1 MBUROJA.net

Agjrimi i Muhamedit n Ramazan Titulli n origjinal: "Sifetu Saumi en Nebij fi Ramadan"

Autor: Selim ibn Ijd el Hilali & Ali Hasen Ali Abdulhamid Prktheu: Unejs Shuajb Murati

Recensim & korrektim: Bledar Hoxha Boton: Libraria "Imam Albani"

Prmbajtja

Fjala e prkthyesit Parathnia e botimit t dyt Parathnia e botimit t par 1. Dobit e agjrimit 2. Vlera e muajit Ramazan 3. Obligueshmria e agjrimit t Ramazanit 4. Nxitja pr agjrimin e Ramazanit 5. Krcnimi pr at q prish me qllim ndonj nga ditt e Ramazanit 6. Dispozitat e agjrimit 7. Para fillimit t Ramazanit 8. Nijeti qllimi, vendosja 9. Koha e agjrimit 10. Syfyri 11. far gjrave duhet t'u largohet agjruesi 12. Gjrat q lejohen pr agjruesin 13. Allahu dshiron lehtsim pr ju 14. Iftari 15. Gjrat q e prishin agjrimin 16. Kompensimi 17. Shlyerja e agjrimit t prishur 18. Shpagimi pr at q nuk mund t agjroj 19. Nata e Kadrit 20. Itikafi 21. Namazi i teravive 22. Zekati i Fitrit 23. Disa hadithe t dobta rreth Ramazanit Mbyllja Fjala e prkthyesit

Falnderimi i takon Allahut. Paqja dhe Mshira e Allahut qoft mbi Muhamedin, mbi familjen, shokt dhe gjith ata q ndjekin rrugn e tij deri n Ditn e Gjykimit!

2 MBUROJA.net

Ska dyshim se agjrimi sht nga adhurimet pr t cilat Allahu ka prgatitur shprblime t panumrta dhe pr agjruesin ka vend t lart te Allahu, si do ta shohim edhe n faqet e ktij libri. Por ktu n hyrje t tij, doja t tregoja disa nga qllimet pr t cilat e ndrmora kt prkthim, t cilat jan si vijon:

a) Q t plotsoj nj mangsi pr muslimant q flasin gjuhn shqipe, rreth forms s agjrimit t Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!).

b) Ofrimi i njohurive-argumenteve t mjaftueshme pr do dispozit q lidhet me kt adhurim.

c) Qartsim pr muslimant se do vepr, pr t'u pranuar duhet t plotsoj dy kushte: 1. Sinqeritetin n Allahun dhe 2. q ajo vepr t jet n plqim me msimet e Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!).

E lus Allahun e Madhruar me Emrat e Tij t Bukur dhe Cilsit e Tij t Larta, q kjo vepr e vogl t mbes lmosh rrjedhse pr mua, prindrit e mi q m mundsuan krkimin e dijes fetare, pr autort e ktij libri, q njherit jan edhe edukuesit e mi t dashur, pr ata q m mundsuan t jem n kt tok t Bekuar, si dhe pr t gjith ata q ndihmuan q ky libr t shoh dritn e botimit!

Unejs Shuajb Murati Jordani Sham i bekuar 20.05.2005

Parathnia e botimit t dyt

Falnderimi i takon Allahut, Zotit t botve. Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi zotriun e t drguarve, mbi familjen dhe t gjith shokt e tij!

Keni n duar, vllezr krkues t dijes, nj botim t ri t librit ton "Agjrimi i Muhamedit n Ramazan", t cilin po e paraqesim n nj trajt t bukur, me dobi t shumta dhe tema trheqse, duke shpresuar q Allahu t na jap shprblim dhe dobi prej tij!

N kt botim t dyt, kemi par t arsyeshme q t bjm nxjerrjen e haditheve t prmendura n t, sipas mnyrs s rregullt akademike, bazuar n rregullat dhe bazat t cilat i kemi t trashguara nga imamt dhe dijetart tan (Allahu i mshiroft!), pa u zgjatur shum n to.

Si fillim, mund t themi se n botimin e par t ktij libri na kan shptuar disa gabime q nuk e kalojn numrin e gishtave t dy duarve, por n kt botim jemi munduar t'i korrigjojm dhe ti shmangim ato, duke prmendur t saktn dhe t vrtetn, insha Allahu, si dhe duke krkuar falje nga Allahu pr gabimet tona!

3 MBUROJA.net

E prsrisim at q themi do her: do libr tjetr prve Librit t Allahut t Lartsuar, sht objekt i kritiks dhe polemiks, kundrshtimit dhe pranimit, ndaj kush sheh ndonj rrshqitje kalemi, apo keqkuptim, t na kshilloj dhe t na korrigjoj, sepse zemrat dhe vesht tan jan t hapura.

Lutja jon e fundit sht: Falnderimi i takon Allahut, Zotit t botve!

Dy autort 25 Rabiu eth Thani 1409h.

Parathnia e botimit t par

Falnderimi i takon vetm Allahut. Vetm At falnderojm, Atij i krkojm ndihm dhe falje t gjynaheve tona. I krkojm mbrojtje Allahut prej t keqes s vetve (shpirtrave) dhe punve tona.

At t cilin e udhzon Allahu, nuk ka kush e humb dhe at t cilin humb Allahu, nuk ka kush e udhzon.

Dshmoj se nuk ka t adhuruar tjetr me t drejt prve Allahut, Nj e i Pashok dhe dshmoj se Muhamedi sht rob dhe i Drguari i Tij.

O ti vlla, Allahu na bashkoft n dashurin e Tij dhe n pasimin e Sunnetit t Drguarit t Tij, n faqet e ktij libri do t na qartsohet vendi dhe rndsia e agjrimit n Islam, si dhe shprblimi i madh dhe nderimi q do t ket ai, i cili agjron pr hir t Allahut. Sigurisht q kjo e fundit ndryshon n varsi t kryerjes s agjrimit n mnyrn m t plot, sipas agjrimit t Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!), apo ndryshe nga ai, ashtu si ka treguar edhe vet zotriu i bijve t Ademit (Muhamedi) (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!), ku thot:

"Mund t ndodh q ndonj agjrues t mos prfitoj nga agjrimi i tij vese urin dhe etjen."1

Kshtu q sht e domosdoshme t msojm formn2 e Agjrimit t Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!), me gjithka q prfshihet n t prej kushteve t tij, etikave dhe lutjeve, pastaj t'i praktikojm ato n veprat tona.

Nisur nga fakti se njohja e hollsishme e ktyre rregullave t agjrimit, sht e vshtir pr shumicn e njerzve, pam t arsyeshme shkruajtjen e nj libri prmbledhs pr gjithka q ka t bj me formn e agjrimit

1. Transmetimi i ktij Hadithi do t vij m pas.

4 MBUROJA.net

2. At t brendshme t zemrs dhe at t jashtme, t gjymtyrve, pasi q ajo q ngulitet n zemr, reflektohet dhe jep rezultat n gjymtyr.

t Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!), n Ramazan. E paraqesim at pr t gjith besimtart musliman, t cilt nuk paraprijn asgj mbi Fjaln e Allahut dhe t Drguarit t Tij.

Pasi vshtruam n Ajetet dhe Hadithet e sakta q flasin pr agjrimin dhe na u b e qart se agjrimi sht dy llojesh:

1. Agjrim obligativ, i detyrueshm. 2. Agjrim vullnetar.

Kshtu q, iu mbshtetm Allahut dhe filluam t shkruajm pr agjrimin obligativ, pasi q muslimani nuk mund t afrohet m shum tek Allahu, sesa me veprat obligative, si ka ardhur edhe n hadithin e el Velij, t cilin e transmeton imam Buhariu.

Radhitjen dhe vendosjen e temave t librit e kemi br n baz t fazave q ka kaluar obligueshmria e agjrimit dhe m pas, sipas gjendjes aktuale dhe praktike t agjrimit.

Nse n libr gjeni gjykime t sakta e t qlluara, ato jan nga Allahu i Madhruar, e nse gjeni ndonj gabim, ai sht nga ne dhe nga shejtani, dhe ne krkojm falje nga Allahu pr t dhe largim nga ai, n jetn dhe vdekjen ton!

Krkojm nga Allahu t na jap sukses e plqim, n fjal e n vepr! Ai sht Dgjues dhe Pranues i lutjes.

Selim el Hilahi, Ali Hasen Ali Abdul Hamid el Halebi 25 Ramazan, 1403h.

1. Dobit e agjrimit

N Librin Famlart t Allahut t Madhruar kan zbritur ajete t qarta dhe t patundshme, t cilat nxisin pr agjrim me qllim q t afrohesh tek Allahu i Lartsuar, si dhe sqarojn dobit e agjrimit. Allahu i Lartsuar thot:"Me t vrtet q muslimant dhe muslimanet, besimtart dhe besimtaret, t bindurit dhe t bindurat ndaj Allahut, t drejtit dhe t drejtat, durimtart dhe durimtaret, t nnshtruarit dhe t nnshtruarat, sadakadhnsit dhe sadakadhnset, agjruesit dhe agjrueset, ruajtsit e nderit dhe ruajtset e nderit, prkujtuesit dhe prkujtueset q e prkujtojn shum Allahun me zemr e me goj, pikrisht pr kta Allahu ka prgatitur falje dhe shprblim t madh." [El Ahzab: 35].

5 MBUROJA.net

"Pra, nse agjroni, kjo sht akoma m mir pr ju, ve sikur ta dinit." [el Bekaretu: 184].

Gjithashtu edhe i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka qartsuar n hadithe t sakta se agjrimi sht mburoj nga epshet dhe mburoj nga Zjarri i Xhehennemit, dhe se Allahu e ka veuar at me nj der nga dyert e Xhennetit. Agjrimi e pastron shpirtin nga epshet dhe e burgos at nga dshirat, duke e br at shpirt t qet e t sigurt. Kto dobi t mdha dhe kt shprblim t madh, e trajtojn dhe e sqarojn hadithet e vrteta q do t paraqesim n vijim:

1. Agjrimi sht mburoj3

I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e ka urdhruar at t cilin e pushton dshira pr martes por nuk ka mundsi t martohet, q t agjroj, duke e konsideruar agjrimin penges dhe paraprit t ktij epshi. Kjo sepse agjrimi i ndrydh dhe i bllokon fuqit dhe energjin e gjymtyrve, duke i br ato t qetsohen dhe t dobsohen. sht provuar me prova t qarta se agjrimi ka ndikim t habitshm n ruajtjen e gjymtyrve dhe t energjis s brendshme.

Pr kt shkak, i Drguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "O ju t rinj! Kushdo prej jush q ka mundsi pr martes, le t martohet, sepse kjo sht mnyra m e mir pr uljen e shikimit dhe mnyra m e mir pr mbajtjen e dlirsis. Ndrsa kush nuk ka mundsi t martohet, ather t agjroj, sepse agjrimi sht ndrydhs (i epshit)."4

I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) na ka sqaruar gjithashtu se Xhenneti sht i rrethuar me vshtirsi e sprova, ndrsa Xhehennemi sht rrethuar me epshe e dshira.

Kshtu q, nse t bhet e qart, vlla musliman, se agjrimi i thyen epshet dhe i ndrydh ato, ndrkoh q dihet se ato t ojn drejt Zjarrit, ather ai sht br prit dhe penges ndrmjet agjruesit dhe Zjarrit. Pr kt shkak kan ardhur hadithe q flasin hapur se agjrimi sht mburoj e njeriut me t ciln mbrohet nga Zjarri.

I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: S'ka njeri i cili agjron nj dit pr hir t

3. Paraprit. 4. Transmeton Buhariu ( 4/ 106) dhe Muslimi (1400); nga Ibn Mesudi.

6 MBUROJA.net

Allahut, vetm se Allahu, pr shkak t saj do t'ia largoj fytyrn atij (njeriut) nga Zjarri shtatdhjet pranvera.5

Gjithashtu thot: "Agjrimi sht mburoj q e mbron robin/njeriun nga Zjarri."6

Dhe thot: "Kush agjron nj dit pr Hir t Allahut, Allahu do t bj mes tij dhe Zjarrit nj hendek sa largsia mes qiellit dhe Toks."7

Disa nga dijetart kan shkuar n mendimin se kto hadithe t siprprmendura kan ardhur pr t treguar dobin e agjrimit n Xhihad dhe n luftn n Rrugn e Allahut, por nga kuptimi i drejtprdrejt i haditheve prfitohet se i gjith agjrimi, q sht i pastr vetm pr hir t Allahut dhe n prputhje me udhzimet e t Drguarit t Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!), ai sht n Rrug t Allahut.

2. Agjrimi t fut n Xhennet:

Msove, o ti njeri i bindur Allahut, Allahu t dhnt sukses n bindjen ndaj Tij, se agjrimi e largon vepruesin e tij nga Zjarri, duke e afruar kshtu pr nga begatit e Xhenetit.

5. Transmeton Buhariu (6/ 35) dhe Muslimi (1153); nga Ebi Seid el Hudri. Teksti i prmendur sht i Muslimit. Shtatdhjet pranvera: d.m.th. ecje 70 vite. Kshtu ka thn Ibn Haxheri n "El Fet'h" (6/48).6.Transmeton Ahmedi (3/241) dhe (3/296); nga Xhabiri, ndrsa n (4/22) e transmeton nga Uthman ibn ebi el Asi. Ky hadith sht i sakt. 7. Transmeton Tirmidhiu (1624); nga hadithi I Ebi Umametu, por n senedin e tij ka butsi (dobsi), pasi q El Velid ibn Xhemil sht i besueshm por gabon. Megjithat, ky hadith sht pasuar nga hadithe t tjera, si ka ardhur "El Kebir" t Taberanit: ( 8/ 260.274, 280); nga dy rrug trasmetimesh; nga el Kasim; nga Ebi Umame. N kt tem ka gjithashtu hadith edhe nga Ebi Dardai. At e ka transmetuar Tabarani n "es Sagir": (1/273), por n t ka dobsi. Si prfundim, Hadithi sht i sakt.

