การใชนกเปนตวชวดทางนเวศวทยา บทน า

สตว เปนสงมชวตทสามารถเคลอนทได แตสรางสารอาหารเองไมไดอยางพวกพช จ าเปนตองพงพาการกนสงมชวตดวยกนเปนอาหาร และอาศยสงแวดลอมเพอการด ารงชวตเปนส าคญ ความหมาย“สตวปา” ในทางนเวศวทยา จงหมายถงสตวทมการด ารงชวตเปนอสระในถนอาศย ทมปจจยแวดลอมจ าเปนในการด ารงชวต ไดแก น า อาหาร ทหลบซอนอาศย และทวางจ าเปน เหมาะสมกบสภาพการด ารงชวตและการสบพนธของสตวปานน ๆ สตวปา จงมความสามารถปรบตวตามสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไปและมการตอบสนองตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมถนอาศยไดรวดเรว ดงนน สถานภาพของสตวปา จงขนอยกบคณภาพปจจยแวดลอมของถนอาศย และเปนดชนบงชสภาพแวดลอมและระบบนเวศของสตวปา โดยเฉพาะชนดพนธเดนในสงคมของถนอาศย ซงจด เปนชนดพนธ ทประสบความส าเรจในการด ารงชวตในสภาพแวดลอมของทองถนนน ๆ ดทสด นก เปนสตวมกระดกสนหลงทมววฒนาการเปนสตวมปกบนไดแท โดยมพฒนาการโครงสรางรางกายเหมาะสมกบการบน สภาพภมประเทศและระยะทางจงไมเปนอปสรรคตอการบนของนก เปนผลใหนกมชนดพนธหลากหลาย มขนาดประชากร สภาพถนอาศย บทบาทหนาททางนเวศ และพฤตกรรมการด ารงชวตตาง ๆ กน เปนทง พวกนกประจ าถน ทอยอาศยท ารงวางไขในสภาพแวดลอมของทองถนไดตลอดป และพวกนกอพยพ ทม

1

การอพยพยายถนอาศยหากนไปจากถนก าเนดตามฤดกาล แลว ยอนกลบถนเดมเปนประจ าทกป ปจจบน นกจดเปนพวกสตวบกมกระดกสนหลงทประสบความส าเรจในการด ารงชวต มถนกระจายพนธพบไดทกภมภาคของโลก และมความหลากหลายชนดพนธมากทสด 9,672 ชนด

นอกจากน นกยงมววฒนาการเปนพวกสตว 2 เทา ทมววฒนาการเพอการด ารงชวตบนตนไมอยางแทจรง (arboreal) โดยมพฒนาการเทาและนวเทาเปนกรงนวเพอการเกาะจบตนไม ท าใหนกอยอาศยไดในทกระดบชนเรอนยอดไมในทกสภาพสงคมปา การด ารงชวตจงสมพนธกบตนไมและสภาพสงคมพช เปนทงทอยอาศยหากนและจบคผสมพนธท ารงวางไข ซงสวนใหญมพฤตกรรมการหากนตอนกลางวน มการแสดงตวเปดเผย มเสยงรองดงในการตดตอสอสารระหวางกน ท าใหสามารถพบเหนตวหรอไดยนเสยงรองไดโดยตรง ประกอบกบการทนกมความผกพนใกลชดกบตนไมดงกลาว ซงเปนดชนบงชสภาพแวดลอมระบบนเวศนน ๆ ท าใหนกมความออนไหว และความสามารถปรบตวตามการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมไดเดนชดรวดเรว นกจงเปนตวชวดสภาพแวดลอม และการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมไดเหมาะสมดกวาสตวจ าพวกอน ๆ โดย เฉพาะชนดพนธเดนในทองถน

2

หลกการแนวทางการใชนกเปนตวชวดทางนเวศวทยา

1. ความหลากหลายชนดพนธนก เปนผลของววฒนาการและการปรบตวตามสภาพแวดลอมของถนอาศย

2. สภาพแวดลอมถนอาศย เปนตวก าหนดสถานภาพของชนดพนธนก ในทองถนอาศย

3. ชนดพนธนกเดนในทองถน เปนดชนบงชสภาพแวดลอมของถนอาศย

การใชนกเปนตวชวดสภาพแวดลอมและระบบนเวศ พจารณาจากบทบาททางนเวศของชนดพนธนกในทองถน ตามความสามารถในการแขงขน และความเดนของชนดพนธนกในสงคมถนอาศยรวมกน วเคราะหไดจากดชนความส าคญทางนเวศของชนดพนธนก (Importance Value Index - IVI) ซงเปนคาเฉลยของปจจยรวมทางนเวศ ไดแก ความชกชม ตามสถานภาพการปรากฏตว (relative abundance - RA) และความเดนของชนดพนธ ตามดชนสถานภาพความเดน (relative dominant - RD) เปรยบเทยบกบคา IVI ของสงคมนกในถนอาศย ซงเปนคาเฉลย IVI ของกลมประชากรนกทงหมด

ชนดพนธนก ทมคา IVI สงกวาคาเฉลยของกลมประชากรนกทงหมด แสดงวา เปนนกทมขนาดประชากรมาก มการปรากฏตวพบเหนไดชกชม มถนอาศยกระจายพนธกวาง และประสบความส าเรจในการแขงขน เพอ การด ารงชวตรวมกบนกตางชนดพนธ ในสภาพแวดลอมถนอาศยเดยวกน จดเปนพวกนกเดน (common birds) โดยเฉพาะนกเดนระดบชกชมมาก (common dominant birds) ซงมสถานภาพจากการศกษาใกลเคยงกบ

3

สถานภาพทเปนจรงในทองถนนนมากทสด จงน ามาใชเปนชนดพนธชวดสภาพแวดลอมและระบบนเวศสตวปาของทองถนนน ๆ ไดเหมาะสมทสด

สวนชนดพนธนกทมคา IVI ต ากวาคาเฉลยของกลมประชากรนกทงหมด แสดงวา เปนพวกนกทมขนาดประชากรนอย มการปรากฏตวพบเหนไดนอย มถนกระจายพนธ แคบจ ากด และการปรบตวแขงขนกบนกตางชนดพนธไมด หรอไมประสบความส าเรจในการด ารงชวตในสภาพ แวดลอมทองถนนน เมอเปรยบเทยบกบพวกนกเดนในทองถนเดยวกน จดเปนพวกนกรอง (uncommon birds)

