Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
~SI ADIYAMAN SAFVAN BiN. MUATTAL VE
AHLAK SEMPOZYUMU
DOzenleme ve YOrOtme Kurulu:
Sempozyum Ba~kan1 :
Doc;;. Dr. Candemir Dogan I Ad1yaman Oniversitesi
Mehmet Ali bzturkc;;O I Ad1yaman il MOftOsO
YardlmCIIar:
Yrd . Doc;;. Dr. Necmettin ErgO! I Ad1yaman Oniversitesi
Yrd . Doc;;; Dr. SOieyman Karacelil/ Ad1yaman Oniversitesi
Yrd . Doc;;. Dr. Yusuf Temel I Ad1yaman Oniversitesi
Kuru I Oyeleri :
ismet KAYA
Fuat TOKUR
Mehmet ALTINDAL
ismail ERGON
Edi.tor
· Do<;. Dr. Candemir Dogan
Sayfa Tasanm1
Yrd. Do<;. Dr. Yusuf Temel
Kapak Tasanm1 '
Abdullah Heysem
Uluslararas1 Adtyaman Safvan bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu ve bildiri kitab1nm bas1m1 "
T. C. ipekyolu kalkmma Ajans1 Dogrudan Faaliyet Destegi Projesi" kapsamtnda
g e r<;e kl e§ti ri I m i §ti r.
Adtyaman sivil toplum platformunun ozveri ve katktlanyla ...
Kitapta yayzmlanan yazzlarla ilgili tum sorumluluk yazarlarzna
aittir.
ISBN :978-605-61841-2-3
·Baslo : Ad1yaman Bas!ID Ltd. ~ti. Tel: 0.416 216 10 45-227 19 19 Organize Sanayi Bolgesi 15. Cadde No: 17
RESULULLAH (SAV)'IN KOM~TJSU HZ.
SAFVAN B. MUATIAL (RA) ~iMDi BiziM
KOM~UMUZ
Do~. Dr. Candemir Dogan
Ad1yaman Oniversitesi islami ilimler Fakultesi
ADIYAMAN / TURKiYE
O ZET
Ahlak, inan9 ve sosyal hayat dtizeninin aklm idrak edemeyecegi
kadar bozuldugu, yalanm dogru, zulmiin hak, adaletin yok olup hakla
battlm birbirine kan§hgt bir herclimery ortammda islam zuhur etti. Tiim
zttlarm birle§tigi hatta yer degi§tirdigi, toplumda sahabe her §eyi yeniden
yerine yerle~tirdi. islam'a ilk sahip 9tkan sahabeler; ·dogru ile yalan,
adalet ile zulmti.n arasmi yeniden asia bir daha kan§mamak tizere dogu ile
batt kadar birbirinden uzakla~trrdtlar. Bu seykin toplumun bir uyesi olan
Hz. Safvan b. Muattal (ra)'m hayat hikayesinin yok ktsa bir kesitini
sunmaya 9ah§an bir bildiridir.
ABSTRACT
Those were the times when the dignity has been spoiled, the faith
has been perished, public morals have been detonated, blatant injustice
was unbearable, tyranny and cruelty was connived. In such a society
Islam had emerged, The Companions of Prophet Muhammed (pbuh) had
replaced the wrong with the right. The first Companions, As Sabiqoon Al
Awaloon, had terminated tyranny and secured the justice. This paper
presents a small section ofhis life, Safvan b. Muattal, one of the members
of this distinguished .society.
1. Resuliillah (sav) ve Ashab1
Hz .. Peygamber (sav)'i goren, ona iman edip az dahi olsa sohbetine
eren, onu dinleyen, ona verdigi sozlinde duran ve ona imaru tizere vefat
Uluslararasr Adzyaman Safvan Bin Muat!al ve Ahlak Sempozyumu
eden mfunin kimseler sahabe-i kiram efendilerimizdir. ( ibn Hacer, el
isabe, 117) Allah Resul (sav)'linlin miibarek iklimi i9ine giren ve o
iklimden kalbine ve ruhuna ilhamlar akseden, lasa bir sfue de olsa onun
nurlu ikliminden istifade edip vefa i9inde Rahmana kavu~an her mi.iniln
sahabidir.
islam'm ilk ve en faziletli onciileri olan sahabe, Yi.ice Allah'm
seykin, en gtizel eri~ilemez iisti.in niteliklerle donattlgt topluluktur. Sahabe
hem zaman hem de fazilet ba.lammdan ondedir. Allah (cc)'m nebisini
goren ve ondan ilim, terbiye ve fazileti ogrenen nesildir. Sahabe, Kur'an-1
Kerim'in niizulline ~ahit olmu~lardrr. Allah onlarla islam'1 aziz, kiifri.i. de
zelil yapnn~trr. Onlar, canlanm ve mallanm Allah yoluna severek feda
etmi~lerdir. Bunun i9in yerlerinden yurtlanndan, i~lerinden gi.ic;lerinden,
c;oluk c;ocuklarmdan, ana, baba ve akrabalarmdan ayn di.i~mii~lerdir.
Resuliillah'a en yiice saygiyt gostermi~ ve ugrunda her ~eylerini feda
etmi~lerdir.
Allah (cc), sahabileri Kur'an-Kerim'de amp ovmii~tiir. Ondan
once indirdigi Tevrat ve incil'de de yine onlardan takdirle bahsetmi~tir.
"Muhammed Allah 'zn Resul 'iidiir. ~eraberinde bulunanlar da ktifirlere
kar§z 9etin, kendi aralarmda merhametlidirler. Onlarz riikUa varzrken ve
sec de ederken goriirsiin. Allah 'tan liituf ve rzza isterler. On/arm ni$anlarz
yiizlerindeki secde izidir. Bu, onlarzn Tevrat 'taki vaszjlarzdzr. jncil 'deki
vaszjlarz da §6yledir: Onlar; filizini yarzp 9zkarmz§, gittik9e onu
kuvvetlendirerek kalmla$mZ§, govdesinin iizerine dikilmi$ bir ekine
benzerler ki bu, ekenlerin de 90k ho§una gider. Allah boylece onlarz
UluslararasJ Ad1yaman Safvan Bin Muatla/ ve Ah/ak Sempozyumu
<;ogaltrp latwetlendirmekle kdfirleri ojkelei1dirir. Allah, onlardan _inanzp
iyi i$ yapanlara magjiret ve biiyiik bir miikdfat vaat etmi$lir." (Fetih
Suresi, 48/29)
Yine Kur'an-Kerim'in pek yok yerinde Muhacir ve Ensar
yi.iceltilir: "Daha onceden Medine 'yi yurt edinmi$ ve goniillerine imam
yerle$lirmi$ alan kimseler, kendilerine hicret edip gelenleri severler;
onlara verilenler kar$lSmda il;lerinde bir 9ekememezlik hissetm.ezler.
Kendileri zaruret i9inde bulunsalar bile onlarz kendilerinden once
tutarlar. Nefsinin tamahkdrlzgmdan korunabilmi$ ldmseler, i$fe onlar
saadete erenferdir." (Ha$r Suresi, 59/8-9)
2 . Ashabm Kendi Aralarmdaki Dereceleri
Sahabenin kendi aralannda dereceleri vardtr. Dogal olarak her
sahabi farld1 bir s1fatta zirveye 91kmi$tlr. Me$akkat, rnihnet ve s;ile
ylllannda iman edenler, hicretten ve fetihten sonra irnan edenlerden dalui
90k iistiin meziyetler kazarum$lardtr. Ayetler de muhacir ve ensann
ilklerinin listiinliiklerinden bahseder. (Tevbe Suresi, 91100) Mekke'nin
fetihten once infak edip sava$anlann, fetihten sonra infak edip
sava$anlardan daha iistlin bir dereceye sahip olduklan Kur'an-1 Kerim'de
anlatllrr. (Hadid Suresi, 57/1 0)
Sahabenin kendi arasmdaki derece farkl, Hz. Peygamber (sav)'io
bazt tercihlerinde de go1iillir: Hz. Halid (ra), Hz. Ammar b. Yasir'i
incittiginde Resultillah, onu azarladt. (Ahmed b. Hanbel, el-Mtisned,
4/89-90; ibn Esir, Osdti'l-gabe, 41132) Hz. Halid 'in sabik:Gn-u evveh1o
Uluslararast Adtyaman Safi,an Bin ivluattalve Ahlak Sempo:::ytmw
denilen en onde olanlardan bir ba~kastyla benzer bir tarti~ma yapmca yine
aym tepkiyle: "Benim ashabnna ili§meyiniz", demi~tir. (Muslim,
Fedailti's-sababe 222; Ahmed b. Hanbel, el-MUsned, 3/266) Bir defasmda
Hz. Orner, Hz. Ebu Bekir'i incitince, ResulUllah (sav), Hz. Omer'e
ka~lanm <;:atarak: "Hepiniz beni inkar ettiginiz zaman o beni tasdik etti.
Ashabnm bana bTralanah degi/ miydiniz?", uyansm1 yaptm~tt. (Bubar!,
Tefsir; 7/ 3)
I<..Iyamete kadar gelecek btittin miimin nesillerden hi<;biri, Ashaba
mensup hi<;:bir kimseye kar~1 fazilet nolctasmda 1.1stUnltik iddia etmez.
Onlann tisrunlUkleri bizzat Kur'an-1 Ker!m ve Hz. Peygamber (sav)
tarafmdan tebcil edilmi§tir. Ashab (ra), ozel ve ki~isel faziletler a<;:1Slndan
aralarmda dereceleme yapllsa da sahabelik faziletinde hepsi birdir ve
yeti~ilemezdir. Sahabenin kendi aralanndald fazilet dereceleiiyle ilgili
yapilan suuflama ve kabul goreni Hakim en-N1sabur1 tarafmdan
yap1lnu~tu·. Ona gore sahabe ~u on iki tabakaya aymr:
1. Ra~it Halifeler ile onlarla ilk iman edenler, A~ere-i Mtibe~~ere
ve diger alti sahabi.
