ağ yönetişim kuramı

SYASA OLUTURMA SREcNDE

AG YNETM KURAM

Ylmaz STNER * Bu alma kamu ynetimi ve siyaset bilimi yaznnda son yllarda nemli yer tut

maya balayan ve siyasa oluturma srecini anlama ve belirlemeye ynelik bir alm olan 'a ynetiimi' yaklamnn baz kavramsal ve kuramsal boyutlarn ve baka kuram ve okullarla olan ilikilerini incelemekte ve tartmaktadr. Bu kuramn ve yansma

larnn ilgili srelerin incelenmesinde, tart /an baz metodolojik ve uygulama sorunlarna ramen, dikkate alnmas gerektii vurgulanmaktadr. Yaklamn siyasa oluturma srelerinin incelenmesi dnda, kamu ynetimi ve zellikle rgt almalarna da nemli katksnn olaca savunulmaktadr. Anahtar Szckler: Kamu Ynetimi, ynetiim, siyasa oluturma, rgt ve ynetim.

Yaklak olarak son on yldr zellikle Avrupa kaynakl ynetim ve rgt yaznnda yeni bir kuramlakmn giderek yaygnlatn gzlemekteyiz. Bu a

kma baz yazarlar 'siyasa alar' (policy networks) (Kickert ve Klijn, 997; Marsh ve Smith, 2000; Miller, 994) bazlar da "a ynetiimi" (network governance) (Sorensen, 2002; Dixon ve Dogan, 2002; Jones ve Hesterly, 997) ismini vermektedirlee' Bu almada kuram daha iyi betimledii dncesiyle

'a ynetiimi' ismi kullanlacaktr. A ynetiimi yaklam siyaset/ynetim alannda 'kamu siyasalar' olu

turma odakldr. Bu anlamyla yaklam, teknik dzeydeki bir 'yrtme' srecinden daha ok, makro dzey siyaset ve ynetim alanlarnn kesiim blgesinde yer alan bir siyasa oluturma sreci aray olarak nitelendirmek daha doru olacaktr. A ynetiimini bir btn olarak ele aldmzda 'normatif zellik ta

dn grmekteyiz. Bu kurarnn mikro dzeyde, yani somut bir rgtn iinde 'ynetime katlma' modeli olarak da uygulama alan bulabilecei dncesi ilgin bir alm salar grnmekle birlikte bu almann kapsam dnda kalmaktadr.

ok genel ve basit dzeyde ifade edilecek olursa a ynetiimi kuram keskin hatlarla birbirinden ayrm toplumsal alarn karlkl iletiim ve etkile

im ortamlar iinde kamu siyasalarn oluturma srecini vurgulamaktadr. Yaklama gre, bir lkede siyasa oluturma konusunda etkisi bulunan farkl

Yrd. Do. Dr., Ortadou Teknik niversitesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Ynetimi BlmiL. ( [email protected]. tr) 'A' szc ngilizce 'network' szcn tam olarak karlarnamaktadr. 'ebeke' szc daha uygun grnmekle birlikte yabanc kkenli olmas ve zellikle 'olumsuz' bir anlam yk bulunmas nedeniyle tercih edilmemitir.

Amme daresi Dergisi, Cilt 36 Say 3 Eyll 2003, s. 49-65.

i

50 Amme daresi Dergisi

kesimler bu tr alar oluturabilirler. Ayrca, bu alarn kendi ilerinde de alt alar olabilir. rnein sivil ve asker brokrasi, sivil toplum rgtleri, zel kesim, bu kurama gre en belirgin (ve evrensel) a oluumlardr. Ancak, kuram,

rnein 'ynetiim' kuramnda olduu gibi, bu kesimleri tek (ve homojen) alar olarak almamakta ve kesimlerin kendi iinlerinde de farkl alt alarn varln ve etkinliini kabul etmektedir. Yaklama gre ayr yaplar olarak tanmlanan bu alar bir kamu siyasas oluturma srecinde (eer siyasa konusu kendilerini ilgilendiriyorsa) 'devreye' girmekte ve sonuta etkileimli olarak siyasa belirlenmektedir.

Tm bu zellikleriyle yaklam kuramsal adan 'disiplinleraras' zellik tamaktadr. Belirtilmelidir ki siyaset bilimi, kamu ynetimi, sosyoloji, uluslararas ilikiler, iktisat, rgt almalar gibi disiplinlerin kurarnc ve akademisyeneri kendi alanlar iinden ve giderek artan bir oranda konuyla ilgili yazna katkda bulunmaktadrlar. (Atkinson ve Coleman, i 992, lordan, 1990, Klijn, 1996, Lembruch, 1991, Marsh ve Smith, 2000, Biersteker, 1995)

A ynetiimi kuramnn 'yeni' ve zgn bir kuram olup olmad olduka tartmal bir konudur. zellikle ikinci dnya sava sonras bat siyaset bilimi yaznna egemen olan de-Tocqueville-Robert DahI izgisindeki 'oulculuk' (pluralizm) kuram ve 990'l yllarla birlikte ynetim kuram yaznnda etkili olmaya balayan 'ynetiim ' (governance) okulunun temel nermeleriyle bu

kurarnn benzerlikleri belirgin biimde ortadadr. Ancak, tm benzerliklere karn, a ynetiimi yaklamnn bu iki okulla baz temel ayrma noktalar da bu

lunmaktadr. imdi bu benzerlik ve ayrma noktalarn inceleyelim. oulculuk, Ynetiim ve A Ynetiimi

Szedilen yaklam da zlerinde kamu siyasalarn oluturma srecini aklamay ve ynlendirmeyi hedeflemektedir. l Ancak, zellikle oulculuk yak

lamn dier ikisinden ok temel bir noktada ayrtrmak gerekiyor. Bilindii zere, oulculuk yaklamnn znde zellikle toplumdaki farkl kesimlerin

'kar gruplar' etrafnda rgtlenerek kendi taleplerini eitli aralarla siyasa oluturuculara iletmek ve onlar etkileyerek bu taleplerin gereklemesini salamak dncesi yatmaktadr. Dolaysyla, en son aamada siyasa oluturma srecinde tam yetkili ve belirleyici olan unsur geleneksel toplumsal ibirlii ierisinde egemen siyasalotorite ve onun denetimindeki brokratik yaplanmadr. kar gruplar kendi taleplerini (belki de kendileriyle elien taleplere sahip)

dier kar gruplar ile (serbest pazar anlay iinde) rekabet ortamna dayal bir 'bask 'ya dntrerek siyasal otoriteyi ynlendirmeye almaktadrlar. Bu da doalolarak taraflar arasnda siyasa oluturma sreci bakmndan 'hiyerarik'

1 Bu biimiyle her O yaklam da kamu siyasa ve siyasa ile ilikili kararlarnn salt olarak merkezi ve hiyerarik bir yap iinde kendi uzmanlk, bilgi ve deneyimlerini kullanan ve 'kamu yararn' gzeten brokratlar tarafndan dorudan alnmasn reddetmektedir. Dixon ve Dogan (2002).

