AFRIKAANS

IntroductionWe do not live in isolation, but through continuous interactionwith our fellow human beings and life around us. English-speak-ing newcomers to South Africa are in a fortunate position in thatthey can use their mother tongue throughout South Africa and beunderstood. At times, however, they come across mainly Afri-kaans-speaking communities and find themselves at a loss. Ormany immigrant parents often realize that their children, whostudy Afrikaans at school, have an advantage over them in thatthey can express themselves effectively in the other official lan-guage, Afrikaans. For these people and for unilingual South Afri-cans and foreigners we have compiled this course in communica-ting in Afrikaans. The language in this book reflects Afrikaansas used by the ordinary person in oral and written communica-tion. We believe that language is meaning-based. The most im-mediate need is to be able to refer to a core of basics in the realworld, that is, for instance, to be able to name things, states,events and attributes, using the words the speaker knows. Thelearner must also be able to link words together to express prop-ositions - the building blocks of communication. The first task inlearning to communicate is to create propositions. But we mustgo beyond child language where, for a child to make himselfunderstood: "me hungry" - "ek honger" is sufficient. We mustreach a standard adult syntax where "Please give me somethingto eat" - "Gee my asseblief iets om te eet" is much more accept-able. Furthermore, in studying a new language we must strive tocreate a feel for the correct word order, mood or register. Thiscan easily be achieved if we approach language from a communi-cative angle and a natural style. In this conversational speech onebecomes familiar with transactional skills, such as how to ask fordirections, act in a post office, etc.

Language is influenced by communicative goals and processes.The effects of this interaction between the speaker. the listenerand the message influence the communication process, but we arefully aware of the fact that there are many other barriers to com-munication, such as physical and psychological barriers that arise

2 Introductionwhen the communicators have different values, ages, back-grounds, education, intelligence, interests, needs, occupations,etc. Our main concern in this book, however, lies in the removalof language barriers. If the speaker as well as the listener has athorough understanding of a language, its structure and its idiom,and if there is proper feedback, language communication will beeffective.

This book is intended for the individual who wishes to studyalone, but can also be used in a class-situation. Although thebook aims at the adult beginner, it is written in such a way that itcould assist every pupil to enhance his language communicationby increasing his vocabulary and by acquiring language skills.

The book is also aimed at the vast number of South Africanswho possess only a working knowledge of Afrikaans and who feelthat they would like, first, to master Afrikaans so as to communi-cate effectively both in speech and in writing; secondly, to readdaily newspapers and magazines; and thirdly to appreciate liter-ary works.

Teach yourself Afrikaans, therefore, aims at providing a basicconversational vocabulary and language patterns closely relatedto everyday life.

In this book the reader will be taught, inter alia, the acceptableway of introducing one another, of greeting one another and ofconversing at social functions, together with the basics of gram-mar and idiom. Written communications, especially letter-writ-ing, have not been neglected. The aim throughout has been tomake two-way communication effective.

The units of the course aim to provide the particular languageskills required in a given situation. Appropriate dialogues accom-pany each unit. Units 1 and 2 for instance, deal with understand-ing and answering simple questions. You will learn to giveinformation about yourself and other people. You will be able tointroduce people and greet them formally and informally.

The section on grammar will teach you the rudiments of simplestructures. You will learn to talk about the present, the past andthe future.

In Unit 4 you will learn how to ask for, and to understand, di-rections.

Unit 6 deals with matters pertaining to travel, from bookingyour seat to your arrival at a destination.

Further units deal with housing, food, shopping, telecommuni-

Introduction 3

cation, road safety, employment, health, sport, games, holidaysand the South African scene - each in an appropriate setting.

Initially instructions will be given in English. Afrikaans instruc-tions will be introduced gradually.

DialoguesThe dialogues form an important part of the book. They areexamples of spoken Afrikaans in everyday situations. Thevocabulary below each dialogue and the alphabetical vocabularyat the back of the book will enable you to understand the dia-logues without difficulty. However, it will also be necessary torefer to a good bilingual dictionary from time to time. We suggestthat you use the Reader's Digest Afrikaans-Engelse Woordeboek/English-Afrikaans Dictionary, Cape Town: Reader's DigestAssociation South Africa (Pty) Ltd (1987).

Grammatical structures are not taught for their own sake, but arealways provided for practical reasons.

ExercisesPractical exercises fall into the following categories:

True or false?This comprehension exercise is based on the content of the dia-logue. You should read the statement, refer to the text if necess-ary and then state whether the statement is true or false. Try torefrain from guessing. You are often required to rewrite correctlythe statements which are false.

Answer in EnglishThese questions are generally in English and are based on a dia-logue in Afrikaans.

Answer in AfrikaansOpen-ended questions are generally avoided so as to enable you

Introduction 5

the conversation and try to attain an overall idea of the situa-tion.

3 Then try to work out the details from the vocabulary list andexpressions given. Do spend time in trying to make sense ofthe conversation and in learning new vocabulary and struc-tures systematically.Application: Try to transfer the language you have learned ina certain type of situation to other similar situations. Practisedaily.

4 Refer to the sections on grammar to understand the meaningof main grammatical structures such as the formation of plu-rals, diminutives, tenses, etc.

5 Reread the conversation until you are satisfied that it is quiteclear.

6 Turn to the exercises and try to answer the questions, whichtest your understanding of the dialogue.

7 Compare your answers with the answers given at the end ofthe book. Correct your mistakes.

to correct your answers. The correct answers can be found at theback of the book in a key to the exercises. This type of questionchecks your understanding of Afrikaans. Your ability to answerbriefly and to the point is checked at the same time.

New language functions are normally practised in these ques-tions. For this type of question you are required to link responsesto cues.

Select the correct answerThis type of comprehension exercise is also based on dialogue. Itis a multiple choice exercise.

ComprehensionThis is a reading and comprehension exercise. The material forthese exercises is taken from documents, advertisements, an-nouncements, lists of films and shows, exhibitions, books, news -so-called realia - or from narrative passages. This section willalso teach you something about the geography, history, cultureand people of South Africa.

The questions are meant to test your comprehension and togive you clues to meaning. Afrikaans - the language

Afrikaans, the youngest Germanic language, stems from seven-teenth-century Dutch - from which it developed spontaneouslyfor three centuries on the African continent. It is now an inde-pendent language which has severed its main ties with Dutch,while still retaining its Germanic character. As such it is a lan-guage cousin of English. The family relationship accounts formany resemblances to English - as you will see when comparingvocabulary, grammar and idiom.

Fill in the missing wordThis exercise is also a comprehension exercise. You are expectedto select the missing word from a given list. This exercise teachesyou to distinguish between nouns, verbs, adjectives, adverbs,prepositions, etc.

Use of the bookAlthough Teach yourself Afrikaans is intended to be self-tuition-al, it could also be used successfully in conversational courses forbeginners at schools, colleges and other institutions where lan-guage is taught. Those who wish to improve their Afrikaanscould also benefit by studying this book.

Let us, for instance, look at the following simple sentence inwhich the resemblance is obvious:

My pen is in my hand.

This sentence could be either English or Afrikaans. The samewords (admittedly with a difference in pronunciation) are ar-ranged in exactly the same way in both languages to form a sen-tence. You will also note a simplification of grammar comparedto German, for instance, in that there are no declensions and in-flections in this sentence.

From the point of view of grammar, Afrikaans is considered to

Study procedure1 First read the introduction to each unit as it states the purpose

of the lesson.2 Read the dialogue and try to understand the subject matter of

6 Introduction

be a very easy language. For instance, once you have learnt averb you can use that form for all persons, singular and plural.

Example

My seun is in die park. (My son is in the park.)My seuns is in die park. (My sons are in the park.)Mm. Brown drink koffie. (Mr Brown drinks coffee.)Mm. en mev. Brown drink koffie. (Mr and Mrs Brown drink cof-fee.)

Pronunciation

Afrikaans is a phonetic language. Words are generally pro-nounced as they are spelled and there are no silent letters in Afri-kaans. This pronunciation guide was developed by Reader's Di-gest South Africa for their English/Afrikaans bilingual dictionaryin order to help English-speaking users pronounce Afrikaanswords. In selecting it in order to help our readers, we recommendthat you use the Reader's Digest English/Afrikaans Dictionary asyour main source of reference for the meaning and pronuncia-tion of Afrikaans words.

Letters which do not appear in this key are pronounced thesame in Afrikaans as in English (e.g. b, h, I, m, n, p and t).

Letters underlined have a longer sound than the same lettersnot underlined. A line above a letter or letters indicates that thesound is shorter than that of the same letter or letters withoutsuch a line.

The stress mark (') appears after the syllable which carries themain accent.

This is not intended to be a guide to completely correct pro-nunciation; it is merely an approximation using the sounds ofEnglish words. For instance, we have left the spelling on- (as inonbeskadig - undamaged) as 'on' in the pronunciation but thissyllable is often pronounced as 'om' in some words and as a nasa-lised 'au' (as in cause) in others. To indicate all the variant pro-nunciations would be too confusing.

~Q,l..:..r::co....•.•..eo:....•C.J

'c='cor.

~

;:3~:!!:! ~~ -- ;:3..r:: :~ ~ ;:3 ;:3 ~ ..r::·5 u 0Il~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ :> OIl

Symbol Afrikaans English sound Sample Afrikaans wordi ie like i in sick siek (sik)i u like i in sick but with lips pouted u (form of address - i)1 ie like ee in breed dier (dir)ii uluu like ee in breed but with lips pouted dum (diir)k clch like k in kitten chloor (kloowr)

Calvinis (kulfinas')kan kn like c in cat followed by n in no with knoop (kanoowp')

rapidly spoken a sound in betweenng nk like ng in sing bank (bungk)0 0 like 0 in fort, but shorter oggend (o'chant)oa ou like oa in coat bout (boat)00 oe like 00 in loot voer (foor)00 oloe like 00 in loot but shorter euforie (ewfoori'),

voet (foot)oo'e oi.\!oee like oe in doer vermoe (farmoo'e)oow 0100 like 00 in loot but followed by a rapidly bode (boow'da)

spoken w with lips pouted soom (soowm)ow a(a)u like ow in cow gemia( a)u (chamiow')oy 0 like oy in boy potjie (poy'ki)R r strongly rolled - almost Scots rond (Ront)r r like r in very (lightly rolled) duiker (d~'kar)s c like s in size celsius (sel'si~s)sh ch/sj like sh in shot China (Shi'nu)

Symbol Afrikaans English sound Sample Afrikaans wordsh g like shin shot but voiced genre (shun'ra)tch tj like ch in chunk tjank (tchungk)t d like t in tart bed (bet)u a like u in cup kap (kup)!! aaor a like u in cup but longer like ah daad (d!!t)!!fu'!!'a ae like u in dust but longer like ah, followed dae (d!!'a)

by article 'a'v w like v in visit water (v!!'tar)w w like w in swoop swem (swem)woi ooi like oi in oil but preceded by a rapidly sooi (swoi)

spoken wwooey oei like ooey in phooey but preceded by a koei (kwooey)

rapidly spoken wy j like y in you jammer (yu'mar)y aa/aai like y in why paai (py)

© 1987 Reader's Digest Association South Africa (Pty) Limited. Used with permission.

In die kantoor

Hy verstaan ook 'n bietjie Afri-kaans.

Waarvandaan kom hy?Van Zimbabwe af.

He also understands a little Afri-kaans.

Where is he from?From Zimbabwe.

In this unit you will learn how to greet people and to ask andanswer a few questions.

Hoe gaan dit?

Goeiemore, Meneer. Hoe gaan dit?Goeiemiddag, Mevrou. Hoe gaandit met u?Goeienaand, JutTrou. Hoe gaan dit

met jou?Goeienag!

Greeting

Mr Brits is the manager of Protea Engineering. His employeeswant to learn to speak Afrikaans. Rita is his secretary.

BritsRitaBritsRitaBritsRitaBritsRita

BritsRita

Goeiemore, Rita! Hoe gaan dit? (Hoe gaan dit met jou?)Goed, dankie. Hoe gaan dit met u?Uitstekend.'n Koppie tee?Nee dankie. Wanneer kom Peter Smith?Tien UUf.

Is hy Engels?Ja, hy praat Engels. Hy verstaan ook 'n bietjie Afri-kaans.Waarvandaan kom hy?Van Zimbabwe af.

Titles

Good evening, Miss ..Good night!

EnglishabbreviationMrSmitMrsSmitMissSmit

AfrikaansabbreviationMnr. SmitMev. SmitMej. Smit

MeneerSmitMevrou SmitMejutTrou/JutTrou Smit

Wat is u naam?In die kantoorGoeiemore!Hoe gaan dit? (Hoe gaan dit met

jou?)Goed, dankie.Hoe gaan dit met u?Uitstekend.'n Koppie tee?Needankie.Wanneer kom ... ?Tienuur.Is hy Engels?Ja. Hy praat Engels.

In the officeGood morning!How are you? (Informal) Brits

SheilaBritsDaveBritsDaveBritsJonesBritsJones

I am well, thank you.How are you? (Formal)Very well.A cup of tea?No thanks.When is. . . coming?Ten o'clock.Is he English?Yes. He speaks English.

Wat is u naam?Ek is Sheila MacDonald.En u naam?Ek is Dave Miller.Wie is die dame?Sy is my vrou, Mary.Kom sit. Waar is dr. Jones?Hier is ek.Is Jack Williams hier?Ja, daar is hy.

BritsWilliamsBrits

Kom u van Engeland af, mnc. Williams?Nee, van Skotland af.Welkom, dames en here.

BritsDavidsBritsDavidsBrits

Wat is u naam?Ekis ...enWie is die dame?Sy is my vrou.Kom sit asseblief.Waar is dr. Jones?Hierisek.Daarishy.Kom u van Engeland af?Nee, van Skotland af.Welkom, dames en here.

What is your name?lam ...andWho is the lady?She is my wife.Please sit down.Where is Dr Jones?Here lam.There he is.Are you from England?No, I am from Scotland.Welcome, ladies and gentlemen.

Wat is dit hierdie?Dis die deur.Wat is dit daardie?Dis'n mum.U leer vinnig.

Wat is dit?Dit is 'n tafe!.Dis 'n stoe!.Wat is dit hierdie?diedeurWat is dit daardie?'nmuurV leer vinnig.

What is this?It is a table.It's a chair.What is this here?the doorWhat is that over there?a wallYou are learning fast.

Waar is ..CookSmithCookSmithCookSmithCook

Goeienaand!Waar is die poskantoor?In Hoofweg.Waar is die stasie?Langs die poskantoor.Waar is die bank?Agter die stasie.

A telephone conversation

RitaSmith

RitaSmithRitaSmithRita

Waaris ... ?die poskantoorin Hoofwegdie stasielangsdie bankagter

Where is ... ?the post officein Main Roadthe stationnext tothe bankbehind

Protea. Goeiemore. Kan ek help?Goeiemore. Peter Smith hier. Hoe laat begin die Afri-kaanse klas, Mevrou?Vyfuur. Net na werk.Waar?In die raadskamer. Kom jy vanmiddag?Ja. Wie gaan ons leer?Julie gaan nou na mnc. Visser se klas.

Kanek help?Hoe laat begin die Afrikaanse

klas?vyf-uurNetna werk.In die raadskamer.Komjy vanmiddag?Wie gaan ODS leer?Julie gaan na mnr. Visser se

klas.noD

Wat is dit in Afrikaans?BritsDavidsBritsDavids

Wat is dit?Dit is 'n tafe!.En dit?Dit is 'n stoel.

Can I help?What time does the Afrikaans

class start?five o'clockJust after work.In the boardroom.Are you coming this afternoon?Who will teach us?You are going to Mr Visser's

class.now

1 There are two forms each for you (singular) and you (plural)in Afrikaans:(i) The intimate or informal jy (sing.) is used when you

speak to an acquaintance, a relative, friend, child orpeer. The plural isjulle.

(ii) The formal u (sing. and plural) is used when you addressa senior, your employer, a complete stranger, a distin-guished person, or anyone to whom you wish to showrespect.

2 The form of the verb is the same for all persons.

wat?hoe?wanoeer?wie?waar?waarvandaan?

what?how?when?who?where?from where?

Mnr. Brits se sekretaresse.Mnr. Visser se klas.

Mr Brits's secretary.Mr Visser's class.

EXERCISE 11 Reg ofverkeerd? (True or false?)

The following statements concern the dialogues above.whether each is true or false. Rewrite those that are false.(a) Peter Smith praat en verstaan'n bietjie Afrikaans.(b) Rita is mnr. Brits se vrou.(c) Die Afrikaanse klas begin na werk.(d) Peter kom van Skotland af.(e) Mnr. Williams kom van Skotland af.

2 Vrae (Questions)(a) Wie is mnr. Brits se sekretaresse?(b) Hoe laat begin die Afrikaanse klas?(c) Wat is mej. MacDonald se naam?(d) Waarvandaan kom mnr. Williams?(e) Waar is mnr. Visser se klas?

ek (I)jy, u (you)by (he)sy (she)ODS (we)juDe, u (you)bulle (they)

4 There are two forms for enquiring after someone's health.Informal or intimate: Hoe gaan dit metjou?Formal: Hoe gaan dit met u?

(Literally: how goes it with you?) Note that the informal jy haschanged to jou after the preposition met (with). (More about thisat a later stage.)

Begrip

This expression is often shortened to: Hoe gaan dit?

5 The definite article the is die.The indefinite article a is 'D.Note that '0 is always a small letter preceded by an apos-trophe.

Read the conversation, then answer the questions. This is anexercise on comprehension.

(a) Can Smith and Jones speak and understand a little Afri-kaans?

(b) Who greets and welcomes everybody?(c) Is Miss MacDonald present?(d) Who turned up last?

16 In the office

Mnr. Visser Goeiemiddag, dames en here. Baie welkomhier. Wie praat Afrikaans?Ek praat en verstaan 'n bietjie Afrikaans.Ekook.Waar is ons nou?In die raadskamer.Waar is mej. MacDonald?Sy is in die kantoor.Hier kom mnr. en mev. Miller. Kom sit.

SmithJonesVisserSmithVisserSmithVisser

2 Laat ek u voorstelIn this unit you will learn how to introduce people and to providepersonal details .. Numbers: nam~s of days, months and publicholidays will be given to assist you In general conversatIOns.

Geniet u die les?

SheilaPeterSheilaBrits

PeterSheilaBritsAlmalBrits

Laat ek u voorstel mej. MacDonald ... PeterSmith.Aangename kennis.Bly te kenne ... Kom u ook na die beginnersklas?la, ek begin vandag.U kollegas is reeds in die klas. Kom asseblief saam metmy.Mag ek jou Sheila noem?la, seker.Geniet u die les?la, ons leer elke dag meer Afrikaans.U is goeie studente.

Geniet u die les?Laat ek u voorstel.Aangename kennis.Bly te kenne.Kom u ook na die beginnersklas?

vandagU kollegas is reeds in die klas

Kom asseblief saam met my.Mag ek jou Sheila noem? (jou -

informal object form)Ja, seker.Ons leer elke dag meer.U is goeie studente.

Are you enjoying the lesson?Let me introduce you.How do you do?Pleased to meet you.Are you also attending the class

for beginners?todayYour colleagues are in the class

alreadyPlease come with me.May I call you Sheila?

Yes, certainly.We are learning more every day.You are good students.

In die klasPeterSheila

DaeVandagis .MaandagDinsdagWoensdagDonderdagVrydagSaterdagSondagGister was dit Woensdag.More sal dit Vrydag wees.

In wie se kantoor werk jy?Ek is mnr. Brown se tikster.Waar werk jy?Ek is 'n rekenmeester by die firma.

KOill ons gaan drink koffiePeterSheila:PeterSheilaPeterSheilaPeterSheilaPeterSheilaPeter

Sheila, wat drink jy, koffie of tee?Koffie, dankie.Melk en suiker?Nee dankie, ek drink my koffie swart en bitter.Wat doen jy moreaand?Niks.Wat van bioskoop toe gaan? Dis naweek.Graag, dit sallekker wees.Wat is jou adres?Ek woon in Brooklyn, Kerkstraat 10.Ek sien jou sewe-uur.

In whose office do you work?typistaccountantat the companyLet's go and have some coffee.milk and sugarblack and bitterWhat are you doing tomorrow

evening?NothingIt's week-end.What about going to the cinema?I'd love to - it would be nice.What is your address?I live in Church Street.I'll see you at seven.

eentweedrieviervyfsesS{'weagnegetienelftwaalfIn wie se kantoor werkjy?

tiksterrekenmeesterby die firmaKom ons gaan drink kome.melk en suikerswart en bitterWat doenjy moreaand?

NiksDisnaweek.Wat van bioskoop toe gaan?Graag, dit sallekker wees.Wat isjou adres?Ek woon in Kerkstraat.Ek sienjou sewe uur.

(1)(2)(3)(4)(5)(6)(7)(8)(9)(10)(11)(12)

JanuarieFebruarieMaartAprilMeiJunieJulieAugustusSeptemberOktoberNovemberDesember

Today is.MondayTuesdayWednesdayThursdayFridaySaturdaySundayYesterday was Wednesday.Tomorrow will be Friday.

JanuaryFebruaryMarchAprilMayJuneJulyAugustSeptemberOctoberNovemberDecember

Wat is die datum vandag? /Die hoeveelste is dit vandag?Dis die eerste Januarie (first)

tweede Februarie (second)derde Maart (third)vierde April- (fourth)vyfde Mei (fifth)sesde Junie (sixth)sewende Julie (seventh)agste Augustus (eighth)negende September (ninth)tiende Oktober (tenth)elfde November (eleventh)twaalfde Desember (twelfth)

dae/dagvandaggistermaandmoreWat is die datum vandag?/Die hoeveelste is dit vandag?

days/daytodayyesterdaymonthtomorrowWhat is the date today?

die dertiendedie veertiendedie vyftiendedie sestiendcdie twintigstedie een en twintigstedie sestigste

Unit Two 21

13th14th15th16th20th21st60th

Note that numbers, such as twenty-one are joined by en, e.g. eenen twintig, which may also be written een-en-twintig.

Open bare vakansiedaeThe following public holidays are observed in South Africa (notethe abbreviations of the months):

Nuwe j aarsdagStigtingsdagGoeie VrydagGesinsdagWerkersdagHemelvaartdagRepubliekdagKrugerdagGeloftedagKersfeesWelwillendheidsdag

llan.6Apr.

Apr.Apr.

1 MeiMei

31 Mei10Okt.16 Des.25 Des.26 Des.

Praat oor uselfNew Year's DayFounders' DayGood FridayFamily DayWorkers' DayAscension DayRepublic DayKruger DayDay of the VowChristmas DayDay of Goodwill

RitaJoyceRitaJoyceRitaJoyceRitaJoyceRitaJoyceRitaJoyceRitaJoyceRitaJoyceRitaJoyceRitaJoyce

Note that public holidays are under revision and might bechanged.

Meer getalle13 dertien14 veertien15 vyftien16 sestien17 sewentien18 agtien19 negentien20 twintig21 een en twintig22 twee en twintig

30 dertig31 een en dertig40 veertig50 vyftig60 sestig70 sewentig80 tagtig90 negentig99 nege en negentig

l00honderd

U voorname, Mevrou?Joyce Ann.Uvan?Walker.U ouderdom?Een en dertig.Is u getroud, geskei of 'n weduwee?Ek is getroud.Wat is u man se voorletters?L.M.Wat is sy beroep?Hy is'n prokureur.Hoeveel kinders het u?Drie.Hoe oud is hulle?Twee, vier en vyf.Waarwoon u?My adres is Hoofweg 34, Pretoria-Noord.Wat is u kwalifikasies?Ek het 'n diploma in handel/handelsdiploma.

Praat oor uselfvoornameuvanouderdomgetroudgeskei

Speak about yourselffirst namesyour surnameagemarrieddivorced

Answer the following questions after reading the conversationbelow?

(a) What is the normal polite Afrikaans phrase you would usewhen introduced to a person?

(b) How would you ask Piet in Afrikaans to pass you thesugar?

Goeiemore Henk. Ontmoet Piet Swart. Piet, dis nouHenkde Wet.Aangename kennis.Bly te kenne.Kom ons gaan drink koffie in my kantoor.Baie dankie.Piet, gee my asseblief die melk aan.Suiker?Nee dankie, ek drink my koffie bitter.

'nweduweemanvoorlettersberoepprokureurWaarwoon u?Hoeveel kinders het u?

a widowhusbandinitialsoccupationlawyerWhere do you live?How many children have you

got?How old are they?address, Pretoria Northqualificationsdiploma in commerce (commer-

cial diploma)

Begrip

Hoe oud is hulle?adres, Pretoria-Noordkwalifikasiesdiploma in handel (handelsdiplo-

ma)

HenkPietHenkPietHenkPietHenk1 Jou is the object form of jy. Example: "Laat ek jou voorstel."

Let me introduce you. Instead of "Laat ek u voorstel" youcould use the following:"Laat ek u bekendstel/Ontmoet ... " (formal) or "Laat ekjou/julle bekendstel" (informal)

2 Instead of reeds (already) you can use a/ or a/reeds.

EXERCISE 2

1 Reg of verkeerd? True or false? If false write down the cor-rect answer.(a) Mevrou Walker is geskei.(b) Meneer Walker is 'n rekenmeester.(c) Hulle het drie kinders.(d) Sheila MacDonald werk in mnr. Brits se kantoor.(e) Sheila en Peter gaan die naweek bioskoop toe.

2 Vrae(a) Wat is Sheila se beroep?(b) Wat doen Sheila moreaand?(c) Waar woon mev. Walker?(d) Wat is mnr. Walker se beroep?(c) Hoeveel kinders het die Walkers?

beSig inmaak?Bou jy DOg van to •maarmintydMy pa help SOlOS in die toin.

ouersbyjuUenet tydelikverhuisaanstaande maandnaKaapstadWaarom?My ma wil by die kus wees.

Is jou broer getroud?By is nog ongetroud.sy verloofdejoususterSy is baie lief vir Natal.

3 Hoe groot isjou gesin?In this unit you will meet the nuclear family circle and learn totalk about daily activities.

Die gesin

Jan Hoe groot is jou gesin?Piet Ons het twee seuns en twee dogters.Jan Hoeveel is al op skool?Piet Die twee seuns. Die dogters is in die kleuterskool.Jan Werk jou vrou?Piet Nee, sy doen baie naaldwerk tuis en is baie besig.Jan Hou jy nog van tuinmaak?Piet la, maar ek het min tyd. My pa help soms in die tuin.Jan Woon jou ouers by julle?Piet la, net tydelik. Hulle verhuis aanstaande maand na Kaap-

stad.Jan Waarom?Piet My ma wil by die kus wees.Jan Is jou broer al getroud?Piet Nee, Koos is nog ongetroud. Sy verloofde woon in Dur-

ban.Jan Woon jou suster ook in Durban?Piet la, sy is baie liefvir Natal.

busyAre you still fond of gardening?butlittle timeMy father sometimes helps in the

garden.parentswith youonly temporarilyare movingnext monthto Cape TownWhy?My mother wants to be at the

coast.Is your brother married?He is still single (unmarried).his fianceeyour sisterShe loves Natal very much.

Om die tafel

MaPaDaniePaSannieMaSannieMaSannieMa

Boe groot isjou gesin?Diegesinseuns en dogtershoeveel?opskoolin die k1euterskooljou vrounaaldwerktuis

How big is your family?The familysons and daughtershow many?at schoolat nursery schoolyour wifesewingat home

SannieMaDanieMaPa

Kom eel.Maak gou. Ma het klaar opgeskep.Ek kom nou-nou.Kom dadelik, die kos word koud.Ek wil nie eet nie.Wat? Wie het vir jou lekkers gegee?Niemand nie, ek is nie honger nie, net dors.Is jy siek?My maag is seer.la, jou kop voel warm. ly het koors. Kom drink hier-die medisyne.Nee, Ma, ek is klaar gesond.Kom drink.Die medisyne is sleg, ne?Pa, kan ek vir jou nog 'n bietjie skep?Nee, dankie. Ek het genoeg gehad.

OmdietafelKomeet.Maakgou.Ma bet klaar opgeskep.

nou-nouKom dadelik.Die kos word koud.Ek wil nie eet Die.Wie bet vir jou lekkers gegee?NiemandnieEk is nie bonger Die, net dors.Isjy siek?My mug is seer.Jou kop voel warm.Jy bet koors.medisyneEk is klaar gesond.slegnenog 'n bietjiegenoeg

At the tableCome and eat.Hurry up.Mom has already dished up the

food.soonCome immediately.The food is getting cold.I don't want to eat.Who has given you sweets?NobodyI am not hungry, only thirsty.Are you sick?I have a stomach ache.Your forehead feels warm.You have afever.medicineI am already wellbadisn't that so?a little moreenough

Ons gaan by ons familie op dieplaas kuier.

Gedurende die skoolvakansie.vir twee wekeOit sal heerlik wees.wantek is moeg en gaan baie rus.

te kleinponievisvangin die dam swemEk gaan saans eiers uithaal vir

tantDora.oumaoupablytuis

We are going to visit our relativeson the farm.

During the school holidays.for two weeks (afortnight)That will be great.becauseI am tired and am going to rest a

lot.I'm going to do some horse-

riding.too smallponyfishswim in the damIn the evening I am going to col-

lect eggsfor Aunt Dora.grannygranddadstayat home

Ons gaan kuier

PaMaPaMaHettieDanieHettieDirkSannie

HettieMa

gesinfamilie

the nuclear familythe extended family

Ons gaan by ons familie op die plaas kuier.Wanneer?Gedurende die skoolvakansie, vir twee weke.Dit sal heerlik wees want ek is moeg. Ek gaan baie rus.Ek gaan perdry.Jy is te klein.Ek kan op oom Paul se ponie ry.Ek gaan visvang.Ek gaan in die dam swem en saans eiers uithaal vir tantDora.Gaan Ouma en Oupa saam plaas toe?Nee, hulle bly tuis.

10 - 10

op - onby - with, atna to (direction)vir to

3 To form the negative, place nie (not) directly after the verb.Positive Ek praat.Negative Ek praat nie.

28 How big is your family?

Note the use of the double negative in Afrikaans. When thesentence has an object, nie is used twice to express negation.

Positive Ek praat Afrikaans.Negative Ek praat nie Afrikaans nie.The first nie follows the verb. The last nie is at the end of thesentence. The double negative is also used as follows:Ek gaan Dieeet nie. I am not going to eat.Ek is nie honger Die. I am not hungry.Ek is nie moeg nie. I am not tired.

4 The use of wees (to be):Ek wil by die huis wees. (I want to be at home.)Jy sal more gesond wees. (You'll be well tomorrow.)

5 The past tense is normally formed by using het (has, have)plus the past participle of the verb, which generally starts withthe prefix ge-.Examplesdoen:hetgedoenHy het sy werk gedoen. (He has done/did his work.)Sy het Afrikaans gepraat. (She spoke/has spoken Afrikaans.)Ons het ons kos geeet. (We ate/have eaten our food.)Note the diaeresis in the spelling of geeet. It is used to indi-cate that ge- is pronounced separately ge-eet.You will have noticed that in Afrikaans the same form is usedfor both Past Tense and Present Perfect. E.g. Sy het Afri-kaans gepraat - spoke/has spoken.If a verb starts with the prefix ver- e.g. verhuis, no ge- isadded in the past tense.Hulle het na Durban verhuis.Remember the past tense of is, namely was.Example:Present Ek is siek.Past Ek was siek.

EXERCISE 3

Read the dialogues above and answer the questions.Vrae(a) Hoeveel kinders het Piet?(b) Wie is op skool?(e) Waar is die twee dogters?(d) Wat doen Piet se vrou?(e) Wie help tuinmaak?(f) Waarheen verhuis Piet se ouers?(g) Waarom verhuis hulle na Kaapstad?(h) Waar woon Koos se verloofde?

2 Read the dialogue "Ons gaan kuier" in this unit and negatethe following statements:e.g. Ek gaan plaas toe.

Ek gaan nie plaas toe nie.(a) Hettie het gaan perdry.(b) Dirk gaan visvang.(e) Sannie swem.(d) Sy gaan eiers uithaal.(e) Ma is moeg.

3 State that the action took place in the past:e.g. Sannie drink die medisyne.

Sannie het die medisyne gedrink.(a) Jyissiek.(b) Hettie ry op die ponie.(e) Dirk vang 'n vis.(d) Sannie swem.(e) Ouma en Oupa verhuis.

Begrip

6 Idiomatic expressionsEkhou van ...Waarvan hou jy?

Ilike ...What do you like?

Read the passage below and answer the questions.(a) Waar het die gesin Swart gaan kuier?(b) Wat het die kinders gedoen?(c) Waarom het die ouers baie gems?

Die .gesm Swart het op oom Paul en tant Dora se plaas gaan

30 How big is your family?kuier. Dirk het elke dag twee visse gevang en Hettie het perd-gery. Hettie het een aand twaalf eiers vir tant Dora gebring enSannie het baie geswem.

Oupa en Ouma het nie saamgegaan nie.Mnr. en mev. Swart het baie gems want hulle was moeg.

Hoe kom ek by . . . ?In this unit you will learn to indicate directions and answer shortquestions during a job interview.

In die straat

Verskoon my asseblief. Ek het verdwaal. Waar isdie firma Protea?Nie ver hiervandaan nie. Stap reguit aan. Draairegs by die derde straat. Die gebou is op diehoek van Boom- en Loopstraat.Baie dankie, Meneer.Dis 'n plesier.

fomVerbyganger

~ Regs JLinks

Hoe kom ek by ... ?In die straatVerskoon my asseblief.Ek het verdwaal.verbygangerNie ver hiervandaan nie.Stap reguit aan.Draai regs bygebouopdie hoekDis'n plesier.links

How do I get to ... ?In the streetPlease excuse me.I have lost my way.passer-byNotfar from here.Walk straight along.Turn right atbuildingat the cornerIt's a pleasure.left

la, ons verlofvoordele is goed, 'n maand per jaar. Onsgee ook 'n bonustjek en beskik oar 'n goeie mediese ske-ma,Oit klink goed.Is u dadelik beskikbaar?la, ek kan enige tyd begin.Gaaf. Ons stel u binnekart in kennis.

In die gebouWaar is die bestuurder se kantoor, asse-blief?Het u 'n afspraak?Ja.Mnr. Brits is op die eerste verdieping. Ge-bruik die hyser. Sy kantoornommer is 22,aan die linkerkant. Teken asseblief die be-soekersboek.Ek stap sommer met die trap op.

onderhoudsit gerusmotorhotelsienaan die universiteit gestudeerhonneursgraadrekenaarwetenskapdis regenige vraeek wi! graag 'n paar dinge weet

SekuriteitsbeampteTomSekuriteitsbeampte

TomBritsTomBrits

In die geboubestuurdersekuriteitsbeampteafspraakop die eerste verdiepinggebruik die hysersy kantoornommeraan die Iinkerkant (links)tekenbesoekersboekek stap sommermet die trap op

In the buildingmanagersecurity officerappointmenton the first flooruse the lifthis office numberon the leftsignvisitors' registerI'l/ (just) walk up.with the stairs

advertensieI verlofvoordele

mediese skemaperjaarhet nie genoem niebonustjekOit klink goed.Is u dadelik beskikbaar?ja, enige tydgaafOns stel u binnekort in kennis.Die onderhoud

inferviewplease sif downcarhotelseestudied af the universifyhonours degreecomputer sciencethat's correctany questionsI should like to know a few

things.advertisementleave benefitsmedical schemeper yeardid not mentionbonus chequeThat sounds good.Are you available immediately?yes, any timefineWe'l/let you know soon.

BritsTomBritsTomBrits

Goeiemiddag, mnr. Black. Sit gerus.Dankie.Het u met u motor gekom?Nee, ek het van die hotel af gestapoEk sien u het aan die universiteit Rhodes gestudeer enhet'n honneursgraad in rekenaarwetenskap.Dis reg.Het u enige vrae?Ja, ek wil graag 'n paar dinge weet. Die advertensie hetnie verlofvoordele en'n mediese skema genoem nie.

In die stad

TomBritsTom

Tom neem 'n taxi/huurmotor na die middestad.Tom Na die middestad, asseblief.

Watter gebou is dit daardie?Taxibestuurder Dis die museum.

TomTaxibestuurderTom

En daardie een aan die regterkant?Dis die kunsgalery.Is dit die toeristeburo? Tot hier, asseblief.Hoeveel moet ek betaal?Ses rand en vyftig sent (R6.50).

Notes

in the citytaxicity centrewhichthat onemuseumon the right-hand sideart gallerytourist bureauhow much must I pay?six rand and fifty cents

1 Past Tense:Note the absence of ge- in the past participle if the verb startswith ver-:Ek het verdwaal.

2 Use goeie before a noun: "Mm. Brits is 'n goeie man."Use goed after the verb: "Die verlofvoordele is goed."

3 Distinguish between weet en ken.Ek weet nie. I do not know.Ek ken die man. I know the man.

in die stadtaxi/huunnotormiddestadwatterdaardie eenmuseumaan die regterkantkunsgalerytoeristeburohoeveel moet ek betaal?ses rand en vyftig sent

how faron footto the zooabout an hour's walkWhy don't you go by bus?nearest bus stopnearby, closea block from hereon the other side ofknowbadly

EXERCISE 41 On which floor is each of the following persons and what is

the room number? Op watter verdieping is elkeen van die vol-gende persone en wat is die kamernommer? (Roman nume-rals indicate the floor; ordinary numerals the room number.)

