทเหลอใชจากกระบวนการผลต เชน พชผกสด ผลไม มลสตว ซง

ขาวโพด น ามาสกดเปนปยน าหมกชวภาพ หรอปยหมกชวภาพ เนนการลดตนทนการผลต ท า

ใหเกษตรกรมรายไดเพมขน มคณภาพชวตทดขน พรอมทงสามารถฟนฟสภาพแวดลอมทเสอม

โทรมใหกลบมาสความสมดลได

เพอใหความอดมสมบรณของดนกลบคนมาเกษตรกรจงควรงดการเผาเศษพช

และน าเศษพชมาผลตเปนปยอนทรยคณภาพดแลวน าไปปรบปรงบ ารงดนเพอเพมอนทรยวตถ

และความอดมสมบรณใหกบดน ทจะสงผลใหการใชปยเคมและสารเคมลดลง ซงหมายถง

ตนทนการผลตกจะลดลง มผลผลตเพมมากขน ท าใหมผลก าไรมากขนตามไปดวย ดน

เพาะปลกจะกลบมาเปนดนด าทฟ นม โครงสรางเมดดนจะรวนซยขน มไสเดอนกลบคนมาท

ชวยการชอนไชของรากพช พชกจะกลบมาแขงแรง เกษตรกรและประชาชนจะมสขภาวะทด

จากการลดปญหาหมอกควนพษจากการเผาและลดการใชสารเคม

การท าปยหมกแบบเดมๆ โดยการกองเศษพชไวเฉยๆ ปลอยใหเกดการยอย

สลายตามธรรมชาตตองใชเวลานาน ดงนนกลมเกษตรกรจงไดมความสนใจทจะผลตปยหมก

3

ระบบเตมอากาศ เนองจากเนนวธทท าใหกระบวบการยอยสลายของจลนทรยเสรจสนภายใน 1

เดอน ชมชนจงมการรวมกลมเพอผลตปยหมกแบบเตมอากาศไวใชในชมชน

2. กระบวนการผลตปยหมก

กระบวนการผลตปยหมกสามารถจ าแนกไดเปน 3 แบบ คอ

การหมกแบบกองวสดเปนชนๆ (pile or windrow) :

การหมกดวยวธนใชเวลานาน (โดยทวไปใชเวลา 4 – 6 เดอน) สนเปลอง

แรงงานในการกลบกอง อาจมกลนรบกวนหากควบคมกระบวนการหมกไมเหมาะสม และตอง

ใชพนทมากเมอตองการผลตเพอการคา การหมกดวยวธนมตนทนต า และใชเทคโนโลยอยาง

งาย จงเหมาะกบการผลตเพอใชเองในไรนา กระบวนการผลตแบบนอาจปรบปรงใหม

ประสทธภาพสงขน โดยบด สบ หรอยอยวสดใหเปนชนเลกๆ แลวน ามาผสมกนกอนการหมก

ใชเครองจกรชวยในการสรางกอง และกลบกอง เปนตน

ภาพท 1 การหมกปยหมกแบบกองวสดเปนชนๆ

การหมกแบบกองเตมอากาศ (aerated pile) :

การหมกดวยวธนชวยลดปญหาแรงงานในการกลบกองไดมาก ชวยให

ปฏกรยาการหมกเกดขนอยางรวดเรว (โดยทวไปใชเวลา 3 – 4 เดอน) และลดปญหากลน

รบกวนอนเนองมาจาก ออกซเจนไมเพยงพอ กองปยขนาดเลกอาจเตมอากาศโดยเสยบทอ

http://agri.wu.ac.th/msomsak/ManureTree/Pictures/PileComposting.jpg

4

ระบายอากาศเขาไปในกอง (passive aeration) แตหากกองปยมขนาดใหญ จลนทรยตองการ

ออกซเจนมาก จ าเปนตองพนอากาศเขาไปภายในกอง (active aeration)

ภาพท 2 การตอทออากาศ เพอหมกปยหมกแบบกองเตมอากาศ

การหมกในถงปฏกรยาชวภาพ (bio-reactor) :

การหมกดวยวธนท าใหอนทรยวตถถกยอยสลายอยางรวดเรว สามารถผลต

ปยหมกไดภายในเวลา 1 เดอน ใชแรงงานนอย ใชพนทนอย ไมมปญหากลนรบกวน แตใช

พลงงานและเทคโนโลยระดบสงในกระบวนการหมก ถงปฏกรยาชวภาพมหลากหลายแบบ

หลกการท างานมกคลายกบกระบวนการหมกแบบท 1 และ 2 ถงปฏกรยาขนาดใหญมกถก

ออกแบบใหสามารถท างานไดอยางตอเนอง

http://agri.wu.ac.th/msomsak/ManureTree/Pictures/AeratedPile.jpg

http://agri.wu.ac.th/msomsak/ManureTree/Pictures/BioReactor.jpg

5

ภาพท 3 การผลตปยหมกในถงปฏกรยาชวภาพ

3. การผลตปยหมกมลไสเดอนดน (Vermicompost)

ปยหมกมลไสเดอนดน หมายถง มลของไสเดอนดน ทกนอาหารจ าพวก

เศษซากอนทรยวตถ รวมทงดนและจลนทรย ทไสเดอนดนกนเขาไปแลวผานกระบวนการยอย

สลายภายในล าไสของไสเดอนดน แลวขบถายเปนมลออกมาทางรทวาร ซงมลทไดจะมลกษณะ

เปนเมดสด า มธาตอาหารพชอยในรปทพชสามารถน าไปใชไดในปรมาณทสง และมจลนทรย

จ านวนมาก ซงในกระบวนการผลตปยมลไสเดอนดน ขยะอนทรยทไสเดอนดนกนเขาไป และ

ผานการยอยสลายในล าไสแลวขบถายออกมา มลไสเดอนดนทไดเรยกวา “ปยหมกมลไสเดอน

ดน”

