Acute pathologie bij de bejaarden Een onvolledig plaatje

Acute pathologie bij de bejaardenAcute pathologie bij de bejaarden

Een onvolledig plaatjeEen onvolledig plaatje

Een voorbeschouwingEen voorbeschouwing

De veroudering van de bevolkingDe veroudering van de bevolking

10 juni 2004 Acute pathologie bij bejaarden - D. Demeyer

3

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1950

1960

1970

1980

1990

2000

2010

2020

2030

2040

2050

jaar

aa

nta

l ( x

10

00

)

Totale bevolking

0-19 jarigen

20-59 jarigen

+60 jarigen

Belgische bevolking : prognoses


4

0

10

20

30

40

50

60

1950 1970 1990 2010 2030 2050

0-19 jarigen

20-59 jarigen

+ 60 jarigen

Belgische bevolking: prognoses (%)


5

Bevolkingsvooruitzichten Belgie (65+)

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

1.200.000

1.400.000

1.600.00020

00

2004

2008

2012

2016

2020

2024

2028

2032

2036

2040

2044

2048

jaar

aan

tal

60-69 jaar

70-79 jaar

80-89 jaar

90-99 jaar


6

Bevolkingsevolutie België 80 +

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

2035

2040

2045

2050

jaar

aant

al 80-89 jaar

90-99 jaar


7

Aantal actieven per oudere

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

2000 2010 2020 2030 2040 2050

Jaar

Aan

tal Allen

Mannen

Vrouwen


8

65

70

75

80

85

90

leve

nsve

rwac

htin

g (ja

ren)

1990-1999

2000-2009

2010-2019

2020-2029

2030-2039

2040-2050

jaartal

Levensverwachting bij de geboorte

mannen

vrouwen

Acute pathologie bij de bejaardenAcute pathologie bij de bejaarden

Een onvolledig plaatjeEen onvolledig plaatje


10

Het onderwerp is zeer breedHet onderwerp is zeer breed

Omvat de hele interne en heelkundige Omvat de hele interne en heelkundige pathologie van de bejaardepathologie van de bejaarde– Selectie maken !Selectie maken !


11

Enkele nota’s bij acute ziekte bij Enkele nota’s bij acute ziekte bij de bejaardede bejaarde

1.1. Atypisch en niet specifiek ziektebeeldAtypisch en niet specifiek ziektebeeld..

2.2. Grotere morbiditeit en mortaliteit.Grotere morbiditeit en mortaliteit.

3.3. Snellere progressie.Snellere progressie.

4.4. Financiële en gezondheidsgevolgen.Financiële en gezondheidsgevolgen.

5.5. Ouderen hebben meer voordeel van invasieve behandelingenOuderen hebben meer voordeel van invasieve behandelingen

6.6. Neveneffecten waarschijnlijker en ernstigerNeveneffecten waarschijnlijker en ernstiger

7.7. Investigaties slechter verdragenInvestigaties slechter verdragen

8.8. Co-pathologieCo-pathologie

9.9. Belang van positieve resultaten ? (eg UWI)Belang van positieve resultaten ? (eg UWI)

10.10. Trager respons op behandeling.Trager respons op behandeling.

11.11. Mineure deterioratie kan leiden tot ernstige ziekte.Mineure deterioratie kan leiden tot ernstige ziekte.


12

Enkele nota’s bij acute ziekte bij Enkele nota’s bij acute ziekte bij de bejaardede bejaarde

1.1. Atypisch en niet specifiek ziektebeeld.Atypisch en niet specifiek ziektebeeld.

2.2. Grotere morbiditeit en mortaliteit.Grotere morbiditeit en mortaliteit.

3.3. Snellere progressie.Snellere progressie.

4.4. Financiële en gezondheidsgevolgen.Financiële en gezondheidsgevolgen.

5.5. Ouderen hebben meer voordeel van invasieve behandelingenOuderen hebben meer voordeel van invasieve behandelingen

6.6. Neveneffecten waarschijnlijker en ernstigerNeveneffecten waarschijnlijker en ernstiger

7.7. Investigaties slechter verdragenInvestigaties slechter verdragen

8.8. Co-pathologieCo-pathologie

9.9. Belang van positieve resultaten ? (eg UWI)Belang van positieve resultaten ? (eg UWI)

10.10. Trager respons op behandeling.Trager respons op behandeling.

11.11. Mineure deterioratie kan leiden tot ernstige ziekteMineure deterioratie kan leiden tot ernstige ziekte


13

Atypische ziektebeeldAtypische ziektebeeld

GangmoeilijkhedenGangmoeilijkheden Failure to thrive (algemene achteruitgang)Failure to thrive (algemene achteruitgang) DeliriumDelirium Koorts, dyspneeKoorts, dyspnee Minder aanwezigMinder aanwezig

