ADLİ OLGU DEĞERLENDİRİLMESİ VE ADLİ RAPOR HAZIRLANMASI

HAZIRLAYAN : DR. MERVE NUR DİLAVER

DANIŞMAN : PROF.DR.MEHMET UNGAN

ADLİ OLGU NEDİR ?

• İçerisinde suç unsuru bulunan olgular

• Bir yargılama sürecinde yer alması öngörülen durumlar

Hangi durumlar adli olgu kapsamına girer?

• Ateşli silah ve patlayıcı madde yaralanmaları• Kesici , delici ,ezici alet yaralanmaları• Trafik kazaları• Darp olguları• Cinsel – yaşlı – çocuk istismarı• İş kazaları• İntoksikasyonlar• Yanıklar • Elektrik ve yıldırım çarpmaları• Mekanik asfiksi olguları ( ası, iple boğulma , suda boğul)• İntihar girişimleri• İşkence iddiaları• Şüpheli yaralanma ve ölümler

ADLİ OLGU BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

• Bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de , yetkili makamlara bildirmeyen veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.(TCK 279.md)

• Bu kamu görevlisi sağlık personeli ise bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (TCK 280.md)

ADLİ OLGULAR NASIL BİLDİRİLİR?

• Suça ilişkin ihbar veya şikayet , kamu hastanelerinde hastane polisi , polis karakolu ya da jandarma karakoluna bildirilir.

• İhbar ya da şikayet , yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.

• Düzenlenen adli rapor , kolluk veya askeri birlik nöbetçisine imza karşılığı teslim edilir.

ŞÜPHELİ VEYA SANIĞIN BEDEN MUAYENESİ

• Muayene ve tetkikler sırasında temel insan hak ve hürriyetlerine ve mahremiyet kurallarına uyulmalıdır.

• Hekim hastayı bizzat görmeli ve muayene etmelidir.

• Muayene uygun şartlar altında yapılmalıdır.

• Ateşli silah, kesici delici alet yaralanmaları ve intoksikasyon gibi vakalarda giysilerin saklanması adli görevlilere hatırlatılmalıdır.

BEDEN MUAYENESİ VE ÖRNEK ALINMASI

• CMK 75.Madde :(1) Bir suça ilişkin delil elde etmek için, şüpheli veya sanığın bedeninin tıbbî muayenesine ya da vücudundan kan veya cinsel salgı gibi örnekler alınmasına, Cumhuriyet savcısı istemiyle ya da hâkim veya mahkeme tarafından karar verilebilir. Bu müdahaleler ancak hekim tarafından veya hekim gözetiminde sağlık mesleği mensubu diğer bir kişi tarafından yapılabilir.

BEDEN MUAYENESİ VE ÖRNEK ALINMASI

• (2) Tıbbî muayenenin yapılabilmesi veya vücuttan örnekler alınabilmesi için; müdahalenin, kişinin sağlığına zarar verme tehlikesinin bulunmaması gerekir.

• (3) Üst sınırı iki yıldan daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda kişi üzerinde iç beden muayenesi yapılamaz; kişiden kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnek alınamaz.

• (4) Bu madde gereğince alınacak hâkim veya mahkeme kararlarına itiraz edilebilir.

KADININ MUAYENESİ

• CMK 77.maddesince; kadının muayenesi , istemi halinde ve olanaklar elverdiğinde bir kadın hekim tarafından yapılır.

• Kadın hekim yoksa muayene sırasında tabip ile birlikte bir başka kadın sağlık personeli bulundurulmasına özen gösterilmelidir.

GENİTAL MUAYENE

• Yetkili hakim ve savcı kararı olmaksızın kişiyi genital muayeneye gönderen ya da bu muayeneyi yapan kişi hakkında, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

• Bulaşıcı hastalıklar ; dolayısı ile kamu sağlığını korumak amacıyla kanun ve tüzüklerde öngörülen hükümlere uygun olarak yapılan muayeneler açısından yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz.

GENİTAL MUAYENE

• Genital muayene , hekim tarafından tedavi amacıyla yapılıyorsa Cumhuriyet savcısı ya da hakim kararı aranmaz.