คณสมบตของปยหมกมลไสเดอนดน

ลกษณะโครงสรางทางกายภาพของปยมลไสเดอนดนมลกษณะเปนเมดรวน

ละเอยด มสด าออกน าตาล โปรงเบา มความพรนระบายน าและอากาศไดดมาก มความจ

ความชนสงและมประมาณอนทรยวตถสงมาก ซงผลจากการยอยสลายขยะอนทรยทไสเดอน

ดนดดกนเขาไปภายในล าไส และดวยกจกรรมของจลนทรยทอยในล าไสและน ายอยของไสเดอน

ดนจะชวยใหธาตอาหารหลายๆ ชนดทอยในเศษอนทรยวตถเหลานนถกเปลยนใหอยในรปทพช

สามารถน าไปใชได เชน เปลยนไนโตรเจน ใหอยในรป ไนเตรท หรอ แอมโมเนย ฟอสฟอรสใน

รปทเปนประโยชน โพแทสเซยมในรปทแลกเปลยนได และนอกจากนยงมสวนประกอบของธาต

อาหารพชชนดอนและจลนทรยหลายชนดทเปนประโยชนตอดน รวมทงสารควบคมการ

เจรญเตบโตของพชหลายชนดทเกดจากกจกรรมของจลนทรยในล าไสของไสเดอนดนอกดวย

การใชปยหมกมลไสเดอนดนและน าหมกมลไสเดอนดนในการปลกพชจะสงผล

ใหดนมโครงสรางดขน คอท าใหดนกกเกบความชนไดมากขน มความโปรงรวนซย รากพช

6

สามารถชอนไชและแพรกระจายไดกวาง ดนมการระบายน าและอากาศไดด ท าใหจลนทรยดน

ทเปนประโยชนบรเวณรากพชสามารถสรางเอนโซมทเปนประโยชนตอพชไดเพมชน นอกจากน

จลนทรยดนทปนออกมากบมลของไสเดอนดนยงสามารถสรางเอนไซมฟอสฟาเตส ทมสวน

ชวยเพมประมาณฟอสฟอรสในดนใหสงขนได อกดวย

ประโยชนและความส าคญของปยหมกมลไสเดอนดน

1. สงเสรมการเกดเมดดน

2. เพมปรมาณอนทรยวตถแกดน

3. เพมชองวางในดนใหการระบายน าและอากาศดยงขน

4. สงเสรมความพรนของผวหนาดน ลดการจบตวเปนแผนแขงของหนาดน

5. ชวยใหระบบรากพชสามารถแดรกระจายตวในดนไดกวาง

6. เพมขดความสามารถในการดดซบน าในดน ท าใหดนชมขน

7. เพมธาตอาหารพชใหแกดนโดยตรงและเปนแหลงอาหารของสตวและ

จลนทรยดน

8. เพมศกยภาพการแลกเปลยนประจบวกของดน

9. ชวยลดความเปนพษของธาตอาหารพชบางชนดทมปรมาณมาเกนไป เชน

อลมนม และแมงกานส

10. ชวยเพมความตานทานในการเปลยนแปลงระดบความเปนกรด-เบส

(Buffer capacity) ท าใหการเปลยนแปลงเกดขนไมเรวเกนไปจนเปนอนตรายตอพช

11. ชวยควบคมปรมาณไสเดอนฝอยในดน เนองจากการใสปยหมกมลไสเดอน

ดนจะท าใหมปรมาณจลนทรยทสามารถขบสารพวกอบคาลอยดและกรดไขมนทเปนพษตอ

ไสเดอนฝอยไดเพมขน

การใชปยหมกมลไสเดอนดนเปนสวนผสมของวสดปลกและวสดเพาะกลาพช

นอกจากการน าปยหมกมลไสเดอนดนไปใชเปนปยแลว ยงสามารถน ามาใชเปน

สวนผสมของวสดปลกและวสดเพาะกลาพชได วสดปลกพชหรอสสดเพาะกลาพชทมสวนผสม

7

ของปยหมกมลไสเดอนดนจะมธาตอาหารพชอยในปรมาณทเจอจางและอยในรปพรอมใช ซง

จะคอยๆ ปลดปลอยธาตอาหารใหกบตนกลาพชในการเจรญเตบโตระยะแรกไดอยางเหมาะสม

ประกอบกบปยหมกมลไสเดอนดนมโครงสรางทโปรงเบาระบายน าและอากาศไดด และ

จความชนไดมาก ดงนนตนกลาพชจะสามารถเจรญเตบโตออกรากและชอนไชไดดมาก ในการ

น ามาปลกพชจ าพวกไดประดบจะสงเสรมใหพชออกดอกไดดมากเนองจากจลนทรยในปยหมก

มลไสเดอนดนสามารถสรางเอนไซมฟอสฟาเตสได จงท าใหวสดปลกนนมปรมาณของ

ฟอสฟอรสเพมสงขนสงผลใหพชออกดอกไดดยงขน

คณสมบตของปยหมกมลไสเดอนดนทน ามาใชเปนวสดปลกพชจะแตกตางกน

ตามวสดทน ามาใชผลตปยหมกมลไสเดอนดน แตโดยทวไปแลวโครงสรางของปยหมกมล

ไสเดอนดนทไดจะมลกษณะทคลายกน คอจะมสวนประกอบของธาตอาหารพชอยในรปทพช

สามารถดดไปใชได มสวนประกอบของธาตอาหารรองและธาตอาหารเสรมเกอบทกชนดทพ ช

ตองการ

ในการน าปยหมกมลไสเดอนดนมาใชเปนวสดปลก ควรจะน ามาผสมกบวสด

ปลกชนดอนๆ กอน เนองจากปยหมกมลไสเดอนดนจะประกอบดวยอนทรยวตถเปนสวนใหญ

และมอนภาคของดนอยนอย ดงนนในการน าปยหมกมลไสเดอนดนทไดมาผสมกบวสดปลก

ชนดอนๆ จะไดผลดกวาและสนเปลองนอยกวาการใชปยหมกมลไสเดอนดนเพยงอยางเดยว ซง

ในการปลกพชสวนประดบสามารถน าปยหมกมลไสเดอนดนมาเจอจากไดหลายระดบ

ขอดของวสดปลกทมสวนผสมของปยหมกมลไสเดอนดน

ปยหมกมลไสเดอนดนสามารถชวยเกบความชนและปลดปลอยออกมาใหพช

อยางชาๆ เมอพชตองการยดระยะเวลาการใหน าแกพชไดนานขน

กรณใชผสมดนทเปนดนเหนยวจะชวยเพมอากาศในดน ท าใหดนรวนซย และ

ชวยในการถายเทน าและอากาศไดสะดวก

กรณผสมดนทเปนดนทรายจะชวยเพมเนอดน ชวยใหดนเกบรกษาความชน

และธาตอาหารในดน ลดการชะลางธาตอาหารของน า

8

ลดปญหาการสลายตวของธาตอาหาร เปนตวปลดปลอยธาตอาหารอยางชาๆ

ท าใหประหยดปย

ปกปองดนไมใหมสภาพโครงรางแนนเขงและชวยเตมอนทรยวตถในเนอดน

ชวยใหดนรวนซย รากพชสามารถแพรขยายไดกวาง

ปยหมกมลไสเดอนดนจะมสาวนประกอบของกรดฮวมคซงเปนตวกกเกบธาต

อาหารทจ าเปนตอพชหลายชนด เชน ฟอสฟอรส (P) โพแทสเซยม (K) แคลเซยม (Ca) เหลก

(Fe) และทองแดง (Cu) ซงธาตอาหารเหลานจะถกเกบอยในโมเลกลของกรดฮวมค อยในรป

พรอมใช และจะถกปลดปลอยออกมาเมอพชตองการ

การเลยงไสเดอนดนมการศกษาวจยมากวา 100 ปแลว ในแถบอเมรกา ยโรป