Transmetohet nga Ebi Umame (Allahu qoft i knaqur prej tij!), se ka thn: Thash: O i Drguari i Allahut! M drejto n nj vepr q m fut n Xhennet. Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: Agjro, sepse nuk ka si ai!8

3. Agjruesve u jepet shprblimi pa hesap.(*9) 4. Agjruesi ka dy gzime .(*) 5. Era q del nga goja e agjruesit, sht m e kndshme tek Allahu sesa parfumi (*).

Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) thot: I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: Allahu thot: do vepr e birit t Ademit

7 MBUROJA.net

(njeriut) sht pr t, prve Agjrimit10, i cili sht pr Mua dhe Un do t shprblej pr t. Agjrimi sht mburoj. Nse dikush nga ju sht agjrueshm, t mos flas pahijshm dhe t mos e ngrej zrin (a t ankohet). Nse at e ofendon dikush apo e lufton, ai t thot: Un jam agjrueshm11. Betohem n At, n Dorn e t Cilit

8. Transmeton Nesai (4/165), Ibn Hibani (faqe 232) dhe Hakimi ( 1/321). Senedi i ktij hadithi sht i sakt. 9. T gjitha pikat q kan n fund kt yll, prfshihen n Hadithin q prmendet m posht. 10. D.m.th. se do vepr ka shprblim t kufizuar, prve agjrmit, shprblimi i tij sht pa hesap, si do t ceket m pas. 11. Ta thot kt fjal me z t dgjueshm, me qllim q ofenduesi apo sulmuesi t trhiqet. Thuhet gjithashtu se kjo fjal duhet thn pa z, me qllim q t ndalohet nga kthimi i ofendimit me ofendim, apo e sulmit me sulm. Por fjala e par sht m e sakt dhe m e qart, pasi q thnia e pakufizuar me ndonj cilsi, nuk mund t jet vese me gjuh, ndrsa thnia me vete, pa z, sht e kufizuar. Njsoj si fjala e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) n hadithin e transmetuar nga Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!): Allahu ia ka falur popullit tim ato q thon me vete (q i mendojn por nuk i veprojn), prderisa nuk i shprehin apo nuk i veprojn ato. [Ky Hadith sht Mutefekun alejhi]. Kshtu na bhet e qart se thnia e pakushtzuar, nuk prdoret vese pr fjaln e shprehur me gjuh dhe z, e Allahu e di m mir.

sht shpirti i Muhamedit, se era q del nga goja e agjruesit, tek Allahu sht m e kndshme sesa parfumi. Pr agjruesin ka dy gzime: kur ai ha iftar, gzohet dhe kur t takoj Zotin e tij, gzohet me agjrimin e tij."12

Ndrsa n nj transmetim tjetr t Buhariut thuhet: "Ai (agjruesi) e l ngrnien, pirjen dhe dshirat e tij vetm pr Mua. Agjrimi sht pr Mua dhe Un do t shprblej pr t. Nj e mir shprblehet me dhjetfishin e saj."

Ndrsa n nj transmetim tjetr t Muslimit thuhet: do pun e birit t Ademit shumfishohet; puna e mir i shumfishohet prej dhjet deri n shtatqindfish. Allahu thot: Prve agjrimit, i cili sht pr Mua, dhe vetm Un shprblej pr t. Ai (robi) largohet nga epshet dhe ushqimi i tij vetm pr Mua. Pr agjruesin ka dy gzime; nj gzim kur ai bn iftar, dhe nj gzim kur t takoj Zotin e tij. Ndrsa era e gojs s agjruesit sht m e mir tek Allahu sesa aroma e miskut.

6. Agjrimi dhe Kurani ndrmjetsojn pr shokun e tyre

Muhamedi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: Kurani dhe agjrimi do t ndrmjetsojn pr njeriun n Ditn e Gjykimit. Agjrimi do t thot: O Zoti im! Un e kam ndaluar at nga ushqimi dhe epshet (gjat dits), ndaj m lejo t ndrmjetsoj pr t. Ndrsa Kurani

8 MBUROJA.net

12. Transmeton Buhariu (4/88) dhe Muslimi (1151). Teksti i prmendur sht i Buhariut.

do t thot: Un e ndalova at nga gjumi i nats, ndaj m lejo t ndrmjetsoj pr t. Thot: Ather u jepet lej q t ndrmjetsojn.13

7. Agjrimi sht shlyerje dhe kompensim

Nga dobit me t cilat veohet agjrimi sht se; Allahu e ka br at shlyerje dhe kompensim pr at q rruan flokt duke qen se sht muhrim (n Haxh, gj e cila nuk lejohet para therjes s kurbaneve), pr shkak t ndonj arsyeje si smundje apo dhimbje koke, dhe nuk ka mundsi t ther kurban. Apo pr at q mbyt gabimisht ndonj t huaj (jomusliman) me kontrat (n vendet islame). Po ashtu pr thyerjen e zotimit, apo mbytjen e gjahut n Ihram (me veshjet e haxhit), apo n rastin e Dhiharit (thnia gruas se ajo sht si shpina e nns, me qllim q t mos i afrohet asaj pr marrdhnie intime). Kto gjra i gjen t qarta n ajetet q vijojn:

Allahu n Kuran thot: "Dhe i kryeni me prpikri Haxhin dhe Umren pr Allahun. Por nse keni pengesa pr ti plotsuar ato, ather preni kurban sa t mund ta prballoni dhe mos i rruani kokat tuaja deri sa kurbani t

13. Transmeton Ahmedi ( 6626), Hakimi (1/554), Ebu Naim (8/161); nga disa rrug transmetimi; nga Jahja Ibn Abdullah; nga Abdurrahman el Hubulij, nga Abdullah ibn Amr. Ky transmetim sht i mir. Dobi: Ky hadith dhe t tjera si ai, q flasin pr trupzimin apo t folurit e veprave t njeriut, duhet t besohen prer pa asnj pik dyshimi, dhe pa ndonj ndryshim t domethnies apo interpretim t saj, pasi q kjo sht rruga e selefve tan t sinqert, e padyshim se kjo sht rruga m e paqshme, m e ditur dhe m e qndrueshme (e sakt). Mjafton q ajo sht nj nga kushtet e besimit. Allahu i Lartmadhruar thot: T cilt besojn n Gajbin- t fshehtn (q ka lajmruar Allahu), e falin namazin dhe japin (lmosh) nga ajo q Ne i kemi furnizuar. [El Bekare: 3].

mbrrij n vendin e caktuar pr tu ther. Ndrsa kushdo q sht i smur apo ka plag n kok, ather ai duhet t paguaj shprbles (Fidjeh), ose me agjrim (tri dit), ose duke dhn sadaka (lmosh, t ushqej gjasht te varfr), ose duke prer kurban. Ndrsa n qoft se jeni shndosh, pr kdo q kryen Umrn n muajin e Haxhit para Hxhit (Haxhi-Tamatu apo Kiran) gjithsecili duhet t bj kurban aq sa t ket mundsi, por n qoft se nuk gjen, ather duhet t agjroj tri dit gjat Haxhit dhe shtat dit pas kthimit n shtpi, duke i br ato gjithsej dhjet dit. Kjo mnyr sht pr at t cilit nuk i ndodhet familja brenda kufijve t Xhamis s Shenjt. Dhe kijeni frik Allahun dhe dijeni se Allahu sht i ashpr n ndshkim." [El Bekare 196].

9 MBUROJA.net

Allahu n Kuran thot: Nuk shkon q besimtari t vras besimtarin, prve nse ndodh gabimisht. E kush e mbyt gabimisht; dhe n kt rast, kushdo q vret besimtarin pa dashje, urdhrohet q ai (vrassi) t liroj nj skllav besimtar dhe prmbushjen e pagess s gjakut e cila do ti jepet familjes s t ndjerit, n rast se ata nuk e falim at. N rast se i ndjeri i takonte ndonj populli n luft me ju dhe ai ka qn besimtar, ju detyrohet lirimi i nj skllavi, ndrsa po t ishte nga ndonj popull me t cilin ju keni marrveshje bashkpunimi me njri-tjetrin, ather duhet t jepni pagesn e gjakut familjes s tij dhe n t njjtn koh duhet t lironi nj skllav besimtar. Ndrsa kush nuk i ka mundsit (pr t liruar skllavin si plotsim t pendimit), ai duhet t agjroj dy muaj pandrprer pr t treguar pendim tek Allahu. Dhe Allahu sht kurdoher i Gjithditur m i Urti Gjithgjykues." [En Nisa 92].

Allahu n Kuran thot: "Allahu nuk do tiu ndshkoj ju pr ato gjra t paqllimshme n betimet tuaja, por Ai do tiu ndshkoj pr betimet me qllim, dhe pr t shlyer nj betim (t qllimshm), ushqeni dhjet t varfr n at mas sa keni ushqyer edhe familjet tuaja, ose i vishni ata, ose lironi nj skllav. Por kushdo q nuk mund ta prballoj kt, ather ai duhet t agjroj tri dit. Kjo sht shlyerja pr betimet e bra dhe ruani bet tuaja. Kshtu Allahu jua bn t qarta Ajetet e Tij q t mund t bheni mirnjohs e falnderues. [El Maide 89].

Allahu n Kuran thot: "O ju q keni besuar! Mos e mbytni gjahun duke qen se jeni n Ihram (pr Haxh apo Umre), dhe kushdo q e mbyt at me qllim, dnimi pr t sht brja kurban e nj kafshe t but e sjell n Kabe, t barazvlefshme me at q ai ka vrar. Pr kt shtje gjykojn dy burra t drejt nga mesi juaj; ose pr shlyerje t gjynahit, ai duhet t ushqej njerz t varfr, ose sa i takon ksaj me agjrim, q t ndjej peshn e ndshkimit t veprs s tij. Allahu e ka falur at q ka kaluar, por kushdo q e bn at prsri, Allahu do t marr shpagim prej tij. Allahu sht i Gjithfuqishm, plotsisht i Zoti pr t marr shpagimin." [El Maide: 95]

Allahu n Kuran thot: Ata t cilt i bjn t paligjshme bashkshortet e tyre (me dhihar), e pastaj zmbrapsen nga ajo q kan thn, jan t obliguar q para se t prekin njri-tjetrin, t lirojn nj skllav. Ky sht qortim pr ju, dhe Allahu sht i Mirnjohur pr gjithka q ju punoni. Ai i cili nuk ka mundsi (t liroj skllav), duhet t agjroj dy muaj njri pas tjetrit para se ata t dy t prekin njri-tjetrin. E pr at i cili nuk sht n gjendje pr kt, ai duhet t ushqej gjashtdhjet t varfr. Ky sht nj urdhr me qllim q ju t keni besim t plot tek Allahu dhe tek i Drguari i Tij. Kta jan kufijt e vendosur nga Allahu. Dhe pr mosbesimtart sht ndshkimi i dhimbshm." [El Muxhadele: 3-4]

Po kshtu, agjrimi bashkohet me lmoshn pr shlyerjen e sprovs s burrit n pasurin, familjen dhe komshiun e tij.

10 MBUROJA.net

Hudhejefe ibn el Jeman (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se Muhamedi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Fitnen-Sprovat e burrit n familjen, pasurin dhe fqinjt e tij i shlyen agjrimi dhe lmosha."14

8. Dera Er Rajjan e Xhenetit sht pr Agjruesit

Sehl ibn Seadi (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se i Drguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "N xhenet sht nj der e cila quhet er Rajjan. Nga ajo der do t hyjn vetm agjruesit n Ditn e Gjykimit, dhe nuk hyn prej saj askush tjetr. Kur ata t hyjn, ajo mbyllet dhe nuk hyn m askush. [Kur ata t hyjn t gjith, ajo mbyllet. Kush hyn n t, do t pij (uj a dika tjetr) dhe kush pi, nuk ka pr tu etur m kurr.]"15

14.Transmeton Buhariu (2/7) dhe Muslimi (144). 15.Transmeton Buhariu (4/95) dhe Muslimi (1152), dhe shtesa ndrmjet kllapave tyransmetohet nga Ibn Huzejme, n Sahihun e tij (1903).

2. Vlera e muajit Ramazan

Muaji i Ramazanit sht muaji i t mirave e bereqeteve t shumta, dhe Allahu i ka dhuruar atij vlera e dobi t shumta, si do t prmendim n vijim:

1. Ramazani sht muaji i Kuranit

Allahu i Lartsuar e ka zbritur Librin e Tij udhzim pr njerzimin dhe shrim pr besimtart, udhzues n at q sht m primare dhe argumentuese, qartsues t Rrugs s Drejt. Allahu e zbriti at n natn e Kadrit, n muajin e mirsive, n Ramazan. Allahu, Zoti i Arshit t Lart thot: "Muaji i Ramazanit n t cilin u zbrit Kurani: udhzim pr njerzimin, prov e qart pr udhheqje dhe kriteri (dallues i t vrtets nga e kota). Kshtu q, kushdo prej jush q dallon (hnn e re t nats s par) t muajit (Ramazan), ta agjroj kt muaj..." [El Bekare: 185]

Dije, vlla i nderuar, se cilsimi i muajit t Ramazanit me faktin se n t ka zbritur Kurani, dhe m pas, ndjekja e tij me lidhzn kshtu q, e cila prdoret pr t treguar rezultatin dhe shkakun e prmendjes s fjalve para saj dhe lidhjen ndrmjet tyre, tregon dhe hedh drit trthorazi n shkakun e agjrimit t ktij muaji; d.m.th. shkaku i zgjedhjes pikrisht kt muaj pr t agjruar, sht se n t ka zbritur Kurani.