ทงน จ านวนชนดพนธ ขนาดประชากร และการปรากฏตวของพวกนกรอง มกมความคลาดเคลอนไปจากความเปนจรง อนเนองมาจาก ระยะเวลาการส ารวจเกบขอมล และความตอเนองการศกษาไมเพยงพอครอบคลมจ านวนชนดพนธและจ านวนตวนกทนาจะมอยในทองถนนน ๆ รวมถง ความผดพลาดจากการไมสามารถจ าแนกชนดพนธ หรอจ าแนกชนดพนธนกทพบไมถกตอง จงไมสมควรน าเอาชนดพนธนกรอง มาใชเปนตวชวดสภาพแวดลอมและระบบนเวศสตวปาในทองถนโดยตรง

4

นกกบสภาพแวดลอมและภมนเวศในประเทศไทย

5

นกสวนใหญมการปรบตวเพอการด ารงชวตไดในหลากหลายสภาพถนอาศย และอพยพยายถนอาศยตามสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไดด ประกอบกบสภาพสงคมปาในประเทศไทยไมแบงแยกกนชดเจน ท าใหนกมกมถนอาศยซอนทบกนไดหลายสภาพแวดลอม จ าแนกตามลกษณะทางสรระ และถนอาศยหลกนก ไดเปน

พวกนกน า (Aquatic birds) เปนพวกนกทมพฒนาการและการปรบตวเพอการอยอาศยและหากนในน า สวนใหญ มต าแหนงขาอยคอนไปทางดานทายของตว ขาสน นวเทาสนเจรญด เปนนวหนา 3 นว ระหวางนวมพงผดยด สวนนวหลงลดขนาดเหลอเปนตงนวอยสงเหนอระดบนวหนา ชวยใหวายน าลอยตวในน าไดด แตเดนตามพนดนไมคลองแคลว และ มสถานภาพทางนเวศเปนนกน าแท สภาพการด ารงชวตสวนใหญอยในน า และอาศยรวมกนเปนฝงใหญตามแหลงน าเปดโลง สวนใหญเปนพวกนกไมใชนกจบคอน (non-perching birds) ในอนดบตน ๆ ของสายววฒนาการ แบงไดเปน

1. พวกนกบงน าจด (freshwater birds) เปนพวกนกน า ทมถนอา ศยหลกเปนบงหรอทะเลสาบน าจดบนบก ไดแก พวกนกเปดผ (grebes) ในอนดบ Podicipediformes พวกนกกระทง (pelicans) พวกนกกาน า (cormorants) และพวกนกอายงว (darters) ในอนดบ Pelacaniformes และพวกนกเปดน า (ducks) ในอนดบ Anseriformes เปนตน

6

นกเปดผเลก (little grebe)

เปดแดง (lesser whistling-duck)

นกกระทง (spot-billed pelican)

นกอายงว (oriental darter) นกกานาเลก (little cormorant)

พวกนกบงน าจด

7

2. พวกนกทะเล (sea birds) พวกนกถนทะเลในประเทศไทย สวนใหญเปนนกอพยพยายถนนอกฤดผสมพนธในชวงฤดหนาว (winter visitors) และมการผลดเปลยนขนเปนชดขนชวงฤดผสมพนธชดเจน ไดแก พวกนกนางนวลแกลบ(terns) และนกนางนวล (gulls) วงศ Laridae ในอนดบ Charadriiformes เปนตน

พวกชายเลน-นกชายน า (Waders)

พวกนกทะเล

ชดขนนอกฤดผสมพนธ ชดขนฤดผสมพนธ

นกนางนวล(ธรรมดา)หวสนาตาล (brown-headed gull)

นกนางนวลแกลบเลก (little tern)

8

breeding plumage

พวกนกชายเลน-นกชายน า (Waders) เปนพวกนกมถนอาศยหากนตามทโลงพนทชมน าบนบก (wetland

birds) สวนใหญเปนพวกนกไมใชนกจบคอนในอนดบตน ๆ เชนเดยวกบพวกนกน า แบงไดเปน

1. พวกนกชายเลนทะเล (sea waders) เปนพวกนกทมถนอาศยเปนหาดทรายหรอหาดเลนชายทะเล ซง

ไดรบอทธพลจากการขนลงของน าทะเลในรอบวน และมกระแสลมพดแรง สวนใหญมลกษณะจะงอยปากเรยวแหลม ชวงขาสน มนวเทาสนแขงแรง นวเทาหลงลดขนาดลงและอยสงเหนอระดบนวหนาหรอหดหายไป ท าใหเดนย าหรอวงขนลงหากนตามพนหาดทรายชายเลนไดด มขนปกบนแขง แรง เมอขนปกเสนใดเสนหนงช ารดหลดรวงไปกไมท าใหนกเสยการทรงตวยงคงบนไดอยางปกต และมการผลดขนเปลยนเปนชดขนในฤดผสมพนธ (breeding plumages) มนสยท ารงวางไขอยางงาย ๆ ตามพนดน ไมคอยพบอาศยเกาะจบอาศยตามตนไม ปกตอาศยหากนรวมกนและบนอพยพยายถนเปนฝงใหญตามฤดกาล สวนใหญเปนนอกฤดผสมพนธในชวงฤดหนาว ไดแก พวกนกทะเล (shanks & godwits) พวกนกหวโต (plovers) และพวกนกชายเลน (sandpipers) ตาง ๆ ในอนดบ Charadriiformes เปนตน

9

2. พวกนกชายเลนน าจด (freshwater waders)

นกทะเลขาแดง (common redshank)

นกหวโตขาด า

(kentish plover) นกหวโตทรายใหญ

(greater sand-plover)

นกทะเลขาเขยว

(common greenshank)

นกปากแอนหางด า

(black-tailed godwit)

นกชายเลนนาจด (wood sandpiper)

นกชายเลนปากกวาง (broad-billed sandpiper)

พวกนกชายเลนทะเล

นกหวโตเลกขาเหลอง

(little ringed plover)

นกชายเลนบง (marsh sandpiper)

นกเดาดน (common sandpiper)

นกชายเลนปากโคง (curlew sandpiper)

นกชายเลนปากชอน (spoon-billed sandpiper)