ออสเตรเลย มการน าไสเดอนดนมาก าจดขยะอนทรย เพอผลตปยหมกใชในระดบอตสาหกรรม

ดวย และปจจบนมโครงการผลตปยหมกมลไสเดอนดนเชงการคาหลายสบประเทศทวโลก ซง

บางประเทศผลตในฟารมใชกนอยางแพรหลาย เชน ฟลปปนส อนเดย มเกษตรกรเกอบ 1,000

คน ลดการใชเคมถง 90% โดยมการใชปยหมกมลไสเดอนดนแทนในการปลกองน ทบทม

กลวย ซงจน เกาหล ญปน ไดน าเขาไสเดอนประมาณ 3,000 ลานตว/ป

ส าหรบประเทศทก าลงพฒนากเรมมการใชไสเดอนดนก าจดขยะอนทรยและ

วสดทเหลอทงจากการเกษตร เชน ฟางขาว เศษผก ผลไม รวมทงเศษอาหาร เพอผลตปยหมก

ใชในฟารม แตใชเทคโนโลยไมสงนก

ประเทศทประสบผลส าเรจในการใชไสเดอนดนผลตปยหมกและก าจดขยะใน

ชมชนคอ ควบา มศนยผลตปยหมกมลไสเดอนขนาดใหญ ใชมลววเปนหลก ปยทไดใชกบ

ขาวโพด ยาสบ มะเขอเทศ กระเทยม และไมตดดอก

สหรฐอเมรกา มบรษทปยหมกมลไสเดอนดนในเมองโอรากอน ใชระบบควบคม

อตโนมต มก าลงผลตวนละ 12-14 ตน โดยใชวสดเหลอใชและขยะอนทรยจากชมชนในเมอง ใช

พนท 90 ตารางเมตร ภายในโรงเรอนทควบคมอณหภม คดคาเกบขยะในตวเมอง ราคา 2,000

บาท/ตน แลวขายปยหมกมลไสเดอน ในราคา 1,000 บาท/ตน

ทฝรงเศสกใชระบบอตโนมตทงหมด รองรบขยะอนทรยได 20 ตน/วน โดยใช

ไสเดอนดน 1,000-2,000 ลานตว ชวยยอยสลายขยะ

9

และทประเทศอนเดย กมการผลตปยหมกมลไสเดอนดนอยางจรงจง สามารถ

ผลตไดมากกวา 3,000 ลานตน/ป

วธการเลยงไสเดอนดน

เตรยมทอปนซเมนต ขนาดเสนผาศนยกลาง กวาง 1 เมตร สง 1 เมตร หรอท

เรยกวา พนท 1 ตารางเมตร โดยทอปนซเมนตดงกลาวจะตองเจาะทอระบายทพนขางทอไว

เพอใหระบายน าได เหตทใชทอปนซเมนตเนองจากดแลงายและควบคมอณหภมได ท าให

ไสเดอนโตเรว ลางใหสะอาด จากนนน ามาวางใหเอยงดานทอระบายเลกนอยเพอใหน าจากมล

ไสเดอนไหลออกไดตลอดเวลา

น าปยคอก (ขวว หรอ ขควาย) มาเทใสทอปนซเมนต ประมาณ 70 เซนตเมตร

จากนนตกน าเทใสลงไปแชประมาณ 2 ถง แชน าไวประมาณ 2-3 วน (ทเทน าใสเพอใหขววเกด

ความยยสลายตว เกดความนม และใหกรดแกสลดลง) จากนนเปดกอกน าทกนทอระบายน า

ออก โดยใชถงรองน าไว เพอน าไปฉดหรอรดตนไมอนๆ

ปลอยใหขววหมาดๆ ทดลองใชมอก าดนขนมาดใหแนน หากพบวาปนเขาตดกน

ได ถอวาใชได เสรจแลวเตรยมพอพนธแมพนธไสเดอนน ามาปลอยลง ประมาณ 1 ทอ/1,000

ตว (หรอทเรยกวา สตร 1 ตารางเมตร/1,000 ตว) ทงไว 3-4 วน จากนนหาฟางขาวหรอ

มงเขยวมาคลม เพอปองกนศตรของไสเดอน เชน จงจก คางคก แลวคอยดวาไสเดอนใชหาง

แทงดนขนมาบนผวมลววหรอไม หากพบวา มการแทงมลขนมา จะพบวาคลายกบม ล

แมลงสาบ กแสดงวาไสเดอนปรบสภาพเขากบพนทได จากนนกน าเศษอาหาร เศษผก ผลไม

น ามาโรยปากทอ แลวน าผาหรอฟางมาคลมอกชนหนง (เศษผก ผลไม ประมาณ 2 กโลกรม/

ทอ)

ประมาณ 10 วน มาด แลวใชมอปาดกวาดมลไสเดอนออกมาใสภาชนะท

เตรยมไว จะไดมลไสเดอน ประมาณ 20 กโลกรม/ตอ/10 วน และน าทไดจากทอระบาย

ประมาณ 20 ลตร น ามลไสเดอนมาเปนปย และน าทระบายจากทอน าไปพนฉดพชผกและได

ประโยชนทนท

ขอสงเกตจะพบวา การขยายพนธไสเดอน 1 ทอ เมอน ามาปลอยครงแรกจะ

ประมาณ 1,000 ตว เมอเกบมลไสเดอนขายและสบเปลยนไปมา ประมาณ 2 เดอน จะม

10

ประชากรไสเดอนเพมประมาณ 4,000-5,000 ตว/ทอ กสามารถคดพอพนธแมพนธไปเพาะบอ

ใหมตอไปภายใน 2 เดอน

ประโยชนทไดรบจากการเพาะไสเดอนดน สรางงาน สรางเงน เปนอาชพท

สรางรายไดงายๆ ขายปยไสเดอน ขายน าหมกจากไสเดอน ขายตวไสเดอน ไดผกปลอดสารพษ

ชวยยอยสลายขยะในครวเรอนและขยะในชมชน ท าใหดนด ชวยปรบปรงดน

ชวยลดรายจายในการใชปยเคม ลดการน าเขา ลดการขาดดล ชวยรกษาสงแวดลอมและลด

มลพษในชมชน ชวยลดภาวะโลกรอน และทส าคญชวยใหเกษตรกรมรายไดจากการขายมลวว

มลควาย มลสกร และชวยใหเกษตรกรในชมชนรวมกนผลตปยอนทรยคณภาพดใชเอง และ

จ าหนายในราคาถก เปนการเพมรายได ลดรายจาย พงพาตนเองไดอยางยงยน พรอมกบชวย

ใหคนไดมอาหารทปลอดสารพษและตนทนต าก าไรงามอกดวย

คณศภโชค บอกกลาวอกวา ตนเองเปนชาวกรงเทพฯ โดยก าเนด แตกรกทอง

ไรทองนา รกดน รกปา รกสงแวดลอม แมอยในกรงเทพฯ มพนทจ ากดกสามารถเลยงไสเดอน

ดนได และน าน าหมกมลไสเดอนมารดผก ตนไม ไมตองลงทนอะไรมาก ทส าคญปยไสเดอนน

เปนการขายจลนทรยทมประโยชนกบพชทกชนดมากทสด และเปนน าปยหรอปยอนทรยทเรว

ทสดในโลกกวาชนดอน และสามารถสรางรายได เลยงครงเดยวมรายไดตลอดไป

ในสวนรายไดจะมาจากการจ าหนายปยหมกมลไสเดอน น าหมกจากไสเดอน

และขายพอพนธไสเดอน ซงในปทผานมา อยท 5 00,000 บาท แตในปนเพงเรมมา ตนป 3

เดอน จ าหนายไปแลวกวา 100,000 บาท ซงนบวาเปนรายไดทพออยไดอกทางหนง เพราะ

ลงทนไมมาก

ว ธ ก า ร บ ร ร จ ไ ส เ ด อ น ด น แ ล ะน า ห ม ก ม ล ไ ส เ ด อ น เ พ อ จ า ห น า ย

