Aksa’nın Atex Direktiflerine Uyum Tecrübeleri

05.12.2014

Selin BADEM

TANK SAHALARI HAMMADDE

DEPOLAMA VE LİMAN

ENERJİ SANTRALİ

SOLVENT GERİ

KAZANMADOP

HAZIRLAMA

DOĞALGAZ SANTRALİ

AKTEK

ELYAF ÇEKİM

KESİM PAKETLEME

MAMUL AMBARAK-KİMDOWAKSA

ksa ve Patlayıcı Ortamalar2003 yılına kadar yapılan çalışmalarda DIVISON sistemi

2003- 2006 arasında Atex-Divison sistemleri geçiş ile ilgili çalışmalar

2006 yılından itibaren Atex çalışmaları

2012 yılından itibaren Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve

Etkilerinin Azaltılması Yönetmeliği kapsamında Atex direktiflerine

uyum çalışmaları

2016 IECEx...

SEVESO ÇALIŞMALARI VE AKSA

ATEX DİREKTİFLERİNE UYUM

Proses ve Ürün Geliştirme Müdürü

PROSES TEHLİKE ANALİZİ

Yatırım ve Mühendislik Müdürü

TEHLİKELİ EKİPMAN GRUPLANDIRMA 

Üretim Müdürü

GEÇMİŞ KAZA ARAŞTIRMASI

İSG Uzmanı

FELAKET SENARYOLARI HAZIRLANMASI

Hammadde Depolama ve Liman Müdürü

EVSEL GÜVENLİK – EN 61800 EN 61511

akım ve Yardımcı İşletmeler Müdürü

GÜVENİLİRLİK MERKEZLİ BAKIM

Bakım ve Yardımcı İşletmeler Müdürü

FELAKET SENARYOLARINA GÖRE ACİL EYLEM PLANLARININ YENİLENMESİ

SEÇ Müdürü

BÜYÜK KAZALARI ÖNLEME POLİTİKASI VE GÜVENLİK RAPORU HAZIRLANMASI

SEÇ Müdürü

KİMYASAL MARUZİYET DEĞERLENDİRME

SEÇ Müdürü

Atex

94/9/AT Atex Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili Direktif

99/92/EC Atex 137 Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Direktifi – 2003 ‘te yönetmelik olarak yayınlandı

Ve ekleri

EN 60079-10-1 (2009) ve EN 60079-10-2 (2009)

Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azatılması Hakkında Yönetmelik

Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik 30/04/2013 sayı 28633 1999/92/EC Direktifi (ATEX)

Türkçeye çevirilmemişlerdir.

Yoruma açık yerleri vardır

Eksik olan kısımları kabuller yaparak tamamlamanız beklenir.

Standart tam olarak anlaşılamadan yeni draftları yayınlanır, tamamen

farklı bir boyuta taşınabilir

tex standartlarıEN 60079 Serisi

one Belirleme, Zone Haritası Çıkartılması ve mevcut

nstruman uygunluğunun belirlenmesi çalışmaları Proses ve

rün Geliştirme Müdürü Liderliği’nde kurulan ATEX Ekibi

rafından gerçekleştirilmiştir.

asıl başladık

ZONE belirleme ve ZONE haritası çıkarma çalışmaları 

Enstrümantasyon uygunluk çalışmaları 

ATEX Ekibi 

Kimya Mühendisleri

Elektrik‐Enstruman 

Mühendisleri

Kimin ne ile ilgileneceği net olarak çizilmeli, kimya mühendisi neyi nereye kadar yapar, işi nerede biter

Tehlikeli bölgelerde bulunan mevcut enstrumanları kim listelemeli

ATEX Ekibi 

Kimya Mühendisleri

Elektrik‐Enstruman 

Mühendisleri

tkin iletişim için;

* Olağan ve Olağan Dışı Toplantılar

* Atex Mail Grubu Oluşturma

* Kuralı Tanımlamaeki;

* Toplantılara kimler katılmalı

* Mail grubunda neler paylaşılmalı, aktif  

kullanılabiliyor mu?

