veADANA’NIN GELECEĞİ

YENİ KENT MODELİ

2

3

veADANA’NIN GELECEĞİ

YENİ KENT MODELİ

4

Bu çalışma; 21 Ekim 2014 tarihinde Adana Ticaret Odası (ATO) tarafından 120. kuruluş yıldönümü etkinlikleri çerçevesinde organize edilen ‘Adana’nın Geleceği ve Yeni Kent Modeli’ konulu panelde tartışılan görüşler doğrultusunda Kentsel Vizyon Platformu tarafından hazırlanmıştır.

Kentsel Vizyon Platformu; A.Faruk GÖKSU, Sıla AKALP, Aslı ULUBAŞ, Edin ZAİM

5

6

Yöneticilerden Mesajlar;

Sn. Mustafa BÜYÜK, Adana Valisi

Adana Ticaret Odası (ATO) tarafından düzenlenen panel, kentin karar verici aktörleri için alternatiler sunarak kentin yol haritasına yön verecek görüşlerin tartışılacağı bir ortam yaratması nedeniyle önem taşımaktadır. Sivil toplum kuruluşları ve meslek odalarının da bu sürece dahil olarak çözüm üretilmesinde ikirlerini paylaşmaları önemlidir. Kurumlar arası diyaloğun kurulması ve işbirliklerinin sağlanması ile ortak akıl yardımıyla makul yol bulunabilir. Bu noktada, yargıdan önce idare organları sürece dahil olmalı ve çözümü en iyi şekilde üretmek için çaba sarf etmelidir. Bu süreçte, üniversite ve meslek odalarıyla işbirliği de büyün önem taşımaktadır.

Sn. Hüseyin SÖZLÜ, Adana Büyükşehir Belediye Başkanı

Kent nüfusunun 1,6 milyondan 2 milyona çıkarak diğer kentlerle yarışır hale gelmesi arzu edilmeyen bir gelişim yönüdür. Kent merkezi ve kırsalı (ilçe belediyeleri ile birlikte) bir arada çalışmalı, kırdan kente göçün önüne geçilmelidir. Kırdan kente göç veren ilçelerin ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan kendine yetebilir hale gelmesi gerekmektedir. Ancak bu sayede, kırdan kente göçün önüne geçilebilecektir.

Ticari merkezin bin yıldır aynı halde kullanımını devam ettirmesi, buna rağmen, kentin cazibe merkezi olan yerlerinin zamanla bu önemini yitirmeye başlaması kentin önemli sorunları arasında yer almaktadır.

Yeni imar alanları açılmayacak, tarım alanları arsa olmayacak, tarım alanları ranta açılmayacak, mevcut durumda var olan alanlarda imar artış hakkı verilmeyecek. Kentin eskiyen çekim alanlarının bu potansiyelinden faydalanarak kentsel yenilemenin bu alanlarda uygulanması sağlanacak. Yeni imar alanlarında sağlıklı yapılaşma teşvik edilecek.

7

Sn. Atila MENEVŞE, Adana Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı

Adana’nın ticari ve sanayi işletmeleri dağınık ve plansız şekilde kentin her yanında konumlanmıştır. Küçük ve orta ölçekli işletmeler, yerleşim alanlarının tarihi ve turistik nitelik arz eden yerleriyle iç içe dağınık ve plansız bir şekilde kent merkezinde varlık göstermektedir. Tarihi doku ve yerleşim alanlarında yarattıkları endüstriyel kirlilik, yükleme boşaltma, sokak aralarında oluşan kirlilik, bulundukları ortamla iziksel uyumsuzluk nedeniyle traik akışını engellemenin yanında yangın gibi tehlikeler nedeniyle burada yerleşik vatandaşlara zarar verme riski yüksektir.

Turizm alanında Adana Türkiye’nin en büyük turizm potansiyellerine sahip kentlerinden biridir. Adana’nın turizm potansiyelinin Adanalı dahi farkında değildir. Arkeolojik ve tarihi yapıları, denizi, Seyhan ve Ceyhan nehirleri, gölleri şelaleleri ile eşsiz doğal ve kültürel cazibe alanlarına sahiptir. Her ne kadar son zamanlarda turizm yatırımları artsa da, bu turistik konaklama tesislerini dolduracak turistlerin yöreye çekilmesi için program ve proje üretimi çalışmalarına girişilmemiştir.

Büyük Saat, Ulu Camii, Tarihi Çarşı, Taşköprü, Adana kanalları, Tepebağ hattını kapsayan bir kültür yolu henüz hayata geçirilmiş değildir. Seyhan ve Ceyhan nehirleri turizm için canlandırılmayı bekleyen bakir alanlar olarak beklemektedir.Turizm alanında potansiyel büyük ancak bu alanda geliştirilen plan ve projeler yetersizdir.

81KEN

TLER

İN G

ELEC

EĞİ

9

10

1960-1980

1980-1990

1990-2000ler

11

Günümüz kentleri, 1960’lı yıllardan bu yana dönüşüm sürecinde 3 farklı kırılma noktası yaşamıştır.

