EDEB‹YAT DÜNYASINDAN 1.1 Okur Yazar m›s›n›z? 6

B‹LEfi‹K ZAMANLAR (hikaye) zaman/kip + -(y)d‹ (< i-di) 7

1.2 Türkçe Yaz›n 10

B‹LEfi‹K ZAMANLAR (rivayet) zaman/kip + -(y)m‹fl (< i-mifl) 12

1.3 Sizin Klasi¤iniz Ne? 14

B‹LEfi‹K ZAMANLAR (flart) zaman/kip + -(y)sE (< i-se) 15

YAfiADIKÇA

KURTULAMADIKLARIMIZ

2.1 Gençlik Bafl›mda Duman 18

ULAÇLAR -D‹kçE, -D‹k + iyelik sürecesüresince, boyunca 19

2.2 Hayat›n›zda Kim Var? 22

ULAÇLAR -Dik/-(y)EcEk + iyelik kadar-(y)EcEk kadar 24

2.3 Eyvah! Yafllan›yorum! 26

ULAÇLAR -D‹k/-(y)EcEk + iyelik gibi 29

3.1 Neden Korkuyorsunuz? 30

B‹RLEfi‹K ZAMANLAR zaman + ol 31

3.2 Onsuz Olmaz 34

B‹RLEfi‹K ZAMANLAR (genifllemifl) zaman + gibi ol 35

3.3 Takmay›n Kafan›za 38

ULAÇLAR -cEs‹nE-(y)m‹fl gibi 39

5.1 Paran›n Ne Önemi Var? 54

ULAÇLAR -mEktEnsE, -mEk varken, -mEk yerine

-(y)EcEk + iyelik + -(n)E, -(y)EcEk + iyelik yerde 55

5.2 Lüküs Hayat 58

SIFATLAR -sEl 59

5.3 Az Para ‹le Çok Mutluluk 62

BA⁄LAÇLAR ki’liler 63

6.1 Dil ve ‹letiflim 66

ULAÇLAR -D‹k /-(y)EcEk + iyelik + -(n)E göre-D‹k + iyelik kadar›yla 67

6.2 Bedenimizin Dili 70ULAÇLAR -D‹k + iyelik takdirde

-mE + iyelik durumunda 71

6.3 Dilin Kemi¤i 74

OLUMSUZLUK de¤il 75

4.1 Dünya Mutfaklar› 42

TEZL‹K -(y)‹ver- 43

4.2 Dünyan›n Dans› 46

SÜRME -(y)Edur-, -(y)Ekal, -(y)Egel- 47

4.3 Giysiler 50

YETERL‹K -(y)Ebil- / -(y)EmE- 51

DÜNYACA ÜNLÜ

PARA...PARA...PARA...

D‹LE GELMEK

1.

‹‹ççiinnddeekkiilleerr

ÜN‹TE

2.

ÜN‹TE

3.

ÜN‹TE

4.

ÜN‹TE

5.

ÜN‹TE

6.

ÜN‹TE

HAD‹ BEN‹ GÜLDÜR7.1 Gülümse 78

ULAÇLAR ...-(y)E...-(y)E 79

7.2 Mizah›n Türkçesi 82

Y‹NELEMELER ... m‹ ... 83

7.3 Komedi Dünyas› 86

BEL‹RTEÇLER hiç yoktan, hiç de¤ilse 87

YAPI VE YAPIM

UZAYDAYIZ

8.

10.

12.

11.

RUHUN GIDASI

7.

