16
ÖZ Abdullah b. Ebî Saîd el-Hâdimî 18. yy’da yaşamış bir âlimdir. Hâdim’de müftülük yapmıştır. En önemli eserlerinden biri, Kuşadalı Mustafa b. Hamza’nın Netâicü’l-Efkâr adlı İzhar şerhinin giriş kısmına yazdığı şerhtir. Bu makalede Abdullah b. Ebî Saîd el-Hâdimî ve onun Şerhu Dîbâ- ceti’n-Netâic adlı eseri değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Abdullah b. Ebî Saîd el-Hâdimî, Netâicü’l-Efkâr, Şerhu Dîbâceti’n- Netâic, Nahv. ABSTRACT Abdullah el-Hâdimî (d. 1192/1778 ) and Analysis of his Work Titled “Şerhu Dîbâceti’n- Netâic” Abdullah b. Ebî Saîd el-Khadimî was a scholar who lived in the 18th century. He served as a mufti in Khadim. One of his significant works is the commentary he did for the introductory parf of İzhar, an explanatory work done for Netâicü’l-Efkâr by Mustafa b. Hamza of Kuşadası. In this article we have tried to introduce Ebî Saîd el-Khadimi and his “Şerhu Dîbâceti’n-Netâic” Keywords: Abdullah b. Ebî Saîd el-Hâdimî, Netâicü’l-Efkâr, Şerhu Dîbâceti’n-Netâic, Nahw. Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n-Netâic Adlı Eserinin Değerlendirilmesi Mustafa İsmail DÖNMEZ * ____________________________________________________________________________________ * Yrd. Doç.Dr., Kilis 7 Aralık Üniversitesi, İlahiyat Fak. Temel İslam Bilimleri Bölümü, Arap Dili ve Belagati Bilim Dalı, e-posta: [email protected] Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 Dönmez, Mustafa İsmail, “Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n-Netâic Adlı Eserinin Değerlendirilmesi”, İLTED, Erzurum 2015/2, sayı: 44, ss. 177-192

Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ÖZ

Abdullah b. Ebî Saîd el-Hâdimî 18. yy’da ya!amı! bir âlimdir. Hâdim’de müftülük yapmı!tır.En önemli eserlerinden biri, Ku!adalı Mustafa b. Hamza’nın Netâicü’l-Efkâr adlı "zhar !erhiningiri! kısmına yazdı#ı !erhtir. Bu makalede Abdullah b. Ebî Saîd el-Hâdimî ve onun $erhu Dîbâ-ceti’n-Netâic adlı eseri de#erlendirilmi!tir.

Anahtar Kelimeler: Abdullah b. Ebî Saîd el-Hâdimî, Netâicü’l-Efkâr, $erhu Dîbâceti’n-Netâic, Nahv.

ABSTRACT

Abdullah el-Hâdimî (d. 1192/1778 ) and Analysis of his Work Titled “!erhu Dîbâceti’n-Netâic”

Abdullah b. Ebî Saîd el-Khadimî was a scholar who lived in the 18th century. He served as amufti in Khadim. One of his significant works is the commentary he did for the introductory parfof "zhar, an explanatory work done for Netâicü’l-Efkâr by Mustafa b. Hamza of Ku!adası. In thisarticle we have tried to introduce Ebî Saîd el-Khadimi and his “$erhu Dîbâceti’n-Netâic”

Keywords: Abdullah b. Ebî Saîd el-Hâdimî, Netâicü’l-Efkâr, $erhu Dîbâceti’n-Netâic,Nahw.

Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778)!erhu Dîbâceti’n-Netâic Adlı EserininDe"erlendirilmesi

Mustafa #smail DÖNMEZ*

____________________________________________________________________________________* Yrd. Doç.Dr., Kilis 7 Aralık Üniversitesi, !lahiyat Fak. Temel !slam Bilimleri Bölümü, Arap Dili ve Belagati Bilim Dalı,

e-posta: [email protected]

Yıl: 2015/2 | Sayı: 44

Dönmez, Mustafa !smail, “Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) "erhuDîbâceti’n-Netâic Adlı Eserinin De#erlendirilmesi”, "LTED, Erzurum2015/2, sayı: 44, ss. 177-192

Page 2: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

178

Giri!

Dîbâcenin, “sevgilinin yüzü” anlamına gelen dîbâhın Arapçala!mı! !ekli olan ve“dallı çiçekli bir cins ipek kuma!; bir yazı türü” manalarında kullanılan dîbâc (deybâc) ke-limesinden geldi"i kaydedilmektedir.1 Farsça’dan Arapça’ya geçen dîbâce, yazma eserleringenellikle tezhip ve yaldızlarla süslü ilk sayfaları için kullanılarak buradan hareketle“kitap mukaddimesi” anlamını kazanarak yaygınla!mı!tır.2 Mukaddime “hutbetü’l-kitab”adı verilen ba!langıç kısmı ile asıl kısım ve biti! (hatime) olmak üzere üç bölümdenmeydana gelir. Hutbetü’l-kitab besmele, Allah’a hamdü senâ (hamdele), Hz. Peygamberile onun soyuna ve ashabına salâtü selam (salvele) kısmından olu!ur. Mukaddimenin asılkısmına “emmâ ba’d / ve ba’d” !eklindeki bir ibareyle geçilir. Bu ibare çok eskizamanlardan beri konu!ma, hutbe, hitabe ve mektupların hamdele ve salvele kısmındanasıl konuya geçi!te kullanılagelen bir kli!edir. Mukaddimenin asıl kısmında yazar telifsebebini açıklar; zamanın devlet reisinin övülmesine, eserin adıyla muhtevasına ve bazenkaynaklarına ili!kin bilgilere yer verilir. Biti! kısmında Allah’a hamdü sena, Peygamber’esalâtü selamdan sonra ilahi yardım ve ba!arı talebinde bulunmak âdettir. Mukaddimelerinözellikle birinci ve üçüncü bölümleri olan dua kısımlarında secili kelimeler kullanılaraksanatlı nesrin en güzel örnekleri ortaya konmu!tur.3

XVI. asır Osmanlı âlimlerinden olan #mam Birgivî’nin4 (ö.981/1573) nahiv ilminedair telif etti"i !zhâru’l-esrâr’a dair yazılan !erhlerin en me!huru Ku!adalı Mustafa b.Hamza (ö.1085/1674’den sonra) tarafından yazılan Netâicü’l-efkâr adlı eserdir. Bu !erhtelifinden kısa bir süre sonra medreselerde !zhâru’l-esrâr ile beraber ders kitabı olarakokutulmu!, uzun yıllar medrese müfredatındaki yerini kaybetmemi!tir. Netâicü’l-efkâr,!zhar’ın birçok !erhi arasında en önemli yere sahip olmu!tur. Adı !zhar ile birlikte anılagelmi!tir. Bu !öhretin bir sonucu olarak !erh üzerine birçok ha!iye ve ta‘lîkât yazılmı!tır.Mustafa b. Mehmed Efendi’nin Menâfiu’l-ahyâr’ı, Mustafa b. Dede’nin Gâyetu’l-enzâr’ı,Hasan el-Mısrî’nin ha!iyesi, Hâfızzâde Muhammed Emîn en-Ni"devî’nin Ta’lîkât ale’n-Netâic’i, Ahmed Cevdet Pa!a’nın Ta’lîkât alâ Netâicu’l-Efkâr’ı, Sipâhizâde Ali’ninSirâcu basireti zâti’l-ebsâr’ı, Abdulhamîd el-Harbûtî’nin Nesâyicu’l-ebkâr alâ Netâici’l-efkâr’ı, Burdurlu Halil Efendi’nin Gunyetu’l-ebsâr’ı, Hafız Mustafa el-Mihalicî’nin "erhu#evâhidi Netâici’l-efkâr maa !zhâri’l-esrâr’ı, Vakfıkebirli Ali Rıza’nın Adalı Cedîd’i,E"inli Rahmi Efendi’nin $aliyetu’n-Nevâfic ale’n-Netâic’i, Hasan el-Geredevî’ninha!iyesi, Ömer Fazlı el-Çorûmî’nin ha!iyesi, Ha#iyetu ba’di’l-fudalâ alâ Netâici’l-Efkâr,

____________________________________________________________________________________

Üzgör, Tahir, “Dîbâce”, D!A, IX, 277-278.1Durmu!, #smail, “Mukaddime”, D!A, XXXI, 115-117; Pakalın, Mehmet Zeki, Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlü%ü,2MEB Basımevi, #stanbul, 1983, I, 449.Durmu!, “Mukaddime”, D!A, XXXI, 116.; Kara, #smail, !lim Bilmez Tarih Hatırlamaz, Dergah Yay., #stanbul, 2013,3s. 114.Hayatı ve eserleri için bkz. Arslan, Ahmet Turan, !mam Birgivî, Hayatı, Eserleri ve Arapça Tedrisatındaki Yeri,4#stanbul: 1992, Seha Ne!riyat.

Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 | Yrd. Doç. Dr. Mustafa !smail DÖNMEZ

Page 3: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ABDULLAH EL-HÂD!MÎ’N!N (Ö.1192/1778) "ERHU DÎBÂCET!’N-NETÂ!C ADLI ESER!N!N DE#ERLEND!R!LMES! 179

Veliyyuddîn el-Abanavî’nin ha!iyesi, Seyyid Mustafa Nuri’nin ha!iyesi bunlardan bazıla-rıdır.5

Bu çalı!malardan birisi de Netâicü’l-efkâr’ın telifinden sonraki asır içerisinde Abdullahb. Ebî Saîd Muhammed el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Netâicü’l-efkâr’ın mukaddimesini!erhetti"i !erhu dîbâceti’n-Netâic adlı eserdir. Eser telifninin gerekçelerinden birisi deibaresi ve meseleleri mu"lak olan bir kitap için !erh yazmaktır.6 Hâdimî, Netâic’in mu-kaddimesindeki ibarelerdeki kapalılıkları gidermek için bu eseri yazmı!tır. Hadîmî’nin bueseri, çe!itli müelliflerin risalelerinin bulundu"u Mecmûatu’r-resâil içinde 1302 senesindeMatbaa-i âmire’de basılmı!tır.

Müellifin Hayatı ve Eserleri

Ebû Saîd el-Hâdimî’nin (ö.1176/1762) o"ludur. Konya’nın Hâdim kasabasındado"mu!tur. Babasının medresesinde ilim tahsil etmi!, hacca gitmi! ve babasının vefatındansonra Hâdim müftüsü olmu!tur. Tasavvufla da me!gul olmu!tur. Hâdim’de vefat etmi!tir.7Müellife nispet edilen eserler !unlardır:

1. !erhu dîbâceti’n-Netâic: Ku!adalı Mustafa b. Hamza’nın Netâciü’l-efkâr adlıeserinin giri! kısmına yazdı"ı !erhtir. #ârih eserinin giri! bölümünde eseri kaleme alı!nedenine ve müellif olarak kendisine dair herhangi bir bilgiye yer vermemi!tir. Kezafera" kaydında da bu anlamda bilgiler bulunmamaktadır. Ancak müellifin biyografisiniveren kaynaklarda bu eser ona nispet edilmektedir. Ayrıca !erhin basıldı"ı Mecmûatu’r-resâil’in giri! bölümünde ve !erhin ba!langıç kısmında müellifin adı açıkça yer almaktadır.

2. !erhu Mecâmi‘i’l-hakâik: Babası Ebû Saîd Hâdimî’nin fıkıh usulüne dair yazmı!oldu"u Mecâmi‘u’l-hakâik adlı eserin !erhidir.

3. !erh ale’l-vesâya’l-Hâdimiyye: Babasının el-Vesâyâ adlı eserinin "erhidir.4. !erhu’l-Kasîdeti’l-hemziyye: Bûsirî’nin el-Kasîdetü’l-hemziyye’sinin "erhidir.5. Hâ"iye ale’d-dürer: Molla Hüsrev’in fıkha dair Dürerü’l-hükkâm adlı eserinin

ha"iyesidir.6. Hâ"iye alâ !erhi’l-besmele: Babasının !erhu’l-besmele’sine yazdı#ı ha"iyedir.7. Hâ"iye alâ hâ"iyeti Mîr Ebi’l-Feth8. Risâle fi’z-zikr9. Risâle fi’l-hurûf ve’l-mukatta‘ât fî evâili’s-suver.8

____________________________________________________________________________________

Dönmez, Mustafa $smail, Ku"adalı Mustafa bin Hamza ve “Netâciu’l-Efkâr fî !erhi’l-$zhâr” Adlı Eseri ($nceleme ve5Tahkik), Doktora Tezi, Danı!man: Galip Yavuz, Marmara Ünv., 2013, s. 91.Kara, s. 114.6Koca, Ferhat, “Hâdimî, Abdullah”, D$A, XV, 24.7Koca, a.g.m., s. 24; Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, I, 298; Ba"datlı, $smail Pa!a, Hediyyetü’l-’Ârifîn Es-8mâü’l-Müellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn, Vekâletu’l-Maarif Matbaası, $stanbul, 1951, I, 485; Kehhâle, Ömer Rıdâ, Mu’ce-mü’l-Müellifîn Terâcimü Musannifi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Dâru $hyâi’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut, ts., VI, 141.

Page 4: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

!erhte "zledi#i Metod

!ârih, Netâicu’l-efkâr’ın mukaddimesini "erh ederken birçok unsuru göz önünde bu-lundurmu"tur. Nahiv ilmine dair bir eserin mukaddimesini "erh etmesine ra#meneserinde belâgat, kelâm, fıkıh usulü, mantık gibi farklı bilim dalları ile bilgiler aktarmı",tartı"malara girmi"tir. Netâicu’l-efkâr metni üzerinde çalı"ma yapan ö#renci ve okuyucuyametni kolayla"tırma amacı güttü#ü de açık bir "ekilde görülmektedir.

a) Metinde geçen harf-i cerlerin müteallaklarına i"aret etmi"tir. Ayrıca metindeki harf-i cerlerin hangi anlamda olduklarını belirtmi"tir.9

b) Metindeki kelimelerin lügat anlamlarına temas etmi"tir. Fiillerin hangi babdanolduklarını belirtmi"tir.10

c) Metinde yer alan izafetlerin türlerine dair bilgiler vermi"tir.11

d) Kelime ve cümlelerin i‘rablarını yapmı"tır.12

e) ‘Fâide’ ‘tenbîh’ ‘teznîb’13 ‘tezyîl’ gibi ba"lıklar açıp burada lüzumlu gördü#ükonularda bilgiler vermi"tir. Örne#in tazmin konusunda bilgiler vermi", Teftâzânî (ö.792/1390) ve Seyyid !erif Cürcânî’nin (ö. 816/1413) görü"lerine de#inmi"tir.14

f) Bazı garip kelimelerin Türkçe ve Farsça kar"ılıklarını verip örneklerle açıklamı"tır.15

g) Kelimelerin lu#avî ve ıstılâhî anlamlarını zikretmi"tir.16 Terimlerin tanımlarını yap-mı"tır.17

h) Kıyâs-ı iktirânî, kıyâs-ı istisnâî, kaziyye-i hamliyye gibi mantık ilmi konularınade#inmi"tir.18

i) Tefsirlerden alıntılar yapmı"tır. Beyzâvî,19 Ke""âf,20 Ebu’s-Suud ve Hâ!iyetü’!-"ihâb21 tefsirleri bunlardandır. Ayrıca Arap dili kaynaklarından da yararlanmı"tır. Örne#inSuyûtî’nin (ö. 911/1505) el-Müzhir’inden alıntılar yapmı"tır.

j) Darb-ı mesellerin anlamına ve kullanım yerlerine dair açıklamalar yapmı"tır.22

k) Zamirlerin mercilerine i"aret etmi"tir.23

____________________________________________________________________________________

Abdullah b. Ebî Saîd Muhammed el-Hâmidî, "erhu Dîbâceti’n-Netâic, Matbaayı Âmire, $stanbul, 1302, s. 3.9Hâdimî, s. 3.10Hâdimî, s. 3.11Hâdimî, s. 7.12Hâdimî, s. 813Hâdimî, s. 10.14Hâdimî, s. 16.15Hâdimî, s. 17.16Hâdimî, s. 3.17Hâdimî, s. 17, 28.18Hâdimî, s. 14, 31.19Hâdimî, s. 30.20Hâdimî, s. 5.21Hâdimî, s. 20, 29.22Hâdimî, s. 29.23

180 Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 | Yrd. Doç. Dr. Mustafa !smail DÖNMEZ

Page 5: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ABDULLAH EL-HÂD!MÎ’N!N (Ö.1192/1778) "ERHU DÎBÂCET!’N-NETÂ!C ADLI ESER!N!N DE#ERLEND!R!LMES! 181

l) Okuyucuya/ö!renciye kolaylık olması için metinde geçen bazı karı"tırılmasımuhtemel kelimelerin harekelerinin nasıl olması gerekti!ine dikkat çekmi"tir.24

m) Metindeki kapalı ifadelere dair tenkitlerde bulunmu", kendi görü"lerini ortayakoymu"tur.25

n) Müzekker ve müennes olarak kullanılan sözcüklere dair açıklamalar yapmı"tır.26

o) Metinde geçen cemi kelimelerin müfredlerini zikretmi"tir.27

p) Metinde geçen fiillerin bablarını, mâzi-muzâri, mâlum veya meçhul olu"larınıbelirtmi"tir.28

q) #erhte metne ait ifadeler kopuk oldu!u için okuyucuya/ö!renciye kolaylık sa!lamakadına ma’tûfun, nereye atıf edildi!ine i"aret etmi"tir.29

r) Basra ve Kûfe nahiv ekollerinin görü"lerine yer vermi"tir.30

s) Bazı kelimelerin etimolojisine dair bilgiler vermi"tir.31

t) Açıklamalarını ayetler, hadisler ve Arap "iirinden örnekler ile desteklemi"tir.

2. !erhinde ilim dallarına ait de"erlendirmeleri

Hâdimî dîbâcenin "erhinde yeri geldikçe farklı ilimlerle alakalı de!erlendirmeleryapmı"tır. Bu de!erlendirmeler ba"lıca "unlardır:

2.1. Nahiv

ibaresindeki fiilinin anlamında bir mef‘ule müteaddî,a anlamında ise iki mef‘ule müteaddî oldu!unu belirtmi"tir. Bu ibarede anlamındaolup, birinci mef‘ulü ikinci mef‘ulü ise dir. Fiilin bu anlamlarda kullanımınadair Kur’an-ı Kerim’den ayetler zikretmi"tir. Fiilin bir mef‘ule müteaddî oldu!una:

“karanlıkları ve aydınlı!ı var eden” 32 iki mef‘ule müteaddî oldu!una:“Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) kıldık.” 33âyetlerini örnek vermi"tir.

Netâicü’l-efkâr’ın ibaresinde vaki olan, "zhar metninde zikredilmeyen $bn-i Hâcib’inKâfiye’sinde ele aldı!ı ‘tenâzû’ gibi konuları tespit etmi", ba"lıklar açarak bu gibi konularla____________________________________________________________________________________

Hâdimî, s. 31.24Hâdimî, s. 31.25Hâdimî, s. 29.26Hâdimî, s. 3.27Hâdimî, s. 7, 8.28Hâdimî, s. 10.29Hâdimî, s. 11.30Hâdimî, s. 13.31En’âm, 6/1.32Nebe‘, 78/9.33

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

Page 6: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ilgili meseleleri detaylı bir !ekilde ortaya koymu!tur. Bu gibi konular metinde tekrarettikçe ilgili konuya i!aret etmi!tir.34 Metinde geçen ceza cümlelerini belirterek, !artcümlelerini de tespit etmi!tir.35 Metinde geçen edatlara dair de"erlendirmeler yapmı!tır.Örne"in edatının masdariyye mi tefsir edatı mı? oldu"unu örneklerle açıklamı!tır.36

Fillerin farklı harf-i cerlerle kullanıldıklarında hangi anlamlara geldiklerine dair bilgilervermi!tir. Örne"in fiilinin gibi cer edicilerle kullanıldı"ında han-gi anlamlara geldi"ini açıklamı! ve örnek cümleler içerisinde kullanmı!tır.37

2.2. Belâgat

Belâgat ilminin beyân, meânî ve bedî disiplinlerine dair de"erlendirmeler yapmı!tır.

“Hâtime” adında bir ba!lık açıp, Kinâye, hakîkat, mecâz-ı mürsel, mü!âbehet, zik-ru’l-mahal irâdetu’l-hâl alâkası, istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-itebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye gibi konuları tanımlarıyla ve örneklervererek açıklamı!tır. Telhîsu’l-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-Sekkâkî’nin görü!lerineyer vermi!tir.38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 te!bih-i müekkedlere,40 Îcâz-ıkısara ve Îcâz-ı hazfe41 i!aret etmi!tir. Metindeki bazı ifadelerin lüzumsuz ve fazlalık(ha!iv) olmadı"ını örneklerle açıklamı!tır.42 Netâicu’l-efkâr metninde Muktezây-ı zâhir,muktezây-ı hâl ve iltifat bulunan ifadeleri açıklamı!tır.43 #ârih Netâicu’l-efkâr metnindeyeri geldikçe farklı ilim dallarına dair açıklamalar yapmı!tır. Bu açıklama ve de"erlendirmeleri!u !ekildedir:

2.2.1. Meânî ilmine dair de!erlendirmeleri

2.2.1.1. Müsnedün ileyh’in ism-i mevsul olarak marife olması

Müsnedün ileyh’in ism-i mevsul olarak marife yapılması muhatabın zihninde daha iyiyer etmesi içindir.44 Metinde geçen takdim ve te’hirlere dair de"erlendirmeler yapmı!tır.Bunlardan bazıları !unlardır:

“Evinde bulundu"u kadın (gönlünü ona kaptırıp) ondan arzuladı"ı !eyi elde etmekistedi#” 45

Ayet-i kerimede olan müsnedün ileyh muhatapların zihninde daha iyi yer etmesiiçin ism-i mevsûl olarak marife yapılmı!tır. Kadının arzu etti"i !ey konusunda Yusuf ’un

____________________________________________________________________________________

Hâdimî, s. 10-11, 16.34Hâdimî, s. 29.35Hâdimî, s. 30.36Hâdimî, s. 29.37Hâdimî, s. 12.38Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27.39Hâdimî, s. 20.40Hâdimî, s. 23.41Hâdimî, s. 23.42Hâdimî, s. 14.43Hâdimî, s. 8.44Yusuf, 12/23.45

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

5

2.1. Nahiv ��(-7��,'�����'����-�4* ibaresindeki ��,�'�� fiilinin ). �#!�"8#����&"��6)!��

müteaddî, �6$� �#!�"8#���'�� �"��6)!��"3(����0$!�)9)#)��!�&("�<(�& �)���&�������# �#!�"8#�� $!)%� ��&�#�� "��6)!3 ��(-7�� � �#�� "��6)!3 �'� �-�4*7��& ���!�# �)�#!�"!�&�� )!!�#8"8#�dair �)&7�#-8��&�"7��#�+�(!�& ,� &�("�<(�& Fiilin b�&"��6)!��müteaddî o!�)9)#��� � ���4��3-��� ������1��.��%-�� ��,��'������ "� � ��%�� �% �� ��%��%&% � � ����#32� iki

"��6)!�� "3(����0 $!�)9)#�� � � ��������"� ��/��+��0��4��2� ���3��.��'������4Uykunuzu bir dinlenme (sebebi) �%��%�#33�.+�(!�&�#�1&#� *�&"�<(�&

Netâic!$�-efkâr78n ibaresinde vaki olan, '�� � metninde zikredilmeyen :�#-i

�.���7�# Kâfiye7'�#���!��!�8986(�#.,27���� $#)!�&8(�'%�(�("�<, ��<!8 !�& açarak bu

gibi konularla ilgili meseleleri ��(�+!8 ��& <� �!�� $&(�+� $+")<()& Bu gibi konular

metinde tekrar ettikçe ilgili $#)+� �<�&�(�("�<(�& 34 Metinde geçen ceza cümlelerini

��!�&(�&� � <�&( �3"!�!�&�#� �� (�'%�( �("�<(�& 35 Metinde geçen edatlara dair

��9�&!�#��&"�!�& +�%"8<(8& -&#�9�# ������ ���(8n8n masdariyye mi tefsir edat8 "8?