น ามลไสเดอนทเกบไดมาไวทรม ประมาณ 2-3 วน น ามารอนเอาแตมลไสเดอนบรรจถงซป

ถงละ 1 กโลกรม ขายราคากโลกรมละ 40-50 บาท

น าน าหมกมลไสเดอนทเกบไวมากรองใสขวดน าอดลมหรอขวดพลาสตคกได

บรรจขวดละ 1 ลตร ขายลตรละ 40-50 บาท

สวนตวไสเดอนทเปนพอพนธแมพนธ ขายกโลกรมละ 500 บาท ซงอายของ

พอพนธแมพนธไสเดอน จะอยท 5-6 ป

11

4. พนทด าเนนการ พนทด าเนนงาน หมบานทงศร หมท 3 ต าบลทงศร อ าเภอรองกวาง

จงหวดแพร

5. ประวตความเปนมาของจงหวดแพร

เมองแพร เปนเมองเกาเมองหนงในภาคเหนอของประเทศไทย ประวตการ

สรางเมอง ไมมจารกในทใดทหนงโดยเฉพาะการศกษาเรองราวของเมองแพรจงตองอาศย

หลกฐาน ของเมองอน เชน พงศาวดารโยนก ต านานเมองเหนอ ต านานการสรางพระธาต

ล าปางหลวง และศลาจารก พอขนรามค าแหงมหาราช เปนตน ต านานพระธาตชอแฮกลาววา

เมองแพรมมาตงแตสมยพทธกาล ต านานวดหลวงกลาวไววาประมาณ พ .ศ . 1371 พอขนหลวง

พล ราชนดดาแหงกษตรยนานเจาไดอพยพคนไทย (ไทยลอ ไทยเขน) สวนหนงจากเมองเชยง

แสน ไชยบร และเวยงพางค า ลงมาสรางเมองบนทราบรมฝงแมน ายม ขนานนามวา เมองพล

นคร (เมองแพรในปจจบน) เมองแพรเปนเมองทปกครองโดยพญายบาแหงแควนหรภญไชย

สนนษฐานวาเมองแพรและเมองล าพนเปนเมองทสรางขนมาในระยะเวลาใกลเคยงกน ซง

สอดคลองกบหลกศลาจารก พอขนรามค าแหง มหาราชหลกท 1 ดานท 4 บรรทดท 24 - 25

ซงจารกไววา “เบองตนนอน รอดเมองแพล เมองนาน เมอง … เมองพลวพนฝงของ เมองชวา

เปนทแลว” ในขอความน เมองแพล คอ เมองแพร ศลาจารกนสรางขนใน พ .ศ . 1826 จงเปน

สงทยนยนถง ความเกาแก ของเมองแพรวาตงขนมากอนเมองเชยงใหมและเชอวาเมองแพรได

กอตงขนแลวกอนการตงกรงสโขทยเปนราชธาน

ส าหรบชอเดมของเมองแพรนน พบวาการกอตงชมชนหรอบานเมองสวนใหญ

ในภาคเหนอ มกปรากฏชอบานเมองนนในต านาน เรองเลา หรอจารกตลอดจนหลกฐาน

เอกสารพนเมองของเมองนนๆ แตส าหรบเมองแพรนนแตกตางออกไปเนองจากไมมหลกฐานท

12

เกยวของโดยตรง จงมทมาของชอเมองจากหลกฐานอน คอชอ เมองพล นครพล หรอพลรฐ

นคร เปนชอเกาแกดงเดมทสดทพบ

ในต านานเมองเหนอ ฉบบใบลาน พ.ศ. 1824 กลาวไวตอนหนงวา เจาเมอง

ล าปางไดสงคน มาตดตอเจานครพลใหไปรวมงานนมสการ และฉลองวดพระธาตล าปางหลวง

และจากต านานพระธาตล าปางหลวงตอนหนงไดกลาวถงเจาเมองพลยกก าลงผคนไปขดหา

พระบรมสารรกธาต บรรจไวในพระธาต แตไมพบ เมอศกษาต าแหนงทตงของนครพลตาม

ต านานดงกลาว พบวา ชอพลนครปรากฎเปนชอวหารในวดหลวง ต าบลในเวยง อ าเภอเมอง

แพร โดยเชอวาวดนเปนวดทสรางมา พรอมกบการสรางเมองแพร และเจาเมองแพรใหความ

อปถมภมาตลอดจนหมดยคการปกครองโดยเจาเมอง

เมองโกศย เปนชอทปรากฎในพงศาวดารเมองเงน ยางเชยงแสน ชอนใชเรยก

เมองแพร ในสมยขอมเรองอ านาจทชอเมองในอาณาจกรลานนาเปลยนเปนภาษาบาลตาม

ความในยคนน เชน นานเปนนนทบร ล าพนเปนหรภญไชย ล าปางเปนเขลางคนคร เปนตน

ชอ เวยงโกศย นาจะมาจากชอดอยทเปนทตงขององคพระธาตชอแฮ ซงเปน

พระธาตศกดสทธ คบานคเมองแพร คอ ดอยโกสยธชคบรรพต หมายถง ดอยแหงผาแพร

เมองแพล เปนชอทปรากฏในศลาจารกพอขนรามค าแหงมหาราชหลกท 1 ดาน

ท 4 โดยค าวา แพล นาจะมาจากศรทธาของ ชาวเมองทมตอพระธาตชอแพร หรอชอแฮทสราง

ขน ภายหลงการสรางเมอง ตอมาจงไดเรยกชอเมองของตนวา เมองแพล และไดกลายเสยงเปน

เมองแพรปจจบน

13

ภาพท 4 จดทตง และจงหวดใกลเคยงของจงหวดแพร

6. การปกครองในจงหวดแพร

จงหวดแพรเปน 1 ใน 17 จงหวดภาคเหนอของประเทศไทย ตงอยระหวางเสน

รงท 14.70 ถง 18.44 องศาเหนอ กบเสนแวงท 99.58 ถง 100.32 องศาเหนอ อยสงกวา

ระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 155 เมตร อยหางจากกรงเทพมหานคร ตามทางหลวง

หมายเลข 11 และ 101 ประมาณ 555 กโลเมตร และทางรถไฟ 550 กโลเมตร (ถงสถานรถไฟ

เดนชย) มเนอทประมาณ 6,538.59 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 4,086,625 ไร และม

อาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ไดแก

ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดพะเยาและจงหวดล าปาง

ทศตะวนออก ตดตอกบจงหวดนาน

ทศใต ตดตอกบจงหวดอตรดตถและจงหวดสโขทย

ทศตะวนตก ตดตอกบจงหวดล าปางและจงหวดสโขทย

14

จงหวดแพร แบงเขตการปกครองออกเปน 8 อ าเภอ 78 ต าบล 708 หมบาน 1

องคการบรหารสวนจงหวด 1 เทศบาลเมอง 23 เทศบาลต าบล และ 59 องคการบรหารสวน

ต าบล ประชากรประมาณ 462,654 คน

ภาพท 5 แสดงจดทตงของอ าเภอตางๆ ในจงหวดแพร

7. ต าบลทงศร อ าเภอรองกวาง จงหวดแพร

ทศเหนอตดตอต าบลรองกวาง อ าเภอรองกวาง ทศตะวนออกตดตอต าบล

ไผโทน อ าเภอรองกวาง ทศใตตดตอต าบลรองเขม อ าเภอรองกวาง ทศตะวนตกตดตอต าบล

รองเขม และต าบลแมยางตาล อ าเภอรองกวาง

การปกครอง

ต าบลทงศรแบงออกเปน 5 หมคอ

หม 1 บานวงหมอ

หม 2 บานผาราง

หม 3 บานทงศร

หม 4 บานตนเดอ-ตนผง

หม 5 บานทงศรปากทาง

15

รายชอคณะกรรมการหมบาน (กม.)