1. Dönüşüm Süreci;1960-80’li yıllar arasında, tapu tahsis belgeleri ile hisseli mülkiyetten kat mülkiyetine geçiş gerçekleşmiştir. İmar planları ile geliştirilen apartman tipolojisi ve plansız gelişen gecekondu yapıları ortaya çıkmıştır. Bu durum, çarpık kentleşmeyi tetikleyerek kentlerdeki yoksunluk alanlarının oluşumuna neden olmuştur.

2. Dönüşüm Süreci; 1980-90’lı yıllarda ise plansız gelişen alanlara imar aları verilmesi sonucunda gecekondudan apartman tipolojisine geçiş yaşanmış, sağlıksız ve hızlı yapılaşmaya bağlı olarak yapı ve yaşam kalitesi riski ortaya çıkmıştır.

3. Dönüşüm Süreci;1990 ve sonrası dönemde ise özel ve kamu sektörün dönüşüm sürecine dahil olması, kentsel alanda ortaya çıkan değerin paylaşımı ayrışmalarına yol açarken, hasılat paylaşımını da beraberinde getirmiştir. Türkiye, bugün 3. dönüşüm sürecini yaşamaktadır. 2011 yılında kurulan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, ülke genelinde kentleşme sürecinin kamu tarafından belirlenen stratejilerle yönlendirilmesini amaçlamakta ve kentsel dönüşümün en güçlü aktörü olarak ortaya çıkmaktadır.Dönüşüm hareketinin yasal aracı olarak tasarlanan ‘6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’ ise kentlerde yeni bir dönüşüm hareketi başlatacaktır.

12

KENTLERİN

6KGELECEĞİ

Kimlik; Farklılıkların Farklılaştırılması

Tek tip yapılaşmaya bağlı olarak kaybolan kent kimliğinin yeniden ortaya çıkarılması gerekmektedir. Anadolu kentleri, sayısız benzerlik ve farklılık barındırmaktadır. Tarihsel derinliği olan Anadolu coğrafyasının sahip olduğu farklı kimliklerin nasıl yeniden farklılaştırılabileceği sorgulanmalı ve çözümler üretilmelidir. Bu sayede, Adana’yı Kahramanmaraş veya İstanbul’dan ayrıştıran farklılıklar ön plana çıkarılabilecek, Adana’nın kendine has kent kimliği ortaya konabilecektir.

Kapasite; Yaşam Dengesi

Kentlerin son 65 yılda gerek doğal kapasiteleri gerekse yapılaşma kapasiteleri dolmuştur. Bu durum, kent ve çevre arasındaki yaşam dengesinin kaybolmasına yol açarken, belli başlı sorunların kent yaşamındaki dinamikleri düzenleyen veya kontrol eden faktörler olarak ortaya çıkmasını tetiklemiştir. Örneğin; susuzluk bugün kentlerin yaşam kalitesini kontrol eden başlıca etkendir. Bu durum, kentlerin geleceğini tehdit altına almaktadır. Doğa ve su ile kent dengesinin kurulması bu yüzden önemlidir.

13

Kalkınma;

Yaratıcılık ve Yenilik

Bugüne kadar kentleşme gayrimenkul ve imar hakkı üzerinden kurgulanan bir süreç olmuştur. Gayrimenkul odaklı kent modelleri her ne kadar belli bir zamanda ivme kazansa da, bir süre sonra çökecektir. Kent modeli bu nedenle gayrimenkul odaklı kentleşme hareketine değil, kent ekonomisi ve kalkınmaya dayalı bir model olmalıdır. Ancak bu sayede yeni ekonomiler ortaya çıkabilir. Ticaret, turizm ve sanayi var olan klasik kent ekonomileridir. Farklı, yenilik ve yaratıcılık üzerine yeni ekonomilerin kent gündemine getirilmesi gerekmektedir.

Kalite; Yaşamsal Dokunuşlar

Yaşam kalitesi ve kentsel çevrede sorunlar bulunmaktadır. Yaşamsal dokunuşlarla, tasarım ve tasarımcının gücüyle bu sorunların nasıl çözümlenebileceği üzerine çalışmalar yürütülmelidir.

Katılım; İşbirliğinin Gücü

Kentin geleceği için atılacak adımlarda kurulması gereken işbirlikleri;

• Valilik - Belediye - İl Özel İdaresi• Belediye - STK - Ticaret Odası• Sanayi - Üniversite

arasında olmalıdır.

Kent mekanında yer alan farklı aktörler, hem sektörel hem stratejik bağlamda işbirliği yapmalıdır.

Kurgu; Stratejik Bakış

Kentlerin yeniden nasıl kurgulanacağına dair stratejik bakış belirlenmeli, kentlerin parsel ve proje bazında kalkınmasının önünü açan kentleşme yöntemi bir kenara bırakılmalıdır. Yapılaşma bazlı kalkınma kentlerin gelecek kurgusunda kısıtlamalara neden olmaktadır. Günümüzde, bölgesel ölçekte alınacak stratejik kararlar doğrultusunda kalkınma zorunlu hale gelmektedir.