$!�)9)#) 1&#� !�&!��/8 !�"8<(8& 36 ��!!�&�#��& !8��&�-���&!�&!� )!!�#8!�8 !�&8#����#���#!�"!�&���!�� !�&�#����&��!��!�&*�&"�<(�& -&#�9�# !%2� fiilinin ���8-������5.&������� ���� ��& �����!�&!� )!!�#8!�898#�a hangi anlamlara ��!��9�#� �/8 !�"8< *� 1&#� cümleler içerisinde ku!!�#"8<(8& 37

2.2. Belâgat ��!.��( �!"�#�# ��+.#� "�.#0 *� ���0 ��'�%!�#!�&�#� ���& ��9�&!�#��&"�!�&

+�%"8<(8& 4�.(�"�5��8#����&��<!8 �/8%�Kinâye, hakîkat, mecâz-%�!����, �!(������,

�����$�-� � � �������$�-hâl alâ �'8� istiâre-i musarraha-i asliyye, istiâre-i musarraha-i tebeiyye, istiâre-i mekniyye, istiâre-i tahyîliyye ���� $#)!�&8 (�#8"!�&8+!�*�1&#� !�&*�&�&� �/8 !�"8<(8& ���� ��$�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ve es-�� . 07#�#

�1&3<!�&�#� +�& *�&"�<(�& 38 Yeri geldikçe metinde geçen istiarelere,39 (�<���-i

müekkedlere,40 Îcâz-8 8sara ve Îcâz-8��,�e41 �<�&�(�("�<(�& ��(�#�� ���,8�����!�&�#lüzumsuz ve ��,!�!8 ��<�*� $!"��898#8 1&#� !�&!� �/8 !�"8<(8& 42 �������$�-efkâr metninde Muktezây-8 ,.��&, muktezây-8 �.! *� �!(���( �)!)#�# �����!�&� �/8 !�"8<(8& 43

;.&�� ��(.��)7!-efkâr metninde yeri geldikçe ��& !8 �!�" ��!!�&8#� ���& �/8 !�"�!�&+�%"8<(8& B)�/8 !�"�*���9�&!�#��&"�!�&� <)<� �!��dir:

32 �#7."�6/1. 33 ����6�78/9. 34 Hâdimî, s. 10-11, 16. 35 Hâdimî, s. 29. 36 Hâdimî, s. 30. 37 Hâdimî, s. 29. 38 Hâdimî, s. 12. 39 Hâdimî, s. 11, 15, 18, 19, 20, 22, 26, 27. 40 Hâdimî, s. 20. 41 Hâdimî, s. 23. 42 Hâdimî, s. 23. 43 Hâdimî, s. 14.

182 Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 | Yrd. Doç. Dr. Mustafa !smail DÖNMEZ

Page 7: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ABDULLAH EL-HÂD!MÎ’N!N (Ö.1192/1778) "ERHU DÎBÂCET!’N-NETÂ!C ADLI ESER!N!N DE#ERLEND!R!LMES! 183

(a.s.) nezahetine dikkat çekmek için onu arzulayan kadının ismi alem olarak marifeyapılmamı!, “evinde bulundu!u kadın” !eklinde ism-i mevsûl olarak marife yapılmı!tır.

“Salât ve selâm veciz ifadeler kendisine verilmi"olan zata olsun” ibaresinde aslında kastedilen Hz. Peygamberdir. Müsnedun ileyh, oku-yucunun zihninde daha iyi yer etmesi ve ba!kaları ile karı!tırılmaması için ism-i mevsûlolarak marife yapılmı!tır.46

2.2.1.2. Müsnedun ileyh’in Takdimi

Hâdimî, Netâicu’l-Efkâr’ın ibaresinde ba!ta müsnedun ileyh olmak üzere tahsis veihtimam ifade etmek için yapılan takdimlere temas etmi!tir.

Metindeki ibaresinde mef‘ulü bih olan âmili olan nın önünegeçirilmi!tir. Bu takdim tahsis için yapılmı!tır. Bu durumda anlam “ancak Allah’ınfazlıyla” olmaktadır. Aynı durum !u ayette de bulunmaktadır:

“And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de Allah’ınhuzurunda mutlaka toplanacaksınız.” 47Ayette mef‘ul, âmili üzerine takdim edildi"i içintahsis ifade etmektedir. Burada takdim aynı zamanda ihtimam ve Allah’ı tazim içinyapılmı!tır. Keza de âmil sonda takdir edilmi!tir. Burada da Allah’ın ismine ihti-mam gösterilmi!tir.

“Yaratan Rabbinin adıyla oku!”48 ayetinde ise “oku!” emri daha önemlioldu"u için takdim edilmi!tir. mef‘ulünün âmili kendisinden sonra gelen ikincia fiilidir.49

ibaresinde de hasr, ihtimam ve Allah’ı tazim gibi gayelerle mâmulün âmiliüzerine takdim edildi"ini beyan etmi!tir.50

2.2.1.3. Kalb

Sözün lafız veya manaca ters çevrilmesi olarak tanımlanmı!tır.51 Müellif kalbintanımını yaptıktan sonra örnekler vermi! ve bu konudaki tartı!malara de"inmi!tir.

cümlesinde ve arasında kalb yapılmı!tır. Netâicü’l-ef-kâr metnindeki ibaresinde de kalb yapılmı!tır. Aslına

denmeli iken mübala"a nüktesiyle Hz. Peygamber’e (s.a.v.) raci zamirnaib-i fail yapılmı! ve mef‘ul üzerine takdim edilmi!tir.52 Meâni ulemasının ço"una göre____________________________________________________________________________________

Hâdimî, s. 8.46Âl-i #mrân, 3/158.47Alak, 96/1.48Hâdimî, s. 4.49Hâdimî, s. 5.50Durmu!, “Kalb”, D#A, XXIV, 232, 233.51Hâdimî, s. 8.52

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

6

2.2.1. ��������� ������� � �� ����� � �� 2.2.1.1 Müsnedün ileyh�in ism-i mevsul ������������ ������� Müsnedün ileyh0in ism-����&#%�� ��"�����"����'�!1���#1��%��$��1�� (��������

daha iyi yer etmesi içindir.44 ��$�������*���$������&��$�0��"��"�����"���2�"�����"����"�'�!�13$1"� %���"������(1��"1�3%���"�1"�

���0���������� �� �3�1� ��)���.�-�"���2 ��6���� 0 ��$ +�%����� �$�$��$/$� ���.�� �)��*�*� ���� �� #.!. �� ������ �!'$���./.� 0�&�� �����

etmek istedi ,45� Ayet-i kerimede � ��)� olan müsnedün ���'���%��$�!��"1��(������������ iyi yer

etmesi için ism-i mevsûl olarak ��"����'�!1��13$1"����1�1���"(%��$$�2��3�'�� �%#%�����%#%�0%����#����(���$���������$�*�������*��� �%��"(%��'������1�1���#�������� ��"�����"���� '�!1����13� +evinde bulund$/$� ���.�, 3�������� �#�-i mevsûl olarak marife

'�!1��13$1" +*()�� !,�3�� ��� -,� 4*"� �8�)�� �8�)� +���(#� %�� selâm veciz ifadeler

�����"����%�!����0������'�#����"$�, ibaresinde �#�1������#$��������(���'�����"��"�Müsnedun ileyh, okuyucunun zihninde daha iyi yer etmesi &�� ��3����"1� ������"13$1"1�����#1�için ism-i mevsûl olarak (��-�,) ��"����'�!1��13$1"46

2.2.1.2. ��� ������ ������������� Hâdimî, ��#(��$-�-Efkâr01�� ���"�#����� ��3$�� �,#���%�� ���'�� ����� ,(�"��

tahsis ve ihtimam �������$�����*���'�!1����$�������"� $���#��$��3$�"� Metindeki �0* $��!#� ���"�#����� ���/%�,� bih olan 0* $�, âmili olan !#�0�1��

+�,��� ��*�"����3$�"� %� $������ $��#�#� �*��� '�!1��13$1"� %� �%"%���� ������ -�����������01����(�1'��.� ����$��1"��'�1��%"%��3%��'�$$������%�%����$��1"��

��� �7�����,�����+��������+���* ��%�� �7���� ���������������� -And olsun ki, ölseniz de öldürülseniz de ����-.�� �$'$!$���� �$#����� #� �������".�.'�.47� �'�$$�� ���/%�, âmili üzerine takdim

������2���*���$��#�#��������$���$���"� %"����$�������'�1�(���������$�����&�������01�$�(����*���'�!1��13$1"���(�����+�� de âmil # ����$����"�������3$�"� %"������������01n

�#�������$������+#$�"����3$�"� &���+��� ��%� +��!�#��������������.&�����$,48 �'�$����� �#�� -oku!.� ��"�� �����

+������ ��%2%� �*��� $������������3$�"� &��� +�� ���/%�,�ün�âmili kendisinden sonra

gelen ikinci ��%� fiilidir.49

�'� 0/53(�� ���"�#����� ��� ��#"� ��$����� &�� �����01� $�(��� ����� ��'���"���mâmulün�)�����,(�"����$������������2������'����$��3$�"50

2.2.1.3. Kalb

44 Hâdimî, s. 8. 45 Yusuf, 12/23. 46 Hâdimî, s. 8. 47 Âl-i imrân, 3/158. 48 Alak, 96/1.

49 Hâdimî, s. 4. 50 Hâdimî, s. 5.

Page 8: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

talep edilenin aksi ve maksadın zıttı oldu!u için kalb makbul de!ildir. Sekkâkî ise sözegüzellik kattı!ı için kalbi mutlak manada makbul görmü"tür. Bir kısım ulemaya göre“kalb” söze güzellik katmanın haricinde bir nükteye sahipse makbul, de!ilse makbulde!ildir. Makbul olanın örne!i "airin "u beytidir:

“Nice çöller geçtim ben, toz duman içerisinde, Gök kubbe yerin rengine bürünmü!tü âdeta”

Hâdimî, beyitte geçen kelimelerin anlamını vermi"tir. Beyitte ve kelimelerindekalb yapılmı"tır. Burada kalbi makbul hale getiren nükte, gö!ün renginde yapılanmübala!adır. Aslında kalkan toz nedeniyle gö!ün rengi yere benzetilmi" iken, kalbyapılarak sanki yerin rengini gökten aldı!ı ifade edilmi"tir.54

2.2.1.4. !ltifât#ltifât, bir ifadede sözün yönünü birden bire de!i"tirerek üslûp farklılı!ı meydana

getirme anlamında edebî sanattır.55 $ârih, metinde geçen iltifatlara dair açıklamalaryapmı"tır. Buna göre müellifin demek yerine ifadesini tercih etmesindeSekkâkî’ye göre iltifât-ı hâs vardır. Buradaki iltifât mütekellimden gâibe olmu"tur. $airin"u sözünde de gâibten muhataba iltifât vardır.

“Gecem bitmek bilmedi "smud denen yerde”$air kendisinden bahsetti!i için aslında demeli idi. Hâdimî iltifata ili"kin Kuran’dan

âyetler de zikretmi"tir.57

2.2.1.5. ÎcâzSözlükte “sözü kısaltmak” anlamına gelen îcâz, terim olarak meânî ilminde “bir

maksat ve fikrin en az sözle açıklanması” demektir.58 $ârih, iba-resinde îcâza dair açıklamalar yer vermi"tir. Îcâzın sözlükte sözün kısa olması, terimolarak ise “meramı daha az sözlerle ifade etmek” anlamına geldi!ini belirtmi"tir. Îcâzınkısımları olan îcaz-ı kısarı ve hazifi tanımlayarak örneklerle açıklamı"tır. Îcâz-ı kısara "uayeti örnek vermi"tir:

“Ey akıl sahipleri! Kısasta sizin için hayat vardır.” 59

Îcâz-ı hazife ise "u ayeti örnek vermi"tir: “Kent halkına sor” 60

____________________________________________________________________________________

Beyit Ru’be b. el-Accâc’a aittir. Bkz. el-Abbâsî, $eyh Abdurrahman b. Ahmed, Meâhidü’t-Tensîs alâ $evâhidi’t-Telhîs,53(n"r. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd), Âlemu’l-kutub, 1947, I, 178.Hâdimî, s. 9.54Durmu", #smail, “#ltifât” D"A, XXII, 152-153.55Beyit #mruu’l-Kays’a aittir. Bkz. el-Abbâsî, I, 170.56Hâdimî, s. 14-15.57Saraç, M. A. Yekta, “Îcâz”, D"A, XXI, 392-393.58Bakara, 2/179.59Yûsuf, 12/82.60

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

7

�3/5&$��</-�.�%�&���+�)*1�-)"$%�*"'$�)�#+�&<%$�&%<@+<)�51 Müellif kalbin

+�&<%<&<.�(+<#+�&*'&)�3)&�#$�)-�)%"@-��,#'&,��#"+�)+<@%�$�)���="&%"@+")� ���%#(�<���=3(���-�82� cümlesinde ���-�82� ve <�� �)�*<&��#�$�.�(<$%<@+<)�

���#��&)�-efkâr metnindeki� 4312�� '5�< �� ��75�=3( "��)�*"&�� �� #�$� .�(<$%<@+<)��*$<&� 9�?�� 4312�� '5�< � � � ��&%�$" "#�& %5��$�=� &5#+�*".$� �/� ��. �%��)9�(s.a.v.) raci zamir naib-" ��"$ .�(<$%<@ -� %��8,$ 5/�)"&� +�#�"% ��"$%"@+")�52� Meâni

,$�%�*<&<&1'=,&� 3)�+�$�(��"$�&"&�#*"-�%�#*��<&/<++< '$�,=,"1"&#�$�%�#�,$��="$�")���##0#2"*�*3/� 5/�$$"##�++<=<"1"&#�$�"%,+$�#%�&���%�#�,$ 3)%5@+5)��")#<*<%,$�%�.� 3)�6kalb7 *3/� 5/�$$"##�+%�&<&!�)"�"&���")&5#+�.�*�!"(*�%�#�,$ ��="$*�%�#�,$��="$�")���#�,$'$�&<&3)&�="@�")"& @,��.+"�")�

53��9����������:��%������������<��2���������0���������9���� ������������#�����+��5���:��6��;��5�� '����$%������$��������"� ����$��������, Gök kubbe !������������&�&��&,tü âdeta(

�0�"%2 ��."++� �1�& #�$"%�$�)"& �&$�%<&< -�)%"@+")� ��."++� :%�� ve 9���

#�$"%�$�)"&�� #�$� .�(<$%<@+<)� �,)��� #�$�" %�#�,$ !�$� �+")�& &5#+�, 3=5&)�& "&�� .�(<$�& %5��$�=��<)� �*$<&�� #�$#�& +'/ &���&".$� 3=5& )�& " .�)���&/�+"$%"@"#�&, #�$�.�(<$�)�#*�&#".�)"&)�& "&" 3#+�&�$�<=<"������"$%"@+")�54

2.2.1.4 ����� >$+"�0+ �") "������ *3/5& .3&5&5 �")��& �")� ��="@+")�)�# 5*$4( ��)#$<$<=<

%�.��&� �+")%� �&$�%<&�� ����2 *�&�++<)�55 ?0)"! %�+"&�� �1�& "$+"��+$�)� ��")�1<#$�%�$�).�(%<@+<)��,&� 3)�%5�$$"�"& �<-�� demek yerine �"�)2���<.@, ifadesini

tercih �+%�*"&�� ��##0#29.� 3)� "$+"�0+-< !0* -�)�<)� �,)���#" "$+"�0+ mütekellimden

0"��'$%,@+,)�?�")"&@,sözünde de gâibten muhataba "$+"�0+-�)�<)� 56��"�������A�������/��3��@��2������ �&���

' �����������������+�� ������!����( ?�") #�&�"*"&��& ��!*�++"=" "1"& �*$<&�� >3@2 demeli idi. Hâdimî iltifata "$"@#"&

Kuran9dan âyetler de /"#)�+%"@+")�57

2.2.1.5 Îcâz �3/$5#+� 6*3/5 #<*�$+%�#7 �&$�%<&� �$�& 2�0/ +�)"% '$�)�# %�0&2 "$%"&��

6�")%�#*�+-��"#)"&�&�/*3/$��1<#$�&%�*<7demektir.58 ?0)"! �B�����A���?�*��$ <5�B!�� "��)�*"&�� 2�0/� ��") �1<#$�%�$�) .�) -�)%"@+")� ;�0/<& *3/$5#+� *3/5& #<*�'$%�*< +�)"% '$�)�# "*� '�����* ���� �" �%"����� ����� �����( �&$�%<&� �$�"="&"

51 �,)%,@ 6��$�7 �+�, XXIV, 232, 233. 52 Hâdimî, s. 8. 53 ��."+�,9�����l-���0�9��"++")��#/��$-Abbâsî, ?�.!���,))�!%�& b. Ahmed, ��0!"�59+-Tensîs alâ

?�-0!"�"9+-Telhîs, �&@)��,!�%%���,!."��2&���,$!�%2�� :$�%,9$-kutub, 1947, I, 178. 54 Hâdimî, s. 9. 55 �,)%,@ >*%�"$ 6>$+"�0+7�+�, XXII, 152-153. 56 ��."+>%),,9$-��.*9��"++")��#/�el-Abbâsî, I, 170.

57 Hâdimî, s. 14-15. 58 Saraç, M. ����#+� 6;�0/7 �+�, XXI, 392-393.

53

56

184 Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 | Yrd. Doç. Dr. Mustafa !smail DÖNMEZ

Page 9: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ABDULLAH EL-HÂD!MÎ’N!N (Ö.1192/1778) "ERHU DÎBÂCET!’N-NETÂ!C ADLI ESER!N!N DE#ERLEND!R!LMES! 185

2.2.2. Beyân ilmine dair de!erlendirmeleri2.2.2.1. Mecâz-ı mürsel

ibaresinde kelimesinin ço!ulu olan ile ilgili "u tes-pitlerde bulunmu"tur:

kelimesi zikru’l-melzûm, irâdetü’l-lâzım kabilinden mecâz-ı mürseldir. Buradakia kelimesinin gerçek anlamı zanaatkârların kullandı!ı kalıp aletidir. Ancak burada ka-lıp gerçek anlamında kullanılmayıp, bu anlamın lâzımı olan manası kastedilmi"tir.61

2.2.2.2. KinâyeSözlükte “bir "eyi bir "eyle örtmek” anlamına gelen kinâye kelimesi edebî sanat olarak

“örtülü anlatım” demektir. Beyân âlimlerine göre kinaye, söz içinde geçen asıl anlamınyanında bir ba"ka lâzımî mânanın anlatıldı!ı kelime veya terkiptir.62 #ârih, kinâyeyi“gerçek anlamı kastetmeye mani bir karine bulunarak, aralarındaki ilgiden dolayıgerçek anlamı dı!ından kullanılan lafız” "eklinde tanımlamı"tır. “Falan-canın kılıç ba"ı (boyu) uzundur” örne!inde gerçek anlamı kastetmeye engel karîne-imânia yoktur. Bu örnek kılıç ba!ı uzun ki"i anlamında veya dolaylı olarak boyu uzun ki"ianlamında kullanılabilir. Karîne-i mânia’ya ve kinaye ile mecaz arasındaki farklılıklaradair açıklamalar yapmı"tır.63

2.2.2.3. Te"bihTe"bîh-i müekked: Benzetme edatının hazfedilmesiyle yapılan te"bih türüdür.64 Bu

te"bihe Kur’an’dan "u örne!i vermi"tir: “Halbuki onlar bulutların geçi!i gibi hareket ederler.” 65

Âyette benzetme edatı hazfedilmi"tir. Âyet, takdirindedir.ibaresi takdirindedir. Benzetme edatı

hazfedilmi"tir.66

Mü"ebbehün bih’in mü"ebbehe muzaf oldu!u benzetmeler de müekked te"bihtir.67

Hâdimî ibaresinde kelimesinin ’a izafetinin bu türden oldu-!unu belirtmi"tir.68 Aynı "ekilde ibaresindekelimesinin ’a izafeti mü"ebbehün bih’in mü"ebbehe izafeti türünden olup,müekked te"bihtir.69

____________________________________________________________________________________

Hâdimî, s. 2.61Durmu", $smail, “Kinâye”, D#A, XXVI, 36, 37.62Hâdimî, s. 12, 23.63Bkz. Durmu", $smail, “Te"bih”, D#A, XL, 555.64Neml, 27/88.65Hâdimî, s. 2, 3.66Durmu", $smail, “Te"bih”, D#A, XL, 555.67Hâdimî, s. 3.68Hâdimî, s. 6.69

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

8

��!�&("�;(�& � 6�-,7#� 7'7"!�&7� $!�#� /��,-7 7'�r7 *�� ��,���� (�#7"!�+�&� � 0&#� !�&!���.7 !�"7;(7& �Îcâz-�� 7'�&� ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&�

���<"���)04����624� )�&���+��"��� ��!����+"�"#��"�'����(�����&�#�%�!�+!�* 59 Îcâz-7���,����ise ;)��+�(��0&#� �*�&"�;(�&� ��;&04��3�'�� )���#�����+���"�!* 60�

2.2.2 ������������ ���� ������� �������� 2.2.2.1 Mecâz-��������

��.4=�� 3, ����,����4�:/ ibaresinde ��4�/� �!�"�'�#�#� .$8)!)� $!�#��4�:/ ile

ilg�!��;)�(�'%�(!�&����)!)#");()&� ��4�/ kelimes�� ,� &)4!-melzûm, �&-��(14!-!-,7"� ���!�#��#� "��-,-7� "1&'�!��& �

Buradaki �4�/ �!�"�'�#�#� ��&.� � �#!�"7� ,�#��( -&!�&7#� )!!�#�787� �!7%� �!�(���& ��#�� � �)&���� �!7%� ��&.� � �#!�"7#��� )!!�#7!"�+7%�� �)� �#!�"7#� !-,7"7� $!�#� %$�7 "�#�'7� �'(���!"�;(�& 61

2.2.2.2 Kinâye Sözlükte 2��&� ;�+�� ��&� ;�+!�� 0&("� 3� �#!�"7#�� ��!�#� �#-+�� �!�"�'�� ����/�

'�#�(� $!�&� � 20&(1!1� �#!�(7"3� ��"� (�& � ��+-#� -!�"!�&�#�� �0&�� �#�+��� '0,� �.�#�����.�#� �'7!� �#!�"7#� +�#7#��� ��&� ��; �� !-,7"/� "-#�#7#� �#!�(7!�787� �!�"�� *�+��terkiptir.62 :-&���� �#-+�+�� )��!(��� �����+� ��"#�#��&�� ����� ��!� ��!���� �$�$��!����!���!+������ �������� ����&+� ��!(��� �����+� �+.+����� �$����+���� ���+'* ;� !�#���(�#7"!�"7;(7& � ��-��>�� *��:��3;���94�����!� )��������+�� �+�+(� ��,+� ���&$� $'$��$!* 0&#�8�#�����&.� ��#!�"7� �'(�("�+���#��!� �&/ne-i mânia yoktur. Bu örnek 7!7.���87�),)# �;���#!�"7#��� *�+�� �$!�+!7� $!�&� � �$+)� ),)#� �;� �#!�"7#��� )!!�#7!���!�& � �arîne-i

"-#��4+� *�� �#�+���!��"���,��&�'7#�� ����& !7!7 !�&�����&��.7 !�"�!�&�+�%"7;(7& 63

2.2.2.3 ����� ��;�/�-i müekked: Benzetme ���(7#7#� ��,����!"�'�+!�� +�%7!�#� (�;����

türüdür.64 �)�(�;���� �)&4�#4��#�;)�0&#�8� *�&"�;(�&: ����� #��(4����&� 7���&�� � )����$�������!��$�$#��!+����(�.���������!���#����!��!�*65� Âyette b�#,�("�����(7���,����!"�;(�& �5yet, �� ���&���7���� 3�� 7��&���(4�� #����� takdirindedir.

