AFRIKAANS  HUISTAAL – GR. 12 ‐ 2012 

POËSIE 

_____________________________________ 

1. 

 die straatkind – Linda Roos 

1.  ek wou verbymik met die selfbewuste ongeërgde blik 2. wat ons vir bedelaars en pendelaars en hoere reserveer – 

 3. verby die kind wat eenkant om die vullisdromme snuif 4. wat sy skraal skouers gereed dra soos spiese 5. of ‘n heining:  maar agter dié heining 6. het sy vuil hemp skielik opgekrimp soos ‘n ou roof 7. en ‘n toegepleisterde wêreld 8. op die sypaadjie laat bloei 9. waar bome onder die skril bevel van sae steun 10. konyne spartel in steriele laboratoriums 11. en lammers teen die slagterslem 

 12. en daar was wysheid in die lug 13. (nes dié ander dag uit wolke) 14. maar soos van ou mans met klam monde op parkbankies 15. en kras soos kraaie 

 16. toe ek wegdraai was daar ‘n geruis in my ore 17. en onverklaarbaar teen my wang die bloedveeg 18. van ‘n vlerk 

 Uit:  ‘n Hokvol dwase, 1986 

 

INLEIDING: 

In die gedig word die alledaagse situasie van ‘n straatkind beskryf.  Die gedig laat die leser dink oor hom/haarself en die wêreld waarin ons bly.  Ons verwerp dikwels mense wat op die strate leef.  Ons sien hulle nood nie raak nie, of ons wil hulle nie raaksien nie en hulle eerder heeltemal vermy.  Dit ontstel ons.   

TEMA:  Die mens kom nie sy plig na ten opsigte van mens en natuur nie;  veral nie teenoor diegene wat minder bevoorreg is nie.  

SPREKER:  ‘n Ek‐spreker (eerste persoonverteller) is aan die woord:  r. 1, 16  “ek” r. 16 & 17 “my”. Dit is funksioneel, want dit maak die belewenis van die gebeure persoonlik en relevant op die spreker self.  

TITEL:  Die maatskaplike probleem van straatkinders is ‘n universele probleem en raak die hele wêreld. Die titel word met klein letters geskryf 

1) om aan te toon hoe onbelangrik die straatkind volgens ons oordeel is 2) omdat die gedig in vrye versvorm geskryf is. 

 

STROFE  1 – hoofgedagte:  Optrede van die “ek”  r. 1 & 2:   “verbymik” – die ek wou die straatkind miskyk/ignoreer.               ‐   “selfbewuste ongeërgde blik” dui op die spreker se voorgenome ingesteldheid                      wat sy teenoor die kind wou inneem. 

‐ “selfbewuste” suggereer dat sy verleë en bewus is van wat ander van haar dink. ‐ Hierteenoor staan “ongeërgde paradoksaal, want waar “selfbewus” dui op 

bewustheid van wat ander van haar dink, staan sy terselfdertyd “ongeërg” onverskillig teenoor die kind. 

‐ “wou”is ‘n hulpwerkwoord van wyse wat suggereer dat dit haar onderneming was om net verby te mik, maar dit aanvanklik nie regkry nie want volgens strofe 2 het haar gewete haar aangekla, in strofe 3 het sy tot insig gekom en in strofe 4 het sy toe uiteindelik haar rug op die kind gedraai. 

‐ Die “blik” (r. 1) wat sy vir straatkind “reserveer” (r. 2) is dieselfde kyk wat sy vir “bedelaars en pendelaars en hoere reserveer”.  Stylfiguur = POLISINDETON: herhaling vol voegwoorde “en”.  Funksie:  hef verskillende mense uit aan wie sy ‘n afsku het. 

‐ AANDAGSTREEP r.2 word die aandag gevestig op wie die spreker eintlik wil vermy nl. die straatkind. 

‐ “Pendelaar” – reis daagliks na en van werkplek per openbare voertuig: trein, bus, taxi. 

 

STROFE  2:  Die kind  r. 3         ‐      bywoord “verby”suggereer dat sy voor/langs/om die kind beweeg.                ‐      bywoord “eenkant” – die kind is ‘n verworpene.                ‐      Byvoeglike bysinne beskryf die kind (r. 3) “wat eenkant om die vullisdromme  

                     snuif” – die kind word gelykgestel aan ‘n dier:  hy is soos ‘n hond wat om                       vullisdromme snuif besig om kos te soek (snuif kan ook betrekking hê op gom                      snuif – ‘n tendens onder straatkinders) r. 4 – 5   ‐    Die vergelyking “sy skouers is soos spiese” wys op die houding en ingesteld‐                      heid van die kind:  hy is altyd gereed om te verdedig of aan te val;  dit                       suggereer ook gevaar. r.  5        ‐     Die vergelyking “sy skouers is soos ‘n heining”dui daarop dat die kind bewus is                      daarvan dat hy homself as straatkind moet beskerm teen dit wat hom bedreig,                     “heining”is dus ‘n skans om mense van hom weg te hou, wek dus die leser se                      simpatie vir die straatkind. r. 5         ‐     Na die : volg ‘n teenstelling of wending ingelei deur die woord “maar”(‘n                       teenstellende voegwoord) nl. waar die kind homself verskans en beveilig het                      met “spiese”en “heining” beweeg die ek se waarneming dieper en verby die                      skanse soos blyk uit “agter die heining”. r. 6        ‐      Die spreker neem verder waar:  “die kind se vuil hemp het opgekrimp soos ‘n                      ou roof”= vergelyking “opgekrimp/inmekaargetrek. 

‐  Die vergelyking stel die kind se hemp gelyk aan ‘n ou roof.  “roof”verander na ‘n korsie wat op ‘n wond gevorm het.  Die wond is die mens/spreker se poging om dit wat sy juis wil vermy nl. om betrokke te raak of om te gee vir die mense wat uitgeworpenes van die samelewing is, te vermy en verby te mik. 

r. 7        ‐     Die neweskikkende voegwoord “en” betrek die samelewing en dus ook die                      spreker as ‘n “toegepleisterde wêreld” (wil onbetrokke bly) 

‐ Figuurlike betekenis die wêreld is soos ‘n seer toegeplak. ‐ Die Bybel word hier betrek waar Jesus na die Fariseërs verwys as witgepleisterde 

grafte – Vlg. Matt. 23:27.  “Ellende wag vir julle, skrifgeleerdes en Fariseërs, huigelaars!  Julle is soos witgeverfde grafte wat van buite mooi lyk maar daarbinne vol doodsbene en allerhande onsuiwerheid is” Die wêreld word dus deur metafoor gelykgestel aan huigelary en minagting van mense. 

r. 8         ‐    “op die sypaadjie bloei”‐ Die aanskoue van die kind krap die roof van                       onbetrokkenheid oop. r. 9         ‐     Die betreklike vnw. “waar” het betrekking op die wêreld en spesifiek die                       sypaadjie. r. 9 – 11 ‐    ‘n Uitbreiding van die geweld wat nie net die mens raak nie – ironies is die mens                      verantwoordelik vir die geweld.  ‘n Baie kritiese en siniese seining hoe die                      wêreld daarna uitsien, volg: 

r. 9   Bome word afgesaag.  Die “bome” “steun”, m.a.w. kerm en kla van pyn onder            die skril (skerp, dun, hoog) geluid van sae –           S‐alliterasie is funksioneel.  Klanknabootsing (onomatopee).  Hierdeur word die           effek van die verwoesting van die natuur uitgehef. 

r.10  Diere, veral konyne, word in laboratoriums deur navorsing gepynig.           “spartel”‐ beteken die wild ruk met die ledemate en lyf om los te ruk.                              Suggereer dus paniek en wreedheid                              S – alliterasie. 

r.11   Diere word geslag om geëet te word.  Die beeld van “lammers”is funksioneel            want dit sluit aan by “kind”m.a.w. die wat onskuldig is. 

 

STROFE  3:    Die Bybelse word betrek  r. 12      ‐   “wysheid”hou verband met Goddelike wysheid en sluit aan by Bybelse gegewe nl.                    Genesis 1:3 “En daar was lig”. r. 13      ‐    Parentese wat verwys na die Seun van God wat in die lug weggevaar het en op                      die wolke sal terugkom vlg. Matt. 24:30, 26:64 sluit by reël 12 aan. 

       Ook Matt. 3:16 – 17 “Jesus is toe gedoop ... Meteens het die hemel bokant Hom         oopgegaan en Hy het die Gees van God soos ‘n duif sien neerdaal en op Hom         verheug ek my”. 

       Matt. 17:5 “... en ‘n stem uit die wolke het gesê:  “Dit is my geliefde Seun oor wie         ek my verheug.  Luister na Hom”. ‐ Die insig en kennis vlg. “wysheid”r. 12 is egter nie volkome nie, maar word 

beperk deur die aardse soos uiteengesit word in r. 14 – 15.     Die verwysing na “ou mans” in r. 14 wat betrekking het op die idioom:  “Die wysheid van die grysheid”, bedoelende dat oumense lewenservaring en wysheid het.  Dit staan in kontras met die hemelse insig. 

r. 14      ‐     Die voegwoord “maar” dui kontras/teenstelling aan. r. 14 ,15 ‐   Die kontras blyk duidelik uit die vergelykings “soos wysheid van ou mans met                      klam monde op parkbankies”en “oumans wat kras soos kraaie. 

‐ Die insig word dus negatief gelykgestel aan iemand wat oud en onaantreklik is en krakerig praat.  Stemme word vergelyk met die gekras van kraaie (groot swart roofvoëls). 

‐ Die negatiewe vergelykings berei die leser voor op die ek wat haar in die laaste strofe wegdraai van die kind. 