1. นายธรวฒน ตะวกา ผใหญบาน ประธานฯ

2. นายรกศกด ฝนมงคล ผชวยผใหญบาน รองประธานฯ

3. นายปน เปงยะสา ผทรงคณวฒ รองประธานฯ

4. นายอนนต สงหคา ผน ากลมบาน กรรมการหมบาน

5. นายสงหแกว กองหลา ผน ากลมบาน กรรมการหมบาน

6. นายสถตย เจรญพชผลไทย ผน ากลมบาน กรรมการหมบาน

7. นายสพนธ สงหคา ผน ากลมบาน กรรมการหมบาน

8. นายศกร อนตะขด ผน ากลมบาน กรรมการหมบาน

9. นายสมหมาย วกาหะ ผทรงคณวฒ กรรมการหมบาน

10. นายเสนห ปนตา ผทรงคณวฒ กรรมการหมบาน

11. นายสถตย เปงยะสา ผชวยผใหญบาน กรรมการหมบาน

12. นายผอง ไรสอ ผแทนกลมอาชพ กรรมการหมบาน

13. นายมอน ทะกา ผแทนกลมต ารวจบาน กรรมการหมบาน

14. นางสาวสพตรา ไรสอ ผแทนกลมเยาวชน กรรมการหมบาน

15. นายสงวน ยานะวน ผแทนกลมผสงอาย กรรมการหมบาน

16. นายสรพงษ วงหาร ผแทนกลมโครงการหมบาน กรรมการหมบาน

17. นางสาวกรณา ตะวกา ผแทนกลมกองทนหมบาน กรรมการหมบาน

18. นางสดาทพย ชยดายนต ผแทนกลมสตรแมบาน กรรมการหมบาน

19. นางนาตยา ปะทะดวง ผแทนกลม อสม. กรรมการหมบาน

20. นางสาวทวพรรณ ตะวกา ผแทนกลมหมอดนอาสา เหรญญก

21. นายนคร ทมาณะ ผแทนกลม อช. เลขานการ

16

8. การผลตปยหมกแบบกองเตมอากาศ

การหมกปยระบบกองเตมอากาศ (Aerated Static Pile Composting System)

เปนผลจากการวจยและพฒนาของ คณาจารยประจ าภาควชาวศวกรรมเกษตรและอาหาร

คณะวศวกรรมและ อตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยแมโจ ประกอบดวย อาจารยธระพงษ