Example: Mm. Anderson is op die tiende verdieping, kamer vyfen twintig (X 25).

(a) Mm. Swart IV 3(b) Mev. Brink I 22(c) Mm. Brown V 30(d) Mej. MacDonald IX 26(e) Mm. Smith VIII 44

2 Opposites:(a) Die dieretuin is nie ver nie, dis ...(b) Die stasie is nie aan die regterkant van die straat nie, dis

(c) Die gebou is nie klein nie, dis ...(d) Draai regs, nie ... nie.(e) Hy ken die stad sleg, nie ... nie.

3 Hoeveel moet ek betaal?(a) Rl1,75(b) R22,80(c) RlOO(d) R88,44(e) R50,30

In die toeristeburoTomBeampteTomBeampteTomBeampteTom

Hoe ver is dit te voet na die dieretuin?Omtrent 'n uur se stap. Waarom ry u nie bus nie?Waar is die naaste bushalte?Baie naby. 'n Blok hiervandaan.Waar is die universiteit?Aan die ander kant van die stad. Ken u die stad?Sleg.

hoeverte voetna die dieretuinomtrent 'n uur se stapWaarom ry u Diebus nie?naaste bushaltenaby'n blok hiervandaanaan die ander kant vankensleg

BegripKyk na die kaart van Kaapstad en lees die gesprek hieronder.Beantwoord dan die vrae wat gestel word. Look at the map ofCape Town and answer the following questions.

(a) Waar is die Parlementsgebou?(b) Is die Kasteel naby die stasie?(c) In watter straat is die standbeeld van Jan van Riebeeck?(d) Wat is die naam van die operahuis in Kaapstad?(e) Waar is die Tuine van Kaapstad?

Verskoon my asseblief. Hoe kom ek by die sta-sie?U is nou by die standbeeld van Jan van Riebeeckhier in Adderleystraat. Stap reguit aan. U sal diestasie aan die linkerkant sien.Waar is die Parlementsgebou?Stap reguit aan, verby die kerk. Die Par-lementsgebou is aan u linkerkant naby die Bo-taniese Tuine.

ToerisVerbyganger

ParlementsgebouKasteelstandbeeldwatter?operahuisTuineverbykerk

Houses of ParliamentCastlestatuewhich?opera houseGardenspastchurch ~ Ul

0-;:2 «u!io -lUl« «"'f-< ~~zfC zo~~ elf-<f-<:'= t.o.

"'- 0« 0-

~ «"

5 Beroepe

KlaasPaul

KlaasPaulKlaasPaulKlaasPaulKlaasPaulKlaasPaulKlaasPaulKlaas

In this unit you will learn the names of various professions. Moretelephone etiquette is introduced.

'n Telefoongesprek

De WetRita

Goeiemore. Protea Engineering. Mnr. Brits se se-kretaresse.De Wet hier. Mag ek asseblief met mnr. Britspraat?Net 'n oomblik. Jammer, mnr. Brits se telefoon isbeset. Kan u 'n oomblik aanhou? Ek sal weer pro-beer.Goed.Mnr. Brits is nog besig. Kan ek 'n boodskap neemen u terugskakel?Ja, asseblief. My nommer is 70-3108.

Ek is 'n advokaat. En joune?Ek is 'n chirurg by die algemene hospitaal.baie operasies.My vrou is 'n teatersuster by dieselfde plek.Myne is 'n verpleegster by die dagkliniek.Ek soek 'n goeie tandarts.Ek kan my vriend Johan aanbeveel.Waar is sy spreekkamer?In die Medipark.Wat is Fanie se beroep?Hy is 'n onderwyser by die hoerskool.En syvrou?Sy is 'n onderwyseres by die laerskool.Wat doen Gert?Hy is 'n tegnikus by 'n fabriek. Wat doen Jan?Hy is 'n ingenieur.

TelefoongesprekberoepeMag ek met mnr. Brits praat?Net 'n oomblik.JammerbesetKan u aanhou?Ek sat weer probeer.is nog besigKan ek 'n boodskap neem?terugskakel

TekphoneconversationprofessionsMay I speak to Mr Brits?Justa minute.I'm sorryengagedCan you hold the line?I shall try again.is still busyMay I take a message?phone back (call back)

Ons gesels oor beroepe

ons gesels ooradvokaatenjounechirurgalgemene hospitaaloperasiesteatersusterby dieselfde plekmyneverpleegsterdagkliniekeksoektandartsvriendkan aanbeveelspreekkameronderwyseronderwysereshoerskoollaerskool/primere skooltegnikusfabriekingenieur

we are talking aboutadvocateand yourssurgeongeneral hospitaloperationstheatre sisterat the same placeminenurseday clinicI am looking fordentistfriendcan recommendconsulting roommale teacherfemale teacherhigh schoolprimary schooltechnicianfactoryengineer

Unit Five 41

2 Note the difference between se and s'n (pronounced sin).se is followed by a noun; s'n is preceded by a pronoun or anoun.

OnderwysinrigtingsOnderwyseresLenie

OnderwyseresLenie

In ~at~er speelgro.ep is jou kleinste dogtertjie?Sy IS III mev. SpIes se speelgroepie. Mev. Nels'n is vol. Daar het sy baie maatjies. Hier is syte alleen.En die ander kinders?Sandra is in die laerskool en lannie in diehoerskool. Boet is in die landbouskool.My dogter, Linda, is al op kollege. Sy wil 'nmode~)lltwerpster word. My seun, Frans, is optechmkon. Hy wil 'n joernalis wees.

Die mans se vrouensDie ouers se kinders

hulle s'n; die mans s'n.hulle s'n; die ouers s'n.

educational institutionsplay groupsmallestlittle girlMrs NeZ's is fullcompanionstoo lonelyotheragricultural schoolcollegefashion designerat the technikonjournalist

3 Diminutives are used a lot in Afrikaans. Suffixes like -tjie or.pie are often added to a noun to form the diminutive:dogtertjie -little girlseuntjie - little boyIn words ending on p the suffix -ie is added to the noun.speelgroepie.(Diminutives will be discussed in greater detail further on.)

4 Distinguish between:onderwysinrigtingsspeelgroep, speelgroepiek1einstedogtertjieMev. Nel s'n is volmaatjieste alleenanderlandbouskoolkoUegemodeontwerpsterop technikonjoernalis

wil wordwil wees

wants to becomewants to be

5 ComparisonRegular forms:lannie is klein (small), Bettie is kleiner (smaller), Tina is diekleinste (smallest).Sannie is mooi (pretty), Annie is mooier (prettier), Nellie isdie mooiste (prettiest).Irregular forms will be discussed later on.

myvroujou man/u mansy kindhaar vriend (friend)ons ouersjulle manslu manshulle kinders

mynejoune/u s'nsynehareons s'njulle s'n/u s'nhulle s'n

mineyourshishersoursyourstheirs

1 Questions:(a) Waarom kan De Wet nie met mnr. Brits praat nie?(b) Wat is Paul se beroep?(c) Waar werk Gert?(d) Waar leer Linda om 'n modeontwerpster te word?(e) Wat wil Frans word?

2 Choose the correct word:se, ons s'n, syne, joune, myne:(a) Is dit julle huis? la, dis ...(b) Is hierdie kar .. ? la, dis myne.(c) Is Gert Paul ... seun. la, hy is ....

42 Careers

3 Complete the comparisons:(a) Marie is mooi; Annie is ; Linda is die .(b) Jannie is klein; Hennie is ; Bertie is die .(c) Haar kind is stout (naughty); myne is ... ; julle kind is

die ... Treinreis

Begrip In this unit you will learn how to express yourself on matters 'per-taining to travel.

Read the passage below and answer the questions.(a) Doen mev. Smit operasies?(b) Waarom is dr. Smit moeg?(c) Wat doen mev. Smit elke dag?(d) Hoeveel kinders het dr. en mev. Smit?(e) Wat wil die kleinste een word?

In mnr. Botha se kantoorMr Jan Botha, a Cape Town businessman, talks to his secretary.Botha Joan, bespreek asseblief vir my 'n koepee op die eerste

trein na Johannesburg. Eerste klas, asseblief.Joan Enkel of retoer, Meneer?Botha Enkel, asseblief. Ek vlieg terug.Joan Sal ek u vrou bel?Botha Ja, asseblief. Skakel my deur na haar.Telephone conversation between Mr Botha and his wife.Jan Hallo, Marie. Gaan dit goed? Ek vertrek vanaand na

Johannesburg vir sake. Ek het nou net by die bestuur-der gehoor ek moet Woensdagaand 'n vergadering by-woon.

Marie Vlieg jy?Jan Nee, ek ry hierdie keer met die trein. Daar is genoeg

tyd en ek wil goed rus.Moet ek jou met die motor stasie toe neem?Nee dankie, ek gaan met 'n taxi.Hoe laat vertrek jy?Vanaand om 9-uur (21hOO).Wanneer kom jy dan in Johannesburg aan?Woensdagmiddag om 5-uur (17hOO).Ek sal jou koffer (t.as) gou pak.Baie dankie.Hoe laat kom jy huis toe om te groet?So teen 5-uur. Ek het nog baie werk hier in die kantoor.Tot siens solank.

Marie Tot siens, Jan.

Dr. Smit is 'n chirurg by die hospitaal. Saans is hy baie moeg.Mev. Smit gaan elke more saam met haar man na die hospitaal.Sy werk in die teater. Een van hulle kinders is op skool. Twee isop universiteit. Die kleinste een is in die laerskool. Sy wil 'n on-derwyseres word.

MarieJanMarieJanMarieJanMarieJanMarieJan

treinreisbespreekkoepeeeersteklaseokelretoervliegterugsaI ek u vrou bel?skakel my deurhallogaan dit goed?vertrekvanaandvir sakeEk het nou net gehoor ••.vergadering moet bywoonryhierdie keermet die treinhoe laat vertrekjy?

om9-uurkomaankolter, tasgoupakhuis toeomtegroetso teen 5-uurnogsolank

journey by trainreservecoupefirst classsinglereturnflybackshall I ring your wife?put me throughhalloare you well?leavethis eveningon businessI have just heard ...must attend a meetingtravelthis timeby trainwhat time? (literally how late?)

are you leavingat9 o'clockarrivesuitcasepack quicklyhometo greetat about 5 o'clockstillfor the time being

Unit Six 45

Beampte Net 'n oomblik ... Kompartement 5 000 C. U issaam met 'n ander passasier.

Beampte Hier is die kruier. Hy sal u bagasie neem.Kondukteur Alle sitplekke, asseblief.

Die trein vertrek.* The masculine pronoun hy is used for trains, planes, cars andships, e.g. Die vliegtuig is laat; hy is laat.

op die stasieoptydperronminute (pi)laatwagkameroorkantkaartjieskantoorkompartementnommeranderpassasierkruierbagasiekondukteuraile sitplekke, asseblief!vliegtuig

at the stationon timeplatformminuteslatewaiting roomoppositeticket officecompartment numberanotherpassengerporterluggageconductorall seats, please!aeroplane

Gedurende die reisMr Botha, his fellow-passenger, Mr Brown, and the ticket exam-iner during the trip.Botha Goeienaand. Gaan u ook Johannesburg

toe?Nee, ek reis net na Kimberley.Salons gaan eet?Ja, kom ons gaan.Die aandete was heerlik.Ja, die spyskaart was puik.Hier is die kaartjiesondersoeker.Kaartjies, asseblief!Seker, Meneer.Aangename reis, Menere!

Is die trein op tyd?Hy* is tien minute laat, Meneer. U moet na per-ron 14 gaan.Waar is die wagkamer?Oorkant die kaartjieskantoor.Wat is my kompartementnommer?

Op die stasieBothaBeampte

BothaBeampteBotha

BrownBothaBrownBothaBrownBothaKaartjiesondersoekerBotha en BrownKaartjiesondersoeker

gedurende die reisnetaandetebeerlikspyskaartpuikkaartjiesondersoekeraangename reis

during the journeyonlyevening meal, dinner or supperdeliciousmenuexcellentticket examinerapleasant journey

Mnr. Botha neem 'n taxiTaxi asseblief!Goeiemiddag, Meneer. Waarheen gaan u?Neem my na die Presidenthotel, asseblief.Gee u bagasie vir my, Meneer. Ek plaas dit indie bagasiebak ... Is dit u eerste besoek aan Jo-hannesburg?o nee, ek is 'n sake man en kom dikwels hier-heen.Hieris ons.Hoeveel skuld ek u?Dit sal R6,50 wees.(betaal die geld) Baie dankie. Hou gems diekleingeld.

Taxibestuurder Baie dankie. Geniet u verblyf.

BothaTaxibestuurderBothaTaxibestuurder

TaxibestuurderBothaTaxibestuurderBotha

neemtaxilbuurmotorbestuurderwaarbeen?plaasbagasiebakbesoekdikwelshierheenhoeveel skuld ek?betaalgeldhougerusk1eingeldverblyf

taketaxi driverwhere?put, placebootvisitoftenhere (hither)how much do I owe?paymoneydo keepchange/small changestay

Notes

SummaryThe Afrikaans verb is very simple. The same form is used for

all persons in a particular tense.

Present tenseThe personal pronouns below are used in the subject position of asentence.

ek (I)jy, u (you)hy, sy, dit (he, she, it)ODS (we)juDe, u (you)huDe (they)

ekjy,uhy, sy, ditODSjuDe,uhuDe

Past tense1 The past tense is formed by using the auxiliary verb het (has/

have) plus the past participle of the verb. The prefix ge- isnormally added to the verb to form the past participle, viz.praat/gepraat. Past tense het gepraat (has/have spoken orspoke).

2 Note that if the verb begins with ont-, as in ontmoet, the pastparticiple has no ge/het ontmoet (has/have met, met). Ek hethorn ontmoet. You already know that if a verb starts with theprefix ver-, as in vertrek, the past participle has no ge-: Onshet vertrek.

3 The past tense of is in Afrikaans is was, were.

ekjy, uby, sy, ditODSjulle,ubuDe

Note that the past participle takes up the last position in the sen-tence. Afrikaans uses the same form het gepraat for both simplepast (spoke) and present perfect (has/have spoken).

ekjy, uby, sy, ditODSjuDe,ubuDe

ekjy, uby, sy, ditODSjuDe,ubuDe

Note that Afrikaans uses the same past tense form for both singu-lar and plural.

Future tenseThe future tense in Afrikaans can be expressed in three differentways:1 The use of the auxiliary verb sal (shall, will) with the infini-

tive.Ek sal praat.Ek sal more Afrikaans praat.Note that the main verb takes up the last position in the sen-tence.

2 An adverb of time, e.g. more, expressing futurity, is usedwith the main verb to form the future tense.Ek sien jou more by die stasie (I s.hall see yo~ ... )Gaan (going to) may be used With the malO verb to form thefuture tense: .Ek gaan Afrikaans leer. (I am gomg to learn ... )

ekjy, uhy, sy, ditODSjulle,uhulle

Compound verbsExamples: bywoon - aankom -:-?eurskakel.The verb consists of a prepositIOn and a verb. The two parts areseparated when the verb is used in the present and the past ten-ses:hywoon: Present T.

Past T.

aankom: Present T.Past T.

deurskakel: Present T.Past T.

Mnr. Botha WOOD die vergadering by.Mnr. Botha het die vergadering byge-woon.Note that ge comes between the two parts.

Die trein kom aan.Die trein het aangekom.

Ek skakel u deur.Ek het u deurgeskakel.

EXERCISE 6

1 Choose the correct answerMnr. Botha reis na(a) Kaapstad.(b) Johannesburg.(c) Pretoria.(d) Kimberley.

2 Mnr. Botha gee aan die taxidrywer(a) net R6,50.(b) meer as R6,50 (more).(c) niks.

50 Journey by train

3 Mnr. Botha(a) kom vir die eerste keer in Johannesburg aan.(b) gaan dikwels Johannesburg toe.(c) gaan nie dikwels Johannesburg toe nie.

4 Die taxibestuurder(a) plaas die bagasie agter (behind) die sitplek van die motor.(b) plaas die bagasie langs mnr. Botha.(c) plaas die bagasie in die bagasiebak.

5 Look at the table below and reply in full sentences, using ja ornee to begin with.Gebruik voornaamwoorde in u antwoord. Use pronouns inyour reply.

Voorbeeld (Example)Het mnr. Botha 'n kamer bespreek?Ja, hy het 'n kamer bespreek.Nee, hy het nie 'n kamer bespreek nie.

Ja Nee(a) Reis mnr. Botha per vliegtuig terug? X(b) Neem mev. Botha haar man stasie toe? X(c) Isdietreinoptyd? X(d) Reis mnr. Brown na Kimberley? X(e) Het Joan mnr. Botha se sitplek bespreek? X

6 Use the correct form of the separable verb. Rewrite the sen-tence.(a) Die trein (aankom) om 8-uur.(b) Ek (aanbeveel) hierdie restaurant.(c) Ek (opklim) om 7-uur.(d) Ek (bywoon) die klas.(e) Die sekretaresse (deurskakel) my.

BegripAfter having read the passage below, answer the following ques-tions:

1 Why do many people travel by train and not by car?2 Why is a journey by train ideal for long-distance travelling?

By die hotel

In this unit you will learn useful expressions pertaining to hotelaccommodation.

OntvangsdameBotha

Gesprek by die ontvangstoonbankGoeiemiddag, Meneer. Kan ek u help?Middag, Juffrou. My naam is Botha. Ek het 'nkamer bespreek.Ek het 'n bespreking vir Willem Botha vanDurban. Is dit u?Nee, my naam is Jan. Ek het van Kaapstad afgeskakel.a ja, hier is u naam. U is in kamer 233. Hier isdie sleutel.Sal u die register asseblief teken?

Net 'n oomblik Meneer, hier is pos viru ... 'n telegram.

by die hotelontvangstoonbankontvangsdameek het bespreekbesprekingsleutelSal u die register assebliefteken?postelegram

at the hotelreception deskreceptionistI have reservedreservationkeyWill you please sign the register?post, mailtelegram

Hotelgesprekke

BestuurderGasBestuurder

Goeienaand, Meneer. Het u 'n kamer vir twee met'n privaatbad vir een nag?Jammer, Meneer, net'n kamer met'n stort.Ons sal dit neem, dankie.Neem u aandete?

GasOntvangsdame

la, mev. Benade u is gelukkig. Hier is nag neteen beskikbaar.Wat is die tarief?Neem hierdie brosjure. AIle besonderhede isdaarop.

moeiteparkeerplek, parkeringagterbababedongelukkig DieoDSsat gou reel

troubleparkingbehindcotunfortunately notwe'll arrange quickly

boodskapOit maak nie saak nie.nm. (namiddag)Die restaurant is toe.Ek stuur toebroodjies.'n see-uitsigu is gelukkigtariefbrosjureaile besonderhededaarop

messageIt doesn't matter.p.m. (afternoon)The restaurant is closed.I'm sending sandwiches.a sea viewyou arefortunatetariffbrochureall detailson it

1 The circle below comprises sentences which have been dividedinto two parts. The first part is in the screened section and thesecond in the white section. Combine any two parts from thetwo sections to generate 144 sentences.

OntvangsdameGas

OntvangsdameGas

OntvangsdameGas

OntvangsdameGasOntvangsdame

Goeiemiddag, het u 'n enkelkamer vir tweenagte?Dit spyt my die hotel is vol bespreek.Kan u 'n hotel in die omgewing in dieselfdeprysklas aanbeveel?la, seker. Ek skakel die Hotel Ster.Dankie.(na 'n rukkie)Daar is akkommodasie vir u.Baie dankie vir die moeite ... Het u parkeer-plek?la, net agter die hotel.Is daar 'n bababed in die kamer?Ongelukkig nie, maar ons sal gou vir een reel.

enkelkamernagteOitspyt my.volbespreekomgewingdieselfdeprysklasna'n rukkieakkommodasie

single roomnightsI am sorry (formal).fully bookedvicinitythe sameprice classafter a little whileaccommodation

2 If a verb begins with the prefix be- no ge- is added in tthe pI ,tense. !l

Examples: Present tensePast tensePresent tensePast tense

Ek betaal my rekening.Ek het my rekening betaal.Die klas begin am 5-uur.Die klas het am 5-uur begin.

SummaryVerbs beginning with the prefixes ver-, ont- en be- do nichange in the past tense.Examples: Die trein het na Johannesburg vertrek.

My man het my kom ontmoet.Die kelner het ons bedien.

gaanwitwit graagkansalmoetwouwougraagkonsoumoesmag

going to, gowant to, wish tovery much want tocanshall, willmustwanted tovery much wanted tocouldwouldhad tomay

EXERCISE 7

1 Answer the following questions in full sentences in Afrikaangs.Example:Hoe laat word ontbyt in die hotel bedien?Ontbyt word van halfag tot nege bedien.(a) Hoe laat word aandete bedien?(b) Wat word in die gas se kamer bedien?(c) Was daar'n bababed in die kamer?(d) Waarom skakel die ontvangsdame die Hotel Ster?(e) Het mev. Benade 'n kamer met 'n see-uitsig gekry?

Unit Seven 57Se wat elkeen gister gedoen het. (verlede tyd - past tense)Example:Ek stuur 'n telegram.Ek het gister 'n telegram gestuur.(a) Ek skakel u terug.(b) Hy bespreek sy kamer.(c) Mnr. Botha eet ontbyt.(d) Die kelner bedien aandete.(e) Die gas neem die brosjure.

Se wat more gedoen word.Example:Hy bedien middagete.Hy sal more middagete bedien.(a) Mnr. Botha stuur 'n telegram.(b) Die gas kry 'n kamer met 'n see-uitsig.(c) Die ontvangsdame reel vir 'n bababed.(d) Mev. Benade lees die boodskap.(e) Hy teken die register.

B egrip

1 Can the Rouxs see the mountain as well as the sea from theirhotel room?

2 What did they do on Wednesday?3 What is their daily programme?4 What do they enjoy in the evenings when they return?5 What entertainment do they have after dinner?

~nll~wer the above questions after having read the passage that10 ~ws.

rieRouxs het 'n dubbelkamer op die vierde verdieping van die

tun Hotel met 'n pragtige uitsig op die see en Tafelberg. Hulles 'telke dag in die middestad en koop aandenkings (souvenirs).mid oensdagoggend het hulle per bus na Seepunt gegaan en dienee~ag 'n taxi na die pragtige Botaniese Tuine van Kaapstad ge-

. n. Saterdag gaan hulle die kunsgalery besoek.

58 At the hotelSaans is hulle moeg en geniet 'n lekker bad en die heerlike ete

wat in die hotel bedien word. Na ete gaan hulle na 'n bioskoop ofdie Nico Malanteater. Sondag moet hulle weer vertrek. Hoe laat is dit?

In this unit you will learn more about time and the date. Usefuleveryday expressions are introduced.

Hoe laat is dit?

JanMarieJanMarie

MarieJan

Marie, hoe laat is dit?Ek weet nie, my horlosie is altyd voor.Myne is omtrent 'n kwartier agter.My wekker is reg. Ek gaan gou kyk ... Dis nou presieseen minuut oor 8.Wen jou horlosie op. 0 wereld! die lang wyser is af!Net die korte is hier.Neem myne. Ek het nog'n ander armhorlosie.Dankie, ek is so bly.

Hoe laat is dit?Ek weet nie.my horlosie is altyd voormy horlosie is agteromtrentkwartierwekkerEk gaan gou kyk.presieswenopOwereld!langwyserafkortarmhorlosie/polshorlosieek is so bly

What is the time?I don't know.my watch is always fastmy watch is slowabout, approximatelya quarter of an houralarm clockI'll quickly have a look.precisely, exactlywindmy word!longwatch handoffshortwrist watchI am so pleased

Unit Eight 61

It is 19 July 1987It is the 19th of July 1987

Dit is 19 Julie 1987 (19-07-1987)Oit is die negentiende Julie 19871987 - negentien sewe en tagtig

Hoe laat is dit, asseblief?Het u die regte/korrekte tyd?

What is the time, please?Do you have the correct time?

In die bus

Mev. Brits ry elke dag met die bus stad toe. Sy het nie haar eiemotor nie. Sy ~e 'n taxi i.s ook te duur - die bus is goedkoop.Mev. Brown SIt gewoonhk langs haar in die bus. Sy en haarvriendin gesels elke dag en sy geniet dit.

Mev. BritsMev. BrownMev. Brits

Afrikaans sees the half hour (halfuur) as 30 minutes precedingthe following hour. Literally half vier means half an hour to four.It is also correct to say drie dertig (3.30).

Het jy die nuwe rolprent Drie Susters gesien?Nee, nog nie. Is dit goed?Ja, ek het dit baie geniet. My man gaan altydsaam met my want hy hou van rolprente.

Mev. Brown Ek sal Saterdagmiddag alleen gaan kyk. My manhou nie van die bioskoop nie.

Mev. Brits Hy sal waarskynlik televisie kyk.Mev. Brown 0 ja, bes~is. Hy sal sekerlik na die rugbywedstryd

kyk en duek daarna ook na die oorsese krieket.Dit pas my. Dan kan ek Hettie na die vertoninggaan besoek.

Mev. Brits Geniet die vertoning Saterdag!Mev. Brown Dankie, 'n lekker naweek vir jou.

(Hulle klim by die bushalte af.)

15hl016h5015h1515h30

Dit is tien (minute) oor drie namiddag.Dit is tien (minute) voor vyf namiddag.Dit is kwart oor drie namiddag.Dit is half vier namiddag.

The dateAsking the date:There are two ways of asking the date:

buseieduurgoedkoopgewoonliklangsvriendinritnuwerolprent(e)nog nie

busownexpensivecheapusuallynext tofriend (f.)drivenewmovie(s) cinema shownot yet

Wat is die datum vandag?Die hoeveelste is dit vandag?

What is the date to-day?Literally: The how-many-eth(day) is it to-day?

Giving the date:There are two ways of giving the date:

alleenwaarskynliktelevisiekyknabeslisrugbywedstryddirekdaarnaoorsesekrieketditpasmydanvertoninglekker

aloneprobablytelevisionwatchdefinitelyrugby matchdirectlyafterwardsoverseascricketit suits methenshowpleasant

Sy wen die horlosie op.Sy het die horlosie opgewen.Sy sal die horlosie opwen.Hulle klim van die trein af.Hulle het van die trein afgeklim.Hulle sal van die trein afklim.

My horlosie is voor.My horlosie is agter.Die hoeveelste is dit?

My watch is fast.My watch is slow.What is the date?

(to-day) is Maandag 24 September.(yesterday) was Sondag 23 September.(tomorrow) is Dinsdag 25 September.(the day after tomorrow) is Woensdag 26 Septem-ber.(two days ago) was dit Saterdag 22 September.

Dit is my motor. (my)Hier isjou taxi. (your informal)Is dit u taxi? (your formal)Nee, dit is sy taxi. (his)Is u haar man? (her)Waar is ODSkompartement? (our)Julle/u kaartjies, asseblief? (your)Hulle sitplekke is bespreek. (their)

Dit is myDe. (mine)Dit is jouDe/joue. (yours)Dit is u S'D. (yours)Dit is syDe. (his)la, ek is hare. (hers)Hier is ODSS'D. (ours)Julie s'n!u S'D. (yours)Hulles'D. (theirs)

VaDdagGisterMoreOormore

VaDdag (adv.) was (verb.) ek (subj.)Mev. Smit gaan moreMore gaan mev. Smit

in die stad.Pretoria toe.Pretoria toe.

Note the use of se. Dit is mnr. Brits se bagasie. (It is Mr Brits'sluggage.)

Object pronouns:

Die dame groet my. (me)Ek groet jou. (you)Ons betaal homo (him)Hy besoek haar. (her)Hulle besoek ODS.(us)Ons betaal julle/u. (you)Ons sien hulle. (them)

2 Word orderNormal: The sentence starts with the subject followed by theverb and an adverb.Example: Ek (Subj.) was (Verb) vandag (Adv.) in die stad.Inverted: If the sentence starts with the adverb the verb fol-lows and precedes the noun

EXERCISE 8

Kyk op die horlosie en beantwoord die vraag: Hoe [aat is dit?

2 For each of the times given in the left-hand column, find thecorresponding written statement.

(a) 19h40(b) 20h15(c) 09h30

(d) 22hlO(e) 15h20(f) 17h30(g) 14h50(h) 23h45(i) 16hOO(j) 08h30

(i) Dit is tien oor tien namiddag.(ii) Dit is twintig oor drie namiddag.(iii) Dit is halftien voormiddag (half past

nine).(iv) Dit is vieruur namiddag.(v) Dit is twintig voor agt namiddag.

(vi) Dit is tien voor drie namiddag.(vii) Dit is halfnege voormiddag.(viii) Dit is kwart voor twaalf namiddag.(ix) Dit is kwart oor agt namiddag.(x) Dit is halfses namiddag.

3 Kyk op die busrooster en beantwoord die vrae. (Skryf die tydin woorde.) Look at the bus timetable and answer the ques-tions. (Write the time in words.):

DepartureN ertrekJohannesburg 08hOOJohannesburg 09h15Johannesburg lOh45Johannesburg 07h30

ArrivaUAankomsPretoria 10h45Alberton lOh30Boksburg llh30Klerksdorp 12hOO

(a) Hoe laat kom die Johannesburgbus in Pretoria aan?(b) Hoe laat vertrek die bus van Johannesburg af na Klerks-

dorp?(c) Vertrek daar 'n bus van Johannesburg na Boksburg om

nege?

66 What is the time?4 Replace the English word in brackets with the correct Afri-

kaans word. Rewrite the full sentence.(a) Hoe laat is dit op (your - informal) horlosie?(b) Die boek is (mine), nie (yours - informal) nie.(e) (Your - formal) man is in (his) kantoor.(d) (His) sekretaresse het al die besprekings gedoen.(e) (You - formal) vertrek more.(f) (She) het (her) plek bespreek.(g) Hierdie kaartjies is (theirs).(h) Nee, hulle is (ours).(i) Is die horlosie (yours - formal)?(j) (Her) man kom more.(k) Die toeriste geniet (their) besoek aan Suid-Afrika.(I) Die kaartjie is nie (yours - informal, plural) nie; (it) is

(theirs).(m) (John's) sekretaresse het (his) plek op die trein bespreek.(n) (Mr Smith's) vrou groet (him).

5 Lees die onderstaande kennisgewings en beantwoord die vraewat volg:

!Ii :~•.•.--~ :~=e=c::::1I!

~4~~Ii METROTEATER iI!II -----()---- Ii! II

~ su~ ~j Yr. 10, 2.1S, 8.15 i1

Sa. 10.2.15.6,9 i\

..............................· .· .· .

(a) Hoe laat maak Die Goudvis saans toe?(b) Hoe laat begin die tweede aandvertoning Saterdagaande

in die Metro?(e) Is Die Kontantwinkel Sondae oop?(d) Is Ons Apteek oop tussen 1 en 2 namiddae?(e) Hoe laat maak Sasolburg se munisipaliteit smorens oop?

Begrip

1 Whom has Marie invited?2 Have they accepted the invitation?3 When are they coming?4 What must they bring along?5 Who will repair the watch?

MarieAnna

Kan jy en Karel vanaand by ons kom eet?Ek dink so. Karel werk laat, maar ons kan direk nawerk kom. Moenie ons voor 7 verwag (expect) nie.Dit pas my. Bring jou horlosie saam, dan kan Piet ditvir jou regmaak.Ek sal so bly wees.

BothaNel

9 Waar WOOD u?In this unit you will learn how to converse about matters pertain-ing to homes.

BothaNel

Goeiem6re, Piet. Ek is bly om jou te sien. Hoe gaandit? Woon jy in Johannesburg?Dag! Wat 'n aangename verrassing! Dit gaan baie goedmet my. Ons woon al twee jaar hier. Wat maak jy hier?My firma het my vir sake gestuur.Wat maak jy vanaand?Ek is vry. Geen afsprake nie.Kom eet by ons in Randburg.Dit sallekker wees, dankie.

BothaNelMev. NelNelBotha

'n Besoek

BothaNelBothaNelBotha

Hoeveel slaapkamers het die huis?Vier. Die kamers en badkamers is boo Kom ons gaanmet die trap op. Hier is die gastetoilet en badkamer.~lIe.s is so ~o~ern. Veral die kombuis. Dis baie ge-nefhk. Ek Slen JulIe het nog 'n formele sitkamer.Ja, dis ook ons musiekkamer. Hier oefen die kindersklavier en viool.Maak jy tuin?Ja, kom kyk na my blomme en plante. Ek het baierose en ander struike.Kweek jy orgidee? Waar kry jy die tyd?Vir stokperdjies is daar altyd tyd.Kom eet, die kos is gereed.Wat drink jy, Jan? Wit of rooi wyn?Rooi, asseblief.

Waarwoonu?besoekWat 'n aangename verrassing.Ekis vry.Geen afsprake nieHoe gaan dit tuis?maak jou tuisbet jy gekoop. . .ofbuur jy?naandwyspragtigevoorbereiskilderyeSuid-Afrikaansoorspronklikestudeerkamerboekestudeerslaapkamersbadkamersgastetoileta1lesis modernveral die kombuisgerieftiksitkamermusiekkamer

By Nel se huis

BothaMev. NelBotha

BothaBothaNel

BothaNel

Naand, Jan, dis gaaf om jou weer te sien. Baie wel-kom. Hoe gaan dit tuis?Uitstekend, dankie.Kom sit gerus. Maak jou tuis.Julie het 'n pragtige huis. Het jy gekoop, Piet, ofhuur jy?Ons het gekoop. Kom, ek wys jou gou die huis ter-wyl my vrou die kos voorberei.Dankie, ek wil graag sien.Dis pragtig. Is die skilderye ook Suid-Afrikaans?Ja, ons was gelukkig om 'n oorspronklike Pierneefen 'n Gregoire Boonzaaier te kry ... Hier is my stu-deerkamer.Jy het baie boeke!Ja, ek studeer weer.

Where do you live?visitWhat a pleasant surprise.I am free.No appointmentsHow is everybody at home?make yourself at homehave you bought ...or are you renting?good eveningshowbeautifulpreparepaintingsSouth Africanoriginalstudy (n.)booksstudy (v.)bedroomsbathroomsguest-toileteverything is modernespecially the kitchencomfortableloungemusic room

odenklaviervioolblomme en planterosestruikekweekorgideestokperdjieswit of rooi wyn?

practisepianoviolinflowers and plantsrosesshrubsgroworchidshobbieswhite or red wine?

kleurrykgroentekleinhoewessomerreens

colourfulvegetablessmall holdingssummer rains

MEENTHUIS TE KOOP

3 Slaapkamers, sonstoep, Hbadkamers, kombuis, eetka-mer, klein stoep, waskamer,motorafdak, mooi uitsig

R ... of naaste aanbod (o.n.a.)King EiendomsagentskapTel. Kantoor 43907

Na ore 34967

2 slaapkamersR--- per maandSkakel eienaar Tel. 45678

Ons klimaat

3 bedrooms, sun porch, H bath-rooms, kitchen, diningroom,small veranda, laundry, carport, beautiful view

R ... or nearest offer (o.n.o.)King Estate AgencyTel. Office 43907

After hours 34967

2 bedroomsR--- per monthContact owner Tel. 45678

Ons klimaat hier in Randburg is baie aangenaam. Die winter isnie te koud nie en die somer heerlik warm. In die lente het onspragtige blomme en dis heerlik koel. Die herfs is kleurryk. Baiemense kweek groente op kleinhoewes. Ons kry somerreens.

klimaatwinterkoudsomerwarmlentekoelherfs

climatewintercoldsummerwarmspringcoolautumn

Notes1 Prepositions

in (in)van ... af (from)by (at)voor (in front of)tussen (between)

oorkant (opposite)

na • . • toe (to)

naby (near)tot by (up to/as far as)met (with)om (at)op (on)voor (to)oor (past)vir (to)

aan (to)vir (for)tangs (next to)agter (behind)gedurende (during)

Mnr. Botha woon in Kaapstad.Mnr. Botha kom van Kaapstad af.Hy staan by die telefoon.Die taxi staan voor die stasie.'n Gesprek tussen mnr. Botha enmnr. Brown.Die wagkamer is oorkant die inlig-tingskantoor.Mnr. Botha gaan na Johannesburgtoe.Die hotel is naby die stasie.Die taxi ry tot by die hotel.Mnr. Botha praat met mev. Nel.Die trein vertrek om 9.U kan al u etes op die trein geniet.Dit is kwart voor drie.Dit is tien oor vier.Hy gee die geld vir die taxibestuur-der.Gee die kaartjie aan jou vriendin.Vir die eerste keer.Mev. Botha sit tangs haar vriendin.Die bagasie is agter die sitplek.Ek slaap nie gedurende die dag nie.

2 Questioning wordswie? who?wie se? whose?aan wie? to whom?wat? what?

Wie is u?Wie se boek is dit hierdie?Aan wie het jy dit gegee?Wat is u naam?