14

KENTMODELLERİ

15

KENTAkıllı BüyümeAkıllı Büyüme stratejisi, kentsel yayılmayı önlemek amacıyla kompakt ve yürünebilir kentsel büyümeyi destekleyen planlama ve ulaşım stratejileri bütünüdür. Toplum ve mekan etkileşimini artırarak, gelişme maliyetinin ve sunduğu olanakların eşit dağıtımını, doğal ve kültürel kaynakların korunmasını ve toplum sağlının garanti altına alınmasını hedeler. Akıllı büyüme, özel araç kullanımının sonucu olarak ortaya çıkan kentsel yayılmanın önüne geçmek için yaya ve bisiklet kullanımını gerekçelendiren kompakt kentsel büyümeyi desteklerken, aynı zamanda toplum yararı ve doğal çevrenin korunmasını da beraberinde getirir. Kentsel gelişmenin kontrolsüzce yayılmasını önleyerek, artan büyümenin kent merkezine odaklanmasını sağlayan bir kent ve ulaşım planlama teorisidir.

Akıllı Büyüme’nin 3 ana teması: gelişme, koruma ve yatırımdır.

10 temel ilke;

1. Karma kullanım alanları 2. Kompakt kent3. Konut sunumunda çeşitlilik4. Yürünebilir mahalle5. Mekansal algıya dayalı toplumsal birliktelikler6. Doğal kaynakların korunması 7. Toplumsal birlikteliğin güçlendirilmesi8. Ulaşım seçenekleri9. Tahmin edilebilir, eşitlikçi ve düşük maliyetli gelişim kararları alınması10. Karar alma sürecine toplumun ve paydaşların katılımının desteklenmesi

MODELLERİ

16

Yeni Çağ Kentleri; Bilim Çağı ve Bilim Kenti ÖrnekleriYeni Çağ Kentleri, 1970-80’li yıllarda ortaya konan Bilim Kentleri ve Teknopol kavramlarından sonra 2020-30’lu yılların modern kentlerini tanımlamaktadır. Geleneksel kent planlamasına alternatif olarak modern planlama ilkelerini benimsemektedir. Kentsel sınırları ve kullanımları tanımlayan mastır planlar yerine stratejik vizyonun ortaya konması gerektiğini destekler. Kentin farklı aktörleri arasında ortaklıkları ve çok ortaklı birlikteliklerin oluşmasını hedeler. Çok merkezli kentsel yapı ve otorite ile gücün farklı kümelenmelere dağıtılmasını gerektiğini öne sürer.

Yeni çağ kentlerine örnek;

• New York City (ABD)• Cambridge (İngiltere)• Massachusetts (ABD)• Belfast (İrlanda)• Helsinki (Finlandiya)• Kopenhag (Danimarka)• Seul (Güney Kore)• Singapur • Florianopolis (Brezilya) • Zaragoza (İspanya)

verilebilir.

17

Dayanıklı KentlerHerhangi bir stres veya şok durumunda, kentin sahip olduğu insan, toplum, kurum/kuruluş, iş çevresi ve sistem kapasitesiyle hiçbir şekilde etkilenmeden veya çok az etkilenerek duruma hızlıca adapte olması ve büyümeye devam etmesi, bir kentin dayanıklı kent olduğunu gösterir. Bu kentler, ekonomik, sosyal, mekansal ve çevresel krizlere karşı dayanıklı olan kentlerdir.

Dayanıklı kentin karakteristiği;

• Sürekli öğrenme• Hızlı toparlanma• Sınırlı veya güvenli kayıp verme• Esneklik• Yedek kapasite

Dayanıklı Mekan; Kentlerin akıllı büyümesiDayanıklı Ekonomi; Yerel ekonomiler ve yenilikçi teknolojilerDayanıklı Çevre; Kaynakların bölgesel ölçekte korunmasıDayanıklı İşbirlikleri; Devlet, özel sektör ve halk işbirliği

182ADAN

A NE

REDE

?

20

AKDENİZ HAVZASI’NDA

ADANA

21

Adana, Akdeniz Havza sisteminin doğu ucu olan Çukurova Havzası’nda yer almaktadır. Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin kesiştiği Çukurova Kavşağı’nda yer alan kent, verimli tarım arazileri, su kaynakları ve kıyı kenti olması özellikleri ile Akdeniz’in önemli kentleri arasında yer almaktadır.

22

ORTA DOĞU’DAADANA

23

Adana, hem Akdeniz havzası hem de Orta Doğu arasında stratejik öneme sahip bir kenttir. İthalatının önemli bir bölümünü Orta Doğu kentleri ile yapması, gelecek için önemli potansiyeller sunmaktadır.

