วจยในช)นเรยน เร.อง

การจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรเพ.อพฒนาความสามารถในการ

คดแกปญหาของนกเรยนช)นมธยมศกษาปท. 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

โดย

อาจารยชลธชา เกนซ

ภาคเรยนท. 2 ปการศกษา 2561

บทคดยอ

การศกษาคร *งน *เพ1อศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1

เรยนวชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร กลมเปาหมายเปนนกเรยนนกเรยนชายและนกเรยนหญง ช *นมธยมศกษาปท1 D ภาคเรยนท1 P ปการศกษา 2561 ของโรงเรยน

สาธตมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จานวน D หองเรยน รวมนกเรยนท *งส *น 27 คน ซ1งไดรบการสอน

โดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร ใชเวลาในการทดลอง DY คาบ คาบละ 50

นาท การดาเนนการทดลองคร *งน *ใช โปรแกรมสาเรจรป spss ในรปของ t-test dependent ในการวเคราะห

ขอมล เคร1องมอท1ใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แผนการสอนโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร และแบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหา ซ1งมคาความเช1อม1น .]D ผลการศกษาพบวาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนท1เรยนโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรมความสามารถในการคดแกปญหาเพ1มข *นอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D

สารบญ

บทท/ หนา 1. บทนา

ท1มาและความสาคญ 1

ความมงหมายของการวจย 2

ความสาคญของการวจย 2

ขอบเขตของการวจย 2

กลมเปาหมาย 2

ตวแปรท1ใชในการศกษา 2

นยามศพทเฉพาะ 2

กรอบแนวคดของการวจย 4

2. เอกสารและงานวจยท/เก/ยวของ

การจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

ประวตของวธการทางวทยาศาสตร 6

ข *นตอนของวธการทางวทยาศาสตร 7

งานวจยท1เก1ยวของ 11

การคดแกปญหา

ความหมายของปญหา 14

ประเภทของปญหา 15

ความหมายของการแกปญหา 15

ความสามารถในการคดแกปญหา 16

ลกษณะของการแกปญหา 17

วธการแกปญหา 18

การเรยนการสอนกบความสามารถในการคดแกปญหา 19

ข *นตอนการคดแกปญหา 20

งานวจยท1เก1ยวของกบการคดแกปญหา 21

สารบญ (ตอ)

บทท/ หนา

เอกสารท1เก1ยวของกบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

ความหมายของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร 24

ข *นตอนในการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร 25

ขอดและขอจากดของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร 25

งานวจยท1เก1ยวของ 26

3. วธการดาเนนการ

การเลอกกลมเปาหมาย 28

กลมเปาหมาย 28

เคร1องมอท1ใชในการศกษาวจย 28

การสรางและหาคณภาพเคร1องมอท1ใชในการวจย 28

ตวอยางเคร1องมอท1ใชในการวจย 29

การดาเนนการทดลอง 31

การวเคราะหขอมล 31

สถตท1ใชในการวเคราะหขอมล 31

4. ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณและอกษรท1ใชในการวเคราะหขอมล 32

การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล 33

ผลการวเคราะหขอมล 33

5. สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

ความมงหมายของการวจย 34

วธดาเนนการเกบรวบรวมขอมล 34

การวเคราะหขอมล 34

สรปผลการวจย 34

อภปรายผล 35

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะท1วไป 36

ขอเสนอแนะสาหรบการวจย 36

สารบญ (ตอ)

บทท/ หนา

บรรณานกรม 37

บทท/ G

บทนา

ความเปนมาของปญหา การดารงชวตในสงคมน *นทกคนจะตองพบเจอกบอปสรรคและปญหาตาง ๆ มากมาย การแกไข

ปญหาจงจาเปนและเปนส1งท1ทกคนจะตองใชในการดารงชวต ดงท1 ฟชเชอร (วนดา ราชรกษ. PfYg : 1 ;

อางองมาจาก Fisher . 1987: 2-3 ) กลาววา การแกปญหาเปนทกษะพ *นฐานสาหรบการดาเนนชวตในแต

ละวน เปนทกษะท1สงเสรมระดบความสามารถตาง ๆ เปนสวนประกอบของหลกสตรท1สบเน1องกนมา เปนทกษะท1จะนาไปสการประสบความสาเรจในชวต การแกปญหาจะสงผลตอความสามารถในดานอ1น ๆ ไดแก ความสามารถในการแกปญหา ความคดวจารณญาณ การแกปญหาเปนกจกรรมท1สาคญในการดารงชวตของมนษย ดงน *นในการจดการศกษาของมนษยตองคานงถงการแกปญหาดวย ซ1งสอดคลองกบ

สาโรช บวศร (วนดา ราชรกษ. PfYg : 2 ; อางองมาจาก สาโรช บวคร . 2518 : 7-9 ) กลาววา

“ความสามารถทางดานการคดแกปญหาควรเปนจดมงหมายปลายทางท1สาคญของการจดการศกษา” ดวยเหตผลดงกลาว การฝกใหผเรยนรจกคดรจกแกปญหาเปนเร1องท1สาคญและจาเปนท1ครตองฝกใหเดกคดเพ1อใหเปนคนท1มเหตผล มวจารณญาณมความคดไตรตรองมองการณไกลและรจกนาความสามารถในการคดมาใชแกปญหาเม1อเผชญสถานการณตาง ๆ ไดอยางเหมาะสมในยคปจจบนและอนาคต จากการจดบนทกตามสภาพจรง พบวาเม1อครกาหนดปญหาใหนกเรยนชวยกนหาคาตอบในหองเรยน นกเรยนมความสามารถในการคดวเคราะหปญหาอยในระดบปานกลาง นกเรยนบางคนไมสามารถท1จะวเคราะหปญหาไดและไมสามารถท1จะนาไปสงเคราะห ผวจยไดตระหนกถงความสาคญของสภาพการเรยนการสอนจงสนใจจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร เพ1อพฒนาความสารถในการคดแกปญหา เปนการกระตนใหนกเรยนพฒนาศกยภาพของตนเองในการเสาะแสวงหาความร คดไดอยางมเหตผล สามารถท1จะเกดความคดรวบยอดในส1งท1เปนนามธรรม นอกเหนอจากส1งท1มองเหนได นอกจากน *นยงเปนการเปดโอกาสใหเดกไดสารวจ ไดกระทาในส1งตาง ๆ ดวยตนเอง ไดทางานรวมกบผอ1นเทากบชวยใหนกเรยนไดส1อสารกบคนอ1น ๆ เก1ยวกบประสบการณของตน อกท *งชวยใหนกเรยนไดเรยนรในการทางานท1ยากข *นเร1อย ๆ กลาคด กลาตดสนใจเม1อตองเผชญกบปญหาตาง ๆ ท1เกดข *น โดยผวจยไดนาการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรมาใชในการสอนวทยาศาสตรช *นมธยมศกษาปท1 D ท *งน *เพ1อนาผลการวจยดงกลาวไปเปนแนวทางในการปรบปรงแกไขการเรยนการสอนใหมประสทธภาพย1งข *นตอไป

ความมงหมายของการวจย เพ1อศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยน วชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

ความสาคญของการวจย จากการศกษาคนควาคร *งน *ครผสอนวชาวทยาศาสตรสามารถใชการจดกจกรรมการสอนแบบวทยาศาสตรมาใชกบนกเรยนเพ1อใหเกดประโยชนตอการเรยน ตลอดจนเปนแนวทางใน การปรบปรงการเรยนการสอนใหมประสทธภาพและพฒนาความสามารถในการคดแกปญหาใหเกดแกนกเรยนเพ1มข *น

ขอบเขตของการวจย G. กลมเปาหมาย ท1ใชในการศกษาคร *งน * D.D กลมเปาหมาย ท1ใชในการศกษาคร *งน *เปนนกเรยนชายและนกเรยนหญง ช *นมธยมศกษาปท1 D ภาคเรยนท1 P ปการศกษา 2561 ของโรงเรยนสาธตมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

จานวน D หองเรยน รวมนกเรยนท *งส *น 27 คน

J. ตวแปรท/ศกษา

P.D ตวแปรอสระ คอ การจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

P.P ตวแปรตาม คอ ความสามารถในการคดแกปญหา

นยามศพทเฉพาะ G. การจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร หมายถง การจดกจกรรมการสอน

แบบกระบวนการสบเสาะและแสวงหาความร เปนกลม 5 ข *นตอน (Group Investigation Instructional

Model) เปนรปแบบการเรยนการสอนท1ใหผเรยนไดฝกคด ฝกสงเกต ฝกนาเสนอ ฝกวเคราะหวจารณ ฝก

สรางองคความร โดยมครเปนผกากบควบคมดาเนนการใหคาปรกษาช *แนะ ชวยเหลอ ใหกาลงใจ เปนผกระตน สงเสรมใหผเรยนคดและเรยนรดวยตนเอง รวมท *งรวมแลกเปล1ยนเรยนร แตละกจกรรม

ประกอบดวย ( สสวท. http://www.moe.go.th )

D. ข *นสรางความสนใจ (Engagement Phase) เปนการจดกจกรรมใหผเรยนเกดความ

สงสย ใครรอยากรอยากเหน ซ1งผเรยนจะตองสารวจตรวจสอบตอไปดวยตวของผเรยนเอง

P. ข *นสารวจและคนหา (Exploration Phase) เปนการจดกจกรรมใหผเรยนมประสบการณ

รวมกนโดยการวางแผนกาหนดการสารวจตรวจสอบ และลงมอปฏบต ในการสารวจตรวจสอบปญหาหรอประเดนท1ผเรยนสนใจใครร ครมหนาท1สงเสรม กระตน ใหคาปรกษาช *แนะ ชวยเหลอ และอานวยความสะดวกใหผเรยนดาเนนการสารวจตรวจสอบเปนไปดวยด

n. ข *นอธบายและลงขอสรป (Explanation Phase) เปนการจดกจกรรมหรอสถานการณท1ให

ผเรยนไดสรางองคความรใหมรวมกนท *งช *นเรยน โดยนาเสนอองคความรท1ไดจากการสารวจ ตรวจสอบ พรอมท *งวเคราะห อธบาย และเปดโอกาสใหมการอภปรายซกถามแลกเปล1ยนเรยนรหรอโตแยงในองคความรใหมท1ไดสรางสรรค มการอางองหลกฐาน ทฤษฎ หลกการ กฎเกณฑ หรอองคความรเดม แลวลงขอสรปอยางสมเหตสมผล

Y. ข *นขยายความร (Expansion Phase) เปนการจดกจกรรมหรอสถานการณท1ใหผเรยนได

เพ1มเตมหรอเตมเตมองคความรใหมใหกวางขวางสมบรณ กระจางและลกซ *งย1งข *น โดยการอธบายยกตวอยาง อภปรายซกถามแลกเปล1ยนเรยนร และเช1อมโยงความรเดมสองคความรใหมอยางเปนระบบ

f. ข *นประเมนผล (Evaluation Phase) เปนการจดกจกรรมท1ใหผเรยนไดประเมนกระบวนการ

สารวจตรวจสอบและผลการสารวจตรวจสอบ หรอองคความรใหมของตนเองและของเพ1อนรวมช *นเรยน

J. ความสามารถในการคดแกปญหา หมายถง ความสามารถในการนาความรความคด ประสบการณเดม และหลกการของบคคลมาใชในการแกปญหา ไดแบงข *นตอนกาคดแกปญหาไว Y ข *นตอนตามวธการทางวทยาศาสตรของคณะอนกรรมการพฒนาการสอนและผลตวสดอปกรณ

วทยาศาสตร ทบวงมหาวทยาลย (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 72 ; อางองมา 2525 : 232 - 234 ) ดงน *

D. การระบปญหา ส1งท1สาคญในข *นน *กคอความสนใจท1มตอส1งท1พบเหนซ1งเกดเน1องมาจากความอยากรอยากเหนและทกษะในการสงเกต

P. การต *งสมมตฐาน เปนการคาดคะเนคาตอบท1อาจเปนไปไดซ1งในทางวทยาศาสตร เรยกวา สมมตฐาน

n. การทดลองเปนการกาหนดวธการแกปญหา โดยอาศยทกษะในการควบคม ตวแปรการสงเกต และเจตคตทางวทยาศาสตร

Y. การสรปผลการทดลอง เปนการแปลความ อธบายความหมายของขอมลเพ1อหาความสมพนธระหวางขอมลท1ไดกบสมมตฐานท1ต *งไว

R. แผนการจดกจกรรม หมายถง วธการการจดกจกรรมการสอนเพ1อพฒนาความสามารถในการแกปญหา ซ1งในแตละแผนการจดกจกรรมจะประกอบไปดวย มาตรฐานการเรยนร จดหมายหลกสตร คณลกษณะท1พงประสงค คณลกษณะท1พงประสงคของโรงเรยน สาระการเรยนร ผลการเรยนรท1คาดหวง

จดประสงคการเรยนร ส1อการเรยนการสอน กจกรรมการเรยนการสอน ส1อและแหลงเรยนร การวดผลประเมนผล บรรณานกรม

4. แบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหา หมายถง แบบทดสอบวด

ความสามารถในการแกปญหา ซ1งลกษณะของแบบทดสอบเปนสถานการณท1เปนปญหาในลกษณะท1นกเรยนสามารถนาความรเดมมาประยกตใชในการแกปญหากบสถานการณใหม