72 Where do you live?

waar? where? Waarwoon u?waarom? why? Waarom reis u met die

trein?wanneer? when? Wanneer vertrek die

trein?waarheen? where? Waarheen gaan u?hoe? how? Hoe reis u?hoeveel? how much? Hoeveel kos dit?

how many? Hoeveel mense is daar?watter? which? Watter soort wyn drink

jy?

EXERCISE 9

1 Complete the dialogue by choosing the correct word from thepair given.Voorbeeldiemand - someoneniemand - no one, nobodyAlet Ek ken iemand hier.Marie Ek ken niemand hier nie.

(a) iets - somethingniks - nothing

Alet Ek het iets hier gesien.Marie Ek ... nie.(b) erens - somewhere

nerens - nowhereAlet Het jy my boek erens gesien?Marie Nee, ... nie.(e) huis toe gaan - go home

by die huis/tuis - at homeAlet Gaan jy nou huis toe?Marie Nee, daar is niemand ...

3 InfinitiveThe infinitive in Afrikaans appears in three forms.(a) om te precedes the verb:

Ek weet nie wat om te doen nie. I don't know what to do.(b) te precedes the verb:

Jy behoort te weet. You should know.Jy hoef dit nie te doen nie. You need not do it.

(a) the auxiliary precedes the infinitive:Ek kan praat. Ek sal praat. Ek witpraat. Ek moet praat.I can speak. I shall speak. I want to speak. I must speak.

4 Word order(a) Time precedes place in the Afrikaans sentence.(b) The auxiliary verb follows the subject and the main verb

takes the last position in the sentence.Note the position of the words in the following sentence:

Ek sal more Johannesburg toe gaan.12345

1 Ek - subject2 sal - auxiliary verb3 more - adverb of time4 Johannesburg toe - adverbial phrase of place5 gaan - main verbNote that in the future tense in English the auxiliary verb andthe main verb stay together, viz. I shall go to Johannesburgtomorrow, but that they are split in the Afrikaans longer sen-tences: Ek sal more Johannesburg toe gaan. Ek wit elke dag'n bietjie Afrikaans praat.

(i) soek'n woonstel.(ii) huur 'n huis in Johannes-

burg.(iii) woon in Kaapstad.(iv) ry saam trein na Johannes-

burg.(i) hou vakansie in Kaapstad.

(ii) huur'n huis in Randburg.(iii) het 'n huis in Randburg ge-

koop.(iv) kuier by mnr. en mev. Bo-

tha.(i) kook die koso

(ii) maak graag tuin.(iii) oefen graag klavier.(iv) speel viool.


waar? where? Waarwoon u?waarom? why? Waarom reis u met die

trein?wanneer? when? Wanneer vertrek die

trein?waarheen? where? Waarheen gaan u?hoe? how? Hoe reis u?hoeveel? how much? Hoeveel kos dit?

how many? Hoeveel mense is daar?watter? which? Watter soort wyn drink

jy?

EXERCISE 9

1 Complete the dialogue by choosing the correct word from thepair given.Voorbeeldiemand - someoneniemand - no one, nobodyAlet Ek ken iemand hier.Marie Ek ken niemand hier nie.

(a) iets - somethingniks - nothing

Alet Ek het iets hier gesien.Marie Ek ... nie.(b) erens - somewhere

nerens - nowhereAlet Het jy my boek erens gesien?Marie Nee, ... nie.(e) huis toe gaan - go home

by die huis/tuis - at homeAlet Gaan jy nou huis toe?Marie Nee, daar is niemand ...

3 InfinitiveThe infinitive in Afrikaans appears in three forms.(a) om te precedes the verb:

Ek weet nie wat om te doen nie. I don't know what to do.(b) te precedes the verb:

Jy behoort te weet. You should know.Jy hoef dit nie te doen nie. You need not do it.

(a) the auxiliary precedes the infinitive:Ek kan praat. Ek sal praat. Ek wil praat. Ek moet praat.I can speak. I shall speak. I want to speak. I must speak.

4 Word order(a) Time precedes place in the Afrikaans sentence.(b) The auxiliary verb follows the subject and the main verb

takes the last position in the sentence.Note the position of the words in the following sentence:

Ek sal more Johannesburg toe gaan.12345

1 Ek - subject2 sal - auxiliary verb3 more - adverb of time4 Johannesburg toe - adverbial phrase of place5 gaan - main verbNote that in the future tense in English the auxiliary verb andthe main verb stay together, viz. I shall go to Johannesburgtomorrow, but that they are split in the Afrikaans longer sen-tences: Ek sal more Johannesburg toe gaan. Ek wil elke dag'n bietjie Afrikaans praat.

(i) soek'n woonstel.(ii) huur 'n huis in Johannes-

burg.(iii) woon in Kaapstad.(iv) ry saam trein na Johannes-

burg.(i) hou vakansie in Kaapstad.

(ii) huur'n huis in Randburg.(iii) het 'n huis in Randburg ge-

koop.(iv) kuier by mnr. en mev. Bo-

tha.(i) kook die koso

(ii) maak graag tuin.(iii) oefen graag klavier.(iv) speel viool.


(d) Mnr. Botha

(e) Mnr. Botha reisterug na Kaapstad

Begrip

(i) hou vakansie m Johannes-burg.

(ii) gaan sake in Johannesburgdoen.

(iii) reis na Kimberley.(iv) woon in Randburg.(i) met die motor.(ii) met die vliegtuig.(iii) per trein.(iv) met die bus.

Unit Nine 75

Willem Laat ek jou iets vertel van Gordonsbaai. Gordonsbaaiis 'n unieke kusdorpie met 'n heerlike klimaat, gele{~naby Kaapstad. Die somer is warm, maar die suidoos-tewind hou die dorpie koel. In die lente is daar prag-tige heide, proteas en ander veldblomme in die berge.Die herfs is sonnig en aangenaam. Dit reen dikwels indie winter. Die see is kalm en baie veilig vir baaiers,veral kinders. Daar is 'n skilderagtige vissershawe byBikini-strand. Hengelaars vang vis van die hawehoofen van die rotse af. Ek hou daarvan om met 'nvissersboot of 'n skiboot uit te gaan om vis te vang.Hier sal jy baie jongmense op seilplanke en seiljagtesien of hulle ski in die oop see. Gordonsbaai is 'n regteparadys vir vakansiegangers. Piet, wil jy nie ook hierkom woon nie? Dan kan jy lekker tennis, rolbal ofgholf speel.

Consult a dictionary or the vocabulary list.

(a) Whom did Piet meet?(b) Where did he meet him?(c) How long has Willem been living in Gordon's Bay?(d) When is Piet going to retire?(e) Who is studying at Stellenbosch?(f) Where does Piet's son live?(g) Is Gordon's Bay a seaside resort near Durban?(h) Is it safe for bathing?(i) Name two kinds of wild flowers growing in the moun-

tains?(j) Name three kinds of sporting activities that are popular

in Gordon's Bay.

PietWillemPietWillem

PietPietWillem

Is dit tog nie jy nie, Willem? Woon jy hier?Ja ons het verlede maand hierheen verhuis.W~rk jy nie meer nie?Nee, ek het afgetree en rus nou lekker. Wanneer tree

jy af?Eers oor vier jaar.Wat doen jou seun?Hy is 'n student op Stellenbosch en nog ongetroud. Enjoune? .Hy is 'n lektor in Pretoria en woon op 'n klemhoewebuite die stad.

Hallo, Marie, hoe gaan dit? Het jy na my verlang?Ja, ek was eensaam. Ek is bly jy is terug.Kry 'n mens dan nie 'n bietjie kos nie?Se eers wat jy vir my gebring het?Nee, dis 'n geheim. A! skaapboud, gebakte aartappels,ertjies.Nou wat het jy verwag?Nog 'n skeppie poeding?la, asseblief; dit smaak baie lekker. Is dit 'n nuwe re-sep?Nee, stokoud. Jy het al vergeet hoe sagopoedingsmaak. Ek maak dit selde .... Kom ons drink koffie indie sitkamer.Ai, dis lekker om tuis te wees.Toe jong - dis tyd vir skottelgoed was.Waar is die bediende dan?Donderdag is haar vry dag - het jy dan vergeet?o ja, natuurlik. Ek het net gedink sy is met vakan-sie .... Ek help jou gou.Jan, ek moet more kruideniersware gaan koop. Ek hetkontant nodig.Hoeveel?So R300.Sjoe! dis baie.Ja, alles is so duur. Wat moet ek vir jou saambring?Kry ek ook iets?

Kos en inkopiesHetjy na my verlang?eensaamterug'n menseersgebringgeheimskaapboudgebakte aartappelsertjiesNou, wat hetjy verwag?nog 'n skeppiepoedingsmaakresepstokoudvergeetsagopoedingseIdetoejong-skottelgoed wasbediendenatuurlikhet gedinkmet vakansiekruidenierswareEk het kontant nodigduursaambringKry ek ook iets?

10 Kos en inkopiesIn this unit you will learn more about food and how to make po-lite conversation at table. You will also learn how to place yourorder at a restaurant, to go shopping and to write invitations.

By die huisMr Botha returns home from his trip to Johannesburg.

janMariejanMariejan

MarieMariejan

janMariejanMariejan

janMariejanMariejan

food and shoppingDid you miss me?lonelybacka personfirstbroughtsecretleg of muttonbaked potatoespeasWell, what did you expect?some more, another helpingpuddingtasterecipeas old as the hillsforgetsago puddingseldomcome on-dishwashingservantnaturallythoughton holidaygroceriesI need cashexpensivebring alongDo I also get something?

Conversation between Mrs Botha and her maid, Bettie.

Mev. Botha Bettie, sal jy die tafel asseblief gou dek? Gebruikdie nuwe eetservies en messegoed. Ons het gastevanaand. Die getroude kinders kom kuier.Goed, Mevrou. Watter tafeldoek en servette?Die in die laai.

BettieMev. Botha

78 Food and shopping

Hettie dek die tafel so:Aan tafelMnr. en mev. Botha se dogter Rita en skoonseun Willem, eetsaam met hulle.

I

J

JaRWillemMarieAlmalMarieWillemMarieRitaMarieRita

; I

~ ~---------JaRkita

Watter wyn verkies jy, Willem?'n Droe Riesling, asseblief Pa.Kan ek vir almal vleis inskep?Ja, asseblief.Skep vir julle groente in.Gee my asseblief die sout en peper aan?Seker. Sal jy nog 'n stukkie vIe is neem, Rita?Nee dankie, Ma.Het jy genoeg geeet?Oorgenoeg. Ma se kos is puik. Die bobotie is heerlik.Gee Ma om as ek die resep vra?Nee glad nie. Dis Ouma se tipiese ou Kaapse resep.Kan ek vir jou nog 'n bietjie inskep, Willem?Ja, nog 'n bietjie asseblief, Ma, ek is verskriklik hon-ger.Roomys by die vrugteslaai?Net vIa, asseblief.

setting a tableusedinner servicecutleryguest(s)marriedtable clothnapkin(s)thosedrawerwine glass(es)bigtable knifetable forksoup spoondessert forkside plate

Bobotie1 kg gemaalde skaap- of bees-

vleis1 dik sny witbrood250ml melk2 uie, gekap30 ml botter30 ml medium kerriepoeier'n paar rosyne10 ml sout'n knippie pepersap van 1suurlemoenof30ml asyn5 ml bruin suikerof 15 ml appelkooskonfyt2 eiers6 lemoen-, suurlemoenof lou-

rierblare

~

II! c{!0 \\\'\

tafeldekgebruikeetserviesmessegoedgas(te)getroudetafeldoekservet(te)die (note accent mark on e)laaiwynglas(e)grootgroot mes (tafelmes)groot vurk (tafelvurk)soplepeldessertvurkkleinbordjie

1 kg minced mutton or beef

1 thick slice white bread250ml milk2 onions, chopped30 ml butter30 ml medium curry powdera few raisins10 ml salta pinch of pepperjuice of one lemonor30 ml vinegar5 ml brown sugaror 15 ml apricot jam2 eggs6 orange, lemon or bay leaves


Week die brood in 125 ml melk.Druk die melk uit die brooden voeg dit by die res van diemelk.

Braai die uie in die botter.Voeg die kerriepoeier, sout en

peper by. Braai 2 minute.Voeg suurlemoensap of asyn,

geweekte brood, bruinsuikerof appelkooskonfyt, rosyne engemaalde vleis by. Menggoed.

Skep in 'n gesmeerde bak.Klits eiers en melk saam en giet

oor die mengsel.Bak 1- H uur by 180°C.Bedien met rys en blatjang.

Soak the bread in 125 ml milk.Squeeze the milk out of thebread and add to the remain-ing milk.

Fry the onions in the butter.Add the curry powder, salt and

pepper. Fry for 2 minutes.Add lemon juice or vinegar,

soaked bread, brown sugar orapricot jam, raisins andmince. Mix well.

RinaFransRina

FransRinaFransRinaFrans

Place in a buttered baking dish.Beat the eggs and milk together

and pour over the mixture.Bake 1-Hhours at 180°C.Serve with rice and chutney.

RinaFransRinaFrans

droog (drot!)vleissoutpeperstukkieoorgenoegEk is verskriklik honger.

tipieseroomysvrugteslaaivia

dry (adj.)meatsaltpepperpiecemore than enoughI'm starving. (lit. I'm awfully

hungry.)Mom, would you mind giving

me the recipe?typicalice creamfruit saladcustard

Top! ly kan suurlemoensap vir my bestel.Voig jy 'n dieet?la, ek moet gewig verloor. Ek wil maer word. Ek hounie van myself so vet nie.Oit is nie nodig nie. Ek hou van jou soos jy is.Maar die ander ouens nie!Hmm! Oaar is ander?Natuurlik. Ek is nog jonk. Is jy miskien jaloers?Nee, glad nie ... Sal jy Saterdagaand saam met mygaan dans?0, dolgraag! As dit nie reen nie.Ek stap saam met jou huis toe.(lag) Ons moet eers koeldrank drink.(verlee) Ag, ekskuus tog. Kelner, twee glase suurle-moensap, asseblief.

kafeteriamekaaraarbeie en roomte vetkoeldranksuurlemoensapbesteltop!volg jy 'n dieet?ek moet gewig verloornodigEk wi! maer word.soosouensjonkmiskienjaloersglad niedansdolgraagas dit nie reen nieekskuustogkelnerlagverlee

cafeteriaeach otherstrawberries and creamtoo fatcold drinklemon juiceorderagreed!are you on a diet?I must lose weightnecessaryI want to lose weight.asguysyoungperhapsjealousnot at alldanceI would very much like to.if it does not rainpardon mewaiterlaughembarrassed

In die kafeteriaFrans en Rina ontmoet mekaar by die kafeteria.Frans Halla, Rina, kom ons gaan eet aarbeie en room.Rina Nee dankie, dit maak my te vet.Frans Goed, wat van koeldrank? Ois warm vandag.


'n Uitnodiging (An invitation)

JAfer ~:l ~£ 'BoTT-f~noo/.-

cPZ'£T u!JtNmr: ..SWA'RThartnk utc na n dinu ilL

aie (F{ami'Y0rtstaura~c,ullystraat: 1J1~'PatonaqJ !5 s!fJttmFtr om 20n-OO.

tAntwooni asse6{t!!6rink$l.raaC 8Pntoria..'TeL5.9483

Piet en Annie Swart neemJan enMarie Botha se vriendelikeuitnodiging na 'n dinee op Vrydag15 September in die Flamingo-restaurant met dank aan.

J7t'Joffr .7t1~1VrBOrHA.cordia{(l[ invite-

rpZ£T (f ./tNNl£ sWAR.Tto dinntr Ilt: thi-'

rF(ami'ljO ~aurant~fJ) Long StretC, 'Pacon-a..on)5 sgJum6tr at 20 lioo.

1tS. V. P.6 'Brink setter:1'rteorilLTee 5..91{53

Die Direkteure van AB-Bouverenigingnooi die Direkteure van CD-Bouvereniging en hulle gades na 'ndinee in die Hotel Palms, Eloffstraat,Johannesburg op Vrydag, 10 Februarie1988 om 20hOO.Antwoord asseblief:Die SekretaresseAB-BouverenigingPretoriusstraat 579Pretoria

Piet and Annie Swart gladly acceptJan and Marie Botha's kindinvitation to dinner at the FlamingoRestaurant on Friday 15 September.

The Directors of AB-Building Societyhave pleasure in inviting the Directorsof CD-Building Society and their wivesto a formal dinner at the Palms Hotel,Eloff Street, Johannesburg on Friday,10 February 1988 at 20hoO.R.S.V.P .The SecretaryAB-Building Society579 Pretorius StreetPretoria

Jan en Marie se vriende Koos en Sannie, kan nie kom nie. So lykhulle antwoord:

Ons isjammer dat ons niejulie vriendelike uitnodiging. na 'n dinee op Vrydag, 15September kan aanvaar nieaangesien ons 'n anderafspraak het.

We are sorry that we cannotaccept your friendly invitationto dinner on Friday, 15September as we have anothercommitment.

Kind regards,

Koos and Sannie

Die wynkelner bring die wynlys. (The wine steward brings thewine list.)Jan Bring asseblief vir ons een bottel Nederburg Shiraz en

een Gri.inberger Stein!Kelner Seker, Meneer.Die kelner bring die a la carte-spyskaart.Kelner Wat kan ek vir u bring. 'n Voorgereg?Annie Ek sal 'n kreefkelkie neem.Marie Vir my ook.Jan Wat vir jou, Piet?Piet 'n Garnaalkelkie vir my asseblief.Jan Ek neem dieselfde.Kelner U hoofgereg?Annie Kruisskyf asseblief, goed gaar.Marie Eend met lemoensous, asseblief.Piet Ek neem beesfilet, halfgaar asseblief.Jan Steurgarnale, asseblief.Annie Die kos is smaaklik.Marie Nagereg vir julle?Almal Nee dankie, ons het heerlik geeet.Jan 'n Koppie koffie vir almal?Almal la, dankie.


Formele weiering

Dit spyt die Direkteure vanCD-Bouvereniging en hullegades dat hulle nie dievriendelike uitnodiging vandie Direkteure van AB-Bouvereniging na 'n dineeop Vrydag, 10 Februarie kanaanvaar weens anderverpligtings nie.

In die restaurant

bottelvOOrgeregtaeefkelkiegarnaalkelkiehoofgeregkruisskyfgoedgaareendlemoensousbeeSfilethalfgaarsteurgarnalesmaakliknageregalmal

bottlehors d'oeuvrecrayfish/lobster cocktailshrimp cocktailmain dishrump steakwell doneduckorange saucefillet steakunderdoneprawnstastydesserteveryone

The Directors of CD-Building Society and theirwives regret that they areunable to accept the kindinvitation of the Directors ofAB-Building Society todinner on Friday, 10February owing to anothercommitment.

InkopielysGroenteaartappels\\ortelstamatiesblaarslaai, kropslaai

Shopping listVegetablespotatoescarrotstomatoeslettuce

Vrugtelemoeneappelsdruiwe

Fruitorangesapplesgrapes

Vleisvarktjopshoenderbeesvleis

Meatpork chopschickenbeef

Drinkgoedkoeldrankwynbier

Beveragescold drinkswinebeer

Blikkieskossardiens

Tinned foodsardines

Weense worsiesingemaakte perskes

Unit Ten 87Note that Afrikaans never uses forms like myself for empha-sis.e.g. I saw it myself. Ek het dit self gesien.but: Ek hou nie van myselfso vet nie.

Vienna sausagestinned peaches

Vistongvisfore liekabeljou

Fishsoletroutkob,cod 3 Table of pronouns

The following table may assist you in recognising pronouns.Do not memorise the list of pronouns, but please use them insentences.

Broodvolkoringwitbroodrolletjies

Breadwhole wheatwhite breadrolls Direct!

Personal Indirect Possessive Impersonal Reftexiveobject

ek jy my;myne dit mekaarjy/u jou/u jou; jou(n)e/ jouself!

u; u s'n uselfhy/sy/dit hom/haar/dit syne/hare homself/

haarselfons ons ons; ons s'n onsselfjulle/u julle/u julle; julle s 'n/ julleself/

u; us'n uselfhulle/hul hulle/hul hulle; hulle s'n hulleself

Rookgoedsigarette (kurk)vuurhoutjiestabak, twak

Smoking paraphernaliacigarettes (cork)matchestobacco

1 The impersonal pronoun it (dit)Dit reen. It is raining.Dit sneeu. It is snowing.Dit hael. It is hailing.

4 Diminutives are formed by adding one of the following end-ings (suffixes) to the noun:-ie, -tjie, -pie

(a) -ie: boek + -ie = boekievurk + -ie = vurkie2 The reflexive pronoun

self/myselfjouself/uselfhomself/haarselfonsselfjulleself/uselfhulleself

myselfyourselfhimself/herselfourselvesyourselvesthemselves

Note (i) -kie is added if the word ends on -ng, the gbeing replaced by a kwoning (house) woninkiehoring (horn) horinkie

(ii) The last consonant is doubled if the vowel isshort:mes + -ie = messieblik + -ie = blikkieVoorbeelde

Mev. Brits kook self.Wees jouself.Hy ken homself.

(b) -tjie or -etjie: sny + -tjie = snytjie; man + -etjie = man-netjielepel + -tjie = lepeltjie; pan + -etjie = pannetjie


Note that if the word ends on -d or -t, -jie is added:bord + -jie = bordjiebrood + -jie = broodjie

(e) -pie: boom + -pie = boompieDon't be alarmed at the almost superfluous use of thediminutive in Afrikaans, e.g. in 'n klein tafeltjie (a smalltable). This usage is part and parcel of Afrikaans idiom.If the noun is used in the diminutive form mandjie (bas-ket), for example, a small basket can even be called 'nklein mandjietjie!

5 Construction

In Afrikaans there is no preposition in the construction of thefollowing:

'n koppie koffie'n glas melk'n glasie sjerrie'n bord kos'n bakkie nagereg'n slukkie bier'nsny brood'n happie kaas'n blikkie vis

a cup of coffeea glass of milka small glass of sherrya plate of fooda bowl of desserta draught of beera slice of breada bite of cheesea tin offish

InstructionsTell Annie what to do. The form is the same as in English.

Example: Eet jou koso Eat your food.But (Optel) asseblief die servet.

Tel asseblief die servet op.Note that all the compound verbs are separable.(a) (Inskep) die kos asseblief.(b) (Aangee) asseblief die suiker.(e) (Voorberei) die groente,.(d) (Afklim) van die trein.(e) (Bywoon) die vergadering, asseblief.

2 Write all the underlined words in the diminutive form.(a) My ma kook'n pot vleis.

(b) Sy roer die tee met 'n klein teelepel.(e) Sal u 'n stuk koek neem?(d) Wat van nog 'n glas wyn?(e) Koop asseblief vir my 'n blik koffie.(f) Marie koop'n klein bordo(g) Sit die eiers in die klein pan.(h) Waar kry jy die mes?(i) Eet met die klein yurko(j) Koop'n klein brood.

3 Match the letter in the first column with the number in thesecond:

(a) Rina en Frans ont-moetmekaar

(i) in'n restaurant.(ii) by Rina se huis.

(iii) by die kafeteria.(iv) by die stasie.(i) aarbeie en roomys.

(ii) twee koppies tee.(iii) 'n glasie wyn.(iv) twee glase suurlemoensap.(i) maer.

(ii) te vet.(iii) oud.(iv) siek.(i) by die huis bly.

(ii) saam met Frans gaan dans.(iii) na 'n restaurant gaan.(iv) gaan slaap.

BegripConsult a dictionary or the vocabulary list and choose the correctanswer.

(i) 'n volkoringbrood.(ii) 'n witbrood.

(iii) toebroodjies.(i) net eiers, brood en tamaties.(ii) 'n wit brood en eiers.

(iii) rookgoed saam met diekruideniersware.


(c) Mnr. Brits betaal (i) die regte bedrag.(ii) gee te veel geld en kry klein-

geld.(iii) gee te min geld.

(i) A VB op alles wat hy koop.(ii) A VB net op sy rookgoed.

(iii) A VB net op die eiers.

Mev. Brits stuur haar man na die kafee om 'n bietjie kruideniers-ware te koop.

VerkoopsdameMnr. BritsVerkoopsdameMnr. Brits

Goeiemore. Kan ek help?Ja, asseblief. Ek soek eiers.Klein, medium of groot?Nee, ek weet nie. Verskil eiers in grootte?Gee maar een dosyn groot eiers.Ekstra groot, Meneer?(verward) Nee, nou verwar u my. Ek is deur-mekaar.Dan gee ek u groot eiers. Nag iets, Meneer?'n Brood asseblief.Wit-, bruin- ofvolkoringbrood?Enigiets.Maar u vrou het seker gese wat sy wil he?o ja, 'n witbrood vir toebroodjiesveel kos die tamaties?R 'n kilogram.Gee my twee kilogram ryp maar ferm tama-ties, asseblief.Sal dit al wees?Ja, dankie. Hoeveel skuld ek?Dis R .Net 'n oomblik. Gee my asseblief 'n pakkieRembrandt-sigarette met kurk en 'n pak vuur-houtjies. Hoeveel kos dit?

Verkoopsdame Dit is R __ .Brits betaal met 'n R __ -noot en ontvang sy kleingeld.

VerkoopsdameBrits

VerkoopsdameBritsVerkoopsdameBritsVerkoopsdameBrits

VerkoopsdameBrits

VerkoopsdameBritsVerkoopsdameBrits

11 BetaalThe aim of this unit IS to teach you to express yourself whenshopping in general.

KoopMnr. en mev. Botha kuier in Transvaal. (Mr and Mrs Botha areon a visit in the Transvaal.)Marie Het jy jou tjekboek?Jan Vandag gebruik ek my kredietkaart.Marie Ek kan seker by 'n modewinkel iets vir die somer koop?Jan Ai, julle vrouens wil ook altyd net koop.Marie Maar ons het 'n groot verskeidenheid klere nodig. Ek

kan tog nie my ou winterklere in die somer dra nie.

betaaltjekboekkredietkaartmodewinkelailhet nodigverskeidenheidklereEk kan tog niewinterkleredraverkoop

paycheque bookcredit cardfashion boutiqueah! (exclamation, interjection)needvarietyclothesSurely, I can'twinter clotheswearsell

In die meubelwinkelVerkoopsmanJanVerkoopsmanMarie

Goeiemore. Waarmee kan ek help?Ons wil graag na yskaste kyk, asseblief.Hier is 'n baie mooi yskas met 'n groot vrieshok.Nee, Jan, dis te groot. Ons moet iets kleinerskoop vir Alida.

92 Pay

Verkoopsman

JanVerkoopsmanJanVerkoopsmanJanVerkoopsmanMarieVerkoopsman

Hierdie een is kompak en het ook pakplek Indie deur.Hoeveel kos hy?R ...Gee u afslag vir kontant?la, tien persent.Is dit u beste prys?U sal dit nerens goedkoper kry nie.Is daar 'n waarborg op die yskas?la, Meneer. U moet net hierdie vorm invul enteken. Ons lewer die yskas more af. U adres as-seblief?

• rottangwerk• visgereedskap

furniture storesalesmanrefrigeratorfreezing departmentsomething smallercompactstorage, storing spacediscountten percentpricecheapergetguaranteedeliver

Grondverdieping• inligting• kosmetiek en parfuum• juweliersware• kouse• kramery.leerware• skrytbehoeftes• aandenkings• plate en kassette• lekkers

meubelwinkelverkoopsmanyskasvrieshokiets kleiners (note the -s)kompakpakplekafslagtien persentprysgoedkoperkrywaarborgaflewer

lste Verdieping• kinderklere• babaklere• onderklere• haarkapper en skoonheid-

salon• speelgoed

2de Verdieping• damesklere• mansklere• skoene• tienerafdelingIn 'n afdelingswinkel

Basement• garden equipment, tools• furniture• electrical appliances• kitchen utensils

3de Verdieping• linne• glasware• silwerware• geskenke• matte

Mev. Botha bestudeer eers die kennisgewingbord in 'n groot af-delingswinkel. (Mrs Botha first studies the notice board in a largedepartment store.)

Kelderverdieping• tuingereedskap• meubels• elektriese ware• kombuisbenodigdhede

4de Verdieping• restaurant• Sportdrag

• wicker work• fishing tackle

• information• cosmetics and perfume• jewellery• hosiery• haberdashery• leather ware• stationery• souvenirs• records and cassettes• sweets

• children's clothes• baby wear• lingerie• hairdresser and beauty

parlour• toys

• ladies wear• men's clothes• shoes• teenage department

• linen• glassware• silverware• gifts• carpets

• restaurant• sports wear

In die damesafdeling jongerjongstekleinkindbal

youngeryoungestgrandchildballMev. Botha gaan met die roltrap op na die damesafdeling op die

tweede verdieping. (Mrs Botha takes the escalator to the ladiesdepartment on the second floor.)

Verkoopsdame Goeiem6re, Mevrou. Is u al gehelp?Mev. Botha Nee, nog nie. Ek soek 'n sonrok, 'n romp en

'n bloese.U grootte?14.Hier is ons jongste besending. Ons het hulle sopas uitgepak. U kan hierdie paskamer ge-bruik.

Mev. Botha Dankie.Verkoopsdame Pas die klere, Mevrou?Mev. Botha Kan u die soom verstel- die sonrok is te lank.Verkoopsdame Ja, seker. Die kleur pas u goed.

Mev. Botha betaal en gaan na die speelgoedafdeling. Daar koopsy 'n pop vir Louise, haar oudste kleindogter en 'n speelgoed-treintjie vir klein Adriaan, haar kleinseun, wat jonger as Louiseis. Vir die jongste kleinkind, Riekie, koop sy 'n bal.

In die tienerafdelingVerkoopsdameMev. BothaVerkoopsdame

Goeiem6re, Mevrou. Enigiets vir u?Goeiem6re, wys my swempakke vir tieners,asseblief, nommer 80.Hier is 'n mooi, swart bikini. Die jong meisieshou daarvan.

Mev. Botha Ja, ek dink hierdie een is reg vir Martie.

Mev. Botha betaal en neem die pakkie. Sy gaan met die hyser afondertoe.Mnr. Botha kom nader. Hy is baie ongeduldig.

Mnr. Botha Jy het my ure lank in die motor laat wag.Maak nou gou asseblief.Jammer, ek moes vir almal by die huis ge-skenke koop.Jy bederf die kinders en kleinkinders ... Kyk,dit reen. Nou moet ek ook nog 'n sambreelkoop. Ek hoop nie ek kry boonop 'n verkeers-boete nie.

Hulle kom by die motor en daar is 'n boetekaartjie vir R __teen die windskerm!

VerkoopsdameMev. Botha

damesafdelingIs u aI gehelp?sonrokrompbloesejongstebesendingso pasuitpakpaskamersoomverstelkleurpasspeelgoedafdelingpopoudstekleindogterspeelgoedtreintjiekleinseun

ladies departmentHave you been attended to?sundressskirtblouselatestconsignmentjustunpackfitting roomhemaltercolourfit, suittoys departmentdolleldestgranddaughtertoy traingrandson

Verbrands!. ... Ek gaan nooit weer saam metjou stad toe nie!Jammer, ou man, maar dit was darem 'n lekkerdag in Johannesburg, ne?

tienerafdelingverkoopsdameenigietswysswempakketieners

teenage departmentsaleslady; attendantanythingshowbathing suitsteenagers

swartbikinipakkieondertoenaderkomongeduldigwagBaderurelankgeskenkebederfsambreelhoopboonopverkeersboeteboetekaartjiewindskermverbrands!nooitweerdarem

blackbikiniparceldownapproachimpatientwaitcloserfor hoursgiftsspoilumbrellahopein addition, as welltraffic finefine ticketwindscreendamn it!never againreally

witrooibruingeelligroos, pienkroomsilwerpers

whiteredbrownyellowpinkcreme, creamsilvermauve/purple

spierwitsneeuwitbloedrooipikswartgrasgroengoudgeelpotblou

1 ComparisonVoorbeelde

swartgroenblouoranjegryslemmetjiegoud

blackgreenblueorangegreylimegold

goedminbaie

beste (good, better, best)minste (little, less, least)meeste (much, more, most)

betermindermeer

(literally muscle white)snow whiteblood redpitch blackgrass greengolden yellowbright blue

4 Similes

As intensive forms and similes are idiomatic they cannot alwaysbe translated literally.

Dis goed (good) am min (a little) te drink.Dis beter (better) am Minder (less) te drink.Dis die beste (best) om nie te drink nie. Sy drink die minste(least).

Jy drink baie.Hy drink meer.Julle drink *die meeste.* Note that the article die always precedes the superlativeform. Die meeste mense.

so wit soos sneeu!'n lakenso swart soos die nagso rooi soos bloedso geel soos borrieso groen soos gras

as white as snow/a sheetlit. as black as the night (pitch)as red as bloodlit. as yellow as turmericas green as grass

98 Pay

5 Remarks about clothesVoorbee/dWat moet ek met my skoene maak?Jy moet jou skoene aantrek.(Remember separable verbs will take the infinitive form aftermoet.)(a) Wat moet ek met my pet maak?

Jy moet jou pet ...(b) Wat moet ek met my baadjie doen?

Jy moet jou baadjie ...(c) Wat moet ek met my sokkies doen?

Jy moet jou sokkies ...(d) Wat moet ek met my reenjas maak?

Jy moet jou reenjas agter die deur ..(e) Waarheen moet ek my pak klere neem?

Jy moet jou pak klere na die ... toe ...

Jy Iyk deftig.Sy is altyd elegant geklee.Blou vleijou.Swart laatjou skraler Iyk.Donker skakerings pas jou glad

nie.Joujas is te kort.Gee my jou eerlike meningse my watjy regtig dink.Hierdie styl is outyds/ouder-

wets/oudmodies.Jy Iyk tretTend.

You look smart.She is always elegantly dressed.Blue flatters you.Black makes you look slimmer.Dark shades do not suit you.

Your coat is too short.Give me your honest opinion.Tell me what you really think.This style is old-fashioned.

Trek jou klere aan.Sitjou das aan/om.Sit jou hoed op.Trekjou skoene aan.Trek jou sokkies uit.Steekjou hand injou sak.Haal jou hand uit jou sak uit.

Haal jou pet af.Trek 'n T-hemp aan.Here jou baadjie.Hang jou reenjas agter die deur.

Neem jou pak klere na diedroogskoonmaker toe.

Put on your clothes.Put on your tie.Put on your hat.Put on your shoes.Take off your socks.Put your hand into your pocket.Take your hand out of your

pocket.Take off your cap.Put on a T-shirt.Put away your jacket.Hang your raincoat behind the

door.Put your pullover/jersey in the

drawer.Take your suit to the dry-clean-

ers.

(a) Hou u van blou,Juffrou?

(b) Jou pak klere IS

vuil (dirty).(c) Waar het jy die bi-

kini gekoop?(d) Die rooi rok is te

lank.(e) Watter jas het u

aangepas?

(f) Wie betaal die re-kening?

(g) Die skoene is teduur.

(h) Is jy tevrede metdie afslag?

(i) Wie het jou hier-heen aanbeveel?

(j) Pas my das by diehemp?

EXERCISE 11

1 Study the example and answer the questions based on the pre-vious section.

(i) My vriendin - sy koop alleshier en het my hierheen ge-stuur.

(ii) Ek gaan dit korter maak.

(iii) Ek het die bruin jas aange-pas.

(iv) Ek dink nie dis duur vir def-tige skoene nie.

(v) Ek weet, ek neem homJditvandag na die droogskoon-maker.

(vi) Ja, ek spaar (save) R5.

(vii) In die nuwe winkel wat netswemklere verkoop.

(viii) Ja, blou is my gunsteling-kleur. (favourite colour)

(ix) My pa - hy betaal altyd.

(x) Ja, dis dieselfde kleur as jouhemp.

Begrip

Consult a dictionary or the vocabulary list.1 Is lohan merely flattering Linda?2 Does she want him to wear a dress suit?3 Where are the couple going to?

Linda het haar deftigste uitrusting vir die huweliksonthaal aange-trek.

12 In die stad

In this unit you willieam to converse in a hairdressing salon, a li-brary and a pharmacy.

JohanLindaJohanLindaJohanLinda

ly Iyk pragtig in blou! So elegant!Is jy nou eerlik?Is jy gewoond dat ek jou vlei?Ek het net gewonder.Wil jy nou he ek moet'n aandpak aantrek?Nee, trek aan wat jy wi!.

By die dameshaarkapsterMev. Botha laat haar hare sny en set. (Mrs Botha is having ahaircut and set.)

Haarkapster Goeiemore, Mevrou. Kom sit hier by die wasbak.Sjampoe en set, of moet ek u hare droogblaas?Nee, vandag wil ek 'n permanente golwing he.Moet ek sny en kleur, of wil u glansstroke he?Sny en kleur, asseblief.Opknapper,vandag?la, asseblief. Dit maak my hare meer hanteerbaaren gee dit meer volheid.

Note the use of Jaat (to have something done).Example: Ek gaan my hare Jaat sny. (I am going to have a hair-

cut.)Ek gaan my hare Jaat kleur. (I am going to have myhair tinted.)

