Upload
lamdat
View
279
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
govardhanäcärya-viracitä
äryä-saptaçaté
(ed) Ramakant Tripathi. Vidyabhawan Sanskrit Granthamala 127. Varanasi :Chowkhamba Vidyabhawan, 1965.
|| çréù ||
granthärambha-vrajyä
päëi-grahe pulakitaà vapur aiçaà bhüti-bhüñitaà jayati | aìkurita iva mano-bhür yasmin bhasmävaçeño’pi ||1||
mä vama saàvåëu viñam idam iti sätaìkaà pitämahenoktaù |
prätar jayati salajjaù kajjala-malinädharaù çambhuù ||2||
jayati priyä-padänte garala-graiveyakaù smarärätiù | viñama-viçikhe viçann iva çaraëaà gala-baddha-karavälaù ||3||
jayati laläöa-kaöäkñaù çaçi-mauleù pakñmalaù priyägraëatau |
dhanuñi smareëa nihitaù sa-kaëöakaù ketakeñur iva ||4||
jayati jaöä-kiïjalkaà gaìgä-madhu muëòa-valaya-béjam ayam | gala-garala-paìka-sambhavam abhoruham änanaà çambhoù ||5||
sandhyä-saliläïjalim api kaìkaëa-phaëi-péyamänam avijänan |
gauré-mukhärpita-manä vijayä-hasitaù çivo jayati ||6||
pratibimbita-gauré-mukha-vilokanotkampa-çithila-kara-galitaù | sveda-bhara-püryamäëaù çambhoù saliläj jalir jayati ||7||
praëaya-kupita-priyä-pada-läkñä-sandhyänubandha-madhurenduù |
tad-valaya-kanaka-nikaña-gräva-grévaù çivo jayati ||8||
pürëa-nakhendur dviguëita-maïjérä prema-çåìkhalä jayati | hara-çaçi-lekhä gauré-caraëäìguli-madhya-gulpheñu ||9||
çré-kara-pihitaà cakñuù sukhayatu vaù puëòaréka-nayanasya | jaghanam ivekñitum ägatam abja-nibhaà näbhi-suñireëa ||10||
çyämaà çré-kuca-kuìkuma-piïjaritam uro muradviño jayati |
dina-mukha-nabha iva kaustubha-vibhäkaro yad vibhüñayati ||11||
pratibimbita-priyä-tanu sa-kaustubhaà jayati madhubhido vakñaù | puruñäyitam abhyasyati lakñmér yad vékñya mukuram iva ||12||
keli-caläìguli-lambhita-lakñmé-näbhir muradviñaç caraëaù |
sa jayati yena kåtä çrér anurüpä padmanäbhasya ||13||
romävalé muräreù çrévatsa-niñevitägra-bhägä vaù | unnäla-näbhi-nalina-cchäyevottäpam apaharatu ||14||
ädäya sapta-tantrocitäà vipaïcém iva trayéà gäyan |
madhuraà turaìga-vadanocitaà harir jayati haya-mürdhä ||15||
sa jayati mahäbäho jala-nidhi-jaöhare ciraà nimagnäpi | yenäntrair iva saha phaëi-gaëair baläd uddhåtä dharaëé ||16||
brahmäëòa-kumbhakäraà bhujagäkäraà janärdanaà naumi |
sphäre yat-phaëa-cakre dharä çaräva-çriyaà vahati ||17||
caëòé-jaìghä-käëòaù çirasä caraëa-spåçi priye jayati | çaìkara-paryanta-jito vijaya-stambhaù smarasyeva ||18||
unnäla-näbhi-paìkeruha iva yenävabhäti çambhur api | jayati puruñäyitäyäs tad-änanaà çaila-kanyäyäù ||19||
aìka-niléna-gajänana-çaìkäkula-bähuleya-håta-vasanau |
sa-smita-hara-kara-kalitau hima-giri-tanayä-stanau jayataù ||20||
kaëöhocito’pi huìkåti-mätra-nirastaù padäntike patitaù | yasyäç candra-çikhaù smara-bhalla-nibho jayati sä caëòé ||21||
deve’rpita-varaëa-sraji bahumäye vahati kaiöabhé-rüpam |
jayati suräsura-hasitä lajjä-jihmekñaëä lakñméù ||22||
tän asurän api harim api taà vande kapaöa-kaiöabhé-rüpam | yair yad bimbädhara-madhu-lubdhaiù péyuñam api mumuce ||23||
talpé-kåtähir agaëita-garuòo häräbhihata-vidhir jayati | phaëa-çata-péta-çväso rägändhäyäù çriyaù keliù ||24||
smerän anena hariëä yat spåham äkära-vedinäkalitam | jayati puruñäyitäyäù kamaläyäù kaiöabhé-dhyänam ||25||
kåta-känta-keli-kutuka-çré-çéta-çväsa-seka-nidräëaù | ghorita-vitatäli-ruto näbhi-saroje vidhir jayati ||26||
eka-rada dvaimätura nistriguëa caturbhujäpi païca-kara |
jaya ñaë-mukha-nuta sapta-cchada-gandhi-madäñöa-tanu-tanaya ||27||
maìgala-kalaça-dvaya-maya-kumbham adambhena bhajata gaja-vadanam | yad-däna-toya-taralais tila-tulanälambi rolambaiù ||28||
yäbhir anaìgaù säìgé-kåtaù striyo’stré-kåtäç ca tä yena | vämäcaraëa-pravaëau praëamtatau käminé-kämau ||29||
vihita-ghanälaìkäraà vicitra-varëävalé-maya-sphuraëam |
çakräyudham iva vakraà valméka-bhuvaà kavià naumi ||30||
vyäsa-giräà niryäsaà säraà viçvasya bhärataà vande | bhüñaëayaiva saïjïäà yad aìkitäà bhäraté vahati ||31||
sati käkutstha-kulonnati-käriëi rämäyaëe kim anyena |
rohati kulyä gaìgä-püre kià bahurase vahati ||32||
atidérgha-jévi-doñäd vyäsena yaço’pahäritaà hanta | kair nocyeta guëäòhyaù sa eva janmäntaräpannaù ||33||
çré-rämäyaëa-bhärata-båhat-kathänäà kavén namaskurmaù |
trisrotä iva sarasä sarasvaté sphurati yair bhinnä ||34||
säküta-madhura-komala-viläsiné-kaëöha-küjita-präye | çikña-samaye’pi mude rata-lélä-kälidäsokté ||35||
bhavabhüteù sambandhäd bhüdhara-bhür eva bhäraté bhäti |
etat-kåta-käruëye kim anyathä roditi grävä ||36||
jätä çikhaëòiné präg yathä çikhaëòé tathävagacchämi | prägalbhyam adhikam äptuà väëé bäëo babhüveti ||37||
yaà gaëayati guror anu yasyäs te dharma-karma saìkucitam | kavim aham uçanasam iva taà tätaà nélämbaraà vande ||38||
sakala-kaläù kalpayituà prabhuù prabandhasya kumuda-bandhoç ca |
sena-kula-tila-bhüpatir eko räkä-pradoñaç ca ||39||
kävyasyäkñara-maitré-bhäjo na ca karkaçä na ca grämyäù | çabdä api puruñä api sädhava evärtha-bodhäya ||40||
vaàçe ghuëa iva na viçati doño rasa-bhävite satäà manasi |
rasam api tu na pratécchati bahu-doñaù sannipätéva ||41||
viguëo’pi kävya-bandhaù sädhünäm änanaà gataù svadate | phütkäro’pi suvaàçair anüdyamänaù çrutià harati ||42||
svayam api bhüri-cchidraç cäpalam api sarvatomukhaà tanvan |
titaus tuñasya piçuno doñasya vivecane’dhikåtaù ||43||
antar-güòhänarthänavyaïjayataù prasäda-rahitasya | sandarbhasya nadasya ca na rasaù prétyai rasa-jïänäm ||44||
yadasevanéyam asatäm amåta-präyaà suvarëa-vinyäsam |
surasärthamayaà kävyaà triviñöapaà vä samaà vidmaù ||45||
sat-kavi-rasanä-çürpé-nistuñatara-çabda-çäli-päkena | tåpto dayitädharam api nädriyate kä sudhä däsé ||46||
akalita-çabdälaìkåtir anukülä skhali-pada-niveçäpi | abhisärikeva ramayati süktiù sotkarña-çåìgärä ||47||
adhvani pada-graha-paraà madayati hådayaà na vä na vä çravaëam |
kävyam abhijïa-sabhäyäà maïjéraà keli-veläyäm ||48||
äsvädita-dayitädhara-sudhä-rasasyaiva süktayo madhuräù | akalita-rasäla-mukulo na kokilaù kalam udaïcayati ||49||
bälä-kaöäkña-sütritam asaté-netra-tribhäga-kåta-bhäñyam | kavi-mäëavakä düté-vyäkhyätam adhéyate bhävam ||50||
masåëa-pada-géti-gatayaù sajjana-hådayäbhisärikäù surasäù |
madanädvayopaniñado viçadä govardhanasyäryäù ||51||
väëé präkåta-samucita-rasä balenaiva saàskåtaà nétä | nimnänurüpa-nérä kalinda-kanyeva gagana-talam ||52||
äryä-saptaçatéyaà pragalbha-manasäm anädåtä yeñäm |
düté-rahitä iva te na käminé-manasi niviçante ||53||
rata-réti-véta-vasanä priyeva çuddhäpi väì-mude sarasä | arasä sälaìkåtir api na rocate çälabhaïjéva ||54||
iti granthärambha-vrajyä samäptä |
--o)0(o--
a-kära-vrajyä
avadhi-dinävadhi-jéväù praséda jévantu pathika-janajäyäù | durlaìghya-vartma-çailau stanau pidhehi prapäpäli ||1||
ativatsalä suçélä sevä-caturä mano’nukülä ca |
ajani vinétä gåhiëé sapadi saptné-stanodbhede ||2||
ayi küla-nicula-mülocchedana-duùçéla-véci-väcäle | baka-vighasa-paìka-särä na cirät käveri bhavitäsi ||3||
ayi vividha-vacana-racane dadäsi candraà kare samänéya |
vyasana-divaseñu düti kva punas tvaà darçanéyäsi ||4||
astu mlänir loko läïchanam apadiçatu héyatäm ojaù | tad api na muïcati sa tväà vasudhä-chäyäm iva sudhäàçuù ||5||
aticäpalaà vitanvann antarniviçan nikäma-käöhinyaù |
mukharayasi svayam etäà sad-våttäà çaìkur iva ghaëöäm ||6||
aìgeñu jéryati paraà khaïjana-yünor manobhava-prasaraù | na punar anantar-garbhita-nidhini dharä-maëòale keliù ||7||
andhatvam andha-samaye badhiratvaà badhira-käla älambya |
çré-keçavayoù praëayé prajäpatir näbhi-västavyaù ||8||
ayi koña-kära kuruñe vanecaräëäà puro guëodgäram | yan na vidärya vicärita-jaöharas tvaà sa khalu te läbhaù ||9||
agaëita-mahimä laìghita-gurur adhanehaù stanandhaya-virodhé |
iñöäkértis tasyäs tvayi rägaù präëa-nirapekñaù ||10||
aparädhäd adhikaà mäà vyathayati tava kapaöa-vacana-racaneyam | çasträghäto na tathä sücé-vyadha-vedanä yädåk ||11||
asaté-locana-mukure kim api pratiphalati yan manovarti | särasvatam api cakñuù satimiram iva tan na lakñayati ||12||
anya-mukhe durvädo yaù priya-vadane sa eva parihäsaù |
itarendhana-janmä yo dhümaù so’gurubhavo dhüpaù ||13||
ayi subhaga kutuka-taralä vicaranté saurabhänusäreëa | tvayi mohäya varäké patitä madhupéva viña-kusume ||14||
ayi mugdha-gandha-sindhura-çaìkä-mätreëa dantino dalitäù |
upabhuïjate kareëüù kevalam iha mat-kuëäù kariëaù ||15||
ativinaya-vämana-tanur vilaìghate geha-dehaléà na vadhüù | asyäù punar ärabhaöéà kusumbhaväöé vijänäti ||16||
antar-gatair guëaiù kià dviträ api yatra säkñiëo viraläù |
sa guëo géter yad asau vanecaraà hariëam api harati ||17||
alulita-sakala-vibhüñäà prätar bäläà vilokya muditaà präk | priya-çirasi vékñya yävakam atha niùçvasitaà sapatnébhiù ||18||
ayi lajjävati nibhara-niçétha-rata-niùsahäìgi sukha-supte | locana-kokanada-cchadam unmélaya suprabhätaà te ||19||
amilita-vadanam apéòita-vakñoruham atividüra-jaghanoru |
çapatha-çatena bhujäbhyäà kevalam äliìgito’smi tayä ||20||
atipüjita-täreyaà dåñöiù çruti-laìghana-kñamä sutanu | jina-siddhänta-sthitir iva sa-väsanä kaà na mohayati ||21||
alam aviñaya-bhaya-lajjä-vaïcitam ätmänam iyam iyat samayam |
nava-paricita-dayita-guëä çocati nälapati çayana-sakhéù ||22||
anuräga-vartinä tava viraheëogreëa sä gåhétäìgé | tripura-ripuëeva gauré vara-tanur ardhävaçiñöaiva ||23||
anya-pravaëe preyasi viparéte srotaséva vihitästhäù |
tad-gatim icchantyaù sakhi bhavanti viphala-çramäù häsyäù ||24||
adhikaù sarvebhyo yaù priyaù priyebhyo hådi sthitaù satatam | sa luöhati virahe jévaù kaëöhe’syäs tvam iva sambhoge ||25||
anayana-pathe priye na vyathä yathä dåçya eva duñpräpe |
mlänaiva kevalaà niçi tapana-çilä väsare jvalati ||26||
avibhävyo mitre’pi sthiti-mätreëaiva nandayan dayitaù | rahasi vyapadeçäd ayam arthaù iväräjake bhogyaù ||27||
açrauñér aparädhän mama tathyaà kathaya man-mukhaà vékñya |
abhidhéyate na kià yadi na mäna-cauränanaù kitavaù ||28||
anyonyam anu srotasam anyad athänyat taöät taöaà bhajatoù | udite’rke’pi na mägha-snänaà prasamäpyate yünoù ||29||
ayi cüta-valli phala-bhara-natäìgi viñvag-vikäsi-saurabhye |
çvapaca-ghaöa-karparäìkä tvaà kila phalitäpi viphalaiva ||30||
aïjalir akäri lokair mlänim anäptaiva raïjitä jagaté | sandhyäyä iva vasatiù svalpäpi sakhe sukhäyaiva ||31||
agåhétänunayäà mäm upekñya sakhyo gatä bataikäham |
prasabhaà karoñi mayi cet tvad upari vapur adya mokñyämi ||32||
asthira-rägaù kitavo mäné capalo vidüñakas tvam asi | mama sakhyäù patasi kare paçyämi yathä åjur bhavasi ||33||
akaruëa kätara-manaso darçita-nérä nirantaräleyam |
tväm anu dhävati vimukhaà gaìgeva bhagérathaà dåñöiù ||34||
antaù-kaluña-stambhita-rasayä bhåìgäranälayeva mama | apy unmukhasya vihitä varavarëini na tvayä tåptiù ||35||
ayi sarale sarala-taror mada-mudita-dvipa-kapola-päleç ca |
anyonya-mugdha-gandha-vyatihäraù kañaëam äcañöe ||36||
asyäù kara-ruha-khaëòita-käëòa-paöa-prakaöa-nirgatä dåñöiù | paöa-vigalita-niñkaluñä svadate péyüña-dhäreva ||37||
asyäù pati-gåha-gamane karoti mätäçru-picchiläà padavém |
guëa-garvitä punar asau hasati çanaiù çuñka-rudita-mukhé ||38||
aìke niveçya küëita-dåçaù çanair akaruëeti çaàsantyäù | mokñyämi veëi-bandhaà kadä nakhair gandha-tailäktaiù ||39||
alam analaìkåti-subhage bhüñaëam upahäsa-viñayam itaräsäm |
kuruñe vanaspati-latä prasünam iva bandhya-vallénäm ||40||
