95

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 4

จตวทยาการศกษา

หวขอเนอหา

1. สาระของจตวทยาการศกษา

2. จดมงหมายของจตวทยาการศกษา

3. กรอบแนวคดทางจตวทยาการศกษา

4. ขอบขายของจตวทยาการศกษา

5. จตวทยาการศกษากบอาชพคร

6. การจงใจ

7. การสรางแรงจงใจในการเรยนการสอน

จดประสงคเชงพฤตกรรม : เพอใหผเรยน

1. บอก สาระ กรอบแนวคด และขอบขายของจตวทยาการศกษาได

2. บอกจดมงหมายของจตวทยาการศกษา

3. บอกความส าคญของจตวทยาการศกษาทมตออาชพครได

4. อธบายความหมาย ลกษณะส าคญ ประเภท องคประกอบ กระบวนการ

รวมทงแนวคดและทฤษฎการจงใจได

5. บอกถงวธการสรางแรงจงใจในการเรยนการสอนได

กจกรรมการเรยนการสอน

1. บรรยายโดยใช Power point ทมเนอหาเกยวกบสาระ กรอบแนวคด

ทางจตวทยาการศกษา จดมงหมายของจตวทยาการศกษา ขอบขายของจตวทยาการศกษา

บทบาทและประโยชนของจตวทยาการศกษา การจงใจ และการสรางแรงจงใจในการเรยน

การสอน

96

2. คาบเรยนท 1 แบงกลมประมาณ 5-6 คนตอกลม ระดมสมองใหกบผเรยนได

รวมกนแสดงความคดเหนกนภายในกลม เรอง จตวทยาการศกษากบอาชพคร

3. ใหผเรยนไดแลกเปลยนเรยนร โดยการน าเสนอตามแนวการจดการเรยนรแบบ

นทรรศการ เพอใหทกกลมไดพดแสดงความคดเหน และผเรยนไดฟงการน าเสนอจากทกกลม

4. ครและผเรยนรวมกนสรปประเดนและสาระส าคญของหวขอในบทเรยน

5. คาบเรยนท 2 ใหผเรยนจากกลมเดมเมอคาบเรยนท 1 สงตวแทนเพอจบฉลาก

ในหวขอ หองเรยนในฝนแหงศตวรรษท 21

6. ใหผเรยนไดแลกเปลยนเรยนร โดยการน าเสนอตามแนวการจดการเรยนรแบบ

นทรรศการ เพอใหทกกลมไดพดแสดงความคดเหน และผเรยนไดฟงการน าเสนอจากทกกลม

7. ครและผเรยนรวมกนสรปประเดนและสาระส าคญของการเรยนร

8. ใหการบานโดยใหผเรยนเขยนตอบค าถามทายบทท 4

สอการเรยนการสอน

1. Power Point ประกอบการสอนบทท 4

2. เอกสารประกอบการสอนบทท 4

การวดผลและประเมนผล

1. การสงเกตจากความสนใจ ความตงใจในการเรยน การน าเสนอ และการแสดง

ความคดเหนของผเรยน

2. ตรวจจากการตอบค าถามทายบท

97

บทท 4

จตวทยาการศกษา

การศกษามบทบาทส าคญในการชวยใหผเรยนมพฒนาการทงทางดานเชาวปญญาและ

บคลกภาพและมสวนชวยใหประสบความส าเรจในชวต ดงนนผประกอบอาชพครจงจ าเปนตอง

ศกษาและท าความเขาใจเกยวกบจตวทยาการศกษาใหชดเจน เพราะฉะนนในบทนจะกลาวถง

สาระส าคญของจตวทยาการศกษา จดมงหมายของจตวทยาการศกษากรอบแนวคดและ

ขอบขายของจตวทยาการศกษา รวมถงบทบาทและประโยชนของจตวทยาการศกษา เพอทจะ

ไดเปนแนวทางส าคญในการพฒนาและปรบปรงหลกสตรการสอน แผนการสอน รวมถงวธการ

สอนทสามารถจงใจใหผเรยน เกดแรงจงใจในการเรยนร อนจะสงผลใหทงครและผเรยน

มความสขในการเรยนและการสอน

สาระของจตวทยาการศกษา

จตวทยาการศกษาเปนเรองราวทเกยวของกบศาสตร 2 ศาสตร คอ “จตวทยา”

และ “การศกษา” ซงทงสองศาสตรมปรชญา ทมา และลกษณะหลายอยางทแตกตางกนโดย

สนเชง ซงสามารถอธบายไดดงน (นชล อปภย, 2555: 2-3)

ศาสตรทาง “จตวทยา” เปนการศกษาพฤตกรรมของมนษยเพอหาหลกและกฎเกณฑ

ในการอธบายพฤตกรรมตางๆซงเปนลกษณะของการศกษาหาความรทางทฤษฎใน

หองปฏบตการ ผานมานนนกจตวทยาไดคดคนทฤษฎมากมายทพยายามทจะอธบายและ

คาดคะเนเหตผลในการแสดงพฤตกรรมตางๆของมนษย รวมทงพยายามคดคนหาวธทจะ

ควบคมพฤตกรรมตางๆเหลานนดวย

ในขณะทศาสตรทาง “การศกษา” เปนการใหการศกษาแกบคคล และสวนใหญจะเนน

ไปทการบรหารจดการการศกษาทเกยวของกบกระบวนการจดการเรยนการสอน เพอมงให

98

ผเรยนมความรความสามารถและทกษะในการด าเนนชวต รวมถงประกอบอาชพเพอการด ารง

อยของตนเองและสงคมอยางมความสข

จะเหนไดวาการใหการศกษาเปนกระบวนการพฒนาบคคลในลกษณะของการ

ด าเนนการทจะตองมการปฏบตในสถานการณจรง มใชลกษณะของการศกษาหาแนวคดหรอ

ทฤษฎดงเชนวธการศกษาทางจตวทยา ดงนน จตวทยาการศกษาจงเปนความพยายามทจะ

เชอมตอความแตกตางของทงสองศาสตรเขาดวยกน โดยอาศยเกอกลซงกนและกนใน

การศกษาหาความรและการด าเนนการปฏบตการถายทอดความรใหกบผเรยน

ดงนนจงสรปสาระส าคญของจตวทยาการศกษาไดวา จตวทยาการศกษาเปน

การศกษาหาความรเพอทจะน ามาใชในการจดด าเนนการเรยนการสอนใหมประสทธภาพโดย

อาศยแนวคดและทฤษฎทางจตวทยามาเปนพนฐานในการสรางสรรคศลปะการสอนใหเกด

คณคาและเกดประโยชนสงสดแกผเรยน

จดมงหมายของจตวทยาการศกษา

Goodwin and Klausmeier (1975) อางถงใน พรรณ ช. เจนจต (2545:4-5) ไดกลาวถง

ถงจดมงหมายของจตวทยาการศกษาวามอย 2 ประการคอ

1. เปนการใหความรเกยวกบการเรยนรของคนทงเดกและผใหญ และจดรวบรวม

อยางม ระบบ เข า เปนทฤษฎ หลกการ และขอมลตางๆ ท เ ก ย วของในลกษณะน

จตวทยาการศกษาเปนศาสตรทางดานพฤตกรรมศาสตร ซงจะศกษาเกยวกบพฤตกรรมของ

นกเรยน ในสภาพของการจดการเรยนการสอน จตวทยาการศกษาจะเปนด ง เ ชน

ศาสตรทางดานพฤตกรรมศาสตรอนๆโดยทวไป คอ จะมทงเนอหา และระเบยบวธการ ในสวน

ทเปนเนอหา จะเปนเรองทเกยวกบธรรมชาตของการเรยนร และพฒนาการ เนอหาทจะเรยน

ผลของการเรยน สภาวะของเดก และสงแวดลอมในโรงเรยน ตลอดจนการวดผล อกแงหนง

คอใหความสนใจอยางยงวา เดกจะเรยนอะไรและอยางไรในโรงเรยน และสวนทเปนระเบยบ

วธการจะรวมถงการวจยตางๆ และพฒนาการซ งท าในหองทดลองกบเดกวยเรยน

หรอน าไปใชในโรงเรยนโดยตรง

99

2. เปนการน าความรเกยวกบเรองการเรยนรเกยวกบนกเรยน มาจดเปนรปแบบ

เพอใหครและผทเกยวของกบการศกษา สามารถน าไปใชได ทฤษฎและหลกการทางจตวทยา

ตางๆ ไมใชวาจะน ามาใชไดโดยตรง แตจะตองน ามาหาความเชอมนภายในโรงเรยนเสยกอน

อกแงหนงคอ นกจตวทยาการศกษาจะเปนผส ารวจวา วสดอปกรณในการสอน หลกการสอน

และกจกรรมของนกเรยนจะชวยเดกในการเรยนไดอยางไร เพราะวาในการปรบปรงการศกษา

นน ตองการทงวสดอปกรณและกระบวนการใหมๆ ดงนนในการปรบปรงการศกษา

นกจตวทยาการศกษาจะตองท างานกบครพรอมๆไปกบการค านงถงเนอหา

ดงนนจงสรปไดวา ครซงมหลกทางจตวทยาด ยอมจะสามารถสรางสงแวดลอมท

ดกวาเพอน าไปสการเรยนร การใหครไดเขาใจเกยวกบหลกการทางจตวทยา และสามารถ

น าไปใชไดจงเปนสงส าคญยงในการจดการเรยนการสอน จะเหนไดวาจตวทยาและการศกษา

มความสมพนธกนและตางมผลซงกนและกน สภาพการเรยนการสอนจะเปดโอกาสให

นกจตวทยาการศกษาไดทดสอบสมมตฐานทไดตงไว เพอทจะสามารถน าผลไปปรบใชตอไป

และจตวทยาจะชวยใหความกระจางในการตงเปาหมายในการศกษา และไดใหหลกการในการ

ทดสอบหลกการสอน

กรอบแนวคดทางจตวทยาการศกษา

เนองจากจตวทยาการศกษาเปนการเชอมโยงศาสตร 2 ศาสตรเขาไวดวยกน ดงนน

จงมนกปรชญา นกการศกษา และนกจตวทยามากมายทมสวนชวยในการสรางกรอบแนวคด

ใหกบวชาจตวทยาการศกษา ทงนผเขยนไดศกษาเอกสารของนกวชาการประกอบดวย

นชล อปภย (2555:3-8) ,พรรณ ชทย เจนจต (2545:26-27) ,พงษพนธ พงษโสภา (2544:

10-11) ทไดกลาวถงบคคล 4 ทานทมสวนส าคญอยางยงในการวางรากฐานแนวคดของวงการ

จตวทยาการศกษา ซงไดแก วลเลยม เจมส (William James;1842-1910), สแตนเลย ฮอล

(Stanley Hall ;1844-1924), จอหน ดวอ (John Dewey ;1859-1952) และ เอดเวรด ธอรนไดค

(Edward Lee Thorndike;1874-1949) ซงมรายละเอยดความเปนมาสรปไดดงตอไปน

100

ภาพ 4.1 วลเลยม เจมส (William James ;1842-1910)

ทมา : The Psychology Book.(2012:40)

วลเลยม เจมส (William James ;1842-1910) เปนอาจารยสอนวชาจตวทยาคนแรก

ของมหาวทยาลยฮารวารด ไดพฒนาแนวคดและกระบวนการศกษาทางจตวทยา และกระตน

ใหครน าหลกการทางจตวทยาไปใช เพอปรบปรงและพฒนาการสอนในชนเรยนใหดยงขน

วลเลยม เจมส ทมเทความพยายามใหกบการศกษาและท าความเขาใจ กระบวนการเรยน

การสอนในชนเรยนเปนอยางมาก การบรรยายทส าคญยงของเขาทมผลตอวงการจตวทยา

การศกษา คอ การบรรยายในหวขอ “คยกบครเกยวกบจตวทยา” (Talk to Teacher in

Psychology) ทเนนวา ทกสวนและทกขนตอนของการศกษา ขนอยกบการตดสนใจของคร

ผปฏบตการสอนในชนเรยน ดงนน ความคดสรางสรรคของครในฐานะทเปนสอกลางของการ

น าความรไปสผเรยนจงมความส าคญยงตอความส าเรจในการจดการเรยนการสอน

ภาพ 4.2 สแตนเลย ฮอล (Stanley Hall ;1844-1924)

ทมา : The Psychology Book.(2012:47)

101

สแตนเลย ฮอล (Stanley Hall ;1844-1924) ส าเรจปรญญาเอกทางจตวทยาภายใต

การดแลแนะน าของ วลเลยม เจมส และเรมท างานอยางจรงจงในฐานะอาจารยดานจตวทยา

และการศกษา ประจ ามหาวทยาลยจอนส ฮอปกนส ไดบรณาการจตวทยาสการศกษาและ

ไดรบยกยองวา เปนผทรเรมด าเนนการจดการใหจตวทยาเปนศาสตรและวชาชพอยางจรงจง

ในสหรฐอเมรกา และเปนผรเรมจดท าวารสารทางจตวทยาขนครงแรกในสหรฐอเมรกา

และยงไดจดใหมการประชมสมมนา โดยเชญนกจตวทยาทมชอเสยงทงจากยโรปและอเมรกา

เขารวมสมนาเปนจ านวนมาก นอกจากนยงไดสรางหองทดลองปฏบตการทางจตวทยาขน

เพอใหนกศกษาทเรยนจตวทยาไดศกษาวจยในระหวางการศกษาเลาเรยน จนไดรบการยกยอง

ใหเปนผน าของการปฏรปการศกษาในเวลาตอมา

ภาพ 4.3 จอหน ดวอ (John Dewey ;1859-1952)

ทมา : นชล อปภย (2555: 6)

จอหน ดวอ (John Dewey ;1859-1952) เปนทงนกปราชญและนกจตวทยา ในป 1899

ไดรบเลอกเปนประธานสมาคมจตวทยาอเมรกน (American Psychological Association)

และเปนตนก าเนดของแนวคดทางจตวทยากลมหนาทแหงจต (Functionalist) แนวคดทม

อทธพลตอการจดการศกษาของประเทศตางๆ คอ Learning By Doing โดยมปรชญาพนฐาน

ของการจดการเรยนการสอนแบบเนนผเรยนเปนส าคญ โดยเหนวาผเรยนไมใชภาชนะวางเปลา

ทคอยเตมเตมความรเขาไป เสมอนเปนผรองรบทกอยางทครปอนใหเพยงอยางเดยว ผเรยน

จ าเปนทจะตองศกษาหาความรเพมเตม โดยหนาทของครคอชวยใหผเรยนเรยนรวธคดไมใชให

ผเรยนเรยนรขอมลและความรมากมายจากบทเรยน และจะตองใหผเรยนเขามามสวนรวมใน

กระบวนการเรยนการสอนเชนเดยวกบคร เนองจากการมสวนรวมจะชวยใหผ เรยน

102

เกดความกระตอรอรนในการเรยน (Active Learning) และทส าคญคอการใหผเรยนไดม

ประสบการณตรงในสงทเรยนจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรไดดทสด จอหน ดวอ จงเปนบคคล

ส าคญทมบทบาทตอ Progressive Education ซงเปนการจดการศกษาทเนนเกยวกบแรงจงใจ

ภายในในการจดการเรยนการสอน เพราะเชอวาธรรมชาตของคนเกดมาดและมแรงผลกจาก

ภายในใหคนท ากจกรรมตางๆ และไดกลาวถงการจดการเรยนการสอนโดยใช Inquiry เพอให

เดกสามารถน าตนเองและพงพาตนเองได (Self-Direct) โดยทจดสงแวดลอมเพอกระตนความ

อยากรอยากเหนและความใครรของผเรยน

ภาพ 4.4 เอดเวรด ธอรนไดค (Edward Lee Thorndike;1874-1949)

ทมา : The Psychology Book.(2012:65)

เอดเวรด ธอรนไดค (Edward Lee Thorndike;1874-1949) เปนนกจตวทยาการศกษาท

สรางสรรคผลงานมากมายอนเปนประโยชนอยางยง ตอกระบวนการจดการเรยนการสอน

จนไดรบการยกยองใหเปนบดาแหงจตวทยาการศกษา ผลงานส าคญ ไดแก แบบวดและ

ประเมนผลผเรยน แบบทดสอบสมอง วธการทางสถต การศกษาเปนรายกรณ การอภปราย

กลม เปนตน และไดเขยนบทความทางจตวทยาการศกษาอกมากมาย และยงไดกลาวถง

ลกษณะทจตวทยาจะชวยในการปฏบตการทางการศกษาไว 4 ประการคอ 1) ชวยก าหนด

ความมงหมาย 2) ชวยในการเลอกและใชวสด 3) ชวยใหมองเหนวถทาง และ 4) ชวยทาง

ดานวธการ ธอรนไดคเนนการศกษาทดลองในหองปฏบตการ เพอหาค าตอบใหกบปญหาท

เกดขนกบกระบวนการเรยนการสอนในชนเรยน โดยเชอวาค าตอบทไดจากการศกษาจะม

ความชดเจนและเชอถอได การทดลองทมชอเสยงและเปนทยอมรบ คอการศกษาพฤตกรรม

การเรยนรของแมวทตองอาศยกระบวนการลองผดลองถกและสถานการณทท า ใหเกด

103

ความพรอมทจะเรยนรตลอดจนการฝกฝนฝกหด ซงทงหมดนน าไปสทฤษฎทไดประยกตใชใน

กระบวนการจดการเรยนการสอนและการถายโอนการเรยนรในเวลาตอมา

ดงนนจงสรปไดวา กรอบแนวคดทางจตวทยาการศกษา มาจากการน าศาสตรทางดาน

จตวทยามากอให เกดประโยชนตอการจดการศกษา โดยนกจตวทยาทมอทธพล

ตอวงการศกษาทกคนไดพยายามประยกตความรและวธการศกษาทางจตวทยามาใชใหเกด

ประโยชนตอการจดการเรยนการสอนในสภาพจรง เพอใหผเรยนไดรบการศกษาอยางเตมท

โดยมเปาหมายสงสด คอ เพอใหมนษยสามารถน าความรไปพฒนาตนและสบสานสงคมให

มนคงตอไปได

ขอบขายของจตวทยาการศกษา

จตวทยาการศกษาเปนการน าจตวทยามาประยกตใชในดานการศกษา โดยน าหลกการ

ทฤษฎ เนอหาทเกยวกบพฤตกรรมมนษยมาใชใหเปนประโยชนในการเรยนการสอน ซงจตวทยา

การศกษามขอบขายในการท าศกษาและสรางความเขาใจ สรปไดดงน (ปรยาพร

วงศอนตรโรจน, 2551: 16-17)