Mev. BothaHaarkapsterMev. BothaHaarkapsterMev. Botha

By die manshaarkapper (barbier)Mnr. Botha laat sy hare sny. (Mr Botha is having a haircut.)Haarkapper Goeiemore, Meneer. Sit gems. Kort?Mnr. Botha Nee, nie te kort nie.Haarkapper Moet ek u wenkbroue netjies maak?Mnr. Botha la, asseblief.Haarkapper Wat van skeer?Mnr. Botha Nee, dit doen ek altyd self.

101

wasbaksjampoe en setdroogblaaspermanente golwingkleurg1ansstrokeopknapperhanteerbaarvolheidmanshaarkapperlbarbierkortwenkbrouenetjiesskeer

wash-basinshampoo and setblow wavepermanent wave (perm)tinthighlightsconditionermanageablebody (hairdresser's terminology)barbershorteyebrowsneatshave

'n Besoek aan 'n biblioteekHoe kan ek 'n tydelike lid van die biblioteekword? Ek woon nie permanent op die dorp nie.Vul hierdie vorm in, Meneer, en dan moet u RIOdeposito betaal.Waar is die koerante en tydskrifte?In die volgende vertrek. Daar is ook 'n kunsga-lery en 'n diskoteek langsaan.Dankie. Nou is die lang dag nie meer so vervelignie.

Mnr. BothaBibliotekaris

biblioteektydelikelidbibliotekarisinvuldepositokoerant(e)tydskrif( te)volgende vertrekdiskoteeklangvervelig

librarytemporarymemberlibrarianfill indepositnewspaper( s)magazine(s)next roomrecord librarylongboring

By die apteekMev. BothaAptekerMev. Botha

Gee my asseblief medisyne vir hoofpyn.Probeer hierdie pille - een elke vier uur.My keel is seer. Watter keeltablette kan u aan-beveel?Hierdie met heuning in - dit sal u keel streel.Baie dankie, ek sal 'n dosie neem. Waar is uskoonheidsmiddels/kosmetiek?By die toonbank daar agter. Die dame sal uhelp.Gee my asseblief 'n buisie goeie reinigings-room, poeier, onderlaag, vogroom en lipstiffie,asook naelpolitoer.Dit sal RI02 wees.Dis darem baie geld!As 'n dame mooi wil lyk, moet sy grimeer engrimering is duur, Mevrou.Kan ek 'n film hier laat ontwikkel?la, seker.Gee my asseblief ook 'n 35 millimeter spoel,4OO-spoed,en twee batterye vir my kamera.

AptekerMev. Botha

VerkoopsdameMev. BothaVerkoopsdame

Mev. BothaVerkoopsdameMev. Botha

apteekaptekermedisynehoofpynhierdiepil(le)keelseerkeeltablet( te)streelheuningdosieskoonheidsmiddels/kosmetiektoonbankdaaragterbuisiereinigingsroompoeieronderlaag

pharmacy, chemistpharmacist, dispenser, chemistmedicineheadachethis/thesepill(s)throatsorethroat tablet(s)soothehoneysmall boxcosmeticscounterthere at the backsmall tubecleansing creampowderfoundation cream

vogroomIipstiffienaelpolitoerk1eurskemagrimeergrimeringfilmontwikkelmillimeterspoelspoedbatteryekamera

Reelmatige vorms (regular forms):

Examplesmoisturiserlipsticknail varnish/polishcolour schemeto make upmake-upfilmdevelopmillimetrespoolspeedbatteriescamera

John is small.Peter is smaller.Tom is the smallest.

Jan is klein.Piet is k1einer.Tom is die k1einste.

Stellend Vergrotend Oortreffend(Positive) (Comparative) (Superlative)

mooi (pretty) mooier mooistewarm (warm) warmer warmstekort (short) korter kortstelang (long) langer langsteblink (shiny) blinker blinkste

1 Note the -s in the following expressions:

~etskleiners something smaller~etsgrot~rs something biggerlets moOlS something pretty

2 Note the use of wit word (want(s) to become) in the follow-ing expressions:

Hy wit 'n onderwyser word.Sy wit 'n dokter word.Hulle wil bouers word.

Stellend Vergrotend Oortreffendgroot (big) groter grootste(one 0 according to the rule of an open syllable)oud (old) ouer oudste(the d is dropped in the comparative)jonk (young) jonger jongste(note the k)sag (soft) sagter sagste(the original Dutch word ends on at, viz zacht (soft)dom (stupid) dommer domste

3 Note the use of wit wees (want(s) to be):

Hy wit 'n tydelike lid van die biblioteek wees.Sy wit graag 'n haarkapster wees.Hulle wit graag studeer.

4 Degrees of comparison

Afrikaans foll?ws almost the same method as English as re-gards compans0!1' !n English, the ending -er is normallyadded to the adjective to form the comparative and -est tothe adjective to form the superlative. In Afrikaans one nor-mally uses -ste for expressing the superlative, whilst the com-parative is formed in a similar way to that of English.

7 use of -d in comparativesAdd -d to the -er of the comparative if the adjective ends onr e.g. duur (expensive) becomes duurderKlere is duur; huise is duurder.

106 In the city

8 Examples

lekker (nice)seer (sore)ver (far)

lekkerderseerderverder (Eng. further)

lekkersteseersteverste

9 As in English, a different word is often used in the compara-tive and superlative forms.

Stellendgoed (good)baie (much)min (little)

Vergrotendbeter (better)meer (more)minder (less)

Oortreffendbeste (best)meeste (most)minste (least)

10 Die gebruik van meer en meeste. (The use of more andmost.)Normally meer and meeste are used if the original adjectiveends in -e.tevrede (satisfied) meer tevrede die meeste tevrede

11 Ander maniere om te vergelyk. (Other ways of expressingcomparison. )Die gebruik van so ... soos. (The use of as ... as.)Kaapstad is nie so warm soos Pretoria nie.Cape Town is not as warm as Pretoria.

12 Die gebruik van as. (The use of than.)Pretoria is warmer as Kaapstad.Pretoria is warmer than Cape Town.

13 Afrikaans uses the superlative in the following case:Pretoria is die warmste van die twee stede.Pretoria is the hotter of the two cities.

14 The construction waarmee, daarmee, etc.met wat becomes waarmeemet dit becomes daarmeevan wat becomes waarvan

van dit becomes daarvanmet hierdie (this) becomes hiermeemet daardie (that) becomes daarmeeaan wat becomes waaraanaan dit becomes daaraanaan hierdie becomes hieraanop wat becomes waaropop dit becomes daarop

SentencesWith what do you cut the meat?Waarmee sny jy die vleis?

Of what do you approve? (What do you like?)Waarvan hou jy?

1 approve of that. (1 like that.)Ek hou daarvan.

Do you cut with this?Sny jy hiermee?

No, 1 cut with that.Nee, ek sny daarmee.

What are you thinking about?Waaraan dink jy?

1 am thinking about that.Ek dink daaraan.

On what are you sitting?Waarop sit jy?

EXERCISE 12

1 Voltooi die trappe van vergelyking. (Complete the degrees ofcomparison. )(a) Sarie is mooi; Rosa is mooier, maar Hettie is die ...(b) Fanie is dom; Albert is ... , en Hans is die-domste.(c) My onderwyser is goed; joune is beter; syne is die ...(d) Hierdie rok is duur; daardie een is ... , maar die een in

die venster is die duurste.(e) Melk kos baie; kaas kos meer, maar vleis kos die . . .

108 In the city

2 Lees die gesprekke in hierdie eenheid weer en se of die bewe-ring reg of verkeerd is. Gee die regte antwoord as die bewe-ring verkeerd is. (Reread the conversations in this unit andsay whether the statements are true or false. Give the correctanswer if the statement is false.)(a) Mev. Botha gaan haar hare laat kleur.(b) Mm. Botha wil sy hare baie kort gesny he.(c) Die barbier gaan horn skeer.(d) Mev. Botha koop kosmetiek by die haarkapster.(e) Mm. Botha wil 'n permanente lid van die biblioteek

word.(f) Mev. Botha koop medisyne by die apteek.(g) Die keeltablette wat sy koop, bevat (contain) heuning.

3 Replace the construction in brackets by one word.

VoorbeeldDie barbier sny my hare met'n sker.(Met wat) sny hy? (waarmee)(a) My ma probeer die brood met'n broodmes sny.

Sy kan nie (met dit) sny nie.(b) Hou jy van roomys?

la, ek hou baie (van dit).(c) Hier is'n kussing (cushion). Sit (op dit).(d) (Van wat) word die brood gemaak?(e) (Aan wat) dink jy?

dag, 21 Januarie by ons tak in die middestad. Kom vr~eg enmaak seker dat u 'n winskopie kry. Kam~rstelle se prys, IS m~t20% verminder. U kan n~u 'n ~oderne slt~amerstel en. n ~o~-tfoustel vir R .... , AVB UltgeslUlt, koop. Die prys van video s IS

drasties verminder.

Leesstuk'n Insident in 'n winkelVroeg vanmore het honderde vrouens na die spesiale uitverko-ping van die populere Unie-supermark gestroom en 'n lang tougevorm. Mense wou kyk hoeveel winskopies hulle kon koop. AI-mal het mekaar van opwinding rondgestamp. .

Skielik het 'n jong vrou in die tou ingedruk en toe was die gortgaar. 'Vrouens het begin gil en skree en stamp. Daar was chaos.Toe die deure oopgaan, het een massa mense .vorentoe bewe~g.Niemand kon hulle keer nie, selfs nie eers die bestuurder me.Vrouens het oor toonbanke geklim en gegryp wat hulle wou he.Die verkoopsdames het gillend weggehardloop. .

Skielik het 'n skoot uit 'n rewolwer geknal. Iemand het die po-hsie ontbied. 'n Ou dame het flou geword. Die geskokte winsko-piejagters het skielik bedaar. Die bestuurder het da~rin geslaagom die opgewonde skare te kalmeer. Hy sal seker me gou weerso 'n uitverkoping oorweeg nie.

BegripAnswer the following questions after having read the passage be-low. Consult a dictionary or the vocabulary list.

1 Which shop is advertising a sale?2 Where is the shop situated?3 When is the sale starting?4 Is GST included in the sale price of the advertised furniture?5 What, according to the advertisement, should you do to en-

sure that you obtain a bargain?

spesialeuitverkopingpopuleregestroom'nlangtouwinskopiesopwindingrondstampskielikindrukdie gort was gaarkeerselfsnietoonbankgryp

specialsalepopularstreamedalong queuebargainsexcitementpush aroundsuddenlysqueeze inthe fat was in the firestopnot evencountergrab

110 In the city

giUendweghardloopskielikskootrewolwerknalpolisieontbiedOouwordslaagwinskopiejagtenbetbedaaropgewondeskarekalmeeroorweeg

yellingrunawaysuddenlyshotrevolvercrackpolicesummonfaintsucceedbargain hunterscalmed downexcitedcrowdcalm downconsider

13 Wat maak ODS vanaand?The aim of this unit is to teach you to give your opinion on mat-ters, to express likes and dislikes and to give reasons for your at-titude. You will now also learn to construct longer sentences andparagraphs by linking s;mple sentences.

Koeran tadvertensieLees die volgende program geadverteer in die koerantrubriek"Kuns en Vermaak". (Read the following programme advertisedin the newspaper column" Art and Entertainment".)

Teater Opera Operette Konsert Bioskoop

Kleinteater Staatsteater Breytenbach- Aula Sterteater

Ek, Anna Aida in Die Vrolike SAUK Pope Johnvan Wyk Italiaans Weduwee Simfonie- Paul II met(Pieter (Verdi) (Lehar) orkes MichaelFourie) Egmont Crompton

Ouverture(Beethoven)

Arena Die Masker Stadsaal Kine 1

Die Heks Die Die Amadeus(Leipoldt) Sigeunerbaron Towerfluit

(Strauss) (Mozart)

Kine 2

Rocky

Kine 3

Witness

'n Telefoonoproep

AlidaJohanAlidaJohanAlidaJohanAlida

Hallo! Alida hier.Hallo, skat, hoe gaan dit?Kan nie beter nie. En met jou?'n Bietjie verveeld. Wil jy nie vanaand saam met my uit-gaan nie?Waarheen?Miskien na 'n toneelopvoering?Wag, ek kyk gou in die koerant wat aan die gang is ...Daar is twee opvoerings. In die Kleinteater Ek, Anna vanWyk en in die Arena, Die Heks van Leipoldt.Nee, tog asseblief nie. Daardie twee dramas is te swaar ente vervelig vir my. Ek soek iets ligters.Ag, man, jy is 'n Filistyn - jy het te min kultuur. Daar istwee ligter operettes wat jy goed ken. Miskien wil jy naeen van hulle gaan: Die Vrolike Weduwee in die Breyten-bachteater en die Sigeunerbaron in die Masker.l~, daarin stel ek belang. Moet my net nie opera toe sleepme!Toe maar, nie meer lank nie. As ons eers getroud is, salJYsaam met my m6et gaan!Ek gaan vir die Sigeunerbaron plek bespreek. As daar nie~eer plek is. nie, gaan ons bioskoop toe. Ek weet egterme wat wys me.0, ek weet: Pope John Paul II en Amadeus. Ek wil al-twee dolgraag sien.Ag, weer die "swaar" prente. Ek wi! komedies sien, nietragedies nie! Miskien gaan ons maar fliek.Tot later dan!

Wat maak ons vanaand?koerantadvertensieoperaoperettekonsertDieHeksStaatsteaterDie Vrolike Weduwee

What are we doing tonight?newspaper advertisementoperaoperettaconcertThe WitchState TheatreThe Merry Widow

Die MaskerstadsaalDie Sigeuner BaronSAUK (Suid-Afrikaanse Uitsaai-

korporasie)simfonie-orkesDie TowerfluitDie telefoon luifliekskatverveelduitgaantoneelopvoeringaandie gangopvoering(s)drama(s)swaarverveligiets IigtersFilistynkultuurbelangstelkomedie(s)tragedie(s)

The Maskcity hallT/;e Gypsy BaronSABC (South African Broad-

casting Corporation)symphony orchestraThe Magic FluteThe telephone is ringinggo to the moviesdear, darling, sweetheartboredgo outplayon, showingplay(s)drama(s)heavyboringsomething lighterPhilistine (uncultured person)culturetake an interestcomedy (ies)tragedy (ies)

Nog 'n foonoproepAlidaJohanAlidaJohanAlidaJohanAlidaJohanAlida

Hallo, 0, dis jy, lohan.Ek het slegte nuus. Altwee operettes is vol bespreek.En ek het nie Ius vir daardie flieks nie.Wat maak ons nou?Kom, ons gaan dans in die diskoteek sodat ek my frus-trasies kan vergeet.Ag nee, *man. Ek het nie daarvoor Ius nie.Waarvoor het jy dan Ius?Kom, ons gaan hewer by Gert-hulle kaart speel.Nee, dan moet ek te veel dink en ek is te moeg.Ai, maar jy is moeilik vandag. Kom hewer na my toe -dit sal die lekkerste wees. Dan speel ek klavier en singvir jou, of ons kan plate speel, radio luister of televisiekyk.

114 What should we do tonight?

Johan la, ek stem saam dit sal die lekkerste wees by jou aI-leen, skat. Tot siens tot netnou.

Alida Ek wag vir jou.

'n Vriendin word gebelslegte nuusa1tweevol bespreekek het nie Ius niediskoteeksodatfrustrasie(s)vergeetEk het nie daarvoor Ius nie.Waarvoor hetjy dan Ius?liewerGert-hulle

A friend is phonedbad newsbothfully bookedI don't feel likediscoso thatfrustration(s)forgetI don't feel like doing that.What would you rather do?ratherGert and someone/the others

(usually husband and wife)play cardstoo muchdifficultrecordsradiotelevisionagreein a moment, before long

kaartspeelteveelmoeilikplateradiotelevisiesaamstemnetnou

'n Vriendin word gebel

Katrien Hallo! 0, dis jy Alida. Ek het lanklaas van jou ge-hoor.

Alida Ja, ek was baie besig met my huweliksuitset, maar nouwil ek 'n bietjie ontspan. Wat maak jy vanaand?

Katrien Ek is vry vanaand. Waarom vra jy? Is Johan nie byjou nie?

Alida Nee, hy het klas by die universiteit. Kan jy saam metmy ballet toe kom? Ek het twee kaartjies vir Die Sla-pende Skone.

Unit Thirteen 115

Katrien Dit sal heerlik wees. Ek is mal oor ballet. Maar ek hetongelukkig nie vervoer nie. My motor is by die motor-hawe (garage).

Alida Toe maar, ek sal jou kom oplaai. Sien jou half ago

I haven't heard from you forquite a while

trousseaurelaxballetSleeping Beautymad abouttransportgaragedon't worrygive a lift, come tofetch

HuweliksuitsetontspanballetDie Siapende Skonemaloorvervoermotorhawe/garagetoe maaroplaai

Johan nooi sy vriend AndreDie foon lui.

Andre Hallo! 0, dis jy Johan. Ek het jou stem herken.Johan Is jy alleen?Andre Ja, my meisie is vanaand na 'n kombuistee.Johan En myne is ballet toe. Kom ons gaan drink 'n bier. Ek

is nie meer Ius om te studeer nie.Top, ek is ook sat vir die boeke. Is daar nie 'n kabareterens nie?Ons kan na'n nagklub gaan!'n Uitstekende idee! Moenie vir my meisie se nie,hoor.ly is nog nie getroud nie, man! Ai, dis seker my laastekans om 'n ontkleedans te sien! Oor 'n week trou ek endan is die strop om my nek!Ek is nou by jou!

JohanAndre

stemherkenmeisiekombuisteebier

voicerecognisegirlfriendkitchen teabeer

116 What should we do tonight?satkabaretnagklub'n uitstekende idee!laaste kansontkleedansoor'n week(idioom) die strop is om my nek

tiredcabaretnightcluban excellent idea!last chancestrip teasein a week's time(idiom) tied to the apron strings

2 1Inverted Omdat Johan moeg is, wit hy ontspan.Johan wil ontspan omdat hy moeg is. ..Listen carefully, and you will become aware of this change 10word order.

5 Bywoorde en woordorde. (Adverbs and word order.)If a sentence starts with an adverb or adverbial phrase of, forinstance, time, place or manner, the normal word order be-comes inverted.NotesExamples

1 2(a) Ek gaan moreaand dans.

2 1Moreaand gaan ek dans.

1 2(b) Hulle het gisteraand bioskoop toe gegaan.

2 1Gisteraand het hulle bioskoop toe gegaan.1 2

(c) Sy was verledejaar in Amerika.2 1

Verledejaar was sy in Amerika.1 2

(d) Die boeke is hier.2 1

Hier is die boeke.1 2

(e) Jan staan daar.2 1

Daar staan Jan.

Voegwoorde (conjunctions):U sal nou leer om sinne te verbind (link) met ander voeg-woorde as en (and), maar (but) en want (because).

2 Woordorde (word order):Kyk hoe die woordorde na 'n voegwoord verander. (Note thechange in word order after a conjunction.)

3 Normal word order in simple sentences - the auxiliary (help-ing) verb precedes the past participle.

1 2 1 2Ek het gehoor Jy het gebelhet (auxiliary verb) het (auxiliary verb)gehoor (past participle) gebel (past participle)

4 Inverted word order after dat (that)Note the change in the positions of the past participle and theauxiliary verb. After a conjunction e.g. dat (that) the wordorder is inverted - the past participle precedes the auxiliaryverb.

1 2Ek kan verstaan. (waarom) Jy is verveeld.

2 1Inverted word order Ek kan verstaan waarom jy verveeld is.The two single sentences are linked by the conjunction "waar-om". Note the change in word order.

1 2Normal word order Johan is moeg. Hy wil ontspan. (omdat)

Example 2 1Ek het gehoor dat jy gebel het.Waarom-whyNormal word order 6 The relative pronoun wat (who, which, that) can also be used

for linking sentences.

Voorbeeld/ ExampleDie man loop daar. (wat)Die man het sy vrou verlaat.Die man wat daar loop, het sy vrou verlaat.Die studente oefen elke dag. (wat)


Die studente sal Afrikaans goed praat.Die studente wat elke dag oefen, sal Afrikaans goed praat.

Note that Afrikaans always uses wat as a relative pronoun ir-respective of whether the noun it refers to is a person, animalor thing.

7 Hoe om iemand se mening te vra: How to ask for an opinion:

Vrae(a) Wat dink jy van sy What do you think of his

gedigte? poems?

(b) Wat is jou opinie oor die What is your opinion of thedekar? decor?

(c) Hoe het jy oar Anton se How did you feel aboutvertolking van Chopin Anton's interpretation ofgevoel? Chopin?

(d) Hoe het jy van die How did you like the ice- yshokkiewedstryd gehou? hockey match?

(e) Wat se jy van Martin en What do you say aboutSandra se toneelspel? Martin's and Sandra's

acting?

8 Hoe om jou mening te gee: How to give your opinion:

Antwoorde op vrae in 7(a) Ek dink hulle is baie I find them very original.

oorspronklik.

(b) Ek dink die dekor was I think the decor was reallyregtig skilderagtig. picturesque.

(c) Ek dink hy het Chopin I think he interpretedbaie sensitief vertolk. Chopin very sensitively.

(d) Ek het gedink dit was I found it brilliant.skitterend.

Martin is 'n gewone,gemiddelde akteur, maarSandra is 'n uitstekendeaktrise.

Martin is an ordinary,average actor, but Sandra isan excellent actress.

EXERCISE 13Reread the dialogues in this unit and answer the questions.

1 Reg of verkeerd? Gee die regte antwoord waar nodig.(a) Daar is nog baie kaartjies vir die operettes beskikbaar.(b) Johan wil nie gaan dans nie.(c) Alida het Ius vir dans.(d) Johan wil nie gaan kaart speel nie.(e) Altwee dink dit sal die lekkerste wees om alleen by me-

kaar te wees.

2 Kies die regte woord:Ek is (a) .... dat ek julle (b) .... (c) nie kan (d).... nie. Ek het (e) .... 'n ander (f) gemaak. Mis-kien kan ons later na julle (g) .... kyk.Woorde: Kleurskyfies, vriendelike, afspraak, jammer, uitno-

diging, reeds, aanvaar.

3 Match the proposals and reactions:Voorstel (Proposal) Reaksie (Reaction)

(a) Wat se jy van 'n (i) la, graag. Walter opera isbesoek aan die aan die gang?teater?

(b) Kom vanaand saam (ii) Ek se aftyd ja vir 'nmet my na die disko. bioskoopvertoning.

(c) Salons opera toe (iii) 1a graag. Ek geniet 'ngaan? simfoniekonsert aftyd.

(d) Hoe Iyk dit met 'n (iv) lagraag. ly dans baiefliek vanaand? (What fekker.do you sayabout ... )


(e) Sal jy saam met mysimfoniekonserttoe gaan?

(f) Ek smeek (beg) jou,gaan asseblief saamrugby toe.

(g) Wil jy vanaand gaandans?

Unit Thirteen 121

Woorde: weet, verveeld (bored), vervelig (boring), ken, bel,lui.

6 Beantwoord die volgende vrae:

VoorbeeldVraag: Het Andre geweet dis Johan wat bel?Antwoord: Ja, hy het sy stem herken.

(a) Vraag: Waarom is Andre se meisie nie by horn nie?Antwoord: Sy is by 'n . . .(b) Vraag: Waarom wil Johan 'n bier gaan drink?Antwoord: Hy is nie meer Ius ...(c) Vraag:WanneergaanJohantrou?Antwoord: Hy trou ...

7 Verander die woordorde deur met die woord tussen hakies tebegin. Onthou die posisie van die werkwoord direk na die by-woord, of bywoordelike bepaling.

VoorbeeldEk gaan (nou) slaap.Nou gaan ek slaap.(a) Sy sal more gaan werk.

More ...(b) My neef het (gister) vertrek.

Gister ...(c) Jou klere is (hier).

Hier ...(d) My broer gaan (aanstaande jaar) Londen toe.

Aanstaande jaar ...(e) Sy was hier'n rukkie gelede.

'n Rukkie gelede ...

(v) 0, dit sallekker wees. Ekwas lanklaas in die teater.

(vi) Nee dankie. Ek hou nievan disko's nie.

(vii) Nee, man. Jy weet ek isnie sportmal (mad aboutsport) nie.

4 Voltooi die sin:(a) Alida is Johan se

(i) suster.(ii) vrou.(iii) sekretaresse.(iv) vriendin.

(b) Alida het Katrien genooi(i) om saam te gaan uiteet.(ii) om bioskoop toe te gaan.(iii) om na 'n ballet te gaan kyk.(iv) om opera toe te gaan.

(c) Johan wil die graagste(i) saam met Alida bioskoop toe gaan.

(ii) saam met Alida na die Staatsteater gaan.(iii) by Alida gaan kuier.(iv) saam met Alida na die operette gaan kyk.

(d) Katrien het geen vervoer nie want(i) sy besit (does not possess) geen motor nie.(ii) die bus loop nie meer nie.(iii) haar motor word reggemaak.(iv) haar tiets (bicycle) is stukkend.

5 Kies die regte woord:(a) Die telefoon ... Dit is Johan wat ...(b) Hy se die opvoering is ...(c) Alida van 'n goeie rolprent.(d) Johan die operette.(e) Johan wil graag uitgaan - hy is ...

BegripConsult a dictionary or the vocabulary list.1 At what time of the year do families generally reunite?2 What is typical of South African families of all nationalities?3 Name two events that generally bring families together.4 Name an outdoor activity that tends to keep families together.5 Where do older children generally tind their recreation?


Kommentaar oor die gesinslewe in Suid-Afrika. (Com-ment on family life in South Africa.)

Suid-Afrikaners van alle'nasionaliteite respekteer die gesinslewe.Waar moontlik herenig families tydens die Kersgety. Ver-jaarsdae, huwelike, herdenkings, doopgeleenthede en begrafnissebring families dikwels bymekaar.

Godsdienstige gesinne woon eredienste saam by. Die televisiespeel ook 'n groot rol om gesinne saans tuis te hou. Sportiewe ge-sinne gaan saam visvang of swem.

Baie gesinne hou saam piekniek of gaan met hul woonwaenskampeer. Dan speel baie ouers kaartspeletjies saam met hullekinders of sandspeletjies op die strand.

Baie ouers vertel slaapstories van dwergies, feetjies, towenaarsen hekse aan hulle klein kindertjies. Die groter kinders soekhulle eie verrnaak by partytjies, disko's, bioskope en klubs.

14 Die poskantoorThe aim of this unit is to teach you to express yourself politelyand with confidence in public institutions such as the post office.You will also learn to make telephone calls, to word telegramsand to give instructions in Afrikaans.

By die poskantoor se toonbankMnr. Brown het 'n paar navrae.Brown Goeiem6re, Meneer. Hoeveel is die posgeld op 'n

brief na Londen.Beampte Jy plak 'n ... -sentseeI op 'n lugposbrief na Enge-

land.Gee my asseblief twee ... sent seels, vier poskaarteen een briefkaart ... Dankie. Verseker assebliefhierdie pakket.Hoeveel is die waarde?R50.Sal u asseblief hierdie vorm invul? ... U moet hierteken.Registreer hierdie brief asseblief, Meneer.Dit sal ... sent wees. Hier is u bewys.Waar kan ek my radio- en televisielisensies betaal?By toonbank nommer 5 asseblief.... Kan ek my telefoonrekening ook daar betaal?Nee, net langsaan by 6.Baie dankie.

BeampteBrownBeampte

BrownBeampteBrownBeampteBrownBeampteBrown

poskantoornavraag (pI. navrae)briefposgeldlugposposseels/seelsposkaartebriefkaart

post officeenquiry (enquiries)letterpostageairmailpostage stamps, stampspostcardsletter card

versekerpakketwaardeinvuJregistreerbewysradio- en televisielisensiestelefoonrekeningnet langsaan

insureparcelvaluecompleteregisterreceiptradio and television licencestelephone accountjust next door

PoskantoordiensteMichael Brown, mm. Brown se tienjarige seuntjie, vra die vol-gende vrae aan sy pa.Michael Pa, kan ek my geld by die poskantoor spaar?Brown Ja, jy vra net 'n spaarbankboekie by die toonbank en

vul die vorms in. Dan kan jy jou spaargeld deponeer.Jy gebruik hierdie wit vorm. Jy kan natuurlik ook na-sionale spaarbanksertifikate koop.

+POSSPAARBANKDEPOSITOIPOST OFFICE SAVINGS BANK DEPOSITR(KEIrfl NT NUWIl

• LUa __ OP"""

CJi1-=----~--2-

II!

MichaelBrown

Unit Fourteen 125

Hoe kan ek weer geld uit my boekie trek?Vul 'n groen opvragingvorm in. So lyk dit.

+ SPAARBANKOPVRAGING/SAVINGS BANK WITHDRAWAL

REKEN1NGNOMMER IT[] IT[] IACCOUNT NUMBER

VAN volult en In bloklettellt ISURNAME In full and In block leiters

Volle voornameI! Full first names .. . · ·_· _

!2 Vasta adres~~::~o~~~~~ss-.~.~~:.~.~.~~-._...-...- ....-'AMPTELIK/OFFICIAL~< Telephone No. dialling code_._ BEDRAGIN WOORDEVI Betaal aan my by die AMOUNT IN WORDS

Payto meat the____ g; 1"m~ ~;~~fWg~f~:~~a~f van R I ·..··_·....·..--·f·--I .-.------ ..---. ~J

(as die rekenlng peslull moet word, meld die salda In ··_·-· __ ··---C~ I ~ ~o

~ f~::i:~~~i~l~h~fs~~jn:;Cg:~)IS to be closed, state R ~ ~~:J:I Merk. met 'n X. as die rekenlng gesluit moet word 0 IDENTITE1TSNOMMERIIDENTITY NUMBER i:i~r- MarkWith an • If the account Is to be c!osed ••• a 0~ ",', Ilek wlang wmd 0 Tlek moel eel,ek word len I I I I I I I I I I ! I I • :! ~~

If a cheque Is required Cheque to be drawn In 2 ;2:~~;osut~~f~.~ _.....................•....._.•.....•~ _...•....nn...... n_. M:8:~~~?:NOU~~~1j I I I I I • It ~~==:-=:sr~:.~-:,,::.D~A~~~~~~~EL :i~~~GA~~~~~ ~:ci~~~g~~i

......._._. ~___ ::;~5------------ ~ ~§:::Effiffi-HANiJfE'i<.'EN'iNG("E)'i·SIG-NATURE(S) ce 9~

DATUM/DATE... SB57-HA·N·iJffKiNiN·G{E)Ts·IGNATU·R·E(siDATUM/DATE ...•. .__

Pa, wat beteken poste restante?Jy kan jou pos na 'n poskantoor laat stuur as jy nie 'nvaste adres het nie. Oit bly daar totdat jy dit gaan vra.Nog iets. Hoe kan ek geld wegstuur?Gebruik 'n posorder of 'n poswissel.Watter vorm moet ek gebruik as ek 'n pakket wilstuur?

Brown Dan gebruik jy hierdie een .(Voorbeeld van hierdie vorm verskyn op bl. 126.)

: .. As jy 'n pakket wil verseker, vul jy hierdie vormIn.

MichaelBrown

MichaelBrownMichael

(Voorbecld van hierdie vorm verskyn op bl. 127.)

Michael Nog een vragie. Wat beteken KBA?Brown Jy is darem baie nuuskierig vandag, Michael. Oit be-

teken "kontant by aflewering".

(I) Pakkette moet by dietoonbank ingelewer word.

(2) Die naam en adres vandie afsender en van diegeadresseerde moet ook opdie pakket voorkom.

(I) Parcels must be handedin at the counter.

(2) The name and address ofthe sender and of theaddressee must also appearon the parcel.

VOORKOM BESKAOIGING OEUR STEWIGE VERPAKKINGAEPUBLIEK VAN SUID-AFRIKA-REPUBUC OF SOUTH AFRICA

VERSEKERDE PAKKET -INSURED PARCEL

Handtekening van atsender .Signature of SBndBrNaarn en adres van afsender:NB1T16and address of sender:

Versekerde waardeInsured value

VERKLARING.-Ek verklaar dat die pakket werklik die inhoud e." waarde het sooshierbo aangedui word en "earn daarva" kennis dat geen vergoechng betaal word. tenopsigte van skade aa~ pakkette wat vtoeistowwe of breekbare of ~de~are artlkelsbevat nie of wat behoor1lk afgeiewer en sonder voorbehoud aangeneem ISnle.DECLARATION.-I certify that the contents and value 01 this parcel are as indicateoabove and note that compensation ;s not payable in respect of damage to parcelscontaining liquids or perishable or fragile artidBs or in respect of a parcel dulydelivered and accepted without reserve.

VOORKOM BESKADIGING DEUR STEWIGE VERPAKKINGPACK PARCELS SECURELY AND PREVENT DAMAGE

PACK PARCELS SECURELY AND PREVENT DAMAGE(42692 - 84 - 13 600 0001 A.P .•C.T.INLEWERINGSBEWYS-ACKNOWLEDGEMENT OF POSTING

(Moet deur afseoder iogevul word-Must be completed by sender)Geadresseer aao:Addressed to:

Dankie, Pa. NOll is ek nie meer so dom nie. Ampernet so slim soos PalEk is trots op jOll. Vra maar weer.Iohoud/Cooteots:

WaardeNalue.tienjarigeposkantoordienstespaarspaarbankboekie

ten year oldpost office servicessavesavings bank book

Moenie kleefband oor hierdie gedeelte gebruik oie.

Do not use adhesive tape over this section.

128 The post office

spaargelddeponeernatuurliknasionale spaarbanksertifikatetrekopvragingposte restantevaste (permanente) adresblynog ietsposorderposwisselKBA (kontant by aflewering)nuuskierigamperslimtrotsop

savingsdepositnaturallynational savings certificateswithdrawwithdrawalposte restantepermanent addressremainsomething elsepostal ordermoney orderCOD (cash on delivery)curious, inquisitivenearly, almostcleverproud of

Hoe om 'n telegram te stuurMichaelBeampteMichaelBeampte

MichaelBeampteMichael

BeampteMichaelBeampteMichael

Goeiemore, Meneer. Ek wil graag'n telegram stuur.Het jy 'n vorm ingevul?Nee, nog nie. Waar is die vorms, Meneer?Net agter jou op die muurrakkie. Die binnelandsevorm is wit; die internasionale een blou. Gebruikblokletters soos aangedui. Onthou om jou naam teteken en jou adres onderaan die vorm te skryf.Hoeveel moet ek per woord betaal?Die tarief is ... c per woord en R ... vir aflewering.Ek wil die telegram "antwoord betaal" stuur, asse-blief.Dit sal R ... kosoBaie dankie, Meneer.Nie te danke. Tot siens.Tot siens, Meneer.

nogniemuurrakkiebinnelandseinternasionalesoos aangeduionthou

not yetshelf on wallinlandinternationalas indicatedremember

Telegramboodskappe

ONTMOET MY SATERDAG 13hOO PRETORIASTASIE ASBPLEASE MEET ME PRETORIA STATION SATURDAY 13hOOMICHAEL

JAMMER KAN NIE KOM OUMA SIEK NEEM BUSSORRYCANNOTCOME GRANILL TAKE BUSOUPA

WELGESKAPE SEUN GISTER ALBEI WELHEALTHY SON YESTERDAY BOTH WELL

HARTLIK GELUK MET VERJAARSDAG GOD SEEN JOUMANY HAPPY RETURNS GOD BLESS YOU

VOORSITTER SKIELIK OORLEDE BEGRAFNIS VRYDAGCHAIRMAN SUDDENLY PASSED AWA Y FUNERALFRIDAY

INNIGE MEEGEVOEL MET VERLIESDEEPEST SYMPATHY WITH LOSS

PLATSAK STUUR GELD DRINGENDPENNILESS SEND POCKET-MONEY URGENT

ALLE VAKKE GESLAAGPASSED ALL SUBJECTS

ARRIVEER SONDAG VLUG SA 593ARRIVING SUNDAY FLIGHT SA 593

Publieke telefoonHOE OM 'N OPROEP TE MAAK

PLAASLIKE. HOOFLYN· EN OOR.SESE OPROEPE WAT DIREKGESKAKEL KAN WORD

HOW TO MAKE A CALLLOCAL, TRUNK AND OVERSEASCALLS THAT CAN BE DIALLEDDIRECT

1. Lig handstuk van mik af enwag op skakeltoon.

1. Lift handset from cradle andwait for dial tone.

2. Wanneer pyltjie flikker.Sit geldstuk(ke) in munt=gleuf. (Dit flikker totdatminimum bed rag ingesitis)

5. Replace handset andremove unused coin(s). ifany. from tray. Onlyunused coin(s), notchange. will be returned.

2. When arrow flashesinsert coin(s) in coin slot.(It flashes until minimumamount has been in-serted.)

3. Druk knoppie ondermik en wag weer opskakeltoon.

3. Press button belowcradle and wait again fordial lone

Skakel verlangde nommer. As u'n nommer wat u verkeerdgeskakel het, wil kanselleer ofnog 'n oproep wil maak, drukknoppie onder mik sonder omhandstuk terug te plaas

Dial required number. If youwant to cancel a number youhave dialled incorrectly or wantto make another call. pressbutton below cradle withoutreplacing handset.