ADLİ OLGULARDA AYDINLATILMIŞ ONAM

• Sağlıkla ilgili her türlü girişim , kişinin özgür ve aydınlatılmış onamı ile yapılır.

• Aydınlatma süreci hastanın yaşına, kültürel ,toplumsal ve ruhsal durumu gibi koşullara uygun olmalıdır.

• Hastanın karar verme yeterliliği yoksa onam hastanın yasal temsilcisinden alınır.

• Hastanın yasal temsilcisinin onam vermediği ve hasta yaşamının tehdit altında olduğu durumlarda girişimde bulunabilmek için yasal mercilerden izin alınmalıdır.

• Reddedilen veya durdurulan tıbbi girişimin getireceği sonuçlar açıklanmalıdır.

KİŞİNİN RIZA GÖSTERMEMESİ DURUMU

• Şüpheli , sanık veya diğer kişilerin aydınlatılmış olmalarına rağmen tıbbi muayene yapılmasına ve örnek alınmasına izin vermediği taktirde kararın infazı için ilgili Cumhuriyet başsavcılığınca gerekli önlemler alınır.

MESLEK SIRRI

• Hekimin hasta-hekim ilişkisinde edindiği her türlü bilgi,mesleki sır kapsamına girer.

• Hekim; ancak hastanın açık izni olması veya bu konuda yasal zorunluluk bulunması durumunda hastanın kişilik haklarını zedelememeye özen göstermesi koşuluyla mesleki gizliliği korumayabilir.

• Hekim bilirkişi ya da tanık olarak mahkemeye çağırıldığında öncelikli olarak mesleki gizliliğini korumayı düşünmelidir. Hekimler bu amaçla çekilme hakkını kullanabilirler.

ÖLÜ KİMLİĞİNİ BELİRLEME VE ADLİ MUAYENE

• Türkiye’de her hekim ölüm olguları ile karşılaştığında ölüm halini belirlemek ve ölüm raporu (defin ruhsatı) düzenlemekle yükümlüdür.

• Ölüm ihbarını alan hekim mutlak olarak gidip ölüyü tam ve çıplak olarak muayene etmelidir.

• Ölenin hastalığını belirleyen bir hastane veya hekim raporu varsa buna dayanarak defin ruhsatı düzenlenebilir.

• Ölüm tanısı konamıyorsa veya ölünün durumunda, bulunuşunda kuşku uyandıracak bir belirti varsa, ölüm olayı savcılığa ihbar edilmelidir.

ÖLÜ KİMLİĞİNİ BELİRLEME VE ADLİ MUAYENE

• Ölüm olgularında ilk yapılması gereken şey, ölümün gerçekleşip gerçekleşmediğinin anlaşılması için dolaşım ve solunumun olup olmadığı araştırılmalıdır

• Ölü muayenesi esnasında tespit edilen bulgular ölüm zamanı ve ölüm nedeni ile ilgili bilgilerde verebilir.

NELER ÖĞRENDİK???

• Zehirlenme , yaralanma , trafik kazaları , yanıklar , elektrik çarpmaları ve şüpheli durumlarda adli rapor tutulmalı

• Muayene mutlaka kapsamlı ve bizzat doktor tarafından yapılmalı

• Yetkili hakim ve savcı kararı olmadan tedavi amaçlı değilse genital muayene yapılmamalı

• Muayene için mutlaka aydınlatılmış onam alınmalı

• Muayene esnasında edinilen tüm bilgiler meslek sırrı olarak kalmalı

ADLİ RAPOR NEDİR?

• Yargıya yansıyan ve kişinin sağlığını ilgilendiren her türlü olayda adli mercilere yol gösteren raporlardır.

• Adli rapor , öncelikle muayene ve tedaviyi yapan hekim tarafından hazırlanmalıdır.

• Adli tabiplik hizmeti , aslen bir bilirkişilik hizmetidir.