‹NSANIN BÜYÜK SIRRI

TELE-V‹ZYON

‹‹ççiinnddeekkiilleerr

8.1 Müzik Baflucumda 90

ED‹LGEN -‹l + -mEktE(d‹r) 92

8.2 Çare Müzikte 94

ULAÇLAR-mEks‹z‹n 95

8.3 fiark› Söylemek Laz›m 98

BEL‹RTEÇLER henüz, daha

art›k, zaten, flimdilik 100

9.1 Dünyan›n Bin Bir Harikas› 102

ULAÇLAR -mEklE, -mEklE beraber/birlikte

-mEklE kalma-, -Dik + iyelik +-(y)lE kal- 103

9.2 Tafl›n Esteti¤i 106

ULAÇLAR -mEk /-mE + iyelik kofluluyla /flart›yla 107

9.3 Sayg›l› Kentleflme 110

BA⁄LAÇ ki 111

11.1 Bizi Biz Yapan Beyin 126

DURUM EKLER‹ (yan ifllevler) -(y)E, -DE, -DEn 127

11.2 Zeka Küpü müsünüz? 130

ULAÇLAR -mE/-(y)‹fl + iyelik + -(n)dEn önce/sonra/itibaren 131

11.3 Güç Bende Art›k 134

SORU (imal›) 135

ÜN‹TE

ÜN‹TE

9.

ÜN‹TE

ÜN‹TE

ÜN‹TE

ÜN‹TE

12.1 Evrende Yolculuk 138

SIFATLAR (s›ralan›fl) 139

12.2 Uzaya Yolculuk 142

ADLAfiMA s›fat + iyelik > ad 143

12.3 Y›ld›zlar›n Söyledikleri 146

‹LGEÇLER d›fl›nda, -(n)dEn baflka

-(n)‹n yan›nda/yan› s›ra 147

10.1 Her An Her Yerde 114

ADLAfiTIRMA -m‹fl + l‹k + iyelik var/yok/ol-

-Dik /-(y)EcEk + iyelik var/yok/ol- 115

10.2 Bir Dizi Dizi 118

Y‹NELEMELER … -mEs‹nE /-mEs‹nE …

… dE … 120

10.3 Yar›flal›m m›? 122

BEL‹RTEÇLER yaln›z, yaln›zca, sadece, ancak 123

6

4

3

2

1

EEddeebbiiyyaatt DDüünnyyaass››nnddaann1 1. Okur Yazar m›s›n›z?

4 5 6

3

11 Tart›flal›m

Ne Kadar Okuyoruz?

Sadece geceleri uykuya dalmak için kitap oku-yorum. Eskiden bir de otobüste okuyordum amaart›k ifle arabayla gitti¤im için yolda da okumu-yorum. Aç›kças› baflka türlü vaktim de olmuyor,akl›ma da gelmiyor.

Gülflah 20

Ayda 2 kitap okuyorum. Gençken daha da çokokuyordum. Her gün en az 1 saatimi okumayaay›r›yorum. Bu benim için hem dinlendirici hemde çok keyifli.

Emel 45

Benim hayat›mda kitap okumak _________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

Bir araflt›rmada, "Niçin okumuyorsunuz?" sorusuna

kat›l›mc›lar›n verdikleri yan›tlar afla¤›da. Siz bunlar-

dan hangilerine kat›l›yorsunuz?

� Kitaplar pahal›.

� Okul e¤itiminde okuma al›flkanl›¤› verilmiyor.

� Televizyon, insanlar› kitap okumaktan uzaklaflt›r›yor.

� Ö¤rencilerin çok fazla ödevi var.

� Herkesin çal›flma temposu çok yo¤un.

� Di¤er nedenler

1 2

Kitap okumak bence çok s›k›c›. Ö¤renciyken bi-le okumuyordum. Film izlemeyi tercih ediyorum.Çünkü sonunda ne olaca¤›n› görmek için bir sü-rü zaman harcamaya gerek kalm›yor.

Onur 30

7 8

7

1111..

1. Seni gördü¤üme çok flafl›rd›m. Burada oldu¤unu

bil________________ .

2. Sinema salonuna girdi¤imizde film çoktan

baflla________________ .

3. Televizyonun olmad›¤› y›llarda, insanlar daha çok

kitap oku________________ .

4. Yeni evimi görmedin. Sen Ankara’ya son geldi¤in-

de ben Çankaya’da otur________________ .

5. Gençken hiçbir fleyden kork________________ .

6. Neden eve h›rs›z gibi sessizce giriyorsun, az kals›n

kafana tavayla vur________________ .

