Pozita Gjeografike

• Amerika e Jugut shtrihet ne pjesen Jugore te kontinentit teAmerikes.Pjesa me e madhe e ketij rajoni ndodhet ne Hemnisferen Jugore.Ne Veri laget nga ujrat e Detit te Karaibeve.Ne Perendim laget nga ujrat e Oqeanit Paqesor.Ne Lindje laget nga ujrat e Oqeanit Atlantik.Ne Jug shkon deri tek Toka e Zjarrte ose Kepi I Hornit sic quhetndryshe. Amerika Jugore gjendet larg rrugëve të rëndësishmendërkombëtare, ujore dhe ajrore, dhe larg kontinenteve tëzhvilluara. Me Amerikën Qendrore lidhet me ane te kanalit tePanamase dhe te detit te karaibeve, ndërsa Oqeani Antlantik e lidhme Afriken dhe Evropen.Amerika Jugore bashkë me AmerikenQendrore ndryshe quhet Amerika Latine , për shkak se fliten gjuhëtspanjolle dhe portugeze.

Ky rajon Ndahet ne 4 nenrajone.

( Brazilia) Perben 50% teSiperfaqes.Siperfaqja 8,511,965 km Popullsia176,029,560 - Dend. e banoreve -21ban\km2

-Venezuela – Guajana-Kolumbia -Surinami-Guajana Franceze

Perendimi I Andeve pershihen keto shtete :

• Ekuadori -Peru -Bolivia

-Kili-Paraguaj-Uruguaj-Argjentina

Shtetet sipas numrit te Popullsis dheSiperfaqes:

Relievi

• Relievi i Amerikës Jugore është shum i ngjashëm me relievin e Amerikës Veriore. Në relievin e Amerikës Jugore dallojmë tri tërësi natyrore: Malet e Andeve ,Ultësirat Qendrore dhePllajat e Guajanës, Brazilit dhe pllajën e Patagonisë.

• Andet – Shrihen pergjate gjith pjeses perendimore te ketijrajoni . Vendet qe pershkojne Andet jane: Venezuela, Kolumbia, Ekuadori,Bolivia,Peruja,Kili Argjentina.Gjatesia e Andeve arrin 7500 km ndersa lartesia I kalon 6500m.

• Pllaja e Brazilit ndodhet ne pjesen Juglindore te Brazilit, Eshte nje territor malor ku lartesia nuk I arrin 3000 metra.

• Masivi I Guajanes Vazhdon ne Jug te Venezueles pershkonpergjat kufirit verior Te Guajanes, Surinamit , GuajanaFranceze deri ne pjesen veriore Brazil.

Shkretetira e Atakames dhe Patagonis• Pergjat bregdetit bregdetit te Kilit shtrihet shkretetira e

ftohte e Atakames qe ndodhet ne maje te Andeve me gjatesi prej 1600km dhe ajo e Patagonise qe ne Verikufizohet me lumin Rio Negro dhe shkon ne Jug deritek Ngushtica e Magelanit. Jane te dyja zona te thata tepabanuara nga njeriu.

• Ultesira me e Rendesishme e ketij rajoni qe ze 1\3 e Vendit eshte Pellgu I Amazones . Ka marr kete emer per shkak te rrjedhjes se lumit me te gjate te AmerikesJugore Amazone Icili buron nga Andet dhe derdhet ne Oqeanin Atlantik. Ky lum permban me shume se 1000 dege.Ne kete pellg jetojne gjallesat nga me tendryshme me nje flore dhe faune shume te larmishme.

Zona e Pampes dhe Fusha e Orinokos.