 

STROFE  4:  Wegdraai van die kind en die gevolge daarvan 

 r. 16      ‐    Dit dui daarop dat die insig net momenteel was, want die spreker draai weg.                       Die gevolg van die wegdraai is dat sy “’n geruis”in haar “ore”hoor. 

‐ “in my ore”dui daarop dat dit ‘n innerlike belewing is. r. 17     ‐     Stylfiguur = Sinekdogee:  die vlerk is ‘n kenmerkende deel van ‘n engel en dui dus                      die engel aan;  ‘n deel dui dus die geheel aan.                     SINEKDOGEE:  ‘N  STYLFIGUUR WAARBY ‘N  GEHEEL  DEUR  ‘N  DEEL  AANGEDUI                       WORD.  r.17,18  ‐     “onverklaarbaar”:  wat nie verduidelik kan word nie.  Is ironies want uit die                      voorafgaande strofes word duidelik gemotiveer waarom die engel haar klap.                     (n.a.v. “bloedveeg”)  Rede:  Die mens, en in besonder die spreker, sonder haar af,                     mik verby straatkinders, bedelaars en hoere.  Sy is soos ‘n toegepleisterde graf.                     Die leser kan ook aflei dat sy nie betrokke raak by kwessies van belang soos                     Natuurbewaring of navorsing op diere ens. nie.  

‐ “bloedveeg”is ‘n metaforiese bloedstreep op die wang, m.a.w ‘n diepe aanraking wat nie weggesteek kan word nie en wat die spreker lewenslank sal herinner aan hierdie aangrypende ervaring. 

‐ Dit beklemtoon die tema en dui daarop dat die spreker en die mensdom nie sy verantwoordelikheid teenoor die weerloses in die samelewing nakom nie. 

‐   

1. BOU ‐ Vrye vers:  geen rym, afwisselende versreëllengtes. ‐ Strofebou:     1     koeplet 

                        2     9 reëls                                3     kwatryn                                4     tersine ‐ Geen hoofletters ‐ Geen leestekens behalwe vir   ‐  (r. 2) 

                                                       :  (r. 5)                                                   (  )    (r. 13) 

 

VRAE

2. Dietitelduiop‘nrandfiguurindiesamelewing.Wieishierdierandfiguurenwatverstaanjyonderdiebegriprandfiguur?

3. Verduidelikdathierdie‘nvoorbeeldvan‘nvryeversis.4. Gee‘nvoorbeeldvanbinne‐ofmiddelrymuitr.1.5. Watisdiemoontlikefunksievandie2reëlsinstrofe1ensêwatso‘nstrofe

genoemword?6. Wattervoordeelhouditindat‘neerstepersoonsprekeraandiewoordis?7. Isdiesprekermanlikofvroulik?Motiveerjouantwoord.8. Watisdiestraatkindsegeslag?Motiveerjouantwoorduitdieteks.9. Verduidelikhoediesprekeruiteindelikdeelword(identifiseermet)vandie

“toegepleisterdewêreld”(r.7).10. Verduidelikdiemetafoor:“toegepleisterdewêreld”(r.7)11. Waaromis“wêreld”(r.7)‘nvoorbeeldvanmetonimia?12. Somdieleserinsig/boodskapvandiegedigkortliksop.13. Duidieparadoksinr.1aanenverduidelikwaaromdiewoordemekaarslegs

skynbaarweerspreek.14. Waarvankan“pendelaars”(r.2)binnediegedigkonteks‘nmetafoorwees?15. Watisdiefunksievandieaandagstreepinr.2?16. Watter2moonlikebetekenisimplikasieskan“snuif”(r.3)hê?17. Toondiedubbelevergelykinginr.4‐5aanenbepaaldiegeslaagdheiddaarvan.18. “(H)eining”(r.5)is‘nmetafoor.Waarvoorstaandit?19. Duidiepersonifikasieinr.9aanenbepaaldiefunksiedaarvan.20. Gee‘nvoorbeeldvanklanksimboliekuitr.9‐11ensêwatterstemmingdaarmee

opgeroepword.21. Waarvankan“wolke”(r.13)simbolieswees?22. Watisdiefunksievandieparenteseinr.13?23. “(L)ug”(r.12)staangewoonlikvirietsonsigbaarswat‘nmensinasemofdielug

bokantonskoppe.Waarnakan“lug”egterookhierverwys?24. Waarmeeworddieoumans(r.14)vergelyk?Duidieraakpunt(ooreenkoms)

aantussendie2deleinhierdievergelyking.25. Duidiealliterasieinr.15aanenbepaaldiefunksiedaarvan.26. Watterooreenkomsisdaartussendiestraatkindendieoumans?27. Noem‘npaardingeuitdiegedigwatmoontliknadieBybelverwys.

      ************************************************************************* 

2.  

Nuus uit die binneland – Peter BlumVir Dirk Opperman  

1. Soms in die winter as die reën sag stuif 2. op grasperke, dig en diep soos ‘n tapyt – 3. as hy die rotsige bergreeks wegskuif 4. agter ‘n misgordyn – as voor die ruit 5. popliere, eike en kastaiingbome 6. saamvloei, en ons versink in blaargroen drome 7. terwyl ons oor ‘n ou beskawing lees – 8. dan gryp die onwerklikheid ons met die loop 9. van waters wat kalmeer, en in die gees 10. vou grys en sat die graafskap Surrey oop. 

 11. Soms in ‘n najaarsdag se skemerty 12. stap ons in ‘n stil straatjie en gewaar 13. deur ‘n ou bolig, kunstig uitgesny 14. in vlegtende patroon van druif en blaar, 15. die lig van verre dae:  Ons word gesluk 16. soos deur ‘n mond;  die luiterse getik 17. van ‘n ou horlosie vervang ons ontstoke 18. harte se ritme in die kamerhoek, 19. en ons gestaltes kwyn tot stywe spoke 20. in die vernislaag van ‘n Delftse doek. 

 21. Maar as die bergwind so rukkerig waai 22. en tussen ons rondkrap soos ‘n stok 23. in ‘n miershoop – in die palms blaai 24. nes ‘n barbaar in ‘n keurige boek – 25. dan is ons rillend buite alle mure 26. wat ons opstapel in redelike ure 27. met doel en plan – 28. ruik ons droogte en brand, en gerug 29. van sprinkaan, aardbewing en oproer 30. op daardie skroeiende binnelandse lug 31. – dan, dan 32. weet ons op watter vasteland ons boer. 

 Uit:  Steenbok tot Poolsee, 1955 

     

AGTERGROND  Hierdie is die eerste gedig in Peter Blum se debuutbundel “Steenbok tot Poolsee”wat in 1955 verskyn het.  D.J. Opperman het Peter Blum se bundel “Steenbok tot Poolsee” gekeur en Blum het ‘n groot waardering vir Opperman se natuur poësie gehad.  

TITEL  Letterlik van aard  

SUBTITEL  Hierdie gedig is opgedra aan D.J. Opperman, wat vroeër in sy digwerk, soos Blum hier, oor die ontdekking van Afrika as vasteland dig.  Die leser bly bewus van die herinneringe aan die Europese verlede en die ouer kulture.  

SPREKER  ‘n Ek‐spreker voer die woord soos afgelei word uit die herhaling van “ons” in reëls 7, 8, 12, 15, 19, 25, 26, 28, 32.  

TEMA  Die gedig kan beskou word as ‘n ontginning van Afrika wat vir die leser insig gee oor waar hy “boer”(r. 32).  

OPSOMMING  Die gedig bestaan uit 3 strofes wat elk uit een sin bestaan.  In elke strofe is ‘n spesifieke vasteland ter sprake: Strofe 1:  Engeland = Engelse kultuuragtergrond             2:  Holland = Hollandse kultuuragtergrond             3:  Afrika Hierdie gedig is gebou rondom twee teenstellings: 

1) Die teenstelling tussen die Europese en die Suid‐Afrikaanse 2) ‘n Teenstelling tussen die Bolandse en die binnelandse geografiese toestande. 

 

STROFE  1  

Die spreker bevind hom in die winter of vroeë najaar in die Boland.  Die Boland word beskryf as ‘n plek van sagtheid en mildheid met ‘n medittereense klimaat. r. 1   ‐   ‘n Spesifieke tyd nl. winter, spesifiek winterreën van die Boland.          ‐   Spesifieke omstandighede het tot gevolg dat ‘n kultuuragtergrond waaruit die Suid‐              Afrikaanse beskawing ontwikkel het in herinnering geroep word.  Dit gebeur net  

                    “soms” en op ‘n spesifieke tyd, nl. in die “winter”. ‐ “as”(herhaal in r. 3 & 4) het ‘n voorwaardelike funksie.  “As” lei verdere 

voorwaardes vir die terugroep van die herinneringe in. ‐ “stuif” =  motreën/saggies reën. 

r. 2        ‐     “dig en diep”  d – alliterasie.  Beeldspraak:  vergelyking “soos”.               ‐     aandagstreep in reël 2 & 4 voor die voorwaardelike woord “as”‐ vestig die                      aandag op die voorwaarde wat geplaas word. Reëls 2 – 7 bevat die voorwaardes vir die 3 herinneringe wat as volg uiteengesit kan word: 

1)   r.  1 – 2 “as die reën  sag stuif op grasperke”                      L.W “grasperke, dig en diep soos ‘n tapyt”= vergelyking. 

2)   r.  3 – 4  “as hy die rotsige bergreeks wegskuif agter ‘n misgordyn ...”                  =   minder sigbaar maak                  =   “bergreeks wegskuif” – personifikasie 

3)   r. 4 – 6   “as die reën die plante (soos genoem in r. 5) voor die venster laat                         saamvloei ...”                  =    “saamvloei” =  minder sigbaar maak.        r. 5           popliere, eike, kastaiingbome” =  uitheemse bome.                         popliere  =  populiere ter wille van ritme. 

r. 6 ‐ 7        ‐    Terwyl dit reën, lees die ek en “versink in blaargroen drome”= metafoor.                     ‐    Die misreën skep ‘n sagte atmosfeer en laat die leser dink aan dinge wat                           aangenaam en vol belofte is. 