7. Niçin beni beklemediniz? Ben de sizinle gel________

______________ .

8. Gençli¤imde çok güzel dans et________________ .

9. O¤lum dört yafl›ndayken harfleri tan›________________.

10. Türkiye’ye geldi¤im ilk aylarda Türklerin konuflma-

lar›n› anla________________ ama flimdi her fleyi rahat-

l›kla anlayabiliyorum.

11. Bu kadar çok içki iç________________ , bu halde araba

kullanamazs›n.

12. Türkiye’ye yerlefleli 2 ay oldu ama daha önce tatil

için pek çok kez gel________________ .

13. Kemal ile konuflurken az daha ona sürpriz bir do-

¤um günü partisi haz›rlad›¤›n› a¤z›mdan

kaç›r________________ .

14. Biraz yavafl git. Az kals›n öndeki arabaya

çarp________________ .

22 Tamamlayal›m

1. Çocukken en çok hangi çizgi filmi sev________________ ?

2. Sen eskiden hiç et ye________________ . Ne oldu, sonra-

dan sonraya et sevdi¤ini mi fark ettin?

3. Üniversitedeyken yurtta m› kal________________ ?

4. Seninle gelmek istedi¤imi bil________________ ? Niçin be-

ni beklemedin?

5. Eyvah! Çikolata sevmedi¤inizi bil___________________ . Ben

de sizin için çikolatal› kek yapm›flt›m.

6. Seni arad›¤›mda uyu________________ ? Telefonu açma-

d›n.

7. Anne, ben küçükken yaramazl›k yap________________ ?

8. Hani senin çok iflin vard›, bu akflam çal›fl_______________?

Neden televizyon seyrediyorsun?

9. Bu filmi daha önce izle________________ ? Sanki hayal

meyal hat›rl›yorum.

10. Biz üniversitedeyken her hafta sonu sinemaya gider-

dik. Siz de git________________ ?

11. Dosyalar› masan›n üzerine b›rak_____________, ald›n m›?

12. Türkiye’ye geldi¤iniz zaman Türkçe bil________________ ?

13. Siz geçen y›l Çankaya Spor kulübüne git______________ ?

Sanki sizi oradan hat›rl›yorum.

14. Bu kadar üzülece¤ini bilseydim sana hiç bunlar›

anlat________________ ?

15. Neden sigara içiyorsun, sen sigaray› b›rak_____________?

33 Tamamlayal›m

miyordum

Ad›l

bensenobizsizonlar

Eylem

Örnekler

ara, ö¤renotur, yapgel, kat›let, geçtan›

(Siz) geç kald›n›z. Daha erken gelmeliydiniz.(Biz) y›llar önce bu sokakta oturuyorduk.(Siz) meflgul müsünüz? (Ben) bilseydim rahats›z etmezdim.Dün sen beni aramayacak m›yd›n? (Ben) keflke seni daha önce tan›sayd›m.

—

-ma/-me-m›/-mi-mu/-mü-maz/-mez

Zaman Eki

-yor/-›yor/-iyor/-uyor/-üyor-d›/-di/-du/-dü/-t›/-ti/-tu/-tü-acak/-yacak/-yecek-m›fl/-mifl/-mufl/-müfl-r/-›r/-ir/-ur/-ür/-ar/-er-mal›/-meli-sa/-se

B‹LEfi‹K ZAMANLAR (hikaye)

Kifli Eki

-m-n—-k-n›z/-niz/-nuz/-nüz-lar/-ler

?

-m›-mi-mu-mü

Hikaye Eki

-d›/-di/-du/-dü/-yd›/-ydi/-ydu/-ydü-t›/-ti/-tu/-tü

zaman/kip + -(y)d‹ (< i-di)

(Ben) Türkiye’ye gelmeden önce biraz Türkçe ö¤renmifltim.Son geziye onlar da bizimle birlikte kat›ld›yd›/kat›ld›lard›.(O) benim yerimde olsa böyle yapmazd›.(O) neredeyse s›n›f› geçemeyecekti.(Siz) gençken de Türkçe bildiniz mi?