10

2. พวกนกชายเลนน าจด (freshwater waders) เปนพวกนกถนพนทชมน าบนบก มถนอาศย หลกเปนทะเลสาบหรอบงน าจด พนผวน าปกคลมดวยพชลอยน า สวนขอบบงเปนปากกปาแขม พวกชนดพนธนกเดน มลกษณะจะงอยปากสน ขายาวและนวเทายาว ชวยใหเดนย าบนกอพชลอยน าไดด มกหากนตามล าพงตามพน และท ารงวางไขตามพนดนหรอบนกอพชน า สวนใหญเปนพวกนกไมใชนกจบคอน ในอนดบตาง ๆ ไดแก พวกนกแอนทง (pratincoles) และนกอแจว (jacanas) รวมถง นกตนเทยน (stilt) พวกนกกระแต (lapwings) และพวกนกปากสอม (snipes) ในอนดบ Charadriiformes ซงสามารถอาศยอยไดทงถนชายเลนน าจดและน าเคม สวน พวกนกอญชน (rails) นกกวก และนกอโกง (like-hens) ในอนดบ Gruiformes เปนนกถนปาบงน าจด ยกเวน พวกนกยาง- นกกระสา (herons egrets & storks) ในอนดบ Ciconiiformes เปนพวกนกชายเลนถนปาทง มนสย เกาะนอนและท ารงวางไขบนตนไม เปนตน

นกยางกรอกพนธชวา (javan pond-heron)

นกกาบบว (painted stork)

นกยางเปย (little egret)

11

นกอโกง

(purple swamphen)

นกอญชนอกเทา (slaty-breasted rail)

นกอแจว (pheasant-tailed jacana)

นกพรก (bronze-winged jacana)

นกแอนทงใหญ (oriental pratincole)

นกกวก (white-breasted waterhen)

พวกนกชายเลนนาจด (freshwater waders)

นกโปงวด (painted- snipe)

นกปากสอมหางพด (common snipe)

นกปากสอมพง (wood snipe)

นกตนเทยน (black-winged stilt)

นกกระแตแตแวด (red-wattlled lapwing)

นกกระแตหวเทา (grey-headed lapwing)

12

พวกนกปา (Forest birds) เปนพวกนกทมววฒนาการและการปรบตวอาศยบนตนไม เพอการด ารงชวตในสภาพปาประเภทตาง ๆ ซงมความผนแปรไปตามชนความสงของพนทชดเจน สวนใหญเปนพวกนกจบคอน (perching birds) ในอนดบ Passeriformes ซงมพฒนาการเพอการอาศยบนตนไมและสภาพปาตาง ๆ คอ มลกษณะเทา มนวขางละ 4 นว ทกนวเจรญดอยใน แนวระนาบเดยวกนมลกษณะเปนกรงนวใชเกาะจบคอนไดมนคง ท าให มการด ารงชวตบนตนไมไดด แตเดนตามพนราบไมคลอง มกใชการกาวกระโดด หากนตามล าพงพบเหนตวยาก มสถานภาพเปนนกพบชกชมเฉพาะถน รวมถง พวกนกปาไมใชนกจบคอนชนสง เชน อนดบพวกนกขนแผน (trogons) Trogoniformes พวกนกเงอก (hornbills) Coraciiformes และพวกนกหวขวาน-นกโพระดก (woodpeckers&barbets) Piciformes เปนตน จ าแนกตามสภาพสงคมปาถนอาศยหลกของนก ไดเปน

1. พวกนกถนปาดบเขา (montane forest birds) ปาดบเขาเปนสงคมพชบรเวณยอดเขาสงชน ม ลมพดแรง อณหภม

ต าและอากาศชนเยนตลอดป ซงเปนสภาพแวดลอมเฉพาะถน ชนดพนธนกเดนตวชวดสภาพแวดลอม จง มสถานภาพทางนเวศเปนนกชกชมประจ าเฉพาะถนปาดบเขา สวนใหญเปนพวกนกกนแมลงขนาดเลกตามพนปาหรอตามชนเรอนยอดระดบลาง มกมสสนสวยงาม และเชองคน

13

พวกนกถนปาดบเขา

นกเสอแมลงหนาสตาล (chestnut-fronted shrike-babbler)

นกศวะหางสตาล (chestnut-tailed minla)

นกมนรกหวน าตาลแดง (rufous-winged fulvetta)

นกกะรางหวแดง (chestnut-crowned laughingthrush)

นกหางร าหลงแดง (rufous-backed sibia)

นกหางร าด า (black-headed sibia)

นกศวะปกสฟา (blue-winged minla)

นกปรอดลาย (striated bulbul)

นกภหงอนวงตาขาว (whiskered yuhina)

นกปกสนสน าเงน (white-browed shortwing)

นกกนปลหางยาวเขยว (green-tailed sunbird)

นกอแพรดทองเหลอง (yellow-bellied fantail)

14

2. พวกนกถนปาดบชนสมบรณ (typical evergreen forest birds) ปาดบชนหรอปาดงดบ เปนสงคมปาดงเดมมพชพรรณหลากหลาย และโครงสรางปาซบซอน ทงพวกไมยนตนสงใหญและไมระดบรองลงมา เกดเปนชนเรอนยอดหลายระดบเหลอมซอนกนหนาแนน โดยเฉพาะปาดบทราบลมต า ซงมสภาพเปนถนอาศยนกหลากหลายมากทสด สวนใหญมสถานภาพทางนเวศเปนนกทนรมชน และจดเปนพวกนกปาแท

พวกนกถนปาดบชน

นกเขนทองแดง

พวกนกพญาปากกวาง (broadbills) นกพญาปากกวางทองแดง

นกแตวแลวอกเขยว นกแตวแลวปกสฟา นกพญาปากกวางอกสเงน

พวกนกแตวแลว (pittas)

พวกนกพญาไฟ (minivets) พวกนกปรอด (bulbuls)

พวกนกกนแมงปา (babblerts) นกมนรกตาแดง

นกกางเขนดง นกกระเบองคอขาว นกเดนดงหวสสม

พวกนกเดนดง (thrushes)

นกมม นกเปลาหางเขมหวปกแดง พวกนกเขานกพราบ (doves & pigeons) พวกนกขนแผน (trogons)

นกขนแผนอกสสม นกขนแผนตะโพกแดง

นกกระเตนแดง นกกระเตนลาย นกโพระดกเคราเหลอง นกโพระดกคอสฟา พวกนกกระเตน (kingfishers) พวกนกโพระดก (barbets)