abudhä ajaìgamä api kayäpi gatyä paraà padam aväptäù | mantriëa iti kértyante naya-bala-guöikä iva janena ||41||
atiçéla-çéta-latayä lokeñu sakhé mådu-pratäpä naù |
kñaëa-vämya-dahyamänaù pratäpam asyäù priyo veda ||42||
anyäsv api gåhiëéti dhyäyann abhilañitam äpnoti | paçyan päñäëamayéù pratimä iva devatätvena ||43||
anupetya néca-bhävaà bälaka parito gabhéra-madhurasya |
asyäù premëaù pätraà na bhavasi sarito rasasyeva ||44||
adhiväsanam ädheyaà guëa-märgam apekñate na ca grathanäm | kalayati yuvajana-maulià ketaka-kalikä svarüpeëa ||45||
apanéta-nikhila-täpäà subhaga sva-kareëa vinihitäà bhavatä |
patiçayana-vära-päli-jvarauñadhaà vahati sä mäläm ||46||
agaëita-guëena sundara kåtvä cäritram apy udäsénam | bhavatänanya-gatiù sä vihitävartena taraëir iva ||47||
anurakta-rämayä punar ägataye sthäpitottaréyasya |
apy eka-väsasas tava sarva-yuvabhyo’dhikä çobhä ||48||
ardhaù präëity eko måta itaro me vidhuntudasyeva | sudhayeva priyayä pathi saìgatyäliìgitärdhasya ||49||
avadhérito’pi nidrä-miñeëa mähätmyam asåëayä priyayä | avabodhito’smi capalo bäñpa-sthita-mitena talpena ||50||
ayi çabda-mätra-sämyäd äsvädita-çarkarasya tava pathika | svalpo rasanä-cchedaù purato jana-häsyatä mahaté ||51||
abhinava-yauvana-durjaya-vipakña-jana-hanyamänamänäpi |
sünoù pitå-priyatväd bibharti subhagä-madaà gåhiëé ||52||
apamänitam iva samprati guruëä gréñmeëa durbalaà çaityam | snänotsuka-taruëé-stana-kalaça-nibaddhaà payo viçati ||53||
alasayati gätram akhilaà kleçaà mocayati locanaà harati | sväpa iva preyän mama moktuà na dadäti çayanéyam ||54||
aàsävalambi-kara-dhåta-kacam abhiñekärdra-dhavala-nakha-rekham |
dhautädhara-nayanaà vapur astram anaìgasya tava niçitam ||55||
avinihitaà vinihitam iva yuvasu svaccheñu vära-väma-dåçaù | upadarçayanti hådayaà darpaëa-bimbeñu vadanam iva ||56||
atilajjayä tvayaiva prakaöaù preyän akäri nibhåto’pi | präsäda-maulir upari prasarantyä vaijayanty eva ||57||
anyonya-grathanäguëa-yogäd gävaù padärpaëair bahubhiù |
khalam api tudanti meòhé-bhütaà madhya-stham älambya ||58||
ananugraheëa na tathä vyathayati kaöu-küjitair yathä piçunaù | rudhirädänäd adhikaà dunoti karëe kvaëan maçakaù ||59||
agre laghimä paçcän mahatäpi pidhéyate na hi mahimnä |
vämana iti trivikramam abhidadhati daçävatära-vidaù ||60||
aìke stanandhayas tava caraëe paricärikä priyaù påñöhe | asti kim u labhyam adhikaà gåhiëi yadä çaìkase bäläm ||61||
adhara udastaù küjitam ämélitam akñi lolito mauliù |
äsäditam iva cumbana-sukham asparçe’pi taruëäbhyäm ||62||
atirabhasena bhujo’yaà våti-vivareëa praveçitaù sadanam | dayitäsparçollasito nägacchati vartmanä tena ||63||
ambara-madhya-niviñöaà tavedam aticapalam alaghu jaghana-taöam |
cätaka iva navam abhraà nirékñamäëo na tåpyämi ||64||
ayam andhakära-sindhura-bhäräkräntävané-bharäkräntaù | unnata-pürvädri-mukhaù kürmaù sandhyäsram udvamati ||65||
antarbhüto nivasati jaòe jaòaù çiçira-mahasi hariëa iva |
ajaòe çaçéva tapane sa tu praviñöo’pi niùsarati ||66||
agaëita-janäpavädä tvat-päëi-sparça-harña-taraleyam | äyäsyato varäké jvarasya talpaà prakalpayati ||67||
apy eka-vaàça-januñoù paçyata pürëatva-tucchatä-bhäjoù |
jyä-kärmukayoù kaçcid guëa-bhütaù kaçcid api bhartä ||68||
abhinava-keli-kläntä kalayati bälä krameëa gharmämbhaù | jyäm arpayituà namitä kusumästra-dhanur lateva madhu ||69||
asaté kulajä dhérä prauòhä prativeçiné yad äsaktim |
kurute sarasä ca tadä brahmänandaà tåëaà manye ||70||
avirala-patitäçru vapuù päëòu snigdhaà tavopanétam idam | çata-dhautam äjyam iva me smara-çara-däha-vyathäà harati ||71||
antar nipatita-guïjä-guëa-ramaëéyaç cakästi kedäraù |
nija-gopé-vinaya-vyaya-khedena vidérëa-hådaya iva ||72||
amunä hatam idam idam iti rudaté prativeçine’ìgam aìgam iyam | roña-miña-dalita-lajjä gåhiëé darçayati pati-purataù ||73||
iti vibhävyäkhyä-sametä a-kära-vrajyä ||
ä-kära-vrajyä
äntaram api bahiri va hi vyaïjayituà rasam açeñataù satatam | asaté sat-kavi-süktiù käca-ghaöéti trayaà veda ||74||
äloka eva vimukhé kvacid api divase na dakñiëä bhavasi | chäyeva tad api täpaà tvam eva me harasi mänavati ||75||
äjïä käkur yäcïä-kñepo hasitaà ca çuñka-ruditaà ca |
iti nidhuvana-päëòityaà dhyäyaàs tasyä na tåpyämi ||76||
äjïäpayiñyasi padaà däsyasi dayitasya çirasi kià tvarase | asamaya-mänini mugdhe mä kuru bhagnäìkuraà prema ||77||
äsädya bhaìgam anayä dyüte vihitäbhirucita-keli-paëe |
niùsärayatäkñäniti kapaöa-ruñotsäritäù sakhyaù ||78||
ädaraëéya-guëä sakhi mahatä nihitäsi tena çirasi tvam | tava läghava-doño’yaà saudha-patäkeva yac calasi ||79||
ärdram api stana-jaghanän nirasya sutanu tvayaitad unmuktam | kha-stham aväptum iva tväà tapanäàçün aàçukaà pibati ||80||
äropitä çiläyäm açmeva tvaà bhaveti mantreëa |
magnäpi pariëayäpadi jära-mukhaà vékñya hasitaiva ||81||
äyäti yäti khedaà karoti madhu harati madhukarévänyä | adhidevatä tvam eva çrér iva kamalasya mama manasaù ||82||
äsädya dakñiëäà diçam avilambaà tyajati cottaräà taraëiù |
puruñaà haranti käntäù präyeëa hi dakñiëä eva ||83||
ädäna-päna-lepaiù käçcid garalopatäpa-häriëyaù | sadasi sthitaiva siddhauñadhi-vallé käpi jévayati ||84||
ändola-lola-keçéà cala-käïcé-kiìkiëé-gaëa-kvaëitäm |
smarasi puruñäyitäà täà smara-cämara-cihna-yañöim iva ||85||
äkñipasi karëam akñëä balir api baddhas tvayä tridhä madhye | iti jita-sakala-vadänye tanu-däne lajjase sutanu ||86||
äkñepa-caraëa-laìghana-keça-graha-keli-kutuka-taralena |
stréëäà patir api gurur iti dharmaà na çrävitä sutanuù ||87||
ägacchatänavekñita-påñöhenärthé varäöakeneva | muñitäsmi tena jaghanäà-çukam api voòhuà naçaktena ||88||
äkuïcitaika-jaìghaà darävåtordhvoru gopitärdhoru |
sutanoù çvasita-kramana-mad-udara-sphuöa-näbhi çayanam idam ||89||
ädäya dhanam analpaà dadänayä subhaga tävakaà väsaù | mugdhä rajaka-gåhiëyä kåtä dinaiù katipayair niùsvä ||90||
ästäà varam avakeçé mä doha-damasya racaya püga-taroù |
etasmät phalitäd api kevalam udvegam adhigaccha ||91||
ärabdham abdhi-mathanaà svahastayitvä dvi-jihvam amarair yat | ucitas tat-pariëämo viñamaà viñam eva yaj jätam ||92||
ävarjitälakäli çväsotkampa-stanärpitaika-bhujam |
çayanaà rati-vivaça-tanoù smarämi çithiläàçukaà tasyäù ||93||
ämräìkuro’yam aruëa-çyämala-rucir asthi-nirgataù sutanu | nava-kamaöha-karpara-puöän mürdhevordhvaà gataù sphurati ||94||
äbhaìgurägra-bahu-guëa-dérghäsväda-pradä priyä-dåñöiù | karñati mano madéyaà hrada-ménaà baòiça-rajjur iva ||95||
älapa yathä yathecchasi yuktaà tava kitava kim apavärayasi |
stré-jäti-läïchanam asau jévita-raìkä sakhé subhaga ||96||
äsvädito’si mohäd bata viditä vadana-mädhuré bhavataù | madhu-lipta-kñura rasanäc chedäya paraà vijänäsi ||97||
äkåñöi-bhagna-kaöakaà kena tava prakåti-komalaà subhage |
dhanyena bhuja-måëälaà grähyaà madanasya räjyam iva ||98||
äruhya düram agaëita-raudra-kleçä prakäçayanté svam |
väta-pratécchana-paöé vahitram iva harasi mäà sutanu ||99||
äyäsaù para-hiàsä vaitaàsika-särameya tava säraù | tväm apasärya vibhäjyaù kuraìga eño’dhunaivänyaiù ||100||
änayati pathika-taruëaà hariëa iha präpayann ivätmänam | upakalam ago’pi komala-kalam ävalika-valanottaralaù ||101||
äséd eva yad ärdraù kim api tadä kim ayam ähato’py äha |
niñöhura-bhäväd adhunä kaöüni sakhi raöati paöaha iva ||102||
äjïä-karaç ca täòana-paribhava-sahanaç ca satyam aham asyäù | na tu çéla-çétaleyaà priyetarad vaktum api veda ||103||
ädhäya dugdha-kalaçe manthänaà çränta-dor-latä gopé |
apräpta-pärijätä daive doñaà niveçayati ||104||
ästäà mänaù kathanaà sakhéñu vä mayi nivedya-durvinaye | çithilita-rati-guëa-garvä mamäpi sä lajjitä sutanuù ||105||
ävartair ätarpaëa-çobhäà òiëòéra-päëòurair dadhaté |
gäyati mukharita-salilä priya-saìgama-maìgalaà surasä ||106||
iti vibhävyäkhyä-sametä ä-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
i-kära-vrajyä
iyam udgatià haranté-netra-nikocaà ca vidadhaté purataù | na vijänémaù kià tava vadati sapatnéva dina-nidrä ||107||
idam ubhaya-bhitti-santata-hära-guëäntar-gataika-kuca-mukulam |
guöikä-dhanur iva bälä-vapuù smaraù çrayati kutukena ||108||
iha çikhari-çikharävalambini vinoda-dara-tarala-vapuñi taru-hariëe | paçyäbhilañati patituà vihagé nija-néòa-mohena ||109||
ikñur nadé-praväho dyütaà mäna-grahaç ca he sutanu |
bhrü-latikä ca taveyaà bhaìge rasam adhikam ävahati ||110||
indor iväsya purato yad vimukhé säpa-väraëä bhramasi | tat kathaya kià nu duritaà sakhi tvayä chäyayeva kåtam ||111||
iha kapaöa-kutuka-taralita-dåçi viçväsaà kuraìga kià kuruñe | tava rabhasa-taraliteyaà vyädha-vadhür väladhau valate ||112||
iha vahati bahu mahodadhivibhüñaëä mänagarvam iyam urvé | devasya kamaöhamürteù na påñöhaà api nikhilam äpnoti ||113||
iti vibhävyäkhyä-sametä i-kära-vrajyä ||
é-kära-vrajyä
érñyä-roña-jvalito-nija-pati-saìgaà vicintayaàs tasyäù | cyuta-vasana-jaghana-bhävana-sändränandena nirvämi ||114||
éçvara-parigrahocita-moho’syäà madhupa kià mudhä patasi |
kanakäbhidhäna-särä véta-rasä kitava-kalikeyam ||115||
éñad avaçiñöa-jaòimä çiçire gata-mätra eva ciram aìgaiù | nava-yauvaneva tanvé niñevyate nirbharaà väpé ||116||
iti vibhävyäkhyä-sametä é-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
u-kära-vrajyä
ullasita-bhrü-dhanuñä tava påthunä locanena ruciräìgi | acalä api na mahäntaù ke caïcala-bhävam änétäù ||117||
upanéya yan nitambe bhujaìgam uccair alambi vibudhaiù çréù |
ekaù sa mandara-giriù sakhi garimäëaà samudvahatu ||118||
ullasita-läïchano’yaà jyotsnä-varñé sudhäkaraù sphurati | äsakta-kåñëa-caraëaù çakaöa iva prakaöita-kñéraù ||119||
upacäränunayäs te kitavasyopekñitäù sakhé-vacasä |
adhunä niñöhuram api yadi sa vadati kalikaitaväd yämi ||120||
uñasi parivartayantyä muktä-dämopavétatäà nétam | puruñäyita-vaidagdhyaà vréòävati kairna kalitaà te ||121||
uòòénänäm eñäà präsädät taruëi pakñiëäà paìktiù |
visphurati vaijayanté-pavana-cchinnäpaviddheva ||122||
ujjägarita-bhrämita-dantura-dala-ruddha-madhukara-prakare | käïcana-ketaki mä tava vikasatu saurabhya-sambhäraù ||123||
ullasita-bhrüù kim atikräntaà cintayasi nistaraìgäkñi | kñudräpacära-virasaù päkaù premëo guòasyeva ||124||
uddiçya niùsarantéà sakhém iyaà kapaöa-kopa-kuöila-bhrüù |
evam avataàsam äkñipad ähata-dépo yathä patati ||125||
udito’pi tuhina-gahane gagana-pränte na dépyate tapanaù | kaöhina-ghåta-püra-pürëe çaräva-çirasi pradépa iva ||126||
udgamanopaniveçana-çayana-parävåtti-valana-calaneñu |
aniçaà sa mohayati mäà hål-lagnaù çväsa iva dayitaù ||127||
ujjhita-saubhägya-mada-sphuöa-yäcïänaìga-bhétayor yünoù | akalita-manasor ekä dåñöir düté nisåñöärthé ||128||
uttama-bhujaìga-saìgama-nispanda-nitamba-cäpalas tasyäù |
mandara-girir iva vibudhair itas tataù kåñyate käyaù ||129||
upanéya kalama-kuòavaà kathayati sabhayaç cikitsake halikaù | çoëaà somärdha-nibhaà vadhü-stane vyädhim upajätam ||130||
unmukulitädhara-puöe-bhüti-kaëa-träsa-mélitärdhäkñi |
dhümo’pi neha virama-bhramaro’yaà çvasitam anusarati ||131||
upari pariplavate mama bäleyaà gåhiëi haàsa-mäleva | sarasa iva nalina-nälä tvam äçayaà präpya vasasi punaù ||132||
utkampa-gharma-picchila-doù-sädhika-hasta-vicyutaç cauraù |
çivam äçäste sutanu-stanayos tava païcaläïcalayoù ||133||
utkñipta-bähu-darçita-bhuja-mülaà cüta-mukula mama sakhyä | äkåñyamäëa räjati bhavataù param ucca-pada-läbhaù ||134||