2. N Ramazan lidhen shejtant, mbyllen dyert e Zjarrit dhe hapen dyert e Parajss

11 MBUROJA.net

N kt muaj t bereqetshm paksohet e keqja n tok, pr shkak se lidhen dhe prangosen shejtant prej xhinve me zinxhir e pranga, dhe nuk kan mundsi t bjn t kqija tek njerzit ashtu si bjn n muajt e tjer. Kjo sepse muslimant jan t preokupuar me agjrim, i cili sht penges pr epshet, si dhe me leximin e Kuranit dhe t gjitha adhurimet e tjera t cilat pastrojn dhe edukojn shpirtrat.

Allahu i Lartsuar thot: "O ju q keni besuar! Agjrimi u sht br obligim sikurse q ishte obligim edhe i atyre q ishin para jush, me qllim q t mund t bheni t devotshm." [El Bekare: 183]

Pr kt shkak, mbyllen dyert e Zjarrit dhe hapen dyert e Parajss, sepse veprat e mira shtohen dhe fjalt e bukura sundojn gjithandej.

Muhamedi (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "Kur vjen muaji i Ramazanit, hapen dyert e parajss-xhennetit16, mbyllen dyert e zjarrit-xhehennemit, dhe prangosen shejtant."17

E gjitha kjo ndodh q nga nata e par e muajit t begatshm; i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "Kur hyn nata e par e muajit Ramazan, lidhen shejtant dhe xhint rebel, mbyllen dyert e Zjarrit dhe nuk qndron hapur asnj prej tyre, dhe hapen dyert e Xhennetit e nuk qndron mbyllur asnj prej tyre. Nj thirrs thrret: "O krkues i t mirs, afrohu (kryerjes s t mirave)! O krkues i s keqes, ndalu (nga kryerja t kqijave)! Allahu (n kt muaj) liron nga Zjarri prej robrve t Tij, dhe kjo pr do nat.18

16. Ndrsa n transmetimin e Muslimit thuhet: "hapen dyert e mshirs". 17. Transmeton Buhariu (4/97) dhe Muslimi (1079). 18. Transmeton Tirmidhiu (682), Ibn Maxhe (1642), Ibn Huzejme (3/188); nga transmetimi i Ebu Bekr ibn Ajjash; nga el Amesh; nga Ebi Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!). Ky zinxhir transmetuesish sht i mir-hasen.

3. N Ramazan gjendet nata e Kadrit

Msove m par, o ti rob besimtar, se Allahu i Madhruar zgjodhi muajin Ramazan (pr tu agjruar), pr shkak se n t Ai zbriti Kuranin Famlart. Sipas ktij fakti, ne mund t nxjerrim prfundime t tjera t ngjashme me t. Prej tyre po prmendim:

a) Dita m e nderuar tek Allahu sht dita n t ciln ka zbritur Kuranin, kshtu q ajo dit duhet t veohet me vepr t posame. Pr kt dshmojn hadithet q flasin pr krkimin dhe prpjekjen pr gjetjen e nats se Kadrit, si dhe veimin e saj me adhurim shtojc, pr t ciln gj do t flasim m gjer n kapitullin pr Natn e Kadrit.

12 MBUROJA.net

b) Kur muslimanve u dhurohet nj mirsi, ata obligohen q t veprojn edhe m shum t mira, pr t treguar falnderim ndaj Allahut, dhe argument pr kt sht Fjala Allahut, pas prmendjes s plotsimit t mirsive t muajit t agjrimit, ku thot: Q t plotsoni numrin (e ditve t agjrimit), t madhroni Allahun pr at se u ka udhzuar, me qllim q ju te jeni shum mirnjohs dhe t falnderoni. [El Bekare: 185].

Po kt tregon edhe Fjala e Allahut, pas prmendjes s mirsive t Haxhit, ku thot: "E kur t'i kryeni ritet e Haxhit (el menasik), prmendeni Allahun sikurse i prkujtoni prindrit tuaj, madje edhe m tepr." [El Bekare: 200].

3. Obligueshmria e agjrimit t Ramazanit

1. Ai q nga vullneti i tij bn mir (agjron), ajo sht edhe m e mir pr t:

Pikrisht pr shkak t dobive dhe mirsive t prmendura m par, Allahu e bri t obligueshm agjrimin pr muslimant. Dhe pr shkak se ndalimi i vetes nga epshet dhe nga dshirat e saj, ishte prej gjrave m t vshtira pr njeriun, obligueshmria e agjrimit u vonua deri n vitin e dyt t hixhretit. Kur zemrat u banuan nga Njsimi dhe madhrimi i Allahut, ather agjrimi filloi t prcillej tek ata gradualisht, n mnyr vullnetare dhe sipas dshirs, n fillim, pasi q ai ishte i rnd pr sahabet, kshtu q ai q dshironte t hante dhe t mos agjronte, por q t jepte kompensim pr t, ai ishte i lir ta bnte kt.

Allahu i Lartsuar thot: "E pr sa u prket atyre t cilt e kan t vshtir agjrimin, ata kan t drejt zgjedhje: ose t agjrojn ose t ushqejn nj t varfr pr do dit, por kushdo q i bn mir vetes s vet me vullnetin e tij (duke agjruar), sht edhe m mir pr t. Mirpo, agjrimi sht m i mir pr ju, nse jeni q e dini." [el Bekare: 184].

2. Kush e prjeton prej jush kt muaj, duhet ta agjroj at

Pastaj zbriti ajeti n vijim, i cili e abrogoi-e anuloi at t parin. Kt e kan treguar dy sahabt e mdhenj; Abdullah ibn Umer dhe Seleme ibn el Ekvea (Allahu qoft i knaqur prej tyre!), t cilt thon: At (ajetin e par) e abrogoi ajeti pas tij:

Muaji i Ramazanit n t cilin u zbrit Kurani: udhzim pr njerzimin, prov e qart pr udhheqje dhe kriteri (dallues i t vrtets nga e kota). Kshtu q, kushdo prej jush q dallon (hnn e re t nats s par) t muajit (Ramazan), ta agjroj kt muaj; ndrsa kush sht i smur ose n udhtim, t agjroj aq dit (sa ka ln pa

13 MBUROJA.net

agjruar) n ditt e mvonshme. Allahu me kt dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron vshtirsim pr ju. (Agjroni ditt e lshuara m von) Q t plotsoni numrin, t madhroni Allahun pr at se u ka udhzuar drejt, me qllim q ju t jeni shum mirnjohs e falnderues ndaj Tij.19 [El Bekare: 185].

Transmetohet nga Ibn ebi Lejla, se ka thn: Na kan treguar shokt e Muhamedit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!): Kur u urdhrua agjrimi i Ramazanit, kjo gj i rndoi sahabet, dhe ai q ushqente nj t varfr pr do dit, e linte agjrimin, sigurisht prej atyre q nuk mundeshin t agjronin. Ky ishte lehtsim pr ta, por m pas, ky ligj u abrogua me ajetin por q t agjroni sht m mir pr ju, dhe ata u urdhruan t agjronin.20

19.Hadithin e Ibn Umerit e transmeton Buhariu (4/188), ndrsa hadithin e Selemes e ka tranbsmetuar Buhariu (8/181) dhe Muslimi (1145). 20.Kt hadith e ka prmendur Buhariu n shnimet e tij q ka br n Sahihun e tij (8/181- el Fet'h), gjithashtu e ka transmetuar Bejhakiu n "Sunenin e tij (4/200) me zinxhir transmetuesish t lidhur. Senedi i tij sht i sakt. E ka nxjerr gjithashtu Ebu Davudi ( nr: 507) t gjat, me rrug tjetr transmetimit, senedi i t cilit sht i mir (hasen) bashk me hadithet q dshmojn pr t. E ka nxjer gjithashtu Ebu Nuajm n "Mustahraxh", si thuhet n "Taglik et Tealik" (3/185), me rrug t tret transmetuesish, e cila sht e sakt sahih.

Pas ksaj, agjrimi i Ramazanit u b shtje parsore dhe nj nga shtyllat e Islamit. I Drguari mshir pr bott (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot:

Islami sht ndrtuar mbi pes shtylla: Dshmia se nuk ka Zot tjetr i cili meriton t adhurohet prve Allahut dhe se Muhamedi sht i Drguari i Allahut, falja e Namazit, dhnia e Zekatit, kryerja e Haxhit dhe agjrimi i Ramazanit."21

21.Transmeton Buharihu ( 1/47) dhe Muslimi (16); nga Ibn Umeri.

4. Nxitja pr agjrimin e Ramazanit

1. Agjrimi i Ramazanit sht falje pr gjynahet

Ligjvnsi m i Urt ka nxitur pr agjrimin e Ramazanit, duke qartsuar dobit e tij dhe vendin e lart t tij tek Ai; sikur agjruesi t kishte mkate sa shkuma e detit, atij i falen ato pr shkak t ktij adhurimi t mir e t begat.

14 MBUROJA.net

Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Kush e agjron Ramazanin me bindje t plot, duke llogaritur shprblimin nga Allahu, atij i falen t gjitha mkatet e bra m par."22

Transmetohet gjithashtu nga Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se ai ka thn: I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Pes namazet, nga e xhumaja deri n t xhuman tjetr dhe nga Ramazani deri n Ramazanin tjetr, jan falje e asaj q ka ndodhur mes tyre (prej gjynaheve), nse eliminohen (qndrohet larg) mkatet e mdha."23

Transmetohet gjithashtu nga ai (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se i Drguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) u ngjit n Minber dhe tha: "Amin! Amin! Amin!" Dikush tha: O i Drguari i Allahut! Ti u ngjite n Minber dhe the: Amin! Amin! Amin! (prse e the kt)? Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: Xhibrili (alejhis selam) erdhi e m tha: Kush e arrin muajin e ramazanit e

22. Transmeton Buhariu (4/99) dhe Muslimi (759). Kuptimi i shprehjes (me bindje t plot, duke llogaritur shprblimin nga Allahu): d.m.th. duke qen i bindur se ai sht obligim dhe duke krkuar e shpresuar shprblimin e tij nga Allahu; nga dshira e vetes s tij, pa u detyruar nga dikush tjetr dhe pa u mrzitur nga namazi i tij i nats (teravit). 23. Transmeton Muslimi (233).

nuk i falen mkatet, duke merituar kshtu Zjarrin, at e largoft Allahu (nga Mshira e Tij)! Thuaj: Amin! Ather thash: Amin!..."24

2. Agjrimi i Ramazanit sht shkak pr pranimin e lutjeve dhe shptimin nga Zjarri

I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "Allahu liron nga Zjarri prej robrve t Tij do dit e do nat t muajit t Ramazanit. do musliman q lutet me ndonj lutje, ajo i pranohet atij.25

3. Agjruesi sht prej t sinqertve dhe dshmorve

Amr ibn Murrah el Xhuheni (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se: Nj burr erdhi tek i Drguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) dhe i tha: O i Drguari i Allahut! far thua nse dshmoj se nuk ka Zot tjetr q meriton t adhurohet prve Allahut dhe se ti je i Drguari i Tij, e fal Namazin, e jap Zekatin, e agjroj ramazanin dhe ngritem me ibadet n t (falem natn teravit), ather nga cilt jam un? Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: "Nga t sinqertt dhe dshmort shehidt."26

24.Transmeton ibn Huzejme (3/192), Ahmedi (2/246, 254) dhe Bejhakiu (4/204); nga Ebu Hurejra. Ky sht Hadith i sakt dhe esenca e tij gjendet n Sahihun e Muslimit (4/1978). N kt tem kemi hadithe edhe

15 MBUROJA.net

nga sahabe t tjer. Ato i gjen n librin: "Dobit e muajit Ramazan" (f. 25-34), t Ibn Shahin. 25.Transmeton el Bezar (3142) dhe Ahmedi (2/254); nga A'emash; nga ebi Salih; nga Xhabiri (Allahu qoft i knaqur prej tij!). At e transmeton gjithashtu Ibn Maxhe (1643), por t shkurtuar dhe me rrug tjetr transmetimi. Ky hadith sht i sakt-sahih. Lutja e pranuar q prmendet n hadith, sht n kohn e Iftarit, si vjen n vijim. 26.Transmeton Ibn Hibani ( nr 19) me zinxhir t vrtet.

5. Krcnimi pr at q prish me qllim ndonj nga ditt e Ramazanit

Transmetohet nga Ebi Umame el Bahili (Allahu qoft i knaqur prej tij!), se ka thn: Kam dgjuar t Drguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) t thot: Ndrsa po flija, m erdhn dy burra, m kapn pr krahu, m shpun n nj mal t thepisur dhe m than: Ngjitu! Nuk mundem, u thash. Ata than: Do t ta lehtsojm ne ngjitjen. Ather u ngjita, deri sa arrita n mes t malit, dgjova disa zra t fort. Thash: jan kto zra? Ata than: Kto jan rnkimet e banorve t Zjarrit. Pastaj u larguam dhe u gjenda tek disa njerz t varur nga kmbt e tyre, me nofulla t shqyera nga t cilat rridhte gjak. Kush jan kta, thash? Kta jan ata t cilt e elin iftarin para kohs s tij...27

Ndrsa hadithi i transmetuar nga i Drguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!), ku thuhet: "Kush prish nj dit nga agjrimi i Ramazanit me qllim, nuk e shlyen at edhe nse agjron gjith jetn."

Ky sht hadith i Dobt, i pasakt, e m pas do t vij m gjersisht fjala rreth tij.