นกเงอกกรามชาง นกกาฮง พวกนกเงอก (hornbills)

นกบงรอกปากแดง นกบงรอกเขยวอกแดง พวกนกบงรอก (malkohas)

15

พวกนกถนปาดบชน

นกพญาปากกวางทองแดง นกพญาปากกวางอกสเงน พวกนกพญาปากกวาง (broadbills)

นกแตวแลวอกเขยว พวกนกแตวแลว (pittas)

นกแตวแลว(ธรรมดา)ปกสฟา

นกพญาไฟใหญ นกพญาไฟคอเทา นกปรอดโองทองสน าตาล นกปรอดภเขา พวกนกปรอด (bulbuls) พวกนกพญาไฟ (minivets)

นกจาบดนอกลาย นกมนรกตาแดง พวกนกกนแมงปา (babblers)

นกระวงไพรปากเหลอง นกกะรางสรอยคอเลก

นกเดนดงหวสสม นกกระเบองคอขาว นกกางเขนดง นกเขนทองแดง

พวกนกเดนดง (thrushes)

16

3. พวกนกถนปาผลดใบ (deciduous forest birds) ปาผลดใบ เปนสงคมปาในทดอนแลง มอณหภมและภมอากาศผนแปรตามฤดกาลชดเจน สภาพสงคมปาไมแบงแยกกนเดนชด มลกษณะเปนปารอยตอปาดบแลงกบปาผลดใบแลงและปาทงปาไผ ซงมพชพรรณหลากหลายนอยและโครงสรางปาไมซบซอน จงเปนแหลงอาศยนกคอน ขางจ ากด สวนใหญมสถานภาพทางนเวศเปนนกทนแลงถนปาโปรงปาไผ มสสนไมฉดฉาดสวยงาม อาศยรวมกนเปนฝง พบเหนตวไดงาย

นกหกเลกปากแดง

นกตะขาบทง

ไกปา นกกระทาปาไผ นกกะรางหวขวาน

นกจาบคาเคราแดง

นกบงรอกใหญ นกโพระดกหเขยว นกหวขวานเขยวปาไผ นกหวขวานสนวหลงทอง

พวกไกปา (gallopheasants) (hoopoe)

(roller) (bee-eaters) พวกนกแกว (parrots) (PP( ( (((( ( (( (gallophe

asants)

นกแอนฟาเคราขาว (treeswifts)

17 (malkohas) พวกนกหวขวาน (woodpeckers) (barbets)

พวกนกถนปาผลดใบ

นกปกลายสกอต นกปรอดคอลาย นกปรอดหวสเขมา

นกแซงแซวสเทา นกแซงแซวเลกเหลอบ นกกระจอยคอขาว นกกระจดเขยวปกสองแถบ

พวกนกขมนนอย (ioras) นกขมนนอยสวน

นกปรอดเหลองหวจก พวกนกสาลกาส (pies) พวกนกปรอด (bulbuls)

(PP( ( (((( ( (( (gallopheasants)

พวกนกกระจอย (warblers) พวกนกแซงแซว (drongos) (PP( ( (((( ( (( (gallopheasants)

นกยอดหญาสเทา นกจบแมลงคอแดง นกจบแมลงหวเทา นกจบแมลงคอน าตาลแดง พวกนกจบแมลง (flycatchers) พวกนกยอดหญา(chats)

(PP( ( (((( ( (( (gallopheasants)

นกเขยวกานตองปกสฟา พวกนกเขยวกานตอง (leafbirds)

นกเขนนอยปกแถบขาว พวกนกเฉยว (cuckoo-shrikes) (PP( ( (((( ( (( (gallopheasants)

นกเฉยวบงใหญ

18

พวกนกเมอง (Urban birds) เปนพวกนก ทมถนอาศยในสภาพแวดลอมทสรางขนหรอควบคม

จดการโดยมนษย สามารถปรบตวทนทานตอสภาพความแออดของชมชนเมองและสงแวดลอมเปนพษ สวนใหญเปนนกจบคอนชนสงในอนดบ Passeriformes ซงมคณสมบต มนสยเชองคน กนพชหรอกนทงพชและแมลงเปนอาหาร หากนรวมกนเปนฝงตามพนทงโลง และท ารงวางไขโดยใชวสดท ารงทหาไดในทองถน แบงไดเปน

1. พวกนกเมองแท (typical urban birds) เปนนกทพบชกชมเฉพาะถนชมชนเมองใหญ มนสยเชองคน หากน

รวมกนเปนฝงใหญตามพนโลง กนเมลดพชเปนอาหารหลก แตอาศยท ารงวางไขอยางงาย ๆ ตามชายคาอาคารบานเรอน ม 2 ชนด ไดแก นกกระจอกบาน ซงเปนนกทองถนพนบานพบชกชมในชมชนเมองทวไป และนกพราบบาน เปนนกตางถนน าเขามาเลยงขยายพนธในประเทศไทย และสามารถปรบตวแพรกระจายพนธเปนนกปาในสภาพชมชนเมองทวไป เชนกน

นกพราบบาน (domesticated pigeon)

นกกระจอกบาน (tree sparrow)

19

2. พวกนกถนปาทงในเมอง (urban forest birds) เปนพวกนกทพบชกชมในสภาพชมชนเมองทวไป แตมสถานภาพ

ทางนเวศเปนนกถนปาทง และมนสยเกาะอาศยท ารงวางไขตามตนไม หากนรวมกนเปนฝงหรอเปนค กนไดทงพวกพชและแมลงปรบเปลยนไปตามสภาพของชมชนเมองทองถน

พวกนกถนปาทงในเมอง

นกอแพรดแถบอกดา (pied fantail)

นกเอยงหงอน (white-vented myna)

นกปรอดหนานวล (yellow-vented bulbul)

นกตทอง (coppersmith barbet)

นกเขาชวา (zebra dove)

นกเขาใหญ (spotted dove)

นกเอยงสาลกา (common myna)

นกเอยงหงอน (white-vented myna)

นกกางเขนบาน (magpie robin)

นกปรอดสวน (streak-eared

bulbul)

นกอแพรดแถบอกด า (streak-eared

bulbul)

นกกนปลอกเหลอง (olive-backed

sunbird)