ucca-kuca-kumbha-nihito hådayaà cälayati jaghana-lagnägraù |
atinimna-madhya-saìkrama-däru-nibhas taruëi tava häraù ||135||
ullasita-çéta-dédhiti-kalopakaëöhe sphuranti täraughäù | kusumäyudha-vidhåta-dhanur-nirgata-makaranda-bindu-nibhäù ||136||
upanéya priyam asamaya-vidaà ca me dagdha-mänam apanéya |
narmopakrama eva kñaëade dütéva calitäsi ||137||
uttama-vanitaika-gatiù karéva sarasé-payaù sakhé-dhairyam | äskanditoruëä tvaà hastenaiva spåçan harasi ||138||
iti vibhävyäkhyä-sametä u-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ü-kära-vrajyä
üòhämunätivähaya påñöhe lagnäpi kälam acaläpi | sarvaàsahe kaöhora-tvacaù kim aìkena kamaöhasya ||139||
iti vibhävyäkhyä-sametä ü-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
å-kära-vrajyä
åjunä nidhehi caraëau parihara sakhi nikhila-nägaräcäram | iha òäkinéti pallé-patiù kaöäkñe’pi daëòayati ||140||
åñabho’tra géyata iti çrutvä svara-päragä vayaà präptäù |
ko veda goñöham etad go-çäntau vihita-bahu-mänam ||141||
iti vibhävyäkhyä-sametä å-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
e-kära-vrajyä
eko haraù priyädhara-guëa-vedé diviñado’pare müòhäù | viñam amåtaà vä samam iti yaù paçyan garalam eva papau ||142||
eñyati mä punar ayam iti gamane yad amaìgalaà mayäkäri |
adhunä tad eva käraëam avasthitau dagdha-geha-pateù ||143||
ekaikaço yuva-janaà vilaìghamänäkña-nikaram iva taralä | viçrämyati subhaga tväm aìgulir äsädya merum iva ||144||
ekaù sa eva jévati svahådaya-çünyo’pi sahådayo rähuù |
yaù sakala-laghima-käraëam udaraà na bibharti duñpüram ||145||
ekena cürëa-kuntalam apareëa kareëa cibukam unnamayan | paçyämi bäñpa-dhauta-çruti nagara-dväri tad-vadanam ||146||
ekaà jévana-mülaà caïcalam api täpayantam api satatam |
antar vahati varäké sä tväà näseva niùçväsam ||147||
ekaà vadati mano mama yämi na yäméti hådayam aparaà me | hådaya-dvayam ucitaà tava sundari håta-känta-cittäyäù ||148||
eraëòa-pattra-çayanä janayanté svedam alaghu-jaghana-taöä |
dhüli-puöéva milanté smara-jvaraà harati halika-vadhüù ||149||
iti vibhävyäkhyä-sametä e-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ka-kära-vrajyä
keli-nilayaà sakhém iva nayati navoòhäà svayaà na mäà bhajate | itthaà gåhiëém arye stuvati prativeçinä hasitam ||150||
käla-krama-kamanéya-kroòeyaà ketakéti käçaàsä |
våddhir yathä yathä syäs tathä tathä kaëöakotkarñaù ||151||
kåtakasväpa madéya-çväsa-dhvani-datta-karëa kià tévraiù | vidhyasi mäà niùçväsaiù smaraù çaraiù çabda-vedhéva ||152||
kva sa nirmoka-dukülaù kvälaìkaraëäya phaëi-maëi-çreëé | käliya-bhujaìga-gamanäd yamune viçvasya gamyäsi ||153||
kiïcin na bälayoktaà na saprasädä niveçitä dåñöiù |
mayi pada-patite kevalam akäri çuka-païjaro vimukhaù ||154||
kåta-hasita-hasta-tälaà manmatha-taralair vilokitäà yuvabhiù | kñiptaù kñipto nipatann aìge nartayati bhåìgas täm ||155||
kamala-mukhi sarvatomukha-niväraëaà vidadhad eva bhüñayati |
rodho'ruddha-svarasäs taraìgiëés tarala-nayanäç ca ||156||
kitava prapaïcitä sä bhavatä mandäkña-manda-saïcärä | bahu-däyair api samprati päçakasäréva näyäti ||157||
kaù çläghanéya-janmä mägha-niçéthe’pi yasya saubhägyam |
präleyänila-dérghaù kathayati käïcé-ninädo’yam ||158||
kim açakanéyaà premëaù phaëinaù kathayäpi yä bibheti sma | sä giriça-bhuja-bhujaìgama-pheëopadhänädya nidräti ||159||
kåtrima-kanakeneva premëä muñitasya vära-vanitäbhiù | laghur iva vitta-vinäça-kleço jana-häsyatä mahaté ||160||
kià parva-divasam ärjita-dantoñöhi nijaà vapur na maëòayasi | sa tväà tyajati na parvasv api madhuräm ikñu-yañöim iva ||161||
kañöaà sähasa-käriëi tava nayanärdhena so’dhvani spåñöaù |
upavétäd api vidito na dvija-dehas tapasvé te ||162||
kleçe'pi tanyamäne militeyaà mäà pramodayaty eva | raudre'nabhre'pi nabhaù-suräpagä-väri-våñöir eva ||163||
küpa-prabhaväëäà param ucitam apäà paööa-bandhanaà manye |
yäù çakyante labdhuà na pärthivenäpi viguëena ||164||
kararuha-çikhä-nikhäta bhräntvä viçränta rajani-duraväpa | ravir iva yantrollikhitaù kåço’pi lokasya harasi dåçam ||165||
kià karaväëi divä-niçam api lagnä sahaja-çétala-prakåtiù |
hanta sukhayämi na priyam ätmänam ivätmanaç chäyä ||166||
keçaiù çiraso garimä maraëaà péyüña-kuëòa-pätena | dayita-vahanena vakñasi yadi bhäras tad idam acikitsyam ||167||
kiïcit karkaçatäm anu rasaà pradäsyan nisarga-madhuraà me |
ikñor iva te sundari mänasya granthir api kämyaù ||168||
kena giriçasya dattä buddhir bhujagaà jaöävane'rpayitum | yena rati-rabhasa-käntä-kara-cikuräkarñaëaà muñitam ||169||
kara-caraëa-käïci-hära-prahäram avacintya bala-gåhéta-kacaù |
praëayé cumbati dayitä-vadanaà sphurad-adharam aruëäkñam ||170||
kurutäà cäpalam adhunä kalayatu surasäsi yädåçé tad api | sundari harétakém anu paripétä väridhäreva ||171||
kajjala-tilaka-kalaìkita-mukha-candre galita-salila-kaëa-keçi |
nava-viraha-dahana-tülo jévayitavyas tvayä katamaù ||172||
kåcchränuvåttayo'pi hi paropakäraà tyajanti na mahäntaù | tåëa-mätra-jévanä api kariëo däna-dravärdra-karäù ||173||
kià hasatha kià pradhävatha kià janam ähvayatha bälakä viphalam |
tad atha darçayati yathäriñöaù kaëöhe’munä jagåhe ||174||
kätaratä-kekarita-smara-lajjä-roña-masåëa-madhuräkñé | yoktuà na moktum athavä valate’säv artha-labdha-ratiù ||175||
ketaka-garbhe gandhädareëa düräd amé drutam upetäù |
madana-syandana-väjita iva madhupä dhülim ädadate ||176||
ko vakrimä guëäù ke kä käntiù çiçira-kiraëa-lekhänäm | antaù praviçya yäsäm äkräntaà paçu-viçeñeëa ||177||
kåta-vividha-mathana-yatnaù paräbhäväya prabhuù suräsurayoù |
icchati saubhägyam adät svayaàvareëa çriyaà viñëuù ||178||
kià putri gaëòa-çaila-bhrameëa nava-néradeñu nidräsi | anubhava capalävilasita-garjita-deçäntara-bhräntéù ||179||
käntaù padena hata iti saraläm aparädhya kià prasädayatha |
so’py evam eva sulabhaù pada-prahäraù prasädaù kim ||180||
karëa-gateyam amoghä dåñöis tava çaktir indra-dattä ca | sä näsädita-vijayä kvacid api näpärtha-patiteyam ||181||
kleçayasi kim iti dütér yad açakyaà sumukhi tava kaöäkñeëa |
kämo'pi tatra säyakam akérti-çaìké na sandhatte ||182||
ko veda mülyam akña-dyüte prabhuëä paëékåtasya vidhoù | prativijaye yat pratipaëam adharaà ghara-nandiné vidadhe ||183||
kupitäà caraëa-praharaëa-bhayena muïcämi na khalu caëòi tväm |
alir anila-capala-kisalaya-täòana-sahano latäà bhajate ||184||
kopäkåñöa-bhrü-smara-çaräsane saàvåëu priye patataù | chinna-jyä-madhupän iva kajjala-malinäçru-jala-bindün ||185||
kämenäpi na bhettuà kim u hådayam apäri bäla-vanitänäm | müòha-viçikha-prahärocchünam iväbhäti yad-vakñaù ||186||
kià para-jévair dévyasi vismaya-madhuräkñi gaccha sakhi düram |
ahim adhicatvaram uraga-grähé khelayatu nirvighnaù ||187||
kara-caraëena praharati yathä yathäìgeñu kopa-taraläkñé | roñayati paruña-vacanais tathä tathä preyaséà rasikaù ||188||
kas täà nindati lumpati kaù smara-phalakasya varëakaà mugdhaù |
ko bhavati ratna-kaëöakam amåte kasyärucir udeti ||189||
kopavati päëi-lélä-caïcala-cütäìkure tvayi bhramati | kara-kampita-karaväle smara iva sä mürcchitä sutanuù ||190||
kaulényädalamenäà bhajämi nakulaà smaraù pramäëayati |
tad-bhävanena bhajato mama gotra-skhalanam aniväryam ||191||
kuta iha kuraìga-çävaka kedäre kalam amaïjaréà tyajasi | tåëa-bäëas tåëa-dhanvä tåëa-ghaöitaù kapaöa-puruño'yam ||192||
iti vibhävyäkhyä-sametä ka-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
kha-kära-vrajyä
khala-sakhyaà präì madhuraà vayo'nataräle nidägha-dinam ante | ekaädi-madhya-pariëati-ramaëéyä sädhu-jana-maitré ||193||
iti vibhävyäkhyä-sametä kha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ga-kära-vrajyä
guëam adhigatam api dhanavän na cirän näçayati rakñati daridraù | majjayati rajjum ambhasi pürëaù kumbhaù sakhi na tucchaù ||194||
gurur api laghüpanéto na nimajjati niyatam äçaye mahataù |
vänakaropanétaù çailo makarälayasyeva ||195||
gauré-pater garéyo garalaà gatvä gale jérëam | jéryati karëe mahatäà durvädo nälpam api viçati ||196||
gåhapati-purato järaà kapaöa-kathä-kathita-manmathävastham |
préëayati péòayati ca bälä niùçvasya niùçvasya ||197||
gati-gaïjita-vara-yuvatiù karé kapolau karotu mada-malinau | mukha-bandha-mätra-sindhura labodara kià madaà vahasi ||198||
gehinyäù çåëvanté gotra-skhalitäparädhato mänam |
snigdhäà priye sa-garväà sakhéñu bälä dåçaà diçati ||199||
gréñàa-maye samaye'smin vinirmitaà kalaya keli-vana-müle | alam älaväla-valaya-cchalena kuëòalitam iva çaityam ||200||
guëa-baddha-caraëa iti mä lélä-vihagaà vimuïca sakhi mugdhe |
asmin valayita-çäkhe kñaëena guëa-yantraëaà truöati ||201||
guru-garji-sändra-vidyud-bhaya-mudrita-karëa-cakñuñäà purataù | bälä cumbati järaà vajräd adhiko hi madaneñuù ||202||
gåhiëé-guëeñu gaëitä vinayaù sevä vidheyateti guëäù |
mänaù prabhutä vämyaà vibhüñaëaà väma-nayanänäm ||203||
guëam äntaram aguëaà vä lakñmér gaìgä ca veda hari-harayoù | ekä pade'pi ramate na vasati nihitä çirasy aparä ||204||
gatvä jévita-saàçayam abhyastaù soòhum aticiräd virahaù |
akaruëaù punar api ditsasi surata-durabhyäsam asmäkam ||205||
gotra-skhalita-praçne'py uttaram atiçéla-çétalaà dattvä | niùçvasya mogha-rüpe sva-vapuñi nihitaà tayä cakñuù ||206||
gandha-grähiëi çälonmélita-niryäsa-nihita-nikhiläìgi |
upabhukta-mukta-bhüruha-çate'dhunä bhramari na bhramasi ||207||
guruñu militeñu çirasä praëamasi laghuñünnatä sameñu samä | ucitajïäsi tule kià tulayasi guïjä-phalaiù kanakam ||208||
gehinyä hriyamäëaà nirudhyamänaà navoòhayä purataù |
mama naukä-dvitayärpita-guëa iva hådayaà dvidhä bhavati ||209||
guëa äkarñaëa-yogyo dhanuña ivaiko'pi lakña-läbhäya | lütätantubhir iva kià guëair vimardäsahair bahubhiù ||210||
gäyati géte vaàçe vädayati sa vipaïcéñu |
päöhayati païjara-çukaà tava sandeçäkñaraà rämä ||211||
gaëayati na madhu-vyayam ayam aviratam äpibatu madhukaraù kumudam | saubhägya-mänavän param asüyati dyu-maëaye candraù ||212||
guëa-vidhåtä sakhi tiñöhasi tathaiva dehena kià tu hådayaà te |
håtam amunä mäläyäù saméraëeneva saurabhyam ||213||
guru-sadane nedéyasi caraëa-gate mayi ca mükayäpi tayä | nüpuram apäsya padayoù kià na priyam éritaà priyayä ||214||
granthilatayä kim ikñoù kim apabhraàçena bhavati gétasya |
kim anärjavena çaçinaù kià däridryeëa dayitasya ||215||
gehinyä cikura-graha-samaya-sasétkära-mélita-dåçäpi | bälä-kapola-pulakaà vilokya nihito'smi çirasi padä ||216||
guru-pakñma jägaräruëa-ghürëat-täraà kathaïcid api valate |
nayanam idaà sphuöa-nakha-pada-niveç a-kåta-kopa-kuöila-bhru ||217||
iti vibhävyäkhyä-sametä ga-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
gha-kära-vrajyä
ghaöita-jaghanaà nipéòita-pénoru nyasta-nikhila-kuca-bhäram | äliìganty api bälä vadaty asau muïca muïceti ||218||
ghaöita-paläça-kapäöaà niçi niçi sukhino hi çerate padmäù |
ujjägareëa kairava kati çakyä rakñituà lakñméù ||219||
ghürëanti vipralabdhäù snehäpäyät pradépa-kalikäç ca | prätaù prasthita-päntha-stré-hådayaà sphuöati kamalaà ca ||220||
iti vibhävyäkhyä-sametä gha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ca-kära-vrajyä
capalasya palita-läïchita-cikuraà dayitasya maulim avalokya | khedocite’pi samaye saàmadam evädade gåhiëé ||221||
caëòi prasäritena spåçan bhujenäpi kopanäà bhavatém | tåpyämi paìkiläm iva piban nadéà nalina-nälena ||222||