กรอบแนวคดของการวจย กรอบแนวคดในการศกษาคร *งน *เปนการศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยนวชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร โดยมตวแปรอสระ คอ การจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร และตวแปรตาม คอ ความสามารถในการคดแกปญหา จงไดนามากาหนดกรอบแนวคดในการวจยดงภาพประกอบ D

ตวแปรอสระ

การจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร ความสามารถในการคดแกปญหา

ตวแปรตาม

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดการวจย

บทท/ J

เอกสารและงานวจยท/เก/ยวของ ในการวจยคร *ง ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยท1เก1ยวของ และไดนาเสนอตามลาดบหวขอ

ตอไปน * D. เอกสารและงานวจยท1เก1ยวของกบการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

1.1 ประวตของวธการทางวทยาศาสตร

1.2 ข *นตอนของวธการทางวทยาศาสตร

1.3 งานวจยท1เก1ยวของกบการจดกจกรรมการสอนแบบวธการสอนทางวทยาสตร

2. เอกสารและงานวจยท1เก1ยวของกบการคดแกปญหา

2.1 ความหมายของปญหา

2.2 ประเภทของปญหา

2.3 ความหมายของการแกปญหา

P.Y ความสามารถในการคดแกปญหา

P.f ลกษณะของการแกปญหา

P.s วธการแกปญหา

P.] การเรยนการสอนกบความสามารถในการคดแกปญหา

P.g ข *นตอนการคดแกปญหา

P.t งานวจยท1เก1ยวของกบการคดแกปญหา n. เอกสารท1เก1ยวของกบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

3.1 ความหมายของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

3.2 ข *นตอนในการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

3.3 ขอดและขอจากดของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

n.Y งานวจยท1เก1ยวของกบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

G. เอกสารและงานวจยท/เก/ยวของกบการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

วธการทางวทยาศาสตร (Scientific Method) เปนวธสบเสาะหาความรของนกวทยาศาสตรแบบม

ลาดบข *นตอน ตรงกบภาษาองกฤษวา Scientists Follow a Specific Step-be-Step Procedure วธการน *เช1อ

วาการทางานของนกวทยาศาสตรทกคนคลายคลงกน คอ เมอพบปญหาแลวใชวธการแกปญหาในแนวทางเดยวกน มการเร1มตนท1จด ๆ หน1ง แลวทาตอเน1องกนไปตามลาดบข *นตอนจนถงจดสดทายกครบวงจรของการแกปญหา ถาอยากตรวจสอบใหม ณ จดใดกสามารถตรวจสอบไดตามวงจรน *น

1.1 ประวตของวธการทางวทยาศาสตร

วธการทางวทยาศาสตรมความเปนมาดงน * (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 29 ; อางองมาจาก สมร

วด ฟกผลงาม และคนอ1น ๆ .PfPt : 15 - 19 ) วธการทางวทยาศาสตรหรอวธดาเนนงานไปตามวธทางท1

นกวทยาศาสตรกระทาน *นไดเร1มปฏบตกนกอนในประเทศองกฤษ และในทวปยโรปเม1อศตวรรษ Dt น *เอง ในตอนตน ๆ ของศตวรรษท1 Dt น * นกวทยาศาสตรยงไมเรยกตนเองวานกวทยาศาสตร แตเรยกตนเองวา

นกปรชญา (Philosophers) ซ1งเปนคาท1ใชกนในหมวทยาศาสตรคร *งโบราณ เชน อรสโตเตล (สรวรรณ ตะร

สานนท. PfYP : 29 ; อางองมาจาก Aristotel. 384 B.C. ) ฮปโปเครตส (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 29

; อางองมาจาก Hippocrates. 490 B.C. ) ตอมา ค.ศ. DgY^ วลเลยม วเวล (William Whewell) เสนอให

เรยกนกปราชญท1ดาเนนวธการศกษาวทยาการโดยใชวธวทยาศาสตร (Scientific Method) โดยใชคาวา

“Scientist” ข *นในประเทศองกฤษ สวนวธการของนกวทยาศาสตรท1วลเล1ยม วเวล เสนอวธดาเนนงานใน

วทยาศาสตรน *น ดาเนนเปนข *น ๆ ไปอยางมระเบยบ ดงน *

D.D.D สงเกต (Observation) ตองใชการสงเกตใหมากและเม1อสงเกตแลวจะตองใชดลพนจดวยวา

ส1งท1สงเกตน *นเปนจรงแทหรอเกดจากการหลอนตอความรสก ระบบประสาทท1เราใชประมวลในการสงเกต ไดแก ความรสกทางตา (เหน) ความรสกทางจมก (กล1น) ความรสกทางสมผสโดยมอ เปล1ยนความรหนาวเยน

D.D.P บนทก (Record) การบนทกขอสงเกตตาง ๆ โดยใชประสาทสมผสในขอ D.D น *น เปนวธ

สาคญของวธวทยาศาสตร การบนทกเร1องราวตาง ๆ ตองบนทกตามความเปนจรงไมมอคต

D.D.n การทดลองเพ1อพสจน (Proof) นกวทยาศาสตรมอดมคตอนหน1งซ1งภอกนวาส1งท1สงเกต

หรอบนทกน *นตองนามาพสจนใหทราบวาเปนเทจหรอเปนจรงแคไหน โดยการทดลอง การทดลองน *เร1มกน

ต *งแตยคสมยของฟรานซส เบคอน (Francis Bacon) ตอมาไดรบการสนบสนนเปนอยางมากโดยไมเคล ฟา

ราเดย (Michael Faraday) และฮมฟรย เดว ( Humphry Davy) สรปแลวการทดลองมหลกในการดาเนนการ

P อยาง คอ

D.D.n.D การวเคราะห คอ การทดลองโดยแยกสวนเดม ซ1งเปนการแยกแยะเร1องใหญใหยอลงมาเปนสวนเลก เชน การวเคราะหวาอากาศในเมองหลวงมสวนปรงแตงอะไรบางท1ไมเหมาะแกประชาชนและทาการทดลองตอไปเพ1อขจดสวนปรงแตงน *น

D.D.n.P การสงเคราะห เปนการสรางสรรคหรอการผลต หรอการเตรยมสารซ1งใชเปนประโยชนสาหรบมนษย เชน การทาไฟฟา การรกษาโรคบางชนด

จากผลแกงการทดลองน * นกวทยาศาสตรไดอนมาน (Deduce) และนาเสนอเปนขอมลตางๆ เชน

ทฤษฏ (Theory) สมมตฐาน (Hypothesis) และกฎ (Law)

ทฤษฏ คอ ขอมลหลกซ1งอางไดเปนความจรง ใชกนมาเปนเวลานานแลวเกดประโยชนนานาประการตอความรอ1น ๆ เชน ทฤษฏอะตอมของดาลตน ทฤษฏการขยายตวของแขงโดยความรอน เปนตน

สมมตฐาน คอ ความรซ1งเปนขอมลหลก และยงขาดขอพสจนวาเปนความจรงแตเอามาใชเปนประโยชนไดด เชน สมมตฐานของอโวกาโดร เปนตน

กฎ คอ การนาทฤษฏหรอสมมตฐานมาพสจน หรอทดสอบโดยการทดลอง หรอโดยทางคานวณ

และอนมานวาจรงแลว กฎ เชน กฎของบายส (Boyle’s Law) กฎของชารล (Charles’s Law)

จากการท1นกวทยาศาสตรไดคนควาหาคาตอบของปญหาอยางเปนระบบ มระเบยบแบบแผนเพ1อใหไดมาซ1งขอเทจจรง มโนมต หลกการ กฎ และทฤษฎทางวทยาศาสตร วธการทางวทยาศาสตร จงเปนยทธวธในการแสวงหาความรอยางครบวงจร วธดงกลาวน *เปนองคประกอบสาคญประการหน1งท1ทาใหการศกษาคนควาทางวทยาศาสตรประสบผลสาเรจ และเจรญกาวหนาอยางรวดเรวจนถงปจจบน บคคลตาง ๆ ในสาขาวชาอ1นกไดมองเหนถงความสาคญและประโยชนจากวธการทางวทยาศาสตรวาสามารถนาไปใชกบกระบวนการศกษาคนควา และรวบรวมความรทกสาขาวชา วธการทางวทยาศาสตรจงไมควร

เปนวธการเฉพาะของนกวทยาศาสตรเทาน *น แตควรเปนวธการแสวงหาความรท1วไปท1เรยกวา “วธการทาง

วทยาศาสตร”

1.2 ข Sนตอนของวธการทางวทยาศาสตร

จากการศกษาวธการทางวทยาศาสตรจากตาราหลายเลมพบวามการกาหนดข *นตอนไว

ไมเทากน และเรยงลาดบไมเหมอนกน อาจเปน n ข *น Y ข *น และบางตารามถง s ข *น แตอยางไรกตาม ยงอยในขอบขายและแนวเดยวกนดงน *

คสแลน และสโตน (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 33 ; อางองมาจาก Kuslane and Stone. 1969 :

15 ) ไดสรปวธการทางวทยาศาสตรเปน s ข *นตอน คอ

1. ศกษาและต *งปญหา

2. ต *งสมมตฐาน

3. หาหลกฐานมาทดสอบสมมตฐาน

4. ประเมนคาความถกตองของสมมตฐาน

5. ปรบและเพ1มเตมสมมตฐานถาจาเปน

6. นาขอสรปไปใชกบปญหาอ1นท1คลายกน

ซน และโทรวบรดจ (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 34 ; อางองมาจาก Sund and

Trobridge. 1973 : 9 ) นกวทยาศาสตรศกษาชาวอเมรกาไดกลาวถงระเบยบวธการทางวทยาศาสตร เปน

s ข *น ดงน *

1. ต *งปญหา

2. สรางสมมตฐาน

3. ทดลอง

4. สงเกต

5. รวบรวมขอมล

6. การลงสรปขอมล

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (PfnY : nn]) ไดสรปวธการทางวทยาศาสตร ไว Y

ข *นตอน ดงน *

1. การเฝาสงเกต

2. การต *งสมมตฐานหรอทฤษฏ

3. การทดลองเพ1อทดสอบ

4. การสรปผลการทดลองและเง1อนไขอ1น ๆ

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (Pfnn:D]) ไดสรปวธการ

วทยาศาสตรไว f ข *นตอน ดงตอไปน *

1. ระบปญหา

2. ต *งสมมตฐาน

3. ศกษาคนควาและรวบรวมขอมล

4. ทดลอง

5. สรปผล

ดงน *นจงเหนไดวา การท1นกวทยาศาสตรมความสนใจแสวงหาความรทางวทยาศาสตร นกวทยาศาสตร ตองใชกระบวนการแสวงหาความร ซ1งกระบวนการตาง ๆ ท1นามาใชอาจแตกตางกนบาง คอ กาหนดไวก1ข *นตอนกตามแตกมลกษณะรวมกนท1ทาใหสามารถดาเนนไปตามข *นตอน โดยมหลกใหญท1คลายคลงกนท *งส *นดงเชนเม1อนกวทยาศาสตรมความสนใจในเร1องใดหรอมปญหาใดท1ตองศกษาคนควากทาการศกษาปญหาน *นเพ1อทาความเขาใจใหแจมชด อาจตองสงเกตอยางละเอยดเพ1อรวบรวมขอเทจจรงใหมากแลวจงต *งสมมตฐานเพ1อเปนแนวทางของคาตอบของปญหาน *น ๆ ดาเนนการทดลองเพ1อพสจนวาสมมตฐานใดเปนคาตอบท1ถกตองท1สดในการทดลองกตองมการวางแผนอยางรอบคอบเพ1อใหไดผลท1เท1ยงตรง กาจดตวแปรท1กอใหเกดความลาเอยง ขอผดพลาดออกไป อาจตองมการควบคมการทดลองควบคกนไปดวย

สมมตฐานใดท1เปนท1ยอมรบ โดยมการทดลองท1สอดคลองกนกสรปเปนความรสะสมไว ถาความรสามารถนาไปใชทานายหรอพยากรณเหตการณท1เกดข *นไดอก กเรยกความรน *นวาเปนทฤษฏ กฎ หรอหลกการ เปนตน

คณคาของวธการทางวทยาศาสตร นอกจากชวยใหวชาวทยาศาสตรมความเจรญกาวหนาแลว ยงเปนท1ยอมรบและนาไปใชกบวชาตาง ๆ เชน เศรษฐศาสตร สงคมศาสตร และรฐศาสตรไดเปนอยางด เพราะเปนวธการท1มเหตผล รจกใชสตปญญาแกไขปญหาและใหไดมาซ1งวชาความรท1มรากฐานท1ด และ

ยงเปนการสงเสรมใหรจกคดคน การวจย รวมท *งการคดสรางสรรค (Creative Thinking) ไดเปนอยางด

(สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 35 ; อางองมาจาก มงกร ทองสขด. PfPP : 15 )

ฉะน *นนกศกษาไมวาสาขาใดกตาม จงนยมนาวธการทางานของนกวทยาศาสตรมาใชเพราะเช1อวาเปนวธการท1ชวยใหเกดขอผดพลาดในการทางานนอยท1สด สาหรบในการเรยนการสอนเพ1อใหนกเรยน