27. Transmeton Nesai n el Kubra, si thuhet n Tuhfetu el eshraf (4/166), Ibn Hibani (nr. 1800- n shtesat e tij) dhe El Hakim (1/430); nga disa rrug t ndryshme; nga Abdurrahman ibn Jezid ibn Xhabir; nga Selim ibn Amir; nga Ebu Umame.

6. Dispozitat e agjrimit

Dije, o ti musliman, o rob i Allahut Allahu na dhnt dije neve dhe juve-, se kt shprblim madhshtor dhe mirsi t mueshme, t cilin nuk mund ta llogaris vese Falsi m i Madh, Mshirploti, nuk e fiton at vese ai i cili e agjron Ramazanin sipas shembullit t vuls s Pejgamberve (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!), n lidhje me dispozitat q kan t bjn me kt obligim madhshtor dhe me kt muaj t begat.

Po fillojm t paraqesim sqarimin e tyre pa imitim t verbr, duke marr nga Kurani Famlart dhe nga Suneti i pastr, sipas kuptimit t t parve tan t mir, prej katr

16 MBUROJA.net

imamve dhe atyre q kan qen para tyre, nga Sahabet dhe Tabi'int, dhe mjafton ky argumentim.

Kemi zgjedhur nga medhhebet drejtimet- e tyre t fikhut, at q sht m e mira, dhe nga mendimet e tyre, at q sht m e drejta.

7. Para fillimit t Ramazanit

1. Numrimi i ditve t muajit Shaban

Umeti musliman duhet t numroj ditt e muajit Shaban n mnyr q t prgatitet pr Ramazanin, pasi q muaji mund t jet me 29 apo me 30 dit, ndrsa agjrimi duhet filluar me dallimin e hns s re. Por nse qielli sht me re, ather llogaritja bhet duke plotsuar tridhjet dit nga Shabani. Kjo sepse Allahu, Shpiksi i qiejve dhe toks, e ka br kohn e daljes s hns shenj pr llogaritjen e kohs dhe t viteve, dhe dihet se muaji hnor nuk i kalon tridhjet ditt.

Transmetohet nga Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Filloni agjrimin me dallimin e hns dhe prfundojeni at me dallimin e saj, e nse keni penges nga ret, ather plotsojeni Shabanin tridhjet dit."28

Transmetohet nga Abdullah ibn Umeri (Allahu qoft i knaqur prej tij!), se i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Mos agjroni derisa ta shihni hnn, dhe mos e elni agjrimin derisa ta shihni at. Por nse u pengojn ret (nga parja e hns), ather llogariteni me dit."29

Transmetohet nga Adij ibn Hatim (Allahu qoft i knaqur prej tij!), se i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Kur vjen Ramazani,

28. Tansmeton Buhariu (4/106), Muslimi (1081). 29. Tansmeton Buhariu (4/106), Muslimi (1080).

agjroni tridhjet dit, vetm nse e shihni hnn m hert (ather eleni at)."30

2. Kush agjron ditn e dyshimt31, ka kundrshtuar Eba el Kasim (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!)

Nuk i lejohet muslimanit q ta pres muajin e Ramazanit me agjrim t nj apo dy ditve, pr siguri (se ndoshta mund t ket hyr muaji i Ramazanit), me prjashtim t

17 MBUROJA.net

atij q ka zakon t agjroj disa dit n jav dhe nj prej atyre ditve qllon para muajit t Ramazanit.

Transmetohet nga Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Mos e pritni Ramazanin me agjrim t nj apo dy ditve, prve atij q ka pas zakon ndonj agjrim, ky le t agjroj."32

Dije, vlla n Islam, se kush e agjron ditn e dyshimt, ai ka kundrshtuar t Drguarin e Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!). Siletu ibn Zufer transmeton nga Ammari, se ka thn: "Kush e agjron ditn e dyshimt, ai ka kundrshtuar Eba el Kasim (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!)."33

30. Transmeton Et Tahavi n "Mushkilu el Athar" (nr. 501), Ahmedi (4/377) dhe Tabarani n "El Kebir" (17/171). N mesin e transmetuesve t ktij hadithi gjendet Muxhalid ibn Seid, i cili sht i dobt, por megjithat, hadithi ka edhe dshmues t tjer pr t, t cilat i ka prmendur shejh Albani n El Irva (f.901). 31. sht pr qllim ajo dit q mendohet t jet dita e par ose e fundit e Ramazanit. (sh.p). 32. Transmeton Muslimi (573- versioni i shkurtuar i tij). 33. Kt hadith e ka prmendur Buhariu n shnimet e tij (4/119-el Feth), ndrsa Ebu Daudi (3334), Tirmidhiu (686), Ibn Maxheh (3334) dhe Nesai (2188) e kan transmetuar me zinxhir t lidhur; nga Amr ibn Kajs el Mulai; nga Ebu Ishak; nga Sileh ibn Zufer; nga Amari. N mesin e transmetuesve t ktij hadithi gjendet Ebu Ishak-es Sebiji- i cili sht mudelis-mbulues dhe fshehs i emrave t transmetuesve t vrtet, dhe kt transmetim ai e ka prcjell me fjaln nga, e cila nuk pranohet nga personat e atill, aq m tepr q nga fundi i jets atij iu przien gjrat. Por megjithat, hadithi ka rrug dhe dshmues t tjer t cilat i ka prmendur Ibn Haxheri n Teglik et Tealik (3/141-142), me t cilat rrug hadithi ngrihet n gradn Hasen-i mir.

3. Nse dshmon nj dshmitar pr daljen e hns, ather agjroni, apo prisheni agjrimin

Dalja e hns vrtetohet me dshmin e dy personave, musliman e t drejt, q e kan par at, dhe kjo bazuar n fjaln e tij (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!): "Agjroni kur ta shihni at (hnn) dhe prisheni agjrimin prsri kur ta shihni at (t dal pr muajin sheval -pas Ramazanit). Ruajeni at, e nse iu pengojn ret, ather plotsoni tridhjet dit. Nse dshmojn dy dshmitar (pr daljen e saj), ather agjroni, apo prisheni agjrimin."34

Megjithat, kjo nuk do t thot se pranimi i dshmis nga dy persona n gjendjen aktuale, e prjashton pranimin e dshmis s nj dshmitari t vetm, pr kt lejohet dshmia e nj dshmitari t vetm n t pamurit e hns. sht vrtetuar nga Ibn Umeri (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se ka thn: "Njerzit po ruanin daljen e hns, ndrsa un e njoftova t Drguarin (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) se e pash at. Ather ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) agjroi dhe urdhroi njerzit t

18 MBUROJA.net

agjrojn."35

8. Nijeti - Qllimi, vendosja

1. Obligimi i brjes s nijetit pr agjrim t obliguar q para hyrjes s Sabahut

Nse sht vrtetuar hyrja e Ramazanit me shikim t syrit, apo nga ana e dshmitarve, apo me plotsim t muajit Shaban, obligohet do musliman i ngarkuar nga sheriati q t vendos- t bj nijet pr agjrim q n mbrmje, sepse i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Kushdo q nuk e bn nijetin pr agjrim para agimit, ai nuk ka agjrim (nuk i quhet agjrimi)."36

34. Transmeton Nesai (4/132), Ahmedi (4/321) dhe Darakutni (2/167); nga transmetimi i Husejn ibn el Harith el Xhedeli; nga Abdurrahman ibn Zejd ibn el Hatab; nga shokt e t Drguarit t Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!). Senedi i ktij hadithi sht Hasen- i mir. 35.E ka nxjer Ebu Daudi (2342), Darimiu (2/4), Ibn Hibani (871), el Hakim (1/423) dhe Bejhakiu (4/212); nga dy rrug t ndryshme. Senedi i ktij hadithi sht Sahih i sakt, si ka thn Ibn Haxheri n et Telhis el Habir (2/187). 36. Transmeton Ebu Davudi (2454), Ibn Huzejme (1933), Bejhakiu (4/202); nga transmetimi i Ibn Veheb; nga Ibn Lehijatu dhe Jahja ibn Ejjub; nga Abdullah ibn Ebi Bekr ibn Hazem; nga Ibn Shihab; nga Salim ibn Abdullah; nga babai i tij; nga Hafsa (Allahu qoft i knaqur prej saj!). E n nj shprehje t Tahaviut, n "Sherhu meani el Athar" (1/54), thuhet : "q nuk e bn niejtin q n mbrmje"; nga t njjtat rrug. At e transmeton gjithashtu Nesai (4/196) dhe Tirmidhiu (730); nga rrug t tjera; nga Jahja. Senedi i ktij hadithi sht i sakt-sahih.

I Drguari (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) gjithashtu thot: "Kush nuk vendos pr agjrim q nga nata, ai nuk ka agjrim (nuk i quhet agjrim)."37

Vendi i nijetit sht zemra, ndrsa shprehja e tij me gjuh sht bidat-risi e humbur, edhe nse njerzit e shohin si t mir. Sa i prket brjes s nijetit para agimit, kjo sht e posame pr agjrimin q sht obligim, pasi q i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) shkonte tek Aisheja, n muajt e tjer jasht Ramazanit dhe i thoshte: "A iu gjendet gj pr drek? Nse jo, un po agjroj."38

Dika e till sht prcjell gjithashtu edhe nga sahabt, si Ebu Derda, Ebu Talha, Ebu Hurejra, Ibn Abasi, dhe Hudhejfe ibn el Jeman (Allahu qoft i knaqur prej tyre dhe na bashkoft me ta nn flamurin e zotriut t bijve t Ademit (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!).

Kjo ka qen pr agjrimin vullnetar, kshtu q argumenton qart se brja e nijetit q me nat sht obligim vetm n agjrimin e detyrueshm, e Allahu e di m s miri.

19 MBUROJA.net

2. Mundsia sht kusht i obligueshmris s agjrimit

Ai q e arrin Ramazanin dhe nuk sht informuar pr t, por ka ngrn dhe ka pir gjat dits, pastaj sht njoftuar, ai duhet t ndalet nga ushqimi dhe t plotsoj agjrimin, i cili i konsiderohet i sakt (edhe pse ka ngrn n fillim t dits). Ndrsa ai q nuk ka ngrn ende, pastaj mson se ka hyr Ramazani, t mos haj, por t agjroj, dhe prsa i prket brjes s nijetit q me nat, ai nuk qndron m si kusht pr

37. Transmeton Nesai (4/196), Bejhakiu (4/202), Ibn Hazmi (6/162); nga transmetimi i Abdurrezakut; nga Ibn Xhurejxh; nga Ibn Shihabi. 38. Transmeton Muslimi (1154).

kt, sepse ai nuk ka pasur mundsi pr at (pasi q nuk e dinte se t nesrmen do t ishte Ramazan), e si dihet, nga bazat e ktij sheriati t drejt sht se obligueshmria dhe ngarkimi me t sht n varsi t mundsis.

Aisheja (Allahu qoft i knaqur prej saj!) transmeton se: "I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) kishte urdhruar q t agjrohet dita e Ashures, e kur u b obligim agjrimi i muajit Ramazan, kush donte agjronte dhe kush donte nuk agjronte."39

Ndrsa nga Seleme ibn el Ekva transmetohet se ka thn: "I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) urdhroi nj burr nga fisi Eslem, q t thrriste me z t lart; kush ka ngrn, t agjroj pjesn e mbetur t dits, dhe kush nuk ka ngrn, le t agjroj, sepse sot sht dita e Ashures."40

Si shihet, agjrimi i dits s Ashures ka qen obligim, por ai u abrogua. Ata u urdhruan q t ndalen nga ushqimi, nse kishin ngrn dhe t plotsonin agjrimin, i cili u llogaritej i sakt. Po kshtu edhe me agjrimin e Ramazanit, sepse ai sht obligim (ashtu si ka qen edhe agjrimi i dits s Ashures) dhe gjykimi pr at q sht obligim nuk ndryshon.

3. Disa dijetar kan kundrshtuar dhe kan thn se ajo dit duhet t zvendsohet

Ashura nuk ka qen farz-obligim i domosdoshm, por dije, vlla i nderuar, se t gjitha argumentet sqarojn se agjrimi dits s Ashures ka qen vaxhib-urdhr, pr shkak t transmetimit t saj n hadithin e Aishes (Allahu qoft i

39.Transmeton Buhariu (4/212) dhe Muslimi (1125). 40.Transmeton Buhariu (4/216) dhe Muslimi (1135).

20 MBUROJA.net

knaqur prej saj!). M pas urdhri pr agjrimin e saj u prforcua m shum kur u b thirrja e prgjithshme, e m pas u prforcua edhe m shum kur u urdhruan t agjrojn pjesn e mbetur t dits edhe nse kishin ngrn, si thuhet n hadithin e Seleme ibn el Ekva t siprprmendur, si dhe n hadithin e Muhamed ibn Sajfi el Ensari, ku thuhet: I Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) doli tek ne n ditn e Ashures dhe tha: A e agjruat kt dit? Disa than po e disa jo. Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: Plotsojeni me agjrim pjesn e dits q ka mbetur. Pastaj i urdhroi q t njoftonin banort e fshatrave prreth Medines, q t agjronin pjesn e mbetur t asaj dite.41

Kundrthnien e ktyre fjalve e zgjidh fjala e Ibn Mesudit (Allahu qoft i knaqur prej tij!): Kur u b obligim agjrimi i Ramazanit, agjrimi i Ashures u anulua42, si dhe fjala e Aishes (Allahu qoft i knaqur prej saj!): Kur zbriti urdhri pr agjrimin e Ramzanit, ather Ramazani u b farz-obligim, ndrsa Ashureja u la (u anulua).43

Megjithat, plqyeshmria e agjrimit t dits s Ashures nuk sht anuluar, madje pr t ka unanim, si ka prmendur Hafiz Ibn Haxher n "el Fet'h" (4/346); nga Ibn Abdulberr, kshtu q agjrimi i saj qndron ende, ndrsa ajo q sht abroguar-anuluar, sht obligueshmria e saj, e Allahu e di m mir.