» Hoesten, thoracale pijn, spierverzet, pollakisurie….Hoesten, thoracale pijn, spierverzet, pollakisurie….


14

Atypische ziektebeeldAtypische ziektebeeld

GangmoeilijkhedenGangmoeilijkheden Failure to thrive (algemene achteruitgang)Failure to thrive (algemene achteruitgang) DeliriumDelirium Koorts, dyspneeKoorts, dyspnee Minder aanwezigMinder aanwezig

» Hoesten, thoracale pijn, spierverzet, pollakisurie….Hoesten, thoracale pijn, spierverzet, pollakisurie….


15

Delirium Delirium

Verstoord bewustzijnVerstoord bewustzijn Cognitieve stoornissenCognitieve stoornissen PerceptiestoornissenPerceptiestoornissen Snel optredenSnel optreden Oorzakelijke aandoeningOorzakelijke aandoening


16

DeliriumDelirium

Verstoord bewustzijnVerstoord bewustzijn– Verandering van niveau van oplettendheidVerandering van niveau van oplettendheid– VerstrooibaarheidVerstrooibaarheid– DuizeligheidDuizeligheid– LethargieLethargie– Subcoma (Subcoma ( hypervigilantie)hypervigilantie)


17

DeliriumDelirium

Cognitieve stoornissenCognitieve stoornissen– GeheugenverliesGeheugenverlies– DesoriëntatieDesoriëntatie– Spraak en taalstoornissenSpraak en taalstoornissen

» Beter dan een formele mentale test : “overall Beter dan een formele mentale test : “overall accessibility” en oplettendheidaccessibility” en oplettendheid

» Vorig niveau van functioneren (hetero-anamnese)Vorig niveau van functioneren (hetero-anamnese)


18

DeliriumDelirium

PerceptiestoornisPerceptiestoornis» Visueel Visueel

– PersoonsverkenningPersoonsverkenning

– HallucinatiesHallucinaties

» AuditiefAuditief

» TaalTaal


19

DeliriumDelirium

TijdsverloopTijdsverloop– Optreden over uren/dagenOptreden over uren/dagen– Duur : dagen/maandenDuur : dagen/maanden– Verergering tegen de avond (cfr dementie: sun Verergering tegen de avond (cfr dementie: sun

downing)downing)– Retrograde amnesieRetrograde amnesie


20

DeliriumDelirium

OorzakenOorzaken– Medicatie en medicatiestopMedicatie en medicatiestop

– Medische aandoeningenMedische aandoeningen


21

DeliriumDelirium




22

Medicatie en medicatiestopMedicatie en medicatiestop

AnticholinergicsAnticholinergics** (eg, diphenhydramine), TCAs, (eg, amitriptyline, imipramine), (eg, diphenhydramine), TCAs, (eg, amitriptyline, imipramine), antipsychotics (eg, chlorpromazine, thioridazine)antipsychotics (eg, chlorpromazine, thioridazine)

••

Anti-inflammatory agents, including prednisoneAnti-inflammatory agents, including prednisone

••

Benzodiazepines or alcohol—acute toxicity or withdrawalBenzodiazepines or alcohol—acute toxicity or withdrawal

••

Cardiovascular (eg, digitalis, antihypertensives)Cardiovascular (eg, digitalis, antihypertensives)

••

DiureticsDiuretics

••

GI (eg, cimetidine, ranitidine)GI (eg, cimetidine, ranitidine)

••

LithiumLithium

••

Opioid analgesics (especially meperidine)Opioid analgesics (especially meperidine)


23

DeliriumDelirium




24

Medische aandoeningenMedische aandoeningen

InfectionsInfections – RespiratoryRespiratory**, skin, skin**, urinary tract, urinary tract**, and others, and others