8

1111..

44 Yerlefltirelim, iflaretleyelim

E¤lence sektöründen siyasete, yemek tarifinden tarih

bilgisine kadar çeflitli konularda tasarlanan web sitele-

ri, k›sa zamanda günlük yaflam›n vazgeçilmez bir

parças› haline geldi. (1)___________________________________ .

Art›k kitaplar›n sanal versiyonlar› çeflitli sitelere yük-

leniyor. Bir de e-kitap ad› verilen, yaln›zca sanal ortam-

da okurla buluflan kitaplar var. Sözgelimi Stephen

King'in 2000'de yay›mlanan "Mermi Gibi" adl› k›sa ro-

man›, okurlara yaln›zca e-kitap olarak sunuldu ve 500

bin adet satt›.

(2) _________________________________________________________ .

.Acaba e-kitap nas›l okunur, e-kitaplar›n avantajlar›, dezavantajlar› nedir?

E-Kitap Nas›l Okunur?

E-kitab› ya da di¤er ad›yla sanal kitab›, sitenin iflleyifline göre ücretli ya da ücretsiz okuyabiliyorsunuz.

E-kitaplar bilgisayar ekran›nda veya tasarlanan cihazlarda okunabiliyor.

Bas›l› Kitaba Tehdit mi?

Ancak flöyle bir endifle de var: E-kitap bir gün bas›l› kitab›n hatta okuman›n sonunu mu getirecek?

Okuman›n de¤il ama bas›l› kitab›n sonunu getirebilir. (3) ____________________________________________________________ .

Sonuç olarak insano¤lu önceleri tabletleri, sonra papirüsü kullan›yordu. Y›llar sonra da ka¤›t kullan›ld›. (4) __________

___________________________________________________. Gelecekte kitab›n yerini belki e-kitap alacak ama okuma yok olma-

yacak. Dolay›s›yla bu yersiz bir endifle .

E-Kitap Okuman›n Nesi ‹yi, Nesi Kötü?

Önce iyiler:

— Bugüne kadar herkes pahal› kitaplardan yak›n›yordu. Bas›m, da¤›t›m gibi masraflar› olmad›¤› için maliyeti yok

denecek kadar az olan e-kitaplar, bu sorunu çözecek.

— Binlerce sayfa ince bir kitap boyutuna indirilebiliyor. A¤›r çantalar, seyahate ç›karken yan›n›za almak isteyip

de valize nas›l s›¤d›raca¤›n›z› bilemedi¤iniz ciltler, raflardan taflan, yeni kitapl›k yap›ld›kça artan kitaplar e-kitap-

la beraber tarihe kar›fl›yor.

— Uzun vadede e-kitap çevre korumas›na katk› sa¤l›yor. Bas›lan kitap say›s› azald›kça ka¤›t tüketimi, dolay›s›y-

la a¤aç kesilmesi azalacak. Çevre dostu okumalar, sanal kitaplar sayesinde kap›da görünüyor.

— Elektronik ortam›n sa¤lad›¤› olanaklar sayesinde, konular, yaz› yan›nda, ses, müzik ve görüntü ile destekle-

nebiliyor.

— Kitap içinde bir bölümü ararken dakikalarca sayfalar› kar›flt›r›yorduk ama art›k tek bir sözcü¤ü bile birkaç sa-

niye içinde bulabilece¤iz.

Ve kötüler:

— E¤er bilgisayar ya da benzeri cihazlar› kullanm›yorsan›z e-kitaptan mahrum kal›yorsunuz.

— Bu kitaplar›n sat›fl› ve sat›n alma ifllemleri sanal ma¤azalar üzerinden yap›l›yor. Bu da ödeme s›ras›nda or-

taya ç›kabilecek baz› güvenlik sorunlar› anlam›na geliyor.

— Bir baflka güvenlik sorunu da indirdi¤iniz dosyan›n bilgisayar›n›za virüs bulaflt›rmas›. Bir kitap okumaya ni-

yetlenip bütün dosyalar›n›z› kaybedebilirsiniz.

