افسانه پسامدرنیزم

کندوکاوي در ذات سنت ، مدرنیته و پست مدرنیزم

com.erfanamali.www

com.blogfa.darmani-erfan.www

ir.darmani-erfan.www

دکتر علی اکبرخانجانی

٢

بسم اهللا الرحمن الرحیم

افسانه پسامدرنیزم: عنوان کتاب

دکتر علی اکبر خانجانی : مؤلف

1382:تاریخ تألیف

35:تعداد صفحه

٣

: فهرست مطالب

۴.......................................................................................................... راز سنت -١ ٩................................................................................... سنت سازان و سنت شکنان-٢ ١٢......................................................................................... ماده و معنای مدرنیزم-٣ ١٧................................................................................... پیشگامان اندیشۀ مدرنیزم-۴ ١٩............................................................................... پیشگامان اندیشۀ پست مدرن-۵

١٩........................................................................................................کارل مارکس ٢١......................................................................................................فردریک نیچھ

٢۴....................................................................................................گموند فرویدیز ٢۶....................................................................................................ادموند ھوسرل

٢٩......................................................................................................آلبرت انیشتن ٣٣...................................................................................... اسالم و پست مدرنیزم-۶

٤

»راز سنت «

اس ت ک ھ گ ذار » اس تمرار « و » زم ان داری « و» ق دمت « حتی بھ لحاظ ریشۀ لغوی بھ معن ای » سنت «

و ب ھ . و اتصال با گذشتھ و سیر بقاست ) ذکر( می نھد و منشأ یادآوری » یادگار«بشر در عالم خاک را بھ ولی ن شانھ ھ ای . جھان انسان در) شعائر( نشانھ ھای : لحاظی ھمان حافظۀ تاریخ در خاک بنی آدم است

زنده و فعال کھ در رفتار آدمی حضور دارد و نھ ھمچون آثار باستانی ک ھ در حفاریھ ا پی دا م ی ش وند، و ن ھ . ولی سنت ھا بھ مثابۀ تاریخ زنده و آثار باستانی فعال در بشرند. ھمچون تاریخ نگاری

د بلک ھ تخم دانھای تولی د مکاش فات عقل ی و سنت ھا ن ھ تنھ ا مج اری اندی شھ وانگی زۀ ت أمالت ب شری ھ ستن

اندیشیدن، یعنی س نت ھ ا را ب ھ ی اد آوردن و در آن کن دکاو نم ودن و ب ھ . علمی و ھنری و مذھبی می باشند . حتی متافیزیکی ترین اندیشھ ھا نیز از اندیشۀ درب ارۀ س نت ھ ائی آغ از م ی ش وند . چون و چرائی کشیدن . بدون وجود سنت ھا و تحریکات سنن ممکن نمی شود» خدا« مثال اندیشیدین دربارۀ

ھر شی ای ی ک س نت اس ت حت ی اش یای طبیع ی مث ل گیاھ ان، س تارگان، . ھمان موجودیت است » سنت «

در قرآن کریم نھ تنھا ھر فعل و انفعاالت ب شری در ت اریخ بلک ھ ھم ھ مخلوق ات جھ ان . رودخانھ ھا و کوھھا س نت ھم ان یعن ی . م ی باش د ) جھ ان م اده (عن ای س نت خ دا در ع الم ارض ھستی و کل سیر کون و فنا ب ھ م

در واقع سنت جمادی داریم و سنت نباتی و حیوانی و سپس سنت ب شری پس . مخلوقیت و موجودیت است ! یادگار خدا در میان مخلوقاتش: این یک دستھ بندی بسیار عام از سنت خدا در جھان است .

ف صول س ال، س نت ! اس ت ،س نت غیب ی خدر ک شفی ب ھ معن ای ک شفی از س نت در عالم اندی شھ وعل م نی ز ھ خوردن و خوابیدن و تولید نسل و بازی. مرگ و زندگی درمیان جانداران نیز یک سنت است . طبیعت است

حرک ت و س کون وتولی د و م صرف وتغیی ر و . ک ردن و دری دن و دری ده و دری ده ش دن نی ز ی ک س نت اس ت . نابودی نیز سنت است

بھ لحاظی سنت ھمان جلوه م ادی و مح سوس . ھر چیزی کھ ھست سنتی است یعنی زمان دار و قدیم است

پس خود خدا سنتی ترین موجود ع الم و ک انون س نت و عام ل و ح افظ . عالم وجود است ، موجودیت است شناس نامۀ ھ ر س نتی ی ک . عالم ھ ستی ، س نت خ دا در عرص ھ ظھ ور و ب روز خوی شتن اس ت . سنت است

. عینی است و یک معرفی نامھ است است کھ از اعم اق » معرف« رقصیدن و سخن گفتن و خموشی و ھر کرداری یک خنده وگریھ ونشستن و

ھ ر چی ز ق دیمی چ ون م ی خواھ د باش د دارای . آورد و میخواھد تازه و زنده و مستمر باش د می زمان سربر . سنت می شود

اس طوره ای ب ودن و . بشر در قلمرو آداب و کردار ، نماد یک واقعۀ بس قدیم اس ت بدین لحاظ ھر سنتی از ل ذا ن امفھوم و فرمالی ستی ب ودن س نت ھ ای ب شری ب ھ معن ای از ی اد رف تن مج اری ت اریخی و انگی زه ھ ای

ت بی معنا و پوچ وجود ن دارد ھ ر آنچ ھ ھ م ک ھ آداب و نسیعنی . وجودی انسان در دورانھای تاریخی است اگر سنتی ذاتا . افی نامیده می شود مربوط بھ نسیان بشر دربارۀ منشأ و مجرای تاریخی آن است رفکار خا

ھر چن د ک ھ ھ یچ س نتی . منقرض شده بود و از معنا و علت وجودی تھی گشتھ بود دیگر وجود نمی داشت ه و گوشھ م ی گزین د و ب از نابود شدنی نیست و فقط گاه برای دورانی ازقلمرو و فعالیتھای بشری خارج شد

ھمانطور کھ ھ یچ ذره ای در ع الم ھ ستی ن ابود نم ی ش ود وفق ط . بھ ناگاه بھ میان می آید و احیاء می گردد سنت ھای . سنت ھای اعتقادی فقط تغییر گفتار می دھند . تغییر شکل میدھد ھیچ سنتی ھم نابود نمی شود

٥

س نت ھ ای . طفی و اجتم اعی فق ط تغیی ر اب زار م ی دھن د س نت ھ ای ع ا . عبادی فقط تغییر ک ردار م ی دھن د . غریزی نیز فقط ظروف ارضای خود را بستھ بھ شرایط اقتصادی و امکانات فنی تغییر می دھند

در ق رآن . ھر چیزی در ظرف سنت ھستی قرار دارد و در مدار زم ان م ی چرخ د و ص ورت ع وض م ی کن د

ای ن ج ا ھ م ک ھ مث ل : ھ ان دگ ر وارد م ی ش وند ب ا حی رت م ی گوین د آمده وقتی کھ انسانھا می میرن د و ب ر ج و ای ن ھم ان راز بق ای جاودان ۀ س نت ھ ستی در گ ردش . آنجاست و ھر چھ کھ اینجا ھست در دنیا ھم ب ود

می توان گفت کھ ھیچ چیزی در ذاتش تغییر نمی کند بلکھ فقط در گردش زمان دچار بھ لحاظی . زمان است و بلکھ ارکان التغییری در صورت و صفت نیز وجود دارن د حت ی در گ ردش . می شودتغییر صورت و صفت

. زمان ھم پایدارند یعنی سنتی ھستند

حی رت آور عم ر آدم در جھ ان را براب ر عم ر ک ل جھ ان م ی دان د و ای ن دال ب ر یدر س خن ) ع(حضرت عل ی ق انونی حی رت آور عم ل م ی کن د ک ھ جاودانھ بودن ھمین ھستی مادی انسان است کھ در گردش زم ان و ب ر

ول ی ای ن ب ھ معن ای . را در اندی شھ نیچ ھ » رجع ت جاودان ھ « گاه قانون تناسخ رات داعی م ی کن د و فل سفۀ . تکرار و عبث و جبر نیست زیرا انسان صاحب اندیشھ و قدرت بھ یادآوری واصالح و انتخاب اصلح است

د ھمانگونھ کھ یک شی در منظر اھل تفک ر ھمچ ون ی ک راز و می باشتن و ھزار یاھر سنتی یک راز بی پا

.شده است ) قدمت–حضور ابدی ( و افسانھ ای متافیزیکی است کھ صورت پذیرفتھ و دارای سنت یکی از ویژه گیھای ھر س نتی در آداب ب شری ھمان ا اس رارآمیز ب ودن و طب ع س حرآمیزش م ی باش د ک ھ در

م ثال وقت ی ک ھ ی ک . حت ت أثیر ق رار میدھ د و حت ی ب ھ ب ازی م ی گی رد قلمرو حیات روزمره کل عقالنیت رات دانشمند بدون اینکھ بخواھد و بفھمد تن بھ مراسم عشاء ربانی می دھد و یا در مراسم بی معنی چھارش نبھ

می گ ردد ھ یچ حرف ی ب رای عق ل و یسوری شرکت می کند و گاه مشغول بازیھای مضحک اعیاد ملی یا دین س نت ھ ا دارای . دارد و بلک ھ ای ن عق ل و عل م اوس ت ک ھ مح صور و م سحور گردی ده اس ت عل م خ ودش ن

ھمانطور کھ گفتیم عق ول وعل وم . جادوئی بغایت حیرت آورند کھ بندرت کسی از احاطھ اش مصون می ماند بشری خود محصول تفکر دربارۀ سنت ھای تاریخی و طبیعی ھستند کھ بھ نوبھ خود بانی سنت ھائی مدرن

مثال بت پرستی ھا کھ در ط ول ت اریخ ت ا ب ھ . می شوند کھ احیای ھمان سنن قدیم و یا تکمیل آن سنن است اگ ر ق دیم ترھ ا ھ ر ف رد ی ا خان دانی فق ط دارای ی ک ب ت ب ود این ک ھ ر . امروز فقط توسعھ و تنوع یافتھ اند

. فردی برای خود چندین بت دارد مثل اشیای زینتی وھنری و صنعتی

ان ھستی ، جھان بت ھاست و سنت پرستی بشر ھم ھمان بت پرس تی ھ ای اوس ت و راز بق ای اوس ت و جھیکی بر مھر سجده می کند دیگری بر صلیب . » بت ھستی « ار و اتصال بقای او با ربستر بقای او و استم

خ ود را م ی ع ده ای اش یای خ انگی . ا بر قبری و یا درختی را م ی پرس تد و ی ا دس تی را س جده م ی کن د یو و ی ا ھم سر خ ود را و پ ول خ ود را و اش یای ص نعتی و آث ار باس تانی و پرستند عده ای ھم فرزندان خود را

ھزین ھ ھ ای کالن ی ک ھ در مراس م ھ ا ص رف م ی ش ود و در واق ع ص رف احی ا و تمجی د از س نن و ب ت ..... یعن ی ام ور . اف ات م ی ش ود یعن ی عم ده ت رین ھزین ھ ھ ا ص رف چیزھ ائی ن امفھوم و ن امعقول و خر . ھاست

ن امفھوم ھ ستند ک ھ ام ور مفھ وم زن دگی ب شر را تح ت فرم ان دارن د و ای ن ھم ان س لطھ ج ادوئی س نت ب ر مثال براس تی چ ھ ک سی م ی توان د در مراس م پرھزین ۀ عروس ی ھ ا و عزائ ی ھ ا و برخ ی از . عقالنیت است

مگ ر .دی بیاب د و آن را توجی ھ عالمان ھ کن د ھزینۀ عب ادی ب شر ن شانی از عقالنی ت و حت ی عق ل م ا رمراسم پ بخش عمده ای از درآمد ھر فرد و خاندانی صرف آبروس ازی نم ی ش ود؟ ای ن ھم ان س نت پرس تی و احی ای سنت در خویشتن و خاندان خویش است کھ ب ی ھ یچ دلی ل عقل ی و منفع ت م ادی و از ورای ارادۀ ف ردی ب ر

. از آن نیست زندگی فرد تحمیل می گردد و ھیچکس را گریزی

٦

یعن ی ھ یچ ف ردی بخ ودی خ ود دارای ھ یچ . راز دیگر سنت و سنت پرستی ھمانا قدرت اجتم اعی آن اس ت ن قرار م ی گی رد و ب ھ دیگ ران راسنت و انگیزۀ سنت پرستی نمی باشد و فقط بمیزانی کھ در ارتباط با دیگ

حرمتی ب ھ س نت ھ ا ع ین اھان ت ب ھ عدم رعایت سنت و بی .مند می شود مجبور بھ رعایت سنت ھاست ازنیاین یعنی چ ھ ؟ م ثال حت ی ی ک آدم ک امال و عق ال الم ذھب . است و گناه محسوب می شود ) جامعھ( ن رادیگ

ازدواج و مرگ کھ . ونیھیلیست وانقالبی و آنارشیست ھم بدون رعایت سنت نمی تواند ازدواج کند و بمیرد پ س . رند بیش از سائر وقایع محتاج و مجبور ب ھ س نت ھ ا ھ ستند دو تا از برجستھ ترین وقایع زندگی بش

باید گفت کھ سنت بشری تماما ھمان مدنیت اوس ت و برخاس تھ از حی ات جمع ی اس ت ک ھ ھ ستھ مرک زی آن در ش ھرھای ب زرگ ) س نت ھ ا ( ب ھ ھم ین دلی ل ش دیدترین و دقی ق ت رین آداب . خانواده و ازدواج می باشد

و شاقھ می شود و دچار ھ رج عایت می شوند و بدون رعایت اینھا حیات مدنی مختل ومراکز بزرگ مدنی ر نامیده می شود و در سیر مدنیت بشر رشد کرده است و مستمرا دقیق تر یننواآنچھ کھ ق. و مرج می گردد

ھ ا ھر چھ کھ س نت . و شاقھ تر واجتناب ناپذیرتر می گردد ھمان سنت ھاست کھ تبدیل بھ جبرھا می شوند بطور عرف و عادت خدشھ دار می شوند و افراد خود را بھ آنھا مقید نمی سازند قوانین رسمی شدیدتر م ی

بھ بیان دیگر قوانین جزائی جایگزین و جبران کنندۀ سنت ھای زی ر پانھ اده ش ده و منق رض ش ده ، . شوند و ب ا ای ن ح ال ھرگ ز نم ی توانن د قول م ی ن شینند عبھ بیان دگر قوانین معقول بر جای سنت ھای نام. ھستند

جای سنت ھا را بگیرند و بلکھ ھمواره در رابطھ ای دیالکتیکی با سنت ھا قرار دارند یعنی در آن واحد ب ھ گونھ ای سنت ھا را خدشھ دار می کنند و بھ گونھ ای غیر مستقیم مردم را وادار بھ سنت ھا می کنن د ت ا از

ھم ھ ک سانی . دلیل دادگاھھا و زندانھا پر اس ت از آدمھ ای س نت ش کن بھ ھمین . شر قوانین در امان بمانند . کھ بھ پای اعدام می روند سنت شکنان بزرگ بوده اند

خود یک سنت بزرگ است و آنان کھ بھ این سنت تن در نمی دھند از طرف جامعھ » دروغ مصلحتی« مثال

بلک ھ . » راستگوئی« ند ولی نھ تحت عنوان و بتدریج از طرف قانون وحکومت مورد مؤاخذه قرار می گیر زی را . بھ این دلیل کھ بواسطھ راستگوئی مجبور بھ خروج از سنت ھا ش ده و ھ رج و م رج پدی د آورده ان د

قیم دارند و سنت ھا بخاطر اینک ھ عقالن ی نی ستند بزرگت رین مخ ازن و تراستگوئی و عقالنیت رابطھ ای مس و ب سیاری از تبھکاریھ ا را لب اس ع رف و م صلحت م ی پوش انند و مع ادن دروغگ وئی و ریاک اری ب شرند

و این ھمان انگیزۀ دانش و عقالنیت در نبرد با سنت ھاست کھ گاه مب دل ب ھ ای دئولوژیھای . توجیھ می کنند نب رد . بھ معنای برانداختن سنت ھاست بھ نفع عقالنیت و منافع عقلی » انقالب« و اصال . انقالبی می شود

قال در طول تاریخ بر علیھ سنت ھا و مخصوصا سنت ھای دینی ، اساس ا نبردش ان ب ر علی ھ ف ساد علما و ع . می کند و تقدیس می شودلھا و ستم ھائی بوده کھ در قالب قداست سنت ھا عم

پ س ای ن نی ز واض ح اس ت ک ھ س نت ھم ان آداب جماع ت وم دنیت اس ت و نی ز ظ رف ف سادھا و س تم ھ ا و

» ن اجی «نجا کھ جامعھ ای را بھ انحطاط و عذابھای عظیم م ی ک شاند و ب ھ ناگ اه ی ک دروغھای بزرگ تا آ کھ در واقع مظھر عقالنیت است ظھور می کند و جامعھ را از برخی از س نتھائی ک ھ ظ رف ب دبختی او ش ده

و ب از ولی تجربھ نشان داده کھ ھمان سنت ھا دوباره با اندک تفاوتی در روش ، باز م ی گردن د . می رھاند و در ھستھ مرکزی آن ( » جامعھ« این بدان معناست کھ . ھمان فساد قدیم را با توجیھ جدیدی احیا می کنند

نمی تواند برای مدت زیادی بر اساس عقالنیت زیست کند مگر اینک ھ ھ ر ع ضوی از آن تب دیل ب ھ ) خانوادهن وضعی فقط ی ک آرم ان فل سفی و شده باشد و دارای ھویتی خودی و ذاتی گشتھ باشد کھ چنی » فرد« یک

گوئی کھ عقل امری فردی است و فرد بمیزان ی ک ھ از دیگ ران ب ی نی از ش ده باش د م ی توان د . عرفانی است سیاسی نیست بلکھ یک –عقالنی زندگی کند و این بی نیازی مطلقا بھ معنای بی نیازی غریزی و اقتصادی

ھم ان تنھ ا ) ع( ھ معن ای ان زوا ھ م نی ست بلک ھ بق ول عل ی نای معنوی می باشد و لزوما ب غمقام روحی و ا .بودن در جمع است و این مقام عارفان است

٧

ھر چند کھ مصلحین عصر جدید تالش ھای بسیاری کردند کھ برخی از سنت ھای ری شھ دار جامع ھ خ ود را آرم ان خ ود در آورن د عقالنی و اصالح نمایند و نگاه دارند و بصورت قدرتھائی اجتماعی و تاریخی بخدمت

ولی این امر در بلند مدت ھیچ ثمری نداده و نھایتا اصل آن آرمان را ھ م در خ ود ح ل . ،مثل گاندی و مائو و در برخ ی از ک شورھا ھ م ک ھ رھب رانش ت الش نمودن د ک ھ ری شھ س نت ھ ا را برکنن د نی ز . ک رده اس ت

.خودشان برکنده شدند مثل شوروی سابق

ما و عقالء با سنت ھای جوامع بشری درعین حال کھ تماما محکوم ب ھ شک ست ب وده ،خ ود نبرد تاریخی عل عامل احیای سنت ھا گشتھ و بلکھ سنن نوینی پدید آورده و بھ سنن قدیم افزوده شده اس ت و حی ات ب شری

و گویا رشد ب شر در ت اریخ چی زی ج ز رش د . را در لحظھ بھ لحظھ اش غرق در انواع سنت ھا نموده است امروزه ک ھ بظ اھر ع صر س نت ش کن ھاس ت ب سیار ش دیدتر از دوران . است توسعھ و تنوع سنت ھا نبوده

کھن سنن مدرن پدید آمده کھ رنگ و لعاب داده شدۀ ھمان سنن است کھ ھمھ امور و اعم ال ب شر را احاط ھ ی د درک کن یم ک ھ س نت زیرا با. اقتصادی در آورده است – فنی –کرده است و تحت برنامھ ریزیھای علمی

اگر تا دیروز ھر روزی یکی دوتا کردار س نتی از . ھمان قانونمندی جبری وعرفی حیات روزمرۀ بشر است امروزه از صبح ت ا ش ام ھم ھ م سائل مب دل ب ھ س نت ) مثل امور عبادی و اخالق فامیلی ( بشر صادر می شد

مثال تا چند نسل . ج ومرج وتشنجات می گرددھای جدیدی شده است کھ گریز از ھر یک از آنھا منجر بھ ھرن سنت رایج خانواده وجود داشت ولی امروزه ش امل ص بحانھ و نھ ار و اقبل فقط روزی یک وعده غذا بعنو

گ شتھ اس ت و ..... شام و قبل از نھاری و عصرانھ و پیش غ ذاو دس ر و قھ وه خ وری و م شروب خ وری و و نی ز تقریب ا ھ ر روزی مع ادل ی ک . اعی م درن ش ده اس ت ب صورت س نت عم ل م ی کن د وارک ان آداب اجتم

روز مادر، روز کارگر، روز معلم ، روز کودک ، روز نح س ، روز عی د ، روز ش کر، : اسطوره گشتھ است . روز اس تراحت، روز عیاش ی و روز ع شاق و روز م رده ھ ا و روزھ ای طبیع ی دیگ ر در تغیی ر ف صول

دوران تنوع و تکثر وتجدید وتجمع س نت ھ ای ب شری از سراس ر جھ ان بنابراین می بینیم کھ دوران مدرن، اس ت و ھم ھ س نت ھ ا در ھم ھ ج ای جھ ان واز ق دیم ت ا کن ون مب دل ب ھ س نتھائی جھ انی ش ده اس ت و ای ن