Siyasi Oluturma Srecinde A Ynetiimi Kuram 5

bir yaplanmay ortaya karmaktadr. Oysa, hem ynetiim, hem de a ynetiimi yaklamlar siyasa kararlar oluturma srecinde 'aktrler' arasndaki hiyerari ilikisini azaltmak (ynetiim) veya tamamyla ortadan kaldrmay (a

ynetiimi) hedeflemektedir. Bir baka anlatmla oulculuk yaklamnda yetkileri elinde toplam bulunan ve toplumun geri kalanndan ayrm bir 'merkez' ve onu etkilemek iin yaran oluumlar bulunmakta, bylece g youn

lamas sorunu geerliliini srdrmektedir. Oysa a ynetiimi kuramclar toplumda siyasa srecini etkilemesi olas yaplanmalar (a oluumlar) g da

lm asndan eit ve ayrcalksz grmektedir. Ama, merkezin siyasa yapmn etkilemek deil, siyasann ilgili tm alarn doal etkileimi sonucunda bir anlamda 'kendiliinden' olumasdr.

A ynetiimi yaklamnn dier yaklamlardan ayrma noktasn oluturan bir baka unsur siyasa oluturma srecindeki 'esneklik' veya 'kalclkla' ilgilidir. oulcu yaklamda kar grubu oluumu, esas olarak, esnek bir yaplanma zerinde kurgulanmtr. Gruplar savunduklar kar/amaca bal olarak rgt1enirler. Amacn gereklemesi (veya gerekleemeyeceinin ortaya k

mas) o grubun 'dalmas' iin yeterli bir nedendir. Ama ortadan kalkt halde grubun varl srmeye devam ederse, byk bir olaslkla, g birikimi ve

younlamas artacak, dier gruplar, merkezi yap ve dolaysyla sistemin btnnn 'denge'sini tehdit eder duruma girecektir. Buna karlk, grup yeleri grubun 'dalmasndan' sonra yeni veya baka talepler etrafnda bir baka bask grubu oluturabilirler. Bu kurgulama iinde siyasa oluturma srecine etki edecek gruplarn srekli olarak retilmeleri ve yeniden retilmeleri doal ve beklenen bir durumdur. Buna karlk, gerek ynetiim gerekse a ynetiimi yakla

mlar iin 'kalclk' hem 'ontolojik' bir zellik hem de kuramlarn isel tutarllklar ile ilgili ok nemli bir gerekliliktir. Ynetiim alarn oluturan ve onlarn yeniden retimini salayan zellikler an unsurlarnn 'amalar' ve/veya

'karlar' deildir. Alar ontolojik zellikleri gerei kendi ilerinde kapal (kimlii belirlenmi) bir biimde varlklarn srdren oluumlardr. Yaklama gre kamu siyasalarn etkilemek onlarn varolusal sorunlar deildir. Buna

karn, ortaya kan kamu siyasalar onlarn varlnn (dierleriyle etkileimlerinin) doal bir sonucu olarak kollektif biimde oluan 'sonulardr'. Bu farkl

lamann vurgulanyor olmasnn en nemli nedeni, byk lde, toplumsal atmann bastrlarak toplumsal dzenin korunmasna yneliktir. nk kar gruplar, byk bir olaslkla, 'ben merkezci' bir tarzda ve sadece kendi ama

larn n plana kararak ilevlerini srdrecek, bu da, doalolarak her an in toplumsal atmay krkleyecek ve siyasa sreleri kolayca (her trl kaynak

asndan gl olanlarn daima kazand) bir 'g oyununa' dnebilecektir. A ynetiimi kuram ise siyasa oluturma srelerinde ayrcalklar ve g younlamasn engelleyerek kesimlerin tanmlanm alar zerinden birlikte ve


toplumsal bar ve uzlama ortam iinde gerekletirilebilir ve srdrlebilir siyasalarn retilebileceini temel varsaym olarak kabul etmektedir.

A ynetiimi kuram, klasik ynetiim yaklamndan da eitli alardan ayrmaktadr. Karar alma srecinde merkezi ynetim yannda dier aktrlerin de etkinlik ve etkililiini amalayan ve bu erevede zellikle ana aktr tanmlayan (kamu brokrasisi, zel kesim ve sivil toplum oluumlar) ynetiim

kuram devletin ilevini de 'ynlendirme' (steering) kavram ile aklamaktadr.3 zellikle yeni sa akmna paralelolarak gelien kamu iletmecilii okulunun (stner, 2000) da etkisiyle, devletin geleneksel 'ynetme' ilevine bir seenek olarak sunulan 'ynlendirme' vurgusu 'ynetiim' yaklamnda da yaygn bir biimde kullanlmtr. Bu ereve iinde ynetiim okulu da devleti hala dier aktrlere gre daha gl ve ayrcalkl bir konuma yerletirmektedir. Kamu i

letmecilii okulunun kuramclarnn sklkla kullandklar devletin 'teknenin kreklerinde olmak yerine dmenciliini yapmas' gereklilii metaforu (more steering less rowing) son tahlilde o teknenin 'nereye' ve 'hangi yoldan' gideceinin 'dmende oturan' kamu brokrasisi tarafndan belirleneceini vurgula

maktadr. Dier bir deyile, devletin gelenekselolarak elinde tuttuu siyasa oluturma yetkisi tanmlanan dier aktrlerle paylalmamakta ve hatta delege edilmemektedir. Sadece bu yetkinin kullanlma aamasnda oluan 'ynlendirme' srecine dier kesimlerin katlmnn salanmas hedeflenmektedir. Oysa a ynetiimi yaklam bunun tersine ve bir anlamda daha 'liberal' bir konumu savunarak, siyasa oluturma srecindeki ilevler arasnda kat olarak nceden

belirlenmi bir iblmn veri olarak almamakta, dolaysyla, iblmne dayal her trl hiyerarik yaplanmann olaslnn azaldn varsaymaktadr. Byle bir oluurnda tekne metaforunda dmende kimin oturaca (sistematik olarak) nceden belirlenmemekte, aktrlerin aralarndaki etkileim ve 'ibirlii'ne bal olarak ve doal sreler sonunda 'kendiliinden' oluaca savlanmaktadr. Siyasalar yaplrken ilgili karar alma sreleri tek tek konu (issue) baznda ele alnd iin bir kararda kamu (alar) dmende olabilmekte, baka bir konuda ise ayn ilevi dier aktrler yerine getirebilmektedir. Grl

d gibi, bu yaklam siyasa oluturma konusunda 'tek merkezlilik', 'btncl karar alma ve planlama', 'nceden yapsalolarak belirlenmilik' ve 'dzenleme' (regulation) gibi devletin geleneksel belirleyici rollerini sorgulamakta ve kulland metodolojik aralar ve tanmlarla buna bir seenek oluturma aray iine girmektedir.