capala-bhujaìgé-bhuktojjhita çétala-gandhavaha niçi bhränta |
aparäçäà pürayituà pratyüña-sadägate gaccha ||223||
cira-pathika dräghima-milad-alaka-latä-çaivalävali-grathilä | kara-toyeva mågäkñyä dåñöir idänéà sadänérä ||224||
caëòi dara-capala-cela-vyaktoru-vilokanaika-rasikena |
dhüli-bhayäd api na mayä caraëa-håtau kuïcitaà cakñuù ||225||
cala-kuëòala-calad-alaka-skhalad-urasija-vasana-sajjad-üru-yugam | jaghana-bhara-klama-küëita-nayanam idaà harati gatam asyäù ||226||
caraëaiù paräga-saikatam aphalam idaà likhasi madhupa ketakyäù |
iha vasati känti-säre näntaù-saliläpi madhu-sindhuù ||227||
cira-käla-pathika çaìkä-taraìgitäkñaù kim ékñase mugdha | tvan-nistriàçäçleña-vraëa-kiëaräjéyam etasyäù ||228||
capaläà yathä madändhaç chäyämayam ätmanaù karo hanti | äsphälayati karaà pratigajas tathäyaà puro ruddhaù ||229||
cumbana-lolupa-mad-adhara-håta-käçméraà smaran na tåpyämi |
hådaya-dviradäläna-stambhaà tasyäs tad-üru-yugam ||230||
cikura-visäraëa-tiryaì-nata-kaëöhé vimukha-våttir api bälä | tväm iyam aìguli-kalpita-kacävakäçä vilokayati ||231||
cumbana-håtäïjanärghaà sphuöa-jägara-rägam ékñaëaà kñipasi |
kim uñasi viyoga-kätaram asameñur ivärdha-näräcam ||232||
iti vibhävyäkhyä-sametä ca-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
cha-kära-vrajyä
chäyä-grähé candraù küöatvaà satatam ambujaà vrajati |
hitvobhayaà sabhäyäà stauti tavaivänanaà lokaù ||233||
chäyä-mätraà paçyann adhomukho’py udgatena dhairyeëa | tudati mama hådaya-nipuëä rädhä-cakraà kirétéva ||234||
iti vibhävyäkhyä-sametä cha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ja-kära-vrajyä
jala-bindavaù katipaye nayanäd gamanodyame tava skhalitäù | känte mama gantavyä bhür etair eva picchilitä ||235||
jåmbhottambhita-dor-yuga-yantrita-täöaìka-péòita-kapolam |
tasyäù smarämi jala-kaëa-lulitäïjanam alasa-dåñöi mukham ||236||
jägaritvä puruñaà paraà vane sarvato mukhaà harasi | ati çarad-anurüpaà tava çélam idaà jäti-çälinyäù ||237||
iti vibhävyäkhyä-sametä ja-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
jha-kära-vrajyä
jhaìkåta-kaìkaëa-päëi-kñepaiù stambhävalambanair maunaiù | çobhayasi çuñka-ruditair api sundari mandira-dväram ||246||
iti vibhävyäkhyä-sametä jha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
òha-kära-vrajyä
òhakkäm ähatya madaà vitanvate kariëa iva ciraà puruñäù | stréëäà kariëénäm iva madaù punaù sva-kula-näçäya ||247||
iti vibhävyäkhyä-sametä òha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ta-kära-vrajyä
täà täpayanti manmatha-bäëäs tväà préëayanti bata subhaga | tapana-karäs tapana-çiläà jvalayanti vidhuà madhurayanti ||248||
tava sutanu sänumatyä bahu-dhätu-janita-nitamba-rägäyäù | giri-vara-bhuva iva läbhenäpnomi dvy-aìgulena divam ||249||
tyakto muïcati jévanam ujjhati nänugrahe'pi lolutvam |
kià prävåñeva padmäkarasya karaëéyam asya mayä ||250||
tvad-virahäpadi päëòus tanvaìgé chäyayaiva kevalayä | haàséva jyotsnäyäà sä subhaga pratyabhijïeyä ||251||
tvayi viniveçita-cittä subhaga gatä kevalena käyena |
ghana-jäla-ruddha-ménä nadéva sä néra-mätreëa ||252||
tvayi saàsaktaà tasyäù kaöhoratara hådayam asama-çara-taralam | märuta-calam aïcalam iva kaëöaka-samparkataù sphuöitam ||253||
tvam asüryaàpaçyä sakhi padam api na vinäpaväraëaà bhramasi |
chäye kim iha vidheyaà muïcanti na mürtimantas tväm ||254||
tava virahe vistärita-rajanau janitendu-candana-dveñe | visinéva mägha-mäse vinä hutäçane sä dagdhä ||255||
taruëi tvac-caraëähati-kusumita-kaìkelli-koraka-prakaram |
kuöila-caritä sapatné na pibati bata çoka-vikaläpi ||256||
talpe prabhur iva gurur iva manasija-tantre çrame bhujiñyeva | gehe çrér iva guru-jana-purato mürteva sä vréòä ||257||
tvam alabhyä mama tävan moktum açaktasya saàmukhaà vrajataù |
chäyeväpasaranté bhittyä na niväryase yävat ||258||
tapasä kleçita eña prauòha-balo na khalu phälgune'py äsét | madhunä pramattam adhunä ko madanaà mihiram iva sahate ||259||
tvad-gamana-divasa-gaëa-nävalakña-rekhäbhir aìkitä subhaga |
gaëòa-sthaléva tasyäù päëòuritä bhavana-bhittir api ||260||
tasyägrämyasyähaà sakhi vakra-snigdha-madhurayä dåñöyä | viddhä tad-eka-neyä potriëa iva daàñörayä dharaëé ||261||
tvayi kugräma-vaöa-druma vaiçravaëo vasatu vä lakñméù |
pämara-kuöhära-pätät käsara-çirasaiva te rakñä ||262||
tava mukhara vadana-doñaà sahamänä moktum akñamä sutanuù |
sä vahati viöa bhavantaà ghuëamantaù çälabhaïjéva ||263||
tåëa-mukham iva na khalu tväà tyajanty amé hariëa vairiëaù çavaräù | yaçasaiva jévitam idaà tyaja yojita-çåìga-saìgrämaù ||264||
tripura-ripor iva gaìgä mama mänini janita-madana-dähasya |
jévanam arpita-çiraso dadäsi cikura-graheëaiva ||265||
tvat-saìkathäsu mukharaù saninda-sänanda-sävahittha iva | sa khalu sakhénäà nibhåtaà tvayä kåtärthékåtaù subhagaù ||266||
tvayi sarpati pathi dåñöiù sundara våti-vivara-nirgatä tasyäù | dara-tarala-bhinna-çaivala-jälä çapharéva visphurati ||267||
te sutanu çünya-hådayä ye çaìkhaà çünya-hådayam abhidadhati |
aìgékåta-kara-pattro yas tava hasta-grahaà kurute ||268||
te çreñöhinaù kva samprati çakra-dhvaja yaiù kåtas tavocchräyaù | éñäà vä meòhià vädhunätanäs tväà vidhitsanti ||269||
tänavam etya chinnaù paropahita-räga-madana-saìghaöitaù |
karëa iva käminénäà na çobhate nirbharaù premä ||270||
tasmin gatärdra-bhäve véta-rase çuëöhi-çakala iva puruñe | api bhüti-bhäji maline nägara-çabdo viòambäya ||271||
tamasi ghane viñame pathi jambukam ulkä-mukhaà prapannäù smaù |
kià kurmaù so'pi sakhe sthito mukhaà mudrayitvaiva ||272||
tväm abhilañato mänini mama garima-guëo'pi doñatäà yätaù | paìkila-küläà taöinéà yiyäsataù sindhur asy eva ||273||
timire'pi düra-dåçyä kaöhinäçleñe ca rahasi mukharä ca |
çaìkha-maya-valaya-räjé gåha-pati-çirasä saha sphuöatu ||274||
tava våttena guëena ca samucita-sampanna-kaëöha-luöhanäyäù | hära-sraja iva sundari kåtaù punar näyakas taralaù ||275||
iti vibhävyäkhyä-sametä ta-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
da-kära-vrajyä
darçana-vinéta-mänä gåhiëé harñollasat-kapola-talam | cumbana-niñedha-miñato vadanaà pidadhäti päëibhyäm ||276||
deha-stambhaù skhalanaà çaithilyaà vepathuù priya-dhyänam | pathi pathi gaganäçleñaù kämini kas te’bhisära-guëaù ||277||
dräghayatä divasäni tvadéya-viraheëa tévra-täpena | gréñmeëeva nalinyä jévanam alpékåtaà tasyäù ||278||
durjana-sahaväsäd api çélotkarñaà na sajjanas tyajati | pratiparva-tapana-väsé niùsåta-mätraù çaçé çétaù ||279||
dayita-prahitäà dütém älambya kareëa tamasi gacchanté |
sveda-cyuta-måganäbhir düräd gauräìgi dåçyäsi ||280||
dayitä-guëaù prakäçaà nétaù svasyaiva vadana-doñeëa | pratidina-vidalita-väöé-våti-gahöanaiù khidyase kim iti ||281||
däkñiëyän mradimänaà dadhataà mä bhänum enam avamaàsthäù |
raudrém upägate’smin kaù kñamate dåñöim api dätum ||282||
dåñöyaiva viraha-kätara-tärakayä priya-mukhe samarpitayä | yänti måga-vallabhäyäù pulinda-bäëärditäù präëäù ||283||
düra-sthäpita-hådayo güòha-rahasyo nikämam äçaìkaù | äçleño bälänäà bhavati khalänäà ca sambhedaù ||284||
dväre guravaù koëe çukaù sakäçe çiçur gåhe sakhyaù | käläsaha kñamasva priya praséda prayäta-mahaù ||285||
dadhi-kaëa-muktä-bharaëa-çväsottuìga-stanärpaëa-manojïam | priyam äliìgati gopé manthana-çrama-mantharair aìgaiù ||286||
dalitodvegena sakhi priyeëa lagnena rägam ävahatä |
mohayatä çayanéyaà tämbüleneva nétäsmi ||287||
dåñöam adåñöa-präyaà dayitaà kåtvä prakäçitas tanayä | hådayaà kareëa täòitam atha mithyä vyaïjita-trapayä ||288||
darçita-yamunocchräye bhrü-vibhrama-bhäji valati tava nayane |
kñipta-hale haladhara iva sarvaà puramarjitaà sutanu ||289||
dayita-prärthita-durlabha-mukha-madirä-säraseka-sukumäraù | vyathayati virahe bakulaù kva paricayaù prakåti-kaöhinänäm ||290||
dvitrair eñyämi dinair iti kià tad vacasi sakhi taväçväsaù |
kathayati cira-pathikaà taà düra-nikhäto nakhäìkas te ||291||
dayita-sparçonmélita-dharma-jala-skhalita-caraëa-khaläkñe | garva-bhara-mukharite sakhi tac-cikurän kim aparädhayasi ||292||
duñöa-graheëa gehini tena kuputreëa kià prajätena | bhaumeneva nijaà kulam aìgära-kavat-kåtaà yena ||293||
darçita-cäpocchräyais tejovadbhiù sugotra-saïjätaiù |
hérair apsv api vérair äpatsv api gamyate nädhaù ||294||
dara-nidräëasyäpi smarasya çilpena nirgatäsün me | mugdhe tava dåñöir asäv arjuna-yantreñur iva hanti ||295||
durgata-gåhiëé tanaye karuëärdrä priyatame ca rägamayé | mugdhä ratäbhiyogaà na manyate na pratikñipati ||296||
durgata-gehini jarjara-mandira-suptaiva vandase candram |
vayam indu-vaïcita-dåço niculita-dolä-vihäriëyaù ||297||
dépa-daçä kula-yuvatir vaidagdhyenaiva malinatäm eti | doñä api bhüñäyai gaëikäyäù çaçi-kaläyäç ca ||298||
dérgha-gaväkña-mukhäntar-nipätinas taraëi-raçmayaù çoëäù |
nåhari-nakhä iva dänava-vakñaù praviçanti saudha-talam ||299||
dara-tarale’kñaëi vakñasi daronnate tava mukhe ca dara-hasite | ästäà kusumaà véraù smaro’dhunä citra-dhanuñäpi ||300||
duñöa-sakhé-sahiteyaà pürëendu-mukhé sukhäya nedäném |
räkeva viñöi-yuktä bhavato’bhimatäya niçi bhavatu ||301||
dalite paläla-puïje våñabhaà paribhavati gåha-patau kupite | nibhåta-nibhälita-vadanau halika-vadhü-devarau hasataù ||302||
dépyantäà ye déptyai ghaöitä maëayaç ca véra-puruñäç ca | tejaù sva-vinäçäya tu nåëäà tåëänäm iva laghünäm ||303||
iti vibhävyäkhyä-sametä da-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
dha-kära-vrajyä
dhümair açru nipätaya daha çikhayä dahana-malinayäìgäraiù | jägarayiñyati durgata-gåhiëé tväà tad api çiçira-niçi ||304||
dhairyaà nidhehi gacchatu rajané so'py astu sumukhi sotkaëöhaù | praviça hådi tasya düraà kñaëa-dhåta-muktä smareñur iva ||305||
dhavala-nakha-lakñma durbalam akalaita-nepathyam alaka-pihitäkñyäù |
drakñyämi mad-avaloka-dvi-guëäçru vapuù pura-dväri ||306||
dharmärambhe'py asatäà para-hiàsaiva prayojikä bhavati | käkänäm abhiñeke'käraëatäà våñöir anubhavati ||307||
iti vibhävyäkhyä-sametä dha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
na-kära-vrajyä
nérävataraëa-danturasaikata-sambheda-meduraiù çiçire | räjanti tüla-räçi-sthüla-paöair iva taöaiù saritaù ||308||
nija-käya-cchäyäyäà viçramya nidägha-vipadam apanetum |
bata vividhäs tanu-bhaìgér mugdha-karaìgéyam äcarati ||309||
na hasanti jaraöha iti yad vallava-vanitä namanti nandam api | sakhi sa yaçodä-tanayo nityaà kandalita-kandarpaù ||310||
nétä svabhävam arpita-vapur api vämyaà na käminé tyajati |
hara-dehärdha-grathitä nidarçanaà pärvaté tatra ||311||
nägara-bhogänumita-sva-vadhü-saundarya-garva-taralasya | nipatati padaà na bhümau jïäti-puras tantu-väyasya ||312||
nipatati caraëe koëe praviçya niçi yan nirékñate kas tat |
sakhi sa khalu loka-purataù khalaù sva-garimäëam udgirati ||313||
na vimocayituà çakyaù kñamäà mahän mocito yadi kathaàcit | mandara-girir iva garalaà nivartate nanu samutthäpya ||314||
niyataiù padair niñevyaà skhalite’narthävahaà samäçrayati |
sambhavad anya-gatiù kaù saìkrama-käñöhaà duréçaà ca ||315||
nija-pada-gati-guëa-raïjita-jagatäà kariëäà ca sat-kavénäà ca | vahatäm api mahimänaà çobhäyai sajjanä eva ||316||
nottapane na snehaà harati na nirväti na malino bhavati |
tasyojjvalo niçi niçi premä ratna-pradépa iva ||317||