นกสชมพสวน

(scarlet-backed

20

ระบบนเวศพนทสเขยวในเมอง: สวนสาธารณะกรงเทพมหานคร*

สวนสาธารณะกรงเทพมหานคร เปนระบบนเวศประดษฐทสรางและควบคมโดยมนษย จดเปนระบบนเวศปาในเมอง ทมรปแบบการจดการสภาพภมทศนมงเนนความเปนระเบยบสวยงามรมรน มกจกรรมการใชประโยชนพนทมาก และตงอยทามกลางชมชนเมองใหญ ท าใหมสภาพเปนเกาะสวนโดดเดยวลอมรอบดวยอาคารสงใหญ และถนนทมการจราจรหนาแนนตลอดวน ระบบนเวศสวนถกแบงแยกจากกน มการรบกวนสง ปจจยแวดลอมมจ ากด สตวปาและนกในเมอง จงเปนพวกสตวทสามารถด ารงชวตในสภาพแวดลอมทแตกตางไปจากสภาพธรรมชาต มความหลากหลายชนดพนธลดนอยลง โดยจดเปนพวกนกเมองเดนสวนสาธารณะกรงเทพมหานคร 7 ชนด มคณสมบตทางนเวศตวชวดสภาพแวดลอมสวนสาธารณะ ตามคณสมบตทางชววทยาของชนดพนธนกเมองเดน คอ มนสยกนเมลดธญพชเปนอาหารหลกหรอกนทงพชและแมลง อาศยอยรวมกนเปนฝงหากนตามพนทงโลง เชองและทนตอการรบกวนจากสภาพแวดลอมชมชนเมองใหญไดด และมการสรางรงวางไขอยางงายไมซบซอน

ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร IVI นกพราบบาน Domesticated Pigeon Columba livia 19.45 นกกระจอกบาน Tree Sparrow Passer montanus 10.53 นกเอยงสาลกา Common Myna Acridotheres tristis 5.47 นกปรอดสวน Streak-eared Bulbul Pycnonotus blanfordi 5.33 นกกางเขนบาน Magpie-Robin Copsychus saularis 3.67 นกตทอง Coppersmith Barbet Megalaima haemacephala 3.65 นกเอยงหงอน White-vented Myna Acridotheres grandis 3.62

ภาคผนวก งานวจยการใชนกเปนตวชวดสภาพแวดลอม

* สวสด วงศถรวฒน (2544)

21

22

ระบบนเวศพนทสเขยวกงเมอง: เกาะเกรด จงหวดนนทบร * “เกาะเกรด” เปนเกาะกลางแมน าเจาพระยาตอนลาง ทเกดจากการขดลอกคลองลดแมน าเจาพระยาตงแตสมยกรงศรอยธยา มลกษณะเปนพนทลมสเขยวแบบเกษตรชนบทเมอง และเปนระบบนเวศกงธรรมชาตทควบคมจดการโดยมนษย ตงอยดานตะวนตกของกรงเทพฯ พนทสวนใหญเปนสวนเกษตรไมผลยนตน รอบนอกเปนชมชนรมฝงแมน า

กลมชนดพนธนกชวดสภาพแวดลอมฯ เปนพว กนกเมองกรงเทพฯ แตมนกปากหาง ซงเปนนกถนปาทงชายน า และเปนนกเดนทสดในทองถน แสดงวา สภาพแวดลอมเกาะเกรดเปนปาทงพนทชมน า มปจจยแวดลอมดานถนอาศยสตวปาเฉพาะตวคอนขางสง โดย ไดอทธพลเปนปจจยรวมของสภาพพนทสเขยวแบบสงคมเมองใหญกบพนทเกษตรเดนชด

ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร IVI

นกปากหาง Open-billed Stork Anastomus oscitans 6.59

นกแอนตาล Palm Swift Cypsiurus balasiensis 6.55

นกกระจอกบาน Tree Sparrow Passer montana 6.37

นกเอยงหงอน White-vented Myna Acridotheres grandis 5.45

นกพราบบาน Domesticated Pigeon Columba livia 4.61

นกปรอดสวน Streak-eared Bulbul Pycnonotus blanfordi 4.33

นกเอยงสาลกา Common Myna Acridotheres tristis 3.66 นกกางเขนบาน Magpie-Robin Copsychus saularis 3.23

* สวสด วงศถรวฒน (2547)

23

24

ระบบนเวศปาชมชนอนรกษ: บานปาสกงาม อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม*

บานปาสกงาม เปนระบบนเวศปาชมชนอนรกษทรพยากรธรรมชาตรปแบบศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ และหมบานพทกษปารกษาสงแวดลอม มปาผสมผลดใบธรรมชาตเปนสงคมปาเดนตามภเขา และปาสมปทานปลกทดแทนตามพนราบ จดเปนระบบนเวศปาฟนฟกงปาผลดใบธรรมชาต โดยมชนดพนธนกเดนตวชวดสภาพแวดลอมบานปาสกงาม 6 ชนด เปน พวกนกปรอด 4 ชนด ซง เปนนกถนปารอยตอขอบปาดบแลงกบปาเบญจพรรณ มถนกระจายพนธกวาง และปรบตวทนทานตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมไดด นอกจากน ไดแก นกจบแมลงจกด า เปนนกถนปาดบ และนกเขาใหญ เปนนกเมองถนปาทง เปนตวชวดรอง ตามล าดบ

แสดงวา ระบบนเวศปาชมชนบานปาสกงาม มสภาพเปนปาผสมผลดใบฟนฟใหมคอนขางสมบรณ โดยไดรบอทธพลจากปาธรรมชาตดงเดม และผลกระทบจากชมชนบานปาสกงามไมชดเจน

กลมชนดพนธนกเดนระบบนเวศปาชมชนอนรกษบานปาสกงาม ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร IVI

นกปรอดหวสเขมา Sooty-headed bulbul Pycnonotus aurigaster 12.68 นกปรอดหวโขน Red-whiskered bulbul Pycnonotus jocosus 11.29 นกปรอดเหลองหวจก Black-crested bulbul Pycnonotus melanicterus 10.16 นกจบแมลงจกด า Black-naped monarch Hypothymis azurea 7.55 นกปรอดคอลาย Stripe-throated bulbul Pycnonotus finlaysoni 3.71 นกเขาใหญ Spotted dove Streptopelia chinensis 3.56

* สวสด วงศถรวฒน (2550ก)