2. DarU'l-Erkam ashabt, Hz. Omer'den once iman edip irnanlanm
gizleyenler.
3. Habe§istan'a hicret etmi~ olanlar.
4. Birinci Akabe biatmda bulunanlar.
5. ilcinci Akabe biatmda bulunanlar.
Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muatta/ ve Ah/ak Sempozyumu
6. Resuliillah (sav)'e Kfiba'dan Medine'ye te~ri'finden once_yeti~en
ilk muhacirler.
7. Bedir sava~ma kanlan ashap.
8. Bedir'le Hudeybiye anla~mas1 arasmda hicret edenler.
9. R..Idvan biatma katilan sahabeler.
10. Halid b. Velid, A.mr ibn As gibi R..Idvan Beyatiyle Mekke fethi
arasmda hicret edenler.
11. Fetih'ten sonra Miisliiman olanlar.
12. Mekke'nin fethi ile Veda Haccma kadar Efendimizi gormi.i~
olan 90cuklar. (Hakim, Ma'rifet-ii ulfimi'l-hadis, 22-24)
Hz. Peygamber (sav), Sahabenin biiyiikliigtinii ve iimmete
muktedabih olduklarm1 ~u hadiste anlatir: "Yiice Allah kendisine kullukla
sorumlu tutuklarmm kalplerine baktz, baktz da Hz. Muhammed . (sav) 'i
se9ti ve mahh"tkatzna nebi olarak gonderdi. Sonra latllarm kalplerine bir
daha baktz ve ona iimmet olacak ashabz se9ti. Onlarz dininin yardzmczlarz
ve peygamberinin vezirleri yaptz." (Ahmed b. Hanbel, el-Miisned, 1/391)
'.'Ashabzma dil uzatmayzn. Nefsimi elinde tutan Zat-z Ziilcelal'e
yemin ederim ki, sizden birisi Uhud Dagz kadar altm sadaka olarak verse
yine de onlardan birinin bir miidd, (18 litre) hatta yarzm miidd
miktarmdaki harcamasma sevap9a ula§amazsznzz. " {jbrahim Canan,
Uluslararasz Adzyaman Safvanl3in lvfuattal ve Ahlak Sempozyumu
Kiltilb-i Sitte Muhtasarz ve $erhi, 11523) "Ashabzm hakkznda Allah'tan
karkun. Onlarz kendinize hedef edinmeyin. Kim anlarz severse bu bana
alan sevgisi i9indir, kim de anlara bugz ederse bu da bana alan bugzu
sebebiyledir. Onlarz kim incitirse beni incitmi§ alur. Beni inciten de
Allah'z incitir. Allah'z incitenin ise belasz yalandzr." (Canan, 11525)
Kur'an-Kerim ve hadis-i ~erifler, en kesin bir dil ile sahabeyi
adalet s1fat1yla niteler. Sahabeden his; biri, Allah'm di.iri.ist saymasmdan
sonra, yaratiklardan birinin di.iri.ist saymasma ihtiyac1 yok:tur.
Di.iri.istliigi.ine dil uzatllsa da asia onlann diiliistliigune bir zarar veremez.
Hatta onlar hakkmda Kur'an-Kerim ve hadis-i ~eriflerden deliiler
olmarm~ olsa bile, onlann hicret, cihat, islam'a yardrm, can ve mallanm
bu yolda harcamalan, ata ve evlatlanru mi.i~rik olduklan iyin oldtirmeleri,
din i9in birbirlerine gosterdikleri hayranhk, iman ve yaldnde ortaya
koyduklan olaganiistii fedakarllk yeterlidir. Y a~achkl.an bayat, fiilen
iyinde bulunduklan say1siZ haller, davalannda dfuiist olduklarma kesin
karuttrr. Sonra gelenler onlan diiriistleme, nezih olduklanru kabul veya
onlan tezkiye etme durumunda degillerdir. Btitiin alimler, tiim fakihler
onlann tiim insanlardan daha efdal olduklanru kabul ederler. (Canan,
1/525)
Hz. Orner (ra) Resultillah (sav)'m ~oyle bu:yurduguuu anlatml~trr:
"Ashabzmzn benden sanra ihtilaf edecegi §eyler hakkznda Rabbime
sardum. Allah celle §dnuhu §U vahiyde bulundu: "Ey Muhammed! Senin
Ashabzn benim katzmda gokteki yzldzzlar gibidir. Bazzsz bazzszndan daha
U/us/arara.\·1 Adi.I'OII:an Sq(va11 Bin J\1uattalve Ah/ak Sempo:::yumu
parlaktzr. Kim onlann ihtilaf etlikleri §eyden herhangi birini esa~ a/u·sa,
o benim yammda hidayet iizeredir." (Canan, l/524)
3. Ashabi Yiice!ten Ozeililder
Hz. Cabir (ra) ResulUllah (sav)'m ~oyle dedigini naldetmi~tir:
"Cenab-1 Hak, Ashabnm nebiler ve peygamberler h6ri9 biitiin cin ve inse
tercih etmi§, iisliin tutmu§tur." (Canan, 1/524) Sahabeyi bu dereceye
yiilcselten, ~u i.iy ozelligi ta~unasidtr.
Birincisi: Resuli.Hlah (sav)'in sohbeti oyle bir iksirdir lei, bir an
oimula ~ereflenen kimse senelerce c;olc samimi arlcada~hk yapm1~ gibi
hemen onunla kayna~1verir. Hayatmda hi<; duymadtgi, bilmedigi yeni
dinin prensiplerini bir anda lcavra)'lp ogrenir. Onunla sohbet insamn
mhunu temizler. Onun gUzelliklerinin anhk yans1111astyla muhatabt lasa
si.irede degi~ip gi.izelle~ir. Ondan yans1yan mhi yticelilc muhatapta
meydaua getirdigi benze~im ve degi~im hemen cisimle~ir. Bu etkile~im
nedeniyle sahabe en lasa siu:ede yi.ice ahlakla ahlaklanarak en yi.ice
dereceye yi.ilcselmi~ti.r. Sahabenin dostluk ve samimiyetle <;ole htzh
lcazandtgi yi.ice ahlak nedeniyle oulara sahabe denilmi~tir.
ikincisi: Araplar, adetleri geregi vab~et ve katthkta laztm diri diri
topraga gomecelc lcadar katl ve actmastz lcalpliydiler. Bu nitelikte bir
bedevi, Resuli.illah (sav)'iu sohbetine lcatilarak ona sahabi olunca bir
kanncaya ayagm1 basamayacak kadar ~eflcat "~.re merhamet abidesine
doni.i~i.ivenni~tir. Hatta bununla da kalmayarak onun dininin esaslanm
bilen, ya~ayan ve ogreten bir davet<;i olaralc gorev almaya ba~lami~lard1r.
Uluslararas1 Ad1yaman Safi,an Bin lv/ua!lal ve Ahlak Sempozyumu
Tam anJam1yla ~er ve bat1lm c;irk:inliginden bir anda stynlarak:, birden bire
tamamen onun ak:si olan hayrr ve hak: yolda en gtizel bir ~ek:le
donti~tivermeleri ak:Il ve sebeplerle actLk:lanabilecek: ttirden degildir.
Uc;tincl.isti: Ashapta yalan ile dogru birbirinden o kadar
uzak:la~mi~ttr k:i dogu ile bat1 gibi asia bir araya gelmeleri imldinstz
olmu~tu. $er ile ha)'lr da 0 k:adar birbirine zttla~IDl!;)ti k:i adeta gece ile
gtindtiz gibi olmu~tu. i!;)te sahabe bu ayrt!;)tmm insarudu ve bunu k:Isa bir
sohbetle gerctek:le~tinni!;)tir. En lllzh bir bic;imde fitratm en ytice
degerlerine ve ahlak:m en ulvi gtizellik:lerine eriverrni~tir. Onlann iftihar
ettik:leti ulvl izzet ve ahlak:i gtizellik:leri buakarak bir daha yalamn igrenc;
c;ukurlanna donrneleri asia mi.imki.in degildir. Bunun ic;in onlarda erdem
ve ahlak htzla C(Ok onemli bir seciye haline gel.mi~tir. Aslmda onlann
toplumunda inanan veya inldr eden herkes bu mtithi~ degi~imin ba~an
veya ba~ansiZligmr nasll sonuctlanacagtru biiytik bir merakla
bek:lemekteydi ve katlanarak: biiytiyen ba~an herkesi ~a~trmt~ttr.
Ashap; herkesin gayesi olan toplumdak:i sosyal statU, kaba kuwet,
yalan, aldatma ve c;alma gibi rum kottiltiklerden y:uttct bir aslandan kac;ar
gibi kacttllar. imanla kazandlklan ytice seciyeleri, ulvi ftk:irleri ve ~erefli
vazifeleri ugruna, en dayarulamaz i~kencelere, azaplara hatta oliimlere
dahi katlandtlar. Belli lei onlar dtinya hayatmm gec;iciligini c;ok iyi,
gori1yor gibi kavramt~lar ve ebedi hayatm mutlulugu ugruna her ttirlii eza
ve cefaya sabu·la katlanmr~lar. F1n·at1 kirlerden anndrrarak dogruluga,
hak:ka ve Rabbe irnana yeniden tertemiz bir ruhla donmi.i~lerdir. Zaten
Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnu
onlar, fitratlanru ilk safiyetine dondiirerek; seciyelerini ylicelterek sahabe
oldular.
AhHik, inany ve sosyal hayat dllzeninin alallara ziyan derecesinde
bozuldugu Mekke'de dogru ile yalan arasmdaki ztthk nerdeyse ayru
9izgiye gelmi~ti. Bir balama dogru ile yalanc1 birlikte, yan yana ya~ar
hale gelmi~ti. Hatta bu iki z1t mizay birlikte ayru anda ve ayru a~dan
91kabilir olmu~tu. Yalanm o igreny yirkinligi gururla ortaya sayihrken
dogrulugun parlak gllzelligi ortiilerek saklanmaya yah~1hyordu. iffet ile
fuhu~ aym ~alusta bulunmakta, fahi~eler fuhu~u iffetli bir i~ olarak
yapmaktaydllar. Nerdeyse neyin ak neyin kara oldugu bilinmeyecek kadar . her ~eyin karanhga gomilldiigu ortannn ak insanlandrr sahabe ve onun
iyin uludur.