24

STRATEJİKGÖSTERGELER

25

GÖSTERGELER

Çukurova Üniversitesi

Adana Bilim ve Teknoloji ÜniversitesiKanuni Üniversitesi

160 km Kıyı

Sit 398

Çukurova Bölgesel Havalimanı

İthalat:

İhracat:

1.8

1.3

milyar USD/yıl

milyar USD/yıl

26

REKABETÇİLİK

URAK - Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu İller Arası Rekabetçilik Endeksi, (2009-2010)

Yaşam Kalitesi: 18

Markalaşma Becerisi ve Yenilikçilik: 16

Ticaret Becerisi ve Üretim Potansiyeli: 16

Erişebilirlik:18

9

Gene

l Sıra

lam

a

EDAM - Ekonomi ve Dış Politika Araştırma Merkezi, (2009)

İnsani Sermaye: 54

22

Gene

l Sıra

lam

a

Yaratıcı Sermaye:24

Sosyal Sermaye: 24

Ekonomik Etkinlik ve Canlılık: 12

27

YAŞAM KALİTESİ

CNBC-E 81 İL YAŞAM KALİTESİ ARAŞTIRMASI

Genel:13

Ekonomi: 8

Eğitim: 58

12Sağlık:

Güvenlik: 24

Kent Hayatı: 41

Kültür- Sanat:71

Türkiye’nin Şehirleri Sürdürülebilirlik Araştırması, Boğaziçi Üniversitesi, 2011.

2810

TEMELSORUNFIRSAT

29

10 Temel SorunKentsel YayılmaGöçMarkalaşma ve Pazarlama EksikliğiKentsel DayanıklılıkKamu - Yerel - Özel - Sivil İşbirliği KültürüEğitimDoğal ve Kültürel Miras YönetimiDoğal Kaynak KullanımıSosyal ve Mekansal AyrışmaKent ve Kır Mekanında Dengesiz Gelişim

10 Temel FırsatMetropoliten Bölge Odağı; Kent BölgeÇukurova Kavşağı; Lojistik MerkezTicaret KapasitesiSu Ağı; Seyhan ve Ceyhan, Ova; Verimli TopraklarSanayi Kenti; Tarım ve Endüstri MirasıÜniversite; Genç Kaliteli İşgücüEnerji Koridoru ve Yenilenebilir Enerji; Dağıtım ve Üretim Üssüİnovasyon ve Ar-Ge; Yenilikçilik ve GirişimcilikKültürel/ Tarihsel Derinlik; Geçmişin İzleriTurizm Yelpazesi; Alternatif Turizm

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

SORUNFIRSAT

30 EB alkınma

atılım

Birikim

Bereket

Beceri

Bakış

Büyüme

Beklenti

konomi

şitlik

tkinleştir

dinim

ntegrasyon

Tarihi ve Kültürel Miras

Endüstri MirasıTarım Geleneği

Tarımsal Beceri ve Birikim

Doğal DeğerlerYaban Hayatı

SanayiTarımEnerjiİşgücü

Kırsal KalkınmaTarım- Sanayi İşbirliğiAlternatif TurizmEnerji ÜssüÜniversite

Çukurova KavşağıSeyhan CoğrafyasıAkdeniz HavzasıPamuk DiyarıSanayi Kenti

Üniversite - ToplumSTK - ToplumFarkındalık

Altın BilezikMavi BilezikYeşil Bilezik

Çukurova HavzasıAkdeniz HavzasıSeyhan ve Ceyhan NehirleriToroslar - YaylalarFlora - Fauna

Çukurova

Toroslar

SeyhanAkdenizİklim

Tarım ve HayvancılıkEndüstriGastronomiEl Sanatları

Akdeniz Havzası’nda AdanaOrta Doğu’da AdanaDoğu - Batı AdanaSeyhan Kıyısında AdanaAdana Kent Merkezi

Kırsal KalkınmaÜniversitenin KatılımıSTK - Toplum İlişkisiKıyı KullanımıKentsel Alan - Kamusal Alan

Merkez Canlandırma ve YenilemeDönüşüm ve Kent EkonomisiKent - Kır Dengesi

Çukurova HavzasıKent - KırKent - Kıyı - SeyhanTarım - SanayiKamu - Özel - Sivil - Üniversite

Kent - Kır DengesiSosyal EntegrasyonErişilebilir ve Eşit EğitimKentsel Bütünleşme

TarımSanayi

EnerjiKültür - Turizm

Lojistik

Enerji Üretim ve DağıtımAlternatif TurizmTarım - Sanayi İşbirliği

Dengeli Kentsel YapılaşmaKent ve Kır DengesiKırsal KalkınmaKıyı KullanımıTurizmde Canlanma