Metabolic DisordersMetabolic Disorders – Acute blood loss, dehydrationAcute blood loss, dehydration**, electrolyte imbalance, electrolyte imbalance**, end-organ failure , end-organ failure

(hepatic, renal), hyperglycemia, hypoglycemia(hepatic, renal), hyperglycemia, hypoglycemia**, hypoxia, hypoxia**

CardiovascularCardiovascular – Arrhythmia, CHFArrhythmia, CHF**, MI, MI**, shock, shock

NeurologicNeurologic MiscellaneousMiscellaneous

– CNS infections, head trauma, seizures, stroke, subdural hematoma, TIAs, CNS infections, head trauma, seizures, stroke, subdural hematoma, TIAs, tumorstumors

– Fecal impaction, postoperative stateFecal impaction, postoperative state**, sleep deprivation, urinary retention, sleep deprivation, urinary retention


25


InfectionsInfections – RespiratoryRespiratory**,, skin skin**, urinary tract, urinary tract**, and others, and others








26

Pneumonie Pneumonie

“… in old age, pneumonia may be latent, coming on without chills, the cough and expectorations are slight, the physical signs ill-defined and changeable, and the constitutional symptoms out of all proportions…”

(W. Osler 1849-1919)


27

Pneumonie Pneumonie

KlassiekKlassiek– Hoest, koorts, rillingen, pleurapijnHoest, koorts, rillingen, pleurapijn– CrepitatiesCrepitaties

BejaardenBejaarden– Weinig respiratoire symptomenWeinig respiratoire symptomen– DeliriumDelirium– Verergerende chronische verwardheidVerergerende chronische verwardheid– Vallen (= indicatie dat patiënt ziek is)Vallen (= indicatie dat patiënt ziek is)


28

Pneumonie Pneumonie

6e doodsoorzaak in de VS6e doodsoorzaak in de VS Verlengd herstelVerlengd herstel

– Tot verschillende maanden Tot verschillende maanden – 25-60 % verminderd fysisch vermogen25-60 % verminderd fysisch vermogen

RisicoverhogendRisicoverhogend– DecubitusDecubitus– Cognitief deficietCognitief deficiet– Functioneel deficietFunctioneel deficiet– Lage sociale activiteit (isolatie)Lage sociale activiteit (isolatie)


29

PneumoniePneumonie

05

10152025303540

incidentie (/1000)

< 5 5-14 14-59 60-74 <75

Leeftijd

Incidentie pneumonie


30

Pneumonie Pneumonie

Risicofactoren van de patiëntRisicofactoren van de patiënt» DementieDementie

» EpilepsieEpilepsie

» HartdecompensatieHartdecompensatie

» CVACVA

» COPDCOPD

» Silent aspiration : 71 % van de bejaarden met CAP Silent aspiration : 71 % van de bejaarden met CAP aspireren in hun slaap. (10 % bij controle)aspireren in hun slaap. (10 % bij controle)


31

Pneumonie Pneumonie

Risicofactoren omgevingRisicofactoren omgeving

Seizoen (winter > zomer)

Micro-organisme (S. pneumoniae)PRSP !!


32

PneumoniePneumonie

Etiologie (CAP)Etiologie (CAP)– S. pneumoniae (ondergediagnosticeerd)S. pneumoniae (ondergediagnosticeerd)– H influenzaeH influenzae– Staph. AureusStaph. Aureus– ChlamydiaChlamydia


33

PneumoniePneumonie

Etiologie (nursing home)Etiologie (nursing home)

Vooral gram negatievenProteus, klebsiella,pseudomonas….

Kolonisatie - infectie


34

Medische aandoeningenMedische aandoeningen InfectionsInfections

– RespiratoryRespiratory**,, skin skin**, , urinary tracturinary tract**, and others, and others Metabolic DisordersMetabolic Disorders

– Acute blood loss, dehydrationAcute blood loss, dehydration**, electrolyte imbalance, electrolyte imbalance**, end-organ failure , end-organ failure (hepatic, renal), hyperglycemia, hypoglycemia(hepatic, renal), hyperglycemia, hypoglycemia**, hypoxia, hypoxia**






35

Urineweginfectie Urineweginfectie

KlassificatieKlassificatie– Naar lokalisatie (urethritis, cystitis, Naar lokalisatie (urethritis, cystitis,

pyelonefritis, prostatitis)pyelonefritis, prostatitis)– Symptomatisch-asymptomatischSymptomatisch-asymptomatisch– Frekwentie van voorkomenFrekwentie van voorkomen– Al of niet complicatiesAl of niet complicaties– Gerelateerd aan katheters.Gerelateerd aan katheters.