Ynetiim alar kuram, nemli bir katk olarak, siyasa oluturma srecinde 'ynlendirilebilirlik' konusunu da tartmaya amaktadr. Bu tartmann temel

3'Ynetiim' kavramnn ilgili yaznda birbirinden deiik olduka ok sayda tanm bulunmaktadr. Ayrca bu kavram sadece akademik yaznda deil Dnya Bankas, UNDP, OECD gibi eitli uluslararas kurum ve kurulular tarafndan da tanmlanmakta ve kullanlmaktadr. Farkl tanmlarn bir zeti iin bkz. Weiss, 2000.


sorusu gnmz kamu siyasalarnn oluturulmas srasnda ortaya kan ok boyutlu ve ounlukla 'karmak' srelerin kamu kesimi veya dier aktrler tarafndan 'kontrol altnda' tutulup tutulamayaca ile ilgilidir. Bir btn olarak bakldnda a ynetiimi yaklam bu srelerin btnyle kontrol altnda tu

tulabilecei varsaymna kukuyla bakmaktadr. Bu kuramsal pozisyonu ile toplum bilimler ve felsefe alanlarnn geleneksel 'determinizm' ve 'volontarizm'

ikilii (dikotomi) iinde determinist uca daha yakn durmaktadr. Dier bir tammla, a ynetiimi yaklam aslnda 'siyasa oluturmak' dan daha ok 'siya

salarn (doal srelerle ortaya kan) oluumu' sreci ile ilgilenmektedir. Yaklam, kendiliinden gelien bu toplumsal srelerin meruluunu ve kuramsal temellerini aslnda beslendii nemli bir baka akm ve buna son zamanlarda

yaplan kimi katklar zerinde kurmaktadr. Bu da bizi a ynetiimi kuramnn 'sistem kuram' ile olan ilikisine getirmektedir. A Ynetiimi Kuram ve Sistem Kuram

1950'li yllardan balayarak ynetim ve rgt yaznnda nemli yer bulan sistem kuramnn a ynetiimi yaklamnn bir anlamda 'altyapsn' oluturduunu syleyebiliriz. Avusturyal biyolog von Bertalanffy'nin (von Bertalanffy, 1950, 1968) canllarn yaam dinamiklerini anlamak ve aklamak

amacyla gelitirdii 'ak sistem kuram'nn ynetim ve rgt almalarna uyarlanmas sonucu gelien anlaya gre ynetsel sistemler evrelerindeki dier sistemlerle olan 'alveriIeri'nin nitelii ve niceliine gre kendilerini yeniden retirler (Morgan, 1986) . Bu yeniden retim, son tahlilde, her sistemin kendi 'trnn', zgn niteliklerinin ve evresinden gelen unsurlarn karmak bir bilekesi olan 'denge noktalarn' salayabilme ve koruyabilme savamdr. Ynetsel sistemler iin bu 'dinamik' yaam yaklamnn aslnda kendi iinde nemli bir kartl barndrdn syleyebiliriz. Sistemler bir yandan snrlar kendi denetimleri altnda tanmlanm bir isel 'kapall', dier yandan da iinde yaadklar dsal evrenin ve paras olduklar st sistemlerin belirledii bir 'akl' dengelemek durumundadr. Dier bir deyile, iinde yaad evres, byk lde, bir sistemin kendi kimliini, yaam koullarn ve hatta sonunu (entropi) belirlemektedir. Bu da doalolarak, tm sistemler iin byklk-kklk, etki alan genilii-darl vb. ltlerle belirlenebilecek sstemleraras bir hiyerarik bamlLlk ilikisini dourmaktadr. Daha somut bir anlatmla, yaklama gre, herhangi br ynetim sstemi 'denge noktasn' koruyabilmek iin iinde bulunduu evreyle 'uyumunu' srekli gzetmeli ve evreden gelen deiim etkilerine ksa sre iinde tepki vererek kendini yeni denge

noktasna tamaldr. Toplumsal Darwinizm akmyla da beslenerek gelien bu okulun kabul ettii sistemleraras hiyerarinin varl gz nne alndnda ve alt-sistem st-sistem zinciri izlendiinde evreyi belirleyen 'merkez' sistemlerin

varln kabul etmek kanlmaz olmaktadr. Yaklam bir toplumda siyasa 0


luturma srecine uyarladmz zaman ortaya kan duruma gre o srece katkda bulunan tm alt sistemlerin 'ak' bir biimde dier sistemler etkileyebiliyor olmasna karn, son tahlilde, g, yetki ve irade ile donanm bir merkezi st sistemin nihai belirleyici olarak meruluunu salayacan syleyebiliriz. Siyasa oluturma srecine geleneksel-klasik izgide bakan tm yaklamlarn meruluunu kabul ettii gibi, bu merkezi st sistem siyasalotoritenin denetimi altnda ileyen kamu brokratik sistemleridir. Bu srece ilgili alt sistemlerin katlm se ancak st sstemi 'etkileyebilme' abas ve baars ile zde olmakta ve 'gerek' belirleyicilii yanstmamaktadr. Bu durumda sre iinde yer alan alt sistemlerin 'zerk' ve 'istenci' (volontarist) zellikleri sorgulanr hale gelmektedir. Daha nce vurgulanan aklk-kapallk ikiliine benzer ekilde sistem yaklam, tm bu niteliklerinden dolay, bir yandan ilerlemeci ve katlmc grnen bir alm sunarken dier yandan da daha tutucu ve merkeziyeti olma

ikiliini de kendi iinde barndrmaktadr. Buna karlk, a ynetiimi kuram, sistem kuramn esas olarak kabul et

mekle birlikte hem onun bu tutucu niteliine, hem de sistemin unsurlarnn st sistemlere kar bamllklarn kabul eden bakna eletirel yaklamaktadr. Yaklamn sistem kuramna kar olan eletirilerini, dolaysyla sistem kuramna yeni almlar salamak amal katklar saptamak iin kulland iki nemli kavram zerinde durmamz gerekmektedir. Bunlar; 'kendini reten' (autopoietic) ve 'kendinden referans l ' (self-referential) sstem kavramlardr. 'Kendini reten' (Autopoietic) ve 'Kendinden Referansl' (SelfReferential) Sistemler ve A Ynetiimi Kuram

Eer ak sistemler evreleriyle srekli alveri ve dolaysyla dsal belirlenmilik altnda yaayan yaplarsa zgn kimlikleri nasl belirlenmektedir? rnein, canllarn;

"molekl yaplar ve hcreleri srekli olarak yenilenmektedir. Deien zaman inde bir canl varlk onu oluturan molekl ve hcrelerin bu srekli deiimiyle artk

ayn varlk deildir. yleyse zaman iinde bir canl kendi kimliini nasl koruyabilmekte ve bileenlerini somut bir rgtsel yap iinde tutabilmektedir?" (Morl, 2002a: 7).