��,��� �4�:/� ��.4=�� 3, ibaresi ��,854� �4�:01� ��.4=�� 3, takdirindedir.

��#,�("�����(7 ��,����!"�;(�& 66

�1;�����1# bih4�#� "1;������� "),��� $!�)8)� ��#,�("�!�&� ��� "1� ���(�;���(�& 67 Hâdimî� ������ �&"� ���� 6+9� ibaresinde � ��� kelimesinin �&"4��

59 Bakara, �/179. 60 Yûsuf, 12/82. 61 Hâdimî, s. 2. 62 �)&");� 9'"��!� 2��#-+�3�� -�, XXVI, 36, 37. 63 Hâdimî, s. 12, 23. 64 � , ��)&");��9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555. 65 Neml, 27/88. 66 Hâdimî, s. 2, 3. 67 �)&");� 9'"��!��2��;���3�� -�, XL, 555.

9

&3�#"/&*&*�0 /8-!"*+(!0=0*0�"(&-/)&@/&-�68 �2*<@"'&(!"���6�3,.��� $�%"6�8�4��1&2��85#50�(6 &� ibaresinde � $ kelimesinin ��6�3,.�;�&3�#"/&)8@"��"%8*�bih;&*)8@"��"%"&3�#"/&/8-8*!"*+(0,, )8"''"!/"@�&%/&-�69

2.2.2.4. ������ �73(8'/" 97!8*5 &./")"'� 7!8*5 �()�': �*(�)<*� $"("* &./&4-"2& �"(4$�/4(&)("-&�9�&-'"(&)"1"2�/"-'&�&*�/"@�&%")8��(�=�1"2+-0)$8 8.�=(�)�'&5&*�"*3"@)" &($&.&2(" 1" �&- '�-6*"2" !�2�(< +(�-�' $"-5"' �*(�)< !<@<*!�'0((�*<()�.<: @"'(&*!" /�-&# "/)&@("-!&-�70 ?4-&%� &./&4-"*&* /�*<)< 2�,�-�''<.<)(�-<*< 3&'-"/)&@ 1" +*(�-<* !� /�*<)(�-<*< 2�,)<@/<-� >./&4-"-& �0.�--�%�;2</�*<)(�2�-�'�.(&22"1"�"�"&22"'<.<)(�-<*<*!� /�*<)(�-<*<2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-� Tebeiyyede müste4- .73 8=8* &.&)� #&&( 1" %�-# +(��&(" "=&*&7-*"'("-(" �5<'(�)<@/<-� �-!<*!�* >./&4-"-& �"'*&22";*&* /�*<)<*< 2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-�>./&4-"-&��%26(&22";*&*�"'*&22";2"$"-"'(&+(!0=0*0&#�!""/)&@1"�0'+*0!�����#��(�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile �"''4'6�-�.<*!�'&$7-8@�2-<(<'(�-<*<3&'-"/)&@/&-�71

2.2.3. �������� ������� � �� ����� � �� 2.2.3.1. Muhassinât-��������

2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs) �*(�)(�-<#�-'(<�2�3<(<@1"2�.72("*&@("-&�2*<2�%0/�"*3"-+(�*'"(&)"("-&**�3<)1"*".&-!"�&- �-�!�'0((�*<()�.<2+(02(�2�,<(�*.73.�*�/<!<-�72 Cinâs, tâm ve

gayr-& /4) +()�' 83"-" &'& �*� �7(8)" �2-<(<-� �0*(�- !�%� .+*-� �(/ �7(8)("-"�2-<()�'/�!<-�

Hâdimî, cinâs-<$�2--&/4))<*�(/'<.)<+(�* &*4.-<(4%&';&*/�*<)<*<2�,)<@1" '<.<)(�-<*� 7-*"'("- 1"-)&@/&-� �&*4.-< (4%&';& &Kelimeler ����)����� �����)�)*)���������� �%�������� �����)�)�' @"'(&*!" /�*<)(�)<@/<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* ��@<*!��+-/�.<*!� 1" .+*0*!� +()�.<*� $7-" 85" �2-<(<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* &(' %�-#&*!"+(!0=0*�@07-*"=& 1"-)&@/&-�

� ��!������� ��! ��.��-�, ��-�6��

&+�������) ������� "���,������ ��, �$! �,����� �� ��� ���� ��� ��,���� vay �������'73�

Ayette � ��!��� ve ���� ��! '"(&)"("-&�-�.<*!� &*4.-<(4%&'1�-!<-���-'(<(<''"(&)"*&*&('

%�-#&*!"+()0@/0-� ��-'(<(<=<*'"(&)"*&*+-/�.<*!�'&�&-%�-#/"+(!0=0*�@07-*"=&1"-)&@/&-:

���3�+�������� �*���������'��� ����� �7�� ����5��� �)���� �/��3�+������/�,�.����5��� �����/

68 Hâdimî, s. 3. 69 Hâdimî, s. 6. 70 �0-)0@�>.)�&(�9>./&4-":��+ , XXIII, 315-318. 71 Hâdimî, s. 12, 18, 19. 72 �<(<5, �0(0.&��"/&@, ��3<)�9�&*�.:��>�������� �-14. 73 Hümeze, 104/1.

9

&3�#"/&*&*�0 /8-!"*+(!0=0*0�"(&-/)&@/&-�68 �2*<@"'&(!"���6�3,.��� $�%"6�8�4��1&2��85#50�(6 &� ibaresinde � $ kelimesinin ��6�3,.�;�&3�#"/&)8@"��"%8*�bih;&*)8@"��"%"&3�#"/&/8-8*!"*+(0,, )8"''"!/"@�&%/&-�69

2.2.2.4. ������ �73(8'/" 97!8*5 &./")"'� 7!8*5 �()�': �*(�)<*� $"("* &./&4-"2& �"(4$�/4(&)("-&�9�&-'"(&)"1"2�/"-'&�&*�/"@�&%")8��(�=�1"2+-0)$8 8.�=(�)�'&5&*�"*3"@)" &($&.&2(" 1" �&- '�-6*"2" !�2�(< +(�-�' $"-5"' �*(�)< !<@<*!�'0((�*<()�.<: @"'(&*!" /�-&# "/)&@("-!&-�70 ?4-&%� &./&4-"*&* /�*<)< 2�,�-�''<.<)(�-<*< 3&'-"/)&@ 1" +*(�-<* !� /�*<)(�-<*< 2�,)<@/<-� >./&4-"-& �0.�--�%�;2</�*<)(�2�-�'�.(&22"1"�"�"&22"'<.<)(�-<*<*!� /�*<)(�-<*<2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-� Tebeiyyede müste4- .73 8=8* &.&)� #&&( 1" %�-# +(��&(" "=&*&7-*"'("-(" �5<'(�)<@/<-� �-!<*!�* >./&4-"-& �"'*&22";*&* /�*<)<*< 2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-�>./&4-"-&��%26(&22";*&*�"'*&22";2"$"-"'(&+(!0=0*0&#�!""/)&@1"�0'+*0!�����#��(�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile �"''4'6�-�.<*!�'&$7-8@�2-<(<'(�-<*<3&'-"/)&@/&-�71

2.2.3. �������� ������� � �� ����� � �� 2.2.3.1. Muhassinât-��������

2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs) �*(�)(�-<#�-'(<�2�3<(<@1"2�.72("*&@("-&�2*<2�%0/�"*3"-+(�*'"(&)"("-&**�3<)1"*".&-!"�&- �-�!�'0((�*<()�.<2+(02(�2�,<(�*.73.�*�/<!<-�72 Cinâs, tâm ve

gayr-& /4) +()�' 83"-" &'& �*� �7(8)" �2-<(<-� �0*(�- !�%� .+*-� �(/ �7(8)("-"�2-<()�'/�!<-�

Hâdimî, cinâs-<$�2--&/4))<*�(/'<.)<+(�* &*4.-<(4%&';&*/�*<)<*<2�,)<@1" '<.<)(�-<*� 7-*"'("- 1"-)&@/&-� �&*4.-< (4%&';& &Kelimeler ����)����� �����)�)*)���������� �%�������� �����)�)�' @"'(&*!" /�*<)(�)<@/<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* ��@<*!��+-/�.<*!� 1" .+*0*!� +()�.<*� $7-" 85" �2-<(<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* &(' %�-#&*!"+(!0=0*�@07-*"=& 1"-)&@/&-�

� ��!������� ��! ��.��-�, ��-�6��

&+�������) ������� "���,������ ��, �$! �,����� �� ��� ���� ��� ��,���� vay �������'73�

Ayette � ��!��� ve ���� ��! '"(&)"("-&�-�.<*!� &*4.-<(4%&'1�-!<-���-'(<(<''"(&)"*&*&('

%�-#&*!"+()0@/0-� ��-'(<(<=<*'"(&)"*&*+-/�.<*!�'&�&-%�-#/"+(!0=0*�@07-*"=&1"-)&@/&-:

���3�+�������� �*���������'��� ����� �7�� ����5��� �)���� �/��3�+������/�,�.����5��� �����/

68 Hâdimî, s. 3. 69 Hâdimî, s. 6. 70 �0-)0@�>.)�&(�9>./&4-":��+ , XXIII, 315-318. 71 Hâdimî, s. 12, 18, 19. 72 �<(<5, �0(0.&��"/&@, ��3<)�9�&*�.:��>�������� �-14. 73 Hümeze, 104/1.

9

&3�#"/&*&*�0 /8-!"*+(!0=0*0�"(&-/)&@/&-�68 �2*<@"'&(!"���6�3,.��� $�%"6�8�4��1&2��85#50�(6 &� ibaresinde � $ kelimesinin ��6�3,.�;�&3�#"/&)8@"��"%8*�bih;&*)8@"��"%"&3�#"/&/8-8*!"*+(0,, )8"''"!/"@�&%/&-�69

2.2.2.4. ������ �73(8'/" 97!8*5 &./")"'� 7!8*5 �()�': �*(�)<*� $"("* &./&4-"2& �"(4$�/4(&)("-&�9�&-'"(&)"1"2�/"-'&�&*�/"@�&%")8��(�=�1"2+-0)$8 8.�=(�)�'&5&*�"*3"@)" &($&.&2(" 1" �&- '�-6*"2" !�2�(< +(�-�' $"-5"' �*(�)< !<@<*!�'0((�*<()�.<: @"'(&*!" /�-&# "/)&@("-!&-�70 ?4-&%� &./&4-"*&* /�*<)< 2�,�-�''<.<)(�-<*< 3&'-"/)&@ 1" +*(�-<* !� /�*<)(�-<*< 2�,)<@/<-� >./&4-"-& �0.�--�%�;2</�*<)(�2�-�'�.(&22"1"�"�"&22"'<.<)(�-<*<*!� /�*<)(�-<*<2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-� Tebeiyyede müste4- .73 8=8* &.&)� #&&( 1" %�-# +(��&(" "=&*&7-*"'("-(" �5<'(�)<@/<-� �-!<*!�* >./&4-"-& �"'*&22";*&* /�*<)<*< 2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-�>./&4-"-&��%26(&22";*&*�"'*&22";2"$"-"'(&+(!0=0*0&#�!""/)&@1"�0'+*0!�����#��(�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile �"''4'6�-�.<*!�'&$7-8@�2-<(<'(�-<*<3&'-"/)&@/&-�71

2.2.3. �������� ������� � �� ����� � �� 2.2.3.1. Muhassinât-��������

2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs) �*(�)(�-<#�-'(<�2�3<(<@1"2�.72("*&@("-&�2*<2�%0/�"*3"-+(�*'"(&)"("-&**�3<)1"*".&-!"�&- �-�!�'0((�*<()�.<2+(02(�2�,<(�*.73.�*�/<!<-�72 Cinâs, tâm ve

gayr-& /4) +()�' 83"-" &'& �*� �7(8)" �2-<(<-� �0*(�- !�%� .+*-� �(/ �7(8)("-"�2-<()�'/�!<-�

Hâdimî, cinâs-<$�2--&/4))<*�(/'<.)<+(�* &*4.-<(4%&';&*/�*<)<*<2�,)<@1" '<.<)(�-<*� 7-*"'("- 1"-)&@/&-� �&*4.-< (4%&';& &Kelimeler ����)����� �����)�)*)���������� �%�������� �����)�)�' @"'(&*!" /�*<)(�)<@/<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* ��@<*!��+-/�.<*!� 1" .+*0*!� +()�.<*� $7-" 85" �2-<(<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* &(' %�-#&*!"+(!0=0*�@07-*"=& 1"-)&@/&-�

� ��!������� ��! ��.��-�, ��-�6��

&+�������) ������� "���,������ ��, �$! �,����� �� ��� ���� ��� ��,���� vay �������'73�

Ayette � ��!��� ve ���� ��! '"(&)"("-&�-�.<*!� &*4.-<(4%&'1�-!<-���-'(<(<''"(&)"*&*&('

%�-#&*!"+()0@/0-� ��-'(<(<=<*'"(&)"*&*+-/�.<*!�'&�&-%�-#/"+(!0=0*�@07-*"=&1"-)&@/&-:

���3�+�������� �*���������'��� ����� �7�� ����5��� �)���� �/��3�+������/�,�.����5��� �����/

68 Hâdimî, s. 3. 69 Hâdimî, s. 6. 70 �0-)0@�>.)�&(�9>./&4-":��+ , XXIII, 315-318. 71 Hâdimî, s. 12, 18, 19. 72 �<(<5, �0(0.&��"/&@, ��3<)�9�&*�.:��>�������� �-14. 73 Hümeze, 104/1.

9

&3�#"/&*&*�0 /8-!"*+(!0=0*0�"(&-/)&@/&-�68 �2*<@"'&(!"���6�3,.��� $�%"6�8�4��1&2��85#50�(6 &� ibaresinde � $ kelimesinin ��6�3,.�;�&3�#"/&)8@"��"%8*�bih;&*)8@"��"%"&3�#"/&/8-8*!"*+(0,, )8"''"!/"@�&%/&-�69

2.2.2.4. ������ �73(8'/" 97!8*5 &./")"'� 7!8*5 �()�': �*(�)<*� $"("* &./&4-"2& �"(4$�/4(&)("-&�9�&-'"(&)"1"2�/"-'&�&*�/"@�&%")8��(�=�1"2+-0)$8 8.�=(�)�'&5&*�"*3"@)" &($&.&2(" 1" �&- '�-6*"2" !�2�(< +(�-�' $"-5"' �*(�)< !<@<*!�'0((�*<()�.<: @"'(&*!" /�-&# "/)&@("-!&-�70 ?4-&%� &./&4-"*&* /�*<)< 2�,�-�''<.<)(�-<*< 3&'-"/)&@ 1" +*(�-<* !� /�*<)(�-<*< 2�,)<@/<-� >./&4-"-& �0.�--�%�;2</�*<)(�2�-�'�.(&22"1"�"�"&22"'<.<)(�-<*<*!� /�*<)(�-<*<2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-� Tebeiyyede müste4- .73 8=8* &.&)� #&&( 1" %�-# +(��&(" "=&*&7-*"'("-(" �5<'(�)<@/<-� �-!<*!�* >./&4-"-& �"'*&22";*&* /�*<)<*< 2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-�>./&4-"-&��%26(&22";*&*�"'*&22";2"$"-"'(&+(!0=0*0&#�!""/)&@1"�0'+*0!�����#��(�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile �"''4'6�-�.<*!�'&$7-8@�2-<(<'(�-<*<3&'-"/)&@/&-�71

2.2.3. �������� ������� � �� ����� � �� 2.2.3.1. Muhassinât-��������

2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs) �*(�)(�-<#�-'(<�2�3<(<@1"2�.72("*&@("-&�2*<2�%0/�"*3"-+(�*'"(&)"("-&**�3<)1"*".&-!"�&- �-�!�'0((�*<()�.<2+(02(�2�,<(�*.73.�*�/<!<-�72 Cinâs, tâm ve

gayr-& /4) +()�' 83"-" &'& �*� �7(8)" �2-<(<-� �0*(�- !�%� .+*-� �(/ �7(8)("-"�2-<()�'/�!<-�

Hâdimî, cinâs-<$�2--&/4))<*�(/'<.)<+(�* &*4.-<(4%&';&*/�*<)<*<2�,)<@1" '<.<)(�-<*� 7-*"'("- 1"-)&@/&-� �&*4.-< (4%&';& &Kelimeler ����)����� �����)�)*)���������� �%�������� �����)�)�' @"'(&*!" /�*<)(�)<@/<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* ��@<*!��+-/�.<*!� 1" .+*0*!� +()�.<*� $7-" 85" �2-<(<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* &(' %�-#&*!"+(!0=0*�@07-*"=& 1"-)&@/&-�

� ��!������� ��! ��.��-�, ��-�6��

&+�������) ������� "���,������ ��, �$! �,����� �� ��� ���� ��� ��,���� vay �������'73�

Ayette � ��!��� ve ���� ��! '"(&)"("-&�-�.<*!� &*4.-<(4%&'1�-!<-���-'(<(<''"(&)"*&*&('

%�-#&*!"+()0@/0-� ��-'(<(<=<*'"(&)"*&*+-/�.<*!�'&�&-%�-#/"+(!0=0*�@07-*"=&1"-)&@/&-:

���3�+�������� �*���������'��� ����� �7�� ����5��� �)���� �/��3�+������/�,�.����5��� �����/

68 Hâdimî, s. 3. 69 Hâdimî, s. 6. 70 �0-)0@�>.)�&(�9>./&4-":��+ , XXIII, 315-318. 71 Hâdimî, s. 12, 18, 19. 72 �<(<5, �0(0.&��"/&@, ��3<)�9�&*�.:��>�������� �-14. 73 Hümeze, 104/1.

Page 10: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

2.2.2.4. !stiâre

Sözlükte “ödünç istemek, ödünç almak” anlamına gelen istiâreyi belâgat âlimleri, “birkelime veya terkibin, te!bihe mübala"a ve yorum gücü sa"lamak için benze!me ilgisiyleve bir karîneye dayalı olarak gerçek anlamı dı!ında kullanılması” !eklinde tarif etmi!lerdir.70

#ârih, istiârenin tanımı yaparak kısımlarını zikretmi! ve onların da tanımlarını yapmı!tır.$stiâre-i Musarraha’yı tanımlayarak Asliyye ve Tebeiyye kısımlarının da tanımlarınıyaparak örneklerle açıklamı!tır. Tebeiyyede müsteâr sözcü"ün isim, fiil ve harf olabilece"iniörneklerle açıklamı!tır. Ardından $stiâre-i Mekniyye’nin tanımını yaparak örneklerleaçıklamı!tır. $stiâre-i Tahyîliyye’nin Mekniyye’ye gerekli oldu"unu ifade etmi! ve bukonuda Telhîsu’l-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile Sekkâkî arasındaki görü! ayrılıklarınızikretmi!tir.71

2.2.3. Bedî ilmine dair de"erlendirmeleri2.2.3.1. Muhassinât-ı Lafziyye2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs)Anlamları farklı, yazılı! veya söyleni!leri aynı yahut benzer olan kelimelerin nazım ve

nesirde bir arada kullanılması yoluyla yapılan söz sanatıdır.72 Cinâs, tâm ve gayr-i tâmolmak üzere iki ana bölüme ayrılır. Bunlar daha sonra alt bölümlere ayrılmaktadır.

Hâdimî, cinâs-ı gayr-i tâmmın alt kısmı olan cinâs-ı lâhik’in tanımını yapmı! vekısımlarına örnekler vermi!tir. Cinâs-ı lâhik’i “Kelimeler arasındaki farklılı!ın harflerintürlerinde olmasıdır” !eklinde tanımlamı!tır. Farklılı"ın kelimenin ba!ında, ortasında vesonunda olmasına göre üçe ayrılır. Farklılı"ın kelimenin ilk harfinde oldu"una !u örne"ivermi!tir:

“"nsanları arkadan çeki#tiren, ka# göz i#aretiyle alay eden her ki#inin vay haline!” 73

Ayette ve kelimeleri arasında cinâs-ı lâhik vardır. Farklılık kelimenin ilk harfin-de olmu!tur.

Farklılı"ın kelimenin ortasındaki bir harfte oldu"una !u örne"i vermi!tir:

“Bu, sizin yeryüzünde haksız yere #ımarmanızdan ve böbürlenmenizden ötürü-dür.”74

Ayette ve kelimeleri arasında cinâs-ı lâhik vardır. Farklılık kelimenin orta-sındaki harflerde olmu!tur.