‐     Op hierdie wyse word die Suid‐Afrikaanse werklikheid, moontlik a.g.v. die        ooreenkomste tussen die 2 landskappe (Boland en Surrey) in die winter        vervang met ‘n oorsese “onwerklikheid”vgl. r. 8. 

r. 7              ‐     “ou beskawings” Die boland word gekenmerk deur ou Kaaps‐Hollandse                            wonings met dikwels uitheemse bome, soos eike, in die tuine.  Dit is ‘n                           landskap wat die illusie van “ou beskawings”oproep met luukse herehuise,                           groen tuine en baie reën – nes dit in die graafskap van Surrey lyk.                     ‐     Die aandagstreep verstig die aandag op dit wat gebeur as aan die                            voorwaardes wat vooraf gestel is, voldoen is.  Die gebeure word ingelei deur                        die voegwoord “dan”in r. 8.  r. 8            ‐     “dan”‐ die reën het tot gevolg dat die Kaapse milieu vervang word met ‘n                         “onwerklikheid”nl. Engeland met die verwysing na “Surrey” in r. 10. r. 9            ‐     “waters wat kalmeer”dui op stil en rustig en is in kontras met r. 21 “bergwind                         wat so rukkerig waai”.                   ‐     lopende water het ‘n kalmerende en rustige uitwerking op die mens.                   ‐     “kalmeer”beteken “tot rus bring”, “laat bedaar” wat suggereer dat die                          spreker onrustigheid ervaar. r. 9 – 10    ‐      “... en in die gees vou grys en sat die graafskap Surrey oop”.                  ‐       “grys en sat” verwys na die weersomstandighede van Surrey nl. dit reën baie                           daar.  Dit is dus die ooreenkoms tussen die weersomstandighede tussen die                           Kaap en Engeland wat die Afrika‐werklikheid vervang met die Engelse                           “onwerklikheid”. (r. 8) r. 10            ‐      “graafskap Surrey” = landelike gebied naby Londen, Engeland.  Dit dien as                            model van die Engelse landskap.   

STROFE  2  r. 11        ‐       Begin soos strofe 1 met “soms”.                 ‐      ‘n Spesifieke seisoen is ter sprake nl. herfs volgens “najaarsdag”.                 ‐      ‘n Spesifieke tyd van die dag is ter sprake nl. “skemerty”. r. 11         ‐      “skemerty” i.p.v. “skemertyd” is ‘n voorbeeld van elisie/klankweglating.                         Funksioneel: t.w.v. rym met “‐sny” (r. 13). r. 12         ‐      “gewaar” = sien r. 13         ‐      “bolig” = vertikale ligopening bokant ‘n deur. r. 13 – 14 ‐       “,kunstig uitgesny in vlegtende patroon van druif en blaar,”                    ‐       = inlassin / parentese.                          = beteken:  netjies uitgesny en met sorg gemaak. r. 14          ‐      “patroon van druif en blaar” – die “bolig” (venster) se raam is versier met                          druiwe en blare wat in die hout gekerf is.  r. 12 – 15  ‐      =  Die Kaapse milieu word getransformeer/verander tot ‘n Hollandse                           omgewing soos gesuggereer deur “Delftse doek” in r. 20. r. 15          ‐      “lig van verre dae” ‐  het ‘n kalmerende invloed op die waarnemer.                   ‐      na die dubbelpunt volg ‘n opsomming van hoe hierdie transformasie van                          Kaaps tot Hollands plaasvind. r. 15 ‐ 16   ‐      “ons word gesluk soos deur ‘n mond” = vergelyking r. 16          ‐       Kommapunt  =  skei 2 sinne van mekaar wat nie deur ‘n punt geskei kan word                           nie omdat dit oor dieselfde hoofgedagte handel. r. 16 – 17  ‐      “die luiterse getik van ‘n ou horlosie ...” het ‘n kalmerende invloed op die                          waarnemer.                          L.W.  Die getik van die horlosie skep egter ‘n valse beeld van ‘n rustige                          bestaan want in r. 17 – 18 is daar  sprake van “ontstoke harte” – die beelde                          is m.a.w. in kontras met mekaar. r. 17           ‐     “ontstoke” – woedend/kwaad. r. 17 – 18   ‐     “ontstoke harte se ritme” is ‘n verwysing na die Afrika‐vasteland, die                           werklikheid waarbinne die spreker hom bevind. 

             Die rede vir die omgekrapte harte of gemoedere word in die derde strofe              verder omskryf. ‐        “harte se ritme” ‐  hartklop 

r. 19 – 20    ‐     Die droombeeld/onwerklikheid word weer opgeroep wanneer “ons gestaltes                           stadig kwyn tot stywe spoke”.                           Die waarnemers “ons” word opgeneem in die Hollandse kunsatmosfeer van                            die 17e eeu.                           In r. 20 word verwys na die bekende Hollandse skilder, Jan Vermeer (1632 –                           1673) wat sy bekende werke in Delft geskilder het.  

STROFE  3  r. 21             ‐     “ ... die bergwind so rukkerig waai ...”  ‐  die leser word met die Suid‐                             Afrikaanse werklikheid gekonfronteer ook “miershoop” (r. 23) “barbaar”                             (r. 24) “droogte en brand” (r. 28) sprinkaanplae (r. 29) “aardbewings “                              (r. 29) “oproer” (r. 29) “skroeiende binnelandse lug” (r. 30).  Ten slotte                               kom hy tot die insig van waar hy boer. 

                             “maar” voegwoord lei kontras in.  Die harde werklikheid van die                               ongenaakbare Afrika (Afrika wat hier ter sprake is) staan in kontras                               met Engeland en Holland.                               Die beelde wat deurgaans in die strofe gebruik word is hard, skerp en                                realisties en hierdeur word die ongenaakbaarheid van Afrika gesuggereer. r. 21 – 22       ‐      “Maar as die bergwind so rukkerig waai en tussen ons rondkrap”                               Metafoor  ‐  is soos iemand wat krap.                               Personifikasie  ‐  “rondkrap” r. 21 – 23       ‐      “ ... bergwind ... tussen ons rondkrap soos ‘n stok in ‘n miershoop”                               =  vergelyking.  Dit dui op die onvoorspelbare krag van die wind en die                               ontwrigtende effek wat dit op die bevolking het.  r. 23 – 24       ‐      tussen 2 aandagstrepe  =  parentese/inlassin.  Daar word uitgebrei op die                               effek wat die wind het en die parentese beklemtoon die effek. 

“ ... in die palms blaai”   =  personifikasie 

“ ... in die palms blaai nes ‘n barbaar in ‘n keurige boek” is ‘n vergelyking.  Die wind word vergelyk met ‘n barbaar wat wild deur ‘n netjiese boek blaai.   Die vergelyking beklemtoon die ongetemde krag wat die wind op die mens en omgewing het. 

“palms” ‐  tropiese soort boom, nie kenmerkend van Suid‐Afrika nie 

“barbaar” ‐  onverfynde mens 

“keurige” ‐   netjiese r. 25                    ‐     “dan” – die bywoord van tyd word 3 keer herhaal (r. 25 & 31).                                     Dit suggereer ‘n sekere verwagting of bevestiging nl. dat die konfron‐                                   tasie met die winde die spreker tot die werklikheid dwing.  Die spreker                                   word gedwing en gekonfronteer met die realiteit van die vasteland                                   waarop hy hom bevind. r. 25 – 27            ‐      “mure” word gewoonlik opgerig met ‘n doel of plan nl. om beskerming                                    te bied, maar vlg. die reëls kan geen skanse (“mure”) opgerig word of                                    logiese planne beraam word om die “ons”teen die werklikheid en                                    aanslae van die kontinent te beskerm nie en dit laat hom “rillend”                                     m.a.w. dit vervul hom met vrees. r. 27                    ‐      Die aandagstreep vestig die aandag op die verskillende aanslae wat die                                   kontinent/vasteland op die individu rig. r. 28 – 30            ‐      Opnoem van die aanslae nl. droogte en brand, sprinkaanplae, aard‐                                    bewing, oproer en skroeiende lug.                                    “oproer” verwys na politieke onrus en optogte. r. 31                    ‐       “dan” word uitgehef deur alleenplasing/kort versreël, herhaling en die                                     aandagstreep wat die aandag vestig op die uiteindelike slotsom waar‐                                     toe die spreker in r. 32 kom. r. 32                    ‐       “weet ons op watter vasteland ons boer” ‐  Die onwerklikheid van die                                     vorige strofes word vervang met die harde realiteit van die Afrika‐                                     vasteland en dus is die verfynde leefstyl van mense met ‘n Europese                                     afkoms onvanpas en ‘n illusie (slegs ‘n droom) 

          

  

KONTRAS  

STROFE  1  EN  2  STROFE  3 Beelde  gekenmerk deur ‘n sagtheid, ‘n                 beskaafdheid en ook ‘n romantiese                onwerklikheid wat ‘n gevoel van                vredigheid by die spreker laat.  Tipografie:  Elk 10 reëls en ‘n vaste rympatroon. 

       Beide strofes word met “soms”        ingelei en hou verband met mekaar. 