nihitän nihitän ujjhati niyataà mama pärthivän api prema | bhrämaà bhrämaà tiñöhati tatraiva kuläla-cakram iva ||318||
nirbharam api sambhuktaà dåñöyä prätaù piban na tåpyämi |
jaghanam anaàçukam asyäù koka iväçiçira-kara-bimbam ||319||
niviòa-ghaöitoru-yugaläà çväsottabdha-stanärpita-vyajanäm | täà snigdha-kupita-dåñöià smarämi rata-niùsahäà sutanum ||320||
nirguëa iti måta iti ca dväv ekärthäbhidhäyinau viddhi |
paçya dhanur-guëa-çünyaà nirjévaà tad iha çaàsanti ||321||
nija-sükñma-sütra-lambé vilocanaà taruëa te kñaëaà haratu | ayam udgåhéta-vaòiçaù karkaöa iva markaöaù purataù ||322||
nägara gétir iväsau gräma-sthityäpi bhüñitä sutanuù | kastüré na mågodara-väsa-vaçäd visratäm eti ||323||
nakha-likhita-stani kura-baka-maya-påñöhe bhümi-lulita-virasäìgi |
hådaya-vidäraëa-niùsåta-kusumäsra-çareva harasi manaù ||324||
nétä laghimänam iyaà tasyäà garimäëam adhikam arpayasi | bhära iva viñama-bhäryaù sudurvaho bhavati gåha-väsaù ||325||
na ca düté na ca yäcïä na cäïjalir na ca kaöäkña-vikñepaù |
saubhägya-mäninäà sakhi kaca-grahaù prathamam abhiyogaù ||326||
niçi viñama-kusuma-viçikha-preritayor mauna-labdha-rati-rasayoù | mänas tathaiva vilasati dampatyor açithila-granthiù ||327||
nija-gätra-nirviçeña-sthäpitam api säram akhilam ädäya |
nirmokaà ca bhujaìgé muïcati puruñaà ca vära-vadhüù ||328||
nåtya-çrama-gharmärdraà muïcasi kåcchreëa kaïcukaà sutanu | makarandodaka-juñöaà madana-dhanur-vallir iva colam ||329||
nähaà vadämi sutanu tvam açélä vä pracaëòa-caritä vä |
prema-svabhäva-sulabhaà bhayam udayati mama tu hådayasya ||330||
na nirüpito’si sakhyä niyataà netra-tribhäga-mätreëa | härayati yena kusumaà vimukhe tvayi kaëöha iva deve ||331||
nakha-daçana-muñöi-pätair adayair äliìganaiç ca subhagasya |
aparädhaà çaàsantyaù çäntià racayanti rägiëyaù ||332||
na guëe na lakñaëe’pi ca vayasi ca rüpe ca nädaro vihitaù | tvayi saurabheyi ghaëöä kapilä-putréti baddheyam ||333||
niñkäraëäparädhaà niñkäraëa-kalaha-roña-paritoñam |
sämänya-maraëa-jévana-sukha-duùkhaà jayati dämpatyam ||334||
na präpyase karäbhyäà hådayän näpaiñi vitanuñe bädhäm | tvaà mama bhagnävastita-kusumäyudha-viçikha-phalikeva ||335||
nätheti paruñam ucitaà priyeti däsety anugraho yatra |
tad-dämpatyam ito’nyan näré rajjuù paçuù puruñaù ||336||
nihitäyäm asyäm api saivaikä manasi me sphurati |
rekhäntaropadhänät patträkñara-räjir iva dayitä ||337||
nidhi-nikñepa-sthänasyopari cihnärtham iva latä nihitä | lobhayati tava tanüdari jaghana-taöäd upari romälé ||338||
nihitärdha-locanäyäs tvaà tasyä harasi hådaya-paryantam |
na subhaga samucitam édåçam aìguli-däne bhujaà gilasi ||339||
nétvägäraà rajané-jägaram ekaà ca sädaraà dattvä | acireëa kair na taruëair durgä-pattréva muktäsi ||340||
nakñatre’gnäv indäv udare kanake maëau dåçi samudre | yat khalu tejas tad akhilam ojäyitam abja-mitrasya ||341||
na savarëo na ca rüpaà na saàskriyä käpi naiva sä prakåtiù |
bälä tvad-virahäpadi jätäpabhraàça-bhäñeva ||342||
na vibhüñaëe tavästhä vapur guëenaiva jayasi sakhi yünaù | avadhéritästra-çasträ kusumeñor malla-vidyeva ||343||
neträkåñöo bhrämaà bhrämaà preyän yathä yathästi tathä |
sakhi manthayati mano mama dadhi-bhäëòaà mantha-daëòa iva ||344||
nänä-varëaka-rüpaà prakalpayanté manoharaà tanvé | citrakara-tülikeva tväà sä pratibhitti bhävayati ||345||
iti vibhävyäkhyä-sametä na-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
pa-kära-vrajyä
pathikäsaktä kiàcin na veda ghana-kalam agopitä gopé | keli-kalä-huìkäraiù kérävali mogham apasarasi ||346||
praëamati paçyati cumbati saàçliñyati pulaka-mukulitair aìgaiù |
priya-saìgäya sphuritäà viyoginé väma-bähulatäm ||347||
praviçasi na ca nirgantuà jänäsi vyäkulatvam ätanuñe | bälaka cetasi tasyäç cakra-vyühe'bhimanyur iva ||348||
paçyänurüpam indindireëa mäkanda-çekharo mukharaù |
api ca picu-manda-mukule maukuli-kulam äkulaà milati ||349||
pratibimba-sambhåtänanam ädarçaà sumukha mama sakhé-hastät |
ädätum icchasi mudhä kià lélä-kamala-mohena ||350||
präcénäcala-mauler yathä çaçé gagana-madhyam adhivasati | tväà sakhi paçyämi tathä chäyäm iva saìkucan mänäm ||351||
präìgaëa-koëe’pi niçäpatiù sa täpaà sudhämayo harati |
yadi mäà rajani-jvara iva sakhi sa na niruëaddhi geha-patiù ||352||
pati-pulaka-düna-gätré svacchäyävékñaëe’pi yä sabhayä | abhisarati subhaga sä tväà vidalanté kaëöakaà tamasi ||353||
pratibhüù çuko vipakñe daëòaù çåìgära-saìkathä guruñu | puruñäyitaà paëas tad-bäle paribhävyatäà däyaù ||354||
para-mohanäya mukto niñkaruëe taruëi tava kaöäkño’yam |
viçikha iva kalita-karëaù praviçati hådayaà na niùsarati ||355||
prapadälambita-bhümiç cumbanté préti-bhéti-madhuräkñé | präcérägra-niveçita-cibukatayä na patitä sutanuù ||356||
prätar upägatya mrñä vadataù sakhi näsya vidyate vréòä |
mukha-lagnayäpi yo’yaà na lajjate dagdha-kälikayä ||357||
paçyottaras tanüdari phälgunam äsädya nirjita-vipakñaù | vairäöir iva pataìgaù pratyänayanaà karoti gaväm ||358||
pramada-vanaà tava ca stana-çailaà mülaà gabhéra-sarasäà ca |
jagati nidägha-nirastaà çaityaà durga-trayaà çrayati ||359||
proïchati taväparädhaà mänaà mardayati nirvåtià harati | svakåtän nihanti çapathäï jägara-dérghä niçä subhaga ||360||
priya äyäte düräd abhüta iva saìgamo'bhavat pürvaù |
mäna-rudita-prasädäù punar äsanna-para-suratädau ||361||
pürva-mahé-dhara-çikhare tamaù samäsanna-mihira-kara-kalitam | çüla-protaà sarudhiram idam andhaka-vapur iväbhäti ||362||
parivåtta-näbhi lupta-trivali çyäma-stanägram alasäkñi |
bahu-dhavala-jaghana-rekhaà vapur na puruñäyitaà sahate ||363||
prärabdha-nidhuvanaiva sveda-jalaà komaläìgi kià vahasi | jyäm arpayituà namitä kusumästra-dhanur-lateva madhu ||364||
puàsäà darçaya sundari mukhendum éñat trpäm apäkåtya |
jäyäjita iti rüòhä jana-çrutir me yaço bhavatu ||365||
prasaratu çarat-triyämä jaganti dhavalayatu dhäma tuhinäàçoù |
païjara-cakorikäëäà kaëikäkalpo'pi na viçeñaù ||366||
prathamägata sotkaëöhä cira-caliteyaà vilamba-doñe tu | vakñyanti säìga-rägäù pathi taravas tava samädhänam ||367||
patite'àçuke stanärpita-hastäà täà niviòa-jaghana-pihitorum |
rada-pada-vikalita-phütkåti-çata-dhuta-dépäà manaù smarati ||368||
paritaù sphurita-mahauñadhi-maëi-nikare keli-talpa iva çaile | käïcé-guëa iva patitaù sthitaika-ratnaù phaëé sphurati ||369||
prävåñi çaila-çreëé-nitambam uhhan dig-antare bhramasi |
capaläntara ghana kià tava vacanéyaà pavana-vaçyo'si ||370||
prati-divasa-kñéëa-daças tavaiña vasanäïcalo'tikara-kåñöaù | nija-näyakam atikåpaëaà kathayati kugräma iva viralaù ||371||
pathika kathaà capalojjvalam ambuda-jala-bindu-nihvaham aviñahyam |
mayapura-kanaka-dravam iva çiva-çara-çikhi-bhävitaà sahase ||372||
pathikaà çrameëa suptaà dara-taralä taruëi sumadhura-cchäyä | vyälambamäna-veëiù sukhayasi çäkheva särohä ||373||
pradadäti näparäsäà praveçam api péna-tuìga-jaghanorüù |
yä lupta-kéla-bhävaà yätä hådi bahir adåçyäsi ||374||
prätar nidräti yathä yathätmajä lulita-niùsahair aìgaiù | jämätari mudita-manäs tathä tathä sädarä çvaçrüù ||375||
praëaya-calito'pi sakapaöa-kopa-kaöäkñair mayähita-stambhaù |
träsa-taralo gåhétaù sahäsa-rabhasaà priyaù kaëöhe ||376||
priya-durnayena hådaya sphuöasi yadi sphuöanam api tava çläghyam | tat-keli-samara-talpé-kåtasya vasanäïcalasyeva ||377||
pavanopanéta-saurabha-dürodaka-püra-padminé-lubdhaù | aparékñita-svapakño gantä hantäpadaà madhupaù ||378||
prema-laghü-kåta-keçava- vakño-bhara-vipula-pulaka-kuca-kalaçä |
govardhana-giri-gurutäà mugdha-vadhür nibhåtam upahasati ||379||
priya-viraha-niùsahäyäù sahaja-vipakñäbhir api sapatnébhiù | rakñyante hariëäkñyäù präëä gåha-bhaìga-bhétäbhiù ||380||
prakaöayasi rägam adhikaà lapanam idaà vakrimäëam ävahati |
préëayati ca pratipadaà düti çukasyeva dayitasya ||381||
praviçantyäù priya-hådayaà bäläyäù prabala-yauvata-vyäptam |
nava-niçita-dara-taraìgita-nayana-mayenäsinä panthäù ||382||
praëayäparädha-roña-prasäda-viçväsa-keli-päëòityaiù | rüòha-premä hriyate kià bälä-kutuka-mätreëa ||383||
pürvair eva caritair jarato'pi püjyatä bhavataù |
muïca madam asya gandhäd yuvabhir gaja gaüjanéyo'si ||384||
prathamaà praveçitä yä väsägäraà kathaïcana sakhébhiù | na çåëotéva prätaù sä nirgamanasya saìketam ||385||
püjä vinä pratiñöhäà nästi na mantraà vinä pratiñöhä ca |
tad-ubhaya-vipratipannaù paçyatu gér-väëa-päñäëam ||386||
pürvädhiko gåhiëyäà bahu-mänaù prema-narma-viçväsaù | bhér adhikeyaà kathayati rägaà bälä-vibhaktam iva ||387||
pulikata-kaöhora-pévara-kuca-kalaçäçleña-vedanäbhijïaù |
çambhor upavéta-phaëé väïchati mäna-grahaà devyäù ||388||
priya äyäto düräd iti yä prétir babhüva gehinyäù | pathikebhyaù pürvägata iti garvät säpi çata-çikharä ||389||
påñöhaà prayaccha mä spåça düräd apasarpa vihita-vaimukhya |
tväm anudhävati taraëis tad api guëäkarña-taraleyam ||390||
priyayä kuìkuma-piïjara-päëi-dvaya-yojanäìkitaà väsaù | prahitaà mäà yäcïäïjali-sahasra-karaëäya çikñayati ||391||
präcéräntariteyaà priyasya vadane'dharaà samarpayati | präg-giri-pihitä rätriù sandhyä-rägaà dinasyeva ||392||
para-pati-nirdaya-kulaöäçoñita çaöha neñyatä na kopena |
dagdha-mamatopataptä rodimi tava tänavaà vékñya ||393||
präìgaëa eva kadä mäà çliñyanté many-kampi-kuca-kalaçä | aàsa-niñaëëa-mukhé sä snapayati bäñpeëa mama påñöham ||394||
pretaiù praçasta-sattvä säçru våkair vékñitä skhalad-gräsaiù |
cumbati måtasya vadanaà bhüta-mukholkekñitaà bälä ||395||
piçunaù khalu sujanänäà khalam eva puro vidhäya jetavyaù | kåtvä jvaram ätméyaà jigäya bäëaà raëe viñëuù ||396||
piba madhupa bakula-kalikäà düre rasanägra-mätram ädhäya |
adhara-vilepa-samäpye madhuni mudhä vadanam arpayasi ||397||
präyeëaiva hi malinä malinänäm äçrayatvam upayänti |
kälindé-puöa-bhedaù käliya-puöa-bhedanaà bhavati ||398||
paçya priya-tanu-vighaöana-bhayena çaçi-mauli-deha-saàlagnä | subhagaika-daivatam umä çirasä bhägérathéà vahati ||399||
pathika-vadhü-jana-locana-néra-nadé-mätåka-pradeçeñu |
dhana-maëòalam äkhaëòala-dhanuñä kuëòalitam iva vidhinä ||400||
prativeçi-mitra-bandhuñu dürät kåcchrägato’pi gehinyä | atikeli-lampaöayä dinam ekam agopi geha-patiù ||401||
para-paöa iva rajakébhir malino bhuktväpi nirdayaà täbhiù | artha-grahaëena vinä jaghanya mukto’si kulaöäbhiù ||402||
iti vibhävyäkhyä-sametä pa-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ba-kära-vrajyä
bahu-yoñiti läkñäruëa-çirasi vayasyena dayita upahasite | tat-käla-kalita-lajjä piçunayati sakhéñu saubhägyam ||403||
bandhana-bhäjo'muñyäç cikura-kaläpasya muktamänasya | sindürita-sémanta-cchalena hådayaà vidérëam iva ||404||
balam api vasati mayéti çreñöhini guru-garva-gadgadaà vadati |
taj-jäyayä janänäà mukham ékñitam ävåta-smitayä ||405||
balavad anilopanéta-sphuöita-navämbhoja-saurabho madhupaù | äkåñyate nalinyä näsä-nikñipta-baòiça-rajjur iva ||406||
bäëaà harir iva kurute sujano bahudoñam apy adoñam iva |
yävad doñaà jägrati malimlucä iva punaù piçunäù ||407||
bauddhasyeva kñaëiko yadyapi bahu-vallabhasya tava bhävaù | bhagnä bhagnä bhrür iva na tu tasyä vighaöate maitré ||408||
bäñpäkulaà pralapator gåhiëi nivartasva känta gaccheti |
yätaà dampatyor dinam anugamanävadhi saras-tére ||409||
bälä-viläsa-bandhän aprabhavan manasi cintayan pürvam | saàmäna-varjitäà täà gåhiëém evänuçocämi ||410||