و اینک م ثال ی ک ع رب م سلمان ھ م . خودنماد ومعنای دگری از جھانی شدن است ، جھانی شدن ھر سنتی را رعایت می کند و ھم سنت ھای آمریکائی و مسیحی را و ھ م س نت ھ ای عرب ی سنت ھای ھندی و ژاپنی

گ اه س نت ھ ای ق ومی و دین ی ھاین جھانی شدن و تجمع و تداخل و تھاجم سنت ھاست ک . واسالمی اش را .یک ملتی را تحت تأثیر قرار داده و تغییر شکل میدھد

ع صر عقالنی ت زم ب ر خ الف آنچ ھ ک ھ ادع ا م ی ش ود قتی درک م ی کن یم ک ھ ع صر م درنی دبنابراین با اندک

نیست بلکھ عصر تجدی د و توس عھ وتکثی ر وم درن ش دن و جھ انی ش دن ھم ھ س نت ھ ای ب شری از سراس ر جھان و بلکھ از اعماق تاریخ است یعنی عصر بت پرستی ھا و جھل پرس تی ھ ا واف سون و اف سانھ پرس تی

ع صر م درنیزم ب ھ لح اظی ع صر جھ انی . ھاس ت تیخ و جھانی شدن ومحشر س ن رھاست ،عصر حضور تا آیا ھرگز ھمچون امروز شاھد اینھم ھ خراف ات . است یمع بشراژادی جونت ملی و قومی واشدن ھمھ خراف

خرافاتی کھ البتھ بسیار شدیدتر از سابق خودنمائی می کنند چرا کھ توجیھات و . در سراسر جھان بوده ایم ادبی ات م درن و روانکاویھ ا وس ینما از مھمت رین عوام ل ت شدید وتوس عھ و توجھات علمی ھم یافت ھ ان د ک ھ

. جھانی ساختن این سنت ھا و خرافات محسوب می شوند آنچھ کھ موجب شده مدرنیزم را در نقطھ مخالف سنن و خراف ات ن شان دھ د س وء تف اھم حاص ل از ای ن ام ر

حال آنکھ . نی و علمی و ریاضیاتی گشتھ اند است کھ گوئی افراد و جوامع مدرن ھمچون علوم و فنون عقاله ای نم وده ھمان ا رن گ ولع اب عل م و راتفاقا آنچ ھ ک ھ س نن وخراف ات کھ ن اق وام ب شری را جھ انی واس طو

بشر امروز بسیار شدیدتر از دوران قبل با خرافات و سنن نامفھوم خود زندگی م ی کن د و . تکنولوژی است پس پردۀ خود را نیز از دست داده و ت ا ب ھ مغ ز اس تخوان س نتی و خراف ی حداقل عقالنیت زندگی روزمره و

عل وم و فن ون . کارخانھ ھا ھستند کھ علمی تر عمل می کنند و نھ افراد و جوام ع و حکومتھ ا . گشتھ است

٨

حیات اجتماعی بشر مستمرا سنتی تر . فات ھستند افقط بعنوان ابزاری در خدمت اشاعھ و القای سنن و خر کافی است کھ بھ کاربرد کامپیوتر واینترن ت . افی تر و نامعقولتر وافسانھ ای تر و تناسخی تر می شود خرو

آی ا براس تی ح ضور ک امپیوتر در من ازل موج ب اف زایش عقالنی ت درحی ات . و م اھواره ھ ا نظ ری افکن یم ؟ ای ن علم ی ت رین خانواده گی شده است ؟ ھمچنین افزایش عقالنی ت در حکومتھ ا و س ازمانھای اطالع اتی

ابزارھا در خدمت افسانھ ای ترین ح االت و امی ال ب شر ق رار گرفت ھ اس ت و ج ز اف سونگری چی ز دیگ ری را ه رت ھا نیستند کھ علمی و عقلی می شوند بلکھ سنت ھا بواسطھ علم و فن ، اسطوسناین . توسعھ نمیدھد

ی بین یم ک ھ م ثال جھ ان اقت صاد واقت صاد ام روزه بوض وح م . ای تر و جھانی تر وافسون کننده تر می ش وند جھانی و ھمچنین سیاست ھای جھانی و جنگھا جملگی بسوی جنون و افسون و نامعقولی فزاینده می روند

ھ ن خوی شند کقدرتھا درخدمت جھانی ساختن سنن و خرافات . و مطلقا تحت ارادۀ عقالنی حکومتھا نیستند ای ن ھم ان . س نن و خراف ات و اس طوره ھ ا و اف سانھ ھاس ت ب ھ لح اظی جنگھ ای م درن ھمان ا جن گ ب ین .

جنگ اس طوره ھ ا و : خدایان و اسطوره ھا و سنن آنھا در میان بشر است کھ بشر را بھ جنگھا می کشاند ب ھ بی ان دیگ ر ک ل عقالنی ت عق الء و عل م علم ا در ط ول ت اریخ ت ا ب ھ ام روز در خ دمت . ه ای رس نن اس طو

و . سون و خرافھ ب وده اس ت یعن ی ھم ان چی زی ک ھ س نت ھ ا نامی ده م ی ش وند اشاعھ و حاکمیت جنون واف طبیعی است کھ گاه برای جھانی ساختن و تقویت و تشدید و جاودانھ نمودن یک سنت این جبر پدید می آی د

پیدایش فرقھ ھا از بطن مذاھب و نژادھ ا مرب وط . کھ آن سنت در ساختار صوری خود دچار اصالحاتی شود اینک ھ ھ ر م ذھبی در ھ ر ش رایط ت اریخی و جغرافی ائی . ط رش د و ی ا بق ای برخ ی س نن ب وده اس ت بھ ش رای

سنت ھا ھرگ ز . مجبور بر دگردیسی و اصطالحاتی در ساختار سنن خود می شود ھمان جبر تنازع بقاست ص ی م ی نابود نمی شوند بلکھ در ھر طبقھ و نژاد و شرایط اقتصادی و سیاسی و طبیع ی ظھ ور و ب روز خا

. یابند مدرنیزم بھ معنی تجدد و توسعھ وجھانی شدن تماما جز سنت موضوع و مقصود دیگری نداشتھ است و ب ھ معنای برون افکنی سنن نھفتھ در نفوس اف راد وجوام ع اس ت ک ھ گ اه بفراموش ی س پرده ش ده و گ اه امک ان

. بروز نداشتھ است است این س ن ھ م در اف راد و ھ م طبق ات و ھای ویژه خویش تھر طبقۀ سنی دارای ب! » بت « یعنی » مد«

.تمدنھا شدیدا راز سنت آن سن را معرفی می کند یعنی راز قدمت را و راز جاودانھ سازی نمادھای حیات راام روزه در سراس ر جھ ان و بخ صوص جھ ان س وم ش اھدیم ك ھ ھ ستھ مرك زي ھم ھ منازع ات و جنگھ ا در

ومتھا و در بطن جامع ھ چی زي ج ز نب رد ب ین س نت و مدرنیت ھ نی ست ك ھ نب ردي درون خانواده تا اعماق حك بغایت احمقانھ و مستھلك كننده مي باشد كھ گاه منجر بھ خساراتي غیر قابل جبران مي گردد مث ل فروپاش ي

الب خانواده ھا و یاانقالباتي اجتماعي كھ ھرگز منجر بھ جامعھ اي سعادتمندتر نمي شود در حقیقت پدیده انق .و ایدئولوژیھاي انقالبي تماما حاصل تضاد بین سنت و مدرنیتھ بوده است

بطور مثال مي بینیم كھ محور ھمھ مناق شات خ انوادگي ب ین زن و ش وھر و وال دین و فرزن دان و بخ صوص پ دران و پ سران چی زي ج ز نب رد ب ین س نت و مدرنیت ھ نی ست ك ھ ای ن نب رد چ ھ ب سا ب ھ فروپاش ي خ انواده

اینك بھ ھمان سنت مد ولي مثال مي بینیم كھ بیست سال بعد ھمان فرزنداني كھ مدافع مدرنیتھ بوده اند بیانجاو ھمچنین والدین را م ي بین یم ك ھ این ك . ھا باز گشتھ اند منتھي با تغییر و تبدیلي در ساختار و صورت آن

ه اند این مثال كھ مثالي كامال واقعي بھ كلي دست از سنت ھائي كھ براي حفظ آن مبارزه كرده بوده اند كشیدای ن رجع ت و حماق ت را در انقالب ات ع صر ع ین . ه حماقت ذاتي این نبرد اس ت و ھمھ جائي است نشاندھند

جدید نیز شاھدیم كھ چگونھ از بطن ھر انقالبي جریان ضد انقالب پدید مي آید این ھمان رجعت سنت از قلب درباره این مھمترین پدیده عصر وجود داش تھ باش د بخ ش عظیم ي از پس اگر معرفتي كافي. مدرنیزم است

.ي عصر ما قابل پیشگیري است خسرانھا

٩

»ان و سنت شکنانزسنت سا«

ی ان ب شر رگ و ری شھ و معن ا و اح ساس م ذھبی و مت افیزیکی دارد و در واق ع س نت غی ر مھ ر س نتی در

پس طبیعی است کھ ذات سنت ھ ا ھرگ ز معق ول نگ ردد . مذھبی وجود ندارد و ھمھ سنن ملی نیز مذھبی اند . می باشند متافیزیکیزیرا برخاستھ از امور

الھ ی ک ھ ادام ھ دھن ده ای ن راه و معق ول کنن دۀ کھ بانی سنت ھا ھمانا پیامبرانند و حکیمان تپس واضح اس ت کھ تالش م ی کن د ای ن پیامبر کسی است کھ حکم را می آورد و حکیم ھم کسی اس . سنن انبیاء می باشند

و اتفاق ا در چن ین تالش ی اس ت ک ھ ھ ر حکم ی ب سوی . احکام را بھ عقل و علم آورد و تبدیل بھ فرھنگ کن د چ ون . کثرت و تنوع و تفرقھ می رود و سنت ھا را توسعھ م ی دھ د و مط ابق گروھھ ا و ش رایط م ی س ازد

حکم ت . آن حک م، ج اری ش ود و ب اقی بمان د حکمی کھ فھم گردد می تواند در ھر شرایطی با تغییر صوری یعنی ھ ر حکم ی . موجب انعطاف پذیری ظرف احکام می شود و در تاریخ و جوامع گوناگون باقی می ماند

و . بمیزانی کھ عقالنی شده ماندگار شده و بھ ھمان می زان دچ ار تفرق ھ و کث رت وتن وع ص وری ش ده اس ت . بھ انقراض و تباھی گشتھ است ھر حکمی بمیزانی کھ عقالنی نشده محکوم

بن ابراین حکیم ان در ع ین ح ال ک ھ موج ب بق ای ت اریخی و توس عھ و تن وع احک ام و س نن ب وده ان د موج ب و جنگ تاریخی روحانیت مذاھب و این یکی از علل جدال . اند شکستن تدریجی این احکام و سنن نیز بوده

مان بوده است کھ احکام را شک ستھ و س نن را تن وع کھ حافظ صورت اولیھ ھر حکم و سنتی ھستند با حکی .خی ھستھ مرکزی این سنن بوده اند یبخشیده و موجب بقای تار

. عقل ھمواره تالش نموده تا پوستھ ھای بیرونی سنن را دریده و بھ ھستھ مرکزی ذات آن برسد و روحانی ت . لق ی م ی ش ود امبران بانی ان س نت ھ ا ھ ستند ک ھ ھم ان ش یوه اج رای احک ام الھ ی ت ی بن ابراین پ

و حکیم ان ھ م توس عھ . مذاھب ھم حافظ صور اولیۀ اجرای این سنت ھا ھ ستند و مب دأ آن را حف ظ م ی کنن د این ھر سھ خادمان سنت الھی . دھنده سنت ھا و شکافندۀ سنت ھا و آشکار کنندۀ ذات معنوی آن می باشند

ھ ر پی امبری ب ا آوردن زی را . دم و ت ضاد ب وده ان د درمیان بشرند و در عین حال ھمواره ب ا یک دیگر در ت صا س نن ق دیم م ی ش ده و ل ذا حک م جدی د موج ب بن ای س نت جدی د ب وده ک ھ موج ب شک ستن و ابط ال برخ ی از

. روحانیون مذھب قبلی را بھ جدال می کشانیده است س نت ھ ای مل ی نی ز تقریب ا ھم ھ . ماندگارترین سنت ھا در تاریخ ب شر ھمان ا س نن عب ادی م ذاھب ب وده ان د

و رس وم واعم الی ک ھ ان سان را بخ دا مت صل م ی بادعبادات بھ معنای آ. بقایای فسیلی سنن عبادی ھستند کی یکنند بھ مثابھ ذات سنت می باشند و خ ود ای ن آداب از ط رف خ دا ب ھ ب شر اب الغ ش ده ودر واق ع مت افیز

وی خدا م ی ک شاند یعن ی ب ھ فراس وی سرا بترین ونامحسوس ترین ونامعقولترین رفتار بشری است و بشر . پس طبیعی است کھ سنت ھا جملگی افسانھ ای و نامعقول باشند . عالم ماده

در واقع ھر عملی از انسان کھ بسوی خدا میل می کند و قرار است خدائی شود و انسان را متافیزیکی نماید پ س در واق ع . پیون دد و مان دگار م ی ش ود و یا خدا را در انسان حاضر و ن اظر س ازد ب ھ قلم رو س نت م ی

و ھم ین نقط ھ نظرھ ای ن امعقول و مان دگار عام ل . س نت ھ ا ب ھ مثاب ۀ نقط ھ نظرھ ای خ دا در حی ات ب شرند این سنت ھا ھر چند کھ ان سانھا را ب ھ . ارتباط انسانھا و حیات جمعی ومدنی بشر بر روی زمین شده است

و بھم ین دلی ل آن انگ شت ش مار . اس ت و گ رد ھ م آورده اس ت خ دا نرس انیده ول ی ب ھ ھم دیگر رس انیده انسانھائی کھ از طریق این سنت ھا با خدا مربوط شده اند بھ تفرید رسیده واز جمع بشری بری ده و مط رود

ونی برخی از سنت ھا شده و مھمترین سنت ھا را کھ ھم ان حی ات گگشتھ اند و در ارتباط با خدا موجب دگر زیرا معقولترین جنبۀ سنت ھا ھم ان گ رد ھ م آوردن اف راد ب شری م ی باش د و . نھاده اند جمعی است زیر پا

ھمین جنبھ خود یکی از علل اھمیت و قداس ت س نن اس ت چ را ک ھ اف راد ب شری ک ھ تمام ا ب ر مح ور غرای ز اقع ھ د و ای ن و ین گ رد ھ م م ی آ ) یعنی یک سنت ( انھ خود زیست می کنند و بر سر امری نامعقول رحسابرگ

. بسیار مھم و واقعا متافیزیکی و فوق عقلی و فوق غریزی است

١٠

اج ی و در ی ک مراس م س نتی مجب ور اس ت خر دآدمی کھ در وضعیت عادی از یک لقمھ ن ان خ ود نم ی گ ذر ھمھ اف راد ب شری در چن ین . یھا نماید آنھم بھ خاطر امری کامال نامعقول و غیر مادی و نامحسوس رایثارگ

باطن ا در اوج ع داوت ب ا ای ن مراس م ھ ستند ول ی از آن گری زی ھ م ندارن د مث ل مراس م عزائ ی و مراس می و اینکھ ھ ر ف ردی . مادی بشرند ، ضد حیوانیت بشرند–در واقع سنت ھا ذاتا ضد فردیت غریزی . عروسی

ب ھ ھم ین . ھیچ و پوچ می کن د فبخش عمده ای از درآمد خود را صرف ھمین مراسم می کند در واقع صر دلیل اشد عداوتھا و کینھ ھای فردی در جریان این مراسم سنتی پدید می آید در مراسم عروسی و عزائ ی و

در باطن این تجمعات سنتی اشد کینھ ھا حضور دارد و گاه بروز می . عیاد دینی و ملی و عبادی و امثالھم اتالست و در آنھا افراط و تفریط می کند و آنھا و بشر بمیزانی کھ از ذات این سنن نفرت دارد بھ آنھا مب.کند

مادی دینی و فوق و بدینگونھ است کھ ھر سنتی کھ ذاتا . می کندرا مبدل بھ حربھ ای بر علیھ ذات سنت ھا وای ن . و فوق عقالنی است در عمل ضد دینی و ضد اخالقی می شود و قلم رو ف سادھا و ع داوتھا م ی گ ردد

و علما و عقالی ھ ر ق ومی ھم واره ب ر علی ھ ! مذھب ضد مذھب است یعنی نفاقیکی از علل و عوامل بروز و آنھ ا را پ وچ م ی س ازند و چ ھ نبرد می پردازند و با حربھ عقل بھ جان سنت ھا م ی افتن د ھمین واقعھ بھ

درواقع عقل ھمواره در ظاھر ضد س نت ب وده اس ت ول ی . بسا بدست مردم طرد و لعن و گاه کشتھ می شوند تا بھ ذات سنت بازگشتھ است ومعنای عرفانی یافتھ اس ت ک ھ ی ک س نت برت ر اس ت و ب ھ معن ای ظھ ور نھای

. ذات سنت است . سنت ھا دارای ذاتی شدیدا دیالکتیکی ھستند یعنی بھمان شدت کھ ضد عقلی ھستند عقالنی اند

ھ کم ال برس د عرف ان عق ل ف ردی چ ون ب . سنت ھمان عقل جمعی است کھ در تضاد با عقل ف ردی م ی باش د ب ھ ھم ین دلی ل . قابل ع رف و عرف ان اس ت تواین . است ولی عقل جمعی در کمالش تبدیل بھ عرف می شود

کمال عرفان نیز معرفت بر حق عرف است و لذا بھ صلح با مردمان می انجامد کھ ھمان صلح با سنت ھ ای . مردمان ،صلح با خرافات و دروغگوئی و ریاکاری مردمان است

بھ ھمین دلیل ان سان . تر ھستند ئانت ھا بھ لحاظ عقل اخالقی و اخالق عقالنی تماما ریاکاری و نمایش وت سعقل گرا از سنت ھا دور می شود و بھ آن پشت می کند و لذا مطرود عامھ ق رار م ی گی رد زی را عق ل، حک م

. م نیستبھ صداقت می کند و سنت ھا حکم بھ ریا می نمایند ، حکم بھ امری کھ مفھوبھ ھمین دلیل عقالنیت و صدق وتنھائی در . جماعت ،ریا و خرافھ از عناصر ذاتی سنت محسوب می شوند

. نقطھ مقابل سنت قرار می گیرند ودر مجموع انقالبیگری و آنارشیزم را پدید می آورند ی ودوس تی م ی گذش تگی و گردھم ائ –سنت ھ ا م یخ ھ ای دی ن خ دا در می ان ب شرند ک ھ ب شر را ب ھ از خ ود

کشانند ھر چند کھ بشر فقط بواسطھ ھمین عناصر تاریخی و ماندگار دین است کھ بھ نبرد با دین می پردازد بھ ھمین دلیل ھر سنتی را ض د س نت خ دا م ی ی ابیم ودر ع ین ح ال س نت خ دا م ی . وفساد و فتنھ ھا می کند

ب رای فری ب م ردم وجن گ ب ا دی ن خ دا ش ده این سنت ھا کھ سر نخ ھای ارتباط ب ا خ دا ب وده اب زاری . یابیم . است

ھم انطور . جنبۀ دیگری از ماھیت ضد دینی سنت ھا مربوط بھ مسئلھ عادت و سھویت در نفس ب شر اس ت کھ مثال در قرآن مؤمن ان ب ھ اقام ھ ص لواة دع وت م ی ش وند و از طرف ی دگ ر خداون د نم ازگزاران س ھوی را

د یاب سنتی بھ دو دلیل ماھیتی ضد دینی و ضد اخالقی و تباه کننده م ی بنابراین ھر. دشمنان دین می خواند ھ ر چن د ک ھ ای ن دو از ھ م ج دا ناش دنی ھ ستند زی را تزوی ر ب ھ ! تزوی ر و تقلی د ! مکر و جھل ! ریا و سھو :

ھم انطور . یعنی مکر و جھل دو روی سکھ کف ر ب شرند . شیوۀ تقلید عمل می کند و تقلید ھم بھ نیت تزویر ع ذاب آور و تب اه س نت ھ ای . ب ر اھل ش م شتبھ س اختھ اس ت رامزمن اس ت ک ھ ام ر حماقت ھمان ریای کھ

کننده کھ بشر درعین نفرت از آنھا ھیچ راه گریزی ھم از این سنت ھا ندارد نمادھای حماقت ھ ای اجتم اعی ای ن س نت ھ ا را ان ھ قو ھر چند وقت یک پیامبر یا حکیم ی ظھ ور م ی کن د و ماھی ت احم . خی بشرند ی تار –

رسوا ساختھ و جامعھ ای را می رھاند و این ھا ھمان سنت شکنان تاریخند ک ھ روزی س نت آفرین ان ت اریخ ا کھ قدرت سنت آفرینی دارند و حق سنت ھا را درک می کنند ودچار نسیان وحماقت نگشتھ ھھمان. بوده اند

کند نھ انکار و طعن و لعن و اھانت بھ س نت آن قدرتی کھ سنت را می ش. اند می توانند سنت ھا را بشکنند

١١

ھمانطور آن قدرتی ھ م ک ھ س نتی را بن ا . بلکھ قدرت درک ذات سنت است یعنی معرفت بر سنت اهللا در بشر پ ذیرش ھ یچ ام ری . پس سنت گزاران عاشقانند و سنت شکنان ھم عارف ان . می نھد از عشق بر اهللا است

س نت پ ذیری از تعب د و ع شق اس ت ن ھ تعق ل و . و اس تدالل باش د از جان ب غی ر نم ی توان د ب ھ ق وت عق ل و ای ن ھم ان واقع ھ . حقیقت عرفانی ھر سنتی فقط در جریان شکستھ ش دنش رخ م ی نمای د ولی . مصلحت