   Rympatroon                   a                                          b                                          a                                          c                                          d                                          d                                          e                                          f                                          e                                          f             S – klank  kom baie voor en versterk die drome‐                   rige en rustige stemming                   (s  =  stemlose frikatief)   Stemming/toonaard:  In strofe 1 is die “ons”                                          versink in drome en word                                          aangegryp deur ‘n                                          onwerklikheid.                                          In strofe 2 word die “ons”                                          “gesluk” en die horlosie se                                         getik vervang die ons se                                          “ontstoke harte se ritme”  

Beelde  gekenmerk deur ‘n hardheid, selfs                vrees en ‘n stryd om oorlewing op ‘n                vasteland wat hom nie laat tem nie.  

  

Tipografie/bou  =  12 reëls 

               “maar” plaas strofe 3 in direkte                 kontras met strofe 1 & 2 

                Rympatroon verskil van strofe                 1 en 2  

Rympatroon               a                                      b                                      a                                      c                                      d                                      d                                      e                                      f                                      g                                      f                                      e                                      g  R – klank  is opvallend.  Stemhebbende triller                   is ‘n harde klank wat die beelde van                   die ongenaakbare natuurelemente                    vesterk.  Stemming/toonaard:  Die “ons” is “rillend                                          uite alle mure. 

 Die toonaard verander dus vanaf: 

Kalmte   ontstoke         rillend 

 

 

 

VRAE

1. Verklaardietitelbinnediekonteksvandiegedig.2. Wattertoonaardheersindiegedigenhoebereikdiedigterdit?3. Nawieverwysdiesubtitelenwaaromdinkjyhetdiedigtersygedigaandié

persoonopgedra?4. Hierissprakevanuitsteltegniekindiegedig.Verduidelikkortlikswaarom‘n

mensso‘nstellingkanmaakenverduidelikwatdiedigterdaarmeebereik.5. Strofe1en2bestaanuiteweveelversreëls.Watbereikdiedigtermetdielanger

slotstrofe?6. VerduidelikkortlikshoediebinnelandvolgensdiegedigvandieBolandverskil.7. Verduidelikkortlikswatdietemavandiegedigis.8. Watterklanketreedeurgaansasbindmiddelop?Gee‘npaarvoorbeelde

uitr.1–5.9. Verduidelikwaaromdiegedigasvoorbeeldvan‘nvryeversbeskoukanword.10. Inr.1gebruikdiedigterdiewoord“stuif”inplaasvandieomskrywingdatdit

sagreën.Watterklankwinsdinkjykomvoortuithierdiespesifiekewoordkeuse?

11. Dieeerstepersoonsprekerisindiemeervoudsvormaandievertel.Opwiedinkjyduidie“ons”–vorm?

12. Watisdiemoontlikefunksievandie[d]‐alliterasieinr.2?13. Wieofwatisdie“hy”inr.3?14. Verduidelikdiegebruikvan“popliere”(r.5)inplaasvanpopuliere.15. Duidievergelykinginr.2aanentoonaanwattersakemetmekaarinverband

gebringword.16. Watsuggereerdiefrase“indiegees”(r.9)?17. Kyknadietipografievanstrofe1.Inwatterreëlsoujysêbereikdiesprekerse

droom‘nhoogtepunt?18. Waarvoorstaandiemetafoor“blaargroendrome”(r.6)heelwaarskynlik?19. Duidieinversieinr.10aanenbepaaldiefunksiedaarvan.20. Gee‘nvoorbeeldvanparallelismeuitr.1en11enbepaaldiefunksiedaarvan.21. Watisdiefunksievandie[s]–alliterasieinr.11–12?22. Daarkomliterêreverwysinginr.10en20voor.Waarnaworddaarverwys?23. Watdinkjysuggereerdie“patroonvandruifenblaar”(r.14)?24. Bepaaldiegeslaagdheidaldannievandiebeeldin“onswordgesluk/soosdeur

‘nmond”(r.15–16)?25. Watbereikdiedigtermetdieinversievan“kamerhoek”inr.18?Duiaanwaar

“kamerhoek”eintlikmoesstaan.26. Waaropdui“stywespoke”(r.19)moontlik?27. Inwatterbeelduitstrofe2worddiesprekersealgeheleoorgaweaandie

Hollandselandskapgesuggereer?28. Duidieprogressieinstrofe2aan.29. Watsuggereerdie“(M)aar”aandiebeginvanr.21?30. Metwattertweesakeworddiewaaiendebergwindinr.21–24vergelyk?31. Watisdiefunksievandieaandagstreepinr.31?32. Waarvoorstaandieslotwoord“boer”?

****************************************************************************************

3.

“EENSPRONGVIR...”‐JoanHambidge

1. Jywilweet2. waaromhersteleknie‐3. wantjyhetmydiemaan,4. sterreenuitspanselbeloof.

5. Jystuurmynadiemaan6. enàlaNeilArmstrongbeweeg7. ekindielugdrukvryeatmosfeer.8. karteerdiekraters,diestilverwoesting9. watjysaai,plant‘nvlaggievanrekapitulasie10. (disverby,disverby,dis...)opdiekleinsilw’rigeplaneet.

11. Danksydieverbindingtussenmyendielugskipvanglas12. genaamdpoësie,keerekweerterugnadieaarde,13. wysmyfoto’svirdiegenewatwilsien,14. neemstukkiesmaankorssaam15. enweetnámaande16. diemaanishiér.

17. Jywilweet18. waaromvergeeteknie‐19. omdatekweetdiemaan20. isbeslisnievankaas.

Uit:Kriptonemie,1989

AGTERGROND:Diegedigkomuitdiebundel“Kriptonemie”watin1989verskynhet.Indiesielkundeverwysdieterm“cryptomnesia”navergeteherinneringe–‘ntoestandwanneerherinneringverwarwordmetverbeelding,omdatdaarnhie‘nsubjektieweervaringvanietsasherinneringisnie.(L.W.“subjektief”–wanneeremosie‘nrolspeel)STEMMING/TOON:

Somberentroosteloos Dielang,volgehoueassonansies(herhalingvanvokale)dradaartoeby.

SPREKER:

‘nEk‐sprekervoerdiewoordwat‘ngesprekvoermetdieafwesigeaangesprokene.

Dieafwesig,geweseliefdeisdie“jy”m.a.w.aangesprokene.TITEL:

DietitelverwysnaNeilArmstrongsewoordetydensdieeerstemaanlandingop20Julie1969:“Onesmallstepforman,onegiantleapformankind”.

NeilArmstrongwas‘nAmerikaanseruimtevaarderendiebevelvoerdervanApollo11watdieeerstemensgewordhetwatopdiemaangeloophet.Indiegeskiedeniswasdit‘ngeskiedkundigehoogtepunt.

Dietitelsluitaanbytalleverwysingsnadiemaan,diegebruikvanArmstrongsenaam,verwysingna“lugdrukvryeatmosfeer”,“kraters”,“vlaggie”watgeplantisendie“maankors”.

Ditisfunksioneel,wantdiesprekergebruikdiehistoriesemaanlandingasmetafooromhaarervaringmetenvan‘ngeliefdeuittebeeld.

Haaraanvanklikekleinsprongehetgeprogresseer(toonvooruitgang/ontwikkeling)totvolledigeinsigdatdiehedesewerklikheidsyeiebekoringkanhê,sonderdiegeliefde.

Ellips=AlhoewelinAfrikaans,sinspeeldietitelopdiebekendewoordevanNeilArmstrongenkandieleserditdusselfvoltooi.

Leer!Ellips/Stippels/Beletselteken.STROFE1:r.1*Uitgehefdeurkortreël.r.1&2*Dieek‐sprekerstelditdatdiegewesegeliefdewilweetwaaromdieek‐sprekernieoordiebeëindigingvandieverhoudingkankomnie.r.2*Dieaandagstreepvestigdieaandagopdieredewaarom“herstel”niekanplaasvindnie.r.3&4*“want”=redegewendevoegwoordwatdieredeinluiwaaromdie“ek”nognieherstelhetnie.Dieredeisindievormvan‘nvasteuitdrukking:dieaangesprokenehethaardieson,maanensterrebeloof.(Letopdieafwyking).Diebeloftesisnienagekomnie.

Letopdiegebruikvandieverledetyd“het”(r.3).Hyhethaardusmetmooipraatjiesomdiebosgelei.

STROFE2:r.5Dieaangesprokenestuurdieek‐sprekernadiemaan.*Dieuitdrukkingomiemandnadiemaantestuuris‘nsterkbewoordingomiemanddietrekpastegee.r.6&7*DieekstelhaarselfgelykmetNeilArmstrongintermevandieFransewoorde“àla”watbeteken:soos/opdiewysevan.

NadiebeëindigingvandieverhoudingissysoosArmstrongin‘n

“lugdrukvryeatmosfeer”(daarisgeenswaartekragin‘nlugdrukvryeatmosfeernie).

Ophierdiewyseworddieeffekvandiebeëindigingvandieverhoudinguitgebeeld–sydryfeniskoersloos.

r.8Haaremosionelegewaarwordingewordintermevandieruimtevaardersebelewenisseuitgedruk:sy“karteerkraters”m.a.w.symaak‘nkaartvanvulkanewatdiebetekenishetom‘nbestekopnametemaakvandieeffekwatdiegewesegeliefdeseoptredeophaarhet.r.8–9*“Diestilverwoestingwatjysaai”.Dieeffekvandieverbreekteverhoudingisvernietigend.*SoosArmstrongplantsyook‘nvlaggie,maarinteenstelingmetArmstrongishaarvlaggiedievan“rekapitulasie”.“rekaputilasie”=her‐oorgawe.→Disasofdiesprekerherhaaldelikoorgee,syhetdiestrydomdieverhoudingtered,verloorenmoetaanvaardatditverbyis.r.7–9Stylfiguur=asindeton=weglatingvandievoegwoord“en”.Funksie→beklemtoning.r.10Parentese/inlassin“(disverby,disverby,dis...)”=Somdieverhoudingop.