Ensar-muhacir karde~ligi insanllk tarihinde tek bir defa olan bir
karde~lik · omegidir. Yurtlanru, yuvalarm1 · terk ederek hicret eden
muhacire, ensar bagrrlanm a<;mi~ kucaklam1~, onlan o giinkii
imkanlarmin en iyisiyle barmdmm~lardrr. 0 nas1l banndrrma, o nasll
kucak a<;mak ki kendi a<; yatmi~ misafrrine ikram etmi~, iki e~i olanlar
birini muhacir karde~ine teklif edecek kadar fedakarhkta bulunmu~lardrr.
Bu giiniiniin insanmm degil yapmak, kavramakta dahi zorlandigt bir
insanllk dersi vermi~lerdir.
Sahabe-i Kiram, Allah ve Resuliine verdigi sozden asla
donmemi~, sa~akatlerinden zerre kadar taviz vermemi~lerdir. Canlanru ve
mallanru Allah yolunda seve seve feda etmi~ler. Viicutlan lime lime
UluslararaSI Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnu
dogramrcasma §ehadete ko§mu~lar kefenleri dahi kalmaymcaya kadar
mallanm tasadduk etmi§lerdir. i~te Hz. Hamza (ra), i§te Hz Enes (ra),
gaybm perdesi ayllsa da gortinse yakinim artmayacak diyecek kadar
imanlan hi9 ama hi9 sarsllmayan her biri bir ytldtzdrr. Onlar funmet
iyinde en temiz kalpli, kullukta en ileri ve dosdogru olanlardrr, sadece
ahireti dii§iiniirler diinya umurlarmda degildir. inan&k, tasdik ettik ve
teslim olduk "Ey Resuliimiiz" diyerek, teslimiyetin en azami omegini
bizzat ya§aml$ ve ya§anmasma ortam hazrrlarm§lardrr.
Ashaba hayranllguu ve onlarm derecelerini MevHina Cami,
anlatrrken, sahabeyi yiicelerin en yiicesine yiikseltir ve onlar kar~1smda en
yiice tevazuunu kendisine istimdat vesilesi yaparak §U me§hur yakan§llll
dile getirir:
"Ya Resuliillah, naszl olur ki Ashab-z Kehf'in kopegi, senin
ashabznla beraber Cennete girsin? 0 Cennette, ben Cehennemde reva
mzdzr bu? 0 Kehf Ashabznzn kopegi, ben sen in ashabznzn ... "(Sozler, 515)
Tevrat, incil ve Kur'an-1 Kerim'in ovgll ve methiyle §ereflenen
sahabilere faziletlerin tiimiinii birden kapsama noktasmdan asia
yeti~ilemez. ~iinkii sahabenin peygamberlerden soma insanlann en efdali
oldugu, ehlisiinnetin icmastyla kesin bir hillciimdiir. Bu durum sfue-i
fethin sonunda ovgii dolu sozlerle Rabb'm nitelemesi, iistiinliiklerinin
tarti§masiZ kabuliiniin gerektigini 90k a9Ik gosterir. ~iinkii bir an
Resulilllah (sav)'m sohbetine mazhar bir kimse senelerce arkada~hk
yaprm$ gibi kayna$Iyor. Onun anlath~ her ~eyi bir anda kavnyor. <;iinkii
Uluslararas/ Ad1yaman Safvan Bin i\lfuattal ve rlfllak Sempozyunw
· onunla sohbette ruhu temizleme, onun gtizellikleriyle boyanma ve ondan
yans1yan yiicelik, benze§imle ki§ide hemen cisimle§iyor.
Sahabeler, buttin hissiyatlan uyamk ve letaifi uyamk olarak
imanm nuru ve Cenab-1 Haldc'1 (cc) ~anma lay1k kapsamh ifadelerle
andlklannda, 0 olan mubarek kelimeleri soylediklerinde kelimeyi btitiin
anlamiyla sayler ve btittin latifeleriyle hisse ahrlardt. Ancak sahabenin
ya§adtgr infilak ve inktlaptan sonra, git gide letaif uykuya ve havas o
geryekler kar§Ismda gaflete di.i§tip, o mubarek kelimeler, meyveler gibi,
git gide iilfet perdesiyle letafetini ve taravetini kaybetmi~tir. Niibuvvet
velayete gore durumu, gtine§in aynada gorunen gtine~in dummu gibidir.
Nubiivvetin velayete yiiksekligi gibi Niibiivvetin hademeleri ve o gtine~in
yildizlan olan sahabiler de velayet salihlerinin derecesinin o kadar
yiikseginde oldugundan dolay1 sahabenin kazand1gr fazilet ve makama
yeti~ilemez.
4. Kalbi c;ok Giizel Olan Sahabi Safvan b. Muattal (ra)
Safvan b. Muattal (ra) Beni Siileym kabilesindendir. Beni Siileyrn,
Arap Y anmadasmm kuzeyindeki Hicaz bolgesinden ba~layan, gtineydeki
Necid bolgesine uzanan daglann yiikseldigi ve mta yerinde el-Kamil
kenti olan bolgeyi yurt edinmi~tir. el-Kamil, Mekke'ye dart gUn,
Medine'ye de on ·giinluk biJ: uzakhkta olan bir cografi konumdadu.
(Abdullah b. Muhammed b. Humeys, Mu'cemu'l-Yemame, 2/304)
Beni SUleym, Arap kabilelerinin en eski ve en biiyi.iklerinden
birdir. Kabilenin soy agac1, Hz. Salih (as)'m kavmi Ad'e, ondan da Hz.
Ulus/araras/ Ad1yama11 Safvan Bin lvhtallal ve Ahlak Sempozyumu
Ibrahim (as)'e, ondan da. Hz. Adem'in oglu ~it (as)'e uzand1g1 bilgisi
lcaynaklann c;ogunda yer ahr. Cografi yerinden dolayt Beni Stileym 'in
tarih boyunca Meklce ile hem ticari hem de siyasi gii<;:lti ili~kileri
olmu~tur.
Safvan b. Muattal (ra) c;ok temiz bir gen9lik donemi ya~ad1.
Kaynaklar aynntlh bir bilgi vennese de onun hayat1 bir btittin olarak
degerlendirildiginde c;:ok gene;: ya~ta ve lcendi istegiyle Medine'ye gelerek
Mtisltiman oldugunu anlamalc miimlctindtir. islam'a giri~inden Beni
Mustalik (MUreysi) Gazvesi donti~ti suasmda mtinafiklann dtizmecesi
"iflc" iftirasma lcadar lcendi halinde ve Resultillah 'm yakm c;:evresinde
ya~~yan biriydi. Ancak "ifk" iftirasmdan soma Samsafta ~ehadetine
lcadar hep etkin gorevler ylildeomi~ i.inlti. bir sahabidir. (ibn Hi~am, es
S!retti'n-Nebeviyye, Kahire 1996)
Safvan, dogup bti.ytidti.gu Serat Srradaglan bolgesinin sert tabiatl,
lci~iliginin oiu~masmda etkili olmu~ ve se1t mizac;:h, ozgiir ruhlu, mert
yaradi11~h, yti.ce. gonti.llti, yigit ve bahadrr lci~ilikli biri olarak yeti~mi~tir.
Safvan (ra) 'm se1t rnizac;:h olu~u, Hz. Peygamber (sav)'e ~ikayetlere konu
edildiginde: "Sofvan diliyle. sizi iizse de onun kalbi t;ok giizeldir.
Safvan 'a dokunmaym! 0, Allah ve Resuliinii t;ok sever", buyururlardt.
(Buhari, Megazi, 38)
Safvan (ra) bir sefer esnasmda son derece aclkrru~ ve halsiz
dti.~mti.~tti. Ordunun yemek sorumlusu, arkada~mdan hurma istemi~ o da;
Resultillah ve ashab1 gelinceye kadar veremem, onlan beklemen gerekir
Uluslararasl Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnu
diyerek bekletmek istemi~ti. Ancak o a<;hgmx yatt~trracakkadar da olsa az
bir ~ey vermesi i<;in direnince tart1~ma konusu olmu~tu. Bu durumdan Hz.
Peygamber (sav)'e haberdar olunca, Safvan'm isterse sefere kahlmadan
geri donebilecegi iznini vermi~ti.
Ancak Safvan, izine ragmen geri donme yerine, sefere kahlmayx
~iddetle istemi~ ve tekrar sefere kabulii i<;in gece boyunca kafilenin
etrafmda dolamp durmu~tu. Sonunda Hz. Ali (ra); Safvan'm bu olaydan
c;ok lizgiin oldugunu ve bu yiizden kendilerinin de onun a~m Uzi.intiilii
halinden rahatstz olduklarmt, Hz. Peygamber Efendimize anlattllar. Hz.
Peygamber de bu nazll sahabisinin tiziilmesine dayanamayarak onu,
kendileriyle kallp sefere kahlmasma izin vermi~tir.
Safvan b. Muattal (ra) <;ok faziletli, yuksek ahlaki degerlere sahip,
kahraman ruhlu, iyi huylu, glizel ablaklt ve temiz seciyeli bir sahabidir.
Onun duygu, tutum ve davraru~ bic;imini, Efendimiz (sav)'in 'hayzrlz'
birisiydi ~eklinde veciz bir ifadeyle ozetler. Sava~ta ayagmm kmhp, agrr
yarah olmasma ragmen; son nefesine kadar, bu haliyle sava~maya devam
ederek ~ehit oldugu, onun iman gticfinu ve kahramanlxgmt en gtizel
anlatan bir olay olarak bilinir.