41.E ka nxjer Ibn Huzejme (3/389), Ahmedi (4/388), Nesai (4/192), Ibn Maxheh (1/552) dhe Taberani n el Kebir (18/238); nga transmetimi i Sheabiut. Senedi i ktij hadithi sht Sahih- i sakt. 42.E transmeton Muslimi (1127). 43.E transmeton Muslimi (1125).

Disa dijetar t tjer kan thn: Nse ka qen farz-obligim, ajo sht abroguar bashk me dispozitat e saj.

Por n t vrtet, hadithet pr agjrimin e dits s Ashures argumentojn pr disa gjra:

a) Agjrimi i dits s Ashures ka qen vaxhib-detyr.

b) Ai q nuk e bn nijetin pr agjrimin farz q me nat, nga mosdija e hyrjes s Ramazanit, agjrimi i tij nuk prishet.

c) Ai q ka ngrn e ka pir, pastaj mson se ka hyr Ramazani, ai duhet t agjroj pjesn e mbetur dhe nuk e ka obligim ta prsris at dit.

Ajo q sht abroguar nga kto pika, sht vetm e para prej tyre, e cila mbeti n rrethin e plqyeshmris, si e tham m sipr. Megjithat, nga abrogimi i saj nuk rrjedh gjithashtu abrogimi i dispozitave t tjera t saj, e Allahu e di m mir.

21 MBUROJA.net

Kta dijetart (e prmendur m sipr), jan agrumentuar gjithashtu me hadithin t cilin e transmeton Ebu Davudi (2447) dhe Ahmedi (5/409); nga Katade; nga Abdurrahman ibn Seleme; nga xhaxhai i tij, se: "Fisi Eslem erdhi tek i Drguari i Allahut (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) dhe ai u tha: A e agjruat kt dit? Ata than: Jo. Ai (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: Ather agjrojeni pjesn e mbetur t saj, pastaj zvendsojeni at me agjrimin e nj dite tjetr.

Por ky hadith sht i dobt dhe ai ka dy dobsira:

* Mosnjohja e Abdurrahman ibn Seleme, pr t cilin Dhehebiu n "el Mizan" (2/567) ka thn: "Nuk njihet se kush sht". Ndrsa Ibn Haxheri n "et Tehdhib" (6/239) ka thn: "Nuk dihet gj pr t". Kurse Ibn ebi Hatim e ka prmendur emrin e tij n "el Xherh uet Ta'dil" (5/288), por as nuk ka folur mir pr t dhe as keq.

* Gjithashtu, Katade ka prdorur n transmetimin e tij fjaln nga filani, por ai sht mudelis-fshehs i emrave dhe mbulues i tyre (kshtu q hadithi i tij nuk pranohet tek dijetart e hadithit).

9. Koha e Agjrimit

Shokt e Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!), n fillim t Islamit, kur vinte koha e Iftarit dhe nse kishin agjruar, hanin, pinin dhe kryenin marrdhnie me grat e tyre, prderisa nuk kishin fjetur, e nse dikush nga ata flinte para ngrnies s darks apo Iftarit, nuk u lejohej m t bjn dika nga kto q cekm m lart, deri t nesrmen. M pas ata i mbuloi Mshira e Zotit tnd Bujar e Dhuruesi t Madh dhe bri lehtsim pr ta, gj e cila i gzoi shum ata. Kt e bn t qart edhe hadithi n vijim:

Transmetohet nga El Bera (Allahu qoft i knaqur prej tij!), se ka thn: "Kan qen shokt e Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) se nse dikush prej tyre ishte agjrueshm, pastaj vinte koha e Iftarit dhe ai ngrihej pa ngrn, ather nuk hante m at nat deri t nesrmen n mbrmje. Nj her, Kajs ibn Sirme el Ensari ishte agjrueshm dhe kur erdhi koha e iftarit, shkoi te gruaja e tij dhe i tha: A t ndodhet gj pr t ngrn? Jo, tha ajo, por mund t shkoj t krkoj diku. Por ngaq tr ditn punonte, at e zuri gjumi dhe kur ajo erdhi dhe e pa ashtu, tha: Ah, q mbete pa ngrn! T nesrmen n mesdit atij i ran t fikt dhe kt gj ia treguan t Drguarit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!). Ather zbriti ajeti: "Ju sht br e ligjshme q t keni marrdhnie me grat tuaja nett e agjrimit."

Ata u gzuan shum me kt ajet. Pastaj zbriti pjesa tjetr e ajetit: "Hani e pini deri sa t dallohet peri i bardh (drita e agimit) nga peri i zi (errsira e nats)."44 [el Bekare: 187].

22 MBUROJA.net

Pikrisht kjo mshir q i Gjithmshirshmi, Mshirploti ka hedhur mbi robt e prkushtuar Atij, t cilt thon: "Dgjuam dhe u bindm. Na fal ne, o Zoti yn, dhe tek Ti sht kthimi!", pikrisht ajo ka prcaktuar kufijt e dits s agjrimit; fillimin dhe mbarimin e saj; q nga dallimi i agimit deri n mbarim t dits dhe n hyrje t nats, kur rrethi i diellit mbulohet nn horizont.

1. Peri i bardh dhe peri i zi

Kur zbriti ajeti q prmendm m lart, disa nga shokt e Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) morn fije t zeza dhe fije t bardha e i vendosn nn jastk apo i lidhn n kmb, pastaj vazhdonin t hanin e t pinin deri sa t mund ti dallonin ato nga njri-tjetri.

Adij ibn Hatim (Allahu qoft i knaqur prej tij!) thot: "Kur ka zbritur ky ajet: "hani e pini derisa t dallohet qart peri i bardh nga peri i zi n agim". [El Bekare: 187], un mora nj pe t zi dhe nj t bardh, dhe i vendosa nn jastkun tim. Gjat nats vshtroja tek ato me qllim q ti dalloja nga njri-tjetri, por nuk i dallova dot, kshtu q shkova tek i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin

44. Transmeton Buhariu (4/911).

mbi t!) dhe i thash pr kt, e ai tha: "N ajet sht pr qllim errsira e nats dhe drita e dits."45

Sehl ibn Sead (Allahu qoft i knaqur prej tij!) thot: "Kur zbriti ky ajet: "hani e pini derisa t dallohet qart peri i bardh nga peri i zi n agim", ai q donte t agjronte, lidhte n kmbn e tij nj fije peri t bardh dhe nj t zez, dhe vazhdonte duke ngrn e pir deri sa u qartsonte shikimi i tyre. Ather Allahu zbriti ajetin: "n agim", dhe e kuptuan pastaj se qllimi ishte pr ditn dhe natn.46

Pas ktij sqarimi Kuranor dhe pas ksaj begatie Hyjnore, vjen roli i t Drguarit t Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) n sqarimin e shokve t tij kufirin e ktij dallimi t dits nga nata, me nj prshkrim pas t cilit nuk mbet asnj pik dyshimi apo mosnjohje n kt shtje.

45. Transmeton Buhariu (4/113) dhe Muslimi (1090). Trheqim vrejtjen ktu se kuptimi i jashtm i hadithit t bn t kuptosh se Adiji ka qen prezent n kohn kur ka zbritur ky ajet, gj q do t thot se ai ka qen musliman n at koh, por e vrteta nuk qndron kshtu, pasi q obligueshmia e agjrimit ka qen n vitin e dyt t hixhretit, ndrsa brja musliman e Adijit ka qen n vitin e nnt apo t dhjet, si thuhet n "el Isabe" (2/468). Kshtu q, ose t thuhet se ajeti ka zbritur von, gj e cila sht shum larg realitetit, ose t thuhet se fjala e Adijit "Kur zbriti ajeti", d.m.th: Un u bara musliman dhe m lexuan kt ajet. Kjo e dyta sht m afr t vrtets, duke u bazuar edhe n nj transmetim q gjendet n "Musnedin" e imam Ahmedit

23 MBUROJA.net

(4/377), ku thuhet: "I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) m msoi namazin dhe agjrimin. Thot: Ai (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) m tha: Falu kshtu e kshtu dhe agjro; kur t perndoj dielli, ha dhe pi, deri sa t dallosh perin e bardh nga peri i zi (n agim). Agjro tridhjet dit, vetm nse e sheh hnn (e muajit pas Ramazanit, ather mos agjro m). Ather un mora dy fije floku, nj t bardh e nj t zi" Marr nga "el Fet'h" i Ibn Haxherit (4/132-133), me ndryshime t vogla. 46.Transmeton Buhariu (4/114) dhe Muslimi (1091).

Si thot nj poet:

Nuk mbet gj e vrtet pr logjikn, Nse dita ka nevoj t argumentohet!

2. Jan dy agime

Prej atyre dispozitave q ka sqaruar i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) sht edhe fakti se agimi sht dy llojesh, apo se kemi dy agime:

a) Agimi mashtrues, i rrem: Agimi i cili nuk e bn t lejuar faljen e namazit t sabahut dhe as nuk e ndalon agjruesin nga ushqimi.

b) Agimi i vrtet: Agimi ia ndalon ushqimin agjruesit dhe e bn t lejuar faljen e sabahut.

Ibn Abasi (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se Muhamedi (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Jan dy agime: i pari nuk e bn t ndaluar ushqimin dhe as nuk e bn t lejuar namazin (e sabahut), ndrsa i dyti e bn t ndaluar ushqimin dhe bn t lejuar namazin (e sabahut)."46

Dije, vlla Musliman, se:

a) Agimi mashtrues sht e bardha e shtrir dhe ndriuese q ngrihet n qiell si bishti i ujkut.

b) Agimi i vrtet sht ngjyra e kuqe q prhapet gjersisht n fusha e kodra, q shprndahet npr rrug e shtpi, e ky sht ai me t cilin lidhen dispozitat e agjrimit dhe namazit.

46. Transmeton Ibn Huzejme (3/210), el Hakim (1/191 dhe 495), Darukutni (2/165), El Bejhaki (4/261); nga transmetimi i Sufjanit; nga Ibn Xhurejxh; nga Ata; nga Ibn Abasi. Dhe zingjiri i tij sht i sakt. Ky hadith ka gjithashtu nj dshmitar nga hadithi i Xhabirit (Allahu qoft i knaqur prej tij!) t cilin e ka nxjer El Hakimi (1/191), el Bejhakiu (4/215) dhe Darakutni (2/165).

24 MBUROJA.net

Semurete (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se Muhamedi (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "T mos iu mashtroj ezani i Bilalit, e as kjo bardhsi q zgjatet n agim deri sa t prhapet horizontalisht."47

Talk ibn Ali transmeton se Muhamedi (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Hani dhe pini, e t mos iu mashtroj drita e bardh q ngjitet n qiell vertikalisht (para agimit), por hani e pini deri sa t'iu zr drita e kuqe."48

Dije, o ti i drejtuar n adhurimin e Zotit tnd, se cilsit e agimit t vrtet jan ato q prputhen me ajetin e Kuranit: "derisa t dallohet qart peri i bardh nga peri i zi n agim" [El Bekaretu 187]. Pra, drita e agimit t vrtet sht ajo q prhapet horizontalisht npr lugina dhe majat e kodrave, sikur t ishte fije peri e bardh, ndrsa sipr saj shfaqet fija e zez nga mbetjet e errsirs q sht duke u larguar.

Nse e dallon kt drit, ather ndalu nga ngrnia e pirja dhe nga marrdhniet intime, e nse ke n dor nj got uj apo pije tjetr, pije at dhe t bft mir, sepse ajo sht nj lejim madhshtor nga m i Madhi i mshiruesve pr robt e tij agjrues. Dhe nse e dgjon ezanin:

Muhamedi (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "Nese dikush nga ju ndgjon ezanin dhe n dorn e tij ka en me ushqim apo pije, mos ta lr at derisa t marr nevojn q ka prej saj."49

47. Transmeton Muslimi (1094). 48. Tansmeton Tirmidhiu (3/76), Ebu Davudi (2/304), Ahmedi (4/23), Ibn Huzejme (3/211); nga Abdullah ibn Neuman; nga Kajs ibn Talk; nga babai i tij; me zinxhir t sakt. 49. Transmeton Ebu Davud (235), Ibn Xherir (3115), el Hakimi (1/426), el Bejhakiu (2/218), Ahmedi (2/423); nga transmetimi i Hamadit; nga Muhamed ibn Amr; nga Ebi Selemete; nga Ebi Hurejre, me zinxhir t mir. Gjithashtu ka edhe rrug tjetr. At e transmeton Ahmedi (2/510) dhe el Hakim (1/203-205); nga transmetimi i Hamadit; nga Amar ibn Ebi Ammar; nga Ebi Hurejra; me zinxhir t sakt.

sht pr qllim me ezanin, ezani i dyt i agimit t vrtet dhe argument pr kt sht edhe shtojca e hadithit, t ciln e ka transmetuar imam Ahmedi (2/510), Ibn Xherir et Taberi (2/102) e t tjer, n fund t hadithit: "Dhe muezini e thirrte ezanin (e dyt) kur fillonte agimi."50

Pr kt t kuptuar argumenton edhe ajo q transmeton Ebu Umamete (Allahu qoft i knaqur prej tij!) i cili thot se: "U thirr ikameti pr namaz dhe Umeri kishte enn me uj n dor. A t pij, o i Drguari i Allahut? Po, tha ai, dhe Umeri e piu at."51

Me kt na vrtetohet se ndalesa e t ngrnit para fillimit t agimit t vrtet sht bidat-risi e shpikur.