สวางปญญางกร ผชวยศาสตราจารยเสมอขวญ ตนตกล และอาจารยชนวฒน นทศนวจตร

ซงไดรบทนวจยจากส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ ป 2545 โดยม

โจทยวจยทจะศกษาศกยภาพของระบบกองเตมอากาศ ในการน ามาผลตปยหมกในเชงพาณชย

ของชมชน โดยไมตองพลกกลบกองปย ซงเปนขอจ ากดของการผลตปยหมกทผานมาของ

เกษตรกร

จากผลการวจย พอจะสรปไดวาการหมกปยระบบกองเตมอากาศเปน

นวตกรรมทเปนอกทางเลอกหนง ในการผลตปยหมก ทมความเหมาะสมกบบรบทของ

เกษตรกรในชนบทไทย สามารถผลตปยหมกในเชงพาณชยเปนอาชพเสรมได โดยไมตองพลก

กลบกองปย และไดผลผลตในเวลาอนสน การผลตปยหมกของชมชนไมวาจะใชเองหรอเพอ

จ าหนาย ยอมสงผลดตอระบบเกษตรอนทรยซงเปนนโยบายแหงชาต เปนการเสรมสรางความ

เขมแขงเศรษฐกจของชมชน และเปนการน าประโยชนกลบคนจากเศษพชแทนการเผาท าลาย

อนจะเปนการชวยอนรกษคณภาพสงแวดลอมไดอกทางหนง

แนวความคดและทฤษฎ

การหมกปยระบบกองเตมอากาศเปนกระบวนการยอยสลายอนทรยสารทาง

ชวภาพดวยจลนทรยชนดใชออกซเจน การจดรปรางของกองปยใหมความเหมาะสมทาง

วศวกรรมสงแวดลอม การก าหนดอตราสวนคารบอนตอไนโตรเจนของวตถดบ รวมทงการยอย

เศษพชใหมขนาดเลกลง และมความชนทพอเหมาะ จะท าใหกองปยสามารถสะสมความรอนท

เกดจากปฏกรยาการยอยสลายเอาไวภายในกองปยได ความรอนในกองปยทขนสง 60-70 OC

ในชวง 2-5 วนแรก เปนชวงอณหภมทมความเหมาะสมในการยอยสลายโดยจลนทรย กลมท

ชอบความรอน (Thermophilic Microorganisms) และเมออณหภมลดลงเปน 40-60 OC กจะม

การย อยสลาย โดยจ ล นทร ย อ กกล ม หน งท ชอบความร อนปานกลาง (Mesophilic

Microorganisms) เมอความรอนในกองปยนลอยตวสงขน อากาศภายนอกทเยนกวากจะไหลเขา

กองปยทางดานขาง เทากบเปนการเตมอากาศใหกบกองปยตามธรรมชาตตลอดเวลา เรยกวา

ปรากฏการณ Chimney Convection (Diaz et al, 1993) และเมอมการเตมอากาศเพมเตมแก

http://www.compost.mju.ac.th/aerated/document/Thermo.pdf

http://www.compost.mju.ac.th/aerated/document/Thermo.pdf

17

บรเวณกลางกองปยเปนครง ๆ ดวยพดลมเตมอากาศ (Blower) กจะท าใหภายในกองปยม

ออกซเจนในปรมาณทเพยงพอตอการยอยสลายโดยจลนทรย การยอยสลายกจะสามารถ

ด าเนนไปไดอยางรวดเรว โดยไมตองพลกกลบกองปย ซงผลดประการหนงจากการทไมตอง

พลกกลบคอ จะท าใหการสญเสยไนโตรเจนในรปของแอมโมเนยไนโตรเจนทระเหยสอากาศ

จากการพลกกลบกองปยลดลงได

ภาพท 6 คาอณหภมภายในกองปยอาย 5 วน และการแทนทของอากาศภายในกองปย

ภาพท 7 คาอณหภมภายในกองปยจากการวจย คาอณหภมทสงใน 2-5 วนแรก เหมาะกบ

การยอยสลายของจลนทรยกลมเทอรโมฟลก หลงจากนนเมออณหภมลดลง จะเปนการยอย

สลายโดยจลนทรยกลมเมโซฟลก

18

ภาพท 8 จลนทรยชนดตาง ๆ ทท างานรวมกน ในการยอยสลายวตถดบใหเปนปยหมก

การหมกปยระบบหมกแบบกองเตมอากาศนมศกยภาพทชมชนจะน าไปผลต

ปยหมกในเชงพาณชยเปนอาชพเสรมได มจดเดนทไมตองพลกกลบกองปย ท างานงาย ไมตอง

มโรงเรอน สามารถผลตไดทกฤดกาล มคาใชจายต า และไดปยหมกในเวลาอนสนประมาณ 30

วน การผลตปยหมกระบบนตองมการลงทนเครองยอยเศษพชราคาประมาณ 5 หมนบาท และ

พดลมเตมอากาศขนาด 3 แรงมาราคาประมาณ 15,000 บาท โดยทกองปย 1 กอง จะผลตปย

หมกได 1.5 ตน หรอคดเปนปยขนาดกระสอบละ 30 กโลกรมได 50 กระสอบ ระบบมความ

ยดหยนสง สามารถหมกปยไดคราวละ 10 กองโดยใชพดลมเตมอากาศเครองเดยว ชมชนจง

สามารถผลตปยหมกไดถงเดอนละ 15 ตน หากมวตถดบคอเศษพชและมลโคเพยงพอ ภายหลง

การหมกเสรจ ชมชนจะไดรบการแนะน าใหน าปยไปบมในทรมเปนเวลาอก 30 วน เพอใหแหง

สนทและมความเสถยร ตวอยางปยหมกจากการวจยมคาธาตอาหารตามตาราง

19

จากงานวจย ซงมวตถประสงคเพอศกษาความเปนไดในการผลตปยหมกจาก

เศษพชในเชงอตสาหกรรมดวยระบบกองเตมอากาศ ท าการศกษาในระดบใชงานจรง กองปย 1

กองประกอบดวยเศษพชทผานการยอย 6 ลกบาศกเมตร และมลโค 3 ลกบาศกเมตร กองบน

ลานพนดนกลางแจง ใหมขนาด 2.5x3.5x1.0 เมตร (กวาง x ยาว x สง) รกษาความชนรอยละ

45-55 มาตรฐานเปยก เตมอากาศแกแตละกองปยวนละ 2 ครง ๆ ละ 15 นาท ดวยพดลม

ขนาด 3 แรงมา ผานทางทอพวซเจาะรขนาด 4 นว คาอตราสวนคารบอนตอไนโตรเจนของ

วตถดบมคาเฉลยประมาณ 20 พบวา การหมกใชเวลาประมาณ 30 วน คาอตราการไหล

อากาศทเหมาะสมมคา 0.155 ลบ . เมตรตอวนาท คาอณหภมเฉลยภายในกองมคาขนสงอย

ในชวง 60-75 องศาเซลเซยสทเวลา 2-5 วน ปยทหมกไดมน าหนกเบา มขนาดเลกลง และไมม

กลน มคาความหนาแนนรวมเฉลย 198 กโลกรมตอลกบาศกเมตร มสวนทไมยอยสลายอย

ในชวงรอยละ 1.9-3.2 มคาไฟฟาเฉลย 0.07 บาทตอกโลกรมวตถดบตอเดอน การทกองปย

ไดรบออกซเจนเพมเตมตามธรรมชาตจากปรากฏการณ Chimney Convection ท าใหไม

จ าเปนตองมคาอตราการไหลอากาศทจ าเพาะในการผลตปยหมก และเมอคดวาในการผลตใช

แรงงาน 2 คนตอวน ท างานปละ 120 วน ผลตปยไดเฉลยเดอนละ 18 ตน จ าหนายปยกโลกรม

ละ 1.50 บาท จะมจดคมทนท 1.36 ป ผลการศกษาพบวา ระบบกองเตมอากาศมศกยภาพท

ชมชนจะน าไปผลตปยหมกในเชงพาณชยได เพราะไมตองพลกกลบกองปย ไดปยหมกคณภาพ

ด มการท างานทงาย ใชแรงงานนอย มคาลงทนและคาด าเนนการต า ใชพลงงานต า และยงเปน

การอนรกษสงแวดลอมจากการน าประโยชนกลบคนจากเศษพชแทนการเผาท าลายอกดวย

20

การหมกปยระบบกองเตมอากาศ

เปนการจดรปแบบ ทางวศวกรรม ใหมการยอยสลายแบบ อตราเรง (เสรจเรว)

โดยจลนทรย ชนดใชออกซเจน เพอการผลตในเชงพาณชยได (ไดปรมาณมาก) ของชมชน

ไมตองพลกกลบกองปย

ปจจยทตองควบคม

การหมกปยแบบอตราเรงเพอใหไดปยหมกในเวลาอนสนประมาณ 1 เดอน

จ าเปนตองมการควบคมปจจยสงแวดลอมของกองปย ใหเหมาะสมตอการยอยสลายโดย

จลนทรยชนดใชออกซเจนอยเสมอ จนกวาการยอยสลายจะสนสด ปจจยหลกทส าคญมดงน

1. มความชนพอด

จลนทรยชนดใชออกซเจนตองการความชนทเหมาะสม การเจรญเตบโตของ

จลนทรยจะหยดชะงกถาวตถดบแหงเกนไปหรอมความชนต ากวารอยละ 8-12 แตถาเปยกโชก

มากเกนไป จลนทรยกลมไมใชออกซเจนจะเรมท างาน ซงเปนสาเหตของการเกดกลน และการ

หมกจะเสรจชา ความชนทเหมาะสมคอรอยละ 45-55

2. มจลนทรยมากพอ

การยอยสลายจะเกดไดรวดเรวถาในกองปยมจลนทรยอยมาก แหลง

จลนทรยทหาไดงาย ไดแก มลสตวทกชนด ปยหมกทเพงหมกเสรจ หรอหวเชอตวเรง (พด 1)