BEK AnaliziKa

ynak

: Ken

tsel S

trate

ji

31KEB Koruma

Kapasite

Kalkınma

Kimlik

Katılım

Kurgu

akış

eklenti

Ekoloji

Ekonomi

Eşitlik

Etkinleştirme

Edinim

Entegrasyon

Endüstri MirasıTarım Geleneği

Tarihi ve Kültürel Miras

Tarımsal Beceri ve BirikimYörük Kültürü

Doğal DeğerlerYaban Hayatı

Lojistik

SanayiTarımEnerjiİşgücü

Kırsal KalkınmaTarım- Sanayi İşbirliğiAlternatif TurizmEnerji ÜssüÜniversite

Çukurova KavşağıSeyhan CoğrafyasıAkdeniz HavzasıPamuk DiyarıSanayi Kenti

Aidiyetlik

Üniversite - ToplumSTK - ToplumFarkındalık

Altın BilezikMavi BilezikYeşil Bilezik

Çukurova HavzasıAkdeniz HavzasıSeyhan ve Ceyhan NehirleriToroslar - YaylalarFlora - Fauna

SeyhanAkdenizİklim

Tarım ve HayvancılıkEndüstriGastronomiEl Sanatları

Akdeniz Havzası’nda AdanaOrta Doğu’da AdanaDoğu - Batı AdanaSeyhan Kıyısında AdanaAdana Kent Merkezi

Kırsal KalkınmaÜniversitenin KatılımıSTK - Toplum İlişkisiKıyı KullanımıKentsel Alan - Kamusal Alan

Merkez Canlandırma ve YenilemeDönüşüm ve Kent EkonomisiKent - Kır Dengesi

Çukurova HavzasıKent - KırKent - Kıyı - SeyhanTarım - SanayiKamu - Özel - Sivil - Üniversite

Kent - Kır DengesiSosyal EntegrasyonErişilebilir ve Eşit EğitimKentsel Bütünleşme

TarımSanayiLojistik

EnerjiKültür - Turizm

Enerji Üretim ve DağıtımAlternatif TurizmTarım - Sanayi İşbirliği

Dengeli Kentsel YapılaşmaKent ve Kır DengesiKırsal KalkınmaKıyı KullanımıTurizmde Canlanma

323YEN

İ KEN

T M

OD

ELİ

33

34

GELECEK STRATEJİSİADANA

35

GELECEK STRATEJİSİ

36

STRATEJİK VİZYON

Adana Büyükşehir Belediyesi Vizyonu; “Lider ve öncü konumunu

sürdürerek Türkiye ve Dünya’da örnek belediye olmak”

2014-2023 Çukurova Bölge Planı Vizyonu;

“Stratejik konumunu ve zengin kaynaklarını değere

dönüştüren, Doğu Akdeniz’in lider bölgesi olmak”

Adana Ticaret Odası (ATO) Vizyonu;

“Bölgesel ve ulusal kalkınmanın temeli konumundaki

üyelerimizin, küreselleşen dünyada, kurumsallaşma ve rekabet avantajı yakalama

süreçlerinde, proaktif yaklaşımlarıyla, doğru bilgiler

üreten, sağlıklı kararları bu bilgiler ışığında alan ve

uygulayan, bölgenin kalkınma sürecine politika ve stratejileri ile yön veren güvenilir, lider bir

Oda olmak”

37

STRATEJİK TEMALAR

Ekonomik Sektörler;Tarım ve Hayvancılık

SanayiTicaretLojistikEnerjiTurizm

Teknoloji, İnovasyon

Kamu Yatırımları;EğitimTarım

MadencilikEnerji

UlaştırmaHaberleşme

Sağlık

Geleceğin Sektörleri; Bilim ve Teknoloji

Araştırma Yetkinliğiİşbirliği ve Etkileşim

Girişimcilik ve Yenilikçilik KültürüEkonomik Katkı ve Ticarileşme

38

STRATEJİK YÖN

Adana’nın stratejik yönü, ticari anlamda kurduğu ilişkilerle şekillenecektir. Sahip olduğu lojistik konum, Adana’nın en büyük avantajıdır. Hem doğu hem de batı ile kurduğu ilişkiler, Mersin Limanı üzerinden ve yeni inşa edilecek Çukurova Bölgesel Havalimanı ile gelişen bir ağa dönüşecektir.

39

STRATEJİK KÖPRÜLER

Kentin stratejik vizyonunu belirleyen her türlü dinamik, stratejik köprüler arasında kurgulanmaktadır. Stratejik köprüler, ilişki ağları yoluyla kentsel büyüme ve kalkınmayı desteklemektedir. Bu köprülerin güçlendirilmesi, kentsel gelişmeyi de doğrudan tetikleyecek ve ivmelendirecektir. Stratejik köprüler, farklı mekansal ölçekler arası birliktelikleri tanımlayabileceği gibi, aynı zamanda, sektörel veya tematik işbirliklerini de tanımlayabilir.