25

26

ระบบนเวศปาฟนฟเชงนเวศ

:ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ จงหวดเชยงใหม* ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ เปนระบบนเวศปาพฒนากงธรรมชาต

โดยการฟนฟปาตนน าล าธารดวยระบบอางเกบน าชลประทาน ฝายตนน า และน าฝนเปนหลก ปลายทางเปนพนทพฒนาการเกษตรกรรมและประมง สภาพทวไป เปนปาเตงรงผลดใบ เปนสงคมปาเดนตามภเขา สวนพนลางเปนพนทพฒนาเกษตรกรรม และมกลมชนดพนธนกเดนตวชวด 8 ชนด ซงมคณสมบตทางนเวศหลากหลาย โดยมพวกนกถนปาและถนขอบปาเปนตวชวดหลก แตมนกน าเปน ตวชวดสภาพแวดลอมเดนทสด

แสดงวา ระบบนเวศปาฟนฟเชงนเวศ มสภาพแวดลอมเปนสงคมปาฟนฟผสมปาผลดใบคอนขางสมบรณ โดยไดรบอทธพลจากน าในอางเกบน าชลประทานเดนชด นอกจากน ยงพบวามนกยงไทย ซงเดมมราย งานพบนอยมากในป 2533 ปจจบน พบเปนนกปาอาศยเปนฝงตามพนทชายปาพนลางและปาละเมาะขอบอางเกบน า คาดวาเปนนก ยงเพาะขยายพนธปลอยกลบคนปา สามารถแพรขยายพนธเปนนกยงปา

ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร IVI เปดแดง Lesser whistling duck Dendrocygna javanica 11.76 นกปรอดเหลองหวจก Black-crested bulbul Pycnonotus melanicterus 9.78 นกปรอดคอลาย Stripe-throated bulbul Pycnonotus finlaysoni 5.65 นกจบแมลงจกด า Black-naped monarch Hypothymis azurea 4.20 นกกนปลอกเหลอง Olive-backed sunbird Nectarinia jugularis 3.71 นกแซงแซวหางบวงใหญ Greater racket-tailed drongo Dicrurus paradiseus 3.45 นกสชมพสวน Scarlet-backed flowerpecker Dicaeum cruentatum 3.34 นกกางเขนดง White-rumped shama Copsychus malabaricus 3.16

* สวสด วงศถรวฒน (2550ข)

27

28

ระบบนเวศปาอนรกษ: อทยานแหงชาตดอยอนทนนท จงหวดเชยงใหม*

อทยานแหงชาตดอยอนทนนท เปนระบบนเวศปาอนรกษบนเทอกเขาสงภาคเหนอตอนบน มระดบความสงพนทแตกตางกนมาก และมอทธพลตอระดบอณหภมตามชนความสงของพนท บรเวณยอดดอยสง มอณหภมต า ภมอากาศชนเยนตลอดป สภาพสงคมพชเปนปาดบเขาสงชนเยน แตบรเวณเชงดอยมอณหภมสง ภมอากาศแหงแลงจด สงคมพชเปนปาผลดใบ และมชนดพนธนกเดนตวชวด 10 ชนด โดยเปนพวกชนดพนธนกชกชมเฉพาะถนปาดบเขาสง และปาทงพนลาง เปนตวชวดหลก แตมนกปรอดเหลองหวจก ซงเปนนก ปาถนขอบปาทวไป เปน ตวชวดสภาพแวดลอมเดนทสด แสดงวา ระบบนเวศมความหลากหลายถนอาศย และ มปจจยแวดลอมแตกตางกนตามสภาพภมประเทศตามระดบความสงพนทเดนชด กลมชนดพนธนกเดนระบบนเวศปาอนรกษฯ

ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร IVI

นกปรอดเหลองหวจก Black-crested bulbul Pycnonotus melanicterus 11.73 นกอแพรดทองเหลอง Yellow-bellied fantail Rhipidura hypoxantha 9.23 นกภหงอนพมา Burmese yuhina Yuhina humilis 6.60 นกศวะหางสตาล Chestnut-tailed minla Minla strigula 4.48 นกเอยงถ า Blue whistling thrush Myiophonus caeruleus 4.21 นกพญาไฟใหญ Scarlet minivet Pericrocotus flammeus 3.92 นกกระจดเขยวคล า Greenish warbler Phylloscopus trochiloides 3.83 นกกนแมลงหนาผากน าตาล Rufous-fronted babbler Stachyris rufifrons 3.79 นกแวนตาขาวหลงเขยว Japanese white-eye Zosterops japonica 3.49 นกกระจบสวน Common tailorbird Orthotomus sutorius 2.97

* สวสด วงศถรวฒน (2549)

29

30

ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร

พวกนกน า Aquatic birds นกกระทง Spot-billed pelican Pelecanus philippensis นกกาน าเลก Little cormorant Phalacrocorax niger นกนางนวลแกลบเลก Little tern Sterna albifrons นกนางนวล(ธรรมดา)หวสน าตาล Brown-headed gull Larus brunnicephalus นกเปดแดง Lesser whistling-duck Dendrocygna javanica นกเปดผเลก Little grebe Tachybaptus ruficollis นกอายงว Oriental darter Anhinga melanogaster พวกนกชายเลน-นกชายน า Waders

นกกระแตแตแวด Red-wattled lapwing Vanellus indicus นกกระแตหวเทา Grey-headed lapwing Vanellus cinereus นกกวก White-breasted waterhen Amaurornis phoenicurus นกกาบบว Painted stork Mycteria leucocephala นกชายเลนน าจด Wood sandpiper Tringa glareola นกชายเลนบง Marsh sandpiper Tringa stagnatilis นกชายเลนปากกวาง Broad-billed sandpiper Limicola fulcinellus นกชายเลนปากโคง Curlew sandpiper Calidris ferruginea นกชายเลนปากชอน Spoon-billed sandpiper Calidris pygmeus นกเดาดน Common sandpiper Actitis hypoleucos นกตนเทยน Black-winged stilt Himantopus himantopus นกทะเลขาเขยว Common greenshank Tringa nebularia นกทะเลขาแดง Common redshank Tringa totanus นกปากสอมพง Wood snipe Gallinago nemoricola นกปากสอมหางพด Common snipe Gallinago gallinago นกปากแอนหางด า Black-tailed godwit Limosa limosa นกโปงวด Greater painted-snipe Rostratula benghalensis