ไดแกปญหา เปนการสอนท1เนนใหนกเรยนเรยนรดวยตนเองเพ1อใหนกเรยนคดเปนและแกปญหา ซ1งเปน

การนากระบวนการทางวทยาศาสตรมาใชในการแกปญหาน *นเอง บางคร *งกเรยกวธการสอนน *วา “ วธการ

สอนแบบวธการทางวทยาศาสตร ”

ดวอ * (John Dewey) เปนผคดวธสอนแบบแกปญหาข *น เปนวธการสอนท1เปนไปตามหลก

จตวทยาการเรยนรเกดข *นไดเม1อมปญหาเกดข *น โดยนกเรยนนากระบวนการทางวทยาศาสตรมาใชในการแกปญหา การสอนแบงเปน f ข *นตอน คอ

ข *นท1 D ต *งปญหา โดยครเลอกปญหาจากบทเรยนท1สอนวาจะต *งปญหาอะไร หรอใหนกเรยนเปนผต *งขอสงสยข *นมากได การทาใหนกเรยนเกดปญหาทาไดหลายวธ คอ

1. การถามนาเขาสปญหา

2. การเลาประสบการณของครหรอนกเรยน

3. การใชสถานการณหรอเหตการณตาง ๆ มาต *งปญหา

4. การจดสถานการณในหองเรยนกระตนใหเกดปญหา

ข *นท1 P ต *งสมมตฐานและวางแผนในการแกปญหา สมมตฐานคอ การคาดคะเนความ

นาจะเปนจากปญหาท1ต *งไว ในข *นน *ประกอบดวย

1. การวเคราะหปญหา คอ การแยกแยะปญหาออกเปนปญหายอย ๆ เพ1อจะไดทดลองพสจน

สมมตฐานเหลาน *นวาถกตองเปนจรงหรอไม

P. ใหนกเรยนชวยกนเสนอแนะและเลอกกจกรรมในการศกษาใหเขาใจปญหาและแกปญหาแตละอยาง เชน อาจมการคนควาจากหองสมด การทดลอง การศกษานอกสถานท1 การดวดทศนและภาพยนตร เปนตน

n. ใหนกเรยนแตละกลมรบผดชอบในการแกปญหาแตละขอ

ข *นท1 n การเกบรวบรวมขอมล นกเรยนแตละกลมลงมอปฏบตงาน ทาการคนควาทดลองหาความรเพ1อแกปญหาดวยกจกรรมตาง ๆ โดยครคอบชวยเหลอใหคาแนะนาอยางใกลชด

ข *นท1 Y การวเคราะหขอมล นกเรยนแตละกลมเสนอผลการศกษาคนควาและทดลอง

ข *นท1 f การสรปผล ครและนกเรยนสรปผลรวมกนวา จะใชวธใดแกปญหาไดดท1สด เพราะเหตใด เปนผลจากการคนควาทดลองของนกเรยน ซ1งนกเรยนสามารถแกปญหาน *นไดแลวสามารถสรปต *ง

เปนเกณฑ หรอหลกการได (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 36 ; อางองมาจาก สเทพ อสาหะ. PfPs : 68

- 69 )

สมจต สวธนไพบลย (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 36 ; อางองมาจาก สมจต สวธนไพบลย.

2527 : 99 - 101 ) ไดกลาวถงวธการทางวทยาศาสตรวาเปนวธการท1ใชในการคนควาหาคาตอบ กลาวคอ

เม1อคนเรามความสนใจหรอตองการท1จะแกปญหาในเร1องใดเร1องหน1งกหาทางคนควาเพ1อหาคาตอบของปญหาน *น ๆ วธการท1ใชในการคนควาเพ1อหาคาตอบมหลายวธ แตท1นยมกนมากคอ วธการทางวทยาศาสตร และกาหนดข *นตองของการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรไวเปน f ข *นตอน ดงน * ข *นท1 D กาหนดขอบเขตของปญหา การท1จะไดปญหา เพ1อเปนแนวทางในการเรยนร เกดข *นจากครและนกเรยนรวมกนเตรยมเร1องท1เรยนในรปแบบของปญหา เราความสนใจของนกเรยนใหเกดจดรวมของปญหาตาง ๆ รวมกนในเร1องท1จะเรยน กจกรรมท1กระตนนกเรยนใหเกดปญหาอาจไดแก

D. การใหสงเกตของจรง ภาพประกอบ ท1ครหรอนกเรยนชวยกนเตรยมมา แลวอภปรายรวมกนจนเกดปญหา

P. อาศยการทดลองและการสาธตเปนข *นตอนเพ1อนาไปสการเกดปญหา n. เลาเร1องตานาน หรอนทานตาง ๆ ท1เก1ยวของ

Y. ใหดภาพยนตร สไลด หรอฟลมสตรป

f. ทายปญหา

s. ใหขาวและเหตการณประจาวนหรอปรากฏการณธรรมชาต ]. สรางสถานการณท1นาสนใจ เชน เกม บทบาทสมมต

ข *นท1 P ต *งสมมตฐานการแกปญหา เกดจากท1ไดสงเกตขอเทจจรงตาง ๆ จนสามารถคาดคะเนหรอเดาส1งตาง ๆ อยางมเหตผล การต *งสมมตฐานเปนไปในลกษณะการวางแผนกจกรรมรวมกนเพ1อหาวธใหไดคาตอบจากปญหาตาง ๆ วาใชวธใดในการหาคาตอบ ซ1งตองใชหลายวธรวมกน

ข *นท1 n ทดลองและรวบรวมขอมล เม1อไดกจกรรมตาง ๆ เพ1อหาวธใหไดคาตอบจากปญหา แลวลงเม1อเกบรวบรวมขอมลจากการอานคนควาหรอจากการทดลอง แลวจดบนทกรายละเอยดของขอมลเหลาน *นเอาไว ครมบทบาทเปนท1ปรกษาคอยแนะแนวทางในการเกบรวบรวมขอมล

ข *นท1 Y วเคราะหขอมล สมาชกในกลมนาขอเสนอภายในกลมเพ1ออภปรายเพ1มเตมมการซกถามหรอแสดงความคดเหนจากขอมลท1ได ครตองเปนผคอยตรวจสอบความถกตองของขอเทจจรง ชวยขยายเพ1มเตมสวนท1ยงขาด และเสรมสวนท1ยงคลมเครอใหชดเจนย1งข *น

ข *นท1 f สรปผล เปนข *นสรปผลท1ไดจากขอมลเพ1อเปนความรใหมตอไป

นอมฤด จงพยหะ และคนอ1น ๆ (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 37 ; อางองมาจาก นอมฤด จง

พยหะ และคนอ1น ๆ.PfDt : 38 - 40 ) ไดกาหนดข *นตอนของการสอนวธการแกปญหามดงน *

D. ข *นกาหนดปญหา ข *นน *อาจทาไดหลายแบบ คอ ครเปนผต *งปญหา นกเรยนเปนผพบปญหา หรอครสรางสถานการณใหนกเรยนพบปญหา

P. ข *นวเคราะห หากผสอนใหนกเรยนชวยกนคดพจารณาแยกปญหาใหญออกเปนปญหายอยโดยการนาของคร

n. ข *นรวบรวมปญหา ใหนกเรยนแบงกลมแลวศกษาคนควา และเลอกทากจกรรมตามความสนใจ และความเหมาะสมท1เสนอแนะไวในข *นท1 P

Y. ข *นเสนอผลงาน แตละกลมสงผแทนออกมารวมกนอภปรายหม เสนอความรขอเทจจรงและผลงานในกลมของตน ครคอยฟงและแกไขขอผดพลาด หรอเพ1มเตมส1งท1ยงขาดตกบกพรอง

f. ข *นสรป ครใหนกเรยนท *งช *นชวยกนสรปความรท1ได ดวยการถามนาของครใหนกเรยนบนทกเร1องยอ ๆ ไว งานวจยท/เก/ยวของกบการจดกจกรรมการสอนแบบวธการสอนทางวทยาสตร งานวจยในประเทศ

จากการศกษางานวจยท1เก1ยวของกบวธการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรในประเทศ ปรากฏผลงานวจย ดงน *น ผลงานของจรภา หนนอย (PfnP) ไดทาการวจยเพ1อเปรยบเทยบผลสมฤทธzทางการเรยนและความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยนโดยการสอนแบบแกปญหาท1ใชส1อประสมกบการสอนแบบแกปญหาตามคมอครสอนในวชาสงคมศกษา ผลการศกษาพบวาผลสมฤทธzทางการเรยนและความสามารถในการแกปญหาของกลมทดลอง และกลมควบคม

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D ซ1งสอดคลองกบผลงานวจยของกรรณกา อนทรโยธน (PfnY) ไดทาการวจยเพ1อเปรยบเทยบผลสมฤทธzทางการเรยน และการคดเปนของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยนโดยใชวธการสอนวธการแกปญหากบการสอนตามคมอครในวชาสงคมศกษา ผลการศกษาพบวาผลสมฤทธzทางการเรยนและการคดเปนของกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญท1ระดบ .^f สอดคลองกบผลงานวจยของดาเนน ยาทวม ( Pfn] )ไดทาการวจยเพ1อเปรยบเทยบผลสมฤทธzดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตรและความสามารถในการแกปญหาทางวทยาศาสตรของนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญท1ระดบ .^D สาหรบผลงานวจยของอภรด สวรานนท (PfnP) ไดศกษาผลการฝกแกปญหาทางวทยาศาสตรท1มผลตอผลสมฤทธzทางการเรยนและทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ผลการศกษาพบวา ผลสมฤทธzทางการเรยน ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ทกษะการต *งสมมตฐาน ทกษะการกาหนดนยามเชงปฏบต ทกษะการทดลองของนกเรยนกลมทดลอง และกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D สาหรบการตความหมายขอมลและลงขอสรปของนกเรยนกลมทดลอง และกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^f สวนทกษะการกาหนด และควบคมตวแปรของนกเรยนแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถตตามลาดบ

งานวจยตางประเทศ

จากการศกษางานวจยท1เก1ยวกบวธการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร ปรากฏผลงานวจย ดงน *

งานวจยของจาหน (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 40 ; อางองมาจาก John. 1966 ) ไดศกษาผลการเรยน

ของนกเรยนวทยาศาสตรท1วไป เกรด g จากการใชวธการสอน P วธ โดยแบงเปน P กลม กลมควบคมไดรบการสอนแบบบรรยายแบบสาธตใหมสวนรวมในการทดลองและทาการบานตามท1ครกาหนดใหกลมทดลองใหนกเรยนเรยนโดยวธการแกปญหาดวยตนเอง มแตเพยงเอกสารแนะนากจกรรมท1นกเรยนจะเลอกนาไปปฏบตกอใหเกดความร ขอเทจจรง และมมโนภาพดวยตนเอง ผลการวจยปรากฏวา กลมทดลองมความสามารถในการคดมเหตมผลในการแกปญหาดกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตท1

ระดบ .^D ซ1งสอดคลองกบผลงานวจยของ มาฮน (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 41 ; อางองมาจาก

Mahan. 1970 ) ไดศกษาผลของการสอนของคร P แบบ คอ การสอนแบบบรรยายประกอบอภปราย

(Lecture Diccussion) และการสอนวธการแกปญหา (Problem - Solving) กลมตวอยางเปนนกเรยนเกรด t

จานวน Y หองเรยน เปนชาย Yg คน เปนหญง PD คน ใชเกณฑในการคดเลอกคอ ระดบสตปญญา คณวฒของคร และผลสมฤทธzทางการเรยนวชาวทยาศาสตรอยในระดบใกลเคยงกน หลงจากการเรยนการสอนผานไป D ปแลว ทาการสอบวดความสามารถในการแกปญหา และผลสมฤทธzทางการสอบวดความสามรถในการแกปญหา และผลสมฤทธzทางการเรยนวทยาศาสตร ผลปรากฏวานกเรยนชายท1ไดรบการสอนวธการแกปญหามความสามารถในการแกปญหาและผลสมฤทธzทางการเรยนดกวานกเรยนชายท1ไดรบการสอนแบบบรรยายประกอบการอภปราย สวนในนกเรยนหญงไมพบความแตกตาง และกลมท1ไดรบการสอนแบบการแกปญหาน *มคณสมบต คอ

D. นกเรยนชายมความรเก1ยวกบวทยาศาสตรมากข *น และสามรถนาไปใชในการแกปญหาไดด

P. นกเรยนท1ออนมความรเก1ยวกบวทยาศาสตร และมทกษะในการแกปญหามากข *น

n. นกเรยนมความสนใจในวทยาศาสตรมากข *น

Y. นกเรยนชายและนกเรยนหญงมความม1นใจในการตดสนใจและมเจตคตตอโรงเรยนดข *น

f. นกเรยนมความพอใจในความเจรญงอกงามของความร ทกษะในการแกปญหา และมความสนใจในวชาวทยาศาสตรมากข *นโดยเฉพาะนกเรยนชาย

สาหรบ แรทสและคนอ1น ๆ (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 41 ; อางองมาจาก Rath and others.