KENTLER ARASIMersinAdana

GaziantepKahramanmaraş

BÖLGE ve KENTÇukurova Havzası

SEKTÖRLER ARASISanayiTicaretTarım

Üniversite

GEÇMİŞ - GELECEKTarihi ve

Kültürel Miras

YEREL - KÜRESELEkonomik Sektörler

Arası

MAVİ - YEŞİL EKONOMİLERTeknoloji

Ar-GeÜniversite

40

MEKANSAL GELİŞİMADANASTRATEJİ ÇERÇEVESİ

41Mekansal Gelişim Strateji Çerçevesi, kentsel büyümeye yön verme ve yönetme gibi konularda mekansal kullanım talepleri arasında denge kurulması ve daha detaylı politikalar geliştirilmesi için mantıksal gelişim rotasını/ haritasını ortaya koyar. Karar alma sürecinde yapılması gerekenleri etaplandırarak süreci tanımlar.

Mekânsal Gelişim Strateji Çerçevesi;• Geçmişteki mekânsal dengesizliklerin düzeltilmesi ve entegrasyonu• Büyüme yönü• Ana dolaşım rotaları• Doğal ve yapılı çevrenin korunması• Özel gelişme alanları• Korumaya değer alanlar• Belli arazi kullanımlarının teşvik veya sakınımını gerektiren alanların tanımlanması• Yoğunluğu artırılması veya azaltılması gereken alanların tanımlanması

konularında tanımlayıcı ve yön göstericidir.

Mekânsal Gelişim Strateji Çerçevesi’nin dört bileşeni:

1. Arazi kullanımı ve gelişimi politikaları2. Arazi kullanımı yönetimi rehberi3. Sermaye harcamaları çerçevesi4. Stratejik çevresel değerlendirmedir.

42

Adana, Batı ve Doğu Adana olmak üzere iki bölge ile bunları birbirine

kenetleyen Seyhan Nehri’nden meydana gelmektedir.

ADANA’NIN DÜNÜ

43

Bugün, Adana 3 farklı mekansal ayrışma ile bunları ayıran Seyhan Nehri’nden

oluşmaktadır. Yeni Adana, Batı Adana ve Doğu Adana’dan kopuk varlığı ile dikkati

çekerken, Seyhan Nehri kenti bütünleştirici değil ayırıcı bir kent elemanı olarak öne

çıkmaktadır.

ADANA’NIN BUGÜNÜ

44

MESAFELERLE ADANA

45

46

ADANA’NIN YARINI

47

48

STRATEJİK VE TAKTİK

ÇERÇEVEStratejik ve Taktik Çerçeve, Mekansal Gelişim Strateji Çerçevesi kapsamında belirlenen sorunsalın çözümüne dair strateji ve önerileri ortaya koymaktadır. Adana kentinin, ayrışan kent bölgelerinin yeniden bir araya getirilmesi için öncelikle stratejiler ortaya konmuştur. Ardından bu stratejilerin ne şekilde uygulamaya geçirileceğine dair taktikler üretilmiştir.

49

50

Ne Yapmalı?DEĞER YARATILMALI DÜZEN KURGULANMALI DENGE SAĞLANMALI

SEYHAN

ÇEVRE YOLU

TOROSLAR

ÇUKUROVA

51

Nasıl Yapılmalı?OMURGA YARATARAK RİNG OLUŞTURARAK AĞ KURGULAYARAK

ÇUKUROVAÜNIVERSITESI

YENI ADANA

ESKI ADANA

MAVI DENGESEYHAN

YESIL DENGETOROSLAR

SARI DENGEÇUKUROVA TARIMI

MAVI DENGEAKDENIZ

52

STRATEJİKÇERÇEVE

Ne Yapmalı?DEĞER YARATILMALI DÜZEN KURGULANMALI DENGE SAĞLANMALI

SEYHAN

ÇEVRE YOLU

TOROSLAR

ÇUKUROVA

53

SEYHAN

Adana kentinin mekansal ayrışmasının önüne geçmek adına öncelikle kentte değer yaratılmalıdır. Yaratılan değer Seyhan Nehri ve çevresinden kente

dağıtılacaktır.

DEĞER YARATILMALI

54

Kurgulanacak düzen ile birlikte, doğu-batı bağlantılarının yanı sıra kuzey-güney doğrultusunda da ulaşım bağlantılarının kurulması sağlanacak, bu sayede, kentin her yerine eşit erişim

sağlanabilecektir.

ÇEVRE YOLU

DÜZEN KURGULANMALI

55

DÜZEN KURGULANMALI

Kentin büyümesi ve kalkınması doğa ile bir bütün içerisinde denge sağlanarak olmalıdır. Ancak bu şekilde dayanıklı kent hedeine ulaşılabilir.

TOROSLAR

ÇUKUROVA

DENGE SAĞLANMALI

56

TAKTİKÇERÇEVE

Nasıl Yapılmalı?OMURGA YARATARAK RİNG OLUŞTURARAK AĞ KURGULAYARAK

ÇUKUROVAÜNIVERSITESI

YENI ADANA

ESKI ADANA

MAVI DENGESEYHAN

YESIL DENGETOROSLAR

SARI DENGEÇUKUROVA TARIMI

MAVI DENGEAKDENIZ

57

OMURGA YARATARAK

Adana, Batı Adana, Doğu Adana ve Yeni Adana olmak üzere 3 bölgeye ayrışmaktadır. Hem mekansal hem de sosyal ayrışmanın görüldüğü bu bölgelerin Seyhan Nehri üzerinden

oluşturulacak Omurga aracılığıyla bütünleşmesi sağlanacaktır.