4. Voer die gesprek. Sit nog geldin as die pyltjie tydens gesprekflikker of wanneer u diebetaaltoon (biep... biep .. )hoor

4. Conduct the conversation.Insert more money if arrowflashes during conversation orwhen you hear pay tone (beep.beep ... ).

5 Plaas handstuk terugen haal ongebruiktemunt(e), indien enige, uitbakkie Slegs ongebruiktemunt(e), en nie kleingeldnie, sal terugbesorg word.

HOOFLYN. EN OORSESE OPROEPE WAT NIE DIREK GESKAKEL KANWORD NIE1. Lig handstuk van mik af en wag op skakeltoon2. Skakel 0020 (HOoflynoproepbesprekings) of 0900 (oorsese-oproep-besprekings)en wag op instruksies van telefonis3 Druk die 0 op die drukknopplaat 3 keer namekaar op versoek van die telefonisen sit daarna die verlangde bedrag in die muntgleuf.

TRUNK AND OVERSEAS CALLS THAT CANNOT BE DIALLED DIRECT

1. Lift handset from cradle and wait for dial tone2. Dial 0020 (Trunk-Call Bookings) or 0900 (Overseas-Call Bookings) and wait forinstructions from telephonist.3. PresS the 0 on the pushbutton plate 3 times in succession at the request ofthe telephonist and then insert the required amount in the coin slot.

NOODDIENSTEAmbulans .Brandweer .

polisie ·..···..·..·..···..·· ··..Probleme met 'n nood·oproep 1022§

SPESIALE DIENSTEGIDSINLIGTING:(a) Plaaslike nommers .(b) Ander gebiede .

DIENSMOEILIKHEDE(a) Plaaslike oproepe............ 1024§

(b) Hooflynoproepe 1025§

(c) Oorsese oproepe............. 0903§

HOOFl YNOPROEPNAVRAE 1025§

INTERNASIONAlE NAVRAE 0903§FONOGRAMME 1028

§ Oproepe na hierdie nommers isgratis.

SKAKEl

1023§

1025§

Unit Fourteen 133

EMERGENCY SERVICESAmbulance .Fire Brigade .

police .

Difficulties with an emergencycall......................................... 1022§

SPECIAL SERVICESDIRECTORY INFORMATION:(a) local numbers .

(b) Other areas .

SERVICE DIFFICULTIES(a) local calls .

(b) Trunk calls .

(c) Overseas calls .

TRUNK-CAll ENQUiRIES .

INTERNATIONAL ENQUIRIESPHONOGRAMS .

§ Calls to these numbers are free.TE 429 (A/O)

Alledaagse uitdrukkings

DIAL

1023§

1025§

1024§

1025§

0903§

1025§

0903§1028

Mag ek u telefoon gebruik?Gee u om as ek my vrou bel?Kan ek asseblief met die bestuur-

der praat?Praat asseblief harder, ek kan u

skaars hoor.Met wie praat ek?Jammer. Verkeerde nommer.Sal u asseblief 'n boodskap

neem?Wil u 'n boodskap laat?

Kan ek 'n boodskap neem?Vra mnr. Swart om my asseblief

te skakel.Gee u om om oor tien minute

weer te skakel?

May I use your telephone?Do you mind if I ring my wife?May I please speak to the man-

ager?Please speak up, I can hardly

hear you.Who's speaking?Sorry. Wrong number.Will you please take a message?

Would you like to leave a mess-age?

May I take a message?Please ask Mr Swart to give me a

ring.Do you mind phoning in ten

minutes' time?

Net 'n oomblik asseblief.Bly asseblief in verbinding/bly

aan asseblief.Skakel my asseblief deur na die

bestuurder.U gaandeur.Ek sat u later skakel.Is dit die sentrale?Druk die knoppie.Gooi vyf 20-sentmuntstukke in

asseblief.Ons is afgesny.Herhaal asseblief.Die telefoon is buite werking.Beset.Wag vir die skakeltoon.Die bestuurder is nie op die oom-

blik hier nie.Marie, die oproep is vir jou.

Just a minute, please.Hang on please. Hold the line,

please.Please put me through to the

manager.You're going through.I'll call you later.Is that the exchange?Press this button.Please insertfive 20c coins.

We have been cut off·Please repeat that.The telephone is out of order.Engaged.Wait for the dialling tone.The manager is not in at the mo-

ment.Marie, the call is for you.

'n Oproep na die hospitaal

BrandTelefonisBrandTelefonisBrand

TelefonisBrand

MatroneBrandMatroneBrand

Hallo!Groote Schuurhospitaal.Kan ek met matrone Marais praat, asseblief?Praat duideliker, asseblief. Ek kan u nie hoor nie.Matrone Marais, in verband met pasient Swart - SaalA6 asseblief.Bly asseblief in verbinding .... U gaan nou deur.Goeiem6re, Matrone. Brand hier. Hoe gaan dit metmy kollega, Swart?Onveranderd, mnr Brand.Mag ek horn besoek?Ongelukkig nie. Hy is in die waakeenheid.Baie dankie, Matrone. Dra my groete oor. Baiedankie vir u vriendelikheid. Tot siens.Nie te danke. Tot siens. Ek sal horn se u stuurgroete.

telefonismatroneduidelikerin verband metpasientonveranderdwaakeenheidvriendelikheidgroete

telephonist, telephone operatormatronclearer, more clearlyin connection withpatientunchangedintensive care unitkindnessregards, greetings

hierdiedaardiedie (with emphasis)

this, thesethat, thosethis

Note that the same word is used for both singular and plural.

2 More about conjunctions:The main function of conjunctions is to join separate sen-tences. In Afrikaans the conjunctions play an important partin determining the order of words in a sentence.Afrikaans conjunctions fall into three main groups:(a) The normal word order (1 subject; 2 predicate) follows

the conjunction.1 2

en Ek stuur 'n telegram

lenl1 2

jy telefoneer jou moeder.

1 2maar Jy koop seels

Imaarl1 2

ek koop poskaarte.

136 The post office

1 2want Michael vra vrae

Iwant I1 2

hy is nuuskierig.1 2

of (or) Jy pos nou die brief

@]1 2

ek doen dit self.

anders (otherwise)

(i) Simple sentenceJ 2

Jy betaal dadelik.

1 2Ek se jou baas.

1 2(iii) Joined sentence Jy betaal dadelik

Ianders I2 1se ek jou baas.

Note that if we had used the conjunction of (or) the wordorder in the second sentence would not have changed:1 2 1 2

Jy betaal dadelik of ek se jou baas.Listen carefully to Afrikaans speakers until your word or-der comes naturally.

(b) In sentences introduced by conjunctions of this kind theverb or auxiliary (helping verb) immediately follows theconjunction.

A few examplesdus (thus)If you join the following two simple sentences with dusthe word order of the second sentence will change:

1 2(i) Simple sentence Jy het geld.

1 2(ii) Simple sentence Jy koop alles.

1 2(iii) Joined sentence Jy het geld

Idusl2 1

koop jy alles.

fr) In sentences introduced by a conjunction of this kind, thewhole predicate is placed at the end of the sentence.

Jy kan nie geld trek nie

I omdat Ijy te laat is.

(Note that if we had used the conjunction want alsomeaning because, the word order would not have beeninfluenced.

omdat (because)

(i) Simple sentence

daarom (therefore)

(i) Simple sentence

(ii) Simple sentence

(iii) Joined sentence

1 2U is laat.

1 2Ek kan u nie help nie.1 2U is laat

Idaarom I2 1

kan ek u nie help nie.Note the position of the auxiliary kan.

1 2Jy kan nie geld trek nie.

1 2Jy is te laat.

Jy kan nie geld trek nie

Iwant Ijy is te laat.

138 The post office

soclat (in order that, so that)

voordat (before)

(i) Simple sentence

totdat (until)

(i) Simple sentence

Michael vra 'nsp<larbankboekie.

Unit Fourteen 139

terwyl (while)(i) Simple sentence Ek skryf 'n brief.

(ii) Simple sentence Jy lees 'n boek.

(iii) Joined sentence Ek skryf 'n brief

Iterwylljy 'n boek lees.

as (when)

(i) Simple sentence Die telefoon lui.

(ii) Simple sentence Jy skakel die nommers.

(iii) Joined sentence Die telefoon lui

§]jy die nommers skakel.

Michael vra 'n spaarbankboekie

I sodat Ihy self sy geld kan spaar

'n Mens plaas die muntstuk indie gleuf.

Note the change in the word order if you start the sen-tence with the conjunction as (if).

'n Mens plaas die muntstuk indie gleuf

I voordat Ijy die nommers skakel.

As jy 'n oproep by die telefoonhokkie maak, moet jy dieregte muntstuk ingooi.

Positive imperative

ExampleSkakel die bestuurder! (Imp.)Phone the manager! (Imp.)

Jymoet wag

I totdat Ijy die skakeltoon hoor.

Negative instructionIf the instruction is in the negative the word moenie (don't) isused plus a second nie at the end of the sentence.

140 The post office

ExampleMoenie die bestuurder skakel nie.Don't phone the manager.

Positive instruction(a) Wag'n bietjie.

Negative instruction(a) Moenie die briefpos nie.

Jy pos die brief terwyl ek my broer skakel.(a) (totdat) Ek sal wag. Jy is gereed.

Ek sal wag totdat .. :(b) (omdat) Jy skakel jou pa. Jy wil geld he.

Jy skakel jou pa omdat ...

(c) (voordat) Jy moet jou rekening betaal. Jy koop weer iets.Jy moet jou rekening (account) betaal voordat jy weer(b) Moenie'n telegram stuur

nie.

(d) (anders) Jy moet jou rekening betaal. Ons sny jou tele-foon af. (cut off)Jy moet jou rekening betaal anders ...

(e) (want) Ek bel van die telefoonhokkie af. My telefoon isbuite werking.Ek bel van die telefoonhokkie af want ...

(f) (en) Michael neem 'n vorm. Hy skryf'n telegram.Michael neem 'n vorm en ...

EXERCISE 14

1 What would you do if the following instructions were given?(Match the letters to the numbers.)

(a) Teken asseblief onderaan dievorm.

(b) Gebruik die opvragingvorm as ugeld by die spaarbank wil trek.

(c) Hierdie toonbank sluit nou.Gaan na die een langsaan.

(d) Vul asseblief die pakketpos-vorm in.

(e) Betaal u telefoonrekening bydie volgende toonbank.

(f) Stuur die pakket KBA.

(h) Vul die depositovorm in, asse- (viii)blief.

(g) (daarom) Dis Sondae goedkoper. U moet Sondae skakel.Dis Sondae goedkoper daarom ...

(h) (maar) Jy wil Durban toe skakel. Jy het nie genoegmuntstukke nie.Jy wil Durban toe skakel, maar ...

(i) (of) Jy moet jou televisielisensie voor einde (end) Okto-betaal. Jy kry 'n boete.Jy betaal jou televisielisensie voor einde (end) Oktoberof ...

3 Verbind die volgende sinne met die voegwoord as (if). Beginelke keer met as voor die eerste sin.

(i) You would use capital lettersonly.

(ii) You would complete the depositform.You would send the parcelCOD.You would sign at the bottom oftheform.

(v) You would use the withdrawalform.You would go to the next count-er.You would complete the parcelpostform.You would pay your telephoneaccount at the next counter. Voorbeeld

Jy het genoeg muntstukke. Jy kan bel.As jy genoeg muntstukke het, kan jy bel.

(a) Jy plak 'n seel op'n brief. Jy kan die brief gaan pos.As jy 'n seel op 'n brief plak, ...

(b) Jy gooi 'n muntstuk in die gleuf. Jy kan bel.As jy 'n muntstuk in die gleuf gooi ...

2 Join the following sentences with the words in brackets. Con-centrate on the right word order after the conjunction.

Voorbeeld(terwyl) Jy pos die brief. Ek skakel my broer.

\~.

Karel maak 'n afspraak met AnnieAnnie Hallo! Annie hier.Karel Hallo, Annie. Hoe gaan dit met jou? Ek het jou lank-

laas gesien. Kom jy vanaand saam met my?Dit gaan goed, maar waarheen moet ek saamgaan?Ek het Ius vir lekker ontspanning. Kom, ons gaan dans.Wat moet ek aantrek?Trek jou rooi rok aan. ly lyk pragtig daarin.Waarmee salons ry? lou kar is mos stukkend.Nee, hy is lankal reg. Dit het my'n klomp geld gekos.Hoe laat kom jy my haal?Agt-uur. Moenie weer laat wees soos gewoonlik nie. Asjy laat is, gaan ek alleen.Die orkes is goed, nie waar nie!la, dis 'n baie lewendige orkes.Gaan Marie en Piet saam ?la, as Marie betyds klaar is, gaan ons hulle oplaai.

142 The post office

(c) ly is klaar. ly moet die gehoorstuk ophang.As jy klaar is, ...

(d) ly wil 'n telegram stuur. ly moet'n vorm invu!.As jy 'n telegram wil stuur, .

4 Skryf in die negatief.Voorbeeld

Gebruik die blou vorm!Moenie die blou vorm gebruik nie!

(a) Vra die beampte!(b) Skakel jou vader dadelik!(c) Plaas'n lO-sentstuk in die gleuf!(d) Gebruik blokletters!(e) Gaan na die toonbank langsaan!

AnnieKarelAnnieKarelAnnieKarelAnnieKarel

5 Find the most likely response for each of the following ques-tions:(a) Goeiemore, Smit hier. Kan ek (i)

asseblief met mnr. Palm praat?(b) Goeiemore, Juffrou. Sal jy jou (ii)

baas vra om my asseblief van-middag te skakel?

(c) Waarisjoubaasheen?(d) Is my kontrak met horn al ge-

teken?(e) Wanneer kom hy terug?

AnnieKarelAnnieKarel

Hy het Die gese wanneer ekhorn kan verwag nie.Hy het nie gese waarheen hygaannie.Sover ek weet, nog nie.Jammer, mnr. Palm is uitstedig.Wi! u met sy sekretaresse praat?

(v) Ek sal horn nie vanmiddag siennie, dis my vry middag.

BegripConsult a dictionary or the vocabulary list. (Raadpleeg 'n woor-deboek of die woordeskatlys.)

Reg ofverkeerd? (Gee die regte antwoord waar nodig.)1 Karel se motor is nog stukkend.2 Annie is altyet betyds.3 Karel het R100 vir sy motor se reparasie (repairs) betaal.4 Karel het 'n afspraak met Annie gemaak vir sewe-uur.5 Karel sal hulle vriende oplaai as Marie nie weer laat is nie.

15 Soek u werk?The aim of this unit is to teach you how to advertise a post, howto apply for a post and how to accept or refuse a post.

Poste-advertensieMev. Brown bestudeer die poste-advertensies wat daagliks in diekoerant verskyn. Sy vergelyk salarisskale, werkure en byvoor-dele. Die volgende advertensie in die Pretoria News van 11 Fe-bruarie 19_ trek haar aandag.

h Aantreklike pes vir h geed gekwalifiseerde ervaretweetalige sekretaresse. OUdio-tik h vereiste.Kennis van woordverwerking h aanbeveling.

Salaris:Werkure:Byvoordele:

Volgens ondervinding5 dae per week van 08hOO tot l6hOOPensioenskeaaMediese hulpskema30 dae per jaar

Skakel 28789 om h onderhoud te reel.Meld twee verwysings.

GegewensrekordMev. Brown stel haar gegewensrekord op in memorandumvorm.(Mrs Brown compiles her curriculum vitae in memorandumform.)

VANNAAMADRES

NASIONALITEITGEBOORTEDATUMHUWELIKSTAATKINDERSKWALlFIKASIES

BROWNMARY·ANNEPARKSTRAAT 801, ARCADIA,PRETORIABRIT5 MEI1950GETROUD2SEKRETARIELE DIPLOMA(Regsekretaresse)DIPLOMA REKENAARWETENSKAPSPESIALE KURSUS IN OUDIO·TlKEN WOORDVERWERKING6 jr.(3 jaar algemene kantoorwerk inLonden)(3 jaar in 'n prokureurskantoor inJohannesburg)1 MNR. A. VAN WYK

POSBUS345LINDEN, JOHANNESBURG2000

2 MEV. C. DE KLERKPOSBUS 27PRETORIA0001

A job interviewSekretaresseMev. Brown

Goeiemore. Brink en Seuns.Ek het u advertensie in die Pretoria News gelee~en stel baie belang in die pos van assistent-sekreta-resse. Kan u asseblief vir my 'n onderhoud reel?U naam?Mary-Anne Brown.

SekretaresseMev. Brown

Mev. BrownSekretaresseMev. BrownSekretaresse

Mary-AnneBrinkMary-AnneBrink

BrinkMary-Anne

Mary-AnneBrink

Mary-AnneBrink

Kan u eerskomende Woensdag, 13 Februarie om 9vm. hier wees?Dit sal my pas.Weet u waar ons kantore is?Ja, dis nie ver van my huis af nie.Goed. Dan sien ons u Woensdagoggend in mnr.Brink se kantoor. Tot siens, mev. Brown.Tot siens en baie dankie.

Goeiemore, Meneer.Goeiemore, mev. Brown. Lekker dag, ne?Ja, dis heerlik sonnig.Ek verstaan u stel baie belang in werk by 'n proku-reursfirma.Ja, ek is as regsekretaresse opgelei en het drie jaarby 'n prokureursfirma in Londen gewerk en laterook drie jaar by 'n prokureur in Johannesburg.Ek hoor u praat Afrikaans goed. Waar het u ge-leer?Ek het twee praktiese kursusse by die TegnieseKollege in Johannesburg gevolg. My man is goedtweetalig en hy help my ook baie.Ons kliente is hoofsaaklik Afrikaanssprekend,hoewel ons ook baie Engelssprekendes het. Me-vrou, ek sien u het 'n spesiale kursus in woordver-werking gevolg. Het u ook praktiese ervaring?Ja, ek het die afgelope jaar net oudio-tik enwoordverwerking hier in Johannesburg gedoen.Het u enige vrae?Ek wil graag weet of hierdie pos tydelik of perma-nent is.Dis permanent en daar is ook 'n moontlikheid datdie sliksesvolle kandidaat tot sekretaresse be-vorder kan word.Wat is die salarisskaal?Met u kwalifikasies en ondervinding kan ons uR ..... per maand aanbied.Dit klink goed.Baie dankie dat u gekom het. Ons laat u spoedigweet of u aangestel is.

Unit Fifteen 147

Baie dankie vir die onderhoud. Tot siens, mnr.Brink.Tot siens, Mevrou.

Soek u werk?verskynposte-advertensiesdaagliksvergelyksalarisskaalwerkurebyvoordeleaandagvakatureassistent-sekretaresseaantrek1ikegekwalifiseerdeervaretweetaligeoudio-tikvereistekenniswoordverwerkingaanbevelingondervindingpensioenskemamediese hulpskemaverlofmeldverwysingsgegewensrekordsekretariele diplomaregsekretaressespesiale kursuseerskomendesonnigprokureursfirmaopleipraktiesetegniese koUegetweetaligk1ient(e)hoofsaaklikervaring

Are you looking for work?appearjob advertisementsdailycomparesalary scaleworking hoursfringe benefitsattentionvacancyassistant secretaryattractivequalifiedexperiencedbilingualaudio-typingrequirementknowledgeword processingrecommendationexperiencepension schememedical aid schemeleavestatereferencescurriculum vitaesecretarial diplomalegal secretaryspecial coursenext, forthcomingsunnyfirm of attorneystrainpracticaltechnical collegebilingualclient(s)mainlyexperience

148 Are you looking for work?

afgelopemoontlikheidbevorderspoedig

pastpossibilitypromotesoon

'n Aanstellingsbrief

Brink en SeunsProkureursABC-sent rum 7Kerkstraat 134PRETORIA 0002

Mev N BrownParkstraat 801ArcadiaPretoria0002

Maart 19 teen ~ salarisons pensioenfonds en mediese

Jndien u enige navrae het,

U is l)~-, ~ugc,..""cmde firma aangestel vanaf 1van R per maand. Die bed rag wat u virskema moet betaal, sal R per maand wees.skakel ons sekretaresse asseblief.

Aanvaarding van aanstellingParkstraat 801ArcadiaPretoria0002

Menere Brink en SeunsABC-Sentrum 7Kerkstraat 134Pretoria0002

Ek erken ontvangs van u aanstellingsbrief en neem die betrekkingmet dank aan. Baie dankie vir die vertroue in my gestel.

BedankingstelegramAs mev. Brown die pos nie aanvaar bet nie, sou sy die volgendetelegram gestuur bet:

JAMMER KAN POS NIE AANV AAR EGGENOOT SKIELIKVERPLAASMBROWN

ABC-INVOERDERS

Unit Fifteen 151

Byvoordele: firmamotor, pensioenfonds, mediese fonds,13de tjek

Rig aansoeke aan:Die BestuurderPosbus 572Durban4000

Pligte: Verantwoordelik vir tweetalige korrespondensie enboekhouding.

Salaris: R- p.m.; Verlof: 3 weke p.j.

Doen aansoek by Bestuurder.Posbus 17Kaapstad8000

SUID-AFRIKAANSEBOEKUITGEWERS

Ons soek 'n manlike persoon• met ten minste 5 jaar ervaring• in besit van 'n matrikulasiesertifikaat• wat goed kan kommunikeer in albei amptelike tale• in goeie gesondheid verkeer

Salaris plus kommissie R- p.m.Aanvangsdatum: 1 Julie 19_Verlof: 30 dae per jaar

aanstellingsbriefbetrekkingDieuwebedankingstelegramvertroueeggenootverplaasSuid-Afrikaanse Broueryseniorverteenwoordigermanlikten minstea1bei, (a1twee)in besit vanmatrikulasiesertifikaatkommunikeeramptelike talein goeie gesondheid verkeerpluskommissieaanvangsdatumfirmamotorriginvoerdersaansoek(e}kantoorkierkkantooradministrasiepligteverantwoordelikkorrespondensieboekhoudingsluitingsdatum

letter of appointmentpostYours faithfullytelegram of refusalconfidencehusbandtransferSouth African Breweriesseniorrepresentative (traveller)masculine/maleat leastbothin possession ofmatriculation certificatecommunicateofficial languagesbe in good healthpluscommissioncommencement datecompany cardirectimportersapplication(s)office clerkoffice managementdutiesresponsiblecorrespondencebookkeepingclosing date

'n Skriftelike aansoekDirk Smit doen skriftelik aansoek om die pos as verteenwoordi-ger.

Hoofstraat 20ClaremontDURBAN4001

15 Mei 19 ...Die BestuurderSA BoekuitgewersPosbus 572DURBAN4000

Geagte Heer

VAKATURE: SENIOR VERTEENWOORDIGER

Met verwysing na bogenoemde advertensie in die Natal Mercuryvan 14 April doen ek aansoek om die vakante betrekking.

Ek is 31 jaar oud en verkeer in goeie gesondheid.

Ek het 'n matrikulasiesertifikaat in 19 ... aan die Hoerskool PortNatal verwert in die volgende vakke:

Engels (Hoer Graad)Afrikaans A (Hoer Graad)ZuluBoekhouWiskundeBiologie

Vanaf 19 ... tot 19 ... het ek by die firma Jacobs en Jacobsalgemene kantoorwerk gedoen. Die afgelope vier jaar werk ek asverteenwoordiger vir die firma Naidoo-broers in Durban.

Ek stel belang in u pos aangesien dit vir my 'n groter uitdagingmet 'n beter salaris en byvoordele bied. In my hUidige werkkommunikeer ek daagliks in Afrikaans, Engels en Zulu.

As u 'n persoonlike onderhoud verlang, is ek bereid om te komwanneer dit u pas.

Die uwe

~S~------DSMIT

aansoek doenverteenwoordigerskriftelikmet verwysing nabogenoemdevakant(e)betrekkinggesondheidverwerfvak(ke)hoergraadalgemenekantoorwerkaangesienuitdagingpersoonlikebereidverlang

applyrepresentativein writingwith reference toabove-mentionedvacantposthealthobtainsubject(s)higher gradegeneraloffice workseeing thatchallengepersonalprepareddesire

Aanstellingstelegram

VANAF 1 JULIE AANGESTEL AS SENIOR VERTEEN-WOORDIGER TEEN R. . . . PER JAAR BEVESTIG ASSE-BLIEF

AanvaardingstelegramDirk Smit stuur die volgende aanvaardingstelegram:

AANV AAR BETREKKING VANAF 1JULIE

DSMIT

DiensopseggingsbriefHoofstraat 20ClaremontDURBAN4001

22 Mei 1987

Daar is drie maniere om teens telling (opposites) uit te druk:

(a) Gebruik 'n ander woord

mooi pretty lelik uglyskoon clean vuil dirtykom come gaan goswak weak sterk stronggoed good sleg badskaars scarce volop abundantbegin begin eindig endinvoer import uitvoer exportswaar heavy Jig lightbo above onder below

Die BestuurderNaidoo-broersPosbus 947DURBAN4000

Geagte Menere

DIENSOPSEGGING: POS VERTEENWOORDIGER

Dit spyt my om na vier jaar uit hierdie pos te bedank.

Aangesien ek 'n senior betrekking met 'n groter salaris enbyvoordele aanvaar het, gee ek kennis dat ek u diens op 30 Juniesal verlaat.

Baie dankie vir u vriendelikheid en voorbeeld die afgelope vierjaar. Ek het baie by u firma geleer en neem net aangenameherinneringe saam met my.

(b) Add the prefix on- to the word.

tevrede satisfied ontevrede dissatisfiedgelukkig happy ongelukkig unhappygeduldig patient ongeduldig impatientgetroud married ongetroud unmarrieddankbaar grateful ondankbaar ungratefulprofession eel professional onprofessio- unprofes-

neel sionalgeskoolde schooled, ongeskoolde unschooled

skilled unskilled

(c) Add the suffix -loos/-eloos to the word.

Ek wens u firma baie voorspoedige jare toe.

Vriendelike groete.

Die uwe

=OS:,.--------DIRKSMIT

ouerwerkmoedvrug

ouerlooswerkloosmoedeloosvrugteloos

without parentsunemployeddesperate, despondentfruitlessaanstellingstelegram

bevestigaanvaardingstelegramdiensopseggingbedankkennis geeherinneringevoorspoedige

telegram of appointmentconfirmtelegram of acceptanceresignationresigngive noticememoriesprosperous

2 Some words connected with time.

Hoe lank werk u reeds by hierdie fabriek? (already)Ek werk hier sedert Maart. (since)Hoe lank gaan jy nog bly? (still)Ek het drie jaar gelede klaargemaak. (ago)


Waar het jy verlede jaar gewerk? (last)Kom jy ons groet voordat/voor jy vertrek? (before)Wat gaan jy maak terwyl ek inkopies doen? (while)Wat gaan jy doen nadat/na jy jou graad verwerf het? (after)Ek bly totdat/tot ek genoeg geld verdien het. (until)Intussen sal my vrou maar tevrede moet wees om hier te

blv. (meanwhile)Tydens jou verblyf in die buiteland sal ek jou hond op-

pas. (during)

3 If you start a complex sentence with some of these words suchas sedert, terwyl, voordat, nadat, totdat the verb will be at theend of the first sentence and the main sentence will begin withil verb.

Example

sedertterwylvoordat

(c) Example (-er)kind + biblioteek kinderbiblioteek

(children's library)6 Twee woorde langs mekaar sonder (without) 'n

verbindingsklank:werk + ure werkurewoord + verwerking woordverwerkingpensioen + skema pensioenskemasalaris + skaal salarisskaalgeboorte + datum geboortedatumWoensdag + oggend Woensdagoggendpetrol + prys petrolprysmatrikulasie + sertifikaat matrikulasiesertifikaatkantoor + administrasie kantooradministrasie

7 If the second word begins with an s no extra s is used:reg + sekretaresse = regsekretaressewerk + situasie = werksituasie

8 If the first word ends in s and the second begins with s, retainss:AfrikaansEngelssalaris

nadattordat

Sedert ek hier kom woon het, rus ek baie Iekker.Terwyl ek lees, luister jy na die radio.Voordat jy gaan slaap, moet jy die Jig afskakel(switch off).Nadat hy vertrek het, is sy alleen.Totdat jy asseblicf se, hou ek jou vas. Afrikaanssprekend

Engelssprekendsalarisskaal

+ sprekend+ sprekend+ skaal4 Irregular form of the past tense

The past tense of:sat is souwit is woukan is kon

It may be easier if you start off by merely joining wordswithout connecting sounds. You will soon find that you willuse connecting sounds automatically where they are essential.

Ek sat elke dag skryf as ek wit en kan.Ek sou elke dag geskryf het as ek wou en kon.(I would have written everyday if I wanted to and if I could.)

EXERCISE 15

1 Beantwoord die vrae in Afrikaans:(a) Waarin het mev. Brown van die vakature by Brink en

Seuns gelees?(b) Is mev. Brown ongetroud, getroud of geskei (divorced)?(c) Hoeveel jaar ervaring/ondervinding het mev. Brown?(d) Hoe weet u dat mev. Brown 'n woordverwerker ken?(e) Noem die twee stede waar mev. Brown gewerk het.(f) Waar het mev. Brown Afrikaans geleer? Noem die inrig-

ting (institution).(g) Vir wie het mev. Brown geskakel om vir haar 'n onder-

houd te reel?

5 Connecting soundspound words.(a) Example (-s-)

universiteit +prokureur +aanstelling +

(b) Example (·e)mens +

graadfirmabrief

universiteitsgraadprokureursfirmaaanstellingsbrief

mensekind(human being)


(h) Is mev. Brown tevrede met die salaris wat Brink haaraanbied?

(i) Hoe weet u dat daar 'n kans vir bevordering in hierdiepos is?

(j) Waar is hierdie onderhoud gevoer?2 Reg? of Verkeerd? Gee die regte antwoord waar nodig.

(a) Mev. Brown kan Engels en Afrikaans praat.(b) Mev. Brown het geen ervaring in oudio-tik en

woordverwerking nie.(c) Mev. Brown is as regsekretaresse opgelei.(d) Mev. Brown is tevrede met die tyd wat vir haar

onderhoud met mnr. Brink gereel is.(e) Die firma se kliente is almal Engelssprekend.

BegripA Lees die gesprek en beantwoord die vrae.1 Gaan dit goed met die motorhandel?2 Het party motorfabrieke probleme met stakings?3 Met wie gaan dit die beste op ekonomiese gebied?4 Wat moet Jan se vrou doen?5 Wat se Jan moet ons doen as ons wil he dit moet beter gaan?'n Gesprek tussen twee kennisse.Jan Tog nie Daan nie! Wat 'n verrassing! Hoe gaan dit?Daan Goed, man, net besig. Ek is hier in Port Elizabeth vir 'n

nuwe projek. Hoe gaan dit met julle firma?Sleg, man, sleg. Ons sukkel. Die motorhandel is dood.Baie handelaars sal bankrot raak. Ons het 'n ekono-miese krisis.Is daar al stakings by julle fabriek?Nee, nog nie, maar die ongeskoolde werkers raak op-standig. Die geskoolde mense is nog tevrede en met dieprofessionele mense gaan dit vandag die beste.Julie moenie moedeloos raak nie; dit sal weer beter gaan.Intussen moet my vrou maar weer arbeidsmark toe. Onssal moet spaar en leer om binne ons begroting te leef.Ja, alles word duurder. Nou is dit weer die petrolprys!Dit gaan darem nog baie goed met ons. Ons mag nie klaen ondankbaar wees nie.

DaanJan

DaanJan

DaanJan

16 Motor-ryThe aim of this unit is to teach you the most important factsabout traffic on South African roads. You will learn to expressyourself at the filling station, to explain what is wrong and to usewords connected with measure and weight.

Spitstyd in die stadDie motors ry buffer teen buffer. Die stad se werkers haas na diesentrale stad vir hulle dagtaak. In die meeste motors is daar netdie eienaar en een of twee passasiers. Hier en daar is 'n motorvol passasiers wat aan 'n saamryklub behoort en petrol wil be-spaar. Hulle is dikwels pendelaars van buurdorpe. Die meestemotoriste oortree nie die verkeersreels nie.

Die rookmis hang swaar oor die stad. Die verkeerspolisie pro-beer om die verkeer te laat vloei. Een motor gaan staan. Sybrandstof het opgeraak. Die heIe verkeer is ontwrig. Daar is 'nIelike verkeersknoop, maar die verkeersman los die probleemgou op. Een jong man wil by 'n paar motors verbysteek, maarmoet by die rooi verkeerslig wag. Die verkeersbeampte waarskuhorn. As die verkeerslig groen is, beweeg die verkeer vinniger.Die jong man spoed voort. 'n Ent verder jaag hy oor 'n snelstrik.'n Ander verkeersman trek horn van die pad af en die volgendegesprek vind plaas:

VerkeersbeampteJongmanVerkeersbeampte

JongmanVerkeersbeampteJongman

Jy het die snelheidsgrens oorskry, Meneer.Dit kan nie wees nie.Wil jy sien hoe vinnig jy in 'n beboude ge-bied gery het? ... 90 km/h.Ek glo dit nie. My snelheidsmeter is sekerverkeerd.Dan moet jy dit maar laat toets, Meneer .Wys my jou rybewys.Ek het dit nie hier nie.Hoe lank bestuur jy al?'n Maand.

Urn ... (skryf 'n kaartjie.) Betaal by dienaaste polisiestasie. As jy nie jou boete be-taal nie, sal jy 'n dagvaarding ontvang ...Net 'n oomblik ... Waar is jou derdeparty-versekering?O! Ek het vergeet om dit vanmare op te sit.Nog'n boete, jong man!Ek gaan hof toe!

Jong manVerkeersbeampteJong man

spitstydbufferhaasteensentraledagtaakeienaarsaamryklubbehoortbespaardikwelspendelaarsbuurdorpeverkeersreelsoortreerookmishangswaaroorverkeerspolisievloeisy brandstof het opgeraakverkeerontwrigverkeersknoopoplosverkeersbeampteverbysteekvoortverkeersligwaarskubeweegSpoedjaagsnelstrik

peak hourbumperhurry, hastenagainstcentraldaily taskownerlift clubbelongsaveoftencommutersneighbouring townstraffic rulestresspasssmoghangheavyovertraffic policeflowhe ran out of fueltrafficdisrupttraffic jamsolvetraffic officerovertakeforwardtraffic lightwarnmovespeedrace!/peed trap

entaftreksnelheidsgrensoorskrybeboude gebiedglosnelheidsmetertoetswysrybewysdagvaardingderdepartyversekeringhoC

short distancepull offspeed limitsurpassbuilt-up areabelievespeedometertestshowdriver's licencesummonsthird party insurancecourt

Padverkeerstekens

StoptekenStop sign

ToegeetekenYield sign

GeeningangNo entry

Y-AansluitingY-Junction

TweerigtingverkeerTwo-way traffic

VerkeersirkelTraffic circle

'0 Paar gidstekeos (inligtingstekens)

OpheffingDe-restriction

Deurpad beginFreeway begins

GevaarplateDanger plates

Afmetings, massa, spoed, volume

sentimetermillimetermeterkilometer

centimetremillimetremetrekilometre

emmmmkm

gramkilogram

gramkilogram

litermilliliterkiloliter

litremillilitrekilolitre

166 Driving a car

Jan het 'n omstander gevra om die polisie en 'n ambulans teontbied. Hulle was gou op die ton eel. Die student is deur dieambulanspersoneel op 'n draagbaar gelaai en vinnig na die hospi-taal geneem. Gelukkig het sy 'n valhelm gedra en is net lig be-seer. Haar motorfiets was egter 'n totale wrak en moes afgeskryfword.

Die verslae motoris, 'n senior burger, het om verskoning ge-vra. Hoewel hy onskuldig was, het hy baie sleg gevoel. Hy wasdankbaar dat die ongeluk nie noodlottig was nie. Jan was 'n oog-getuie en moes in die hof gaan getuig.

ongelukmedieserem (pI. remme)skreeslaggebeurmotorfietstrefvasrybotsingernstigvinnigpynverduurbeseerdegemaklikskokbloedingknieomstanderambulansambulanspersoneeldraagbaartotale wrakafskryfsleg voelnoodlottigsenior burgerverslae motorisooggetuiegetuig

accidentmedicalbrakescreechimpacthappenmotorcyclehitdrive into, collide withcollisionseriousfastpainendureinjuredcomfortableshockbleedingkneeonlookerambulanceambulance staffstretchertotal wreckwrite offfeel badfatalsenior citizendumbfounded motoristeye-witnesstestify

Die buffer het 'n duik in.Die kar kook.Die uitlaatpyp het 'n gat in.

Die motor wil nie vat nie. Ekdink ek moet hom maar inruilvir'n nuwe.

Notes

The bumper is dented.The radiator is overheated.There is a hole in the exhaust

pipe.The car will not start. J think I'll

have to trade it in on a newcar.

1 More ways of expressing time:Adverbs of time

Distinguish carefully between these words:

nounou-nou

netnounou net

nowpresently, very soon, in a min-utepresentlya minute ago

VoorbeeldeNote how these adverbs are used to indicate tense

I'll be with you in a minute,presently . (future tense)I'll be there in a little while,presently. (future tense)

I have just spoken about youand here you are! (presentperfect tense)

You will now have observed the importance of these adverbsof time in the sequence of tenses.