ای است کھ در عرفان اسالمی تحت امر پی ر و ام ام رخ م ی دھ د ک ھ ب ھ مثاب ۀ شک ستن ک ل ش ریعت بعن وان ای مؤمن ان بدانی د ک ھ ھ ر چی زی را غ ایتی اس ت و « ک ھ ) ع( ای ن ک الم عل ی کارخانھ سنت است و م صداق

» .ج کنیدودای حقوق اسالم بھ غایتش برسید واز آنجا برای خدا خرا باپس شما . اسالم را ھم غایتی است این ھمان خروج از کارخان ھ س نت اس ت یعن ی خ روج از ت اریخ و زمانی ت و م دنیت و ق دمت اس ت ورود ب ر

وج ود ش دنی من و یگ انگی اس ت یعن ی دش » ف رد«ای ن ھم ان واقع ۀ . جدی د و حادث ۀ قیام ت وج ودیخلق ت و در دی ن ھ م رس یدن ب ھ آخ رت و . تای ن واقع ھ ھم ان مق صود خ دا از خلق ت اس . جاودان ھ و ف وق جھ انی

اتھ ام . ن ابدی سنت می باشد کھ امامان و عارفان کامل اسوه ھای آن می باش ند یاآخرالزمان است و این پا ان سان . خروج از دین والحاد وارتداد این یگانھ ش ده گ ان از جان ب س نت پرس تان ب دین لح اظ مفھ وم اس ت

در معرفت اسالمی می باش د ک ھ » خلیفۀ خدا« کامل خود جمال سنت خدا در جھان است و این ھمان معنای اه رس یدن ب ھ خ دا و در مق ام او ھم ان ر » راه« بھ معن ای » دین« . غایت دین او در عالم ارض بوده است

ان سنت است یعنی سنت ھمان راه خداس ت ماین راه ھ. قرار گرفتن و جانشین او شدن در عالم ارض است و لذا کسی کھ بھ او رسید و بر جای او قرار گرفت از سنت خارج است و فرا سنت م ی باش د و بلک ھ جم ال

ی ھم ان س نت ن اب یعن ی کم ال وجم ال و غای ت آن اس ت یعن » راه«وجودش ھم ان . سنت و کمال راه است او ح ق س نت و گ وھرۀ س نت اس ت ن ھ مجموع ۀ . سنتی کھ پیامبران خدا برای بشر بھ ارمغان آورده بودن د

.سنن انبیاء کھ در طول تاریخ بواسطھ مردمان تحریف وتفریط شده و چھ بسا اصال واژگونھ گردیده است ن موجودی ت در جھ ان و زم ان اس ت و دی ن خ دا ھ م بعن وان یک ی از ک ھ س نت ھم ا یمدر آغ از مقال ھ گفت

مخلوقاتش و بلکھ بعنوان عالیترین مخلوق خدا ، موجودی در جھان و زمان است ولی انسانی ک ھ از زم ان ( دی ن ب ھ ھ م نی ازی پاک شد و رھید دیگر از سنت ھ م ب ی نی از اس ت ھم انطور ک ھ خ دا ) مادیت ( وجھان

و سنت ھمان جاذبھ تجم ع ب شر و نی ز تجم ع و ارتب اط .کھ فرد است و احد و صمد است زیرا . ندارد) سنتپراکن ده ( و بھ ھمین دلیل است کھ ظھور جھانی ام ام موج ب ن شر . کل مخلوقات جھان است در بستر زمان

موجودات می شود و ذات خود بخودی ھر چیزی عی ان م ی گ ردد و جم ال ذات ھ ر موج ودی ) گی و فردیت ان عرصھ قیام ت اس ت ک ھ عرص ھ تفری د و تجری د وتوحی د آدم و عالمی ان اس ت و مو این ھ. ر می آید آشکا

.ی لپایان عمر زمان و سنت و قدمت و موجودیت ارتباطی واجتماعی و مدنی وملکوگران س نت خ دا در ءبطور مثال پیامبران خدا و بخ صوص پی امبران ص احب رس الت و ش ریعت جملگ ي احی ا

بنابراین پیامبران . ده اند درست آنگاه كھ این سنت ھا در میان بشر تحریف و تبدیل شده است میان بشر بوخدا براي این احیاگري در مرحلھ نخست سنت ھاي قدیم را مي شكستند و آنگاه از خرابات این سنت ھا حق

ك ھ ظھ ور ك رد ھم انطور ك ھ ح ضرت م سیح در زم اني . آن را آش كاركرده و دوب اره آن را ب ر پ ا م ي نمودن د شریعت موسي در میان بني اسرائیل تماما تحریف و بلكھ وارونھ شده بود و لذا ق وم بن ي اس رائیل ب ھ ف ساد كشیده شده بود و دچار صدھا تفرقھ و عداوت گشتھ بود و لذا مسیح در آغ از ك ارش ك ل ش ریعت موس ي را

. ھ من ایمان آورد و م را دوس ت ب دارد بھ كناري گذاشت و گفت ھر كھ مي خواھد كھ زنده و رستگار شود ب در حقیق ت م سیح ذات و گ وھره س نت خ دا و ش ریعت موس ي را عری ان نم ود ك ھ ھم ان محب ت ب ود چ را ك ھ شریعت و سنت ھدفي جز گرد ھم آوردن افراد و گروھھاي بشري ندارد تا انسانھا بتوانند با صلح و س المت

بن ابراین م سیح ح ق . و تم دني چی زي ج ز محب ت نی ست در كنار یكدیگر زندگي كنن د و اس اس چن ین تجم ع سنت را آشكار كرد و آنگاه بر این حق یكب ار دگ ر س نت و ش ریعت م سخ ش ده موس ي را احی اء ك رد و خ ود

بن ابراین م سیح ی ك نمون ھ برج ستھ و م شھور از ی ك ان سان س نت ش كن و س نت . قرباني این احی اگري ش د .آفرین است

١٢

»زم ماده و معنای مدرنی «

و نف سانی یب ھ معن ای چی زی ب اطن . اس ت » بت « در فرھنگ کاربرد عامیانھ غرب دقیقا بھ معنای » مد« و ای ن ھم ان . تع ین بخ شیدن : ظھ وری مح سوس و مج سم و قاب ل پرس تش در آوردن ھوذھن ی را ب ھ عرص

» مدرنیزم« بدین ترتیب . خلق نمودن می باشد یبرون افکنی معنا در ماده است و بدین لحاظ ھمسان معنا سیاسی بھ معنای تب دیل – فنی و یا یک نظام اقتصادی –ھمچون یک مکتب فکری و یا یک دستگاه علمی

! ظھور اراده : اراده بھ مادیت بیرونی است یکی از محوری ترین موضوعات است و میزان و غای ت ی ک بی ان » مد« در قلمرو علم منطق اروپائی نیز

و ی ا در ھ ر ام ری بح ساب آی د ھمچ ون ی ک ع دد ی بتواند بصورت یک عالمت پایدار و یقینکامل منطقی کھ ھمانطور کھ ریاضیات ، غایت منطق مدرن می باشد و فلسفۀ ریاضیات در قرن بی ستم ع ین . معادلھ ریاضی

ب ھ معن ای ) modality(» م د « و درای ن فل سفھ . منطق نھائی و منطق بھ عنوان یک علم ب دیھی گردی د و . تعادل و تساوی ابدی دو امر است کھ در قلمرو دان ش ک اربردی ع ین ھم سانی ای ده و واقعی ت م ی باش د

فقط در فلسفھ مدرن ریاضیات کھ توسط برتراند راسل و وایتھد تکمیل وتدوین شد فلسفھ ھگل تحققی ک امال . » عیت است ایده ھمان واق« ی اثبات گردید کھ گلمنطقی یافت و گوئی ایده آلیزم محض ھ

ھمانی اس ت ک ھ ب ھ معن ای یگ انگی ظ اھر و ب اطن ان سان م ی –و تحقق منطق این ربدین لحاظ مدرنیزم قلم گویا کھ اراده ونفس بشری در قلمرو مدرنیزم تبدیل بھ مادۀ محض می شود و این بدان معناس ت ک ھ . شد با

خلق شود کھ ) روبات( الکترونیکی کامل تبدیل بھ اشیاء می گردد مخصوصا آنگاه کھ یک انسان بیو انسان . یعنی درست ھمان باشد و ھمان کند کھ بشر اراده می کند. بشر شود بتواند عامل ارادۀ

.می باشد» = « قۀ ریاضیات است کھ خدایش طلدر واقع می توان گفت کھ مدرنیزم ھمان عرصۀ سلطنت م

در زبان یونانی است ک ھ ب ھ معن ای آش کار ) Tecno( » تکنو«این معنای مذکور دقیقا بیان وتحقق واژۀ

و ب ھ ھم ین دلی ل م درنیزم وتکنول وژیزم ، معن ا و م اده . س ازی و ب رون افکن ی و عری ان نم ودن م ی باش د . یکدیگرند و بدون تکنولوژی ، مدرنیزم ممکن نیست

د و مرب وط ب ھ ق رون اخی ر با توجھ بھ مفاھیم مذکور م ی ت وان گف ت ک ھ م د و م درنیزم مطلق ا پدی ده ای جدی

و نیست بلکھ از دوران ابزار سازی و کشف آتش ونخستین علوم و فنون ابتدائی بشر آغازیدن گرفتھ اس ت م را م ورد بح ث ق رار داد م ثال زنیرفقط م ی ت وان دقیق ا ب ر ح سب ان واع ودرج ات رش د تکنول وژی پدی دۀ م د

انی ک، م درنیزم ع صر ب رق و الکترونی ک و مدرنیزم عصر حج ر، م درنیزم ع صر آت ش ،م درنیزم ع صر مک مدرنیزم عصر بیوالکتروشیمی ، مدرنیزم عصر ژنتی ک ،م درنیزم ع صر . شیمی و اتم و کوانتوم و الی آخر

: پ س م درنیزم ب ھ لح اظ فل سفھ وج ودی ھم ان تکنول وژیژم اس ت ...... رادیواکتی و، م درنیزم ع صر لی زر و ! مکتب اصالت تکنو

. ھمان دوران کودکی بااسباب بازی سازی خود وارد عصر مدرنیزم می شودبشری ازھر در واقع

» م د« ن شان دادی م ھ ر پدی ده ای در ع الم ھ ستی ی ک » س نت«ونی ز اینک ھ ھم انطور ک ھ درب ارۀ معن ای است کھ برگردونھ زمان وارد شده و دارای سنت می شود یعنی دارای صفات و ک ردار و » بت «است،یک

. نمود و ھویت ان ھستی در ذاتش جھان مدرنیزم است و این مدرنیزم خداوند است البتھ بی نی از از تکنول وژی جھنابراین ب

: است ) و شدن ! بشو( » کن فیکون « مدرنیزم خداوند ھمان قاعدۀ . و ھر واسطھ وابزار و مادۀ اولیھ ای« پ س م درنیزم . » ش دن« حت ی ب ی نی از از لحظ ھ ای زم ان ب رای ان و رخ نم ودن ھم انم اراده ک ردن ھ

از ماده و زمان وابزار و تکنیک قبلی بی نیاز است ولی ب ا رخ نم ودنش ک ل م اده و زم ان و کم ال » ھستی

١٣

تکنیک و دانش را برای بشر بھ ارمغان می آورد و بھ بشر این امکان را میدھد ت ا م درنیزم مخلوقی ت خ ود . را بھ محک زند

ھ ای ن یک ی دو ق رن اخی ر تعل ق یافت ھ اس ت فق ط بخ اطر س رعت خ ارق فقط ب » مدرنیزم« پس اگر اصطالح

الع اده و ب ی س ابقھ رش د آن ب وده ک ھ م دیون رش د خ ارق الع اده و ت صاعدی تکنول وژی اس ت وای ن ت صاعد مستمرا شدیدتر می شود تا جائیکھ گفتھ می شود تعداد اختراع ات و اکت شافات ای ن ن یم ق رن اخی ر میلیونھ ا

واین ب دان معناس ت ک ھ ب شر در قلم رو . یخ بوده است رات واکتشافات علمی بشر در کل تا برابر کل اختراع سقوط آزاد مدرنیزم خود قرار گرفتھ است و بھ غایت زمانی ت اراده خ ود م ی رس د یعن ی ب ھ آخرزم ان ، ب ھ

از حیط ھ اراده و حت ی ام روزه ش اھدیم ک ھ اختراع ات جدی د، دیگ ر . پایان تاریخ و نیز ب ھ پای ان ارادۀ خ ود یعن ی ب شر در ح ال . وامی ال و برنام ھ ریزیھ ای ب شر خ ارج ش ده واز ارادۀ ب شری نی ز س بقت ج ستھ اس ت

جاماندن از ارادۀ خویشتن است یعنی در تاریخ ساقط شده و جامانده است و زمان از سرش در حال گذش تن .است

ت اریخ وامث الھم تمام ا اص طالحات و مف اھیمی پایان فلسفھ ،پایان تمدن، پای ان ،معضالتی ھمچون پایان علم م ی نامن د ک ھ ) مابعد از مدرنیزم( » پست مدرن « قرن بیستمی است کھ بیانگر عصر جدیدی است کھ آنرا

البتھ علما و فلسفھ غربی مطلقا چنین معن ائی را از آن درک نم ی کنن د و فق ط اس یر اغت شاشات در ارزی ابی از پ س آن ب ر » پ ست م درن « ام دیگ ری ج ز واژۀ گن گ و بازیچ ھ ای مث ل خویشند و ابطالھائی کھ ھ یچ ن

. ید آنمی

براستی این بیانگر غایت حماقت و پریشانی علما و فالسفھ معاصر غرب است کھ حتی تعریفی واضح وحتی س نت ھ ر پدی ده ای ک ھ یک ی از . » پ ست م درن « نیمھ واضح از مدرنیزم ھم ارائھ نداده اند تا چھ رسد بھ

نامی ده م ی ش ود و نی ز ھ ر پدی ده ای ھ م ک ھ یک ی از » م درن « دی رین و خاص ھ دین ی را باط ل س ازد یھ ا ب دین ترتی ب اص طالح م درن و پ ست . مدھای مدرنیزم را پوچ و ب ی اث ر س ازد پ ست م درن نامی ده م ی ش ود ھمان مکتب » فھمی اصالت پوچی و ن«مدرن ھر دو بیانگر ابطال و پوچی و افسار گسیختگی است و گویا

ھر چھ کھ نھ سنتی باشد و نھ مدرن و یا مخل وطی پ وچ از ھ ردو باش د و ی ا س رگردان . پست مدرنیزم است در واق ع ای ن ع رش . می شود و بھ ع رش کم ال ق رار م ی گی رد » پست مدرن « بین این دو باشد ملقب بھ

دیپلماس ی پ ست م درن ، اخ الق ھن ر پ ست م درن ، : چیزی جز جنون و مکتب اص الت ب ی اراده گ ی نی ست فقط کافیست کھ دارای . ن ، جنگھای پست مدرن و نیز کاالھای پست مدرن و آدمھای پست مدرن درپست م

.خوانده شوی » پست مدرن « ھیچ معنا و انگیزه و ھدف واراده ای نباشی تا

رادۀ ب شر اس ت حت ی ارادۀ ھمانا عرصھ غلبھ ارادۀ تکنول وژی ب ر ا » پست مدرنیزم « واقعیت این است کھ مثال کسی کھ پشت یک دستگاه کامپیوتر نشستھ در واقع یک آدم پ ست . دانشمندان و سیاستمداران جھانی

در اینج ا . مغز و اراده و احساس و وجدان وحواس و ھوش او بکلی مختل وبازیچھ اس ت مدرن است زیرا . است کھ بر صاحبش فرمان می راند» بت« یا » مد«

انسان مدرن ھنوز در مقام م راد ب ود . انی کھ مرید محض تکنولوزی شده باشد انسان پست مدرن است انساین تفاوت بین سنت مدرنیزم و سنت پست مدرن می باش د . و مدھا و بت ھایش را تحت فرمان خود داشت

طنا کافر و ظاھرا پس طبق بحثی کھ دربارۀ سنت داشتیم بایستی سنت ضد سنت خدا را کھ ھمان سنت با. . مؤمن است و از راه خدا برعلیھ خدا بھره می جوید را ھمان مدرنیزم در دورانھای گوناگون بشری ب دانیم

ت ا آنج ا ک ھ . مھر کامپیوتری کھ برای رفع شکیات نماز بکار میرود یک نمون ھ مح سوس از وض عیت اس ت ف رد نم از بخوان د و حت ی س یر و س لوک عرف انی مثال یک آدم الکترونیک ی و ی ا م شابۀ ژنتیک ی بج ای خ ود

.نماید

١٤

از زمانیکھ بشر توانست وسیلھ ھ ائی ب سازد ک ھ س ریعتر از خ ود او ک ار کن د عم ر م درنیزم س نتی روی ب ھ . پایان گرفت و نطفھ ھای پست مدرن بستھ شد

جاماندن در زمان : است بھ نظر ما انسانی ترین معنای پست مدرن ھمانا عقب ماندن بشر از ارادۀ خویشتن

گوئی کھ روح بشری از تنش جدا شده و بھ پیش میرود و تن او ج ا م ی مان د و دیگ ر س اقط ش ده اس ت ، ! ای ن ھم ان عرص ھ . تنی کھ فقط یک اسباب بازی دیوانھ اس ت ، اس باب ب ازی ای ک ھ ک وکش در رفت ھ اس ت

.پست مدرن است

زتف اوت ای ن دو را فق ط در ذات س رعت و ش تاب دری ابیم ک ھ ن و پ ست م درن و نیدربن ابراین بای د معن ای م : امری مربوط بھ جوھرۀ ذاتی تکنولوژی می باشد و اصال تکنولوژی چیزی جز تکنول وژی س رعت نی ست

. سرعت تحقق اراده ، سرعت تبدیل ایده و احساس بھ ماده و کاال و صورت وکردار گر چھ ھمھ فالسفھ غرب از ارسطو تا . جز ھگل نیست در حقیقت کاملترین فیلسوف مدرن و مدرنیزم کسی

ھ بھ ق وۀ دان ش و ف ن و ھنرھ ا ، ب شر یق ین نم ود کھگل را بایستی فالسفھ مدرن نامید ولی فقط در عصری کھ می تواند بھ آرمان خ ود برس د م ی بای ستی فل سفھ م درنیزم کام ل م ی ش د و مب دل ب ھ ی ک دس تگاه کام ل

ل فلسفھ ھگل را تنھا فلسفھ ای دارای یک سیستم کامل می دانند کھ در طول بھ ھمین دلی . فلسفی می گشت تاریخ بشر پدید آمده است و سیستم فل سفی را ھمچ ون ی ک ماش ین کام ل ممک ن نم وده اس ت و ب ا ج سارت

. ذھن ھمان واقعیت است و واقعیت ھمان ذھنیت است : تمام اعالن می دارد کھ

ی تمام ا مت رادف اس ت و بی ان رت و مدرنیت ھ ام سن ماھیت و عملکرد ، پس واضح است کھ بھ لحاظ معنا و و عینا ھمان تف اوت وتن اقض عن ب . عربی و التین . واقعھ ای واحد در دو فرھنگ اسالمی و مسیحی است

رن د ک ھ ج ای ب س تأم ل گوالبتھ کھ تفاوتھا و تعارضات کالم ی خ ود و اقع ھ ای د . واوزوم و انگور می باشد منتف ی و برجستھ ای از تضاد بین افراد و اق وام وتمدنھاس ت کھ صورتند و نمی توان این تضاد را می باش

. طور کھ براستی ھمھ فلسفھ ھا چیزی جز انواع فلسفۀ کالم و زبان نیستند نھما. عبث دانست رس تی فصل مشترک سنت و مدرنیتھ در وادی عمل ھمان فرمالیزم نفس بشر است کھ نام دگرش ھمان بت پ

حتی اگر بگوئیم کھ سنت ھمان فرمالیزم مذھبی و کھن است و مدرنیتھ نیز فرم الیزم غی ر م ذھبی . می باشد تکنولوژیکی ھمان سنت گرائی –خی ی تار–مدرنیتھ ادامھ طبیعی . وجدید است بیانی سطحی ارائھ کرده ایم

ان ش و ھنرھ ا و سیاس ت ھ ا در ت ودنعاین خادم ساختن ص! صنعت در خدمت سنت ! سنت صنعتی . است جھت استمرار و احیای سنت ھا البتھ در ھ ر تم دنی و در ھ ر ش رایط زم انی واقت صادی و فرھنگ ی ش یوه و

ور ک ھ س نت تمام ا زمانی ت نطھم ا . ای ن تف اوت و فاص لۀ زم انی اس ت . ص خود را عرضھ می کندامرحلھ خ ب ھ ھم ین دلی ل آن ان ک ھ . فاص لھ زم انی اس ت تمام اختالفات فرھنگ معاصر غربی و ش رقی در ای ن . است

ای اختالف ی در ذات ن تاریخ را درک می کنند و بھ یاد م ی آرون د ای ن اختالف ات را س طحی م ی یابن د و ب ھ مع ھم انطور ک ھ در چن د دھ ۀ اخی ر تم دن غ رب دریافت ھ . و باورھا نمی انگارند و ل ذا ج دی نم ی گیرن د تمدنھا

تمدنھا را از طریق کمکھای مالی وتکنولوژیکی بھ آسانی می تواند برط رف است کھ تضاد بین خود وسائر ھمان کاری را کھ . سازد و حتی تروریزم را کھ شدیدترین برخورد بین سنت و مدرنیتھ است از میان بردارد