____________________________________________________________________________________

Durmu!, $smail, “$stiâre”, D"A, XXIII, 315-318.70Hâdimî, s. 12, 18, 19.71Kılıç, Hulusi, Yeti!, Kazım, “Cinas”, D"A, XVIII, 12-14.72Hümeze, 104/1.73%âfir, 40/75.74

9

&3�#"/&*&*�0 /8-!"*+(!0=0*0�"(&-/)&@/&-�68 �2*<@"'&(!"���6�3,.��� $�%"6�8�4��1&2��85#50�(6 &� ibaresinde � $ kelimesinin ��6�3,.�;�&3�#"/&)8@"��"%8*�bih;&*)8@"��"%"&3�#"/&/8-8*!"*+(0,, )8"''"!/"@�&%/&-�69

2.2.2.4. ������ �73(8'/" 97!8*5 &./")"'� 7!8*5 �()�': �*(�)<*� $"("* &./&4-"2& �"(4$�/4(&)("-&�9�&-'"(&)"1"2�/"-'&�&*�/"@�&%")8��(�=�1"2+-0)$8 8.�=(�)�'&5&*�"*3"@)" &($&.&2(" 1" �&- '�-6*"2" !�2�(< +(�-�' $"-5"' �*(�)< !<@<*!�'0((�*<()�.<: @"'(&*!" /�-&# "/)&@("-!&-�70 ?4-&%� &./&4-"*&* /�*<)< 2�,�-�''<.<)(�-<*< 3&'-"/)&@ 1" +*(�-<* !� /�*<)(�-<*< 2�,)<@/<-� >./&4-"-& �0.�--�%�;2</�*<)(�2�-�'�.(&22"1"�"�"&22"'<.<)(�-<*<*!� /�*<)(�-<*<2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-� Tebeiyyede müste4- .73 8=8* &.&)� #&&( 1" %�-# +(��&(" "=&*&7-*"'("-(" �5<'(�)<@/<-� �-!<*!�* >./&4-"-& �"'*&22";*&* /�*<)<*< 2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-�>./&4-"-&��%26(&22";*&*�"'*&22";2"$"-"'(&+(!0=0*0&#�!""/)&@1"�0'+*0!�����#��(�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile �"''4'6�-�.<*!�'&$7-8@�2-<(<'(�-<*<3&'-"/)&@/&-�71

2.2.3. �������� ������� � �� ����� � �� 2.2.3.1. Muhassinât-��������

2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs) �*(�)(�-<#�-'(<�2�3<(<@1"2�.72("*&@("-&�2*<2�%0/�"*3"-+(�*'"(&)"("-&**�3<)1"*".&-!"�&- �-�!�'0((�*<()�.<2+(02(�2�,<(�*.73.�*�/<!<-�72 Cinâs, tâm ve

gayr-& /4) +()�' 83"-" &'& �*� �7(8)" �2-<(<-� �0*(�- !�%� .+*-� �(/ �7(8)("-"�2-<()�'/�!<-�

Hâdimî, cinâs-<$�2--&/4))<*�(/'<.)<+(�* &*4.-<(4%&';&*/�*<)<*<2�,)<@1" '<.<)(�-<*� 7-*"'("- 1"-)&@/&-� �&*4.-< (4%&';& &Kelimeler ����)����� �����)�)*)���������� �%�������� �����)�)�' @"'(&*!" /�*<)(�)<@/<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* ��@<*!��+-/�.<*!� 1" .+*0*!� +()�.<*� $7-" 85" �2-<(<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* &(' %�-#&*!"+(!0=0*�@07-*"=& 1"-)&@/&-�

� ��!������� ��! ��.��-�, ��-�6��

&+�������) ������� "���,������ ��, �$! �,����� �� ��� ���� ��� ��,���� vay �������'73�

Ayette � ��!��� ve ���� ��! '"(&)"("-&�-�.<*!� &*4.-<(4%&'1�-!<-���-'(<(<''"(&)"*&*&('

%�-#&*!"+()0@/0-� ��-'(<(<=<*'"(&)"*&*+-/�.<*!�'&�&-%�-#/"+(!0=0*�@07-*"=&1"-)&@/&-:

���3�+�������� �*���������'��� ����� �7�� ����5��� �)���� �/��3�+������/�,�.����5��� �����/

68 Hâdimî, s. 3. 69 Hâdimî, s. 6. 70 �0-)0@�>.)�&(�9>./&4-":��+ , XXIII, 315-318. 71 Hâdimî, s. 12, 18, 19. 72 �<(<5, �0(0.&��"/&@, ��3<)�9�&*�.:��>�������� �-14. 73 Hümeze, 104/1.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

9

&3�#"/&*&*�0 /8-!"*+(!0=0*0�"(&-/)&@/&-�68 �2*<@"'&(!"���6�3,.��� $�%"6�8�4��1&2��85#50�(6 &� ibaresinde � $ kelimesinin ��6�3,.�;�&3�#"/&)8@"��"%8*�bih;&*)8@"��"%"&3�#"/&/8-8*!"*+(0,, )8"''"!/"@�&%/&-�69

2.2.2.4. ������ �73(8'/" 97!8*5 &./")"'� 7!8*5 �()�': �*(�)<*� $"("* &./&4-"2& �"(4$�/4(&)("-&�9�&-'"(&)"1"2�/"-'&�&*�/"@�&%")8��(�=�1"2+-0)$8 8.�=(�)�'&5&*�"*3"@)" &($&.&2(" 1" �&- '�-6*"2" !�2�(< +(�-�' $"-5"' �*(�)< !<@<*!�'0((�*<()�.<: @"'(&*!" /�-&# "/)&@("-!&-�70 ?4-&%� &./&4-"*&* /�*<)< 2�,�-�''<.<)(�-<*< 3&'-"/)&@ 1" +*(�-<* !� /�*<)(�-<*< 2�,)<@/<-� >./&4-"-& �0.�--�%�;2</�*<)(�2�-�'�.(&22"1"�"�"&22"'<.<)(�-<*<*!� /�*<)(�-<*<2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-� Tebeiyyede müste4- .73 8=8* &.&)� #&&( 1" %�-# +(��&(" "=&*&7-*"'("-(" �5<'(�)<@/<-� �-!<*!�* >./&4-"-& �"'*&22";*&* /�*<)<*< 2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-�>./&4-"-&��%26(&22";*&*�"'*&22";2"$"-"'(&+(!0=0*0&#�!""/)&@1"�0'+*0!�����#��(�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile �"''4'6�-�.<*!�'&$7-8@�2-<(<'(�-<*<3&'-"/)&@/&-�71

2.2.3. �������� ������� � �� ����� � �� 2.2.3.1. Muhassinât-��������

2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs) �*(�)(�-<#�-'(<�2�3<(<@1"2�.72("*&@("-&�2*<2�%0/�"*3"-+(�*'"(&)"("-&**�3<)1"*".&-!"�&- �-�!�'0((�*<()�.<2+(02(�2�,<(�*.73.�*�/<!<-�72 Cinâs, tâm ve

gayr-& /4) +()�' 83"-" &'& �*� �7(8)" �2-<(<-� �0*(�- !�%� .+*-� �(/ �7(8)("-"�2-<()�'/�!<-�

Hâdimî, cinâs-<$�2--&/4))<*�(/'<.)<+(�* &*4.-<(4%&';&*/�*<)<*<2�,)<@1" '<.<)(�-<*� 7-*"'("- 1"-)&@/&-� �&*4.-< (4%&';& &Kelimeler ����)����� �����)�)*)���������� �%�������� �����)�)�' @"'(&*!" /�*<)(�)<@/<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* ��@<*!��+-/�.<*!� 1" .+*0*!� +()�.<*� $7-" 85" �2-<(<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* &(' %�-#&*!"+(!0=0*�@07-*"=& 1"-)&@/&-�

� ��!������� ��! ��.��-�, ��-�6��

&+�������) ������� "���,������ ��, �$! �,����� �� ��� ���� ��� ��,���� vay �������'73�

Ayette � ��!��� ve ���� ��! '"(&)"("-&�-�.<*!� &*4.-<(4%&'1�-!<-���-'(<(<''"(&)"*&*&('

%�-#&*!"+()0@/0-� ��-'(<(<=<*'"(&)"*&*+-/�.<*!�'&�&-%�-#/"+(!0=0*�@07-*"=&1"-)&@/&-:

���3�+�������� �*���������'��� ����� �7�� ����5��� �)���� �/��3�+������/�,�.����5��� �����/

68 Hâdimî, s. 3. 69 Hâdimî, s. 6. 70 �0-)0@�>.)�&(�9>./&4-":��+ , XXIII, 315-318. 71 Hâdimî, s. 12, 18, 19. 72 �<(<5, �0(0.&��"/&@, ��3<)�9�&*�.:��>�������� �-14. 73 Hümeze, 104/1.

9

&3�#"/&*&*�0 /8-!"*+(!0=0*0�"(&-/)&@/&-�68 �2*<@"'&(!"���6�3,.��� $�%"6�8�4��1&2��85#50�(6 &� ibaresinde � $ kelimesinin ��6�3,.�;�&3�#"/&)8@"��"%8*�bih;&*)8@"��"%"&3�#"/&/8-8*!"*+(0,, )8"''"!/"@�&%/&-�69

2.2.2.4. ������ �73(8'/" 97!8*5 &./")"'� 7!8*5 �()�': �*(�)<*� $"("* &./&4-"2& �"(4$�/4(&)("-&�9�&-'"(&)"1"2�/"-'&�&*�/"@�&%")8��(�=�1"2+-0)$8 8.�=(�)�'&5&*�"*3"@)" &($&.&2(" 1" �&- '�-6*"2" !�2�(< +(�-�' $"-5"' �*(�)< !<@<*!�'0((�*<()�.<: @"'(&*!" /�-&# "/)&@("-!&-�70 ?4-&%� &./&4-"*&* /�*<)< 2�,�-�''<.<)(�-<*< 3&'-"/)&@ 1" +*(�-<* !� /�*<)(�-<*< 2�,)<@/<-� >./&4-"-& �0.�--�%�;2</�*<)(�2�-�'�.(&22"1"�"�"&22"'<.<)(�-<*<*!� /�*<)(�-<*<2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-� Tebeiyyede müste4- .73 8=8* &.&)� #&&( 1" %�-# +(��&(" "=&*&7-*"'("-(" �5<'(�)<@/<-� �-!<*!�* >./&4-"-& �"'*&22";*&* /�*<)<*< 2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-�>./&4-"-&��%26(&22";*&*�"'*&22";2"$"-"'(&+(!0=0*0&#�!""/)&@1"�0'+*0!�����#��(�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile �"''4'6�-�.<*!�'&$7-8@�2-<(<'(�-<*<3&'-"/)&@/&-�71

2.2.3. �������� ������� � �� ����� � �� 2.2.3.1. Muhassinât-��������

2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs) �*(�)(�-<#�-'(<�2�3<(<@1"2�.72("*&@("-&�2*<2�%0/�"*3"-+(�*'"(&)"("-&**�3<)1"*".&-!"�&- �-�!�'0((�*<()�.<2+(02(�2�,<(�*.73.�*�/<!<-�72 Cinâs, tâm ve

gayr-& /4) +()�' 83"-" &'& �*� �7(8)" �2-<(<-� �0*(�- !�%� .+*-� �(/ �7(8)("-"�2-<()�'/�!<-�

Hâdimî, cinâs-<$�2--&/4))<*�(/'<.)<+(�* &*4.-<(4%&';&*/�*<)<*<2�,)<@1" '<.<)(�-<*� 7-*"'("- 1"-)&@/&-� �&*4.-< (4%&';& &Kelimeler ����)����� �����)�)*)���������� �%�������� �����)�)�' @"'(&*!" /�*<)(�)<@/<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* ��@<*!��+-/�.<*!� 1" .+*0*!� +()�.<*� $7-" 85" �2-<(<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* &(' %�-#&*!"+(!0=0*�@07-*"=& 1"-)&@/&-�

� ��!������� ��! ��.��-�, ��-�6��

&+�������) ������� "���,������ ��, �$! �,����� �� ��� ���� ��� ��,���� vay �������'73�

Ayette � ��!��� ve ���� ��! '"(&)"("-&�-�.<*!� &*4.-<(4%&'1�-!<-���-'(<(<''"(&)"*&*&('

%�-#&*!"+()0@/0-� ��-'(<(<=<*'"(&)"*&*+-/�.<*!�'&�&-%�-#/"+(!0=0*�@07-*"=&1"-)&@/&-:

���3�+�������� �*���������'��� ����� �7�� ����5��� �)���� �/��3�+������/�,�.����5��� �����/

68 Hâdimî, s. 3. 69 Hâdimî, s. 6. 70 �0-)0@�>.)�&(�9>./&4-":��+ , XXIII, 315-318. 71 Hâdimî, s. 12, 18, 19. 72 �<(<5, �0(0.&��"/&@, ��3<)�9�&*�.:��>�������� �-14. 73 Hümeze, 104/1.

9

&3�#"/&*&*�0 /8-!"*+(!0=0*0�"(&-/)&@/&-�68 �2*<@"'&(!"���6�3,.��� $�%"6�8�4��1&2��85#50�(6 &� ibaresinde � $ kelimesinin ��6�3,.�;�&3�#"/&)8@"��"%8*�bih;&*)8@"��"%"&3�#"/&/8-8*!"*+(0,, )8"''"!/"@�&%/&-�69

2.2.2.4. ������ �73(8'/" 97!8*5 &./")"'� 7!8*5 �()�': �*(�)<*� $"("* &./&4-"2& �"(4$�/4(&)("-&�9�&-'"(&)"1"2�/"-'&�&*�/"@�&%")8��(�=�1"2+-0)$8 8.�=(�)�'&5&*�"*3"@)" &($&.&2(" 1" �&- '�-6*"2" !�2�(< +(�-�' $"-5"' �*(�)< !<@<*!�'0((�*<()�.<: @"'(&*!" /�-&# "/)&@("-!&-�70 ?4-&%� &./&4-"*&* /�*<)< 2�,�-�''<.<)(�-<*< 3&'-"/)&@ 1" +*(�-<* !� /�*<)(�-<*< 2�,)<@/<-� >./&4-"-& �0.�--�%�;2</�*<)(�2�-�'�.(&22"1"�"�"&22"'<.<)(�-<*<*!� /�*<)(�-<*<2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-� Tebeiyyede müste4- .73 8=8* &.&)� #&&( 1" %�-# +(��&(" "=&*&7-*"'("-(" �5<'(�)<@/<-� �-!<*!�* >./&4-"-& �"'*&22";*&* /�*<)<*< 2�,�-�'7-*"'("-("�5<'(�)<@/<-�>./&4-"-&��%26(&22";*&*�"'*&22";2"$"-"'(&+(!0=0*0&#�!""/)&@1"�0'+*0!�����#��(�-miftâh müellifi Hatîb Kazvînî ile �"''4'6�-�.<*!�'&$7-8@�2-<(<'(�-<*<3&'-"/)&@/&-�71

2.2.3. �������� ������� � �� ����� � �� 2.2.3.1. Muhassinât-��������

2.2.3.1.1. Cinâs (Tecnîs) �*(�)(�-<#�-'(<�2�3<(<@1"2�.72("*&@("-&�2*<2�%0/�"*3"-+(�*'"(&)"("-&**�3<)1"*".&-!"�&- �-�!�'0((�*<()�.<2+(02(�2�,<(�*.73.�*�/<!<-�72 Cinâs, tâm ve

gayr-& /4) +()�' 83"-" &'& �*� �7(8)" �2-<(<-� �0*(�- !�%� .+*-� �(/ �7(8)("-"�2-<()�'/�!<-�

Hâdimî, cinâs-<$�2--&/4))<*�(/'<.)<+(�* &*4.-<(4%&';&*/�*<)<*<2�,)<@1" '<.<)(�-<*� 7-*"'("- 1"-)&@/&-� �&*4.-< (4%&';& &Kelimeler ����)����� �����)�)*)���������� �%�������� �����)�)�' @"'(&*!" /�*<)(�)<@/<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* ��@<*!��+-/�.<*!� 1" .+*0*!� +()�.<*� $7-" 85" �2-<(<-� ��-'(<(<=<* '"(&)"*&* &(' %�-#&*!"+(!0=0*�@07-*"=& 1"-)&@/&-�

� ��!������� ��! ��.��-�, ��-�6��

&+�������) ������� "���,������ ��, �$! �,����� �� ��� ���� ��� ��,���� vay �������'73�

Ayette � ��!��� ve ���� ��! '"(&)"("-&�-�.<*!� &*4.-<(4%&'1�-!<-���-'(<(<''"(&)"*&*&('

%�-#&*!"+()0@/0-� ��-'(<(<=<*'"(&)"*&*+-/�.<*!�'&�&-%�-#/"+(!0=0*�@07-*"=&1"-)&@/&-:

���3�+�������� �*���������'��� ����� �7�� ����5��� �)���� �/��3�+������/�,�.����5��� �����/

68 Hâdimî, s. 3. 69 Hâdimî, s. 6. 70 �0-)0@�>.)�&(�9>./&4-":��+ , XXIII, 315-318. 71 Hâdimî, s. 12, 18, 19. 72 �<(<5, �0(0.&��"/&@, ��3<)�9�&*�.:��>�������� �-14. 73 Hümeze, 104/1.

186 Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 | Yrd. Doç. Dr. Mustafa !smail DÖNMEZ

Page 11: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ABDULLAH EL-HÂD!MÎ’N!N (Ö.1192/1778) "ERHU DÎBÂCET!’N-NETÂ!C ADLI ESER!N!N DE#ERLEND!R!LMES! 187

Farklılı!ın kelimenin son harfinde oldu!una "u örne!i vermi"tir:

“Kendilerine güvenlik (barı!) veya korku (sava!) ile ilgili bir haber geldi"inde” 75

Ayette ve kelimeleri arasında cinâs-ı lâhik vardır. Farklılık kelimenin son harf-lerinde olmu"tur.

Netâicü’l-efkâr metninde yer alan vea kelimeleri arasında ikinci türden bir cinâs-ı lâhik oldu!una de!inmi"tir. Zira de!i-"iklik iki kelimenin ortasındaki harflerde olmu"tur.76

2.2.3.1.2. Seci

Seci “Daha çok nesir halindeki metinlerde ifade bölüklerinin sonlarının aynı kafiyeveya aynı vezinde ya da her ikisinde aynı olması” diye tanımlanmı"tır.77 Hâdimî, secininüç kısmı oldu!unu belirtmi"tir. Mütevâzî seciyi “#ki fâsılada vezin birli"i olup, di"erlafızların ço"u arasında bu birli"in bulunmaması” olarak tanımlamı"tır.

ibaresinde ve kelimelerinde mütevâzî seci vardır. Zira bu iki arasında vezin birli!i varken aile kelimesi ve ile arasında birlik bulunmamaktadır.78

2.2.3.1.3. !ktibas

Kur’an ve hadisten alınmı" bir ibareyi cümleye yerle"tirmek anlamında edebi sanattır.79

Hâdimî, Netâicü’l-efkâr metnindeki iktibaslara dair bilgiler vermi"tir. Örne!in Ku"adalı’nınibaresinde hadislerden ve ayetlerden yapılan iktibaslara i"aret etmi", ilgili hadisleriyazmı"tır. Ayrıca Ku"adalı’nın ibaresinde bazı hadislere i"aret oldu!unu ve bunların neleroldu!unu zikretmi"tir.80

Örne!in: ibaresi “Üm-metimden hata, unutma, zorlama ile i!lenen fiillerden sorumluluk kaldırılmı!tır” 81 ha-disinden iktibas edilmi"tir. Bu ibarede aynı zamanda “Ümmetiminittifakı kesin bir delildir”82 hadisine de i"aret vardır.

#airin “#htiyaç duydu"um !eyler ekin bitmez bir vadiyekonulmu!” kavlinde de iktibas oldu!unu belirtmi"tir.83 Burada "u ayetten iktibas vardır.____________________________________________________________________________________

Nisâ, 4/83.75Hâdimî, s. 4.76Durmu", “Seci”, D#A, XXXVI, 273-275.77Hâdimî, s. 3, 4.78Durmu", “$ktibas”, D#A, XXII, 52.79Hâdimî, s. 5, 24.80Ebû Hafs, $bnu’l-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-Bedru’l-Munîr fî Tahrîci’l-Ehâdîsi’l-Vâkiati fi’!-$erhi’l-Kebîr, (n"r. Mustafa81Ebu’l-!ayt, Abdullah b. Süleyman, Yasir b. Kemal), Dâru’l-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177.Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.82Hâdimî, s. 5.83

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

11

?�%,%)� ����!;���O'��%,%-�)D1J��/@D 39 )!,�/�*,�*8*$:�,#�'�"!%�!)$�-�!' +��!,�"&%*#$*:4 kavlinde ! %&.%��-*' /=/)/ �!'%,.(%@.%, 83 Burada @/ �1!..!)i&.%��-0�, <, ������%�K��'�����������!�;�����O�'� �Q��� �I�G� �)�K�B�3���� ����'� �/�K�9����0�.�H�D�� �A�+�R 3����!$!-���%/&�*"#�'7$��%��-7(7%7�(�%!%"*)(�#�+!%!% �.���%!%�,�%7%���"!%�!)$�-�!'+��!,�,�'#�:)!'�!$�484

FEBD�� 8G�O,�����IG�PE9� �T4D��� �T6D�� ibaresi de �)R*��FEBD�� 8G�O, 3��%���+.$!*6#-"�#!$ �-(1-#�/&":�, !�����)$�"��!#!,�)!� verildi4 85 hadisinden iktibas

! %'(%@.%, 86 >&.%��-� �%,��@&�6,)!&'!, !2%&,!.(%@.%, 87

2.2.3.1.4. Telmih �%, 31!.!� �%, $� %-!� &<--�� *'�1 0!�%2!� �.�-627 0� )! #6) !,(! 1�+(�

-�)�.< <, 88 �7!''%"%��,! !&%.!'(%$'!,! %&&�.4!&(%@.%, L$%H:J��SO5OG�<Q0:*��%Q%KBD����07�84Q�S� ibaresinde ��S��L��ED���(�H�:�J����/�:��*�������%�MO�6��"�

���#�*"! �##� �7% %!$�)!%! (�,$�,� "�#"(�%7- &%* (�,�$�-(7%7-�89� ayetine telmih

*' /=/)/%"� ! !.(%@.%, 90

����������� �����-����� ��-sadr �!1%.0!1�"<&,�-*)/) �&%&!'%(!)%)�1)<-<)<)1�$/.�!)2!,%)%)��@.�.!&,�,

! %'(!-% �)'�(<) �&% -�)�..<, �/ -�)�. $!( @%%, ! $!( ! )!-%, ! *'/, ?3,%$�metinde geçen �T=� FNR=� 2RD� ��� �� �T= ifadesinden sonra bu sanata dair

�4<&'�(�'�,1�+(<@.<, �1!.'!, !)0!@%%,'!, !)@�$%.'!,2%&,!.(%@.%, 91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ) Berâat-%%-.%$'3')�2<(0!)!-%, !(�&-� �0!(/$.!0�1�%@�,!.! !)&!'%(!

0! !1%('!,%) 1�, <(<1'� &*)/1� %'#% 4!&%�% #72!' �%, 7-'/+'� ��@'�(� -�)�.< <, 92�Müellif, �!11% ?!,%" �7,�3)5;)%) �/ .!,%( %4%) 1�+.<=< @/ .�)<(� 1!, 0!,(%@.%,�8��#�$7% ��: )�'��7%7% $�"(��� *,�*% &#$�(7�7'�493 ��).!�26#-efkâr;<) (!.)%) !berâat-% %-.%$'3' *'�) 1!,'!,! �%, �4<&'�(�'�, � �/'/)(/@./, �!,3�.-i istihlâl olan

1!,'!,@/)'�, <,� �%:#��&D�O?��%>DS��C:, Netâi�26#-efkâr; �'�"<2'�,��%.$�''!, !)��$-! %' %=%

%4%)(�&-� �%@�,!.! !)�/.��%, !�!,3�.-%%-.%$'3'0�, <,

83 Hâdimî, s. 5. 84 >�,3$%(������ 85 Ahmed b. Hanbel, Musned, ()@,. �$(! �/$�((! ?�&%,���3,/;'-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.