Ak sstem yaklamnn yukarda vurgulanan isel kartlklarnn altn izen bu sorunun yant yine sistem kuramnn kendi iinden gelen bir katk olan "kendini retme' (autopoiesis) ve "kendinden referans llk ' (self-referentiality) kavramlaryla verilmektedir. Bu iki kavram, son yllarda farkl disiplinlerdeki kurarnclarn giderek artan oranda ilgisini eken matematik kkenli "kaos" veya "karmaa" (complexity) kura m nn da nemli lde kullandm vurgula

malyz:

"Kaos kuram ve bu kurarnn rgt-ynetim ve zellikle siyasa oluturma sreci ile ilgili almlar iin bkz. Morl ve Dennard, 2000 ve Morl, 2002b.


'Kendini reten sistemler' kavram i 970'Ii yllarda Maturana ve Varela isimli ilili iki biyolog tarafndan gelitirilmitir (Misheva, 2002 ve Morl, 2002a). Buna gre, doada baz sistemler istenci ve zerk bir biimde kendi isel rgtlenmelerini salamakta, dardan gelen deiim etkilerine annda ve

dorusal bir tepki vermemekte, dolaysyla kendi varlk izgilerini byk lde kendileri belirlemektedir (kendinden referansl). zellikle canl varlklar srekli olarak dsal evreleriyle 'girdiler' ve 'ktlar' alt sistemleri araclyla al ve

ri ve deiim iinde olmalarna karn 'kendini reten' zellikleri nedeniyle yaam sreleri boyunca (onlar dier sistemlerden ayran) kendi zgn kimliklerini koruyabilmektedirler. Bir baka anlatmla, sistemler diyalektik bir biimde hem deimekte hem de deimemektedirler. Misheva'ya gre bu tr sistemler

tanm gerei; i) tm deiimleri kendi rgtsel varlklarn koruyabilmek amacyla ynlendirdikleri lde zerktirler, 2) onlar gzlemleyenlerin znelliklerine baml olmayan ve deimez kimlikler tarlar, 3) kendileri tarafndan tanunlanm snrlara sahip 'birlik' ve btnlk olutururlar ve 4) tm geribeslemenin kendilerine iselolduu sistemlerdir (Misheva, 2002: 201).

Kavramlar somutlatrmak iin ynetim, rgt ve kamu ynetimi yaznnda srekli olarak gncelliini koruyan 'ynetsel reform' konusuyla ilikilendirebiliriz. Bilindii zere, zellikle klasik Weberyen-fordist temelli rgt ve ynetsel sistemlerde ynetsel reform abalarnda hedeflenen amalara ulama abalar ou zaman baarl olamamakta ve sistemlerin kimliini belirleyen ve deimesi hedeflenen kimi nitelikleri, tm deiim talep ve eylemlerine karn varlklarn korumaktadr. ou reform hareketlerinin birbirleriyle benzeen ortak deiim nerilerinin bulunmasna ve kimi durumlarda deiimi salamak iin gereken iradelerin de yeterince olmasna karn, bunlarn birou istenilen hedeflere ulaamamaktadr. rnein Trk kamu ynetimi ve brokratik sisteminde 19S0'li yllarn sonlarndan gnmze dein yaplan reform almalar ve bunlara temeloluturan yabanc kkenli uzman raporlar, Mehtap Raporu, 1980-82 yllarndaki 'Kamu Ynetimi Komisyonu' rapor ve almalar, Kaya Raporu vb. olduka detayl ve titiz hazrlanm reform alma ve etkinlikleri, birbirlerinden ok da farkl reform nerileri getirmemitir. Bunlarn kendi ilerindeki tutarll ve bir anlamda birbirlerini tekrar ettiklerini bu almalar de

tayl olarak inceleyen hemen hemen her kamu ynetimi uzman kabul edecektir. Dier bir deyile, rnein Trk brokratik sisteminin reformu iin genellikle zerinde uzlama bulunan saptamalar veya 'tehisIer' bulunmaktadr. Ancak,

'tedavi'nn gnmze dein ok baarl olarak uygulanabildiini sylemek de olduka zordur. te 'kendini reten sistemler' ve 'kendinden referansl sistemler' kavramlar 'bu yapsal-kurumsal deiime kar direniin' nedenini anlamamz iin yararl bir alm salayabilecek niteliktedir. Kendilerini reten yaplar olarak baz brokratik sistemler kendilerine iselolarak belirledikleri refe

ranslarn korumakta ve dardan gelen deiim taleplerine kar durmay ba


armaktadrlar. Ancak hemen vurgulanmas gereken nokta, bu saptamann yaplm olmasnn reformun bir 'mitsiz' ve boa harcanan aba olduu sonucunu da beraberinde getirmediidir. Yaklam destekleyen kuramclar iin bu saptama, daha gereki ve baar olasl daha yksek reform ve deiim strateji ve aralarnn aratrlp, kullanlr hale getirilmesinin gerektii bilgisi demektir. Sistemlerin kendi kendilerini yaatan ve reten ve referanslarn kendi ilerinden alan zelliklere sahip olmalar olgusunu bir 'veri' olarak kabul etmek, onlarn bu zelliklerine uygun reform abalarn (rnein reformu belirli zamandan zamana yaplan 'projeler' eklinde yapmak yerine srekli klmak, sadece sistemlerin yapsal-fziksel zelliklerine ynelik reform abalar yerine rnein insan gc ve rgtsel kltre ynelik reformu da paralel bir biimde srdrmek, reformu dtan ve tepeden gelen bir deiim gibi kurgulamak yerine her aama

snda sisteme isel unsurlara (brokratlara) esas belirleyen roln vermek vb.) (stner, 2002) gndeme getirmek sonucunu dourmaldr.

A ynetiimi kuram genellikle 'karmak' nitelikte olduklar kabul edilen bir toplumda siyasa oluturma srecinde yer alan a oluumlarn (ve dolaysyla, bu srecin alt sistemlerini), 'kendini reten' ve 'kendinden referansl' oluumlar olarak kabul ettii lde hem srecin zmlenmesi greceli olarak kolaylamakta, hem de bu srete 'zerk yaplarn' koruyacak (veya korumak iin gerekli tutum ve davran kalplar izleyecek) alarn ileriye ynelik 'davra

n' rntleri ile ilgili tahminler daha salkl olacaktr. Buna ek olarak, kendi zgn niteliklerini ve zerkliklerini koruyarak sre iinde yer alan alar kendi taleplerinden daha az dnler vererek nihai siyasa belirleme aamasnda merkezlerin ve 'g oyunlarnn' daha nemli olduunu varsayan klasik anlaylara oranla daha yksek ve 'gerek' katlm salanm olacaktr.