ÇUKUROVAÜNIVERSITESI

YENI ADANA

ESKI ADANA

BÖLGELEME + BÜTÜNLEŞME

58

RİNG OLUŞTURARAK

Kentin doğu ve batısı arasındaki ulaşım ağı gelişmiş olmasına rağmen kuzeyi ve güneyi arasında kopuklukların olduğu görülmektedir. Kopuklukların giderilmesi için

geliştirilecek olan ring ile kent içi ulaşılabilirliğin artırılması hedelenmiştir.

ULAŞIM + ULAŞILABİLİRLİK

59

AĞ KURGULAYARAK

Kentin kuzeyi ve güneyinde yer alan ekolojik eşikler ile ekonominin merkezi olan kentsel alan arasındaki çatışma, kurgulanacak ağ ile dengelenecektir. Kent içindeki tehlikeli üretimlerin kent dışına çıkarılması, katma değer yaratan sektörlerin de kümelenme

yoluyla ağa eklenmesi sağlanmalıdır.

MAVI DENGESEYHAN

YESIL DENGETOROSLAR

SARI DENGEÇUKUROVA TARIMI

MAVI DENGEAKDENIZ

EKOLOJİ + EKONOMİ

60

3 STRATEJİ

Stratejik ve Taktik Çerçeve’den yola çıkarak, Adana’nın geleceğini şekillendirecek 3 ana strateji ve bu stratejilerin mekansal yansımaları olan 3 Bilezik tanımlanmıştır.

3 BİLEZİK

61

3 BİLEZİK TURİZMEKOLOJİ

KORUMA

ENERJİ TARIM

YENİ ADANA Ç.Ü.

İNCİRLİKYÜREĞİR

HAVALİMANI

GASTRO

GAR

TEPEBAĞ

BOĞAZ

TAŞKÖPRÜ

62

ALTIN BİLEZİK;MERKEZ CANLANDIRMA VE YENİLEME

Altın Bilezik, yaşam alanları, çalışma alanları ve ticari alanların bir arada canlandırılmasını hedeleyen merkez stratejisini ortaya koyar.

Altın Bilezik’te yer alan odakların yenilenmesiyle birlikte kent merkezinde canlanma öngörülmektedir. Aynı zamanda bu bilezik üzerinde kurgulanacak toplu taşıma ring hattı ile kent merkezinde yoğunluk ve yük oluşturan araç traiğinin ve kirliliğin minimize edilmesi hedelenmektedir.

Kent merkezinin sahip olduğu değerin odaklara aktarılması ile birlikte, Altın Bilezik tek merkezli kent modelinin kırılmasını, değerin dengeli bir biçimde kente dağıtılmasını sağlayacaktır.

Aynı zamanda Altın Bilezik içerisinde yer alan tarihi dokunun yenilenmesi ile mevcut durumda var olan potansiyelin ortaya çıkarılması sağlanacaktır.

Araç traiği ve yarattığı kirlilik nedeniyle cazibesini yitiren bu alanlar, bilezik üzerinde kurgulanacak ring hattı üzerinde oluşturulacak toplu taşıma hattı ile rehabilite edilebilecektir.

BARAJ

SEYHAN VİYADÜĞÜ

GİRNE BULVARITAŞ KÖPRÜ

REGÜLATÖR

METRO

KEMAL PAŞA

DEMİR KÖPRÜSİNAN PAŞA KÖPRÜSÜYAVUZLAR KÖPRÜSÜ

63

2

5

4

GASTRONOMİ

ADANA GARI

TEPEBAĞ

SEYHAN BOĞAZI

TAŞKÖPRÜ1

3

64

MAVİ BİLEZİK;DÖNÜŞÜM VE KENT EKONOMİSİ

Mavi Bilezik, kentin yeni dönüşüm dinamiklerini ortaya koyar. Yeni Adana, Şakirpaşa ve Yüreğir gelişmeyi bekleyen alternatif yaşam alanları iken, Çukurova Üniversitesi kent ekonomisine ve dönüşümüne yön verecek önemli bir aktördür.

Mavi Bilezik, Seyhan Nehri ve kollarının kent ile nasıl bütünleşeceğini tanımlar. Yaşama alanlarında yaşam kalitesi ve standartlarının artması beklentisi, suyun bu alanlara sokulması ve bu alanlarla kent - çevre dengesi çerçevesinde entegre edilmesi ile gerçekleştirilebilecektir. Ekoloji öncelikli yaşam alanı tasarımı ile Mavi Bilezik, yaşam alanlarının doğa ile birlikteliğini öne çıkarır.

Taşköprü - Üniversite arasında ve Yeni Vilayet’ten başlayarak Seyhan Nehri üzerinden Üniversiteye giden başlatılmış bisiklet yolu hattının canlandırılması ile Mavi Bilezik üzerinde farklı rotalar tanımlanabilir.