Klima

Hidrografia• Amazoni (Rio Amazonas) është lum në Amerikën Jugore i cili ka

ndërtuar sistemin më të madh ujor në botë. Amazoni rrjedhnëpër Peru, Brazil dhe pjesërisht si lum kufitar nëpër Kolumbi. Burimi i Amazonit gjendet në malet Ande, prej nga lumi rrjedh nëdrejtim perëndimor. Amazoni i ka disa lumenj burimor, më sëshpeshti merret si lum burimor Ukajali, rrallë Mranon. Amazonibashk me Ujakalin dhe lumin Apurimak ka gjatësi rreth 7100 km, ndërsa gjatësia e Amazonit me Maronin arrinë rreth 6400 km. Nërrjedhjen e mesme, nga grykderdhja Javari e deri te grykderdhjaRio Negro, Amazoni bartë emrin Solimôes. Në këtë pjesë gjerësia e lumit arrinë edhe deri në 20 km, derisa në rrjedhën e poshtmeedhe deri në 100 km. Prurja maksimale në grykëderdhje arrinë 300 000 m kub në second (prurja mesatare arrinë rreth 120 m³/s). Kjosasi e madhe e ujit të ëmbël shkakton fenomenin se uji nëOqeanin Atlantik edhe 400 km nga grykëderdhja edhe më tutjeështë i ëmbël. Lumin Amazon e zbuloi në vitin 1541 dhe e kaloihulumtusi spanjol Fransisko de Orelana në vitin 1542.

Rio Plata,Parana dhe Orinoko

• Lumi Parana nis ne jug te Brazilit dhe gjaterrjedhjes bashkohet me lumin Uruguaj dheformojne nje ultesire pjellore te Rio Plates dhederdhen ne Oqeanin Atlantik.

• Lumi I Orinokos eshte gjithashtu nje lumshume I rendesishem I cili formon ultesiren e Orinokos ndermjet Kolumbise dhe Venezueles.

• Lumenj te tjere jane Rio Negro,Uruguaj,RioGrande,Rio Branko etj,

Liqenet

Flora (Bimesia)

Fauna

Ekonomia

• Amerika e Jugut perbehet nga 13 shtete e disa provinca qe varen nga shtete evropianeeveriamerikane.Ajo perben jo vetemkontinentin e varietetit te larte natyror dhelarmise kulturore,por edhe te ndryshimeve e kontrasteve te medha ne nivelin dhe modelete zhvillimit.Paqendrueshmeria politike ne shumicen e vendeve te rajonit ka qenepengese tjeter e mos zhvillimit te ekonomisese ketyre rajoneve.

• Ekonomia bujqesore ka qene per nje kohe tegjate veprimtaria qe ka mbizoteruar jetenekonomike.Pjeserist ajo dominon edhe sot ne shume zona ,sidomos ne brendesi teterritoreve.Me vone kolonizatoret sollenpraktika e mbollen bime te caktuara ne platancione te medha per tregjet e tyre.Kjolloj ekonomie e modelet nddryshojne ngavendi ne vend dhe e ka humbur rendesine e saj ne rajonet ku zhvillimi industrial ka qeneme I madh.Vitet e fundit po zhvillohetindustria e montimit te makinave.Zhvillimi I saj eshte I varur nga financimet e huaja.

Amerika Ndertropikale

• Ky rajon perbehet nga keto shtete:

• Venezuela: Laguna e Marakaibios,ne fillimit teshek. XX e shnderroi Venezuelen ne nje nderprodhuesit me te medhenj ne bote. Njekohesisht u zhvilluan edhe disa dege te industrise.Vendi varet ne menyre te konsiderueshme nga tregu I hidrokarbureve,duke I ndjere luhatjet e tyre ne tregun boteror.Venezuela eshte e pasur eshe me hekur,ar,diamante,amiant etj. Kultivohet kryesishtkafeja,kallamsheqeri,duhani dhe pambuku. Vendi ka tendencat e ndryshimeve te medha,sidomos me anete shtetezimeve ne pasurite kryesore.

Kolombia

• Ekonomia e ketij rajoni bazohet kryesisht ne kultivimin dhe prodhimin e kafese,e cilaeksportohet.Nxjerrja e mineraleve,si ar,platine smeralde(me te miret ne bote per ngacilesia),eshte ne nivele tekenaqshme.Industria eshte e kufizuarnesektorin tradicional te tekstileve dhe ate teushqimit.

Brazili

Vendet e Andeve

Mbyllja