Safvan b. Muattal, fazilette on iki tabakaya aynlan sahabenin
Halid b. Velid ve Amr b. As'm da i<;inde bulundugu onuricu tabakasmda
yer alrr. QUnkii o, R.tdvan Biati ile Mekke'nin fethi arasmda Beni Stileym
yurdundan Medine'ye gelerek kendi arzusuyla Muslliman olan ve hep bir
Uluslararas1 Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
asker olarak gazvelere k~tllan biridir. (ibnu Esir, Usdii'l-Gabe fi
Ma'rifeti's-Sahabe, Beyrut 1989, 2/412-413)
5. Safvan b. Muattal Beni Mustalik (Miireysi) Gazvesinde
Beni Mustalik kabilesi, Necid yakmmda, Medine'ye dokuz giinliik
bir mesafede otururdu. Mekke ile Medine arasmda onemli bir timan ~ehri
olan Rabig, Usf'an ve Rahatiiferva Beni Mustalik ~ehirleridir. Kureyfi
destekleyen Beni Mustalik reisi, Haris b. Ebu Drrar, Medine'ye saldrrarak
Hz. Peygamber (sav)'i oldiirme planlan yapti. Kurey~lilerin
ba~aramadlklanru kendisinin ba~aracagi.m iddia ederek etraftaki za)'lf
kabileleri korkutmaya ve onlara hakaret ederek sava~a kattlmaya tahrik
etti. islam'm ya)'llmasllll engellemek i9in sava~ malzemeleri satm alarak
tilin mi.ittefiklerinden asker toplad1. Miireysl suyu ba~mda karargah kurdu.
(Abdullah b. Muhammed b. Humeys, Mu'cemu'l-Yemame, 1/436)
Peygamberimiz (sav), bu haberi almca h1zla hazrrllklan
tamamlayarak Medine'de Zeyd b. Harise'yi yerine kaymakam olarak
brraktl. Bizzat ordu komutasllll eline ald1. Muhacirlerin bayragiD! Ebu
Bekir (ra)'e, Ensarm bayragiD! da Sad b. Ubade'ye verdi. Mekkeli
olmayan mii~riklerle yap1lan bu ilk gazvede islam ordusu, otuzu siivari
yedi yiiz ki~iden olu~an orduyla hareket etti. (ibn Kesir, 4/163)
Beni Mustalik Gazvesi yirmi sekiz giin siirdii. Saban aymm
ba~mda sefere ylklld1, Ramazan aymm ba~mda Medine'ye donilldi.i. Beni
Mtistalik sava~mm 90k ~iddetli olmayacaguu bilen miinafiklar, ganimet
elde etrnek i9in yOk miktarda kattldllar. Beklendigi gibi Beni Mustalik
UluslararasT Ad1yaman Saji•an Bin J\t/ua!fal ve Alzlak Sempozyumu
Gazvesinde yedi ytiz esirin yaru s1ra ik.i bin deve, be§ bin koyun ganimet
ahnd1. (ibn Hi§am, 2/271-276)
Beni Mustalik Gazvesine Abdullah b. Ubey b. Selftl'iin yok saytda
miinafllda organizeli lcattlmasi, hiy beklenmemdik baz1 olaylann
olacagJ.m da akla getiriyordu. Ancalc ic;lerinde Hz. Peygamber (sav), Ensar
ve Muhacir olan bir toplumda islam karde§ligine zarar getirecek bir
davram§ beklenmiyordu.
Bir glin H~Hid b. Velid (ra) Hz. Peygamber (sav)'e: Ya ResuHHlah,
diliyle soyledigi kalbindelcine hie; uymayan, fakat buna ragmen narnaz
kllan ne c;ok insan var, diyerek, kinayeli olarak mi.inafildann yolclugundan
§ikayet etmi§ti. Mi.inaflklar her zaman Hz. Peygambere "Ey Allah 'm
Resulii II diye hi tap eder ve mtiminlerle birlikte namaz !alar ve onlann
ic;inde biriymi§ gibi ya§arlardi.
6. Muhacir - Ensar Gerginligi (Radiyallahii Aieyhim
Ecmain)
islam'a yaptiklan e§siz fedakarhldardan dolay1 Allah (cc)
Muhacirler ile Ensarlan over: "Muhacir, Ensar ve onlara iyi yolda tabi
olanlardan ilk once ko$anlardan Allah ho$nut olmu$fur. Onlar da
Allah 'tan h0$11Ut olmu§lardlr. II (Tevbe Suresi, 9/1 00)
Sefer boytmca Hz. Omer'in atma seyislik yapan Gtfa.r lcabilesi
Muhacirlerden Cahcah b. Mes'ud ile Medineli, Ensar olmayan, ancak
Hazrec'in Beni Salim kolunun mi.itteflki oldugundan Ensar'dan sayllan
U/uslararasl Ad1yaman Safvan Bin lvfuattal ve Alilak SempOZJ'l/11111
Ciiheyneli Sioan b. Veber kuyudan su 9ekerken kovalan kan~t1 ve s1cagm
da etkisiyle basit bir tartl~ma r;IktL Cahcah, Abdullah b. Ubey b. Selfrl•un
mutteflki oian Sinan•a vurunca yiizi.inden kan aktl. Sinan: "Yeti~ ey Ensar
toplulugu!" diye bagtrd1. Cahcah da: "Yeti~in ey Muhacir toplulugu!"
diye bagumca bir anda fitne patlak verdi. (ibnu Es!r, 2/427)
Cahcah'm Muhacir, Sinan•m da Ensar'1 r;agmuasiyla d1~ardan
gelen maksath mudahaleyle olay basitlikten r;tktl, ciddi bir gerilime
donii9ti.i. Neredeyse taraflar klhr;lanna davramna noktasma geldiler. Hz.
Peygamber (sav)'in karga9a)'l fark ederek mudahalesiyle hemen olay
yat19h. Hz. Peygamber (sav)'iu: "Bzrakzn ~u Cahiliye adetlerini",
demesiyle tarti$maya kan$an ensar ve muhacirler buyillc bir edeple susup
pi~manltk gosterdiler. (V akldi, 1/949)
Abdullah b. Ubey, buldugu bu frrsatl s:ok iyi degerlendirdi.
Sukfinetle yat19masma his: raz1 olmad1 s:e~itli bahaneler uydurarak ensar
ile muhacir arasmdaki insanhgm ytiz ala karde$lige de dil uzath. "Ey
ensar bu, sizin kendi kendinize yaptzgzmz bir kotiiliildiir. Siz muhacirleri
kendi §ehirlerinize yerle§tirdiniz, baglarzmzz, bah<;elerinizi onlara pe§lce§
<;ektiniz, §ehrinizi on/aria bolil§tiinii~! Zorla size yeten mallanmza bir de
on lara ortak yaptmzz, her ~eyinizi payla~tmzz, yardnn ettiniz. Artzk onlar
zenginle§tiler, siz fakirle~tiniz. Vallahi, eger siz elinizdekilerden onlarz
mahrum etseydiniz, elbette sizin yw·dunuzdan ba~ka topraklara
giderlerdi. " (Tefsir-i Suyun, 6/223)
Uluslararasz Adzyaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu .
"Onlarz gordiigunde dz~tan ho~una gider. Kom1~urlarsa so~lerini
dinlersin. Onlar elbise giydirilmi~ kereste gibidir. Her 9zglzgz kendi
aleyhlerine samrlar. Onlar, dii~mandzr, onlardan uzak dur. Allah onlarz
kahretsin, naszl da yalan soyliiyorlar. n (MUn.aft.kG.n Suresi, 63/4)
"Medine ye donersek, giir;lii alan, zayzf olanz oradan
r;zkaracaktzr, diyorlar. Oysa giir; Allah 'a, Resuliine ve miiminlere aittir.
Fakat miinafiklar bilmezler." (Miindfikim Suresi, 6318)
ibn Ubey'in yalanc1hgmm ayetle aylklanmas1 herkesin ~iddetli
tepkisini 9ekmi~ti. Artlk halk arasmda ona giiven kalmailll~, herkesin
goztinde yalanci, mufteri ve mlinafik oldugundan adeta liderlik y'iiceligi,
yerini k'iiv'iikl'iik yukuruna brrakilll~tL Hz. Peygamber (sav), bu olaylar
'iizerine meselenin konu~ulup tekrar tart1~1lacagi endi~esiyle orduya
konu~ma yasagi getirdi. Bununla da kalmayarak konaklamadan 90k hizh
zorunlu y'iiri.ime emri verdi. Ti.ini bu slkmnlar kar~1smda ordu manen ve
maddeten o kadar yorulmu~tu ki artlk yUri.ime giiyleri hi9 kalmailll~tl.
Konaklamayla birlikte derin uykuya dalmalan bir oldu.
Gazveden donu~ yolunda Ensar ile Muhacirler arasmda ya~anan
gerginlikten dolaYI mlinafudarm dedikodusunu engellemek i9in ordu
ah~11Illl~tan daha hlzh ve az dinlenme vererek donuyordu. Y akla~lk otuz
saat sfuen bir yolculuk sonunda asker 90k yoruldugundan Medine'ye
yakm bir yerde konaklanmak zorunda kalmd1. Belirli bir konak yeri
olmad1gmdan da burada su yoktu ve sabah namazmdan once ordu hareket
Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
ederek, suba~ma yeti~ip orada sabah namazlill lalmak ic;in aceleyle
hareket etti ve lnzla ilerledi.
7; ifk Karamam: Uz. Safvan b . Muattal (ra)
Resuliillah'm yanmda Safvan b. Muattal'm lasa siirede kazandtgJ.
derece ve giiven, onuri iman ve teslimiyetindeki samimiyeti gosterir.
Resuliillah onun bu samimiyetini; "bzrakzn Safvtin b. Muattal'z, o Allah ve
Resu!Unii seviyor" cii.mlesiyle ifade eder. Bununla Hz. Peygamber (sav),
Safvan b. Muattal'm yiireginde ta~tdtgJ. muhlis Allah ve Resulii sevgisinin
hatalanm engelleyecegini, basit hatalarm da yiice hasletini golgelememesi
gerektigini anlatrr.