1967) ไดกลาววา การเรยนการสอนท1สงเสรมใหนกเรยนมความสามรถในการคดแกปญหา ครควรเปนผ

จดกจกรรมเพ1อใหนกเรยนไดปฏบตในช *นเรยน DY ประการ คอ การเปรยบเทยบ การสรปเร1องราว การสงเกต การจดจาแนกประเภท การตความหมาย การวพากษวจารณ การคนหาขอตกลงเบ *องตน การใหใชจนตนาการ การต *งสมมตฐาน การประยกตหลกการมาใชกบสถานการณใหม การตดสนใจ การสรางโครงการหรอวางแผนการศกษาคนควา การรวบรวมและจดประเภทของขอมล การเขารหส วธการดงกลาวน *เปนลกษณะของวธการแกปญหาของคนท1ตดสนใจอยางใดอยางหน1งลงไป และแรทสไดกลาวเนนอกวา ถาหากนกเรยนไดทากจกรรมดงกลาวทก ๆ วน นกเรยนจะเกดประสบการณในการคดเปนซ1ง

สอดคลองกบผลงานวจยของไอนก (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 41 ; อางองมาจาก Heinig. 1981) ม

ความเหนวา วธการแกปญหาของนกเรยนจะเกดข *นไดโดยครตองจดกจกรรมใหนกเรยนทากจกรรมท1ควรจดเปนกจกรรมแบบปลายเปด น1นคอเปดโอกาสใหนกเรยนไดใชความของตน เพ1อสงเคราะหเร1องราวเปนเร1องใหมส1งใหม สถานการณหรอกจกรรมท1จดข *นสาหรบนกเรยนควรจะใหนกเรยนไดแกปญหา ซ1งจะสงเสรมใหนกเรยนไดคาดคะเนต *งสมมตฐาน ทดสอบสมมตฐานและบางคร *งนกเรยนตองหาทางเลอก ตองใชความคดใหม ใชจนตนาการสงเคราะหองคประกอบตาง ๆ ไอนกเนนกจกรรมท1ครจดข *นเปนประการ

สาคญและนอกจากน * แชพเทล (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 42 ; อางองมาจาก Shaftel. 1980) ไดให

ความเหนวาวธการแกปญหาเปนกระบวนการคนพบและตวปญหาคอสถานการณอยางหน1งท1เกดข *นกบบคคลใดบคคลหน1ง เปนสถานการณท1เปนอปสรรค คนท1จะแกปญหาแตละปญหาไดจะตองมความคดใหม ๆ มพฤตกรรมใหม ๆ เชพเทลไดย *าถงวธการฝกแกปญหาวา ในการเรยนการสอนจะตองใชสถานการณท1มความหมายเปนปญหา และความสาคญตอทกคน ครคณตศาสตร ครวทยาศาสตร ครสงคมศกษา จะตองชวยใหนกเรยนชวยกนคดต *งสมมตฐาน เกบขอมลดวยตนเองต *งหลกการเองทกอยาง การกระทาดงกลาวน *จะเปนการสรางทศนคตท1ดตอการแสวหาความร ไดใชความคดหลาย ๆ ทาง ซ1งทาใหคนฉลาด จากการประมวลผลงานวจยตางประเทศเก1ยวกบวธการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรดงกลาวน *น ผลงานวจยท *ง f เร1อง ไดกลาวสอดคลองและสนบสนนซ1งกนและกน โดยสรปวา วธการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร หรอวธการแบบวธการแกปญหาจะบรรลจดมงหมายหรอไมอยางไร กจกรรมท1ครจดข *นมความสาคญย1ง ท *งน *เพ1อใหนกเรยนไดปฏบตแลวเกดการเรยนรดวยตนเอง การจดประสบการณ สภาพแวดลอม สถานการณและปญหาท1มความหมาย มความสาคญ มคณคาตอการเรยน จะเปนการกระตนใหนกเรยนไดคด อกท *งเปนการสรางทศนคตท1ดใหกบนกเรยนตอการแสวงหาความร เปนตน

จากการประมวลงานวจยท *งในประเทศและตางประเทศดงกลาวขางตน ผลการวจยสอดคลอง

และสนบสนนซ1งกนและกนเปนสวนใหญ จงสรปไดวาวธการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร (The

Scientific Method) หรอวธการสอนโดยการแกปญหาเชงวทยาศาสตร(Scientific Method of Problem

Solving) น *น เปนวธการท1มข *นตอน มระเบยบแบบแผน เม1อไดนามาใชในการสอนทาใหนกเรยนมความ

กระตอรอรนในการคนควาหาคาตอบ รจกคดวเคราะหอยางมระบบ มการวพากษวจารณอยางมเหตผล มแผนการทางานตลอดเวลา กอใหเกดการพฒนาดานสตปญญาไดสมบรณย1งข *น ดวยเหตน *ผวจยจง

สนใจจะนาวธการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรมาใชในการสอนวชาวทยาศาสตรเพ1มเตมศกษาในการวจยคร *งน *

2. เอกสารและงานวจยท/เก/ยวของกบการคดแกปญหา

2.1 ความหมายของปญหา

ความหมายของปญหาไดมผใหความหมายของปญหาไวดงน *

สกนเนอร (วนดา ราชรกษ. PfYg : 8 ; อางองมาจาก อเนก จนทรจรญ. PfYf : 6 : อางอง

จาก Charlesworth and Lind. 1999 : 32 ; Citing Skinner. 1990 : 1 ) ไดใหคานยามของปญหาวา “ปญหา

คอ คาถามท1บางคนตองการท1จะหาคาตอบ”

เรย ซยดมและลนดควสท(วนดา ราชรกษ. PfYg : 8 ; อางองมาจาก อเนก จนทรจรญ. PfYf :

6 : อางองจาก Reys , Suydam and Lindquist. 1995 : 54) กลาววา ปญหา คอ สถานการณท1ตอวการ

บางอยางและไมรวธจะแกปญหาน *นไดโดยทนท ถาปญหาน *นรไดโดยงายกวาจะหาคาตอบอยางไร หรอรคาตอบโดยทนทส1งน *นกไมเปนปญหา

สรปไดวา ปญหา หมายถง สถานการณเหตการณท1ตองการคาตอบโดยท1ผตอบสวนใหญไมสามารถหาคาตอบไดทนท แตตองใชความรและทกษะในการแกปญหาชวยหาคาตอบของคาถามหรอสถานการณน *น ๆ J.J ประเภทของปญหา

โธมส (วนดา ราชรกษ. PfYg : 8 ; อางองมาจาก ฉนทรา ภาคบงกช . PfPg : 28 : อางอง

จาก Tomas. 1984 ) ไดแบงประเภทของปญหา เปน P ประเภท คอ

D. ปญหาท1มคาตอบอยแลว ไดแก การคนควาหาคาตอบในวชาคณตศาสตร และแบบฝกหดวทยาศาสตร

P. ปญหาท1เปดกวางไมมกฎเกณฑ เปนปญหาซ1งกอใหเกดความคดสรางสรรค ไดแก ปญหาสาหรบฝกความคดสรางสรรค

ปรชา เนาวเยนผล (วนดา ราชรกษ. PfYg : 8 ; อางองมาจาก ปรชา เนาวเยนผล. Pfn] :

62 - 63 ) ไดกลาวถงประเภทของปญหาซ1งสามารถสรปได ดงน * D. การแบงประเภทของปญหา โดยพจารณาจากจดประสงคของปญหา ทาใหสามารถแบงปญหาได P ประเภท คอ

D.D ปญหาใหคนพบ เปนปญหาท1คนพบคาตอบ ซ1งอาจอยในรปของปรมาณ จานวนหรอใหหาวธการ คาตอบ พรอมใหเหตผล

D.P ปญหาใหพสจน เปนปญหาใหแสดงการใหเหตผลวา ขอความท1กาหนดใหเปนจรงหรอเทจ

P. การแบงประเภทของปญหาโดยพจารณาจากตวผแกปญหาและความซบซอนของปญหาทาใหสามารถแบงปญหาได P ประเภท คอ

P.D ปญหาธรรมดา เปนปญหาท1มโครงสรางไมซบซอนนก ผแกปญหามความคนเคยในโครงสราง และวธการแกปญหา

P.P ปญหาไมธรรมดา เปนปญหาท1มโครงสรางซบซอน ผแกปญหาตองประมวลความสามรถหลายอยางเขาดวยกน เพ1อนามาใชในการแกปญหา

จากท1กลาวมาสรปไดวา ปญหา แบงออกเปน P ประเภทใหญ ๆ คอ ปญหาท1พบในหนงสอเรยน ซ1งอาจเปนปญหาใหคนหาคาตอบหรอปญหาใหพสจนตามกฎ นยาม ทฤษฏ และปญหาท1พบในชวตประจาวนซ1งตองอาศยวธการแกปญหาเขามาชวยแกปญหา เพ1อใหไดคาตอบ จงจะทาการแกปญหาสาเรจได

J.R ความหมายของการแกปญหา

นกการศกษาหลายทานไดใหความหมายของการแกปญหาไวดงน *

ประพนธศร สเสารจ (วนดา ราชรกษ. PfYg : 9; อางองมาจาก ประพนธศร สเสารจ. 2543 :

103 ) กลาววา การแกปญหา หมายถง การคดพจารณาไตรตรองอยางพนจพเคราะหถงส1งตาง ๆ ท1เปนปมประเดนสาคญของเร1องราวหรอส1งตาง ๆ ท1คอบกอกวน สรางความราคาญความยงยากสบสนและความวตกกงวล โดยพยายามหาหนทางคล1คลายส1งเหลาน *นใหปรากฏ และหาหนทางขจดปดเปาส1งท1เปนปญหาท1กอความราคาญ ความวตกกงวล ความยงยากสบสน ใหหมดไปอยางมข *นตอน

กด(วนดา ราชรกษ. PfYg : 9; อางองมาจาก Good. 1973 : 518 ) ใหความหมายของการ

แกปญหาวา การแกปญหาเปนแบบแผนหรอวธการดาเนนการ อยในสภาวะท1มความยากลาบาก อยในสถานะท1มความยากลาบาก หรออยในสภาวะท1พยายามตรวจสอบขอมลท1หามาไดซ1งเก1ยวของกบปญหา มการต *งสมมตฐาน และมการตรวจสอบสมมตฐานภายในการควบคมมการรวบรวมเกบขอมลจากการทดลอง เพ1อหาความสมพนธท1ทดแทนสมมตฐานน *นวาเปนจรงหรอไม

โพลยา (วนดา ราชรกษ. PfYg : 9; อางองมาจาก Polya. 1980 : 1 ) กลาววา การแกปญหา

เปนการหาวธทางท1จะหาส1งท1ไมรในปญหา เปนการหาวธการท1จะเอาชนะอปสรรคท1เผชญอย เพ1อจะไดใหคาตอบท1ชดเจน แตวาส1งเลาน *ยงไมไดเกดข *นในทนททนใด

ประสาท อศรปรดา (วนดา ราชรกษ. PfYg : 9; อางองมาจาก ประสาท อศรปรดา . PfPn :

185 ) ไดใหความหมายของการแกปญหาวา เปนกระบวนการท1ตองอาศยสตปญหาและความคด รวมท *งรปแบบพฤตกรรมท1ซบซอนตาง ๆ อนเปนผลมาจากการพฒนาทางดานสตปญญา การแกปญหาตองมความสมพนธใกลชดกบสตปญญา

จากกความหมายของการแกปญหาท1กลาวมาขางตน สรปไดวา การแกปญหา หมายถงการานความรและประสบการณเดมมาใชในการแกปญหาท1ประสบใหม โดยมแบบแผน พฤตกรรม วธการ และข *นตอนในการศกษาปญหาตาง ๆ ใหสาเรจถงจดมงหมายท1ตองการ

J.U ความสามารถในการคดแกปญหา

ความหมายของความสามารถในการคดแกปญหา

เพยเจต (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 62 ; อางองมาจากPiaget. 1962 : 120 ) ไดอธบาย

ถงความสารถในการคดแกปญหาตามทฤษฏทางดานพฒนาการวา ความสามารถดานน *จะเร1มพฒนาการ

มาต *งแตข *นท1 n คอ Stage of Concrete Operation นกเรยนท1อาย ] - D^ ป จะเร1มมความสามารถใน

การคดแกปญหาแบบงาย ๆ ภายในขอบเขตจากด ตอมาในระดบพฒนาการ ข *นท1 Y คอ Stage of

Formal Operation นกเรยนมอาย DD - Df ป นกเรยนจะมความสามารถในการคดอยางมเหตผลดข *น

และสามารถคดแกปญหาแบบซบซอนได สามารถเรยนรในส1งท1เปนนามธรรมชนดสลบซบซอนได

กาเย (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 62; อางองมาจาก Gagne. 1970 : 63 ) ไดอธบายถง

ความสามารถในการแกปญหาวาเปนรปของการเรยนรอยางหน1งท1ตองอาศยการเรยนรประเภทหลกการท1มความเก1ยวของกนต *งแตสองประเภทข *นไป และใชหลกการน *นมาผสมผสานกนจนเปนความสามารถชนดใหมท1เรยกวา ความสามารถทางดานการคดแกปญหา โดยการเรยนรประเภทน *ตองอาศยการเรยนรประเภทความคดรวบยอดเปนพ *นฐานของการเรยน เพราะวาการเรยนรประเภทหลกการตามแนวของกาเยกคอความเก1ยวของกนระหวางความคดรวบยอดต *งแตสองชนดข *นไป การเรยนรประเภทความคดรวบยอดกาเยไดอธบายวา การเรยนรประเภทหน1งท1ตองอาศยทกษะความสามารถในการมองเหนรวมกนของส1งเราท *งหลาย

ชม ภมภาค (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 62; อางองมาจาก ชม ภมภาค . 2516 : 56)