86 Hâdimî, s. 8. 87 Hâdimî, s. 24. 88 �/,(/@�>-(�%'�8�!'(%$9��9�, XL, 407- 408. 89 Nahl, 16/18. 90 Hâdimî, s. 7. 91 Hâdimî, s. 30. 92 ���<(7".7*='/, ��-,/''�$�8�!,3�.-%%-.%$'3'9��9�, V, 470. 93 �!11% ?!,%"�7,�3)5�et-��5'0�.)� )@, Muhammed Abdurrahman el-��,:�@'5���!1,/.��3,/;)-Nefâis,

2003, s.104; Hâdimî, s. 3.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

10

2�(�� &�+�"� *�%*1+1"��� ���&5+� *�%�� 95!�%!�"5+��"� )�� �0�1% �"!�"�+��"�ötürüdür.374�

Ayette ���=�$�% �1��! ve ����=�$�%��� $�%#&�%�*# �*�+;'�� �#'2+-; %2"#$ .�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-*

��*$%;%;=;'$�%#&�'#'+('"�* #'��(%�-=-'�?-5*'�=#.�*&#?,#*� ��7� �%�7����6�;����"����������8�7� �@�� �8

8Kendilerine g1)�" ������%59 �)�*���#%�(��&�)�9 �� ��� �� ����%�����%��� ��6�"��375� Ayette ��%�7�� ve ��8�7� �@� $�%#&�%�*#�*�+;'���#'2+-; %2"#$.�*�;* ��*$%;%;$$�%#&�'#'

+('"�* %�*#'��(%&-?,-* ��������%$���6,9���14A��3/"����/����4�=2 ��,2#�7:%-efkâr metninde yer

alan ��/�� ve ����� $�%#&�%�*# �*�+;'�� #$#'�# ,7*��' �#* �#'2+-; %2"#$ (%�-=-'���=#'&#?,#* �#*���=#?#$%#$#$#$�%#&�'#'(*,�+;'��$#"�* %�*��(%&-?,-* 76

2.2.3.1.2. Seci Seci 2����� .#�� "�&�%� �� �"����� !�'�" �%��� ������ �0 1� �%�"�"� &#" �%5"5"� �*"5�

����*�� )�*�� �*"5� )�+�"��� *�� ��� ��%� ���&�"��� �*"5� # !�&53 �#/� ,�';&%�'&;?,;* 77

Hâdimî, +��#'#' 73 $;+&; (%�-=-'- ��%#*,&#?,#* �7,�.204 +��#/# 27��� �-&5 ���� )�+�"���% �6�� # ($�� ��6�%� ��5+ �%5"� .#6(� �%�&5"��� �(� ��% �6�"� �( ("!�!�&53 olarak

,�';&%�&;?,;* ��=(A�� %��&� >5.� �<5)0�� ������ ��%$� �� 6,9���14A�� 3/"���4�=2���/��

ibaresinde ��/�� ve ����� $�%#&�%�*#'�� &7,�.204 +��# .�*�;* �#*� �- #$# �*�+;'��.�0#' �#*%#=# .�*$�' 3/" ile 3)0 kelimesi ve �14� ile %��& �*�+;'�� birlik

�-%-'&�&�$,��;* 78

2.2.3.1.�������� �-*:�'.�"��#+,�'�%;'&;?�#* #��*�/#�7&%�/�/�*%�?,#*&�$�'%�&;'������#

+�'�,,;* 79� Hâdimî, ��'-��14 -efkâr metnindeki ikti��+%�*� ��#* �#%!#%�* .�*&#?,#* 1*'�=#'�-?���%;:';' #��*�+#'��"��#+%�*��'.��/�,%�*��'/�);%�' #$,#��+%�*� #?�*�,�,&#?� #%!#%# "��#+%�*# /�0&;?,;* �/*;�� �-?���%;:';' #��*�+#'�� ��0; "��#+%�*� #?�*�,(%�-=-'-.��-'%�*;''�%�*(%�-=-'-0#$*�,&#?,#* 80 1*'�=#'�

� 7�.� 7@�� 8.� �+��� -0� :5)1�� ibaresi� ��?'94��� �+��� �7�� 8.� -0

�,!!�'�!��"���'���("('!���+#% �!��� ���9 �"�"���� �%��"�&#%(! ( (���� �5%5 !59'5%381� hadisinden iktibas ed#%&#?,#* �- #��*��� �/'; 0�&�'da /*�2� #$� �7�� �1!� 2,!!�'�!�"��''����5���&�"���%��� � ��%382 hadisine ��#?�*�,.�*�;*

74 <2 #*�40/75. 75 Nisâ, 4/83. 76 Hâdimî, s. 4. 77 �-*&-?�8���#9��7�, XXXVI, 273-275. 78 Hâdimî, s. 3, 4. 79 �-*&-?�8>$,#��+9��7�, XXII, 52. 80 Hâdimî, s. 5, 24. 81 ��6�� +� >�'-:%-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-���%(4 -Munîr fî T��%/��4 -��-�/&�4 -V-���'�� ��49-8�%��4 -Kebîr,

("9%���(&'������(4 -6�*'����-%%�"� �7%�/&�'���+#*� ��&�%���2*-:%-Hicre, Riyad, 2004, IV, 177. 82 Kaynaklarda hadis olarak tespit edemedik.

Page 12: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

“Rabbimiz! Ben çocuklarımdanbazısını, senin kutsal evinin (Kâbe’nin) yanında ekin bitmez bir vadiye yerle!tir-dim.”84

ibaresi de “Bana cevâmiu’l-kelim (az sözle çok !ey ifade etme kabiliyeti) verildi” 85 hadisinden iktibas edilmi!tir.86

"ktibasa dair ba!ka örnekler de zikretmi!tir.87

2.2.3.1.4. Telmih

Bir âyete, bir hadise, kıssa, olay vecize, atasözü vb.ne gönderme yapma sanatıdır.88

Müellif ibaredeki telmihlere dikkat çekmi!tir.

ibaresinde “Hal-buki Allah’ın nimetini saymaya kalksanız onu sayamazsınız” 89ayetine telmih oldu#unuifade etmi!tir.90

2.2.3.1.4. Reddü’l-acüz ale’s-sadrBeyit veya fıkra sonundaki kelimenin aynısının yahut benzerinin ba!ta tekrar edilmesi

anlamındaki sanattır. Bu sanat hem !iirde hem de nesirde olur. $ârih, metinde geçenifadesinden sonra bu sanata dair açıklamalar yapmı!tır. Ayet-

lerden ve !iirlerden !ahitler zikretmi!tir.91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ)Berâat-i istihlâl nazım ve nesirde maksada ve muhtevaya i!aret eden kelime ve

deyimlerin yardımıyla konuya ilgi çekici güzel bir üslupla ba!lama sanatıdır.92 Müellif,Seyyid $erif Cürcânî’nin bu terim için yaptı#ı !u tanıma yer vermi!tir: “Kelamın ba!tarafının maksada uygun olmasıdır.”93 Netâicü’l-efkâr’ın metninde berâat-i istihlâl olanyerlere dair açıklamalarda bulunmu!tur. Berâat-i istihlâl olan yerler !unlardır:

Netâicü’l-efkâr’da lafızlara ait hallerden bahsedildi#i için mak-sada i!aret eden bu tabirde berâat-i istihlâl vardır.

Netâcü’l-efkâr’da harflerden bahsedildi#i için maksada i!aret edena kelimesinde berâat-i istihlâl vardır.94

____________________________________________________________________________________

"brâhim, 14/37.84Ahmed b. Hanbel, Müsned, (n!r. Ahmed Muhammed $akir), Dâru’l-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.85Hâdimî, s. 8.86Hâdimî, s. 24.87Durmu!, "smail, “Telmih”, D"A, XL, 407- 408.88Nahl, 16/18.89Hâdimî, s. 7.90Hâdimî, s. 30.91Hacımüftüo#lu, Nasrullah, “Berâat-i istihlâl”, D"A, V, 470.92Seyyid $erif Cürcânî, et-Ta‘rîfât, (n!r. Muhammed Abdurrahman el-Mar‘a!lî), Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2003, s.104;93Hâdimî, s. 3.Hâdimî, s. 3.94

11

?�%,%)� ����!;���O'��%,%-�)D1J��/@D 39 )!,�/�*,�*8*$:�,#�'�"!%�!)$�-�!' +��!,�"&%*#$*:4 kavlinde ! %&.%��-*' /=/)/ �!'%,.(%@.%, 83 Burada @/ �1!..!)i&.%��-0�, <, ������%�K��'�����������!�;�����O�'� �Q��� �I�G� �)�K�B�3���� ����'� �/�K�9����0�.�H�D�� �A�+�R 3����!$!-���%/&�*"#�'7$��%��-7(7%7�(�%!%"*)(�#�+!%!% �.���%!%�,�%7%���"!%�!)$�-�!'+��!,�,�'#�:)!'�!$�484

FEBD�� 8G�O,�����IG�PE9� �T4D��� �T6D�� ibaresi de �)R*��FEBD�� 8G�O, 3��%���+.$!*6#-"�#!$ �-(1-#�/&":�, !�����)$�"��!#!,�)!� verildi4 85 hadisinden iktibas

! %'(%@.%, 86 >&.%��-� �%,��@&�6,)!&'!, !2%&,!.(%@.%, 87

2.2.3.1.4. Telmih �%, 31!.!� �%, $� %-!� &<--�� *'�1 0!�%2!� �.�-627 0� )! #6) !,(! 1�+(�

-�)�.< <, 88 �7!''%"%��,! !&%.!'(%$'!,! %&&�.4!&(%@.%, L$%H:J��SO5OG�<Q0:*��%Q%KBD����07�84Q�S� ibaresinde ��S��L��ED���(�H�:�J����/�:��*�������%�MO�6��"�

���#�*"! �##� �7% %!$�)!%! (�,$�,� "�#"(�%7- &%* (�,�$�-(7%7-�89� ayetine telmih

*' /=/)/%"� ! !.(%@.%, 90

����������� �����-����� ��-sadr �!1%.0!1�"<&,�-*)/) �&%&!'%(!)%)�1)<-<)<)1�$/.�!)2!,%)%)��@.�.!&,�,

! %'(!-% �)'�(<) �&% -�)�..<, �/ -�)�. $!( @%%, ! $!( ! )!-%, ! *'/, ?3,%$�metinde geçen �T=� FNR=� 2RD� ��� �� �T= ifadesinden sonra bu sanata dair

�4<&'�(�'�,1�+(<@.<, �1!.'!, !)0!@%%,'!, !)@�$%.'!,2%&,!.(%@.%, 91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ) Berâat-%%-.%$'3')�2<(0!)!-%, !(�&-� �0!(/$.!0�1�%@�,!.! !)&!'%(!

0! !1%('!,%) 1�, <(<1'� &*)/1� %'#% 4!&%�% #72!' �%, 7-'/+'� ��@'�(� -�)�.< <, 92�Müellif, �!11% ?!,%" �7,�3)5;)%) �/ .!,%( %4%) 1�+.<=< @/ .�)<(� 1!, 0!,(%@.%,�8��#�$7% ��: )�'��7%7% $�"(��� *,�*% &#$�(7�7'�493 ��).!�26#-efkâr;<) (!.)%) !berâat-% %-.%$'3' *'�) 1!,'!,! �%, �4<&'�(�'�, � �/'/)(/@./, �!,3�.-i istihlâl olan

1!,'!,@/)'�, <,� �%:#��&D�O?��%>DS��C:, Netâi�26#-efkâr; �'�"<2'�,��%.$�''!, !)��$-! %' %=%

%4%)(�&-� �%@�,!.! !)�/.��%, !�!,3�.-%%-.%$'3'0�, <,

83 Hâdimî, s. 5. 84 >�,3$%(������ 85 Ahmed b. Hanbel, Musned, ()@,. �$(! �/$�((! ?�&%,���3,/;'-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.

86 Hâdimî, s. 8. 87 Hâdimî, s. 24. 88 �/,(/@�>-(�%'�8�!'(%$9��9�, XL, 407- 408. 89 Nahl, 16/18. 90 Hâdimî, s. 7. 91 Hâdimî, s. 30. 92 ���<(7".7*='/, ��-,/''�$�8�!,3�.-%%-.%$'3'9��9�, V, 470. 93 �!11% ?!,%"�7,�3)5�et-��5'0�.)� )@, Muhammed Abdurrahman el-��,:�@'5���!1,/.��3,/;)-Nefâis,

2003, s.104; Hâdimî, s. 3.

11

?�%,%)� ����!;���O'��%,%-�)D1J��/@D 39 )!,�/�*,�*8*$:�,#�'�"!%�!)$�-�!' +��!,�"&%*#$*:4 kavlinde ! %&.%��-*' /=/)/ �!'%,.(%@.%, 83 Burada @/ �1!..!)i&.%��-0�, <, ������%�K��'�����������!�;�����O�'� �Q��� �I�G� �)�K�B�3���� ����'� �/�K�9����0�.�H�D�� �A�+�R 3����!$!-���%/&�*"#�'7$��%��-7(7%7�(�%!%"*)(�#�+!%!% �.���%!%�,�%7%���"!%�!)$�-�!'+��!,�,�'#�:)!'�!$�484

FEBD�� 8G�O,�����IG�PE9� �T4D��� �T6D�� ibaresi de �)R*��FEBD�� 8G�O, 3��%���+.$!*6#-"�#!$ �-(1-#�/&":�, !�����)$�"��!#!,�)!� verildi4 85 hadisinden iktibas

! %'(%@.%, 86 >&.%��-� �%,��@&�6,)!&'!, !2%&,!.(%@.%, 87

2.2.3.1.4. Telmih �%, 31!.!� �%, $� %-!� &<--�� *'�1 0!�%2!� �.�-627 0� )! #6) !,(! 1�+(�

-�)�.< <, 88 �7!''%"%��,! !&%.!'(%$'!,! %&&�.4!&(%@.%, L$%H:J��SO5OG�<Q0:*��%Q%KBD����07�84Q�S� ibaresinde ��S��L��ED���(�H�:�J����/�:��*�������%�MO�6��"�

���#�*"! �##� �7% %!$�)!%! (�,$�,� "�#"(�%7- &%* (�,�$�-(7%7-�89� ayetine telmih

*' /=/)/%"� ! !.(%@.%, 90

����������� �����-����� ��-sadr �!1%.0!1�"<&,�-*)/) �&%&!'%(!)%)�1)<-<)<)1�$/.�!)2!,%)%)��@.�.!&,�,

! %'(!-% �)'�(<) �&% -�)�..<, �/ -�)�. $!( @%%, ! $!( ! )!-%, ! *'/, ?3,%$�metinde geçen �T=� FNR=� 2RD� ��� �� �T= ifadesinden sonra bu sanata dair

�4<&'�(�'�,1�+(<@.<, �1!.'!, !)0!@%%,'!, !)@�$%.'!,2%&,!.(%@.%, 91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ) Berâat-%%-.%$'3')�2<(0!)!-%, !(�&-� �0!(/$.!0�1�%@�,!.! !)&!'%(!

0! !1%('!,%) 1�, <(<1'� &*)/1� %'#% 4!&%�% #72!' �%, 7-'/+'� ��@'�(� -�)�.< <, 92�Müellif, �!11% ?!,%" �7,�3)5;)%) �/ .!,%( %4%) 1�+.<=< @/ .�)<(� 1!, 0!,(%@.%,�8��#�$7% ��: )�'��7%7% $�"(��� *,�*% &#$�(7�7'�493 ��).!�26#-efkâr;<) (!.)%) !berâat-% %-.%$'3' *'�) 1!,'!,! �%, �4<&'�(�'�, � �/'/)(/@./, �!,3�.-i istihlâl olan

1!,'!,@/)'�, <,� �%:#��&D�O?��%>DS��C:, Netâi�26#-efkâr; �'�"<2'�,��%.$�''!, !)��$-! %' %=%

%4%)(�&-� �%@�,!.! !)�/.��%, !�!,3�.-%%-.%$'3'0�, <,

83 Hâdimî, s. 5. 84 >�,3$%(������ 85 Ahmed b. Hanbel, Musned, ()@,. �$(! �/$�((! ?�&%,���3,/;'-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.

86 Hâdimî, s. 8. 87 Hâdimî, s. 24. 88 �/,(/@�>-(�%'�8�!'(%$9��9�, XL, 407- 408. 89 Nahl, 16/18. 90 Hâdimî, s. 7. 91 Hâdimî, s. 30. 92 ���<(7".7*='/, ��-,/''�$�8�!,3�.-%%-.%$'3'9��9�, V, 470. 93 �!11% ?!,%"�7,�3)5�et-��5'0�.)� )@, Muhammed Abdurrahman el-��,:�@'5���!1,/.��3,/;)-Nefâis,

2003, s.104; Hâdimî, s. 3.

11

?�%,%)� ����!;���O'��%,%-�)D1J��/@D 39 )!,�/�*,�*8*$:�,#�'�"!%�!)$�-�!' +��!,�"&%*#$*:4 kavlinde ! %&.%��-*' /=/)/ �!'%,.(%@.%, 83 Burada @/ �1!..!)i&.%��-0�, <, ������%�K��'�����������!�;�����O�'� �Q��� �I�G� �)�K�B�3���� ����'� �/�K�9����0�.�H�D�� �A�+�R 3����!$!-���%/&�*"#�'7$��%��-7(7%7�(�%!%"*)(�#�+!%!% �.���%!%�,�%7%���"!%�!)$�-�!'+��!,�,�'#�:)!'�!$�484

FEBD�� 8G�O,�����IG�PE9� �T4D��� �T6D�� ibaresi de �)R*��FEBD�� 8G�O, 3��%���+.$!*6#-"�#!$ �-(1-#�/&":�, !�����)$�"��!#!,�)!� verildi4 85 hadisinden iktibas

! %'(%@.%, 86 >&.%��-� �%,��@&�6,)!&'!, !2%&,!.(%@.%, 87

2.2.3.1.4. Telmih �%, 31!.!� �%, $� %-!� &<--�� *'�1 0!�%2!� �.�-627 0� )! #6) !,(! 1�+(�

-�)�.< <, 88 �7!''%"%��,! !&%.!'(%$'!,! %&&�.4!&(%@.%, L$%H:J��SO5OG�<Q0:*��%Q%KBD����07�84Q�S� ibaresinde ��S��L��ED���(�H�:�J����/�:��*�������%�MO�6��"�

���#�*"! �##� �7% %!$�)!%! (�,$�,� "�#"(�%7- &%* (�,�$�-(7%7-�89� ayetine telmih

*' /=/)/%"� ! !.(%@.%, 90

����������� �����-����� ��-sadr �!1%.0!1�"<&,�-*)/) �&%&!'%(!)%)�1)<-<)<)1�$/.�!)2!,%)%)��@.�.!&,�,

! %'(!-% �)'�(<) �&% -�)�..<, �/ -�)�. $!( @%%, ! $!( ! )!-%, ! *'/, ?3,%$�metinde geçen �T=� FNR=� 2RD� ��� �� �T= ifadesinden sonra bu sanata dair

�4<&'�(�'�,1�+(<@.<, �1!.'!, !)0!@%%,'!, !)@�$%.'!,2%&,!.(%@.%, 91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ) Berâat-%%-.%$'3')�2<(0!)!-%, !(�&-� �0!(/$.!0�1�%@�,!.! !)&!'%(!

0! !1%('!,%) 1�, <(<1'� &*)/1� %'#% 4!&%�% #72!' �%, 7-'/+'� ��@'�(� -�)�.< <, 92�Müellif, �!11% ?!,%" �7,�3)5;)%) �/ .!,%( %4%) 1�+.<=< @/ .�)<(� 1!, 0!,(%@.%,�8��#�$7% ��: )�'��7%7% $�"(��� *,�*% &#$�(7�7'�493 ��).!�26#-efkâr;<) (!.)%) !berâat-% %-.%$'3' *'�) 1!,'!,! �%, �4<&'�(�'�, � �/'/)(/@./, �!,3�.-i istihlâl olan

1!,'!,@/)'�, <,� �%:#��&D�O?��%>DS��C:, Netâi�26#-efkâr; �'�"<2'�,��%.$�''!, !)��$-! %' %=%

%4%)(�&-� �%@�,!.! !)�/.��%, !�!,3�.-%%-.%$'3'0�, <,

83 Hâdimî, s. 5. 84 >�,3$%(������ 85 Ahmed b. Hanbel, Musned, ()@,. �$(! �/$�((! ?�&%,���3,/;'-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.

86 Hâdimî, s. 8. 87 Hâdimî, s. 24. 88 �/,(/@�>-(�%'�8�!'(%$9��9�, XL, 407- 408. 89 Nahl, 16/18. 90 Hâdimî, s. 7. 91 Hâdimî, s. 30. 92 ���<(7".7*='/, ��-,/''�$�8�!,3�.-%%-.%$'3'9��9�, V, 470. 93 �!11% ?!,%"�7,�3)5�et-��5'0�.)� )@, Muhammed Abdurrahman el-��,:�@'5���!1,/.��3,/;)-Nefâis,

2003, s.104; Hâdimî, s. 3.

11

?�%,%)� ����!;���O'��%,%-�)D1J��/@D 39 )!,�/�*,�*8*$:�,#�'�"!%�!)$�-�!' +��!,�"&%*#$*:4 kavlinde ! %&.%��-*' /=/)/ �!'%,.(%@.%, 83 Burada @/ �1!..!)i&.%��-0�, <, ������%�K��'�����������!�;�����O�'� �Q��� �I�G� �)�K�B�3���� ����'� �/�K�9����0�.�H�D�� �A�+�R 3����!$!-���%/&�*"#�'7$��%��-7(7%7�(�%!%"*)(�#�+!%!% �.���%!%�,�%7%���"!%�!)$�-�!'+��!,�,�'#�:)!'�!$�484

FEBD�� 8G�O,�����IG�PE9� �T4D��� �T6D�� ibaresi de �)R*��FEBD�� 8G�O, 3��%���+.$!*6#-"�#!$ �-(1-#�/&":�, !�����)$�"��!#!,�)!� verildi4 85 hadisinden iktibas

! %'(%@.%, 86 >&.%��-� �%,��@&�6,)!&'!, !2%&,!.(%@.%, 87

2.2.3.1.4. Telmih �%, 31!.!� �%, $� %-!� &<--�� *'�1 0!�%2!� �.�-627 0� )! #6) !,(! 1�+(�

-�)�.< <, 88 �7!''%"%��,! !&%.!'(%$'!,! %&&�.4!&(%@.%, L$%H:J��SO5OG�<Q0:*��%Q%KBD����07�84Q�S� ibaresinde ��S��L��ED���(�H�:�J����/�:��*�������%�MO�6��"�

���#�*"! �##� �7% %!$�)!%! (�,$�,� "�#"(�%7- &%* (�,�$�-(7%7-�89� ayetine telmih

*' /=/)/%"� ! !.(%@.%, 90

����������� �����-����� ��-sadr �!1%.0!1�"<&,�-*)/) �&%&!'%(!)%)�1)<-<)<)1�$/.�!)2!,%)%)��@.�.!&,�,

! %'(!-% �)'�(<) �&% -�)�..<, �/ -�)�. $!( @%%, ! $!( ! )!-%, ! *'/, ?3,%$�metinde geçen �T=� FNR=� 2RD� ��� �� �T= ifadesinden sonra bu sanata dair

�4<&'�(�'�,1�+(<@.<, �1!.'!, !)0!@%%,'!, !)@�$%.'!,2%&,!.(%@.%, 91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ) Berâat-%%-.%$'3')�2<(0!)!-%, !(�&-� �0!(/$.!0�1�%@�,!.! !)&!'%(!

0! !1%('!,%) 1�, <(<1'� &*)/1� %'#% 4!&%�% #72!' �%, 7-'/+'� ��@'�(� -�)�.< <, 92�Müellif, �!11% ?!,%" �7,�3)5;)%) �/ .!,%( %4%) 1�+.<=< @/ .�)<(� 1!, 0!,(%@.%,�8��#�$7% ��: )�'��7%7% $�"(��� *,�*% &#$�(7�7'�493 ��).!�26#-efkâr;<) (!.)%) !berâat-% %-.%$'3' *'�) 1!,'!,! �%, �4<&'�(�'�, � �/'/)(/@./, �!,3�.-i istihlâl olan

1!,'!,@/)'�, <,� �%:#��&D�O?��%>DS��C:, Netâi�26#-efkâr; �'�"<2'�,��%.$�''!, !)��$-! %' %=%

%4%)(�&-� �%@�,!.! !)�/.��%, !�!,3�.-%%-.%$'3'0�, <,

83 Hâdimî, s. 5. 84 >�,3$%(������ 85 Ahmed b. Hanbel, Musned, ()@,. �$(! �/$�((! ?�&%,���3,/;'-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.

86 Hâdimî, s. 8. 87 Hâdimî, s. 24. 88 �/,(/@�>-(�%'�8�!'(%$9��9�, XL, 407- 408. 89 Nahl, 16/18. 90 Hâdimî, s. 7. 91 Hâdimî, s. 30. 92 ���<(7".7*='/, ��-,/''�$�8�!,3�.-%%-.%$'3'9��9�, V, 470. 93 �!11% ?!,%"�7,�3)5�et-��5'0�.)� )@, Muhammed Abdurrahman el-��,:�@'5���!1,/.��3,/;)-Nefâis,

2003, s.104; Hâdimî, s. 3.