Hz. Peygamber (sav), Safvan b. Muattal hakkmda gelen ~ikayetleri
hep miisamaha kar~1lamt~ ve onun hakkmda daima hiisnii zan etmi~tir.
Hz. Peygamber (sav) hep Safvan b. Muattal'1 savunmu~tur. Hatta bu
tutumu ifk olaymda Hz. Ai~e (ranha)'yt tezkiye ettigi aym ciimle ve
sozlerle onu da tezkiye ederek de gostenni~tir.
Safvan b. Muattal'm bir sava~ srrasmda ~iir soyleyerek birisine
tarizde bulundugu, Hz. Peygamber'e_ ~ikayet edildiginde; Hz. Peygamber
(sav), her zaman onun haklanda yapttgJ. gibi konuyu detayh incelemeden
onun hakkmda ~oyle demi~tir: "Safvtin b. Muattal'a dokunmayzn, 9iinkii o
sert soz!U, sivri dilli biri olsa da, kalbi biitiiniiyle iyilikle doludur. " ( el
isabe, 2/191)
Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muallal ve Ahlak Sempozyumu
Hz. Peygamber (sav)'in Safvan (ra) bakkmdaki ·bu ifadesi; Safvan
b. Muattal'm sozi.i-ozii bir; iman-davraru~ butiinlugu clan, gizlisi-a~aw
ayru clan durust biri cldugunu ac;lklar. Onun ac;Ik sozlu ve kalpli
karakteri, ifk claymda Hassan b. Sabit'e kar~1 ili~kilerinde izledigi
davraru~lannda da gorulfu. Hz. Peygamber de her yeri geldiginde Safvan
b. Muattal'm ac;Ik sozlu, ac;Ik kalpli mert bir ki~ilige sahip clarak
tarutm1~tlr.
Beni Mustalik Gazvesi donu~u crdu geceyi gec;irmek fizere
Medine yakmlarmda kcnaklad1. Hz. Ai~e (ranha) tuvalet ic;in crdugabtan
uzakla~t1, dondugtinde gerdanhguu kaybettigini fark etti. K.imseye haber
vermeden crdugabtan tekrar aynlarak ~afak vakti gerdanhgt aramaya gitti .
Gerdanhgt buldu ancak geri dondugtinde rum kervan cnun devesi
fizerindeki bevdecinde cldugunu sanarak ycla c;Ikml~lard1. Kendisi ktic;Uk
ve zay1f cldugundan bc~ hevdeci ic;inde clmad1gtm fark etmeden deveye
ytiklemi~ler. (Muslim, Tevbe, 56/2770)
Hz. Ai~e geri doneceklerini umarak kcnaklama yerinde beklerneye
ba~ladi ve cturdugu yerde uyuyakald1. Ordunun artc;1 muhaf1zlarmdan
Safvan bin Muattal gi.izergah1 uzerinde Ai~e'ye rastlad1. istirca edip "Biz
Allah 'zn kullarzyzz ve Allah 'a donecegiz" deyip ba~ka bir soz soylemeden
Ai~e'yi devesine bindirdi ve kendisi de yfiruyerek kervarn bir scnralci
kcnak yerinde yakalad1lar. (ibn Hi~arn, es-Sire, 2/298) Bunu frrsat bilen
mfinafiklar Hz. Ai~e (ranha)'ye iftirada bulundular ve bunu etrafa
yaydtlar.
Uluslararast Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
Beni Mustalik Gazvesi donti~ti Ai~e rahatstzlanch ve evde istirabat
etmeye ba~lad1. ~ftira bir sUre Hz. Peygamber, Hz. Ai~e ve aile fertlerinin
kulagma gitmedi. Hz. Peygamber, iddialan duyunca Ai~e'ye soguk
davranmaya ba~lad1, ancak Ai~e bu soguklugun nedenini · bilmiyordu.
Ai~e olayt duydugunda babasmm evine gitti. Hz. Ebu Bekir'in tiim ev
halla olanlar nedeniyle gece gtindtiz aghyorlard1. (el-Tibyan, 7/415)
Ai~e'nin ifadesiyle "Eger yemin etsem inanmazsm ve eger anlatsam
giinahszzlzgzmz kabul etmezsin." (Ahmet b. Hanbel, Mtisned, 61194)
tstrrabt i9inde yakla~tk bir ay lavrandtlar.
Sonunda Ai~e'nin masumiyetini aklayan, iftirayt duyup sessiz
kalanlan ele~tiren, iftirayt yayanlann cezalandmlmaslill isteyen Nur
suresi ayetleri nazil oldu. "0 agzr iftirayz uyduranlar, sizin i9inizden bir
giiruhtur. Bu iftirayz kendiniz i9in k6tii bir ~ey sanmaym. Aksine o sizin
i9in bir hayzrdzr. Onlardan her biri i9in, i~ledikleri giinahm cezasz vardzr.
kterinden (eleba§zlzk ederek) o giinahzn biiyiigunii iistlenen i9in ise agzr
bir azap vardzr. (Nur Suresi, 24/11) " ... Bu iftirayz i§ittiginiz zaman, iman
eden erkek ve kadznlar, kendi (din karde~)leriniz hakkznda iyi zan besleyip
de, "Bu apa9zk bir iftiradzr" deseydiniz ya! Onlar (iftiraczlar) bu
iddialarzna dai'f dart ~ahit getirselerdi ya! Mademki §ahit getirmediler;
i~te onlar Allah yamnda yalanczlarzn ta kendileridir ... " (Nur Suresi,
24/12,13)
Hassan bin Sabit, Hamne binti Cab~ ve Mistah b. Osase
mlinafiklann dedikodulan yaydlklanndan hirer defa ~eri had cezast
Uluslararasi-Adiyaman Safvan Bin i\lfuattal ve Ahlak Sempozyumu
uyguland1. Abdullah b. Ubey, iftira atlp yayd1gmdim ·iki defa ~en had
cezasma s:arptml&. (el-Tibyan, 5/415)
Hz. Safvan b. Muattal, gencecik bir delikanh, Resuliillah (sav)'m
hizmetinde imanm tam tadlill ylk:arma yabasmdadrr. Ancak engelsiz,
s:ilesiz, ~eytanm miidahalesi olmadan rahat ve rehavet is:inde bu olur mu?
Bunun olamayacagm.I i~te ayet anlatlyor. "Kulumuz Eyyiib 'ii de hatzrla!
Hani o Rabbine: - Ya Rabbi, $eytan bana bir yorgunluk ve i$kence
dokundurdu, diye yalvannz$tl." (Sad Suresi, 38/41) Allah'm sabrrh
nebisinin ~ikayeti ~eytan~an olursa Safvan'm hali nice olur?
iftira atilasma sonra da yaygaraslilln yap1lmasma, hi9-bir giinahi
yok ve her ~eyden habersiz iken, kimsenin yiiziine bakamaz hale
getirilmesine imanmm giici.iyle zorla dayamyordu. Ancak herkesten
gordiigu hakaretler dayarulmaz olunca zalimlere kar~I hakkJ.ru savunma,
haks1zh~ engelleme di.i~i.incesiyle hakkJ.ru kendi giiciiyle korumaya karar
verdi. Aklma ilk gelen s:ok sevdigi Resuli.illah'm yanmda ikram goren
kendisi gibi garip arkada~1 Cuayl b. Si.iraka oldu. Kalbi islam'a
1smdmlanlann maHan, Huneyn ganimetleriyle daha da yogaltilrrken,
Cuayl'in de izzeti yi.iceltilmi~ti. Nezaketle durumu anlamak isteyen Sad b.
Eb! Vakkas, Hz. Peygamber'e: "Ya Resuli.illah! Cuayl b. Si.iraka'yt
brraktm da, Uyeyne b. H1sn ile Akra b. Habis gibilere yi.izer yi.izer develer
verdin!" (Muslim, Zekat 13 7, 1 060) hatrrlatmaslill yapllll~tl.
Fahr-1 kainat efendimiz, Hz. Peygamber (sav): "Varh~ kudret
elinde olan Allah 'a yemin ederim ki; Uyeyne ve Akra gibileriyle yeryi.izii
Uluslararasr Adzyaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
dolup ta~sa, Cuayl b. Stiraka onlann tiimiinden daha hayrrhdrr. Fakat ben
bunlan islamiyet'e tsmdrrmak i9in firsat kolluyorum. Cuayl b. Stiraka'Yl,
srmsila sarrld1gt imamyla ahirette kendisine hazrrlanan ustlin mtikafatlara
havale ediyorum." (ibn Hi~am, 4/139, Vaktd1, 3/948, ibn Sa'd, 4/246,
Taben, 3/137)
Davada iki gontil dostunun tek dayanaklan Resultillah (sav)
yamndak.i hatrrlanyd1. Hz. Safvan, kendisinden bir zerre kadar fark
gormedigi can dostu Cuayl'e: "Gel, gidelim Hassan b. Sabit'ten intikam
alahm. Vallahi, biz Resultillah'a ondan 90k daha yak.mtz", dedi. Hz.
Safvan'm teklifi, Cuayl b. Stiraka'nm hi9 ho~una gitmedi. Ancak bunu
Resulilllah bana emrettiginde yapabilirirn, diyerek ona baghhgtn kuralmt
hatrrlattl. Bununla da kalmayarak, sakm sen de Resultillah (sav)
emretmedik9e boyle bir ~eyi asia yapma diyerek slkl slklya tembihledi.
Ancak Safvan, Cuayl'm o sila tembihine bir ttirlti anlam veremedi.
<;iinkii Hasan'm bu iftirast sadece kendisiyle smrrh kalmlyor, Hz.
Peygamber'in ak-pak masum zevcesine de dil uzatlyordu. Hem de
iftirayla namusunu lekelemekle kalmaiD.l~, ~iiriyle bedevi diyerek hakaret
de etmi~ti. Birine eyvallah dese bih~; ya ikincisi, ya fiyfinctisti artlk sonu
gelmeyecek, insanlar arasma 9Ikacak yiizii kalmaiD.l~tl zaten. Bazen
agzmdan birka9 ID.lsra ~iir ka9rrsa da Hasan'a ~iirle kar~tltk verecek gti9te
degildi.