65

1 2

3 4

YENİ ADANA

ÇUKUROVAÜNİVERSİTESİ

YÜREĞİR / İNCİRLİKŞAKİRPAŞA

66

YEŞİL BİLEZİK;KENT- KIR DENGESİ

Yeşil Bilezik, kent bölge ölçeğinde kent- kır dengesinin kurulmasını sağlayan tematik işbirliklerini ortaya koyar.

Adana için tanımlanan 5 ana tema;

1. Turizm; alternatif turizm faaliyetleri ile turistlerin bölgeye çekilmesi için program ve projeler ortaya konulmalı.

2. Ekoloji; ekolojinin turizm ile birlikteliği kurgulanmalı.

3. Koruma; doğal çevre koruma alanları ön plana çıkarılarak, kent kimliğinin ve varlığının bir parçası haline getirilmeli, gerekli bilinç oluşturulmalı.

4. Enerji; yenilenebilir enerji üretimi desteklenmeli.

5. Tarım; Çukurova Havzası’nın verimi, tarımsal verim ve çeşitliliğe dönüştürülmeli.

67

1

5

2

4

3TURİZM

EKOLOJİ

KORUMA

ENERJİ

ÇUKUROVAAKDENİZ AKDENİZ

ALA

DA

ĞLA

RTO

RO

SLA

R

TARIM

684ADAN

A’N

IN G

ELEC

EĞİ

69

70

10TEMEL İLKE

1 BEREKET YELPAZESİ; ÇUKUROVA

2 KENTSEL DAYANIKLILIK; TOPLUM, MEKAN, EKONOMİ

3 SEKTÖREL KÜMELENME; BİRLİKTELİĞİN GÜCÜ

4 KÜLTÜREL MİRAS; GEÇMİŞ - GELECEK

5 BÖLGESEL ENTEGRASYON; KÜRESEL - YEREL

ADANA’NIN GELECEĞİ için

71

10KENTSEL DAYANIKLILIK; TOPLUM, MEKAN, EKONOMİ

6 VERİMİN SÜREKLİLİĞİ; KAYNAKLARIN KORUNMASI

7 SU YÖNETİMİ; DOĞAL SERMAYE

8 YENİ EKONOMİLER; MAVİ - YEŞİL

9 ULAŞIM- ULAŞILABİLİRLİK; BÖLGESEL - KENTSEL

10 KENTSEL DÖNÜŞÜM; İŞBİRLİĞİ - ORTAKLIK

725ÖN

ERİ

ÇALI

ŞMAL

AR

73

74

Adana’nın ‘Kent Modeli ve Kent Kimliği Stratejisi’ çalışması; dünün değerleri, bugünün fırsatları ve yarının temaları dikkate alınarak, Adana’nın yeni(den) kent vizyonu, kent modeli ve kent kimliğinin oluşturulması için yol gösterici bir çalışma olmalıdır.

Çalışmanın hazırlanma sürecinde 1 günlük çalıştay; kamu, özel ve sivil örgüt temsilcilerinin katılımı ile yapılarak, kentin ‘Kimlik Analizi’ ve ‘Gelecek Analizi’ yapılmalıdır.

Çalıştayda tartışılan konular ve diğer araştırmalar dikkate alınarak;

– Kimlik ve Gelecek Analizi– Ortak Gelecek, Ortak Vizyon– Yeni Temalar, Yeni Stratejiler– Sektörel Vizyon ve Stratejiler– Yeni Kent Modeli ve Kentsel Kimlik Projeleri– Tanıtım ve İletişim Stratejileri

konularını içeren, ‘Adana Kent Modeli ve Kent Kimliği Stratejisi’ raporu hazırlanmalıdır.

KENT MODELİ VE KENT KİMLİĞİSTRATEJİSİ ÇALIŞMASI1

75

14 Haziran 2014 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürürlüğe sokulan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği; Mekansal Strateji Plan ve Eylem Planları’nın hazırlanmasını zorunlu kılmaktadır.

Söz konusu planlara altlık olacak çalışma;

– Kent Gelişim Senaryoları ve Şemaları– Vizyon ve Tetikleyici Proje Önerileri

olmak üzere iki aşamadan oluşacaktır.

Kentin gelişim dinamikleri, eğilimler ile kamusal ve özel sektör yatırımlarının çarpan etkisi dikkate alınarak, öneri kentsel gelişim senaryosu ve şemaları hazırlanmalıdır.

Bu kapsamda;

– Gelişim senaryoları ilkeleri,– Gelişim ve dönüşüm stratejileri,– Stratejilere uygun uygulanabilir kent modelleri,– Gelişim ve dönüşüm proje alanları,– Yatırımcılar için fırsat alanları

belirlenecektir.

MEKANSAL STRATEJİ veEYLEM PLANLAMA ÇALIŞMASI2

www.adanato.org.tr/ www.kentselvizyon.org