* Yönetmelik ve standartların draftları kuralı    

bozduğu durumlar nasıl yönetilmeli?

etişim

x ekibi görev dağılımı

- Mehmet Erhan Doğrul Doğan Arabacıoğlu Tamer Bozacı Mustafa ÖzyılmazElyaf Osman Doğankaya Hüseyin Çalışkan -

- Mehmet Erhan Doğrul Doğan Arabacıoğlu ?

Sinan UğurluGürcan Koman

Mustafa Özyılmazntrali Osman SökeOkan Kaya Emre Başaran Selin Badem

Ahmet Özgür Yurdakul

- Cevat Eryiğit Doğan Arabacıoğlu Ahmet Safa IşıkEngin Değirmenci

Gürcan Koman Mustafa Özyılmazesis Selin Badem Ahmet Safa Işık Ahmet Safa Işık

Osman Söke

- Cevat Eryiğit Doğan Arabacıoğlu Gürcan Koman Gürcan Koman Mustafa Özyılmaz

Üretim, eme, Boya

ve Boya haları (Jel Mamul

mbarı

Emrah Eren Gürcan Koman

Ahmet Safa IşıkEmre Koşan Ahmet Özgür Yurdakul

Eren Güvenç Cevat Eryiğit Doğan Arabacıoğlu Nejat Mesci Gürcan Koman Mustafa ÖzyılmazKazanma Nejat Mesci Ahmet Safa Işık Alper Uzunhasanoğlu

Begüm Sertoğlu Cevat Eryiğit Doğan Arabacıoğlu Nejat Mesci Gürcan Koman Mustafa Özyılmazasyon Nejat Mesci Hakan Murat İşler Selin Badem

Osman Söke

Cevat Eryiğit Doğan Arabacıoğlu Atakan Kaplan Gürcan Koman Mustafa Özyılmaz

e DIW Evren Çekyay Eren Güvenç - - Cevat Eryiğit Doğan Arabacıoğlu Evren Çekyay Gürcan Koman Mustafa Özyılmaz

İSG Sorumlusu - 1 İSG Sorumlusu - 2 Saha Sorumlusu Süreç Sorumlusu

ama ve r Siloları, a Sahaları

Selin BademEmre Koşan Begüm Sertoğlu - -

Adı Proses Sorumlusu -1 Proses Sorumlusu -2 Proses Sorumlusu -3 Proses Sorumlusu - 4

ğişen veya ayrılan çalışanlarni çalışana işin ve bilginin nasıl iletileceği

rev dağılımı eşit yapılmış mı ve uygun mu

Baz Alınan Tipi Parlama Noktası (°C) LEL (%) UEL (%) Patlama Grubu AIT (°C) Sıcaklık Sınıfları  Yoğunluk (g/cm3) MA (g/mol) Buhar Yoğunluğu (hava =1)tril Sıvı ‐ Gaz ‐1 3 17 IIB 481 T1 0,806 53,06 1,8k Sıvı ‐ Gaz 16 27 IIA 630 T1 7,70E‐04  17 ,03 0,6m Persülfat Sıvı ‐ Gaz 228.2sit Sıvı ‐ Gaz 39 4 19,9 IIA 485 T1 1,05 60,05 2,07amin Sıvı ‐ Gaz ‐18 2,8 12,3 IIA 450 T2 0,89 45,09 1,55asetamid Sıvı ‐ Gaz 63 1,8 11,5 IIB* 490 T1 0,94 87,12 3amin Tetra Asetik Asit Sıvı ‐ Gazn Sıvı ‐ Gaz *‐240 4 74,5 IIC 565,5 T1 0,084x10^‐3 2,016non (benzene‐1,4‐diol ) Sıvı ‐ Gaz 165 g/m^3 %  hacim‐ N NA NA 1,358 110,11 3,81orik Asit Sıvı ‐ Gazasit Sıvı ‐ Gazasit Toz IIICioksit Sıvı ‐ Gaz

monoksit Sıvı ‐ Gaz ‐191 12,5 74 IIB 608.89 T1 0,00125 28 , 01 0,97Tozu Toz IIIC 200* T4