36

UrineweginfectieUrineweginfectie

Asymptomatische bacteriurieAsymptomatische bacteriurie– > 10> 105 5 CFU /mlCFU /ml– Is een echte infectie en geen kolonisatieIs een echte infectie en geen kolonisatie– Meestal E.coli die mettertijd minder virulent Meestal E.coli die mettertijd minder virulent

wordt en gevoeliger aan de bactericide werking wordt en gevoeliger aan de bactericide werking van plasmavan plasma

» Niet behandelen


37


EtiologieEtiologie– Aandeel E. coli zakt naar ongeveer 70 %Aandeel E. coli zakt naar ongeveer 70 %– Meer Klebsiella, Proteus (lithiase), P. vulgaris, Meer Klebsiella, Proteus (lithiase), P. vulgaris,

MorganellaMorganella– Resistente kiemen bij recurrente infectieResistente kiemen bij recurrente infectie


38


PathogenesePathogenese– Vrouw/man verhouding wordt kleinerVrouw/man verhouding wordt kleiner– Factoren die een rol spelenFactoren die een rol spelen

» ObstructieObstructie

» Gedaalde sexuele activiteit (gedaalde Gedaalde sexuele activiteit (gedaalde hormoonspiegels)hormoonspiegels)

» Meer instrumentatieMeer instrumentatie

» Gedaalde immuniteitGedaalde immuniteit

» Prolaps, lithiase, maligniteitProlaps, lithiase, maligniteit


39


SymptomatologieSymptomatologie

Klassiek

DeliriumZelden enkel en alleen door banale cystitis

Eerder door gecompliceerde infecties en sepsis.


40


Katheter gerelateerde bacteriurieKatheter gerelateerde bacteriurie– Asymptomatisch : niet behandelenAsymptomatisch : niet behandelen– Antibiotica post plaatsing vertragen het Antibiotica post plaatsing vertragen het

optreden van bacteriurie maar voorkomen het optreden van bacteriurie maar voorkomen het nietniet

– Symptomatische bacteriurie behandelen met Symptomatische bacteriurie behandelen met nauwste spectrum (cfr cultuur)nauwste spectrum (cfr cultuur)


41








– Fecal impaction, postoperative stateFecal impaction, postoperative state**, sleep deprivation, sleep deprivation, , urinary retentionurinary retention


42

Urinaire incontinentieUrinaire incontinentie

Hangt nauw samen met infectieHangt nauw samen met infectie

Dikwijls onderkendDikwijls onderkend


43


Transiënte incontinentieTransiënte incontinentie Chronische incontinentieChronische incontinentie

– Urge incontinentieUrge incontinentie– Stress incontinentieStress incontinentie– Gemengde incontinentieGemengde incontinentie– OverflowOverflow


44


Transiënte incontinentie (DIAPPERS)Transiënte incontinentie (DIAPPERS)– DDeliriumelirium

– IInfectienfectie

– AAtrofische urethritis en vaginitistrofische urethritis en vaginitis

– PPharmaceuticals (alcohol/medicatie)harmaceuticals (alcohol/medicatie)

– PPsychosomatische stoornissensychosomatische stoornissen

– EExcessieve urine-output (diuretica, caffeïne, alcohol, xcessieve urine-output (diuretica, caffeïne, alcohol, hyperglycemie)hyperglycemie)

– RRestricted mobilityestricted mobility

– SStool impactiontool impaction


45


Detrusor overactiviteitDetrusor overactiviteit– #1#1– Matige tot grote hoeveelheidMatige tot grote hoeveelheid– Nycturie –nachtelijke incontinentieNycturie –nachtelijke incontinentie– Geen neurologische afwijkingenGeen neurologische afwijkingen– DHIC: detrusor hyperactivity impaired DHIC: detrusor hyperactivity impaired

contractilitycontractility


46


Stress incontinentieStress incontinentie– Meestal door bekkenbodemlaxiteit (musculair, Meestal door bekkenbodemlaxiteit (musculair,

ligamentair)ligamentair)– Intrinsieke sfincterdeficiëntieIntrinsieke sfincterdeficiëntie

» Urethrale atrofie.Urethrale atrofie.