Dieparenteseduiamperopdieonderbewuste.Disasofdieek‐sprekerhaarselfdeurherhalingkondisioneerdatdieverhoudingverbyis.

Dieellipssuggereer‘ntydsduurnl.datdiehandelingvoorgesitwordomsodoendedievollebesefvandieeindevandieverhoudingtelaatinsink.

Die“vlaggievanrekapitulasiewordopdiekleinsilw’rigeplaneet”geplant. “Kleinsilw’rigeplaneer”=intertekstueleverwysing.Sluitaanby

N.P.VanWykLouwsegedigmetdiétitel.InkontrasmetVanWykLouwseplaneet,isdiemaanhiernieietsmooisofmisterieusnie,maardieplekvanontnugtering.

“silw’rige”i.p.v.silwerige=elisie/klankweglatingFunksie:terwillevandierym.

STROFE3:r.11–12=Metafoor.Sybeskryfhaarpoësieas‘n“lugskipvanglas”.Hiermeesuggereersydatdiepoësie‘nwonderlikevervoermiddeliswaarmeesybuiteruimteentydindiedomeinevandiefantasiekanreis.

“lugskip”‐grootvliegtuigvirlugverkeer.Ditsluitaanbydieruimtevaarder–metafoorwaarinsyhaarbelewenissebeskryf.

“...vanglas”suggereeregterookhoebreekbaarenbroossyhaardigkunservaar. “Danksy”dieek‐sprekersêhaarpoësieishaarbehoud.r. 12“keerekweerterugnadieaarde”‐sykeerterugnadiewerklikheidvan‘n

lewesonderdiegeliefde.r.13Dieek“wysfoto’svirdiegenewatwilsien”–sydeeldusherinneringemetdiegenewatwilhoor/sien.r.14Syneemselfs“stukkiesmaankorssaam”.

Meerkonkreteherinneringeishiertersprakeenworddeelvandieekseheelwordproses.

Ditkanookverwysnadieeksepoësie.

(BemanningvanApollo11engrondmonstersgeneemvandiemaankorsvirontleding)r.15–16Dieek‐sprekerkomtotdiebesef/insig(“weet”).

“ná”Dieakuutaksentbeklemtoondielangtydperkwatditgeneemhetomtotinsigtekom.

“hiér”akuutaksentbeklemtoondiefeitdat‘nmensjouheilenliefdeookindiealledaagsekankry.

Dieek‐sprekerkomtotdieinsigdatdiehierennousewerklikheidook–soosdiemaan–‘nsekerebekoringkanhê–enditsonderdiegeliefde.

STROFE4:r.17Uitgehefdeurkortreëlr.17–18Dieek‐sprekerstelditdatdieaangesprokenewilweetwaaromdieeknie“vergeet”nie.r.18Dieaandagstreepvestigdieaandagopdieantwoordwaaromdieeknievergeetnie.r.19‐20“Omdat”gee‘nredewaaromdieeknievergeetnie.Syhettotdieinsiggekomdatdiemaanbeslisnievankaasgemaakisnie.

Dieuitdrukking:Iemandglodatdiemaanvankaasgemaakiswordgesêvaniemandwathommaklikietslaatwysmaak.Diesprekerhetdustotnuweinsigtegekom:sysalhaarnouniemeermaklikvanenigeiets(veralwaarditgaanoorliefdesbetuigings)laatwysmaaknie.

“beslis”‐duiopdiesekerheidvandieinsigwaartoesygekomhetensluitaanby“weet”(r.19)wat‘ndefinitiewebekendweesmetdieaangesprokenesemisleidingimpliseer.

BOU:Strofe1&4=Kwatryne(4versreëls)Strofe2&3=Sestette(6versreëls)TIPOGRAFIE:Asdiegedigdwarsgedraaiword,wilditvisueelvoorkomsoos‘nvuurpyl.Letopdieeenvormigheid/patroonmatigheidindielang‐enkortversreëls.RYM:Vryevers/geenrym.

VRAE

1. Nawatterhistoriesegebeurtenisverwysdiegedigtitel?2. Dinkjydiegedigkanvolkomeverstaanwordsonderkennisvandiegenoemde

historiesegebeurtenis?3. Watisdiefunksievandieellipsindietitelvandiegedig?4. Hierdieis‘nvoorbeeldvan‘nvryevers.Motiveerdiestelling.5. Waaromkanonssêdathierdie‘ngespreksgedigis?6. Watisopvallendaandiegedigsetipografie?Hetditenigefunksie?7. Watterbeeldinhierdiegedighelpomeenheidtebewerkstellig?8. Watterdrieidiomekanjyuitdiegedigafleienwatisdiebetekenisvandie

idiome?9. Watisdietemavandiegedig?10. Waaromsoujysêisdiegebruikvandieeerstepersoonsprekerfunksioneel?11. Nawatter“sprong”dinkjykandietitelverwysindienjydiegedigkonteksinag

neem?12. Watteránderleestekensouookaandieeindevanr.2pas?13. Duidiealliterasieuitstrofe1aanwatdiesprekersedringendeemosie(houding)

beklemtoon.14. Waarnaverwysdie“stilverwoesting/watjysaai”(r.8–9)?15. Watterstylfiguurtreein“stilverwoesting”op?16. Inr.8worddieverwoestingookmetietsandersinverbandgebring.Watisdit?17. Watterdubbelebetekenismoontlikheidkan“kraters”(r.8)hê?18. Waarnaverwysdieklein“silw’rigeplaneer”(r.10)?19. Haal‘nverbeeldvanonderbeklemtoninguitstrofe2aanenverduidelikdie

funksiedaarvan.20. Verduidelikdiemetafoor:“’nvlaggievanrekapitulasie”(r.9)enverduidelikhoe

ditverskilvandievlagwatNeilArmstronggeplanthet.21. Watsimboliseerdiesprekerseplantvandievlaggie?22. Waaromisdiesprekerseplantvandievlaggieironies?23. Verduidelikdiemetafoor“lugskipvanglas”(r.11).24. Hoeverwerkdiesprekerhaarteleurstelling?25. Inr.12keerdiesprekerterugaardetoe.Wordditletterlikoffiguurlikbedoel?

Verduidelikjouantwoord.26. Waaropduidie“hier”inr.16?27. Watbedoeldiesprekeraandieeindeassysêdatdiemaanbeslisnievankaasis

nie?28. Verduidelikwaarom‘nmenskanbeweerdatr.11–12oordieskep/skryfvan‘n

gedighandel.29. Hoestemdiebegin‐enslotstrofemetmekaarooreen?

*********************************************************************************

4.  

DIE  HUIS  LUISTER  ‐  Daniël Hugo 

1. my kamers is hol soos ‘n binne‐oor 2. ek hoor hoe die bewoners roesemoes 3. liefde maak, verwyt, mekaar vertroos, skoor 4. soek met die goor hede, nooit tevrede 5. aanhou kibbel oor kon en sou en moes 

 6. luister, ek bewaar julle verlede 7. my fondamente kraak onder die las 8. my plafonne raak voos van die eggo’s 9. te veel vloeke laat my pleisterwerk bars 10. jare se trane laat my rame roes 

 11. so word ons saam verweer deur dit wat was 12. my dakplate en julle gebede 13. fluister en knal al hoe harder om hulp 14. ongehoord in elke nag se oorskulp  

Uit:  Dooiemansdeur, 1991 

  

TEMA:  

1) Die negatiewe interaksie tussen mense het ook ‘n skadelike uitwerking op hulle omgewing en die afbrekende gevolge van hulle onmin kring veel wyer uit. Die skade van ‘n ongelukkige gesin strek veel wyer as die vier mure van die huis en strek oor tyd heen. 

2) Universele tema:  Die “julle” wat die huis aanspreek word nou die mensdom in die algemeen en “elke nag” word universeel van oor alle tye. 

 

STEMMING/TOON:  Die spreker se klagte oor die huisbewonder lei tot ‘n ongeduldige en effens desperate toon.  Die gemoedsgesteldheid is ook dié van nagatiwiteit, struweling en onmin. 

Woorde wat die stemming onderskryf is:  “hol”, “roesemoes”, “skoor soek”, “kibbel”, “vloeke”, “trane”, “knal”. 

 

SPREKER:  

‘n Ek‐spreker is aan die woord, nl. die huis self. 

Let op na:  die verskil tussen die sprekersperspektief in die titel bv. “die huis  

en die sprekersperspektief in die gedig r. 2 “ek hoor” r. 6 “ek bewaar” ens. waar die huis self aan die woord is. 

 

HOOFLETTERS:  

In die gedig is geen hoofletters nie, maar in die titel wel. 

Funksioneel:  Die titel funksioneer as ‘n opskrif van die inhoud.  Hierteenoor sluit die hoofletterlose inhoud van die gedig aan by die huis se stem as ‘n universele gewete vir die mensdom wat in sy verhouding onderling faal/misluk. 

 

FOKUSVERSKUIWING:  

In strofe 1 r. 2 word van “die bewonders” gepraat. 

Vanaf strofe 2 vernou die fokus van die algemene na die spesifieke:  die mense word nou spesifiek aangespreek:  “ek bewaar julle verlede” (r. 6) 

In strofe 3 word na die mense en die huis as “ons”, “so word ons saam verweer”,  verwys (r. 11). 

In strofe 3 r. 12 word weer onderskei tussen “my dakplate en julle gebede”.  

TITEL:  

In die titel en inhoud kom metaforiese‐personifikasie voor:  Metafoor:  die huis word gelykgestel aan ‘n mens;  die huis is soos ‘n 

mens wat luister”.  Personifikasie:  die “huis luister” ‐  die huis kry menslike eienskappe. 