ن و بدین طریق ای. وامروزه با جھان اسالم آغاز کرده است . مثال غرب با شوروی کرد وبا چین کمونیست . فاصلھ زمانی را می کاھد و سنت را عین مدرنیزم می سازد

ی شھ اش ب ھ رای ن واژۀ الت ین در . می نامند » Tradition« را » سنت« و اما در فرھنگ معاصر غرب

معن ای تج ارت ومعامل ھ اس ت و ع صر مرب وط ب ھ تج ارت جھ انی ک اال را خ اطر ن شان م ی کن د ک ھ اس اس زیرا مبادالت فرھنگی ملل فقط در قلم رو . ت سنت ھا الل سنت ھاست و نھ اصاقتصادی و مادی دوران انتقا

و ام روزه نی ز . ت است کھ بھ ساده ترین وطبیعی ترین شکل در قلم رو نیازھ ای غری زی عم ل م ی کن د رتجا

١٥

می بینیم کھ شعار درجۀ یک تمدن مدرن ھمان تجارت آزاد و بازار آزاد اس ت ک ھ بای ستی م ستمرا آزادت ر و نمای د و Tradeاس ی و فرھنگ ی را ب شکند ت ا س نت ھ ا را یو ھ ر م رز س جانبھ تر و ب ی مرزت ر گ ردد ھمھ

پس مدرنیزم کھ در عمل اقتصادی خود ھم ان مکت ب اص الت تج ارت آزاد جھ انی اس ت ادام ھ . جھانی سازد . ادی م سنت است و بھ معنای جھانی شدن سنت ھاس ت ھم انطور ک ھ در ف صل اول ای ن کت اب ن شان د طبیعی

پس می بینیم کھ مدرنیزم ھمان جھانیت معاملھ بین ابزارھائی است کھ بھ سنت ھ ا امک ان فرم الیزم جھ انی ک ی ب رای رف ع یب رای م سلمانان دس تگاھھای الکترون ھ ا مثال وقتی می بینیم کھ ژاپنی ھا وآلمانی . می دھد

تھ مرک زی آن یعن ی عب ادات ش اھدیم و یک انگی ب ین س نت و م درنیزم را در ھ س نماز می سازند این شکیات . جای ھیچ بحث واعتراض و تناقضی نمی ماند

ن باقی ست ک ھ براس تی ای ن جن گ خ ونین ک ھ تح ت عن وان تقاب ل س نت و با این بحث ام ا ای ن س ئوال ھمچن ا

تن ازغ بق ا ب ھ چ الش ک شانیده ب ھ چ ھ مدرنیتھ در جریان است وکل ملل و دول را بعنوان محوری ت رین ام ر گی بغایت احمقانھ است و یا بغایت زرگری؟ این جنگ در عوام مظھر اشد حماقت است نمعنائی است ؟ آیا ج

و بین دول و شرق و غرب ھم مظھر اشد جنگ زرگری و مکر تمام عیار است کھ عوام را ھ م ب ازی گرفت ھ این جنگ اما در نفس . است وکل این دعوا را بھ نام دین و جنگ دینی بین اسالم و مسیحیت برگزار می کند

کف ری ک ھ بن ام تم دن و پی شرفت و . در خدمت یگانھ سازی ھر چھ سریعتر و شدیدتر کفر ونف اق اس ت خود دف اع از مقدس ات م شغول علم وآزادی مشغول جاودان ھ س ازی س نن خ ویش اس ت و نف اقی ک ھ تح ت عن وان

ش ھر چھ س ریعتر ب ھ غای ت میرس اند این جنگ زرگری این عناوین را علیرغم میل داعیان. ھمین کار است ( و رسوا می س ازد ون شان م ی دھ د ک ھ فرم الیزم دین ی وعلم ی ھ ر دو یک ی اس ت ھم انطور ک ھ دان ش فن ی

ن ی و دی ن فن ی وفرمالی ستی و س نت گراس ت و از بط ن یادام ھ دان ش د ) دان ش ص نعت گ را و فرمالی ستی ان سان یھمانطور کھ بی ایم ان . سرجنگ دارد با آنفروپاشی وناکامی شریعت فرمالیستی سربرآورده و لذا

ھ ھ ای فاض لھ علم ی وفن ی و فل سفی و سیاس ی ش د ک ھ ھم ان دین دربارۀ بھ شت اخ روی منج ر ب ھ پی دایش م پ س واض ح ت ر از ای ن نم ی ت وان فھ م نم ود ک ھ مدرنیت ھ ذات ا ھم ان ! بھشت فرمالیستی است ،بھشت مدرن

در اروپ ا . ت ھا باالخره دیر ی ا زود ت سلیم م درنیزم م ی ش وند سنت گرائی است بھ ھمین دلیل ھمھ انواع سن نھ ضت ل وتر و آنچ ھ ک ھ . ک ل س نت پرس تی م سیحی ت سلیم م درنیزم ش ود ق رن بط ول انجامی د ت ا الاق ل س ھ

این امر در ش رق س ریعتر ط ی م ی . رنسانس نامیده می شود سرآغاز و نقطھ عطف این تبدیل وتسلیم است .د دارد واین راه بواسطھ غرب ھموار شده است شود زیرا حجت غربی اش وجو

ک ن از ارس طو ت ا ھگ ل ش اھد س یر تکام ل م درنیزم در قلم رو اندی شھ ھ ستیم و اندی شھ ھم واره ج اده ص اف

فرھنگ و اقتصاد و سیاست ودانش است و بھ ھمین دلی ل بزرگ ان ای ن اندی شھ ھم واره در نب ردی عظ یم ب ر و باید فھم کنیم کھ . سا محاکمھ و لعن شده وحتی بھ قتل ھم رسیده اند ران سنتی بوده و چھ بگعلیھ اندیشھ

تضاد ذاتی نیستند بلکھ اتفاقا دال بر ھم ذاتی اند درست ب ھ ھم ین دلی ل ک ھ م ثال عم دۀ جنگھا نھ تنھا نشانھ ب ا جنگھای بزرگ تاریخ بین شاھان رخ داده است واین بدان دلی ل نی ست ک ھ ای ن ش اھان دارای ت ضاد ذات ی

نبرد امثال گالیلھ با پاپ نیز از ھمین ن وع اس ت و اینک ھ ب االخره . ھ درست بالعکس کیکدیگر بوده اند و بل نب رد گالیل ھ ب ا ارس طو و اقلی دس ب ود زی را . ھ رأی ص ادر فرم ود ل در ق رن بی ستم جن اب پ اپ ب ھ تبرئ ھ گالی

ات م سیحی پ ذیرا ھی رس طو را بعن وان ال دستگاه اعتقادی کلیسا پ س از قرنھ ا ب االخره توان ستھ ب ود فل سفھ ا در . گران مدرن پیدا شده بود و ب از ھ م طال ب م درنتر ش دن اندی شھ ب ود شھشود و اینک یکی دیگر از اندی

ھم انطور ک ھ م ثال . قلمرو فرھنگ و فلسفھ ھای اجتماعی و سیاسی نیز ھمین قاع ده در جری ان ب وده اس ت ح الج و مول وی را تکفی ر ی ا کھ عین القضاة ھم دانی استیھ قادردرجھان اسالم امروزه دیگر بندرت یک فق

، مدرن شده بودن د بن درت کھ قرنھا زودتر از دوران حاکمیتنماید درحالیکھ در دوران آن اندیشمندان مدرن حتی یک عارف و صوفی ھم شھامت تصدیق آن بزرگان را داشت و بلکھ صوفی شھیدی چون شبلی نیز بھ

.خت حالج ، سنگ اندا

١٦

است چرا كھ عرصھ ظھور خداست كھ غایت این مدرنیزم جھان ھستي عرصھ مدرنیزم بھ مفھوم كامل كلمھ و ك ل ت اریخ ب شر چی زي . و كاملترین این مد و بت در قیامت كبري رخ مي نماید و آن واقعھ لقاء اهللا اس ت

آداب و احك ام ش ناخت ای ن ك ھ پی امبران خ دا آورن دگان . ج ز ت الش ب راي رس یدن ب ھ ای ن ب ت و م د نی ست نب رد نب رد ب ین كف ر و ایم ان ھمان ا . مدبودند و امامان و عارفان ھم خود محل تجلي این بت تلقي مي ش وند

بین دو راه و روش متفاوت براي رسیدن بھ این بت و مد مطلق اس ت روش ي ظ اھري و اب زاري و علم ي و فرانھ بھ ناكامي و انھدام میرسد و ناكام مي گ ردد فني و روشي باطني و معنوي و عرفاني كھ البتھ روش كا

پس از این دیدگاه نبرد بین سنت و مدرنیتھ نبرد بین راه و روش منافقانھ و كافرانھ براي ای ن ھ دف اس ت . در حقیقت ھمھ جنگھا بر سر بت ھا و مدھاي قدیم و جدید است یعني نبردي كامال زرگري و بازاري اس ت .

ین بت ھا ، بت ھاي دستي و ب ت ھ اي ص نعتي و ب ت ھ اي م ذھبي و ب ت ھ اي ھن ري و بین صاحبان انواع ا كھ نھایتا ھمھ این جنگھا منجر بھ نابودي ھمھ ان واع ای ن ب ت ھ ا و م دھا م ي ش ود ت ا آن ب ت ... .علمي و

پس اینك درك مي كنیم كھ عصر پ سامدرنیزم ھم ان ع صر خراب ات م دھا و ب ت ھاس ت ك ھ . مطلق رخ نماید الزمان ھم نامیده مي شود كھ بھ معناي پایان عمر س نت نی ز م ي باش د چ را ك ھ س نت ھم ان تاریخی ت و آخر

زمانیت است كھ منطق فلسفي ای ن خراب ات ھم ان نیھیلی سم اس ت ك ھ از بط ن ای ن خراب ات و نیھیلی سم ام ام اس ت ك ھ ك ل ای ن كھ این مقدمھ قیام ت كب ري . بت ھمھ بت ھا و مد ھمھ مدھا آشكار مي شود زمان بعنوان

.كارگاه بت یعني كائنات برچیده مي شود

١٧

»پیشگامان اندیشۀ مدرنیزم «

ب ھ معن ای تج سم بخ شیدن ب ھ اراده وای ده ھ ا و آرمانھ ای ب شر و حت ی واقعی ت م ادی دادن ب ھ » مدرنیتھ « را » خ دا « تش را متجلی م ی س ازد ک ھ بخواھ د احساسات و امیال ناخودآگاه آنجا بھ اوج کمال میرسد و ذا

سازد و تجسد بخشد و در واقع ذات متافیزیک را در فیزیک درک نماید و حتی ببیند واین ھمان ھ دف یعینپ س بای د گف ت ک ھ نخ ستین و ک املترین ان سانھای م درن . و آرم ان ذات ی ومح وری عرفانھ ا ب وده اس ت

است ک ھ » خودشناسی« عارفان و عرفان جستجو نمود کھ بانی مکتب ومدرنترین اندیشھ ھا را بایستی در تا ھند باستان وعصر وداھا تا سیوسنماز یونان باستان واز عصر سقراط تا چین باستان و عصر الئوتز و

ب انی آن م ی ) ع(ان اسالمی میرسیم کھ علی بھ کاملترین و واضح ترین و کاربردی ترین عرفانھا یعنی عرف کی ینان بنیانگزاران مدرنیزم از قلب اشد دین و شریعت ھا ھستند یعنی پی امبران م درنیزم مت افیز و ای .باشد

ین مدرنیزم ذاتی ون اب و ابدین لحاظ بایستی ھمھ فالسفھ و دانشمندان دیگر را مقلدان . و متافیزیک مدرن من افق م ذاھب را ھ م ھم انطور ک ھ م ی ت وان عموم ا روحانی ت ق شری و . کام ل ب دانیم وپی روان ن اخلف آن

. پیروان ناخلف انبیای الھی دانست کھ بانیان سنت بر روی زمین ھستند

اگر مدرنیزم را ھمان برون افکنی باطن نفس بشر بدانیم و ھمان ارادۀ بھ ظھور بخ وانیم ذات نف س ب شر را و ای ن . دراز ش د را بھ پشت آسمان افکندند و لذا ھم ھ دس تھا ب سوی آس مان » خدا« برون افکنی نموده و

زی پیدایش س نت اس ت ک ھ ب ر ش ریعت ھ ا اس توارند و در ق وانین ش رع تأوی ل وتف سیر م ی کواقعھ ھستھ مر . شوند

بت دریج پدی د آمدن د ک ھ ح امالن و ، آن مذھب وتمدن مذھبی اجلولی عارفان ھر مذھبی در نیمھ دوم عمر و ھ خ دای خ ودی نمودن د و گوی ا ای ن عارف ان ک ھ بشری بودند و بشر را دعوت ب» خود« در » خدا« کاشفان

ھمان مخلصین و کامالن و واص الن ھ ر م ذھبی ھ ستند توان ستھ بودن د ک ھ بخ دای آس مانی برس ند واو را ب ا یعنی عارفان ھر مذھبی در واقع مظھر کم ال و . خود بھ زمین آورند و خود تجسم خدا بر روی زمین باشند

ذا سنت شکنان ھر مذھبی و شھدای کمال و حق آن مذھب و بانیان مقصود آن مذھب محسوب می شوند و ل اقت صادی ب ھ پی روی و تقلی د از – ھن ری – سیاس ی – فن ی –پ س ک ل م درنیزم علم ی . م درنیزم آن م ذھب

غفل ت ورزی ده » خ دا « مکتب عارفان پدید آمده است ولی از ھستھ مرکزی ذات مدرنیزم عرفان یعنی وجود ھم انطور . ند و لذا بھ لحاظ اعتقادی و بیان فلسفی و علم ی بت دریج ب ھ کف ر گرائیدن د و آنرا بھ نسیان سپرد

یت آن مذاھب پدید آمد و توسعھ یافت بتدریج خود خ دا را نکھ آئین تاریخی ھر مذھبی کھ تحت الشعاع روحا ذھبی ب ی بھ نسیان سپرد و فقط بھ پرستش آداب واطوار شرعی پرداخ ت ول ذا ب ساط نف اق را گ ستراند و م

مغز و روح گردید و لذا ھر پیامبر جدیدی را نفی وعداوت نمود و چھ بسا بھ قت ل رس انید زی را پی امبران ب ھ . یاد آورندگان خدا در بشر بودند

پس یک انسان کامال و حقا مدرن ھمان عارف . بنابراین رابطۀ دیالکتیکی سنت و مدرنیزم نیز مفھوم است

خ دا در ع الم ارض اس ت ک ھ دھ اس وه و م ک م ی باش د ) در م ذھب ھن دو ( اوت ار ی ا کام ل ب ھ معن ای ام ام و پس مدرنیزم حقیقی وص ادقانھ ھم ان . مقصود دین انبیای الھی بوده است یعنی مقصود ذاتی سنت نبوت ھا

ب ھ ھم ین دلی ل ب ھ لح اظ منطق ی و تعبی ر م سائل . کمال سنت است کھ عارف کام ل اس وۀ عین ی آن م ی باش د در قلمرو اوج گی ری م درنیزم . مدرن ھیچ ادبیاتی ھمچون ادبیات عرفانی بیانگری محسوس نمی آید ن جھا

این ھمان علل گرایشات کاذب عرفانی در . عامیانھ و بی مغز دیگر بیانھای علمی و فلسفی پاسخگو نیستند . شریعت و سنت نسل ھای جدید مدرنیتھ می باشد و نیز سوء استفاده از ادبیات عرفانی بر علیھ

ک ور و ک افر و ب ی ول ی بھرح ال و حت ی علی رغم م درنیزم عامیان ھ ح اکم ب ر جھ ان ک ھ م درنیزمی تقلی دی و خداس ت خ واه ن اخواه ب سوی ح ق عرف ان و عرف ا و ان سان کام ل وام ام و ن اجی موع ود در حرک ت اس ت و

ھ ب ھ ق ول پی امبر اس الم و امام ان زم آخرالزم ان اس ت ک یو این ھمان مدرن . باالخره آنرا تصدیق خواھد نمود

١٨

و ای ن ھم ان دی ن اس ت ک ھ ب ھ . ف سخ و از می ان رف تن ش ریعت یعن ی س نت خواھ د ب ود عرصھصدر اسالم ظھ ور ن اجی آخرالزم ان ک ھ ھم ھ م ذاھب در انتظ ارش . حقش می رسد و ب شریت را ب ھ ح ق ملح ق م ی کن د

. سنت و شریعت و مذھب ھستند ھمان ظھور کامل و ذاتی مدرنیزم است یعنی ظھور ذات

» پ ست م درن « پس یک عارف کامل بھ مثابۀ جمال غایت مدرنیزم و لذا بانی عرصھ ای است کھ ام روزه ت و لذا این عرصھ در قلم رو سنامیده می شود کھ ھمان جھان فروپاشی فرمالیزم و بت پرستی علمی بشر ا

و در قلم رو ھنرھ ا ب انی مک اتبی . تی نی ست و مرج اخالقی و بی ھویتی و پوچی پرس جعوام چیزی جز ھر زم انجامیده کھ غای ت ھن ری آن یم و سورئالیزم و امثالھم بوده است کھ تماما بھ نیھیل زچون دادائیزم و کوبی

در قلم رو اقت صاد ب انی مافیاھ ای جھ ان اس ت ک ھ ام روزه علن ی ش ده . اس ت » ستره ب آ« موس م ب ھ مکت ب پ ست « اینھ ا ن شانھ ھ ای جھ انی . کی اولیزم عری ان و مفتخران ھ م ی باش د در قلمرو سیاست ھم ب انی ما .اند

. در قلمرو بی معرفتی و ارادۀ بھ قدرت است کھ بھ جنون و جنایت می گراید » مدرن

١٩

»پیشگامان اندیشۀ پست مدرن «

ور ام ام آخرالزم ان ک ھ مظھ ر کم ال پس واضح است ک ھ عرص ۀ پ ست م درن ب ھ لح اظ معن ای حقیق ی ب ا ظھ عم ر م درنیزم ک ھ س نت کافران ۀ م ذھب رامدرنیزم ذاتی است آغاز می ش ود و واقعیت ی جھ انی م ی یاب د زی

تاسنت برپاست مدرنیزم ھم کافر است و لذا عمر سنت و مدرنیزم عامیانھ ب اھم رازی. است بسر خواھد آمد . رن بسر می رسد ، عمر مدرنیزم سنتی و سنت مد

اخیر در غرب پدید آمدند کھ از قلب مدرنیزم بھ بیداری رسیدند و مرگ ولی متفکران بزرگی در این دو سدۀ

اینان از قلب مدرنیزم عامیان ھ و ک ور بخ ود آمدن د و . مدرنیزم را ھمچون مرگ سنت و شریعت درک کردند ف ت نف س ب ھ غای ت فک ری مدرنیت ھ در راین ان بواس طھ مع ). ھمچون عارفان ق دیم ( نھ از بطن دین عرفانی

در . کشف نمودن د و ب ھ جھانی ان عرض ھ کردن د خود رسیدندو لذا برزخی عظیم را بھ لحاظ اندیشھ و اخالق مارکس ، نیچ ھ ، فروی د ، انی شتن :اینجا بھ چند تن ازمحوری ترین این کاشفان برزخ مدرنیتھ می پردازیم

ل گران اندیشۀ م درنیزم بواس طھ منط ق و دان ش م درن ھ ستند و ل ذا ن بھ مثابۀ ابطارااین متفک . و ھوسرل . ان را صادقترین متفکران جھان مدرن دانست کھ کل جھان مدرن و ارکانش را بھ چالش کشیدندینبایستی ا

:کارل مارکس

سفی رین فیلسوف جھانی است و تنھا کسی است کھ بھ معنای واقعی یک نظ ام ج امع فل لتگفتیم کھ ھگل کام می باشد لذا » ھستی« است ھمانطور کھ ذات عرفان بر » بایستی « واز آنجا کھ ذات فلسفھ بر . پدید آورد

و نفاق فلسفی است وتق سیم بن دی فل سفھ ب ھ مفلسفھ ذاتا ایده آلیزم است و فلسفھ غیر ایده آلیستی یک توھ ت ک ھ البت ھ خ ود از جمل ھ ن شانھ ھ ای پای ان کاذب اسمیک تقسی)ماتریالیزم ( دو دستھ ایده آلیزم و رئالیزم

. فلسفھ و نخستین زنگ اخطار انحطاط مدرنیزم می باشد کھ از قلمرو اندیشھ آغاز شده است ھمانطور کھ مارکس اعتراف وادعا می کند کھ از واژگون سازی دستگاه فلسفی ھگل بھ ماتریالیزم تاریخی

ین نکتھ را می افزائیم کھ این واژگون سازی و واژگون ساالری ولذا فلسفھ سوسیالیزم رسیده است ما نیز ا ا اگ ر خ دای رزی . در ذات فلسفھ حضور داشتھ کھ در کمال آن یعنی فلسفھ ھگل بھ کمال ظھور رس یده اس ت

نسبت بھ ذات و قوانین فلسفھ ھگل ھمان دیالکتیک است پس خود دیالکتیک بایستی دارای طبع دیالکتیکی و ماتری الیزم م ارکس ک ھ تمام ا و ل ذا فل سفھ م ارکس نتیج ۀ طبیع ی فل سفھ ھگ ل اس ت . خ ودش باش د

است چرا کھ فلسفھ است نتیجۀ دیالکتیکی ایده آلیزم مطلق و کامل ھگل ) فرمالیستی ( ی ابزاری رتاریخیگ فیلسوفی است ک ھ فل سفھ را یناملترکتین و ھگل و دیالکتیکش نیز تماما تاریخی است و در واقع ھگل نخس

غایت فلسفھ ھگل در . تماما بر تاریخ استوار نموده وتاریخ را تجلی خدائی دانستھ کھ ھمان دیالکتیک است « اس ت ک ھ ای ن » مطل ق « متجلی شده کھ بیان » نمود شناسی روم « مھمترین و ماندگارترین اثرش یعنی