Grld gibi a ynetiimi yaklamnn temellerinden birisini sistem kuram oluturmakla birlikte bu yaklamdan ayrt noktalar da bulunmaktadr. Bununla birlikte, sistem kuram ile ilgili yntemsel bir sorunun a ynetiimi yaklamnda da srmekte olduunu syleyebiliriz. Bu sorun, ara-ama ilikisi (ussall) ile ilgili yntemsel bir durumdur. Bilindii zere, farkl ve birbirleriyle ok da ilintili olmayan disiplinlerin (biyoloji, toplumbilim, eitli mhendislik dallar vb.) ortak olarak kullandklar ve yararlandklar sistem kavram ve

kuram genelgeer ve uyguland zneden bamsz bir 'analitik aratr'. Bu anlamyla matematik, mantk vb. dier analitik aralar gibi referanslar kendi iinde olan ve nceden doru olduklar genel kabul grm kurallar dizgesine bal, kendi bana bir anlam tamamakla birlikte eitli alanlara uygulandnda analitik gc ortaya kan bir dnsel aratr. Bu durum, doalolarak, ku

ramn nemini azaltmamakta hatta daha da arttrmaktadr. Sistem yaklamnn temel nclleri ve nermeleri korunarak, rnein organizmalara, makinalara, bilgisayarlara, toplumlara, siyasi olgulara, rgtlere ve benzer referanslara uygulanarak bu olgular anlamamz, aklamamz ve ynlendirmemiz kolayla


maktadr. A ynetiimi yaklamn da bu ereve iinde deerlendirmek gerekmektedir. Yaklam, bazen sistem yaklamnda yapld gibi, somut olarak tanmlanacak alar ve bunlarn toplumsal evre zellikleri dikkate alnmadan kullanldnda analitik ara olma zelliinden uzaklatrlma olasl ile kar karyadr. Bu da aslnda bir 'ara' olan yaklamn bir 'ama' gibi sunulmasna, dolaysyla bir anlamda 'idealize edilerek' iinin boaltlmasna yol aabilir. Bu yntemsel soruna Hay (1998), balamsal dargrllk (contextual parochialism) adn vermekte ve bu durumu u ekilde tanmlamaktadr;

"bir an iinde bulunduu geni evreyi ve an iindeki unsurlarn strateji gdleri ve amalar yerine an bizzat kendisi ile ilgilenrnek. Bu da alar statik ve deimez yaplar olarak grmeye zorlayan bir metodolojik eilimi ortaya karabilir." (Hay, 1998: 35).

A ynetiimi yaklamn idealize etmeden siyasa oluturma srelerini anlamamz ve ynlendirmemiz iin kullanlabilecek bir analitik ara olarak grmek bu aracn uygulamadaki gcn ve deerini daha da arttracaktr. Alarn sel rgtlenmesi ve Ynetimi

Siyasa oluturma srecinde birbirleriyle etkileim iinde olan alarn isel rgtlenmeleri ve ynetim zellikleri, zerinde durulmas gereken bir konudur. Modelin baars ile siyasa alarnn rgtlenme ve ynetim biimleri arasnda

dorudan bir iliki bulunmaktadr. Geleneksel rgt ve ynetim modelinin tm unsurlarn tayan ve kat bir hiyerarik yap ve gl bir merkezileme ile ynetilen a yaplarnn varl yaklamn z ve felsefesi ile hi bir ekilde ba

damamaktadr. Daha nce vurguland gibi, aslnda a ynetiimi yaklamnn gelitirilmesinde klasik modele bir seenek oluturma gdsnn de nemli yer tuttuunu syleyebiliriz. Bruijn ve Heuvelhof (1997), geleneksel rgt ve ynetim modelinin ynetsel aralarn "birinci kuak" aralar olarak tanmlamakta ve; "dikey yaplarda kullanlmaya uygun olan bu birinci kuak aralarn grece daha fazla yatay balamlarda kullanlmasnn" (s. 123) alarn

ynetiimini ok g hale getireceini belirtmektedirler. Bu durumda alar gibi yatayoluurnlara daha uygun, "ikinci kuak" ynetim veya ynetiim aralarna gereksinim bulunmaktadr. Ayn yazarlara gre bu trden yeni ynetim arala

rnn gelitirilmesinde dikkat edilmesi gereken baz nemli noktalar bulunmaktadr. ncellikle yneten-ynetilen ilikisi tm boyutlaryla yeniden tanmlan

maldr. Dikey hiyerarinin biimselolarak tanmlanmad durumda a iindeki eler arasndaki g dengesizliinin en alt dzeyde olaca varsaylmakta

dr. Bu durumda ortaya kaca varsaylan ynetim durumu amalar belirleme, ynlendirme, emir verme, ve ktlar denetleme gibi 'tek ynl' ileyen bir 'otorite ilikisi' deil, bireysel ve eliebilen amalar 'birarada tutabilme', 'ynlendirirken ynlendirilebilme', 'emir verirken emir alabilme' ve 'ktlar' yerine a unsurlarnn gereksinim duyduu 'girdiler' zerine younlaan ve 'ok yn


l' bir ynetim durumu olacaktr. Bir a iindeki her aktr, ynetici konumunda olsun veya olmasn, dierlerine kar zerkliini ve 'kendinden referansllk' niteliini salamak ve korumak durumundadr. Byle olunca, yneticiler zellikle klasik ynetim aralarn kullanrken ortaya kan bireylere gre bir ayrtrma yapmakszn genel (jenerik) ynetsel tutumlarn, muhatap olduklar her bireyin durumuna gre deien ve dolaysyla bir tr' ince ayar' gerektiren bir ynetsel tarz izlemek durumundadr (Bruijn ve Heuvelhof, 1997).

Bu noktada, bu ekilde tanmlanm bir yneten-ynetilen ilikisinde baz aktrlerin 'ynetici' sfatyla ayracak olmasnn anlam ve gereklilii sorgu lanabilir. Ancak, yaklam destekleyen kuramclar ve ilgili yaznda, iinde ynetim ilevi ve ynetici olarak ayrm unsurlar bulunmayan bir a tanmlamas veya kurgusuna hemen hemen hi rastlanmamaktadr. Bu nedenle, yaklam bir 'anti-rgt' kuramnn (BUITelI ve Morgan, i 985) paras olarak grmek yanl olacaktr. Yeniden tanmlanan yneten-ynetilen ilikisinde ynetim bir tr 'katalizr' niteliinde ve 'adhokrasi' temelli bir 'sorun zc' ileve sahiptir. Bu

tanmn amacnn alarn gnlk yaamda ve doal ak iinde retilen eitli sorunlar amasn kolaylatracak ve tm bunlarn doal sonucu olarak 'ayrcal' ok snrl bir ynetim alt sistemnin gelitirilmesi olduu sylenebilir. Buna gre ynetim ilevi srmek le birlikte yeniden tanmlanmakta ve bu yeni ta

nm a anlaynn ontolojik zelliklerinden dolay geleneksel anlaya bir seenek oluturmaktadr.

izelgede Kickert ve Klijn'in (1997: 13) vurgulad ynleriyle klasik ve a yaklamlar arasndaki ynetsel farkllklar bulunmaktadr.

Burada ynetsel adan alt izilmesi gereken nokta, aslnda bir lkede ve makro dzeyde siyasa oluturma ve bununla ilikili siyasal sreleri zmlemek ve ynlendirmek amacyla gelitirilen bu yaklamn geerliliinin ve iler

liliinin salanabilmesinin mikro dzeyde rgt ii ynetsel yeniden dzenlemeleri zorunlu klddr. Bu da ynetim biliminn geleneksel 'ikiliklerinden' (dilemma) biri olan siyaset-ynetim ayrmas tartmalarnda siyasi boyut olmadan ynetsel boyutun kendi bana ve teknik dzeyde ele alnmasnn doru olmayacan savunan grleri (stner, 2002: 2-5) destekleyen bir durumdur.