47


Outlet obstructieOutlet obstructie 2de meeste frequente oorzaak bij mannen2de meeste frequente oorzaak bij mannen

» BPHBPH

» Prostaat CAProstaat CA

» UrethrastrictuurUrethrastrictuur

Obstructie door neurologische oorzaakObstructie door neurologische oorzaak– Altijd ruggemergletselAltijd ruggemergletsel

» Detrusor-sfincterdyssynergieDetrusor-sfincterdyssynergie


48


Detrusor onderactiviteitDetrusor onderactiviteit– Stoornis van de blaasbezenuwingStoornis van de blaasbezenuwing– Autonome neuropathieAutonome neuropathie– ParkinsonParkinson– EthylEthyl– CVACVA


49


BehandelingBehandeling– Detrusor hyperactiviteitDetrusor hyperactiviteit

Mictietraining, ditropan, detrusitol,Mictietraining, ditropan, detrusitol,(augmentatiecystoplastie)(augmentatiecystoplastie)

– Outlet incompetentieOutlet incompetentie Bekkenbodemgymnastiek, pessarium, heelkundeBekkenbodemgymnastiek, pessarium, heelkunde

– Outlet obstructieOutlet obstructie Alfa blokkers, finasteride, saw palmetto, TURPAlfa blokkers, finasteride, saw palmetto, TURP

– Detrusor onderactiviteitDetrusor onderactiviteit KatheterKatheter


50



Metabolic DisordersMetabolic Disorders – Acute blood loss, Acute blood loss, dehydrationdehydration**, electrolyte imbalance, electrolyte imbalance**,, end-organ end-organ

failure (hepatic, renal), hyperglycemia, hypoglycemiafailure (hepatic, renal), hyperglycemia, hypoglycemia**, hypoxia, hypoxia**






51

Deshydratatie Deshydratatie

Vermindering van het totale lichaamswater Vermindering van het totale lichaamswater zonder een even grote vermindering van het zonder een even grote vermindering van het lichaamsnatriumlichaamsnatrium

Meest voorkomende vocht- en Meest voorkomende vocht- en electrolietenstoornis bij bejaardenelectrolietenstoornis bij bejaarden


52

DeshydratatieDeshydratatie

Gedaalde homeostaseGedaalde homeostase– Dorstsensatie verminderdDorstsensatie verminderd

» Tgv stoornissen aan de opiaatreceptoren ?Tgv stoornissen aan de opiaatreceptoren ?

– NierlijdenNierlijden» Gedaalde concentratiemogelijkheid gecorreleerd aan Gedaalde concentratiemogelijkheid gecorreleerd aan

gedaalde GFRgedaalde GFR

» Gedaalde Na excretie (GFR, decompensatio)Gedaalde Na excretie (GFR, decompensatio)

» Veranderingen in het RAA systeemVeranderingen in het RAA systeem


53


ADHADH– Verminderde gevoeligheid aan ADHVerminderde gevoeligheid aan ADH

» (minder binding aan de V2 receptoren)(minder binding aan de V2 receptoren)

– Diurne variatie (stijging ‘s nachts bij ouderen Diurne variatie (stijging ‘s nachts bij ouderen “blunted”“blunted”

– AlzheimerAlzheimer ANPANP

– Verminderde respons op stijgen van ANP Verminderde respons op stijgen van ANP (minder natriurese)(minder natriurese)


54


Oorzaken Oorzaken » Infecties (urineweg, long..) zweten en hyperventilatieInfecties (urineweg, long..) zweten en hyperventilatie

» Excessief urineverlies : diuretica, hyperglycemie, Excessief urineverlies : diuretica, hyperglycemie, hypercalcemiehypercalcemie

» Laxatieven abusus (incl colonvoorbereiding en diarree)Laxatieven abusus (incl colonvoorbereiding en diarree)

» Omgeving (overmatig zweten in de zomer)Omgeving (overmatig zweten in de zomer)