Die lidwoord “die” in die titel bewerkstellig afstand, is opsommend van die inhoud;  die inhoud is die subjektiewe belewenis van die huis as ‘n persoon. 

 

STROFE  1:  Hoofgedagte:       Verduidelik hoe die huis alles hoor wat daarbinne aangaan. r. 1                         Die huis se kamers word deur vergelyking gelykgestel met ‘n “hol” “binne‐                                oor”. 

“hol”negatiewe betekenis van leeg binne, soos  hol beloftes, woorde wat hol klink. 

“binne‐oor”  =   inwendige oor → die huis hoor alles wat daarbinne aangaan. r. 2                        Paradoksaal (skynbaar teenstellend) “hoor” die huis.  Dit is egter wát hy                                hoor, wat sinneloos, hol en leeg is. r. 2 – 3                 Die bewoners maak hulle skuldig aan sinnelose, hol en leë gedrag nl:                              1)   hulle maak “roesemoes” liefde                              2)   hulle “verwyt” mekaar                              3)   Tog “vertroos” hulle mekaar                              4)   Hulle soek “skoor met goorhede”                              5)   Hulle is “nooit tevrede” nie en hou aan met ”kibbel”. r. 2 – 3                “roesemoes liefde maak” 

“roesemoes” =  deurmekaarspul, verwarring, warboel 

=  Dié s.nw word hier as ‘n adjektief gebruik om aan te toon dat “liefde maak” hier net ‘n vleeslike uiting is m.a.w. deurmekaarspul.  Dit is hier nie ‘n uiting van geneentheid of liefde teenoor mekaar nie. 

“roesemoes/liefde maak” =  paradoks:  Op die oog af lyk dit na ‘n teenstrydigheid.  By nadere beskouing ontdek mens dat die teengestelde komponente die onmin tussen mense uithef.  

r. 3                Die bewoners “verwyt” mekaar – hulle tree beskuldigend en afwysend teenoor                        mekaar op. r. 3                Tog “vertroos” hulle mekaar – hulle bemoedig en beur mekaar op. r. 3 – 4          Die bewoners soek “skoor met die goorhede”  =  Hulle maak rusie met die                         onaangename/slegte teenswoordige tyd.  Hulle is ontevrede. 

Let op die enjambement tussen r. 3 – 4:  “skoor” word in die eindrymposisie geplaas om te rym met binne‐oor.  Sodoende word “skoor” uitgehef. 

In r. 3 stylfiguur asindeton gebruik om die afwisseling tussen gelukkig en ongelukkig wees uit te beeld. 

r. 4 – 5          Die bewoners hou ”nooit tevrede/aanhou kibbel”  =  hulle bly ontevrede                        aanhou stry. r. 4                “nooit tevrede” staan aan die einde van die reël om dit so uit te hef deur                        agterplasing. 

Let op die gebruik van enjambement wat eenheid van gedagte tussen r. 4 en 5 bewerkstellig. 

r. 5                Hulle stry “oor kon en sou en moes → ”Dit hef die onvolkomenheid, dit wat nie                        is nie, maar waarna tog verlang word, uit. 

“kon” , “sou”, “moes”  =  hulpwerkwoorde van wyse/modaliteit.  Die modale gebruik van die hulpwerkwoord word hier gebruik om ‘n toestand uit te druk wat nie bestaan nie, maar waarna tog gestrewe word. 

Herhaling van “en” ‐  stylfiguur nl. polisindeton.  Dit beklemtoon hoe aanhoudend die mense mekaar verwyt. 

 

STROFE  2:  Hoofgedagte:  Die huis spreek die bewoners aan en verduidelik hoe, alhoewel hy hulle geheime bewaar, dit konflik tussen hulle hom struktureel laat agteruitgaan. r. 6               Strofe 2 begin met ‘n opdrag nl. “luister” 

Die bewoners word hier direk aangespreek. 

Die spreker (huis) stel dit sonder omhaal van woorde, aan die bewoners dat hy hulle “verlede” “bewaar”. 

Die gevolge hiervan (die bewaring van die verlede wat negatief is) op die huis word in r. 7 – 10 uiteengesit.  Die huis se:  “fondamente kraak” onder die “las”, die verpligting om die verlede te 

bewaar. “kraak” → klanknabootsing / onomatopee  (r. 7) 

“plafonne raak voos van die eggo’s” (r. 8)  “voos” =  vrot, verslete, oud.  “eggo’s” impliseer herhaling.  Die vloekery en onmin word 

teruggekaats, dit bly binne die huid en niemand weet daarvan nie.  

“pleisterwerk bars van te veel vloeke”. Die v‐alliterasie hef die oorvloed van ellende uit.  (r. 9) 

“rame roes” as gevolg van “jare se trane”.  “trane” dui op ongelukkigheid.  Die rame wat roes as gevolg van trane is ‘n goed gekose beeld in die 

konteks omdat water die roes van yster tot gevolg het en trane van die inwoners in terme van die huis se belewing van die ongelukkigheid aansluit. 

Die herhaling van “my” (r. 7, ‐ 10) hef die huis se verantwoordelikheid uit. 

“my” word ook in r. 7 + 8 deur voorplasing uitgehef.  

STROFE  3:  Hoofgedagte:  Die huis verwys na hoe hy en die bewoners “verweer” as gevolg van al die konflik en hoe hulle gebede om hulp onbeantwoord bly. r. 11: 

Die laaste strofe begin met die bywoord van wyse “so” wat beteken:  op hierdie wyse. 

“so” verwys m.a.w. na die voorafgaande strofes:  die verwyte, skoorsoekery, herhaalde onmin, vloeke en ongelukkigheid wat die “verweer” tot gevolg het. 

“verweer” is ‘n stadige proses van agteruitgang tot uiteindelike vernietiging. 

“dit wat was” kan met een woord vervang word nl. verlede.  Die huis en mens word op hierdie wyse “saam verweer” deur “dit wat was” hulle vergaan deur die inwerking van die negatiewe soos vooraf geskets. 

r. 12: 

“dakplate” is in kontras met “fondamente” (r. 7) (bo en onder). r. 12 – 13: 

“my dakplate en julle gebede” “fluister en knal al hoe harder om hulp”. 

Die huis en die bewoners word nou afsonderlik (“my” en “julle”) geïdentifiseer teenoor “ons” van r. 11. 

Enjambement gee eenheid van gedagte tussen r. 12 + 13. 

Die “gebede fluister”  = personifikasie 

“knal” = klanknabootsing / onomatopee. 

Beide “fluister en knal al hoe harder om hulp” → Let op die ironiese kontras tussen “fluister” (gebede) en “knal” (dakplate):  ‘n mens sou verwag dat die gebede eerder ‘n uitroep om hulp moet wees. 

r. 13 – 14: 

Dit is ironies dat “knal” en “fluistering” om hulp “ongehoord in elke nag se oorskulp” is – dit word nie gehoor nie. 

Die spesifieke, die onmin tussen die vier mure van ‘n huis word nou universeel en kom voor “in elke nag se oorskulp”. 

Die gedig sluit af tot ‘n geheel deurdat die slotreël se “oorskulp” aansluit by r. 1 se “binne‐oor” wat suggereer dat die bose siklus herhaal word 

binne die veiligheid van die mens se eie vesting, sy huis.  Dit beklemtoon die nimmereindigende proses. 

 

BOU:  Strofe 1 en 2   =   5 reëls elk. Strofe 3   =   4 reëls   =  kwatryn.  

VRAE:

1. Benoemdiebeeldspraakindietitelvandiegedig.2. Dietitelisbaieklankryk.Toonditaan.3. Ishierdiegedig‘nvoorbeeldvan‘nsonnetaangesiendituit14versreëls

bestaan?Motiveerjoustandpunt.4. Watisdietemavandiegedig?5. Wieofwatishieraandiewoordenwatertipesprekerishiertersprake?6. Waarmeevergelykdiesprekerdiebinnekantvansyhuisindieeerstestrofe?Is

hierdievergelykinggepas?Motiveerjouantwoord.7. Watterwoorduitr.2suggereer‘ndeurmekaargeklinkvanstemme?8. Watterleestekensouaandieeindevanr.2konpas?9. Waaromstaandiewoord“soek”watsaammet“skoor”(r.3)geleesmoetword

nieaandieeindevanr.3nie?10. Diehuisbewonersisnietevredenie.Watternegatiewedingewathulledoen

verraaihulleontevredenheid?11. Verduidelikhoediebewonerssepositiewehandelingmetnegatiewedadein

strofe1afgrewisselword.12. Duidiefunksievandiepolisindetoninr.5aan.13. Watisdiegeïmpliseerdebetekenisvanr.6?14. Komdiesprekerewesterknavoreinstrofe1en2?Verduidelikjouantwoord.15. Watverraaidiegebruikvandiekommainr.6?16. Watisdieverbandtussen“voos”(r.8)en“goor”(r.4)binnediegedigkonteks?17. Verduidelikhoeagteruitganginstrofe2deurdie[r]‐klankuitgebeeldword.18. Duidieteenstellingtussenr.7en8aan.19. Waarvanworddie“rame”(r.10)metafoorasditinverbandmet“trane”(r.10)

geleesword?20. Watisdiemoontlikefunksievandiealliterasievandie[r]‐klankin“rameroes”

(r.10)?21. Waaropsinspeel“ditwatwas”moontlikinr.11?22. Watterfunksiehetdieteenstellingtussenfluisterenknalinr.13?23. Watisdiefunksievandiealliterasieindielaaste3woordevanr.13?24. Duidiemeerduidigebetekenisvan“ongehoord”(r.14)aanenbepaaldiefunksie

daarvan.25. Hierdieis‘nvoorbeeldvan‘neensydigegespreksgedig.Verduidelikhierdie

stelling.26. Waaromkanjysêdiegedigwordmooiafgerondasjydiebegin‐endieslotreël

metmekaarinverbandbring?27. Verduidelikdiemetafoorindieslotreël.************************************************************************************

5.