Sıvı ‐ Gaz ‐187.8 5 15 I 537 T1 16,04 0,554l Sıvı ‐ Gaz 11 5,5 36,5 IIA 455 T1 0,79 32,04 1,11rilat Sıvı ‐ Gaz ‐3 2 ,8 25 IIB 468 T1 86.09 2 ,97onitril Toz IIIC 485 T1Hidroksit Sıvı ‐ GazMetabisülfit Sıvı ‐ GazAsit Sıvı ‐ Gazl (Isı Transfer Yağı) [Term Sıvı ‐ Gaz 170 373 T2tat Sıvı ‐ Gaz ‐8 2,6 13,4 IIA 385 T2 0,93 86,09 2,97n peroksit (20‐40 %) Sıvı ‐ Gaz 90% ‐ 82‐85ºC; 99%  ‐ 7 40 100 IIA T3 1,1‐1,2 (SG) 34,0128 1,1anolamin Sıvı ‐ Gaz 85 5,5 17 410 T2 1,02(SG) 61,08 2,1rür Sıvı ‐ Gaz ‐61 3,6 29 IIA 472 T1 0,91 62,5 2,2inden Yanıcılık ve  Özelliği Yok

Kimyasal Madde Fiziksel Özellikleri

x Kimyasal Listesi 

Fabrikadaki patlayıcı özelliği olan tüm

kimyasalların belirlenmesi

Yapılacak hesaplamalarda tüm ekibin aynı

değerleri kullanıyor olması

MSDS’lerin güncelliği ve tutarlılığı

hlikeli Kimyasallar

Belirli formatlarda Atex Zone Hesapalama Dokümanları ve Enstruman Uygunluğu 

Belirleme Dokümanları hazırlanmıştır. 

Zone Hesaplama Dokümanları “Z‐Kodu”, 

Enstruman Uygunluğu Belirleme Dokümanları ise “E‐Kodu” 

e başlayacak şekilde kodlanmıştır

Z‐Kodlu doküman ; EN 60079‐10‐1 (2009)  standartı kapsamında gaz patlama 

hesaplamaları  EN 60079‐10‐2 (2009)  ve NFPA 499 standartları kapsamında toz 

patlama hesaplamaları  Kimya Mühendisleri  sorumluluğundadır

E‐Kodlu doküman ; Her Z‐Kodlu dokümana karşılık gelecek şekilde E‐kodlu doküman 

bulunmaktadır  Enstrüman  Mühendisleri  sorumluluğundadır

DOKÜMANTASYON YÖNETİMİ

kümanlar standart mı? 

birleri ile eşleştirilebiliyorlar mı ?

rkes aynı formata uyuyor mu? 

rmülasyon hataları ve kabuller nasıl kontrol ediliyor?

dokümanların kimlere ihtiyacı var ve istediklerinde ulaşabliyorlar mı?

OKÜMANTASYON YÖNETİMİ

Zone Belirleme Çalışması :Gaz patlama riski taşıyan yerler,

Sahadan sorumlu mühendisler,

İlgili saha, bölge ve ünite bilgileri, 

Patlama özelliği olan kimyasallar dokümanda belirtilir 

Patlama özelliği olan kimyasalın fiziksel vekimyasal özellikleri Atex Kimyasal Listesi’ndenbakılarak hesaplama tablosuna doldurulur.

Doküman numarası, revizyonlar,  

Zone Belirleme Çalışması :

Gaz patlama riski taşıyan yerleri tespiti 

Hesaplamalarda üretim sorumlusu taahhütleri önemli yer tutar, isimlerinin yazılması gerekir

Ne kadar kimyasal var? Hibrid karışım oluşuyor mu?  Hangi kimyasalın özellikerini kullanacağız? 

Atex Kimyasal Listesi’nin güncelliği, herkesin aynı değerleri kullanmasını nasıl sağlayacağız?

KKAT

Zone Belirleme Çalışması

Patlama oluşma ihtimali olan bölgenin hacmin (Vo) belirlenir*

*Vo,  kaçak noktasından kimyasal boşalması durumunda tehlikeli kimyasalın önünde hiç bir engel olmadan ulaşabileceği hacim göz önüne alınır. 

Kaçak noktaları belirlenir ve buna göre; 

• boşalma kaynağı, • boşalma derecesi, • çapı değerleri tespit edilir

boşalma derecesine göre;• değerlendirilecek kaçak sayısı 

• emniyet faktörü k 

belirlenir

Saha ziyareti ile;

Vo belirlenirken hangi kaçak noktası baz alınmalıdır?  