iti vibhävyäkhyä-sametä ba-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
bha-kära-vrajyä
bhramasi prakaöayasi radaà karaà prasärayasi tåëam api çrayasi | dhiì mänaà tava kuïjara jévaà na juhoñi jaöharägnau ||411||
bhütimayaà kurute'gnis tåëam api saàlagnam enam api bhajataù |
saiva suvarëa daçä te çaìke garimoparodhena ||412||
bhavati nidäghe dérghe yatheha yamuneva yäminé tanvé | dvépä iva divasä api tathä krameëa prathéyäàsaù ||413||
bhavatä mahati snehänale'rpitä pathika hema-guöikeva | tanvé hastenäpi sprañöum açuddhair na sä çakyä ||414||
bhümi-lulitaika-kuëòalam uttaàsita-käëòa-paöam iyaà mugdhä |
paçyanté niùçväsaiù kñipati manoreëu-püram api ||415||
bhavatäliìgi bhujaìgé jätaù kila bhogi-cakravarté tvam | kaïcuka vanecaré-stanam abhilañataù sphurati laghimä te ||416||
bhaikña-bhujä pallé-patir iti stutas tad-vadhü-sudåñöena |
rakñaka jayasi yad ekaù çünye sura-sadasi sukham asmi ||417||
bhogäkñamasya rakñäà dåì-mätreëaiva kurvato'nabhimukhasya | våddhasya pramadäpi çrér api bhåtyasya bhogäya ||418||
bhavitäsi rajani yasyäm adhva-çrama-çäntaye padaà dadhatém |
sa baläd valayita-jaìghä-baddhäà mäm urasi pätayati ||419||
bhüñaëatäà bhajataù sakhi kañaëa-viçuddhasya jäta-rüpasya | puruñasya ca kanakasya ca yukto garimä sarägasya ||420||
bhasma-puruñe'pi giriçe snehamayé tvam ucitena subhagäsi |
moghas tvayi janavädo yad oñadhi-prastha-duhiteti ||421||
bhaya-pihitaà bäläyäù pévaram üru-dvayaà smaronnidraù | nidräyäà premärdraù paçyati niùçvasya niùçvasya ||422||
bhramaréva koña-garbhe gandha-håtä kusumam anusaranté tväm |
avyaktaà küjanté saìketaà tamasi sä bhramati ||423||
bhrämaà bhrämaà sthitayä snehe tava payasi tatra tatraiva | ävarta-patita-naukäyitam anayä vinayam apanéya ||424||
bhramayasi guëamayi kaëöha-graha-yogyänätma-mandiropänte |
hälika-nandini taruëän kakudmino meòhi-rajjur iva ||425||
bhäla-nayane'gnir indur maulau gätre bhujaìga-maëi-dépäù | tad api tamo-maya eva tvam éça kaù prakåtim atiçete ||426||
iti vibhävyäkhyä-sametä bha-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ma-kära-vrajyä
madhu-mada-véta-vréòä yathä yathä lapati saàmukhaà bälä | tan-mukham ajäta-tåptis tathä tathä vallabhaù pibati ||427||
mitrair älocya samaà guru kåtvä kadanam api samärabdhaù | arthaù satäm iva hato mukha-vailakñyeëa mäno’yam ||428||
mama rägiëo manasvini karam arpayato dadäsi påñöham api |
yadi tad api kamala-bandhor iva manye svasya saubhägyam ||429||
mä spåça mäm iti sakupitam iva bhaëitaà vyaïjitä na ca vréòä | äliìgitayä sasmitamuktam anäcära kià kuruñe ||430||
müläni ca niculänäà hådayäni ca küla-vasati-kulaöänäm | mudira-madirä-pramattä godävari kià vidärayasi ||431||
malaya-druma-säräëäm iva dhéräëäà guëa-prakarño’pi | jaòa-samaya-nipatitänäm anädaräyaiva na guëäya ||432||
madhumathana-mauli-mäle sakhi tulayasi tulasi kià mudhä rädhäm |
yat tava padam adaséyaà surabhayituà saurabhodbhedaù ||433||
mayi yäsyati kåtvävadhi-dina-saìkhyaà cumbanaà tathäçleñam | priyayänuçocitä sä tävat suratäkñamä rajané ||434||
mågamada-nidänam aöavé kuìkumam api kåñaka-väöikä vahati |
haööaviläsini bhavaté param ekä paura-sarvasvam ||435||
madhu-divaseñu bhrämyan yathä viçati mänasaà bhramaraù | sakhi loha-kaëöaka-nibhas tathä madana-viçikho’pi ||436||
mayi calite tava muktä dåçaù svabhävät priye sa-pänéyäù |
satyam amülyäù sadyaù prayänti mama hådaya-häratvam ||437||
mugdhe mama manasi çaräù smarasya païcäpi santataà lagnäù | çaìke stana-guöikä-dvayam arpitam etena tava hådaye ||438||
madhumathana-vadana-vinihita-vaàçé-suñiränusäriëo rägäù |
hanta haranti mano mama nalikä-viçikhäù smarasyeva ||439||
mahatoù suvåttayoù sakhi hådaya-graha-yogyayoù samucchritayoù | sajjanayoù stanayor iva nirantaraà saìgataà bhavati ||440||
mama väritasya bahubhir bhüyo bhüyaù svayaà ca bhävayataù |
jäto diçéva tasyäà sakhe na vinivartate mohaù ||441||
magno'si narmadäyä rase håto véci-locana-kñepaiù | yady ucyase taruvara bhrañöo bhraàço'pi te çläghyaù ||442||
menäm ulläsayati smerayati harià girià ca vimukhayati |
kåta-kara-bandha-vilambaù pariëayane giriça-kara-kampaù ||443||
madhu-gandhi gharma-timyat-tilakaà skhalad-uktià ghürëa-daruëäkñam | tasyäù kadädharämåtam änanam avadhüya päsyämi ||444||
medinyäà tava nipatati na padaà bahu-vallabheti garveëa |
äçliñya kair na taruëais turéva vasanair vimuktäsi ||445||
müle nisarga-madhuraà samarpayanto rasaà puro virasäù | ikñava iva para-puruñä vividheñu raseñu vinidheyäù ||446||
mahati snehe nihitaù kusumaà bahu dattam arcito bahuçaù | vakras tad api çanaiçcara iva sakhi duñöa-graho dayitaù ||447||
mä çabara-taruëi pévara-vakñoruhayor bhareëa bhaja garvam |
nirmokair api çobhä yayor bhujaìgébhir unmuktaiù ||448||
mama kupitäyäç chäyäà bhümäv äliìgya sakhi milat-pulakaù | snehamayatvam anujjhan karoti kià naiña mäm aruñam ||449||
muñita iva kñaëa-virahe ripur iva kusumeñu-keli-saìgräme | däsa iva çrama-samaye bhajan natäìgéà na tåpyämi ||450||
muïcasi kià mänavatéà vyavasäyäd dviguëa-manyu-vegeti | sneha-bhavaù payasägniù säntvena ca roña unmiñati ||451||
malayajam apasärya ghanaà véjana-vighnaà vidhäya bähubhyäm |
smara-santäpäd agaëita-nidägham äliìgate mithunam ||452||
mahato'pi hi viçväsän mahäçayä dadhati nälpam api laghavaù | saàvåëute'dré-nudadhir nidägha-nadyo na bhekam api ||453||
madhu-dhäreva na muïcasi mänini rükñäpi mädhuréà sahajäm |
kåta-mukha-bhaìgäpi rasaà dadäsi mama sarid ivämbhodheù ||454||
madanäkåñöa-nurjyä-ghätair iva gåhiëi pathika-taruëänäm |
véëä-tantré-kväëaiù keñäà na vikampate cetaù ||455||
mama bhayam asyäù kopo nirvedo'syä mamäpi mandäkñam | jätaà kva cäntarikñe smita-saàvåti-namita-kandharayoù ||456||
muktämbaraiva dhävatu nipatatu sahasä trimärgagä västu |
iyam eva narmadä mama vaàça-prabhavänurüpa-rasä ||457||
mågamada-lepanam enaà néla-nicolaiva niçi niñeva tvam | kälindyäm indévaram indindira-sundaréva sakhi ||458||
mama sakhyä nayana-pathe militaù çakto na kaçcid api calitum |
patito'si pathika viñame ghaööa-kuöéyaà kusuma-ketoù ||459||
mahatä priyeëa nirmitam apriyam api subhaga sahyatäà yäti | suta-sambhavena yauvana-vinäçanaà na khalu khedäya ||460||
mäna-graha-guru-kopäd anu dayitäty eva rocate mahyam |
käïcanamayé vibhüñä dähäïcita-çuddha-bhäveva ||461||
iti vibhävyäkhyä-sametä ma-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ya-kära-vrajyä
yünaù kaëöaka-viöapäni viäïcala-grähiëas tyajanté sä | vana iva pure’pi vicarati puruñaà tväm eva jänanté ||462||
yuñmäsüpagatäù smo vibudhä väì-mätra-päöavena vayam | antarbhavati bhavatsv api näbhaktas tan na vijïätam ||463||
yatra na düté yatra snigdhä na dåço'pi nipuëayä nihitäù |
na giro'dyäpi vyaktékåtaù sa bhävo'nurägeëa ||464||
yä néyate sapatny praviçya yävarjitä bhujaìgena | yamunäyä iva tasyäù sakhi malinaà jévanaà manye ||465||
yasminn ayaço'pi yaço hrér vighno mäna eva dauùçélyam | laghutä guëajïatä kià navo yuvä sakhi na te dåñöaù ||466||
yad vékñyate khalänäà mähätmyaà kväpi daiva-yogena |
käkänäm iva çauklyaà tad api hi na ciräd anarthäya ||467||
yat khalu khala-mukha-huta-vaha-vinihitam api çuddhim eva parameti | tad anala-çaucam iväàçukam iha loke durlabhaà prema ||468||
yan nävadhim arthayate pätheyärthaà dadäti sarvasvam | tenänayäti-däruëa-çaìkäm äropitaà cetaù ||469||
yünäm érñyä-vairaà vitanvatä taruëi cakra-rucireëa | tava jagahnenäkulitä nikhilä pallé khaleneva ||470||
yävaj jévana-bhävé tulyäçayoyor nitänta-nirbhedaù |
nadayor ivaiña yuvayoù saìgo rasam adhikam ävahatu ||471||
yan nihitäà çekharayasi mäläà sä yätu çaöha bhavantam iti | praharantéà çirasi padä smarämi täà garva-guru-kopäm ||472||
yauvana-guptià patyau bandhuñu mugdhatvam ärjavaà guruñu |
kurväëä halika-vadhüù praçasyate vyäjato yuvabhiù ||473||
yo na gurubhir na mitrair na vivekenäpi naiva ripu-hasitaiù | niyamita-pürvaù sundari sa vinétatvaà tvayä nétaù ||474||
yan-mülam ärdram udakaiù kusumaà pratiparva phala-bharaù paritaù |
druma tan mädyasi vécé-paricaya-pariëämam avicintya ||475||
yasyäìke smara-saìgara-viçränti-präïjalä sakhé svapiti | sa vahatu guëäbhimänaà madana-dhanur-valli-cola iva ||476||
yadi däna-gandha-mäträd vasanti sapta-cchade'pi dantinyaù |
kim iti mada-paìka-malinäà karé kapola-sthaléà vahati ||477||
yad-avadhi vivåddha-mäträ vikasita-kusumotkarä çaëa-çreëé | pétäàçuka-priyeyaà tadavadhi pallé-pateù putré ||478||
yamunä-taraìga-taralaà na kuvalayaà kusuma-lävi tava sulabham |
yadi saurabhänusäré jhaìkäré bhramati na bhramaraù ||479||
iti vibhävyäkhyä-sametä ya-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ra--kära-vrajyä
räjyäbhiñeka-salila-kñälita-mauleù kathäsu kåñëasya | garva-bhara-mantharäkñé paçyati pada-paìkajaà rädhä ||490||
rati-kalaha-kupita-käntä-kara-cikuräkarña-mudita-gåha-nätham |
bhavati bhavanaà tad anyat präg-vaàçaù parëa-çälä vä ||491||
rogo räjäyata iti janavädaà satyam adya kalayämi | ärogya-pürvakaà tvayi talpa-präntägate subhaga ||492||
ruddha-svarasa-prasarasyälibhir agre nataà priyaà prati me |
srotasa iva nimnaà prati rägasya dviguëa ävegaù ||493||
rüpam idaà käntir asäv ayam utkarñaù suvarëa-racaneyam | durgata-militä lalite bhramasi pratimandira-dväram ||494||
racite nikuïja-patrair bhikñuka-pätre dadäti sävajïam |
paryuñitam api sutékñëa-çväsa-kaduñëaà vadhür annam ||495||
rakñati na khalu nija-sthitim alaghuù sthäpayati näyakaù sa yathä | tiñöhati tathaiva tad-guëa-viddheyaà hära-yañöhir iva ||496||
räjasi kåçäìgi maìgala-kalaçé sahakära-pallaveneva |
tenaiva cumbita-mukhé prathamävirbhüta-rägeëa ||497||
rüpa-guëa-héna-häryä bhavati laghur dhülir anila-capaleva | prathayati påghu-guëa-neyä taruëé taraëir iva garimäëam ||498||
räge nave vijåmbhati viraha-krama-manda-manda-mandäkñe |
sasmita-salajjam ékñitam idam iñöaà siddham äcañöe ||499||
roño'pi rasavaténäà na karkaço vä ciränubandhé vä | varñäëäm upalo'pi hi susnigdhaù kñaëika-kalpaç ca ||500||
rodanam etad dhanyaà sakhi kià bahu måtyur api mamänarghaù |
svapneneva hi vihito nayana-mano-häriëä tena ||501||
roñeëaiva mayä sakhi vakro'pi granthilo'pi kaöhino'pi | åjutäm anéyatäyaà sadyaù svedena vaàça iva ||502||
rajaném iyam upanetuà pitå-prasüù prathamam upatasthe |
raïjayati svayam induà kunäyakaà duñöa-dütéva ||503||
iti vibhävyäkhyä-sametä ra-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
la-kära-vrajyä
lagnäsi kåñëa-vartmani susnigdhe varti hanta dagdhäsi | ayam akhila-nayana-subhago nu bhukta-muktäà punaù spåçati ||504||
lakñméù çikñayati guëän amün punar durgatir vidhünayati | pürëo bhavati suvåttas tuñära-rucir apacaye vakraù ||505||
lünä-tantu-niruddha-dväraù çünyälayaù patat-patagaù |
pathike tasminn aïcala-pihita-mukho roditéva sakhi ||506||
lagnaà jaghane tasyäù suviçäle kalita-kari-kara-kréòe | vapre saktaà dvipam iva çåìgäras tväà vibhüñayati ||507||
liptaà na mukhaà näìgaà na pakñaté na caraëäù parägeëa | aspåçateva nalinyä vidagdha-madhupena madhu pétam ||508||
lagnaà jaghane tasyäù çuñyati nakha-lakñma mänasaà ca mama |
bhuktam aviçadam avedanam idam adhika-saräga-säbädham ||509||
lajjayitum akhila-gopé-nipéta-manasaà madhudviñaà rädhä | ajïeva påcchati kathäà çambhor dayitärdha-tuñöasya ||510||
lakñmé-niùçväsänala-piëòé-kåta-dugdha-jaladhi-sära-bhujaù |
kñéra-nidhi-téra-sudåço yaçäàsi gäyanti rädhäyäù ||511||