11

?�%,%)� ����!;���O'��%,%-�)D1J��/@D 39 )!,�/�*,�*8*$:�,#�'�"!%�!)$�-�!' +��!,�"&%*#$*:4 kavlinde ! %&.%��-*' /=/)/ �!'%,.(%@.%, 83 Burada @/ �1!..!)i&.%��-0�, <, ������%�K��'�����������!�;�����O�'� �Q��� �I�G� �)�K�B�3���� ����'� �/�K�9����0�.�H�D�� �A�+�R 3����!$!-���%/&�*"#�'7$��%��-7(7%7�(�%!%"*)(�#�+!%!% �.���%!%�,�%7%���"!%�!)$�-�!'+��!,�,�'#�:)!'�!$�484

FEBD�� 8G�O,�����IG�PE9� �T4D��� �T6D�� ibaresi de �)R*��FEBD�� 8G�O, 3��%���+.$!*6#-"�#!$ �-(1-#�/&":�, !�����)$�"��!#!,�)!� verildi4 85 hadisinden iktibas

! %'(%@.%, 86 >&.%��-� �%,��@&�6,)!&'!, !2%&,!.(%@.%, 87

2.2.3.1.4. Telmih �%, 31!.!� �%, $� %-!� &<--�� *'�1 0!�%2!� �.�-627 0� )! #6) !,(! 1�+(�

-�)�.< <, 88 �7!''%"%��,! !&%.!'(%$'!,! %&&�.4!&(%@.%, L$%H:J��SO5OG�<Q0:*��%Q%KBD����07�84Q�S� ibaresinde ��S��L��ED���(�H�:�J����/�:��*�������%�MO�6��"�

���#�*"! �##� �7% %!$�)!%! (�,$�,� "�#"(�%7- &%* (�,�$�-(7%7-�89� ayetine telmih

*' /=/)/%"� ! !.(%@.%, 90

����������� �����-����� ��-sadr �!1%.0!1�"<&,�-*)/) �&%&!'%(!)%)�1)<-<)<)1�$/.�!)2!,%)%)��@.�.!&,�,

! %'(!-% �)'�(<) �&% -�)�..<, �/ -�)�. $!( @%%, ! $!( ! )!-%, ! *'/, ?3,%$�metinde geçen �T=� FNR=� 2RD� ��� �� �T= ifadesinden sonra bu sanata dair

�4<&'�(�'�,1�+(<@.<, �1!.'!, !)0!@%%,'!, !)@�$%.'!,2%&,!.(%@.%, 91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ) Berâat-%%-.%$'3')�2<(0!)!-%, !(�&-� �0!(/$.!0�1�%@�,!.! !)&!'%(!

0! !1%('!,%) 1�, <(<1'� &*)/1� %'#% 4!&%�% #72!' �%, 7-'/+'� ��@'�(� -�)�.< <, 92�Müellif, �!11% ?!,%" �7,�3)5;)%) �/ .!,%( %4%) 1�+.<=< @/ .�)<(� 1!, 0!,(%@.%,�8��#�$7% ��: )�'��7%7% $�"(��� *,�*% &#$�(7�7'�493 ��).!�26#-efkâr;<) (!.)%) !berâat-% %-.%$'3' *'�) 1!,'!,! �%, �4<&'�(�'�, � �/'/)(/@./, �!,3�.-i istihlâl olan

1!,'!,@/)'�, <,� �%:#��&D�O?��%>DS��C:, Netâi�26#-efkâr; �'�"<2'�,��%.$�''!, !)��$-! %' %=%

%4%)(�&-� �%@�,!.! !)�/.��%, !�!,3�.-%%-.%$'3'0�, <,

83 Hâdimî, s. 5. 84 >�,3$%(������ 85 Ahmed b. Hanbel, Musned, ()@,. �$(! �/$�((! ?�&%,���3,/;'-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.

86 Hâdimî, s. 8. 87 Hâdimî, s. 24. 88 �/,(/@�>-(�%'�8�!'(%$9��9�, XL, 407- 408. 89 Nahl, 16/18. 90 Hâdimî, s. 7. 91 Hâdimî, s. 30. 92 ���<(7".7*='/, ��-,/''�$�8�!,3�.-%%-.%$'3'9��9�, V, 470. 93 �!11% ?!,%"�7,�3)5�et-��5'0�.)� )@, Muhammed Abdurrahman el-��,:�@'5���!1,/.��3,/;)-Nefâis,

2003, s.104; Hâdimî, s. 3.

11

?�%,%)� ����!;���O'��%,%-�)D1J��/@D 39 )!,�/�*,�*8*$:�,#�'�"!%�!)$�-�!' +��!,�"&%*#$*:4 kavlinde ! %&.%��-*' /=/)/ �!'%,.(%@.%, 83 Burada @/ �1!..!)i&.%��-0�, <, ������%�K��'�����������!�;�����O�'� �Q��� �I�G� �)�K�B�3���� ����'� �/�K�9����0�.�H�D�� �A�+�R 3����!$!-���%/&�*"#�'7$��%��-7(7%7�(�%!%"*)(�#�+!%!% �.���%!%�,�%7%���"!%�!)$�-�!'+��!,�,�'#�:)!'�!$�484

FEBD�� 8G�O,�����IG�PE9� �T4D��� �T6D�� ibaresi de �)R*��FEBD�� 8G�O, 3��%���+.$!*6#-"�#!$ �-(1-#�/&":�, !�����)$�"��!#!,�)!� verildi4 85 hadisinden iktibas

! %'(%@.%, 86 >&.%��-� �%,��@&�6,)!&'!, !2%&,!.(%@.%, 87

2.2.3.1.4. Telmih �%, 31!.!� �%, $� %-!� &<--�� *'�1 0!�%2!� �.�-627 0� )! #6) !,(! 1�+(�

-�)�.< <, 88 �7!''%"%��,! !&%.!'(%$'!,! %&&�.4!&(%@.%, L$%H:J��SO5OG�<Q0:*��%Q%KBD����07�84Q�S� ibaresinde ��S��L��ED���(�H�:�J����/�:��*�������%�MO�6��"�

���#�*"! �##� �7% %!$�)!%! (�,$�,� "�#"(�%7- &%* (�,�$�-(7%7-�89� ayetine telmih

*' /=/)/%"� ! !.(%@.%, 90

����������� �����-����� ��-sadr �!1%.0!1�"<&,�-*)/) �&%&!'%(!)%)�1)<-<)<)1�$/.�!)2!,%)%)��@.�.!&,�,

! %'(!-% �)'�(<) �&% -�)�..<, �/ -�)�. $!( @%%, ! $!( ! )!-%, ! *'/, ?3,%$�metinde geçen �T=� FNR=� 2RD� ��� �� �T= ifadesinden sonra bu sanata dair

�4<&'�(�'�,1�+(<@.<, �1!.'!, !)0!@%%,'!, !)@�$%.'!,2%&,!.(%@.%, 91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ) Berâat-%%-.%$'3')�2<(0!)!-%, !(�&-� �0!(/$.!0�1�%@�,!.! !)&!'%(!

0! !1%('!,%) 1�, <(<1'� &*)/1� %'#% 4!&%�% #72!' �%, 7-'/+'� ��@'�(� -�)�.< <, 92�Müellif, �!11% ?!,%" �7,�3)5;)%) �/ .!,%( %4%) 1�+.<=< @/ .�)<(� 1!, 0!,(%@.%,�8��#�$7% ��: )�'��7%7% $�"(��� *,�*% &#$�(7�7'�493 ��).!�26#-efkâr;<) (!.)%) !berâat-% %-.%$'3' *'�) 1!,'!,! �%, �4<&'�(�'�, � �/'/)(/@./, �!,3�.-i istihlâl olan

1!,'!,@/)'�, <,� �%:#��&D�O?��%>DS��C:, Netâi�26#-efkâr; �'�"<2'�,��%.$�''!, !)��$-! %' %=%

%4%)(�&-� �%@�,!.! !)�/.��%, !�!,3�.-%%-.%$'3'0�, <,

83 Hâdimî, s. 5. 84 >�,3$%(������ 85 Ahmed b. Hanbel, Musned, ()@,. �$(! �/$�((! ?�&%,���3,/;'-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.

86 Hâdimî, s. 8. 87 Hâdimî, s. 24. 88 �/,(/@�>-(�%'�8�!'(%$9��9�, XL, 407- 408. 89 Nahl, 16/18. 90 Hâdimî, s. 7. 91 Hâdimî, s. 30. 92 ���<(7".7*='/, ��-,/''�$�8�!,3�.-%%-.%$'3'9��9�, V, 470. 93 �!11% ?!,%"�7,�3)5�et-��5'0�.)� )@, Muhammed Abdurrahman el-��,:�@'5���!1,/.��3,/;)-Nefâis,

2003, s.104; Hâdimî, s. 3.

11

?�%,%)� ����!;���O'��%,%-�)D1J��/@D 39 )!,�/�*,�*8*$:�,#�'�"!%�!)$�-�!' +��!,�"&%*#$*:4 kavlinde ! %&.%��-*' /=/)/ �!'%,.(%@.%, 83 Burada @/ �1!..!)i&.%��-0�, <, ������%�K��'�����������!�;�����O�'� �Q��� �I�G� �)�K�B�3���� ����'� �/�K�9����0�.�H�D�� �A�+�R 3����!$!-���%/&�*"#�'7$��%��-7(7%7�(�%!%"*)(�#�+!%!% �.���%!%�,�%7%���"!%�!)$�-�!'+��!,�,�'#�:)!'�!$�484

FEBD�� 8G�O,�����IG�PE9� �T4D��� �T6D�� ibaresi de �)R*��FEBD�� 8G�O, 3��%���+.$!*6#-"�#!$ �-(1-#�/&":�, !�����)$�"��!#!,�)!� verildi4 85 hadisinden iktibas

! %'(%@.%, 86 >&.%��-� �%,��@&�6,)!&'!, !2%&,!.(%@.%, 87

2.2.3.1.4. Telmih �%, 31!.!� �%, $� %-!� &<--�� *'�1 0!�%2!� �.�-627 0� )! #6) !,(! 1�+(�

-�)�.< <, 88 �7!''%"%��,! !&%.!'(%$'!,! %&&�.4!&(%@.%, L$%H:J��SO5OG�<Q0:*��%Q%KBD����07�84Q�S� ibaresinde ��S��L��ED���(�H�:�J����/�:��*�������%�MO�6��"�

���#�*"! �##� �7% %!$�)!%! (�,$�,� "�#"(�%7- &%* (�,�$�-(7%7-�89� ayetine telmih

*' /=/)/%"� ! !.(%@.%, 90

����������� �����-����� ��-sadr �!1%.0!1�"<&,�-*)/) �&%&!'%(!)%)�1)<-<)<)1�$/.�!)2!,%)%)��@.�.!&,�,

! %'(!-% �)'�(<) �&% -�)�..<, �/ -�)�. $!( @%%, ! $!( ! )!-%, ! *'/, ?3,%$�metinde geçen �T=� FNR=� 2RD� ��� �� �T= ifadesinden sonra bu sanata dair

�4<&'�(�'�,1�+(<@.<, �1!.'!, !)0!@%%,'!, !)@�$%.'!,2%&,!.(%@.%, 91

2.2.3.1.5. Berâat-i istihlâl (Husn-i ibtidâ) Berâat-%%-.%$'3')�2<(0!)!-%, !(�&-� �0!(/$.!0�1�%@�,!.! !)&!'%(!

0! !1%('!,%) 1�, <(<1'� &*)/1� %'#% 4!&%�% #72!' �%, 7-'/+'� ��@'�(� -�)�.< <, 92�Müellif, �!11% ?!,%" �7,�3)5;)%) �/ .!,%( %4%) 1�+.<=< @/ .�)<(� 1!, 0!,(%@.%,�8��#�$7% ��: )�'��7%7% $�"(��� *,�*% &#$�(7�7'�493 ��).!�26#-efkâr;<) (!.)%) !berâat-% %-.%$'3' *'�) 1!,'!,! �%, �4<&'�(�'�, � �/'/)(/@./, �!,3�.-i istihlâl olan

1!,'!,@/)'�, <,� �%:#��&D�O?��%>DS��C:, Netâi�26#-efkâr; �'�"<2'�,��%.$�''!, !)��$-! %' %=%

%4%)(�&-� �%@�,!.! !)�/.��%, !�!,3�.-%%-.%$'3'0�, <,

83 Hâdimî, s. 5. 84 >�,3$%(������ 85 Ahmed b. Hanbel, Musned, ()@,. �$(! �/$�((! ?�&%,���3,/;'-Hadîs, Kahire, 1995, VIII, 209.

86 Hâdimî, s. 8. 87 Hâdimî, s. 24. 88 �/,(/@�>-(�%'�8�!'(%$9��9�, XL, 407- 408. 89 Nahl, 16/18. 90 Hâdimî, s. 7. 91 Hâdimî, s. 30. 92 ���<(7".7*='/, ��-,/''�$�8�!,3�.-%%-.%$'3'9��9�, V, 470. 93 �!11% ?!,%"�7,�3)5�et-��5'0�.)� )@, Muhammed Abdurrahman el-��,:�@'5���!1,/.��3,/;)-Nefâis,

2003, s.104; Hâdimî, s. 3.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

188 Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 | Yrd. Doç. Dr. Mustafa !smail DÖNMEZ

Page 13: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ABDULLAH EL-HÂD!MÎ’N!N (Ö.1192/1778) "ERHU DÎBÂCET!’N-NETÂ!C ADLI ESER!N!N DE#ERLEND!R!LMES! 189

Keza mukaddime metninde geçen kelimelerinde de berâat-i istihlâl oldu!unu belirtmi"tir.95

2.2.3.2. Muhassinât-ı Maneviyye

2.2.3.2.1. Tıbâk

Bedi‘ ilminde tıbâk sanatı “birbirine kar!ıt iki ö"enin bir sözde, bir dizede veyabeyitte bir araya getirilmesi” olarak tanımlanmı"tır.96 Hâdimî, tıbâkın tanımını yaparak"u ayeti örnek vermi"tir:

“Uykuda oldukları halde sen onları uyanık sanırsın” 97

Ayetteki ve kelimeleri arasında tıbâk sanatı vardır. Burada oldu!u gibi ibaresindeki ve kelimeleri arasında da tezatoldu!unu belirtmi"tir.98

2.2.3.2.2. Mürâatü’n-nazîr (!tilâf)

Bedi‘ ilminde lafız, mana ve vezin arasında uygunluk bulunması sanatıdır.99 Bu sanataKur’an’dan "u örne!i vermi"tir:

“Güne! ve ay bir hesaba göre hareket etmektedir. Otlar ve a"açlar (Allah’a) boyune"erler. 100

3. Fıkıh Usulü

Fâide adlı bir ba"lık açıp burada #cmâ deliline dair bilgi vermi"tir. Konuyu ayet vehadislerle desteklemi"tir. Tenbih ba"lı!ı adı altında hatanın anlamı, kısımları ve müçtehidinhatasına dair bilgi vermi"tir.101

4. Kelâm

Hâdimî eserinde kelâm konularına temas etmi" ve bu konulardaki tartı"malara yervermi"tir. Bunlardan bazıları "öyledir:

Tenbih ba"lı!ı altında Allah’ın sıfatları konusunu ele almı", E"‘arîler ve Hanefiyye’ningörü"lerine yer vermi"tir. Konuyla ilgili ayetler zikretmi"tir.102

____________________________________________________________________________________

Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9.95Durmu", #smail, “Tezat”, D#A, XLI, 58-60.96Kehf, 18/18.97Hâdimî, s. 8.98Buna tenâsüb, münâsebet, tevfîk, telfîk, muvâfakat adları da verilmi"tir. Bkz. Durmu", #smail, “#tilâf ”, D#A, XXIII, 459, 460.99Rahmân, 55/5, 6.100Hâdimî, s. 5.101Hâdimî, s. 6.102

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

12

�"$�����+)����?4B# ��',�/2!-efkâr5����&�!�&��#���'���!��7��.�#"� '����9�&�(���#��+) kelimesinde berâat-��'(��!-!*�&�6&�94

Keza mukaddime metninde geçen ����+3���+A2@���"E3�����".�� ��"78I�"B;��KF0F@����@�"'���+6���?>;��5@�F'��"H�"<) kelimelerinde de berâat-i istihlâl

$!�)7)#)��!�&("�9(�&�95

2.2.3.2. Muhassinât-"����������

������"��� ����4�!"�#�� (6�- '�#�(60��%��%�#�� �%63'�� ��.4�#�#���%�&.+������%���+����)�*��

��*�''�� ��%� �%�*�� ��'�%�!"�&�1 $!�&� (�#6"!�#"69(6&�96 Hâdimî, (6�- 6# (�#6"6#6+�%�&� 9)�+�(�0&#� *�&"�9(�&�

��F�9����?�D���"�3"�:� H��� �?�E� $�-����� 0�* (���$!�( !�%3���!���&�#�$#!�%3�(*�#3 �&�#3%&3#1 97

Ayetteki "�3"�:� H�� ve ��F�9�� �!�"�!�&��&�'6#�� (6�- '�#�(6*�&�6&��)&���$!�)7)gibi ��"E3����".J"#�G% &H�K��C!K���+A2@ ibaresindeki �"E3� ve �"A1� kelimeleri

�&�'6#����(�,�($!�)7)#)��!�&("�9(�&�98

������� ���� !�-�������#������ ����4 �!"�#�� !��6,"�#� *�*�,�# �&�'6#�� )+�)#!) �)!)#"�'6 '�#�(6�6&�99

�)'�#�(��)&5�#5��#9)0&#�7�*�&"�9(�&� �����*�(�-�H� �+�(�/=�����? �(�B=��� ���"�$ �-� ��� �+�A�:�=���� �,�A�/=�

��/#�6�)���*���%���&�����.%����%� �'��'"� '���%���'!�%�)���4�-!�%� ��!!�� ����$*(#��4�%!�%�100�

3. "�"��Usulü �-�����!6��&��9!6 �.6%�)&���8�"-��!�!�#����&��!��*�&"�9(�&��$#)+)ayet

*�����'!�&!���'(� !�"�9(�&� ��#�����9!676 ��6�!(6#����(�#6#�#!�"6 6'6"!�&6 *�"1.(�����#��(�'6#����&��!��*�&"�9(�&�101

4. Kelâm �-��"/�'�&�#�� �!-" $#)!�&6#�(�"�'�("�9*��) $#)!�&�� �(�&(69"�!�&�

+�&*�&"�9(�&��)#!�&��#��,6!�&690+!���&� ��#��� ��9!676 �!(6#�� �!!��56# '6��(!�&6 $#)')#) �!� �!"69 �94arîler ve

��#���++�5#�#�0&19!�&�#�+�&*�&"�9(�&��$#)+!��!��!��+�(!�&,� &�("�9(�&�102

94 Hâdimî, s. 3. 95 Hâdimî, s. 6, 7, 8, 9. 96 �)&")9 8'"��! 2��,�(3�5�, XLI, 58-60. 97 Kehf, � /18. 98 Hâdimî, s. 8. 99 �)#�(�#-'1�"1#-'���( (�*�/ (�!�/ ")*-�� �(��!�&6��*�&�!"�9(�&�Bkz. �)&")9 8'"��! 28(�!-�3

XXIII, 459, 460. 100 Rahmân, 55/5, 6. 101 Hâdimî, s. 5. 102 Hâdimî, s. 6.

Page 14: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

Ku!adalı’nın ibaresinde "ia’ya ret vardır. "ia’nın a “Kim benim ile ehl-i beytim arasını “alâ” ile ayırırsa !efaatime nail ola-maz”103 !eklinde bir hadis rivayet ettiklerini ve bu yüzden kelimesini harf-i cerriile kullanmadıklarını belirtmi!tir. Ehl-i sünnete göre bu hadis sahih de#ildir. Onlara göresahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime olup harf-i cer olan de#ildir; onunlaAli (r.a.) kastedilmi!tir.

Allah lafzının Arapça ve Süryanice olu!u hakkındaki ihtilafları açıklamı!, Allâme-iTaftazânî’nin bu konudaki tercihini söylemi!tir. Ayrıca bu konudaki kelami ayrıntılara dagirmi!tir.104 Müctehidin isabeti ve hatası, husün, kubuh, irâde gibi kelâmî konulara ili!kinaçıklamalar yapmı!tır. Allah’ın sıfatları konusunda E!’ar’iler, Hanefîler ve di#er Kelamâlimlerinin görü!leri arasındaki farklılıkları zikretmi!tir.105 Ehl-i sünnet ve "îa arasındakitartı!malara yer vermi!, delil olarak kullandıkları hadisleri zikretmi!tir.106 Allâme Taftazânîve Seyyid-i "erîf Cürcânî arasındaki görü! farklılıklarını ortaya koymu!tur.107

Sonuç

Eser telifinde güdülen amaçlardan birisi de daha önce yazılan, ibaresi zor ve mu#lakmeseleler içeren bir kitap için !erh yazılmasıdır. Bu çalı!mada da Birgivî’nin "zhâru’l-esrâr’ı üzerine yazılan ve en me!hur !erhlerinden olan Netâicü’l-efkâr’ın dîbâce kısmının!erh edildi#i Hâdimî’nin eserini inceledik. "ârih Hâdimî eserini Netâcü’l-efkâr’ın telifindensonraki ilk asır dilimi içerisinde yazmı!tır. Bu durum Netâicü’l-efkâr’ın yazıldı#ı andanitibaren ulemâ nezdinde kabul gördü#ünü ve e#itim-ö#retimdeki yerini aldı#ını göstermesiaçısından önemlidir. "ârih, eserinde metnin anla!ılmasını ö#renciye/okuyucuya kolayla!tıracakbir yol izlemi!tir. Metinde yer alan zamirlerin merciine i!aret etmek, atıf yapılan yerleritespit etmek, fiillerin mâlûm veya meçhul olduklarına dikkat çekmek gibi ö#renciyeyararlı birçok pedagojik unsura yer vermi!tir. "erh bu yönüyle ö#reniciler için faydalıdır.Ayrıca metinde yeri geldikçe ba!ta nahiv, sarf ve lügat ilmi olmak üzere ö#rencilere katkısa#layacak açıklamalara yer vermi!tir. Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlaraçokça yer vermek müelliflerin âdetindir. Ku!adalı da mukaddimede edebî bir üslupkullandı#ı için !ârih, metinde yer alan bu sanatlara dair detaylı açıklamalar yapmı!tır. Yine!ârih, metni destekleyici anlamda belagat ilminden tespitler, tanımlar ve açıklamalaryapmı!; Kuran, hadis ve Arap !iirinden örnekler zikretmi!tir. Nahve dair bir eserin !erhiolmasına ra#men, metinde geçen sözcüklerden veya terkiplerden hareketle fıkıh usulü,kelam, mantık gibi ilimlerle ilgili de#erlendirmelerde bulunmu!; bu ilimlere dairkaynaklardan alıntılar yapmı!tır.