Ek lees nou 'n boek.

of

Ek is nou besig om 'n boek telees.

Ek het nou net van jougepraat en hier is jy!

gistermiddagjouekmoresal

becomesbecomesbecomesbecomesbecomes

die vorige middaghorn, haar, myhy/sydie volgende dagsou

Example"Wat het hy gister gedoen?" het die man gevra.

Die man het gevra wat hy (sy, ek) die vorige dag gedoenhet.

EXERCISE 16

Lees "spitstyd in die stad" weer.

1 Reg of verkeerd? Gee die regte antwoord waar nodig.(a) Tydens die spitsuur is daar min verkeer in die stad se

strate.(b) Die verkeersbeamptes reel die verkeer.(c) 'n Motoris mag ry as die lig na rooi oorslaan.(d) Een motor het gaan staan omdat hy 'n pap band gehad

het.(e) Die jong man het die verkeersreels oortree.

2 Kyk na die verkeersteken en se vir die bestuurder wat hy niemoet doen nie:

(a) Moenie regsdraai nie.

(b) Moenieverbysteek nie.

(c) Moenie 'n V-draaimaak nie.

172 Driving a car

Werktuigkundige "Meneer, wil u nie u motor (f) ... op 'nnuwe een nie?" 17 Gesondheid

Woorde: opgeraak, vat, gat, inruil, battery,koppelaar.

6 Vertel aan iemand wat die spreker gese het:VoorbeeldMotoris aan petroljoggie: "Kyk asseblief na die water."Die motoris het aan die petroljoggie gese hy moet asseblief nadie water kyk.

(a) Motoris "Gooi asseblief 10 liter petrol in."(b) Joggie "Gee my u sleutel asseblief."(c) Motoris "Die tenk is oop."(d) Joggie "Is die olie reg, Meneer?"(e) Motoris "Ja. Pomp die bande asseblief."(f) Joggie "Hoeveel?"(g) Motoris "Net soos jy verlede week gepomp het."

The aim of this unit is to emphasise the importance of our health.You will also be taught how to express yourself in the doctor's ordentist's surgery.

Goeie gesondheidDis vir die moderne mens van die 20ste eeu aan die een kantmaklik om gesond te bly, maar aan die ander kant moeilik.

Die mediese wetenskap weet vandag wat om te gebruik om diemens gesond te hou en baie lank te laat leeL

Aan die ander kant, egter, word die mens elke dag bedreigdeur besoedeling en spanning.

Ons stede se lug word besoedel deur fabrieksrook, uitlaatgassevan voertuie, huishoudelike rook en sigaretrook. Ons asem dievuillug in en is baie vatbaar vir longkwale.

Fabrieksafval en 'n onhigieniese lewenswyse besoedel ons varswater, terwyl ons oseane bedreig word deur oliebesoedeling.

Ons leef so gespanne dat ons slagoffers van stres word en aanhartkwale beswyk.

Psigiaters moet ons behandel want ons raak maklik depressief.

Be gri P (Raadpleeg 'n woordeboek of die woordeskatlys.)

Lees die koerantberig en beantwoord die vrae in Afrikaans.1 Waar het hierdie voorval plaasgevind?2 Is die kollege nuut of oud?3 Watter soort voertuig het in die gebou ingery?4 Het die seuns in hulle beddens bly Ie?5 Waar het die voertuig uiteindelik (eventually) tot stilstand ge-

kom?

Wat moet ons doen?(a) Meer oefening kry.(b) Gesonde eetgewoontes aankweek.(c) Spanning vermy deur genoeg slaap en rus te kry.(d) Afsien van slegte eet- en drinkgewoontes.Vragmotor tref kollegeslaapsaal

SWELLENDAM-'n Groep leerlinge van die geskiedkundigekollege op die dorp het gisteroggend vroeg hier wonderbaarlikaan die dood ontkom toe 'n swaar vragmotor deur die muur vanhul slaapsaal gebars en sowat 'n meter verder teen 'n muur totstilstand gekom het. In die geweldige slag is van die seuns uit hulbeddens geslinger.

gesondheidaan die een kantaan die ander kantwetenskapbedreigbesoedelingspanningfabrieksafval

healthon the one handon the other handsciencethreatenpollutiontensionfactory refuse

uitlaatgassehuishoudelikevatbaarlongkwaleonhigienieselewenswysebesoedelvarsoseanegespanneslagoffersstres (loan word)hartkwaledepressiwiteitdepressiefpsigiatersoefeninggesondeeetgewoontesasem .•• in (inasem)beswyk

exhaust fumesdomesticsusceptiblelung diseasesunhygieniclifestylepollutefreshoceanstensevictimsstressheart diseasesdepressiondepressivepsychiatristsexercisehealthyeating habitsinhaledie

By die dokter

PasientDokterPasient

PasientDokter

PasientDokter

PasientDokter

Goeiemore, Dokter.Goeiemore, luffrou. Wat is die probleem?Ek het sedert gister hoofpyn en is 'n bietjie koorsig.Ek is moeg en uitgeput.Ek dink nie dis baie ernstig nie, maar kom laat ek uondersoek ... la-nee, u het 'n kwaai griep.Mag ek gaan werk?Nee, nee. U moet 'n paar dae in die bed bly totdat ubeter voel. Hoes u?la, 'n bietjie. Skryf u medisyne voor?Rus is die beste vir u, maar ek gee 'n voorskrif vir 'nhoesmiddel en pille ... Maak 'n afspraak by my ont-vangsdame vir'n kontroleondersoek.Dankie, Dokter. Tot siens.Gou beter word! Tot siens.

Ipasienthoofpynkoorsiguitgeputja-neekwaai grieprusvoorskryfvoorskrifhoesmengsel/middelkontroleondersoek

patientheadachefeverishexhaustedsurebad flu, influenzarestprescribeprescriptioncough mixturecheck-up

Die Menslike LiggaamThe Human Body

By die tandartsPasientTandarts

Goeiemore, Dokter.Goeiemore, Juffrou. Sit gerus ... Wat is die moei-likheid?Ek het 'n geweldige tandpyn.Maak jou mond wyd oop ... Ja-nee, hier is die pro-bleem. Ek sal hierdie tand moet stop.Nee, asseblief nie - dis te seer.Nee, wat. Ek spuit 'n bietjie dood en jy voel niks.Ek hou nie van 'n boor nie. Trek die tand maarliewer.Nee, Juffrou. Jy kan nie nou al hierdie voortand ver-loOTnie. Net 'n inspuiting. Dit sal nie seer wees nie.Nou goed dan, Dokter.

PasientTandarts

PasientTandartsPasient

moeilikheidgeweldigetandpynwydoopprobleemdis te seerdoodspuitboorvoortandinspuitingnougoed dan

difficultyterribletoothachewideopenproblemit hurts too muchinjectdrillfront toothinjectionall right

In die hospitaalPaul het met sy motorfiets geval en sy been gebreek.Paul Gaan u opereer?Chirurg Net so 'n klein operasie, dan 'n paar weke in gips

en jy kan weer motorfiets ry?Gaan die operasie onder narkose gedoen word?Ja, hier kom die narkotiseur. Hy doen gou 'npaar toetse.

PaulChirurg

Alles reg. Moreoggend am 8 in die teater, asse-blief, Suster.Goed,Dokter.

Volgende dagDie operasie is gedoen en Paul is terug in die algemene saal. Hyhet bygekom. Oor 'n paar dae word hy ontslaan, maar hy sal 'npaar weke lank met krukke moet loop. Hy s,al eers oor 'n pa~rmaande weer rugby kan speel. Die dokter se hy moet verslgtlgwees.

breekoperasiegipsnarkosenarkotiseuralles regbykomontstaankruk(ke)rugby speetversigtig

breakoperationplaster of Parisanaestheticanaesthetisteverything is fineregain consciousnessdischargecrutch (es)play rugbycareful

1 Active and passiveA sentence is said to be in the active voice (A V) when thesub ject performs an action. e.g.

{SUbject}doctor

{ dokter }

{predicate} {performs

{ doen } {

direct objectan operation.

'n operasie.

This sentence changed into the passive voice (PV) has the sametense, but the direct object now becomes the subject of the newsentence; the verb is changed to its passive form and the original

subject becomes the agent. The preposition by in English (deur inAfrikaans) precedes the agent.

The sentence now reads:

The operation {is performed \ b th d t. b . ~ dye oc or.IS emg penorme

Die operasie word deur die dokter gedoen.

We could present it as follows:

Bedrywendevorm {

Onderwerp } { Gesegde } {Die dokter doen

{Subject } { predicate} {The doctor performs

Direkte voorwerp }die operasie

}Direct Objectthe operation

In changing this sentence to the passive voice, the direct objectthe operation now becomes the new subject. The verb is changedto its passive form in the present tense" is done".

The subject of the sentence in the active voice now becomes theagent preceded by by :

passive voice: The operation isPresent tense: performed by the doctorDie operasie word deur die dokter gedoen. (Note the past parti-ciple in the last position and the use of deur) (Eng. by)

AV Subj.Die dokter

PV Subj.Die operasie

Pred.doen

Predicate in passive voiceword

gedoen

Obj.die operasie

Agentdeur die dokter

More examples(a) AV Die verpleegster bring die tee.

PV Die tee word deur die verpleegster gebring.

(b) AV Die tandarts trek my tand.pV My tand word deur die tandarts getrek.

(c) AV Ek betaal my rekening.PV My rekening word deur my betaal.

(Note no ge- added to words beginning with be-)

2 One can form new words by adding certain suffixes to existingwords, e.g. -ig, -tig, -ing, -aar, -ster, -heid, -loos.koors + -ig = koorsig feverishhaas + -tig haastig hurriedoefen + -ing = oefening exercisebesoedel + -ing besoedeling pollutionbedreig + -ing = bedreiging menacegeduld + -ig geduldig patientinspuit + -ing = inspuiting injectiongeesdrif + -tig = geesdriftig enthusiastichengel + -aar hengelaar anglerverpleeg + -ster = verpleegster nursegesond + -heid gesondheid health

3 Diminutives can be formed in the same way by using the fol-lowing suffixes:toonoogoortandvingerkopneusmond

+ -tjie+ -ie+ -tjie+ -jie+ -tjie+ -ie+ -ie+ -jie

= toontjie= ogie (drop one 0)= oortjie= tandjie= vingertjie= koppie (double the p)= neusie= mondjie

toeeyeeartoothfingerheadnosemouth

4 Nog teenoorgesteldes:aan die een kantlankvuilvatbaarhigieniesgespannemaklikmeergenoeg

aan die ander kantkortskoononvatbaaronhigieniesontspannemoeilikminderte vee1

EXERCISE 17

1 Voltooi:(a) 'n Dokter wat tande stop en trek, is 'n .(b) As'n mens se tand seer is, dan het jy .(e) As'n dokter se hy gaan spuit, dan gee hy jou 'n ...(d) Die dokter wat die narkose gee, is 'n ...(e) Die dokter wat vir Paul gaan opereer, is 'n .

2 Change into the passive:(a) Fabrieksrook besoedel ons lug.(b) Ons asem vuillug in.(e) Psigiaters moet ons behandel.(d) Die dokter skryf medisyne voor.(e) Die suster verpleeg die pasient.

3 Reg of verkeerd? (Gee die regte antwoord.) Lees die leesstukweer.(a) Ons stede se lug is baie skoon.(b) Die mediese wetenskap weet nie hoe om die mens ge-

sond te hou nie.(e) Stedelinge asem besoedelde lug in.(d) Die moderne mens raak nie maklik depressief nie.(e) Omdat ons baie vuil lug inasem, kry ons baie maklik

longsiektes.

4 B dink Asal(a) nie van die klub hou nie.(b) dit geniet?m daar.te ~peel.(e) glad nie wIl.aanslmt. me: .

5 B dink.Suid-Afnkaners ISmlsklen sportmal omdat(a) hulle almal aan sport de~lneem. . . .(b) baie in hulle leunstoele SIten na dIe TV-mtsendmg kyk.(e) te veel na die radio luister.

Begrip

Twee persone gesels oor sportA: Dink jy die Suid-Afrikaners is sportmal?B: Miskien, as mens aan die baie leunstoelsportmanne dink wat

voor die televisiestel na sport kyk. Aan die ander kant isdaar baie mense wat aan geen sport deelneem nie.

A: Wat is jou geliefkoosde sportsoort?B: Ek speel graag tennis.A: Is hier 'n baan naby ons?B: Ja, die munisipale bane is op die hoek van die volgende

straat.A: Kan ek by daardie klub aansluit?B: Ja, ek is ook 'n lid.A: Hoeveel is die subskripsie (Iedegeld) per jaar?B: Ons betaal R50 per jaar.A: Dis baie. Ek moet nog'n nuwe raket en tennisklere koop.B: Maar ek is seker jy sal dit baie geniet. Die Iede is vriendelik

en gesellig.A: Ek kom volgende maand aansluit.

A Lees die gesprek oor sport en volg die instruksies.Kies die regte antwoord:

1 B hou die meeste van(a) krieket.(b) rugby.(e) tennis.

2 Die munisipale klub vra(a) geen ledegeld nie.(b) R50'n maand.(e) R50'n jaar.

3 A dink die Iedegeld is(a) hoog.(b) laag.(e) net reg.

B Kyk na die sketse op die volgende bladsy en se of die stellingsreg of verkeerd is. Gee die regte antwoord.VoorbeeldKam die dame haar hare?Verkeerd-sy borsel haar tande.1 Krap die dogter haar kop?2 Ruik die vrou aan die roos?3 Die man skop die voetbal.4 Die baba kruip op die

grond.5 Die ballerina vryf haar oe.6 Die seun plooi sy voorkop.

7 Die ou man punt sy toon.8 Die dame krap haar kop.9 Byt die kind met sy tande?

10 Die man buig sy kniee.11 Die man kam sy hare.12 Plooi die dame haar voor-

kop?

r(((

Die ballerinapunt haar toon.

18 In die buitelugThe aim of this unit is to provide reading passages describing thewealth of South Africa as a tourist paradise. The emphasis fallson narrative and descriptive writing.

Vierhonderd jaar gelede was Suid-Afrika 'n diereparadys,onaangetas deur die Westerse beskawing en tegnologie. Primi-tiewe stamme soos die Boesmans het vir die pot gejag. Met diekoms van die Westerse beskawing het alles verander. Die menshet meer vir die avontuur begin jag en duisende diere is gevolglikuitgeroei.

Gelukkig het President Paul Kruger aan die einde van dievorige eeu 'n toevlugsoord vir wilde diere geskep, naamlik dieNasionale Krugerwildtuin in die Transvaalse Laeveld.

Vandag is daar 'n groot aantal wildtuine en natuurreservatewat aIle soorte soogdiere, voels en plante bewaar. Natuur-bewaring het 'n wetenskap geword met die doel om balans in dieekologie te bewaar.

Die bekendste reservate in Suid-Afrika is die NasionaleKrugerwildtuin in die Transvaal, die H1uhluwewildtuin en dieUmfolozi in Natal, die Addo-Olifantpark in die Oos-Kaap, dieKalahari-Gemsbokpark in Noordwes-Kaap en die Bontebokparkin die Wes-Kaap.

In die naburige Namibie/Suidwes-Afrika is daar die uitge-strekte Etoshapan met duisende diere.

In die buitelugwildtuinenatuurreservatediereparadysonaangetasWesterse beskawingtegnologie

Dutofdoorsgame reservesnature reservesanimal paradiseuntouchedWestern civilisationtechnology

primitiewe stammeBoesmansverandervir die pot jagkomsavontuuruitroeigevolglikpresidenteeutoevlugsoordnaamlikKrugerwildtuinskepLaeveldaantalsoogdier( e)natuurbewaringdoelbalansekologiebekendstegemsboknaburigeuitgestrekte

primitive tribesBushmenchangehunt for the potarrivaladventureexterminateas a resultpresidentcentury. agesanctuarynamelyKruger National ParkcreateLowveldnumbermammal(s)nature conservationpurposebalanceecologybest knowngemsbuck, gazelleneighbouringvast

Die KrugerwildtuinDie Smit-gesin het hulle wintervakansie in die Krugerwildtuindeurgebring. Mm. Smit en sy buurman, Cook, wat nog net 'nrukkie in die land is, gesels oor die vakansie.

Cook Hoe was die vakansie?Smit Onbeskryflik lekker. Ons het heerlike weer gehad. Be-

dags warm en sonnig en saans heerlik koe\. Ons het eennag 'n bui gehad, maar verder geen reen of stormwindenie.In watter kampe was julle?Die eerste week was ons in Skukuza in 'n luukse ronda-we\. My vrou wou nie in 'n tent kampeer nie. Ons hetsmorens vroeg na die diere gaan kyk en saans om dievleisbraaivure na almal se stories geluister.Het julle baie roofdiere gesien?

CookSmit

la, ons was gelukkig om te sien hoe 'n leeu 'n kameel-perd by een van die drinkpanne plattrek.Ek hoor daar is nog baie buffels en olifante in die wild-tuin. Is dit so?la, daar is nog troppe olifante en groot kuddes buffelsby die sentrale en noordelike kampe.Wat van seekoeie?la, by Krokodilbrug het ons reuse-seekoeie van naby be-kyk. Weet jy daar is nou ook weer 'n klompie renostersin die wildtuin?Nee, ek het nie geweet nie. Ek het net gehoor van groottroppe rooibokke, wildebeeste, sebras en volop kameel-perde en koedoes. Ek wil hierdie diere met my eie oesien.ly moet vroegtydig plek bespreek. Skryf aan die Direk-teur, Nasionale Parke, Posbus 787, Pretoria 0001. Ekhoop jy kry plek. So 'n vakansie in die buitelug is onver-geetlik.Ek sien uit daarna. Miskien salons kampeer. My vrouhou baie van 'n vakansie in 'n woonwa.

CookSmit

wintervakansierukkieonbeskryflikbuistormwindeluukserondaweltentvleisbraaivurestoriesroofdiereleeuvangsdrinkpanneplattrek (idiomatic)butTel(s)olifant(e)trop(pe)kudde(s)sentralenoordelikeseekoei(e)

winter holidaylittle whileindescribablyshowerfierce windsluxuryround huttentbarbecue firesstoriespredatorslions huntingpans where animals drinkbring downbuffalo (es)elephant(s)herd(s)herd(s)centralnorthernhippopotamus(i)

reuse'n klomp(ie)renoster(s)rooibokkewildebees( te)sebra(s)kameelperd( e)koedoeeievroegtydigDirekteuronvergeetlik

giganticafewrhinoceros(i)impalawildebeestzebra(s)giraffe(s)kuduownin good timeDirectorunforgettable

WandelpaaieDwarsdeur Suid-Afrika kronkel daar pragtige voetslaanpaaie virdie stapper wat die skouspelagtige natuurtonele van naby wil leerken. Voetslaners kan kies tussen roetes deur boslandskap of oorberge en riviere of hulle kan roetes langs die kus volg.

'n Paar van ons bekende staproetes is die Magoebaskloof Wan-de1pad; Fanie Botha Wandelpad; Blyderivier Wandelpad; Otter-Tsitsikamma Wandelpad; en die Boland Wandelpad.

wandelpaaiedwarsdeurkronkelstapperskouspelagtigenatuurtonelevoetslaners (idiom)roetesriviere

hiking trailsthroughoutwind (v.)hikerspectacularsceneryhikersroutes, trailsrivers

Wenke vir die stapper(a) Bespreek vroegtydig by die Suid-Afrikaanse Nasionale

Voetslaanpadraad.(b) Beplan u staptoer.

188 Out of doors

(e) Moenie'n lang staptoer aanpak as u nie fiks is nie.(d) Moenie onnodige artikels saamneem nie.(e) Kies u kosvoorraad sorgvuldig. Ontwaterde voedsel is

ideaal.(f) Luister na weerberigte.(g) Rig u in vir koue en nat toestande.(h) Moenie u waterbottel vergeet nie.(i) Moenie afdwaal nie.(j) Sorg dat u oorlewingsuitrusting het.

wenkvroegtydigbe planaanpakfiksonnodigekosvoorraadsorgvuldigontwaterdeweerberigteinrigafdwaalsorgoorlewingsuitrusting

hintin good timeplanattemptfitunnecessaryprovisionscarefullydehydratedweather reportsprovidestraytake caresurvival kit

Weervoorspelling5 Februarie 19-Kaapse Skiereiland, die Boland en die OverbergBewolk en matig met motreen, maar later miskolle wat opklaaroor die Skiereiland. Wind matig tot taamlik sterk suidwes totsuid. Die maksimum temperatuur by die lughawe D.F. Malan salsowat 24 grade C wees.

TransvaalGedeeltelik bewolk en baie warm met enkele donderbuie.

VrvstaatB~wolk en baie warm met verspreide donderbuie.

NatalWarm en bedompig.

weervoorspellingKaapse Skiereilandbewolkmatigmotreenlatermiskolleopklaarmatigtaamlikmaksimum temperatuursowatgradegedeeltelikenkeleverspreide donderbuiebedompig

weather forecastCape Peninsulaovercast, cloudymilddrizzlelaterfog patchesclearmoderate, mildfairlymaximum temperatureroughlydegreespartlyafewscattered thunder showershumid

Die Tsitsikamma Voetslaanpad'n Mens kan die voetslaanpad op verskillende plekke begin, maardie volledige uitstappie van 61 kilometer begin naby Nature'sValley en eindig by die Stormsrivierbrug.

Die groot soorte wildediere is uitgeroei, maar daar is nog an-der diere soos bosbokke, bosvarke, luiperds, bobbejane, ape,ratels en otters. Daar is ook omtrent sewentig soorte voels inhierdie gebied.

Die hutte kan dertig mense huisves - die maksimum getal wathierdie roete op een dag mag begin.

Suidwaarts kronkel die beroemde Otter Voetslaanpad langs diekus.

verskillendevolledig( e)eindiguitstappieStormsrivierbrugonder anderebosbokkebosvark

differentcompleteendexcursionStorms River Bridgeamongst othersbushbuckbush pig

190 Out of doors

luiperd(s)bobbejaneaperatelsottershuisvessuidwaarts

leopard(s)baboonsmonkeyshoney badgersottersaccommodatesouthward

BlyderivierDie Blyderivier Wandelpad strek van die sogenaamde God'sWindow, met 'n panoramiese uitsig oor die Laeveld, noordwaartslangs die berg deur die staatsbos tot by die Sybrand van NiekerkVakansieoord by Swadini.

Hierdie wandelpad bied aan die wandelaar en ander vakansie-gangers 'n rykdom besienswaardighede soos Bourke's Luck, 'nvroeere goudmyn, met skouspelagtige maalgate in die rivierbed-ding, die Drie Rondawels, silindervormige bergspitse, die grootMariepskop en 'n plant- en dierryke omgewing. Die besoekerkan gerus ook 'n besoek aan die Eggogrot bring en aan geskied-kundige dorpe soos Sabie, Graskop en Pelgrimsrus.

streksogenaamdepanoramiesenoordwaartsstaatsbosvakansieoordwandelaarrykdombesienswaardighedevroeeregoudmynmaalgaterivierbeddingsilindervormigebergspitseEggogrotgeskiedkundige

stretchso-calledpanoramicnorthwardstate forestholiday resorthiker, walkerwealthsights worth seeingearliergoldminepot-holesriver bedcylindricalmountain peaksEcho Caveshistoric

sport en speletjies

In suid-Afrika kan 'n mens aan baie sportsoorte deelneem.Fikse jong mans speel graag rugby, sokker en krieket. Mans envrouens van aile ouderdomsgroepe verkies tennis omdat hullegoeie oefening kry en baie gesellig kan verkeer. Ouer mense houvan rolbal, jukskei en croquet (kroukie). Die jongeres verkiesvlugbal, muurbal, netbal, basketbal, hokkie, perdry. fietsry engimnastiek. 'n Sportsoort wat baie gewild is, is gholf. Dan is daarnag hengel/visvang vir mense wat baie geduld het. Moenie swemvergeet nie. Op 'n warm somersdag is daar niks lekkerder asswem in 'n swembad of in die see nie. Kinders baljaar oak graagop 'n waterglybaan.

Suid-Afrika is 'n sonnige land. Mense kan baie in die buitelugverkeer en hulle geliefkoosde sportsoort beoefen. As dit baiekoud en nat is, kan 'n mens allerlei binnenshuise speletjies speelsoos tafeltennis, snoeker, biljart en pyltjies.

Atlete wat aan atletiek deelneem, is gewoonlik baie gesondemense. So oak roeiers, seilplankryers en seiljagvaarders. Baievan hierdie genoemde sportsoorte 10k baie toeskouers. In Suid-Afrika is daar duisende mense wat geesdriftig op pawiljoene nahulle sporthelde in aksie kyk en self geen oefening kry nie. Hullejuig 'n Springbokrugbyspan toe of moedig 'n bokser of stoeiermet groat lawaai aan, maar self is hulle leunstoelsportmense.

Binnenshuise speletjies soos skaak, dambord, en verskeiekaartspeletjies gee baie ure van genot vir ons alma!.

speletjiessportsoortedeelneemfiksoUderdomsgroepegesellig verkeerrolbaljUkskeicroquet (kroukie)vlugbalmuurbal

gameskinds of sporttake partfitage groupssocialisebowlsjukskei (lit. yoke pin)croquetvolley ballsquash

netbalbasketbalhokkieperdryfietsrygimnastiekgewild (populer)gholfhengelswemswembadhengelaarsbaljaarwaterglybaanbeoefennatallerleibinnenshuise speletjiestafeltennissnoekerbiljartpyltjiesatleteatletiekgesonderoeiersseilplankryersseiljagvaarders10ktoeskouersgeesdriftig!entoesiastiesaanmoedigpawiljoensportheldeaksieSpringbokspanbokserstoeierlawaaileunstoelsportmenseskaakdambordkaartspeletjiesgenot

net-ballbasket-ballhockeyhorse ridingcyclinggymnasticspopulargolfanglingswim, swimmingswimming poolanglersrompwater chutepractisewetall kinds ofindoor gamestable tennissnookerbilliardsdartsathletesathleticshealthyrowerswindsurfersyachterslurespectatorsenthusiasticencouragepavilionsports heroesactionSpringbok teamboxerwrestlernoisearmchair sportsmenchessdraughtscard gamespleasure

Notes

If the adjective describing a noun is placed after the predicatein a sentence, it is said to be predicative. This adjective isnever inflected.Die weer is mooi.Die somer is heerlik.Die wind is koud.Die diere is wild.Die dag is bewolk.Die wind is matig.Die stamme is primitief.

2 If the adjective is placed before the noun that it qualifies, it issaid to be attributive.Mooi weer. Warm dag.This type of adjective, however, is very often inflected inAfrikaans i.e. an ending, mostly -e, is added to the originalword:heerlike weer wilde dierematige wind koue weer (the d is dropped)bewolkte dag (t is added)primitiewe stamme (note f of the word primitiefbecomes w)

Listen carefully and you will soon learn to use the correctending. It may be useful to note that:

(a) words of one syllable ending in -d, of, -g, -s often change.ExamplesDie man is blind. Die weer is sleg.Die blinde man. Die slegte weer.

Die kind is doof.Die dowe kind.

Die sand is sag.Die sagte sand.

(b) words of more than one syllable generally are inflected:Die dag is aangenaam. Die lug is bewolk.'n Aangename dag. Bewolkte lug.

194 Out of doors

3 Collective nouns'n trop olifante (herd)'n kudde buffels (herd)'n swerm voels (swarm)'n skool visse (school)'n menigte mense (crowd)'n bondel wasgoed (bundle of washing)

EXERCISE 181 Reg of verkeerd? Gee die regte antwoord. Lees leesstukke 1

en 2 weer.(a) Die Krugerwildtuin is in Natal.(b) Natuurbewaring het ten doe I om 'n ekologiese balans in

die natuur te bring.(c) Die Etoshapan is in Namibie-Suidwes-Afrika.(d) Die weer was baie sleg in die Krugerwildtuin toe die

Smitte daar vakansie gehou het.(e) Die Smit-gesin het snags baie diere gesien.(f) Die Smit-gesin het in Skukuza in 'n tent gekampeer.

2 Kies die regte antwoord. Lees die weervoorspelling hierboweer.(a) Op 5 Februarie sal die

Kaapse Skiereiland(i)

(ii)(iii)(iv)(v)

baie warm wees.bedompig wees.baie koel wees (koud).bewolk en matig wees.geen reen kry nie, maarwarm en bedompig wees.enkele donderbuie kry.verspreide donderbuiekry.bewolk en matig wees.Natal.die Kaapse Skiereiland,Boland en Overberg.Vrystaat.Transvaal.

(vi)(vii)

(viii)(c) Die enigste plekke waar (ix)

die wind op 5 Februarie (x)gaan waai, is

(xi)(xii)

3 Voltooi die sin.

VoorbeeldEk hou baie van tennis, maar meer van hokkie en die meestevan gholf.

Unit Eighteen 195

(a) Rugby is 'n vinnige spel, maar netbal is ... en hokkiedie ... spel.

(b) Dis lekker om tennis te speel, ... om vlugbal te speel,maar die ... om te swem.

(c) Gholfis gewild (popular), krieket ... en rugby die ...(d) Vandag is dit koud, gister was dit ... , maar eergister

was dit die ...(e) 'n Mens kry goeie oefening met tennis, ... met gholf en

die ... met swem.4 Gee die regte vorm van die woord tussen hakies.

(a) Die Boesmans is 'n (primitief) starn.(b) Daar is duisende diere in die (uitgestrek) Etoshawildtuin.(c) Ons het (heerlik) weer gehad.(d) Daar is baie buffels in die (noordelik) kampe.(e) Die (wild) diere is in die wildtuin.(f) Hulle het in 'n (luuks) rondawel gebly.(g) Hulle het'n (onvergeetlik) vakansie geniet.(h) Die (sleg) weer was onaangenaam.(i) Daar is (pragtig) voetslaanpaaie in Suid-Afrika.(j) Die stappers het oor (sag) sand gestapo

BegripRaadpleeg 'n woordeboek of die woordeskatlys.

Lees die legende en beantwoord die vrae.

'0 Xhosa-Iegende1 Wie wou aan aile diere sterte gee?2 Wie moes die diere bymekaar bring?3 Watter diere wou liewer in die son Ie?4 Wie sou vir die dassies hulle sterte bring?5 Watter diere het lang borselsterte ontvang?6 Wat was verkeerd met Olifant se stert?7 Waarom het die apies ekstra lang sterte?8 Watter raad het die apies aan die dassies gegee?9 Wie vertel hierdie legende?

10 Waarom het Koning Leeu foute gemaak toe hy die sterte uit-gedeel het?

196 Out of doorsDie Xhosas van die Transkei vertel dat koning Leeu besluit hetdat al sy onderdane, net soos hy. 'n stert moes he.

Bobbejaan moes almal bymekaar bring. Al die diere behalwedie lui dassies het gekom. Hulle wou liewer in die son Ie. Toe 'ntrap ape by hulle verbykom, het hulle die ape gevra om hulle ge-

skenke saam te bring.Koning Leeu het toe vir al sy onderdane 'n mooi stert gegee.

Maar omdat hy oud was en nie meer mooi kon sien nie, het hyfoute gemaak. Vir eekhoring het hy 'n lang borselstert gegee,heeltemal te groot vir sy Iyf, en vir die reuse-olifant 'n klein ster-tjie, heeltemal uit verhouding met sy enorme liggaam.

Toe merk koning Leeu dat die dassies nie daar was nie. Dieapies het verduidelik dat die dassies te lui was om te kom. Diegoeie koning gee toe vir die apies 'n bondel klein stertjies vir diedassies. Maar die apies het gou moeg geword en bind toe die ek-stra sterte aan hulle eie sodat hulle ekstra lang sterte gekry het.

Toe die dassies vra waar hulle geskenke is, se die apies wathulle gedoen het en voeg by: "Nou kan ons die sterte nie meerlos kry nie. Dit sal miskien beter wees as juHe in die toekomsjulle eie boodskappe oordra. Dis die enigste manier om seker te

wees van die uitslag!"En tot vandag het die lui dassies geen sterte nie.

19 Landbou, mynbou ennywerheid

The aim of this unit is to make you familiar with the South Afri-

can scene.

Besoeker uit LandenMm. Frank Wilson, 'n besoeker uit Londen, wil meer weet vanSuid-Afrika se landbou, mynbou en nywerhede met die oog opimmigrasie na Suid-Afrika. Mnr. Wilson en sy vrou, Agnes, ge-sels met Jan en Marie Botha oor hul toekomsplanne.

LandbouJan, vertel my meer van julle landbou. Hoehoog is julle reenval?In vergelyking met Engeland is Suid-Afrika 'ndroe land. Maar ten spyte van langdurigedroogtes voorsien Suid-Afrika in sy eie landbou-behoeftes en voer ook nog baie produkte uit,soos sagtevrugte en wyn.Waar word die meeste sagtevrugte gekweek?Hier in die Westelike Provinsie. Ons sal vir julledie boorde in Franschhoek, Paarl en Elgin gaan

wys.Ons koop elke jaar julle appels, pere en druiwein Londen. Dit sal interessant wees om te sienwaar die vrugte gekweek word.Waar is die groot sitrusplase?Daar is baie sitrus in die Kaap en in Transvaal.Het julle al ons subtropiese vrugte geproe?

197

AgnesMarie

FrankJanMarie

Nee, nog nie. Ons is van plan om aanstaandeweek. na Durban te gaan en pynappe!s, piesangs,papaJas en mango's te geniet.Maar eers moet jy gaan kyk hoe druiwe hier indie Boland gepars word en wyn, sjerrie en bran-dewyn gemaak word.Dit sal ek graag wil sien!Maar vanaand gaan julle eers 'n tipiese Suid-Afrikaanse vleisbraai bywoon. Die skaapvleiskom van die Karoo af. Jou mond sal water!En ek kook heerlike, vars mielies uit ons tuin.Dit is iets om na uit te sien. Julle is so gasvry!

AgnesJan

MarieFrank en Agnes

met die oog opmynboulIandbou/nywerheidreenvalten spyte vanin vergelyking metdroelangdurigedroogte(s)voorsienlandboubehoefte(s)produk(te)sagtevrugteboord(e)hoe druiwe gepars wordsitrusplasesubtropies(e) vrugtepynappelspiesangspapajasmango's (veselperske)sjerriejou mond sal watervars mieliesgasvry

with a view tomining Iagriculture! indus tryrainfallin spite ofin comparison withdryextendeddrought(s)provideagricultural need(s)product(s)deciduous fruitorchard(s)how grapes are pressedcitrus farmssubtropical fruitpineapplesbananaspawpawsmangoessherryyour mouth will waterfresh mealieshospitable

'n Besoek aan 'n plaasJan Frank, julle kan nog nie se dat julle die Suid-Afrikaanse

toneel ken as julle nog nie op 'n boereplaas was nie.

FrankJan

Unit Nineteen 199

Dis reg. Ons wil baie graag sien wat op 'n plaas aan-gaan.Goed, ek neem julle vanmiddag na Piet van der Merwese plaas.Waarmee boer hy?Met vee. Hy het skape, beeste en varke, maar hy tee!ook renperde.

JanFrankPiet

JanPiet

JanPietFrankPietJanPietMarieAnnie

AgnesAnnie

MarieAnnie

Middag, Piet. Dis Frank Wilson. Hy oorweeg dit om naSuid-Afrika te immigreer.Goeiemiddag, mm. Wilson. Baie welkom in Suid-Afri-ka.Aangename kennis, mm. Van der Merwe. Jy het 'nmooi plaas hier.Kom kyk na my perde. Dink jy nie hierdie hings is 'npragtige dier nie?Hy sal beslis 'n renperd word en 'n resies wen.Ek hou van daardie bruin merrie.Sy neem volgende maand dee! aan die Metropolitan-resies.Het sy 'n kans om te wen?Die beste Suid-Afrikaanse jokkie ry haar. 0 ja, ek isseker sy gaan wen.Wys vir Frank jou stoetbul.Daar is hy by die koeie.Het jy ook 'n stoetram?Ja, daar sien jy horn by die ooie.Maar waar is ons vrouens?Daar by Annie. Sy spog met haar pluimvee.Le jou henne goed, Annie?Ja, ek verkoop eiers weekliks. My hoenderboerderyftoreer. Ek slag die jong hane.Watter ander soorte pluimvee het jy?Ek hou 'n paar kalkoene en eende aan. Ek slag die kal-koenmannetjies vir die mark. Die kalkoenwyfies moetbroei.Dis heerlik hier op die plaas. Die lug is so vars enskoon. Daar is geen besoedeling hier nie.Is jou kinders ook gelukkig op die plaas?Hulle wil nerens anders bly nie.