Safvan b. Muattal bir glin Hassan b. Sabit'in fizerine klhciyla
ytirtiytip ona bir darbe indirerek ~u beyti soylemi~tir: "Su lab~ darbesini
Uluslararasi Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
al benden, 9iinkii ben, bana hicvedilince ~air olmadzgzm i9in, $iir
soyleyemem." Olay Resuliillah (sav)'a bildirilince, 0 da Hassan ile Safvan
b. Muattal'1 yanma c;agrrd1. Safvan: "Ya Resuliillah, bani hicvetti. Bana
90k eziyet etti, bu yiizden ben de vurdum." cevabiDl venni9tir. Resuliillah
(sav) Hasan'a "Ya Hassan! jyi davran!" deyince, Hassan "Ey Allah'm
Resulii, bunu sana bzrakzyorum" dedi. Bu sefer Resuliillah (sav) yarasma
kar§Ihk olarak "Beyraha" diye bilinen Hudeyleogulla!IDlll k6§kiinii ve
Klbt! bir cariye olan Sirin'i ona verdi. Sirin, ResulUllah (sav)'in oglu olan
ibrahirn'in annesi Mariye'nin klz karde§idir. (Zeheb!, Siyeru Alami'n
Nubela 2/545-546.)
Safvan b. Muattal'in ba9ta Hz. Peygamber ve Medine halkl, sahabe
arasmda ozel bir giiven ve sevgisinin olrnas1, ifk mihnetini sabrr ve
basiretle atlat1lmasma onemli katkllar sagladt. Eger toplum nezdinde ona
kar91 duyulan giiven, o kadar agrr iftirayt ta91yabilecek degerbilirlik ve
itibar olrnasayd1 belki de ona tepkiler ve tahammiil bu diizeyde
kalrnayabilirdi.
Safvan b. Muattal hakklnda onu aklaytp tezkiye eden on ayetin
nazil olrnas1yla sahabe arasmda tartl§masiZ derecesini yiiceltmi§tir. Bu
ayetler bir yandan Hz. Ai9e (ranha)'yle ilgili ve onu aklarm§sa diger yan
dan da Safvan b. Muattal ile de ilgilidir ve onu da aklami§trr. Buna
ilaveten Hz. Peygamber (sav)'in Hz. Ay9e (ranha)'yle aym ifadeyle; "Ben
onun hakkznda ancak hayzr biliyorum" ibn Hibban, 10/13) ifadesiyle
tezkiye etmesi, Hz. Peygambere yaklnllk derecesini de gosterir.
Uluslararasi Ad1yanwn Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
Allah (cc), ifk iftiras1yla kar~1 kar~1ya kalan ashab1 yedi kat
goklerin i.izerinden inzal ettigi ayetleriyle aklaYip pakllklarm1 klyamete
kadar cihana ilan etmi~tir. Mti.nafiklann as1ls1Z ifk iftiralanna kar~1 yerleri
ve gokleri ~ahit tutarak aklarru~tlr. i:fic mihnetiyle imtihan edilip
kazananlan Iayamette kadar, okunarak ibadet edilen ve okunmas1 sevap
olan ayetlere konu olma · ~erefiyle ~ereflendirmi~tir.
ifk mihnetinin dogrudan ilk muhatab1 Hz. Ai~e ile Hz. Safvan'drr.
Ancak Hz. Peygamber (sav), her ikisinin ifk mi.bnetiyle birlikte ifke
bula~an diger ashabm mihnetlelini de c;ektiginden onun mihneti hepsine
denktir. Hz. Ebu Bekir de aym durumdaydt, bir yandan klzrnm diger
yandan Resuliillah'm 1strraplan aynen ona da yanstyordu. Her samimi
Mtisli.iman., ifk ac1smdan mutlaka bir ~ekilde ac1 c;ekmi~tir.
Cenab-1 Hakk'm sahabeyi smad1~ ifk milinetini ba~ararak
dereceleii yiikselenler oldugu gibi kaybedenler de olmu~tur. Cti.nkii
Cenab-1 Hak, iftiray1 duyan erkek ve kadm mi.iminlerin htisnii zanda
bulunup "Bu apac;lk bir iftiradrr" demeleri gerektiginden sorumlu
olduklanni hatrrlatlyor. Onlardan bir klsm1 bu sorumlulugu yerine
getirrnediler. Aksine gorevleri o~ayan iftiraYI dilden dile aktardtlar.
Bilgi sahibi olmadlklan bir konuyu a~zlannda geveleyerek bir di.i~tince
niteligi varm1~ gibi etrafa yayarak gtinaha ortam hazrrlad1klan ic;in
~iddetle ele~tirildiler.
Uluslararasz Adtyaman Sa.fvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnzt .
Safvan b. Muattal (ra), sevgilisi.Iiin golgesi · olmaya h~yatrm
adayacaktl ve oyle de yapti: Hz. Peygamber Efendimizden aynlmlJOr ve
ozel sorulanru soruyordu. Bir gtin izin alarak ~oyle bir soru sorar:
- Y a Resulullah, senin bildigin benim bilmedigim bir ~eyi sana
sormak istiyorum, Efendimiz:
- Nedir? Sor .
. - Gece ve gtindtiz saatlerinde namaz lalmanm mek:ruh oldugu bir
saat var rmdrr? Efendimiz:
- Sabah namaziiD laldlktan sonra gtine~ bir rmzrak boyu
yiikselinceye kadar namaz lalma! Ci.inkii bu saat ~eytana tapanlann ibadet
saatidir. Gtine~ tam orta-da iken namaz lalma s;tinkti o zaman cehennemin
klz1~t1~ ve kap1lanmn as;1ldl~ zamandrr. Gtine~ banya meyledince namaz
lal! Bu namaza melekler de ~ahit olur. ikindi namaziiD laldlktan sonra
gtine~ batlncaya kadar namaz kllma, buyurmu~tur. (Ahmed b. Hanbel,
5/312; Hakim, 3/594; ibn Racer, 6/306)
Hz. Peygamber (sav), Safvan b. Muattal (ra)'1 emir, yasak veya
herhangi bir bilgiyi Medine hallana duyurma gorevini yerine getirmekle
gorevlendirirdi. Bu gorevi yapan Safvan (ra): "Peygamber Efendimiz
(sav) beil.i ktip ve testilerde burma ~arab1 yapmamarmz1 ilan etmeye
gonderdi" hadisiyle bunu anlatrr.
Uluslararasr Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
Safvan b. Muattal (ra), Hz. Peygamber (sav)'in en yalamnda
olabilen ve onun ozel ya~aYJ~mdaki srrlan haklanda bilgi sahibi olan bir
sahabid~. Bu yakmhguu rivayet ettigi ~u hadisi ~erif anlatrr.
Peygamber Efendimiz (sav) ile bir yerde geceleyin konaklarm~tik.
Gece namazlill nasll kildtgun seyrettim; Y ats1 namaillll kilchktan sonra
uyudu, gece yans1 uyandt Al-i imran suresinin son on ayetini okudu ve
uyudu sonra kalktt, di~lerini misvakladt abdest aldt ve iki rekat namaz
kildt. Klyarm IDI, riikftu mu, yoksa secdesi mi daha uzundu bilmiyorum.
Namazdan sonra uyudu biraz soma tekrar uyandt, Al-i imran suresinin
son on ayetini ok:udu ve kalktt, mi~vak kullandt, abdest aldt ve iki rekat
namaz kildL Yine kiyamt IDI ri.ikftu mu yoksa secdesi mi hangisi uzundu
bilmiyorum. Y attt ve tek.rar kalktt once yapttk.lannm ayruslll1 tekrar etti,
bu ~ekilde on bir rekat tehecctit namazt kiliDI~tt." (Ahmed b. Hanbel,
5/312; Taberam, Mu'cem, 8/52-53)
Ashab-1 Kiram Hazretleri, Resulullah'a olan yalanhklan geregi
her tiirlu slkinttlanm, sevin9lerini onunla payla~rrlardt. Ebu Said (ra)'den
rivayet edilen bir hadisi ~erifbu duruma anlatl:
Safvan b. Muattal ile lianuru Peygamber Efendimize bir
sorunlanm arz ederler. Peygamber Efendimiz; Safvan (ra)'a ve hammma
nafile ibadetlerde a~mya ka9mamalanru, ev i~lerini ve ili~kilerini bu
sebeple aksatmamalanru tavsiye etmi~tir.
Uluslararast Adtyaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywm1
8. ifk Sonras1 Hz. Safvan b. Muattcil (ra)
ifk oncesi Hz. Peygamber (sav)'m en yakmmda olanlardan biri
olan Hz. Safvan b. Muattal, ifk sonrasmda da aym duruinunu korudu.
Hatta beraatt, Allah tarafmdan indirilen ayetlerle tasdik edildikten sonra
sahabe arasmda Kur'an-1 Kerim'e konu oldugundan dolaYI daha ustiin bir
derecesi oldugu goziiyle bakilmasma ve daha saygm bir yerinin olmasma
sebep oldu.
Hz. Safvan b. Muattal (ra), ifk sonras1 tiim sava$1ara katilmi$
cepbeden cepheye kO$ffiU$tur. Her sava$ta c;:e$itli onemli aktif gorevler
yUklenmi~tir. Kat1ldigi sava§larda onun her sava~ta yaptrgt orduyu
geriden takip ederek gozetleme gorevinin yam srra en on saflarda cesur
bir asker olarak sava$mi§trr. Baz1 sava$larda da ordunun bir kanadllll
yoneten komutan daha sonralan ise miifreze ve ordu komutanltgt gibi
gorevler yapmr§trr.
Hz. Safvan b. Muattal'in ic;:kiyi yasaldayan ayetin nazilinden sonra,
Hz. Peygamber (sav)'in ernriyle nelerin ic;:ki ve haram, nelerin de ic;:ki ve
haram olmadtgllll ac;:Iklayan bilgileri halka duyurmak ic;:in gorevlendirdigi
bilinir. Hz. Safvan b. Muattal, bu gorevi geregi Medine sokaklanm
dola§arak halka: "Kiiplerde mayalanzp bekletilerek yapzlan nebiz denilen
it;ldyi yapzp it;melerinin haram oldugunu ve yasaklandzgznz" ilan etmi§tir.