กลาววาการคดแกปญหาเปนส1งท1มความหมายกวางขวางมาก รวมพฤตกรรมท1ซบซอนอยในรปตาง ๆ มากมาย พฤตกรรมในการแกปญหาน *เกดข *นกตอเม1อมงาน มจดมงหมายท1ตองการใหบรรลผลเพ1องานน *น

ประสาท อศรปรดา (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 62; อางองมาจาก ประสาท อศรปรดา

. 2523 : 185) ไดใหคาจากดความการคดแกปญหาวาเปนกระบวนการท1ตองอาศยสตปญญาและ

ความคด รวมท *งรปแบบพฤตกรรมท1ซบซอนตาง ๆ อนเปนผลมาจากพฒนาการทางสตปญญา การคดแกปญหาจะตองมความสมพนธใกลชดกบสตปญญา

กมลรตน หลาสวงษ (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 62; อางองมาจาก กมลรตน หลาส

วงษ . 2528 : 265) ไดใหคาจากดความกาคดแกปญหาวาเปนความสามรถในการใชประสบการณเดมจาก

การเรยนรท *งทางตรง และทางออมมาแกปญหาท1ประสบใหม

จากแนวคดของนกวชาการศกษาดงกลาวขางตนสรปไดวาความสามรถในการคดแกปญหา หมายถง การนาเอาประสบการณเดมมาใชในการแกปญหาท1ประสบใหม โดยมแบบแผนพฤตกรรมมวธการและข *นตอนในการศกษาปญหาตาง ๆ ใหบรรลถงจดมงหมายท1ตองการ

J.V ลกษณะของการแกปญหา การแกปญหาเปนการเปล1ยนแปลงพฤตกรรมของตนใหหลดพนจากอปสรรคเพ1อใหบรรล

จดมงหมายท1ตองการซ1ง สวนา พรพฒนกล (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 63; อางองมาจาก สวนา

พรพฒนกล . 2522 : 271 – 272 ) ไดกลาววาการแกปญหาเปนเร1องสาคญมากมนษยทกคนเคยเผชญกบ

สภาพการณเปนปญหามาแลวและจะตองพบกบปญหาตาง ๆ อกเปนอนมากในชวต ปญหาบางประการกไมสลบซบซอนมากนกกสามารถแกปญหาได แตบางปญหากสลบซบซอนมากยากแกการแกไขปญหาน *นไดสาเรจ การคดเปนองคประกอบสาคญย1งตอการแกปญหา ย1งปญหาสลบซบซอนมากกย1งอาศยการคดมาก

บญเล *ยง พลอาวธ (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 63; อางองมาจาก บญเล *ยง พลอาวธ .

2511 : 45 ) ไดกลาวถงลกษณะของการคดแกปญหาวามอย f ประการ

D. การคดแกปญหา เปนการกระทาท1มจดมงหมาย การกระทาท1ขาดจดมงหมายไมนบวาเปนการคดแกปญหา

P. การคดแกปญหา คอการเลอกวธท1เหมาะสมกบผแก ในแตละปญหามวธแกอยหลายวธ ผแกปญหาจงตองเลอกเอาวธการท1เหมาะสมกบความหมายและความตองการของตน

n. การคดแกปญหา ตองอาศยความรแจงเหนจรงหรอความหย1งเหน (Insight) กลาวคอ ใน

การแกปญหาแตละคร *งน *นจะตองศกษาปญหาใหเขาใจถองแทเสยกอน จงสามารถแกปญหาน *นได การท1คนเราเขาใจปญหาอยางถองแทและมองเหนทางแกน *เรยกวา เกดความคดภายในหรอความหย1งเหน

Y. การคดแกปญหาเปนการสรางสรรค (Creative) อยางหน1งกลาวคอเม1อแกปญหาไดสาเรจ

ผแกปญหายอมมสตปญญางอกงามข *น

f. การคดแกปญหายอมประกอบดวยการวพากษวจารณ (Critical) จาเปนตองวดผลดวา

การแกปญหาน *นไดผลตามความมงหมายอยางเพยงพอหรอไม

กจกรรมท1ไมถอวาเปนการแกปญหา ไดแก

1. กจกรรมท1เราทาอยเปนนจสนจนเปนนสย

2. กจกรรมท1เราทาไปโดยไมมแบบแผนและนามาใชแกปญหาน *นอกไมได

3. กจกรรมท1ทาเพ1อหลกเล1ยงปญหา

ซ1งกจกรรมท *ง n ลกษณะจะไมเกดข *นมาตามลาดบแตจะเกดข *นมาพรอม ๆ กนท *ง n ลกษณะทเดยว นอกจากน *นการแกปญหายงตองอาศยการสงเกต สมาธและความจาอกดวย

2.6 วธการแกปญหา

กมลรตน หลาสวงษ (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 65; อางองมาจาก กมลรตน หลาส

วงษ . 2528 : 260 ) ไดกลาวถงวธการในการคดแกปญหาวาข *นอยกบประสบการณของนกเรยนและ

สถานการณของปญหาท1เกดข *นดงน * D. ทกษะในการคดแกปญหา โดยใชพฤตกรรมอยางเดยว

เปนการคดแกปญหาท1ไมมการเปล1ยนแปลง เม1อประสบปญหาจะไมมการไตรตรองหาเหตผลไมมการพจารณาส1งแวดลอม การแกปญหาจะเปนการจาและการเลยนแบบพฤตกรรมเดม

P. ทกษะการคดแกปญหาแบบลองผดลองถก

เปนการคดแกปญหาแบบเดาสม โดยการลองผดลองถก

n. ทกษะการคดแกปญหาโดยการเปล1ยนแปลงความคด

การแกปญหาโดยการเปล1ยนแปลงความคดเปนพฤตกรรมภายในท1สงเกตยากท1นยมใช

กนมากท1สดคอการหย1งเหน (Insight) การหย1งเหนน *ข *นอยกบการรบรและประสบการณเดม

4. ทกษะการคดแกปญหาโดยวธการทางวทยาศาสตร

เปนทกษะการคดแกปญหาท1ถอวาเปนระดบสงสดและใชไดผลดท1สดโดยเฉพาะ

อยางย1งการแกปญหาท1มความยากและสลบซบซอน ข *นตอนของการคดแกปญหาโดยวธการทางวทยาศาสตรโดยสงเขปมดงน * Y.D การพจารณาปญหา โดยการสงเกต คด จา

Y.P การต *งสมมตฐานจากประสบการณเดมตาง ๆ

Y.n การทดสอบสมมตฐาน

Y.Y คงสมมตฐานท1ถกไว แตถาผดใหตดสมมตฐานเดมไปยอนกลบพจารณาปญหา แลวต *งสมมตฐานใหมจากน *นกดาเนนการทดสอบสมมตฐานท1ต *งใหม

Y.f การนาสมมตฐานท1ดท1สดไปใช อาจเปนการใชท *งหมดหรอประยกตไปใชเฉพาะบางสวนท1เหมาะกบสภาพปญหา

จะเหนไดวาทกษะในการคดแกปญหายอมมวธการตาง ๆ ดงท1กลาวมาแลว J.X การเรยนการสอนกบความสามารถในการคดแกปญหา

ความสามรถในการคดแกปญหาของบคคลท1จะแตกตางกน ท *งน *ข *นอยกบวาบคคลน *นมระดบสตปญญา ความร อารมณ ประสบการณ การจงใจหรอไมเพยงใด การแกปญหาไมมข *นตอนแนนอนตายตว การเรยนการสอนจะเปนสวนหน1งท1จะชวยใหมความสามารถในการคดแกปญหา การใหนกเรยนมโอกาสฝกอยเสมอยอมเปนประโยชนแกนกเรยน วธการตาง ๆ ท1ครจะชวยใหนกเรยนม

ความสามารถในการคดแกปญหา มงกร ทองสขด (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 66; อางองมาจาก

มงกร ทองสขด . 2522 : 5 - 10 ) กลาวไววาม ดงน *

D. ฝกใหนกเรยนทางานอยเสมอ (The Persistency Process) วธการแบบน *เปนวธการท1ใชกน

มานาน เปนวธการท1มประโยชนอยเสมอ การทางานชวยใหเรามประสบการณเพ1มข *นและจะชวยใหเรามหนทางในการคดแกปญหามากข *น

P. ในการสอนวทยาศาสตรน *นครและนกเรยนตองเผชญปญหาอยตลอดเวลาฝกใหนกเรยนม

การทดลองอยเสมอ (The Testimonial Process) บางคร *งครอาจกาหนดปญหาใหนกเรยนชวยกนหา

คาตอบโดยแนะใหนกเรยนกระทากจกรรมบางอยางหรอการแสดงการสาธตเพ1อใหนกเรยนหาคาตอบใหได นกเรยนท1มโอกาสฝกการคดแกปญหาอยเสอมน *น อาจจะหาแนวทางตาง ๆ ชวยไดเปนอยางด การสอนเน *อหาวชาบางคร *งครไมอาจทาการทดลองได เชน การวดระยะทางจากโลกกบดวงดาวในทองฟา กใหนกเรยนแกปญหาโดยการทดสอบคนควาจากแหงวชาการตาง ๆ

3. ฝกใหเปนผมเหตผลแกตวเอง (The Innate Process) การฝกแบบน *เปนการฝกใหนกเรยนม

ความเช1อม1นในตนเอง บางคร *งอาจจะเปนการเช1อแบบมลางสงหรณ (Intuition) ซ1งเปนสญชาตญาณของ

คน มผลงานของนกวทยาศาสตรหลายอยางท1เกดจากลางสงหรณ เชน Sehwab ไดคนพบจดดบในดวง

อาทตย

Y. ใหรจกการวจารณ (Critical Thinking) จอน ดวอ * นกการศกษาผมช1อเสยง ไดกาหนด

วธการคดแกปญหาโดยการวเคราะห วจารณปญหาน *นออกเปนข *น ๆ ดงน * Y.D การกาหนดปญหา

Y.P รวบรวมขอเทจจรง

Y.n ต *งสมมตฐาน

Y.Y ทดสอบสมมตฐาน

Y.f ประเมนผล

การคดแกปญหาโดยวธน *ไดรบความนยมมาก เพราะชวยใหเราแกปญหาตาง ๆ ไดอยาง

กวางขวางสามารถนาไปใชกบทกสาขาวชาบางทเรยกวธการน *วาการแกปญหาโดยวธวทยาศาสตร (The

Scientific Method) หรอวธการใชปญญา (The Method of Intelligence)

วธการคดแกปญหาโดยวธน *ครควรจะฝกใหนกเรยนใชอยเสมอ เพราะสามารถจะนาไปใชในอนาคตดวย นอกจากน *นครควรจะไดแนะนาหรอหาแนวทางชวยใหนกเรยนรจกคดหรอกระทาในเร1องเหลาน *ดวย

1. ฝกใหรจกการวเคราะห - สงเคราะห

2. ฝกใหรจกออกความเหน (Suggesting)

การฝกหรอกระตนย1วยใหนกเรยนรจกแสดงความคดเหนอยเสมอน *นจะเปนการชวย

ใหนกเรยนไดฝกใชความคดของตนเอง เพราะการคดจะชวยใหการเรยนของนกเรยนดข *น ดกวาการฝกใหนกเรยนใชแตความจาเพยงอยางเดยว ครจะตองคอยชวยเหลอนกเรยนอยเสมอเพราะนกเรยนอาจจะออกความเหนในส1งท1ไมถกตองมากนกกได J.Y ข Sนตอนการคดแกปญหา

บลม (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 68; อางองมาจาก Bloom . 1956 : 122 ) ไดเสนอ

ข *นตอนการคดแกปญหาดงน * ข *นท1 D เม1อนกเรยนไดพบปญหา นกเรยนจะคดคนหาส1งท1เคยพบเหนและเก1ยวกบปญหา

ข *นท1 P นกเรยนจะใชผลจากข *นท1หน1งมาสรางรปแบบของปญหาข *นมาใหม

ข *นท1 n จาแนกแยกแยะปญหา

ข *นท1 Y การเลอกใชทฤษฏ หลกการ ความคด และวธการท1เหมาะสมกบปญหา

ข *นท1 f การใชขอสรปของวธการแกปญหา

ข *นท1 s ผลท1ไดจากการแกปญหา

บลมไดอธบายเพ1มเตมวา ความสามารถทางสมองท1นามาใชคดแกปญหาในข *นท1 D - Y เปนสวนของการนาไปใช ข *นท1 f และข *นท1 s เปนสวนของความเขาใจ สาหรบความรความจาถอวาเปนพ *นฐานท1จาเปนในการคดแกปญหา สวนความสามารถในการวเคราะหเปนความสามารถทางสมองอยางหน1งท1นามาใชในกระบวนการคดแกปญหาในข *นท1 n

โพลยา (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 69; อางองมาจาก Polya. 1957 : 6 - 22 ) เปนอกผ

หน1งท1ไดเสนอข *นตอนการคดแกปญหาไวดงน * ข *นตอนท1 D ทาความเขาใจในปญหา พยายามเขาใจในสญลกษณตาง ๆ ในปญหา สรป วเคราะห แปลความหมาย ทาความเขาใจใหไดวา โจทยถามอะไร โจทยใหขอมลอะไรบาง ขอมลเพยงพอหรอไม