1. การศกษาธรรมชาตของผเรยนในดานบคลกภาพ เจตคต คานยม การปรบตว

และสขภาพจต

2. การศกษาธรรมชาตของการเรยนร องคประกอบของการเรยนร การถายโยง

การเรยนร การรบร การจงใจ และการเรยนรรปแบบตางๆ

3. การศกษาองคประกอบทมอทธพลตอการเรยนรของผเรยน โดยเนนถงเรอง

ความแตกตางระหวางบคคลดานเชาวนปญญา ความถนด ความสนใจ และแรงจงใจ เปนตน

4. การศกษาเทคนคการเรยนร โดยเนนใหผเรยนน าเทคนคการเรยนร ไปใชใน

การเรยนการสอน การแกปญหา และการพฒนาตนใหสามารถด าเนนชวตอยในสงคมไดอยาง

มความสข

5. การศกษาสภาพแวดลอมทางดานการเรยนการสอนทมอทธพลตอผเรยน

104

ดงนนจงสรปไดวา ขอบขายของจตวทยาการศกษามลกษณะกวาง ครอบคลมไปดวย

เรองธรรมชาตภายในตวผเรยน และสภาพแวดลอมรอบตวของผเรยน ซงครควรจะตอง

ท าการศกษาและท าความเขาใจในเรองดงกลาวอยางถองแท ดงรายละเอยดทไดกลาวมาแลว

ในบทท 1 ความรพนฐานทางจตวทยาส าหรบคร บทท 2 จตวทยาพฒนาการมนษย และบทท 3

จตวทยาการเรยนร เพอทครจะไดสามารถน ามาเปนแนวทางในการประกอบการพฒนา

หลกสตร การวางแผนการสอน การพฒนาการสอน หรอการปรบปรงการสอนไดอยางม

ประสทธภาพ

จตวทยาการศกษากบอาชพคร

Anita Woolfolk (2014: 24) ไดกลาวถง จตวทยาการศกษากบอาชพคร ไววา ความร

ความเขาใจในจตวทยาการศกษาเปนเรองส าคญกบอาชพครเปนอยางมาก เพราะมสวนชวยให

ครสามารถออกแบบการสอนของตนเองใหเขากบผเรยนไดอยางเหมาะสม อนจะเปนประโยชน

ตอการพฒนาคณภาพการศกษา และพฒนาผเรยนโดยภาพรวม ดงนนประโยชนของจตวทยา

การศกษาจะท าใหครไดพฒนาในเรองตางๆ ซงสามารถแบงได 3 ดาน ดงตอไปน

1. ดานการพฒนาตนเอง ชวยใหครสามารถเขาใจตนเอง พจารณา ตรวจสอบ

ตนเอง ทงในดานดและขอบกพรอง รวมทงความสนใจ ความตองการ ความสามารถ ซงจะท า

ใหสามารถคด และตดสนใจกระท าสงตางๆ ไดอยางเหมาะสม ตลอดจนคดหาวธการปรบปรง

ตนเองใหสอดคลองกบผเรยน

2. ดานการพฒนาผเรยน ชวยใหครสามารถวเคราะหผเรยน และเขาใจธรรมชาต

ความเจรญเตบโตของผเรยนและสามารถจดการเรยน การสอนใหเหมาะสม กบธรรมชาต

ความตองการ ความสนใจ ของผเรยนแตละวยได นอกจากนยงชวยใหครรจกวธการศกษา

ผเรยนเปนรายบคคล เพอหาทางชวยเหลอแกปญหา และสงเสรมพฒนาการของผเรยนให

เปนไปอยางดทสด อกทงยงชวยใหครมสมพนธภาพทดกบผเรยน มความเขาใจและสามารถ

ท างานกบผเรยนไดอยางราบรน ตลอดจนชวยใหผเรยนสามารถปรบตวเขากบสงคมไดด รจก

105

จตใจคนอน รความตองการความสนใจและปรบตวใหเขากบสงคมและสามารถอยรวมกบผอน

ไดอยางปกตสข

3. ดานการพฒนาการสอน ชวยใหครเขาใจทฤษฎ เทคนค วธการใหมๆ และ

สามารถน าความรเหลานน มาจดกจกรรมการเรยนการสอน ตลอดจนน าเทคนคมาใชได

เหมาะสมและเกดประโยชน เชน ในการเรยนสงทเปนนามธรรม ครจ าเปนตองใชวสดอปกรณ

เปนสอเพอประกอบการสอนใหผเรยนเขาใจงายยงขน อกทงยงชวยใหครเขาใจ และสามารถ

เตรยมบทเรยน วธสอน วธจดกจกรรมตลอดจนวธการวดผล ประเมนผลการศกษา

ใหสอดคลองกบความเจรญเตบโตของผเรยน ตามหลกการ ตลอดจนชวยใหผบรหารการศกษา

ไดวางแผนการศกษา การจดหลกสตร อปกรณการสอน และการบรหารไดอยางถกตอง

การจงใจ

การจงใจผเรยนใหอยในกระบวนการสอนของครเปนสงหนงทมความส าคญในการ

เรยนรของผเรยนเปนอยางมาก นอกจากครจะออกแบบการเรยนการสอนไดเหมาะสมกบ

ผเรยนแลว ในขณะสอนครตองสามารถจงใจผเรยนใหมความสนใจ ใฝร และสามารถบรรล

เปาหมายในวตถประสงคทครตองการสอนได ดงนนผเขยนจงไดท าการศกษาเอกสารตางๆ

เรอง การจงใจ มาแทรกไวในบทน ประกอบดวย ความหมาย ลกษณะส าคญ ประเภท

องคประกอบ และทฤษฎของการจงใจ เพอทครจะไดมความร ความเขาใจ และสามารถน า

เทคนคตางๆไปประยกตใชในกระบวนการเรยนการสอนได ซงมรายละเอยด ดงตอไปน

ความหมายของการจงใจ

นกวชาการศกษาและนกจตวทยาไดใหความหมายของ “การจงใจ” (Motivation)

ไวแตกตางกน ดงรายละเอยดตอไปน

พงษพนธ พงษโสภา (2544:120) ไดใหความหมายของการจงใจ ไววา หมายถง

เปนกระบวนการทอนทรยกระตนจากสงเราใหมพฤตกรรมมงไปสจดหมายปลายทาง ถาม

แรงจงใจมาก พฤตกรรมจะมพลงมาก ดงนนการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยจงเกดจาก

แรงจงใจเปนส าคญ

106

เตมศกด คทวณช (2546:149) ไดใหความหมายของ การจงใจ ไววา การจงใจหมายถง

กระบวนการของการใชปจจยทงหลาย ทจะท าใหบคคลเกดความตองการ เพอสรางแรงขบและ

แรงจงใจไปกระตนรางกาย ใหแสดงพฤตกรรมตามจดมงหมายทไดวางไว ดวยปจจยดงกลาว

นน อาจจะเปนสงเราภายนอกกบสงเราภายในหรอทงสองประการกได

พาสนา จลรตน (2548:195) ไดใหความหมายของ การจงใจหรอแรงจงใจ

ไววา เปนกระบวนการของการใชสงเราทเปนแรงจงใจมากระตน หรอลอใหบคคลแสดง

พฤตกรรมอยางมทศทาง เพอใหบรรลเปาหมายตามทตองการ

สวร ศวะแพทย (2549:127) ไดใหความหมายของ การจงใจ ไววา หมายถง บางสง

บางอยางทเกดขนภายในอนทรย ซงกระตนใหเกดการกระท าและเปนการกระท าทมเปาหมาย

ราชบณฑตยสถาน (2556:184) ไดใหความหมายของ การจงใจหรอแรงจงใจ ไววา

กระบวนการของกจกรรมตางๆ ทงทางรางกายและทางจต ทประกอบดวย การเรมตน การคง

อย และทศทาง รวมทงแรงภายใน เชน แรงกระตนแรงขบ และความปรารถนาทเกยวของใน

กระบวนการน

ดงนนจงสรปความหมายของการจงใจ ไดวา การจงใจเปนกระบวนการของบางสง

บางอยางทเกดขนทงรางกายและจตใจ ทเกดจากการกระตนจากปจจยตางๆ ท าใหบคคลแสดง

พฤตกรรมอยางมทศทาง

ลกษณะส าคญของการจงใจ

พาสนา จลรตน (2548:195) กลาววา จากความหมายของการจงใจ ดงกลาว จะเหน

ไดวา พฤตกรรมทถกกระตนใหแสดงออกมา จะมแรงจงใจและเครองลออยเบองหลง กลาวคอ

การจงใจประกอบดวยลกษณะส าคญ 2 สวนคอ

1. แรงจงใจ (Motive) หมายถง พลงหรอสภาวะภายใน ทกระตนใหท าพฤตกรรม

ทมทศทางดวยความกระตอรอรน มงมนพยายาม จนบรรลจดหมายปลายทางทตองการ

ซงเปนสงทเกดภายในรางกาย

2. สงจงใจหรอเครองลอ (Incentive) หมายถง สงเราตางๆทอยภายนอกรางกาย

ซงเปนตวก าหนดทศทางของพฤตกรรม

ดงนน การจงใจจะมพลงมากหรอนอยขนอยกบสวนส าคญทงสองสวนน

107

จากการศกษาเอกสารของนกวชาการศกษา ประกอบดวย เตมศกด คทวณช

(2546:152) และพาสนา จลรตน (2548:195-196) ทไดกลาวถง สงส าคญทเกยวกบ

การจงใจทมตอการเกดพฤตกรรมของบคคล สรปไดดงน

1. พฤตกรรมอยางเดยวกนอาจจะเนองมาจากสาเหตตางกน เชน เดกขโมยเงน

อนเนองมาจากอยากเรยกรองความสนใจจากพอแม หรออาจจะเนองมาจากตองการเอาเงนไป

ซอของเลน เปนตน

2. แรงจงใจอยางเดยวกน อาจจะเปนสาเหตทกอใหเกดพฤตกรรมทตางกนได

เชน นกเรยนทตองการความสนใจและความรกจากครอาจจะแสดงพฤตกรรมโดยการตงใจ

เรยนหนงสอ เพอท าใหไดคะแนนด ในขณะทนกเรยนบางคน อาจซอของขวญมาก านลครในวน

ส าคญตางๆ เพอตองการความรกจากคร

3. พฤตกรรมอยางเดยวกนอาจมสาเหตมาจากแรงจงใจหลายอยาง เชน

พนกงานตงใจท างานเพอหวงรางวลและค าชมเชยจากผบงคบบญชา ตองการต าแหนงทสงขน

และตองการเงนเดอนทสงขน

4. พฤตกรรมทเกดจากการจงใจนนจะตองมเปาหมายเสมอ เชน นกเรยนทม

เปาหมายเพอสอบเขาเรยนตอในมหาวทยาลยใหได กจะตองทมเทความพยายามในการอาน

หนงสอเพอเตรยมตวใหพรอมทจะสอบผานเขามหาวทยาลยได

5. พฤตกรรมบางอยางของบคคลอาจถกจงใจใหกระท าโดยเจาตวอาจจะไมทราบ

ถงเปาหมายทแทจรงไดถาความตองการและเปาหมายนนอยภายในจตใตส านก เชน มนตร

ตองการเปนผชนะในการแขงมวยปล า ซงมนตรคดวาเปนเพราะตองการเงนรางวล แตจรงๆ

แลวมนตรอาจมความตองการและเปาหมายทจะชดเชยความกาวราวทอยในจตใตส านกได

6. บคคลทอยในสงคมตางกนมากมแรงจงใจตางกน เชน คนทอยในประเทศแถบ

ยโรป สวนมากตองการมชวตทอสระ ชอบท างานและมวถชวตทแตกตาง จากคนทอยใน

ประเทศแอฟรกา หรอแมกระทงคนในสงคมทมวฒนธรรมเดยวกน กอาจจะมความตองการ

และแรงจงใจทแตกตางกนไดถาไดรบประสบการณและการเรยนรทตางกน

108

ดงนนจะเหนไดวา นอกจากแรงจงใจและสงลอใจทเปนลกษณะส าคญทท าใหบคคล

แสดงพฤตกรรมแลวยงมสาเหตและปจจยอกหลายอยางทท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมตางๆได

ดงนนในการจดกระบวนการเรยนการสอน ครจงควรค านงถงสาเหตและปจจยทมความ

แตกตางกนเหลานดวย เพราะพฤตกรรมเดยวกนอาจจะมาจากสาเหตของการจงใจทแตกตาง

กน ดงนนครจงควรสงเกตและเขาใจความตองการของผเรยนดวยในการจดการเรยนการสอน

ประเภทของการจงใจ

ในการจดประเภทของการจงใจนน นกการศกษาไดจดประเภทของการจงใจ

ไวแตกตางกน สรปไดดงตอไปน

สรางค โควตระกล (2559:169-172) ไดแบงประเภทของแรงจงใจไว 2 ประเภท ดงน

1. แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) หมายถง แรงจงใจทมาจากภายในตว

บคคลและเปนแรงผลกทท าใหบคคลนน แสดงพฤตกรรมโดยไมหวงรางวลหรอแรงเสรม

ภายนอก เปนพฤตกรรมทเนองมาจากแรงจงใจภายในจะเกดขนเอง โดยไมจ าเปนตองมรางวล

เพราะเปนพฤตกรรมทเกดจากความสนใจของผแสดงพฤตกรรม

เดซ และไรแอน (1985) อางถงใน สรางค โควตระกล (2559: 170) ไดแบง

ประเภทของแรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) ออกเปน 3 ชนด คอ

1.1 แรงจงใจภายในนมาจากความตองการทางจตวทยา ทตองการทจะ

เปนผมสมรรถภาพ ตองการทจะมประสบการณวาตนเปนผมประสทธภาพ

1.2 แรงจงใจภายในทมาจากความตองการทจะเปนอสระ เปนตวของ

ตวเองตองการทจะเปนผรเรมกจกรรมของตนเอง

1.3 แรงจงใจภายในทมาจากความตองการทจะมความสมพนธ คอม

แรงจงใจทจะเอออาทรตอผอน มความรสกวาผอนมความสมพนธกบตนอยางบรสทธใจ และ

ตองการมความสมพนธกบตน

2. แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) หมายถง แรงจงใจทไดรบอทธพล

จากภายนอก เชน ค าชม รางวล สงของ เงนหรอตวแปรตางๆทมาจากบคคลและลกษณะของ

เหตการณสงแวดลอมภายนอก เชน การใหขอมลปอนกลบ ความคาดหวงของผอน การอาง

สาเหต พฤตกรรมโดยผอน การตงเปาหมายในการท างาน เปนตน

109

นอกจากน พาสนา จลรตน (2548:197-198) และ เตมศกด คทวณช (2546:153-

155) ยงไดจ าแนกแรงจงใจตามพนฐานการเกดได 3 ประเภท สรปไดดงน

1. แรงจงใจปฐมภม (Primary Motives) หรอแรงขบทางกาย (Physiological

Motives) ถอไดวาเปนแรงขบพนฐานทเกดขนเองตามธรรมชาต โดยไมจ าเปนตองอาศยการ

เรยนร เปนแรงขบทเกดขนเมอรางกายอยในสภาวะของการขาดความสมดล จนท าใหเกด

ความตองการขน แรงขบดงกลาวจะท าใหรางกายแสดงพฤตกรรมตอบสนองตามความ

ตองการนนๆ เพอใหรางกายกลบเขาสสภาวะสมดลดงเดม ไดแก ความตองการอาหาร น า

อากาศ การพกผอน การขบถาย ความตองการทางเพศ ตองการความอบอน การหลกเลยง

ความเจบปวดหรออนตราย เปนตน

2. แรงจงใจทตยภม (Secondary Motives) หรอเรยกอกอยางหนงวา แรงจงใจ

ทางสงคม (Social Motives) ทงนเนองจากแรงจงใจประเภทนไมไดเกดขนเองตามธรรมชาตแต

เกดจากการทบคคลไดเรยนรจากสงคมทตนอาศยอย โดยสงคมในระดบตางๆ ตงแต

ครอบครวและสถานศกษาจะถายทอดวฒนธรรม คานยม ทศนคต และความเชอใหกบสมาชก

จงท าใหสมาชกสวนใหญในสงคมเกดความตองการทคลายคลงกน ตวอยางเชน หากสงคมไทย

ใหความส าคญกบคนทมเงน มฐานะร ารวย ดงนนเงนจงสามารถสรางแรงจงใจทตยภมใหกบ

คนไทยในการพยายามท าทกอยาง เพอใหไดเงนตามความปรารถนาของตน ซงจะเหนไดวา

ความตองการเงนไมไดเกดขนเองตามธรรมชาต แตเปนเพราะไดเรยนรจากสงคม แรงจงใจ

ทตยภมนอาจเกดจากทงความตองการทเปนรปธรรมและนามธรรม เชน ความตองการเงน

หนาทการงาน ยศถาบรรดาศกด ฐานะทางสงคม ความตองการทไดรบความภาคภมใจ

ยกยองชมเชย ความส าเรจ ความมชอเสยง เกยรตยศ เปนตน จะเหนไดวา บคคลแสดง

พฤตกรรมแสวงหาเพอตอบสนองความตองการของตน โดยมแรงจงใจจากทางสงคม

เปนสวนหนง ทสงผลตอพฤตกรรมดงกลาว

3. แรงจงใจสวนบคคล (Individual Motives) เปนแรงจงใจทเกดขนเนองจากแตละ

คนมความตองการสวนตวทไมเหมอนกน ถงแมจะมความตองการในเรองเดยวกนกตาม

เชน ทกคนมแรงขบทเกดจากความตองการอาหารหรอคอมความหวเหมอนกน แตละคนจะม

ความตองการรบประทานอาหารทตางกน เชน บางคนตองการรบประทานกวยเตยว บางคน

110

ตองการรบประทานขาว เนองจากความตองการทแตกตางกนนน ท าใหเกดแรงจงใจสวน

บคคลทจะแสดงพฤตกรรมตอบสนองทแตกตางกนออกไป จะเหนไดวาพฤตกรรมของบคคลท

แตกตางกนนน มสาเหตมาจากแรงจงใจสวนบคคลหรอความตองการ และไดรบการเรยนร

จากสงคมและสงแวดลอมทแตกตางกน

องคประกอบของการจงใจ

ชอลดา ตยะบตร (2556 :191) กลาวถง องคประกอบของการจงใจ ไวดงน

1. เปาหมาย (Goals) ผลลพธของแรงจงใจ คอ สงทจงใจ เชน รางวล ต าแหนง

เปนตน

2. ความตองการ (Need) คอ อาการทเกดจากความไมสมดลระหวางรางกายและ

จตใจ ตราบใดทยงไมไดรบการตอบสนองความรสกตองการกจะยงคงอย

3. พลง (Force) เปนแรงกระตนภายใน (ในจตใจ) และภายนอก (อวยวะตางๆ

ภายนอก) เพอขบเคลอนสงทตองการสความส าเรจผล

4. ความพยายาม (Effort) คอ พลงทมงสเปาหมายเปนสงทวดระดบของแรงจงใจ

จากความหมาย ลกษณะส าคญ ประเภท และองคประกอบของการจงใจดงกลาว

ขางตน สามารถอธบายกระบวนการจงใจ ไดดงภาพ 4.5

ภาพ 4.5 กระบวนการจงใจ

ทมา : เตมศกด คทวณช (2546:149)