» Verminderde toegang tot HVerminderde toegang tot H22OO

» Gedaalde vochtinname om nycturie te vermijdenGedaalde vochtinname om nycturie te vermijden

» Dementie Dementie – Meestal combinatie van verschillende factorenMeestal combinatie van verschillende factoren


55


KliniekKliniek– Gewichtsverlies (acuut) van > 3 %Gewichtsverlies (acuut) van > 3 %

» Ouderen hebben een lagere lean body massOuderen hebben een lagere lean body mass

– Verhoogde ureum/creatinine ratioVerhoogde ureum/creatinine ratio– Lage urine NaLage urine Na– Droge tong, gedaalde turgor, spierzwakte, Droge tong, gedaalde turgor, spierzwakte,

confusie, sufheid.confusie, sufheid.


56


RisicofactorenRisicofactoren– VrouwenVrouwen– >85 jaar>85 jaar– > 4 chronische aandoeningen> 4 chronische aandoeningen– > 4 medicaties> 4 medicaties– BedlegerigBedlegerig– Laxativa abususLaxativa abusus– Chronische infectiesChronische infecties


57


BehandelingBehandeling– Oraal Oraal

» Indien Na verhoogdIndien Na verhoogd WaterWater Dranken laag in natrium (fruitsap…)Dranken laag in natrium (fruitsap…)

» Normaal natriumNormaal natrium Water met wat zout (bouillon…)Water met wat zout (bouillon…)

» Laag natriumLaag natrium Isotonische oplossingen (ORS)Isotonische oplossingen (ORS)

– IVIV» Bij hemodynamisch onstabiele patiëntenBij hemodynamisch onstabiele patiënten


58

Hypernatremie Hypernatremie

Meestal relatief deficiet van water tov Meestal relatief deficiet van water tov oplossingoplossing

Preventie : waterinname verbeterenPreventie : waterinname verbeteren


59

HypernatremieHypernatremie

Voorbeschikkende factorenVoorbeschikkende factoren– Koorts, bedlegerigheid, heelkunde, Koorts, bedlegerigheid, heelkunde,

voedingssupplementen, IV oplossingen, voedingssupplementen, IV oplossingen, diabetes, diarree, GI bloeding, diuretica, diabetes, diarree, GI bloeding, diuretica, diabetes insipidus, dialyse.diabetes insipidus, dialyse.

– DementieDementie» Door verschillende onderliggende aandoeningenDoor verschillende onderliggende aandoeningen

– Gedaald dorstmechanismeGedaald dorstmechanisme

– Verminderd vermogen om aan water te gerakenVerminderd vermogen om aan water te geraken

– Lage spiegels vasopressineLage spiegels vasopressine


60

Hyponatremie Hyponatremie

Inname en Inname en Retentie van water doorRetentie van water door

– Daling van het effectief circulerend volumeDaling van het effectief circulerend volume– Syndroom van inappropriate ADH secretieSyndroom van inappropriate ADH secretie


61

HyponatremieHyponatremie

Oorzaken Oorzaken – Thiazide diuretica (in combinaties)Thiazide diuretica (in combinaties)– SIADHSIADH

» InfectiesInfecties» Letsels centrale zenuwstelselLetsels centrale zenuwstelsel» Medicatie (SSRI !)Medicatie (SSRI !)» LonglijdenLonglijden» MaligniteitMaligniteit

– Hartfalen (lage cardiac output, relatieve Hartfalen (lage cardiac output, relatieve hypovolemie, waterretentie)hypovolemie, waterretentie)


62

HyponatremieHyponatremie

SymptomenSymptomen– LethargieLethargie– DelierDelier– AgitatieAgitatie– OedemenOedemen

DiagnoseDiagnose– Plasma en urine osmolaliteitPlasma en urine osmolaliteit– Evaluatie vullingEvaluatie vulling


63








– Fecal impactionFecal impaction, , postoperative statepostoperative state**, sleep deprivation, urinary retention, sleep deprivation, urinary retention


64

Fecale impactie en obstipatieFecale impactie en obstipatie

““De ingewanden worden luier bij het ouder De ingewanden worden luier bij het ouder worden”worden”