کھ در عین حال مطلق ترین بیانھا را پدید آورده اس ت و ن امفھومترین ھمان روح محض یا خداست » مطلق« یخ کتابت محسوب می شود تا آنجا کھ خود ھگل ھم در اواخر عمرش درباره این اثر گفت راثر ادبی در تا

» .فھمد کھ چھ نوشتھ ام آن موقع کھ می نوشتم می فھمیدم ولی حاال فقط خدا می

حاص ل و ب ر آین د » مطل ق «ل سفھ ھگ ل ھم ان ذات ان سان اس ت و ل ذا ای ن در ف» مطل ق« در واق ع ام ر « آگ اھی نامی ده ک ھ ب ھ مثاب ۀ – ب ا خ ودش م ی باش د ک ھ خ ود ھگ ل آن را خ ود شھدیالکتیکی رویاروئی اندی

بھ ذات خود اندی شھ برس د ب ھ خ دا منظور ھگل این است کھ چون اندیشھ . می باشد » اندیشھ را اندیشیدن ای ن ھم ان واقع ھ ای اس ت ک ھ فل سفھ و . » یگان ھ« ب ھ » روح مح ض «ب ھ » مطل ق « رس یده اس ت ب ھ

٢٠

ران دازد یعن ی تع ین و بفلسفیدن یعنی اندیشیدن کامل را بھ ذات خودش می کشاند تا ذاتش را برون افکن د و . جاودانھ کند ) تاریخیت –ت مقد( تجسم و فرم و مد بخشد و تبدیل بھ سنت

ی بر آن وارد نمی شود و گوئی قرار نیست کھ بر آن وارد ستانھ عرفان قرار می گیرد ولبدین لحاظ ھگل برآ

ا و . شود زیرا رسالتی دگر دارد و آن ختم نمودن فلسفھ است با بھ کمال رسانیدن آن یعنی ایده آلیزم محض خ را ک ھ ھم ان تاریخ را بھ اوج قداست رس انید و ع ین عرص ھ ظھ ور اراده خداون د نم ود و ل ذا پرون دۀ ت اری

. مدرنیزم وفرمالیزم و سنت گرائی بود بست و آرشیو نمود

پ س زی ن پ س ب رای ی ک فیل سوف دیگ ر ک اری ب اقی نم ی مان د ج ز ای ن ک ھ از ت اریخ ف را رود و ت اریخ را براندازد و بر آن غلبھ کند و در واقع سرنوشت بشر را دگرگون سازد و از مسیر طبیعی تاریخی ک ھ در اوج

ول ی ت اریخ م ی بای ستی ی ک .ناقض ، مقدس شده بود ، خارج سازد و در واقع تاریخی دگ ر بیافرین د ستم و ت دور کامل را زده باشد یعنی ب ھ کم ون نخ ستین بازگ شت نم وده باش د پ س ان دکی دگ ر م ی بای ست در انتظ ار

ب روز اندی شھ و ای ن نخ ستین . و این ھمان زمین ھ و معن ای ک ل فل سفھ مارک سیزم و سوس یالیزم اس ت . ماندپست مدرن از بطن فلسفھ غرب است کھ عینا بھ معنای اندیشۀ فائق آمدن بر ت اریخ اس ت و ب شر و ذات را

ت اریخیتی ک ھ در قلم رو و دان ش و ف ن و ھنرھ ا و سیاس ت ھ ا . نج ات دادن) س نت( از اس ارت تاریخی ت ابود ش دن در خ ودش را ن دارد دل بھ یک مد جاودان ھ م ی ش ود ک ھ چ اره ای ج ز ن مبواقتصاد سرمایھ داری

ب دین معناس ت ک ھ اوم انیزم بی ان دیگ ری از پ ست . زیرا بی ذات است چ ون ان سان را از قل م انداخت ھ اس ت یعن ی فل سفھ . مدرنیزم می شود کھ انسان را مظھر ذات و مطلق و خدا می داند و از ا و انتظار خدائی دارد

.مارکس یک فلسفھ جامع اومانیستی است

ھ مارکس را بعنوان یک نمونھ برجستھ در قلمرو آغازگران پست م درنیزم م دنظر ق رار داده ای م و گرن ھ البت و نویرباخ بر مارکس تقدم دارد و مارکس از اندیشھ آنھا اس تفادۀ تم ام نم وده و آن را ب ھ فیختھ کسانی چون

ھم ھ عناص ر اومانی ستی و بدین لحاظ مارکس یک نابغھ ھمھ فن حریف فلسفھ است و . کمال رسانیده است بک ار ) س نت ( پست مدرنیتۀ موجود در سائر فلسفھ ھ ا را بخ دمت گرفت ھ ودر جھ ت واژگ ون س اختن ت اریخ

بدین لحاظ ما معتقدیم کھ براستی مارکس و مارک سیزم ھرگ ز فھ م ن شده اس ت خاص ھ در می ان . گرفتھ است ذات . ترین فھم اروپائی از مارکسیزم دان ست بھ نسبت می توان اگزیستانسیالیزم را عمیق. مارکسیست ھا

فلسفھ مارکس اساسا در میان متفکران غیر اروپائی درک شده است و با این حال ای ن ادراک ی نیم ھ ک اره و . جانبھ و ناقص و تحریف شده می باشد بس یک

روج از تاریخ برآمد فلسفھ تاریخ ھگل کھ در مارکس بھ کمال مدرنیزم ارتقاء یافت و از آنجا بھ جستجوی خ

دلیل دیگری بر ھم ذاتی سنت و مدرنیزم جدید است کھ بستر واحدش ھمان زمانیت و تاریخیگری م ی باش د در نتایج اخالق ی و ارزیابیھ ا ب ھ اش د ) فلسفھ ھگل( بھ ھیمن دلیل این مدرنترین و جامعترین فلسفھ غرب .

» حکومت« و کال» شاه« ای کھ در این فلسفھ خی میرسد مثل نظریھ یسنت پرستی و قداست سنت ھای تاررا سایھ خدا می داند و نھایتا پاپ و دستگاه کلی سای منق رض ش ده را ھ م مح ل حکوم ت عی سی م سیح م ی

و . یعنی بھ اصطالح ارتجاعی ترین و سنتی ترین نتایج از قلب مدرنترین اندیشھ ھا برخاس تھ اس ت . خواند فلسفھ ھگل، مورد بحث و بررسی و توضیح قرار نگرفتھ اس ت و فق ط تاکنون ھرگز چنین تناقضی عظیم در

قدان فلسفی اخیر در مشاھدۀ چنین تناقضاتی ابراز حیرت وافسوس می کنند ک ھ ای ن اف سوس و تبرخی از من حیرت دال بر عدم فھم کل فلسفھ ھگل و اصال کل راز و ذات فلسفھ وعدم فھم جھان مدرن می باشد و ھمین

. م نشدن مارکسیزم بوده است و لذا سوسیالیزم امر موجب فھ

٢١

محقق می شد نھ تنھا کل فلسفھ مارکس غل ط م ی ب ود بلک ھ ک ل ت اریخ ) کمونیزم( اگر مدینۀ فاضلۀ مارکس بشر غلط و ناحق می بود یعنی کل بشریت غلط می بود و این بدان معن ا اس ت ک ھ اص ال اندی شیدن غل ط م ی

. انھ فرمالیزم و مدرنیزم و تولید سنت ھاست و ابزارھا و کل حرکت تاریخ بود زیرا اندیشیدن ھمان کارخ

کمونیزم خود بخود پدید می آید ھمانطور کھ ھر روز صبح درست بھ موقع آفت اب طل وع « مارکس می گفت آیا کمونیزم از منظر فلسفھ ت اریخ وت اریخ اندی شھ و تولی د س نت واب زار ب ھ چ ھ معن ائی اس ت ؟ . » می کند

اواخر عمرش اصال از یاد برد کھ از کجا اندیشھ را آغاز ک رده درمشکل مارکس در این امر بود کھ او مامتو ل ذا مع ضلھ ع دالت اجتم اعی وم ساوات موج ب ک وری او ب ر ک ل جری ان . ب ود و ب رای چ ھ اندی شیده ب ود

را روبن ا م ی دان ست وب ا او خود اخالق و فرھن گ . فلسفی در خود او شد و این نسیانی عظیم و عجیب بود اینحال خودش ھم ب ھ پرس تش یک ی از روبن ای اخ الق اجتم اعی یعن ی ع دالت پرداخ ت و از زیربن ای فل سفھ

این زیربنا ھمانا معضلھ از خود بیگ انگی ان سان ب ود ک ھ موج ب پی دایش ت اریخ تم دن و . تاریخش غافل شد بدین لحاظ فلسفھ م ارکس اخالق ی . فراموش کرد او ھمین امر را . ابزار سازی و مالکیت و ستم گردیده بود

براستی مارکس گوئی . ترین فلسفھ ھا در کل تاریخ غرب است درست برخالف ادعای فلسفی اواخر عمرش –ک ھ رجع ت موس ی ب ود، موس ی ای ک ھ ک افر ش ده ب ود یعن ی اص ل را از ی اد ب رده ب ود یعن ی راز از خ ود

. ت بیگانگی انسان را کھ ھمان کفر انسان اس

اگر فلسفھ اقتصاد سیاسی مارکس محقق می شد ھم انطور ک ھ در روس یھ ت ا ب ر آس تانھ ای ن تحق ق ب ھ پ یش رفت ودرست آنگاه کھ می بایست رخ میداد باطل گردید، معنایش این می بود کھ انسان می تواند در عرصھ

سفی م ارکس م ی ب ود و ل ذا بیگ انگی اش جاودان ھ و س عادتمند اب دی ش ود وای ن ابط ال الفب ای فل –از خ ود ابطال کل تاریخ واندیشھ و حقیقت ویگانگی چھ از دیدگاه محض فلسفی و چھ از دیدگاه الھیات ھگلی و چ ھ

. از دیدگاه حق انسانی و ذاتی بشرو ف رو م ی پاش ید و ح ق در می آم د فلسفھ مارکس می بایست پدید می آمد و تا ھمانجائی کھ بھ فعل در آمد

و فلسفھ مارکس در ذات فلسفی اش پیروز شد واین پی روزی را ھ یچ مارکسی ست . س ھمین بود فلسفھ مارک آن آفت ابی ک ھ م ارکس . غیر مارکسیستی در نیافت ولی بدون شک روح مارکس دریافتھ و پیروز شده است

کس مد نظر داشت وطلوعش رانوید داد پس از مارکسیزم رخ می دھد یعنی پس از ابطال فلسفھ سیاسی مار این واقعھ فقط ھم مختص فلسفھ ومارکسیزم نیست مختص ھر حقیقت ی اس ت از جمل ھ حقیق ت دی ن انبی ای .

. الھی کھ درست د رجھانی شدن کفر و انکار دین خدا رخ میدھد و پیروز می گردد

:فردریک نیچه

ح باب می کن د و ری شھ نیچھ نیز یک نمونھ مشھور ویک اوج معروف مدرنیتھ است کھ پست مدرنیزم را فت نیچھ نیز چون مارکس علیرغم ادعایش یکی دیگ ر از اخالق ی . و کی یرکھ گارد و شوپنھاور دارد فیختھ در

ترین فلسفھ ھا را در عرصۀ پایان فلسفھ پدید آورد و س یمائی پیامبرگون ھ دارد و چ ون م سیح اس ت منتھ ی . مسیحی کافر

ک ل فل سفھ م ارکس و ب ھ لح اظی . ی خود کافرند در مارکس و نیچ ھ چرا موسی و عیسی در تجلی آخرالزمان

! نیچھ حاصل نبرد عظیم آنان با دین موسی وعیسی است ، با سنت موسی و عیسی ول ی فل سفۀ عمل ی ! این است آن رازی کھ این دو قدیس مدرن را کافر کرده است یعنی منک ر ھ ر چ ھ س نت

از موس ی ع ادلتر و . موسوی تر و از عیسی نیز عیسوی تر است کھ از این نبرد پدید می آید از موسی ھم .از عیسی عاشق تر

٢٢

نیچھ در بسیاری از آثارش علنا عاشق بودن مسیح را بھ چالش می گیرد و نقد می کند از اینکھ چرا مسیح

نقطھ بھ ھمین دلیل مسیح را ھمچون سقراط مظھر انحطاط می نامد درست در . روحانیت یھود را لعن نمود ب ھ ھم ین دلی ل م سیح را ض د . مقابل قاعده و قانون و فرمالیزم و س نت گرائ ی و در واق ع م درنیزم ت اریخی

تمدن و ضد غرایز و حیات می داند چرا کھ ب ھ ب شر مج ال بالن ده گ ی و ارادۀ ب ھ ظھ ور و ق درت و تجل ی و . یعنی مجال مد شدن و تاریخی و ابدی شدن برون افکنی نمیدھد

ت پرستی ازلی مبھ اشد تاریخ پرستی تا سرحد قد) سنت( نیز چون مارکس از فرط عداوت با تاریخیت نیچھ

تم دن یون ان نیچ ھ نی ز ب ھ پرس تش و. ون اولیھ واحیای این کمون ممارکس بھ پرستش ک . کشیده می شود تین انسان مدرنی مارکس خود را نخستین کمونیست واقعی نامید یعنی نخس . سلطھ خدایان قلمرو باستان و

و نیچ ھ ھ م خ ود را نخ ستین و ک املترین نیھیلی ست ) . بھ لحاظ ذھنی( عت کرده است جکھ بھ کمون اولیھ ر اروپا نامید کھ اسوۀ باستانی اش یکی از خدایان یونان باستان است بنام دیونیزوس کھ خدای مستی و عبث

بدین لحاظ بایستی مارکس و نیچھ را . انی ھستند بارۀ مانی و خیام ایروگوئی این دو رجعت د. پرستی است در نوس ان ش دید ب ین س نت و مدرنیت ھ مول د اندی شھ ای ش دند ک ھ ین ان سان م درن دان ست ک ھ ردیالکتیکی ت

. قھارترین دیکتاتورھای تاریخ را پدید آورد کھ تاریخ را بھ غایت خود کشانیدند امثال استالین وھیتلر

قلمرو اندیشھ ای کھ ذات مدرنیزم و سنت را درک نکرده وتاریخ را فھم نم ی سیمای مخوف پست مدرن در فقط توجیھات متفاوت است ول ی . کند در کسانی چون پولپوت و مالمحمد عمر بھ گونھ ای دیگر رخ میدھد

ای ویژه در قالب س نت و آیت اهللا خمینی نیز نمونھ. گاندی نمونھ ای آگاھتر است . عمل یکسان می باشد و راز شکست ھمھ این مصلحین وانقالبیون بزرگ کھ خواه ناخواه موجب بھ غایت رسانیدن . اسالمی است

سنت و مدرنیتھ گشتھ اند و عصر پست مدرن را فراھم نموده اند این است کھ سنت و مدرنیتھ را دارای حق رکس و نیچھ میخواس تند س نت امثال ما. ردی واحد نیافتھ وادامھ تاریخی یکدیگر نفھمیده اند کو ذات وعمل

را براندازند ولی مدرنیتھ را دچار ابطال ساختند وامثال گاندی و پولپوت و آیت اهللا خمینی خواستند مدرنیتھ ای ن دو دس تھ ھ ر دو م شغول . را براندازند وبا کل سنت بھ بن بست رسیدند وس نت را دچ ار ابط ال س اختند

. انجام وظیفھ ای واحد بودند ناخود آگاه رال میخواھن د س نت و م درنیزم را یگان ھ س ازند و در قلم رو عمل ی جھ انی و جھ انی ب ن لیادمنو ام ا اندی ش

پس این دستھ سوم نیز ھ م جھ ت ب ا ان دو دس تھ م شغول انج ام . ذات فرمالیزم را منھدم می سازند سازی، . پس ھمھ مأمور و معذورند . ھمان وظیفھ اند ناخودآگاه

سنت و مدرنیتھ در عین حال کھ تضاد غیر واقعی است علت العلل ای دئولوژیھای انقالب ی خود این تضاد بین و انقالبات مدرن است کھ نھایتا در ھمین تضادی کھ پس از پیروزی خودنمائی می کند فرو می پاشد و پوچ

. البات است زمینۀ پست مدرنیزم است کھ محصول بر حق این انقالبات و فروپاشی انقاین پوچی . می گردد . پس طبیعی است کھ پیامبر این فروپاشی ھا نیچھ باشد

نبرد نیچھ بر علیھ مدرنیزم جدید اروپا کھ او را مبدل بھ پیامبر انحط اط و آنارش یزم نم ود در نب رد ب ر علی ھ

جلوه ای ذاتی می یابد و ذاتش عیان می گردد چرا کھ زن مظھر ذات و روح مرد است و مد و ف رم و »زن«ھمانطور کھ ھر جا کھ ! این دو نبرد یکی است ، نبرد بر علیھ مدرنیزم وزن . ورت باطن ابدی مرد است ص

است ظرف آن زن است ، چھ مد لباسی باشد و چھ مدل اتوموبیل ویا حت ی م دل ظھ ور » مد« سخن بر سر . فت ضد زن و بروز مرد کھ نبردش بر علیھ غریزۀ مردانگی او را ھمجنس گرا می سازد یعنی زن ص

فط ری فروپاش ی ش وروی ب ود ت سلیم ن شدن زن در ام ر انح الل – ذات ی –فل سفی آنچ ھ ھ م ک ھ عل ت العل ل

پ س . زی جامعھ کمونیستی باشد یعنی جامع ھ منھ ای خ انواده کمالکیت عاطفی بود کھ می بایست ھستھ مر

٢٣

نباش د و از قلم رو ) م د( داد چ ون حاض ر ن شد ک ھ ب ت ب ود ک ھ مدین ۀ فاض لھ م ارکس را شک ست زن ای ن ب االخره چن ین خواھ د ک رد ھم انطور ک ھ پ س از ی پا بھ عرصھ پست مدرن بگذارد ول ومدرنیزم خارج شود

فروپاشی ش وروی ش اھدش ھ ستیم ک ھ بزرگت رین مافی ا و تج ارت جھ انی خری د و ف روش دلبخ واه زن ش کل ھ پی روزی م ارکس پ س از ابط ال و ای ن ھم ان م سئل . یافت ھ اس ت وانح الل خ انواده را پ ی ری زی م ی کن د

. مارکسیزم است

» س الومھ ل و « مادر ھر سنتی است نابود سازد و با کھ اھی نمود تا سنت ازدواج را کنیچھ نیز تالش جان برقرار سازد و سالومھ در این امر پیشگام شد و تابھ ) عشق غیر متعھد ( ای افالطونی بقول خودش رابطھ

. و فروی د ادام ھ داد ریلکھ و رودیندرن را در رابطھ با نوابغی چون نیچھ وآخر عمرش این نھضت پست م ولی نیچھ در نیمھ راه برید و رھبانیت پیشھ ساخت تا بتواند سنت را احیاء کند در حین نب ردی ک ھ ب ا س نت

توص یفی ھمچ ون ک افر ق دیس و .ھمین یک تناقض عظیم برای دیوانھ ساختن نیچھ کفایت می ک رد . می کند ا بقول اقبال الھوری ، دلی مؤمن و ذھنی کافر، بیانگر این تناقض عظیم در نیچھ است تناقض بین سنت و ی

بقول ھگل ( مدرنیتھ ، تناقض بین مبدأ و معاد تاریخ ، تناقض بین قدیم و حادث ، تناقض بین بودن و شدن . (

طال عظیمی شد پس سھل است کھ پس می بینیم کھ این تناقض در نوابغی چون نیچھ موجب چنان جنون واب . تر بروز کند در جوامع و توده ھای عامی بدتر از این و تراژیک

بدون شک آینده ت اریخ در قلم رو . واضح تر گردد » لوسالومھ«در اینجا الزم است کھ قدر عظیم و تاریخی ز نیچ ھ و م ارکس ب سیار برت ر ا ثبوت حق پست مدرن ، قدر این زن بزرگ را درک خواھد کرد و مقامش را

در عرصھ حق جوئی در مقامی اگر برتر از مریم مجدلیھ نباش د کمت ر وفروید قرار خواھد داد این زن بزرگ او اسوۀ کامل وم درن ی ک زن ص احب ھوی ت و ع ارف و ش جاع اس ت ک ھ توان ست ب دون اب تالء ب ھ . نیست

انی ن ز. ر بفرد در جھان پست مدرن شوددر نوردد و پھلوانی منحصابطال و فساد ، قلمرو مدرنیزم را تماما لوس الومھ از . چون روزالوکز آمبروک و سیمون دوبوار در مقامی بسیار پائین تر و عامیانھ تر قرار دارن د

او در واق ع معل م س رخانھ و ب اطنی . فاتحان طراز اول و سربلند ھویت پست مدرن زن در تاریخ جدید است لکھ است کھ خدایان اندی شھ وھن ر پ ست م درن مح سوب م ی ش وند ی رروید وفکسانی چون نیچھ و رودین و

آینده و پست مدرن حکیمانھ از وی بعنوان ح وای دوم ن ام ختاری. سالومھ را بایستی الھ پست مدرن نامید .و لیکن مرد ساالری مدرن کھ در ب رزخ انتق ال ب ھ پ ست م درن ب رای خ ود در ج ستجوی ھ ویتی . خواھد بود

تاریخ آینده جھان کھ تاریخی دگ ر اس ت و . شھامت درک وتصدیق این نوع زنان را ندارد مھمل است ھنوز بشری دگر بھ بار می آورد کھ کل سنت ومدرنیتھ را با قدرت وحکمت کامل پشت سر می نھ د براس اس ح وا

مدرنیتھ در مردانگی و . بنا می شود ھمانطور کھ تاریخ گذشتھ تا بھ امروز تاریخی تماما مردانھ بوده است بانی پست مدرن ذاتی و برحق ،زن خواھ د ب ود و ک سانی . ،امری واحد است ھر دو صورت قدیم و جدیدش

و اما این ن وع زن ان در جھ ان اس الم رگ و ری شھ . چون لوسالومھ یکی از بانیان آن در مغرب زمین است زن انی . م ل نامی دیم و ن شان دادی م ای قدیمی تر دارند ھمانطور کھ عرفان اسالمی را ب انی پ ست م درنیزم کا

ة العین از نخستین بانیان انسان وتم دن پ ست م درن رو رابعھ عدویھ و ظاھره ق ) ھمسر مزدک ( خرمھچون م و تو چ ون ان دکی ب ھ عق ب ت ر روی م زن انی چ ون خدیج ھ و فاطم ھ و زین ب و ش ھربانو و تک . م ی باش ند

و مردان خردمند و عارف فق ط در رابط ھ ای عارفان ھ ب ا .نرجس خاتون را خواھیم یافت و مریم مجدلیھ را . مدرنیتھ تاریخی خود خارج شوند و نجات یابند) سنت شکن( چنین زنانی قادرند کھ از قلمرو ھستی شکن

اینکھ بیشترین و مخلص ترین یاران امام زمان در عرصھ ظھورش زنان ھستند از ھمین روس ت زی را ام ام رم و فن ، انسانی خدایگونھ فو ن است ، انسانی رھا شده از مادیت و تاریخیتزمان جمال انسان پست مدر

.

