MAŠINSKA ŠKOLA BEOGRAD

III GRAFIČKI RAD

ŽIVOTIĆ NEMANJA

ZADATAK

Za radni predmet prema slici koji se izrađuje od čelika Č.0645 u seriji od 60000 kom. uraditi:1) radionički crtež radnog predmeta2) položaj obratka na traci3) sklopni crtež kombinovanog alata

REŠENJE

1. Izbor mašine

Za mašinu biram ekscentar presu na čiji radni sto se pričvršćuje donji deo alata pomoću šapa i vijaka sa T-glavom, a gornji deo alata se pomoću čepa pričvršćuje za pritiskivač prese.Presa se bira na osnovu sile potrebne za prosecanje i probijanje i to tako da sila prese bude za 30% veća od sile prosecanja i probijanja.

Sila prosecanja i probijanja

Sila prosecanja i probijanja zavisi od veličine obima konture koja se proseca/probija, debljine lima, mehaničkih karakteristika materijala, veličine zazora (trenja) između radnih elemenata alata i stanja reznih ivica prosekača, probojca i rezne ploče. Sila prosecanja i probijanja određuje se prema izrazu:

F = Osm

gde je:O – dužina obima konture koja se istovremeno proseca/probija u mms – debljina lima (trake) u mmm – čvrstoća materijala na smicanje u N/mm2

Obim konture se određuje prema podacima sa Sl. 1 i iznosi:

Sl. 1

O = l1 + l2

l1 = 8 l1 = 25,13 mm

l2 = 4·2,83+32+21+21+32+12 l2 = 129,32 mm

O = 25,13 +129,32 O = 154,33 mm

Za debljinu lima s = 0,5 mm i čvrstoću materijala na smicanje m = 32 N/mm2 za Č.0645, sila prosecanja i probijanja je:

F = 154,33 0,532 = 2469 N = 2,5 kN

Sila prese

Uzima se da je sila prese za 30% veća od proračunate sile potrebne za prosecanje i probijanje, zbog zatupljenja reznih ivica elemenata alata, promene zazora usled habanja, neravnomernosti debljine lima i nehomogenosti materijala, tako da je stvarna sila na osnovu koje se bira presa:

Fp = 1,3FFp = 1,32,5 = 3,25 kN

Na osnovu ove sile usvaja se presa koja ima silu od Fp = 5 kN

2. Određivanje centra pritiska alata

Težište konture dela koji se izrađuje operacijom prosecanja i probijanja, odnosno centar pritiska alata može se odrediti analitički i grafički.Na Sl. 2 su prikazani podaci za analitičko određivanje težišta konture dela, a odgovarajuće vrednosti veličina xi, yi i li su date u Tabeli 1.

Sl.2

xc1 = 25 + 15 + m = 42 mmxc2 = 12,5 mm

xc3 = 3 mml1 = 8 = 25,13 mm

l2 = 2·32 + 2·21 + 4·2,83 = 117,32 mml3 = 2·12 + 2·6 = 36 mm

gde je m = 2 mm, usvojena širina mosta između dve prosečene konture

R.br. 1 2 3li 25,13 117,32 36xi 42 12,5 3yi 0 0 0

Tabela 1

Koordinate težišta su:

3. Položaj obratka na traci

m = 2 mm – širina mostar = 2 mm – širina ruba

4. Opis funkcionisanja alata

Tehnološki proces izrade radnog komada se sastoji od prosecanja spoljašnje konture i probijanja otvora 8 mm. U jednom hodu trake izrađuje se jedan radni predmet.

Imajući u vidu karakter i obim proizvodnje i traženu tačnost, usvojen je alat u kome se vrši prosecanje i probijanje i koji se sastoji iz gornjeg pokretnog dela i donjeg nepokretnog dela.

Osnovni elementi gornjeg dela alata su:- rukavac - čep,- gornja ploča,- međuploča,- prosekač,- probojci i. t. d.

Osnovni elementi donjeg dela alata su:- vodeća ploča,- rezna ploča,- letve za vođenje,- osnovna ploča i. t. d.

Vezivanje elemenata alata se vrši vijcima, a centriranje čivijama.

Za radni sto prese se pričvršćuje donji deo alata pomoću šapa i vijaka sa T-glavom, a gornji deo alata se pomoću čepa pričvršćuje za pritiskivač prese.Čep, odnosno rukavac služi za pričvršćivanje gornjeg (pokretnog) dela alata za pritiskivač prese. Koristi se standardni rukavac JUS K. H2. 102, izrađen od Č. 0545.

Gornja ploča služi za vezivanje radnih elemenata i izrađena je od Č. 1530.

Međuploča ima zadatak da primi na sebe udarna opterećenja, izrađena je od Č. 4150.

Noseća ploča služi za učvršćivanje i nošenje prosekača i probojaca, a izrađena je od Č. 0545.

Vodeća ploča služi za tačno i sigurno vođenje prosekača i probojaca, a izrađena je od Č. 0545.

Osnovna ploča služi za oslanjanje alata i njegovo fiksiranje na radni sto prese, izrađena je od Č. 1530.

Držač trake ima funkciju da drži traku (lim) pri prosecanju, a izrađen je od Č. 4150.

Da bi se obezbedila neophodna tačnost pokretnih radnih elemenata u odnosu na nepokretne elemente alata, koriste se elementi za vođenje.

Da bi posle svakog hoda pritiskivača traka zauzela novi položaj u odnosu na otvore u reznoj ploči, odnosno da bi se pomerila tačno za jedan korak unapred, koriste se elementi za baziranje radne trake.

To su jedna granična čivija preko koje se nabacuje prosečeni šestougaoni otvor u povratnom hodu pritiskivača prese i navlakač, odnosno trn koji se nalazi u sklopu sa prosekačem. Ovaj trn, koji je malo duži od prosekača, lovi traku tako što ulazi u prethodno probijeni otvor OK17.