เปนตน

3. มออกซเจนภายในกองปยเพยงพอ

เนองจากการยอยสลายโดยจลนทรยชนดใชออกซเจนจะมปฏกรยาทรวดเรว

กวาจลนทรยชนดไมใชออกซเจนหลายเทา การหมกปยแบบอตราเรงจงมงเนนใหมการเตม

ออกซเจนแกกองปย ใหภายในกองปยมออกซเจนอยางเพยงพออยเสมอ วธทนยมกนคอ การ

พลกกลบกองปยในเวลาทเหมาะสมดวยเครองจกร หรอการเตมอากาศเขากองปยดวยพดลม

เตมอากาศ ( Blower ) เปนครง ๆ

4. มอณหภมสงภายในกองปย

ปฏกรยาการยอยสลายโดยจลนทรยภายในกองปยจะใหความรอนออกมา

และถาสามารถสะสมความรอนนไวภายในกองปยจนมอณหภมทสงพอเหมาะประมาณ 50-60

องศาเซลเซยส กจะเปนสภาวะทจลนทรยสามารถเจรญเตบโตไดด สงผลใหการหมกปยเสรจ

21

เรวขน ทคาอณหภมสง 60-70 องศาเซลเซยส จลนทรยกลมเทอรโมฟลก (Thermophilic

Microorganisms ) ทชอบอณหภมสงจะยอยสลายไดเรวมาก และทคาอณหภมต าลงประมาณ

45-60 องศาเซลเซยส จลนทรยกลมเมโซฟลก (Mesophilic Microorganisms ) ทชอบความรอน

ปานกลางกจะเขามาท าหนาทยอยสลายแทน เงอนไขทท าใหเกดการสะสมความรอนภายใน

กองปยไดด กคอ กองปยควรมความสง 1-2 เมตร และกองเปนรปสามเหลยมปรซม ปจจย

เกยวกบอณหภมนมกจะสรางความสบสนกบเกษตรกร เพราะในอดตเกษตรกรมกจะไดรบ

ค าแนะน าใหพลกกลบกองปยเมอกองปยมอณหภมสง เนองจากเกรงวาจลนทรยจะตาย ซงไม

เปนความจรง

5. ขนาดของวตถดบ

เศษพชทจะน ามาหมกปยควรถกยอยใหมขนาดเลกลงพอสมควร ใหมขนาด

ประมาณ 1-3 นว เพอเพมพนทผวในการยอยสลายโดยจลนทรย แตถาเศษพชถกยอยจนม

ขนาดเลกเกนไปจนไมมการระบายอากาศทดภายในกองปย จะท าใหการเจรญเตบโตของ

จลนทรยชะงกลงได

6. คาอตราสวนคารบอนตอไนโตรเจนของวตถดบ

โดยปกตแลวธาตคารบอนจะไดจากเศษพช และไนโตรเจนจะไดจากมลสตว

ธาตคารบอนและไนโตรเจนมความส าคญตอการยอยสลายของจลนทรย เพราะจลนทรย

ตองการทงสองธาตในการเมทาบอลซมเพอใหไดพลงงานและส าหรบการสรางเซลลใหม การ

ยอยสลายทจะใหการหมกปยเสรจเรวตองการคาอตราสวนคารบอนตอไนโตรเจนอยในชวง 20

: 1 ถง 25 : 1 วตถดบทมคาสดสวนแตกตางไปจากน มแนวโนมทการยอยสลายจะชาลง

ภาพท 9 การตออปกรณ และการกองวสด

22

กรรมวธการผลตปยหมกแบบกองเตมอากาศ

ภาพท 10 เศษวสดทางการเกษตรน ามาท าปย

1. การเตรยมวสด

ผสมเศษพชคลกเคลากบมลโค ในอตราสวน 3:1 โดยปรมาตร พรอมกบให

ความชน

ภาพท 11 เครองยอยเศษพช เพอใหวสดมขนาดเลกลง

23

2. การขนกองปย

น ากงไมวางกายไปมาบนทอพวซเจาะรขนาด 4 นว ทตอมาจากพดลมเตม

อากาศขนาด 3 แรงมา กงไมจะชวยการกระจายอากาศภายในกองปย น าวตถดบคลกเคลา

และรดน าใหทวพอเปยกหมาดวางทบตามยาวใหเปนรปสามเหลยมปรซม มความกวางฐาน

2.5 เมตร สง 1.0 เมตร ยาว 3.5 เมตร กองบนลานดนกลางแจง ไมตองมโรงเรอน

ภาพท 12 ทอพวซเจาะร 4 นว และกงไมวางปองกนการอดตนในรอากาศ

ภาพท 13 กองวตถดบทขนกองเสรจ

24

3. การเตมอากาศ

เปดพดลมเตมอากาศวนละ 2 ครง ตอนเชาและเยน ครงละ 15 นาท ทกวน

เปนเวลา 30 วนหรอมากกวา จนกวาการหมกจะเสรจสน ปยทหมกไดจะมน าหนกเบา มสด า

รวน และไมมกลน การเตมอากาศนานกวานอาจจะท าใหกองปยเยนลง ซงไมเปนผลดตอการ

เจรญเตบโตของจลนทรย

ภาพท 14 พดลมเตมอากาศขนาด 3 แรงมา

4. การดแลกองปย

ตรวจสอบความชนทก ๆ 4-5 วน โดยลวงมอเขาไปทดลองจบปยตรงกลาง

กองปยและบบด ซงวสดไมควรจะแหงเกนไปหรอมน าไหลเยมตดมอ การเตมน าท าไดโดยใชไม

แทงกองปยเปนระยะ ๆ ถงกลางกองปยแลวเตมน า ไมตองพลกกลบกองหรอคลมกองปย

25

ภาพท 15 กองปยหมกเมออาย 30 วน

ภาพท 16 ลกษณะของปยหมก ทหมกเสรจแลว

26

5. บมและการบรรจถง

เมอการหมกสนสดลง ยายปยเขาในทรมแลวทงไวเฉย ๆ เปนเวลา 20-30 วน

เพอบมใหปยมความเสถยรหรอใหจลนทรยสงบตว หลงจากนนน าไปบรรจถง การหมกปย 1

กองจะไดปยขนาดถงละ 30 กโลกรม ประมาณ 50 ถง

ภาพท 17 กองปยทสลายตวดแลว

ภาพท 18 ปยหมกทบรรจถง พรอมจ าหนาย

27

9. วตถประสงค

9.1 เพอขยายผลการด าเนนงานสหมบานลกขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย

9.2 เพอสงเสรมการผลตและการใชประโยชนปยหมก และปยมลไสเดอนดนแกหมบาน

ลกขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย

9.3 เพอพฒนาหมบานแมขายสการผลตขาวปลอดสารพษ และขาวอนทรย

10. กลมเปาหมาย

ชมชนบานทงศร หม 3 ต าบลทงศร อ าเภอรองกวาง จงหวดแพร

11. ระยะเวลาด าเนนการ

พฤศจกายน 2557 – กนยายน 2558

12. หนวยงานสนบสนน

12.1 ส านกงานเทศบาลต าบลรองกวาง อ าเภอรองกวาง จงหวดแพร

12.2 ส านกงานเกษตรอ าเภอรองกวาง จงหวดแพร

12.3 ทวาการอ าเภอรองกวาง จงหวดแพร

12.4 องคการบรหารสวนต าบลคลองน าไหล อ าเภอคลองลาน

จงหวดก าแพงเพชร

12.5 ส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอคลองลาน จงหวดก าแพงเพชร

12.6 องคการบรหารสวนต าบลเพชรชมพ อ าเภอโกสมพนคร


12.7 สภาเกษตรกรจงหวดก าแพงเพชร

12.8 ส านกงานเกษตรอ าเภอเมอง จงหวดพจตร

12 .9 สถาบนบรการตรวจรบรองคณภาพและมาตรฐานผลตภณฑ

มหาวทยาลยแมโจ จงหวดเชยงใหม

28

13. ผลการด าเนนการ 13.1 ประสานการด าเนนงานแกหมบานลกขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ด าเนนการประสานการด าเนนงานแกหมบานทสนใจเขารวมเปน

หมบานลกขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยมการประสานงานและคดเลอกหมบานทม

ความพรอมในการรบการถายทอดเทคโนโลย และมความพรอมทจะด าเนนกจกรรมภายใต

กรอบกระบวนการของโครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงจากการด าเนนการ

ประสานงานและด าเนนการคดเลอก สามารถคดเลอกหมบานทเขารวมเปนหมบานลกขาย

วทยาศาสตรและเทคโนโลย จ านวน 3 หมบาน ไดแก

1) บานเนนสมอ ต าบลปามะคาบ อ าเภอเมอง จงหวดพจตร

2) บ า นบ ง ห ล ม ต า บลคลอ งน า ไ หล อ า เ ภอคลอ งลาน


3) บ านแสงตะว น ต าบล เพชรชมพ อ า เ ภอ โกส มพ นคร


ภาพท 19 การขยายพนทจากหมบานแมขายฯ สหมบานลกขายฯ

29

13.2 การประชมเชงปฏบตการถายทอดเทคโนโลยแกหมบานลกขายฯ

ด าเนนการจดการประชมเชงปฏบตการถายทอดเทคโนโลยแกผสนใจ

ทแสดงความจ านงคเขารวมโครงการหมบานลกขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทง 3 หมบาน

ซงกจกรรมการกอบรม เนนหนกทการประชาสมพนธ กจกรรมของหมบานวทยาศาสตรและ

เทคโนโลย การใหความรการผลตปยหมกแบบกองเตมอากาศไมพลกกลบกอง การผลตปย

หมกแบบกองแถวยาวไมพลกกลบกอง การผลตปยมลไสเดอน และการแลกเปลยนวถชวต

ของสมาชกในหมบานแมขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ภาพท 20 การกลาวตอนรบ และถายทอดเทคโนโลย โดย นายธรวฒน ตะวกา ผใหญบาน


30

ภาพท 20 บรรยากาศการรบฟงการบรรยาย ถายทอดเทคโนโลยแกสมาชกหมบานลกขายฯ

ภาพท 21 การบรรยาย และการถายทอดเทคโนโลยการผลตปยมลไสเดอนดน

31

ภาพท 22 การจดการวสดเหลอทงเพอน ามาท าปยหมกของชมชนบานทงศร

ภาพท 23 การศกษาวถชวต และการจดการหมบานของชมชนบานทงศร

32

13.3 ถายทอดเทคโนโลยการผลตสารเรงการเจรญเตบโต และสารอนทรย

ก าจดวชพช

ด าเนนการจดการฝกกอบรมเชงปฏบตการเพอถายทอดเทคโนโลย

การผลตสารเรงการเจรญเตบโต และสารอนทรยก าจดวชพช เพอใหสมาชกในชมชนทสวน

ใหญเปนเกษตรกร ไดใชวสดทมในพนทรวมกบวสดอนๆ ทหาไดงาย ราคาถก น ามาท า

ผลตภณฑเพอสงเสรมการเกษตร ลดตนทนการผลต ใชสารอนทรยทดแทนสารเคม และชวยให

สภาพแวดลอมของชมชนดขน ซงไดรบเกยรตจาก อาจารยศภ ชย สทธ เจรญ รอง

ผอ านวยการสถาบนบรการตรวจสอบคณภาพและมาตรฐานผลตภณฑ มหาวทยาลยแมโจ

จงหวดเชยงใหม เปนวทยากรบรรยายถายทอดเทคโนโลยในครงน โดยไดด าเนนการถายทอด

เทคโนโลยและฝกอบรมเชงปฏบตการใน 3 เทคโนโลย ดงน

1) การผลตฮอรโมนพชเพอเรงการเจรญเตบโตของพช (อะมโน)