จากภาพ 4.5 อธบายกระบวนการจงใจไดวา สงเราภายนอกและสงเราภายใน

เปนตวก าหนดความตองการของบคคล และท าใหเกดแรงขบหรอแรงจงใจ ในการเกด

พฤตกรรมไปสเปาหมาย ตวอยางเชน นาย ก. ตองการสอบใหไดคะแนนเตม จงมแรงขบหรอ

แรงจงใจ ใหมพฤตกรรมอานหนงสอกอนนอนทกวน เพอเปาหมายคอผลคะแนนเตมในการ

สอบ

สงเราภายนอก

สงเราภายใน

ความ

ตองการ

แรงขบ

แรงจงใจ กระตน

รางกาย พฤตกรรม เปาหมาย

111

แนวคดและทฤษฎการจงใจ

แนวคดและทฤษฎการจงใจ จะเปนสวนหนงทชวยใหครไดรจกแนวทางในการจงใจ

ผเรยนเพอการออกแบบการเรยนการสอน ทจะสามารถชวยใหผเรยน เรยนรไดอยางม

ประสทธภาพ จากการศกษาเอกสารของนกวชาการศกษา ประกอบดวยสรางค โควตระกล

(2559:154-183), ลกขณา สรวฒน (2557:218-220), นชล อปภย (2555:107-120) และ

เตมศกด คทวณช (2546:155-162) ทไดศกษาแนวคดและทฤษฎเกยวกบการจงใจ สรปไดดงน

1. นกจตวทยากลมพฤตกรรมนยม นกจตวทยากลมนใหแนวคดเกยวกบการจง

ใจไววา เครองลอหรอสงลอใจ (Incentive) โดยเฉพาะรางวลมความส าคญในการจงใจบคคลให

มพฤตกรรมเกดขน รางวลทดจะตองสามารถดงดดใจบคคลใหอยากกระท า และมความพง

พอใจในรางวลทไดรบหลงจากการกระท าเสรจสนลง นกจตวทยากลมนจงใหความส าคญของ

การจงใจภายนอกมาก ดงนนในการออกแบบกจกรรมในการเรยนการสอน ควรมเครองลอ

หรอสงลอใจบาง เชน รางวล คะแนน เปนตน เพอกระตนใหผเรยนสนใจ แตอยางไรกตามครไม

ควรมงใชสงลอใจเพยงอยางเดยว เพราะอาจจะเปนการสรางนสยใหผเรยนมง เอาชนะเพอ

รางวลหรอคะแนนเทานน โดยไมไดค านงถงความเขาใจในบทเรยน

2. นกจตวทยากลมพทธปญญานยม นกจตวทยากลมนคดคานแนวคดของกลม

พฤตกรรมนยม โดยอธบายวาพฤตกรรมทงหลายของบคคลถกก าหนดขนมาจากความคดของ

บคคลเอง ไมใชเกดจากอทธพลของรางวล การลงโทษ หรอผลกรรมในอดตทผานมา โดย

บคคลไดวางแผนเอาไวลวงหนากอนการกระท าหรอกอนการมพฤตกรรม เปนไปไดวาบคคลจะ

ถกจงใจใหเกดพฤตกรรม จากการถกกระตนจากสถานการณทมาจากภายนอกหรอเงอนไข

ทางรางกาย เชน ความหวหรอความกระหาย และรวมไปถงการตความของบคคลทมตอ

สถานการณตางๆ ทเกดขนดวย อกทงมนษยยงมความกระตอรอรน ความอยากรอยากเหน

ฉะนนการทบคคลใดบคคลหนงทมเทในการท างานอยางเตมท อาจเปนเพราะความสนกสนาน

ในงานทท า ตองการความรความเขาใจและความส าเรจในงานทท าไดด นกจตวทยากลมนจงให

ความส าคญของการจงใจภายในมาก ดงนนในการออกแบบกจกรรมในการเรยนการสอน

ครควรกระตนหรอสรางแรงบนดาลใจ ซงเปนแรงจงใจภายในใหกบผเรยน ไดเกดความสนใจ

และแรงจงใจในการใฝเรยนร และใหเหนถงความส าคญในเนอหาบทเรยนทครสอน

112

3. นกจตวทยากลมมนษยนยม นกจตวทยากลมนใหแนวคดในการจงใจไววา

การจงใจเกดจากพลงผลกดนภายใน หรอ ความตองการจากภายในตวบคคล เชน ความ

ตองการขนสงสดของมาสโลว และอธบายวา ความตองการของบคคลจะถกกระตนอยาง

ตอเนอง เพอไปส เปาหมายทสงสด เพอใหผ เรยนไดทมเทความพยายามและก าลง

ความสามารถทมอยทงหมด เพอสนองความตองการขนสง เชน ความภมใจ ความส าเรจ เปน

ตน ซงจะกลาวโดยละเอยดในทฤษฎความตองการตามล าดบขนของมาสโลว (Hierarchy of

Needs) ในหวขอทฤษฎการจงใจเปนล าดบถดไป

4. นกจตวทยากลมการเรยนรทางสงคม นกจตวทยากลมนใหแนวคดเกยวกบ

การจงใจวา การจงใจมความสมพนธเชอมโยงกบองคประกอบทส าคญ 2 ประการคอ ความ

คาดหวงของบคคลในการท ากจกรรมใหประสบผลส าเรจ กบคณคาของสงตอบแทนหรอผล

กรรมทไดรบหลงจากการกระท าเสรจสนลง (คณคาของเครองลอใจหรอสงลอใจ) แนวคด

เกยวกบการจงใจของนกจตวทยากลมน เปนการบรณาการระหวางแนวคดของกลมพฤตกรรม

นยมกบกลมปญญานยม จะขาดองคประกอบใดองคประกอบหนงไมได ดงนนในการออกแบบ

กจกรรมในการเรยนการสอนครควรปรบประยกตแนวคดใหเหมาะสมกบบรบทของผเรยนและ

สงแวดลอมของหองเรยนแตละหองดวย

ดงนนจงสรปวา จากแนวคดเกยวกบการจงใจของนกจตวทยาทง 4 กลม แสดงใหเหน

ชดเจนวา การจงใจใหบคคลกระท าสงใดๆกตาม บคคลอาจจงใจของตนเองได (การจงใจ

ภายใน) หรออาจถกจงใจโดยใชสงแวดลอมภายนอกกระตน (การจงใจภายนอก) หรออาจใช

สองอยางควบคกนไป ซงแนวคดทง 4 กลม ตางมบทบาทส าคญในการศกษาพฤตกรรมของ

บคคล แตเนองจากพฤตกรรมของบคคลเปนเรองทซบซอน ยากตอการเขาใจ จงไมมแนวคดใด

สามารถอธบายพฤตกรรมของบคคลไดทกอยางเสมอไป จงจ าเปนตองศกษาและท าความ

เขาใจเกยวกบทฤษฎการจงใจเพมเตม ในบทนจะกลาวถงเฉพาะทฤษฎการจงใจทส าคญ

4 ทฤษฎ ไดแก ทฤษฎความตองการตามล าดบขนของมาสโลว (Hierarchy of Needs) ทฤษฏ

การลดแรงขบ (Drive Reduction Theory) ทฤษฎการตนตว (Arousal Theory) และทฤษฎความ

ตองการทเกดจากการเรยนรของแมคคลแลนด (McClelland’s Learn Needs Theory)

ซงเกยวของและเปนประโยชนตอการจดการเรยนการสอน ดงรายละเอยดตอไปน

113

1. ทฤษฎความตองการตามล าดบขนของมาสโลว (Hierarchy of Needs)

โดย อบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow; 1908-1970) เปนผวางรากฐานทฤษฎมนษยนยม

เขาไดพฒนาทฤษฎแรงจงใจ ซงมอทธพลตอระบบการศกษาของอเมรกนเปนอนมาก

ทฤษฎของเขามพนฐานอยบนความคดทวา การตอบสนองแรงขบเปนหลกการเพยงอนเดยวทม

ความส าคญทสด ซงมเบองหลงพฤตกรรมของมนษย มาสโลวมหลกการทส าคญเกยวกบ

แรงจงใจ โดยเนนในเรองล าดบขนความตองการ เขามความเชอวา มนษยมแนวโนมทจะม

ความตองการอนใหมทสงขนเมอความตองการพนฐานไดรบการตอบสนอง เชน ความมนคง

ความปลอดภย กนอมนอนหลบ ความตองการอนจะเขามาทดแทน เปนพลง ซงจงใจให

ท าพฤตกรรม เชน อาจเปนความส าเรจในชวต เปนตน แรงจงใจของคนเรามาจาก

ความตองการพฤตกรรมของคนเรามงไปสการตอบสนอง ความพอใจ มาสโลว แบงความ

ตองการของมนษยออกเปน 5 ระดบ สรปไดดงน

ภาพ 4.6 พระมดแหงความตองการตามทฤษฎของมาสโลว

ทมา : นชล อปภย (2555:110)

Physiological Needs

Safety Needs

Love and Belonging Needs

Esteem Needs

Self-actualization

Needs

114

ระดบ 1 ความตองการทางสรระ (Physiological Needs) หมายถง ความตองการ

พนฐานของรางกายซงจ าเปนในการด ารงชวต ไดแก ความตองการอาหาร น า อากาศ เสอผา

ยารกษาโรค ฯลฯ ความตองการนเรมตงแตวยทารกกระทงถงวยชรา มนษยทกคนมความ

ตองการทางสรระอยเสมอจะขาดไมได ถาอยในสภาพทขาด รางกายจะกระตนใหบคคลท า

กจกรรมขวนขวาย เพอตอบสนองความตองการเหลาน ถาตองการในขนแรกนไมไดรบการ

บ าบด ความตองการขนตอไปกจะไมเกดขน

ระดบ 2 ความตองการความมนคงปลอดภย (Safety Needs) หมายถง ความตองการ

ความมนคงปลอดภยทงทางดานรางกายและจตใจ เพราะบคคลไมตองเผชญกบความไม

แนนอนในการด ารงชวต เชน การสญเสยต าแหนง การขาดแคลนทรพยสน การถกขเขญบงคบ

จากผอน มนษยจงเกดความตองการความมนคงปลอดภย และหลกประกนชวต เชน มอาชพท

มนคง มการออมทรพยหรอสะสมทรพย มการประกนชวต ฯลฯ

ระดบ 3 ความตองการความรกและเปนสวนหนงของหมคณะ (Love and Belonging

Needs) หมายถง ความตองการทจะเปนทรกของผอน และตองการมสมพนธภาพทดกบบคคล

อน และเปนสวนหนงของหมคณะ เพราะมนษยทกคนยอมตองการเพอนไมตองการรสกเหงา

และอยคนเดยว ดงนนจงตองการมสมพนธภาพกบบคคลอน เปนสมาชกกลมใดกลมหนง เชน

กลมครอบครว กลมทท างาน กลมเพอนบาน กลมสนทนาการ เปนตน ความรสกผกพนจะ

เกดขนเมออยในกลม และสมาชกของกลมยอมเกดความรก ความเอาใจใส และยอมรบซงกน

และกน

ระดบ 4 ความตองการทจะรสกวาตนเองมคา (Esteem Needs) หมายถง ความ

ปรารถนาทจะมองตนเองวามคณคาสง เปนทนาเคารพยกยองจากทงตนเองและผอน ตองการ

ทจะใหผอนเหนวาตนมความสามารถ มคณคา มเกยรต มต าแหนงฐานะ บคคลทมความ

ตองการประเภทนจะเปนผทมความมนใจในตนเอง และรสกวาตนเองมคณคามประโยชน หาก

ความรสกหรอความตองการดงกลาวถกท าลายและไมไดรบการตอบสนอง กจะรสกมปมดอย

สนหวง มองโลกในแงราย ตองการสงชดเชย ถาเกดความรสกรนแรงจะท าใหบคคลนนเกด

ความทอถอยในชวต เปนโรคประสาท โรคจต และอาจฆาตวตายได

115

ระดบ 5 ความตองการทจะรจกตนเองตามสภาพทแทจรง และพฒนาศกยภาพของตน

(Self-actualization Needs) หมายถง ความตองการทจะรจกและเขาใจตนเองตามสภาพท

แทจรง เพอพฒนาชวตของตนเองใหสมบรณ (Self-fulfillment) รจกคานยม ความสามารถและ

มความจรงใจตอตนเอง ปรารถนาทจะเปนคนทดทสดของตนเอง มสตในกา รปรบตว

เปดโอกาสใหตนเองเผชญกบความจรงของชวต และเผชญกบสงแวดลอมใหมๆ โดยคดวาเปน

สงททาทายและนาตนเตน กระบวนการทจะพฒนาตนเองเตมทตามศกยภาพของตนเองเปน

กระบวนการทไมมจดจบ ตลอดเวลาทมชวตอยมนษยทกคนตองการทจะพฒนาตนเองเตมท

ตามศกยภาพ

มาสโลว กลาวถง ล าดบของความตองการตางๆ ของมนษยวา ตองเปนไปตามล าดบ

ขนตามความส าคญและสามารถยดหยนได เมอความตองการเบองตนไดรบบ าบดแลว มนษย

จะใหความสนใจกบความตองการขนสงขนเปนล าดบ ความตองการเหลาน เกดเหตผลทวา

มนษยเปนสตวโลกทตองการเตบโตและด ารงชวตอยในสงคมอยางมความสข ดงนน ทฤษฎ

ความตองการของมาสโลว จงเปรยบเสมอนกบการขนบนไดทจะตองกาวไปทละขน จนกวาจะ

ถงขนสงสดทบคคลพงประสงค

มาสโลวยงกลาววา ความตองการทง 5 ขนตามล าดบความตองการของมนษยเหลาน

จะสรางแรงขบและแรงจงใจ จนกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมไปสเปาหมาย เพอตอบสนอง