KONULARINA GÖRE ADLİ RAPORLAR

• Yaralanma raporları• Cinsel suçlar ile ilgili raporlar• Adli psikiyatri konuları ile ilgili raporlar• Yaş tayini raporları• Mamuliyet raporları• Grafoloji raporları• Alkol raporları• Keşif ve otopsi raporları• Zehirlenme raporları

SONUÇLARINA GÖRE ADLİ RAPORLAR

A-)GEÇİCİ (ÖN) RAPOR

• Travma belirtileri tamamen ortaya çıkmamış ise

• Henüz tam tanı konulmamış ise

• Laboratuar ya da radyolojik inceleme yöntemlerine gerek duyuluyorsa

• Konsültasyona gerek duyuluyorsa

• Bulgular net değil ise

• Hekimin bilgi ve deneyimi yeterli değilse

SONUÇLARINA GÖRE ADLİ RAPORLAR

B-)KESİN RAPOR

Geçici rapor düzenlenmesi için gerekli olan nedenler yoksa ve muayene sonucunda hastanın değerlendirilmesi sonuçlanmış ise kati rapor düzenlenir.

ADLİ RAPOR YAZILIRKEN..

• Okunaklı , sade , anlaşılır olmalı

• Adli rapor protokol defterine kaydedilmelidir

• Sorulan sorulara cevap verilmeli , sorulmasa bile saptanan durumlar kaydedilmeli , alkol durumu belirtilmeli

• Düzenlenen rapor saptanan travmatiklezyonlara ve tetkiklere dayanmalıdır

ADLİ RAPOR YAZILIRKEN..

• Bulgular kesin rapor düzenlemek için yeterli değilse geçici rapor düzenlenip uygun merkeze sevki yapılmalıdır

• Rapor sonunda raporu düzenleyen tabibin adı soyadı, imzası, ve kurum mührünün bulunmasına ve okunaklı olmasına özen gösterilmelidir.

• Acil hallerde adli rapor düzenleneceği göz önüne alınarak bulgular kaydedilmeli, resmi yazının gelmesinden sonra adli rapor düzenlenmelidir.

ADLİ RAPOR YAZILIRKEN MUTLAKA BULUNMASI GEREKEN KISIMLAR

• Raporu düzenleyen kurumun adı

• Raporun protokol sayısı

• Raporun düzenlendiği tarih ve saat

• Konu (araç içi tk , zehirlenme vs.)

• Adli rapor isteminde bulunan kurumun rapor istek yazısındaki tarih ve sayı

• Muayene olan kişinin kimliği

• Muayeneye gönderilme usulü

ADLİ RAPOR YAZILIRKEN MUTLAKA BULUNMASI GEREKEN KISIMLAR

• Kişiyi gönderen adli makamın sorduğu sorular

• Gönderilen tıbbi ya da adli belgeler

• Muayene ve laboratuvar bulguları

• Sonuç

• Düzenleyen hekimin kaşesi ve imzası

ADLİ RAPORU KİM TALEP EDEBİLİR

• Mahkemeler

• Cumhuriyet savcılıkları

• Polis karakolları

• Jandarma karakolları

• Askeri birlik komutanlıkları(asker şahıslar için)

ADLİ RAPORU KİM DÜZENLEYEBİLİR?

• Mahkemeler, Türkiye’de hekimlik yapma yetisine sahip tüm hekimlere bilirkişilik yapmaları amacıyla başvurabilirler.

• Resmi bilirkişilikle görevlendirilmiş olanlar, bilirkişilik görevini kabul etmekle yükümlüdürler.

• Usulünce çağırıldığı halde, yasal bir sebep olmaksızın gelmeyen veya görüş bildirmekten çekinen bilirkişiler hakkında disiplin hapsi cezası uygulanır.

ADLİ MAKAMLARA BİLGİ VERME SÜRESİ

• CMK 332. md – Suçların soruşturma ve kovuşturması sırasında Cumhuriyet savcısı , hakim veya mahkeme tarafından yazılı olarak istenilen bilgilere on gün içinde cevap verilmesi zorunludur.

• Eğer bu süre içinde istenilen bilgilerin verilmesi imkansız ise, sebebi, ve en geç hangi tarihte cevap verilebileceği aynı süre içinde bildirilir.

GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA

• TCK 257.md : Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında , görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız menfaat sağlayan kamu görevlisi , altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

BİLİRKİŞİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

• Bilirkişinin kasten ya da ağır ihmal suretiyle düzenlemiş olduğu gerçeğe aykırı raporun ,mahkemece hükme esas alınması sebebiyle zarar görmüş olanlar , bu zararın tazmini için devlete karşı tazminat davası açabilirler.

• Devlet, ödediği tazminat için sorumlu bilirkişiye rücu eder (HMK md.285)

BİLİRKİŞİNİN SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ

• Bilirkişi , görevi sebebiyle veya görevini yerine getirirken öğrendiği sırları saklamak, kendisi veya başkaları yararına kullanmaktan sakınmakla yükümlüdür.(HMK md.277)

ADLİ RAPOR HANGİ KANUN MADDELERİNE GÖRE

DÜZENLENİR?• Adli rapor hazırlanmasında , bu konuda

hazırlanmış olan güncel kılavuzun kullanılması gerekmektedir.

• “ Türk Ceza Kanunu’nda Tanımlanan Yaralama Suçlarının Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi” kılavuzu 2013 yılı haziran ayından itibaren kullanılmaktadır.

NELER ÖĞRENDİK???

• Tanı kesin değilse , konsültasyona ihtiyaç duyuluyorsa kati rapor yazılmamalıdır..

• Rapor yazılırken lezyonlar anatomik lokalizasyon ve büyüklük olarak tarif edilmeli , bıçak yarası , tırnak izi vs gibi tanımlamalardan kaçınılmalı..

• Kolluk kuvvetleri tarafından adli muayene için getirilen şahıslar için mutlaka adli muayene talep yazısı görülmeli…

• Muayene bulguları ve sonuç kısmı yazılırken objektif olunmalı..

TCK’DA TANIMLANAN YARALANMALAR

1. Basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek ölçüde hafif yaralanma

2. Başkasının vücuduna acı veren/sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan yaralanma

3. Yaşamını tehlikeye sokacak derecede yaralanma

BASİT TIBBİ MÜDAHALE İLE GİDERİLEBİLECEK YARALANMALAR

• Bu terim ceza itibari ile en hafif yaralanma grubunu ifade etmek için kullanılmıştır.

• Bu yaralanmalar hekimler tarafından farklı algılanabilecek, kişisel değerlendirme farklılıkları yaratabilecek bir durum gibi gözükmektedir.

BAŞKASININ VÜCUDUNA ACI VEREN/SAĞLIĞININ YA DA ALGILAMA YETENEĞİNİN BOZULMASINA

NEDEN OLAN YARALANMALAR

• Orta derece yaralanma grubunu tanımlamaktadır.

• “Kişinin sağlığını ya da algılama yeteneğini bozacak derecedeki yaralanma” tanımı, travmanın ruhsal etkilerini de kapsamaktadır.

YAŞAMINI TEHLİKEYE SOKACAK DERECEDE

YARALANMA• Bir yaralanma sonrası, kişinin yaşamının

mutlak suretle tehlikeye maruz kalması, ancak gerek kendi vücut direnci gerekse tıbbi yardımla kurtulması durumunda kullanılır.

• Yani olay sırasında yaşamsal tehlikenin oluşmuş olması önemlidir.

• Ölüm olması gerekmez. Kişinin sonradan iyileşmesi de bu durumu değiştirmez.

YAŞAMI TEHLİKEYE SOKAN YARALANMALAR NELERDİR

????‼ Kafatası kırıkları

‼ İlk üç servikal vertebra kırığı

‼ Kafa içi kanama, kontüzyon , laserasyon

‼ Klinik bulgu veren beyin ödemi ve başlangıç Glaskow Koma Skorunun 8 ve altında olduğu bilinç kapalılığı

‼ İç organ yaralanmaları

‼ Büyük damar yaralanmaları

‼ %20den fazla kan kaybına işaret eden klinik tablo

YAŞAMI TEHLİKEYE SOKAN YARALANMALAR NELERDİR

????‼ Medulla spinalis lezyonu‼ Göğüs ve batın boşluğuna penetre yaralanmalar‼ %20den fazla 2.derece yanık‼ %10 dan fazla 3. derece yanık‼ Kuduz hayvan ısırığı‼ Elektrik çarpması‼ Ağır klinik tabloya yol açan zehirlenmeler‼ Asfiktik bir durumdan kurtulanlar‼ Travma sonrası ilk 12 saat içinde ortaya çıkan

myokard enfarktüsleri

ZEHİRLENMELERDE YARALANMA AĞIRLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ

• Zehirlenme olguları mutlak adli olgulardır.