٢٤

رسید و آنرا عین سنت ازلی یافت ول ی ھ ر چ ھ ک رد شھنیچھ بعنوان انسان مدرنی کھ بھ غایت مدرنیزم اندی زحماتش از این تناقض رھایی نیافت و بھ برزخی عظیم گرفتار آمد ، آئینھ عبرتی برای کل جھانیان است و

و . ارد شده و او را شھید تناقض بین س نت و مدرنیت ھ س اختھ اس ت ودر این قلمرو بھ میراث ابدی بشریت .ھیچ انسان حق جوئی نمی تواند بھ نیچھ نرسد و نیچھ را درک نکند و سپس از این برزخ رھائی یابد

:زیگموند فروید

ود کھ ب ر اس اس دان ش مح ض و منھ ای دی ن ، دی ن را از فروید نخستین انسانی در تاریخ است کھ تالش نم اعماق فطرت و ذات بشر استخراج نماید و در واقع ھر انسانی را مبدل بھ ناجی خودش سازد و این ھم ان ھ دف و آئ ین روانک اوی ب ود ک ھ فروی د بن ایش نھ اد و ب ھ اوج شک ست واف سرده گ ی و پ وچی رس ید وب ھ

ا نی بود مبتال گشت و سی و اندی بار دچار جراح ی ش د و ب االخره از د بیماری عجیبی کھ گوئی سرطان فک . رفت

ب ھ احی ای س نت ) یخی رم ذھب ت ا ( در واقع فروید نیز ھمچون نیچھ و م ارکس خواس ت ب ا نف ی کام ل س نت

بپ ردازد و در ع صر اوج ب ی دین ی اروپ ا و ش کوفائی م درنیزم ، دی ن را از اعم اق ذات اف راد ب شری زن ده بدین لحاظ فروید نیز ھمچون مارکس و نیچھ و بلکھ بمراتب شدیدتر از این دو مفھوم ن شده . سازد وجاری

–است و فقط در تکھ پاره ھائی از نظری ات روانک اوی م ورد بح ث ونق د و بررس یھای ابلھان ھ ومدرنی ستی . فرمالیستی قرار گرفتھ است

عج اب آور اس ت ک ھ عق ل فرمالی ستی و اندی شۀ ت ر از او پدی ده ای ا یدفروی د نی ز مث ل نیچ ھ و حت ی ش د مدرنیستی را از بنیاد می لرزاند و تعری ف ک امال ن وینی از ان سان وت اریخ و ماھی ت اندی شھ را ض روری م ی

. سازد کھ بیانگر شخصیت واندیشۀ فروید باشد موزن د ک ھ ای ن فروید نیز ازفاتحان ناک ام جھ ان پ ست م درن اس ت امث ال فروی د و م ارکس و نیچ ھ بم ا م ی آ

جھان جدید و پیش روی کھ کل جھانیان بر آستانھ اش سرگردان ودیوانھ اند و بر آن وارد نمی توانند شد ، نھ بواسطھ سنت و نھ مدرنیزم علمی ونھ . بواسطھ عقل مدرنیتھ از نوع قدیم و جدیدش گشوده نخواھد شد

. شر را از برزخ ابطال و جنون و جنایت رھانید ا گشود و بربا مخلوطی از این د و نمیتوان این جھان برتر

این ان نخ ستین و .فروی د ف ی الواق ع دع وی ن اجی گ ری و پی امبری داش ت ھم انطور ک ھ نیچ ھ و م ارکس شک ست این ان . شدیدترین لرزه ھای ذات پست م درن را در ان سان ب روز دادن د وب ھ جھانی ان منتق ل نمودن د

را انجیل آینده ب شریت م ی » چنین گفت زرتشت« آن واحد کھ کتاب نیچھ در . عین رسالت شان بوده است معرفی می کند و این سخنی پس حیرت آور و قاب ل تف سیر وتق دیر » دجال« نامد درجائی دیگر علنا خود را

این جنونھا کھ از اوج نبوغ خودشناسی سر ب رآورده . است کھ در تاریخ بشر ھرگز سابقھ ای نداشتھ است این ان حج ت ھ ای اجتن اب . ی ک امال جدی د در ان سان معاص ر اس ت ک ھ ق بال س ابقھ نداش تھ اس ت دال بر وضع

ناپذیر عبور از مدرنیزم و غلبھ بر تاریخیت ھستند و راه را بسوی ظھور امام زمان و ن اجی آخرالزم ان ک ھ . حامل بشریت بھ جھان پست مدرن است ھموار می کنند

و ھمانطور کھ در عرفان اس المی مقام ات س یر ال ی اهللا را . بھ خدا ھستند اینان اسوه ھای یک لحظھ مانده نزلش ھمان ابلیس و ابل یس شناس ی اس ت و ھ زار مبھ ھزار منزل تشبیھ کرده اند کھ نھصد و نود و نھمین

در ابلیسی خدایگونھ ، حقی. لذا اینان در آن واحد کافر قدیس ھستند ، ناجی دجال مانند. نزل خداست ممین بدون درک این بزرگان راھ ی ب رای خ روج از ای ن ب رزخ ممک ن . اوج ابطال وابطالی کھ عین حق می نماید

٢٥

ش ناخت . نظری ات مرب وط ب ھ ای ن بزرگ ان ام وری ثانوی ھ م ی باش ند . اینان را بایست ذات ا ش ناخت . نیست . وجود این انسانھا در رأس رسالت آنان قرار دارد

را بعن وان س نگ زی ر بن ای » Eros« نک اوی س خن بگ وئیم بای ستی ا ک ل آئ ین رو اگر بخ واھیم ب ر اس اس

مکتب فکری اودرک کنیم کھ الھۀ انرژی حیاتی می باشد کھ در غریزۀ جنسی تجسم یافتھ و عمل میکند ک ھ آن ھم ان ج نس مخ الف اس ت ول ی چ ون فروی د م رد اس ت و مث ل ھم ھ ) یخیرت ا ( صورت م د یافت ھ وس نتی

ان م ی دان د و ل ذا ص ورت ردمدرن اسیر مدرنیتھ مردانھ خویش است لذا جنس را فقط ج نس م مردان جھان را نیز زن می یابد کھ جنس دوم تلقی می شود کھ این خود از علل اصلی شکست اندی شھ او ersoبیرونی

. و ابطال آئین اوست ۀ ان رژی حی اتی م ی یاب د ذات ی ش د هفروید از آنجائی کھ آلت جنسی مرد را عین تجسم بیرونی وب رون افکن د

بودن جنس اول را در زن درک نمی کند ونمی فھمد کھ زن چون اندرونی است و آل ت جن سی اش نی ز نھ ان عیان است و این مدرنیتھ و ذات غریزی مدرنیزم است کھ مردان ب انی اش م ی باش ند و گیاست آلت مردان

بھ ھم ین دلی ل زن را . ال وجودی خارجی نداشتھ است لذا تاریخ بشر تماما مردانھ می نماید و گوئی زن اص ب ر اس اس عق ده حق ارت اخت ھ گ ی بن ا م ی کن د ک ھ محکوم بھ اختھ گی ذاتی می داند و کل روانک اوی زن را

. مردان ھ م ی باش د - مدرنی ستی –یک روانکاری بی ریشھ و شدیدا فرمالی ستی اساسا خالف واقع است و یخی م رد اس ت یعن ی اس ارت در رید و آئین او ھمان ا اس ارت او در م درنیزم ت ا یعنی راز ابطال وشکست فرو

ھ ر چن د ک ھ فروی د نی ز ھمچ ون . مردانگی کھ عین اسارت در تاریخ اس ت و ل ذا راھ ی ب ھ خ روج نم ی یاب د مارکس دارای یک بینش کامال تاریخی وتاریخیگری است و تماما تالش م ی کن د ت ا ت اریخ را مظھ ر س تم و

جل وه دھ د ول ی راھ ی ب ھ م جنون و خرافھ بداند و ک ل دی ن و باورھ ای دین ی را از بنی اد باط ل و ت وھ جھل و خروج از تاریخ نمی یابد و ھمچون مارکسیزم کھ منجر بھ ستمی مضاعف شد فرویدیزم ھم منجر بھ فسادی

ود ون ھ مضاعف بھ لح اظ جن سی واخالق ی ش د وھ ر ک سی را تح ت تربی ت خ ود مب دل ب ھ ش یطان خ ودش نم . پیامبر وناجی

ای ن تب اه س ازی . فروید میخواست اخالق دینی را نجات دھد ولی ھمانق در ھ م ک ھ وج ود داش ت را تب اه ک رد . و م درنیزم م ذھبی ) س نت ( رسالتی برای بھ غایت رسانیدن تاریخ وتاریخیت ، البتھ در ذات رسالت او بود

ن د ھم انطور ک ھ م ارکس میخواس ت ع دالت را علم ی اومیخواست اخالق م ذھبی را م درن کن د یعن ی علم ی ک ه ولی این ھر سھ عل م را ب ھ اوج رس انید . ھمانطور کھ نیچھ میخواست قداست و نبوت را علمی کند . سازد

د و پ وچ س اختند یعن ی آن گ وھرۀ ت اریخی م درنیزم را ن ابود س اختند ، ن و عق ل و مدرنیت ھ را ب ھ کم ال بردفرمالیزم قدیمی و فرمالیزم نوین ! سنت وتجدد : کھ دونام بظاھر متضاد دارد اندیشھ گرائی بت پرستانھ ای

. فرمالیزم احکامی و فرمالیزم عقالنی:

عل م « می تواند ب ھ آگاھی بر غرایز حیاتی و خاصھ جنسی اش –فروید معتقد بود کھ انسان از طریق خود او . نج ات یاب د و خ ودش پی امبر خ ودش گ ردد ب برسد و لذا از عقده ھا وامراض و جباریت ھای مذھ » تقوا

و ل ذا ھم ھ . ھمھ امراض روان ی ب شر را حاص ل عق ده ھ ای جن سی او م ی دان ست یعن ی عق دۀ ان رژی حی اتی بدبختی ھای بشر را حاصل عدم معرفت بر غریزۀ جنسی خودش می دان ست ب دین لح اظ او ی ک ع ارف ب ود

ب ود ک ھ » یونگ«تربیت نمود کھ مشھورترینش و مریدانی ا. بی آنکھ توانستھ باشد بھ یقین شھودی برسد نھایتا از مکتب واصول مرادش منحرف شد ولی بنظر م ا توان ست ب ھ ن وعی ن ھ چن دان عارفان ھ و کارس از، مدرنیزم حاکم بر فروید را بشکند و عقالنیت محض آئین روانکاوی را بسوی خرافھ گرائی شرقی ک شانید و

ره و رؤیاھ ا را بن ا نھ اد ک ھ ن وعی رجع ت ب ھ س نت ب ود ون ھ خ روج از طول اس مکت ب تعبی ر وتف سیر وتأوی از بدین ترتیب نھ تنھا تقوی و مذھب ، علمی و عقلی و فنی و مدرن نشد بلکھ ب سیار خراف ی ت ر . مدرنیزم

ای ن اف راط وتف ریط ب ین س نت و مدرنیت ھ ، ذات ی اندی شھ گ ری . م ذھب ق رن ھیج ده ون وزده م یالدی گ شت

٢٦

سنت گرائی بر اساس امر و حکم دین و یا بر اساس عقل و . تی است و شرقی وغربی نمی شناسد فرمالیس ! اینست کل دعوا و تناقض بین سنت و مدرنیتھ : اختیار بشری

:ادموند ھوسرل

ھوسرل نیز ھمچون آن سھ دیگر یک آلمانی نابغھ وجدی در قلم رو جھ اد ب ر علی ھ م درنیزم وس نت اس ت و « او را ب انی مکت ب . او یک ریاضی دان فیلسوف ب ود از تب ار ک سانی چ ون اقلی دس . می جوید راه خروج

ھای دگر، :ام دار و پی رو مکت ب اوس ت و می نامند کھ کل اگزیستانسیالیزم قرن بی ستم اروپ ا » پدیده شناسی . و بوبرتیلیخ ور سارت ویاسپرس ، مارسل

یشھ منطق ی و فرمالی ستی ب شر را درک ک رده ب ود ک ھ چگون ھ ھوسرل فریب جادوئی و المتناھی منطق و اند او نیز بر آستانھ عرفان ق رار داش ت و معتق د ش د . را در حجاب می دارد ) فرم ھا ( ذات عریان پدیده ھا را ھای علمی و فنی و ھنری و فرھنگی بشر بر اساس دیالوگ س قراطی ب ین م راد و ه کھ حقیقت اشیاء و پدید

ان کاھش منطقی است رخ می نماید واین ھمان اشراق وترانسدانس اس ت ک ھ ب شر را از مرید کھ ھمان جری . اسارت و افسون فرمالیزم مدرن نجات می بخشد

ترانسدانس کھ محوری ترین موضوع اگزیستانسیالیزمھاست ب ھ معن ای ی افتن راه خروج ی از منط ق مکتب ب ھ س بک آک ادمی افالط ون ت شکیالتی ف راھم ھوس رل درس ت . فرمالیستی حاکم ب ر اندی شھ ذات ی ب شر اس ت

بھرحال دانش اروپائی وکال دانش منطقی بشر را در . بھ برزخ افتاد ساخت کھ اصال توفیقی نیافت و او نیز وفانی سفیل و ب ر ھم ین اس اس . ش رف انحط اط یاف ت و در واق ع م رگ حتم ی م درنیزم را پ یش بین ی نم ود

تماما بط رزی واکن شی دش من تم دن غ رب ش دند و ن اقوس م رگ ای ن آنارشیست پدید آمدند کھ –نیھیلست این نمونھ ای دگ ر از . تمدن را بھ صدا در آورند کھ از مشھورترین این فالسفھ اشپنگلر می باشد و یونگر

برخورد وجنگ مدرنیستی با مدرنیزم است و لذا جز ابطال و برزخ آفرینی نتیجھ ای دگر حاصل نمی کند کھ . ن نیز دارای حقی است کھ در مقاالت قبل ذکرش رفت البتھ ای

نب رد ب ین ان سانھا و جنب ھ ھ ائی از س نتی و فرم الیزم ص نعتی در حقیق ت ) ب ت پرس تی (فرم الیزم ب ین نب رد

اجتم اعی حاص ل از اص الت ابزارگرای ی و –ب شریت نی ست بلک ھ نب رد ب ین اب زار ھ ا و ش رایط اقت صادی نبرد بین انسان و م صنوعاتش . ان وشرایط حاصل از فرمالیزم طبع بشر است نبرد بین انس .فرمالیزم است

این نبرد در ذاتش در جستجوی راه رھائی از این نبرد است تا این دورۀ انتقالی را تسریع و ت سھیل نمای د . د و و بمیزان ی ک ھ اف را . درک ذاتی این نبرد منجر بھ ختم ای ن نب رد م ی ش ود . ومنجر بھ انھدام بشری نشود

تالش . اقوام تالش می کنند این نبرد رامقدس و ذاتی واعتقادی سازند آنرا بی پایان و تباه کننده می سازند مکارانھ و کامال سیاسی است کھ میخواھد در این دوران انتقالی بیشترین سود یبرای تقدیس این نبرد تالش

ب ی دین ی نی ست ، نب رد ب ین ح ق و باط ل نی ست این نبرد بین دین و. اقتصادی اقتداری را از آن خود سازد بلکھ یک نبرد صرفا طبقاتی و امپریالیستی اس ت و ن ھ تنھ ا قداس تی ن دارد بلک ھ نب ردی پلی د و ض د ان سانی

. است امثال ھوسرل ونیچھ ومارکس تا حدودی ھر یک بھ لحاظی بر بطالت این نبردی کھ خود را مقدس می سازد

تاختند ب ر ) م سنتیفرمالیز( ن دلیل این متفکران بھ ھمان میزان کھ بر سنت گرائی بھ ھمی . آگاه شده بودند نیز تاختھ اند تا بیھوده گی و بطالت این قداست را آشکار س ازند و نب رد را ب ھ ) فرمالیزم صنعتی ( مدرنیزم

خ ودش دچ ار بھ ھم ین دلی ل حت ی م ارکس ک ھ نھایت ا . حریم اصلی آن بکشانند کھ نبردی آگاھی بخش است آگ اھی طبق اتی –ابط ال آن حقیقت ی ش د ک ھ خ ودش واض ح نم وده ب ود ، راز نھ ائی ظھ ور کم ونیزم را خ ود

. پرولتریا می دانست و نھ نبرد کور و غریزی طبقاتی

٢٧

آگاھی ذاتی ک ھ ش اگرد ھوس رل ب ود نھایت ا راه نج ات –ھاید گر یکی از مھمترین ادامھ دھندگان مکتب خود م ص نعتی را ف ائق آم دن ب ر متافیزی ک فل سفی م ی دان ست و تح ت ھ ین عن وان مق االتی ب س مھ م از فرم الیز

ھایدگر کھ مدرنیزم صنعتی را قلمرو ظھور متافیزیک از بطن . ھ او تلقی می شود ارائھ نمود کھ اساس فلسف نشانھ را ھم ب ھ فیزیک تعبیر می نمود نشانۀ پایان فلسفھ و پایان و تمدن فرمالیستی بشر می دانست و این

مثاب ۀ ی ک پی روزی عظ یم و ھ م ی ک ت راژدی ب زرگ م ی دان ست ک ھ م ی توان د ب شریت را ب ھ انھ دام کام ل ولی از آنجا کھ ب اور دین ی در ھای دگر ری شھ ای نداش ت و مع ارف م ذھبی را بھ ائی نمی داد و ب رای . بکشاند

را ب ھ فھم ی ) م درنیزم ص نعتی ( واقع ھ معنا و معادی دینی متصور نبود نتوانست ک ل ای ن ، انسان و جھان و با این حال در میان ھمھ متفکران المذھب وبی تف اوت ب ھ م ذھب در ت اریخ معاص ر غ رب، . برساند ییقین

ھیچکس چون ھایدگر در روند طبیعی عقل فلسفی بھ مفاھیم دینی و خاصھ اسالمی نرسید و بھ ھم ین دلی ل ن ق ادر ب ھ درک فل سفھ ھای دگر ش ده و ب ھ آن عالق ھ ن شان میدھن د متفکران اسالمی بیش از سائر اندیشمندا

ده می کنند خاصھ در ھزیرا در غایت فلسفھ ھایدگر نشانھ ھائی بسیار شبیھ بھ قیامتی در معارف قرآنی مشاکھ عین وجود مھدی موعود را ت داعی م ی کن د ک ھ ق رار اس ت ای ن ک رۀ آت ش » چوپان « نظریۀ معروف بھ

. ھستی خارج شده را دوباره بھ مدارش بازگرداند و خاموش کندگرفتھ و از مدار

( در فل سفھ ش یخ اش راق » ل ن وری ک ھی« و » مث ل افالط ونی « ھوس رل ب سیار ش بیھ ای دۀ یپدی ده شناس فل سفی –یک ی از مھمت رین جریان ات علم ی . س ت ا» وح دت وج ود « است و بیانی م درن از ) سھروردی

کھ بخ ش عظیم ی از متفک ران ومحقق ان و فالس فھ و علم ای اروپ ا را » قھ وین حل« قرن بیستم موسوم بھ و گ رد ھ م آورد ت ا عل وم و خاص ھ عل وم ان سانی را متح د س ازند تح ت ت أثیر فل سفھ پدی ده شناس ی ھوس رل

. اخطاری بود کھ از جانب ھوسرل بھ دانش غربی داده شده بود وافولش را پیش بینی میکرد

ن م درن غ رب را دیسی کل تم لیر انگھون تالش آرنولد توین بی مورخ و فیلسوف ش این تالش ھوسرل ھمچ ول ی تجرب ھ ن شان داد ک ھ تم ام . مواجھ با مرگ حتمی ساختھ و راه خروج و نجاتش را پیش روی می نھ د

ا بیھوده بود و بلکھ بر سرعت انحطاط م درنیزم اف زود و اص وال رھب ران م دنیت م درنیزم غ رب ھلحاین راه ن اخطارھا را بھ سخره گرفتند و ھمین سخره موجب تسریع و تشدید افول مدرنیزم شد کھ البتھ واقع ھ ای ای