S~vasi Oluturma Srecinde A Ynetiimi Kuram 59

Yaklamlar Klasik Yakla

A Yaklam

rgtsel Yap

m

Tek otorite yaps Blnm otorite yaps

Etkinlikler aka Sorunlar ve amalarntanmlanm ama-Amalar eitli ve deikenlar ve sorunlarn tanmlar vardrzmne yneliktir Arabulucu, sre .. Yneticinin yneticisi, a= Sistemin denetisi '; Rol oluturucu==>. c

rgtsel srelerin Etkileimlerin== Ynetsel planlanmas ve ynlendirilmesi ve levler ynetilmesi frsatlarn yaratlmas

Aktrleri ve kaynaklar Planlama, seme, a koullarn et-Ynetsel kilerne ve stratejik karkurgulama ve Etkinlikler nderlik makln (complexity)

stesinden gelmek

A ynetiimi yaklamnda nemli bir konu da hem rgt ii hem de makro dzeyde birbirlerine kar grece zerk durumdaki a unsurlarnn siyasa oluturma gibi tek bir hedefe ynelik sre iinde nasl uzlama ve birliktelik sala

yacaklar sorusudur. Bir baka deyile, siyasa oluturma gibi 'kar' ve /veya siyasal erk hedefli davranlarn youn olarak yaand bu toplumsal sre ka

nlmaz olarak ortaya kacak 'atmalar' nasl engelleyecek ve bastracaktr? Bu sorunun yant biz bu yaklamn kuramclarnn youn bir biimde vurgu

ladklar a ynetiimin 'kurallar nceden belirlenmi' bir 'oyun' olarak ele alnmas gerektii konusuna getirmektedir. atma ve 'Oyunun Kurallar'

Yaklam savunan hemen hemen tm yazarlarn zerinde nemle durduklar konu, a ynetiimi srecinin katlan btn taraflarca 'kurallar nceden tanm

lanm' bir strateji 'oyunu' olarak kabul edilmesinin gerekliliidir. Doal olarak, kurallarn inenmesi veya uygulanmamas durumunda zaten bir 'yneti

im' srecinden sz edilemez. Bu oyunun kurallar iinde, tahmin edilecei gibi, 'g oyunu' bulunmamaktadr. nk;


"A ynetiimi kuram kamu siyasa oluturma ve ynetiim srecinin hi birisinin bir dierinin stratejilerini belirleme gcne sahip olmad birok farkl aktrlerden (bireyler, koalisyonlar, brolar, rgtler) oluan alar tarafndan gerekletirildiini varsayar" (Kickert ve Klijn, 1997: 9). Hem 'kendini reten' sistemler ve bunlarn alt sistemlerinin varlnn kabul

edilmesi, hem de alarn birbirlerinin stratejilerini belirleme olanaklarnn olmamas bir anlamda st rtl olarak taraflar arasnda bir 'g ntralizasyonuna' ve bir denge durumuna yol amaktadr. Ancak, geleneksel siyaset biliminin ve siyasa oluturma yaklamlarnn sklkla vurguladklar gibi, bu ekildeki olas bir ntralizasyonun 'siyasa oluturarnama' sonucunu douraca tezi bu yaklam savunanlar tarafndan paylalmamaktadr. A ynetiimi yaklamnda siyasa oluturmak taraflarn birbirlerini etkileme ve davranlarn deitirme sreci anlamna gelmedii iin 'kazananlar' ve 'kaybedenlerin' ol

duu bir siyaset arenasndan sz edilmemektedir. Bu durumda oluturulacak siyasalarn srecin doal ak iinde kendiliinden ortaya kmas beklenmekte ve bu durum bir ama olarak vurgulanmaktadr.

Siyasa oluturma srecine katlan alarn birbirlerinden farkl ve hatta elien kar, yorum ve beklentileri olabilir. Ancak bu durum alar arasnda bir atmaya dnyorsa tm sstem br 'meruiyet' sorunu ile kar karya kalm olacaktr. Bunun nedeni, tm sistem iin nceden belirlenmi 'oyun kurallar' iinde bu trden atmalarn meru siyasa oluturma aralar olarak yer almam olmalardr. Kurallara uyulmad durumda, bir kez daha, bir 'ynetiim' durumundan sz etmek olas deildir.

Belirlenmi kurallara uyma zorunluluu, doalolarak, tek bir an iindeki unsurlar iin de sz konusudur. Alarn isel yaplar da sistemin btn iin belirlenen niteliklerin daha kk lekli bir uygulamas niteliinde olduu iin a yelerinin bireysel istem ve karlar ayn an dier yelerinin istem ve karlaryla eliebilir. Bu elikilerin atmaya dnmemesi yine geerli ve meru oyun kurallar ile salanmaktadr.

Bu noktada doalolarak sorulmas gereken soru soyut bir biimde tanmlanari 'oyunun kurallarnn' kimler tarafndan ve nasl saptanaca, bir baka de

yile kurallarn meruiyetinin nasl oluturulaca sorusudur. Bu soruya yant ise a ynetiimi kuram iinden deil, ada siyaset kuramclarndan Jrgen Habermas'n "mzakereci demokrasi" (proceduralist-deliberative democracy) yaklamndan gelmektedir (Habermas, 1999a, 1999b). Hemen belirtmeliyiz ki a ynetiimi yaklamnn "mzakereci demokrasi" yaklamyla olan benzerlikleri dikkat ekicidir. Kiisel karlar peinde koan bireylerin birbirleriyle ve devletle olan ilikilerinin kurallarnn ve snrlarnn yasal ve kurumsal ereveyle izildii ve kiisel hak ve zgrlklerin yasalarla gvence altna alnd 'liberal' ve etik olarak toplumsal karlarn kiisel karlarn stnde olduu anlayna sahip 'yurtta'larn temel alnd "cumhuriyeti" modellere bir


seenek olarak Habermas'n gelitirdii "mzakereci demokrasi" anlayna gre, meru ve demokratik siyasetin z, bireylerin kamusal alanda (sivil toplum) zgr ve eit olarak ve ussal argmanlar kullanarak yaptklar tartmalar sonucu ulalan kararlardr. Bu modelde ne kararlarn belirlenmesine etki eden bir 'merkez' ne de kiisel hak ve zgrlklerden soyutlanm anonim bir 'halk egemenlii' anlay bulunmaktadr. Bu bak as a ynetiimi kuramnn 'kendinden referansl' ve 'kendini reten' yaplar, merkezsizlik, kurallarn belirlenmilii gibi vurgularyla tmyle uyumlu grnmektedir. Belki de aralarndaki en nemli fark mzakerec demokrasi modelinde kararlarn kamusal alandaki etkileimler sonucu belirlenip uygulamaclara (yasal koyucular, siyasa belirleyiciler ve bunlar uygulayacak olan tm kamu brokrasi sistemi) 'bildirilmesine' karn, a ynetiimi yaklamnn sre iinde bu uygulamaclar da karara etki eden birer alt a olarak varsayarak siyasa oluturma srecinin arl

nn sivil toplumda olduu vurgusunu n plana karmamasdr. Dier bir deyile, parlamenter ve brokratik sistemler de siyasa oluturma srecinin eit sze sahip meru taraflardr (ynetsel vurgu). Bu, mzakereci demokrasi modelinin kararlarn alnmasnda devlet ve onun paras olan g odaklarndan uzak durma (siyasal vurgu) anlayyla rtmemektedir.