ความตองการในแตละขนของตน ซงขนอยกบวาบคคลนนก าลงเกดความตองการในขนใด

ดงจะแสดงกระบวนการจงใจตามทฤษฎความตองการ /แรงขบ/สงลอใจ จากภาพ 4.7

ดงตอไปน

ภาพ 4.7 แสดงกระบวนการจงใจตามทฤษฎความตองการ/แรงขบ/สงลอใจ

ทมา : เตมศกด คทวณช (2546:158)

ความ

ตองการ

แรงขบ

แรงจงใจ กระตน

รางกาย พฤตกรรม เปาหมาย

116

จากภาพ 4.7 อธบายไดวา ถาตองการสรางแรงขบและแรงจงใจขน ในบคคลใดบคคล

หนง เพอกระตนใหเกดพฤตกรรมไปสเปาหมายทเราวางไวนน ใหใชสงทบคคลนนตองการ

เปนสงเรา (Stimulus) แตทส าคญ เนองจากแตละคนจะมความตองการในแตละล าดบขนท

แตกตางกน จงจ าเปนอยางยงทจะตองมขอมลเกยวกบความตองการของบคคลนนใหชดเจน

เสยกอนจงจะสามารถสรางพฤตกรรมทตองการได เชน หากมหาวทยาลยตองการใหนกศกษา

แสดงพฤตกรรมการตงใจเรยนและขยนเรยน และจากการศกษาท าใหทราบวานกศกษา

ตองการไดรบการยกยองจากผอนซงอยในขนท 4 (Esteem Needs) มหาวทยาลยอาจจะใช

เหรยญเรยนด เปนเครองลอใจ เพอเชดชเกยรตแกนกศกษาทตงใจเรยนและท าคะแนนใหได

เกยรตนยม ดงแสดงในภาพ 4.8 ดงตอไปน

ภาพ 4.8 ตวอยางกระบวนการสรางแรงจงใจตามทฤษฎความตองการ/แรงขบ/สงลอใจ

2. ทฤษฏการลดแรงขบ (Drive-reduction Theory) นกจตวทยาคนส าคญใน

ทฤษฎน ไดแก ดอลลารด และ มลเลอร (John Dollard and Neal E. Miller,1950) และฮลล

(Clark L. Hall; 1884-1952) ทฤษฎนใหความส าคญกบภาวะสมดล (Homeostasis) โดยอธบาย

วา รางกายของมนษยเปรยบไดกบเครองยนต ถาเครองยนตอยในสภาพด มน ามนเชอเพลงและ

มน ามนหลอลน กจะสามารถท างานไดตามปกต เชนเดยวกบรางกายมนษย จะท างานได

ตามปกตกตองไดรบอาหาร น า อากาศ การพกผอนอยางเพยงพอ และตองไมมอบตเหต หรอ

มโรคภยไขเจบเกดขนกบรางกายดวยหรอรางกายอยในภาวะสมดล เมอใดทบคคลขาดสงหนง

สงใดทเปนความตองการจ าเปนของรางกาย หรออยในภาวะเสยสมดล กจะมแรงขบ ซงเปน

ลกษณะของความเครยดเกดขนและจ าเปนจะตองลดแรงขบเพอขจดความเครยดใหหมดไป

แรงขบจงมพลงจงใจใหบคคลแสดงพฤตกรรมตางๆเพอแสวงหาสงทน ามาสนองความตองการ

และสรางสมดลใหกบรางกาย เมอรางกายไดรบการตอบสนองความตองการแลว แรงขบ

จะลดลง และความเครยดกหมดไป

ความตองการ

การยกยองจากผอน แรงจงใจ กระตน

รางกาย

ตงใจเรยน

ไดเกยรตนยม

เหรยญ

เรยนด

117

ดงนนในการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอน ครควรค านงถงกจกรรมทผอนคลาย

เกดความสขแกผเรยนไมเครยดจนเกนไป และควรค านงถงการควบคมเวลาทใชในการท า

กจกรรมใหเหมาะสมกบแตละกจกรรม หากนานเกนไปผเรยนอาจจะเบอหนายกบกจกรรมได

ควรแบงเวลาพกเปนชวงๆ

3. ทฤษฎการตนตว ( An Arousal Theory) ทฤษฎนอธบายวา การตนตวของ

คนเราจะเกดขนตลอดเวลา จากระดบทต าสดหรอเฉอยชา ระดบปานกลาง ไปถงระดบสงทสด

หรอตนตว โดยมสมองสวนทเรยกวา Reticular Activation System หรอ RAS ท าหนาทเปน

ตวกระตนใหเกดการตนตวขนมา ทงยงอธบายอกวา การตนตวในระดบปานกลางจะมความ

เหมาะสมส าหรบการจงใจการเรยนรมากทสด (Robert E. Franken. 2007: 114)

Fiske และ Maddi (1961) อางถงใน พรรณ ช.เจนจต (2545:287-288) ไดเสนอ

วธการทจะท าใหระดบการตนตวทดทสด ซงจะเปนประโยชนตอครในการสอนนกเรยนไวดงน

1. การทจะกระตนใหเดกเกดความตนตวในบทเรยนทครจะสอนนน ขนอยกบสง

เราทมความหมาย มความแปลกใหม และมความเขมขน ซงในทน หมายถง บทเรยน อปกรณ

การสอน และกจกรรม

2. งานแตละชนดมระดบการตนตวทดทสด และแตละคนพยายามไปใหถงจดนน

เชน ในขณะทอานหนงสอ ผเรยนเกดความเบอหรองวง แสดงวาการตนตวของเราอยในระดบ

คอนขางต า ผเรยนจะท าอะไรบางอยางเพอใหมการตนตว เชน เปดวทยฟง ในอกแงหนง ถาม

การตนตวมากเกนไป เชน ขณะก าลงฟงผลสอบ ผเรยนจะรสกมความตงเครยด จงหาทางลด

ความเครยดนนดวยการท าอะไรบางอยาง เชน กดเลบ เคาะโตะ เปนตน

3. แตละคนมการหลบหรอตนเปนวงจร ซงเปนพฤตกรรมของคนทกคน

ครจะตองค านงถงขอนใหมาก ถาผเรยนอยในชวงของการตนตว และไมมสงทจะท าใหสนใจ

เปนตน วาบทเรยนอาจจะงายเกนไป ไมสนก ผเรยนอาจจะเปลยนความสนใจไปหาสงเราอน

เชน แหยเพอนหรอท าความร าคาญตางๆได หรอในขณะทสอนใหนกเรยนเกดอาการงวงนอน

ขนมา หรออาจเนองจากบทเรยนไมนาสนใจ ครจะตองรจกวธกระตนใหนกเรยนรสก

กระปรกระเปราขน เชน อาจเปลยนพฤตกรรมจากนงเรยนใหลกขนยนเดน หรอออกไป

118

ลางหนาส าหรบเดกเลกใหลกขนยนกระโดดรองเพลง ปรบมอใหจงหวะไปดวย กจกรรมเหลาน

จะชวยกระตนผเรยนไดเปนอยางด

4. ระดบของการตนตวมทงสงท เปนความพอใจและความไมพงพอใจคอม

ความรสกทางอารมณเปนสวนประกอบทาตนตวมากเกนไปจะมผลเอามาในทางลบฉะนน

บทเรยนทยากเกนไปไมมผลดแกผเรยนการกระตนใหผเรยนเกดความพงพอใจในการเรยนนน

บทเรยนจะตองไมงายเกนไปหรอยากจนเกนไปเพราะฉะนนความยากงายพอเหมาะจะชวยให

การตนตวอยในระดบปานกลางซงจะชวยใหเกดการเรยนรไดดทสด

ดงนนในการออกแบบการเรยนการสอน ครจะตองทราบวธการและเทคนคตางๆ

เพอน ามาใชกระตนใหผเรยนตนตวทเหมาะสม อนจะท าใหการเรยนการสอนมประสทธภาพสง

ทสด เทคนคทส าคญในการกระตนใหเกดการตนตวในการเรยน เชน การใชส การใชเสยง

การใชสงเราทเคลอนไหวได การเปลยนแปลงสงเรา และการใชภาพ เปนตน

4. ทฤษฎความตองการทเกดจากการเรยนรของแมคคลแลนด (McClelland’s

Learn Needs Theory) เจาของทฤษฎนคอ แมคคลแลนด (David C. Mcclelland ;1917-1998)

แมคคลแลนด เชอวาความตองการของบคคลเปนผลมาจากการเรยนรทางสงคมและ

วฒนธรรมโดยเฉพาะประสบการณ จากการอบรมเลยงดในวยเดกและสงคมทเปนอยใน

ปจจบนสามารถหลอหลอมใหบคคลเกดการจงใจทผลกดนใหท าพฤตกรรม เพอตอบสนอง

ความตองการซงความตองการทเกดจากการเรยนรแบงออกไดเปน 3 ชนดดงน

1. ความตองการความส าเรจ (Need for Achievement : n Ach) เปนความตองการ

ทจะใหงานมผลสมฤทธสง มความสมบรณแบบและไดมาตรฐานดเยยม บคคลทมความ

ตองการความส าเรจสง จะมเปาหมายทชดเจนในการท างาน โดยเปาหมายทตงมความเปนไป

ไดสงทจะบรรลผล และจะพยายามด าเนนงานจนบรรลเปาหมาย ส าหรบผลปอนกลบหรอ

ค าตชมทไดรบจากงาน จะชวยใหเกดการปรบปรงและพฒนางานใหดยงขน

2. ความตองการการมอ านาจ (Need for Power : n Pow) เปนความตองการทจะ

ควบคมสงแวดลอมและมอทธพลเหนอผอน ตลอดจนตองการใหผอนอยในความรบผดชอบ

ของตน บคคลทมความตองการมอ านาจมกชอบทจะเปนผน า และตองการอยในต าแหนงทสง

กวาผอน คอยตรวจสอบและดแลผอน

119

3. ความตองการสมพนธภาพทด (Need for Affiliation : n Aff) เปนความตองการ

การไดรบการยอมรบหรอมความสมพนธทดกบบคคลอนบคคลทมความตองการสมพนธภาพท

ดจะพยายามสรางและรกษาความสมพนธทดกบบคคลอนใหคงอยตลอดไปมความตองการให

ผอนยอมรบในตนเองและมแนวโนมทจะยอมตามความปรารถนาหรอบรรทดฐานของผอน

รวมทงค านงถงความรสกของบคคลอนเปนส าคญ

แมคคลแลนด เชอวาบคคลมความตองการทง 3 สวนประกอบกน โดยบางคน

อาจมความตองการอนใดอนหนงเขมขนกวาความตองการอน และความตองการทเขมขน

ดงกลาวกอใหเกดการจงใจทผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมเพอตอบสนองความตองการ

นนๆ อยางเหนไดชดเจน

ดงนนในการออกแบบการเรยนการสอนคร จงควรตงวตถประสงคในการเรยนให

มความชดเจนและเปนวตถประสงคทมความยากพอสมควรเพอใหเกดความทาทายตลอดจน

ตองมความเปนไปไดทผเรยนจะสามารถบรรลวตถประสงคนนๆ ตวอยางเชน การก าหนด

วตถประสงควาเมอจบชวโมงจะตองท าแบบฝกหดทายบทไดถกตองอยางนอย 3 ขอจาก 5 ขอ

ซงเปนวตถประสงคทมความชดเจนและสามารถวดได รวมทงมโอกาสทผเรยนจะท าได

ส าเรจ นอกจากนการใหผลปอนกลบยงเปนปจจยส าคญทท าใหผเรยนเกดการจงใจในการ

เรยนไดดยงขน เพราะจะท าใหผเรยนทราบวาปจจบนตนเองไดเรยนรไปมากนอยเพยงใด

และจะยงตองใชความพยายามอกเทาใดจงจะบรรลเปาหมายนนๆ และในกจกรรมการเรยน

การสอน ครควรออกแบบกจกรรมกลมเพอใหผเรยนไดรจกแสดงความตองการของตนเองทง

ในดานการมอ านาจ การเปนผน า หรอแมกระทงความตองการสมพนธภาพทดในการท างาน

กลมรวมกบผอน การใชกจกรรมในรปแบบการท างานกลมจะท าใหผเรยนไดฝกฝนและรจก

พฤตกรรมของตนเองมากขน และนอกจากนผเรยนยงไดรจกเรยนรพฤตกรรมของบคคลอนอก

ดวย

120

การสรางการจงใจในการเรยนการสอน

นอกเหนอจากครจะน าแนวคดและทฤษฎการจงใจมาบรณาการกบการออกแบบการ

เรยนการสอนแลว วธการสรางการจงใจในการเรยนการสอนเปนอกสงหนงทครควรค านงถง

เปนอยางมาก เพราะจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรอยางสมบรณ และบรรลวตถประสงคของ

การเรยนรทครไดตงไว ในบทนจะกลาวถงความส าคญของการจงใจในการเรยนการสอน และ

วธการสรางการจงใจในการเรยนการสอน ดงรายละเอยดตอไปน

ความส าคญของการจงใจในการเรยนการสอน มดงน

1. การจงใจสามารถกระตนใหผเรยนเกดความสนใจ ความตงใจ และมมานะ

พยายามในการเรยนการเขารวมกจกรรมหรอการท างานตางๆ

2. การจงใจชวยใหผเรยนประสบความส าเรจในการเรยน และการท างานตาม

ความสามารถและความถนดทมอยอยางเตมท

3. การจงใจจะชวยกระตน และชแนะแนวทางใหผเรยนประพฤตตนในทางทดงาม

และเหมาะสม เชน ประพฤตปฏบตตามกฎระเบยบ วนย วฒนธรรม และศลธรรมอนดงามของ

สงคม เปนตน

4. การจงใจจะชวยใหผเรยนไดทราบระดบความสามารถของตนส าหรบกจกรรม

ตางๆ เชน การสอบแขงขนความรวชาการ หรอการประกวดงานฝมอ ทงยงมโอกาสไดทราบถง

ความถนดและความสามารถของตน อนน าไปสการพจารณาในการตดสนใจเลอกอาชพใน

อนาคตดวย

5. การจงใจจะชวยปลกฝงเจตคตทดตอการเรยน การท างาน หรอ การเขารวม

กจกรรมทางสงคม

6. การจงใจจะชวยใหผเรยนทราบถงความกาวหนาของตนเอง ซงจะมสวนชวย

บคคลใหพยายามรกษาและเพมพนความสามารถขนไปเรอยๆ และชวยใหทราบถงขอบกพรอง

ตางๆของตนเอง และปองกนไมใหมความผดพลาดเกดขนซ าอก ตลอดจนการแกไขความ

ผดพลาดใหหมดไปดวย

121

ดงนนจะเหนไดวาการสรางการจงใจในการเรยนการสอน จงเปนสงทครควรพงระลกไว

เสมอในขณะท าการสอน เพอทจะสามารถเพมการเรยนรใหกบผเรยนได และยงสามารถเพม

ประสทธภาพของการสอนของครได

วธการสรางการจงใจในการเรยนการสอน มดงน

ในการสรางการจงใจในการเรยนการสอนนน แบงได 2 ประเภท คอ การจด

บรรยากาศในชนเรยน และเทคนควธการสอน ดงรายละเอยดตอไปน

1. การจดบรรยากาศในชนเรยน

ลกขณา สรวฒน (2557:240) กลาววา การจดบรรยากาศในชนเรยน เปนการจด

สภาพแวดลอมในชนเรยนใหเอออ านวยตอการเรยนการสอน เพอชวยสงเสรมใหกระบวนการ

เรยนการสอนด าเนนไปอยางมประสทธภาพ และชวยสรางความสนใจใฝร ตลอดจนชวยสราง

เสรมความมคณลกษณะทพงประสงคของผเรยน สามารถแบงออกได 2 ประเภท ดงน

1.1 การจดบรรยากาศทางกายภาพ เปนการจดสภาพแวดลอมตาง ๆ ภายใน

หองเรยนใหเปนระเบยบเรยบรอย นาด มความสะอาด มเครองใช และสงอ านวยความสะดวก

ตาง ๆ ทจะสงเสรมใหการเรยนของนกเรยนสะดวกขน เชน หองเรยนมขนาดเหมาะสม แสงเขา

ถกทาง และมแสงสวางเพยงพอ กระดานด ามขนาดเหมาะสม โตะเกาอมขนาดเหมาะสมกบวย

นกเรยน เปนตน

1.2 การจดบรรยากาศทางจตวทยา เปนการสรางบรรยากาศทางดานจตใจทท าให

ผเรยนรสกสบายใจ มความอบอน มความเปนกนเอง มความสมพนธอนดตอกน และมความรก

ความศรทธาตอผสอน ตลอดจนมอสระในความกลาแสดงออกอยางมระเบยบวนยในชนเรยน

นอกจากน พรรณ ช.เจนจต (2545) อางถงใน ลกขณา สรวฒน (2557 :241)