‘ntipeepistemologievanwater‐BreytenBreytenbach

1. Diehemelwassombersufvandiegietendereën2. skeefgearseer,gebuigdeurwindstrome...3. Ditwasgetintinvuursekleurevoortgebringuit

bliksemskigte4. watdiewolkegereepenverfladderhet,diefakkels5. waarvandiegrootwatersoordieoorspoeldevalleie6. geslaanenoopgekloofhet,enwaardiéontblootis7. hetdieomgebuigdeboomkruinesigbaargewordindie

dieptes...8. datjydaarkonsiensaamgewriemelopdiebaiebergspitse9. allerleidierediemarmotjiesdiegirafsdieskuifelendereptiele10. oplaasgetemmetdiepeupelmansenvrouewatboontoe11. gevlughetmetkindenkraai.Endielanderye12. onderwatersebrandertoppewasbesaaivantafels,13. katels,arke,balies,kosyne,stompe,karavane,vrieskaste,14. kateders,kroegtoonbankeen‘nflottieljevlotte15. saamgeflansinnoodenvreesvirdiedood16. (soglibberig,solog),waarop‘nnorringvareenmoeremet

kroos17. konhurkterwylhullearpeggio’seoniesekrete18. enverwyteenjammerklagteuiter,lamgeslaan19. deurdiewindsewoedewatdiewaterslaatrol20. laatrollaatrolhet...tesamemetdieglinsterende21. groenlykevandieverdrinktes,‘nmompeling22. vandooievleisweerenweerenweer...

Uit:Dieongedanstedans–Gevangenisgedigte1975–1983,2005

AGTERGROND:

‐ BreytenbachhethierdiegedigtydenssyaanhoudinginPretoria,1976,geskryf.

‐ Ditism.a.w.lankvoordieLaingsburgvloedevan1981inSuid‐Afrikaendieopspraakwekkendetsoenamivan2004watveralopdieeilandPhuketinThailandtotgrootverwoestingenlewensverliesgeleihet.

TEMA:

‐ Dievernietigendeuitwerkingvan‘ngeweldigevloedopdienatuur,diereenmens.

‐ Diemensendiersalaltyduitgelewerweesaandiegenadevandienatuur.

STEMMING/TOONAARD:Asgevolgvandieuitersgrafiese(visuele)beskrywingvandieafgryslikegevolgevandievloedisdaar‘nsomber,onheilspellende,doodsetoon.TYD:

‐ Tydspeel‘nbelangikerolindiegedig.‐ Dieverledetydworddeurgaansgebruikbv.“was.../skeefgearseer”(r.1–2)

“gereepenverfladderhet”(r.4)‐ Inr.17–20kryonsdiehistoriesteenwoordigetydbv.“konhurk”,“uiter”,“laat

rol”.TIPOGRAFIE:Diegedighet3sinne(elkesinbeginmet‘nhoofletter)enelkesinvorm‘ngedagte‐eenheid.Diegedighetdus3delewattipografieseninhoudelikgesteunword:Gedagte‐eenheid1:r.1–2→Diereenuitdiehemel.Gedagte‐eenheid2:r.3–11→UitwerkingvandievloedopdienatuurlikeomgewingL.W.2dele(r.3–7+8–11)endievlugtendediereenmense.Gedagte‐eenheid3:r.11–22→Beskrywingvanalleswatsigbaarisindiewaterenditbouopnadiebeskrywingvandieontbindendelykevanverdrinktemenseindiewater.TITEL:

o Daarisgeenhooflettersindietitelnie→Funksioneel:ditsluitaanbydiegedigwathandeloordievoortslependeoerkrag.

o “’n”‐niespesifiek=universeelvanenigevloedramp.o “tipe”duidaaropdatditnetdievernaamstetrekkeis;ditgeedusnievoorom

diealfaofomegavanwaterteweesnie.Hiergaanditnetdusoordiekrageneffekvanwaterasditstortreën.

o “epistemjologie”=Kennisleer,dieleeroordieontstaan,sekerheidengrensevandiemenslikekennis.Ditgaanhierdusoorditwatdiemensweet,kenenleervanwaterenveraldiekragvanwaterwanneerditstortreën.‘nMenskanook“epistemologie”klank‐enbetekenismatigverbindaandiewoord“epies”watverhaalofvertellingimpliseer:hier‘nverhaaloor‘nontsettendevloedramp.

INHOUD:GEDAGTE‐EENHEID1=r.1+2(Diereënuitdiehemel)r.1Diereënwordnegatiefbeskryfas“somber”en“suf”watbeklemtoonworddeurdie“s”‐alliterasie.Onderskryfdietroostelosedonkerstemming.

“somber”=treurig,swaarmoedig,donker. “suf”=moeg,dof(vangees)

r.2Diereënval“skeefgearseer”.“gearseer”=Omietstearseerisomskaduwee‐tinteaantebringdeurewewydigelyntjiestetrek(ditwysdusdaarophoediereënval.L.W.tint=ligterofdonkerderkleurskakerings).r.1+2“gietendereënskeefgearseer”=metafoor=Diereënwasdussoosskeweskaduweetinte.r.2Halfrym1)“ee”–assonansiehefdiekleurenbewegingvandiereënuit(skeefgearseer)“windstrome”‐baiesterkwind

“g”‐alliterasie(“gearseergebuig”).KragengeweldvandieNatuurrampwordhoorbaarweergegee.Eindigmet‘nellips‐Woordewordverswygwatdeurdieleserselfvoltooimoetword.Dieleserkandusnogwoordebyvoegwatdiehemelbeskryf.Ditversterkookdiedramatisetrefkragvandiestromereën.

GEDAGTE‐EENHEID2DEEL1r.3–7=Dieweerlig,reënvalleieenbomer.3“Dit”sluitaanbydievorigegedagte‐eenheidwant“die”verwysnadie“hemel”.Diehemelwasdiekleurvanvuur:skakeringsvanwit,rooi,oranje.Diekleurisveroorsaakdeurdie“bliksemskigte”(bliksemstrale)“bliksemskigte”→taalverskynselnl.toutologie:‘nskigis‘nweerligstraalenbliksemveronderstelreedsweerlikm.a.w.onnodigeherhalingvan‘nwoord.r.4Diebliksemstralehetdiewolke“gereepenverfladder”,m.a.w.‘nstrokegeskeurenaanflarde(stukke)geskeur.“reep”is‘ns.nw.watdeurafleidingin‘nww.veranderis.Dieww.“gereep”isfunksioneel,wantditbeelddiekragtigewerkingvandieweerliguit.Diebliksemstralewordookgelykgestelaan“fakkels”=metafoor.Ditisasofhierdiefakkels(vlammendelig/weerlig)diegrootskaalseverwoestingverligofgewyshet.r.5+6Die“grootwaters”hetdie“oorspoeldevalleiegeslaanenoopgekloof”endie“fakkels”hethierdieoorspoeldevalleieverlig.r.6Dieneweskikkendevoegwoord“en”het‘naaneenskakelendefunksie.“Dié”(akuutaksent)verwysnadieoorspoeldevalleiewatontblootisdeurdieweerlig.r.6+7Waardievalleieweersigbaargewordhet,hetdie“omgebuigdeboomkruine”diegevolgevandieverwoestingbegintoon.“boomkruine”=boonstegedeeltevandieboom.r.7ellips→afwagtingoorwatsigbaaris,wordgeskep(wordomskryfvanafr.8)GEDAGTE‐EENHEID2DEEL2r.8–11=Opdiebergspitse:diereenmense:r.8beginmetdieonderskikkendevoegwoord“dat”:Nadatdiereënverwoestingtotgevolghet,volgdaarsekeregebeurewatna“dat”volg.“daar”verwysnadiebergspitsewaarmensendiersaamgewriemelis.

“saamgewriemel”het‘nnegatiewebetekeniskonnotasie:ditverwysnakrioelende,wemelendemenseendiere.“bergspitse”‐hoogstegedeeltevanberge.L.W:Inversie/omgekeerdewoordordeinr.8.Ditmoeteintliklees:“...opdiebergspitsesaamgewriemel”.Funksie:beklemtoon“saamgewriemel”watbetekenmalendsaamgedrom.r.9Stylfiguur=asindeton:dieweglatingvandievoegwoord“en”skepdieideevanoneindigbaiediersoorte.‘nopnoemvanwieenwatopdiebergspitsesaamwriemelnl.