ข *นตอนท1 P การแยกแยะปญหาออกเปนสวนยอย ๆ เพ1อสะดวกในการลาดบข *นตอนในการแกปญหา และวางแผนวาจะใชวธการใดในการแกปญหา เชน การลองผดลองถก การหารปแบบ การหาความสมพนธของขอมล ตลอดจนความสอดคลองของปญหาเดมท1เคยทามา

ข *นตอนท1 n การลงมอทาตามแผน ข *นน *จะรวมถงวธการแกปญหาดวย ถาขาดทกษะใดจะตองเพ1มเตมเพ1อใหการนาไปใชเกดผลด

ข *นตอนท1 Y การตรวจสอบวธการและคาตอบ เพ1อใหแนใจวาแกปญหาถกตอง

บรเนอร(สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 69; อางองมาจาก Bruner . 1966 : 123 - 12 ) ได

ศกษาวธการแกปญหาและไดสรปวา การคดแกปญหาของบคคลน *นตองการกลไกแหงความสามารถในการอางองและจาแนกประเภทของส1งเรา ประสบการณรบรตาง ๆ กเปนปจจยท1สาคญย1งของกระบวนการจดประเภทอนท1จะนาไปสการตอบสนองในข *นสดทาย ข *นตอนตาง ๆ ในการคดแกปญหามดงน *

D. รจกปญหา เปนข *นท1บคคลรบรส1งเราท1ตนกาลงเผชญอยวาเปนปญหา

P. แสวงหาเคาเง1อน เปนข *นตอนท1บคคลใชความพยายามอยางมากในการระลกถง

ประสบการณเดม

n. ตรวจสอบความถกตอง เปนข *นตอนท1ตอบสนองในลกษณะของการจดประเภทหรอแยกโครงสรางของเน *อหา

Y. การตดสนตอบสนองท1สอดคลองกบปญหา งานวจยท/เก/ยวของกบการจดกจกรรมการสอนแบบวธการสอนทางวทยาสตร งานวจยในประเทศ

จรภา หนนอย (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 73; อางองมาจาก จรภา หนนอย . 2532 : 93 )

ไดทาการวจยเพ1อเปรยบเทยบผลสมฤทธzทางการเรยนและความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยนโดยการสอนแบบแกปญหาท1ใชส1อประสมกบการสอนแบบแกปญหาตามคมอแนวการสอนของหนวยศกษานเทศก กรมสามญศกษา ในวชาสงคมศกษา ผลการศกษาพบวาผมสมฤทธทางการเรยนและความสามารถในการแกปญหาของกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D

พสทธz บญเจรญ (วนดา ราชรกษ. PfYg : 32 ; อางองมาจาก พสทธz บญเจรญ. 2522: 77-90 )

ไดทาการวจยเปรยบเทยบผลสมฤทธzทางการเรยนและความสามรถในการแกปญหาเปนกลมจากการสอนดวยชดการเรยนการสอนแบบสบสวน กบการสอนตามปกตในวชาภาษาไทยช *นประถมศกษาปท1 f โรงเรยนบงทะลาย อาเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ กลมทดลองเรยนจากท1ครสอนดวยชดการเรยนการสอนแบบสบสวนสอบสวน กลมควบคมเรยนจากท1ครตามปกต ผลการวจยพบวา กลมทดลองมความสามารถในการแกปญหาสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^f นกเรยนกลมสตปญญาสง ปานกลาง ของกลมทดลองมผลสมฤทธzทางการเรยนและความสามารถในการแกปญหาเปนกลมไมแตกตางกบนกเรยนกลมควบคมท1อยระดบสตปญญาเดยวกน

มานส เพญโรจน (วนดา ราชรกษ. PfYg : 33 ; อางองมาจาก มานส เพญโรจน.2527: 49-57 )

ไดวจยเปรยบเทยบผลสมฤทธzทางการเรยนดานพทธพสยและความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนท1เรยนจากการใชภาพประกอบคาบรรยายในลกษณะแนะใหคนพบดวยตนเองและการใชภาพประกอบคาบรรยายในลกษณะบอกเลา กลมตวอยางเปนนกเรยนช *นมธยมศกษาป1ท1 P โรงเรยนชยนาทพทยาคม จงหวดชยนาท โดยใหกลมทดลองเรยนจากการใชภาพประกอบคาบรรยายในลกษณะคนพบดวยตนเอง สวนกลมควบคมเรยนจากการใชภาพประกอบคาบรรยายในลกษณะบอกเลา ผลการวจยพบวา ผมสมฤทธzทางการเรยนดานความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนกลมทดลองสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญ

เพญศร งามจตร (วนดา ราชรกษ. PfYg : 33 ; อางองมาจาก เพญศร งามจตร .2529: 84) ได

ศกษาเปรยบเทยบความสามารถในการแกปญหาและทศคตของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 Y ตอการสอนโดยใชเทคนคควซกบการสอนตามคมอการสอนวชาสงคมศกษา ผลการวจยพบวา ความสามารถของนกเรยนกลมทดลองและกลมควบคมดานการแกปญหามความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตแตความสามารถในการแกปญหาของกลมทดลองและกลมควบคมหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตท1 ระดบ .^D

ศวพร เสนยวงค ณ อยธยา (วนดา ราชรกษ. PfYg : 33 ; อางองมาจาก ศวพร เสนยวงค ณ

อยธยา.2529: 179)ไดทาการวจยเพ1อเปรยบเทยบผลสมฤทธzทางการเรยนและความสามารถในการ

แกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 P ท1เรยนวชาสงคมศกษาดวยวธการสอนตามข *นท *งส1ของอรยสจส1กบการสอนตามคมอครพบวา ผมสมฤทธzทางการเรยนและความสามารถในการแกปญหาของกลมทดลองและกลมควบคมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ ^.D

อราม วฒนะ (วนดา ราชรกษ. PfYg : 33 ; อางองมาจาก อราม วฒนะ .2536: 340) ไดศกษา

เปรยบเทยบผลสมฤทธzทางการเรยนความสามารถทางการเรยนความสามารถในการแกปญหาและความสามารถในการสรางความคดรวบยอดกลมสรางเสรมประสบการณชวต เร1อง ส1งแวดลอมของนกเรยนช *นประถมศกษาปท1 s ท1ไดรบการสอนแบบสบสวนสอบสวนกบการสอนปกต ผลการศกษาพบวา นกเรยนท1ไดรบการสอนแบบสบสวนสอบสวนมความสามารถในการแกปญหาสงกวานกเรยนท1ไดรบการสอนแบบปกตอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D

สภาวรรณ ดานสกล (วนดา ราชรกษ. PfYg : 33 ; อางองมาจาก สภาวรรณ ดานสกล .2539:

บทคดยอ) ไดศกษาเปรยบเทยบความสามารถในการแกปญหาและการพ1งตนเองดานการเรยนของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยนโดยการสอนกจกรรมตามวธการทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอการจดกจกรรม ผลการศกษาพบวา ความสามารถในการแกปญหาของนกเรยนท1ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมตามวธการทางวทยาศาสตรกบนกเรยนท1ไดรบการสอนตามคมอการจดกจกรรมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^f ความสามรถในการพ1งตนเองดานการเรยนของนกเรยนท1ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมตามวธการทางวทยาศาสตรกบนกเรยนท1ไดรบการสอนตามคมอการจดกจกรรมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

สรวรรณ ตะรสานนท (วนดา ราชรกษ. PfYg : 34 ; อางองมาจาก สรวรรณ ตะรสานนท .2542:

บทคดยอ) ไดศกษาผลสมฤทธzทางการเรยน และความสามารถในการแกปญหา ของนกเรยนช *น

มธยมศกษาปท1 D ท1เรยนวชาสงคมศกษา โดยการจดกจกรรมการสอนแบบ 4 mat กบการจดกจกรรม

การสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร ผลการศกษาพบวา ผมสมฤทธzทางการเรยนวชาสงคมศกษาของ

นกเรยนท1เรยนโดยการจดกจกรรมการสอนแบบ Y mat กบนกเรยนท1เรยนโดยการจดกจกรรมการสอน

แบบวธการทางวทยาศาสตร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D ความสามารถในการ

แกปญหาของนกเรยนโดยการจดกจกรรมการสอนแบบ Y mat กบนกเรยนท1เรยนโดยการจดกจกรรมการ

สอนแบบวธการทางวทยาศาสตร แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D

วรรณภา โพธzสะอาด (วนดา ราชรกษ. PfYg : 34 ; อางองมาจาก วรรณภา โพธzสะอาด .2542:

บทคดยอ) ไดศกษาความสมพนธระหวางความคดวจารณญาณกบความสามารถในการแกปญหาทางวทยาศาสตรของนกเรยนช *นมธยมศกษา ผลการวจยพบวา ความคดวจารณญาณและความสามารถในการแกปญหาทางวทยาศาสตรของนกเรยนช *นมธยมศกษาอยในระดบปานกลาง ความคดวจารณญาณของนกเรยนช *นมธยมศกษาช *นปท1 f สงกวานกเรยนช *นมธยมศกษาช *นปท1 D อยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D และความคดวจารณญาณมความสมพนธกบการแกปญหาทางวทยาศาสตร อยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D

งานวจยตางประเทศ

นาเบอร (วนดา ราชรกษ. PfYg : 34 ; อางองมาจาก Nabor. 1975 : 3241 - A) ไดศกษา

เปรยบเทยบความสามรถในการแกปญหา และผลสมฤทธzทางการเรยนของนกเรยนในระดบเกรด f และ

เกรด s โดยใชแบบทดสอบ Lowa Test of Education Progress : Science วดความสามารถในการ

แกปญหา และใชแบบทดสอบ Lowa Test of Basic Skill From 5 วดผลสมฤทธzทางการเรยน ผลการวจย

พบวานกเรยนท1มผลสมฤทธzทางการเรยนสง จะมความสามารถในการแกปญหาไดดกวานกเรยนท1มผลสมฤทธzทางการเรยนต1า

และในปเดยวกน ทคเกอร(วนดา ราชรกษ. PfYg : 34 ; อางองมาจาก Tucker. 1975 : 2620 – A

) ไดศกษาความสมพนธระหวางความสามารถดานการแกปญหากบความสามารถในการอาน การคานวณ และทกษะในการใหความหมายของรปแบบท1เก1ยวของกบปญหา พบวา ทกษะในการคานวณ และทกษะในการใหความหมายของรปแบบท1เก1ยวของกบปญหา มความสมพนธกบความสามารถดานการแกปญหาท1เปนภาษา และรปภาพอยางมนยสาคญทางสถตและเม1อคสบคมตวแปรท1เปนทกษะในการใหความหมายของรปแบบท1เก1ยวของกบปญหาใหคงท1 พบวา ตวแปรท1เหลออยไมมความสมพนธกบความสามารถในการแกปญหา

โชว (วนดา ราชรกษ. PfYg : 34 ; อางองมาจาก สภาพร เสยงเร1องแสง ; อางองมาจาก Show.

1987 : 5227 ) ศกษาผลการฝกทกษะกระบวนการแกปญหาทางวทยาศาสตรท1สงผลตอทกษะการแกปญหา

ทางวทยาศาสตรและความสามารถในการแกปญหาทางสงคม โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร เปนทกษะการแกปญหากลมทดลองฝกกระบวนการแกปญหาทางวทยาศาสตร ผลการศกษาพบวาความสามารถแกปญหาทางวทยาศาสตรและความสามารถในการแกปญหาทางสงคมสงข *นอยางมนยสาคญทางสถต

ฮอพคนส (วนดา ราชรกษ. PfYg : 34 ; อางองมาจาก Hopkins. 1985 : 2790 ) ศกษารปแบบของ

หองเรยนท1สามารถสงผลตอทกษะกระบวนการแกปญหาของนกเรยนพบวา จะตองเปนหองเรยนท1มขาวสารท1นาสนใจใหนกเรยนไดอานศกษาคนควาทดลองวเคราะหขอมลขาวสารอยเสมอ และนกเรยนไดมโอกาสถกถยงเก1ยวกบความคดเหนของตนเองอยางอสระ เม1อผเรยนพบกบสถานการณจากขาวสาร และกระบวนการเชนน *น กจะสงผลตอความสามารถในการแกปญหาท1เหมาะสมตอไปได

3. เอกสารและงานวจยท.เก.ยวของกบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

3.1 ความหมายของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

จฬารตน ตอหรญพฤกษ (2551: 43) ไดใหความหมายของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

วา เปนวธการสอนท1เนนผเรยนเปนสาคญ โดยเนนใหผเรยนเปนศนยกลางของการปฏบตกจกรรมของการเรยนการสอน และมงสงเสรมใหผเรยนรจกศกษาคนควาหาความร และแกปญหาไดดวยตนเองอยางมเหตผลโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยผสอนมหนาท1จดบรรยากาศการสอนใหเอ *อตอการเรยนร

นพทธา ชยกจ (2551: 46) ไดใหความหมายของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความรวา เปน

วธการสอนท1เนนใหผเรยนเปนศนยกลางของการปฏบตกจกรรมของการเรยนการสอน และมงสงเสรมใหผเรยนรจกศกษาคนควาหาความรและแกปญหาไดดวยตนเองอยางมเหตผล โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยผสอนมหนาท1จดบรรยากาศการสอนใหเอ *อตอการเรยนร คดแกปญหาโดยใชการทดลอง และอภปรายเปนกจกรรมหลกในการสอน