lélägärasya bahiù sakhéñu caraëätithau mayi priyayä | prakaöékåtaù prasädo dattvä vätäyane vyajanam ||512||
iti vibhävyäkhyä-sametä la-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
va-kära-vrajyä
varëa-håtir na laläöe na lulitam aìgaà na cädhare daàçaù | utpalam ahäri väri ca na spåñöam upäya-catureëa ||513||
vividhäyudha-vraëärbuda-viñame vakñaù-sthale priyatamasya |
çrér api véra-vadhür api garvotpulakä sukhaà svapiti ||518||
vaimukhye'pi vimuktäù çarä ivänyäya-yodhino vitanoù | bhindanti påñöha-patitäù priya hådayaà mama tava çväsäù ||519||
vyaktam adhunä sametaù khaëòo madiräkñi daçana-vasane te | yan nava-sudhaika-säre lobhini tat kim api nädräkñam ||520||
véjayator anyonyaà yünor viyutäni sakala-gäträëi |
san maitréva çroëé paraà nidäghe'pi na vighaöitä ||521||
vyäroñaà mäninyäs tamo divaù käsaraà kalam abhümeù | baddham alià ca nalinyäù prabhäta-sandhyäpasärayati ||522||
vakñasi vijåmbhamäëe stana-bhinnaà truöati kaïcukaà tasyäù |
pürva-dayitänurägas tava hådi na manäg api truöati ||523||
vyaktim avekñya tad anyäà tasyäm eveti viditam adhunä tu | harmya-hari-mukham iva tväm ubhayoù sädhäraëaà vedmi ||524||
vyajanasyeva samépe gatägatais täpa-häriëo bhavataù |
aïcalam iva caïcalatäà mama sakhyäù präpitaà cetaù ||525||
vitaranté rasam antar mamärdra-bhävaà tanoñi tanu-gätri | antaù-salilä sarid iva yan nivasasi bahir adåçyäpi ||526||
vihita-vividhänubandho mänonnatayävadhérito mäné |
labhate kutaù prabodhaà sa jägaritvaiva nidräëaù ||527||
vréòä-vimukhéà véta-snehäm äçaìkya käku-väì-madhuraù | premärdra-säparädhäà diçati dåçaà vallabhe bälä ||528||
vakñaù-praëayini sändra-çväse väì-mätra-subhaöi ghana-gharme |
sutanu laläöa-niveçita-laläöike tiñöha vijitäsi ||529||
vicarati paritaù kåñëe rädhäyäà räga-capala-nayanäyäm | daça-dig-vedha-viçuddhaà viçikhaà vidadhäti viñameñuù ||530||
vimukhe caturmukhe çritavati cänéça-bhävam éçe’pi |
magna-mahé-nistäre hariù paraà stabdha-romäbhüt ||532||
väpé-kacche väsaù kaëöaka-våtayaù sajägarä bhramaräù | ketaka-viöapa kim etair nanu väraya maïjaré-gandham ||533||
vicalasi mugdhe vidhåtä yathä tathä viçasi hådaya-madaye me | çaktiù prasüna-dhanuñaù prakampa-lakñyaà spåçantéva ||534||
vihitaäsama-çara-samaro jita-gäìgeya-cchaviù kåtäöopaù |
puruñäyite viräjati dehas tava sakhi çikhaëòéva ||535||
våti-vivara-nirgatasya pramadä-bimbädharasya madhu pibate | avadhérita-péyüñaù spåhayati devädhiräjo'pi ||536||
väsita-madhuni vadhünäm avataàse mauli-maëòane yünäm |
vilasati sä puru-kusume madhupéva vana-prasüneñu ||537||
vréòä-prasaraù prathamaà tad anu ca rasa-bhäva-puñöa-ceñöeyam | javané-vinirgamäd anu naöéva dayitä mano harati ||538||
väsasi haridrayeva tvayi gauräìgyä niveçito rägaù | piçunena so'panétaù sahasä patatä jaleneva ||539||
viñvag-vikäsi-saurabha-rägändha-vyägha-bädhanéyasya |
kvacid api kuraìga bhavato näbhém ädäya na sthänam ||540||
vaöa-kuöaja-çäla-çälmali-rasäla-bahu-sära-sindhu-väräëäm | asti bhidä malayäcala-sambhava-saurabhya-sämye'pi ||541||
vinihita-kaparda-koöià cäpala-doñeëa çaìkaraà tyaktvä | vaöam ekam anusaranté jähnavi luöhasi prayäga-taöe ||542||
veda caturëäà kñaëadä praharäëäà saìgamaà viyogaà ca |
caraëänäm iva kürmé saìkocam api prasäram api ||543||
våti-vivareëa viçanté subhaga tväm ékñituà sakhé dåñöiù | harati yuva-hådaya-païjara-madhyasthä manmatheñur iva ||544||
vipaëitulä-sämänye mä gaëayainaà nirüpaëe nipuëa |
dharma-ghaöo'säv adharékaroti laghum upari nayati gurum ||545||
väsara-gamyam anüror ambaram avané ca vämanaika-padam | jaladhir api potalaìghyaù satäà manaù kena tulayämaù ||546||
vitata-tamo-mañilekhälakñmotsaìga-sphuöäù kuraìgäkñi |
paträkñara-nikarä iva tärä nabhasi prakäçante ||547||
vividhäìga-bhaìgiñu gurur nütana-çiñyäà manobhaväcäryaù | vetra-latayeva bäläà talpe nartayati rata-rétyä ||548||
viparétam api rataà te sroto nadyä ivänukülam idam |
taöa-tarum iva mama hådayaà samülam api vegato harati ||549||
vaibhava-bhäjäà düñaëam api bhüñaëa-pakña eva nikñiptam | ugëam ätmanäm adharmaà dveñaà ca gåëanti käëädäù ||550||
vakräù kapaöa-snigdhäù malinäù karëäntike prasajjantaù |
kaà vaïcayanti na sakhe khaläç ca gaëikä-kaöäkñäç ca ||551||
vidyuj-jvälä-valayita-jaladhara-piöharodaräd viniryänti | viçadaudana-dyuti-muñaù preyasi payasä samaà karakäù ||552||
vyajanädibhir upacäraiù kià maru-pathikasya gåhiëi vihitair me |
täpas tvad-üru-kadalé-dvaya-madhye çänti-mayam eti ||553||
vaiguëye'pi hi mahatä vinirmitaà bhavati karma çobhäyai | durvaha-nitamba-mantharam api harati nitambiné-nåtyam ||554||
vékñya saténäà gaëane rekhäm ekäà tayä sva-nämäìkäm |
santu yuväno hasituà svayam eväpäri nävaritum ||555||
vindhyäcala iva dehas tava vividhävarta-narmada-nitambaù | sthagayati gatià muner api sambhävita-ravi-ratha-stambhaù ||556||
våti-bhaïjana gaïjana-saha nikämam uddäma durnayäräma | paraväöé-çata-lampaöa duñöa-våña smarasi geham api ||557||
vaàçävalambanaà yad yo vistäro guëasya yävanatiù | taj jälasya khalasya ca nijäìka-supta-praëäçäya ||558||
vindhya-mahédhara-çikhare mudira-çreëé-kåpäëa-mayam anilaù |
udyad-vidyuj-jyotiù pathika-vadhäyaiva çätayati ||559||
vyälambamäna-veëé-dhuta-dhüli prathamam açrubhir dhautam | äyätasya padaà mama gehinyä tad anu salilena ||560||
vakñaù-sthala-supte mama mukham upadhätuà na maulim älabhase |
pénottuìga-stana-bhara-düré-bhütaà rata-çräntau ||561||
vadana-vyäpäräntarbhäväd anuraktamänayanté tvam | düti saté-näçärthaà tasya bhujaìgasya daàñöräsi ||562||
iti vibhävyäkhyä-sametä va-kära-vrajyä ||
--o)0(o--
ça-kära-vrajyä
çrér api bhujaìga-bhoge mohana-vijïena çélitä yena | so’pi hariù puruño yadi puruñä itare’pi kià kurmaù ||563||
çaìke yä sthairyamayé çlathayati bähü manobhavasyäpi | darpa-çiläm iva bhavatéà kataras taruëo vicälayati ||564||
çärdüla-nakhara-bhaìgura kaöhoratara-jäta-rüpa-racano’pi |
bälänäm api bäläsä yasyäs tvam api hådi vasasi ||565||
çruta eva çruti-häriëi rägotkarñeëa kaëöham adhivasati | géta iva tvayi madhure karoti närtha-grahaà sutanuù ||566||
çréù çré-phalena räjyaà tåëa-räjenälpa-sämyato labdham |
kucayoù samyak-sämyäd gato ghaöaç cakravartitvam ||567||
çroëé bhümäv aìke priyo bhayaà manasi pati-bhuje mauliù | güòhaçväso vadane suratam idaà cet tåëaà tridivam ||568||
çliñyann iva cumbann iva paçyann iva collikhann ivätåptaù |
dadhad iva hådayasyäntaù smarämi tasyä muhur jaghanam ||569||
çirasi caraëa-prahäraà pradäya niùsäryatäà sa te tad api | cakräìkito bhujaìgaù käliya iva sumukhi kälindyäù ||570||
çocyaiva sä kåçäìgé bhütimayé bhavatu guëamayé väpi | snehaika-vaçya bhavatä tyaktä dépena vartir iva ||571||
çuka iva däru-çaläkä-piïjaram anudivasa-vardhamäno me |
kåntati dayitä-hådayaà çokaù smara-viçikha-tékñëa-mukhaù ||572||
çrutväkasmika-maraëaà çuka-sünoù sakala-kautukaika-nidheù | jïäto gåhiëé-vinaya-vyaya ägatyaiva pathikena ||573||
çélita-bhujaìga-bhogä kroòenäbhuddhåtäpi kåñëena |
acalaiva kértyate bhüù kim açakyaà näma vasumatyäù ||574||
çyämä vilcana-haré bäleyaà manasi hanta sajjanté | lumpati pürva-kalatraà dhüma-latä bhitti-citram iva ||575||
çataço gatir ävåttiù çataçaù kaëöhävalambanaà çataçaù | çataço yäméti vacaù smarämi tasyäù praväsa-dine ||576||
çruta-para-puñöa-raväbhiù påñöo gopébhir abhimataà kåñëaù | çaàsati vaàça-stanitaiù stana-vinihita-locano’numatam ||577||
çaìkara-çirasi niveçita-padeti mä garvam udvahendu-kale | phalam etasya bhaviñyati tava caëòé-caraëa-reëumåjä ||578||
çäkhi-çikhare saméraëa-doläyita-néòa-nirvåtaà vasati |
karmaika-çaräëam agaëita-bhayam açithila-keli khaga-mithunam ||579||
çuka surata-samara-närada hådaya-rahasyaika-sära sarvajïa | guru-jana-samakña-müka praséda jambü-phalaà dalaya ||580||
çirasä vahasi kapardaà rudra ruditväpi rajatam arjayasi |
asyäpy udarasyärdhaà bhajatas tava vetti kas tattvam ||581||
çrotavyaiva sudheva çvetäàçu-kaleva düra-dåçyaiva | duñöa-bhujaìga-paréte tvaà ketaki na khalu naù spåçyä ||582||
çravaëopanéta-guëayä samarpayantyä praëamya kusumäni | madana-dhanur-latayeva tvayä vaçaà düti néto'smi ||583||
çäkhoöaka-çäkhoöaja-vaikhänasa-karaöa-püjya raöa suciram |
nädara-padam iha gaëakäù pramäëa-puruño bhavän ekaù ||584||
çaçi-rekhopama-käntes tavänya-päëi-grahaà prayätäyäù | madanäsi-putrikäyä iväìga-çobhäà kadarthayati ||585||
çaithilyena bhåtä api bhartuù käryaà tyajanti na suvåttäù |
balinäkåñöe bähau valayäù küjanti dhävanti ||586||
iti vibhävyäkhyä-sametä ça-kära-vrajyä |
--o)0(o--
ña-kära-vrajyä
ñaö-caraëa-kéöa-juñöaà paräga-ghuëa-pürëam äyudhaà tyaktvä | tväà muñöimeya-madhyäm adhunä çaktià smaro vahati ||587||
iti vibhävyäkhyä-sametä ña-kära-vrajyä |
--o)0(o--
sa-kära-vrajyä
sä divasa-yogya-kåtya-vyapadeçä kevalaà gåhiëé | dvitither divasasya parä tithir iva sevyä niçi tvam asi ||588||
stana-nütana-nakha-lekhälambé tava gharma-bindu-sandohaù |
äbhäti paööa-sütre praviçann iva mauktika-prasaraù ||589||
saubhägya-garvam ekä karotu yüthasya bhüñaëaà kariëé | atyäyäm avator yä madändhayor madhyam adhivasati ||590||
sva-caraëa-péòänumita-tvan-mauli-rujä-vinéta-mätsaryä |
aparäddhä subhaga tväà svayam aham anunetum äyätä ||591||
snehamayän péòayataù kià cakreëäpi tailakärasya | cälayati pärthivän api yaù sa kulälaù paraà cakré ||592||
sarale na veda bhavaté bahu-bhaìgä bahu-rasä bahu-vivartä |
gatir asaté-neträëäà premëäà srotasvaténäà ca ||593||
sakhi madhyähna-dvi-gu;na-dyumaëi-kara-çreëi-péòitä chäyä | majjitum iväla-väle paritas taru-mülam äçrayati ||594||
sakhi çåëu mama priyo'yaà gehaà yenaiva vartmanäyätaù | tan-nagara-gräma-nadéù påcchati samam ägatän anyän ||595||
säyaà ravir analam asau madana-çaraà sa ca viyoginé-cetaù | idam api tamaù-samühaà so'pi nabho nirbharaà viçati ||596||
smara-samara-samaya-pürita-kambhu-nibho dviguëa-péna-gala-nälaù |
çérëa-präsädopari jigéñur iva kala-ravaù kvaëati ||597||
sphurad-adharam aviratäçru dhvani-rodhotkampa-kucam idaà ruditam |
jänüpanihita-hasta-nyasta-mukhaà dakñiëa-prakåteù ||598||
svayam upanétair açanaiù puñëanté néòa-nirvåtaà dayitam | sahaja-prema-rasajïä subhagä-garvaà baké vahatu ||599||
sva-rasena badhnatäà karam ädäne kaëöakotkarais tudatäm |
piçunänäà panasänäà koñäbhogo'py aviçväsyaù ||600||
saubhägyaà däkñiëyän nety upadiñöaà hareëa taruëénäm | vämärdham eva devyäù sva-vapuù-çilpe niveçayatä ||601||
subhaga sva-bhavana-bhittau bhavatä saàmardya péòitä sutanuù |
sä péòayaiva jévati dadhaté vaidyeñu vidveñam ||602||
sä guëa-mayé svabhäva-svacchä sutanuù kara-grahäyattä | bhramitä bahu-mantra-vidä bhavatä käçméra-mäleva ||603||
sa-vréòa-smita-subhage spåñöäspåñöeva kiàcid apayänté |
apasarasi sundari yathä yathä tathä spåçasi mama hådayam ||604||
sakhi sukhayaty avakäça-präptaù preyän yathä tathä na gåhé | vätäd aväritäd api bhavati gaväkñänilaù çétaù ||605||
satatam aruëita-mukhe sakhi nigiranté garalam iva giräà gumpham |
avagaëitauñadhi-manträ bhujaìgi raktaà viraïjayasi ||606||
sthala-kamala-mugdha-vapuñä sätaìkäìka-sthitaika-caraëena | äçväsayati visinyäù küle visa-kaëöhikä çapharam ||607||
sa-nakha-padam adhika-gauraà näbhé-mülaà niraàçukaà kåtvä |
anayä sevita pavana tvaà kià kåta-malaya-bhågupätaù ||608||
sarväìgam arpayanté lolä suptaà çrameëa çayyäyäm | alasam api bhägyavantaà bhajate puruñayiteva çréù ||609||