Allerleidierem.a.w.verskillendesoorte Diemarmotjies Diegirafs(kameelperde) Dieskuifelendereptiele

Letopdiegebruikvandiebepaaldelidwoord“die”wattelkensgebruikwordom‘nspesifiekespesieaantedui.r.9+10“dieskuifelendereptieleoplaasgetem”‐Hulleisniewerklikmak(“getem”)nie,maaromdathullenjoudieselfderuimtemetdiemensindienood‐situasiemoetdeel,heersdaar‘nverdraagsaamheidbyhulle.“skuifelende”suggereerdathullemetmoeitevoortbeweeg.Dieafwesigheidvandiekommatussendieopnoemvandiediereenmenshefdieonordelikheiduitvandievlugtelinge.r.10saammetdiedierehetookdie“peupelmansenvroue...boontoegevlug”.“peupel”is‘nnuutskepping(neulogisme)vandiewoord“gepeupel”watonordelikemenigtebeteken.Ditis‘nversamelnaamwoordwatgebruikwordomdieonordelikheidvandiemansenvrouewatgevlughet,uittehef.L.W.‐“gepeupel”duiopdielaagsteonbeskaafstedeelvandiebevol‐king,gewoonlikas‘nonordelikemassa:toestandvanalgehelechaosworddeurdiewoord“peupel”voordiegeesgeroep.r.11Mansenvrouenshetgevlug“metkindenkraai”hetbetrekkingopdieidioom:nógkind,nógkraaihê→dieuitdrukkingverwysnaiemandwatgeenbloedverwanthetnie.Dieuitdrukkingwordaangepasomteverwysnadiemansenvrouewatgevlughetmetalleswathullehet;ofditnoukindresofbesittingswas.GEDAGTE‐EENHEID3DEEL1r.11–20:Dielanderyeoorvloeimetpuin,vlugtelingeendooiesr.1Diederdesinindiegedigbeginmetdieaaneenskakelendevoegwoord“en”watvoortgangsuggereer:Diewaterbedektelanderyeisoortrekmetvoor‐werpe(meestalhuishouedelikeartikels)enditdrabytotdiechaoswatdaarheers.Dieeffekvandiestortreënduurvoort.r.12–14Inteenstellingmetr.9worddiekommahiergebruikomdieopnoemvanitemsvanmekaarteskei.Ophierdiewyseworddieverskeidenheidenhoeveelheiditemsuitgehef.Diek‐alliterasie,v/f–alliterasieena‐assonansiebklemtoonookitems.Dieitemswatgelysis,is:

Tafels,karavane,vrieskaste,kroegtoonbanke Katels‐beddens

Balies‐oopvaatjies Arke‐ark/drywendewoning/woonskip,kisvandieJodewaarindie

wetbewaaris. Kosyne‐raamwerkwaarin‘ndeurofvenstervasgesitword. Stompe–boomstamme Kateders–preekstoele

r.14–15“flottieljevlottesaamgeflans” “flottielje”=‘nkleingroepoorlogskepevandieselfdesort. “vlotte”=‘nversamelingvanstukkewatkandryfenaanmekaar

vasgemaakiswatasreddingsmiddeldienomoptedryf. “flottieljevlotte”=taalverskynselnl.pleonasmeaangesiendie2

woordemekaarherhaalinbetekenis. “saamgeflans”=haastigaanmekaargesit.

r.15“saamgeflansinnoodenvreesvirdood”.Diebinnerymvan“nood”en“dood”wordjuisuitgehefdeurdieafwesigheidvaneindrymindieresvandiegedig.Hefdievreesenangsvandiemenseuit.r.16Opdievlotteisbaiepa’s,ma’senkinders.

“norring”=grootaantal “vare”=afgeleivanvadere/vaders “moere”=afgeleivanmoeders.Dis‘nplatbenamingwateintlikop

diewyfievandieredui. Opgrondvandiegebruikvan“vare”en“moere”maakdiespreker

geenonderskeidtussenmensendiernie. “kroos”=kinders “(soglibberig,solog)”=Parentese/inlassin.Het‘nmeerduidige

betekenis:1) Kanverwysnadievlottewatmoeilikisomtebeheer–“log”–

lomp,moeilikhanteerbaar.2) Kannadie3doodverwys→Diedoodisvirdiemeestemense‘n

glibberigeonderwerp,aangesienditietsonbekendsaandui.Ditisbyimplikasie‘nonhanteerbare(“log”)saak/gedagte.

Letophoe“glibberig”en“log”aansluitbydielaaste3reëls(r.20–22)waarverwyswordnadiegroetlykeendooievleiswatookiglibberigheidveronderstel.r.16–18Dieanjambementenk‐alliterasieisfunksioneel:ditbindediegedagtevandieoorlewendesenwathulledoenhegsaam.r.17

“hurk”=‘nsittendehoudinginnemwaarbydiebenesóbuigdatdiesitvlakbynadiegrondraak.

“terwyl”Nadievoegwoordworduitgebreiopwatdiemensedoennl.hulleuiter“arpeggio’seoniesekreteenverwyteenjammerklagte”

S.nw“arpeggio’s”=Italiaansemusiektermwatbetekeninakkoordespeel.Dis‘nvinnigeopeenvolgingvannotewatinkonteksbeteken:mensewatsaamskreeu.

“eoniese”=byvoeglikenaamwoordwatdiekretebeskryf. “eon”=s.nwwatbeteken:onmeetliketydperk.Dielengtevandiekreteword

gelykgestelaan‘neon.Ditduiopdieuitgerektheid,diekretewatvir‘nonbepaaldetydaanhou.

“krete”=(s.nw)gille,skree,roep.

r.17–18Dieellendigetoestandvandiemenseworduitgehefdeurdieherhalingvandieselfdegedagtedeurverskillendewoordenl.

Arpeggio’s Krete(gille) Verwyte(beskuldigendeafkeur) Jammerklagte(klaendeuitingvandroefheidbeklemtoon).

Diemenseis“lamgeslaan”staaninskynbareteenstrydigheid/paradoxmetdiegilleenkretevanr.17+18.“lamgeslaan”impliseerdatdiemensevanaksieberoofis,dathullenikskandoennie,maartogskreeuhulle.r.19+20Watdiemenselamslaan,wordinr.19+20genoem.r.19w‐alliterasiebeklemtoondiewindsewoede→beeldspraakpersoni ikasie‐meervoudsvormvan“waters”verhoogdieonheilspellendeaardvandiewater

enjambementvisualiseerdiebewegingvandiewater.r.19+20“laatrol”word3keerherhaal(sluitaanbybranderbeeldinr.12)DitbeklemtoondieaanhoudendeaksieDieellipssuggereerdatdierolbewegingvoortgesitword.GEDAGTE‐EENHEID3DEEL2r.20–22:diedooiesr.20“tesame”=saam,as‘ngeheelgesien.Dievoorafgaande(diepuinendiemenseenhullekrete)vorm‘ngeheelmetdiéwatdoodis.r.20+21*g‐alliterasiehefdieverdrinktesselotuit*anjambementgeeeenheidvangedagte*“groenlyke”kanenersydsverwysnadieontbindingvanlykeofkanandersydsverwysnadieplanteenblareomdielyke.Groenisterselfdertyddiekleurvannuwelewe.r.21Die“verdrinktes”isslegs‘nmompelingvandooievleis”(binnemondseonverstaanbarepraat)inkontrasmetdie“arpeggio’s”,“krete”,“verwyte”en“jammerklagte”vandielewendes.r.22Tenspytevandieafgryslikeslottoneelsluitdiegediginderwaarheidop‘npositiewenootaf.Diemensisin“dooievleis”vanalsymenslikewaardigheidontneem–daarwordnahomasblotevoorwerpverwys.Togworddievleisgepersonifseer,wantdit“mompel”.Hierdiesag,onverstaanbaregepraatsuggereerdatditniedieeindevanleweisnie.

‐ Ellips,dieherhalingvan“weerenweer”,asookdiepolisindeton(herhalingvandievoegwoord“en”)duiaandatdiesiklusvangeboorteLeweendoodherhaalsalword.

BOU:Vryevers.

VRAE:

1. Verklaardiegedigtitel.2. Wattertoonaardheersinhierdiegedig?3. Verduidelikdatdaarsprakevan‘nagternaperspektiefopdieramptersprakeis.4. Wattertipesprekerishieraandiewoord?5. Hierdiegedigis‘nvryevers.Toonditaan.6. Watterwoorduitr.2sluitmoontlikaanbydieagtergrondvandiereëlevandie

outeurBreytenBreytenbach?7. Wattertipehalfrymbeklemtoondieonheidspellendestemminginr.1?8. Verduidelikwaarom“skeefgearseer(r.2)inderwaarheid‘nparenteseisentoon

aanwatdiefunksievanhierdieparenteseis.9. Watterbeklemtoningstegniekwordin“bliksemskigte”(r.3)gebruik?Hoehou

ditmetr.14verband?10. Watisdieboodskap/leserinsigvanhierdiegedigbinnediekonteksvandieZen‐

Boeddhistiesieraamwerk?11. Waarnaverwys“[D]it”(r.3)?12. Waarvanis“fakkels”(r.4)‘nmetafoor?13. Waaropdui“girafs”(r.9)?14. Verduidelikdieverbandtussendiewoord“waters”(r.5en19)endiealliterasie

in“baiebergspitse”.15. Watter2stylfigurewordinr.9aangewendenwatisdiefunksiedaarvan?16. Diegebruikvan“peupel”(r.10)isongewoon.Verduidelikopwatterander

woordditmoontlikduienbepaaldiefunksionaliteitdaarvan.17. Hoehoudievolgendemetmekaarverband?“saamgewriemel”(r.8),“peupel”

(r.10)en“saamgeflans”(r.15).18. Duidieteenstellingtussenr.7en10aan.19. Watterkleurwordmetdiegedagteaan“landerye”(r.11)voordiegeesgeroep?20. Waaropduidieuitdrukking“kindenkraai”(r.11)?21. Omwatterredeisdievlotte(r.15)saamgeflans?22. Inwatteropsigkontrasteer“tafels”(r.12),“katels”(r.13),“arke”(r.13)en

“balies”(r.13)met“karavane”(r.13),“vrieskaste”(r.13)en“kroegtoonbanke”(r.14)?

23. Waarvanvertel(soglibberig,solog)(r.16)meer?24. Watis“eoniesekrete”(r.17)?25. Opwatterwyseworddiegevaarvandievloedwaterinr.19‐20beklemtoon?26. Duidiefunksievandieanjambement(r.19–20)endiestaccato‐effek(r.19–

20)aan.27. Watsuggereerdieellipseinr.20en22?28. Toonaanopwatterwyser.22bydievolgendeaansluit:r.19enr.20.29. Opwatter2moontlikedingekandieherhalingvan“weer”indieslotreëldui?30. Duidiekontrastussenr.1enr.20aan.

****************************************************************************************