2) การผลตปยชวภาพเพอเรงการเจรญเตบโตของพช (ปยปลา)

3) การผลตสารอนทรยก าจดวชพช (ฆาหญา)

ภาพท 24 อาจารยศภชย สทธเจรญ วทยากรบรรยายและถายทอดเทคโนโลย

33

ภาพท 25 ผเขารบการฟงการบรรยาย ถายทอดเทคโนโลยหมบานทงศร

ภาพท 26 บรรยากาศการรบฟงการบรรยาย ถายทอดเทคโนโลย

34

13.4 การถายทอดเทคโนโลยการผลตปยหมก และเทคโนโลยการผลตปย

มลไสเดอนแกหมบานลกขาย บานเนนสมอ ต าบลปามะคาบ อ าเภอเมอง จงหวดพจตร

ด าเนนการการถายทอดเทคโนโลยการผลตปยหมกแบบกองเตมอากาศไม

พลกกลบกอง การผลตปยหมกแบบกองแถวยาวไมพลกกลบกอง และเทคโนโลยการผลตปย

มลไสเดอน แกผสนใจเขารวมโครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในพนทหมบานลก

ขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย บานเนนสมอ ต าบลปามะคาบ อ าเภอเมอง จงหวดพจตร ม

ผเขารวมรบการถายทอดเทคโนโลย จ านวน 30 คน

ภาพท 27 การลงทะเบยนเขารวมการกอบรมและถายทอดเทคโนโลย

35

ภาพท 28 การบรรยาย และถายทอดเทคโนโลย

ภาพท 29 บรรยากาศการรบฟงการบรรยาย ถายทอดเทคโนโลย

36

ภาพท 29 การฝกอบรมเชงปฏบตการการจดการการผลตปยมลไสเดอน

ภาพท 30 ลกษณะการจดการโรงเรอนส าหรบการเลยงไสเดอน

37

ภาพท 31 ลกษณะการจดการบอวงซเมนตส าหรบการเลยงไสเดอน

ภาพท 32 ผเขารบการถยทอดเทคโนโลยบานเนนสมอ ต าบลปามะคาบ

อ าเภอเมอง จงหวดพจตร

38


มลไสเดอนแกหมบานลกขาย บานบงหลม ต าบลคลองน าไหล อ าเภอคลองลาน จงหวด

ก าแพงเพชร




ขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย บานบงหลม ต าบลคลองน าไหล อ าเภอคลองลาน จงหวด

ก าแพงเพชร มผเขารวมรบการถายทอดเทคโนโลย จ านวน 30 คน

ภาพท 33 ผเขารบการถายทอดเทคโนโลยบานบงหลม ต าบลคลองน าไหล

อ าเภอคลองลาน จงหวดก าแพงเพชร

39

ภาพท 34 ทมวทยากรและผแทนหนวยงานทท างานรวมกนในพนทบานบงหลม

ต าบลคลองน าไหล อ าเภอคลองลาน จงหวดก าแพงเพชร

ภาพท 35 เจาหนาทจากส านกงานพฒนาชมชนอ าเภอคลองลาน จงหวดก าแพงเพชร

มารวมเปนวทยากรถายทอดเทคโนโลย

40

ภาพท 36 บอเลยงไสเดอนแบบบอวงซเมนตขนาด 1 เมตร

ภาพท 37 ลกษณะไสเดอนภายในบอวงซเมนต

41

ภาพท 38 ผทเขารวมโครงการชวยกนขนยายบอวงซเมนตส าหรบการเลยงไสเดอน

ภาพท 39 ผทเขารวมการกอบรมายทอดเทคโนโลยถายภาพรวมกน

42


มลไสเดอนแกหมบานลกขาย บานแสงตะวน ต าบลเพชรชมพ อ าเภอโกสมพนคร จงหวด

ก าแพงเพชร




ขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย บานแสงตะวน ต าบลเพชรชมพ อ าเภอโกสมพนคร จงหวด

ก าแพงเพชร มผเขารวมรบการถายทอดเทคโนโลย จ านวน 30 คน

ภาพท 40 การบรรยายและถายทอดเทคโนโลย ณ บานบงหลม ต าบลคลองน าไหล

อ าเภอคลองลาน จงหวดก าแพงเพชร

43

ภาพท 41 บรรยากาศการบรรยายและถายทอดเทคโนโลย ณ บานแสงตะวน

ต าบลเพชรชมพ อ าเภอโกสมพนคร จงหวดก าแพงเพชร

ภาพท 42 ผเขารวมการประชมถายภาพรวมกน

44

ภาพท 43 ลกษณะของตวไสเดอน

ภาพท 44 ลกษณะการอยรวมกนเปนกลมของไสเดอน

45

13.6 การจดสงตวไสเดอนจากหมบานแมขายฯ ไปยงยงหมบานลกขายฯ

ด าเนนการจดหาตวไสเดอนเพอการขยายพนธ โดยไดจดซอจาก

หมบานแมขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในราคากโลกรมละ 500 บาท และจดสงไปให

หมบานลกขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย ผานทางระบบจดสงพสดของสายการเดนรถประจ า

ทางปรบอากาศ โดยท าการใสไสเดอนลงในกลองโฟม แลวพนเทปปดใหสนท ซงใชเวลาไมนาน

และเมอคดตนทนแลวจะมตนทนทต ากวาวธอนๆ มาก

ภาพท 45 ด าเนนการจดสงตวไสเดอนผานทางรถโดยสารประจ าทางปรบอากาศ

46

ภาพท 46 การคดคาจดสงจากจ านวนน าหนกสงของและขนาดของบรรจภณฑ

ภาพท 47 ด าเนนการปดเทปทบรอยตอกอนการจดสง

47

13.7 การวเคราะหผลลพธทางเศรษฐกจ

จากการวเคราะหผลลพททางเศรษฐกจ จากการด าเนนโครงการ

พบวา ผลลพททางตรง ไดผลดงน

1) การผลตปยหมก

ปยหมก 14 กอง X 1.5 ตน x 8 รอบ/ป

ผลผลต 168,000 กก. X 5 บาท

เปนมลคา 840,000 บาท/ป

2) การผลตปยมลไสเดอน

ปยมลไสเดอน 60 บอ x 5 กก x 12 รอบ/ป

ผลผลต 3,600 กก. X 40 บาท


3) การผลตปยน าฉไสเดอน

ปยน าฉไสเดอนดน 60 บอ X 2 ลตร X 52รอบ/ป

ผลผลต 6,240 ลตร X 20 บาท


รวมทงสน 1,108,800 บาท/ป

ผลลพททางออม ไดผลดงน

ผลผลตแตงโมจากการใชน าปยฉไสเดอน ไดผลผลตเพมขนจาก 2.5-

3 ตน ตอไร เปน 4-5 ตน ตอไร โดยการใชน าปยฉไสเดอน 5 ลตร ผสมน า 200 ลตร แลว

ปลอยใสตนแตงโมทางสายน า PE

ผลผลตขาวจากการใชน าปญฉไสเดอน ไดผลผลตเพมขนจาก 700

กโลกรมตอไร เปน 950 กโลกรมตอไร โดยการใชน าปยฉไสเดอนใสถง เทลงแปลงนาขาวทมน า

ขงอย ซงพบวา ขาวมสเขยวเขมขน ใน 3-4 วน และมผลผลตเพมจากเดมอยางมาก แบบเหน

ไดชดเจน

Documents

รายงานผลการด าเนินงานฉบับ ... · 2016-01-12 · รายงานผลการด ... ผลิตอาหารปลอดภัยที่ต้องพิจารณา