یستی می باشد کھ راه نج ات نظ ام م درن غ رب رااز ستکرار ھمان سوسیالیزم مارکبر حق و مفھوم است و زرگ تمام ا یک ی اس ت ب دین لح اظ ماھی ت فک ری و ان سانی ای ن متفک ران ب . ورط ھ کاپیت الیزم ن شان می داد

لویت جنبھ ھای گوناگون مدرنیزم است و گرن ھ جملگ ی ب ھ درک واح د رس یده ووتفاوتھا فقط در ترجیح و ا ل ذا ھم ھ اینھ ادر حک م ناجی ان ناک ام . ھ می تواند ب شریت را ن ابود کن د ک بودمبودند و آن درک افول مدرنیز

یعن ی . د مدرنیزم را با حفظ بقای تاریخی اش نجات دھند اینان عموما می خواستن. زم تلقی می شوند نیمدردرواقع اینان برای بشر طال ب تب دیل ذات ی در نف س نبودن د و ل ذا راه ح ل ھ ائی ک ھ ارائ ھ کردن د ی ا م وقتی و تسکینی بود و یا نتیجۀ معکوس بھ بار آورد و بھ ھمین دلیل پیروانشان را بھ عداوت و انک ار کام ل ن سبت

ک شانید و پدی ده ھ ائی ھمچ ون سوس یالیزم ض د سوس یالیزم و اگزیستان سیالیزم ض د ب ھ مکت ب آن ان اگزیستانسیالیزم واومانیزم ض د اوم انیزم رخ نم ود ک ھ عرص ھ اش د ابط ال و ب رزخ اس ت ک ھ م درنیزم را ب ھ

آئ ی م درن و س رعقل آم دن مدرنیت ھ اس ت پ س – از بخ ود یاینھا انواع. براندازی می کشاند –غایت خود ب شر اس ت ک ھ براندازی جبری منجر شود و این ی ک ق انون ذات ی در نف س –عی است کھ بھ انواع خود طبی

فلسفھ ھای اروپائی قادر بھ درک آن نبودند و این عدم درک موجب گمراھیھا و بد بینی ھای شدید نسبت بھ عقالئی نیھیلیزم ھا ھ ستند مدرن بانیان ییعنی ھمھ این ناجیگریھا. عقالنیت شد و نیھیلیزم را بھ بار آورد

–حال آنکھ آنھا در چھارچوب عقل فل سفی خ ود چن ین منظ وری نداش تند ج ز نیچ ھ ک ھ ب دین لح اظ از خ ود اس ت و » ب رزخ « ان ح ق م آگاھی بسیار برتری برخوردار بود و برای نیھیلیزم حق ی عظ یم قائ ل ش د ک ھ ھ

» نیھیلی زم « داد درحالیک ھ ب رای س ائر متفک ران خود را با کم ال افتخ ار ، ک املترین نیھیلی ست اروپ ا لق ب . اساسا یک فحش فلسفی تلقی می شود و نوعی تکفیر وارتداد روشنفکری است

٢٨

افالطون قرن بیستم اروپا نامید کھ مولد دھھا مکتب فلسفی و ھنری و علمی شد ولی آن ھوسرل را بایستی

بر منطق و ریاضیات من ع م ی رارصن خودرا از ااروھمانطور کھ افالطون پی. چیزی کھ او میخواست نشد » جمھ وری « و در واق ع اث ر م شھورش . می نمود ودعوت بھ عشق و وجود محض و باطن گرائی می ک رد

ن شان ) جمھ وری ( یک اثر دیالکتیکی و واژگون ساالری فلسفی است و گویا او با طرح مدین ھ فاض لھ اش » حک یم « باش د خ ود هگر ھمھ شرایط اجتم اعی و فک ری ھ م آم اد داد کھ چنین بھشتی ناممکن است زیرا ا

حکوم ت . کھ باید رھبری این جمھوری را بر عھده گیرد سرباز می زند و خود را تبرئھ می کن د ) فیلسوف (ھ م اثب ات کنن ده ھم ین ام ر اس ت ک ھ ی ا م ردم زی ر ب ار ع دالت و ) ع( عل ی تحمیل ی –پ نج س الھ و اجب اری

اھمی ت ت اریخی . واگ ر ھ ر دو ھ م زی ر ب ار رون د ب از ھ م نج اتی رخ نم ی دھ د . یا حک یم معنویت نمیروند و بس جدی متفکران اسالمی باشد کھ متأسفانھ چنین ثلی بدین لحاظ می باشد کھ بایستی مورد بحعحکومت

یخی ت نیست و آن حکومت را بعنوان یک بدشانسی تاریخی تلقی م ی کنن د و نم ی توانن د حق ایق آن را در تار . مدرن بشر ھم درک کنند

( پیروان ھوسرل ھر یک شعبھ ای از باطن گرائی مکتب او را ادامھ دادند ب دون آنک ھ ب ھ مق ام تران سدانس

رف ت و ) ھ ستی ف ی النف سھ ( » وجود مطلق« ھایدگر بھ سراغ . رسیده باشند ) ادراک بیواسطھ –اشراق . بران دازی را یاف ت –فت و مکتب اصالت شکست و خود ر» تراژدی «یاسپرس بھ سراغ . نیستی را یافت رف ت و تقریب ا چی زی نیاف ت اال تع ابیری س نتی ب رای توجی ھ » رابط ھ « واص الت » ع شق « مارسل بسراغ

رف ت و در تن اقض ذات ی ب ین » آزادی« س ارتر ھم ان یکراس ت ب ھ س راغ . شکست و ن اممکن ب ودن ع شق اخالقی نیچھ را ب ھ عم ل ک شانید و ت ا س رحد تق دیس روس پی گ ری و ھستی و بایستی ، پوچ شد و نیھیلیزم

این ان مھمت رین حواری ون ھوس رل بودن د ک ھ ض ربات مھ م ب ر پیک ر م درنیزم . ت بھ پیش رفت یجنون و جنا مح سوب م ی ش وند ول ی ھیچک دام بوض وح درب ارۀ » ض د روش نفکری « وارد نمودند وجملگی ب انی مکت ب

. عظیم باقی ماندندییزم است سخن نگفتند و در تردید وترسذات مدرنیزم کھ ھمان تکنولوژ

بھرحال شعاع فلسفھ ھوسرل از طریق حواریونش کل نھضت روشنفکری اسالمی را ھم شدیدا متأثر ساخت رس والن اندی شھ پ ست م درن از اروپ ا ب ھ جھ ان اس الم وای ن د . کھ در رأس آن اقبال و شریعتی قرار دارن د

از بط ن بط ور طبیع ی ) ھمانطور کھ تابھ کنون ھ م نتوان ستھ اس ت (ھ ھنوز نمی توانست این اندیش . ھستند جوامع اسالمی رخ نماید زیرا ھنوز پروسھ مدرنیزم را بھ س امانی نرس انیده ب ود و بلک ھ در عط ش ھ ر چ ھ

ی رت آور ح) آرمانشھر( بھ ھمین دلیل اندیشھ اقبال و شریعتی مولد یک اتوپیای . تر شدن بوده است مدرنای ن واقع ھ . آورد ھائی جدید و بی سابقھ پدید ات و تناقضات وسوء تفاھممونامفھوم و افسانھ ای شد وتوھ

ئولوژیکی د ای– سیاسی – اقتصادی –مولد انقالبات عظیمی شده است ولی انقالباتی افسانھ ای و نھ علمی . ئولوژی باش د دیاس ذاتا نمی تواند مولد و ضد علمی است پکیئولوژیدزیرا اندیشھ پست مدرن ذاتا ضد ای

کھ بواسطھ ش ریعتی ط رح ش د روز ب ھ روز ن امفھوم ت ر و » تدوین ایدئولوژی اسالمی « نظریۀ موسوم بھ امری محال می آید و ھمھ پیروانش را ب ھ تن اقض وابط ال و جن ون انداخت ھ کھ موھومتر گشتھ است تا آنجا

دیشھ ای در تاریخ معاصر جھان تا این حد ضد و نقیض برنخاستھ است بھ ھمین دلیل شاید از ھیچ ان. است ش د و از طرف ی دیگ ر گروھھ ائی ض د » والیت مطلقھ فقی ھ « این اندیشھ از طرفی زیر بنای نوینی برای .

.والیت فقیھ ھمچون فرقان را پدید آ ورد

ب ھ ھم ین دلی ل در . ی ستی ب شرند اندی شھ ھ ای پ ست م درن ذات ا ض د تاریخن د و ض د م دنیت ت اریخی و فرمال شریعتی ھم ضدیتی بس جدید و بکر بر علیھ کل تاریخ و مخصوصا تاریخ موس وم ب ھ ت اریخ اس الم و ت شیع

. یکی از محصوالت این ضدیت با تاریخ است » مذھب ضد مذھب « ریھ ظن. می یابیم

٢٩

ل ذا ت اریخ را در ذات ش درک نم وده زی تاریخ راه می یابد و کاندیشھ پست مدرن بھ لحاظی دگر بھ ھستھ مر بشری کھ مولود تاریخند ضد ارزش م ی ش وند و ل ذا ت اریخ ی می یابد و لذا ھمھ ارزش ھا شوآنرا ضد ھدف

این ھم ان حقیقت ی ن وین اس ت ک ھ فق ط ب رای نخ ستین ب ار از اندی شھ : حق ابطال . ضد تاریخ رخ می نماید این حقیقت البتھ در وادی ش عر و اس تعاره . و بد است ھای پست مدرن رخ نموده کھ ارزشی فراسوی نیک

و مثال و حکایت در عرفان اسالمی از قدمتی عظیم و اسطوره ای برخوردار است ولی از آنجا ک ھ ب ھ زب ان ای ن اندی شھ در عرف ان . خاص ان و ب ھ لب اس راز بی ان ش ده ھرگ ز م سئولیت اجتم اعی پدی د نی اورده اس ت

شده است کھ وادی فراس وی س نت و مدرنیت ھ م ی باش د ک ھ فراس وی کف ر » خط سوم « اسالمی موسوم بھ وایمان و نیک و بد است و لذا استخراج اخالقی بر ای ن اس اس ھم واره منج ر ب ھ نیھیلی زم گردی ده و توجی ھ

ھیپ ی گ ری م درن . فاسد بوده است کھ یک مث ال ت اریخی ھم ان جریان ات موس وم ب ھ دروی شی گ ری اس ت م . جھانی ھمان واقعھ است بروز اجتماعی و

پ س اگ ر امث ال . بھ لحاظی می توان گفت کھ اندیشھ پست مدرن ھمان ظھور عامیانھ و جھانی عرفان است

اگ ر . اقبال و شریعتی را در آن واحد ھم ع ارف م ی ی ابیم و ھ م اگزیستانسیالی ست ، بای ستی قاب ل فھ م باش د نیچھ ھمان مولوی عصر . مل است أھد کاری بس قابل تاقبال تالش میکند نیچھ و مولوی را ھمسان جلوه د

ب ھ ھم ین دلی ل براس تی ی ک ان سان متفک ر نم ی توان د ت صور کن د ک ھ ن اجی موع ود در چ ھ . م درنیزم اس ت ومھ دویت » نج ات « ھم ین مع ضلھ یک ی از م سائل مح وری تن اقض در اندی شھ . صورتی ظھور خواھ د ک رد

را بایستی باشلوار ج ین و ک اله » ادبو« است کھ ظھور دگر بارۀ یک کارگردان ھندی در جائی گفتھ . است س یمای ظ اھری و منطق ی امث ال اقب ال و ش ریعتی ھ م یک ی از م سائل مح وری . ک ابوی در انتظ ار باش یم

شخصیت و آرای آنھاست کھ مردم را دچار تناقض می کند کھ مثالکسی ک ھ از پی امبر و ائم ھ ب ااین ع شق و چرا صورتش را سھ تیغھ می تراشد و ک راوات م ی زن د و ب ھ زب ان ک افران س خن م ی ارادت سخن می گوید

ای ن م سئلھ در اندی شھ و س خنان . این نیز یکی از معضالت اندیشھ پست مدرن در میان عام ھ اس ت . گوید مثل ھمین نکتھ کھ یک چوپان بایستی جھان م درن را از ن ابودی . امثال ھوسرل و ھایدگر ھم حضور دارد

. برھاند

آنچ ھ ک ھ مرب وط ب ھ جھ ان اس الم و خاص ھ ت شیع م ی ش ود و ب ر م دار مھ دویت گ ردش میکن د م سئلھ ن ژاد باش د و ب ا ھم ان ن شانھ ھ ائی ک ھ در ) ص(است کھ مثال بایستی از نسل محمد » ناجی« وتاریخیت وجودی

ود و م سیحیت و ب ودائیزم در یھ » انتظار ن اجی « مشابھ ھمین امر در مذھب . روایات شیعھ نقل شده است پ ست م درن «ول ی اگ ر ذات . ھم وجود دارد کھ کل این اعتقاد را با خودش بھ بن بست و تناقض می اندازد

. یخ بودن درک شود ای ن م سائل نی ز بھت ر درک م ی ش ود ریخ بودن و بلکھ ضد تا ربھ معنای فراسوی تا » خارج کرده و می گوید ک ھ ای ن ن اجی م ی توان د از را از قلمرو تاریخ و نژاد» ناجی« موالی رومی مسئلھ

.ھر نسلی از جملھ نسل عمر ھم باشد

:آلبرت انیشتن

ای ن پنجم ین نابغ ۀ عرص ۀ پ ست م درن ع الوه ب ر تف اوتی عظ یم ک ھ ب ا آن چھ ارنفر دگ ر دارد ول ی از ھم ان ندیشھ پست مدرن فرھن گ آری ائی اھو اینکھ چرا کارخان. است ) آریائی( خانواده و نژاد است یعنی آلمانی

. د نز م ی باش ی و ھمھ این بانیان پست مدرنیزم آلمانی اند و اکثرشان یھودی االصل ن . در اروپا بوده است این ان را م ی ت وان ب ھ زع م ق رآن اس تمرار . بھ غیر از نیچ ھ م ابقی ای ن نواب غ از تب ار بن ی اس رائیل ھ ستند

٣٠

ھم ھ اینھ ا در ع صر خودش ان از جان ب ن ژاد و م ذھب رس می خ ود حکیمان بنی اسرائیل دانست ھر چند ک ھ . مورد لعن و ارتداد قرار گرفتند و الاقل مطلوب نژاد خود نبوده اند

نسیالی ست یھ ود اس ت ک ھ تح ت ت أثیر ھوس رل و نیچ ھ و م ارکس ب ھ امارتین بوبر نیز ی ک فیل سوف اگزیست سعی نمود کھ یک جامعۀ کوچک پست مدرن بر تدوین و احیای عرفان موسوی بر اساس تورات پرداخت و

ارض اء نمای د و تحق ق ھ م مدینھ ھای فاضلۀ مدرن را ھاساس تعلیمات موسی پدید آورد کھ در عین حال ھم لیم مھاجرت نمود در آنجا موفق بھ تشکیل فرقھ ای شاو کھ قبل از جنگ دوم جھانی از آلمان بھ اور. بخشد

ی و ریاضت اخالقی نوعی جامع ھ عرف انی م درن را ط رح ری زی نم ود و شد کھ براساس سوسیالیزم اقتصاد ون خ اری در چ شم ای ن حکوم ت زی ست و چ بعد ھا در قلب حکومت اس رائیل ھمچ ون جزی ره ای کوچ ک و

د یشھ پست مدرن است کھ بھ لحاظی تف اوتی ش د یاین یھودی آلمانی نیز یکی دگر از بانیان اند. ھمانجا مرد گوئی او سعی نمود تا سنت و م درنیزم را . سنتی بودن اندیشھ اوست –ن شدیدا دینی با سائرین داشت و آ

بر روی یک خ ط وس طی ب ھ ص لح واتح اد برس اند و در ع ین ح ال در قل ب م درنیزم احی اءگر تق وای دین ی و یبدین لحاظ بررسی شخصیت واندیشھ و زندگی این مرد بزرگ برای اھل تحقیق امر. معرفت اشراقی باشد

ای ن ام ر ب رای متفک ران اس المی از . بس مھم می باشد کھ متأسفانھ ھنوز مورد توجھی قرار نگرفتھ اس ت م سلمانان روش نفکر اس ت ک ھ آن ان را در تن اقض ی دیندبرخوردار است چرا کھ بیانگر دراھمیت دو چندان

د و چ ھ عی سوی و بھرحال حکمت چ ھ موس وی باش . بین سنت و مدرنیتھ بھ ھالکت و پوچی کشانیده است ھم انطور ک ھ . چھ محمدی و علوی دارای ذات ی یگان ھ اس ت و آن دین ی و الھ ی ب ودن و فط ری ب ودن اس ت

بیشترین پیروان بوبر در فلسطین نھ یھودیھا بلکھ مسلمانان بودن د و ای ن نکت ھ ای ب س قاب ل تحم ل و تأم ل یھودیھ ای غ رب ق رار نگرف ت واساس ا در ھ اندی شھ ب وبر در اروپ ا ھ م اص ال م ورد توج ھ کھمانطور . است

. میان مسیحیان مورد استقبال قرار گرفت و بھ نقد و بررسی وتفسیر گذاشتھ شد

و اما انیشتن یک فیزیک دان و محقق علوم تجربی و ریاضی بود و مطلقا کاری ب ا فل سفھ و عل وم ان سانی نظری دارای ھ وش و ت وجھی حکیمان ھ ب ود رو دانش فنی و فیزیکلمو ادبیات و سیاست نداشت ولی در ق

. عرفانی تلقی می شود ھر چند کھ بیانی کامال ریاض یاتی دارد –ھ اساسا فلسفی کو لذا بھ نظریھ ای رسید ت عام و خاص بیش از آنکھ مورد توجھ علمای طبیعی قرار گی رد نظ ر فالس فھ را جل ب نم ود و سبینظریھ ن

. فی وارد شد و بخشی از فلسفھ مدرن گردیدبھ سرعت بھ حریم اندیشھ ھای فلس

این یھودی سرگردان از قلب اشد مدرنیزم اروپا یعنی آلم ان برخاس ت و معاص ر ھای دگر و ب وبر وی ا س پرس ھ کل اندیشھ اش را بسوی تولید بمب اتمی کاست و گوئی سخنگوی اشد فرمالیزم مدرنیستی این تمدن است

.وجب نابودی نسل بشر گشتھ است و بھ ناگاه متوجھ شد کھ میدکشان

وح دت « ریاض یاتی وح دت وج ود اس ت ت ا آنج ا ک ھ نھایت ا در تئ وری –نظریۀ نسبت در صدد اثب ات علم ی قرار است تا یگانگی معنای علمی میدانھای مغناطیسی درون ھستھ اتم و قوه جاذبھ بین کران ا ثبات » کبیراش تھ و ب ھ اعت راف خ ودش فق ط فل سفھ اس پینوزا را ک ھ ی ک خود انیشتن البتھ مطالع ات فل سفی ھ م د . شود

ریاضیاتی ساختن –بھ بیان دیگر انیشتن آگاه و ناآگاه در صدد علمی . وحدت وجودی یھود است قبول دارد ( فل سفھ اس پینوزا ب وده اس ت ، یعن ی اثب ات یگ انگی ظ اھر و ب اطن جھ ان ھ ستی ، یعن ی بی ان فرمالی ستی

این بھ لحاظی ھمان بیان علمی بت پرستی است ، بت پرستی ) . اشیاء ( مدھا وھا جھان فرم ) مدرنیسیتی انسان ومدرن صنعتی کھ می خواھد ارادۀ بھ ظھور و تجسم را تبدیل بھ قدرتی نماید کھ اجتناب ناپذیر باشد

ر روی زم ین و امروزه کل تمدن ب شری ب . بمب اتمی این کار را بھ ثمر رسانید . ند ارا ھم بھ پرستش بکش بم ب ھ ستھ ای ی ک ب ت ! وظیفھ تب دیل معن ا ب ھ ب ت : تحت فرمان بمب ھای ھستھ ای انجام وظیفھ می کند

اعظم است کھ دیگر صامت و بی خاصیت و بازیچھ بشر نیست بلکھ بشر سازنده اش را تحت فرمان دارد و می بینیم کھ حکومتھ ای اس المی اینکھ مثال. این ھمان کمال مدرنیزم تاریخی است . بھ پرستش می کشاند

٣١

س نت و مدرنیت ھ را ینیز تا چھ حدی برای رسیدن بھ این سالح مرگبار تالش می کنند می توان یگانگی ذات و اینکھ بقول خود انی شتن ش رقی ھ ا خیل ی بھت ر از غرب ی ھ ا م ی توانن د نظری ۀ ن سبیت را فھ م . درک کرد

ھ ستند » ام ر « اند حق ذاتی بمب را بفھمد زی را س نت ھ ا قلم رو یعنی سنت بھتر از مدرنیزم می تو . نمایند ! ،امر بھ پرستش

E= mc2 بیان ریاضیاتی برون افکنی مطلق و اشد مدرنیزم اندیشھ از بط ن م ادۀ جھ ان اس ت ک ھ تمامی ت

و بیان واضح این فرمول انیشتن آن است کھ ھر جرمی چون . را تبدیل بھ انرژی محض می کند) فرم (ماده پس . بھ سرعت مجذور نور برسد بھ انرژی کامل بدل می شود یعنی انرژی نھان ماده برون افکنده می شود

و فق ط چن ین س رعتی در . م ھمان غایت سرعت است زدر اینجا نیز می بینیم کھ مدرنیزم در کمال تکنولوژی ای ن فرم ول نتوان ستھ در تکنولوژی است کھ از انسان پیشی می گیرد و بر او مسلط می گ ردد و ت ازه ھن وز