ภาคผนวก ดชนรายชอนก

31

ภาคผนวก ดชนรายชอนก (ตอ) ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร

นกพรก Bronze-winged jacana Metopidius indicus นกยางกรอกพนธชวา Javan pond heron Ardeola speciosa นกยางเปย Little egret Egretta garzetta นกหวโตขาด า Kentish plover Calidris alexandrinus นกหวโตเลกขาเหลอง Little ringed plover Calidris dubius นกหวโตทรายใหญ Greater sand plover Calidris leschenaultii นกอญชนอกเทา Slaty-breasted rail Gallirallus striatus นกอโกง Purple swamphen Porphyrio porphyrio นกอแจว Pheasant-tailed jacana Hydrophasianus chirugus นกแอนทงใหญ Oriental pratincole Glareola maldivarum

พวกนกปา Forest birds นกกระจอยคอขาว Yellow-bellied warbler Abroscopus superciliaris นกกระจดเขยวปกสองแถบ Two-barred warbler Phylloscopus plumbeitarsus นกกระทาปาไผ Mountain bamboo-partridge Bambusicola fytchii นกกระเตนแดง Ruddy kingfisher Halcyon coromanda นกกระเตนลาย Banded kingfisher Lacedo pulchella นกกระเบองคอขาว White-throated rock-thrush Monticola gularis นกกะรางสรอยคอเลก Lesser necklaced laughingthrush Garrulax monileger นกกะรางหวขวาน Hoopoe Upupa epops นกกะรางหวแดง Chestnut-crowned laughingthrush Garrulax erythrocephalus นกกางเขนดง White-rumped shama Copsychus malabaricus นกกาฮง Great hornbill Buceros bicornis นกกนปลหางยาวเขยว Green-tailed sunbird Aethopyga nipalensis (นก)ไกปา Red junglefowl Gallus gallus นกขมนนอย(ธรรมดา)สวน Common iora Aegithina tiphia นกขนแผนตะโพกแดง Scarlet-rumped trogon Harpactes duvaucelii

32

ภาคผนวก ดชนรายชอนก (ตอ) ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร

นกขนแผนอกสสม Orange-breasted trogon Harpactes oreskios นกเขนทองแดง Daurian redstart Phoenicurus auroreus นกเขนนอยปกแถบขาว Bar-winged flycatcher-shrike Hemipus picatus นกเขยวกานตองปกสฟา Blue-winged leafbird Chloropsis cochinchinensis นกเงอกกรามชาง Rhinoceros hornbill Buceros rhinoceros นกจบแมลงคอแดง Red-throated flycatcher Ficedula parva นกจบแมลงคอน าตาลแดง Hill blue flycatcher Cyornis banyumas นกจบแมลงหวเทา Grey-headed flycatcher Culicicapa ceylonensis นกจาบคาเคราแดง Red-bearded bee-eater Nyctyornis amictus นกจาบดนอกลาย Puff-throated babbler Pellorneum ruficeps นกเฉยวบงใหญ Black-winged cuckoo-shrike Coracina melaschista นกแซงแซวเลกเหลอบ Bronzed drongo Dicrurus aeneus นกแซงแซวสเทา Ashy drongo Dicrurus leucophaeus นกเดนดงหวสสม Orange-headed thrush Zoothera citrina นกตะขาบทง Indian roller Coracias benghalensis นกแตวแลว(ธรรมดา)ปกสฟา Blue-winged pitta Pitta moluccensis นกแตวแลวอกเขยว Hooded pitta Pitta sordida นกบงรอกเขยวอกแดง Chestnut-breasted malkoha Phaenicophaeus curvirostris นกบงรอกปากแดง Red-billed malkoha Phaenicophaeus javanicus นกบงรอกใหญ Green-billed malkoha Phaenicophaeus tristis นกปรอดคอลาย Stripe-throated bulbul Pycnonotus finlaysoni นกปรอดภเขา Mountain bulbul Hypsipetes mcclellandii นกปรอดลาย Striated bulbul Pycnonotus striatus นกปรอดหวสเขมา Sooty-headed bulbul Pycnonotus aurigaster นกปรอดเหลองหวจก Black-crested bulbul Pycnonotus melanicterus นกปรอดโองทองสน าตาล Ochraceous bulbul Alophoixus ochraceus

33

ภาคผนวก ดชนรายชอนก (ตอ) ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร

นกปกลายสกอต Eurasian jay Garrulus glandarius นกปกสนสน าเงน White-browed shortwing Brachypteryx montana นกเปลาหางเขมหวปกแดง Yellow-vented pigeon Treron seimundi นกพญาปากกวางทองแดง Black and red broadbill Cymbirhynchus macrorhynchos นกพญาปากกวางอกสเงน Silver-breasted broadbill Serilophus lunatus นกพญาไฟคอเทา Grey-chinned minivet Pericrocotus solaris นกพญาไฟใหญ Scarlet minivet Pericrocotus flammeus นกโพระดกคอสฟา Blue-throated barbet Megalaima asiatica นกโพระดกเคราเหลอง Gold-whiskered barbet Megalaima chrysopogon นกโพระดกหเขยว Green-eared barbet Megalaima faiostricta นกภหงอนวงตาขาว Whiskered yuhina Yuhina flavicollis นกมนรกตาแดง Grey-cheeked fulvetta Alcippe morrisonia นกมนรกหวน าตาลแดง Rufous-winged fulvetta Alcippe castaneceps นกมม Mountain imperial pigeon Ducula badia นกยอดหญาสเทา Grey bushchat Saxicola ferrea นกระวงไพรปากเหลอง White-browed scimitar-babbler Pomatorhinus schisticeps นกศวะปกสฟา Blue-winged minla Minla cyanouroptera นกศวะหางสตาล Chestnut-tailed minla Minla strigula นกเสอแมลงหนาสตาล Chestnut-fronted shrike-babbler Pteruthius aenobarbus นกหกเลกปากแดง Vernal hanging parrot Loriculus vernalis นกหางร าด า Black-headed sibia Heterophasia melanoleuca นกหางร าหลงแดง Rufous-backed sibia Heterophasia annectens นกหวขวานเขยวปาไผ Laced woodpecker Picus vittatus นกหวขวานสนวหลงทอง Greater flameback Chrysocolaptes lucidus นกอแพรดทองเหลอง Yellow-bellied fantail Rhipidura hypoxantha นกแอนฟาเคราขาว Whiskered treeswift Hemiprocne comata