suditaà tad eva yatra smäraà smäraà viyoga-duùkhäni | äliìgati sä gäòhaà punaù punar yäminé-prathame ||610||
säntar-bhayaà bhujiñyä yathä yathäcarati samadhikäà seväm |
säçaìka-serñya-sabhayä tathä tathä gehiné tasya ||611||
sundari darçayati yathä bhavad-vipakñasya tat-sakhé käntim | patati tathä mama dåñöis tvad-eka-däsasya säsüyä ||612||
svädhénair adhara-vraëa-nakhäìka-paträvalopa-dina-çayanaiù | subhagä subhagety anayä sakhi nikhilä mukharitä pallé ||613||
sarita iva yasya gehe çuñyanti viçäla-gotrajä näryaù |
kñäräsv eva sa tåpyati jala-nidhi-laharéñu jalada iva ||614||
sakala-kaöakaika-maëòani kaöhiné-bhütäçaye çikhara-danti | giribhuva iva tava manye manaù çilä samabhavac caëòi ||615||
sakhi duravagäha-gahano vidadhäno vipriyaà priya-jane'pi |
khala iva durlakñyas tava vinata-mukhasyopari sthitaù kopaù ||616||
sveda-sacela-snätä sapta-padé sapta maëòalér yänté | sa-madana-dahana-vikärä manoharä vréòitä namati ||617||
surasa-pravartamänaù saìghäöo'yaà samäna-våttänäm |
etyaiva bhinna-våttair bhaìguritaù kävya-sarga iva ||618||
sarväsäm eva sakhe paya iva surataà manohäri | tasyä eva punaù punar ävåttau dugdham iva madhuram ||619||
svapne'pi yäà na muïcasi yä te'nugrähiëé hådi-sthäpi |
duñöäà na buddhim iva täà güòha-vyabhicäriëéà vetsi ||620||
saparävåti caranté väty eva tåëaà mano'navadyäìgi | harasi kñipasi taralayasi bhramayasi tolayasi pätayasi ||621||
sä bahu-lakñaëa-bhävä stré-mätraà veti kitava tava tulyam |
koöir varäöikä vä dyüta-vidheù sarva eva paëaù ||622||
sä viraha-dahana-dünä måtvä måtväpi jévati varäké | çäréva kitava bhavatänukülitä pätitäkñeëa ||623||
sparçäd eva svedaà janayati na ca me dadäti nidrätum |
pirya iva jaghanäàçukam api na nidäghaù kñaëam api kñamate ||624||
sä bhavato bhävanayä samaya-viruddhaà manobhavaà bälä | nütana-lateva sundara dohada-çaktyä phalaà vahati ||625||
spåçati nakhair na ca vilikhati sicayaà gåhëäti na ca vimocayati | na ca muïcati na ca madayati nayati niçäà sä na nidräti ||626||
stana-jaghana-dvayam asyä laìghita-madhyaù sakhe mama kaöäkñaù |
nojjhati rodhasvatyäs taöa-dvayaà tértha-käka iva ||627||
sa-vréòa-smita-manda-çvasitaà mäà mä spåçeti çaàsantyä | äkopam etya vätäyanaà pidhäya sthitaà priyayä ||628||
sa-kara-grahaà sa-ruditaà säkñepaà sa-nakha-muñöi sa-jigéñam |
tasyäù surataà surataà präjäpatya-kratur ato'nyaù ||629||
sakhi na khalu nimalänäà vidadhaty abhidhänam api mukhe malinäù |
kenäçrävi pikänäà kuhüà vihäyetaraù çabdaù ||630||
svalpä iti räma-balair ye nyastä näçaye payo-räçeù | te çailäù sthitimanto hanta laghimnaiva bahu-mänaù ||631||
sä çyämä tanvaìgé dahatä çétopacära-tévreëa |
viraheëa päëòimänaà nétä tuhinena dürvaiva ||632||
sunirékñita-niçcala-kara-vallabha-dhärä-jalokñitä na tathä | sotkampena mayä sakhi dåñöä sä mädyati sma yathä ||633||
sakhi moghékåta-madane pativrate kas tavädaraà kurute |
näçrauñér bhagavän api sa käma-viddho haraù püjyaù ||634||
sä mayi na däsa-buddhir na ratir näpi trapä na viçväsaù | hanta nirékñya navoòhäà manye vayam apiryä jätäù ||635||
suciräyäte gåhiëé niçi bhuktä dina-mukhe vidagdheyam |
dhavala-nakhäìkaà nija-vapur akuìkumärdraà na darçayati ||636||
stana-jaghanoru-praëayé gäòhaà lagno niveçita-snehaù | priya käla-pariëatir iyaà virajyase yan nakhäìka iva ||637||
sä vicchäyä niçi niçi sutanur bahu-tuhina-çétale talpe |
jvalati tvadéya-virahäd oñadhir iva himavataù påñöhe ||638||
sä nérase tava hådi praviçati niryäti na labhate sthairyam | sundara sakhé divasakara-bimbe tuhinäàçu-rekheva ||639||
sukumäratvaà käntir nitänta-saraatvam äntaräç ca guëäù | kià näma nendulekhe çaça-graheëaiva tava kathitam ||640||
saurabhya-mätra-manasäm ästäà malaya-drumasya na viçeñaù | dharmärthinäà tathäpi sa mågyaù püjärtham açvatthaù ||641||
saàvähayati çayänaà yathopavéjayati gåhapatià gåhiëé |
gåha-våti-vivara-niveçita-dåças tathäçväsanaà yünaù ||642||
satyaà svalpa-guëeñu stabdhä sadåçe punar bhujaìge sä | arpita-koöiù praëamati sundara hara-cäpa-yañöir iva ||643||
sarvaàsahäà mahém iva vidhäya täà bäñpa-väribhiù pürëäm | bhavanäntara-mayam adhunä saìkräntas te guruù premä ||644||
sambhavati na khalu rakñä sarasänäà prakåti-capala-caritänäm |
anubhavati hara-çirasy api bhujaìga-pariçélanaà gaìgä ||645||
sulabheñu kamala-kesara-ketaka-mäkanda-kunda-kusumeñu |
väïchati manorathändhä madhupé smara-dhanuñi guëé-bhävam ||646||
sä lajjitä sapatné kupitä bhétaù priyaù sakhé sukhitä | bäläyäù péòäyäà nidänite jägare vaidyaiù ||647||
sucirägatasya saàvähana-cchalenäìgam aìgam äliìgya |
puñyati ca mäna-carcäà gåhiëé saphalayait cotkalikäm ||648||
sä sarvathaiva raktä rägaà guïjeva na tu mukhe vahati | vacana-paöos tava rägaù kevalam äsye çukasyeva ||649||
säyaà känta-bhujäntara-patitä rati-néta-sakala-rajanékä | uñasi dadaté pradépaà sakhébhir upahasyate bälä ||650||
sä tékñëa-mäna-dahanä mahataù snehasya durlabhaù päkaù |
tväà darvém iva düti prayäsayann asmi viçvastaù ||651||
sneha-kñatir jigéñä samaraù präëa-vyayävadhiù kariëäm | na vitanute kam anarthaà dantini tava yauvanodbhaöaù ||652||
sadanäd apaiti dayito hasati sakhé viçati gharaëim iva bälä |
jvalati sapatné kére jalpati mugdhe prasédati ||653||
saìkucitäìgéà dviguëäàçukäà mano-mätra-visphuran-madanäm | dayitäà bhajämi mugdhäm iva tuhina tava prasädena ||654||
sakhi lagnaiva vasanté sadäçaye mahati rasa-maye tasya |
bäòava-çikheva sindhor na manäg apy ärdratäà bhajasi ||655||
sakhi mihirodgamanädi-pramodam apidhäya so’yam avasäne | bandhyo’vadhi-väsara iva tuñära-divasaù kadarthayati ||656||
sura-bhavane taruëäbhyäà parasparäkåñöa-dåñöi-hådayäbhyäm | devärcanärtham udyatam anyonyasyärpitaà kusumam ||657||
säyaà kuçeçayäntar-madhupänäà niryatäà nädaù |
mitra-vyasana-viñaëëaiù kamalair äkranda iva muktaù ||658||
sumahati manyu-nimitte mayaiva vihite’pi vepamänoruù | na sakhénäm api rudaté mamaiva vakñaù-sthale patitä ||659||
subhaga vyajana-vicälana-çithila-bhujäbhüd iyaà vayasyäpi | udvartanaà na sakhyäù samäpyate kiïcid apagaccha ||660||
sa-vréòä nakha-radanärpaëeñu kupitä pragäòham aciroòhä |
bahu-yäcïä-caraëa-graha-sädhyä roñeëa jäteyam ||661||
sugåhéta-malina-pakñä laghavaù para-bhedinaù paraà tékñëäù |
puruñä api viçikhä api guëa-cyutäù kasya na bhayäya ||662||
sva-kapolena prakaöékåtaà pramattatva-käraëaà kim api | dviradasya durjanasya ca madaà cakäraiva dänam api ||663||
satyaà patir avidagdhaù sä tu sva-dhiyaiva nidhuvane nipuëä | märttikam ädhäya guruà dhanur adhigatam ekalavyena ||664||
saubhägya-mänavän sa tvayävadhéryäpamänam änétaù |
svaà viraha-päëòimänaà bhasma-snänopamaà tanute ||665||
sakhi mama karaïja-tailaà bahu-sandeçaà praheñyaséty uditä | çvaçura-gåha-gamana-militaà bäñpa-jalaà saàvåëoty asaté ||666||
sandarçayanti sundari kulaöänäà tamasi vitatam avikalpe | maulimaëidépa-kalikä varti-nibhä bhogino’dhvänam ||667||
sarvaà vanaà tåëälyä pihitaà pétäù sitäàçu-ravi-täräù |
pradhvaàsäù panthäno malinenodgamya meghena ||668||
samyag aniñpannaù san yo’rthas tvarayä svayaà sphuöékriyate | sa vyaìga eva bhavati prathamo vinatä-tanüja iva ||669||
sajjana eva hi vidyä çobhanäyai bhavati durjane moghä | na vidüra-darçanatayä kaiçcid upädéyate gådhraù ||670||
subhagaà vadati janas taà nija-patir iti naiña rocate mahyam |
péyüñe’pi hi bheñaja-bhävopanate bhavaty aruciù ||671||
saudha-gaväkña-gatäpi hi dåñöis taà sthiti-kåta-prayatnam api | hima-giri-çikhara-skhalitä gaìgevairävataà harati ||672||
saha-gharma-cäriëé mama paricchadaù sutanu neha sandehaù |
na tu sukhayati tuhina-dina-cchatra-cchäyeva sajjanté ||673||
sakala-guëaika-niketana dänava-väsena gharaëiruharäjaù | jäto’si bhütale tvaà satäm anädeya-phala-kusumaù ||674||
sundari täöaìkamayaà cakram ivodvahati tävake karëe |
nipatati nikäma-tékñëaà kaöäkña-bäëo’rjuna-praëayé ||675||
svädhénaiva phala-rddhir janopajévyatvam ucchraya-cchäyä | sat-puàso maru-bhüruha iva jévana-mätram äçäsyam ||676||
santäpa-moha-kampän sampädayituà nihantum api jantün | sakhi durjanasya bhütiù prasarati düraà jvarasyeva ||677||
sukhayitataräà na rakñati paricaya-leçaà gaëäìganeva çréù |
kuka-käminéva nojjhati väg-devé janma-janmäpi ||678||
sva-sadana-nikaöe naliném abhinava-jäta-cchadäà nirékñyaiva | hä gåhiëéti pralapaàç cirägataù sakhi patiù patitaù ||679||
saci caturänana-bhäväd vaimukhyaà kväpi naiva darçayati | ayam eka-hådaya eva druhiëa iva priyatamas tad api ||680||
satyaà madhuro niyataà vakro nünaà kalädharo dayitaù | sa tu veda na dvitéyäm akalaìkaù pratipad-indur iva ||681||
sva-sthänäd api vicalati majjati jaladhau ca nécam api bhajate |
nija-pakña-rakñaëa-manäù sujano mainäka-çaila iva ||682||
saàvåëu bäñpa-jalaà sakhi dåçam uparajyäïjanena valayainäm | dayitaù paçyatu pallava-paìkajayor yugapad eva rucam ||683||
sä päëòu-durbaläìgé nayasi tvaà yatra yäti tatraiva |
kaöhinéva kaitava-vido hasta-graha-mätra-sädhyä te ||684||
sakhi viçva-gaïjanéyä lakñmér iva kamala-mukhi kadaryasya | tvaà pravayaso’sya rakñä-vékñaëa-mätropayogyäsi ||685||
iti vibhävyäkhyä-sametä sa-kära-vrajyä |
--o)0(o--
ha-kära-vrajyä
hådayajïayä gaväkñe visadåkñaà kim api küjitaà sakhyä | yat kalaha-bhinna-talpä bhaya-kapaöäd eti mäà sutanu ||686||
harati hådayaà çaläkä-nihito’ïjana-tantur eña sakhi mugdhe | locana-bäëa-mucäntar-bhrüdhanuñä kiëa ivollikhitaù ||687||
hasasi caraëa-prahäre talpäd apasärito bhuvi svapiñi |
näsadåçe’pi kåte priya mama hådayät tvaà viniùsarasi ||688||
hasati sapatné çvaçrü roditi vadanaà ca pidadhate sakhyaù | svapnäyitena tasyäà subhaga tvan-näma jalpantyäm ||689||
hådayaà mama pratikñaëa-vihitävåttiù sakhe priyäçokaù |
prabalo vidärayiñyati jala-kalaçaà néra-lekheva ||690||
hanta virahaù samantäj jvalayati durvära-tévra-saàvegaù | aruëas tapana-çiläm iva punar na mäà bhasmatäà nayati ||691||
håtvä taöini taraìgair bhramitaç cakreñu näçaye nihitaù | phala-dala-valkala-rahitas tvayäntarikñe tarus tyaktaù ||692||
håta-käïci-valli-bandhottara-jaghanäd apara-bhoga-bhuktäyäù |
ullasati roma-räjiù stana-çambhor garala-lekheva ||693||
iti vibhävyäkhyä-sametä ha-kära-vrajyä |
--o)0(o--
kña-kära-vrajyä
kñérasya tu dayitatvaà yato’pi çäntopacäram äsädya | çailo’ìgäny änamayati premëaù çeño jvarasyeva ||694||
kñäntam apasärito yac caraëäv upadhäya supta eväsi |
udghäöayasi kim üru niùçväsaiù pulakayann uñëaiù ||695||
kñudrodbhavasya kaöutäà prakaöayato yac chataç ca madam uccaiù | madhuno laghu-puruñasya ca garimä laghimä ca bhedäya ||696||
--o)0(o--
pürvair vibhinna-våttäà guëäòhya-bhava-bhüti-bäëa-raghukäraiù |
väg-devéà bhajato mama santaù paçyantu ko doñaù ||697||
sat-pätropanayocita-sat-pratibimbäbhinava-vastu | kasya na janayati harñaà sat-kävyaà madhura-vacanaà ca ||698||
ekä dhvain-dvitéyä tirbhuvana-särä sphuöokti-cäturyä | païceñu-ñaöpada-hitä bhüñä çravaëasya sapta-çaté ||699||
kavi-samara-siàha-nädaù svaränuvädaù sudhaika-saàvädaù |
vidvad-vinoda-kandaù sandarbho’yaà mayä såñöaù ||700|||
udayana-balabhadräbhyäà saptaçaté çiñya-sodaräbhyäà me | dyaur iva ravi-candräbhyäà prakäçitä nirmalékåtya ||701||
hari-caraëäïjalim alaà kavi-vara-harñäya buddhimän satatam |
kåtäryä-sapta-çatém etäà govardhanäcäryaù ||702||
iti govardhanäcärya-viracitä äryä-saptaçaté samäptä