*Vo,  kaçak noktasından kimyasal boşalması durumunda tehlikeli kimyasalın önünde hiç bir engel olmadan ulaşabileceği hacim göz önüne alınır. 

Tehlikeli alanda kaçak noktaları belirlenirken;

• Hesaplamalarda kullanılacak başalma kaynağı,• Boşalma derecesi kararı, • Boşalma kaynağının çapı kabulu Nasıl yapılmalıdır? 

boşalma derecesine göre;• Tali ,ana ve sürekli kaçağın bulunduğu ortamlarda kaçak 

sayısı?

Saha ziyareti ile;

DİKKAT

kalite faktörü 

hava değişim sayısı 

hava kullanılabilirlik değerlendirmesi 

Atex tehlike sınıfı belirlemek için gereken değerler hesaplanır

Havalandırma durumunun belirlenmesi

Vz hacmi ile Vo hacmi kıyaslaması

Zone Belirleme Çalışması

Kalite faktörü belirleme kriterleri nelerdir? Tamamen mühendis insiyatifinde olmalı mıdır?

Hava değişim sayısı hesaplamalar çok ağır, bu konuda nasıl bir yol izlenmelidir?

Hava kullanılabilirlik değerlendirme kriterleri nelerdir.?

Hesaplama formülleri koruma altında olması,Her kaçak noktası için farklı formüller ve farklı hesaplama dokümanları mevcuttur, doğru kullanıldığının kontrolünün yapılmasına dikkat edilmelidir. 

Havalandırma durumunun belirlenirken herkes aynıbakış açısında sahip mi, cebri havalandırma hangidurumlarda iyi kabul edilir, kötü havalandırma nasıliyileştirilir ?

Vz <0,1 m3 durumunun oluşmasının neredeyse imkansız 

DİKKAT

Zone Belirleme Çalışması

Zone Tayini

ZONE 1

Zone Belirleme Çalışması

Zone Tayini

NEREDEYSE İMKANSIZ!

Önlem al ve düzelt!

Toz patlama riski taşıyan yerlerin tespiti 

Tozun  patlamaya neden olabilecek  fiziksel ve kimyasal özellikleri

Tozun patlama riskinin değerlendirilmesi

Zone Belirleme Çalışması

Görsel Yeri

Görsel Yeri

EN 60079‐10‐2 (2009) 

NFPA 499 

Zone Belirleme Çalışması

Hangi noktaya kadar Zone alanı olarak kabul edilmelidir?

Ekipman ve siloların içleri nasıl değerlendirilir? Zone seviyesinin düşmesi mümkün müdür?

Havalandırma iyileştirmenin etkisi olur mu?

Tozuma nasıl önlenir?

Zone Belirleme Çalışması

KKAT

Tozun patlama özellikleri nasıl belirlenir?

Görsel Yeri

Z Kodlu Doküman 

e haritasının oluşturulması

ne 0,1,2 ve Zone 20,21,2260079‐10‐1 ve EN 60079‐10‐2ndartında istenilen taramamatı kullanılmıştır.

Kabuller

Z Kodlu Doküman E Kodlu Doküman

Ekipman Seçimi

Ekipman Seçimi

http://www.hbm.com/en/menu/tips-tricks/load-measurement/atex/

Gaz koruması

Toz koruması

kipman Seçimi

Patlayıcı ortamlarda elektrikli olmayan ekipmanlar ?

ECEx‐ATEX

Ekipman Seçimi

IECEx tüm dünyada geçerliliği olacaktır

Bu yüzden tek bir belge ile dünyanın her yerine ticaret

yapılabilinecek

Atex’in kapsamadığı tamir ve bakım hizmetleri için de

sertifikasyon olacaktır

Tüm direktif, standart ve güncellemelere internet sitesinden

kolaylıkla ulaşılabilcektir.

http://www.iecex.com/paris/docs/Guide_IECEx_ATEX_Comp

arison.pdf

IECEx‐ATEX

EKKÜR...

Katkılarını Sunan ve Dinleyen Herkese,