ทรัพยสินทางปญญา

(Intellectual Property)

รศ. ดร. นพ. สุธ ียกสาน

ศูนยวิจัยและพัฒนาวัคซีน

สถาบันชีววทิยาศาสตรโมเลกุล มหาวิทยาลัยมหิดล

การประชุมวิชาการวัคซีนแหงชาติ ครั้งที่ 2

วันที่ 16 มิถุนายน 2553 โรงแรมเรดิสัน กรุงเทพมหานคร

2

ทรพัยสนิทางปญญา (Intellectual Property)

• การประดิษฐคิดคนที่เปนเทคโนโลยีใหม

คุณลักษณะ

– ที่มีคุณคามีประโยชนตอสังคม

– สามารถนําไปใชประโยชนได

– ควรแกการถายทอดความรูสูรุนตอไป

สิ่งที่ควรทํา

– ควรใชระบบสิทธิบัตรเขามากํากับอยางมีประสิทธิภาพเพื่อใหความคุมครอง

การประดิษฐคิดคนนั้น ๆ

3

เงื่อนไข

• ระบบการใหความคุมครองโดยสิทธิบัตร _ จํากัดชวงระยะเวลาหนึ่งเทานั้น

• เปดเผยการประดิษฐคิดคนหรือเทคโนโลยีนั้นโดยละเอียด

สิทธิของเจาของลิขสิทธิ์

ทําซ้าํ

เผยแพร

ใหประโยชน

อนุญาตใหใชสิทธิ์

ดัดแปลง

ใหเชา

4

ประเด็น• ระบบสิทธิบัตรมีบทบาทสําคัญตอการพัฒนาเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมของ

ประเทศ ดังนั้น ทุกฝายควรตระหนักถึงประโยชนและความสําคัญโดยการใชระบบสิทธิบัตรอยางมีประสิทธิภาพ

แนวทางปฏิบัติ• นําขอมูลที่ไดเปดเผยไวโดยละเอียดนี้ไปศึกษา วิเคราะหในรายละเอียด จะได

ทราบความกาวหนาทางเทคโนโลยี รวมทั้งไมไปทําซ้ํากับส่ิงที่คนอื่นทํามากอน จะทําใหส้ินเปลืองคาใชจาย เวลา และสติปญญา

• นําขอมูลที่ไดไปพัฒนาเพิ่มเติมที่เรียกวาเปนการ “ตอยอด” ก็จะไดเทคโนโลยีที่สูงขึ้นกวาเดิม ซึ่งสามารถขอรับความคุมครองสิทธิบัตรในสวนที่พัฒนาขึ้นได

5

กระบวนการสรางนวัตกรรม

Idea generation

Idea screening

Concept development

Concept testing

Business analysis

Technical implementation

Commercialization and Continuous improvement

การสรางความคิดใหม ๆ

การเลอืกความคิดใหม ๆ

การพฒันาแนวคิด

การทดสอบแนวคิด

การวิเคราะหทางธุรกิจ

6

• ราว ค.ศ. 1970 เปนตนมา นักวิชาการในประเทศอุตสาหกรรมตะวันตกและประเทศญ่ีปุน ไดเร่ิมเห็นความสําคัญของงานวิชาการซึ่งจะนําไปสูการพัฒนาผลิตภัณฑใหมทางการแพทยและการเกษตร

• จึงเร่ิมหวงแหนความรูตาง ๆ ที่อาจนําไปประยกุตใชเปนธุรกิจอุตสาหกรรมเทคโนโลยชีีวภาพมากขึ้น

7

• เหตุการณดังกลาวมีผลกระทบตอการถายทอดวิทยาการจาก

ประเทศตะวนัตกเขาสูประเทศกําลงัพฒันามาก เพราะจะมกีาร

ปกปดขอมูลทางวชิาการ มีการประวิงการรายงานผลงาน

ทางวิชาการในวารสาร เพราะตองรอใหจดทะเบียนสิทธบิัตร

ใหเสร็จเสียกอน การถายทอดความรูทางเทคโนโลยีตาง ๆ

จะผานทางบริษัทอุตสาหกรรมมากขึ้น แทนทีจ่ะผานจาก

นักวิชาการในมหาวิทยาลัยเพยีงทางเดียว

8

• นักวิชาการและนักวิจัยไทยที่สนใจจะทําการวิจัยเพื่อพัฒนา

(Research for Development) จะตองมีความรอบรูในเรือ่ง

ทรัพยสินทางปญญา มิใชเพียงแตจะเพ่ือคุมครอง

ผลงานวิจัยของตนเองเทาน้ัน แตเพื่อหาแหลงความรูและ

เทคโนโลยีที่อาจชวยใหงานวิจัยกาวหนา สามารถ

ปรับเปลี่ยนหาวิธีใหมที่อาจจะดีกวาวิธีที่ผูอ่ืนไดคิดคนไว

9

• เมื่อนักวิทยาศาสตรไทย สามารถทําวิจัยอันนํามาซ่ึง

ผลิตภัณฑใหม ๆ แมในระยะแรกอาจจะเปนจํานวนนอย

ก็ตาม ก็คงจะตองมีความรอบรูในการเจรจากับ

ภาคอุตสาหกรรมเพื่อหาการสนับสนุนการวิจัยใน

เชิง Research for development ตามความตองการของ

ภาคอุตสาหกรรมหรือของตนเองก็ตาม

10

• จะตองมีการแลกเปลี่ยนขอมูล

ขาวสารท่ีปกปด (Confidentiality

agreement) เพ่ือผูกพันมิใหฝายที่ไดรับ

ขอมูลปกปดจากฝายหนึ่งนําขอมูลนัน้ไป

เผยแพร

11

• เม่ือทําวิจัยสําเร็จจนไดผลิตภัณฑแลว คงจะตอง

มีการเจรจาท่ีจะใหภาคอตุสาหกรรมรับไปผลติ

จะมีรายละเอยีดอกีมากมายในแงของ

คาตอบแทนทรัพยสินทางปญญาและ

คาตอบแทนเม่ือมีการผลิตและจําหนาย

(Royalty)