Miraç Zeynep Ökartal’›n “Okuman›n E-Hali”adl› yaz›s›ndan uyarlanm›flt›r

Okuman›n e-hali

9

1111..

� Hatta son y›llarda kitap okuma zevkimiz bile bilgisa-

yara tafl›nd›.

� Bunun hiç de küçümsenmeyecek bir rakam oldu¤u-

nu düflündük ve bu konuda hem kendimizi hem siz-

leri ayd›nlatal›m dedik.

� Çünkü kefliflere, yeni cihazlara, yaflam›m›z› kolaylafl-

t›ran her fleye k›sa sürede uyum sa¤l›yoruz.

Bu:

� Bas›l› kitab›n e-kitab›n sonunu getirmesi.

� Bas›l› kitab›n e-kitab›n yerini almas›.

� Yeni okuma biçimlerinin ortaya ç›kmas›.

� E-kitab›n okuman›n sonunu getirmesi.

E-kitab›n avantajlar›:

� Sat›n alma süreci bas›l› kitapta daha az riskli.

� Daha kolay tafl›nabilir ve saklanabilir.

� ‹nternetten ücretsiz ya da çok ucuza okunabilir.

55 ‹flaretleyelim, yazal›m

bas›l› kitap e-kitap

Ekonomik

Kullan›fll›

Keyifli

Ekolojik

Di¤er

66 Anlatal›m

Hayat›m›zda Neler De¤iflti?

Birkaç y›l öncesine kadar kitap okumak için mut-

laka kitapevlerine giderek kitap sat›n almak gereki-

yordu. Ancak günümüzde internet üzerinden kitap

okumak da mümkün.

• Eskiden • Bundan 20 y›l önce

• 1 y›l öncesine kadar • Geçti¤imiz yüzy›lda

_________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

____________________________________________________________

77 ‹flaretleyelim

Nobel Edebiyat Ödülü

1. Nobel edebiyat ödülünü kazanan›,

hayattayken Alfred Nobel belirliyordu. � �

2. Nobel ödülüne yaln›zca yazar

örgütlerinin, üniversitelerin dil bilimi

akademisyenleri ve Akademi üyeleri

aday olabilirler. � �

3. Akademi üyelerinden 5 kiflilik bir grup

ön eleme yap›yor. � �

4. Ödülün sahibini belirleyen 18 kiflilik

grup 3 y›lda bir de¤ifliyor. � �

Do¤ru Yanl›fl

Eserin Nobel ödülü alabilmesi için gerekli flartlar:

� Dili zenginlefltirmesi

� Edebiyatta yenilik yaratmas›

� Yaz›ld›¤› dile ve kültüre özgü olmas›

� Kelime oyunlar› içermesi

� Baflka dillere çevrilebilmesi

� Yaz›ld›ktan sonraki tarihlerde de anlafl›labilir

olmas›.

1. Nobel ödülünü kazanan› kaç kiflilik

komite belirliyor? � �

2. Ödülü kazanan› belirleyecek komitedeki

kifliler hangi mesleklerden seçiliyor? � �

3. Ön elemelerin ard›ndan kaç yazar›n

eserleri tüm Akademi üyelerince

inceleniyor? � �

4. Orhan Pamuk’un Nobel ödülü ile

ilgili düflünceleri neler? � �

5. Yazarlar Nobel ödülüne niçin de¤er

veriyor? � �

6. Nobel Vakf›n›n kurallar› neler? � �

Var Yok

10

TTüürrkkççee YYaazz››nn2211..

88 Tamamlayal›m

1. Duydu¤uma göre yak›nda evlen________________________ ,

umar›m mutlu olursunuz.

2. Yap›lan bir ankete göre insanlar al›flveriflte promosyon-

lu ürünleri tercih et________________ .

3. Güya beni ara________________________ da cep telefonunun

flarj› bitti¤i için arayamam›fl.

4. Ah, keflke biletleri dün al________________________ , gördün

mü bak, hiç yer kalmam›fl!