3.2 ข Sนตอนในการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

เยาวลกษณ ช1นอารมณ (2549: 10) ไดแบงข *นตอนของการจดกจกรรมการเรยนรแบบสบเสาะหา

ความรเปน5 ข *นตอน ดงน *

D. ข *นสรางความสนใจ (engagement) เปนการนาเขาสบทเรยนหรอเร1องท1สนใจ ซ1งอาจเกดข *นเอง

จากความสงสย หรออาจเร1มจากความสนใจของตวนกเรยนเอง หรอเกดจากการอภปรายในกลม เร1องท1นาสนใจอาจมาจากเหตการณท1กาลงเกดข *นอยในชวงเวลาน *น หรอเปนเร1องท1เช1อมโยงกบความรเดมท1เพ1งเรยนรมาแลว เปนตวกระตนใหนกเรยนสรางคาถาม กาหนดประเดนท1จะศกษา ในกรณท1ยงไมมประเดนใดนาสนใจ ครอาจใหการศกษาจากส1อตางๆ หรอเปนผกระตนดวยการเสนอประเดนข *นมากอน แตไมควรบงคบใหนกเรยนยอมรบประเดนหรอคาถามท1ครกาลงสนใจเปนเร1องท1จะใชศกษา

P. ข *นสารวจและคนหา (exploration) เม1อทาความเขาใจในประเดนหรอคาถามท1สนใจจะศกษา

อยางถองแทแลว กมการวางแผนกาหนดแนวทางการสารวจตรวจสอบ ต *งสมมตฐาน กาหนดทางเลอกท1เปนไปได ลงมอปฏบตเพ1อเกบรวบรวมขอมล ขอสนเทศ หรอปรากฏการณตางๆ วธการตรวจสอบมหลายวธ เชน ทาการทดลอง ทากจกรรมภาคสนาม การใชคอมพวเตอรเพ1อชวยสรางสถานการณจาลอง (simulation) การศกษาหาขอมลจากเอกสารอางอง หรอจากแหลงขอมลตางๆ เพ1อใหไดมาซ1งขอมลอยางเพยงพอท1จะใชในข *นตอไป

n. ข *นอธบายและลงขอสรป (explanation) เม1อไดขอมลอยางเพยงพอ นามาวเคราะห แปลผล

สรปผล และนาเสนอในรปแบบตางๆ เชน บรรยายสรป สรางแบบจาลอง รปวาด ตาราง เปนตน การคนพบข *นน *เปนไปไดหลายทาง เชน สนบสนนหรออาจโตแยงสมมตฐานท1ต *งไว ซ1งผลท1ไดจะอยในรปใดกสามารถสรางความรและชวยใหเกดการเรยนรได

Y. ข *นขยายความร (elaboration) เปนการนาความรท1สรางข *นไปเช1อมโยงกบความรเดมหรอ

แนวคดท1ไดคนควาเพ1มเตม หรอนาแบบจาลองหรอขอสรปท1ไดไปใชในสถานการณหรอเหตการณอ1นๆ ถาใชอธบายเร1องตางๆ ไดมากกแสดงวามขอจากดนอย ซ1งกจะชวยใหเช1อมโยงกบเร1องตางๆ และทาใหเกดความรกวางขวางข *น

5. ข'นประเมน (evaluation) เปนการประเมนการเรยนรดวยกระบวนการตางๆ วานกเรยนม

ความรอะไรบาง อยางไร มากนอยเพยงใด จากข'นน'จะนาไปสการนาความรไปประยกตใชในเรIองอIนๆ

R.R ขอดและขอจากดของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

ขอดของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

การจดกจกรรมการเรยนการสอนตามรปแบบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหา

ความร เนนผเรยนเปนสาคญ โดยดาเนนกจกรรม ดงน * D. นกเรยนสรางความสมพนธจากการสงเกตสวนตางๆ เพ1อตอบปญหา ทาใหนกเรยนได

พฒนาการคดจากขอมลท1ม และนกเรยนไดแสวงหาขอมลเอง ไดประสบการณตรง อกท *งไดพฒนาการคด หรอกระตนการคดจากกจกรรมการเรยนตลอดเวลา

P. การอธบายเปนผลจากการสารวจ ทาใหนกเรยนทาการสารวจอยางมความหมาย ต1นตวท1จะทาการสารวจอยางจรงจง และฝกทกษะการส1อสาร นกเรยนไดกลาแสดงความคด ตดสนใจ และมความเช1อม1นในตวเองสง

n. นกเรยนมความชดเจนในมโนทศนมากข *น ครอบคลมมากข *น โดยการใหโอกาสนกเรยนไดเก1ยวของกบปญหาใหม สถานการณใหม เพ1อเสรมความเขาใจท1ไดจากการสารวจ นกเรยนไดแลกเปล1ยนความคดกบกลมเพ1อน เพ1อปรบขยายโยงความคด จนไดความคดท1ครอบคลมและเปนไปไดสง

Y. คาถาม คาตอบของปญหา ไดมาจากการกระทากจกรรม หรอการปฏบตการทดลองซ1งทาใหนกเรยนเหนคณคาของการทดลอง ไดคาตอบดวยตวนกเรยนเอง อาจจะเปนคาตอบท1ไดจากประสบการณตรง จากการสงเกตธรรมชาต หรอไดจากการทดสอบสมมตฐาน

f. ใหโอกาสนกเรยนไดมสวนรวมในการประเมน ทาใหภาพของการประเมนชดเจน มความถกตองสง และเปนการฝกการประเมนใหกบนกเรยน นอกจากน *นนกเรยนเกดความรสกท1ดของการมสวนรวม ขอจากดของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร

D. ตองใชเวลามากอาจทาใหเรยนไมทนตามขอบขายของเน *อหาท1กาหนด P. เนนบทบาทของนกเรยนเกอบท *งหมดในการสรปจนไดมโนทศน บทบาทของครเปนเพยงผ

อานวยความสะดวกเทาน *น ทาใหนกเรยนอาจคลาดเคล1อนในขอสรป เพราะการส1อสารของเพ1อนนกเรยน และประสบการณของนกเรยนแตกตางกน

งานวจยท/เก/ยวของกบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร งานวจยในประเทศ

จฬารตน ตอหรญพฤกษ (2551: บทคดยอ) ไดศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนวทยาศาสตร และ

ความสามารถในการคดวเคราะหของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนท

รวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) ท1ไดรบการจดการเรยนรแบบบรณาการ และการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร ผลการวจยพบวา นกเรยนท1ไดรบการจดการเรยนรแบบบรณาการ และนกเรยนท1ไดรบการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร มผลสมฤทธzทางการเรยน และความสามารถในการคดวเคราะห

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .01

เยาวลกษณ ช1นอารมณ (2549: บทคดยอ) ไดศกษาผลสมฤทธzทางการเรยน และเจตคตทาง

วทยาศาสตรของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 1ท1ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมวฎจกรการเรยนร 5E

ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธzทางการเรยน และเจตคตทางวทยาศาสตร ของนกเรยนท1ไดรบการสอนโดยใช

ชดกจกรรมวฏจกรการเรยนร 5E หลงการเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .01

วมลรตน ลหะสนนท (2551: บทคดยอ) ไดศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนวทยาศาสตร และความ

ฉลาดทางอารมณ ดานทกษะทางสงคม ของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 1 โดยการจดการเรยนรแบบ

กระบวนการสบเสาะแสวงหาความรเปนกลม ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธzทางการเรยน และความฉลาดทางอารมณ ดานทกษะทางสงคม ของนกเรยนท1ไดรบการสอนโดยการจดการเรยนรแบบกระบวนการ

สบเสาะแสวงหาความรเปนกลมหลงการเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .01

นพทธา ชยกจ (2551: บทคดยอ) ไดศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนวทยาศาสตรและแรงจงใจใน

การเรยนวทยาศาสตรของนกเรยน ช *นมธยมศกษาปท1 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ประสานมตร (ฝายมธยม) ท1ไดรบการจดการเรยนรแบบสรรคสรางความรและการจดการเรยนรแบบสบ

เสาะหาความร ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธzทางการเรยน และแรงจงใจในการเรยนวทยาศาสตรของนกเรยน ท1ไดรบการจดการเรยนรแบบสรรคสรางความรและการจดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร หลง

การเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .01

บทท/ R

วธดาเนนการวจย

การจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรเพ1อพฒนาความสามารถในการคดแกปญหาโดยของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ผวจยไดดาเนนการศกษาคนควาตามหวขอตอไปน *

1. การเลอกกลมเปาหมาย

2. เคร1องมอท1ใชในการวจย

3. การดาเนนการทดลอง

4. การวเคราะหขอมล

การเลอกกลมเปาหมาย

กลมเปาหมาย ท1ใชในการศกษาคร *งน * กลมเปาหมาย ท1ใชในการศกษาเปนนกเรยนชายและนกเรยนหญง ช *นมธยมศกษาปท1 D ภาคเรยนท1 P ปการศกษา 2561 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา จานวน D หองเรยน รวม

นกเรยนท *งส *น 27 คน

เคร/องมอท/ใชในการวจย เคร1องมอท1ใชในการศกษาคร *งน * ประกอบดวย D. แผนการสอนการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

1.1 ศกษาการสอนการจดกจกรรมการสอนแบบวธการสอนทางวทยาศาสตรจาก

เอกสารและงานวจยท1เก1ยวของ รวมท *งปรกษาขอคาแนะนาจากอาจารยภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร

D.P ศกษาหลกสตร ดวย มาตรฐานการเรยนร จดหมายหลกสตร คณลกษณะ ท1พงประสงค คณลกษณะท1พงประสงคของโรงเรยน สาระการเรยนร ผลการเรยนรท1คาดหวง จดประสงคการเรยนรท1วไปของวชาวทยาศาสตร ว nDP^P สนกกบการทดลองวทยาศาสตร ช *นมธยมศกษาปท1 D เพ1อนาไปใชสรางแผนการสอน D.n สรางแผนการสอนการจดกจกรรมแบบวธการทางวทยาศาสตรประกอบดวย

1.3.1 มาตรฐานการเรยนร

1.3.2 จดหมายหลกสตร

1.3.3 คณลกษณะท1พงประสงค

D.n.Y คณลกษณะท1พงประสงคของโรงเรยน

D.n.f สาระการเรยนร D.n.s ผลการเรยนรท1คาดหวง

D.n.] จดประสงคการเรยนร D.n.g ส1อการเรยนการสอน

D.n.t กจกรรมการเรยนการสอน ซ1งแบงออกเปน Y ข *นตอน ดงน *

D.n.t.D ข *นสรางความสนใจ (Engagement Phase)

D.n.t.P ข *นสารวจและคนหา (Exploration Phase)

D.n.t.n ข *นอธบายและลงขอสรป (Explanation Phase)

D.n.t.Y ข *นขยายความร (Expansion Phase)

D.n.t.f ข *นประเมนผล (Evaluation Phase)

D.n.D^ การวดผลประเมนผล

P. แบบทดสอบความสามารถในการคดแกปญหา (สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 81)

แบบทดสอบมคาความเช1อม1นเทากบ .]D ลกษณะของแบบทดสอบ

แบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหา ดาเนนการสรางโดยยดเกณฑตาม

กระบวนการแกปญหาของเวยร(สรวรรณ ตะรสานนท. PfYP : 29 ; อางองมาจากWeir.1974 : 18)

ลกษณะของแบบทดสอบเปนสถานการณท1เปนปญหาในลกษณะท1นกเรยนสามารถนาความรเดมมาประยกตใชในการแกปญหากบสถานการณใหม ตวอยางแบบทดสอบ

แบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหา ช Sนมธยมศกษาปท/ G

คาช Sแจง D. แบบทดสอบน *วดความสามารถในกาคดแกปญหาวชาสนกคดกบวทยาศาสตร

( ว nDP^n) มคาถามท *งหมด P^ ขอใชเวลาทา Yf นาท P. คาถามท *งหมดเปนแบบเลอกตอบท *งส *น คอ คาถามแตละขอใหเลอกคาตอบท1ถกตองดท1สด

หรอเหมาะสมท1สดเพยงคาตอบเดยว จาก ก , ข , ค หรอ ง ใหไวเม1อเลอกตอบใดกใหขดกากบาท (X)

ทบตวอกษรน *นในแบบทดสอบ และถานกเรยนตองการเปล1ยนคาตอบใหมใหขดทบคาตอบเดมแลวจงเลอกคาตอบใหม

n. ใหนกเรยนเขยนช1อ ช *น เลขท1 ลงในแบบทดสอบ เม1อเรยบรอยแลวจงลงมอทาขอสอบ สถานการณท/ G

จาสมชาตเปนตารวจจราจรมามากกวา D^ ป จาสมชาตปฏบตหนาท1ดวยความขยนหม1นเพยร

และรบผดชอบ โดยเฉพาะนกเรยนตวเลก จาสมชาตจะคอยบรการดแลอยางด เชา -เยนจะพบจาสมชาต

โบกรถอยหนาโรงเรยนเปนประจา สาย ๆ กจะไปอยตามส1แยกตาง ๆ ในแตละวนจาสมชาตของเดก ๆ ไดหายใจเอาควนจากรถยนต ทาใหจาสมชาตปวยลงดวยโรคปอดจนตองเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล หมอแนะนาใหจาสมชาตเลกอาชพน * แตเขาไมสนใจ กลบมาทางานอก ไมก1เดอนกตองเขาโรงพยาบาลอก ทาใหจาสมชาตจากไปอยางสงบ