(Hakim, 3/594; Musned, 2/292; ibn Racer, 6/306)
UluslararasJ Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
9. Safvan b. Muattal (ra) Kiirz b. Cabir (ra) Seriyyesinde
Hz .. Safvan b.. Muattal, bahadtr, cesur ve kuvvetli gens: bir
sahabiydi. Bu ozelliklerinden dolayt Medine donemi boyunca butUn
seriye ve harplere kat1ld1. 0, kahramanhk ve bahadtrhgJ.yla baz1 sava~ ve
seriyyelerde on plana <;J,kar. Bu ozelliklerinden dolayt da acil durumlarda
gonderilen hizh birliklerde gorevlendirilmi~tir. Bu seriyyelerden biri de
Kfuz b. Cabir Seriyyesi'dir.
Hicretin altmc1 ytlmda Hz. Peygamber (sav), Hudeybiye Seferi'ne
<;J.k:madan hemen once, bir bedevi topluluk Medine'ye gelerek islam'a
girdiler. Bunlar yoksulluktan bedenleri za)flf, hastahkh, sttmah ve
karmlan ~i~mi~ peri~an bir durumdaydtlar. Hz. Peygamber (sav) bu
bedevi gurubun yeniden saghklanna kavu~malan i<;in iyi beslenip
iyile~meleri maksadtyla devletin develerinin yaytldt~ temiz havah yere
gitmelerini emretti.
Bedevi grubun orada deve siiruyle beslenip temiz ve serin havada
saghklanna kavu~malanru istiyordu. Onlar da gittiler, lasa slirede
hastahklan iyile~ti, zaytf ve <;elimsizlikleri ~i~nianhk ve kuvvete donu~tii.
Ancak bedevilerin saghklarma kavu~up dururnlanrun diizelmesiyle
birlikte k.endilerine yapllan bu samimi iyiligin kar~Iltgmda en igren<; bir
nankorlUk omegini gosterdiler.
Bedeviler, Hz. Peygamber'in gorevlendirdigi develerin ba~mdaki
<;obanm gozline, diline dikenler batlrarak i~kence yapnlar, el ve ayaklarmi
kesip en feci bir bi<;imde oldtirdtikten sonra develeri de <;ahp ka<;tllar. Bu
Uluslararas1 Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozywnu
aclkl1 olaym Medine'de duyul.mas1 lizerln.e Hz. Peygamber, hemen
i9lerinde Hz. Safvan b. Muattal'm da oldugu yirmi ki~ilik bir suvari
mufreze birligi hazirladl.
Hz. Safvan b. Muattal, ifk oncesinde oldugu gibi sonrasmda da
kendisini Hz. Peygamber'in en yakmlarmdan biri olarak goriirdii. Hatta
uzak diyarlardan gelip sigmillgi islam'1 ve en zor giinlerinde onu en
yalamyla denk tutan ovgii dolu sozlerinden dolaYI Peygamber (sav)'e
daha 90k sevgi ve yalanhk duyuyordu. Ugruna ailesini, kabilesini ve
dogup biiyiidiigu yurdunu terk ettigi islam'I ve onun kutlu peygamberini
~imdi daha 90k seviyor ve daha 90k baglilik duyuyordu. Gorunillde
uzaklarda, gurbetlerde ya~1yordu. Ancak o, sevgili peygamberinden
uzaklarda ya~adigi omriinii gurbette saYJyor, dedesinin ve babasmm
Mekke hikayelerini dinleyerek islam'a ozlemle ya~ad1gi giinlerini bo~a
ge9mi~ saYJp haYJflamyordu.
ifkin hayra bakan yiiziinii gormeye 9ali~rrdL Yuce Allah'm ifk ile
sosyal tebriyenin hikmetlerini dii~iiniirdii. Kendisine layik gorulen Kuran
I Kerim' de amlma gibi en yiice rutbeye 90k sevinirdi. Diger yandan da
kazandigi bu yiice makami koruyamama korkusuyla her giiniinii daha iyi
yapnia ve daha giizeli ba~arma ko~u~turmalan i9inde ge9irirdi.
Hz. Safvan b. Muattal, Cehennemden koruyacak sevgilisinin ~u
soziinii kendisine rehber edindi. "iki goz vardrr ki, cehennem ate~i onlara
dokunmaz: Allah korkusundan aglayan goz ve Allah yolunda geceyi
nobette ge9iren goz." (Tirmiz!, Fedailu'l-Cihad, 1639)
Uluslararasi Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
Allah yolunda geceyi nobette ge9irrnek ivin uzaklara ta uzaklara
gitti. Smrrlann ~n uzagma, en mihnetlisine, en me~akkatlisine gitti. Ate~in
yakmayacagi bir goziinlin olmas1 ic;in mUminleri gozetleyen bir murabtt
olarak uzaklarda c;ok uzaklarda, ancak sevgililerinin arasmda ~ehit dti~ti.i.
10. Hz. Safvan b. Muattal (ra) Ermenistan Fethinde
Abid ve zahid bir asker olarak Medine'de islam'a hizmete
ba~layan Hz. Safvan b. Muattal, daha sonralan komutan olarak bu
hizmetini stirdtirdti. Hayatmi adadtgi sevgilisi Resultillah 'm yo lunda onun
stinnetini ya~ama tek gayesiydi. Bunun ic;in ba~anb askerliginin yam sua
zahitlik yolunun da mahir bir yolcusuydu.
Hz. Safvan b. Muattal, ~absiyetinin merkezine islam•a samimi
inancm1 ve Hz. Peygamber•e derin sadakatini alu, mtitevaz1 ki~iliginin
yam sua gerektiginde cesaretin en canlt orneklerini veren biridir.
Fakirlere, zor durumda olanlara yardun eder, misafirlere ikramda
bulunurdu. Az konu~ur, az konu~mayt tavsiye ederdi. Ba~kalannm
bakla.na titizlikle uyar, stirekli Hz. Peygamber•i ornek alud1. Ho~gorti,
kararlillk, isti~are ve insan baklanna saygtsl onun en belirgin
ozelliklerindendi.
Hz. Safvan b. Muattal, iyaz b. Ganm komutasmda el-Ceziredeki
islam fetihlerine katddt. iyaz b. Ganm onu ve Habib b. Mesleme•yi 639
ytlmda el-Cez1re smrrlan ivindeki Samsat'a gonderdigi birliklere komutan
tayin etti. (Valadi, 2/436)
Uluslararast Adtyaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
Hz. Safvan b. Muattal, 640 )'llmda Eirnenya sava:~lanna kattldt ve
Samsat fethedildi. Fetihten sora bir Silllf karakolu olan Samsat'ta
yerle~erek Ermeni ve Bizans Slllflanrun kesi~irn yerinde bir murab1t
olarak ya~ad1. Hayatmm geri kalan lasmmda Slllflan gozetleme ve
koruma gorevini yaptl. Dii~man hazrrhk ve saldmlanm siirekli kontrol
altmda tutmak ic;in gerektiginde alanc1 birlikleriyle dii~manm ic;lerine
kadar akmc1 birlikleriyle ilerler, saldmlar diizenleyerek kuvve-i
manevilerini c;okerterek, onlardan gelebilecek saldmlan onlerdi.
Hz. Muaviye (ra) doneminde Bizans'a kar~I yaptlan biiyiik bir
sava~a sm1r birlikleri olarak askerleriyle katrld1. Bu sava~ta iistiin
kahramanl1k ve ba~anlar gosterdi. Hatta sava§ta ayaguun lanlmaslill
aldrrmadan sava~a devam etmesiyle iinlenmi~tir. Sefer donu~u altm1~
ya~larmda iken ikamet ettigi smrr ribatt olan Frrat nehri kenarmdaki
Samsat'a donerken rahatsiZhg-I artt1. Samsat yakmlanna vardtgmda ~ehre
ula~amadan §ehit oldu ve oraya defuedildi.
Hz. Safvan b. Muattal, Samsat'ta ganp degildir, gurbette hie;
degildir. <;iinkti o, oz yurdundan, oz yuvasmdan koparak asrrlar sonra
gelecek biz sergililerine, en sevdigi, canmt feda ettigi sevgilisinin
mesajm1 ula~t1fdt. Kadir§inas olan onun sevgilileri as1rlardrr onu severler,
i~te o da kendisini c;ok sevenlerinin arasmdadrr. Onun katlandtg-I
rnihnetler, me~akkatler ve s!lantilar o lcutsi mesajm bize ula§ma arac1drr.
Allah'm rah.met, merhamet ve islam medeniyetinin nimetlerini bize alatau
o kutsal nur oluguyla bize hakki ula~trran o sahabi-1 celile minnettanz.
Bizi, biz yapan islam'I, onun yiice ahlalom ve cennet vataru onun elinden
UluslararaSI Ad1yama11 Safvan Bin lvfuattal ve Ahlak Sempozyumu
emaneten devraldlk ve aym hassasiyetle gelecek nesillere devretmek
gorevimizdir. .
Hz. Safvan b. Muattal, islam '1 sevdi, onun ugrunda her zorluga
gogiis gerdi ve cam pahasma bize teslim etti. Bizim de onu sevmemiz ve
emanetine sahip <;lkarak aym co~ku ve titizlikle · gelecek nesillere
ula~tmnamiZ emanette emin olmamizm zorunlu geregidir.
Allah, Safvan b. Muattal'a rahmet eylesin. HtUis bir Musli.iman
olarak her zaman Resulullah'm en yakmmda yerini ald1, ifk mihnetini
gogusledi. Mucahit olarak sava~tan sava~a ko~arak ya~ad1. Emanet olan
bedeniyle imtihan oldu, kmk ayagJ.yla sava~tl ve sevgilisinin yolunda
yiiruyerek ona kavu~tu. Allah, salih amel i~leyenlerin amelini kar~1hks1z
buakmaz.