و ه تحقق کامل یابد و با استفاده نسبی از ای ن فرم ول اس ت ک ھ رآکتورھ ای اتم ی پدی د آم د یقلمرو تکنولوژ ان سان عق ب مان ده از زم ان تکنول وژی . بمب اتمی را بوجود آورده اند و انسان را در زمان جا گذاشتھ ان د

. ان سان اس یر و ب رده و پ وچ ش ده س رعت تکنول وژیکی م می باش د ، اھمان انسان پست مدرن در معنای ع یعنی انسان تحت الشعاع کاالھ ای تولی دی ای ن تکنول وژی اس ت ک ھ پ وچ و ھ یچ گردی ده و مب دل ب ھ ثقل ی از

ای ن تکنول وژی در واق ع موج ب ب رون افکن ی . ال سافلین م ی ش ود و ت ازه ای ن آغ از ک ار اس ت لدرک اس فاین میان . این برون افکنی موجب میان تھی گشتن انسان است وی شود نفسانی انسان تکنولوژیکی نیز م

تھی شدن بھ معنای بی زمان شدن است کھ بصورت بی سنت شدن رخ می نماید ، بی اخالق شدن ، دیوان ھ . شدن

کھ موجب نوری شدن انسان است و یا ) تزکیھ نفس ( انسان یا بواسطھ معرفت نفس برون افکنی می شود

س یاه ی ک ل شدن انسان است کھ نھایت ا مب دل ب ھ ی ابزارھای دست ساز خودش کھ موجب سیاه و ثق بواسطھظلم ت : بھ لحاظ معنا کھ پدیده ای تماما بلعنده اس ت ک ھ از آن ن وری عب ور نم ی کن د دچالھ فضائی می شو

! مطلق

ره کشید و ھم ھ او را م تھم ب ھ بھرحال انیشتن در اواخر عمرش بھ ناگاه بخود آمد و از کل دانش وتمدن کنا زی را او درب اره ماھی ت و . جن ون نمودن د حت ی ب سیاری از دان شمندان ک ھ ش اگردانش مح سوب م ی ش دند

وای ن . درس تی ک ل دان ش اروپ ائی تردی د ک رده ب ود و ب ھ عرف ان گ رایش یافت ھ ب ود یعن ی ب ھ معرف ت نف س م رو پ ست م درن وارد ش ده و ای ن وادی را درک آئی یک انسان تماما مدرن است کھ ب ھ قل –سرآغاز بخود

. می کند و لذا از برزخ و تباھی و سیاھی آن می رھد

ان سان ن وری و : ع ارف ودج ال : د ی مانپس واضح است کھ در قلم رو پ ست م درن دو ن وع ان سان رخ م ی رده اس ت انی ب ھ ب شر روی آوھ بھرح ال در دوران ی ک ھ پ ست م درن ب صورت واقع ھ ای ج ! ان سان ظلم انی

انسان متوسط ممک ن نی ست یعن ی ان سان مطلق ا لحظ ھ ای ھ م نم ی توان د معم ولی و بیط رف ب اقی بمان د و ی مطل ق بای ن عرص ۀ انتخ ا . ان سان ی ا مجب ور اس ت ع ارف ش ود و ی ا ھ الک گ ردد . » بم ن چ ھ ؟ « بگوی د

ن سان در می ان دو قط ب گ وئی ا . فقط در چنین دورانی است کھ اختیار ع ین جب ر م ی گ ردد . واجباری است بغایت قدرتمند مغناطیسی لحظ ھ ای ھ م مج ال در می ان مان دن را ن دارد و بای ستی ب ھ ی ک آن انتخ اب کن د و

خدا یا : بھ لحاظ دینی این دو قطب ھمان کفر محض و ایمان خالص است . جذب یکی از این دو قطب شود ش ود و ج ذب قط ب ظلم انی م ی گ ردد و ھمچ ون ھر کھ انتخاب نکند انتخ اب م ی ! بودن یا نبودن ! شیطان

بھ مصرف می رسد و چون تفالھ اتمی دفع می گردد و این ھم ان ھالک ت ماده اولیھ ای در جھان تکنولوژی . ابدی است

٣٢

م د ( در بی ان تکنول وژیکی ع صر پ ست م درن ھم ان ع صر ات م اس ت ، ع صر ش کافتن ھ ستھ مرک زی م اده زی نفس خود ک بودند تا ھستھ مرهنسانھای پست مدرن بودند موفق شدعارفان قدیم کھ نخستین ا ) . ھستی

. را بشکافند و بخدا در خود برسند و نور حق را آشکار سازند ان سانھائی ع امی ک ھ در ع صر ش کافتن ات م ب ر وادی پ ست م درن جب را وارد م ی ش وند و قیامت شان جب را

اتمی بھ تشعشع مرگب ار رادی و اکتیوتی ۀ نف س خ ود ھمچون تفالھ ھای ) عیان گشتن نھان ھا ( برپامی شود c2(ند مظھر نورعلی ن ور افوفقط آنان کھ بواسطھ نور معرفت نفس اتم نفس خود را می شک . می پردازند

ول ق رآن در آن بق می شوند و مجذور نوریعنی نورالنور را از خود آشکار می کنند کھ آن ن ور خداس ت و ) . می گرددعشبش مشعرنور روز زمین بھ

ژی پ ست م درن در جھ ان ب وده اس ت ل وآلم ان مھ د ظھ ور اندی شھ ودان ش و فل سفھ وھن ر و سیاس ت وتکنو

اس ت ک ھ ب ھ » ایده آلیزم « کمال فلسفھ مدرنیزم نیز بوده است کھ موسوم بھ فلسفۀ ورھمانطور کھ مھد ظھ وارث تم ام عی ار فل سفھ باس تان اس ت و ب ی تردی د بای ستی آلم ان را » اراده بھ ظھ ور مطل ق «معنای فلسفھ

ون تردی د در دب . ۀ فاض لھ ین زم ب ود و ل ذا فل سفھ ھ ای مد یھ ور فل سفھ ات وم ظونان دانست کھ نخستین مھد یکانونھ ای دگ ری ب ر روی زم ین داش تھ اس ت ک ھ ) م درنیزم( ای ن اندی شھ یدورانھ ای ماقب ل از تم دن یون ان

ار می شود مثل تمدن چین باستان ، مصر باستان ، تمدن امروز بر اثر مکاشفات باستان شناسی بر ما آشک کھ ھمھ اینھا بھ تعبیر قرآن ، بھ کمال مدرنیزم رسیده و فروپاشیده . بین النھرین و نیز تمدن مایا در آمریکا

ولی بر اساس تاریخ باس تان بنظ ر نمیرس د ک ھ ھیچک دام از ای ن تم دنھای منق رض ش ده ، جھ انی ش ده . اند . فقط تمدن یون ان اس ت ک ھ در ط ی ای ن دو ھ زار س ال ب صورت تم دنی جھ انی در آم ده اس ت باشند و گوئی

ع صارۀ باقیمان ده از وگوئی فقط در این دوره است کھ انسان جھانی بھ تمام معنا امکان ظھ ور یافت ھ اس ت . سائر نژادھا و تمدنھای منقرض شده را نیز با خود داراست

کم بر این دوران در قلمرو جھل و کف رش در دس ت اتح ادی ب ین یونانی ت و ونیز بنظر میرسد کھ رھبری حا

بن ی اس رائیل ق رار دارد ک ھ اتح ادی ب ین کف ر عری ان و کف ر نھ ان اس ت یعن ی رھب ری پ ست م درنیزم ک ورو کافرانھ از اتحاد بین سنت منافقانھ مذھبی و سنت کافرانھ علمی حاصل آمده است کھ در ع صر جدی د ک انون

بران دازی –واقع ھ نازی سم ک ھ حاص ل کام ل ای ن اتح اد ب ود دچ ار خ ود . ن اتحاد آلمان بوده است فرھنگی ای س در پ هذاتی فرمالیزم و اراده بھ ظھور گردید کھ از بطن آن انفج ار آمریک ا و اس رائیل پدی د آم د ک ھ دوب ار

بران دازی م ی انجام د –پرده بھ اتحاد نوینی رسیده است ک ھ البت ھ ای ن اتح اد پ ست م درن ھ م ب ھ اش د خ ود . ھمانطور کھ آن اتحاد کھ بھ جنگ جھانی دوم انجامید حاصل غایت مدرنیزم اندیشھ بود

کال جنگھای جھانی و خاصھ جنگ دوم محل ظھور انفجاری پست مدرنیزم م ی باش د و ای ن ام ر را در ھم ھ آلمان در این واقعھ دچار یک ولی . قلمروھای علمی و فلسفی و سیاسی وادبی و ھنری و اقتصادی شاھدیم

برون افکنی عظیم مدرنیستی گردید و لذا مھد ظھور بکرترین اندیشھ ھای پست مدرن شد کھ امث ال ھای دگر زیرا در این جنگ دوم . و یا سپرس وانیشتن و تیلیخ و فروم از جملھ پییشتازان این واقعھ نوین می باشند

( » اندی شھ وج ود مح ض « ستی من زه ش د و مح ل ظھ ور کام ل بود کھ آلم ان از یونانی ت و یھودی ت فرمالی ) .فرم و مدرنیزم ( وجود منھای صفات : گردید ) اگزیستانسیالیزم

٣٣

»اسالم و پست مدرنیزم «

پس پست مدرنیزم ام روزه در جھ ان ودر قلم رو عامیان ھ اش در عم ل زن دگی عین ی آنارش یزم، ھ رج وم رج ت ھاست آنھم توأم با افتخار و اح ساس ینواع عذاب و رسوائیھا و ابطالھا و جنااخالقی ، جنون ، پوچی و ا

. کھ رھبری این وضعیت در غرب و خاصھ آمریکا قرار دارد . جھانی رسالت

بعنوان ھدف ذات ی » تقوا« است کھ برخاستھ از » پنھان شدن « سنت در معنای محوری اش ھمانا امر بھ بوت با زشت دیدن عورت بود کھ در آدم و حوا بھ ھنگام خروج از بھ شت رخ دین است ھمانطور کھ آغاز ن

» ب ت « و ای ن ھم ان پنھ ان س ازی . آغ از ش د ) مخفی نمودن عورت با برگ درخت ان ( داد و با امر حجاب ک ھ برخاس تھ از ام ر ) پوشش (بی این حجالو. محسوب می شود» ضد مد « وجود بشر بود کھ واقعھ ای

ش د و ای ن س رآغاز م درنیزم اس ت ک ھ ادام ھ طبیع ی ول ی » ب ت آرائ ی « بت دریج خ ود مب دل ب ھ بھ تقوا ب ود . کافرانۀ سنت تقواست

ک ھ در ع صر تکنولوژیھ ا ب ھ کم ال رس ید ک ھ ا ی ن ھم ان غای ت س نت و پنھ ان ) م درنیزم ( و این بت آرائ ی ینح ل گردی د و انگی زۀ ذات ی اش را سازی وجود بود با کل ذات راھی کھ آمده بود دچار بن بست و تضادی ال

یاف ت چ را ک ھ ب ھ لح اظ فرمالی ستی ھ م توان ستھ ب ود ک ھ بھ شت از یاز دست داد و بتدریج گرایش بھ عریان دست رفتھ را در مادیت جھان احیا سازد و لذا گ وئی دوب اره ای ن اج ازۀ ذات ی را م ی یاف ت ک ھ ک شف حج اب

. نماید

و . سنت و مدرنیتھ و نبرد بین این دو مسئلھ حجاب قرار دارد یعنی زن امروزه نیز شاھدیم در ذات معضلھ اس وۀ » زن« زی را . ک ل دع وا نھایت ا ب ر س ر ای ن ام ر اس ت ک ھ آی ا زن بای ستی محج وب باش د و ی ا عری ان

وجودی مد و بت مرد است و ب ھ ھم ین دلی ل وج ود زن و وج ود خ دا در اندی شھ دین ی ھ ووی یکدیگرن د زن گ وئی . مردان ھمان کفرشان تلقی شده است و لذا مردان حق ندارند از اراده زنان پیروی کنن د ذاتی ستی رپ

پس این مسئلھ کھ آیا زن باید در حج اب باش د و . خاکی خدای مرد است ) بت –مد ( کھ زن ھمان صورت .یا عریان، بیان این مسئلھ است کھ آیا خداوند باید ھمچنان غیبی باشد و یا آشکار شود

رس الۀ ھزاکھ بنظر ما در تعبیر قرآنی و دینی ھمان عصر آخرالزم ان و قلم رو روز پنج اه عصر پست مدرن

ای ن واقع ھ ک ھ در ق رآن تح ت عن اوینی . است » واقعھ « قیامت است ھمان عصر لقاء اهللا در سلسھ مراتب از آخرالزم ان در مراح ل آم ده ک ھ جملگ ی بی ان جل وه ھ ائی » واقع ھ « و » الساعھ « و » قیامت « چون

گوناگون است و عصر ظھور نھان ھا و اسرار است ک ھ ان سان و زم ین ھم ھ ذخی ره ھ ای پنھ انش را عی ان ھ عمر شریعت ھا را ھم بھ کخواه ناخواه عصر عریانی ھاست ) بواسطھ دانش و فنون و ھنرھا ( می سازد

این عریانی اجتناب . اطھار پیشگوئی شده است وائمھ ) ص( پایان میرساند و این واقعھ توسط پیامبر اکرم ناپذیر است کھ ھمھ طبقات نفس بشری را یعنی ھمھ طبقات کفر بشری را بھ فعل می آورد تا بھ نفس واحدۀ

و ای ن واقع ۀ . بشر برسد و در آن مقام است کھ برون افکنی کام ل رخ م ی نمای د ولق اء اهللا ممک ن م ی ش ود . باشد می عنوان جمال واحدۀ پروردگار در عالم ارض نھائی مصادف با ظھور ناجی بھ

ی از ائم ھ اطھ ار م رز ب ین ح ق و باط ل ب ھ م وئی بن د اس ت وت ا آنج ا ک ھ تدر چن ین دوران ی ب از طب ق روای ا تشخیص امام و دجال ھم بھ موئی بن د اس ت و ج ز عارف ان کام ل ق ادر ب ھ ت شخیص آن نی ستند و ھم ین ام ر

ای ن واقع ھ . تنازعات و جنگھا و آنارشیزم و ابطالھ ا و اف راط و تف ریط ھاس ت موجب بروز اشد تفرقھ ھا و فقط در روابط بین افراد و گروھھا رخ نمیدھد بلکھ در اعماق اندیشھ و احساس وتشخیص ھر فردی نیز در

ذیر جریان است کھ عقالنیت و لذا انتخاب را تا سرحد محال می کشاند و برزخ را امری جھانی و اجتناب ناپ می کند یعنی نیھیلیزم را بھ ھمھ طبقات نفس و اجتماعات بشری کشاینده و کل وج ود را در ب ر م ی گی رد و

و در اینجاست کھ انسانیت . انتخاب نھائی دربارۀ ھر امری رامنجر بھ انتخاب بین بودن و نبودن می سازد

٣٤

در حالیکھ بھ ) مدنیت ( بشری را این واقعھ حشر. ان خودنمائی می کندمبھ اشدش در ھر دوسوی کفر و ایاین واقعھ نیز در قرآن پ یش بین ی ش ده ! جمع تنھایان : می کشاند ) تفرید و تنھائی ( اوج رسانیده بھ نشر

و بارش را بھ دوش ک شد و ی ا ب ار خ ود را در آن ھنگام ھیچکس نمی تواند دیگری را یاری دھد : است کھ ...... بر دیگران نھد و

بت ھا ( رفرمھاست یولذا انسان بمیزانی کھ اس. زم عرصھ فروپاشی قداست و ارزش فرم ھاست پست مدرنی

» صفر« دچار انحالل قدرت اندیشھ وتشخیص وانتخاب می شود و بھ وضعیت ) ستی ر فرمالیزم ، ظاھر پ–فتاری م ی می رسد ودچار انفعال محض روانی می گردد و این انفعال اراده موجب بروز اشد ناھنجاریھای ر

جانی ان نم از : در این دوره شاھد ب روز پدی ده ھ ائی حی رت آور از ب شر ھ ستیم . گردد یعنی جنون و جنایت شھای تروری ست ، ی خوان ، عاشقان ش کنجھ گ ر، رب ا خ واران مھرب ان وخیرات ی ، پزش کان آدمک ش ، کش

و ای ن ظھ ور ب ود ....... ....مرتاضان تبھک ار، امپراط وری ھ ای دروی ش م سلک ، م ادران فرزن د ک ش و و ! نبود است ،ظھور یگانگی

چ ون اس الم و مخ صوصا ت شیع دارای مع ارفی ب رای درک واقع ۀ پ ست م درنیزم نم ی یھ یچ مکت ب و م ذھب باشد و لذا فقط از متفکران مسلمان این توقع میرود تا در این قیامت راه نج ات را ن شان دھن د و ب شریت را

. رھبری کنند

بیھ وده ت رین س خن » چ ھ بای د ک رد ؟ « دورانی ک ھ در س رآغازش ق رار داری م دیگ ر س خن درب ارۀ در این ج ز . عرصھ را غیر قابل جبران می کن د و خسران ایندھائی مضاعف می گردگھاست و موجب تشنج وجن

ی د ی دیگر باقی نمانده است ھر ک سی خ ودش با ردرک و معرفت بر اصول و حقوق این واقعھ واشاعھ آن کا ز افکن دن ن ور ج ی ھ دایت و نج ات دیگ ران نی ست ابداند وتصمیم بگیرد کھ چھ م ی کن د و دگ ر ک سی را ی ار

و مھمت رین بخ ش ای ن ک ار کبی ر ھ م . ب اقی نمان ده اس ت » عرف ان « یعنی کاری جز . معرفت بر این واقعھ ن شان دادن آن م وی ب ین تفکیک و تمیز دادن عرفان واقعی از عرفان نمایشی و منافقانھ است و ای ن ھم ان

و بھرح ال فق ط . را از دجال ھا تمیز می دھد وانتخاب بر حق را ممکن می سازد حق و باطل است کھ امام . بواسطھ نور معرفت بر این واقعھ است کھ اصال انتخابی ممکن می شود چھ انتخاب درست و چھ نادرست

ان سان اھ ل معرف ت . ی م ی کن د و از ھالک ت میرھ د ای ن ب رزخ را ط ربھرحال آنکھ انتخاب م ی کن د س ریعت . تی انسانھا را در این انتخاب یاری دھد و این یک یاری عرفانی است سبای . -) ع(علی » دوزخی جز بی معرفتی نیست « خداي عرصھ سنت در اعماق ذھن و پشت بام . ایده خدا منشأ و ذات ھمھ برون افكني ھاي ذات بشر است

حجاب است ولي خداي عرصھ مدرنیزم در تكنولوژیھا خودنمائي مي كندك ھ ھم ان طبق ات دوزخ آسمانھا در كامپیوتر و ای دز م ي انجام د ك ھ قلم رو انحط اط و ن ابودي اس ت است كھ غایتش بھ بمب نوتروني و رباط و

ان واع م زمان است و ی ا اولي خداي عرصھ پسامدرنیزم در انسانھا متجلي مي شود كھ یا عارف واصل و ام .دجالھا

تاریخ بشر از زمان ھبوط آدم تا بھ امروز سراسر تاریخ مدرنیزم است یعني تاریخ بت پرستي ھاي گوناگون و این تالشي براي احیاي دگر باره بھشت بر روي زمین است زیرا در بھشت ھر چیزي جاودان ھ و . بشري

.روحاني و الھي و قابل پرستش بود ذھب نامیده مي شود در امر تقوي و ش ریعت ھ ا خودنم ائي م ي كن د در نقط ھ مقاب ل و اما آنچھ كھ سنت و م

این مدرنیزم و بت پرستي قرار داشتھ است كھ امر بھ پنھان كردن بھشت و وجود خدا دارد ھمانطور كھ امر . بھ حجاب مي كند و كل تاریخ نبرد دیالكتیكي بین این دو جریان است

كھ در سراسر جھان رواج داشت با ھجوم پیاپي انبیاي الھي در خاورمیانھ بر بت پرستي ھاي آغازین تاریخپدی د آم د ك ھ دوره روي زمین بر افتاد و عرصھ ط والني و س یاھي از خداپرس تي آس ماني در سراس ر جھ ان

نمون ھ دگ ر آن از ق رن دوم ھج ري ت ا چن د ق رن . خونباري بود كھ یك نمونھ از آن قرون وس طاي اروپاس ت

٣٥

در جھان اسالم بود زیرا انبی اي الھ ي دع وت ب ھ اطاع ت از رس والن و اولی اي خ دا م ي نمودن د ك ھ ب ھ اخیر مثابھ بت ھاي انساني بودند ولي حكومتھاي جبار بھ حمای ت مالی اني ك ھ از خ داي مح ض پ شت ب ام آس مان

.حمایت مي كردند مؤمنان را قتل عام نمودندت كھ ھمانا ظھور اولیاء و عرفا مي باشد و ای ن خ ط بط الن ب ر تاریخ اسالم سرآغاز عرصھ پسامدرنیزم اس

بن ابراین واض ح اس ت ك ھ ذات س نت پرس تي ب ر مح ور .م درنیزم ص نعتي و ع صر حج ري تلق ي م ي ش ود .خداپرستي خیالي و آسماني است

بنابراین نبرد بین سنت و مدرنیتھ در ع صر م ا ھم ان نب رد ب ین پرس تش خ داي آس ماني و ب ت ھ اي ص نعتي است و این نبرد بین كفر و نفاق است كھ تنھا راه نجات از این نبرد رس یدن ب ھ ام ام زن ده اس ت ك ھ دروازه

و ظھ ور دگ ر ب اره بھ شت ب ر روي زم ین ب ر . ورود بھ دوره پسامدرن مي باشد یعني ظھور خ دا در ان سان . محور وجود امام زمان ھدف و غایت ذاتي پسامدرنیزم است