• Bu tip hastaların değerlendirilmesi sırasında öncelikle yeterli miktarda kan veya diğer vücut sıvılarından alınarak uygun koşullarda saklanılması bir zorunluluktur.

• Zehirlenme olgularında mutlaka “114 zehir danışma hattı” aranmalı , alınan maddenin miktarı, kişinin yaşı, cinsiyeti belirtilerek olası komplikasyonlar ve yan etkiler açısından bilgi alınmalıdır.

BASİT TIBBİ MÜDAHALE İLE GİDERİLEBİLİNECEK ZEHİRLENME

OLGULARI

• Yalnızca belirtilere yönelik tedavi ile yetinilen olgular

• Gözlem süresince herhangi bir komplikasyon saptanmayan olgular

• Gastrik lavaj ve aktif kömür dışında tedavi gerektirmeyen olgular

YAŞAMSAL TEHLİKE OLUŞTURAN ZEHİRLENME OLGULARI

YAŞAMSAL TEHLİKE KRİTERLERİ:

• Maddenin kan düzeyinin toksik dozda ise

• Glaskow koma skoru 8 ve altında ise

• Entübasyon endikasyonu varsa

• Kardiyopulmoner resüsitasyon uygulanmışsa

• Diyaliz , hemoperfüzyon , hemofiltrasyon , plazmoferez uygulanmışsa

YAŞAMSAL TEHLİKE OLUŞTURAN ZEHİRLENME OLGULARI

YAŞAMSAL TEHLİKE KRİTERLERİ

• Açıklanamayan anyon açığı , metabolik asidoz

• Konvülsiyonların olması

• K değerinin 6.4 mEq/L üzerinde veya 2 mEq/L altında olması

• Olay nedeni ile aritmisi olması

• Sistolik kan basıncının 80 mmHg altında olması

• Tıbbi tedavide kullanılan ilaçların doz aşımı söz konusu ise ;

kullanılan ilacın toksik olduğu sistem üzerine özel değerlendirme yapılmalıdır.

ADLİ OLGU

• 27 YAŞ,ERKEK

• ATEŞLİ SİLAH YARALANMASI

• FM : SAĞ UYLUK ÖN ORTA KISMINDAN 7-8 MM ÇAPTA GİRİŞ DELİĞİ

• SAĞ FEMUR ORTA ÜST KISMINDA KIRIK

• FEMORAL ARTER VE N.SAPHENUSTA YARALANMA VAR

Neler yapmalıyız??

• Rapor düzenleyen hekim objektif ve tarafsız olmalı

• Rapor gerçeklere dayanmalı• Özel terimler kullanılmamalı• Herkesin anlayabilmesi için tıbbi terimlerin hepsi

açıkça tarif edilmeli • Muayene yeri mümkün olduğu kadar güvenli ve

rahat olmalı• Hasta yapılan muayene ve düzenlenecek rapor

açısından bilgilendirilmeli

Neler yapmalıyız?

• Ayrıntılı tıbbi öyküsü alınmalı

• Kapsamlı fizik muayene yapılmalı

• Gerektiğinde ileri inceleme ve konsültasyon istenmeli

• Öyküyle uyumlu olsun olmasın tüm bulguların yaralanmanın bölge ve özelliklerini belirterek vücut şekilleri üzerinde işaretlenerek kaydedilmeli

• Tanısal testler yapılmalı

RAPOR NASIL YAZILIR??

Sonuç:

Ateşli silah yaralanması sonucu femoral arter ve N.Saphenus yırtılmasına neden olduğu bildirilen şahıstaki yaralanma basit tıbbi müdahale ile giderilemez. Şahsın hayati tehlikesi vardır. Bu rapor, uzman hekim kanaati gerektiren geçici hekim raporudur.

TEŞEKKÜRLER..