Hz. Safvan b. Muattal (ra), omri.iniin sonuna kadar s1mr
karakollarda du~manm tecaviizUnden korumak ic;in nobet tutmu~tur. Slnlf
boylannda sava~a hazu bir asker olarak kl~la ve karakollarda ikamet
etrni~tir. Allah yolunda cihat yaparak kalbi imanda gii<;lii, kuvvetli ve
ibadete bagll tutarak daimi itaatte kllmak i<;in ribatlarda ya~am1~tu.
Biryandan dirii ve vatarn savunurken diger yandan da Musliimanlann
birlik ic;inde ya~amalanm saglamaya c;:ah~m1~tu.
Kur'an-1 Kerim'in ribat yap1lmasilll emreden ~u ayetin emnm
yerine getirmek ic;in Samsat'a yerle~mi~tir. "Ey iman edenler! Sabrediniz,
sabu yan~mda bulununuz, cihat ic;:in smularda nobet beldeyiniz ve
Allah'a kar~1 gelmekten sakillln ki kurtulu~a eresiniz." (Al-i imran, 200)
Uluslararasz Adzymiwn Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
Samsat smrr karakolu olan ribatta akmc1 komutanb.~ yaptt~ srrada ~ehit
dii~mii~tiir.
Hz. Safvan b. Muattal, sava~m olmad1~ zamanlarda topluma
hizmet maksath sosyal gorevleri alii ve bunlan co~kuyla yerine getirirdi.
Omegin Hz. Peygamber (sav), bazen Medine'de bir bilgiyi halkla
payla~mak onlara duyurmak isterdi. Toplumu ilgilendiren yeni nazil olan
bir emir veya yasak bilgisinin duyurulmas1 veya sava~a hazrrbk gibi
olaganiistii bir durumun ortaya t;Ikt1gmda halka duyurulmas1 gibi r;e~itli
duyurulann ilanmda gorev al.rrn~trr.
Sonur;
Hz. Safvan b. Muattal ve onun kahramam oldugu ifk olaYJ,
sonur;lan ar;1smdan islam tarihinde onemli bir yere sahiptir. ifk olaymm
ardmdan ilgili ayetlerin bildirilmesi ve sorumlularm cezalandmlmasma
kadar ger;en bir ayhk siirede Hz. Peygamber (sav)'in sahabeyle isti~areleri
islam'm istikbale hiikmetmeye on hazrrhklan niteligindedir. Dam~tt~
kimselerin hemen hepsi Ai~e'nin masum oldugunu dii~iindiiklerini
belirtmeleri, sahabe toplumunun yap1s1 hakkmda onemli bilgi ve davram~
bir;imlerini bize gosterir.
insam manevi alanda en hizh ve emin yiicelten belalar ile
imtihandrr. Sahabeler en bi.iyiik belalarla imtihan edilmi~ bu imtihanlarda
ba~anh olarak sahabe olmu~lardrr. imtihanm bi.iyi.ikli.igu oranmda elde
edilen dereceler de bi.iyiir. Bunun ir;in en bi.iyiik belalara maruz olanlar
once Peygamberler, sonra da fazilette onlan takip edenlerdir. Resuli.illah
Uluslararas1 Adryaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
(sav) bir hadis-i §eriflerinde: "insanlar iyinde en agu imtihana yekilenler
Peygamberlerdir.. Sonra srrastyla (riitbeleri) onlan takip edenler, sonra
onlan takip· edenlerdir.· K.i§i dinine gore muptela kllmrr (imtihana yekilir).
Eger dininde salabetii ise imtiharu (bela ve musibetleri) da agu olur. Eger
dininde gev§ek ise o oranda imtihan edilir. Bela o kimseyi devamh takip
eder. Nihayet onu brrakmcaya kadar kul, yeryi.iziinde hataslZ yiiriim.eye
ba~lar." (Si.inen-i ibni Mace, 2/1321, 1331, 1335)
Resuli.illah son peygamber ve kainatm seyidi oldugundan dolayt
imtiham da en buyi.ik olandrr. Sahabeleri de onunla birlikte yilelere ve bu
bi.iyi.ik. imtihanda derecelerine gore hisselere sahiptirler. Bunun i9in
sahabeye amellerin sevab1 ve uhrevi fazilet aytsmdan yeti~ilemez. Onlarm
omi.ir1eri klsa, amelleri az da olsa, bir daki.kalanna bir ytlda yeti§i1emez.
Her saatleri, o bir ytlhk ibadet sevab1 kazanan neferin bir saati
hi.ikmi.indedir. Bu hususta pek 90k benzer hadis-i §erif vardrr. (Bk.
Ramfiz, (935, 1076, 1150, 1152, 1233, 1430, 1443, 1583, 606, 1637,
1643, 3665, 5796). Bu hadisler peygamberlerin ve onlarla beraber o
belalan gogusleyen sahabenin ne bi.iyi.ik imtihandan ge9tiklerini gosterir.
Allah (qc)'m her bir ismi k~ndi hi.iki.im ve manasiiD gormek ve
gostermek ister. Her ismin hi.ikmi.intin geregi olarak Allah, bi.ittin
isimlerinin mana ve hi.iki.imlerinin geregini icra eder ve ediyor. ~afi ismi
kendi mana ve hi.ikmi.ini.i gosterip icra etmek i9in nasil hastahg-I
gerektiriyorsa, Rezzak ismi de ayhgm olmasiiD gerektirir. Muhyi ismi
hayatl iktiza ederken, Mi.imit ismi oli.irni.i ve oli.ime arac1 olan vesileleri
ister. insan, musibet ve slkmtllara maruz kahrken diger yandan da isimler
Uluslararasi Ad1yaman Safi,an Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
sabnelenmektedir. Kainatta i§leyen tertip ve sebepler vas1tas1yla i§ ~orme
kurah geregi bir neticeye ula§mak i9in bu tertip ve sebepleri yerine
getirmekle mtimkiindtir. Belalar insan i9in bir zahmettir, ancak neticesi
olan riitbeler bir rahmettir.
Namaz kllmak nefse bir zahmet gibi goriinse de, dtinyevi ve
uhrevi faydalan rahmettir. Oru9 tutmak nefse bir eziyet ve zahmet olsa da
sonucu kalp ve ruhun inki§af edip letafet kazanmas1, kabir ve ahirette
cennet kazandrrd1~ i9in sonucu rahmettir. Bu a91dan baklld1~da
musibetler ve dtinyevi Sikmt1lar nefis ve cisim i9in birer elem ve azap olsa
da sabrr ve metanetle isyan etmeden ba§armak hem dtinyevi hem de
uhrevi buytik bir kazanytlr.
Sababe ve velayet gibi ytice makamlann o nurlu ve tath meyveleri
ancak zabmet ve eleminden soma tadllabilir. Bu zahmet ve sebep
perdeleri, ilah1 isimlerin terbiye ve talirni i9indirler. Y ani elem ve slklnt1
irntihanlan o isimlerin perdelerini a9ar ve anla§llmasllll saglar. Sahabenin
maruz kald1g1 slklntl ve imtihana bu a91dan bakllmahdrr. Dtinyaya
gonderildikleri o mukemmel istidatlarm inki§af etmesi, ger<;ek klymet ve
degerini bulmas1 i9in i§lenmesi ve imtihana tabi tutulmas1d1r. Bu imtihan
esriasmda baz1 slklnt1 ve me§akkatler <;ekilir, ancak neticede insan-1 kamil
olup cennete laylk bir klymet kazanrr.
Bibliyografya
I. Ahmed b Hanbel, Miisned, (tah. Suayb Arnavut), Miiessesetii'r-Risale, Beyrut,
1996-2001
Uluslararas1 Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
2. Belazun, Ebu'I-Hasen b.Yahya b. Cabir, Ensabu'l-E~raf, Beyrut, 1417
3. Bubari, EbU Abdullah Muhammed b. isroail, es-Sahih, Riyad, 1419, Daru's
Selam Yaymlan
4. Canan, ibrahiro, Hadis Kulliyatt Kutiib-i Site Terciime ve $erhi, Ak<;ag Yay.
Ankara, 1995
5. Hakim, Ebii Abdullah en- Nisabfui, Mustedrek, Beyrut, 1335/1916
6. ibn Abdilberr, Ebu Orner Yusuf b. Abdullah, el-istiab fi Ma'rifeti'l-Ashab,
Beyrut 1328.
7. ibn Esir, Ebii'l-Hasen Ali b.Muhammed b.Muhammed, Usdu'l-Gabe fi Marifeti
's-Sahabe, Beyrut, 1414/1993
8. ibn Hacer el-Askalani, $ihabuddin Ahmed b. Ali, el-isabe Fi Temyizi's-
Sahabe, M1srr, 1328
9. ibn Hi~am, Ebfi Muhammed Abdulmelik, es-Siretii 'n-Nebeviyye, Beyrut, 1995
10. ibn ishak, Muhammed, es-Sire, (tab. Muhammed Hamidullab), Konya,1981
11. ibn Kesir, Ebu'l-Fida ismail, el-Bidaye ve'n-Nihaye, thk. Ahmed Ebu Hakim
vd., Beyrut 1992.
12. ibn Mace, Muhammed b.Yezid el-Kazvini, es-Sunen, Riyad, 1419, Daru's
Selam Yaymlan
13. ibn Sa'd, EbU Abdullah Muhammed b. Sa'd b. Meni'ez-Ziihri, et-Tabakatii 'I
Kubra, Mlsrr,l308
14. ibn Sa'd, Muhammed, et-Tabakatii'l-Ki.ibra, Beyrut 1985.
15. Muslim, Ebfi'l-Huseyn Muslim b.Haccac; es-Sahib, Riyad, 1419, Daru's- Selam
Yaymlan
Uluslararas1 Ad1yaman Safvan Bin Muattal ve Ahlak Sempozyumu
16. Nesa!, Ebu Abdirrahman Ahmed b. ~uayb; es-Sunen, Riyad, 1419, Daru's
Selam Yaymlan