25 MBUROJA.net

El Hafidh (Allahu e mshiroft!) n "el Fet'h" (4/199) thot: "Nga bidatet e urrejtuara q jan shpikur n kt koh sht thirrja e ezanit t dyt n muajin e Ramazanit njzet minuta para agimit, si dhe fikja e kandilave q jan vn si shenj pr ndalimin nga t ngrnit dhe t pirit pr at q dshiron t agjroj, me pretendimin se kjo gj e re sht pr siguri n kryerjen e plot t adhurimit. Por kt gj nuk e din vese pak njerz. Po ky pretendim i ka shtyr ata q t mos e thrrasin ezanin e akshamit vese pas perndimit t diellit me disa grad, q t ket hyr koha tamam, sipas tyre, duke e vonuar kshtu iftarin dhe duke shpejtuar syfyrin, n kundrshtim me sunetin. Pr kt shkak sht paksuar e mira tek ata dhe sht shtuar e keqja. Allahu na ndihmoft!"

Themi: Dhe ka vazhduar ky bidat i ndaless s t ngrnurit para agimit t vrtet dhe pritja e hyrjes mir t kohs s namazit edhe n kt kohn ton, dhe tek Allahu ankohemi.

3. Pastaj plotsohet agjrimi deri n mbrmje.

Nse fillon nata nga ana e lindjes dhe mbaron dita nga perndimi, e perndon dielli, ather elet t agjrimi.

Transmetohet nga Umeri (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se Muhamedi (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Nse fillon nata nga kjo an, dhe mbaron dita nga ana tjetr, dhe perndon dielli, ather agjruesi e prish (e el) agjrimin."

Ndrsa kjo gj vrtetohet menjher pasi t humbas rrethi i diellit, edhe pse ndoshta drita e tij siprfaqsisht duket, pasi q ka qen nga udhzimi i Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) se nse ka qen agjrueshm, ka urdhruar nj person q t ngjitet mbi nj vend t lart dhe t shikoj diellin, e nse ka thn se ka pernduar, ai e ka elur iftarin.

Disa njerz supozojn se nata nuk bie pas perndimit t diellit menjher, por pasi t shprndahet errsira n lindje dhe n perndim. Kjo ka ndodhur edhe me disa nga shokt e Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!), por

50. Transmeton Buhariu (4/171) dhe Muslimi (1100). Fjala e tij: "e prish agjrimin"; d.m.th. sipas dispozits e jo realisht, pr at se ka hyr koha e iftarit. 51. Transmeton el Hakim (1/434) dhe Ibn Huzejme (2061). E ka vrtetuar edhe el Hakimi sipas kushteve t Buhariut dhe Muslimit.

iu qartsua se mjafton q t bjer errsira nga lindja menjher pasi t humbet rrumbullaku i diellit.

26 MBUROJA.net

Abdullah ibn ebi Eufa (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton e thot: Ishim me t Drguarin e Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) n nj udhtim dhe ai ishte agjrueshm (n muajin e Ramazanit). Kur perndoi dielli, ai i tha njrit prej njerzve: O filan! [ndrsa n nj transmetim tjetr t Ebu Daudit thuhet: "O Bilal!"] Na sill uj. Ai tha: O i Drguari i Allahut! Sikur t prisje sa t ngryset? [ndrsa n transmetimin tjetr shton: sa t perndoj dielli]. Ai (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: Zbrit dhe na sill uj.52

- Por sht ende dit, tha ai. - Zbrit dhe na sill uj.

Ather zbriti dhe u solli uj, nga i cili piu edhe i Drguari (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!). [Thot: Sikur ndokush t shihte nga perndimi i hipur mbi deven e tij, do ta shihte diellin (t papernduar ende)]. Pastaj ai (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) bri me shenj me gishtin e tij nga lindja dhe tha: "Nse sheh se nata ka filluar nga kjo an, ather agjruesi e ka elur agjrimin."

sht vrtetuar nga Sahabt e Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) se ata kan pasuar kt fjal dhe sht prshtatur vepra e tyre me fjaln e Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!). Ebu Seid el Huderi, p.sh. ka vepruar kshtu duke e elur agjrimin pasi q ka pernduar apo ka humbur rrumbullaku i diellit.53

52. Transmeton Buhariu (4/199), Muslimi (1101), Ahmedi (4381), Ebu Davud (2352). Ndrsa shtojca e par ka qen e Muslimit (1101), ndrsa e dyta nga Abdurrezaku (4/226). 53. E transmeton Buhariu n shnimet e tij (mualek) (4/196). Gjithashtu e ka prmend edhe Ibn Ebi Shejbe n "el Musanaf" (3/12) dhe Said ibn Mensur, si thuhet n "el Fet'h" (4/196) dhe n "Umdetu el Karij" (9/130). Shih: "Taglik et Tealik" (3/195).

Vrejtje:

Dispozitat e agjrimit q u prmendn me hert kan t bjn me shikimin e syrit (syrit t njeriut), dhe nuk duhet q t mundohemi me mjetet teknike-astronomike bashkkohore pr t dalluar kohn e mngjesit, apo permes kalendarve t cilt i kan larguar muslimant nga tradita dhe msimi i Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!), pasi q tek ata e mira sht e pakt ndrsa e keqja e shumt54, e Allahu e di m s miri.

Vrejtje tjetr:

27 MBUROJA.net

N disa vende muslimane, pr thirrjen e ezanit muezint ndihmohen me kalendare q botohen prej rreth pesdhjet vitesh!! Ata e vonojn Iftarin dhe e shpejtojn syfyrin, duke rn kshtu drejtprsdrejti n kundrshtim me udhzimin e Muhamedit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!).

N kto vende ngrihen disa nga ata q kujdesen pr praktimin e Sunnetit dhe e elin agjrimin me perndimin e diellit, ndrsa syfyrin e llogarisin me agimin. Kur perndon dielli, ata han iftar dhe kur hyn agimi i vrtet si e sqaruam m par- e fillojn agjrimin. Kjo vepr sht nj vepr e ligjshme dhe e sakt, pr t ciln nuk ka pik dyshimi. Ndrsa ai q mendon se ky gjest apo kjo vepr sht gabim, ta dij mir se ka gabuar me nj gabim shum t qart, e nuk ka ndryshim e fuqi vese me Allahun!

54. Dhe kush don qartsime dhe sqarime m shum le t shikoj n kto punime librash si vijojn: a. "Mexhmua Fetava shejh el Islam ibn Tejmije" (25/123-202). b. " El Mexhmu sherh el Muhedheb" (6/279) nga Neveviu. c. " Et talhis el Habir " (2/187-188) nga Ibn haxheri.

Si nuk mund t mos jet e ditur, ky adhurim (agjrimi) sht i lidhur me perndimin e diellit dhe me agimin, e nse kt gj e kundrshton ndokush nga njerzit, ta dini se ata jan gabimtar e jo ata q kapen pr bazn dhe prqendrohen n t. Ezani sht lajmrim pr hyrjen e kohs, por nse koha ka hyr dhe ezani vonohet, apo thirret ezani para se t hyj koha e caktuar, ather qndrimi n origjin sht ajo q obligohet. Msoje kt dhe meditoje mir!

10. Syfyri

1. Urtsia n syfyr

Allahu e ka br obligim pr ne agjrimin ashtu si ishte obligim edhe pr popujt e mhershm nga ithtart e Librit. Allahu i Lartsuar thot: "O ju q besuat, agjrimi u sht br obligim sikurse q ishte obligim edhe i atyre q ishin para jush, kshtu q t bheni t devotshm." [el Bekare: 183].

Kshtu, koha dhe gjykimi i agjrimit ishin t njjta me ato t ithtarve t Librit; q t mos hahet, t mos pihet dhe t mos kryhen marrdhnie intime pas gjumit (t nats), d.m.th nse dikush flinte pa ngrn, atij i duhej t qndronte pa ngrn deri n mbrmjen e s nesrmes, gj e cila ka qen obligim edhe pr muslimant n fillim, si e sqaruam m par. Kur u abrogua kjo dispozit, i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) urdhroi q t hahej syfyr n agim, pr t dalluar mes agjrimit ton dhe agjrimit t ithtarve t Librit.

28 MBUROJA.net

Amr ibn Asi (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Dallimi mes agjrimit ton dhe agjrimit t ithtarve t Librit sht ngrnia e syfyrit."55

2. Dobit e syfyrit

a) Ngrnia e syfyrit sht bereqet

Transmetohet nga Selmani (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Bereqeti gjendet n tri gjra: N t ngrnurit bashk, n t ngrnurit e qullit dhe n t ngrnurit e syfyrit."56

Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Me t vrtet Allahu e ka vn bereqetin n syfyr dhe n kandar."57

Abdullah ibn el Harith transmeton nga nj prej shokve t Pejgamberit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) se ka thn: Hyra tek i Drguari (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) i cili ishte duke ngrn syfyr dhe ai tha: "Ky

55.Transmeton Muslimi (1096). 56.Transmeton Et Tabarani n "el Kebir" dhe Ebu Nuajm n "Dhikr Ehbar Esbahan" (1/57); nga Selman el Farisi (Allahu qoft i knaqur prej tij!). Senedi i tij sht i mir hasen, nga hadithet q dshmojn pr t. 57.Transmeton esh Shirazi n "el Elkab", gjithashtu edhe n "Xhamiu Es Sagir" (1715), dhe el Hatib n "el Muvedih" (1/263); nga Ebu Hurejrja me t njjtin zinxhir t hadithit t msiprm. Edhe ky sht gjithashtu hasen-i mir me dshmitart e tij, nga t cilt sht edhe hadithi i msiprm.

sht Bereqeti-mirsia q Allahu ua ka dhuruar juve, andaj mos e humbni at."58

Fakti i t qnurit e syfyrit bereqet sht dika e dukshme, pasi q ai sht pasim i Sunnetit dhe e forcon robin pr agjrim, i jep kurajo frymdhnse pr at se largon vshtrsin nga agjruesi dhe e nxit at q t agjroj sa m shum. N ngrnien e syfyrit ka edhe kundrshtim t ithtarve t librit, t cilt nuk han syfyr, dhe pr kt shkak, i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e ka quajtur syfyrin si ushqim i bereqetshm, si sht prmendur edhe n dy hadithet e el Irbad ibn Sarije dhe t Ebi Darda (Allahu qoft i knaqur prej tyre!) : "Ejani ngrihuni n ngrnien e bereqetshme; d.m.th. n ngrnien e syfyrit."59

b) Allahu fal dhe melekt e Tij bjn lutje pr ata q han syfyr

Ndoshta bereqeti m i madh i syfyrit sht se Allahu i lartsuar i prfshin me falje ata q ngrihen n syfyr dhe hedh mbi ta Mshirn e Tij, ndrsa melekt e Mshiruesit krkojn

29 MBUROJA.net

falje pr ta dhe i luten Allahut q t'ua fshij gjynahet atyre, ashtu q t jen prej t liruarve t Mshiruesit nga Zjarri n muajin e Kuranit.

58. Transmeton Nesai (4/145) dhe Ahmedi (5/270), me sened t sakt. 59. Hadithin e el Irbadit e transmeton Ahmedi (4/126), Ebu Daudi (2/303) dhe Nesai, (4/145); nga transmetimi i Junus ibn Sejf; nga el Harith ibn Zijad; nga Ebi Rehm; nga el Irbad . Por ky El Harith nuk sht i njohur. Ndrsa hadithin e Ebi Derdas e transmeton Ibn Hibani (223); nga transmetimi i Amr ibn el Harith; nga Abdullah ibn Selam; nga Reshdin ibn Sead; prej tij. Hadithi sht sahih.

Ebu Seid el Hudri (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Ngrnia e syfyrit sht bereqet, ndaj mos e lini at, qoft edhe me pirjen e nj gllnke uj, sepse Allahu i fal dhe melekt e Tij bjn lutje pr ata q han syfyr."60

Kshtu q, muslimani nuk duhet ta humbas kt shprblim t madh nga Zoti i Gjithmshirshm, e syfyri m i mir pr besimtarin jan hurmat (arabe).

I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "Syfyri m i mir pr besimtarin jan hurmat."61

E nse ndokujt nuk i gjenden hurma, ather t bj syfyr qoft edhe me nj gllnk uj, si e tham m sipr dhe n baz t fjals s t Drguarit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!): "Bni syfyr qoft edhe me nj gllnk uj."62

3. Vonimi i syfyrit

sht e preferuar q syfyri t vonohet deri pak para faljes s sabahut, pasi q i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) dhe Zejd ibn Thabit (Allahu qoft i knaqur prej tij!) kan ngrn syfyr s bashku dhe kur e kan kryer syfyrin, i Drguari u ngrit dhe fali sabahun. Koha ndrmjet prfundimit t ngrnies s syfyrit t tyre dhe faljes s namazit ishte sa t lexuarit e pesdhjet ajeteve nga Libri i Allahut.

60. Nxjerja e ktij hadithi sht prmendur m par. 61. Transmeton Ebu Davudi (2/303), Ibn Hiban (223), el Bejhakiu (4/237) nga Muhamed ibn Musa nga Sa'eid el Mekberi nga Ebi Hurejra, me zingjir t sakt. 62. Nxjerja e ktij hadithi sht prmendur m par.