12

ประสบการณการดําเนินงานพัฒนาวัคซีนเด็งก่ี : Patent / Intellectual Property

Innovation _ Live attenuated tetravalent dengue vaccine Intellectual Property rights _ Patent Address public health concern

13

ประสบการณเจรจากับบริษัทวัคซีนขามชาติในการนํา

วัคซีนเด็งกี่ไปขยายการผลิตระดับอุตสาหกรรม

• จดทะเบียนลิขสิทธิข์องทรัพยสินทางปญญาเปนของ

มหาวิทยาลัยมหิดล มี ณัฐ ภมรประวัติ / สธุ ียกสาน เปน

Inventors มีรายละเอียดวาวัคซีน strain ตาง ๆ ที่

เกิดขึ้นโดยการใช Primary Dog Kidney cell technology ในการ attenuate virus นั้นมหาวิทยาลัยมหิดลเปนเจาของ

14

ประสบการณเจรจากับบริษัทวัคซีนขามชาติในการนํา

วัคซีนเด็งกี่ไปขยายการผลิตระดับอุตสาหกรรม

• มีการ grant “License” ของ Dengue candidate vaccine 4 ชนิด ใหแกบริษัทอุตสาหกรรม ไดแก

» Dengue 1 PDK 13

» Dengue 2 PDK 53

» Dengue 3 PGMK 30/F3» Dengue 4 PDK 4

ขอสังเกต : License เฉพาะวคัซีนทั้ง 4 ชนิด ผานการทํา clinical trial ในคน

แลว น่ันคือ มี scientific evidence สนับสนุนชดัเจน

15

สิ่งท่ีควรระวัง คือ การนําวัคซีนไปตอยอด

บริษทัจะตองไมมีสิทธใินการนําวัคซีน

generation แรกซ่ึงเปน live attenuated virus vaccine ไปพฒันาเปนวัคซีน

generation ท่ีสอง ซ่ึงเปน genetic engineered vaccine เปนตน

16

ประสบการณเจรจากับบริษัทวัคซีนขามชาติในการนํา

วัคซีนเด็งกี่ไปขยายการผลิตระดับอุตสาหกรรม

• การจายเงินที่เรียก Technology Access Fee แบงเปนงวดตามเหตุการณ เชน การสงมอบเชื้อไวรัส การสงมอบขอมูล การนําวัคซีนไปทดสอบในคนระยะตาง ๆ เปนตน

ขอสังเกต

ถาไมมีเหตุการณตามสัญญาเกิดขึ้นหรือประวิงไมใหเหตุการณนั้นเกิดขึ้น เขาก็ยังไมตองจายเงิน เปนตน

17

Strategic Partners

I. ผูใหทุนสนับสนุนการวิจัย ในที่นี้ คือ องคการอนามัยโลก

ความตองการของผูใหทุน :– ตองการมีวัคซีนซึ่งใช technology ท่ีเหมาะสม– Safety/Immunogenicity/Efficacy– Affordable price

การสนองตอบ : ตรงไปตรงมา ไมมีปญหา

18

Strategic Partners

II. Host Organization – มหาวิทยาลัย

Comment :ผูตรวจสัญญาไมมีประสบการณ การบริหารทรัพยสินทาง

ปญญามีความละเอียดออน จะมองเฉพาะเร่ืองเงนิทอง

อยางเดียวไมได จะตองคํานึงถึงความรูและเทคโนโลยีการ

ผลิตหลายอยางซึ่งเราไมสามารถทําเองหรือซื้อหามาได

19

การสรางนวัตกรรม

ภาพ : ดาราศาสตรจากฝรั่งเศสสูราชอาณาจักรสยาม

ในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณมหาราช แหงกรงุศรีอยุธยา

กระบวนการความคิดทางวทิยาศาสตร เปนรากฐานสําคัญที่สงเสริมใหสังคมไทย• เปนสังคมความรู• เปนสังคมทีใ่ฝในการศึกษาคนควา การประดิษฐคิดคน• เปนหัวใจของการพฒันาทางวทิยาศาสตรและเทคโนโลยี

20

คนสยามเปนคนท่ีมีสติปญญาเรียนรูอะไรงาย และรูแจมแจง ถาไดศึกษาสักหนอยก็เปนผูเกงกาจได ไมวาเปนวิทยาการช้ันสูงหรือศิลปวิทยาท่ียากเพียงใด แตอุปสรรคสําคัญของคนสยามท่ีอยูในประเทศรอนจัด คือ ความเกียจครานในดานความคิดอาน ฉะน้ันคนสยามจึงไมเคยประดิษฐคิดคนอะไรขึ้นมาเลย

คนสยามจะไมสามารถเรียนอะไรอยางใครครวญตอเน่ืองยืดยาวได ถามองไมเห็นประโยชนท่ีพึงจะไดรับ (โดยเร็ว)

• การท่ีคนสยามสนใจดาราศาสตรก็เพ่ือมาประยุกตใชกับเรื่องโหราศาสตร เชน ผูกดวงชะตาคนเพ่ือทํานาย

• สนใจวิชาเคมีเพ่ือเลนแรแปรธาตใุหเปนทอง

Thank you for your attention