HippocratesHippocrates


65


VoorkomenVoorkomen– 26 % van de mannen > 65 jaar26 % van de mannen > 65 jaar– 34 % van de vrouwen > 65 jaar34 % van de vrouwen > 65 jaar

– 75 % van de patiënten in rusthuizen neemt 75 % van de patiënten in rusthuizen neemt laxativalaxativa


66


DefinitieDefinitie– Functionele obstipatieFunctionele obstipatie

» Persen > 25 % van de tijdPersen > 25 % van de tijd

» Harde stoelgang > 25 % van de tijdHarde stoelgang > 25 % van de tijd

» Onvolledige evacuatie > 25 % van de tijdOnvolledige evacuatie > 25 % van de tijd

» Minder dan 2 stoelgangen per weekMinder dan 2 stoelgangen per week

– Rectale dyschezieRectale dyschezie» Anale blokkage > 25 % van de tijdAnale blokkage > 25 % van de tijd

» Langdurige defecatie en manuele desimpactie.Langdurige defecatie en manuele desimpactie.


67


OorzakenOorzaken– Terminal reservoir syndroom (vertraagde Terminal reservoir syndroom (vertraagde

transit in distaal colon en rectum)transit in distaal colon en rectum)– Gedaalde anale sfincterdrukGedaalde anale sfincterdruk– Minder compliant rectum Minder compliant rectum


68


ComplicatiesComplicaties– Fecale impactieFecale impactie

» Intestinale subobstructieIntestinale subobstructie

» Stercoraal ulcusStercoraal ulcus

» Mentale stoornissenMentale stoornissen

» UrineretentieUrineretentie

» OverloopdiarreeOverloopdiarree


69


ComplicatiesComplicaties– Fecale impactieFecale impactie

» Gevolg van mentale en fysische achteruitgangGevolg van mentale en fysische achteruitgang

» Fysiologische veranderingen ten gevolge van Fysiologische veranderingen ten gevolge van impactieimpactie

Gedaalde rectale, anale en perineale gevoeligheid zodat Gedaalde rectale, anale en perineale gevoeligheid zodat grotere rectumvolumes nodig zijn om de defecatie in gang grotere rectumvolumes nodig zijn om de defecatie in gang te zetten.te zetten.


70


BehandelingBehandeling– Vezels :slechte compliantieVezels :slechte compliantie– Lactulose : bloatingLactulose : bloating– PEG : minder bloating , cave electrolietenPEG : minder bloating , cave electrolieten– Lavementen (microlax, norgalax, fleet….)Lavementen (microlax, norgalax, fleet….)– StimulantiaStimulantia– Vermijdt minerale oliën !Vermijdt minerale oliën !


71




(hepatic, renal), hyperglycemia, hypoglycemia(hepatic, renal), hyperglycemia, hypoglycemia**, , hypoxiahypoxia**






72

LongemboolLongembool

EtiologieEtiologie– Bedrust, inactiviteit, DVTBedrust, inactiviteit, DVT– Traumata (heupfracturen)Traumata (heupfracturen)– Zeldzaam (proteine S, protein C, antitrombine Zeldzaam (proteine S, protein C, antitrombine

III deficiëntie, antiphospholipid….III deficiëntie, antiphospholipid….– 90 % van de longembolen ontstaan in de 90 % van de longembolen ontstaan in de

onderste ledematen.onderste ledematen.


73


KliniekKliniek– Tachypnee, verwardheid, koorts, wheezing, Tachypnee, verwardheid, koorts, wheezing,

aritmieën, hartfalen…aritmieën, hartfalen…– Transiënte dyspneeTransiënte dyspnee– LonginfarctLonginfarct– RechtsfalenRechtsfalen– Cardiovasculaire collapsCardiovasculaire collaps

Slechts 33 % heeft symptomen van DVTSlechts 33 % heeft symptomen van DVT


74


DiagnoseDiagnose– KliniekKliniek– Labo: arteriële bloedgassen, D-dimeren Labo: arteriële bloedgassen, D-dimeren – Ventilatie perfusiescan (lage, midden en hoge Ventilatie perfusiescan (lage, midden en hoge

probabiliteit)probabiliteit)– CT scan van de thorax (+ contrast)CT scan van de thorax (+ contrast)