____________________________________________________________________________________

Aclûnî bunun "ia’nın uydurması oldu#unu ifade etmektedir. Bkz. Aclûnî, $smail b. Muhammed, Ke!fu’l-Hafâ ve Muzî-103lu’l-"lbâs, Muessesetu’r-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369.Hâdimî, s. 2.104Hâdimî, s. 5, 6.105Hâdimî, s. 10.106Hâdimî, s. 10.107

13

�.=���&98(9( ��������������� ibaresinde�<#��0�+�-/�+�9+�<#�8(9(��!��������� �� ��� � � ���������� � ����� ����� ���� ���-�� ������ ������ ����� ���� �������

!� ����� ���� �����103 =�%&#(�� �#+ "��#, +#/�0�- �--#%&�+#(# /� �. 071��( �� kelimesini ���� harf-# ��++# #&� %.&&�('��9%&�+9(9 ��&#+-'#=-#+� �"&-i sünnete göre bu

hadis sahih ��:#&�#+� Onlara göre sahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime ����� olup

harf-i cer olan ���� ��:#&�#+�)(.(&� �&#�+����%�,-��#&'#=-#+� �&&�" &� 19(9( �+�*3� /� �7+0�(#�� )&.=. "�%%9(��%# #"-#&� &�+9 �39%&�'9=

Allâme-# �� -�12(48(#( �. %)(.��%# tercihi(# ,50&�'#=-#+� �0+9�� �. %)(.��%# %�&�'#�0+9(-9&�+� �� !#+'#=-#+.104 Müctehidin #,���-# /� "�-�,9, husün, kubuh, irâde gibi

kelâmî konular� #&#=%#( �39%&�'�&�+ 0�*'9=-9+� �&&�"89( ,9 �-&�+9 %)(.,.(�� �=8�+8#&�+ ��(� 4&�+ /� �#:�+ ��&�' 2&#'&�+#(#( !5+7=&�+# �+�,9(��%# �+%&9&9%&�+9 1#%+�-'#=-#+�105

Ehl-# ,7((�- /� <4� �+�,9(��%# -�+-9='�&�+� 0�+ /�+'#= ��&#& )&�+�% %.&&�(�9%&�+9"��#,&�+#1#%+�-'#=-#+�106 Allâme Taftazânî ve Seyyid-#<�+4 �7+�2(4�+�,9(��%#!5+7= �+%&9&9%&�+9(9)+-�0�%)0'.=-.+�107

SONUÇ �,�+-�&# #(��!7�7&�(�'�3&�+��(�#+#,#����"�5(��0�19&�( #��+�,#1)+/�

'.:&�%'�,�&�&�+#3�+�(�#+%#-�*#3#(=�+"0�19&'�,9�9+��.3�&9='������#+!#/48(#( �������-esrâr89 71�+#(� 0�19&�( /� �( '�=".+ =�+"&�+#(��( )&�( ���������-efkâr89(dîb2�� %9,'9(9( =�+" ��#&�#:# �2�#'48(#( �,�+#(# #(��&��#%� <2+#" �2�#'4 �,�+#(#��������-efkâr89( -�&# #(��( ,)(+�%# #&% �,9+ �#&#'# #3�+#,#(�� 0�1'9=-9+� �. �.+.'���������-efkâr89( 0�19&�9:9 �(��( #-#��+�( .&�'2 (�1�#(�� %��.& !5+�7:7(7 /��:#-#'-5:+�-#'��ki 0�+#(# �&�9:9(9 !5,-�+'�,# �39,9(��( 5(�'&#�#+� <2+#", eserinde

'�-(#(�(&�=9&'�,9(95:+�(�#0��)%.0.�.0�%)&�0&�=-9+���%�#+0)& #1&�'#=-#+�Metinde

0�+ �&�( 1�'#+&�+#( '�+�##(� #=�+�- �-'�% �-9 0�*9&�( 0�+&�+# -�,*#- �-'�% ##&&�+#(mâlûm veya meçhul olduk&�+9(��#%%�-3�%'�%!#�#5:+�(�#0�0�+�+&9�#+3)%*���!)$#%.(,.+�0�+/�+'#=-#+�<�+"�.05(70&�5:+�(#�#&�+#3#( �0��&9�9+��0+9��'�-#(��0�+#geldikçe b�=-� (�"#/ ,�+ /� &7!�- #&'# )&'�% 71�+� 5:+�(�#&�+� %�-%9 ,�:&�0���%�39%&�'�&�+a 0�+ /�+'#=-#+� Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlara

çokça 0�+ /�+'�% '7�&&# &�+#( 2��-#(�#+� �.=���&9 �� '.%���#'��� ����4 �#+ 7,&.*%.&&�(�9:9için =2+#", '�-#(��0�+�&�(�.,�(�-&�+���#+��-�0&9�39%&�'�&�+0�*'9=-9+��#(� =2+#" 'etni ��,-�%&�0#�# �(&�'�� ��&�!�- #&'#(��( -�,*#-&�+ -�(9'&�+ /��39%&�'�&�+0�*'9=��.+�( "��#,/��+�*=##+#(��(5+(�%&�+1#%+�-'#=-#+�Nahve dair

�#+ �,�+#( =�+"# )&'�,9(� +�:'�( '�-#(�� !�3�( ,51�7%&�+��( /�0� -�+%#*&�+��("�+�%�-&� 9%9".,.&7 %�&�' '�(-9%!#�# #&#'&�+&�#&!#&#��:�+&�(�#+'�&�+���.&.('.=��.#&#'&�+���#+%�0(�%&�+��(�&9(-9&�+0�*'9=-9+�

103��&6(4 �.(.( <#�8(9( .0�.+'�,9 )&�.:.(. # ��� �-'�%-��#+� �%1� ��&6(4 ;,'�#& �� Muhammed,

��= .8&-�� 2/��.14&.8&-;&�2, �.�,,�,�-.8+-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369. 104 Hâdimî,�s. 2. 105 Hâdimî,�s. 5, 6. 106 Hâdimî, s. 10. 107 Hâdimî, s. 10.

13

�.=���&98(9( ��������������� ibaresinde�<#��0�+�-/�+�9+�<#�8(9(��!��������� �� ��� � � ���������� � ����� ����� ���� ���-�� ������ ������ ����� ���� �������

!� ����� ���� �����103 =�%&#(�� �#+ "��#, +#/�0�- �--#%&�+#(# /� �. 071��( �� kelimesini ���� harf-# ��++# #&� %.&&�('��9%&�+9(9 ��&#+-'#=-#+� �"&-i sünnete göre bu

hadis sahih ��:#&�#+� Onlara göre sahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime ����� olup

harf-i cer olan ���� ��:#&�#+�)(.(&� �&#�+����%�,-��#&'#=-#+� �&&�" &� 19(9( �+�*3� /� �7+0�(#�� )&.=. "�%%9(��%# #"-#&� &�+9 �39%&�'9=

Allâme-# �� -�12(48(#( �. %)(.��%# tercihi(# ,50&�'#=-#+� �0+9�� �. %)(.��%# %�&�'#�0+9(-9&�+� �� !#+'#=-#+.104 Müctehidin #,���-# /� "�-�,9, husün, kubuh, irâde gibi

kelâmî konular� #&#=%#( �39%&�'�&�+ 0�*'9=-9+� �&&�"89( ,9 �-&�+9 %)(.,.(�� �=8�+8#&�+ ��(� 4&�+ /� �#:�+ ��&�' 2&#'&�+#(#( !5+7=&�+# �+�,9(��%# �+%&9&9%&�+9 1#%+�-'#=-#+�105

Ehl-# ,7((�- /� <4� �+�,9(��%# -�+-9='�&�+� 0�+ /�+'#= ��&#& )&�+�% %.&&�(�9%&�+9"��#,&�+#1#%+�-'#=-#+�106 Allâme Taftazânî ve Seyyid-#<�+4 �7+�2(4�+�,9(��%#!5+7= �+%&9&9%&�+9(9)+-�0�%)0'.=-.+�107

SONUÇ �,�+-�&# #(��!7�7&�(�'�3&�+��(�#+#,#����"�5(��0�19&�( #��+�,#1)+/�

'.:&�%'�,�&�&�+#3�+�(�#+%#-�*#3#(=�+"0�19&'�,9�9+��.3�&9='������#+!#/48(#( �������-esrâr89 71�+#(� 0�19&�( /� �( '�=".+ =�+"&�+#(��( )&�( ���������-efkâr89(dîb2�� %9,'9(9( =�+" ��#&�#:# �2�#'48(#( �,�+#(# #(��&��#%� <2+#" �2�#'4 �,�+#(#��������-efkâr89( -�&# #(��( ,)(+�%# #&% �,9+ �#&#'# #3�+#,#(�� 0�1'9=-9+� �. �.+.'���������-efkâr89( 0�19&�9:9 �(��( #-#��+�( .&�'2 (�1�#(�� %��.& !5+�7:7(7 /��:#-#'-5:+�-#'��ki 0�+#(# �&�9:9(9 !5,-�+'�,# �39,9(��( 5(�'&#�#+� <2+#", eserinde

'�-(#(�(&�=9&'�,9(95:+�(�#0��)%.0.�.0�%)&�0&�=-9+���%�#+0)& #1&�'#=-#+�Metinde

0�+ �&�( 1�'#+&�+#( '�+�##(� #=�+�- �-'�% �-9 0�*9&�( 0�+&�+# -�,*#- �-'�% ##&&�+#(mâlûm veya meçhul olduk&�+9(��#%%�-3�%'�%!#�#5:+�(�#0�0�+�+&9�#+3)%*���!)$#%.(,.+�0�+/�+'#=-#+�<�+"�.05(70&�5:+�(#�#&�+#3#( �0��&9�9+��0+9��'�-#(��0�+#geldikçe b�=-� (�"#/ ,�+ /� &7!�- #&'# )&'�% 71�+� 5:+�(�#&�+� %�-%9 ,�:&�0���%�39%&�'�&�+a 0�+ /�+'#=-#+� Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlara

çokça 0�+ /�+'�% '7�&&# &�+#( 2��-#(�#+� �.=���&9 �� '.%���#'��� ����4 �#+ 7,&.*%.&&�(�9:9için =2+#", '�-#(��0�+�&�(�.,�(�-&�+���#+��-�0&9�39%&�'�&�+0�*'9=-9+��#(� =2+#" 'etni ��,-�%&�0#�# �(&�'�� ��&�!�- #&'#(��( -�,*#-&�+ -�(9'&�+ /��39%&�'�&�+0�*'9=��.+�( "��#,/��+�*=##+#(��(5+(�%&�+1#%+�-'#=-#+�Nahve dair

�#+ �,�+#( =�+"# )&'�,9(� +�:'�( '�-#(�� !�3�( ,51�7%&�+��( /�0� -�+%#*&�+��("�+�%�-&� 9%9".,.&7 %�&�' '�(-9%!#�# #&#'&�+&�#&!#&#��:�+&�(�#+'�&�+���.&.('.=��.#&#'&�+���#+%�0(�%&�+��(�&9(-9&�+0�*'9=-9+�

103��&6(4 �.(.( <#�8(9( .0�.+'�,9 )&�.:.(. # ��� �-'�%-��#+� �%1� ��&6(4 ;,'�#& �� Muhammed,

��= .8&-�� 2/��.14&.8&-;&�2, �.�,,�,�-.8+-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369. 104 Hâdimî,�s. 2. 105 Hâdimî,�s. 5, 6. 106 Hâdimî, s. 10. 107 Hâdimî, s. 10.

13

�.=���&98(9( ��������������� ibaresinde�<#��0�+�-/�+�9+�<#�8(9(��!��������� �� ��� � � ���������� � ����� ����� ���� ���-�� ������ ������ ����� ���� �������

!� ����� ���� �����103 =�%&#(�� �#+ "��#, +#/�0�- �--#%&�+#(# /� �. 071��( �� kelimesini ���� harf-# ��++# #&� %.&&�('��9%&�+9(9 ��&#+-'#=-#+� �"&-i sünnete göre bu

hadis sahih ��:#&�#+� Onlara göre sahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime ����� olup

harf-i cer olan ���� ��:#&�#+�)(.(&� �&#�+����%�,-��#&'#=-#+� �&&�" &� 19(9( �+�*3� /� �7+0�(#�� )&.=. "�%%9(��%# #"-#&� &�+9 �39%&�'9=

Allâme-# �� -�12(48(#( �. %)(.��%# tercihi(# ,50&�'#=-#+� �0+9�� �. %)(.��%# %�&�'#�0+9(-9&�+� �� !#+'#=-#+.104 Müctehidin #,���-# /� "�-�,9, husün, kubuh, irâde gibi

kelâmî konular� #&#=%#( �39%&�'�&�+ 0�*'9=-9+� �&&�"89( ,9 �-&�+9 %)(.,.(�� �=8�+8#&�+ ��(� 4&�+ /� �#:�+ ��&�' 2&#'&�+#(#( !5+7=&�+# �+�,9(��%# �+%&9&9%&�+9 1#%+�-'#=-#+�105

Ehl-# ,7((�- /� <4� �+�,9(��%# -�+-9='�&�+� 0�+ /�+'#= ��&#& )&�+�% %.&&�(�9%&�+9"��#,&�+#1#%+�-'#=-#+�106 Allâme Taftazânî ve Seyyid-#<�+4 �7+�2(4�+�,9(��%#!5+7= �+%&9&9%&�+9(9)+-�0�%)0'.=-.+�107

SONUÇ �,�+-�&# #(��!7�7&�(�'�3&�+��(�#+#,#����"�5(��0�19&�( #��+�,#1)+/�

'.:&�%'�,�&�&�+#3�+�(�#+%#-�*#3#(=�+"0�19&'�,9�9+��.3�&9='������#+!#/48(#( �������-esrâr89 71�+#(� 0�19&�( /� �( '�=".+ =�+"&�+#(��( )&�( ���������-efkâr89(dîb2�� %9,'9(9( =�+" ��#&�#:# �2�#'48(#( �,�+#(# #(��&��#%� <2+#" �2�#'4 �,�+#(#��������-efkâr89( -�&# #(��( ,)(+�%# #&% �,9+ �#&#'# #3�+#,#(�� 0�1'9=-9+� �. �.+.'���������-efkâr89( 0�19&�9:9 �(��( #-#��+�( .&�'2 (�1�#(�� %��.& !5+�7:7(7 /��:#-#'-5:+�-#'��ki 0�+#(# �&�9:9(9 !5,-�+'�,# �39,9(��( 5(�'&#�#+� <2+#", eserinde

'�-(#(�(&�=9&'�,9(95:+�(�#0��)%.0.�.0�%)&�0&�=-9+���%�#+0)& #1&�'#=-#+�Metinde

0�+ �&�( 1�'#+&�+#( '�+�##(� #=�+�- �-'�% �-9 0�*9&�( 0�+&�+# -�,*#- �-'�% ##&&�+#(mâlûm veya meçhul olduk&�+9(��#%%�-3�%'�%!#�#5:+�(�#0�0�+�+&9�#+3)%*���!)$#%.(,.+�0�+/�+'#=-#+�<�+"�.05(70&�5:+�(#�#&�+#3#( �0��&9�9+��0+9��'�-#(��0�+#geldikçe b�=-� (�"#/ ,�+ /� &7!�- #&'# )&'�% 71�+� 5:+�(�#&�+� %�-%9 ,�:&�0���%�39%&�'�&�+a 0�+ /�+'#=-#+� Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlara

çokça 0�+ /�+'�% '7�&&# &�+#( 2��-#(�#+� �.=���&9 �� '.%���#'��� ����4 �#+ 7,&.*%.&&�(�9:9için =2+#", '�-#(��0�+�&�(�.,�(�-&�+���#+��-�0&9�39%&�'�&�+0�*'9=-9+��#(� =2+#" 'etni ��,-�%&�0#�# �(&�'�� ��&�!�- #&'#(��( -�,*#-&�+ -�(9'&�+ /��39%&�'�&�+0�*'9=��.+�( "��#,/��+�*=##+#(��(5+(�%&�+1#%+�-'#=-#+�Nahve dair

�#+ �,�+#( =�+"# )&'�,9(� +�:'�( '�-#(�� !�3�( ,51�7%&�+��( /�0� -�+%#*&�+��("�+�%�-&� 9%9".,.&7 %�&�' '�(-9%!#�# #&#'&�+&�#&!#&#��:�+&�(�#+'�&�+���.&.('.=��.#&#'&�+���#+%�0(�%&�+��(�&9(-9&�+0�*'9=-9+�

103��&6(4 �.(.( <#�8(9( .0�.+'�,9 )&�.:.(. # ��� �-'�%-��#+� �%1� ��&6(4 ;,'�#& �� Muhammed,

��= .8&-�� 2/��.14&.8&-;&�2, �.�,,�,�-.8+-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369. 104 Hâdimî,�s. 2. 105 Hâdimî,�s. 5, 6. 106 Hâdimî, s. 10. 107 Hâdimî, s. 10.

13

�.=���&98(9( ��������������� ibaresinde�<#��0�+�-/�+�9+�<#�8(9(��!��������� �� ��� � � ���������� � ����� ����� ���� ���-�� ������ ������ ����� ���� �������

!� ����� ���� �����103 =�%&#(�� �#+ "��#, +#/�0�- �--#%&�+#(# /� �. 071��( �� kelimesini ���� harf-# ��++# #&� %.&&�('��9%&�+9(9 ��&#+-'#=-#+� �"&-i sünnete göre bu

hadis sahih ��:#&�#+� Onlara göre sahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime ����� olup

harf-i cer olan ���� ��:#&�#+�)(.(&� �&#�+����%�,-��#&'#=-#+� �&&�" &� 19(9( �+�*3� /� �7+0�(#�� )&.=. "�%%9(��%# #"-#&� &�+9 �39%&�'9=

Allâme-# �� -�12(48(#( �. %)(.��%# tercihi(# ,50&�'#=-#+� �0+9�� �. %)(.��%# %�&�'#�0+9(-9&�+� �� !#+'#=-#+.104 Müctehidin #,���-# /� "�-�,9, husün, kubuh, irâde gibi

kelâmî konular� #&#=%#( �39%&�'�&�+ 0�*'9=-9+� �&&�"89( ,9 �-&�+9 %)(.,.(�� �=8�+8#&�+ ��(� 4&�+ /� �#:�+ ��&�' 2&#'&�+#(#( !5+7=&�+# �+�,9(��%# �+%&9&9%&�+9 1#%+�-'#=-#+�105

Ehl-# ,7((�- /� <4� �+�,9(��%# -�+-9='�&�+� 0�+ /�+'#= ��&#& )&�+�% %.&&�(�9%&�+9"��#,&�+#1#%+�-'#=-#+�106 Allâme Taftazânî ve Seyyid-#<�+4 �7+�2(4�+�,9(��%#!5+7= �+%&9&9%&�+9(9)+-�0�%)0'.=-.+�107

SONUÇ

�,�+-�&# #(��!7�7&�(�'�3&�+��(�#+#,#����"�5(��0�19&�( #��+�,#1)+/�'.:&�%'�,�&�&�+#3�+�(�#+%#-�*#3#(=�+"0�19&'�,9�9+��.3�&9='������#+!#/48(#( �������-esrâr89 71�+#(� 0�19&�( /� �( '�=".+ =�+"&�+#(��( )&�( ���������-efkâr89(dîb2�� %9,'9(9( =�+" ��#&�#:# �2�#'48(#( �,�+#(# #(��&��#%� <2+#" �2�#'4 �,�+#(#��������-efkâr89( -�&# #(��( ,)(+�%# #&% �,9+ �#&#'# #3�+#,#(�� 0�1'9=-9+� �. �.+.'���������-efkâr89( 0�19&�9:9 �(��( #-#��+�( .&�'2 (�1�#(�� %��.& !5+�7:7(7 /��:#-#'-5:+�-#'��ki 0�+#(# �&�9:9(9 !5,-�+'�,# �39,9(��( 5(�'&#�#+� <2+#", eserinde

'�-(#(�(&�=9&'�,9(95:+�(�#0��)%.0.�.0�%)&�0&�=-9+���%�#+0)& #1&�'#=-#+�Metinde

0�+ �&�( 1�'#+&�+#( '�+�##(� #=�+�- �-'�% �-9 0�*9&�( 0�+&�+# -�,*#- �-'�% ##&&�+#(mâlûm veya meçhul olduk&�+9(��#%%�-3�%'�%!#�#5:+�(�#0�0�+�+&9�#+3)%*���!)$#%.(,.+�0�+/�+'#=-#+�<�+"�.05(70&�5:+�(#�#&�+#3#( �0��&9�9+��0+9��'�-#(��0�+#geldikçe b�=-� (�"#/ ,�+ /� &7!�- #&'# )&'�% 71�+� 5:+�(�#&�+� %�-%9 ,�:&�0���%�39%&�'�&�+a 0�+ /�+'#=-#+� Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlara

çokça 0�+ /�+'�% '7�&&# &�+#( 2��-#(�#+� �.=���&9 �� '.%���#'��� ����4 �#+ 7,&.*%.&&�(�9:9için =2+#", '�-#(��0�+�&�(�.,�(�-&�+���#+��-�0&9�39%&�'�&�+0�*'9=-9+��#(� =2+#" 'etni ��,-�%&�0#�# �(&�'�� ��&�!�- #&'#(��( -�,*#-&�+ -�(9'&�+ /��39%&�'�&�+0�*'9=��.+�( "��#,/��+�*=##+#(��(5+(�%&�+1#%+�-'#=-#+�Nahve dair

�#+ �,�+#( =�+"# )&'�,9(� +�:'�( '�-#(�� !�3�( ,51�7%&�+��( /�0� -�+%#*&�+��("�+�%�-&� 9%9".,.&7 %�&�' '�(-9%!#�# #&#'&�+&�#&!#&#��:�+&�(�#+'�&�+���.&.('.=��.#&#'&�+���#+%�0(�%&�+��(�&9(-9&�+0�*'9=-9+�

103��&6(4 �.(.( <#�8(9( .0�.+'�,9 )&�.:.(. # ��� �-'�%-��#+� �%1� ��&6(4 ;,'�#& �� Muhammed,

��= .8&-�� 2/��.14&.8&-;&�2, �.�,,�,�-.8+-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369. 104 Hâdimî,�s. 2. 105 Hâdimî,�s. 5, 6. 106 Hâdimî, s. 10. 107 Hâdimî, s. 10.