34

ภาคผนวก ดชนรายชอนก (ตอ) ชอไทย ชอองกฤษ ชอวทยาศาสตร

พวกนกเมอง Urban birds นกกระจอกบาน Eurasian tree sparrow Passer montanus นกกางเขนบาน Oriental magpie robin Copsychus saularis นกกนปลอกเหลอง Olive-backed sunbird Nectarinia jugularis นกเขาชวา Zebra dove Geopelia striata นกเขาใหญ Spotted dove Streptopelia chinensis นกตทอง Coppersmith barbet Megalaima haemacephala นกปรอดสวน Streak-eared Bulbul Pucnonotus blanfordi นกพราบบาน Domesticated Pigeon Columba livia นกสชมพสวน Scarlet-backed flowerpecker Dicaeum cruentatum นกอแพรดแถบอกด า Pied fantail Rhipidura javanica นกเอยงสาลกา Common myna Acridotheres tristis นกเอยงหงอน White-vented myna Acridotheres grandis

35

บรรณานกรม

สวสด วงศถรวฒน. 2544. นกเมองในสวนสาธารณะกรงเทพมหานคร. วารสารวชาการปาไม 3(2) : 139-154

สวสด วงศถรวฒน. 2545. คมอศกษาการเปลยนแปลงระบบนเวศและการปรบตว สตวปา โดยใชนกเปนตวชวด. กลมนเวศวทยาและสงแวดลอม สวนวจยและพฒนาสงแวดลอมปาไม ส านกวชาการปาไม กรมปาไม

สวสด วงศถรวฒน. 2547. สภาพแวดลอมและระบบนเวศนกในชนบทเมอง เกาะเกรด จงหวดนนทบร. การประชมวชาการวนเกษตร ครงท 1 “มตของระบบวนเกษตรส าหรบชมชนอนาคต” คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก

สวสด วงศถรวฒน. 2549. การใชนกเปนตวชวดสภาพแวดลอมและระบบนเวศ สตวปา อทยานแหงชาตดอยอนทนนท จงหวดเชยงใหม. เรองเตมการประชมทางวชาการ “สงแวดลอมนเรศวร” ครงท 2. คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก

สวสด วงศถรวฒน. 2550ก. การใชนกเปนดชนชวดสภาพแวดลอมและระบบนเวศ ปาชมชนบานปาสกงาม อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม. เรองเตมการประชมทางวชาการ “สงแวดลอมนเรศวร ครงท 3”. คณะเกษตรศาสตร ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก

สวสด วงศถรวฒน. 2550ข. การใชนกเปนดชนชวดการฟนฟสภาพแวดลอมและระบบนเวศศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชด าร อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม. รายงานการศกษาวจยการใชนกเปนตวชวดสภาพแวดลอมและระบบนเวศสตวปา กลมงานนเวศวทยาและสงแวดลอมปาไม ส านกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

36

การใชนกเปนตวชวดทางนเวศวทยา

สวสด วงศถรวฒน

กลมงานนเวศวทยาและสงแวดลอมปาไม ส านกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ถายภาพ : รตอ.กตตญาณ สมพนธารกษ พรภาณ กรตยาภรณ

สวสด วงศถรวฒน ISBN

ดาวนโหลดหนงสอฉบบอ-บค และภาพนกในประเทศไทย

ไดท www.dnp.go.th/environment

พมพเผยแพร มนาคม 2552

ค าน า

หนงสอ “การใชนกเปนตวชวดทางนเวศวทยา” จดท าขนโดยกลมงานนเวศวทยาและสงแวดลอมปาไม ส านกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช เพอเปนหนงสอคมอแนะน าความรความเขาใจดานนเวศวทยาสตวปา และแนวทางการใชความหลากหลายทางชวภาพ โดยเฉพาะนก เพอเปนดชนบงชการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมและระบบนเวศ ทงในการศกษาวจยดานสงแวดลอม และการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตเชงนเวศ การน าเสนอ ประกอบดวยหลกแนวความคดการใชนกเปนตวชวดสภาพแวดลอมและระบบนเวศตามสภาพภมนเวศในประเทศไทย พรอมดวยภาพประกอบ และตวอยางผลการศกษาวจย ทผานการน าเสนอในการประชมทางวชาการแลว ส านกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช หวงเปนอยางยงวาหนงสอ “การใชนกเปนตวชวดทางนเวศวทยา” ดงกลาว จะเปนประโยชนตอนกวชาการ นกเรยนนกศกษา และผสนใจทวไป

(นายวนจ ภเนาวรตน) ผอ านวยการส านกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช

สารบญ

บทน า 1 หลกการแนวทางการใชนกเปนตวชวดทางนเวศวทยา 3 นกกบสภาพแวดลอมและภมนเวศในประเทศไทย 5 พวกนกน า 6 1. พวกนกบงน าจด 6 2. พวกนกทะเล 8 พวกนกชายเลน-นกชายน า 9 1. พวกนกชายเลนทะเล 9 2. พวกนกชายเลนน าจด 11 พวกนกปา 13

1. พวกนกถนปาดบเขา 13 2. พวกนกถนปาดบชนสมบรณ 15 3. พวกนกถนปาผลดใบ 17 พวกนกเมอง 19 1. พวกนกเมองแท 19 2. พวกนกถนปาทงในเมอง 20

สารบญ (ตอ)

ภาคผนวก งานวจยการใชนกเปนตวชวดทางนเวศวทยา 21 - ระบบนเวศพนทสเขยวในเมอง: สวนสาธารณะ

กรงเทพมหานคร 21 - ระบบนเวศพนทสเขยวกงเมอง: เกาะเกรด

จงหวดนนทบร 23 - ระบบนเวศปาชมชนอนรกษ: บานปาสกงาม

อ าเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม 25 - ระบบนเวศปาฟนฟเชงนเวศ: ศนยศกษาการพฒนา

หวยฮองไครฯ จงหวดเชยงใหม 27 - ระบบนเวศปาอนรกษ: อทยานแหงชาตดอยอนทนนท

จงหวดเชยงใหม 29 ภาคผนวก ดชนรายชอนก 31 บรรณานกรม 36