ข *นตอนท1 D. กรณใดท1เปนปญหาท1สาคญ ก. จาสมชาตปวยเก1ยวกบโรคปอด ข. จาสมชาตตายดวยมลพษจากรถยนต ค. จาสมชาตเปนจราจรท1ทางานหนกเกนไป ง. จาสมชาตไมปฏบตตนตามคาแนะนาของแพทย ข *นตอนท1 P. สาเหตท1ทาใหเกดปญหาคออะไร ก. จาสมชาตเปนจราจรท1ทางานหนกเกนไป ข. จาสมชาตไมเช1อคาแนะนาของแพทย ค. จาสมชาตปฏบตหนาท1จราจรมานาน ง. จาสมชาตหายใจเอาควนพษไปสะสมไว ข *นตอนท1 n. จากปญหาท1เกดข *น ควรใชวธแกไขอยางไร ก. จาสมชาตเปล1ยนอาชพ ข. จาสมชาตควรสบเปล1ยนหนาท1ใหม ค. จาสมชาตควรลาพกผอนรกษาสขภาพจนหายด ง. จาสมชาตควรสวมหนากากปองกนควนพษเวลาทางาน ข *นตอนท1 Y. จากวธการแกปญหาดงกลาว ผลท1ไดจากการแกปญหานาจะเปนอยางไร ก. จาสมชาตลาออก ข. จาสมชาตปลอดภย

ค. จาสมชาตตกงาน - ขาดเงน

ง. จาสมชาตหายปวยจากโรคปอด

เกณฑการใหคะแนน

ให D คะแนนสาหรบขอท1ตอบถก

ให ^ คะแนนสาหรบขอท1ตอบผด

การดาเนนการทดลอง หลงจากท1ไดกลมเปาหมายแลว ผวจยไดดาเนนการทดลองตามข *นตอนดงน *

1. ทาการทดสอบกอนเรยน (Pretest) กบกลมเปาหมายโดยใชแบบทดสอบวดความสามารถใน

การคดแกปญหาแลวบนทกผลการสอบกอนเรยนสาหรบวเคราะหขอมล P. ทาการสอนกลมเปาหมายโดยการจดกจกรรมการการสอนแบบวธการสอนทางวทยาศาสตรเปนระยะเวลา DY คาบ

3. หลงจากเสรจส *นการทดลอง ทาการสอบ (Posttest) กลมเปาหมายอกคร *ง โดยใช

แบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหาซ1งเปนชดเดยวกบท1ใชทดสอบกอนการเรยน

Y. ตรวจผลจากแบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหา นาคะแนนท1ไดมาวเคราะหทางสถต

การวเคราะหขอมล

การศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยน

วชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรใชโปรแกรมสาเรจรป spss ในรป

ของ t-test dependent

สถตท/ใชในการวเคราะหขอมล

D. สถตพ *นฐาน ไดแก

D.D คะแนนเฉล1ย (Mean) (วนดา ราชรกษ. PfYg : 64 ; อางองมาจากลวน สายยศและ

องคณา สายยศ. PfY^ : 73)

1.2 (Standard Deviation) (วนดา ราชรกษ. PfYg : 64 ; อางองมาจากลวน สายยศและ

องคณา สายยศ. PfY^ : 79)

P. สถตท1ใชในการตรวจสอบคณภาพเคร1องมอ เปรยบเทยบคะแนนความสามารถในการแกปญหากอนและหลงการใชการจดกจกรรมการสอน

แบบวธการทางวทยาศาสตรคานวณโดยใชโปรแกรมสาเรจรป spss ในรปของ t-test dependent

บทท/ 4

ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณและอกษรยอท/ใชในการวเคราะหขอมล การเสนอผลการวเคราะหขอมลในการวจยคร *งน * เพ1อใหเกดความเขาใจตรงกนชดเจนในการแปลความหมายของผลการวเคราะหขอมล ผวจยไดกาหนดสญลกษณและอกษรยอท1ใชในการแปลผล ดงน *

N แทน จานวนนกเรยนท1เปนกลมเปาหมาย

X แทน คาเฉล1ยของคะแนนกอนการทดลอง

S.D แทน คาเบ1ยงเบนมาตรฐาน

t แทน คาสถตท1ใชใน t-distribution

** แทน ความมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .01

ผลการวเคราะหขอมล

ผวจยไดเสนอผลการวเคราะหขอมล ดงน * จากจดมงหมายท1วา เพ1อศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยนวชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร จากการรวบรวมขอมล

โดยใชแบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหาไดคาสถตโดยใชโปรแกรม spss ในรปของ t-test

dependent ดงในตาราง D

ตาราง G แสดงความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนท1เรยนวชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

N X S.D t

กอนเรยน

หลงเรยน

31

31

11.4194

13.8710

1.87571

1.28431

8.957**

** มนยสาคญทางสถตท1ระดบ .01

จากตาราง D พบวานกเรยนไดรบการสอนโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรมคาเฉล1ยของคะแนนความแตกตางกอนและหลงการทดลองของความสามารถในการคดแกปญหา และจากการทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหามความสามารถในการคดแกปญหาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D

บทท/ V สรปผล อภปราย และขอเสนอแนะ

การวจยคร *งน *ตองการศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยนวชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร ดงรายละเอยดและผลการวจยสรปไดดงน *

ความมงหมายของการวจย เพ1อศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยน วชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

การดาเนนการทดลอง หลงจากท1ไดกลมเปาหมายแลว ผวจยไดดาเนนการทดลองตามข *นตอนดงน *

1. ทาการทดสอบกอนเรยน (Pretest) กบกลมเปาหมายโดยใชแบบทดสอบวดความสามารถใน

การคดแกปญหาแลวบนทกผลการสอบกอนเรยนสาหรบวเคราะหขอมล P. ทาการสอนกลมเปาหมายโดยการจดกจกรรมการการสอนแบบวธการสอนทางวทยาศาสตรเปนระยะเวลา DY คาบ

3. หลงจากเสรจส *นการทดลอง ทาการสอบ (Posttest) กลมเปาหมายอกคร *ง โดยใช

แบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหาซ1งเปนชดเดยวกบท1ใชทดสอบกอนการเรยน

Y. ตรวจผลจากแบบทดสอบวดความสามารถในการคดแกปญหา นาคะแนนท1ไดมาวเคราะหทางสถต

การวเคราะหขอมล การศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยน

วชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรใชโปรแกรมสาเรจรป spss ในรป

ของ t-test dependent

สรปผลการศกษาคนควา นกเรยนท1เรยนวชาวทยาศาสตร โดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรมความสามารถในการคดแกปญหาเพ1มข *นอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D

อภปรายผลการศกษาคนควา การศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยน วชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร จากผลการศกษาคนควาไดรวบรวมขอคดเหนตาง ๆ ตลอดจนผลจากการวจยท1เก1ยวของมาประกอบการอภปราย ดงน *

การศกษาความสามารถในการคดแกปญหาของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยน วชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร

ผลการศกษาพบวา นกเรยนท1เรยนวชาวทยาศาสตรโดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทาง

วทยาศาสตรมความสามารถในการคดแกปญหาเพ1มข *น ซ1งสอดคลองกบวมลรตน ลหะสนนท (2551:

บทคดยอ) ไดศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนวทยาศาสตร และความฉลาดทางอารมณ ดานทกษะทาง

สงคม ของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 1 โดยการจดการเรยนรแบบกระบวนการสบเสาะแสวงหาความรเปน

กลม ผลการวจยพบวา ผลสมฤทธzทางการเรยน และความฉลาดทางอารมณ ดานทกษะทางสงคม ของนกเรยนท1ไดรบการสอนโดยการจดการเรยนรแบบกระบวนการสบเสาะแสวงหาความรเปนกลมหลงการ

เรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .01

ผลการศกษาพบวา นกเรยนท1เรยนวชาวทยาศาสตร โดยการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรมความสามารถในการคดแกปญหาเพ1มข *นอยางมนยสาคญทางสถตท1ระดบ .^D สบเน1องมาจากสาเหตดงตอไปน *

การจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตรเปนวธการสอนท1เนนผเรยนเปนสาคญ โดยเนนใหผเรยนเปนศนยกลางของการปฏบตกจกรรมของการเรยนการสอน และมงสงเสรมใหผเรยนรจกศกษาคนควาหาความร และแกปญหาไดดวยตนเองอยางมเหตผลโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตรซ1ง

ตรงกบแนวคดของ นพทธา ชยกจ (2551: 46) ไดใหความหมายของการจดการเรยนรแบบสบเสาะหา

ความรวา เปนวธการสอนท1เนนใหผเรยนเปนศนยกลางของการปฏบตกจกรรมของการเรยนการสอน และมงสงเสรมใหผเรยนรจกศกษาคนควาหาความรและแกปญหาไดดวยตนเองอยางมเหตผล โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร โดยผสอนมหนาท1จดบรรยากาศการสอนใหเอ *อตอการเรยนร คดแกปญหาโดยใชการทดลอง และอภปรายเปนกจกรรมหลกในการสอน

ขอเสนอแนะ G. ขอเสนอแนะท/วไป D.D บรรยากาศการเรยนการสอนของกลมเปาหมาย ผลการวจยพบวานกเรยนมความกระตอรอรนและต *งใจในการเขากจกรรม การเรยนดวยความสามคค สนกสนาน มความสขและผลงานท1แสดงออกมาดมความคดสรางสรรค ช1นชมผลงานของตวเองอยตลอดเวลาท1นกเรยนทากจกรรม ครควรกระตนดวยคาถามท1สรางสรรคและเสรมแรงในทางบวกในทางท1ถกตอง เพ1อใหนกเรยนเช1อม1นในตนเอง และยอมรบฟงความคดเหนของเพ1อนตลอดท *งมการแลกเปล1ยนความรกนและกน ครตองคอยชวยเหลอแนะนาใหนกเรยนคด เพ1อนาไปสกระบวนการคด

D.P ปญหาท1พบ ครจะตองเปนผบรการท1ดในการเตรยมอปกรณตาง ๆ ใหครบกจกรรม บางอยางครตองแกปญหาโดยขอความรวมมอจากนกเรยนใหชวยนาอปกรณมาดวยและบางอยางคร

เตรยมใหแตละกจกรรมควรจะใชรปแบบการใชส1อหลากหลาย เอใหนกเรยนไดเพ1มพนความรมากข *น นอกจากน *นยงเปนการกระตนใหนกเรยนมองเหนปญหาท1ทาใหเขาตองการรไดอยางด

J. ขอเสนอแนะครSงตอไป ผลจากการศกษาคร *งน * ผวจยมขอเสนอแนะตอการเรยนการสอนและตอการวจยคร *งตอไป ดงน * P.D การเสนอคร *งตอไปควรศกษาตวแปรตามอ1น ๆ เชน ความคดสรางสรรค การพฒนาศกยภาพ

ของนกเรยนในดานตาง ๆ ความรบผดชอบ ความเช1อม1นในตนเอง ความสามารถในการใชเหตผล เปนตน

P.P การศกษาคร *งน * ผสนใจอาจศกษาเก1ยวกบความคงทนของความสามารถในการแกปญหาของนกเรยน

บรรณานกรม

บรรณานกรม

จฬารตน ตอหรญพฤกษ. (2551). ไดศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนวทยาศาสตร และความสามารถ

ในการคดวเคราะหของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลย-

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร (ฝายมธยม) ท1ไดรบการจดการเรยนรแบบบรณาการ และการ

จดการเรยนรแบบสบเสาะหาความร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

นพทธา ชยกจ. (2551). การศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนวทยาศาสตรและแรงจงใจในการเรยน

วทยาศาสตรของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 1 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทร-วโรฒ

ประสานมตร (ฝายมธยม) ท1ไดรบการจดการเรยนรแบบสรรคสรางความรและการจดการเรยนร

แบบสบเสาะหาความร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

เยาวลกษณ ช1นอารมณ.(2549). การศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนและเจตคตทางวทยาศาสตรของ

นกเรยนช *นประถมศกษาปท1 1 ท1ไดรบการสอนโดยใชชดกจกรรมวฏจกรการเรยนร 5E. สารนพนธ

กศ.ม. (การมธยมศกษา). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทร-วโรฒ.

วนดา ราชรกษ. การพฒนาแบบฝกความสามารถในการแกปญหาสาหรบนกเรยนช *นประถมศกษา

ปท1 f. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, PfYg

วมลรตน ลหะสนนท. (2551). การศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนวทยาศาสตร และความฉลาดทาง

อารมณดานทกษะทางสงคมของนกเรยนระดบช *นมธยมศกษาปท1 1 โดยการจดการเรยนรแบบ

กระบวนการสบเสาะแสวงหาความรเปนกลม. สารนพนธ กศ.ม.(การมธยมศกษา). กรงเทพฯ:

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สรวรรณ ตะรสานนท. การศกษาผลสมฤทธzทางการเรยนและความสามารถในการคดแกปญหา

ของนกเรยนช *นมธยมศกษาปท1 D ท1เรยนวชาสงคมศกษาโดยการจดกจกรรมการสอน

แบบ YMAT กบการจดกจกรรมการสอนแบบวธการทางวทยาศาสตร. ปรญญานพนธ

กศ.ม. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร, PfYP