Unit Nineteen 201

in aparte kampe. Hy het 'n paar leeus en luiperds in hokke. Daaris ook 'n klein slangparkie waar hy verskillende soorte reptieleaanhou: slange, skilpaaie en krokodille

MarieAnnie

Sal my seun op 'n volstruis kan ry?Ek twyfel - dis 'n baie groot kuns om op 'n volstruis serug te bly.

scenefarmisgoing onfarmer(n.) farm (v.)cattlesheeppig(s)breedrace horse(s)emigratestallionracestud bullmarecowjockeystud ramewe(s)boastpoultrylayhen(s)sellweeklypoultry farmingflourishcock(s)turkey(s)duck(s)slaughterturkey cock(s)marketturkey hen(s)breedostrichdoubt

wildplaaswildsbokkeluiperdshokkeslangparkiereptieleaanhouslang(e)skilpad (skilpaaie)krokodil(le)

game farmgameleopardscagessmall snake parkreptileskeepsnake(s)tortoise(s)crocodile(s)

Mynbou en nywerheid

toneelplaasaangaanboerveeskapevark(e)teelrenperd(e)emigreerhingsresiesstoetbulmerriekoeijokkiestoetramooi(e)spogpluimveeIehen(ne)verkoopweeklikshoenderboerderyf10reerhaan (hane)kalkoen(e)eend(e)slagkalkoenmannetjie(s)markkalkoenwyfie(s)broeivolstruistwyfel

AgnesMarie

'n WildplaasMm. Van Wyk het baie diere op sy wildplaas. Die wildsbokke is

Die braaivleis is heerlik en jou wyn uit die boonsterakke!Frank, jou Afrikaans verbeter by die dag. Jy ken albaie idiome, ne!Ek pro beer net toepas wat jy my leer. Vertel ons nouiets van julle mynbou en industriee.Ek wil meer weet van diamante en goud.Ja, julle mans kan maar gesels oor yster, staal en pe-trol. Dis genoeg vir ons vrouens om te weet van Yskorby Pretoria waar staal vervaardig word, of van Sasol-burg waar petrol uit steenkool gemaak word. Maar dieGroot Gat by Kimberley waar mense oor die blink klip-pies vuis geslaan het en die goudmyne by Johannesburggryp ons verbeelding aan, of hoe se jy, Agnes? Ons houmos baie van juwele, ne?Ja, en moenie vergeet om my meer te vertel van dieCullinandiarrtant, die grootste in die wereld nie! Al watek weet, is dat die Premiermyn naby Pretoria is.Dit lyk my jy het 'n studie van die weeldeartikels ge-maak. Ek kan niks byvoeg nie!Nee wat, Jan, jy moet my maar 'n ander dag meer ver-tel van steenkool en uraan en van julle motornywer-heid. Ons vrouens is tog nie daarin gelnteresseerd nie.

Unit Nineteen 203

(b) Die woord mannetjie word aan die grondwoord gevoegom die manlike dier te benoem en die woord wyfie omdie vroulike dier te benoem:kalkoenmannetjie kalkoenwyfieleeumannetjie leeuwyfievolstruismannetjie volstruiswyfie

(c) Die agtervoegsel -in word aan die manlike woord geheg:held (hero) heldin (heroine)

(d) Die agtervoegsel-ster word in plaas van -er gebruik:bakker (baker) baksterleier (leader) leidster

(e) Die agtervoegsel -ise word in plaas van -eur of -or ge-bruik:akteur (actor) aktrise (actress)inspekteur (inspector) inspektrise (inspectress)direkteur (director) direktrise (directress)lektor (lecturer) lektriseeksaminator (examiner) eksaminatrise

(f) Die agtervoegsel -es word aan die manlike vorm gevoeg:onderwyser onderwyseres

(g) Die agtervoegsel-e word aan die manlike vorm gevoegassistent assistente

Frank, het jy gehoor daar is aardgas by Mosselbaai? Asdit lewensvatbaar is, is ons kop deur!Ons hou saam met julle duim vas.

nit die boonste rakkeverbetertoepasdiamant(e)goudysterstaalYskorvervaardigsteenkoolGroot Gatblinkklippie(s)vnisverbeelding aangrypweeldeartikel(s)nraanmotornywerheidgeinteresseerdaardgaslewensvatbaaris ons kop denrdnim vashon

the very bestimproveapplydiamond(s)goldironsteelIscormanufacturecoalBig Holeglitteringstoners) (diminutive)fistgrip the imaginationluxury (ies)uraniummotor industryinterestednatural gasviablewe will have made ithold thumbs

(a) Alle woorde wat op -0 eindig, kry -'s vir die meervoud:foto (oto'scasino casino'sburo buro's

Die teenoorgestelde geslag word op die volgende maniere inAfrikaans uitgedruk:(a) Die vroulike geslag word deur 'n afsonderlike woord

uitgednlk:

(b) Aile woorde wat op -i eindig, kry -'s vir die meervoud:alibi alibi'srabbi rabbi's

(c) Aile woorde wat op -u eindig, kry -'s vir die meervoud:skadu (shade) skadu'sbalju (bailiff) balju's

man vrouseun meisiepa maoupa oumabut koeiram ooihings merriehaan hen

(d) Aile woorde wat op 'n beklemtoonde -a eindig (astressed -a) kry 's vir die meervoud:ma ma'spa pa's

204 Agriculture, mining and industry

AIle woorde wat op 'n kort onbeklemtoonde -a eindigkry net 'n s vir die meervoud: 'ouma oumasoupa oupassofa sofas

(e)

,f!i',

11l' (f)II

~s die oorspr<;>nklikeNederlandse woord op 'n ·t geein-dIg het, kom dIe -t weer terug in die meervoud:lig (Nedl. licht) Iigte

(Eng. light)nag (Nedl. nacht) nagte

(Eng. night)

(g) 'n Paar woorde neem -ers vir die meervoud:kind kinderslam lammers

(h) Die meeste woorde kry -e of -s vir die meervoud:-e lamp lampe

blom blomme (let op die m ver-dubbel)

bril brille (verdubbel 1- om dieklank kort te hou)

stoel stoele

-s seunmeisietafel

seunsmeisiestafels

(i) Onthouword:skoolboommuur

skolebornemure

(j) Die woord verander soms in die meervoudsvorm:stad stedeskip skepe

EXERCISE 19

1 Laat Agnes vertel wat Jan gese het.Voorbeeld

Jan Frank, jou Afrikaans verbeter by die dag.Agnes Jan het vir Frank gese dat sy Afrikaans by die dag verbe-

tel.(a) Jan Frank, jy ken al baie idiome.(b) Jan Agnes, dit lyk my jy het 'n studie van die weeldear-

tikels gemaak.(c) Jan Frank, het jy gehoor daar is aardgas by Mossel-

baai?2 Skryf die volgende oor met al die dierename in die vroulike

vorm:(a) Die bul is in die kamp.(b) Die hings is'n goeie perd.(c) Die skaapram is uit Spanje (Spain) ingevoel.(d) Die haan word geslag.(e) Die leeu het'n kameelperd gevang.

BegripRaadpleeg 'n woordeboek of die woordeskatlys.

(a) Is daar vandag nog baie werkgeleenthede (workopportunities) vir professionele mense-volgens hierdieleesstuk?

(b) Watter twee faktore (factors) verplig baie pensioentrekkersom weer te gaan werk?

(c) Hoe lank is'n gemiddelde (average) werkdag in Suid-Afrika?

(d) Kry onderwysers en dosente net een maal per jaar verlof?(e) Kry aIle werknemers in Suid-Afrika pensioenvoordele?

Die werksituasieDie meeste goed geskoolde en professionele mense kan vandagnog 'n goeie permanente betrekking bekom, maar werk beginskaars word vir ongeskoolde werkers. Die werkloosheidsyfer on-der ongeskooldes word al hoe hoel.

206 Agriculture, mining and industry

Die daling van die rand se waarde en die swak ekonomie ver-plig baie pensioentrekkers en getroude vrouens om weer tot diearbeidsmark toe te tree.

Die staat is 'n baie groot werkgewer wat duisende mense indiens het. Die industriee en sakeondernemings in die privaatsek-tor gee ook aan 'n groot persentasie werknemers werk.

'n Gewone, gemiddelde werkdag in Suid-Afrika begin om08hOOen sluit om 17hOO,met een uur middagpouse.

Baie firmas het skiktyd ingesteL Dit beteken dat 'n werknemerop 'n tyd wat horn pas, mag begin werk, solank hy die vasge-stelde diensure 'n week lewer.

Almal hoop dat die goudprys sal styg en dat die ekonomie salhersteLDie vrou kry nie altyd dieselfde salaris as die man wat dieselfde

werk doen nie.Daar is bewaarskole en kleuterskole waarheen moeders hulle

babas en kleuters kan neem terwyl hulle werk.Werknemers kry gewoonlik van drie tot vier weke veriof per

jaar. Onderwysers en dosente het baie meer vakansie want on-derwysinrigtings sluit meer dikwels in die jaar.

Die meeste firmas en ondernemings bied pensioenvoordele en'n mediese skema aan hulle werknemers. Daar is egter nog baiemense wat nie hierdie voorregte het nie.

Van Pretoria na die KrugerwildtuinRaadpleeg 'n woordeboek of die woordeskatlys.

Wie se naam verbind u met Paul Krugerstraat?Watter soort borne groei langs hierdie straat?Waar begin die straat en waar eindig hy?By watter dorp, naby Pretoria, is daar 'n warmwaterbron?'n Mens kan op twee maniere in die Pretoriase Dieretuin af-kyk na die wildediere onder jou. Vit 'n ... of uit die ...Waar kan 'n mens verversings koop in die Dieretuin?In watter gebou kan 'n mens na lewendige seediere kyk?Waar word slange aangehou?Noem 'n ander dorp anderkant Warm bad op die grootpad nadie Wildtuin?Wat noem ons iemand wat sorg dat die natuur bewaar word?

(a)(b)(c)(d)(e)

(f)(g)(h)(i)

i~,I

(j),

Unit Nineteen 207Een van die belangrikste strate van die sentrale stadsgebied vanPretoria is Paul Krugerstraat, vernoem na Paul Kruger, voorma-lige staatspresident van die Zuid-Afrikaa~sche Republiek. Diestraat begin by die Pretoriase spoorwegstasle en gaan dan noord-waarts deur die digbeboude sakegebied tot by Kerkplein. Daa~-vandaan, in die skadu van die pragtige jakarandabome,. gaan dIestraat by die Pretoriase Dieretuin Yerby na die noordelrke voor-stede.

Die Pretoriase Dieretuin spog met 'n mooi akwarium waar diebesoeker na baie interessante visse en seediere uit aile wereld-dele kan kyk. Daar is ook 'n reptielpark met 'n groot verskeiden-heid slange, akkedisse en krokodiIle. Die dieretuin Iyk soos 'ngroot park met skaduryke borne, blomme, piekniekplekke en :nverversingskiosk. Besoekers .kan in 'n. kabelkar ry. om. na dl.ewilde diere in 'n bvna natuurlrke omgewmg te kyk. VIr kmders ISdie ape, bobbejan"e en sjimpansees altyd 'n g~oot aantrekkings-krag. Volwassenes stel gewoonlik meer daann belang om dIegroot roofdiere vanuit die uitkyktoring dop te hou. of. om bok-soorte te bewonder. 'n Rit op 'n olifant se rug sou vIr dIe meestekinders 'n onvergeetlike ondervinding gewees het, maar vandagmoet hulle maar tevrede wees met 'n rit op 'n ponie of 'n ponie-karretjie. .

Van die dieretuin af gaan Paul Krugerstraat tot by dIe Wonder-boom een van Pretoria se toeristeaantreklikhede. Daar eindig hyen sluit aan by die roete na Noord-TransvaaL ~et ?i~rdie ho?f-weg kan 'n mens ry tot jy by Warmbad kom. Hler IS n pragtlgevakansieoord by die warmwaterbron. . .

'n Ander mooi dorp wat met hierdie roete berelk kan word, ISTzaneen, net anderkant Magoebaskloof - 'n groen paradys.Daarvandaan swaai die pad ooswaarts na die beroemde Kruger-wildtuin, ook vernoem na die groot staatsman president PaulKruger, wat 'n groot natuurbewaarder was.

20Unit Twenty 209

Agnes Ons sal vroeg opstaan! Ek is gretig om Van Wouw enMoerdyk se bee Ide te sien en kan nie wag om HugoNaude, Walter Battis, Irma Stern en Maud Sumner seskilderye te sien nie!

KuItuur

In this unit you will be introduced to some aspects of South Afri-can culture.

Kuns en letterkunde

JanAgnes

MarieFrank

JanAgnesMarie

Jan, vertel my meer van julle kuns en letterkunde. Ekhet al van Pi~rneef, BC?onzaaier en van MaggieLaubscher se ~kIlderye geslen en het ook al van julleskrywers en dlgters, Langenhoven, Eugene Marais enBreyten Breytenbach gehoor.Frank, ek verbaas my oor alles wat jy reeds weet.Moenie horn so vlei nie. Netnou verbeel hy horn hyweet genoeg.!a, ek verwonder my ook oor sy intense belangstellingIn ons kuns en kultuur.JulIe weet m?s ons Wi.lons hier vestig. Ek het al gedigtevan A. G. Visser, Lelpoldt, Olga Kirsch en Sheila eus-sons gelees.Ek skaam my dat ek self nie genoeg kennis het nie.Jan, jy moet ons julle volkslied leer. Ek bekommer mydat ek en Agnes net piekniekliedjies soos Sarie Maraisen Jan Pierewiet ken.Toe maar, ek leer gou vir julle die eerste vers van DieSt~m van Suid-Afrika. Hier is dit met die Engelse ver-tahng daarby. Die wysie is baie maklik. (Hulle singsaam)Ek het vir ons plek bespreek vir die opera Aida.Baie dankie - dit salons geniet!Ons sal die oggend in die stad by die kunsmuseumdeurbring. Moenie julle verslaap nie. Ons het tyd nodigom julle ons kunstenaars se meesterwerke te wys.

letterkundeskrywersdigtersintens(e)belangstellingvestigkennisvolksliedpiekniekliedj iestoe maar (interjection)versDie Stem van Suid-Afrikawysiemeesterwerke

literatureauthorspoetsintenseinterestsettleknowledgenational anthempicnic songsdon't worryverseThe Voice of South Africatunemasterpieces

Onderwys

AgnesMarie

FrankJan

Marie, kan ek my tweeling wat nou vier jaar oud is, in'n kleuterskool sit as ons hierheen verhuis?Ja, daar is 'n he Ie paar goeie kleuterskole in hierdievoorstad.Vertel my asseblief meer van julle onderwysstelsel.Kinders van ses jaar is skoolpligtig. Dit beteken hullemoet dan skool toe gaan. Hulle bly dan in die primereskool tot aan die einde van standerd 5. Dan gaan hullehoerskool toe, waar hulle aan die einde van standerd 10matrikuleer. Vir tersiere opleiding kan hulle na 'n op-leidingskollege, 'n technikon of'n universiteit gaan.Is universiteitstudie gratis?o nee, ons ouers moet maar opdok. Studente kan egterbeurse en lenings kry.Hoeveel universiteite is daar in Suid-Afrika?

Jan Op die oomblik is daar die groot afstandsuniversiteitUnisa (die Universiteit van Suid-Afrika) waar dUisend~studente, selfs uit ander werelddele, deur middel vankorrespondensie studeer. Dan is daar die Universiteitvan Pretoria (UP), die Universiteit van die Witwaters_rand in Johannesburg, die Randse Afrikaanse Universi-teit, ook in Johannesburg, die Potchefstroomse Univer-siteit, die Universiteit van die Oranje- Vrystaat, dieNatalse Universiteit, Rhodes in Grahamstad, die Uni-versiteit van Port Elizabeth, die Universiteit van Stel-lenbosch en die Universiteit van Kaapstad. Verder isdaar universiteite in die Nasionale state vir Swartes enook 'n afstandsuniversiteit Vista. Indiers besoek verald!e Un~versi.tei.t Durban-Westville terwyl Kleurlinge aandIe UmversIteIt van Wes-Kaapland studeer. Die Medi-ese. Universiteit van Suider-Afrika (Medunsa) naby Pre-tOrIa trek studente van baie Afrikastate.

tweelingvoorstadonderwysstelselskoolpligtigskoolpligPrimereStanderdtersiereopleidingskollegebeurs(e)lening(s)opdokaCstandsuniversiteitwerelddelestateMediese Universiteit van Suider-

Afrika

FrankJantwins

suburbeducation systemcompelled to go to schoolcompulsory educationPrimaryStandardtertiarytraining collegebursary (ies)loan(s)pay upcorrespondence universityparts of the worldstatesMedical University of Southern

Afrika (Medunsa)

AgnesMarie

Unit Twenty 211

Die Ngunivolke soos die Zoeloes is baie lief vir kralewat hulle baie kunstig kan inryg. Die interessantste ishulle liefdesbriewe. Elke kleur kraal het sy eie beteke-nis. Julie sal van hierdie pragtige kralewerk sien as jullein Natal kom.'n Ander Nguniras wat ook pragtige kralewerk doen, isdie Ndebele. Hulle versier ook hulle huise met baiekunstige patrone. Die Ndebelevrouens dra dik kleur-ryke kralebande om hulle nekke, bene en arms.Watter vrouens dra lang rokke, groot kopdoeke enrook lang pype?Dis die getroude Xhosavroue. Die jong meisies mag nieso 'n pyp rook nie.Ons het na die permanente uitstalling oor die Boesmansen hulle gebruike in die Kaapse museum gaan kyk.Veral hul musiekinstrumente en jaggewoontes is vir mybaie interessant.Suid-Afrika is 'n land met baie toeristeaantreklikhede.Julie sal seker ook na die casino's aan die Wilde Kus indie Transkei en by Sun City in Bophuthatswana gaan.Ek sal so 'n bietjie gaan dobbel, maar ons wil baiegraag die skouspelagtige vertonings in Sun City en diegroot gholftoernooi sien.As ons eers hier woon, moet ons saam gaan toer.Dis 'n uitstekende plan.

gebruike en gewoontestradisie(s)inheemseras(se)Ngunivolkekraal (krale)kunstiginrygkralewerkpatroon/onek1eurrykekopdoekeuitstallingmusiekinstrument( e)jaggewoonte(s)toeristeaantreklikhede

Gebruike en gewoontesFrank Vertel ons 'n bietjie meer van die tradisies van die in-

heemse rasse.

customs and habitstradition(s)indigenousracers)Nguni peoplesbead(s)artisticstringbead workpattern(s)colourfulheadgearexhibitionmusical instrument(s)hunting habit(s)tourist attractions

CasiDO('S)dobbelskouspelagtigegholftoerDooi

casino(s)gamblespectaculargolf tournament

The subject and the predicate that follow the reflexive verb re-fer to the same person:ek verbaas my oorhy verbeel hornek verwonder myODSwil ODShier vestigekskaam myek bekommer myjulle verslaap julle

2 The subjunctive mood(a) Ek sou gaan as ek kon.(b) Wat sou jy gedoen het as jy geld

gehad het?(c) Ek sou oorsee gaan reis het.(d) Dit sou kon gebeur het.(e) Ek sou horn wou besoek het,

maar ek het nie geweet waar omhorn te kry nie.

I am amazed athe imaginesI am surprised atwe want to settle hereI am ashamedI am worrying aboutyou oversleep

I would go if I could.What would you have done ifyou had money?I would have gone overseas.That could have happened.I would have liked to visithim, but I did not know wheretofind him.

3 Find more abbreviations in your dictionary.Universiteit van Suid-AfrikaUniversiteit van PretoriaUniversiteit van StellenboschUniversiteit van KaapstadUniversiteit van WitwatersrandUniversiteit van Wes-KaaplandUniversiteit van Port ElizabethDie Randse Afrikaanse Universiteit

UNISAUPUSUK

WITSUWKUPERAU

Key to the Exercises

Exercise 1(g) Piet se ma wil by die kus wees.(h) In Durban.

(a) Reg.(b) Verkeerd, Rita is mm. Brits se 2 (a) Hettie het nie gaan perd ry

sekretaresse. nie.(e) Reg. (b) Dirk gaan nie vis yang nie.(d) Verkeerd, Peter kom van Zim- (e) Sannie swem nie.

babwe at. (d) Sy gaan nie eiers uithaal nie.(e) Reg. (e) Ma is nie moeg nie.

2 (a) Rita. 3 (a) Jy wassiek.(b) Vyfuur. (b) Hettie het op die ponie gery .(e) Sheila. (e) Dirk het 'n vis gevang.(d) Hy kom van Skotland at. (d) Sannie het geswem.(e) In die raadskamer. (e) Ouma en Oupa het verhuis.

Exercise 2(a) Verkeerd, sy is getroud.(b) Verkeerd, hy is'n prokureur.(e) Reg.(d) Verkeerd, sy werk in mm.

Brown se kantoor/sy is mm.Brown se tikster.

(e) Reg.

Exercise 41 (a) Mm. Swart is op die vierde

verdieping, kamer drie.(b) Mev. Brink is op die eerste

verdieping, kamer twee entwintig.

(e) Mm. Brown is op die vyfdeverdieping, kamer dertig.

(d) Mej. MacDonald is op die ne-gende verdieping, kamer sesen twintig.

(e) Mm. Smith is op die agste ver-dieping, kamer vier en veertig.

2 (a) Sy is 'n tikster.(b) Niks.(e) Sy woon in Hoofweg 34, Pre-

toria-Noord.(d) Hy is'n prokureur.(e) Drie.

Exercise 31 (a) Vier.

(b) Die twee seuns.(e) In die kleuterskool.(d) Sy doen naaldwerk.(e) Pietsepa.(f) Na Kaapstad.

2 (a) naby.(b) links, aan die linkerkant.(e) groot.(d) links.(e) goed.

3 (a) Elf rand, vyf en sewentig sent.(b) Twee en twintig rand, tagtig

sent.(e) ('n) Honderd rand.

(d) Ag en tagtig rand, vier enveertig sent.

(e) Vyftig rand, dertig sent.

Exercise 51 (a) Mnr. Brits se telefoon is beset.

(b) Paul is 'n chirurg by die alge-mene hospitaal.

(c) Gert is 'n tegnikus by 'n fa-briek.

(d) By die kollege.(e) Hy wit 'n joernalis word.

2 (a) ons s'n.(b) joune?(c) se, syne.

3 (a) mooier; mooiste.(b) kleiner; kleinste.(c) stouter; stoutste.

Exercise 6I (b)2 (b)3 (b)4 (c)

5 (a) la, hy reis terug per vliegtuig.(b) Nee, sy neem horn nie stasie

toe nie.(c) Nee, hy is laat.(d) la, hy reis na Kimberley.(e) la, sy het dit bespreek.

6 (a) Die trein kom om agt uur aan.(b) Ek beveel hierdie restaurant

aan.(c) Ek klim om sewe-uur op.(d) Ek woon die klas by.(e) Die sekretaresse skakel my

deur.

Exercise 71 (a) Aandete word van ses tot sewe

dertig nm. bedien.(b) Toebroodjies en tee word in

die gas se kamer bedien.

(c) Nee, daar was nie 'n bababed indie kamer nie.

(d) Sy wil akkommodasie vir diegas reel.

(e) la, mev. Benade het die laastekamer met 'n see-uitsig gekry.

(b) Om half-agt voormiddag.(c) Nee, om kwart voor elf voor-

middag, nie om nege-uur nie.

2 (a) Ek het u gister teruggeskakel.(b) Hy het sy kamer gister be-

spreek.(c) Mm. Botha het gister ontbyt

geeet.(d) Die kelner het gister aandete

bedien.(e) Die gas het die brosjure gister

geneem.

4 (a) jou(b) myne, joune.(c) u, sy(d) sy(e) u(f) sy, haar(g) hulle s'n(h) onss'n(i) u s'n(j) haar(k) hulle(I) julle s'n, dit, hulle s'n(m) lohn se, sy(n) mnr. Smith se, horn

3 (a) Mm. Botha sat more 'n tele-gram stuur.

(b) Die gas sat more 'n kamer met'n see-uitsig kry.

(c) Die ontvangsdame sal more vir'n bababed reel.

(d) Mev. Benade sat die boodskapmore lees.

(e) Hy sal die register more teken.

5 (a) Om elf namiddag.(b) Om nege namiddag.(c) la.(d) Nee.(e) Om agt voormiddag.

Exercise 81 (a) Dit is drie-uur.

(b) Dit is kwart oor ses.(c) Dit is vyf en twintig voor nege.(d) Dit is tien oor vyf.(e) Dit is kwart oor elf.(I) Dit is twintig voor sewe.

(a) Ek het niks hier gesien nie.(b) Nee, ek het jou boek nerens

gesien nie.(c) Nee, daar is niemand by die

huisltuis nie.

2 (a) (iii)(b) (iii)(c) (ii)(d) (ii)(e) (ii)

2 (a) (v)(b) (ix)(c) (iii)(d) (i)(e) (ii)(I) (x)(g) (vi)(h) (viii)(i) (iv)(j) (vii)

(a) Skep die kos asseblief.(b) Gee die suiker asseblief aan.(c) Berei die groente voor.(d) Klim van die trein af.(e) Woon die vergadering asseblief

by.3 (a) Om kwart voor elf voormid-dag.

Key to the Exercises 2152 (a) potjie

(b) teelepeltjie(c) stukkie(d) glasie(e) blikkie(f) bordjie(g) pannetjie(h) messie(i) vurkie(j) broodjie

3 (a) (iii)(b) (iv)(c) (ii)(d) (ii)

(a) afhaal(b) bere(c) uittrek(d) hang(e) droogskoonmakers ... neem.

2 (a) (viii)(b) (v)(c) (vii)(d) (ii)(e) (iii)(f) (ix)(g) (iv)(h) (vi)(i) (i)(j) (x)

Exercise 12(a) mooiste(b) dommer(c) beste(d) duurder(e) meeste

2 (a) Reg.(b) Verkeerd, nie te kort nie.(c) Verkeerd, hy skeer horn aityd

self.

216 Key to the Exercises(d) Verkeerd, sy koop. kosmeliek (d) kenby die apleek. (e) verveeld(e) Verkeerd, hy wil 'n Iydelike lid

van die biblioleek word. 6 (a) kombuislee(f) Reg.(b) om Ie sludeer nie(g) Reg.(e) oor'n week

3 (a) daarmee(b) daarvan 7 (a) More sal sy gaan werk.,(e) daarop (b) Gisler hel my neefvertrek.

,I

(d) (e) Hier is jou klere.Ii waarvan(e) waaraan (d) Aanslaande jaar gaan my broer

Londen loe..l(e) 'n Rukkie gelede was sy hier.

Exercise 13I (a) Verkeerd, albei opere lies IS Exercise 14;: vol bespreek.

I (a) (iv)(b) Verkeerd, Johan wil in die dis-ko gaan dans. (b) (v)

(e) Verkeerd, Alida hel nie daar- (e) (vi)voar Ius nie. Sy wil gaan kaarl (d) (vii)speel. (e) (viii)

(d) Reg. (f) (iii)(e) Reg. (g) (i)

(h) (ii)2 (a) jammer

(b) vriendelike 2 (a) Ek sal wag 10ldal jy gereed is.(e) uilnodiging (b) Jy skakel jou pa omdal jy geld(d) aanvaar wilhe(e) reeds (e) Jy moel jou rekening belaal(f) afspraak

voordat jy weer iels koop.(g) kleurskyfies (d) Jy moel jou rekening belaal3 (a) (v) anders sny ons jou lelefoon af.

(e) Ek bel van die lelefoonhokkie(b) (vi)af wanl my lelefoon is buile(e) (i)werking.(d) (ii) (f) Michael neem 'n vorm en skryf(e) (iii) 'n lelegram.(fJ (vii) (g) Dis Sondae goedkoper, daar-(g) (iv)om moel u Sondae skakel.

(h) Jy wil Durban loe skakel, maar4 (a) (iv)jy hel nie genoeg muntslukke(b) (iii) nie.

(e) (iii) (i) Jy belaal jou lelevisielisensie(d) (iii)voor einde Oklober of jy kry'n boele.5 (a) lui, bel

(b) vervelig 3 (a) As jy 'n seel op 'n brief plak,(e) weelkan jy die brief gaan pos.

(b) As jy 'n muntstuk in die gleufgooi, kan jy bel.

(e) As jy klaar is, moel jy diegehoorsluk ophang.

(d) As jy 'n telegram wil sluur,moel jy 'n vorm invul.

4 (a) Moenie die beample 'Ira nie!(b) Moenie jou vader dadelik ska-

kel nie!(e) Moenie 'n lO-sentstuk in die

gleuf plaas nie!(d) Moenie bloklellers gebruik

nie!(e) Moenie na die toonbank langs-

aan gaan nie!

5 (a) (iv)(b) (v)(e) (ii)(d) (iii)(e) (i)

Exercise 15I (a) In die Pretoria News van II

Februarie.(b) Sy is gelroud.(e) Sesjaar.(d) Sy hel n spesiale kursus in

woordverwerking gevolg.(e) Londen en Johannesburg(f) By die Tegniese Kollege in Jo-

hannesburg.(g) Sy het Brink en Seun se sekre-

laresse geskakel.(h) Ja.(i) Mnr. Brink se dat die sukses-

volle kandidaal 101 sekreta-resse bevorder kan word.

(j) In mnr. Brink se kanloor.

2 (a) Reg.(b) Verkeerd. Sy hel die afgelope

jaar oudio-lik en woordver-werking by 'n prokureursfirmain Johannesburg gedoen.

(e) Reg.(d) Reg.

(e) Verkeerd. Die kliente is hoof-saaklik Afrikaanssprekendmaar baie is Engeissprekend. '

Exercise 16I (a) Verkeerd, die motors ry buffer

leen buffer.(b) Reg.(e) Verkeerd, die motoris moet by

die roOI verkeerslig wag/stiI-hou.

(d) Verkeerd, die brandslof hetopgeraak.

(e) Reg.

2 (a) No right turn.(b) No overtaking.(e) No u-turn.

3 (a) (v)(b) (i)(e) (iv)(d) (iii)(e) (ii)

4 (a) (iv)(b) (i)(e) (v)(d) (iii)(e) (ii)

5 (a) val(b) opgeraak(e) ballery(d) koppelaar(e) gat(f) inruil

6 (a) Die mOloris hel die joggie gevraom lien liler petrol in Ie gooi.

(b) Die joggie hel die sleulel gevra.(e) Die mOlaris hel geantwoord dal

die tenk oop is.(d) Die joggie wou weet of die olie

reg is.

(e) Die motoris het bevestigendgeantwoord (ja gese) en die jog-gie gevra om die bande te pomp.

(f) Die joggie wou weet hoeveel.(g) Die motoris het gese net soos hy

hulle die vorige week gepomphe!.

(a) tandarts(b) tandpyn(c) inspui ting(d) narkotiseur(e) chirurg

2 (a) Ons lug word deur fabrieks-rook besoedel.

(b) Vuil lug word deur ons inge-asem.

(c) Ons moet deur psigiaters be-handel word.

(d) Medisyne word deur die dok-ter voorgeskryf.

(e) Die pasient word deur die sus-ter verpleeg.

3 (a) Verkeerd. die lug is besoedel.(b) Verkeerd, die mediese weten-

skap weet wat om te gebruikom die mens gesond te hou.

(c) Reg.(d) Verkeerd, psigiaters moet ons

behandel vir stres en spanningwat ons maklik depressiefmaak.

(e) Reg.

Exercise 18(a) Verkeerd, Dis 10 die Trans-

vaal.(b) Reg.(c) Reg.(d) Verkeerd. Hulle het heerlike

weer gehad.

(e) Verkeerd. Hulle het smorensvroeg na die diere gaan kyk ensaans om die vleisbraaivure ge-sit en na almal se stories geluis-ter.

(fJ Verkeerd. Hulle was in 'nluukse rondawel.

Afrikaans- English Vocabulary

aan toaanbeveel recommendaan beveling recommendationaanbied offer (v)aanbod offer (n)aand eveningaandag attentionaandenking souveniraandete dinneraan die gang on, showingaandpak dress suitaandui indicateaangee pass, hand onaangenaam pleasantaangename kennis how do you

do?aangesien seeing that, sincea:cllgryp gripaanhou keep, hold the lineaankoms arrivalaanmoedig encourageaanpak attemptaansit put onaansluit joinaansoek applicationaansoek doen applyaanstaande nextaanstel appointaanstellingsbrief letter of

appointmentaanstellingstelegram telegram of

appointmentaantal numberaantrek put onaantreklik attractiveaanvaar acceptaanvaarding acceptanceaanvaardingstelegram telegram

of acceptanceaanvangsdatum commencement

date

2 (a) (iv)(b) (v)(c) (x)

3 (a) vinniger, vinnigste(b) lekkerder, lekkerste(c) gewilder, gewildste(d) kouer, koudste(e) beter, beste

4 (a) primitiewe(b) uitgestrekte(c) heerlike(d) noordelike(e) wilde(fJ luukse(g) onvergeetlike(hI slegte(i) pragtige(j) sagte

Exercise 19(a) Jan het aan Frank gese dat hy

al baie idiome ken.(b) Jan het aan Agnes gese dat dit

vir horn Iyk of sy 'n studie vanweeldeartikels gemaak het.

(c) Jan het aan Frank gevra of hygehoor het daar is aardgas byMosselbaai.