5. ‹yi ki benzin alm›fl›z, az kals›n yolda kal________________ .

6 Resepsiyona sordun mu? Otele evcil hayvan kabul

et________________________?

7. Me¤er bu konu benim d›fl›mda herkes taraf›ndan bi-

lin________________________ !

8. Duydu¤um kadar›yla, TÖMER’e verilen dilekçeler bir haf-

ta içinde cevaplan________________________ .

9. Bilgisayar önünde uzun süre çal›flanlar koyu renk

k›yafetler giy________________ .

10. Tüh! Bir dakika erken gel________________________ otobüsü

kaç›r________________________ .

11. Keflke saçlar›n› bu kadar k›sa kestir________________ ; bu

model bana pek yak›flmam›fl.

12. fiimdi suyu iyice kurumufl olan bu ›rmakta day›m kü-

çükken çeflit çeflit bal›klar tut________________________ .

13. Jeologlar›n dediklerine bak›l›rsa önümüzdeki y›llarda

deprem felaketlerinde büyük bir art›fl ol________________ .

99 Tamamlayal›m

Metin herkese, düflmüfllere, hasta çocuklara,

saflara elinden gelen her yard›m› yaparm›fl. Bir

hasta, bir a¤layan, baflka çocuklar taraf›ndan

küçümsenen, afla¤›lanan, kötü durumda garip

görsün, ona elinden geleni yapar, can›n› bile

ver________ . Metin’in bir hali var________ ki, herke-

sin anas› babas› gibi______ . Bafl› s›k›flan Meti-

n’e gel______ . Gelip de eli bofl dönen yok_____ .

Metin ol______ çok kifli tahtal› köyü boyla_______ .

Metin hasta çocuklar› al›p hastanelere bile ya-

t›r________ . Doktorlar bile ondan kork_______ . Me-

tin ço¤u kez aç gez_______ . Neyi varsa baflka-

lar›na ver_______ de kendisi öyle aç gez_______ .

Bu Metin böyle_______ iflte, çok kar›fl›k bir adam

ki, öylesine.

Yaflar Kemal

1100 Tan›tal›m

• Ülkenizde edebiyat

• Ünlü yazar ve flairler

Hayat öyküleri

Eserleri

• Sizin be¤endikleriniz

_____________________________________________________

_____________________________________________________

ecekmiflsiniz

Ad›l

bensenobizsizonlar

Eylem

Örnekler

yapyaflagörhaberleflçal›flgerekkat›lgeçirgel

Ö¤retmenin söyledi, hiç ders çal›flm›yormuflsun.Çok eskiden insanlar kufllar› kullanarak haberlefliyormufl.Doktoruma göre daha çok spor yapmal›ym›fl›m.Uzmanlar›n tahminlerine göre gelecekte yüzlerce katl›gökdelenlerde yaflayacakm›fl›z.

—

-ma/-me-m›/-mi-mu/-mü-maz/-mez

Zaman Eki

-yor/-›yor/-iyor/-uyor/-üyor-acak/-yacak/-yecek-m›fl/-mifl/-mufl/-müfl-r/-›r/-ir/-ur/-ür/-ar/-er-mal›/-meli-sa/-se

B‹LEfi‹K ZAMANLAR (rivayet)

Kifli Eki

-›m/-im/-um/-üm-s›n/-sin/-sun/-sün—-›z/-iz/-uz/-üz-s›n›z/-siniz/-sunuz/-sünüz-lar/-ler

?

-m›-mi-mu-mü

Rivayet Eki

-m›fl/-mifl/-mufl/-müfl-ym›fl/-ymifl/-ymufl/-ymüfl

zaman/kip + -(y)m‹fl (< i-mifl)

On dakika erken gelseymifliz müdürü görebilirmifliz.Arkadafllar›m bu tatili yurt d›fl›nda geçireceklermifl.O bu kursa daha öncede kat›lm›fl m›ym›fl?Yar›n saat dokuzda burada olmam›z gerekiyormufl.Murat buraya geçen y›lda geldiymifl.