Si sht transmetuar nga Enesi (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se Zejd ibn Thabit (Allahu qoft i knaqur prej tij!) ka thn: "Kemi br syfyr me t Drguarin (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!), pastaj ai u ngrit pr t falur namazin (e sabahut)." I

30 MBUROJA.net

thash (Enesi i tha Zejdit): Sa ka qen koha mes ezanit dhe syfyrit? Tha: Sa t lexuarit e pesdhjet ajeteve."63

Dije, o rob i Allahut, Allahu t drejtoft n t Vrtetn, se ty t lejohet ngrnia, pirja dhe kryerja e mardhnieve intime, prderisa je ne dyshim pr agimin dhe nuk t sht qartsuar ai, pasi q Allahu i Lartsuar dhe i Drguari i Tij (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e kan sqaruar kufirin e dallimit t dits nga nata, dhe ngase Allahu i Madhruar e ka falur at vepr q bhet gabimisht dhe me harres, dhe e ka lejuar ngrnien, pirjen dhe marrdhniet derisa t qartsohesh, ndrsa dyshimi nuk sht qartsi, pasi q qartsia sht gj e sigurt dhe nuk ka dyshim n t; ndaj sigurohu!

4. Vendimi pr syfyrin

Pr kt ka urdhruar i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) me urdhr t prer, se kush dshiron t agjroj, t ngrihet dhe t bj syfyr.

63. Transmeton Buhariu (4/118) dhe Muslimi (1097). Ibn Haxheri n "el Fet'h" (4/138), thot: "Prej zakonit t arabve ka qen se ata e prcaktonin kohn me punt q kryenin; p.sh. me kohn e mjeljes s deles, apo me kohn ndrmjet dy mjeljeve t deves, apo me therjen e nj kafshe. Kshtu edhe Zejdi e prcaktoi kohn ndrmjet syfyrit dhe ezanit me kohn q duhej pr t lexuar pesdhjet ajete, gj e cila t jep t kuptosh se kjo koh ka qen pr ta koh adhurimi, ndrsa puna e tyre ka qen leximi i Kuranit dhe meditimi n t."

Ai (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "Kush dshiron t agjroj, ather le t ngrihet e t bj syfyr me dika."64

Dhe ka thn:

"Bni syfyr, se n syfyr ka bereqet."65

Pastaj ai (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka sqaruar vlern e syfyrit pr umetin e tij, duke thn: "Dallimi mes agjrimit ton dhe agjrimit t ithtarve t Librit sht n ngrnien e syfyrit."66

Dhe ka ndaluar lnien apo heqjen dor nga ai, duke thn: "Syfyri sht ushqim i bereqetshm, ndaj mos e humbni at, qoft edhe me nj gllnk uj, sepse Allahu fal dhe melekt bjn lutje pr ata q bjn syfyr."67

Dhe thot: "Bni syfyr, qoft edhe me nj gllnk uj."68

Themi:

31 MBUROJA.net

Shohim se urdhri i t Drguarit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) sht i prforcuar me prforcime t shumta nga tri kahje:

64. E transmeton Ibn Ebi Shejbe (3/8), Ahmedi (3/367), Ebu Jeala (3/438) dhe El Bezar (1/465); nga Sherik ibn Abdullah ibn Muhamed ibn Akil; nga Xhabiri. Ky Sheriku sht i dobt, por hadithi ka nj dshmues tjetr mursel, nga Seid ibn Mensuri n "Sunenet" e tij, me shprehjen: "Bni syfyr, qoft edhe me nj kafshat." Kshtu ka thn el Hafidh n "el Fet'h" (4/140). Hadithi ka edhe nj dshmitar tjetr i cili do t vij pas tri haditheve. 65. Transmeton Buhariu (4/120) dhe Muslimi (1095); nga Enesi. 66. Transmetimi i tij kaloi m par. 67. Transmeton Ibn Ebi Shejbe (3/8), Ahmedi (3/12 dhe 3/44); nga tri rrug transmetimi; nga Ebu Seid el Hudri, e ato rrug prforcojn njra-tjetrn. 68. Transmeton Ebu Ja'la (3340); nga Enesi. Hadithi sht i mir- hasen, n baz t hadithit q dshmon pr t, t cilin e transmeton Ibn Hibani (nr.884).

a) Urdhri pr t.

b) Fakti se ai sht simbol i agjrimit t muslimanve dhe ndars-dallim mes agjrimit t tyre dhe agjrimit t t tjerve.

c) Ndalesa nga lnia e tij.

Kto jan fakte (t dhna, prova) t forta dhe argumente t qarta.

Megjithat, pas gjith ksaj, Ibn Haxheri n "el Fet'h" (4/139), ka prcjell faktin se dijetart jan t nj mendimi (unanimisht ixhma) se syfyri sht vepr e preferuar dhe e plqyer!! E Allahu e di m s miri.

11. far gjrave duhet t'u largohet agjruesi

Dije, o ti q t sht dhn mundsia pr bindje ndaj Allahut t Madhruar, se agjrues sht ai i cili i ndal gjymtyrt nga mkatet, gjuhn nga gnjeshtrat, fjalt e ndyta dhe dshmia e rreme, barkun nga ngrnia e pirja, organin gjenital nga marrdhniet intime. Nse flet, nuk flet me dika q e lndon agjrimin e tij, e nse vepron dika, nuk vepron dika q e prish agjrimin. Prkundrazi, fjala e tij del e mbl dhe vepra e tij e mir dhe e mbar.

Ky sht agjrimi i ligjshm, e jo thjesht t ndalurit nga ngrnia, pirja e epshet. Por agjrimi sht agjrim i gjymtyrve nga mkatet, agjrim i barkut nga ngrnia e pirja. Ashtu sikur ushqimi dhe pirja e prishin at, po kshtu edhe mkatet presin shprblimin dhe prishin frytet e tij, duke shkuar me t n rangun e atij q nuk ka agjruar.

32 MBUROJA.net

I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e ka nxitur muslimanin agjrues q t mveshet me moral t lart e t mir, dhe t largohet nga fjalt e ndyta, t ulta e t pamoralshme, gjra t cilat edhe pse muslimani sht i obliguar q t largohet prej tyre n do koh, por ndalesa pr to sht shum m e rrept gjat kryerjes s obligimit t agjrimit.

Kshtu, sht obligim mbi do musliman agjrues q t largohet nga kto vepra t cilat e cnojn agjrimin e tij, me qllim q t ket dobi nga agjrimi dhe t arrij devotshmrin pr t ciln ka folur Allahu n Fjaln e Tij: "O ju q besuat! Agjrimi u sht br obligim sikurse q ishte obligim edhe i atyre q ishin para jush, kshtu q t bheni t devotshm." [el Bekare: 183].

Kjo sepse agjrimi sht mjet lidhs q t shpie te devotshmria, pasi q ai e mbron veten (njeriun) nga dshirat e tij q jan mkate. I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "Agjrimi sht mburoj"69, gj t ciln e sqaruam n kapitullin pr dobit e agjrimit.

M posht po paraqesim disa vepra t urryera, t cilat duhet t njihen me qllim q t'i refuzosh dhe t mos biesh n to, ashtu si thot edhe poeti:

E msova t keqen jo pr t'a vepruar at, por q t ruhem prej saj.

E kush nuk e dallon t mirn nga e keqja, ai bie n t!

1. Dshmia e rreme

Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Kushdo q nuk e l dshmin e rreme dhe t vepruarit me t, Allahu s'ka nevoj q ai ta lr ngrnien dhe pirjen e tij."70

2. Fjalt e kota dhe t turpshme

Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Agjrimi nuk sht t ndaluarit nga t ngrnit e t pirit, por ai sht t ndaluarit nga fjalt e kota e t turpshme. Nse dikush t shan apo t ngacmon (t sulmon), ti thuaj: Un jam agjrueshm. Un jam agjrueshm."71

69. Shiko m sipr transmetimin e tij. 70. Transmeton Buhariu (4/99). 71. Transmeton Ibn Huzejme (1996) dhe el Hakim (1/430,431), me zinxhir t sakt.

33 MBUROJA.net

Pikrisht pr kt shkak ka ardhur edhe krcnimi i ashpr nga i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) pr at q vepron kto vepra t kqia, si thot i sinqerti i cili nuk flet nga vetja e tij: "Ndodh q ndonj agjrues t mos arrij nga agjrimi i tij vese uri dhe etje."72

Shkak pr kt sht fakti se ai q e vepron kshtu, ai nuk e percepton realitetin e t agjruarit pr t cilin Allahu na ka urdhruar, kshtu q Allahu e ndshkon at duke ia br haram atij shprblimin dhe sevapet.73

Pr kt shkak, dijetart tan prej selefve t sinqert, kan br dallim ndrmjet t qnurit e ndalimit n at kuptim t veant n lidhje me adhurimin, duke shkaktuar prishjen e atij adhurimi, dhe ndrmjet t mos qenurit e tij n at kuptim, duke mos e prishur kshtu adhurimin.74

72.Transmeton Ibn Maxhe (1/539), Ed Darimij (2/211), Ahmedi (2/441, 373) dhe El Bejhakiu (4/270); nga Said el Makberi; nga Ebi Hurejra, me zinxhir t sakt. 73.Shih: "El lu'lu' vel Merxhan fima itefeka alejhi esh Shejhan" (707) dhe "Rijadu Salihin" (1215). 74.Shih pr kt: "Xhamiu el Ulum vel Hikem" (faqe 58), i Ibn Rexhebit.

12. Gjrat q lejohen pr agjruesin

Asnj rob i bindur Allahut, i cili e kupton Kuranin dhe sunetin, nuk dyshon n faktin se Allahu do t mirn dhe t lehtn pr robt e Tij dhe nuk do t vshtirn pr ata.

Prej ktu, Ligjvnsi m i Urt i ka lejuar agjruesit disa gjra, duke e i zhveshur ato nga gjynahu (q nuk jan gjynah t veprohen). Kto gjra po i paraqesim m posht me argumentet e tyre:

1. Agjruesi mund t gdhihet i papastr-xhunub

Ka pasur raste kur i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) sht gdhir i papastr-xhunub nga marrdhniet intime q ka pasur me grat e tij, pastaj ka marr gusl pas agimit dhe ka agjruar.

Aisheja dhe Umu Selemete (Allahu qoft i knaqur prej tyre!) transmetojn se: "Kishte raste q t Drguarin e Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e zinte sabahu duke qen xhunub nga marrdhniet q kishte me gruan e tij, pastaj lahej dhe agjronte."75

2. Agjruesit i lejohet t prdor misvakun

34 MBUROJA.net

Muhamedi (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "Sikur mos t mos e rndoja ummetin tim, do t'a urdhroja at q t prdorte misvakun n do avdes."76

N kt hadith, i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) nuk e ka veuar agjruesin nga t

75.Transmeton Buhariu (4/123) dhe Muslimi (1109). 76.Transmeton Buhariu (2/311) dhe Muslimi (252).

tjert, dhe ky sht argument se misvaku prdoret si nga agjruesi edhe nga t tjert, n do avdes dhe n do namaz.77

Gjithashtu, ky hadith sht i prgjithshm pr do koh; para mesdits apo pas saj, e Allahu e di m s miri.

3. Shplarja e gojs dhe hunds

I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e shplante gojn dhe hundn duke qen agjrueshm, mirpo ai e ka ndaluar agjruesin nga t tepruarit n kt.

I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) thot: "... dhe thithe mir ujin me hund, vetm nse je agjrueshm."78

4. Prqafimi dhe puthja e agjruesit gruan e tij

Aisheja (Allahu qoft i knaqur prej saj!) transmeto se: "I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e puthte gruan duke qen agjrueshm, si dhe e prqafonte at duke qen agjrueshm, por ai ka qen m i prmbajtur se ju n epshet e tij."79

Por kjo gj nuk sht e preferuar pr t riun, ndryshe nga i kaluari n mosh.

Abdullah ibn Amr ibn Asi transmeton duke thn: "Ndrsa ishim tek i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!), aty erdhi nj djal i ri dhe tha: O

77. Kjo sht zgjedhja e Buhariut, gjithashtu edhe e Ibn Huzejmes dhe t tjerve. Shih: "Fet'hul Bari" (4/158), "Sahih Ibn Huzejme" (3/247) dhe "Sherh es Sune" (6/298). 78.Transmeton Tirmidhiu (3/146), Ebu Daudi (2/308), Ahmedi (4/32), Ibn Ebi Shejbete (3/101), Ibn Maxhe (407) dhe Nesai (nr, 87); nga Lakit ibn Sabra; me zinxhir t sakt. 79.Transmeton Buhariu (4/131) dhe Muslimi (1106).

35 MBUROJA.net

i Drguari i Allahut! A m lejohet ta puth gruan duke qen agjrueshm? Ai (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: "Jo". Pastaj erdhi nj i moshuar dhe tha: A m lejohet ta puth gruan duke qen agjrueshm? I tha "Po". Ather ne po shihnin njri-tjetrin me habi, ndrsa i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: "I moshuari e sundon veten e tij."80.

5. Analizat e gjakut dhe injeksionet joushqyese

Kto nuk jan prej gjrave q e prishin agjrimin. Pr kt do t flasim m pas n mnyr t shtjelluar.