Bu 'oyunun kurallarnn' nasl ve kimin tarafndan belirlendii' sorusuna dnecek olursak, Habermas'n takipilerinden Seyla Benhabib (1999) bu konuda unlar sylemektedir;

"Ancak sonularndan etkilenen herkesin zerinde anlaaca normlarn (yani genel davran kurallarnn ve kurumsal dzenlemelerin) geerli (yani ahlaksal adan

balayc) olduu sylenebilir; bu anlamaya da u zellikleri tayan bir mzakere sreci sonucunda varlm olmaldr: 1) Byle bir mzakereye katlrnda eitlik ve simetri normlar uygulanmtr; konuma edimleri balatma, soru sorna, sorgulama ve tartma ama bakmndan herkes ayn frsatlara sahiptir; 2) Herkesin belirlenen konuma konularn sorgulama hakk vardr; 3) Herkesin bizzat sylem usulnn kural

lar ve bunlarn uygulanma veya yrtlme tarz hakknda dnl savlar ortaya atma hakk vardr. Dlanan kii ya da grup, nerilen sz konusu norndan dolay olumsuz

etkilendiini gerekeli olarak gsterebildii srece, batan konumann gndemini ve katlmclarn kimliini snrlayan kurallar yoktur." (Benhabib, 1999: 105).

Grld zere hem oyunun kurallarn, hem de siyasa oluturma srecine katlm biimini bizzat oyuncular saptamaktadf. Dier bir deyile, kurallar sistem d veya sstem ii bir erk veya merkez tarafndan konmamaktadr. Yneti

imin doal ak iinde Benhabib'in de altn izdii temel "netiket"5 kural

s 'netiket' szc gnmzde bilgi iletiiminin temelortamlarndan biri olan 'internet' kullanclar tarafndan retilmitir. Aslnda internet 'mimarisi' ile a ynetiimi yaklamnn 'mimarisi' arasnda da ilgin benzerlikler bulunmaktadr. Bilindii gibi internet, kresel lekte ok sayda iletiim ann birbirine elektronik yoarla irtibatlandrlmas yoluyla gelien bir 'st iletiim adr'. Bireysel kullanclarn birer paras

olduklar 'yerel' alar, her an bal bulunduu 'k kaplar' (gateways) zerinden bir baka aa baldr. Dier bir deyile, internete dorudan balanm olan bir bireysel kuanc, aslnda sadece kendi yerel ana balanm durumdadr. Baka kuanclarla iletiimi dier kullanclarn kendi yerel alarna yaptkla


geerliliini srdrmektedir. Bu durum ayn zamanda kurallarn dinamik niteliine de gnderme yapmaktadr. nk, oyunun kurallarn belirleyenler bizzat oyuncular olduuna gre, zaman iinde bu kurallar onlar tarafndan deitirilebilir. Yeni kurallarn oyunun 'z' ile elimedikleri srece (ve/veya aktrler geerli kurallar kendi tercihleri ynnde deitirmeyi talep etmedikleri srece)

meruiyet kazanabilme olaslklar her zaman bulunmaktadr. Bu da toplumsal dinamik ve deiimlerin hi bir zaman bir 'son nokta'ya gelmeyeceini gstermektedir.

SONU YERNE lgili yazndaki katklarla giderek zenginleen bir yaklam olan a ynetii

mi kuramn kamu siyasalar oluturma srecinde 'bireysel' ve 'kollektif katlmcln bir araya getirilebilme abas olarak tanmlayabiliriz. Buna gre, kendi balant noktalarnda (etki alanlarnda) zerk ve kapallk zelliklerini tayan aktrler, paras olduklar alar zerinden dier aktrlerle kollektif bir etkileime girmektedirler. Hi bir aktr bir baka aktre kendi alann temsil etme yetkisini devretmemektedir. Bu durumda 'temsiliyet' ilkesinin geerlilii sz konusu olmamaktadr. Ayn durum, alar-aras lekte de geerliliini korumakta

dr. Siyasa oluturma srecine etki edebilecek alar bu yetkilerini baka alara devretmernekte ve oluuma dorudan katlm salanmaya allmaktadr. Bu

adan bakldnda a ynetiimi yaklamnn bir demokratik alm denemesi olarak, rnein klasik ynetiim yaklamndan daha fazla dorudan katlmc ve daha liberal zellikler tadn syleyebiliriz.

Destekleyen kurarnclar tarafndan fazlaca vurgulanmasa da a ynetiimi kuramnn Habermas' c "mzakereci demokrasi" okuluyla olan benzerlikleri, aslnda normatif zelliklere sahip bu kurarnn, mzakereci demokrasi okulunun pratik olarak uygulanma modelini oluturup oluturamayaca sorusunu beraberinde getirmektedir. Bu konu, ileriye ynelik ayr bir aratrma konusudur.

Bu almada vurguland zere ve genel sistem kuramnda olduu gibi, a ynetiimi kuramnn da bir analitik bilgi edinme ve modellerne arac olarak siyasa oluturma, kamu ynetimi, devlet-vatanda ilikileri gibi konularda bilgi birikimimizi 'zenginletirici' niteliinin olduunu dnebiliriz. Ama her tr analitik ara gibi, uygulama alan bulduu referans noktalar bakmndan 'iinin doldurulmas' gerekmektedir. Bu adan bakldnda bir toplumda genelde si

r balantlar yoluyla olmaktadr. nternet ortamnda yer alabilmek iin tm bireysel kullanclar ve dolaysyla alar iletiimi salayan bir dizi protokolU (iletiim dillerini) kullanmak zorundadr. Sistemin mimarisi ve 'netike!' kurallar aynen a ynetiimi yaklamnda olduu gibi tOm bireysel kullanclarn 'zerkliini' (kendinden referanslln) kabul eder ve bunlar arasnda ayrcalklarn olmadn varsayar. Bunun da (en

azndan kuramsalolarak) zgr bir iletiim ortamn douraca beklenmektedir. Ancak, gerek kullanmda eitli 'merkezlerin' ve yapayolarak oluturulan hiyerarilerin iletiim trafiine mdahalesi ve tek ynlU olarak kuraar belirlemesi ve snrlama yapmas olasdr. nternetin kamusal alanda yer alan bir 'elektronik demokrasi' arac olup olmad ile ilgili tartmalar iin bkz. (Schalken, 998).


yasal ilikiler ve zelde siyasa oluturma srelerinde a ynetiimi kuramnn analitik bak gcnn zayflad somut konularn bulunduu da aktr. rne

in bireyler ve alar aras atma olasn, sadece normatif (ve etik) olarak benimsenecek "aktrlerin oyunun kurallarna uyacaklar" varsaymyla reddetmek ne lde gereki bir tutumdur? veya, gelenekselolarak merkezi siyasa oluturma gcn elinde tutan siyasi ve brokratik yaplar, bu yetkelerini kendilerinin dndaki 'alarla' paylamaya niye ve nasl raz olacaklardr?