75


De mythe van de D-dimerenDe mythe van de D-dimeren– Worden heel veel bepaaldWorden heel veel bepaald– Zijn heel dikwijls aspecifiek verhoogd (trauma, Zijn heel dikwijls aspecifiek verhoogd (trauma,

operatie, infectie, systeemlijden….)operatie, infectie, systeemlijden….)– Hebben enkel nut om longembool uit te sluitenHebben enkel nut om longembool uit te sluiten


76


BehandelingBehandeling– HeparineHeparine– LMWHLMWH– Orale anticoOrale antico– TrombolyseTrombolyse– V. cavafilterV. cavafilter


77










78

HartfalenHartfalen

EtiologieEtiologie– Ischemisch hartlijdenIschemisch hartlijden– Hypertensief hartlijdenHypertensief hartlijden– KleplijdenKleplijden– CardiomyopathieCardiomyopathie


79

HartfalenHartfalen

Systolisch vs diastolisch hartfalenSystolisch vs diastolisch hartfalen– Diastolisch hartfalen goedaardigerDiastolisch hartfalen goedaardiger– Behandeling enigszins andersBehandeling enigszins anders– Systolisch hartfalen : lage EFSystolisch hartfalen : lage EF– Dikwijls geprecipiteerd door infectie, VKFDikwijls geprecipiteerd door infectie, VKF


80

HartfalenHartfalen

Symptomen Symptomen – DeliriumDelirium– OedeemOedeem– Gestegen centraal veneuze drukGestegen centraal veneuze druk– ReutelsReutels– Dyspnee, vermoeibaarheidDyspnee, vermoeibaarheid– T4, souffles, T3T4, souffles, T3


81

HartfalenHartfalen

DiagnoseDiagnose

– EKG : linker kamerhypertrofieEKG : linker kamerhypertrofie– ThoraxThorax– EchocardioEchocardio


82

HartfalenHartfalen

BehandelingBehandeling– ACE of ATIIACE of ATII– Diuretica = symptomatischDiuretica = symptomatisch– Digitalis ??Digitalis ??– Beta blokkersBeta blokkers– AldactoneAldactone– Calciumantagonisten.Calciumantagonisten.


83

Terug naar delirium


84

Delirium Delirium

RisicofactorenRisicofactoren– OuderenOuderen– Zwaar ziekenZwaar zieken– DementerendenDementerenden– FrailFrail– Infectie, deshydratatieInfectie, deshydratatie– VisusstoornissenVisusstoornissen– PolyfarmaciePolyfarmacie– AlcoholAlcohol


85

DeliriumDelirium

OorzakenOorzaken– InfectieInfectie– Neurologisch (CVA, SD hematoom)Neurologisch (CVA, SD hematoom)– Cardiaal (infarct, hartfalen)Cardiaal (infarct, hartfalen)– Respiratoir (longembool, hypoxie)Respiratoir (longembool, hypoxie)– ElectrolietenstoornissenElectrolietenstoornissen– Endocrien en metaboolEndocrien en metabool– Medicatie Medicatie


86

Delirium Delirium •

Anticholinergics* (eg, diphenhydramine), TCAs, (eg, amitriptyline, imipramine), antipsychotics (eg, chlorpromazine, thioridazine)

•

Anti-inflammatory agents, including prednisone

•

Benzodiazepines or alcohol—acute toxicity or withdrawal

•

Cardiovascular (eg, digitalis, antihypertensives)

•

Diuretics

•

GI (eg, cimetidine, ranitidine)

•

Lithium

•

Opioid analgesics (especially meperidine)


87

DeliriumDelirium

BehandelingBehandeling– Onderliggende oorzaak wegnemenOnderliggende oorzaak wegnemen– Supportieve maatregelenSupportieve maatregelen

» OmgevingOmgeving

» Activiteiten overdag stimulerenActiviteiten overdag stimuleren

» Correctie visus, gehoor, ….Correctie visus, gehoor, ….

» Maatregelen om de slaap te bevorderenMaatregelen om de slaap te bevorderen

» Preventie deshydratatiePreventie deshydratatie

» Fixatie (noodoplossing)Fixatie (noodoplossing)


88

DeliriumDelirium

BehandelingBehandeling– HaldolHaldol– RisperdalRisperdal– ZyprexaZyprexa

Documents

Acute pathologie bij de bejaarden Een onvolledig plaatje