6. Hixhamja

Hixhamja, apo nxjerja e gjakut me kupa ka qen prej gjrave q e prishnin agjrimin, por m pas kjo u abrogua, pasi q sht vrtetuar se i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka br hixhamen duke qen agjrueshm, si sht transmetuar nga Ibn Abasi (Allahu qoft i knaqur prej tij!) se: "I Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka br hixhamen duke qen agjrueshm."81

7. T provuarit apo t shijuarit e ushqimit

Por kjo sht e kushtzuar me mosfutjen e tij n fyt, duke u bazuar n transmetimin e Ibn Abasit (Allahu qoft i

80.Transmeton Ahmedi (2/185,221); nga Ibn Lehija; nga Jezid ibn Ebi Habib; nga Kajsar Et Tuxhejbi. Zinxhiri i transmetimit t ktij hadithi sht i dobt, pr shkak t dobsis s Ibn Lehijas. Megjithat, ekziston nj hadith tjetr dshmues pr kt, t cilin e transmeton Taberani, kshtu q hadithi mund t ngrihet n gradn hasen-i mir. 81.Transmeton Buhariu (4/155). Shih gjithashtu: "Nasih el Hadith ve mensuhihi" (334-338), t Ibn Shahinit.

knaqur prej tij!) ku thuhet: "Nuk ka problem pr agjruesin nse shijon uthulln apo dika tjetr, por pa e futur deri n fyt."82

8. Lyerja e syve, futja e pikave t ilait n to, apo t ngjashme me to nga gjrat q hyjn n sy.

Kto gjra nuk e prishin agjrimin, pa marr parasysh se a shijon dika n fyt apo jo. Ky sht mendimi q ka zgjedhur edhe dijetari i Islamit, Ibn Tejmije, n librin e tij "E vrteta e agjrimit", si dhe dhe nxnsi i tij, Ibn Kajjim el Xhevzije, n librin e tij "Zadul Mead".

36 MBUROJA.net

Ndrsa imam Buhariu, n "Sahihun" e tij83 thot: "Enesi, el Haseni dhe Ibrahimi nuk shihnin ndonj problem pr agjruesin nga lyrja e syve me kohl."

9. Hedhja e ujit t ftoht mbi kok dhe brja banjo

El Buhari n "Sahihin" e tij thot: "Tema: Brja banjo pr agjruesin". Pastaj thot: Ibn Umeri (Allahu qoft i knaqur prej tij!) njomi nj rrob me uj dhe e hodhi mbi kok (a mbi shpin) duke qen se ishte agjrueshm. Po kshtu edhe Sheabiu ka hyr dhe ka br banjo duke qen agjrueshm. Ndrsa el Haseni ka thn: Nuk ka problem pr agjruesin q t fus uj n goj gjat avdesit apo q t freskohet."

82.E transmeton Buhariu n shnimet e tij (mualek), (4/154- Fet'h). Ndrsa Ibn Ebi Shejbe e ka transmetuar me zinxhir t rregull n (3/47). Po kshtu edhe el Bejhaki (4/261); nga dy rrug transmetimi; nga ai (Ibn Abasi). Hadithi sht i mir-hasen. Shih: "Taglik et Tealik" (3/151-152). Pastaj krahasoje me "Muhtasar Sahih el Buhari" (451) t profesorit ton, el Albani. 83.Shih burimet e msiprme.

Madje edhe vet i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka pas hedhur uj mbi kokn e tij nga etja apo nga vapa, duke qen agjrueshm."84

13. Allahu dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron vshtirsim

1. Udhtari

Jan transmetuar hadithe t sakta ku udhtarit i sht dhn t zgjedh nse dshiron t agjroj apo jo, pa harruar se kjo Mshir e Allahut sht prmendur gjithashtu n Librin e Famlart, ku i Gjithmshirshmi, Mshirploti thot: "E kush sht i smur ose n udhtim, le t agjroj aq dit nga ditt e mvonshme. Allahu me kt dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron vshtrsim pr ju." [El Bekare: 185].

Hamza ibn Amr el Eslemi, i cili agjronte vazhdimisht, e pyeti t Drguarin e Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!): A t agjroj kur jam n udhtim? I Drguari (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) i tha: Nse do, agjro e nse do, ele (mos agjro).85

84.Transmeton Ebu Daudi (2365) dhe Ahmedi (5/376,380,408,430); me sinxhir t sakt. 85.Transmeton Buhariu (4/156) dhe Muslimi (1121).

Enes ibn Malik (Allahu qoft i knaqur prej tij!) ka thn: Un isha duke udhtuar me t Drguarin e Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) gjat Ramazanit, dhe

37 MBUROJA.net

ata q agjronin nuk i fajsonin ata q nuk agjronin, dhe as ata q nuk agjronin nuk i fajsonin ata q agjronin.86

Hadithet i msiprme argumentojn pr przgjedhjen e agjrimit apo lnies s tij nga udhtari dhe nuk argumentojn pr preferencn e ndonjrs prej t dyjave. Mirpo, prej hadithit vijues ne mund t deduktojm se sht m mir q gjat udhtimit t mos agjrohet. I Drguari (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: Vrtet, Allahu dshiron q t kryhen lehtsimet e Tij, ashtu si urren t kryhen mkatet ndaj Tij."87

Ndrsa n nj transmetim tjetr thuhet: "...ashtu si dshiron vendosmrin n kryerjen e urdhrave t Tij."88

Por kjo mund kufizohet n at person i cili nuk gjen vshtirsi n agjrim, me qllim q t mos kthehet lehtsimi pr t pa u vrtetuar qllimi i tij (i lehtsimit). Kt gj e ka qartsuar me nj qartsim q nuk l vend pr dyshim, ajo q sht transmetuar nga Ebu Seid el Hudri (Allahu qoft i knaqur prej tij!), i cili thot: "Ata (sahabet) shihnin; nse ndjeheshin t fort pr t agjruar, ashtu bnin, e nse ndjeheshin t dobt, nuk agjronin dhe q t dyja ishin t mira."89

86.Transmeton Buhariu (4/163) dhe Muslimi (1118). 87.Transmeton Ahmedi (2/108) dhe Ibn Hibani (2742); nga ibn Omeri, me zinxhir t sakt. 88.Transmeton ibn Hibani (345), el Bezari (990) dhe et Tabarani n "El Kebir" (11881); nga Ibn Abasi, me zinxhir t vrtet. 89.Transmeton Tirmidhiu (713) dhe el Begaviju (1763), me zinxhir t vrtet edhe pse n t gjendet el Xhurejri, pasi q transmetimet e Abdul A'la nga ai llogariten nga transmetimet m t vrteta, si ka thn edhe el Ixhliju, e t tjer.

Dije, vlla n besim, Allahu t drejtoft n rrugn e udhzimit dhe sinqeritetit dhe t furnizoft me dituri n fe, se agjrimi n udhtim nse sht vshtrsi pr udhtarin, kjo nuk sht nga mirsia assesi, por prishja sht m primare dhe m e dashur tek Allahu. Argument pr kt kemi at q sht transmetuar nga disa prej Sahabeve (Allahu qoft i knaqur prej tyre!) se i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: "Agjrimi n udhtim nuk sht nga mirsia (nga vepra e mir)."90

Vrejtje:

Disa njerz mund t supozojn se prishja e agjrimit pr udhtarin n kohn ton nuk lejohet, madje e shajn at q kapet pr lehtsimin e Allahut, apo se agjrimi sht m primar pr shkak t udhtimit t leht.

Ktyre ne u trheqim vrejtjen duke i kujtuar me Fjaln e Njohsit t t fshehts dhe t dukshmes: "Dhe Zoti yt nuk sht q harron." [Merjem: 64].

38 MBUROJA.net

Si dhe me Fjaln e Allahut: "Allahu di dhe ju nuk dini." [El Bekare: 232]

Gjithashtu edhe me Fjaln e Allahut n ajetin ku prmendet lehtsimi i prishjes s agjrimit n udhtim: "Allahu me kt dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron vshtirsim pr ju." [El Bekare: 185].

D.m.th: lehtsia, e lehta dhe lehtsimi sht ajo q Allahu dshiron pr njerzit, madje ajo sht prej synimeve dhe parimeve themelore t sheriatit liberal, duke mos harruar se Ai q bri legjitim kt fe, Ai sht krijuesi i kohs, vendit dhe njeriut, dhe Ai sht m i dituri pr nevojat e njerzve;

90.Transmeton Buhariu (4/161) dhe Muslimi (1115); nga Xhabiri.

pr at q iu bn dobi dhe q iu prshtatet atyre. Allahu thot: "A nuk di Ai q ka krijuar, ndrkoh q Ai deprton n thellsi t sekreteve, i njeh hollsit?!" [el Mulk: 14].

E prmedim kt me qllim q muslimani ta msoj se kur Allahu dhe i Drguari i Tij vendos pr dika, nuk mbetet zgjedhje tjetr, por duhet t bashkohemi me robt besimtar e t zgjedhur t Allahut, t cilt nuk paraprijn asgj para Fjals s Allahut dhe t Drguarit t Tij; "Dgjuam dhe u bindm. Krkojm faljen Tnde, o Zoti yn! Vetm te Ti sht ardhmria jon." [El Bekare: 285].

2. I smuri

Allahu i Lartsuar e ka br t lejuar prishjen e agjrimit pr t smurin, si mshir dhe lehtsim pr t.

Por duhet patur parasysh se smundja e cila e lejon prishjen e agjrimit sht ajo q nse bashkohet me agjrimin, e dmton shndetin dhe shtohet edhe m shum, apo e cila vonon shrimin, e Allahu e di m mir.

3. Gruaja me perioda dhe gruaja lehon

Dijetart jan pajtuar unanimisht se agjrimi nuk sht i lejuar pr gruan e cila sht n periudhn e menstruacioneve dhe as pr gruan lehon. Ato duhet ta ndrprejn agjrimin dhe ta kompensojn at m von. Edhe nse ato agjrojn, ai nuk u quhet atyre (sht i pavlefshm).

M shum sqarim pr kt do t vij m pas, me Lejen e Allahut.

4. Burri dhe gruaja e kaluar n mosh

39 MBUROJA.net

Ibn Abasi (Allahu qoft i knaqur prej tij!) thot: "Burri i moshuar dhe gruaja e moshuar nuk kan mundsi agjrimi, por ato japin lmosh duke ushqyer nj t varfr pr do dit."91

Ndrsa Darakutni (2/207) ka prcjell dhe e ka quajtur t sakt nj hadith nga Ibn Mensur; nga Muxhahidi; nga ibn Abasi, se ky ka lexuar ajetin: "E ata q i rndon ai (nuk mund t agjrojn), jan t obliguar pr kompensim, ushqim (ditor), i nj t varfri" [El Bekare: 184], pastaj tha: sht pr qllim burri i moshuar i cili nuk ka mundsi t agjroj, kshtu q i lejohet t'a prish agjrimin dhe t jap lmosh, duke ushqyer pr do dit nga nj t varfr; gjysm tasi drith."92

Ebu Hurejra (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton dhe thot: "Kdo q e z pleqria dhe nuk sht n gjendje t agjroj n Ramazan, ather pr seciln dit ai duhet t jap nj mudd (dy grushte) grur."93

Enes ibn Malik (Allahu qoft i knaqur prej tij!) transmeton se: "Nj vit, ai u ndje i dobt dhe i paaft pr t agjruar Ramazanin. Ather ai prgatiti nj kazan me qull dhe ftoi tridhjet t varfr, t cilt i ngopi mir.94

5. Gruaja shtatzn dhe gruaja gji-dhnse

Prej Mshirs s madhe t Allahut ndaj robrve t dobt t Tij sht lehtsimi i Tij pr ta q t mos agjrojn. N kt

91.Transmeton Buhariu (4505). Shih: "Sherh es Sune" (6/316", "Fet'hul Bari" (8/180), "Nejlul Eutar" (4/315) dhe "Irvaul Galil" (4/22-25). Ndrsa Ibn el Mundhir, n "el Ixhma" (nr.129) ka prcjell se jan unanim pr kt. 92.Shih transmetimin para ktij. 93.E transmeton Darakutni (2/208), por n zinxhirin e tij gjendet Abdullah ibn Salih i cili sht i dobt, porse ka dshmues q e prforcojn kt hadith. 94.Transmeton Darakutni (2/207) me zinxhir t vrtet.

kategori prfshihen edhe grat shtatzna dhe grat gji-dhnse.

Transmetohet nga Enes ibn Maliku95 se ka thn: Kuajt e t Drguarit t Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) erdhn drejt nesh me furi, dhe un shkova te i Drguari (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) t cilin e gjeta duke ngrn. Ai (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: Afrohu dhe ha. Un thash: Un jam agjrueshm. Ai (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) tha: Afrohu, t t tregoj pr agjrimin. Vrtet, Allahu e ka shkurtuar namazin prgjysm pr udhtarin dhe e ka larguar barrn e t agjruarit nga gruaja shtatzn dhe gruaja gji-dhnse Pr Zotin! I Drguari (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e tha kt pr t gjith kta.

40 MBUROJA.net

Ather, si t mos e ha ushqimin e t Drguarit (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!)."96

95. Ky sht Enes ibn Malik el Keabiju, jo Enes ibn Malik el Ensari, shrbetori i Muhamedit alejhi selam, porse ky sht njri nga fisi beni Abdullah ibn Keab, i cili ka banuar n Basra, ka transmetuar nga Muhamedi alejhi selam vetm nj hadith dhe ky sht ai hadith. Shiko "el Isabetu" (1/114-115), t ibn Haxheri dhe "Texhrid eslamu Sahabetu" (1/31) t Dhehebiut, pastaj krahasoji me at q thuhet n "Fejdul Kadir" (2/268), pasi q midis tyre ka dallim shum preciz!. 96. Transmeton Tirmidhiu (715), Nesai (4/180), Ebu Davudi (2408) dhe Ibn Maxhe (1667). Senedi i tij sht Hasen- i mir, ashtu si ka thn Tirmidhiu.

14. Iftari

1. Kur bn iftar agjruesi?

Allahu i Lartsuar thot: "pastaj plotsojeni agjrimin deri n mbrmje" [El Bekare: 187].

Ndrsa i Drguari i Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) e ka komentuar kt ajet me ardhjen e nats, ikjen e dits dhe humbjen e rrumbullakut t diellit, si e sqaruam m par, n at mnyr q ia qetson zemrn muslimanit pasues t Rrugs s Drejt.

O rob i Allahut, kto jan fjalt e t Drguarit t Allahut (Paqja dhe Bekimi i Allahut qofshin mbi t!) para duarve