Bu ve benzeri sorunlara ramen a ynetiimi kuramnn gelecekte giderek artan lde zellikle siyaset bilimi ve kamu ynetimi alanlarnn kesiim blgesindeki almlarda yer alacan tahmin etmek yanltc olmayacaktr.

Son olarak belirtilmesi gereken konu, zellikle mikro dzey rgt ve ynetim almalarnn da a ynetiimi yaklamnn getirdii kimi almlardan

dorudan yararlanabileceidir. Daha da tesi, elimizdeki rgt metaforlarna 'a metaforu' yeni bir ekleme olabilecek zellikleri tamaktadr. Daha'ok toplumsal yaamdaki makro dzey ilikilere ynelik olarak dnlp gelitirilen a ynetiimi kuram, bir anti-rgt kuram olmasa bile, geleneksel rgt anlay

larna seenek olabilecek zellikler barndrmaktadr.

KAYNAKA Atkinson, M.M. ve Coleman W.D. (1992) , "Policy networks, policy communities and

the problems of governance", Governance, vol 5 no 2 s. 54- 80. Benhabb, Seyla ( 999), "Mzakereci Bir Demokratik Meruiyet Modeline Doru",

Benhabib, Seyla (Ed.), Demokrasi ve Farkllk, Dnya Yerel Ynetim ve Demokrasi Akademisi (WALD), stanbul, s. 101-139.

Biersteker, Thomas 1. (1995), "The triumph of neo-classical economics in the developing world: policy convergence and bases of governance in the international economic order". Rosenau James ve Czempiel Ernest Otto (eds.) Governance without government: Order and Change in World Politics. Cambridge University Press, Cambridge s.192-131.

Bruijn,1. A. ve Heuvelhof, E. F. (1997), "Instruments for Network Management". Kickert, Walter ve Klijn, Erik-Hans (eds.), Managing Complex Networks: Strategies for the Pubfic Sector, Sage Publications, London, s.119- 36.

Burrell, Gibson ve Morgan, Gareth (1985), Sociological Paradigms and Organisational Analysts: Elements ofthe Sociology ofCorporate Life, Heinemann, Portsmouth.

Dixon, John ve Dogan, Rhys (2002), "Hierarchies, Networks and Markets: Responses to Societal Governance Failure" Administrative Theory & Praxis (ATP). Vol. 24, No., March 2002, s.17 5- 96.

Habermas, Jrgen (1999a), "Between Facts and Norms", translated by William Rehg, The MIT, Cambridge, Massachusetts.


Habennas, Jrgen (1999b), "Demokrasinin NonnatifModeli", Benhabib, Seyla (ed.), Demokrasi ve Farkllk, Dnya Yerel Ynetim ve Demokrasi Akademisi (WALD), stanbul, s.37-50.

Hay, Colin (1998), "The tangled webs we weave: the discourse, strategy and practice of networking". Marsh, David (ed.) Comparing Policy Networks, Open University Press, Buckingham.

Jones, Candance, ve Hesterly Williams S. (1997), "A General Theory of Network Governance: Exchange Conditions and Social Mechanisms" Academy of Management Review. Vol. 22, No. 4, s. 911-945.

Jordan, A G (1990), "Sub-government, policy communties and networks: refilling the old bottles", Journal ofTheoretical Politics, Vol 2 No 2,s. 319-38.

Kickert, Walter ve Klijn, Erik-Hans (eds.) (1997), Managing Complex Networks: Strategies for the Public Sector, Sage Publications, London.

Klijn, Erik, Hans (1996), " Analysing and managing policy processes in complex networks: a theoretical examination of the concept poicy network and its problems", Administration and Society, vol 289 no 1, s. 90- 9.

Lehmbruch, G. (1991), "The organization of society, administrative strategies and policy networks", Czada R, ve Windoff-Heritier A (ed.) Political Choice: Institutions, Rules and the Limits ofRationality. Verlag/Westview Press, Frankfurt am MainlBoulder.

Marsh, David ve Smith, Martin (2000), "Understanding Policy Networks: towards a Dialectical Approach" Political Studies. Vol. 48, s. 4-21.

Miller, Hugh T. (1994), "Post-Progressive Public Administration: Lessons from Policy Networks" Public Administration Review, July/August 1994, Vol. 54, No. 4. s. 378386.

Misheva, Vessela (2002), "Autopoietic systems and their poietic Counterparts" International Review ofSociology, Volume 12, Number, 2, s. 201-221.

Morl, Gktu ve Dennard Linda F. (eds.) (2000) New sciences for public administration and policy: Connections and rejlections. Chatelaine Press, Virginia.

Morl, Gktu (2002a), "Networks, Complexity and Metropolitan Regional Governance" http://www.pat-net.orglMorcol.html. (1.05.2003) Paper prepared for presentation at the Fifteenth Annual Conference of the Public Administration Theory Network, Cleveland, May 30- June 1,2002.

Morl, Gktu (2002b), A new mindfor policy analysis: Toward a post-Newtonian and postpositivist ep istem ology and methodology, Praeger, Westport.

Morgan, Gareth (1986), Images ofOrganization, Sage Publications, California. Schalken, Kees (1998), "Internet as a New PubHc Sphere for Democracy?", Snellen, i.

Th. and van de Donki W. H., Public Administration in an Indormation Age, LOS Press, Amsterdam, s. 59-174.

Sorensen, Eva (2002), "Democratic Theory and Network Governance" Administrative Theory & Praxis (ATP). Vol. 24, No. 4, December 2002, s.693-720.


stner, Ylmaz (2000), "Kamu Ynetimi Kuram ve Kamu letmecilii Okulu" Amme daresi Dergisi Cilt 33, Say 3, Eyll 2000, s. 1 5-3 1.

stner, Ylmaz (2002), "Basic Dilemmas ofPublic Administration and the Academic Education", 1 7-20 Haziran 2002, International Association ofSchools and Institutes of Administration (IASIA), Yllk Toplantsnda Sunulan Bildiri.

von Bertalanffy (1950), "The Theory ofOpen System s in Physics and Biology", Science, VoL.3, s.23-29.

von Bertalanffy (1968), General Systems Theory: Foundations, Development, Appfications. Braziller, New York.

Weiss, Thomas G., (2000), "Governance, good govemance and global governance: conceptual and actual challanges" Third World (!uarterly, Volume 21, Number 5, s.795-814.

AMMEDARES DERGLER 36-3.pdf

Documents

ağ yönetişim kuramı