13

�.=���&98(9( ��������������� ibaresinde�<#��0�+�-/�+�9+�<#�8(9(��!��������� �� ��� � � ���������� � ����� ����� ���� ���-�� ������ ������ ����� ���� �������

!� ����� ���� �����103 =�%&#(�� �#+ "��#, +#/�0�- �--#%&�+#(# /� �. 071��( �� kelimesini ���� harf-# ��++# #&� %.&&�('��9%&�+9(9 ��&#+-'#=-#+� �"&-i sünnete göre bu

hadis sahih ��:#&�#+� Onlara göre sahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime ����� olup

harf-i cer olan ���� ��:#&�#+�)(.(&� �&#�+����%�,-��#&'#=-#+� �&&�" &� 19(9( �+�*3� /� �7+0�(#�� )&.=. "�%%9(��%# #"-#&� &�+9 �39%&�'9=

Allâme-# �� -�12(48(#( �. %)(.��%# tercihi(# ,50&�'#=-#+� �0+9�� �. %)(.��%# %�&�'#�0+9(-9&�+� �� !#+'#=-#+.104 Müctehidin #,���-# /� "�-�,9, husün, kubuh, irâde gibi

kelâmî konular� #&#=%#( �39%&�'�&�+ 0�*'9=-9+� �&&�"89( ,9 �-&�+9 %)(.,.(�� �=8�+8#&�+ ��(� 4&�+ /� �#:�+ ��&�' 2&#'&�+#(#( !5+7=&�+# �+�,9(��%# �+%&9&9%&�+9 1#%+�-'#=-#+�105

Ehl-# ,7((�- /� <4� �+�,9(��%# -�+-9='�&�+� 0�+ /�+'#= ��&#& )&�+�% %.&&�(�9%&�+9"��#,&�+#1#%+�-'#=-#+�106 Allâme Taftazânî ve Seyyid-#<�+4 �7+�2(4�+�,9(��%#!5+7= �+%&9&9%&�+9(9)+-�0�%)0'.=-.+�107

SONUÇ

�,�+-�&# #(��!7�7&�(�'�3&�+��(�#+#,#����"�5(��0�19&�( #��+�,#1)+/�'.:&�%'�,�&�&�+#3�+�(�#+%#-�*#3#(=�+"0�19&'�,9�9+��.3�&9='������#+!#/48(#( �������-esrâr89 71�+#(� 0�19&�( /� �( '�=".+ =�+"&�+#(��( )&�( ���������-efkâr89(dîb2�� %9,'9(9( =�+" ��#&�#:# �2�#'48(#( �,�+#(# #(��&��#%� <2+#" �2�#'4 �,�+#(#��������-efkâr89( -�&# #(��( ,)(+�%# #&% �,9+ �#&#'# #3�+#,#(�� 0�1'9=-9+� �. �.+.'���������-efkâr89( 0�19&�9:9 �(��( #-#��+�( .&�'2 (�1�#(�� %��.& !5+�7:7(7 /��:#-#'-5:+�-#'��ki 0�+#(# �&�9:9(9 !5,-�+'�,# �39,9(��( 5(�'&#�#+� <2+#", eserinde

'�-(#(�(&�=9&'�,9(95:+�(�#0��)%.0.�.0�%)&�0&�=-9+���%�#+0)& #1&�'#=-#+�Metinde

0�+ �&�( 1�'#+&�+#( '�+�##(� #=�+�- �-'�% �-9 0�*9&�( 0�+&�+# -�,*#- �-'�% ##&&�+#(mâlûm veya meçhul olduk&�+9(��#%%�-3�%'�%!#�#5:+�(�#0�0�+�+&9�#+3)%*���!)$#%.(,.+�0�+/�+'#=-#+�<�+"�.05(70&�5:+�(#�#&�+#3#( �0��&9�9+��0+9��'�-#(��0�+#geldikçe b�=-� (�"#/ ,�+ /� &7!�- #&'# )&'�% 71�+� 5:+�(�#&�+� %�-%9 ,�:&�0���%�39%&�'�&�+a 0�+ /�+'#=-#+� Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlara

çokça 0�+ /�+'�% '7�&&# &�+#( 2��-#(�#+� �.=���&9 �� '.%���#'��� ����4 �#+ 7,&.*%.&&�(�9:9için =2+#", '�-#(��0�+�&�(�.,�(�-&�+���#+��-�0&9�39%&�'�&�+0�*'9=-9+��#(� =2+#" 'etni ��,-�%&�0#�# �(&�'�� ��&�!�- #&'#(��( -�,*#-&�+ -�(9'&�+ /��39%&�'�&�+0�*'9=��.+�( "��#,/��+�*=##+#(��(5+(�%&�+1#%+�-'#=-#+�Nahve dair

�#+ �,�+#( =�+"# )&'�,9(� +�:'�( '�-#(�� !�3�( ,51�7%&�+��( /�0� -�+%#*&�+��("�+�%�-&� 9%9".,.&7 %�&�' '�(-9%!#�# #&#'&�+&�#&!#&#��:�+&�(�#+'�&�+���.&.('.=��.#&#'&�+���#+%�0(�%&�+��(�&9(-9&�+0�*'9=-9+�

103��&6(4 �.(.( <#�8(9( .0�.+'�,9 )&�.:.(. # ��� �-'�%-��#+� �%1� ��&6(4 ;,'�#& �� Muhammed,

��= .8&-�� 2/��.14&.8&-;&�2, �.�,,�,�-.8+-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369. 104 Hâdimî,�s. 2. 105 Hâdimî,�s. 5, 6. 106 Hâdimî, s. 10. 107 Hâdimî, s. 10.

13

�.=���&98(9( ��������������� ibaresinde�<#��0�+�-/�+�9+�<#�8(9(��!��������� �� ��� � � ���������� � ����� ����� ���� ���-�� ������ ������ ����� ���� �������

!� ����� ���� �����103 =�%&#(�� �#+ "��#, +#/�0�- �--#%&�+#(# /� �. 071��( �� kelimesini ���� harf-# ��++# #&� %.&&�('��9%&�+9(9 ��&#+-'#=-#+� �"&-i sünnete göre bu

hadis sahih ��:#&�#+� Onlara göre sahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime ����� olup

harf-i cer olan ���� ��:#&�#+�)(.(&� �&#�+����%�,-��#&'#=-#+� �&&�" &� 19(9( �+�*3� /� �7+0�(#�� )&.=. "�%%9(��%# #"-#&� &�+9 �39%&�'9=

Allâme-# �� -�12(48(#( �. %)(.��%# tercihi(# ,50&�'#=-#+� �0+9�� �. %)(.��%# %�&�'#�0+9(-9&�+� �� !#+'#=-#+.104 Müctehidin #,���-# /� "�-�,9, husün, kubuh, irâde gibi

kelâmî konular� #&#=%#( �39%&�'�&�+ 0�*'9=-9+� �&&�"89( ,9 �-&�+9 %)(.,.(�� �=8�+8#&�+ ��(� 4&�+ /� �#:�+ ��&�' 2&#'&�+#(#( !5+7=&�+# �+�,9(��%# �+%&9&9%&�+9 1#%+�-'#=-#+�105

Ehl-# ,7((�- /� <4� �+�,9(��%# -�+-9='�&�+� 0�+ /�+'#= ��&#& )&�+�% %.&&�(�9%&�+9"��#,&�+#1#%+�-'#=-#+�106 Allâme Taftazânî ve Seyyid-#<�+4 �7+�2(4�+�,9(��%#!5+7= �+%&9&9%&�+9(9)+-�0�%)0'.=-.+�107

SONUÇ

�,�+-�&# #(��!7�7&�(�'�3&�+��(�#+#,#����"�5(��0�19&�( #��+�,#1)+/�'.:&�%'�,�&�&�+#3�+�(�#+%#-�*#3#(=�+"0�19&'�,9�9+��.3�&9='������#+!#/48(#( �������-esrâr89 71�+#(� 0�19&�( /� �( '�=".+ =�+"&�+#(��( )&�( ���������-efkâr89(dîb2�� %9,'9(9( =�+" ��#&�#:# �2�#'48(#( �,�+#(# #(��&��#%� <2+#" �2�#'4 �,�+#(#��������-efkâr89( -�&# #(��( ,)(+�%# #&% �,9+ �#&#'# #3�+#,#(�� 0�1'9=-9+� �. �.+.'���������-efkâr89( 0�19&�9:9 �(��( #-#��+�( .&�'2 (�1�#(�� %��.& !5+�7:7(7 /��:#-#'-5:+�-#'��ki 0�+#(# �&�9:9(9 !5,-�+'�,# �39,9(��( 5(�'&#�#+� <2+#", eserinde

'�-(#(�(&�=9&'�,9(95:+�(�#0��)%.0.�.0�%)&�0&�=-9+���%�#+0)& #1&�'#=-#+�Metinde

0�+ �&�( 1�'#+&�+#( '�+�##(� #=�+�- �-'�% �-9 0�*9&�( 0�+&�+# -�,*#- �-'�% ##&&�+#(mâlûm veya meçhul olduk&�+9(��#%%�-3�%'�%!#�#5:+�(�#0�0�+�+&9�#+3)%*���!)$#%.(,.+�0�+/�+'#=-#+�<�+"�.05(70&�5:+�(#�#&�+#3#( �0��&9�9+��0+9��'�-#(��0�+#geldikçe b�=-� (�"#/ ,�+ /� &7!�- #&'# )&'�% 71�+� 5:+�(�#&�+� %�-%9 ,�:&�0���%�39%&�'�&�+a 0�+ /�+'#=-#+� Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlara

çokça 0�+ /�+'�% '7�&&# &�+#( 2��-#(�#+� �.=���&9 �� '.%���#'��� ����4 �#+ 7,&.*%.&&�(�9:9için =2+#", '�-#(��0�+�&�(�.,�(�-&�+���#+��-�0&9�39%&�'�&�+0�*'9=-9+��#(� =2+#" 'etni ��,-�%&�0#�# �(&�'�� ��&�!�- #&'#(��( -�,*#-&�+ -�(9'&�+ /��39%&�'�&�+0�*'9=��.+�( "��#,/��+�*=##+#(��(5+(�%&�+1#%+�-'#=-#+�Nahve dair

�#+ �,�+#( =�+"# )&'�,9(� +�:'�( '�-#(�� !�3�( ,51�7%&�+��( /�0� -�+%#*&�+��("�+�%�-&� 9%9".,.&7 %�&�' '�(-9%!#�# #&#'&�+&�#&!#&#��:�+&�(�#+'�&�+���.&.('.=��.#&#'&�+���#+%�0(�%&�+��(�&9(-9&�+0�*'9=-9+�

103��&6(4 �.(.( <#�8(9( .0�.+'�,9 )&�.:.(. # ��� �-'�%-��#+� �%1� ��&6(4 ;,'�#& �� Muhammed,

��= .8&-�� 2/��.14&.8&-;&�2, �.�,,�,�-.8+-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369. 104 Hâdimî,�s. 2. 105 Hâdimî,�s. 5, 6. 106 Hâdimî, s. 10. 107 Hâdimî, s. 10.

13

�.=���&98(9( ��������������� ibaresinde�<#��0�+�-/�+�9+�<#�8(9(��!��������� �� ��� � � ���������� � ����� ����� ���� ���-�� ������ ������ ����� ���� �������

!� ����� ���� �����103 =�%&#(�� �#+ "��#, +#/�0�- �--#%&�+#(# /� �. 071��( �� kelimesini ���� harf-# ��++# #&� %.&&�('��9%&�+9(9 ��&#+-'#=-#+� �"&-i sünnete göre bu

hadis sahih ��:#&�#+� Onlara göre sahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime ����� olup

harf-i cer olan ���� ��:#&�#+�)(.(&� �&#�+����%�,-��#&'#=-#+� �&&�" &� 19(9( �+�*3� /� �7+0�(#�� )&.=. "�%%9(��%# #"-#&� &�+9 �39%&�'9=

Allâme-# �� -�12(48(#( �. %)(.��%# tercihi(# ,50&�'#=-#+� �0+9�� �. %)(.��%# %�&�'#�0+9(-9&�+� �� !#+'#=-#+.104 Müctehidin #,���-# /� "�-�,9, husün, kubuh, irâde gibi

kelâmî konular� #&#=%#( �39%&�'�&�+ 0�*'9=-9+� �&&�"89( ,9 �-&�+9 %)(.,.(�� �=8�+8#&�+ ��(� 4&�+ /� �#:�+ ��&�' 2&#'&�+#(#( !5+7=&�+# �+�,9(��%# �+%&9&9%&�+9 1#%+�-'#=-#+�105

Ehl-# ,7((�- /� <4� �+�,9(��%# -�+-9='�&�+� 0�+ /�+'#= ��&#& )&�+�% %.&&�(�9%&�+9"��#,&�+#1#%+�-'#=-#+�106 Allâme Taftazânî ve Seyyid-#<�+4 �7+�2(4�+�,9(��%#!5+7= �+%&9&9%&�+9(9)+-�0�%)0'.=-.+�107

SONUÇ

�,�+-�&# #(��!7�7&�(�'�3&�+��(�#+#,#����"�5(��0�19&�( #��+�,#1)+/�'.:&�%'�,�&�&�+#3�+�(�#+%#-�*#3#(=�+"0�19&'�,9�9+��.3�&9='������#+!#/48(#( �������-esrâr89 71�+#(� 0�19&�( /� �( '�=".+ =�+"&�+#(��( )&�( ���������-efkâr89(dîb2�� %9,'9(9( =�+" ��#&�#:# �2�#'48(#( �,�+#(# #(��&��#%� <2+#" �2�#'4 �,�+#(#��������-efkâr89( -�&# #(��( ,)(+�%# #&% �,9+ �#&#'# #3�+#,#(�� 0�1'9=-9+� �. �.+.'���������-efkâr89( 0�19&�9:9 �(��( #-#��+�( .&�'2 (�1�#(�� %��.& !5+�7:7(7 /��:#-#'-5:+�-#'��ki 0�+#(# �&�9:9(9 !5,-�+'�,# �39,9(��( 5(�'&#�#+� <2+#", eserinde

'�-(#(�(&�=9&'�,9(95:+�(�#0��)%.0.�.0�%)&�0&�=-9+���%�#+0)& #1&�'#=-#+�Metinde

0�+ �&�( 1�'#+&�+#( '�+�##(� #=�+�- �-'�% �-9 0�*9&�( 0�+&�+# -�,*#- �-'�% ##&&�+#(mâlûm veya meçhul olduk&�+9(��#%%�-3�%'�%!#�#5:+�(�#0�0�+�+&9�#+3)%*���!)$#%.(,.+�0�+/�+'#=-#+�<�+"�.05(70&�5:+�(#�#&�+#3#( �0��&9�9+��0+9��'�-#(��0�+#geldikçe b�=-� (�"#/ ,�+ /� &7!�- #&'# )&'�% 71�+� 5:+�(�#&�+� %�-%9 ,�:&�0���%�39%&�'�&�+a 0�+ /�+'#=-#+� Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlara

çokça 0�+ /�+'�% '7�&&# &�+#( 2��-#(�#+� �.=���&9 �� '.%���#'��� ����4 �#+ 7,&.*%.&&�(�9:9için =2+#", '�-#(��0�+�&�(�.,�(�-&�+���#+��-�0&9�39%&�'�&�+0�*'9=-9+��#(� =2+#" 'etni ��,-�%&�0#�# �(&�'�� ��&�!�- #&'#(��( -�,*#-&�+ -�(9'&�+ /��39%&�'�&�+0�*'9=��.+�( "��#,/��+�*=##+#(��(5+(�%&�+1#%+�-'#=-#+�Nahve dair

�#+ �,�+#( =�+"# )&'�,9(� +�:'�( '�-#(�� !�3�( ,51�7%&�+��( /�0� -�+%#*&�+��("�+�%�-&� 9%9".,.&7 %�&�' '�(-9%!#�# #&#'&�+&�#&!#&#��:�+&�(�#+'�&�+���.&.('.=��.#&#'&�+���#+%�0(�%&�+��(�&9(-9&�+0�*'9=-9+�

103��&6(4 �.(.( <#�8(9( .0�.+'�,9 )&�.:.(. # ��� �-'�%-��#+� �%1� ��&6(4 ;,'�#& �� Muhammed,

��= .8&-�� 2/��.14&.8&-;&�2, �.�,,�,�-.8+-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369. 104 Hâdimî,�s. 2. 105 Hâdimî,�s. 5, 6. 106 Hâdimî, s. 10. 107 Hâdimî, s. 10.

13

�.=���&98(9( ��������������� ibaresinde�<#��0�+�-/�+�9+�<#�8(9(��!��������� �� ��� � � ���������� � ����� ����� ���� ���-�� ������ ������ ����� ���� �������

!� ����� ���� �����103 =�%&#(�� �#+ "��#, +#/�0�- �--#%&�+#(# /� �. 071��( �� kelimesini ���� harf-# ��++# #&� %.&&�('��9%&�+9(9 ��&#+-'#=-#+� �"&-i sünnete göre bu

hadis sahih ��:#&�#+� Onlara göre sahih kabul edilse bile hadisteki bu kelime ����� olup

harf-i cer olan ���� ��:#&�#+�)(.(&� �&#�+����%�,-��#&'#=-#+� �&&�" &� 19(9( �+�*3� /� �7+0�(#�� )&.=. "�%%9(��%# #"-#&� &�+9 �39%&�'9=

Allâme-# �� -�12(48(#( �. %)(.��%# tercihi(# ,50&�'#=-#+� �0+9�� �. %)(.��%# %�&�'#�0+9(-9&�+� �� !#+'#=-#+.104 Müctehidin #,���-# /� "�-�,9, husün, kubuh, irâde gibi

kelâmî konular� #&#=%#( �39%&�'�&�+ 0�*'9=-9+� �&&�"89( ,9 �-&�+9 %)(.,.(�� �=8�+8#&�+ ��(� 4&�+ /� �#:�+ ��&�' 2&#'&�+#(#( !5+7=&�+# �+�,9(��%# �+%&9&9%&�+9 1#%+�-'#=-#+�105

Ehl-# ,7((�- /� <4� �+�,9(��%# -�+-9='�&�+� 0�+ /�+'#= ��&#& )&�+�% %.&&�(�9%&�+9"��#,&�+#1#%+�-'#=-#+�106 Allâme Taftazânî ve Seyyid-#<�+4 �7+�2(4�+�,9(��%#!5+7= �+%&9&9%&�+9(9)+-�0�%)0'.=-.+�107

SONUÇ

�,�+-�&# #(��!7�7&�(�'�3&�+��(�#+#,#����"�5(��0�19&�( #��+�,#1)+/�'.:&�%'�,�&�&�+#3�+�(�#+%#-�*#3#(=�+"0�19&'�,9�9+��.3�&9='������#+!#/48(#( �������-esrâr89 71�+#(� 0�19&�( /� �( '�=".+ =�+"&�+#(��( )&�( ���������-efkâr89(dîb2�� %9,'9(9( =�+" ��#&�#:# �2�#'48(#( �,�+#(# #(��&��#%� <2+#" �2�#'4 �,�+#(#��������-efkâr89( -�&# #(��( ,)(+�%# #&% �,9+ �#&#'# #3�+#,#(�� 0�1'9=-9+� �. �.+.'���������-efkâr89( 0�19&�9:9 �(��( #-#��+�( .&�'2 (�1�#(�� %��.& !5+�7:7(7 /��:#-#'-5:+�-#'��ki 0�+#(# �&�9:9(9 !5,-�+'�,# �39,9(��( 5(�'&#�#+� <2+#", eserinde

'�-(#(�(&�=9&'�,9(95:+�(�#0��)%.0.�.0�%)&�0&�=-9+���%�#+0)& #1&�'#=-#+�Metinde

0�+ �&�( 1�'#+&�+#( '�+�##(� #=�+�- �-'�% �-9 0�*9&�( 0�+&�+# -�,*#- �-'�% ##&&�+#(mâlûm veya meçhul olduk&�+9(��#%%�-3�%'�%!#�#5:+�(�#0�0�+�+&9�#+3)%*���!)$#%.(,.+�0�+/�+'#=-#+�<�+"�.05(70&�5:+�(#�#&�+#3#( �0��&9�9+��0+9��'�-#(��0�+#geldikçe b�=-� (�"#/ ,�+ /� &7!�- #&'# )&'�% 71�+� 5:+�(�#&�+� %�-%9 ,�:&�0���%�39%&�'�&�+a 0�+ /�+'#=-#+� Dîbâcede edebi sanatlara ve belagate dair unsurlara

çokça 0�+ /�+'�% '7�&&# &�+#( 2��-#(�#+� �.=���&9 �� '.%���#'��� ����4 �#+ 7,&.*%.&&�(�9:9için =2+#", '�-#(��0�+�&�(�.,�(�-&�+���#+��-�0&9�39%&�'�&�+0�*'9=-9+��#(� =2+#" 'etni ��,-�%&�0#�# �(&�'�� ��&�!�- #&'#(��( -�,*#-&�+ -�(9'&�+ /��39%&�'�&�+0�*'9=��.+�( "��#,/��+�*=##+#(��(5+(�%&�+1#%+�-'#=-#+�Nahve dair

�#+ �,�+#( =�+"# )&'�,9(� +�:'�( '�-#(�� !�3�( ,51�7%&�+��( /�0� -�+%#*&�+��("�+�%�-&� 9%9".,.&7 %�&�' '�(-9%!#�# #&#'&�+&�#&!#&#��:�+&�(�#+'�&�+���.&.('.=��.#&#'&�+���#+%�0(�%&�+��(�&9(-9&�+0�*'9=-9+�

103��&6(4 �.(.( <#�8(9( .0�.+'�,9 )&�.:.(. # ��� �-'�%-��#+� �%1� ��&6(4 ;,'�#& �� Muhammed,

��= .8&-�� 2/��.14&.8&-;&�2, �.�,,�,�-.8+-Risâle, Beyrut, 1405, II, 369. 104 Hâdimî,�s. 2. 105 Hâdimî,�s. 5, 6. 106 Hâdimî, s. 10. 107 Hâdimî, s. 10.

190 Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 | Yrd. Doç. Dr. Mustafa !smail DÖNMEZ

Page 15: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

ABDULLAH EL-HÂD!MÎ’N!N (Ö.1192/1778) "ERHU DÎBÂCET!’N-NETÂ!C ADLI ESER!N!N DE#ERLEND!R!LMES! 191

Kaynakça

el-Abbâsî, !eyh Abdurrahman b. Ahmed, Meâhidü’t-tensîs alâ !evâhidi’t-telhîs, (thk.Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd), Âlemu’l-kutub, 1947.

Aclûnî, "smail b. Muhammed, Ke!fu’l-Hafâ ve Muzîlu’l-"lbâs, Muessesetu’r-Risâle,Beyrut, 1405.

Ahmed b. Hanbel, Müsned, (thk. Ahmed Muhammed !akir), Dâru’l-hadîs, Kahire,1995.

Arslan, Ahmet Turan, "mam Birgivî, Hayatı, Eserleri ve Arapça Tedrisatındaki Yeri,"stanbul: 1992, Seha Ne#riyat.

Ba$datlı "smail Pa#a, Hediyyetü’l-’ârifîn esmâü’l-müellifîn ve âsâru’l-musannifîn, Ve-kâletu’l-Maarif Matbaası, "stanbul, 1951.

Dönmez, Mustafa "smail, Ku!adalı Mustafa bin Hamza ve “Netâciu’l-Efkâr fî #erhi’l-"zhâr” Adlı Eseri ("nceleme ve Tahkik), Doktora Tezi, Danı#man: Galip Yavuz,Marmara Ünv., 2013

Durmu#, "smail, “Mukaddime”, D"A, XXXI, 115-117.

______, “Kalb”, D"A, XXIV, 232, 233.______, “Te#bih”, D"A, XL, 555.______, “Seci”, D"A, XXXVI, 273-275.______, “"ktibas”, D"A, XXII, 52.______, “Telmih”, D"A, XL, 407, 408.______, “Tezat”, D"A, XLI, 58-60.______, “"ltifât”, D"A, XXII, 152-153.______, “"tilâf ”, D"A, XXIII, 459, 460.Ebû Hafs, "bnu’l-Mulakkîn Sirâcuddîn, el-Bedru’l-Munîr fî Tahrîci’l-Ehâdîsi’l-Vâkiati

fi’!-#erhi’l-Kebîr, (n#r. Mustafa Ebu’l-$ayt, Abdullah b. Süleyman, Yasir b. Kemal),Dâru’l-Hicre, Riyad, 2004.

Hacımüftüo$lu, Nasrullah, “Berâat-i istihlâl”, D"A, V, 470.

el-Hâdimî, Abdullah b. Ebî Saîd Muhammed, #erhu Dîbâceti’n-Netâic, Matbaa-ı Âmire,"stanbul, 1302.

Page 16: Abdullah el-Hâdimî’nin (ö. 1192/1778) Şerhu Dîbâceti’n ...isamveri.org/pdfdrg/D00018/2015_44/2015_44_DONMEZMI.pdf · ABDULLAH EL-HÂDİMÎ’NİN (Ö.1192/1778) ŞERHU DÎBÂCETİ’N-NETÂİC

Kara, !smail, !lim Bilmez Tarih Hatırlamaz, Dergah Yay., !stanbul, 2013.

Kehhâle, Ömer Rıdâ, Mu’cemu’l-Muellifîn Terâcimu Musannifi’l-Kutubi’l-Arabiyye,Beyrut: Dâru !hyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.

Kılıç, Hulusi, Yeti", Kazım, “Cinas”, D!A, XVIII, 12-14.

Koca, Ferhat, “Hâdimî, Abdullah”, D!A, XV, 24.

Pakalın, Mehmet Zeki, Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlü"ü, MEB Basımevi, !stanbul,1983.

Saraç, M. A. Yekta, “Îcâz”, D!A, XXI, 392-393.

Seyyid #erif Cürcânî, et-Ta‘rîfât, (thk.) Muhammed Abdurrahman el-Mar‘a"lî, Beyrut:Dâru’n-Nefâis, 2003.

Üzgör, Tahir, “Dîbâce”, D!A, IX, 277-278.

192 Yıl: 2015/2 | Sayı: 44 | Yrd. Doç. Dr. Mustafa !smail DÖNMEZ