ไดอธบายถงบรรยากาศในชนเรยนทจะน าไปสความส าเรจในการสอนแบงออกได 6 ลกษณะ

ดงน

1. บรรยากาศททาทาย (Challenge) เปนบรรยากาศทครกระตนใหผเรยนรสก

ตองการเรยนร อยากรอยากเหน อยากคนหา และใหก าลงใจผเรยนเพอใหประสบผลส าเรจ

ในการท างานและสงเสรมใหมความมนใจในตนเอง มความมานะพยายามใหงานทท านนส าเรจ

122

2. บรรยากาศทมอสระ (Freedom) เปนบรรยากาศทท าใหผเรยนมโอกาสไดคด

ไดตดสนใจเลอกกระท าในสงทมความหมายและมคณคา รวมถงโอกาสทท าผดไดแตตอง

ยอมรบผดโดยปราศจากความกลวและความวตกกงวล บรรยากาศเชนนจะสงเสรมการเรยนร

ใหผเรยนปฏบตกจกรรมตางๆดวยความตงใจไมรสกเครยด

3. บรรยากาศทมการยอมรบนบถอ (Respect) เปนบรรยากาศทครรสกวา

ผเรยนเปนบคคลทส าคญและมคณคา มความสามารถเรยนรได ความคดความรสกนจะ

สงผลใหผเรยนเกดความเชอมนในตนเอง และเกดการยอมรบนบถอตนเอง

4. บรรยากาศทมความอบอน (Warmth) เปนบรรยากาศทางดานจตใจทมผลตอ

ความส าเรจในการเรยน ดานทครมความเขาใจผเรยน เปนมตร ยอมรบและใหความชวยเหลอ

ผเรยนดวยความจรงใจ จะท าใหผเรยนเกดความรสกอบอน สบายใจ รกคร รกโรงเรยน และรก

การมาโรงเรยน

5. บรรยากาศแหงการควบคม (Control) การควบคมในทนหมายถง การฝกให

นกเรยนมระเบยบวนย จงจ าเปนตองอยในการดแลของครอยางใกลชด มฉะนนเดกอาจจะม

ความประพฤตออกนอกลนอกทางได ดวยความรเทาไมถงการณ แตไมใชการควบคมแบบไมให

มอสระ ดงนนเราจงตองมวธการปกครองชนเรยน และฝกใหผเรยนรจกใชสทธหนาทของตนทม

อยอยางมขอบเขต

6. บรรยากาศแหงความส าเรจ (Success) เปนบรรยากาศทผเรยนเกดความรสก

วาตนเองประสบความส าเรจในกจกรรมตางๆทท าอย ซงสงผลใหพวกเขาเกดความภาคภมใจ

และเกดการเรยนรไดมากขน ครจงควรพดถงแตสงทผเรยนประสบความส าเรจใหมากกวาพด

ถงความลมเหลว เพราะการทคดถงแตความลมเหลวจะสงผลใหเกดความคาดหวงต าและจะ

ไมสงผลใหผเรยนเรยนรไดดขน

123

2. เทคนควธการสอน

เปนการน าแนวคดและทฤษฎการจงใจตางๆ มาบรณาการเปนเทคนควธการสอน

ซงจะท าใหผเรยนเกดการเรยนรอยางสมบรณ อกทงยงชวยใหเพมประสทธภาพการสอนของ

ครอกดวย ซงมรายละเอยดดงตอไปน

2.1 การท าใหตนตว เปนวธทกระตนสมองและกลามเนอใหตนตวอยเสมอ การ

ตนตวของบคคลม 3 ระดบ คอ ตนตวมาก ตนตวปานกลาง และตนตวนอย ถาตนตวมาก

เกนไปกจะตนเตน ถาตนตวนอยเกนไปกจะเฉอยชา แตถาตนตวระดบปานกลางจะดทสด วธ

สรางแรงจงใจในการเรยนการสอน โดยท าใหผเรยนตนตว เชน ก าหนดวาการเรยนในชวโมงน

ส าคญมาก จะมการทดสอบในปลายชวโมง หรอในชวโมงนจะมการถายวดทศนกจะท าให

นกเรยนตนตวไดโดยงาย เปนตน

2.2 การตงจดมงหมาย เปนวธการก าหนดเปาหมายของการเรยนการสอนในแตละ

ครงวาตองการเกดอะไรขนในตวของผเรยน เพอใหผเรยนไดรบรและเขาใจ จะตดตามและ

ประเมนผลการเรยนวาบรรลจดมงหมายทก าหนดไวได แตในกรณทไมอาจบรรลจดมงหมายไว

ไดกพยายามหาวธการเพอใหบรรลถงจดมงหมายใหได ครอาจแบงจดประสงคการเรยนร

ออกเปนชวงสนๆ เพอใหผเรยนประสบกบความส าเรจในการเรยนในชวงระยะเวลาไมนานนก

และท าใหผเรยนไดทราบถงความกาวหนาในการเรยนของตนเอง นอกจากนนครตองสราง

ความชดเจนในจดประสงคของการเรยนใหกบผเรยนดวย

2.3 การใชเครองลอ เปนวธการกระตนใหผเรยนอยากเรยนรมากขนและบอยครง

ขน เชน นกศกษาพจารณาเหนวา ปรญญาบตรเปนเครองลออยางหน งทนกศกษาอยากจะได

การทนกศกษา อยากไดปรญญาบตรดงกลาว ท าใหนกศกษาตองขยนเรยนยงขน เครองลอ

อาจเปนวตถ สงของ สอการสอนและสอการเรยนอนๆ เงนตรา เกยรตยศ ศกดศร ฐานะ

ต าแหนง สทธพเศษ และค าชมเชย เปนตน ครอาจใชเครองลอกระตนใหผเรยนอยากเรยนร

และมความมานะพยายามในการเรยนรใหมากยงขน

2.4 การลงโทษ เปนวธกระตนใหผเรยนตงใจเรยนและมความมานะพยายามใน

การเรยน โดยใชวธการลงโทษ เชน การด การวากลาวตกเตอน การต าหน การเฆยนต

การตดคะแนน และการตดสทธบางประเภท

124

2.5 การแขงขน เปนวธกระตนใหผเรยนมมานะอดทนและพยายามปรบปรงตนเอง

หรอพฒนาตนเองใหกาวหนายงขน การแขงขนกระท าไดหลายวธ เชน ใหนกเรยนแขงขนกบผล

การเรยนของตนเองในแตละภาคเรยน เพอดวาตนเองจะมผลการเรยนดขนหรอไม หรอใหแขง

กบเพอนๆ หรอหมคณะในเรองทเกยวกบการเรยน การปฏบตงานเปนกลมหรอรายบคคล

ภาพ 4.9 นกศกษาฝกสอนใชเทคนคการสอนโดยใชเกม Kahoot

2.6 การใชค าถามกระตนใหผเรยนเกดความสนใจและมความอยากรอยากเหน

เกดขน โดยใชประเดนปญหาทเกยวของกบการเรยนทเปนเรองใกลตว ตงค าถาม “ท าไม”

ใหผ เรยนไดคนหาค าตอบใหมากทสด และสรางความเชอมนในตนเองใหกบผ เรยนใน

ความสามารถทเขาม เพอใหผเรยนน าความรความสามารถทมอยทงหมด ไปใชในการเรยนรให

มประสทธภาพ

125

2.7 การสรางเจตคตทดตอการเรยน และใหผเรยนเหนความส าคญของสงทเรยน

ทงทเปนประโยชนในปจจบน และเปนประโยชนในอนาคต ไมใชการเรยนเพอใหไดเกรด

สอบผาน หรอเพอส าเรจการศกษาเทานน อาจท าไดโดยท าใหการเรยนสนกสนาน บางบทเรยน

อาจจดการเรยนการสอนในรปของเกม ซงผเรยนจะไดความรและความสนกสนานควบคกนไป

ดวย สอนใหคลายคลงกบสถานการณในชวตจรง และอธบายใหเหนความสมพนธระหวางสงท

เรยนในปจจบนกบชวตจรงในสงคม

ดงนนจงสรปไดวา การจงใจใหผเรยนสนใจในบทเรยน ทผสอนไดวางแผนการสอนหรอ

ออกแบบการเรยนการสอนไว ครจงจ าเปนตองสรางบรรยากาศใหสามารถจงใจผเรยน

รวมถงยงตองใชเทคนควธการสอนตางๆดงทกลาวมาแลวขางตน มาประยกตใชในกระบวนการ

เรยนการสอนเพอทจะท าใหผเรยนสามารถเรยนรและเขาใจในเนอหาบทเรยนไดตลอด

ระยะเวลาทครสอน อนจะสงผลใหเกดการเรยนรอยางสมบรณ มความสขในการเรยนและเกด

เจตคตทดตอการเรยนการสอนของคร

126

สรป

จตวทยาการศกษาเปนเรองราวทเกยวของกบศาสตร 2 ศาสตร คอ “จตวทยา”

และ “การศกษา” จตวทยาการศกษาจงเปนการศกษาหาความรเพอทจะน ามาใชในการจด

ด าเนนการเรยนการสอนใหมประสทธภาพโดยอาศยแนวคดและทฤษฎทางจตวทยามาเปน

พนฐานในการสรางสรรคศลปะการสอนใหเกดคณคาและเกดประโยชนสงสดแกผเรยน

สวนขอบขายของจตวทยาการศกษามลกษณะกวาง ครอบคลมไปดวยเรองธรรมชาตภายในตว

ผเรยน และสภาพแวดลอมรอบตวของผเรยน ซงครควรจะตองท าการศกษาและท าความเขาใจ

อยางถองแท เพอทครจะไดสามารถน ามาเปนแนวทางในการประกอบการพฒนาหลกสตร

การวางแผนการสอน การพฒนาการสอน หรอการปรบปรงการสอนไดอยางมประสทธภาพ

นอกจากนการจงใจผเรยนใหอยในกระบวนการสอนของครเปนสงหนงทมความส าคญในการ

เรยนรของผเรยนเปนอยางมาก นอกจากครจะออกแบบการเรยนการสอนไดเหมาะสมกบ

ผเรยนแลว ในขณะสอน ครตองสามารถจงใจผเรยนใหมความสนใจ ใฝร และสามารถบรรล

เปาหมายในวตถประสงคทครตองการสอนได ดงนนจงจะตองศกษาเรองการจงใจดวย

ซงประกอบดวย ความหมาย ลกษณะส าคญ ประเภท องคประกอบ แนวคดและทฤษฎของการ

จงใจ รวมถงการสรางการจงในในการเรยนการสอน ทส าคญ 2 วธ คอการสรางบรรยากาศใน

ชนเรยน และเทคนควธการสอน เพอทครจะไดมความร ความเขาใจ และสามารถ

น าไปประยกตใชในกระบวนการเรยนการสอนได ดงนน การสรางการจงใจในการเรยนการสอน

จงเปนสงทครควรพงระลกไวเสมอในขณะท าการสอน เพอทจะสามารถเพมการเรยนรใหกบ

ผเรยนได และยงสามารถเพมประสทธภาพของการสอนของครไดเชนเดยวกน

127

ค าถามทายบท

1. จงอธบาย สาระ กรอบแนวคด และขอบขายของจตวทยาการศกษามาพอสงเขป

2. จงบอกความส าคญของจตวทยาการศกษาทมตออาชพคร

3. จงอธบายกระบวนการของการจงใจทท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมตางๆ ตอไปน

3.1 นายเกยรตศกดตงใจเรยนเพอผลการเรยน A

3.2 นางสาวราตรวงแขงขนจนไดเหรยญทอง

3.3 นายบารมตองการประสบความส าเรจในหนาทการงานของตน

4. แนวคดและทฤษฎการจงใจ มกอยาง อะไรบาง

5. นกศกษามวธการสรางแรงจงใจในการเรยนการสอนไดอยางไรบาง

128

เอกสารอางอง

ชอลดา ตยะบตร. (2556). จตวทยาธรกจ. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

เตมศกด คทวณช. (2546). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

นชล อปภย. (2555). จตวทยาการศกษา . พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ส านกพมพ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปรยาพร วงศอนตรโรจน. (2551). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : ศนยสอเสรมกรงเทพ.

พรรณ ชทย เจนจต. (2545). จตวทยาการเรยนการสอน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ:

หางหนสวนจ ากด เสรมสน พรเพรส ซสเทม.

พาสนา จลรตน. (2548). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : ศกษาศาสตร.

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

พงษพนธ พงษโสภา.(2544). จตวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : พฒนาศกษา.

ราชบณฑตยสถาน. (2556). พจนานกรมศพทจตวทยา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : ธนา

เพรส.

ลกขณา สรวฒน. (2557). จตวทยาส าหรบคร. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

สรางค โควตระกล. (2559). จตวทยาการศกษา. พมพครงท 12. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สวร ศวะแพทย. (2549). จตวทยาทวไป. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

Anita Woolfolk. (2014). Educational Psychology. 12th edition. USA : Pearson Education

Limited.

Robert E. Franken. (2007). Human Motivation. 6th edition. USA : Wadsworth Thomson

Learning.

The Psychology Book. (2012). London UK : Dorling Kindersley Limited.