2 (a) Die koei is in die kamp.(b) Die merrie is 'n goeie renperd.(c) Die skaapooi is uit Spanje in-

gevoer.(d) Die hen word geslag.(e) Die leeuwyfie het 'n kameel-

perd gevang.

aan wie? to whom?aap monkeyaarbei strawberryaardgas natural gasaartappel potatoadres addressadverteer advertiseadvertensie advertisementadvokaat advocateaf offafdelingswinkel department storeafdwaal strayafgelope pastafhaal take offafklim step downaflaai unloadaflewer deliverafmeting measurementAfrikaans Afrikaansafskakel switch offafskryf write offafslag discountafsny cut offafspraak appointmentafstandsuniversiteit correspondence

universityaftree retireaftrek pull offaglagt eightagste eighthagter behind, slowagtien eighteenail ah! (exclamation)akkedis lizardakkommodasie accommodationaksie action'lkteur actoraktrise actressakwarium aquariumalbei bothalgemene general

220 Afrikaans-English Vocabulary

aile allalleen lonelyallerlei all kinds ofalles reg everything isfinealmal everyonealtwee bothaltyd alwaysambulans ambulanceambulanspersoneel ambulance

staffamper almost, nearlyamptelike tale official languagesander another, otherantwoord answer, replyapart separate, apartappel appleapplikant applicantApril Aprilapteek chemist, pharmacyapteker chemistarbeidsmark labour marketarm poor (a), arm (n)armhorlosie wrist watcharriveer arriveas ifasseblief pleaseassistent-sekretaresse assistant

secretaryasyn vinegaratleet athleteatletiek athleticsAugustus AugustA VB (Algemene

Verkoopsbelasting GST(General Sales Tax)

avontuur adventure

baadjie jacketbaai bay, bathebaaier batherbaan courtbaba, babatjie babybababed cotbabaklere baby wearbad bathbadkamer bathroom

bagasie luggagebagasiebak bootbaie much, many, plentybakker bakerbakkie bowlbal ballbalans balancebaljaar rompballerina ballerinaballet balletbalju bailiffband tyrebank bankbankrot bankruptbarbier barberbars burstbattery batterybeantwoord answerbeboude gebied built-up areabed bedbedaar calm downbedank thank, refuse, resignbedankingstelegram telegram of

refusalbederf spoilbedien servebediende servantbedompig humidbed rag amountbedreig threatenbedreiging menace, threatbeen leg, bonebeesfilet fillet steakbeesvleis beefbegin begin, startbeginnersklas class for beginnersbegrafnis funeralbegrip understanding,

comprehensionbegroting budgetbehalwe exceptbehandel treatbehoort belong, shouldbehou keepbekendste best knownbekendstelling introduction

bekommer worrybel phone, ringbelangrik importantbelangstel take an interestbeoefen practisebe plan planbere put awaybereid preparedberg mountainberoemd famousberoep occupation, professionbeseerde injuredbesending consignmentbeset engagedbesienswaardigheid sightbesig busybesit possess, ownbeskawing civilisationbeskikbaar availablebeslis definitelybesoedel pollutebesoedeling pollutionbesoek visitbesoeker visitorbesoekersboek visitor's registerbesonderhede detailsbespaar savebespreek book, reservebespreking reservationbeste bestbestel orderbestudeer studybestuur drive, managebestuurder managerbeswaar objectionbeswyk diebetaal paybeteken meanbeter betterbetrekking postbetyds on timebeurs purse, bursarybevat containbevestig confirmbevorder promotebevordering promotion

bewaarskool crechebeweeg movebewering statementbewolk cloudy, overcastbewonder admirebewys receipt, provebiblioteek librarybibliotekaris librarianbier beerbietjie littlebikini bikinibil jart billiardsbinnekort soon, shortlybinnelands inlandbinnenshuis indoorsbioskoop cinemabitter bitterblaarslaai (kropslaai) lettuceblik tinblikkieskos tinned foodblind blindblink glittering, shinybloed bloodbloeding bleeding, haemorrhagebloedrooi blood redbloese blouseblok blockblokletters capital/block lettersblom flowerblou blueblus extinguishbly remain (v), glad, pleased (a)bly te kenne pleased to meet youbo abovebobbejaan baboonboek bookboekhouding bookkeepingboer farmerBoesmans Bushmenboete fineboetekaartjie traffic ticketbogenoemde above-mentionedbokser boxerbondel bundlebonustjek bonus chequeboodskap message

boom treeboonop aswellboor drillboord orchardboot boatbord plateborrie turmericbors chestborsel brushbosbok bushbuckbosvark bush pigBotaniese Tuine Botanical

Gardensbotsing collisionbottel bottlebotter butterbouer builderbraai frybraaivleis barbecue, braaibrand fire (n), burn (v)brandstof fuelbrandweer fire brigadebreek breakbrief letterbriefkaart letter cardbril glasses, spectaclesbring bringbroei broodbroer brotherbron springbrood breadbrosjure brochurebruin brownbruinsuiker brown sugarbuffel buffalobuffer bumperbui showerbuig bendbuisie small tubebuite outsidebuitelug out of doorsbuite werking out of orderbul bullburo bureaubus busbushalte bus stop

busrooster bus timetablebuurdorp neighbouring townby at, withbykom get hold of, regain

consciousnessbyt bitebyvoeg addbyvoordele fringe benefitsbywoon attendbywoord adverbbywoordelik adverbial

dat thatdatum datedeelneem take partdeftig smartdek set (v)dekor decordeponeer deposit (v)deposito deposit (n)depressief depressivedepressiwiteit depressionderde thirdderdepartyversekering third

party insurancedertien thirteendertig thirtyDesember Decemberdessertvurk dessert forkdeur door, throughdiamant diamonddie thedie thisdieet dietdiens servicediensopsegging resignationdier animaldiereparadys animal paradisedieretuin zoodieselfde the samedigter poetdikwels oftending thingdink thinkDinsdag Tuesdaydiploma diplomadirek directlydirekteur directordis it'sdiskoteek disco, record librarydissipline disciplinedis te seer it hurts too muchdit thisdobbel gambledoel purposedoen do, performdogter girl, daughterdokter doctor

casino casinochaos chaoschirurg surgeoncroquet (kroukie) croquet

daagliks dailydaar theredaaraan to itdaar agter there at the backdaardie that, that one, thosedaarin in thatdaarmee with thatdaama afterwardsdaarom thereforedaarop on itdaarvan of itdaarvoor for itdadelik immediatelydag daydagkliniek day clinicdagtaak daily taskdagvaarding summonsdam damdambord draughtsdame ladydamesafdeling ladies' departmentdameshaarkapster ladies'

hairdresserdankbaar gratefuldankie thank youdans dancedarem reallydas tiedassie rock rabbit

dolgraag ever so muchdom stupiddonderbui thunder showerDonderdag Thursdaydonker darkdoodspuit anaesthetisedoof deafdoop christeningdophou watchdorp town, villagedors thirstydosent lecturerdosyn dozendra wear, carrydraagbaar stretcherdraai turndrama dramadrasties drasticdrie threedringend urgentdrink drinkdrinkgoed beveragesdrinkpan watering pandroe drydroog drydroogblaas blow wavedroogskoonmaker dry-cleanerdroogte droughtdruiwe grapesdruk press, squeezeduideliker clearerduik dentduim thumbduisend thousanddus thusduur expensivedwarsdeur throughoutdwerg dwarf

eekhoring squirreleen oneeend duckeenheid uniteensaam lonelyeerlik honesteers first

eerskomende forthcoming, nexteerste firsteerste klas first classeet eateetgewoonte eating habiteetkamer dining roomeetservies dinner-service, dinner-

seteeu century, ageeggenoot husbandeggo echoegter howevereie owneienaar ownereienaardige funny, strangeeiendomsagent estate agente!endomsagentskap estate agencyeler eggeinde endek Iek gaan I am going toekologie ecologyekonomies economicaleksamen examinationeksaminator examinerekskuus pardonekstra extraek wil I want to (wish to)ek wou graag I would have liked

toelegant elegantelektries electricalelektriese ware electrical

applianceselementer elementaryelf elevenelfde eleventhelke everyemigreer emigrateen andEngels Englishenige anyenigiets anythingenkel singleenkele afewenkelkamer single room

enorm enormousent short distanceerediens church servicehens somewhereerg baderken acknowledgeernstig seriousertjie peaervare experiencedervaring experience

geboorte birthgebou buildinggebruik use (v)gebruik custom (n)gedeeltelik partially, partlygedig poemgeduldig patientgedurende duringgee givegeel yellowgeen nonegeesdriftig enthusiasticgegee givengegewensrekord curriculum vitaegeheim secretgehoor heard, audiencegehoorsaam obey (v), obedient (a)ge"interesseerd interestedgekwalifiseerd qualifiedgeld moneygelede agogelee situatedgeliefkoosde favouriteGeloftedag Day of the Vowgelukkig happy, fortunategemaalde beesvleis minced beefgemaalde skaapvleis minced

muttongemaklik comfortablegemiddeld averagegemsbok gemsbok, gazellegeniet enjoygenoeg enoughgenot pleasuregepars pressedgereed readygereeld regularlygesellig verkeer socialisegesin familyGesinsdag Family Daygesinslewe family lifegeskei divorcedgeskenk giftgeskep createdgeskiedkundig historicgeskokte shocked

fabriek factoryfabrieksafval factory wastefabrikaat makefaktor factorfamilie family, relativesFebruarie Februaryfee fairyferm firm (a)fiets bicyclefietsry cyclingfiks fitFilistyn Philistine (uncultured

person)film filmfirma firm (n)firmamotor company carfliek go to the moviesfloreer flourishfooitjie tipfoonoproep phone callforel troutformee! formalfoto photofout mistakefrustrasie frustration

gaaf finegaan go, going togarnaalkelkie shrimp cocktailgas guestgastetoilet guests' toiletgasvry hospitablegat holegebeur happengebied area

Afrikaans-English Vocabulary 225

geskoolde skilledgeslaag passedgesmeerde smeared, paintedgesond wellgesonde healthygesondheid healthgespanne tensegesprek conversationgestroom streamedgestudeer studiedgetroud marriedgetuig testifygevolglik as a resultgeweldig terriblegewig weightgewild populargewone ordinarygewoond used togewoonlik usuallygewoonte habitgholf golfgholftoernooi golf tournamentgids guidegil yellgillend yellinggimnastiek gymnasticsgips plaster (of Paris)gister yesterdayglad nie not at allglansstroke highlightsglas glassglasware glasswareglo believegly slipGod Godgodsdicnstig religiousgoed good, wellgoed gaar well donegoedkoop cheapgoeie goodGoeie Vrydag Good Fridaygou quick, quicklygoud goldgoudgeel golden yellowgraad degreegram gram

gras grassgrasgroen green as grassgratis free, gratisgrimeer to make upgrimering make-upgroei growgroen greengroente vegetablesgroete regards, greetingsgrond ground, soilgrondverdieping ground floorgrootte sizegrot cavegryp grabgrys greygunsteling favourite

haal fetchhaan cockhaar her, hairhaarkapper hairdresserhaarself herselfhaas hurry, hastenhaastig hurriedhalf halfhalfgaar underdonehallo hallohand handhandel commerce, tradehandtekening signaturehang hanghanteer handlehanteerbaar manageablehappie bitehard hard, loudhardloop runhare hair, hershartkwale heart diseaseshawehoof jettyheel wholeheeltemal altogetherheerlik delicious, greatheide heathheks witchheld heroheldin heroine

help helpHemelvaartdag Ascension Dayhemp shirthen henhengel anglehengelaar anglerherdenking anniversaryherenig reuniteherfs autumnherinnering memoryherken recogniseheuning honeyhe up hiphier herehierdie this, thesehierheen here, hitherhiermee with thishieronder below thishings stallionhmm uhmhoe? how?hoe laat? what time?hoed hathoek cornerhoender chicken, fowlhoenderboerdery poultry farminghoer graad higher gradehoerskool high schoolhoesmiddel cough mixturehoetroustel hi-fi sethoeveel? how much? how many?hoewel althoughhof courthok cagehokkie hockeyhorn himhomself himselfhond doghonderd hundredhonger hungryhonneursgraad honours degreehoofgereg main dishhooflynoproep trunk-callhoofpyn headachehoofsaaklik mainlyhoofweg main road

hoog highhoop hopehoor hearhoring hornhorlosie watchhospitaal hospitalhotel hotelhou keephou van likehuis househuis toe homehuishoudelik domestichuisves accommodatehulle theyhulleself themselveshulle s'n theirshuur let, renthuurmotor taxihuurmotorbestuurder taxi driverhuwelik marriagehuwelikstaat marital statushuweliksuitset trousseauhy hehyser lift

idee ideaidioom idiomiemand someoneiets somethingimmigrant immigrantimmigrasie immigrationin ininasem inhalein besit van in possession ofindiensneming employmentindruk push in (v), impres-

sion (n)informeel informalingemaakte canned, tinnedingenieur engineeringooi put ininheems indigenousinkopies shoppinginligting informationinnige deepestinrig provide, prepare

inrigting institutioninruil trade ininryg stringinskep dish upinspekteur inspectorinspuiting injectionintens intenseinteressant interestinginternasionale internationalintussen meanwhilein verb and met in connection

withinvoer importinvoerders importersinvul fill in, complete

ja yesjaag racejaar yearjaarliks yearly, annuallyjaggewoonte hunting habitjakaranda jacarandajaloers jealousjammer sorryja-nee sureJanuarie Januaryjas -coatjoernalis journalistjokkie jockeyjong youngjongmens youngsterjongste youngest, latestjonk youngjoune, u s'n yoursjouself, uself yourselfjuffrou missjukskei jukskeiJulie Julyjulie, u youjulleself, use If yourselvesjulle s'n yoursJunie Junejuweel jeweljuweliersware jewelleryjy, u you (singular)jy moes you had to

kaart map, cardkaartspeletjie card gamekaartjiesondersoeker ticket

examinerkaartjieskantoor ticket officekaas cheesekabaret cabaretkabel cablekabeljou cod. kobkafeteria cafeteriakalkoen turkeykalkoen:nannetjie turkey cockkalkoenwyfie turkey henkalm calm (a)kalmeer calm (v)kameelperd giraffekam combkamer roomkamera camerakamerstel bedroom suitekamp camp (n)kampeer camp (v)kan cankandidaat candidatekans chancekant sidekantoor officekantooradministrasie office

administrationkantoorklerk office clerkkantoornommer office numberkantoorwerk office workkap chopkasset cassettekat catKBA (kontant by

afiewering) COD (cash ondelivery)

keel throatkeel tablet throat tabletkeer stopkelderverdieping basementkelner waiterken knowkennis knowledgekennis gee give notice

kennisgewingbord notice boardkerk churchkerriepoeier curry powderKersfees Christmaskilogram kilogramkiloliter kilolitrekilometer kilometrekind childkinderklere children's clotheskinders childrenklaar finished, alreadyklas classklavier pianoklein smallkleinbordjie side platekleindogter granddaughferkleingeld changekleinhoewe smallholdingkleinkind grandchildkleinseun grandsonklere clotheskleur colour, tintkleurryk colourfulkleurskema colour schemekleurskyfie colour slidekleuterskool nursery schoolklient clientklimaat climateklink soundklippie stone (diminutive)klits beatklomp a lotklompie small numberklub clubknal crackknie kneeknippie pinchknoop buttonkoedoe kudukoei cowkoel coolkoeldrank cold drink, soft drinkkoepee coupekoerant newspaperkoerantadvertensie newspaper

advertisement


koerantrubriek newspaper krap scratchcolumn kredietkaart credit card

koffer suitcase kreefkelkie crayfish/lobsterkoffie coffee cocktailkollega colleague krieket cricketkollege college krokodil crocodilekom come kronkel wind (v)kom aan arrive ~ger~ag Kruger Day '1kombuis kitchen krmdemersware grocerieskombuisbenodigdhede kitchen kruier porter

requirements/utensils kruip crawlkombuistee kitchen tea kruisskyf rump steakkomedie comedy krukke crutcheskommentaar commentary kry find, getkomrnissie commission kudde herdkommunikeer communicate kuier visitkompak compact kultuur culturekompartement compartment kuns artkompartementnommer com- kunsgalery art gallery

partment number kunstenaar artistkoms arrival kunstig artistickon could kurk corkkondukteur conductor kursus coursekoning king kus coastkonsert concert kussing cushion, pillowkontant cash kwaai griep bad flu, influenzakontroleer control kwalifikasie qualificationkontroleondersoek check up kwartier a quarter of an hourkook cook, boil kweek growkoop buy, purchase kyk watch, lookkoors feverkoorsig feverish laag lowkop head laai drawerkopdoek scarf laaste lastkoppelaar clutch laat late, let, leavekoppie cup laerskool primary schoolkorrespondensie correspondence Laeveld Lowveldkort short lag laughkos food (n), cost (v) laken sheetkosmetiek cosmetics lam lambkosvoorraad provisions lamp lampkoud cold landbou agriculturekouse hosiery, stockings landboubehoefte agriculturalkraal bead needkralewerk bead work lang, lank longkramery haberdashery langdurig extended

langs next tolangsaan next doorlanklaas a long time agolater laterlawaai noiseIe lay, lie downleef liveleer teach, learnleerware leatherwarelees readleeu lionleeuwyfie lionessleier leaderlek (n) puncturelekker nice, pleasant, sweet (n)lekkers sweetslektor lecturerlelik uglylemmetjie limelemoen orangelemoenblaar orange leaflemoensous orange saucelengte lengthlening loanlente springlepel spoonles lessonletterkunde literatureleunstoelsportmense armchair

sportsmenlewe lifelewendig lively, alivelewensvatbaar viablelewenswyse lifestylelewer (v) produce, deliverlid memberliefde loveliewer ratherlig lightliggaam bodyligroos, pienk pinklinne linenlinks leftlipstiffie lipstickliter litre10k attract

longkwaal lung diseaseloop go, walklos looselourierblaar bay leaflug airlugpos airmaillui ring (v), lazy (a)luiperd leopardluister listenluukse luxury (n), luxurious (a)Ius he feel likeIyf bodyIyk lookIys list

ma mothermaag stomachmaak makemaak gou hurry upmaal (v) mincemaalgat pot-holemaaltyd mealmaand monthMaandag Mondaymaar butMaart Marchmaatjie companionmaer skinny, thinmag maymaklik easymaksimum maximummaloor mad aboutman man, husbandmango (veselperske) mangomanier mannermanlik masculine, malemanshaarkapper barbermansklere men's clothingmark marketmasker maskmassa massmat carpetmatig mild, moderatematrikulasiesertifikaat matriculation

certificatematrikuleer matriculate

matrone matronmediese medicalmedisyne medicinemedium mediummeegevoel sympathymeenthuis town housemeer moremeeste mostmeesterwerk masterpieceMei Maymeisie girl, girlfriendmejuffrou, juffrou Missmekaar each othermeld state (v)melk milkmemorandum memorandummeneer (mm.) Mrmeng mixmenigte crowdmening, opinie opinionmens personmenslike humanmerrie maremes knifemessegoed cutlerymet withmeter metremeubels furnituremeubelwinkel furniture storemevrou (mev.) Mrsmiddag afternoonmiddestad city centremielies mealiesmilliliter millilitremillimeter millimetremin littleminuut minute (n)miskien perhapsmiskolle fog patchesmodeontwerpster fashion

designermodem modernmodewinkel fashion boutiquemoedeloos despondentmoeg tiredmoeilik difficult


moeilikheid problem, difficultymoeite troublemoes hadtomoet mustmond mouthmooi prettymoontlik possiblemoontlikheid possibilitymore tomorrow, morningmoreaand tomorrow eveningmoreoggend tomorrow morningmotor car, motorcarmotorafdak carportmotorfiets motor cyclemotorfietsryer motor cyclistmotorhawe garagemotoris motoristmotomywerheid motor industrymotorry driving a carmotreen drizzlemunisipaliteit municipalitymuseum museummusiekinstrument musical

instrumentmusiekkamer music roommuur wallmuurbal squashmuurrakkie shelf on a wallmy mymynbou miningmyne mine

'n a, anna tonaaldwerk sewingnaam namenaamlik namelynaaste nearestnaburige neighbouringnaby nearby, closenadat afternader nearernaderkom approachnaelpolitoer nail varnish/polishnag nightnagereg dessert

nagklub night clubnarkose anaestheticnarkotiseur anaesthetistnasien checknasionaliteit nationalitynat wetnatuurbewaring nature

conservationnatuurlik naturallynatuurreservaat nature reservenatuurtoneel,

natuurtonele scene, scenerynavraag enquirynavrae enquiriesnaweek week-endne? isn'tthat so?nee dankie no thanksneem takenege ninenegende ninthnegentien nineteennegentig ninetynek necknerens nowherenet onlynetbal netballnetjies neatnetnou in a moment, before long,

presentlyneus nosenie notniemand nobodyniks nothingnodig necessarynoem call, mentionnog still, anothernog iets something elsenommer number, sizenood emergencynoodhulp first aidnoodlottig fatalnooi invitenooit weer never againnoordelik northernnoordwaarts northwardnou now

nou net a minute ago, justnou-nou presently, soonNovember Novembernuus newsnuuskierig curious, inquisitivenuwe newNuwejaarsdag New Year's Daynywerheid industry

onnodig unnecessaryonprofessioneel unprofessionalonreelmatig irregularons we, usonskuldig innocentons sal we shallonsself ourselvesonss'n oursontbied summonontbyt breakfastontevrede dissatisfiedonthou rememberontkleedans strip teaseontmoet meetontslaan discharge (v)ontspan relaxontspanning relaxationontvang receiveontvangsdame receptionistontvangstoonbank receptionontwaterde dehydratedontwikkel developontwrig disruptonveranderd unchangedonvergeetlik unforgettableoog eyeooggetuie eye-witnessooi eweook alsooomblik momentoop open (a)oor over, earoorgenoeg more than enoughoorlede deceasedoorkant oppositeoorlewingsuitrusting survival kitoorsee overseasoorskry exceedoorslaan change overoorspronklik originaloortree trespassoorweeg considerooste eastooswaarts eastwardop onopdok pay up

oefening exerciseof orOktober Octoberolie oilolifant elephantom around, atomdat becauseomgewing vicinityomstander onlookeromtrent about, approximatelyonaangetas untouchedonbeskryftik indescribableondankbaar ungratefulonder below, underonderaan belowonder andere amongst othersonderdaan subjectonderhoud interviewonderklere underclothes, lingerieonderlaag foundation creamondersteun supportondertoe downwardsondervinding experienceonderworpe aan subject toonderwyser teacher (m)onderwyseres teacher if)onderwysinrigting educational

institutiononderwysstelsel education

systemongeduldig impatientongeluk accidentongelukkig unhappy,

unfortunatelyongeskool unskilledongetroud unmarriedonhigienies unhygienic

opgeskep dished upopera operaoperasie operationoperette operettaopgewonde excitedopinie opinionopklaar clearopklim boardopknapper conditioneroplaai give a lift, come to fetchoplei trainopleidingskollege training collegeoplos solveopstandig rebelliousoptel pick upopvoering playopvraging withdrawalopwen wind (up)opwinding excitementoral everywhereoranje orangeorganisasie organisationorgidee orchidorkes orchestraoseaan oceanotter otteroud oldouderdom ageouderdomsgroep age groupoudio-tik audio-typingouderwets old-fashionedoudste eldest, oldestouens guysouerloos without parentsouers parentsouma gran, grannyoupa granddadoutyds old-fashioned

pa dad, fatherpaar fewpad roadpadveiligheid road safetypak packpakket parcelpakkie parcel

pakplek storage, storing spacepan panpanoramies panoramicpap (a) flatpapaja pawpawparadys paradiseparfuum perfumeparkeer(v) parkparkeerplek, parke ring parkingparlement parliamentpas fit, suitpasient patientpaskamer fitting roompassasier passengerpatroon patternpawiljoen pavilionpeer pearpendelaar commuterpensioen pensionpensioenskema pension schemepensionaris pensionerpeper pepperper byperdry horse-ridingpermanent permanentpermanente golwing permanent

wave (perm)perron platformpers mauve, purplepersent per centpersentasie percentageperske peachpersoonlik personalpet cappetroljoggie pump attendantpiekniekliedjie picnic songpiesang bananapikswart pitch blackpil pillplaas farm, put (v), pla'a(v)plaaslik localplant plantplaat recordplatsak pennilessplek placeplesier pleasure

plig dutyplooi wrinklepluimvee poultryplus pluspoeding puddingpoeier powderpolisie policepolshorlosie wrist watchpomp pumpponie ponypop dollpopuler popularpos post, mailposgeld postageposkantoor post officeposkantoordiens post office

serviceposkaart postcardposorder postal orderposseel (seel) postage stamp,

stampposwissel money orderposte restante poste restantepot potpotblou bright bluepouse intervalpraat speakpragtig beautifulprakties practicalpresident presidentpresies precisely, exactlyprimere primaryprimitief primitiveprivaat privateprobeer tryprobleem problemproduk productproe tasteprofessioneel professionalprogram programmeprojek projectprokureur lawyerprokureursfirma firm of lawyersprotea proteaprys priceprysklas price class

psigiater psychiatristpuberteit pubertypubliek publicpuik excellentpunt POintpyltjie dartpyn painpynappel pineapplepyp pipe

raad advice, council, counselraadpleeg consultraadskamer boardroomradio radioraket racquetram ramrand randras raceratel honey badgerratkas gearboxreaksie reactionreel arrangereeling ruling, regulationleelmatig regularreen rainreenjas raincoatreenval rainfallreferent refereereg right, correctregister register (n)registreer register (v)regmaak repairreg rondom all roundregs rightregssekretaresse legal secretaryregterkant right-hand sideregtig reallyreguit straightreinigingsroom cleansing creamreis journey, travelrekenaarwetenskap computer

sciencerekening accountrekenmeester accountantrem brakeremme brakes

renoster rhinocerosrenperd race horsereparasie repair (n)Republiekdag Republic Dayreptiel reptileres restresep reciperesies race (n)respek respect(n)respekteer respect (v)restaurant restaurantretoer returnretoerkaartjie return ticketreuse giganticrewolwer revolverrig direct, pointrit drive, riderivier riverroeier rowerroer stirroete route, trailrok dressrol roll, rolerolbal bowlsrolletjies rollsrolprent movieroltrap escalatorromp skirtrondawel ronda velrondstamp push aroundroofdier predatorrooi redrooibok impalarook smokerookgoed smokes, smoking

paraphernaliarookmis smogroom cream, cremeroomys ice-creamroos roserosyne raisinsrots rockrottangwerk wickerworkrug backrugby rugbyrugbywedstryd rugby match

ruik smellrukkie little whilerus restry ride, driverykdom wealthryp riperys rice

saak mattersaamryklub lift clubsaamstem agreesaans in the eveningsaggies softlysago sagosagtevrugte deciduous fruitsak pocketsake businesssal shall, willsalarisskaal salary scalesambreel umbrellaSAUK (Suid-Afrikaanse

Uitsaaikorporasie) SABC(South African BroadcastingCorporation)

sand sandsap juicesardiens sardinessat tiredSaterdag Saturdayse say, tellsebra zebrasedanmotor sedansedert sincesee seaseekoei hippopotamusseekos seafoodseen blessseer ache, soreseker certainlysekretaresse secretary (f)sekretaris secretary (m)seiljag yachtseiljagvaarder yachtsmanseilplank sailboardseilplankry windsurfingsekonder secondary

sekuriteitsbeampte securityofficer

seide seldomself/myself self/myselfselfs nie not evensenior seniorsenior burger senior citizensensitief sensitivesenti meter centimetresentrale central (a), exchange (n)September Septembersertifiseer certifyservet napkinses sixsesde sixthsestien sixteensestig sixtyseun son, boysewe sevensewende seventhsewentien seventeensewentig seventysiek sick, illsien seesigaret cigaretteSigeunerbaron Gypsy Baronsilinder cylindersilwer silversilwerware silverwaresimfonie-orkes symphony

orchestrasing singsit sitsitkamer loungesitkamerstel lounge suitesitplek seatsitrusplaas citrus farmsituasie situationsjampoe shampoosjerrie sherrysjimpansee chimpanzeeskaak chessskaam ashamedskaap sheepskaapboud leg of muttonskaars scarce, hardly

skadu shadeskakel dial, ring, contactskakeltoon dial toneskare crowdskat darling, dear, sweetheartskeer shaveskema schemeskep dish up, createskeppie helpingskiboot ski boatskielik suddenlySkiereiland Peninsulaskiktyd flex (i) timeskilderagtig picturesqueskildery paintingskilpad tortoiseskitterend brilliantskoen shoeskok shockskool schoolskoolplig compulsory educationskoolvakansie school holidayskoon clean (a)skoonheidsalon beauty parlourskoonheidsmiddels cosmeticsskoonmaak clean (v)skoot shotskop kickskouer shoulderskouspelagtig spectacularskraler slimmerskree screech, screamskriftelik in writingskryfbehoeftes stationeryskrywer author, writerskuld owe (v), debt (n)slaag succeed, passslaan hitslaap sleepslaapkamerstel bedroom Suiteslag crash (n), slaughter (v)slagoffer victimslang snakeslangpark snake parksleg bad, badlysleg voel feel bad


sleutel keyslim cleverslinger flingslukkie draught, sipsluitingsdatum closing datesmaak tastesmaaklik tastysmeek begsneeuwit snow whitesnelheid speedsnelheidsgrens speed limitsnelheidsmeter speedometersnelstrik speed trapsnoeker snookersny cut, slicesodat so thatsoek look for, searchsofa sofa, couchsogenaamd so-calledso groen soos gras as green as

grasssokkie socksolank for the time beingsomer summersommer justSondag Sundaysonnig sunnysonrok sundresssonstoep sun porchsoogdier mammalsoom hemsoos asso pas justsoplepel soup spoonsorg take caresorgvuldig careful(ly)sou wouldsout saltsowat about, roughlyspaar savespaarbankboekie savings bank

bookspaargeld savingsspanning tensionspeelgoed toysspeelgoedafdeling toy department

speelgoedtreintjie toy trainspeelgroep play groupspeletjie gamespesiaal specialspierwit white as snowspitstyd peak hourspoed speedspoedig soonspoel spoolspog boastspoorweg railwaysport drag sports wearsportheld sports herosportsoort kind of sportsportief sportinglyspreekkamer consulting roomSpringbokspan Springbok teamspyskaart menustaal steelstaatsbos state forestStaatsteater State Theatrestad citystadsaal city hallstaking strikestarn tribestanderd standardstap walkstapper hikerstasie stationstasiewa station wagonstaat statesteenkool coalsteip stop, stanch, staunchstem voicesterk strongstert tailsteurgarnaal prawnStigtingsdag Founders'Daystilstand standstillstoeier wrestlerstoel chairstoep verandastoetbul stud bullstoetram stud ramstop stopstorie story

stormwind fierce windstort showerstrand beachstreel soothestrek stretchstreng strictstres stressstrooikostuum straw costumestruik shrubstudeer study (v)studie study (n)stukkend brokenstukkie piecestuur sendstyg risestyl stylesubskripsie subscriptionsubtropies subtropicalsuidwaarts southwardsuiker sugarsukkel strugglesuksesvol successfulsuster sistersuurlemoen lemonsuurlemoenblare lemon leavessuurlemoensap lemon juiceswaai swingswaar heavyswak weakswart blackswem swimswembad swimming poolswempak bathing suitswerm swarmsy she, hissyne his

taamlik fairlytabak tobaccotafel tabletafeldek setting a tabletafeldoek table clothtafelmes table knifetafeltennis table tennistafelvurk table forktagtig eighty


toe closed, thentoebroodjie sandwichtoekoms futuretoe maar don't worrytoepas applytoeristeaantreklikhede tourist

attractionstoeristeburo tourist bureautoeskouer spectatortoeter hootertoets testtoevlugsoord sanctuarytog surely, yettoneelopvoering playton eelspel actingtongvis soletoon toetoonbank countertop! agreed!toring towertot untiltotale wrak total wrecktotdat untiltot siens goodbyetowenaar wizardtradisie traditiontragedie tragedytragies tragictrap stairtrappe van vergelyking degrees of

comparisontref hittreffend stunningtrein traintreinreis journey by traintrek draw, pull, extracttrop herdtrots op proud oftrui pullover, jerseytuin gardentuingereedskap garden

equipment, toolstuinmaak gardeningtuis at hometwaalf twelvetwaalfde twelfth

tak branchtamatie tomatotand toothtandarts dentisttandpyn toothachetarief tarifftaxi/huurmotor taxitee teateatersuster theatre sistertee! breedteen againstteenstelling oppositetegnies technicaltegnikus techniciantegnologie technologyte huur to letteken signte koop for saletelefoon telephonetelefoongids telephone directorytelefoonrekening telephone

accounttelegram telegramtelevisie televisiontelevisielisensie television licencetemperatuur temperaturetenk tankten minste at leasttennis tennisten spyte van in spite oftent tenttersier tertiaryterug backterugskakel call backte veel too much, too manyterwyl whiletevrede satisfiedT-hemp T-shirttien tentiende tenthtiener teenagertienerafdeling teenage departmenttienjarige ten-year-oldtikster typisttJpiese typicaltjekboek cheque book

240 Afrikaans-English Vocabulary

twak tobaccotwee twotweede secondtweeling twinstweetalig bilingualtwyfel doubttyd timetydelik temporary, temporarilytydskrif magazine .

ui onionuitdaging challengeuiteindelik eventuallyuitgaan go out .uitgeput exhausteduitgestrek vastuithaal collect, take OUf

uitlaatgasse exhaust fumesuitnodiging invitationuitnooi inviteuitpak unpackuitroei exterminateuitsig viewuitslag resultuitstaJling exhibitionuitstappie excursionuitstekend excellentuitIaatpyp exhaust pipeuittrek undress, withdrawuitverkoping saleuitvoer exportuniek uniqueuniversiteit universityuraan uraniumurelank for hoursuse If yourselfuur hour

yak subjectvakansieoord holiday resortvakant vacantvakature vacancyvalhelm crash helmetvan surname (n), of(p)vanaand this evening, tonightvandag to-day

vanmiddag this afternoonvark pigvarktjops pork chopsvars freshvashou holdvasmaak fastenvasry drive into, collide withvasstel fix, ascertainvaste permanentvatbaar susceptiblevee livestock, cattleveertien fourteenveertig fortyveilig safeveiligheidsgordel safety beltveld veld, fieldveldskool initiation schoolveldtog campaignver farveral especiallyverander changeverantwoordelik responsibleverbaas amazedverbeel imagineverbeelding imaginationverbeter improveverbind linkverblyf stayverbrands! . damn it!Yerby pastverbygaan pass, go pastverbyganger passer-byverbysteek overtakeverdieping floorverduidelik explainverduideliking explanationverduur endureverdwaal lost. strayvereiste requirementvergadering meetingvergeet forgetvergelyk comparevergelyking comparisonverhouding relationverhuis moveverjaardag birthday

verkecr trafficverkeerd wrongverkeersbeampte traffic officerverkeersboete traffic finevcrkeersknoop traffic jamverkeerslig robot, traffic lightverkeerspolisie traffic policeverkeersreels traffic rulesverkies preferverkoop sellverlaat leaveverlang miss, desireverlede pastverlee embarrassedverlies lossverlof leaveverloflfordele leave benefitsverloofde fiance. fianceeverloor losevcrmaak entertainmentverminder cut, decreasevernoem name afterverplaas transferverpleegster nurseverrassing surprisevers verseverseker insureversier decorateversigtig carefulverskeidenheid varietyverskil dtffer (v), diff;rence (n)verskillend differentverskoon excuseverskyn appearverslaap oversleepvcrslae dumbfoundedverspreide scatteredverstaan understandverstel alterverteenwoordiger representativevertel tellvcrtolk interpretvertolking interpretationvertoning showVcrtrek leave (v), room (n)vertroue confidence

vervaardig manufactureverveeld boredvervelig boringverversings refreshmentsvervoer transportverwag expectverward confusedverwerf obtainverwonderd surprisedverwysing referencevcstig settlevet fatvier fourvierde fourthyinger fingervinnig fastvir for, tovis fishvisgereedskap fishing tacklevissersboot fishing boatvissershawe fishing harbourvisvang fishvIa custardvlei flattervleis meatvloei flowvlieg flyvliegtuig aeroplanevlug flightvlugbal volley ballvoegwoord conjunctionvoel feelvoet footvoetbal footballvoetslaner hikervoertuig vehiclevogroom moisturiservol fullvolgafstand following distancevolgende nextvolheid body (hairdressers' term)volkoring wholewheatvolkslied national anthemvolledig completevolop abundantvolstruis ostrich

voltooi completevolume volumevoor in frontvoorbeeld examplevoorberei preparevoordat beforevoorgereg hors d'oeuvrevoorkop foreheadvoorletters initialsvoormalige formervoorname christian namesvoorreg privilegevoorsien providevoorsitter chairmanvoorskrif prescriptionvoorskryf prescribevoorspoedig prosperousvoorstad suburbvoorstel introduce (v), pro-

posal (n)voort aheadvoortand front toothvoorval incidentvorentoe forwardvorige previousvorm formvra askvraag questionvragmotor lorryvriend friend (m)vriende besoek visit friendsvriendelik friendlyvriendelikheid kindnessvriendin friend (f)vrieshok freezing compartmentvroeg earlyvroegtydig in good timevrou wife, womanvrouens wives, womenvrugte fruitvrugteloos fruitlessvrugteslaai fruit saladvry freeVrydag Fridayvryf rubvuil dirty

vuis fistvulstasie filling stationvurk forkvuur firevuurhoutjie matchvyf fivevyfde fifthvyftig fiftyvyfuur five o'clock

weervoorspelling weatherforecast

weghardloop run awayweier refuse, rejectweiering refusal, rejectionwekker alarm clockwel wellwelgeskape healthywelkom welcomeWelwillendheidsdag Day of

Goodwillwen winwenkbrou eyebrowwereld worldwerelddeel part of the worldwerk workWerkersdag Workers'Daywerkgeleenthede job

opportunitieswerkgewer employerwerkloos unemployedwerknemer employeewerktuigkundige mechanicwerkure working hourswestelik westernwetenskap sciencewewenaar widowerwie? who?wie se? whose?wil want to, wish towildsbokke buck, antelopewildebees wildebeestwildplaas game farmwildtuin game reserve

waakeenheid intensive care unitwaar? where?waarborg guaranteewaarde valuewaarheen? where?waarmee? with what?waarom? why?waarop? on what?waarsku warnwaarskynlik probablywaarvan? of which?waarvandaan? from where?waarvoor? what for?wag waitwagkamer waiting roomwandelpad hiking trailwandelaar walker, hikerwanneer? when?want becausewarm hotwas washwasbak wash-basinwasgoed washingwaskamer laundrywat who, which, thatwat? what?waterglybaan water chutewatter? which?weduwee widowwedstryd matchweek soakweekliks weeklyweeldeartikels luxuriesWeense worsies Vienna sausagesweer again, weatherweerberig weather report

wind windwindskerm windscreenwinskopie (-jagter) bargain

(hunter)winter winterwinterklere winter clotheswintervakansie winter holidaywit whitewitbrood white breadWoensdag Wednesdaywoning residence, house,

dwellingwoon livewoonstel flatwoonwa caravanwoord wordwoordeboek dictionarywoordeskat vocabularywoordverwerking word

processingwortel carrotwou wanted towyd widewyn winewynkelner wine stewardwynlys wine listwys showwyser watch handwysie tune

yshokkie ice hockeyyskas refrigeratoryster iron

Index to Grammar Notes

The first number in each entry refers to the unit, the second tothe section within the notes of the unit.

abbreviations 20/3active and passive voice 17/1adjectives

- colour 11/2- intensive forms 11/3- predicative 1811- attributive 18/2

adverbs 8/1,13/5,15/2,16/1ai, reeds, alreeds 2/1articles 1/5compound verbs 6/4.8/3compound words 15/5, 15/6, 15/7,

15/8conjunctions 13/2, 14/2degrees of comparison 5/5, 12/4,

12/5,12/6.12/7,12/8.12/9.12/10, 12/11. 12/13

diminutives 5/3, 10/4. 17/3direct and indirect speech 16/2expressions 3/6.8/4.11/5, 11/6,

12/1, 13/7, 13/8gender 19/1gesin/familie 3/1goed, goeie 4/2, 18/2(c)how to generate new sentences 7/1infinitive 9/3instructions (commands) 14/2interjections units 10, 11

learn/teach 1/7negation 3/3nounscollective 18/3numerals unit 2opposites 15/1, 17/4plural 19/2prefixes 7/2, 15/6prepositions 3/2, 9/1prepositional constructions 12/14pronouns

- demonstrative 13/6- impersonal 10/1- personal III , 1/2. 1/4,6/1,8/5- possessive 5/1,5/2,8/5-table 10/3- reflexive 10/2, 20/1- relative 13/6

questioning words 1/6, 9/2se, s'n 1/3,5/2,8/5similes 11/4subjunctive mood 20/2suffixes 15/1(c), 17/1, 17/2, 17/3tenses 3/5,4/1. 6/1, 6/2, 6/3,15/4,

17/1weet/ken 4/3wil word/wi I wees 5/4, 12/2, 12/3word order 8/2,9/4, 13/2, 13/3,

13/4,13/5

Documents

AFRIKAANS